1
100
1
-
https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/original/41/78312/BUCA_Augustini_Niphi_medices_philosophi_Suessani.pdf
26ece7829a32b8c68a9f6dbd72cb543f
PDF Text
Text
��•
,i
·IS
BIBLIOTBÈQU E
DE
l ' ÉCOLE de MÉDf:CINE
· JIlI~K1,·q-'~
�,
�NIFO (Agostino).- In l 'l.Oros Aristotelis de generatione et corruptione interpre tationes et commentaria
.
a b ~pso
auctore novissime recognitae et casiigatae. ' ~
E~us~em Augustini Niphi in commentariis et interpreta
t~o~bus eorundem librorum Aristotelis de generatione
et corruptione paralipomena, hoc est recognitiones ac
retractationes, nec non et plurimorum quae obscure
in commentariis dicebantur, dilucidationes. Ejusdem
/
quaestio de infinitate primi motoris ••• Addito nuper ••• indice.- Venetiis, apud H. Scotum, 1550.In-fol. à 2 col., 114 ff. impr. recto-verso.
PHILOPONOS (Jean le Grammairien, dit), d'Alexandrie.-.
In tres libros de Anima Aristotelis breves annotationes ex dissertationibus Ammonii Hermaei, cum quibusdam propriis meditationibus nuper e graeco in linguam
latinam conversae.- Venetiis, apud H. Scotum, 1547.In-fol., 100 ff. impr. recto-verso.
(Trad. latine de Matthaeus a Bove)
F'ER RAR I ' e GRI\DI ( Gi ov ni i t ~at teo) .- Consili<l sect.< dUIn .,
vi ilm Av i cen . or di n t • Addi t i~ ,:Ii tiquis s i rni Inecl· c i R bbl
t:oys i ùe r eg i mi ne vit éie quin'1 ue tract " ti buS ad sult anwn
i nscri Jti s . It JO sacri doc . R ymu ndi Lul l i ••• de see r e ti s nat u r ae l·bri s duobus . Un a euro pr c ci puis consi lii s
qu i bu sdam Blas ii s t arii , t enpe ·tD.te nos tr d me ici é:X' e r
ti ss i mi . Cum t ~b ul a . ~ un c s ecundo r e cus. 1uci ùantu r .Vae neunt Lugdun ., in aectibu s J . Gi unt i , 153.) .- In- fo l.
1
106 ff . i.mp r . r ecto- ve r s o s ur 2 col ., c ar act è r es en
goth ., t i tre e n rouge ~t noi r av ec e ncadrement gr avé e t
ma rq ue du li br a i r e .
(Re 1i 6 avec : NIFO (Al exandre) .- In libros Aris tot eli s
... )
�A VeVS'TINI NIPHI
MEDIeES PHILOSOPHI SVESSANI
ln Ilbros Ariltotclis de Generadone & Corruptione Interpretationes & Com~
Ol,maria.Ab ip(o al/dore nouj(sime rc:co.gnit~ & caRigatir.
EIVSDEM AVGVSTINI NIPHI IN COMMENTA
rijs & intcrpretacionibus eorundem librorum AriRocclis de generatioCl
ne & corruptione Paralipomena:hoc clt recognitiones,ac recra..
dationcs,necnon & plurimorum qu~ obfcurcin cOG
memarijs diccbamur, dilucidationeio
Eiufdem qu~fiio de Înfinitate primi mocori,
Addieo nuper uocum & rerum notatu èHgnarum locuplctisRmo Indice.
:V E NET Ils .:
Apud HicrolJ'1ntutn Schotu",..
• s s
0
~
�r
'1. l 1
~,
-T
~]
�TABVLA '
:rABVLA ALPHAI3 ETICA CO NTINENS OM NIA N OTATV DI GNA) QV JE
hlfcc duobs de~encnctatlonc &. corruptione Hbrjs habentur, nupcr ulgllanci ftu%aç labofC a
UItO quodam pcripateclco cdlta, ncc anrca Imprcffa.
A
Mallimo & fimpl'dn fpccic, noo ualct maximum &. Agent aliquid phyficum corporeum & quantum, agere
fimplicitcr in gCllcrc.
.
fo.].g
potdl in ahquod , ipfum Don tangendo, nec medium
interpofir um.(c(fm Alexandû aduerfu. Thcm.fo.60.p
A l'oRcriori ad priu8 iIIado cil ncceffafla recundum con~
fcquCntiam in his q a propofito fiunt,a priori ad poRc Agent naturalcin Cph,ra minimi no forriUI &. citius agie
rius nc~cffaril fcçundG con(equêtilneceffltate.rtlol06.o
ID pattem propinquam,q1ln remoti fc(fm Aucr.f.~Q.a
(o.i'(J.C
Ab infinito in (pi ualct infinitum in gcnerc. ·
fO'9.g Agcre in plu 1 dt ipfo faccrcfecundu gl'zcol.
Ab omni contrarictatc mate ria cil feparabili., &. matCJIa Agcnria inuicem & patientl3,panim quidi hoc ellgcncrc
cR fcparabilis ab omni conuarietatc. rynonima: funt.
fimilia Cunt,& panim hoc dt Cpecie,ddTimiha. fO'1'2..h
&. apud intellcdum ca. formaljtcr cOQ,lpicnrGm,nul~ Agen' &. paliensinrerdum denominanrura fubiedo ucl
matcria intcrdii :palfloe ~cJ ~ mo'dG cermini.fo.~z..p.q
la cR dlfferentia.
• iO'70'c
Ab a:quallbu8 non prouenit aéHo.
fO.53 b Agel duplex,prlmu &. proxunu,ucluti &. mouh. fo.n.(
Abltradio triplcx,a matcria,a przfenda matcri~,& a co~ Agenl primo &. mouens30mnino funr,immobilia,proxt
ma ucro mobljlia.
.
fo.~~.j
ditionibu8 matcriz.
.
fo.l.1:
Ablata ab aliquo toto,piido,neqJ maiul QCqJ minut dt Agenria non habcntia formam in matuia (unt adiua &
ipC"m omne,èp priuF.
fO.13'o
impalTibilia.
fO'5~'o
Accidcntia ~ mattrla)ja magis dependent a fubiedil,ëj ab
Agen. quid patitur,conuenit cum palTo in matcria, non
Corum ag ntibus,accidcotia uerointentionalia contra
quidem proxima,fcd coi &.gcncrica.
(o'H.P
magia ab agcntibus.
fO.19' d Alexandcr,Thcmilljus~Auic(.&. pleri'IJ grtcorum. Pla..
Accidentia intenfibilia &. remifftbilîa Cunt in duplici dif~
tone accipientcs genCratioDem &. ex toto ad extra dixerunr,&.quare,uide.
fcrentia.
fo.2.7, 0
fO.IS.C
Accidentia prima,quz &. prim{quatuor quaJitatcs dor, Alteratio dl tranfmutatio in paffjonibu.·, ucl contrarijll
Cufcipiunt magis &: minul gradualiter in cade fpiE [! Cc,
ucl medija,fub1edo ipfoeodc:m mancnlc ad (Corum fo~
accidentia aüc fc(fa,per hOIJt fufccptioné
fo.2.2. Z.7· f
lio.~Q.k.in ccx.
ln accidcnl1bu8 g(neratio uniuIl!oo cR corruptio alte
Alceratum cil corpus hoc \Jcl ilIud.
[o.~~.(
rius fccûdum Phlloponum.
fO·3~·d
Alteraciua potentia dl: duplex, altcra.f.aJttrationis fadiua,aliaaltcrantis adualiua fccundum Alcx.
fo.~8.g
Accidenua fimpPr fymbola lâ in mixtil;'ëj fimpliclb 9 ,ut
iterminata cade manêt in generato et corrupto.fo.2.9. m Album &. nigrum diir couaria circa uifum,dulcc &. am"
rG drca guRu,graue &. leue circa tadü folummo,quia
ACCIdent/a fimpljciter,an eadem numero mancant in gc~
ab code fubiedo mutuo fc cxpcllerc poffunt. fO'53.d
nerato &: corrupto.
fo.2.9'0
Accldentla proprla Inc/piunt incipiente forma,&. definut Alteratio ralu:ui no pt R atoma(ut dixit Demo.) fo.60.p
ddillenu: forma.
(o.2.5'.n Altcratio cft tran(mutatÎo quiefccntc rubftanria. fo.6.d
Accidens inteneionale poreil migrarc de Cubiedo in Cubj~ Amlcitia congrcgat &. dlCgrcgat c1emcnra.
fO'90.P
dum.
(0 .6z..d An;lJ:agoru clazonienuB, generationcm po(uit totaliter
Adus cR tripUx,forma,cffe,& agcrr.
fo.18.n
ad inrra,cum gcneratione dicat latentis (ormz manife..
ftationem.
fO.l$.C
AdlOil &. pafflonil du{ fucruc antiquolJt opinioCl.f'51.P
Adlone in rentionalt,nlhll agit in fcip(um.
• fo.6..f Anaxagorici MclJiffciCJJ,quamobrcm gcucrationê ac cor
Adlonum reahum,quzdam rUnt perfcdluc,qusdam cor
rupuoncni nunèj ddiccrt dixerint.
fo.:3.l.g
ruptiuc.
fo 61.g Anaxagoru rriplicem mUlldii afferuit,dfcdri~i, dfcdo.
Aéi:ionc ,cali pcrfdtiua pt aliquid in fcipfum agere, èpUIS
&:medlû "11'«' (ecundum Simplicio nuncupatuQJ.fo'5.g
nOn (ecundum unam &: eandem partem.
fo.61.f Aiz flatui in cduc:uione plurlmi funr,uide iIIol.fo'4;.m
Aéhone rcals corruptiua nihi! poteA: Cc gcncrarc pu Cc ud Aja cxrHa dè,rli ln plantÎI,[ii ln brutil l'cêlm Auer.f.~.n
pu accldcns.
. fo.6"'1 Ai~ ma~criaJi. qualtbcr u:cUa i ~ tOlU (cam ~ucr.f'45.d
Adlo fit rlujone contrar/cratia fimilia, ud ratione fimili- Anima IntellcdlUa augetur non qualCnUI cft anima, (cd
tudmil cOl1trari:r.
fo.61.p
<jtcnui cft <ita ~qulualëtcr,&. trcpida c~ualhcr. f'47.g
Adlo &: rcadio Cunt poiTIbilcs.
fo.61.e Am ma ex dcmen tas conftltui ncquit( ut Emp. fuit opina ..
Ad/o ucl rcadio non a quacû'IJ proportione maiori. in~
lUS.)
{o'9~n
zquaht:ul8 proueniunr.
fo.61.f Anima humana rcmanet poO: mortem (ccundum AriRo.
Aého &. readio,non (c(Jm candê fiunt quanritati.fo.61 h
tcne Philopo.
(0 •• 09"
Acquificjone8 fubitariz Cunt quatuor.
fO'47.e Antiqui de miRionc nthil runt locuti.
fO'9. a
Ad ra.d um mathematicum Cufflciunt duo, ad phyficum Auciqui omnu in hoc conueniunt, <1' matcrkl fit corpui
Ucra tria requiruntur.
(0'49.k
cxiRcns in adu,tam fi unum,èp fi pIura fic.
fo.69. b
Ad dtfiundiua: ucritacê,fuffldt unam ~tc d1'e uera.f'92..0 Antiqui ponctel materiale pricipiû unû corpUI adu,auc
Adagium audorla. Loqucndum ut plurcs, (cne/endum . colJt mcdiii,gencrationc cogunt diccrc altcrationê.f'5. h
Ut pauci.
fo.2.9.e Apparentibus aliquid conueniunt,contradicit alaud,altc
rum contrarfacur.
fo.6.'}
Acr unde habcat l'cmiffam leuitatcm cum grauitati. ad~
miRionc,ignll ucro minime.
fo.So h
qua pura nullibi rcpcritur.
[0'78.1
fO.Js.d
Aequalitac proportionis,tlon cR ucrazqualital fcu com Artfto.rnia dc gencr:lltionc,fuit opinio mcdia.
paratio (ecundum Aucr.&.quarc.
fO'90.a AnRo.non dcbet affcrere alJquid df.cic:Jt nihilo, & debec
negare aliquid dflCÎ cx nshllo.
fO.IS.h
Aequale ad pondus non datul.
fo.65.b
fO'39'"
Agcns naturale poteR aliquid ad nihilum rcdderc fccun . AriRo.cnchomium cx Auer.
fo.;z..b
fO.18.k AudIO aD cx matuia reparata fiar.
A dum indluiduum.
gcre ex nihilo,&. agcre nullo przrumpto, idê fum apud Audio cft ad przcxiRitc magnhudinc additfo. (0';5. 1.01
A ornncs.
fO.1S.i Audloni tria Cunl ncccffaria.
fO'36.o
gfin a de materia,gcncrationi przcxiO:unt,forma Ucro & AL!I:~i:Jua aheratiu3qJ uirrutCl,an:iu au~o altcratoue cor
porc fillt,an pOliu. in agcnrcatqJ altcranrc.
(o.,8.b
nll gencrauoni fupcrucniunt.
fO.11.b
Ag(~~ natUtale non poteR agerc formam nia corrumpa, Auéboni. imminutionifqJ coduionCl Cunt quinC)J. f'3S.k
pr.orcm,dluinum ucro agenl One prioris corruptionc Audionia termimal cil forma quaDta,fiue quantual for ..
.POtcft nouarn face le.
{O.3 1.k.l
mara feçuodum Auer.
fO'3ShCJ
1
~
a.
Po
�fT A, B"V L 'A :
Audio c{f;(u.ttesfi ua rta non continua.
fO;40' e
te a prîmis' qualitatibus or~a.
.
fO'97.h
Auéh io nô fi t, ni1i
alimento de mêbro \Inû. . fO!41.0 Complexio cft forma mêbr. ,mcdicc confidcrando mem,
Audio &: diminulîo (dati_ alomis pemocriticis)impoC
brorum.
fO.~I.I<
.. fil~ilc8 cITent.
fo.61.c Côpofltû nô auger c"iA:cntc:r,ncc (ubfiftëter.
fO'47·i
Audio. Juplex,quatitatiua &. uitaHs. . •
fO.46.c Compofitum dcnomlnari a mau:ria porcft intcIHgi aut
Audio homitlls nOtl poecft,pcedcrc nifi ad annû. fo.lol .c
(ecundum ornatu!11 aut fccundum DCccaUtalem.:Phi
Auer poCuie unû intcllcdii materialenumcro forma; fpe,
lop.aut.o.
, fO·7o.l,
cificam &: pofiremam omnium homin um.
fO.3o.h Compofilio duplex intcgralis quantitatiuaque &: elTcn ..
Auiçéna i phrlofophia uu fuit maxim~ autoritatis.fo.u.c
. rialis
fo.16.m
Augumentatio,cft in loco pcrmanenter.
fO.;2.g Conti n uum cA: diuifibilc fccundum omnc fignum , du.
Augumcncationis diferctia ab .alijs motibus. ·
fO'32.g .
pJj~itcr intelligi.turjùcl in potentia,uc:l in aéhr. , fO' 14:.,h
Augumentationis ab cxtcnfionc dlfcrimem fecundum Continuum e{bdiuifibilcfecuJ~dum qlJodcunque ilgnu.
" Rhilo.
.
fO.;2.k
Iy quodcunqudlgnum potdt capl compofite &: diui
Augumenti a matu fp~rico difcrentia.
fO'32.m
fc fccundum Aucr.
'
, fO .IS'Cl
. j\.ugu01c:nca/tollis &: lmminutionfa materia eA: m-agni.. Contraria prima .ut acddtn ria {unt &: intcrminata, {une·,
fo. jz.n
rnatcria,ut uero tc'rminatain côpofitis. ,
fO'71.f
, tudot
Aug~mentabile antc:aquam augea~urJc:A: potcl1tiacorpus Conuarium non ·potc(t'-mifccrinifi alterum contrari um
fc:.cundum quid. .
fO ' 35' o
corrump'a tur. !!'f
fO.47.1
f\ uget jd folii cui fit additio,ÔC nô ipfû additü, fO·37· h COI1~raria prima, principij nomcn Ut interminata funt fi·
Augumentatio & alteratin funttfimiles in duobus,&: dis
bi uendlcabt! .
, f"'71.i
Bmiles in UI:IO,
"
.
fO.38.c Connaria prima,in tadu-funt corporu ptincipi::h fO'7L'Q
Aug:ri aliçtd cA: dup)jcjt~r,.ucl per iU Kta poncm quandt~ Contrariorum,qucdam funr contr.aria fecundum famoH
. tiuam, ucl adqltioncm J qua: pulfione prioria fic cor,
. tatcm qu~dam feèo(ldum rCÎ 'ueritatem.
fO'97.a
. port e.
fO'4l.n Gorreptio in fenfibus non cadn,nili in fenfib,hbus~ acd
,
• De Litera.H.
•
den s,in duobu&caftbus. .
•
fO' 9.n
B onû &: opimii omuino defpexit Empcdoclcs. fO :90,q Corps fie ri cx l1Ô corpore poteft dupliciter itdligi.fO.12.d
O c Lirera.C.
Corpora atoma non funt pinclpia generationis & corru ..
Calidû cur fit pnfedius frigido.
fO.22.d
- prio.nis fimpliciter,&qu3tC.
fO"4'c
Calidu nÔ cft forma ignrs ut Aiexâ.eft opinat 9• fO ' H.g Corpus fcnubllc nô potcft diuidi (ccundum omne fignû,
· Callditas realt ~ p intétlonû rdl exl onc augd.
fo.6z .c
hoc cft feclwaum infinrtas partcs ne darcntur adu inf' .
Calidû cft quod côg rcga homogt:nca.
fO'72.P
Bnita.
fO.14.f
Cali du unde habcac <}l côgregec &: dffgrcga,uidc. fO '72.1 Corpus quarc lion compcnalUt'lx pundis.
fO '14,n
Calldltas ut caliditas poteA: ln infinicû iotédl.
fO' 79.k Corpus continuum potTe crefcertin infinitum, nec perfe
Caro auget.caro Cc:mper,p cius forma fubftantiali figura
·nec per accidens )(onccdi debet .a philofopho naturali,
que intclligitur [ecundum Philoponû. . .
fO'4,.h
quamuis mathematicus id concedere posfit. · fo.15'(
, Cau{z fun t qtuor,agcs,finis , forma,&: matwa. fO''54.d Corpotis forma,fymbol!l a gta:cis dida eA:,hoc cft com#
CauCa eftdl:lua,p excellëti;i &:,pp rijsfimc fcmI! ab Aria.
muni forma.
fO;29: a '
:.. . ptincipiû undc motus nuncupalur.
fO .2.2.0 C6rpui dt inloco ratiol1e'trinz dimHfonis tal1tÛ. fO;3 2•1
Caufa finalis fadiua non dicitur fccundû Philopo • nifi Corpùs ut corpus non cft gcncrrabilcl fed animal ut anj ...
· abufiuc &: methaphorice.
. ,;1'
1O.)4:c
mal utiqudecundum Phllopo. uidc ration cm. fO'43. d
Cau (a: quib 9 ucter(s circa res rerumq3 pasfiol1u crrauc, Corpora ideo (unt in loco ga fpatiü habcnt ,nô quia pas
re,quatuor cXtÎtcrunt,&: qu~.
.
fO'9.b
,fionibs aftcda,tcA:c Phil op.
.
fO'49 ' f
Caufa tenia i gcnerablllb 9 necclfaria cft,p generationc;in Corpus non poteA: corpus tangerc quin ab co tangat nô
fempiternis uero,p p-manentia& eJTc:.
fO ' 97.b,·) cadem tamen taétLJs fpecie.
'.
fo.5'l.o
Cauf~ q fûl generauonis,(ût fimiJitcr ÔC corruptio·f.I03.d Corpus phyHcû fui natura diuifibilc cft in minima, non
Caufa:~tcrnjlatI8 rerû,qu~na fint {ecundG A uiccn.&:Egi
tamen oportet ut in m jltu ra femperd iuidarur. fO.65.K
diû.fo.l03·d.Et qu~ (ecundû Auer,ibldé.
fo.103.C Corpus apciron materiaapudanti.quos dlcebat. fO'70'c
· Caurf-permanéu{ & longeuilati8 fccundû Iuniore!l,quz Co'rpora indiuidua, ct c6po(ha coHru(u3,a pud LeuClp.
J'lam fint.
fo.103.g
dls{imilarla fune & diucrfi uoca rripllqtcr .
fo. 4 .h
Cauf~p-pctuitatis uit~ hoia,fecundG catholicos phyficoa Corpora aroma fi d'lrelltur cITent prlncipia corpo ris nal
medtcos &: Afirologos,qu~oam {lnt.
lo~ ,k
. turalis ut totum iOlcgralc homogeneûeft,hctcrcgen CÎ
Cclii poteft moucr1 fc:cû dû omné parti motus;, (cd nô po uero corporis prtnClpia réora {ecûdû AriCt.cxtOût. fO'Jj.i
teA: cITe motû (ccundii omnem parté motus. fo.14.'n Corruptio non efi rcs uaturalil nec natura feci cns fecunl
CSlû non dl: durum.
fO'74'C
du m riaturam.
'fo.I.,.
Cç,lû ficlla:q3 nlhil agunl in ij9 Înferaoribui nifi calorerh Corruptio fit pcr rc(olutioncm humîdi radlcalis ucl na.'
immediate.
fO'76,i
curalls. , .
fO.lOj.1
C~1ii mcdl;uc motu duplîciter calcfacit.
fO'76.K Corrupubdltas ex Cola materia corporibus intlt (ccûdii
Cuu? dcc;)emt:u8 traétadi cft (eciido.tcrtio.& GUo cœli,
Auice~.~ ~gidju~..
{0. lo 3'.
&3 i fecundo huius,&: quare.
fO ·7 ,•b C~rruptrbillu (ft Cmua nô quo corruptibiiia fût,fed quo
'Ctrcului nô t fiti ead i: flollogifmi fpctÎe.
fo.p.i
fncorruptlbllltCt a nobis Illtelligumur.
[o.3' C
COgllitlO rel dupln,1) d~motlradoné ,hoc di côplexa,8C Crafis quid fit.
65.1,
pcr dc6nitioné hoc eft ftmplelC.
fo.t.q
De Iirua.D.
COO1(:tÇ &: uapores funt ucllmpcrfcéta c1cméta l uel m\~ De gcnerationc,alteratione,& augumcnratiol1c nullus an
fta'lmpcrfc(l:a.
.
fO·94· n tlquorum(prctcr Oemocritum.)fic cA: )OCUWS,Ut rudla
Côc gencrationis la fil)1plicitt~ ëp fccundu quid omnlbs m(IRm omnino pra:tcriui t
fO'9 .a
pdlcamtlÎ' dt, q, naCmutauo ad noblliorê Icrminû Il Oc Augumë,o oés anllÇl populariter runt locuti. fO'9 . a
fO'9. a
clCce11ëtiagcneratlo dlCilur,ad igooblhorclll aUlem priô. Deagcre &: pail nrlul omnÎno locuti CUtlt ant1!'l'
lia formçCprr.1Jpllo.
fO.24· f Oc rauonc audlol)ls eft,ut ide faluct i utroCV ter. fO'3 6 .1
CQtnplexio q audnfarl3 fecundu mc:dicos, innata flllCec De aétlonc &: pasfi6c duç (ucrut antiquofJ! opioncs.f.so
InAuxa,clC 1118 compofita,&: totahs.
fO'9 6J Oc: rcaétlone duo d'lI olligul1t cx Adfto .
fO.54.i
ôplcxioefi InfiruOlelltu animç adçquatum.
fo. 64'C Dcmocrttus,Ana~a.&: Emped.gcncratlooern i~fam con'
Çpmpl~~lo '11h11 allud cfi,lIlH qu~llIa8 fim.,lclC ~ i mcclta
grfgatl9nc(n dl~crunç,
fo,8,m
ex
�·TABVJ:.,A
Democritu"S 'poruit ihfinlta (orpora indluidua cife rerii
amonm
fO·4·g
fo.). f Error Platoni. primus de genwatione cl corruptione,fulc
pl·jncipia.
·
Democmid talia fibi fece:re·prinCÎpia.C!' motu. quofcucp
de:terminando priuli queCtioné quo modo ,;cCt ante que
faillart poffutlt,fed Empe:doclei minime.
fo.)y.q
: fiionem fi eCt.
• fO.9.a
Deus mundû 110 fedt fecundU Ari/1:.fc:d produxit & (rca ErrQr piatonis fecundus fuir,quod no de quis,fed de de~
uit,utPhilopo.placet.Qui neque fadiu~ cauf~ nomine,
. Olcnrorum generationcm folummo e/1: 10Clltus. fO'9.a
fcd producen,ti. finalisque appcJlandus ucnl[. fo.~o.d Error Platonill tertius fuir,quonlâ de alterarioe augume~
Differentia inte:r Alexa.& Arifi.de modo quo res unaqu~
. tationeC}J qûo reb? in{int nlhil efi locutu8.
fO'9.a
que augcatur,aurore Auer.
fO'39.d Error Auer.in refereoda Alcxandri fnia de humidi radica
. Dlffm~ntlam inter caufam,faétiua & finalé,uide. fO'54.d
lis augumëto.
(0'42, a
Differentia inter Demo.ct Pla. de modo quo fit agere et Error Aucr.& iuniorum fymboli ex fymholo fa,iliorcm
patio
fO'57'0
alfercntium .gencrationem,quoniam in ea minora cot'#
Differentia cauf~ uniuerfalis a parrlcu]ari.
fo.109'0
rumpatur.
fo 86.g
Difficiliora,îucundiora funt,teRe Platone.
fo.69'S Ens ud corpus mobile: ad forma comunisAmû gwus cA:
Digitus totaliter amputatul: nunquam parti priori con#
omnium qu~ ln libro de: gel1cratione & corruptionc cô
ttnuari potell.
fO'31.K
Odcrantur. , .
fo 3· k
Dimëfiones duplicCl,terminat~.r.& intcrminatç. fO.29.k Ens ucl corpus mobile ad formam non pot dTe primurl'\
. DimenHonc9 Înterminarç (unt coçtern~ materiç, & ratio'
fubicdum in fcientia huius I1brl.
fO'3.l
ne illius compofitill in(une. .
fo.29.1 En s ucl corpu s mobile ad forma eA: côe: obicdum (den'
DimHiones terminatç ifiit copofitis ratione fQrme .f.29.1
riz huius libri. .
fO'3.1
Dimcnflones Cunt prillcipia primo Cubfiantiarum,fecun.. Ens ucl corpus mobile ad formam Cubfiantialem efi ru~
do accidcorium fecundum Auer.
fO'30.a ' bieétum in hoclibro.
(0'3. 1
Dimêfiôcs Ut lôgirudo,latÎtudo &'pfunditas materi~ fut Ens ucl corpui mobile ad formam efi (oisfimû predicà ..
co~!ern~ generaot auté & currumpuntur fccundum ter
tum OmQ1Um confidaratorum in hoc lib ra.
fo.~ . l
mlnoe.
fO·H·d ELfe aliSld in potêtia tUC dicitur, <Jo fecundum quid adll
Dimlllutio efi pexiCtcntis quâtitatis minoramêtii. fO·3~·1
cfi,& (e(und um quid rdlac habcri.
fO.28 .•
Dlferlmen inler Auer. & Auieen .de forma corporcitads EffceCt mdlUs quam non dfe.
fo 1.)2 f
uidc.
fO·3 1•b E{fe femper efi imposfibtle r(cundum idem numero) fcd
Olrcrimê intu ucrbü ,erit,& futurum eCt.
fO.105'P
p08fibile fccundum (pecie.
fO.l02.f
Dlsflmj]aria augcntur,co 'l' fi milaria,a,ugetur.
fO'38·P Ex eifdë unGquodC}3 côponlt,io q rerol uitur.
fo.I1o.p
Diudl03mu fccundu Philoponé habctur.
fo"2.b Ex m'I!uiçcorruptlbiliralegcneraflonis J.2petuitas poli'
ln doéhinis trib? modis'pctdimus,& quibus. fo 9he
côuincir,qua ex illius incorruptlbilieaee.
fO.28 .;
Drufiani Monaci pofitlo 'l'ide effedus numeropo~fit Ex pluribus exillentibus in adu no fit unii,quomodo ln
e{fe a diuerfis matcrfjs numero.
fO'30.g
rclligatur.
fO.29.l
Duo luminain medio funt uniiin effe. ,
fo.!52 .e Ex duoblls c1ementis contrarijs quonam modo tertlum
Du~ qlirates i eadê macuia magis rcfiflût duab9qlitatib?,
genemur.
fo.8;.b
<i3 fi 11Ipdlflentcs ciTent in diuerAs fubieétis. lo.86.k Ex duobus dementis rymbolua) tcrtium minime gene..
Duo funt de ratione audioois, & Cl> idé totii~ Cupiedu
ratur.
fO'7;.d
fO·39.a Ex propofitione implîcantc conditioncm Cequhur quod~
tnane'at,& q, aliquis fit terminus nouus.
Ourities qu~uls ob humidi defedu.puenit.
fO·74. e
llbet.
(0'95'(
Oc lucra.E.
Delitera.F.
Effec!? idê numero a pPlb? agél1b? r-fe'pduci nc~t. fo.2.7 1 Facies (Ct iIIud quod fibi id quod pa rît asfimilat. ('51 •0
Egldij dcceptio i co cp dcfiruél:o idiulduo , marerla fcmper Faciës i faclcd" repallt,phificlS,pbatcxRlméti.
(0.63"
m:\llere ut indiuldui pareeOl affcruH.
fo.,8.h Faciés quodulS i fa ci co do rcpatir,qûo,quotue fcruads co
Egldij crror in co qudd dlxlC dcum agcre Ilullo p(upPOû#
ditionlb.ua fc:cundum PJulop.uerû fic.
fo.63. 1
to,cx nihIlo [amen oihl1 faccrc.
fO.18LK Facere efi ln pasHollem duccrc;, ucl paliens Obi asumi;
Elemeora pura alccratiol1c alrerari nequit.
fo.67· K
Jare.
fO'54. k
Elcmenta in miRo ncc fimpltclter manêt,ncc totalitcr cor Facere &. agere ee rone adua, pali rone materiç refiCtere
rumpuntur.
fo.67· h
autem rone comrarictaus,ud incopaefibllttatis,ud ln
ElcmetorU formç,in millo runt ut difpoArionu. fo.67· k
difpofitionis,ud ineptitudinili.
fo.63.Q
Elemcta 'luu ad minima dlUldat, gd fit dluidës tlla.(.68.d Faé1:!ua
p~~fiua Ut. fit cOlr~tia duo rcquirût.
(o.53.f
Elementa fiunr ex macwa & COntrarletate di(ponece Ccl Fadluano cOlcantta ln materla cum pasfiuis in facicndo
cundum Pluloponum.
fO'7 0 ' o
no repariuntur.Hic nota p- breuem rdolutionem de re~
Elememaria principia qu~uis,matcria1i1 principij ratio..
pa&fione.
o'H.n
n~m fubcunr.
fO·7 1•i Fa":,cs eCt ~alidi ficeiC}J. a~petitio.
{0'95. 1
fO·77· a Farina arUnet ad humldltatcm,cum rep)etÎua fit (ecundu
Etemenra Cunt rantum quatuor.
Elemêtû qllodlibet i naturJ.li dlfpone cofiirutü,c:t (eorm a
. Philop.onu~.
_
fO'74. a
mlflo c:iCos,fibi aCualpfi9fpr urJafC}3 qlitatca i CUmo,alte Flgura tqcubtta augetur (ecundu.Philop.
fO'47. i
ra ~dê prlus,altera a t poReri? uëdlC3t.
fO·79· K Flnlto quoCÜC}3 dato,dl dare maiua, ud (ecudû ri uc1 ad
Elcmentorii nullû efi pUij! ln rel UeIltilte.
(O.SI.g
imaglnationcm.
fO.9~.g
Elemema rymbolum habenua s facile lnuicem tranfmu# Form~ fubllatlale8 clemetoru gradualitcr (ufcipiuoc ma
cantur.
fo.h.1
gle & minus,
fo.l. 6.0.2.7'P
Empedoclia opinio de ipro facere &.pati quod fierent per Forma id co alla intcfior dieitur quia in eodcm pundo
meaws.
fO'54· m n
biedi,pluru gradua haber. '
(0'%.7. e
Empcdocle8 afferuit cçleRia ignra u:lle Phil op.
fo.6.d Forma corp~ri. po~efl: accipi ucl.p forma mifi/onis , ucl
Empcdoclcii cur pIura lIo1ucnt eLfe c1emila,
fo.89'C
pro forma generis rcmoti.
fO'3I.d
Empcdocl ca forma bonu & optimum oino dcCpexir, mi- Forma corporeitatis, cçlcfiibu8 corporibui col'hunls no
filonë lIero amlclllamC}J laudault.
fO·91.d
efi,uide: raUonem,
fO'3,.e
Em~(~oc1c8 qdufari:i generalionê anruit,cuêtu. (.u cafu, Forma Cubftantialil qu~libct Immediate recipitur in J'lU'
copone:,amore & Iwgio,:uqJ mlCtura.
fO'90.n
da cffentia mareria-.
.
fO'3 I •O
f!mpcdocicii CCli: a&{ignault prinClpia)qwor qui.de corpo.. Forma quçdâ çterna una Dumero ~ poteA drC; Iq diuerfi.
rca)ut dementa 1 duo ucro iucoJpolcéI,lhcm r~lh"t 8Ç
matcrfjs numcro (ccundû pcripatcticoJ.
fO'3 0 .!
s:
ru
�T A· }3 V L . A
Forma·jntcntionaUs una numcro,potdl dfc iD diucrfie fu Gcneratio crnto~ duplex/ymbo!ica ct diaphoricaJ. 8 2.. Il
bieé(is
fO'30.l · Generatio prima fui diuifione,in fimplicem & gc:minam
Forma corporCitatÎ8 quid fit.
fo. l8.d
diuiditur.
fo.81.. m
Formae quam plurell tunc fimul in eadê inducuntur mate Generatio(rnto~ dupliciter,ordfnata.f.c(iordjnala.f.811.q
ria,quu a dluerfis agentibul inducuntur quoru confer Gcneratio dicit fimpfr I?R lria,ucl ~a ~A: rei fimplicis, uc
uat altcrius auétionem.
fo.1.8.K
~a ad fubA:atia,ucl ~a ad cns pcrEeCllus.
fo. 95'P
Formz dluerf:r poffunl fimul eITci eadé matuia, di iIIal Gcncralionis nomé multiEarHi ufurpalur.
fO.lOo.1
malerias Readë pOlentiarecipit.
fo·2.9· k
Gencratio duplex,circularls & r(da.
fO.102.."
Forma fecundum quid migrat de fubiedo iD Cubiedii,no Generatio demitorû ex iuicê di' fimpl'r in circulo.fo.lol.n
tamen ut Pythag.aITcrebat.
fO·4 1•c Generatio hominis ex homlne)eA: gcncratio in rcdum nô
Forma augetur.ly forma nô pro forma utforma Cumêda
nihil cir.cularicatis habens.
fo.I01..n
dl,(ecundum pro forma UI quanta teA:ePhilop.fo.4 1 • h
Generacio fp ê~ cA: (ecundum drculum , fingulariû au~
Forma aliqua duplicicer diuifibilis déci poteA:.
fO·4 2 • C
tem (ccundum redum.
fo.loS.k
Forma cA: criplex, qda informan s,indlUifibilis & idcpcn
Gencrauo duplcx,flibh? (cilicel formç prouclu., que cA:
dens: ~zdé informan.,indiuiÛbîlis & depcdcnl:QpÇ
fimplex,ct compofita ex preuiaalteratione & ptouêtu
d,a m informans,dependen s, & diuiea per tOIÛ. fo ......44-·lforme fubito.
fO.3.n
Forma cA: Cubicdum auéhonis,termious,& agens dlucr
In generationc ex priore Cequitur poA:erius neceafitale
fimode.
fO'45' c
con(equ(J1tiz,&econtra.
fo.l08.a
Forma quanto' ce rpiritualior,tanto elTc potefl: in plurali
ln generatiolle no dl tardum & udox nili ralione alte~
matcria:
fOA5 ·K
ratlonis.
fo.8.a
Forme dementariç,êum fiDt infra gradum formarum (pi
Graue e Icue nccv adiua CUDt necv pas(lua.
. fO'72.n
ritualium non polTunt cffici in plurall materia,fed tan~
Grauc & !eue no fUDt de numcro prineipiorum c1cmen~
tum in maleria in qua (unt.
!0·4S· 1
forum.
fO'72.O
Forma?J cxtifibdem cITe ,contingit dupliciter Uell fe ud
H~c propofitio.Gencratio ficex ente,eA: primo ct demo
in allo.
fO·45· m
Elrarl non pOt.
fO.18.e
Forme Ut forma cA: agere tantum, ut uero in materla cA: Herculel gcnerationem uiam cITc.ad ms Cenfibile alTerGr,
pati.
·
fo.6[.e
corruptionê uero ad in(enfiblle.
fo.1.2.f
Forma matcriaIia Cola mouet & mouetur.
fO'91.h Hominls gcnerallo naluralis dl,& non miraculofa.E.ll.e
Forma pOleA: dfe eiuCdê potenti:r i rara & dHa matuia. Homo idem numero poteA: a diuerûs homimbu,s dre ,Ii'
etû form:r dufdë radonis id minime posfint. fo.6z.k
cet idem equua non fit a diuerfis equis [ecund'um Dru
Forma fubfiacialis ~feda,no ttEdilur nec remiuiUo.67· c
fianum Monacum.
fO.20 .g
Forma c1ementariz fUDt quafi mcdiae inter CubA:antiam
Humiditaa naturalis duplex, radicalis Ccilicet & Clba
& accidens.
fo.67· c
lis.
fO'47"
Formç c1emëlari~ itêdunt & rcmittunt CecGdGAuer.f.67· c Humidum naturalea calore nColui pot, non quidê in 10"
Forma miA:i uinualiter cA: qlibct forma demitaria.f.69· b
to (cd in parte.
fO'47.1
Forma dicitur natura fimpl~citcr, Ced matcria hzc na~ Humidü radicale neC) mai 9 neq; min 9 ~ ucra fit auétlonê,
tura.
fO·9o.0
Ccd pcr (ola addition cm CecundûPhlloponum. fO'47.i
Pormz clementariz concurrunt ad mHlur:lm diCpofitiue, Humidû cA: quod proprio termino male tcrminabile dl:
ucluti qualîtatcs ipCe au tore Auer.
fO'96.a
bene autem terminabile lermino altcno.
fO'73' C
Forma duplicitcr uti Colet, rationc fcilicet mathematica
Humlditas aq quo coucniês fit ge:nerationi aeris. 10.85.0
prout dat e:ffe tantum,& ratio ne phyfica utad :poteD~ . Idez non Cunt cauCz efficientCl gcnerationis & corru~
dam rdeuur.
fO'9S.d
ptionls ut uoluit Plata.
fO'9 8•m
Flamma efi fumus accenfus.
fo.83.a idcm CpcCie pati poteA: ab eoden'l fpedc.
fo.60.g
Frigidfi dl cp Cygc:nea,hoceA: fimiJaria cogrrgaf. fO'72.q
Idem numeronoua generaclonc reuenirur,cuius Cubfian
cnus & dlffcrcDtla obftrahunt abeITe cxiltidz & ~fub
lIa mota,ingcnita cR & incurruptlbilis.
f•. hJ8.0
(j(h~Dciz.
fo.1..g InfioÏtum dt quod non patilur Cecundum aliquid neC
Gene:ratio dt mutatio totiul in totum nullo fen!lbili Ut
fui generis:nec Cuz fpeclcl ,fed totum occupat. fO'!I.g
rubic~o eodë manente.
fO.l7'c
Ignn ut igni8 unde: fit forma pcrleéhor lerra.
fo.1.4' 0
Generauo cA: Bll'is molUs.
fo.8.a Ign11 in propriafph:rra e:fi calidlsfimus, ne:c lantum cale
Generat~o c1ementoru cA: fuccedlua recundü Auer.fo.8.~
faceret ~ecundu~ ~hlloponum,& quare.
fO'75.f
Gencratto duplex,fimplcx & fecundum qUld.
fo.o..
Imposfiblle dlallquld fic in 01h11 redlgi, Ut ncc ilhu8 aU
Gencratio unI' cft corruptio alterius etecotra.Ha:c,ppofi
qUld rchnquatur (uae tran(cendcntiz fiue apud theolo
tio ucra cft dc rigore fermonia ct de rigore phyfico.f.2.f.h
gOI,fiue apud phllofophos .
)
fo .18.h
Genercuioncs corruptione(cv tam fimplicilcr,quam Cccu· IndluiuHlbile per uacuum pati no poteR.
fo . 57. 01
dum quid ideo fcmper duran.t & fiut1l,quoOlam corru
InAuentla apud Ari~.non datUr.
fO'7 6 . e
puo unlus ge:nerauo cA: alteflu',
fo.lo.}
Infirumefltu dupllCltcr u furpar .p oi e.() quod depëdêtur
Ge~erari ~ cor.rumpi dupliciter,ucl Cecundum apparcn'
aglr,&,p co quod p- fe non co~ue:nlt cu dTedu. fO'9 6 •b
, clam ~c1ln rel ~eritat~.
.
.
fo·1.3· d InA:rumento quadrupliciter ueimus,prlmo pro caura fe ..
Gcn.erauo fimphcuCf ~IUS cR cUl 9 matula cft magl9 hoc
cunda,Cecundo pro parte pu quam tOlum agir, lertlo
at~quld,fpccleICJJ rauolle po~fide:t. . '
.
~O.2.2.C
pro cauCa adlua ad dHpofitionem pUla,quarto,pro eo .
Genltum fe.mper uel cA: a generaote fibl {,mile ln fpc:ucl fi
qu~d non mOuet nif! motum.
fO'9 6 .,
bl fimlle ln ulrt~le. ~ ,
_.
10·H·Q
lote:nho & rcmlsfio formarG,penc:s quid attcndatur Iccil
Generatt.> fubfi1ua:,ecca One qua no .pOu. augumenta
dum Pcrtpateticos.
fO.26.d
tlOnl8.
. ..
.
fO.47· b
Int~ntlo huiue primdlbri,&inltnlionil caufa,quz nam
Generatlo formcin malort matena:quam prsua crat, dl:
{It fe:cundum Phlloponum.
fo. 7. 0
ln InA:,a nt!.
..
fO:47',5 101(110 potitlc atlêdlt pene8 dfeélü,ct penes cau(a.fo~3.d
Generar. & corump'ln plu. dl,quam agcr.: & pau fecu lntenuo rel fcnfibills clficir in fubledo apto cc Intentlo l
dum PhlJoponum.
fO·Sl.f
nem qualllaus,& qualuatcm realem.
fo ~2.b
Generatjo rebu. naturalibus Don fine corporibu. fenfi~ Jntêtionah8 qltras pt reRedl a cOrHrario HaHa
f . 6z'
bll'bu."nen.
fo 69· n InlcJl ed us Cemper comglt,red non nlfi mcdl~lltlb~'aJ ':5
Gcncriltio fimpliCÏlcr dupUcitcrdcbcreta gencrauone Cc
fcoûbu8 inlctlOnbul uc! cxtCTIortbul
f 1)11
cundum qllitj
{c.cS.! (ntclJcétlo nOIl dlffcu a lClDlcllcéla. ·
fo~lz:.f
G
�TABvr;A
ma C0t1fcqucfltia ualet ap"'ud AriA:. Ilaturale bcllum crit: Matcria cft primum dcmcntariii prindpijj. fd~m forma,
crgo ncccffario aliquando h~c dl ucra,!naualc bellum
éj dl couarietaa,tcrliu quatuordemcnta.
fO.71.f
cft.
fO.lo).a Materia cur primum 'ût inter c1cmcntaria principia fccu
.!taconfequcDtia non ualer:Naualc bcIlum dl futurum.
dum Philoponum.
fO'7i.h
igitur aliquando h~c dl ucra:Naualc bellum cA:. &: Matcria c{1i ct matcriaefnti,q rône finteiufdi gfiis.f'97.n
quare.
fo.lo).a Materia generabiJjum unde habcar, ut fit potitia eXIA:i.
3tiO Teda pdpue eA: in 10co Rm utanter,
fo.p.• f
contraria,materia ucro ccclorum minime.
fO'97.n
\cuitas ignis &: aeris potrunt confidcrari, quatenus ac Matcria analogiee dicitur de gencrabili &: ccclcA:i. f'9S,c
~Identiacorum funt: &: quatenuli pro formccorum fub4 Matcria cccli.& gcnuabilium confiderantur rôncmathe
fiantialibus u(urpantur:
fo.So d
matica&:rationcphyfica.
fO'98.c
Leucippl .& Democrid opinio de .p(o facere patio fo.)).a Matula non cA: caufa cfficiens gcnerationia &, corruptio
Libd ~nfCflptio a quo fU"2enda fit.
. fo .:z..p
nis ~tAnaxago~as credldit.
..
.
fO'99~
Llbu In[enptio potis(imu fit aut ab aliquo effentlall,aut Materlale prlnClplum cA: n:: quo ahqutd primo fit, &: sn
ab aliquo accidentali.
fo .l..q
quod ultimo dltroluhur.
fo.8.k
Linea non dl: mator cu pundis extremil compofita,cj fi Mathcmatico a loco phyfic;o abllrahunt, (ccundum non
ne pundls.
fo.lI.o
fiIilla thcmatico.
.
fO'49'c
Linc~ mutuo (c tangerc poirunt Cecundum Phtloponum Mauri uolunt Dcum poffe ex ~lhll0 aliquid facere,non ta
aducrfu8 Alex a odrum.
fO'50'c
men aliquid in nihllum f(dlgcre.
fO.18.h . .
Locati pars qu~libet anût ncceffario in 10co per Cc ucl per Meatu8 quando proponionales & commenCurabilcs di
acctdcns.
fO'33.d
cantur.
fo.)4.q
Lux e:rldli & c1ementaria fpecie non diff'crunt. h6.h Medici ferc omnes affeuerant ftmilarca partes rpii diffcr..
Lux probabiliter prlus ccclo ineR:êffi motus.
fo.67·.
re,uide illolJt mOliua.
fO).2.9.a
agnus regeneralionis annu8,quand.o contlngat fccii Medicina differut gencre m~teri:r a fanÎlate
fO·5l.·m
dum Platonic08 &: ARronomol,ulde.
fO.I09·b MedIum duplex,permutatlones &: form~.
fo.67.i
Magnitudo fecundum omne lignii diuifibilis fi i adu po . Mt:dium diCltur ucl negatione,ucl participatÎone) qêluë
natur nul\um emugit imposfiblle.
fo.lI.c
bifariam uc! formarum uc1 conduionum parricipalio.
Magnitudo corporca poteR diminui in infinitum: con·
ne.
.
fo.66.0
CtditUr h~c a phyuco per accidenl ,a mathematico ue, Medium cR per :rquidillanliam ab extremis.
fO'93. K
ro per fc.
fo.14·1 Medium cA: duplex fcilicet :rquale ad pondus,&: :rqualc
MagnltudinÎs diuifio in pundo fieri didtur quia per ma
ad iuRiliam.
fo. 94. e
gnJt,)dinis dlulfioncm rcllnqulÎ: pundus.
fo 16.g Membra in:rquali proportione augeri &, nutriri trib9 de :
Materia proprla ratione qua materia, incorporea eR &
caufts conungit,uide iIlas.
f0-43 ••
penitus in formis,pr~rcns tamen atque ln adu fcmper Melius &: pcius non uariant rationem generi. (cRe Phi,..
cA: corpus.
fo.II.p
loponum.
fO'7 o.K
M .a teria non potell dmudari a forma, quia quod non dt MIA:ionum,alia cA: t~atio,craftl grxcclatine côplcxio,ue.
.nladu effent in adu . Deducitu-r h:rc illatio quz fuit
ln mcllicrato,alia appofitio , uti pan(permia grzce, ln
Auer.
fO.Is.h
qua duo mirciitur (cia, alia côplicatto an materia &, fot
Ma~CTla apud Auer.quamuis non posfttcffe, potcllintcl
ma.
(0'9' c
In miA:o unaeA: materia oium (ormarli.
fO'H'C
ligi fiue forma,&: in hoc corrigendu8 Egidiull. fO.18..
Materia rub radonc eirentizintelligibili8 cA: abfque (or' Millio ell altcralorum unio.
fo.6%..1
ma quamquam nunquam inrelllgatur niû pr~ intclle. M illionia duo funt modt.
fo.6+h
da fOT.ma ... ,
~ .
_ .
f~18.~ MiA:~o e.A: eorum qU:E in materia cÔÎCant.
fo. 6). c
fo.68 ••
M;ltcrsa ltclltglt tm forma d,rpofitlue &: ~etauue, pOt tu Mlfhonl! forma dl forma fpecifica.
ltclllgllmp'feétc aétu nmplldab(~ forma.
fO.1S.k Milho qûo fiat.
fo.68.1<
MalCrtam il1lcll sgi pcr formam cA: duplicitcr.
fO.18.k MiRionia dcfinitio, quonam paéto iotc1ligeoda fit rcd'm
Malcria habet drê~ia & cxnlla alla a f~r~a ~ non 'pplcr . ~h.llopon~m.
. _ .
_
fo.68.q
formam (ecundu feotlfias • VIde ponccoru luculenter M.filo cA: unlo quahtatu prlmaru' , formalitcr remaniitifi
breulbus dc:laratam.
f~.18.1
in m~dio Ccd'~ effe re~l{fum refie Philop.
f'97. d
Matcrra non pOt effe ena per (c Cubfifiena,cum nullu prz
10 mtllo mcdtaotcfcmtne, fcmioa!is calor ut agens co
dlcamenrorum ci a~u in~t.
.
_ ,
fO.19· 1
~ludit,
. .
f'97. f
Matena fcdru fubieétu ead ~ otb9, fcd'm rone altera. f. :1.7· c Mtfiura duplex ,quanUtauua. f.&: qlitatiua (cd'm Auer.
Materia augumétationis dlcitur no corpus btfaria, loco
& defioitur membrorum unumquodCJI.
fo.65. i
fCllicc~ &: cffe.
~ .
"
fO.3~.~
I~ mlA:o ex uino .& aqua zquallbu. UUUllq'l corrum'"
Mater,! f(paratl a quautate, & dfe parte corponl fenhbl
pltur.,~ neuuum augel.ur.(cd'm PhilIp_
f'37'.
lta,quo Intcll ' ~atur.
fO·'3· a
ln mtA:ls non funt qualuatCl uirtualca alla ab aduali,
Ma,u,~ f(parau. a c.o rporibus phy6cil & in 10co nô effe
bu!.
"
. _ .
(0'79. i
trlfarlam conllnglt.
.
fO·33· d MI A:u,p fi ct fct ex ePnua,pt tflbus modia intelligi. f'9 2 .Q
Matersam dfe in loco efi per accfis ncceffarlo.
fO·H·e Mtllum eCl ex clcmiitis dupliciter, ut ex matcria '&: Ut ex;
MatersaeA: duplex generationi;.f.quz ahera cA: compoCt
~ermino a quo.
J. f';]3.
n
ua para, &: côpofitionis matula dlcnur &: augumc:n, MtRa naturaltafiunt circa teTram taotum quomodo iD"
tationia qU:E ipfum eCl compofitum.
fO·54·h
telligatur.
'
f' 94. h
Maleria eadê eCl ahuauonls & augumenti.
fO·35· d MiClaRfeda in media qfi~ aeril reg ione fiuor.
f'94'.
Matcria carnia augcri non pôt r,<lm Philopo.
fO·4 1.g M i[clblliain miClo (an tu ppttlÎa manie.
f.65. a
Mate!i~ non pôt dtCÎ ra ra. (tU dcnfa, nec plu. DCC minu8 Mifcibllia rUnt tantum qt.Jzfeparari polfunt
f.65. b
M qua~la intcrmiuata,
(0'4 6,f MlfClbllla rcd'm oës conditionci ab Afirlflotclc affigna
.M atcf!a rola addilloncfitmaior.
fO·47· k
tas f~n~t~ntum cIementa
(.67. a
attf~a côia eCl uu gen us.
fO'53.P
ln mlfclblhbu 9abufiue (umit audio,uide roni. f'37.01
~aleua nûqua de udat a côtrat ijs rp(c~fice tfcis. fO'70'~ .Mi~ima naturalis per fc ut corpora narural!a d~nt)R ac..
~eua alquc fubl eét um,conuarsoijt dlcunrur, arr lame
cldclls ut quanta nô dantnr.ln hac dodrlna glottatur
al.":t. _
fO'7 J• c
Om 1.11 &: 1:E~atur dodor.
fO.15"
Matcr~a ~ f~13m remotû côtrarioru &: futJm,pximu. f. 71.e M odl ad renfui cowgcndo. cum errant circ;a Ccnfibihaf
Matcrla c film l!uale cotrarl0IJtJ& copofitü lota1c.{o'7H
çn\(mCraDtur.
fO'9~n
4
L
M
�·T ABVL,JS;
Momentancum cil ncl de ~{\tlol1e eel1trationill, di demin
torum gwuatiofit f~cccsûua,OecCU&;CC6fiuû de ratio
ne motus,quia augu01entatio dt in non tempore (ecun.
dum Auer.
fo.S.a
Mobile ad formam, quo fenCu ufurpari roleat.
fo+i
Motui • tcmpus &. id genus, non gcncrantur recundum
Auictn.
fo.2.J.b
Motus & gt:ncratio requirunc enll in aétu &. enl in poteo
t a,aliter ramen (Jl aIller.
fo.2.8.a
M OIUS & generatio ~ polTunt c;oofidera,. ut uiz &. ut fol'
fO.2S.~
- me.
Motus localis cur dicatur primus motuu.
fO·H·.
Motus quiltbct qui non cA: Ce&;undum naturam,preter na
fO·9(·e
turaHs diclCur.
Morus obliquus tantum,cauCa dl: gencrationi8 & corr~
fO'9,f
ptionis fecundum Philoponum.
·
Motus nbliquul dt caufa proxima generationi8 & cor,
ruptionls earumque pcrpcruhati,lcuiu. diarius mOl?
fO.IOO.p
cft caufa temo ta.
MOlSlcfi ~peru? pp mobile in loco circulari.
fO.l04· n
Mouens fi per propri'am contadu8 definiuonem moue'
fo.)'o.c
ar in moucdo & agendo repatitur. .
Mo~en8 duplex,quoddâ moueodo mouet, qu.oddam im
mobIle mouet,itidcm de agente.
fO'''9·1
De litcra. N.
Natura in ca cft ui unüquodcva fibl fimile fiat. .fo·9I .h
Naturaappctlt meHus de posfibllsbus.
f0.IO:z..f
Natura!11 [clcntia tria confidcrat naturam ipram,mareriê
fciltcet &. formam ,habens, naturam ct rem fecundü
naturam.
fo+c
NecclTarium fimpliciter &. cx Cuppone,imposfibilia funt
fO.106.p
in his quz ln rcéto mouentur.
Necdfarium fimpliciter taotum in his cft,quz circularitcr rnoucntur.
fo.lo6.p
Nec;e/Tariunl cum fempiterno conuertitur, non autem cu.
perpetuoapud Ariftorclem.
fO.I07· n
. NecclTarlo gcoerari Sc circulo generari idem Cunt. fO.108.e
Nccdfarlum duplex I1mplici rer & ex (uppofitioc.f,106.g
NcccsHtas ponêdl forma corporcitatis,quanam. fit·f.3 o ,n
Nihil multiplidtcr CumlH, tranCcendcncc,in genere,in Cpc
&. in indiuid~o.
fO.lS.g
Nihll patituraconnaturali, neca remoro ultra Cph~ram
f .60.g
pasfionie.
Nullus ex uereribus de augumentationc locutuB rudium
meta rran fcendlC.
fO'9' 0
Nullû corpus coponirur ex pundis.
fO.14·K .
Nutrlmêtu futurû fit ut nUlriar.
fO'41.g
Nutrimêlum quo paBo membro apponatur ut inde fiat
fO'4[.0
fluéllo Cccundu~ Phllop.
Nutrimêtum,minuimcntum, & augumentum {ubieélo
idem funr,dlff runtrationc.
fO·4 2•K
Nutrimctü efi materia conuerGonis nutritl.
fO·9)'·1
ln nutrimcto fum quatuor formz clementora adu ac
quatuor qualitates tllius materia no dcnominantes,aut
formali'ter iIIi Inhçrente8,fcd ipfam canta mo difpofitl,
ue~~ficienees. .
..
'
fO·9)'·m
Nutrltlo efi: humldi deperdlu refiauratto
fO'95 ' k
Nutritio qualitu fiat.
,
fO·9)'·m
De Imra, O.
Obiedi'i di t5 reCpedu po~entl~ , ëj fciç, & habit?, fO·3· k
Occupauo mal,or~sloci 110 dl mor~~ local~~. _, fO·47· n
Oi prt 9 repar~rl pot ~ (uo pone~orl,l_tc~lglr qn I~!ud prt'
ê in aétu,qm ln prtori fecundu potcua falfum.c fo.:.6. 0
Omne quod app;lret dl. I1Ja propofiuo habet duphcem
_fenfum,...ul~e.e~s.
'.
.
fO'9'o
Ola cc unu cOtlglt uc! prinClpalr aue pele/patlue. fo+h
Opinio Auer.C}I rep~ti lit poafibile Cecundü diuer(aa qu_1i
tate','10n dt pcrapatctlca.
fo .64· a
Oc Litera. P.
Pau cil: duplex. (.dcpcndcnl &. Independca.
fO'H' d
Partu fimllaraü puû in augumëlo Cunt dupllccs forma,
les & matcualca.
fO'38.c
Partes formàJell &. materralea in ulno &. in quolibet ml.
1toqu~na _fint fecundum Alexandrii.
fO'44'o
.Partes formales &. mal(riaIe~ quenam fint (eccundum
. Auer.
.
f.)8. 1
Parentes in generationC! prolis ultima tantum modo Cub
mini1trat difpofirionê ad aiam intcIlcébua. . fO'31.h
Parmenidcs &. me)]jffus negarût gencrationcm effe. f.8.m
Parmrnides & rntlltffus negantes motii,aétionê fimilitcr
atCV pasAonê neglcxere.
.
fo.1)'.d
Parmenidls &. mdlisu fnia de cnte & un6, ex (ermonum
fequda uidetur quidê apparens, in re aût plufqua demcntia cft.
fo.)')'.o
Parmenidca & mellilfus,omoi3 cITe unum aITuentes gel
neratiom:m e(Te alteradonê fateri coguntur.
fo.~.q
Paruü ~ paruo an facilius patiarur,& magnum a magno
tardlus.
fo.66.k
Pati dl: in pasfionê dUCÎ,ud dl: asfimilari faciêti. fO'H.t
Pariene no eft COPO{iIÜ ex corponbus indluiduis, q ato
ma fiuc adi~rcta nûcupantur.
fo,60.h
Pasfibi!e ab intrin(eco efi radone materiz, ab extrlnfeco
ucro ralione agentîa.
.
fo. 67' h
Per qU;lCÛ aliqua qualitas efi aëtiua l2·taotûefi: rdiHui,
ua &. e contra. :
fo.62.i
Pcriodus cft motus copofirus ex aeee/ru &. receffu Colis
Cecundum Phlloponum.
fo.Jor.e
!l,dodus {ccundum fpeeié &indiuiduû quid !le. fO.IOI.q
Peripatetici non cognoucruot porentlam nlfi penes dfe,
dum.
fo.63'.
Primum agcns & primum mouens, quibus conueniane
& qUlb? dlffcrant uide.
fO'54.g
Priu8 fcparart pOt a polteriori in quaorû prius fine redu,
pltcatione falra dl propolhio.
fo.)4.d
Phlloponl digrts/io qua Platonem tuetur quèci triangu,
Jum,e/Te lndiulfibtlem nunquam mathcmaticarum {2i
tisfimus duccrîr.
fo.u:a
Primit3s duplex, cognitionis &. cXfcutionis apud
Aucr.
fO.I,n
Plato rantum c1ementa gcncrari a/Te\'uÎt.
fo.8.p
Platonis po de gcncradonc Dcmocriti pone min? idonea
quatuor rationtbus ~Ult.
fo.lo."
Plato uoluit triangulû indluHlbilêc/Teno in magnnudi.·
ncs(ucAriRo.Ubi impoCuit)red in figuras fecundum
Philoponum.
(o.l.a
Plato cogitur ideas poncre, ut fimile a fimili pro ...
dcat.
fo.)'I.i
Plato c1emcntorum generationcm' In tim~o fcnbens.
pu redudionem ad planities & indluidua faluar cam,
& quomodo.
fO'57. e
Pcrtinacitas in opinione,noll eft digna philoroph o.f.80.i
Pori non funtnecelTarfj Ut rnembrt fiat nUtrillO uel au/
dio
fO'42.. q
Pori non polTunt dici partes formaI es , Dl~que auc>u men'
tum fini poteft (ecundum cas.
b
fo . 47.i
Pori Cunt concedendi no flcut Empedoclei dixere proprer
pas fion cm fcilicer uc! rerum dlulflonem.
fo.60.n
Plures form:t in codem pundo materiç nOIl Cc penetran
tes dlCpofitlue effe polfunt inforrnallue auté feu fpccifi
catiue)nequaquam.'
fO'4~.1
Pol1tio qu~ a{ferlr augumctum fied per poros n6 efi: perl
pa!ctica nec fufi:enrabllls.
fO'47. i
Poshblle quodllber pt p01l1 i ciTe, qûo int(lIigalur. f. J 4.i
Predlcata per fe diCul1tur de gc::ncrablilbus & corrupubt;
hb,us quaren,us abllrahulltur,a materia,pœnlli:ua ma
rcrte,& condulone materj~.
fo.l.q
PoRcri,~8 ubl refit ~ d priu ll neccsOrate cOftqu(ti~, i his CO
uerm a poll:crtorl ad prt 9 nccufttate corcqucri~. f./06.Jl
POt(lÎ~ diuerr~ no pot .ciTe ciufdr form~.
fo.2.7'~
Potenrla aétlua & pasÜua non atlcdunc penea multitu dt
ncm matw,.
fo.61.h
Pot i: tia adlua no requit multitudinêformç.
fo.61.1
Potiilia aétlua auêduur peDCI r(ce/Turn ab fmo uc! acccC
Curn ad fummum.
' fo.~l'i
�TABVLA
(lo!entia diol potdl maior ud min or di(politiuc a EOh Res intdleda (cculldum AriEl. & Autr.dl: zterna perEc'
dio inrcllcdus.
fo.6I.f
ma.
fo.61.i
{o,S5.n ~e8 ulplex habet drc,in effcétu;'În fuis caufis, & apud in
Poccntia d uplcx ab in tri n f~cQ & lb cxtrinfcco~
. tclLcétum.
fO.2.d
l>o(cllna triplcx fecund um Phlloponum aptitudinahs~
fO'93 ' P Res quzhbethis alUnt,fx quibuR (unt.
fO'94'Q
habi tual1s,&intenllonalig.
~ropofitioni de poObllt,aliquando eorrdpodcbit una de
Tc Lltera.S.•
ImITe quandoquc ucra,non tamen c:iurdcm ·quatitatis SenlibiJe quocG'lJ fcn fu elt fc.n1full t fenfu tadus. fo.So.o
(UI Alc1ta. Philopo. & Philoni plaeuit.)
fO.13'0
SenCus tune egct correptione,quado no omnes fcoCus ciu
Propo fi rtoni pofib,li rècundum aétum,eorrefpcndere de
fdem rationi. concordant.
.
fO'9.n
bet una de in cIT~ clufdcm quanuratis.
fO.13'0
SenCu8 Cecundo tune ('gct corruptionc, quando in(enubi
Propofitioni cuiltbet dc pofibllt,eorrerpondct una de tn'
libu8 proprer acciden. non concordant omnes Cenfui
dfe,habet'ueritatem fcc undum Arillo.in permanenti..
eiufdem ralÎonÏ8.
(0.' 9 •.0
bus tanr um non in fuccesfiu is.
fO.14' n
Senfus errare poteO: dupliciter ud quantum ad immuta,
Propofitione8 poflbile o uniuerfales ,quandoque ponun..
tionc,uc\ êfj tUmad rCimutante {ecundû Egidlu. fo 9.h
turin cITe in part icul aflbus qualldoquc perpropofirlo SêperfieribHaria cotin~it,r(cun.dum una & continuû gc
'
to.J4.m
nerationê,&fecundureltCrauonem.
fO.lO!J.d
·nes negatiuas,ut Philo. placer.
Propofiuones l1onulle,dici:1pofunt contrarie-Cecundum Separari eO: dupHciter, aut Cecundum dTe aut (ecundum
macula, quçfecundû formam funtfubconrrariç fo.)1.1
intellcétum.
(o.18.m
Propouuo no dlClt ncccfaria feciidil effe & quare. (o.J.q Si hiê gencraret Ccipfum,contradid:oria 'l'effet & no dTet
Propofitio tribu s modls cft nota apud A uer. .
. fo.6.m
uerificarcntur de iIlo.
.
fO'9.h
Propofitio qu:rdam aliquando ucra cft ratione · generl!tio Si punêta mutuo fc tâgerêt, tâgibilium e[et penetra. ~io ct
nis,qu:r allg n cft ucra radone fpeciei teO:e Auer. fo.80.1
non continuatio.
(0.12.1';:
Problema Cl' omne agen8 in ag(Odo repatiatur,neuuG &
SiccG dl quod,ppdo termino bene tcrminabllc dt 1 male
pro Omnt pane dcfendit potelt.
.
fo.6~.m
aGt terminable termino alieno~
.
fO.14.e
Proxime contraria tam faêtluaquam pasfiua ad inuiccm Scibile & Ut intclledus obicaum dpplex habel dTe,matè
mutant,no [ecundû numeru,fed fecundu Cpecii.fo·'i3·C
riale uidclicct & formale.
fO.l1.h
Pundus \lôeft cOlltiguus,&: imediati pGdo.
·(0.14· h Symbolum qUld fic
fo.82..b"
Punétum omnino nullum actu cR in magnirudinc , pre~ . Slmlfia & cade pen it 9,inuice no agunt & patiunt.fo.)I.m
ter cum quo magnitudo diuiditur aétu ab a\ia m ago t Si mile ab omnillo disfimllc nô palÎrur.
fo.)2..c
tudine {ecundum Phlloponum.
(o.I).a Simile in fimlle agc: re non poteO:, feruata pcititia paruate
Punétum dTe ubique in continuo potelt c[e in adu &
undecunClJ fit 1lla,quauls no feruata ponteti;r fimi!itu
fO.I5 b
din~ in quouis agcre po sfic.
fo.61.q
_in potenlla.
Puéla quç piura fUt potctia,unu quodd5. fUt iadu. fO.l).C Simpliciter en s dupliciter fumitur,ud fimpliciter pro pu
Punélum c[ejn omni patte quç diuidi poteO: dupl1citcr fcdis fimo & primo Î'nter. x.prcdlcamêta, uc\ fimpliClter
fo.16.e
pro comuni & tranfcendcnte, ac omnibu8 ."X. predlca
intelligitur.
De Litera. Cl:
mentis commune
fo.IS.m
Quantitas nullam dicit perfedioncm,co non fit de prin.. Simpliciter gcncrari er corrup;,él no fimplicittr gCllcrari ec
cipfjs aéliuis.
. fO.15'C
corrGpi ideo dlfferuc,ga hoc cO: pen es fimpllCiruuls ct
Qualitates primz imcdiate &. pcr Cc non fundantur i ma
hoc a\i~d,ll\ud circa cn s f,cundum quid.
fO.22.a
(o.29'P Signu aliquado accipitur,p parte ad (en(um demoRrabi,
tcria prima.
Qualita8 & quatira. terminarz quid fint.
(0'41.0
li,aliquando pro pundo.
fO.16.i
Qualitas quzuis fcnfibilic & maxIme ritali. muhipllcac Siul eO: fugidl &: humidi appetitio.
fO:95- k
fe intétionalirer p-Iineâ fphzralé I.If'1ue ad ccnu datum Sophifmata h;rc,matcria potcft ·{lare fine lorma,igitur aH
terminum ila Ut res ipfa fil fenfibili..
fo ,62.. b
quado Habit,corpus portO: {lare fine loco,crgo allqu3'
Qualitarum confiantla: quonam modo fc habeanr ad clcdo {labie,omnis homo cft corruptlbiltl,ago aliquan ..
menra ipra.
fO·75· f
do omni, homo crÎt corruplus, quomodo ddloluanQuantum quod matcria cft auélionil,an fit potentia cor
tur ~cc~n~um Pllop: '
.
.
iO.14'P
pUB ucl aé1:u.
fO'3 2 • O Solu8 Ignl81ntcr clcmcta nutIuur, quo paéto intelligi de
Quz fadunt & patiuntur funt (Îufdé matcriz,qu~ mate' , beélt. .
fO'9~
riaintdligat fecundum Phllop.
fO'53 ' C
Sphzrus Deus apud Eljl1pedo,Çtd fit.
fO'9 0 .q
Quicunq; phllo(ophatt funte f(creto Platone )fupcrficic Surffi & dcorCû,Cunt primç loci dlfcrêti{,et quarc. fO'49. 1
·tenus de ommbu8 funt locuti.
fO·9· a SubRatia no exiftere,nullu aliorii pdicamêtorû erit.f·18.b
Quod!ibet gencratur ex quolIbet.
fo,SI.o SubO:âtia qltbct fcparari poteO: ab accidete inêfjtu Cubfii..
Quodllbet c1cmentum poteO: gcnerati ex quolibet c\emê
ria cô reduplîcat1oe, propofitlo dl uera,abfolutc uero
lo,Hzc propofitio de rigore logi,o falfac:lt, quâui. de
prola~a falfa... .
_
.
_
fO'34'~
rigOle phyfico fit Uela.
fo.S6.d Subltaua fubltatlz cotranat (ecundu Philop.& Alexa.ld
De Litera.R.
qu.e i û~pli~lbus fubfiatijs ite!ligcdô adltruGt.f. 94'P
Raro rcpcritur nomen uniuocum.
fO'49,d SpeCieC Uluentlum uoaquzque,certum fuz durationi. te
pus limitat,ultra quod nullum eius fingulare progre':
Rarit:1.8 at'l3 deofitas d uplices funt Cel:undG Auer.qdâ fiH
Cet qualttatiua: de quarla fpê,èfj titatiuz a\ia:. fO·49· i
dl potefi,quamqua citra iIIud corrûpi posÛt. fO.I07...b
RarefaéllO 110 dl motUS unus,fcd duo.
fO·4~·C
Subiedumgentrattoni8,Ut prima matwa nec perfe neC
Rarcfaétio & audio quo modo dtlferunt.
fO·4 2. a
per accidens eO: fcnflblle.
'
fo.2.8.c
ln rarcfactioe funt treS mOl9 ,g na flnt,Ulde.
fO·34· k Subied~m rec.ept~onis prjmar~m qualitatum,elt pr~;a
Rationca extraneç, logic~ dlcunt prtmo poficriorii.folo.p
matena,fubledu autem denOlationis eO: compofilu ex
Rtaét.ofieri potefiper medium.
fo.62.0
materia &. forma (ecundum recentiores.
fo.~ .f
Reddirü animz ad corpus Arifio.nô negauir.teltlb 9 Ale, Subledum augumenti dt duplex, totale, filtcet adequa,
x~dro & Phllop.
fo.109.g
tunque,ac partiale.
fO'39.p
ReCurrcétio no cru fecGdG idê numero apud Pilop. f.lo,.f Subieda pauialia audionis,Cunt pancl formales & non
Res natural18 blfarlam dldtur Întcrdô (ccundû marertli,
materialcs.
fO'39. C
intcrdû recundü forma aliq5 Cccundü ulrunqJ. fO'38'Q Sublc{tii augumêci nô cO: quatû abRraétû a matcria.phi
Ru quu~ longe plurufilll 'lu~m nomina, hinc (ubona lofophic.a nec formaipra~red copofitû habci formam
cfi equluOCatio,
fO'4~...q
q ua vtal11.
fO'47...Q
A
"
, .'
�.
TA n .V' L A
8ubirduln rrcunduln gra:coa rcmpcrdè id, quod przdi l
cato fubijcirur.
fO.I.e
Subieétü & Intcndo flue mateCÎa in aliqua Ccicntia, idcm
funt.
fo.l.e
Subscélum ueneradol1i. c1eanentorum , Don dl: corpui
fo.S3·k
in adu.
. Subiedurn przdicatumqJ dupJicia,problcmatica; & fim
pliciter fecundum Philaponurn,
fo., .•·
Subicétum dicilur ud quiaaliud fibi inefiaud quia aliud
de ipfo d lcitur.
fo.~. i.
Aétus dl nomen analogum.
,le
fO·49· d
Taétui proprirdl (orporum.
fO.49.h
Taétus duplc:x mathcmaticui & phyficul.
fO'49. 1
'Taéluli dl uiplicitcr,proprie,magill propric:, & proprijr..
firne.
fo.~o . k
Tadum quodcuncp ut in pluribus tangit,ut ln pauclori..
bUI taecum non tangit, Ut in Onll1lbUIl taélum tagit, in
quibus gcmui matcrla: côc dl.
.
(0'51.a
Taétus trifariam dicitur,purc mathematice,purc phyfice
& horum medfu8.
fO·5l.b
Tadull Cccundum OtS côdirionCil dl inter mutuo aétiua
8:: pafiua. V cra dt propoHtio go ttcr ageD5 ac paties dl
contrarieras (c(fm ambas qualitatcs.
fo.62..m
Tangere cft habcre ultima fimul.
fO'49.i
Tangerc tria habct fignificata (c(lm Philoponu. fO'5o.1
Tangentia fe mutuo folü proprie agunt & patiunU'45J.f
'Tangentia fc rnutUO (ecundum aliquam partcm lagune,
& (~cundurn aliquam non.
fo.11..i
'Tempu8 & infUs non funt formalirer extra animam, (cd
tantum materialiccr fc?lm Auer.
fo,8.a
'Tcmpus generacionis a:qualc cft lJ~j corruptioni •. f.loo.'1
ln tcrmlnis conucrublhbus,argui pOldl connruéHue
& deftruétiuc.
fo.6)'.k
'Tempuli dupliciteraccipirur pro men Cura fiue quanttta,
te fimpfr prout cft fato nexuq; caufarü affeftû. fO"I.p
. Tribu. (cruati.,booa. r.organi difpônt, bona mcdij aptj..
tudinc,bonaql obicdi proportione,nullus (enfuli crra~
re pôt qu~Ol~ ~d rem jmmutate~ fd.tm Egid!u.f.S4''?
'fria funt pllocipiarcrum gener~blllum & fcmpuernolu.
(0'97.m
'Triang~h rô indiuHibilis rfi,ficut dom~. rô. .
fO:!I.c
'Trina d'meJlfio dt cQa:terna matwa: fc<fm Phlloponu &
conucnit cum Auer.
.
fO'43' d
'Tota homo~enea ex flmiJaribusconfiant.
fo.J3·;
'Tranfmutablle quoduia in allud potefi ex illo uanfmu;
tari.
.
. .
fo.S4.e .
Tranfmutatlonel trtfar.am drberenr, ucl penu termlnOI
ad quolI,uc1 peon tranfmutandi modo., aut penn ru
bicda.
fO'31.P
'l'ranCmutationis cuiualibc(& matcriadl una J quomo..
do intdligendum fit.
fo.6.11
Triplex cOIium genul mundo dcbebatur, ut effet perfc
étU8.&qUa:.
.
.
.
_
.
fO:Joz..k
1fio non cH aél,o penstus Intenuonalfl,fed rcal.s perl
fo.6'"
fcétllla.
Vlfui & uifibile priora (unt {aélu &taéltli.
fO'7.1..b
Vif~1 (p~Cle d,ffe:re~tCl rallone (ubieétl, cODueniunt fpe..
(le rallonc obledl.
fO'75·e
Vjfibil~ ~t ui~bile fimpliciter dl: priu. tangibili dlgnitate
& unlueduate.
. 10'72.11
Virtus occ~lta fiue manjfcfia nOIl cil in mlfiill (ecüdum
pUlpatetlco s. . .
f?'76.n
Vila humana corttlglt ufquc ad .llo.annol (ecundu Plul.
fo,JoJ. e
Vuarum ca ura ~uplcx efi, una cx parte matcriz minura
flue co~plcxlo,altcracx parte cœh,motui {olla fecun,
dum Au.
(0.101.01
,Vlfcofa non mikenturared tantum molcm ampliorem fa
CIUnt.
fo.66,k
V cccru prrrcr matcri5 no p.olTl1nt nifi accidc:ntia. fo.8.k
. ' Vna elt forma torah. omnIUm mcmbrorum apud philo
• fopho',pluru auameD qualnacCi.
(0·31.J
T
I
V
•
Vnum numcropol'itiuum;ab une, numuo priuatiuo dif,.
ferr,quia hoc côe cife ncquit,iIIud ucro pôt.
fo .84.i
V ni unum tiü cft contrarium primo & pu fc.
fO ' 95'
Vnurn fccundü nurncrü non Ideo fit,qula ex eHdë fic, (cd
idco quia ide pcrrnanu priua &. pofieriu8.
(0.109.e
Vulgata propofitio,<!' rnagnitudlni. diUlfio fia.t 1 püCto,
. Ilon dl (omirer imcIligcnda.
fo.I).p
Vnurn.
Vtrü gweratio fit,& qüo fit.maueE ab Arift.i tex. fo.8. m
Vtrum gencratio poCsit fimplicitcr compctere cui non cô
petit motus fimpliciter.
fo. 9.f
Vtrum fi omnia factiua & parsiua qnt con'traria ciufdem
m.ucriz, omnia contraria clUfdcm matcria: fint inuice
faétiua & paCsiua.
(0'53.d
Vtrum omnia pafsiua & faétiua fint contraria. fO'H,d
Vtrum omnia contraria faétlua & paCslua proxime m'utentur ad Înuicem.
fO'H.d
Vtrum Democritui & LeudPPuli pofuerint uacuum ln ..
natum ucl (eparatum,
fo.)'6.h
Vtrum ex miRls posfit mifium effid.
fo.68 .0
Vtium mHèio fit naturalls.
(0.680
Vtrum dato ignein altC!ratiuÎs & motiuie,mouerctur pre
cife'ad concauum.
fo.81 .h
Vuum datis iofioitis demeotis, demel1tü fieri posfit ex
c1emento geoeratÎol1c falulem inordinata.
fO.88. q
Vnum unUs pugillus aquç firzqualill fecunduql quanll
talc deccrn pugtllis acrts.
fO'9 0 .(1
VIl'um calidü fit principale agenB C"alefaélionis an infirurnentale.
fo. 9 6.b
Vtrum aliqua caura porsit prior aliquo ,ff("qu,cuius Ip fa
non fit caU fa quatenuB talis.
fO·9 6.b
Vlfurn parres c1crnenti non tangentes clemcntum ftbl ui..
cinum,flliquando.corrumpalur.
fo. 10 3· a
Vnû Ot quod gcncrarnecc(ario genc:rer.in textu. fO.I06.t
Vrrü oia ümi!ilcr itercnrur uel nc.
.
fo. 108.01
Vuü in quibufcuque cft necdfariü ex Cuppofitionc ln his
ctiam ümplicilcr,nccdfarium confidcretur. (0.106.11
Vtrum duz fubcontraria:,fint.fimul ucrz.
fo.,.111
An.
An con(cqurntiaArin.ueratic.Elcm~nta poffunttrafmutari inuiccm in chaoe, igitur unum ex altcro effici pO"
tdtcxua chaol.
fo.8.c
An gencrauo fitcongregatio fic ut dixitEmp.
fo.IO.t
An graue & Icue agant
fO'7 z .l
An humidi Ct Hcci ddiniriones fint recte asfignatc.fo'7;-d
An fit clemelltum ignl8.
fO'75. b
An detur corpus zquale ad pondue,falutem in qua]trad
bUll motiuis.
fO'9 6. o
An fi daretur corpul :rqualc ad pondus, cornpcu:rel tibi
allqua operatio naturalts.
fo 9 6•0
(blomodo.
Qüo aliquo adu.en.!enle fiat éluétio (ecundu Philo. fO'4 1. 1
Qu~mo~ohumldu nutrlmêtalefiatunü cu humido prIa
rI P- mc:bra dlffcmlnato (ecudû PhiJoponû.
fO'42..b
Quomodo anima Ind,ulfib.lls & qua:lIbct dus par au"
geatur Cccundum Phtloponum.
fo z.e
Quomodo caltdü fit cffecru Il prlmi calidi.
fo .';6. a
Quomodo dlffcrant Ignas ln fua propria (ph::tra & 'gol'
hic nofier.
fO'7).d
Quomodo unum dcmenrum po/cil exupcrari & (Xu'"
perare alterum.
fo.8).P
Quomodo c1cmenta remancant in miLlo.
fo. ( 3. e
.
Propter quid.
9
Proprer!ld nihil fcipfU gencrer.fcd utiq; faluar.
fo s.11
Propter quid nthll aherct ud augumentct (c, quarnui. ira
loco re moucat.
fo.S. 1l
Proprcrquidpcraccidcna aliquid corrumpirfc: Don aUlê
fc: gcncrat pcr fc uc:! peracclden..
'
Co.i. 11
Cur.
Cur ilannum zri male mjfceatur.
fo.6f'c
Cur perrradauo de dcmcnus facta in recundo rertlO, 8t
quarto
cfi cmior calqua- ho, i lIbro taniti. fO.7 6."
coo,
r
lU
r
I
l
0
J
q
II
g
u
l
t!
~
'1
V
~
V
\l
\i
\i
1
�•
,
TABVL~
fO.3r.0
.
entnri!, '
üq~
pos
tum
ed~
biJ
a,
por
cor
r
lltJl
ab
d/
rem
Èa
a
um
p,lm
und
du
Ccc
a.tls dlfe renu at
r d(m~t1ta ab Ari not
' fO.71.a Vuu ,!, fp~ma corporeH
1.~
.
fO'3
,
.
fint
ra
prio
lia
IUUm de ~œld
anH113 mtr:Ilrçhua.
nuu ..
ltatCl I\r" lp. prae~
mag
a
q~al
Ci
erar,
lQil
Ccp
rang
eife
11
fum
nduJ
den
fcCu
&
m,
tjt
ru
r ra
fO'7'c • Ven Jm m~terla pos
fO'H 'C
'
,erml~em.
dini Qus .
pJO
ntia
Ccie
4. d
in
a
fO'3
cipj
z.
prin
a
xtH
coe
ilIiu
ue
çrlz
umq
l}at
cicr
e81
Cpe
plur
Ir fllbleéjj
VtrU m in eod em flnt
.p
fO.I
>
.
m.
.J)'o
rroe
?fo
p
Aue
cor,
um
~ia
? aug etu,r,Or ppt~
oauçrit poCsint Cecund
f
O'7)' o li tr~ p1aterja ex q corp
r.
5'P
Aue
fO'3
m
,
nclu
.
udo
rec~
n't
itur
m~g
rene
Ir acri,S calo r non
d augccu,r fit poc.enua
fO'37'~
e;l recu ndü amb as Vu~ ',d quo
~r;cul fic add ltl,o,pcJ ,aà ~upd ild~lf.
Jr ig~lI' agçQ~ ln aqu a nô cpn 'üpi t
ea,t
au~
,j:)
~
Vtr
p
).
fo.8
ius.
auc t'
8
trar
con
IlmU
~us
,~fr
peni
quo
ln
ilIi
ee Illu d
quah.PH~I!I,~~ quo efi
e ilc,;:csfio Vu p ~ibps al,q u/ln doperaher
8.g
mq~
fO'3
r~ç
tC.
eiu
,
11
UlrtU
on~1
,11a
ab
upti
r
cQrr
retu
o
alce
gati
urroh~ cJon
. ua,a ut Colu & Ccm
oo.g
fo.l
.
tcr~
Ot
r
prio
a
a fubfranlia1i
ge~uauonem facial.
anim a Vrr um in aug ume nto form
jn
fit
C
2
pos
fP'4
dfe
is
ular
,;:irc
io
rrat
r.
gen
Ur ln clementis
nu~,ucl qu~ de ~ouo ~eneratu
fo.,03 ~
1.g
fO'4
uîc~
op.
ne'l
m
Phil
lali
tum
ü~il
rqfi
tis
r.Ef
plan
eatu
·&
aug
uero
ts
Ilbus
Vtr u mar eria carn
Qua rc '
erur .t(p oria ,inte rual lo,
,
Vtr um mat efia in qua form a aug
uitz
m
fine
in
lJ
!,ICq
ur
e
rtat
nut
per
nte adh uc .pfa form a
C~ll}
ane
al
~arc: çum aQim
tanç!em tota fit r!=foJuta perm
3.g
fO'4
fO'4I.K
non fcmper itidë aug~atur,
in mar eria ,efr quz utu m Phllopo~
in
al
faci
e
omn
7.d
u~
fO'4
n~q
n"
of'!1
b
.
io.
luar eno n omn e par üun
fO'53.Ç Vrr um !iud io fit gen erat
c
47.
fo
o.
m.
aud
fit
onu
tI
lop
!UÇ
pql
m
~ara
Olllne fccQndu
iJib etq, augct,qhb~t
ucu
Vtr
al'
l
nihl
&.
7.
fc,
fO'4
per
f 1
_
.
Joco
poil
tOlU ante &:
tuar e poffit Cc mou ere aJiquisJ in
5.g Vt~um in aud ton e ma~cat .de
fO'5
~
'47'
u,fo
tant
k
alca
p~r
Icrare uc! aug cre fe
io fiat fec~pdü ~artC8 f~rm
cu e~tra Juce at.f' 75.4 Vtr um ;iud natu rah s aga r ln hum ,du m natu rale rdo luc
l..uare igni s i,pp ria rph~ra no IIICet
r
calo
um
Vtr
.
a.fo '47. m
Quz ftlo ncs prjm i lipr i.
con tinu o pf~;ad fipç uitae natu rali fO'47'c
m
Ipru
~o
biJ
upti
corr
&.
ile
erab
gcn
o
upti
us.
corr
tinu
ftrum gcneratio,~
io Qt moq lS con
fO'4 6 .c;.
f!Jbiedü in libr o de Vrruf'!1 aud
le aug umc nrat io & altc rati o fint
um rar~fadipfit au~umentatio.
Ver
.a,
fo.I
fO'5 0 ' c '
.
.
one
um
upti
l'cr con tad
gcncratione & corr
fo.::..q Vn um pmn ç age na aga r
.
fda
~em p ..
cri
par
hab
in
fit
t
aga
poil
s
s
libu
citiu
&:
ubl
lus
rup
Vtrum de cor
um agen8 natu rale fort
Vn
.a
fO'3
fO'5
o•m
a.
,
Vcr~m corr uptj o fit r~a n;uu ralircm ane re pof ait. fO'3' b
pin qua m,q uam in rem otam .
..
cipa
prin
us
*
tad
t
illiu
dica
nria
:u.
t fign ipca tio taéi
VInt re corr upr a fdc:
'"
fiar e, q, cor por a Vn um quz llbe
fit
fO'5
po.
0
hzc
ti
ocri
Dem
c
tlQn
pofi
Vt~ü in
Hter ~H~us~
pus ft pô
&: figu rat3 . fO'5.b
~runt1'crû prln clpi a Hnt indi uidu a & corr üpi. fo.6 .; Vtr um aJiq upd corp ua pos fit tangc:re aliu d cor fO'5 '
:rari
genc
0o
iter
plic
fim
fit
pos
'
Vlr u aliq uid
tang i ab illo.
fO'7'P
fO"50' 0
.
În tem por e.
cagi
uc!
no
anti
&:
jnfr
in
oreu
fit
corp
io
re
erat
tage
gcn
fir
um
Vlr
por cü pos
a , alte rati o quo que un Vtr u icor
en~o rep!l~jalur, &: omn e Cl'
Vlr um fi gcn erat io cCl imp osfi bili
fo.8.<! Vu um omn cfac icns in faci
fO'53.g
ar.
pos fibi lis fit.
pati tur in Pilti~ndo rcag
co
no
cui
fc,
pete
0.n
com
fit
fo.6
li!
Vtru~ gen uaf io fim plic iter pOi
Vu um in corpor~ (jn~ p9rl ~c~mnipa
(0'9 '(
V peti t mot us fi~p)jciter.
Quz fitu m e~ PhiJ~
(0' 9.h
fo.61.C
'
trUm omn e quo d app aret ,fir.
um idem poafi~ ilg~r~ in (eip (um .
Vn
5,0
(0,1
fo.6~,c .
c,
reaI
Obi fimilc.
Vrr um colo rha bea t dlc fixu &.
2.d Ver um nmi1~ PO~{h,ilgcrc in
fo.1
lafi m,
.
erit
nto
n.tip
qua
pefa
non
ex
ere
is paBfit fe aug
Vlr um qua ntu m fiat
dle nt pin.. Vtr um çahçU~~, real
3'.
itla
a,
fo.6
por
cor
tica
ocri
fj.
Dem
trar
r
con
entu
Vtru~ fi dar
hoc efr, per asfi fien tiam
(o.12.n
3'
fo.6
.
erfa
C
dlfp
Clpla.
Vtr ii uirt us unit afit fort ior feipfa
lii
J ciTent prin cipi a
mcd
ifl
ora
u~a
corp
cffl
ia
tica
inof
ocri
lum
dem
Ver um fi darc ntur
Vu um duo lum ina e diucrfiB
(0.13.1\
1 fo.6z..c
fad ant unu m inrenfiu8.
c~rporl.Jm.
3.b
fO.1
èia.
dcr ca
piiÇ
ex
elio
quz
atur
Eel
pon
riai.
a)co
rcpa
Jine
t
ndo
ü(u
age
tlnu
in
Ver u con
ln Vu um omn eag ens
in
c
.K
ibil
iuif
fo.6
fitd
um
tinu
con
&
Veru~ CCi pUI qua ntum
dio ne util lim a.
(0.15'<:
~&:
adlu
rcr,
uali
;aeq
(lnt
z
prim
ea
.
fio" um
Of'!1nu qu~litat
fo.62.n
omn e fign um) ud fecun Vtr um
Vrr um corp us fit diui fibi le fup ra
zqu aJit cr reOfririuz.
).d
fO.I
illo ,fi ,
ah
ti
um.
,epa
fign
nt
e
in p~ITum pOS
dum quo dcu nqu
atur , uct Vn um age n. quo d a~it
riip
2.0
cor
fo.6
&:
itu
plic
fim
uid
aliq
ur
Vcr um gen eret
med ieta liqu id.
.h
fo.q
ia.
3.4
fO.c1
dc:m
do poté tiar u.
nô,f ed folu m (c:cundum acci
nu ciiOmi~lb? i gra du fret fim ilitu
y
8.c
fO.1
i.
crar
gcn
atia
fit
fCp
pos
m,
itcr
uDu
ue
, in frigiduOl
Vtr~ aliQd ex no cnte fimplic
fo.18.f Vtr um O.ça ltdu m ut.8 .aga
fo.6 4. b
nihl l.
'
.
Vtr~ age ns pos fit rcdigere aliq uid in
1110
ab
t~
fo.18.m
a.
fo.6 8.q
form
tti.
V
emi
abfC
&.r
dIe
di
nt
intê
pOs
Dt
uia
s{l
mat
Vu u
u forme demcntari~po
Vtr
{or
ua
aliq
lo
nihi
ex
fit
fo.6 7' 0
pos
ro.
alitc r in mif
Ver um aliq uod agena natu ralc
Vtr um c1cmcnta Jcm ane ant form
(0.1 9'c
(0.68.C
:re.
ducc
m}m generarc uel pro.
Vcr um mif rio fi, poa fibi lil.
9,&: ecô tra. fo.z.o.l
ri
alte
io
crat
i,
gen
libr
fit
ndi
uni?
(ecu
tio
nca
Quz frio
Vtr~:corrUp
(0.2.3·i
Vtr~ fubflâtia Cufcipiat mag is Ct min us. tibu s. , fo.z.J.l Vtr u ma thia ~tt fepar~bili. ab omn i côtr arie tate . (0'7,.D•
fO'7 1 C
iden
m con trar ioru m.
Vtl~ magi~ ~_min ? pos fit elIe in .acc,
fO.23'0 V trum m~terla fit (ub ledu
wa.
mat
5.Q
fit
fO'7
otllB
r.
crau
tuo
gen
r
qua
um
etu:
tant
lt~tC8 fint
Vtr~ pJlnClpm perp
Clo fiat .fo. 2).p Vu um prlm z qual ltta tum duz acti uz fint , Pt tjlli dû &
pofi
in
c~te
r)ex
rat~
gene
d
quo
e
tuo r qua
Vtr~ omn
fO'75'.Q
a,fi at c:x pan e forma~ Vtr um qua
Vn~ ln gen erau one fim phc lter dld
&. duz pasf iuae ,hum idu& : fictG,
idum
frig
d
.27.
â.fo
prim
cria
fO'7 6•d
mae
ad
um.
ufCV
Clu
luuo
perp
rero
cITe
fit
ru rub flau allu
mif ru di.f imi lare poa
ü
Vu
.
cra.
gen
in
ero
num
en'..
drm
eadë
tcr eangibilca pOl fint
Vtt um deru r form a cor por mau a
fO.28.b Vtr um ali:r qua litat ea pra
fÔ'7
6 •0
V t'!,.sc corr upr o.
,is Ineffe.
fO.28.c
ü.
ilari
or
fim
s
ü.(c
iale
pur
part
e
uid
aliq
form
m
es
entu
plur
tur
V lru dcn
in reru m natu ra c1em
fO'7 8.d
ero man eaf in geDeto Vtr um fit cun que alio .
num
m
J
unu
a
den
acct
uid
aliq
n
t~r
Cum a quo
fO·2.9.e
(0'7 4'1'
co~rUpto.
V
um tanr um qua tuo dln t c:Icmêta.
Vtr
rlum
plu
t
libe
fpt ..
quo
a
dem
sfit
r:iuC
,po
fint
ero
.
acri
oum
a
élua
dita
trum I~crn effc
Vtr um cali dita a Ign il ~ cali
1.m
fO·3
f. f
fO'7
V agc nuu rn gcnerari.
cid (pccialafaim:r.
nu~
eri)1
mat
rfta
in
diue
dlfi
in
a
Ot
ualc
POI
uirè
rro
êdz qua lila tu
trum una fO,rrna num
fO'30.h Vtr um c1emenua fint pon
r'
!}.,
(0'7
clIc.
in
\l mer o. tota hbu i
dz ab adu ahb u..
num ero gcnera~
em
m~id
aciu
infr
riü
plu
et
o]lb
trum lqu
1
�~A' nVLA'
Vtrum tl(m~n tum quodlibet Hmitct fibi ambas primas
qu alitatcs in fummo .
fO'7J1oI
Vuû leulr393e ti s & ignis UtH (iufde Cpej~
fo.80.c
Vcr u m calidHa s posftt in Înfinltu m intcndi in quantu m
call d fl a s •
fo.8o"
V nu m clemen ti puritas ,pcncs iIHus umplic itatem rurci~
pia tur f
fo.80.i
V ert) ca Idi ta!r ut calidita e po aut iifinitu rcmittî; •. fo. So..
Vtrum quodli b et e1emen tum posfidn medJat e in quodli
ber tranfm u art.
fo. 8).d
VuG in hab ènllbu$ rymbol u facilior fic tran{h~. fo. 8~.c
Vtrum ex duobu8 eJementill dlffym bolis t(([ium (OnUD
g ;H g enC1'a ri
.
fo ;8).m
Vltum cl cmcotu m cO'tltrarium perdua s qualita tes altcrÎ
c1 ement o con rl'ario, p- duas magls rcfiftat ,qi corrtrar lu
pet un a m contrar io per unam.
foS6.i
Vcrum unu clemen to pofito ultra qUÂtuo r, unapo natco
rrariet3 S.
(0 .88.c
Verum in infinita errent cJemcnca,l nfinîta: dTcnt quallla
le & & conua rictares .
fO'9)'c
V
li ifini,~ errent côtrarie cate8 allSjd gcnerar ct. fO'95' c
4
Vtru~ Il infiolt~ cirent qualita tu;unu m tantum ta:
mmtum
fo
Vtrum oia nutriat cx oibus demcnt Îs.
fa·
Vtru intcr cJemcn ta folus igniQ nurriar .
fo
Vtrum qualita tcs primç,i pfçque fubfian tiale8 fer ml
mentar la: uot per fe & prinCIp ales ,aufa: cff< éci ut
{lionÎs.
fO'1
Veru Ut posfibi le narural iter dari mifium , uct corllif
mentum a:qualc ad pondus .
fo.)
Vtrum prerrer complc xionem in mifia fint alia: quai!
tca cJcmcn taria:.
fo. ~
Vtrum ab aliquo agcnten on uariato nec rrHmut lllo f
(lnt immed late progrcd l pIura & dluerfa .
fe.J~
V,rum generat io & corrup tio unq~ petua:.
fo.Ie
Vtrû (oiG côtrart um fit caufa corrup tionis.
fO'I'
Vtro uÎla human a posfitp petuari ucJ.plô gari. fo.l~
Vtrum cUlusli bet fubfiall lia: corrup uua: fit dctCrlJlII
tUS pcnodu s 'ua: duratio nis ad maxim um fcille el
minIm um.
fo.IO
cru
FIN 1 S •
..
"
-.
• 1
..
f
.'
�/
1
li.
Ti
. '.
EVTYCHI AV.GVSTINI NIPHI
Medices philofophi Suefsani, . qux-
l'
t
1,1
STIO DE SI/BlECTO
If
~
fC
r;
~~
['
E
ARISTOl'ELIS
ET
Prima.q,~
fubicdo.
DE
GENERATIONB
CORRVPTIONE.
(fij_~;§'5~~~~ NT E ~V A M igii ad thrus
commentationcm deCcend'IlD.
ln generali qUfri Colet.primo de
kgumira
Cubieéto hui us Ccicnrif, vc\ huius
,]> I!re ne.
partis naturalis philofophi:r . Et
1:~llua.
videtur'l' ,gencratio &: corruptio,gencrabile &: corruptibile,
B
augmcntatioq3 atqi alreratio nô
'~~~~ii~~~ fi nt Cubieétü huius partis philoCo
.~
phia.-, vr Arinorcles dicue vide
turPrimo, quia Cubieétnm dcbet elfe vnum.4. mctaph: ~~x.
com.prim;'&: primo poncriorum.hfc non Cunt vllum.lgltur
flon Cunt CubicétG. Secundo,llulla [elentia probu Cnum [llbicétum elfe. J .phyli.com.vltimo.&:.Il. l~crap. commc~l.f.&:
alibi. Sed Ariftoteles pro bar contra antlquos gen.erat~o~I(I~
c(fc.igitur non dl fubic8ulll. Tertio~. quo~.a~rcn aCCl.dlt 110
en Cubieétum Cubic:étum.lJ.dl quod allls fubl]CJtur : vt 111 pr:r
dicamentis di~irur. generatio alteri accidir: vrporc cnti mobi
li vd corpori mobili ad formam.igirur non c:n [ubieét.um.
.1> Ilte JfF~
ln <:omrarium dt A\cxan. & Phlloponus • .z. poClcrJorum.
lI11aUua.
vbi volune id elfe fcientia! Cubieé\um:a quo Iibcr inCcribirul'.
Scd hic liber a gellerarione inCcribirur. igitut' & gcneratio
ecrit hic fubieé\um.
Po cois
. Circahanc quz{Honem , politio commu~is fere om~ium
«liUm laI;'" en fubic6\um prfÎentis Iibri eÎse vc\ ens mobile ad forma: vt
J\Otum
placet m3gis eltpolitori primo.vc1 corpus mo bi 1e ad f orm;1:
~rgiii poG Vt placet nouo expolitori , & Alberto. Horuln argulI1tntu
liollis.
potiftîmum cn:quia quemadmodum pars fub toto continci:
Ge Cubieélû partis Cub Cubietto totim,fcd fubieétû rorius fciell
ri:r naturalis en vcI ens mobile vcI corpus mobile. igitur erir
huius partis [ubieétum id quod comincf [ub iIlo:rale <fi cos
Q....6 !1<1~
lIlobile ad formam ",toi corpus mobile ad formam. Sed qua:
<I2I1S mcbi,
lit :l<l fot. rem iuniores quid c0'1'us mobile . quodda dicirur ad vbi vcl
locû,de quo in libro cceli agitur. lbi enim de ccelo &: demen
tis pertraélatur, vt mobilia tantum func,& nullo modo gene
r.lbilia.dc cœlo quidc:m vr circulo fertllr. de ca.-teris vero, ve
vcl:J medio vc\ in mcdiii moucntur.Aliud dicicur corpus mo
hile ad forma ,d'e quo 19icur hic.na de corpore :Jgitur mobili
vt gencrai,cuius rerminus en CubClantia , vc\ alrcrarur , cuius
D tcnninu, cCl qualir:Js, vc\ vt augmenratur cuius rerminus en
'lttptica. quanti,a,.modo conCbt terminos hoCce cfsc formas. Sed co
tra,qm vbi eCl forma, vt rra dit aué\or fex principiorG • EIl.n.
~tfponûQ. forma cois omnibus fex principiis,dc quibus agicur ibi.quorü vnum eCl vbi. Dicllnr Cl' per forl11;i expolitores volum in
telligere fuQam . Modo gi"io & corruptio funr ad fllbflantia.~
pcr fc Sc principafr , Olt alreratio &: augmenta rio difpofitiue.
i!ji per forma bene inrelligllnt CubllanriiLSolm aur morus 10
1iUiGO.2" calls eCse pot &: non ad Îubflanria . 1J .mera.CO·4 1 • Vc1aliter
dicunr,q, \2 form ol expolirores volum intrinÎeca forma. At
vbi non dl inrrinCecû,fed exrrinCecus aducnlcns & porius in
locanre,qua in mobill ipCo.hfC Îunt, qUfiuniores Cemiunr de
'!"pU&na, fubietto huills libri,& qUf adijciunt pro i.l\ills dccla~ation~.
• 10
Sc:d(pace horllm dixerim )h:rc Cunr :ll~en~ a p~nparetlcor~lllll1ente.primo pcc cant in verbo (Ublté\l, qUia CemE gr:r
Qg/a Cflm c'.[~bj(Bum id efse dicunt,quod prfdicaro Cubiicitur ,vr Sim
phC1US in prfdicamcntis air &: Thcmiflius in.l.pofieriorum.
n~~ld~ cns vcl corpus mobiÎe ad formam non Cubiicirur huic
Pd ~ 0 ophl:t naturalis puri.nam hfc falCa cO, corpus mobile
a ormam en Ccientia de gencrationc : hac ctjam & doaiŒ..
.
LIBRORVM
mus Boctius aCserit in pra.-dicamenrB. rcxtu. quado atrcrurn
de alrero pr;E~icatur.~bi quid fubicétum fir , quiduc prfdicatum,& de fubleélo cah modo minime loquirur. Sccüdo pcc Scils mo,
cant in re,quoniam inteneio &: Cubieétum , liue magis latine,
& marcria idem, vt Ammonius in primo de inrerpretatione. f .
Sed intentio huius lib ri eCl de generarionc, vr dicic Auerro.in
princ.ipio comenti. igirur generatio cil Cubieétum vcl ,marc ..
ria.Amplius per Cubieélum (lUe mareriâ liber differc a libro.
S ecantur enim (cicnei:r vti res de: qui bus fune , rertio de anima.Scclliber iCle diffcn a c<rreris,quia hic de gweratione cCl,
ar liber de eœlo en de cœlo, vt dicit Simplicius in Iibro cœli.
igitur gencratio eCl mareria. Et Iicer in re hac dcmonClrationcs fpcé\ari non debeanr,fe:d Caris fine conieélur:t, tamen fe:étando modum tradcndi gra!corum, vt Alexandri,Simpli~ij,
Philoponi,necnon Thel11iClii,ac Bottii dico 'l' loqllendo de
(llbieéto,quod prfdicato CubeCl, vr dicic Boerius vel pcr fe,vt
Socratcs homini,& homo animali:vel per accidc:ns eCseneia.
le, vt homo rifibi!i,& c:quu~ hinnibili:aur pcr 3tcidcns conrin
gent cr, vt homo albo,& Socrates nigro. Cic rot Cunr Cubicé\a
quor pr~dicata,at pr:tdicata rot,quoc qu:rfita, vt fecundo po
fleriorum rraditur. Vtrum vcro omnibus his derur vnG (ub ..
icdum eommune,quod de omr,ib us pra:dice:rur. Dici pordi G
An un1 co
'l' fi,c,fiue ill ud lit ens vc\ corpus mo bile: ad formam ,Ccd non mUIl C pri~
dc:bec diei Cubicélum libri vel Ccientif, fed primum prfdicatii mii dttur.
fubicé\orum,& primum Cublcé\um prima! &: commllni(fjm~ conlra iLl.
pa{lionis. Ex: his (e:quirqr Cl' qu:rClio de Cubieé\o libri en nul- ni~(C$
Ia.mclius enim de pra-dioro conlideratorum Iibri dc:ber che
vr grfce toquar, vcl dc Cubieé\o primi &: ommunif{jmf acci
dc~ris. ~i v~ro loqllimllr de inrenrione libri, quam nonri 8(
larrne marcnam vocanr , dlecrcrn mareriam przCenris Iibri
e[sc gc:nc:rarionem.Hanc c:nim Arino. intendir Be ab hac 1ibrum inrcribir.Er per hanc eriarn hic liber differ~. <l.!!arc h:re
'Vera erunr.primum pr~dicarum in hoc libro cCl ens vc\ cor.
pus mobi~e ad f~rmam.AmpJius materia cil generatio. h:rc
cadem &: Inrc:nno,ellnJ (frera hui us graria intendanrur.
Tunc ad argllmenta 6éla in qua:flionis principio. Ad pri Soronu 31
mU!D augmencul1l conc\udit iIIa ol1lnia non eCsc: fllbieé\umli gumi rorü.
brio Ced bene Cubicéla , de quibus colligirur pra-dicari vnum Ad primü
quoddam,quod cns mobile "d formam appell'lI1r. Ad C(cun Ad [ccijdj
dum.Aucrroes in primo phylica.- auCculrarionis. (ommen.vl
timo voluit (ubieélum uon probui cCse in fdemia cuius cn
~ub~cdum, vr.I1.llletaphy:commen.f. immo nec Cpccies Cub
,cét".(ed amb~ e(fc fuppol1l dcbet, ae priucipia (ubieé\i delllo H
flranonc figl1l probari poCsllnr eCse . Accipit enim fubieé\um
p.ro pril11~ prldi~atc. orn~ium eorum qu~ Cubiiciunrur qu~(i
us,&: fpeClcs.Tublcé\, fumlt pro primis partibus Cubieé\i, vt Ce
~lIndo. de anllna.commcn . 27. ar gr:rci opinaremur q, librj
Imentlo bene poreCl probari cCse. vt in Iibro c\enchorum fo,
phiGicum eCse.in Iibro phylicorul1l motum eCse. V crum no
per .ha~itUm li~riled forraCse altioris partis. Scd qll:rres eur PU/cbr~ dll
(U~IC~1 & (pecl~rum fubieéli principia poreCl probui efse in bitatio {Il
do«rin~
fClCntla:fed Cubleélum vc\ {peeies Cubicéti ersc minime apud Autt•
Auc:rrocm .Dici potcn, quia apud eum Cubiettum en primo
not\lm in Cciemia,&: id quo c~rcra ccrtlficatur. nlhil enim en
in (cientia quo fubieélllm certificari poffit:Cpccieç vero Cubit
éli,quia Cunt omnibus modis idé curn fubieé\o. & rubieéli exi
flc:ntia,en vna cG CpêrG efsc.ar prin.ipia hlÎt ~d notius Calré Ci
ad nos, Vt ipm fu!>m &: parres eius,& alia l1\ult3 virrure Cut)ti
primi ,~a igii Cu!>m non pot notific:ari ~ aliud prius co in Ccié..
Sue(dc genera.& cor.
A
�1
Adtutiil
And. c5.1.
ti~,quia
DE GENERA. ET CORRVP.
en prlmUb'!,nec per aliud poGerius.,'luia omne ~ofi~_ re. rnCuper oponet & cognofcerc
Col 'l\l~ gencrationi &eorru N .
rius ecrritlC3ttJr per ipfllm t:mquam per primo notul1l JO felc pr~oni pe~{jll1ilia flint. na & cognirio perfcéta dl, & qll~ per fi
tia,igitur di indemonfirabile omnino. Principia a~tcm ql~O., l111Ie,& dlUerfum fie:j2j2ca oporter & de: incre:me:mo & alreIliam habent quid notius falrem quo ad nos, vt fublcétum IP- ntiollc alfererc ,ut Iciamus an djffcrant a gnone in r~, vt dif
fum & c7:tera propter fubicétum,idco fieri potefi vt demon- ferunt nomine. Laborant Egidius & c:'ttcri 'luid AriGo.per DtFcnfltl
fir:itionc figni & a~ effcétu dcclaretur elfc,Gr~ci ve~o no~ h~ c:is,& qUld per rones fentit,& pace fua vacillant.Na Vt The:-tU.cus
bent pro incongruo ir.temioncm Jibri demonGran a prion , mHlius, 1 .po(l~riorü rradit,duplcx pôt rei cognitio haberi.al
& pofieriori in fcicntia,fiue per habicum cius,fioe altioris,par tcrOi 'luidë demonfirarione,quf côplcxa mmcupar. .lItera defi
tis.eo quia contingir frepe Iibri materiam fiue intenrione.m cC Iliti~ne ,qure fimplex dicitcoplccrens ita1; Ariao. vtrafqlair
fe paffionem,cuius elfe cG in elfe, vt in propofico, & l.reClgno & las & earü roncs diuidendllln.cauCas quidem di cens ad d~
ral1C recentiores. Ad renium (olutio piltet ,generatio enim mOllfirati!la fcienti~111 horum .rationes vero ad definirioncs
non cG Cubieétum,fed vc1 materia vd inrentio. & hrec potdi- S:~ & definitio & delllOllnratio ambf per caufas edantur. ve~
elfe accidetlS, vt maceria quarti phyGcre auCcu\r3tiollis efi rem rü vr vtra{q3 inll11Cret. V CliS ca nominibus differentibus. Sic Dcfcnlig
pus,quod alteri accidir.Hrec de Cubieéto.
igi.ru~ patct quid fic intentio prima. Verum animaducrre cp Auer.
pnmltas apud Aucr.duplex cG.cognirione, & execurione vt
Incipit expofirio fuper libros de generarione'&
7 .m~ca:co.l ).primit:lte cogniri~nis Ariilot. primo incendit 0
corruptiôe Arifiotelis edita ,ab Eutycho Au
de gnatlone.Et ab hac librum in!cripfit. primicaee vero cxe:'
, gufttno Nipho phJlofopho SuefTano,una
curionis & traétatllS prreintendir cas, & fic Auer. forre bene
cum translatione rextus ipfius Ari,
dixic.H~c de inrentione. ~~ret quis ad rexcus expoficioné Dubolfa,
fiotelis antiqua recognit3, nec
propter quid de alterarione & cremenco pertraétabit, cü in- lis,
non &. alia etiam noua ab
temio fit de giiatione & corruprione. Rlïder expoficor no. SoU!&idil
· S Ir.
1b
uus,quia de mobili ad formam agitur: modo omne quod ad
fa dem Augu fi mo uellano e a orata.
formam moueeur, vel ad qua\itaté moueeur, vr quod airera.
riiiiii~ii~l! E gencrdtiol/c dutcm a corruptione,l/dturd Cllr ,aut ad quaneitaté, vr quod augcrur ,'Iut ad li,bfl;itiam, vt
~ 1gCllerdtorum ( f corruptorum ctundam mo=: , quod agieur. Sed melius( vr diximus)dicere oportct,cp vide Scl,ppIÎJ,
\~
J
Iiccc,prima & principalis inrenrio cll de gener;Hiolle.de c~ee
do omnium (7 cdufdr diuidendum, a rdtio: ri, <Igirur vcl vt fubieétum cim, vc:l vt cauCa: cius vcl vt fil1li#
~ nef cdrant dftermi/ldndum. dmplius de alte:; lia vcl dimiCiimilia cinem.
'
~ r4tione U augmwtatione, quid utraque ( f
~a'runr pri~lo. & ~rinc.ipa!irer. verum ~e his corruptibili Qy6 [,ifa,
l!==~~!1 utru eX1Stimadufit e41/dé cfJe lIatura genera bus portir habcn (CICIHla. VIder q> non. de !cnlibilibus no ha_
,berur Ccicntia,quia abeuntibus a nobis non dl palam , an line
liair "'".. altcriftiaÏf,dfl fèmota,ut determinatteflullt ( f noibus; ve 1. ~e.7.meta,rcx.commcn.~ f. HuÎC qUa'Gioni reCpondee Rir.8gidii.
E gcnerationc uero~(f corruptiol/e,de naturd Egldrus,cp de Cellfibilibus & corruptibilibus pôr habcri fcie!l
~ I
=~"
gcneratorum ( f corruptoru.SimiLitcr de om= eia, vc de eis formJlltur rationes a'tern~.Gcntrabilia cnitn &
,~
lIibur,U cdufar, (7' forum rationer diuiden: corruptibil~a (vt q,Uida dicunr)confiderari polfllllt quo ad pr.~
~r- ' _ dum. Amplius autem de incremcnto, u ,tltertt dlCHa ContlllgCntl3, ve cygnus corrit & ~thiops mouetur; 8{
.,
'
,fT.,
reCpeétu pr~~ié3ro~nm necclfarioru a'cq3 per {c, vr cygnus en
'-~tione,quid ambte, ( f utrum dJJcrendulII eal/dé a.lbus,B: rethlops 1~lgcr ,.lut homo ca rifibilis,& equus hinnibi P
rf]( naturam alterdtiollis ( f get/crdtionis,uel diuerfam, qUtln hs.Et <Jffi necelf"nllll1 & per Ce de omni (unt ~qua'liber harurn
admodum cr I/ominibur dlfèrepant.
efi vl~s. !unc patce Colmj~ ,Egidii;vr.n. fcnfibilia cOl1lparan[
tS a((cptis generatim,;Jfequ~s en, ve ad tcxrus prredlcatls per fe.funt fClblila, vt vero pr~dicatis per accidés
Cotncntationê condc{cendamus . & lieer cxpoli non (Ull[ fcibilia. Sed hfc (olutio non dl intell igibilis. Na~ !:Plob,l,'
tores latini, vrThomas,& Egidius Iibrü hunc (a 3ccipio,hrec cor~nptibilia coparat3 prfdicaeis per (c:& qUfro
tis aperre expo(ucrint, ve qua fi tcmerariü videa vcl funt finguJana vcl v1'13.Si fingularia.igitur non polfune eé
_~
tur me eis vcl adderc, vcl diiudicare: ramé quia (ubieéta demonfira tionis, qm {ubieétum demonfir~lion j . dl
mul ris in locis aliter {endo, ve ex vera tranOarione Ari. dccla vniuer(.alc. Vt.l.poaeri~rllm .dix.il1lus. Si vniuer(ollia. igirur
rare enirar ,dccrcuimus qUfda de \loOro agello adiicere: qure Ilon polfunt comparan prredlcatls per accidens. Non pO(fllllC
leaores non approbcnr,ncc impro[,enc cffcétu,vt quidii igna igitur elfe ~llgllJa.ria , 'l,uia non comp.ar.abllntur pr~dicaris l?
ri agl1nt,quorü nullus vng perfici potuir. O(S iraq; hac par- Cc. neq3 vnmerCaha, qUIa non prredicatis per accldcns. A m~
te eon(emiunt Arifi.paccepilfe diccndorü inteneioné, verum p.lius prfdicalUl1~ illud,per f~,quod dicitur de finglllari, vel di
quz fit iIla,~ifferune. Auc~, (ua i~ paraphra(e f~~t~re vr.inté clr~r de fingula!, proprer rOllem lingular~, vel prOptlr 1'0 né
tionê prima cfTe de c:lufis gnatoru & corruptoru.ltcq3 & alte vllluerfalem.n.o proprcr r ,~tiO~1eI11 fingularé, quia nihil illen
rabiliü,& ôlugmentabi:iu.secunda intentionc ponie cfTc dicel1 pcr (C' ~ngu~3n propler ~atlon~ lingularé,qllod alteri cornpc
du & de vniufcuiu('l3 horü definitiolle. atq> an differullt gno, rar a? !Ilo.SI pr~ptcr ranonem vniucrCalem. igirur ill3 prfdi
& alrcrario.Sic iraq3 AlIer.prima 1ibri intentionê nicir cfre de ca~a rner~nt p.rlmo ~nil1er(alibus, & per con(equells Ccientia
(:lufis horO, Nouus expoGeor Aria.rria inttndere (cnrir. Pri \ pr.lIl1o ent vn,)~erCaJI~l1I)~ per 3ccidellS fingularium. PorcQ CL ..
mû,qllid gno & corruptio.$ecundü II na gfiatorum & corru 1~ltur allrer d~cl. vb, anunaduertendii q, propofitio non di sor ,pprl'
& quot C311(f rones gnabiliU& cfterorum. mur nccclf:lrla (eculldii clfc,quia propolirio pôt elfe &
"
Proril. Tertiu,quf
.J
' non l.1UPPOÛ
Hec.n.tria nicie
clle primo intenta.Se cun d0 aur & quafi anne el~e.lglrur po~ I~on e(li.e vera.Si enim non eG.non en vera.Sed
(irnt duo.QIIOlf primü cG quid alreratio quidue crelllcntû por non elfe.lgltur pot non clfe vera. dicirur necelfari li
der
d-fi ·C. · - " r·
a ecun
. &
Cint.Secun d il vero ait.Sieur ~rio alteratio no mine illcrut,
.u Ign!I/~.at,or:e,q~la Ipla l~ voce ~el (cr.ipto fignific3t:rd pla
ita re ifa vc lint Illultiuoca,& diucrfiuoc3. Vi' ;)ut mihi cp id cltlll11.lgltur pot abt~r figl1lficare qi fignlficac. Sieut hzc deus
prim~ & pnrcipue intendaf , a quo cG cotius libri inferiptio, C{l.da~~ cp deus ~gmficet,pla(jna. Erir igitur necelfaria quatit
qliquidc01 in(cripti.o \i~ri(te~.e Alexandro) a pri/lcipalio~i ac :rd elfe rn re ficur Ipfa figl1lfic.ae , vt dicittlr in prrdlcamcnris. 2,fun pOt.,
potiori fiar.lnferiblf :lut de gnatione & corruptionc hic lIber ab (0 quod re, efi vd non cG dicif oratio Ver;) vel falfa. Scr
in :gr~co.qu3re h~c rm primo inrenden [ . V crû quia accidcns cundo animaduertendum q, tripl ex efi abllraétio vc a mlltcnon por cogno(ci,tlifi cogno(catur (ubicétü , & di, & ca quz ria ,qua li abfiraétione maehemarica abGrahit. a pr'zCentla ma
fibi vident per fimilla:conCequellter oportcr eranfigere de na teri~,quomodo ct/am marhtmaticus abGral1ie & phyficus.
tur.a gnatorù 8( corrupeorü,qu~ Cu nt fubieaa giiatiôis Be cor Et a condltione matcri:r,quali ab!lraétionc phyGclls abGra- ~Iolurlo
ruptionis.ltéq; & cas fimilicer omniU & rones,fiue fine dcfini hir. Tune dicercm Cl' przdie:lt:l per (e dicuntur de generabl
tionu,{juc dcfcriptiollcs, 'ln quidé rcirc fit pcr dis cogno(cc- libus & corrllptlbilibus,prout abnrahuntur a mUcria,Be prf
(cntia,
I
1\
ilucida.
'c.c eiufdi
L
Commit.l
riâ primü.
Exordiulll
Aun.intro
duCiio
figi dit
M
v"
Il
(f'
x;
..l'pria Indi
wduo.
(f'
'.
•
�"
LIBER PRIM VS
fc1ltia & condiriont matt~i~.nam fic CUllt vniuerCalia,& nen
Cingul~ria . BI. mediantibm his dicuntu.r de his corrupribilibus & gencrabilib1l5~quf Cunt fingulana.ar pr~~lc"ra pe~ aCcidem primo diculltur de his cerrupribilibm III matena,&
pnrCen~ia~& cendirione mareri;r concepta.& per h;rc de vni
ucrCalibus Cccüde. Vc.n.pq:dicata per fe prfdicant de vlibus.
fic ,ppofitiones efficiunf nece(farif,l.juia fic ita erunt in re nece(fario,vt fignificam. Vt vero prfdicata .per accidens.prfdi
eanf de corrupcibilibus~efficiun( propOfitlO~les per a~cldens,
qUIa Contingic non iea e(fe in re, vt propofitl~ne_Cigtllficanr • .
l)ubOnes
Sed COntra hfc obiicit Egidius.Primo, q~la euc h;rc fic VIlI
{Olltra fo.
uerfalicer
concepra non effent fenfibilia, qm qu;r abfirahune
lurionelD
ab hoc vel illo (enlibili,non Cenlibi(ia 1funt , quia omne qued
(enritur efi hoc vc\ iIlud. Secundo obiiciunt aW,quia vniuer
fale viderur primo corruptibile, Tum <l' cerruptibile efi"res
vniuer(a\is~& efi corruptibile, Tum <l' omne quod inefi plurl
bus per Ce,& non vni per alcerul1l ; nec altcri per alterum , in
B erit per vnillcrCa\e.modo corrllptibilicas Îllcn omnibus Cinl\ii,ppli~ . gularibus per fc .& non vni per alterum:nec alteri per alterii.
igicur omnibu~ per comunc tcrrium. Dici poc q, generabilia
abfiraéla a matcria,pnrfcntia maceria-,ac conditione materi;r,diCuntur fenfibilia a potentia fencicndi : non aüt ab a élu.
V cl dicllmur fenfibilia , quia Cunt rones diél;r de rcbus (enfa.tis. Ad Cccundum multum laborant iuniores. Mihi tamen vi
derur,q, gencrabile & corrupti~ile ~o(funt ac_cipi vc (üc ~pti
tudines, vcl porentif vt funt aptltudllles • lie c~pc~u.~e pn~l?
vniuerfalibus,sa omnis aptitudo emanat a prllwpus Cpeclel.
, Vt vero funt potenti;E~competunt p.~e~mo irnl.i~lÎduis,.& pro, pte; materiam~quia vr fic (unt pr"~dlcata contlngentla. Et R
h~c)atc:t ad argumenta.
~;rrunt ftcundo . vtrum COI ruptio fit quid narurale vcl
Q:.5 3.
So.8gidii. res naturaliS? ~od lit res naturalis Egidius rribus rarioni.
bus ofiendit.Primo\quia de cenlideratione (cientif naturalis.
Secundo, quia naruralirer eueuit,quia eucnit p~r na cura materia:,quia mate ria efi qua Tes pot dfe, & nô dle. 7.metaphy.
C tCX.Cômen.,:. Tertio, quia cerruptio dl forma genita,fed
forma genita efi naturalis materifa.mecedcns patet, quia ge
neratio vnius efi cerruprio alterius.
,Sed hfc funt confufe diéla quia Afill. 1.aufcu!cationis phyCic;r, dicit q, rria funt qmr cenlideranf a naturali fdentia. Na
tura ipCa vt materia vc1 ferma. Habens natUr3 vt fttb~nticr
compoHc;r,qua: habcnt maeeria & forma)~fÇ$ f«undii na·
tunï, vt qUfeuflq3 eôpoûùs naturalib.llS infullt-p«-fe .-\'f-igni
ferrMurfum,& id genus.Et ira patc:t c:rratü in conclurionc:,ga
eorruptio nOIl cfi res naturalis,'quia non compoCitii nacurale,llec lIarura,Ced ens Cc:cundü nacura. Secundo peeeat, quia
rariolles friuol;r Cunt.Prima quidem non.quia a pari deus eêt
res naturalis,quod fal(um dl , quia nen dl habens naturam.
Et tJÏ conlidcratur a lèicntia naturali . Secunda minime valet,
quia quod eue nie naturaliter ,dl accidens, Ced accidens nô efi
res naruralis,fed cns Cecundu natura Tertia nequaqua, quia
D fi corruprio effet forma gentta: f.llnc forma genita non e(fet.
nam corruptio efi priuatio,& iuatio nihil en. quare forma
SoYo.q.
genita nihil effer. Et ita parct ad qua:Oiollem q, corruptio
efi ens Cecundum na ruram,quï.a ta.accidell'S pc~rebus-na
tilraliblls propter natuT-:lm materi;r.
1Q..5.4 ·
~erunt tertio. vtru re ipCa cerrupta cius Cdentia rtmane
, lfili.Bgi. rc: po(fin Rlidct Egidius dupfr . Primo cp re~ habcHriplex
e(fe.in.effeétu\quod.efi c(fe in feip(:\:in Cuis €aulis. & 3pud ineUc:.&l,ljuod cG cffc vl'e.,-& ebieélÎ{+um. Vult itaC}l q, dato q,
re,. definat qllantû ad effe in (cipf." & quantu ad e(fc effenti!!,
q~la.. rcmanet quantû ad e(fe cauf.,lc in cau(is. "dhuc detinee
ro~~ Ccibilis,& pôt Cciri. Secundo nidet q, (cibile vt efi obie
étlllmclleélus,haber duplex effe. vide! icet m arcriale, inquantum efi ipfa res:& formale , quod efi iplà prçconceptie , non
(,cll~cun'13,fed
illa qu;r efi per cas cu (circ fit p. caufam cognoCrc s' . .
,
l1et . le Igltur (orruptio Ccibllis qllo ad e(fc materiale, rema
tllm~110 a~ effe: formale.& lic effe: poterit Ccientia de iI1o.~â
Argumcta
pôt f~;~d IIl~m_prfconceptionë ex canfis in aélu vcl pottntia
COIlII J
Contr~ V~I aut talc formale toUercf , êt Ccientia define:rer.
Bgi~iulD
.
prllllaOl arguunt quid<i , quia rune indiulduo eorru
A
7
E
pto non rcmaneret [cicntia.côu(equcntia dedarat , quia nec
quo ad effe: in feipfo:ne:c e~nti;r;nec in "Jis caufis remaneree,
quia 110n poteCl idem numero redire:. (ellfcquens vero efi fal
fum,quia de faéto manee Ccienriil indiuidui (orrupti. Item
arguunt alii (ecundo,quia tune de rebus non habcretur (cien
tia,nifi pro e(fe potemiali. con(equens dl f~lCulD, quia habemus fclenCiam de rebus tam pro effe potentiali in 'aulis , qua
in Cciplis,quàm omnibus modis. Tertio habemus fciemiam
de aliqua pluuia,qua- quande'13 efi aqua guteatim cadeos, fea
hoc non efi pro effe quod habet folum in Cuis caulis , Ced pro
e(fe in encélu. Q.\!..ano vc\ habemus Ccientiam de rebus pro
effe quod habcnt in fuis call!is Cufficientibus, vc1 in(ufficientibus. Si inCufficienribus,tunc (cientia effee imperfeéta.Si (ufficié
tibus,tunc res ipf~ cff.:ne in cffeélu.
Contra Cecundam pofitiollem arguunt tti~m.primo fiat cô F
ceptio h;rc omnis ro(a en pulchra, vcl igitur roCa (upponit
pre rofis eltifienrious.& poŒbilibus cxifierc, Sc pulchra veri
ficatur de pr;r(emibus, vc\ de futuris • Si primum. habetur cp
pra:conccptio i1Ia requirit refas exHlêres, & iea lignificatum
formale & mareriale.Sccûdo , dato quod ro(a mane3t folum
quo ad fignificatum fonnale.Fiat ha:c emmciatio.rofa dl fio$
vc1 vera, vel falCa.1i falfa . igitur corrupto lignificato materia
li:non remanet fcièneja. Si vera ,arguo.roCa efi flos.tg/tur ro.fa eft.tenec ~onCequtntia a tertio adiacente ad fecundum ad,
laè'cns.vt (cc~ndo de imerp·rc:tationt. Tcrtio.hcri fuit toni.
truum:& hodie di(puremus de eo.vcl igitur nofira in di(puta
tionc nom~ tonitrui limplieiter idem fignificat vcl no idem.
Si Il.0n. idem,ài!putatio l1~fira no? fiet de tonit~uo quod fuie
hen.SI Idem, habemr quod rc eXlfiente & non exifiente eadem erit nominis Cimf>!icitcr lignificatio. ~arto. pro quo
nomen fu~pOnit,id~m omniRo fignificat,Ced in di[putatione
nonr.a h~dle CUPP~t1It e~dem .modo quo heri • igitur nomen Qgid lu.
el1lnlllO Idem figmficablc. Vldcwr aUCem mihi <l' ambo mo éioc•.
di Egidii ad idem veniant .Proptcrea ~fi animaduerrendum q,
fciemia de re porell c(fc vc1 definitiua , vd demonfiratiua . Si
dcfinitiua,erir pcr genus & differentiam propria.& quoniam
genus & differentia abfirah\lllHb elfe Ri{l(ti.e- &-ab c(fe.fuh
fificnti!!riuod.cfi-c!fc..j&indiuidu~ , ut fic,fuffici~ qu~d habtat
e(fe (olum in aptitudme.Vnde(cxto topicerum defiR~pf..
aprit-udincm.4icit.Si demonfirOltiua, cum in om~i demonfira
tio~e pamo concludatur de fubieélo: paffio autem omnis lit
OIptltudo qua-dam,etiam non rcquirjrur quod res de qua den:onOratio fit.in incITe exifiemia-, vel (ublifientif. Igieur Cuffi.
Clt q..t'I.a.beae:clfe.tJuiddiriltiut~ ~cr~necaulH.Et hzc
c:fl'pofino Egidii. Tune ad rariollcs. Ad l'rimam coneederet
EgldlllS 'l> ~e lingular.i non habc:tur fdemia nilÎ per acddens,
p~optcr ratlonem vnluerfalem, vt diélum efi. Ad fecundul1\
dl c.ere.t.q,4e.r:ebtts.eG "CÎfnt ieokrl
'~.,. j.a-dfe
~lld.d·I~, q~ae{fe<auCak:pre-a1iÎ1 ~abcnffiH>pi
Illo,-fen,fus:,&thanrafia.fecundo de anima. Ad terrium dice_
rct,quod Ilia pluui;r definitio~ vt dicit aétllm en acciden~ vt
i? pluribus.At vt dicit aptitudimlm eG dcfini~io . & fic fci~n.
t1;r principiua1l. Ad quartum diceret , quod ad cognitionem
p~rfeétam limpliciter Cufficit cognitio omnium cauCarum fuffi H
~Ientiulll in aptitudine, & fic Ilon erit ipCa res propter hec.at
III cognitione pcrfeéta in genere, Cat cCt cogno(cere rem per
.2.
[llam form~m,qu;r efi tota dcfinitio , & per materiam qu~
efi defcrens definitionem
'
Ad a~gl1mel1ta com~a Cecundum modum diceret Egidius. ~ .... ,... >.~.., J'CfI 1))\'''''
Ad pr.lmum,q, pr~dlcatll~.verificatllr pro rolis pr:rfenti- "2.'2.- .
l- ~""1 ;.1. ..4.
hm., vt ~lIa propofitle c~ OpllllO ql1~dall1~ vt (cientiil pro roris
aptltu.dm~llbu.ç.H;r:( .CIllOl oponet dicere, qui Egidium vulc
~.
f~élan,qUlcqUld Sortlcol~ in re hac diccrenr. Aa fc:cundum - J .,~ r...4 ... f.'~ I'J-~'"
dlceret~q> verbnm,fum es en dicit aptitr~m vt dl copu- -i'--t-...:J , t.r;,;" *'f'~ sf..vl
Ci .
&'
, ~ diacentt t &<9 < ~
•
1a CiCI'b'l'
1 15 propo Itloniç ~
tllnc non va~
errio
ad f~~lIn~lI.m adi~'-G11s. Vr vero cG copula propoCitioni~ opi_
nablhs,dlc1t aét6m,& fic valet. Ad rertiul11 diceret,quod 110
men tonitrui rupponit fimpliciter codent modo heri & hodie, quia pro fignificato formali,quod res qu;r cil tonitruum
in Cuis calilis Contenta. at Crcllndum qllid aliter hodie: aliter
hcri (upponit,quia deficit materiale. ,Ad quartom codë maSue(de genera.Becor.
A ii
�DE GENERA.
do diceret Egidiu s.h~c mihi videtur nunc.
RB CO.
Circa ea,qua: in commcntariis diximus,occurrerc vi denJ, '
tur recognitlones non paruf ,nec ab ratione quidem.A'Ccidit
-~l ,.q, ........i'~ . ~cniJn opiniones mutari non folum in diuerfis, fed in eodem
...:~~I?.::~Jihomil1e,potiffimum ob a:tatis m1éuritate~1, vn~c non iuiu«-~~ 'V·'''.7 ,&.1 . ria dicitur ,bar-bato cred~magifiro.hac ratIo ne vICum ca nor1:~~":''':..-::..4-ç~·;; bis hac in !;ra~c his in comme?~ariis , qua: olim in libris ~e ge
"1
neratione Ccnplimus,recogmtlones faeere,qu:r nunc Vident
veriorcs,quaru prima in primo comcnrario occurrit de tefiuum differencia.Na in codicibus, c quibus latina: tran{]ario
nes defluxerunt,quas la ri ni expofitores interpretati funt, ver
ba Arill.legunt copulatiue,& hoc paélo nos in commelltariis
verba legebamus.Hune êe in modu verba illa legerum diuus
Thomas cxpofitorû decus,'Egid lus lueidus interpres , & alii
SPI ures. ln codicibus vero loanis griimatici,qui a fiudiorum
laboribus Philoponus dicebat, verbalegunf abfC}3 copulatio
K ne, veluti in tranOationii antiquanl cmendatione,q vides,pa
tet.H~c de prima rtcognitione. SccG~a vel~o recognitio dt
circa imcntionê Iibri,quâ Arifi.propomr, PhJloponus.n.vult
Aria.proponere e(fe dicendü de cauris ~ r6nib~s gna'tiol~is,
& &:orruptionis earu rerum , qU!; [ecundu nacura generam &
corriipunf,& hoc principalirer.con[equenter vero proponit
e(fe dicendG de auélione,& alrerarione, tribus de cauris. Primo quidë quia agerc de his cfi vtile ipfi phyfico,quo auélio &
oz.
alteratio funç qUfda natura\cs mmariones.Sccundo vero,~a
,il.;.. d<> 4, .... JJf~~ funt gi1ationes qu~da,cum.n.hic agar de generaeione', & h~
_~ ~~r- fint gnationes qu!;da de his falrem con[eque~rer agendu crir,
~~ 8-f}.:- L;;f;:?, Tcrtio,quia agere de his vtile efi ad fermone de gnatione.nâ
~ ~~.I!,~60G4 fiue altel'ario,& gcneratio eadé fint,fiue diuer(a, cognira aIre
~?' ~/~~~atione,qU!; na fit,facile deprehendcf giiatio,& in comêtariis
C5tmlLltio jntentiom~,qua Arifi.,ppoCuit, aliter expofuimus. Tenia rc
huius tillli cognitio cri t,quo ad verborû confiderarionê.Nâ Philoponus
primo in verbis Arin.confiderauit huius Iibri ad librü de cœ
;aet librum 10 cominuacioné nam cfi in fine libri de cœlo egi(fet de graui
~"odo.
& leui,epilogando dixit,de graui .qui~é i~itur" ~.Ieui deterL minatii fit hoc mi) hui, conrinuatJom: faClens dlclt,de gene,
-&
rationc aut & corruprione natura generatoru corruptoru
quodam modo omniü,& ea?fas diuide~dû,& r~nes earu detcrminandii. In quibus verbls, verbum dlud , aut quod gr~ce
end\' ,de,talem continuationem innuit,qllod diuus Thomas
veluti diligens cxpofitor it notauit,notauit êt Arillot.dixi(fc
{natura generatoru,& corruFtorum} quia hic agit de gi1a
QgldilnS tione,& corruptione,non omniii rerum, Ced Colum earü re_
giiata & .
rum,qu~ fc:cundu natora fiunt,& corrüpuntur ,quod it aduer
",uuplol
tic & pon c:um diligens expo!icor diuu5 Thomas. nOIl.n. hic
agit de generatione & corruptione rcrum,quz fium arte, vcl
cleélione.Fit.n.domus arte,amicitia vero &: inimiciria fit cle
qu!dn cSs aione. Dhtit caufas in pluraliCvt notat Philopol1us) 'la qua
~djDCI
tuor funt caufj;,dicer.n. ornnes quatuor caufas generarionis
lX corruptionis rerii: & non vnam vcl duas tm,Ced omnes.di
xie rônes, vt quidam dixerunc'c.particulares cauCas,ac pro xi
rnas?q.d.fe velle di(ferere de eauCis in vl'i,ac in particulari,ge_
nerationis & corruptionis, qU!; expofitio non placet Philopo
no,nee mihi,cû hic non agetur dt proximis caulis.M,lius cr ..
~I- '
M go pc:r rônes Ariaoc.inrclligit rones faétiuas, (ecundum quas
1:7.~.(:':·!.Li'-~"~·j"g<. vnuquodC}3 fit,& eorrüpirur.Hic.n.dieet non tm q, fol ca c~
~~-~ ~'!2~ !:.. aéliua gtncrarionis & corruptioni s, fcd quo modo e,c qua rp....1·;;61~~:!:. ~,.. nc fit ca , quia appropinquante , ca genc:rationis ca , :lbcuJ1[e
(H> :j". ~.~ f-"~:vero,c:a ca corruptionis.& fic non Colum agit de eaulis, fed
):;"r!.:~:;;.~=,:?!-J;-..."" de ronibus caufandi.Sed dices non efi verum cp hic ;Igetur de
~.; '~J
' ~~~"r:.r~ omnibus eaufis,& ~e. omnibus rônibus 'jlU~:ndi,i~nuir Ari:.
M. '
,~~
~ (olutiollc:m,cum dlxlt quodaOll11odo omnru, qUIa non agIt
•., ' .". ·&.."k"J~~··de cauCis omniu fimplicitcr,fed quod:i modo.~od verbum
grzce Icg ieur i/Jl J'r.J~,& Philoponus exponit quodam modo,
illii fimilitcr alii vfjter quz ln idem veniunc.Non.n.agitur de
caulis & rati~nibu5 omn in (jmplicitc:r, fcd quodam modo,&
Qy~ Hetlo vl'itcr,& in quadam coi lin.lilirudine. Ex ~is c~l1igitur de. n~ê
ln .(UQlIUo te Phlloponi Arm.in hoc lIbro duo e{fe dléluru, primo qUldc,
ilC principôllirer de cauris Ole ronibus gn ationis, & corrupriois
rcrum (ccundum naturam gencrabilium, & cor\'uptibilium.
Confcquenter pero ~c fccundario de auétionc ,5< alteratiôc,
t
..
,4
......
1:: .
ET CORR VP.
& quid fit vtraqJ,& an diffcrat alteratio a gcncratione re ip- N
[a,ficut diffcrt nominc.Dixit aut fignanrcr de alrerarione an
differat a gencrariouc,quia auélio Iicct nomine diffcrat ab ipfa gcncrationc,re non differt, vt dicct, Sed die cs Ari(l.in hoc Dub5 CIl
libro de agere & pari pcnraélabit , quoru in proœmio nihil pttrmir.r4
ageJe &
rnemi,!.it,crgo proh~miu diminlltii efi. Innuit Philoponus fo patio
lution c,'!' de agere & pati no agit Ilifi pcr accidens, quo agit
de altcratione per (e,no.n.fieri pot alreratio fine agere, & pa
Curpr!ta
ti. [deo in verbo alreratio,ipCe incelligit. RlIr[us occurres 'l' mili, Pli,
hic agetur de mixtione,cuius nihil meminir,irerum innuir [0 llioncPl
lurionem,cp de mixtione agetur quo reducirur ad generatio
nem mixtorû, vd ad alrerariouem dementorü, & ira reduciE
ad alterarionë~ vcl generationë. Ha:c de terria recognirione.
Pofi ha:c di(ferendu cft de librl huius in[criptionc . [n[cribif
cnim grfce 7rE~1 'rH! (l'ICI! , Kdl q>6o~.xç fed qui bus vcrbis latine liber infcribendus fit,non]eue dl e~ponere. Antiquus interps 0
l'cr &enefim generarioné,per phthoram aut corruptioné expofult t vt Ii~e~ infcribendus fit de generatione, & corruptio
ne.~od qUldc per genefim exponat rerun
m, non di.
fplicer ,nam Iicet gencrare fit fftum !;due, vt Ariftotc\es di_
cit in Iibro de animalibll5, & generatiuu opponatur ad neri ..
le,tfi Cicero in Iibro de vniuerfitate , gencrationem appellat
e«tJRr.Dicit enim quid eft,quod femperfit,ne'l3 vllum habee:
ortum.Plinius quoqJ Iib~o.lo.de naturali hifloria agcns de ra
dice rutha: inquit,geneYationcs impediri hoc cibo, ideo pro..
fluuio genitali darur.Q!;Io vero exponuntur per phthora,cor
ruptièné,non nifi recepto vocabulo dici pot.fiquidem corru
prio ap ud lariniorcs coraminatio en,inde corruptc\a, hoc dl
fubornario dicitur.Propccrea I<ltine phrhora-<fi inter-i tus. [n_
tcrirus.n.generarioni opponitur, vnde Cicero in rertio de na
tura deorum inqutt.nunc aut codudatur illud, quod..in~ Fire
pomt,non e(fe ~rerl1um,igne01 aût inreriturüe(fe,nifi alatur
& qua: intereant ,innumerabilia funt , v fu ri1 hoc vocabulu~
corruptio a philofophis pro interitu receptu'm efi. Et nos igiE
ita loquamur. Sed qUfres e quo libri in[criptio accipitur Phi Vil libd ~
lop~~us & Alexander libro .l. pofieriorum libri infcriptloné fcripdo
acelpl a(feruerunt a libri intentione.Modo intentionê & [ub- p
ieélum pro eodem acceperunt iuniorcs • crgo infcriptio libri
a [ubieélo lib ri accipiLSed contra. mm liber phyucorum in(cribitur aufcultatio phyfica, vbi conllat. in co libro (ubicdü
non e(fe phyficam auCcultationem. Pr:rccrea.hic liber infcri_
bicur dc gcneracionc,& corruptione, vbi coollat nec genera
cioncm,nec corruprionem e(fe hic fubicélum. Dicendum crgo infcripcionem libri multifariam fieri,pociflimumvero aue:
ab aliquo e(fcmiali ipfi libro,aut ab aliquo accidenta Ii. ab acci
dentali,liber phyficorum dicitur aufeultatio , quarenus accidit, vt illa,qua: ibi ft:ribuntur ,obfcure fcribantnr.Ab e(fentia
li ver~,aliquando liber inCcribitur a principali fpe:ie comunHlinll confider;JCi in (cicnria, vr meraphy(jca . nam liber ille
ranq~am de principali. fpeeic entis ell de fubfianriis fuperna_
cu~ah~us .: & ~oc p~él~ dicÏ[ur inCcribi a [ubieélo , quarcnus
prme'pah fpems prlml confidcrati dl (ubicétum in [eienti"
Aliquaodo amem a principali affedione communiffimi con~
~dera.ti~ ve1 proprii .Cubieéli,~ fi~ inferibitur liber hic.genera
rIo emm & corruprlo Cum princIpales affedioes corporis vc)
cmis mobllis ad form am, quod cCl commune conrideratum
~~c.poa Ila:c rcc~gno[cenda cil ta (olutio,qlJ ~ in commenta
rus aCfigoa.tu.r.ad dlam 9uf~ionem. vtrul1l de gcncrabilibus,
Sc corrllpubdlbus fit fClentJa.Diximus enim de his e(fe Ccienciam~~u .. t.enlls abllr~huntl~r a materia, pr:r[enria materif ,&
, ondlClombus marerrf ·<l.!!a quidem folutionem non relloca- C~ p.4'
mus, fed verbis Thcmifiii in primo de anima cam dilucidamus.A(fcrit coim dcfinitiones c(fe nottnorionii non.I1.l1otio
animalis dl CubClantia animat3 fenritiua , nec n'otio ho minis
cfi. ani~al r~tion~:c.~ed.fingulues homines Cvt inquir) pro ..
prie aOlmal'3 ratlpaha dl cu mur, & funt. Vult ig itur dcfinltio_
l1 e5,& dc:mon(lratiolles e(fe fingulariû, non quidé quo ab intclleélu fingularirc:r concipilllltur, vtpote per notio nem rci
fingularis finguluiter reprffematiuam. Scd quo rcs ipf<t fingulares,ac eorruptibiles,per notiones ipCarum vnillerfaliter
repr~[encatiuu ab intc\lcau concipiuntur. nam hoc paélo de
fingularibus
�'LIBER PR·IMVS .'
~ A fingularibus &'corruptihilibus a(ftgnantur ddinitiones, & de
monGrantur propria: affeétiones per i\las dcfiniüones.ex: quo
(equirur de corruptibilibus effe (cientialn,non quo corruptibilia funt /ed quo incorruptibiliter a nobis intelligunrur. Se ,
quirnr cciam de mueabilibns effe fcientiam,non quo mutabiJia fllnt,fed quo immutabiliter intc1liguntur.Secundo qua:rebarnus in commentarijs, vrr'um corruptio fît naturalis, vbi fe
cimus vim in verbo illo,quod en ens naturale, 8< bene diétfi
cn,Nüc fCuocal1lUS rem in dubium. nam Arinotc1es in libro
de morte 8< vita,dininguit de duplici morte, violenta, & naturali.ergo 110n omnis corroptio en naturalis. ~.n.mori[
per con(umptioné-humidi radicalis, moritur morte natur-ali.
~ vero moritur in iuuêta,fc:bre, vcl vulnere, marieur mor
te violenta .Dicendul11 ergo cp corruptio pot dupliciter (ondcrari,aùt raeione habita ad Cubieétum remotulll , &: coe. &:
ficomnis corruptio efi nawralis, ']uoniam ol11nis en naeuraB lis prima: l11ateria: : aut ratione habita ad fubieétum propinquum.&: fic mors qu<r fit per conrumptionem hlllUidi en na.
turalis,qua: fit nondum radicali humido conCu ll1pto , dicitur
viofcnta,ha:c de mente AriUotelis. Tercio qultrebamus. veru
.(
re corrupta,de rc pomt fcieneia,quz habebatur de illa,rcma
ncre, vt dato Cl' de ro(a habe3wr'a:fiate ha:c (ciétia, q, fic pul
cherrima florum, vtrn hycllle omnis ro(a corrupta.h:ec ca dé
(dentia remanere pomt. [nduximus duasEgidq refponlioncs.
prima erat,Cl' adhuc remanee de ro(a illa leadem fcientia ,'Çla
{ufficit rofa:, vt habeat effe eaufa1c,Gue aptirudinale,H~c enitn
efi vera,roCa dl pulcherrima florum , daro q, nulla rora aétu
fit,modo pomt effe, vel apta lit clfe.Scctlnda crat,<I' ro(a cor
rupta,quo ad effe in aétu, &: quo ad cffe in aptiturune , adhuc
remanct illa Ccientia,q.. fît pulcherrima florllm, modo reillane3t quo ad cffe formale,quod en effe obicétiuum,ac forma·
\e eius.Cum enim roCa concipiebatur cp fit pulchcrrima flo;
rum.habc:bat a:nate duplex e{fc aétuale extra c3u(as,8< aptirudinalt.Cin caulis.& vtrunqJ dicitur effe materiale. Cum ve
C ro hyeme dclinerct quo ad vtrunqJ dfe, remannCt ca dé (cié
tla,modo remanc.1t in anima cOl1cipi~tiç formalis cOl1ceptio
r~fa:,qua: repr~Centabat J\lam propofitione,rofa ca pulcherrima florum .nam conccptione remanellte adhllc rofa habct
aliquod effe,faltem obieétiuum. Contra h05 modos en vna
(ola qu~nio(vt mi hi vidctur) qua: non efi dilucide rdolura,
quia omnis propofitio (cita en demollfirata,8< omnis dcmon
n.rata cil vniller(alis,ergo in illa propoficiollc,roCa efi pulcher,
rJma florum,rofa (upponctar ab inrelleétu in cali propofitio..
t'le difiributiue,& fic pro omnibus rofis , qua: funt. Prztcn:a
omnis (demia przCupponit CubieBum eClé , vt dicicur primo
poneriorum.Przteru omnis propofitio de' tenio adiacence
inferr prop~fitiol1cm de Cecun.do adiacente. ergo valet , ro(~
cil pulchernma florum,ergo ro(a ell:.Pra:tcrca funt aliqua:,p
pofitiones (cit~,qua: non poffunc cffe vera: , nHi (ubieéto exificnte, vt ha:c,plullia cil: aqlla guttatim cadens : & iIIa , toni...
truum dl extinétio ignis in nubibus.quflibet enim harü (upponit Cubieétum cffe,ergo illo corrupto, non poterit fcicmia
D de co remancre.Ex his colligitur qua:fiio magna in hac mate
Po fophi. ria,nam alia:.q.bcnc in commcntariis funt eucmilata:. Pro.
fi;UUlll.
pter ha:c argul1lenta dixerullt nOllnlllli,q, Crientia qua: habe
l)uur de re cxifienrc,non potcil remancre,illa cor~upta {im,J
plicitc:r. verbi cauCa. ha:c Cciemia rora en pu1chcrrima floru,
?O~ poten relllanere ro(a limpliciter ln (e, & in quolibet (uo
mdlUiduo corrupra,quiali pra:dicatum verificar de rofà,ll1on
verificatur de rora,nifî acccpta pro omnibus 'indiuiduis ro(a:,
_qu~ fllnt.& fic non pot remallere.nili rcmanenre rofa in (uis
l~dluiduis,quod efi e(fe ro(a: Cimplicitcr. Simili ratione dc fcié
~3,quZ hab~tur de pluuia,tonitrllo , &: aliis. CUI1l vero diciç
y~me dcfiOlt rO(3,110n deGnenre illa fCientia ,Similiter z(la~c ~linit pluuia ;non definente pluuia: Ccientia • ReCponder~
fp~~nt ~ec roljlm poffe fimpfr delincre, nec pluuia,l1ecaliq;
in ali ,q UIl1 (~mpcr rc[erudillaliqU1bus fui indiuiduis,i'} CUllt
apud~~~ .reglone.n'lm lice~ a:ebtc pluui;r: deCil1ant '1pud 1I0S,
finam ro~podas nOll dclinllnt.Hycme quoq; licet aplld nos dc
ninent on~,noll dcfînum apud OInripodas.Hanc pofitioné (ulQes fophHla: , qui qe.ruppofi~iol)ibus Ccripfcrunc.
10
,.
~ J,
Sed h~c !Olutio videtur foga,quia Arillordes vule non om· E ·
ncm fpecicm effè'Pcrpetllaln in (uis indiuidui'i, niCi cas t311tii; Rcfutatio.
quarum indiuidua gener:iri non pnt ,nifi per fem~, vt in librÎs
de anilllalibus fatis dicÎt ,& Aner.8. phyfî.idcm afferir. Non el'l C'ollli.47
go oponct, vt ro(a fic pcrpetua in fuis indiuiduÎs, propterca
videcur adhuc ql1~(ho nare. na ft ponatur rofam defînere fim
pliciter (ecundum (e,& quodlibet indiuiduull1 (ui, qua:Gio re
manecverû Ccientia,cp lit pulcherrim3 florü remallcat? no.n.
vidcf Coluta. Propterea vidd mihi effe dicenduln, cp fcientia Aliaforo
qUf habetur de roCa, vcl dl" aliqua tali re, pot cffe de roCa, vc\
per pra:dicata,qua: non poffunt roCa: competere, nifi exinat '
aétu.fîcut fi Cciremus de ro(a, cp fit digerens cholcrarn, ea.n.
corruptH,definit ha:c fcientia,aut per pra:dicata,qua: poffunt
roCa: competere (ecundG aptitudinem , vt cp fit pulcherrima
florum,& tune rofa corrupt;] pot remanere eadem (cientia,
quia ro(a pot e{fe pulcherrima florum,tunc patet Colurio.Di.
cerem enim cp li de aliqua re exinente habererur fcientia per
~
pra:dicllta aétualia,talis rem ancre non pot, fubieéto limpliciter definenre.fin autem per prordicata aptitudinalia,pQt rellla
nere re illa fîmpliciter corrnpta modo fit apta effe. Tunc pa~ F
tet folutio ad obieéta. prima.n.deletur cQncedendo propofi.
tionem qua: fciebatur effe vniuerfalem,&: ita concedam fuhicétllm (opponi pro indiuidlliç , Cecnndum pra:dicati exigentiam.nam prfd icata aptirudinalia requirunt (ubicélum rema
nere in indiuiduis aptitudinaliblls., vt in hac, Tofa en. pulcher
rima florum,dato cp pr~dicatii di car aptitudinem, ro(a acdpirur pro omnibus rofis,quf (unt aptf effe , vnde dlCccntibus.
erir,&: ha: po ffu nt effe,omnes ro(a:,ergo hfC qua: pot effe ra.fa,cn pu1cherrima florü,&lfic de fîngulis. At pra:dicata aétua
lia requirunt fubieétum effe aétu.Secunda deletur ét,quia om
nis (cientia fi.lpponit Cubieétum effe (eculldum exigemia pra:
'dicati propofitionis,qna: fcitur . Terria ét dilllitur , cp regul-a
non fi t vniuerfalis,(ed (olum wm pra:dicatu cn aétuale.~ar ,
taltollirur concedcndo maiorem , fed ncgando minorem,n:i
in talibus propoCitionlbus pnrdicata dcb(J1t accipi in aptitu,dine,& non aétu , vt in comcntariis diximus. $ed adhuc re- G
mane:re videtllr qua:fiio,nall1 habcatur h:rc,(cientia de ro(a,
q, fit pulchcrrima florum, &: dcfinat effe rof;: fimpliciter (cca
dum vtruqJ cffe.r.aétuale,& aptitudinalc.vtrü eadel1l fcii:cia,
qu~ fuit de: rof;j,renlanear.Egidills dixit Cl' fîc,quia rofa rem ..
Ilet fecund ü erre obleétiuum,&: fîc remancre pôt Ccientia.QUf
rcCponfio in comentarijs ell Cu (ientata , v.c:rum ego mmc dice
rem ca(um effe impoffibilë filllpliciter ,quia ad hoc, vc definac
e(fe rofa fecundu vtru<J; errc,oporret vt definant ois dus caf:
& fic oponeret deû definere,& cœlum, & ois ficHas. Sed ad
huc occllrres,quia volo q, dcfinant omnes cauff roC~, &: rc ..
maneat ilIe intelleétus qui concepit illam propofitioncm rofa
en pulcherrima florum,cü notione cadem , qua: repr~(e~ta.
bat ipfi iIlam propo{jtiontOl,&certû cil: <l' remanebit Cciétia:
& tamen rofa nllllum effe habet nifi obieétiuum • Potea dici
ca(um implicare contradiétioncm,qllia fi remanet incclleétu5
qui iIlam propofitionem cocepit,oporret, Vt remaneat deus, H
&: motores cœlorum,& omnes COlUCa: roCf.ha:c mihi Ilunc vj
del1tur:nec recu(abo aliter dicere, fi aliter occurret . Vlcimo
qu~ritur de (ubieéto huius libri vr in proœmio fuit qua:Ciwlll.Communis opinio efi, q, ulbicétum huius fit cos mobile
ad forll1am, vc\ corpus mobile ad formam.Sed pro Collltiac
primo debcs (cijre quid (ubicétü fit ,quid ve pra:dicatum.Secà
do qllid per 11l0bile.ad forlnam. Tertia quid efi obieétü apnd
philo(opho~. De primo dixerunt quidam. (ubieétü non effe beCu!Sto
nifi rubn:lntiam,przdicatum vero non nifi accid.ens. Contra t.Pofttio.
obiicit Philoponus primo priorü, q, ClIbicétum aliquàdo dl
accidens, vt in hac propofitionc, color cil qualitas, Be. in illa,
album efi lignul1l.Similiter prfdlCatum~aliquando en Cubnafl
tia, vt in hac,hqmo en animal. Alii dixcrunc {ubieétum ef\e . 11 penti
jd omne quod cil dcterminationis CuCct'pduum, vt vniuerCalj •
tatis,par[1cularitatis & indcfinic3tis. LJra:dlcatum verQ mini ~
nime , Contra obiicir'Pbiloponus, quia tUllC lillgubris prqpofÎ
tio carcret (ubicéto,cum cius Cubicaû nec potrlC r(çiperc vnl
ucr(alitatem,nec particularitarcm. Phil~ponus (rgo difiin- P6i .Plulo#
guit in libro pnorum de (ubicéto &: pnrdlc:!to, qUIa ali (imç potU
SucC.dcgiia,&cor.
A iiJ
.
..
�DE GENERA+ ET COR'R VP f
(ubieBum,& pr~dicatum problcmacica,& fic quatuor funt p
dicaca, vt genus,accidclls,definirio,&: proprium,&: vnû ~ubie
8ulD.f.fpecies,Aut limplicirer,&: lic fubic:tlum dl, vc\ CUI aire
rum indl, vc\ de quo altc:rum przdicatur.Pra:dkatum vero,
vcl quod alteri ineCl,vcl quod de alrero dieitur,differt autem
quod alreri incn ab co quod de alrero dicirur , quia on~ne qet'
alcc:ri incfi,dicitur de alrero,&: non ceontra:nam tire Il!,acClVii Mltii. dentitml eft,dici de,ea accideminm &: Cubaatiarum. Ex his
colligicur fubicdum dici non poire, niCi reCpedu alicuius,qet'
Qyid pu vc1 ipfi inen, vc\ de ipCo dicicur. De fecundo,dicamus Rmol'Iabile;td bile ad formam,elfe intclligcndum, cm mobilc ad fornl.fi ab
formam• folueam, vt ad qualitatcm , Cubftantiam &: quantiratë. Vbi vc
ro quia en refpedus non dicitur forma in propolito: ideo qet'
Qgid oum moueeur ad vbi, non dicirur mobile ad formam. De rercio
di camus obieaum d/ci t.1m refpeau porentiz,quàm rcfpeau
K fciemicr. vd habitus,quarenus offerrur potentiZ,vcl hablrui,
vt paret.l.de anima. His terminis expofiris fint cres [uppofi~lIpp6nes
'
tiones,prima.in omni Cciencia en db
a .Ile vnu~ ~nm~m
ac comuniffimum,quod efi genus ad omI1l3,qu:r 1I11~lcnt,la confidc:rantur.Paret.alirer Ccienria non elret vna.Secuda.lI1rer om
'Ilia confiderara,quz (ontinentur fub Hlo corn muni genere,
ca d.. re vnum Cubieétum principalc, quod clt vna prima fpecies.parer,quia in omni genere en vnum primum, &: principale. 10.meta. Terria. in 011111i fciemia communes palfiones,
qu<r qu:rruntur, qll~runtur aut de genere, .lue ~e principali
fpecie iUius generis primi, vt patet primo poncnorum. His
('licfonc$, fuppoCirionibus nanribus,fir prima conclufio, cm mobile:ad
.formam vcl corpus mobile ad formam ca coilfimum genus
omnium corum,qu~ in hoc libro conlideranrur paret, quia
de omnibus przdicarur , &: nulli in hac fciemia conliderato
fubiicirur,Secunda.em vcl corpus mobile ad formam en co
muniffimum pr~dicatlll11 omnium eorum,quOl: hic conlidcra
tur.pater,quia ca cOl1luniffimum gellus,&: non [pecies alicllius confiderari in hac fcieneia. Tenia. ens vcl corpus mobile
ad formam non poren clfe primum fubietlum in h.. c Cciéria.
L probatur ,quia refpeétu Ilullius pr~dic~ti,Cum neUi conlidcfiI
to in hac Ceienria Cubiiciarur. fed omllla ipfi fupponunrur .ergo non poren elfe primum fubieétum:Pr~rcrea I~ec poren _dici primum fubiedum paffionum , qUia rcCpeau J1larum no dl
dtur commune Cubicdum,Ced proprium.Cl!!.arta .ens vc1 cor
pus mobile ad formam efi commune obieétum huius Ccimtif,qua: habecur in hoc libro,pOlect ex dedarationc terminorum. Vltima conc1ufio , primum &: principale Cubiedum in
hoc Iibro efi cos, vel corpus mobile ad formam {ubilanrialê.
parer,quia cfi principalis (pecies communilIimi pr~dicaci.Hfc
de dilucidarione ,&: ie .. de recognitionibus haaenus.
generationem dicic alterationcm circ. Alia riullam gcnc:ratio
nem circ alterarionem.Ec ica policionc:s ha: conrrari~ funt om
nino. Sed qu~ree iunior. vtrû fubconerari~ line !imul verE. vi
ddieec atiqua gcneratio dt alteratio, &: aliquagenerario non
cCl alrerario. Refpondcm quidam'l' fic, quia dup1elt en gcneratio. vidclieec !impie x vc fubitus formz prouentus, &: (0
po!ita vt ex prfuia alrcr.ltione &: prouentu forma: Cubico.
Dieunt modo Cl' fimplex generario non ca alccracio • Ec ad
hoc adiicic Arin.quii vocant fimplicem generarionem,at copofita en aire ratio. Sed ifludfiare non poe, quia motus djffc
rune proptcr differentiâ cerminorum ad qUOS.f. phyfi. ae comen. 9.fc.4 in-veraC}3 gcncracionc terminus ad queEu-dt-fubieda.ac-in alcerarionc dl qttalitas • 19irur omnis generario cric
alter a ab alteratione. Verum propter verbum Aria.animad
uertendum 'l' per fimplicem generationem incclligir ca, qu~
efi (ubaanti~.En.l1. vt Arifio.inquir. f .phyfico,generatio du.
plex.fecundum qllid &: fimplicitcr,generatio [ecundum quid
dl alterario vr d.icet.Et propterea adijcic qua vocane limplicê
generarionem,& dixit quam vocant, quia apud antiquos ge
neratio voce rantum differr ab altcrarione.
In commeneariis quzrebarur cur Arifloreles de tercio,ppolitorllm uunc primo fit exemrus, vbi fUir Catis abunde decl.1rata caufa,cur ab iflo rertio exequicur. Verum Philoponus
aurumat Arifiorelem pro[equi de primo, nam primum propofirorum fuir de gellerarione, nunc profequirur de iIla quid
fit,vbi(vt efi ipfi 11l0s)primo narr .. t opiniones vererü, qu as
dc geneurione habucrunr.Cecundo vero opinionibus veterü
reietlis qua: fibi de generarione videni,ronairuit.ProCequtll
do opi~ioncs veterum de gencrarioe quid fit (vr Philoponus
inquir)air nonuUos propnam &: limplicem gencr3rionem vo
luitre elfe alrerationem. Alios vero dixilfc generationcm e{fe
quid diucrfum ab alrcracionc, &: fic (ecundum Philoponü Ari
fiotcles proCequHde primo propofitorü. Quod vero ad verba 3rrinet,Arin.per fimplicë generationem intelligit generationem inClIbnantia,qu~fil1lplex generatio dicirur (vt Philo ..
ponus inquir)quia en proprie.generatio,qu:r dicitur geneutio additione nullius.Gencratlo vero accidentis dicitur fecü,
dum quid)quia non dicii gencratio, ni!i ôlddirione, cum dicar
gcneratio qu~dâ.Animaduerre 'l' fubcolltrariz hl! aliqua gc
neratio ca alreratio,&: ôlliqua generario non en alre~ario . Aha
rone polrunt elfe fimul veq;.na generario qualirarii alcerati1l3
rû ca a(tc:rôltio,&: lic aliqua gfiarlo dl alrerario • gnario vero
fubnanri f non en alreracio,& Cie aliqu .. gellerario non ca alterario.Ergo hoc paéto polfunr fubcontrari~ e(fe fimul vcrz,
& Cie patce qUfilio mora in commentariis.
• rentia dcprehenfa. Sed hoc aare non potefi, quia prima co~pti,. gnitio rei ca per genus • Coe.n. omne pr~cc:dir differenria Be
fpecié.quare non ut differentiatn venctur , fcd potius RR ~c_
B&;'np~. nus. Egidius aût.h.d.elre f.. étum, quia qo hzc erat valde hC6J'IIQUo. mofa apud .. ntiquos. ~od minin~e pl~cet,q~ia A~m. pori~s
ordinc:m ucionalem fequi fo(er,qua 3uuquoru.Q21.n.delirac
B2p&~~~. a vcrirate ip(a & ab ordlnc delirare folent. Mihi igicur propter hzc videt~r '1' Arifi.intcndatvenari genus generatlôis:
De gcncrationc.n.primo 8( przcipue incendie.quare de ca pfl
rno l'rofcqui debet. Profequicur 3UC primo de ca colligendo
genus.Hoc aur per differcntiâ &: conuenienriarn docult colli
P6 ~tl, &1 Arifi.( .toplc,Et Cic patet coi ordinis: Omnis aur poCirio_an
qu<llum. tlquorum de hac re efi in duo contrana.N3m vna (caio oem
C~~I ex fundamenris accepcis ab ;mriquis.Nam de reru princi
l'liS,&: de rerum elre,duf fuerullC parres. vna po nit omne circ
v~um quodda,&: omnia ex vno genenri , quibus contlngit
dlcere gcnefiltiollem e(fe alrerarion(,quia fi non tune omnia
non dIènt vnu quoddii. Mia ponit marerias plllr~s, &: res plu
l'cs.Ee ica diccrc: pilt gnarionë elfe alfa ab alrerarione,~ ... fi 110, Ra ~.
tunc oés rcs erunt "nu textus patet. Auer. fua in paraphrafe
afferc cam quarc ponentcs vnum fubieétum, &: omnia vnU.
diccrccoguntur generationem circ alreratlonem. Et air hoc
elre,quia apud cos materia efi cns ln aau no generabilis.Q&a
vt dfcirur.f.phyCi.in hoc differt alreratio a genc:ratione. nam
fubieaum gencrarionis efi cIlS in potentia,fubicaurn airera.
tionis cCl ens in aélu. Scd h:rc v/dctur friuob caufa,quia a
pari
1
.N
Dubiwio
~uo~ 4liqlJQ
Côlufali,.
Nota.
J
0
RB COI
'p
• .•
QEicung; fIlim unwn âIiquod dicul/t e!Je omne,et omllia ex Anti. c.J'
Afltiquorum igltur)hi quidem uocatamflmpliccm gCllcr4::: uno general/t)his quidnn utig, flccefJe cft gel/erationem altera
Antl.C5.2. tionem (fJe ill'luiullt alterationem, 'Ji uero aliud generatio=< tioncm dicerc,ct quod prillcipalitcr fit altcrar;. QE.iClmq; aU::
mm cr alterat;oncm.
tem plures materias una pOI/Ul/t)ut Empedodes ct Allaxago=
DilucÎda.
Antt'quorum quidem igitur , l1i quidem qua flmplicem uo:! ras,et Leucippus)11is aliud.
u ,ç.ciuCdë cal/t generatiol/em, alterationem efJe profitentur. Hi uero cr
QEicunq; 'lu idem cl/im lmum qlloddam oml//! (!Je aiul/t,et Di1ucjdl~
alterationcm altcram agmerationc.
olnt/ia ex uno generant.His qt/idem Ilcccffè eft alterationem gc: Ie.C.,IU~
C6men.J.
Omnes conueniunt Arinotdem pro(equi de propolito.
'
.rr.fi ·
d
M Verum cor a tertio propolirorum cœperit profequi, no om, neratloflem eJ;e atm:et quo prillcipaltter fit,alterari. At q=
bp'tho. nibm paret. Diuus Thomas aie Arifiotclem hoc egilrc, quia cunq; matcrÏcu pLurcs ulla COI/Cfdt/llt:ut Empcdocles)et Alla: ~
ex differcnria conGituitur fpecic:s , quo fit vt minime cogno- xagoras)et Leucippus. His aliud.
Cci pomt gcnerario vcl corruptio nifi dus ab alteratione diffe . ~a dUf funt po!iriones de qll~nionc,docet nunc cas ac- C6J1l1, J'
•
�LIBER PRIMVS
4
A pari etiam qui ponunt plures materias idem dicere c~gercn· . cadcm , quarc: propriam voctm ignorat, Animaduene E
tOfutalio tur.nam & Ipfi quot}J materias ilias a(fcrunt e(fe in aau. Sed quod di cere concorditcr eum fuo fundamento efi propriam
~cta.
de hoc dicemus poCierius. Animaduertendum, vt refert Sim vocem cognofccre • at dicerc diCcordieer eum (uo fundaplicill5 tertio cœli authoritare Platonis in libro Parrncnidis, mento , efi propriam voccm ignor.1re . Ha:c ex p.naphra,
cp omtria e(fe vnunl'porcfi dupHcircrintclligi,aut principali- (eIAuc:rrois.
Animaducrre( ut ex verbis Philoponi eolligitur) q, Ana- RB CO.
tcr ~
rtici arioc .Principalitcr quidcm ca dicuntur vnu,
quorum fo rma 8< d tlnitio cfi vna . Participatiuc vero,qu;r xagoras propriam vocem ignorauit,pro quanto concelfit ca
vna ab errentia dcriuantur ,quomodo omnia calida {unt vno omnia,quibu5 poruit fc:ruare gcnc:rarionc:m e(fe altcram ab
calore eadcm .12.mctaphy. cômen.! 1. & hoc modo dicimns alterationc,& ralllen dixir gcnc:rationem 8( alterationê e(fe
q, om:1ia [unt vnum panicipando e(fe, quod per e(fentiam idem. Conec!fit enim ( vt Philoponus inquit ) clc:menta cifc:
faluarur in deo. Si kaq; Parmenidcs & Mcli(fus omnia vnum plura.ergo poruie dicere gCllcrationem ficri congrcgationc:
e(fe itn[erinc (ecllndum formam,tunc bene Ccquitur cp gene- iIIorum principiorum:dilgrc:gacione vero corum,ficri corru
ratio nOIl dJfferr ab alteratione,quia ex oppofito confcquen- prionc. Rurfus poruit dicerc cornpofita qu:r congregacionc:
tis infc!'Cl1r oppofitü antccedenris. Olt fi vclint omnia elfe vnu fuerunt genita, variari fc:(undum rran[poUtionem, & tranfB parti cipa ri c, Vt nos tenemus , & AriCio. 2.mctaphy.tex. com ordinationcm eorum c1c:mentorum . ergo potuit folleem ap- F
n:1en.qu arri:Procllldubio non Cequitur cp generatio fit altera parenter Ceruare diffcrcnciam intc:r gc:nc:rationem & alterationem, vt Democririci fcccrunc , Be tamc:n dixit genc:ratiotro,quia oppoflrutn confequentis fiat cum antccedentc.
neo. Cum dlUHit opiniones in duas, nunc( vt Philoponu$ in<.1t) nem non diffcrre ab alterationt.ergo (vr Phlloponus a(fcrit)
vtriuCt}i opinionis turores cxponit,& rationes opinionum,fe pro priam vocc:m , qua Cua fundamenra expremt , ignorauit.
cllndulIl vcro diuum Thomam AriCio. hic amgnat rationcm ~od c:tiam Auetrocs notauit.
·
. autent Ant~Cf' J
E mpe docleStlllln,COrporea
qUI'd em,quatuot,olnma
diuafic3ris pr:rdiéhl'.Be cfi optima expofirio eriam. Mihi ramcn videt Ir cp Arifio.faciar vrrunC}l, nam ~mgnando ratio- cum 11touen/ibus,fex numero. Anaxagorar autem e:J' Lcucip==
nes diucr(jratis ,cxponit opinionul1l amores , vt intclligcnci pa PliS e:J' Democritus,Înfinita. Hic clli/11 homoeomcra demet/ta
ter.Dieir Philoponus hic, cp eorum qui dixcrunt vnum dc~1C:Il(Utll omnium. Alij dixe:rllnr arrcm , vr Diogc-nes, Alii pO/li t,ut os,carncm,medullam,(J' alia, quorum uniufcuiufq;
Igllcm. ve Heraclirus,alii aquam,ut Tha\cs. Alii horum mc- [yllouyma pars est. DcmocrÎtus autcm e:J' Leucippus ,ex cor==
dium Vt AnaximOlnder.& omnes iCii Cunt, gcne:r3tionem afiè pO:ibus ùu1iuiflbilibus aUa componi mqllitmt.b:ec autcln,ill=
rente s circ cer;i[ionem.Cuius cauCam afferc Philoponus, Ç'ja fi~lta e:J' ~lUltitudine e:J' formis cffi.iUIt /tutem ab iUis differte,
omncs ifii a{ferllnt clementum e(fc corpus in aau, cuius non
lm,ex qUlbus{unt, U pofltiolle, u ordine borum.
filTI,~ l iciccr genc:ratio ,Cc:d altcratio efi,qua caufam in cômcnEmpedocles guiden] el/im corporca quatuor. omnia aute ~~~!~~i.
tan}s de mente Auerrois a(fignallimus. ~ vcro po[uerunt
rc:rum dcm cnea pIura, po(funt dicc:re: gcnerationcm differre WItZ mouentibus,fex numero. Anaxagoras uero il/fil/ita, u
a~ afr erarione ,quia(vt Philoponus inqllit) & in commenta:::: Leucippus e:J' Democritus. Hic guidem euim /imilaTia elemm
r~ls pofiea cCi diétum,qui ponune plura,dicere po(funr gCllera ta porlit,ut os, e:J' carrle/n, e:J' medullam , e:J' ciftera alilt,quo:s G
tloneO! fiai congrcgationc: illorum plurium.Corruptioncm
rU»l Ul/âqU:egj pars uniuoea cft. Dcmocritus uero e:J' Leucip=
vero dlCgrcgatione,alrerarioncm pof[lmt diccre fieri panium
COl1lpofitarum tran(figurarionc, vcl tranfordinarione. vclnei pus cx corporibus indiuiduis aUa compolli aÏlmt . H<fC auteln
Dcmocriricl,Be Leucippei dixcrune . Scd contra adhuc fiat ar infinita
e:J' muLtitudirlc e::r forllla. Illa uero ab dlis differre
gUlllelltum in commcmariis quia tam diccntcs vnum eleme IJlS,eX qu/bus funt, e:J' politione e:J' bort/In ordinc.
tUl1l,~uii diccnres plurJ, a(fer'unt matcriii elfe corpus vc\ cor
Prima diuifio erar cp I~qllcnrium de mat~ria rcrum, qui. Comé. ri'
porOl m aéln .ergo c:orul11 vidcrur 11011 po(fc e(fe nifi al tcratio.
dam u~3m dcderunr,qllldaOl plurcs,at fubdluifio nunc cfi cp
ProFterca videtur mihi Cl> AriCto. vdie cos oixiCfe generacioponelltlum plurc:s.quidam J1Umcro finirJsl quidam infini tas
n~111 cCfe alrcratiollel1l,qui pofueriit omnia eCfe vnum, Be 0111
. pOllunt.~inir3s ponir Empcdoclcs,quia fc:x: quatuor ex: par~Ia qmr.apparent,ex VIlO orra eCfe ,Be fic rangir Mc1iCfum. Mc
II(fu elllln h:rc duo a(fercns gcncrarionc:m Ilec cxHtenri, nec te ma~cn:r:duo .cx parte agcntis. l ~lfini~as Anaxagoras , Dc:appar.c:nrem (c:ruare pordl. At qui pOllulle piura vno,& fi ge- mo c~ J~us,L.cuclpplls.PonentJum rnfilllras marcrias ircrul1l
(ubdlUlduncur,Cjuia alii pOllllnr (jOlilarcs ut Allaxag~r's al"
I,Cratloncm vcralll (cruarc: non polTint, apparcntem [cruare: d'lIi 'l
0 tmocritus ,& Lcucippus.
'A
, IJ Nota.l.
1 Iml ~rcs,ut
Animaduenen_
po(fulI~,quatenus gcnc:rationcm ficri dicullt congrc:gatlonc,
dum pruno 'l' Empcdoclcs po Cuit Ccx principia. quaruor qui
al[er~[~on c m vero aue rranCfigurJtiollc,aut tran{ordinatiôc.
dcm corpore.!
ur!c1cmellt3,
Cu nt . 0 uo
.
& qu<"C 1lI0lc dcprchenCa
~
vcl dlo p~t~fi, 'l' Ari!1otclcs vc\ir diccrc quoCda dixi(fc vnü
vero
In~orporca
vt
lir(m
,amorem.
H:rc
(nim
incorporca
D e(fe pnnClplUm materiale omnium rerum vt vcl aercm vcl
(~n.t,~u'13 rclationcs mifcibilium videntur elfc:ut Arifiotclcs
.~gl1cm,
.
"
vc\ Jquam , & ctiam illud e(fe toram Cub!lantiam rci.
aIt ln lIbro de: anima,& oaauo phyficorum. Aninuducrrcn Nota.J.
~uxta quos oponce dicere rei fubl1aneiam fc:mper manere,&
dum C~cu~do 't pars fimilis dicitllr gr:rce homocomc:ra ,:Iati
It.a gcncratio,& alteratio apud cos non diffcrum.DemocritiIle ~mllans,& Iynonyma latine vniuoca,quando C\lm fuo to
CI ~cro licct po(ucrinc piura corpora in ;I\~tu e(fc matcrialia
to Idclllllomcn l1abc~ vt caro . -am qu:rlibcc pars carnis cfi H
prU.1CipiJ,ca non poCuc:runc totJm rei Cubfiamiam. verum de
caro.
1((11)'13
& os 8< Idr genus.Dicitur quidcm limilaris'
.
t\ f
q .
, qUIa
.,.
. ' 7-1 ' .
hls 10 coml1lclltarrjs.
vnlllS Cu orma: CUllllUO toto dicirur vniuoca quia
. ~ .. " <vij... - ....... jJ/:•.
.
~
,
,
nOlnlJ1C: (_ . ../ -, 'l -~ ~ J.: " ~ .,
.S~d tamen Anaxdgoras ctiam proprialn 1I0wn ignorauit. Be'
rdtlone conue/1lt Clll1l uo toro . Ex quo Ccquitur cp caro & ).,':.. . - , ,~r ,,~ . J..!,
bleU cl/im g,fùri e:J' deftnû idem exiftit ql/od alterari. multa ~ Cimt parrc:s fimilarc~~ & di!l1mi~rcs. comparatione quidé
.' ~.. . - .. ",,' T!, 1
. 1& .
r fi
{f
,,~ '.L , • •
•
411tcm elfe dlcÎt clemmtd,qucmadmoduln r7 alij,
ad totllm ;1I:1J113 .' 111 CliC unt di Imllares. comparacjone. .... ........ Ji '" ,.. .,;-~ .. ,.. 'C
feor~l1m VI1lU~Clllll I~Old fe;fimilares erunt.quia caro refpe8u "(;"'.:1~ .wo. ': ~ .... ,..
'Oiluci./a.
.Vcrum Allâxagoras ,-"oam propriam ig/lorauit . Diât partlunl c~rllls fi~llar~ qu~dd.anJ.en, & os rcfpeau p:lrtÎUlll r .. , ...... 'J .. ç.''':'''j , -,
t. C.eiuf<.li!
~
t;1. (l
~:';~ 'luod fa~Cfio e:J' drftruéiio idcm fi/lt alterationi.Plura u~ ollis.ae r Iptau antmolbs & lifter fedl(flmilarc:s &. diuc:rfiuocz.Anaxagoras ita'13 vult vllunlquod,,; mixcû cffrci ex par- 1 . . . .~ ':.J ~... ..t;r- J~f
IClt clcmellta,quemadmodllm e:J'aUj.
'b . fi . ' fi '1 b
'1
~
Y" !l,. \
ct us 111 IIIt1S Iml ari us non cp fine (jmllares r(Cpeélu totiu$
D
iéluln
cfi
1
f
T
.
'
tio ne
cr. ~ pures allcrcndo ni aterlas , (cqllltur genera, animalis,& intcr fe/cd f;or(um vnaqufq; 3d fui partcs. Ter NetL J.
..~ '.
..
prop~~l C ail 3111 ~b alteratione, Et proptcrca Anaxagoras. tio animaduertcndum cp corpora indluidua;c',C quibuscom_ )~..
quia bCIl V'OCC!1l Ignorat,'quia concedit duo contradiaoriJ. pofit~ fi~l:t,apll.d Leuclppum Cunr & dj{lil~lilana,& diuerfiuo l1p,...
~"'!~" r Tl'
non ~lrt; ~ud cmn fcquitllr gcncrationel1\ c(fc alteram , & ca trJ.pllcltcr. ~11Ti.m.i1aria qllid~ comparatl.onc: faaa vniu$ ad .s.:..8... ...;......~ ~~
~ 'r.
pro qu .. nto ~ ~ Pro quanto plurcs funt mareria: erit altcra. (c:,~~la t.O~UIll l.ndJU,duom & pars figu.ra dlffcr.unc: & inter fc
P c: tcnct gene:rationem e{ft altcrationcm cric q UIa mdluldua Ilia nomine & forma dJlferunt Intcr Ccl, & rc- .. -.;.11... ,... J.'''.. .. u l "".'f
Suef.de gcncra.8<cor.
A iiil
"~~ "n-" _~&l .
c
cf!!
'1;,'k.
.
,,-
C.;o:':'d
!;;;:;:!i:!./,.....
l
�DE GENERA. ET CORRVP.
' :'4 ...,.,~" <1\.,.{:f 1 (peau rotlus mixtl ,quia no mine & forma ab iIla differunt.
;;:rr.-~~ "'r-;:;r,:::::: Igit~lr refpeétu mixei .diffimil~ria & diuediuoc~, & inter .Ce Ci-
.lf~r6-i!;{'-·
ras.alie en comporiE-jo-clc&cnta-ria, & hoc modo vniiquodC}3
mixtum fit ab -rlcmcntis.quare fi de compolitione quantitatiualoquimur,bellc aitAnaxagoras primam compofitioncnl
ex Cimilaribus profieifci •. quando quidem vn Imqllodq; quan
tulll ex partibus fic quantitatiuis. Et hoc modo vnumquod<}3
dementum fit ex carne & offe & id genus , quia quodlibct efi
in quolibet: at fi de cffcntiali eopofirione, bene EmpedocJes
eum vnaqlle'l3 ill arllm ex dementis fiar. Secundo animad~
Ilene 'l'.gr:rci codices habent 7T«vV'7TE~ ,.dw,latine non habet
nomen vllû,(ed dici por omnigermia, verbii, verbo reddëdo.
Animaducrre( vc ex verbis Philoponi colligitur)q. Anaxa
goras differc ab Empedoe. primo in pofitione prillcipiorllm
quia Anaxagoras m.:Jtcrialia rerum principia fuppofuir ho:
moeomera,hoc efi limilares parres. Empedoc.vero c1emen_
ta.fecllndo in modo poncndl generarionem ex mis principijs,'l' Anaxagoras concdfit in principiis,& principiatis reci
procationem:nam dix ir demêra fieri ex homoeomeris , hoc
~fi ~milaribus,qllia ignis videcur fieri ex carne, & neruo, &
Id genus,& econtrario,qllia etiam caro & os, & id genus titic
ex cJementis.Afferunt enim ex: quolibet fieri quodliber.Em-,
pedoc. vero reciproeationcm ncgauit , quia dixir omnia f.eri
ex c1cmentis,elemcnra vero elfe ingencrabitia,c:rgo poliriones ifl:r contrarie [e habent ( vr hrifiorcles inquit)& Philo_
ponus exponir. Prfeerea animadutrte vlterius homoeome
.. a,hoc efi fimilaria po{fc confidc:rari rarionc habita ad remo
tas partes feilicer llIareriam & formam rcmotas.& Cie re[pe_
étu earum non dicuneur hOllloeomen , Ced potius di(f;miJa.
ria:aue rarionc habita ad partes propinquiores , vt ad cJemen
t3,& fic minime [unt homocomc:ra,aur rationc habita ad par
tc,s qua,n~itariuas proxi~las,& fic fune homoeomcra. VcI pôe
aheer dlCI, q. conrideran po{funr refpeau parrium effcntialmm,& fic [unt diffimilaria. vcl rcfpcétu paniumimegraliü
& fic (une homoeomera.
'
His igitur qui ex UIIO o~n/lia cOIlfiituunt ,neceflè est diccre
mlllter,& comparatlone VnJus ad fe , & fic tribus modls . Et
proprere,! dicunt illa compoCita differre ab iIIis, vt cquum ab
homine,his,ex quibus ilIa indiuidua (unt. uidelicer & poCirio
NOU·4· ne,& ordine,& id genus. Q!.Iarro animaduerrendum <l' Côf _
pofirionum altera dl integralis & quantitariua.Et hfc ex infi,
i?tl.'l"" "'~i ~ nitis fieri partibus fiue Cimilaribus,fiue diffimilaribus nihil rP• r <ft i ,.v, é'-l'....) hibet ( &fi fic antiqui Ccntiullt,bene dicunr, vt Simpliciu. inqe
;(;:. ::;J:/i...~~ phyficorum primo) alteri e(rentia1i~. uiddicet ex'partibus
... ~ ,.; j}z;;f .~ :-f" quarum vna aétus efi,;!\tera potentia.Et hoc modo Arillote.:~
~;:.'it,"' les compo!ira dicit fieri ex maeeria & forma,cp fi de hac corn
(:.~-;·!f..::~~ifi.':~ . po!itione aneiqui loquantur,errant omnino.
~~~-~. RB CO.
Animadueree <l' Philoponus !,concordat eum expo!irione
affignata in commentarijs, vulr CIlim cp ArHloteles quafi (ub.
diuidat [lo!itiones eorum , qui dixerunt rdum elementa effe
piura. Nam alii pofuerunt finita, vt Empe. qui materialia qlliK dem, & veluti paffiua quatuor corpora (uppo(uit. Faétiua ve
ro,& motiua !item & amicitiam. Alii vero pofuerunt in fin il
ta,qui iterum fllbdiuidllntur ,quia alii principia illa infiniea po
(uerunt homoeomcra, hoc dl fimilaria, vt Anaxago. AIii dif
fimilaria, vt Dcmocritus. Vcrum Philoponus de mente Ari- ,
flotelis narrar opinionem Epicureorum, qui cum Democriti
eis conucnientes dixerunt atomas multiwdine infinitas" Cccii '
dum figuras vero incomprehen!ibiles quidem, non tamen in
finiras.contn! quorum opinionem Alexander,& Philoponlls
argumentanrur ,quia fi atom~ multirudine Cu nt infillitre. uide
lieet vr criam fine infinit:r , alioquin eadem [figura rc:perierur
in pluribus atomis,& fic non dillerrellt figuris.<l!!.od vero ad
verba attinet,cum Arifiore.dicit { lIIa autem ab iIIis differre
his ex quibus funr,& po!itione,& ordine horuOl.} AriCloteles per ilIa( vt Philoponus inquir )intd ligir compofira, qUI: ex
arolllis connant qu:r atomata dici poffunr.H:rc enim ciifferue
ab iIlis,hoc en inter fe,qllarenlls vnus aromatum compolitii
L diffrrt ab altero in tribus,fcilicer in ltomis ipfis, in politione gC11eratlO11em a corruptlOnem, altera/iol/cm. {emper fl/im
atomorum,& in ordine ipfarum.Proprerea dicit his,ex qlli{ubie{fum ma/ure unum a idem. tale autem alterari dicùnus.
bus fllnr,hoc dl atomis iplis,quia (vr Philo po nus inquit )ignis
& terra nOI1 (lInr ex eifdem atomis . nam ignis ex fph:rricis: His a~tem qui gel/e:a 1~~lta fa.dunt, differre agcneratione al
ferra ex cubicis. dixit .& po!itione atomorum, quarenlls in tera~lonem. CDl1UfmC/Ulhus e/llm a difJèllltis, gencratio COll'"
vno compofito atomi vna po!itione con!liruuntllr ,in alio ve t~l1gLt e::r co rruptio, a ideo d/:cit.Empedocles 1J~c modo,cp /lul
ro,alia, vt verbi caufa,in vno compo!iro fph:rriq~ arol11f cô- bus 11atura efl,{edfolum a mlxtlO a fegrcgatlo mixtorum.
fiiruentur in fuperiori,cubic:r.& infcriori,in atomato alio co
pofito,comra.dixit & ordine ,quia eriam compofita atom ara Q!!od igitur proprius fit fermo eorumfi~ppofltiolli ita loqui
differllnt inter fe ordine aromorum, qui attcndirur [ecudum manifcs1um efl,a quOd dieullt hoc modo.
prius,& poCt'erius , quatenm in Vno compo!ito in prioribuç
His quidem igitur qui ex UIlD otnnid cOllstitulent, ncceJJè est
partibus erunt atom:r (ph ~rie a! , & in pofierioribus 3tomf cu dicere gel/erationcm a corruptio/lctn, u alteratiOl1clIl eJJè.
biere.in alio vero eompo!ito contra. veluti in fyllabis fo , &
Semper el/lm m411cre{ltbifélum-1Joc"6' umon. Hoc alltfm idem
os.Fiunt eniln ex cifdem Iiteris , aliter atca aliter conOituris,
auerdf'i
dicim/u. His lIero qui genera multa {dcÎlmt diffcrre al
vt Philoponus inquit.ergo atomata hfc comporita differunt
terationem
d gcncratione. Col/ucniclltibus enil/l a dl!TO[utis
ab ilIis aliis rripliciter ,his atomiç , ex quibus funr , pofitionc
" .
atomorum,& ordine.Polirio enim differc ab ordine, quia po gC/leratlo
eUCIllt a corruptlo. Proptcr ql/od C7 Empedocles'
rido arrcnditur peneçfur(llm, & deor(uOl, ordo vero pelles hoc mo.do a~'t 1u.d~ lIatura lIullil/s e{l.. fedfolurn mixtio a fi::
prius & pofierius, vt notauic Philoponus.
gregatlo mifclbtll/tm. OEod qI/idem igitur hic fermo cOI/t/cniat
Anli. "G.
Contrarie autem uidel/tur dicere hi qlli circd Al1dxagora,
"r,··-t:
..
1;:.:;
M cis qui circa Empcdoclem. Hi el/im,illquiunt igl/em
N
'1
p3fptrm~
oigcllnil'
,
.(
0
Auri c.1·
p
a aqlwn {uppofitioni eorum fic loqui,pdtet,ct quol/lam dicul/t l,oc ma.
a aerem a tcrrdm elctncnta quatuor, a (lmplicia efJè md::
gis qua ca YI/cm a {JS a talid flmilium par/il/nt. Hi aut, (,!Cc
quidcm flmplicia a elemel/td cfJè ' terrain autem , aqualn a
igl/em 0' acrem compoflta 10mllifèmillctriulI/./I.efJè ru Ill.
Ditucida.
Contrarie autclll uidcntl4r dicwtcs,1"i cim( AI/axagord,
{'.
1 ce.c.ciurdi bif qui circd Empedoclcl1l.Hi qI/idem cl/im igneltJ, a aqllalll,
i·::;:.;f ·~?f~~·:{t: U aercltJ,U teman clementd quatuor, a flmplicia effi md'"
r.r;;':i";::-7{:'~;;':J~."'gis qUd carl/Cln U os, V' ciCtcra flmilar~..t. Hi lIero, T,iCC qltidé
1:. ':1 •
flmplicict a clemtnta. Terram uero a Igncm U acrem com::
CAimU, po~td. Ontlligermictl/Z ellim efJè illorum.
His ~narratis hac in parte iuxta diaa duas po nit conclu!io_
nes.pnma,te.nenres vnulll materiale principiulll eoguntur di
ecre ge~eratlo.nem effe altrrationel1l. probat , quia alteratio
dl quotles fubleétum en Vnul1l & idem & hoc confirenrur
Sed dices,'1' ctia~ apud Ariilote\rm [~quettJr idem,quia c6 Duibllt1l
eedlt vnam matcrJam & eandem ol11niii. Refpondec Auer.
/l.mctaphy.eollllllen. 14_ 'l> materiacfi vna & cadem 0111- SoluJio
llillll1.pr.iuafÏ()~forOlf.ar apud hofce materia efi vna & cadi!
C(~nfomlam . Et propterea apud ho~ gencratio efi alte
r atlo. Secund~ conclllfio. P?nentes piura maccrialia princi ..
pia,coguntur dl cere gener:ltJonel11 elfe aliam ab alteraciont.
pro,bar.quia g~neratio cri.t partium & princip/orum congre:.
~
O.!.!a: Arinotdcs inquit ,parent . V crum ;lnjn13duerr ~ dllm gat~o,eo~r~ptJo eorum dlfgrcg~tio.alt~ratio vero erit cogre
"'''''- :':f~f1''7 i q, POfitiones hœ porrunt hac ration~oncordari ,~po!i gaC! euamtlo. quare porerunt d.fferentlam illarul11 belle fal ...
1" ,-.""":'1·" I-',r.,. .... tio'tll duplex aut(vt diximus )quanritatiua , & lic cJemérum uare .hac de cauf.. Empedoc\es ait. naturam cuiuOibct entis
'::-::::~;#: ,'! '." .~"'f vnumquodClJ'tx partibus fie fimilaribus. ut bene ôlie Ana";tgo elfe Ilullius (l'ecici l'cr fe aliam a milèlbilibus , Ccd {olum mixtiollCIll
"0
....
f
.(.
�A
[)ubirario
Sctuyoti
torum.
~el'lica
[)"~tmo,
~cs
Figidii
80.Egidii.
B
Argnmfta'
C~nrta
I:gi
<filin!
ta.
Plim'a
~ccum!a.
C,
7 u tia.
Qginta
S~I dubita
tioneUl.
D
LIBER PRIMVS
xtionem vd fcgrcgationem,qui;1 congregatio illa totius non
ditfcrt a partibus fimul (umptis. Sed dices.nec ifii porrunt fal
uare veram diffcrcntiilm ill~rllm , quoniam etiam principia
iIla marcriali a (unt in aélu. Refpondéc expofitorcs 8< bene,
q, in rei vcritate non Caluant, (cd fecundum apparenrialn, Ole
primi nec exifienrer nec apparenter faluant. Oices,ep hoc fir
fal(um,qu ia Auer.primo phyfic.commen'41.ai[. ?01rmcnidë
8< Melli(fum concederc entia duo bus modis vera 8< apparen
rentia.igitur apparenter porefi (aluare generarionem .FortaC
fe Arifiorc\es hoc aduertês fub(cribir. { cp quidem igirur hic
fermo c6nueniar corum fuppofitiOlli fic loqui,patct. 8< quoniam dicunr hoc modo} q.d. cp reuera nullus pordl [aluarc
vcram gcnerationem.& omnes polfunt faluare apparentel)1
gencrauoncm . at ipfi loquunrur hoc modo. tu vero confidera. Sed circa h:rc oecurrunt fpcculariolles Egidii/, quarum
prima eftvtrum ha:c polfit fiare in pofitione Democriti, ep
çorpora qua: [unt rerum principia fim indiuidua ,8< figuura.
~cquid alii dicune • Egidius tener cp (orpora illa polfunr
ConCic{c:rari in co cp quanra,& in co ep nacnralia.Si confidcrê
tur in co cp quanta, fic {unt diuifibilia in infinituln.Si in co <.r
natur:llia,fic cft deuenire ad minimum de quo liber generatü.
lune vule Democ!'Ïtus voluilfe (orpora Ilia cffe inJillidlia vt
funt naturalia nOIl .lut cm vr quant:!. & fic did po lfu nc indi.
uidua,& quan;a,8< figurata.
Sed Contra hanc conucnicntiam arguunt quidam,8< onen
dunt cp J1ull 0 modo fit dare illdiuiduum. PrinlO. quia quicqd
[cquirur\3d confcqucns fcquitur ad antcetdc:ns. Ccd ha-c fc habent \ft antecedens & con(equens. videlice:t n aturale 8< quan
tum. igitur ql1icquid [cql1irur ad quantum,fcquitur ad natura
l c,fcd bene valet.cn quantlllll.igitur ind:uiduum. igitu r Ci na
tllra!e erit,erit & diuiduum.q uare verot}) modo nit diuiduu.
Secundo argt1o.omne quantum cfi diuifibil~ in co 'l' natu rale.omne corpus phyficum cfi quantum. igitor oll1ne corPUi phyficurn cfl diuifibile in co cp n3turalc . SyllogHil1US cfi
c~ ~aiori reduplicatill3,8< minori abCol1IC3.Maior parct,quia
dlUlfio efi corruptio,& corruprio efi c:mis quanti vr cft naturalc.~inor pater. Terrio (ophifi~ arguunr..,quia tune motus
clfer ln non tempore vt alrcratio , augmcntilCÎo 8< id gcnus.
c~n(cquclltia pater ,quia minimum in initanti acquiritur ,quia
{j.1Il tem~oec:,tunc per partel11 poit partel11. igitur elfe diuifibJ\e.contcquens efi conrra Arifio. 6. phylic. ~arto.tunc rci
permancntis darcrur vlril11l1m.Nam applicetllr in hoc infian
tc,quod cfi pq;(ellS,agc!lS corrumpcns ipli minimo. & patet
q. in hoc inftantc,quod cft pq;fens cn ililld millimllOl,& imrncdiate pon hoc non cric. igitur fuie illud vltil11um cius in.
fi;lns. ~into.propter quid potcft dari minimum in co cp na
tura\c:8< non in co cp ql1anrum.q113ntitas cnim dl di(pofitio
compofiti na turalis, velmi & qua!itas. Et ha:c dubitatio cfi oc
cuita valdc. H~c qlla"Gio de minilllis ditfu(e in libre de [~_
fiantia orbis,&.6.phylicoruOl eraétata dl.
.
1 unc vero ad r ariollc ~ .l\d primam concederct nouus expOrltor torum, & quod minimum oatllralc: cfi quantum &
efi diuHibi\e,fcd non in cc cp compolitum natur~lc. Ad C;cii
d~l~l n~garer maiorcl11 , quia quantum in co ct' quantum efi
dHllfiblle,& nOIl in co Cl' narurale. mulra: enim fum rcs natu
raies il1dillidu~ vr cœlllm, & fiel1a omnis , & id gcnus. Scd fi
[Unt diuidua,in co cp quanra,dillifibilia fficiunrur vt in Iibro
c~l.i fatis.Probat'lo ll1aioris Ilu\la efi, quonial11 di~idi en duphclter.pcr folurioncm cominlll rcalcm,aut memalem, qua
ICll1l1l athcmatici (eruant , prima fonal[e eit corrllptio non
Cimplicitcr ,Ced conti nui. Ad tcnilllll concedcret Egidius
(olus motus localis elfcr cotinuus & (ucceffiul1s.(cd ca:tcri Cue
ceffilli:& non continui, vr etiam Aucrroes air.oélauo phyfic.
commen.l 5,(ucce{filli quidem,quia fiunt pcr minima. quorü
V~Ull') pofi aliud fir.non autem conrinlli, quia imer primi mi
~~l\l')i & Cecundi gencrationem intcrcidit tempus . Ad quartti
d~garet con(equentlam. Nam primum initans applicati cffe
fi~C~~et elfe: primuul iIlius 110n erre.& fic negaret ep in hoc incati :~uod en pra:f~ns lit,quia iJl ud e.n pr~mum in~ans ap~\i
ÎJlfbnti ,q~od e~ prunum non elfe mllliml. Scd dlees.i\lo JO
,
Vc aPl'IJcatur cnti vcl non (nei.Si non cnti , applica-
cr
tio Ilulla erir,non enti enim nihil applicatur.Si cnti igitur pri
mum inUans applieationis Gue applicati e{fe, 110n cric primû,
non elfe iIIius. Secundo. OOlnml gcnerationem , omnem'll
corruptioncm praoccdir alceracio.(cxto phyficorum.Si igirur
nUllc primo minimum corrumpicur,prius a!cerabatllr.lgicur
primum inUam applicari elfe non erit primum non elfe i1lius.
Ec hoc cU totum polfe (ophillarum contra Egidillm, Thomâ,
& Auerroem. Ad primum diccret Egidius ep enti applicaf,
& non enti.enri quidem in potentia . Non enei vero in aélu.
quod fat cft Ad (ecundum dicercc omnclll corrupeioné pr:r
cedere aleeratioriem per raeionem generis, ve.6 .phyficorum
commen.1 ç.Ccd per rationem [peCiti 110n cfi verulll, vcl in.
telligitur ol11nem gcncrationem & corruptionem pr;rceffiffe alrcrationem vc\ in eodem fubicélo cum gencratione, vcl
in alio di!linéto loco 8< fubieélo,& hoc Catis. Ad quintü prin
F
cipale diccrem nune,licct alibi Catis dixl,ep compofitum mtu
raie propter formam ,& propter aétionem efi Iimitacum ad
maximum & ad minimum.propter formam quidcm,quoniâ
forma requirir ccrras difpofiriones , qui bus côferuetur in mz
teria.& qui bus agat in fuum conrrarium.&quibu. rtlinat cor
ruptiuis cauris.tale autem clfc non potdl, nHi fit determina_
tom cd maximum & minimum.propter aélionem vero,quiz
aélio eit finis form ~ .igitur tandil1 cfl forma in matcria, ijdiu
potcit agcre,fed non pordl agcre in infinita modica marcrÎa.
1gitur non potefi elfe in infinira nlodiG\ matcria • H~c latius
di ximus alibi. H~c & Egidius dicc:ret iillxta Cua fundamemôl.
Secl1nda dllbiratio dl in opinionc Allaxagor~, qu~(atis tan
girur ab Egidio.llIud [amen nonignoradulll 'l' Democrituç
po(uit infinlta corpora indiuidll:l clfe rerum prillcipia . H ~c au
rcm non crane ilIa corpora indiuidua,qllf 8< atoma êr quandO(l; vocat.Sed( vtdicit Simplicius) opinatus cfi omnia elfe
ab vno produél~ perfo rma s pra-cogniras,qua: eram indil1idua 8< corpo ra.indiuidua quidem, 'll1la in vno fimpl ;ci conté
ta.corpora vero,pro quamo rcpr~lentant corpora illa. q ua
opinioncm & I\riilotc\cs I.on nc:ga[cc, vr J.\uer.ll . metaphy. G
commen.;6. vbi ait. omnes formas contineri in potmeia in
prima matcria ,aél;t·v ro i 1 primo mororc. Amplius Anaxasoras rriplicelll mund ll m dici t, vt SImplicius air. Primnm cf
t<étriccm. vlrimllm effc:élull1.rerciulll medium 3 primo quidem de~uatum,& vltil1111m derillantem,hunc mundhm appcBat n.v,hoc en omne & quodlibc:t, quia in nullo corum de
ficic aligllid qllod eit in alrero. vt c:nim in mundo ctfcdo flint
quatuor clemcnta: fic & in mllndo medio , quod cCl cœ!c:!le:
~c & in ~lIndo inctfeéto,hoc cft cUJllgel ico & inrellcétuali.&
Ita volulr qllodlibet cffiei ôI qllolrbcc. nam cœlum cfficif a I1lÜ
do angelico,qui cft quodlJber,& a cœlo c1cmcnrarium. Aur
( v~ Cal cidills ait. )A naxagoras pOrll1t triplicel11 Illundum. vi
dehcc:r formam, vt dellm,& inrc:Jligibilc:m vt angdicul1l &
fcn.(jb,l~m,~ vocauit lingulum horû lf';V, r;ue quodlibc:t , '<la
qUI~qulci cCl III vno en in alrcro , vt dcclarac longo [ermone:
~ Ille mundus [enfibi.li~ en a mundo ang lico,& angelicus ab
Ip[? ~undo forma:oIg'tur a quodhber & quolibet. AriGoteles Igltur rantum Contra vcrb .. certauit.rcd an res [e(e habc3r
fic,ere parum ad propoCirum , quia hoc nos non intcndimu:i. 11
Ha:c faris pro diélis al1tiqllorum.
In conll1lentariis dcficit Contilluario,idco Cecundum Philo RBCO.
po?~m continuatllr lic texrus,cp cum fupcrius narrauir duas
0pllllones,alteram cp gcneratio fit altcratio,alreram 'l' gcne
rario diffe:rar ab alterationc, in hac parte vulr manifcfiare ra
ti~l1es,quibus mou~bantu: a~ fic dicendum.nâ fuperius opinlones & earum ratloncs dlxlC tantum. hie vero rarioncs carum manifcfiac. ~am conrinuationem diuus Thomas non OtcratÎt
prie pani.
[prenir. Animadllerte aurCIll ep qui ponunt material princi
piam vnulll .corpus aélu, vr igucm, vcJ aerem, vcl aquam,aut
h.orulll mcdlUm,cogllntur ponere gentrationem ~lfe.al.ter3_
tlonclll.Cau(a cfi, quia pommr illud mareria\c prlnClplfi crrc
corpus in "élu Cpecifico , ae completum in fua fpecie , & eum
hoc voluerunt talc matcriale principium effe totam fubllanriam rci,qll~ generatur cx i\10 principio. Sunt huins opinionis DiogcnesApollinares,& Anaxi~lenes,qui dixct'Unr matc
riale principium c!fe acrcm.AllIp,clufdem opinionis fUll[ Hc
�t
DE GENERA. ET CORRVP.
Hel/rus ephdlus, & Hipparchus Metapominus,qui matrria~e
omnium principium fcccruntignem.Prztcrc~ clu[dem op'nionii Cunt Th~((s Milefius,& Hipp6n,qui omnium materiale principium alferuerunt elfe aquam. [n(uper eiufdml opi.
nionis dicitur fuilfe Anaximandcr, qui omnium. materiale:
principium uoluit elfe cClrpus medium,& aliud ab c1cmëris.
Omn ~s cnim Hli ex co quia dicllnt materiale principium elfe:
corpus in aélu Be totam (ubflantiam dUi,quod cx illo gcnoracur, cogeba,~tur alfcrere ge~er~ti.o!lem e~e ~lrerarionem.
Decfatio
~i uero dixerunt pIura prlnClpla m.ltenaha,ut E,mpcdo
fcilrponi, des quatu~r dcmmra : ct Democritici atomos,s~ ca vclint
(orpora elfe in aélu,qui.l ip(a non dicunt elfe totam Cubfiantiam rerum,quz ex his principéjs confiant,generationê & al
rrr3tionem no elfe idë .llferere eoguni. vnde Ari(in'lt. {His
aurem,qui genera mulra faciunc. } (Er intelligit per genera
demmra ae principia materia[ia,ur dicit Ph,loponus). {AC
K cidir dicere a gentrationt ditferre nlreraeionem. } Cuius cau
jàru manifdlar cum dicit. { (onucnicJ1tibus enim & dilfo[u
tis gel1tratio Co'ntingit,& corruptio. } Gene.ratio qui?cm il
lorum principio rum congregatione.corruptlo vero dllfolune.Scd diccs corpora ma (une cntid in adu.ergo per congregationem eorum non variarur (ub!bnria eorum , & fic non
crit gencrJrio. Ariflorc!es ergo illuit (olurionem( & inquir.)
Et idc:o dieit Empedo.hoc modo cp nJrura hoc efi forma nacuralis,qll~ congregatione fir,nullius cfi eorum,qu:r mifc(n
rur ,fed lolUI1l cfi fubfianria alia ab c!ementis, qu'<t dl & miflio, cllm fir ,& fcgrcgar io,cum corrumpitur.Ergo licee prin
cipia matcrialia illa (unt corpora in aélu , quia tamen nô [unt
tota mil10rum (ubfiantia,alfignarc polfullt ditfercnriam inter gellcrariollem & alreraeionem. Dcmocritici etiam idem
fenciunt,nam(vt inquir Philoponus)licct aromi finr corpora in aau,quia tarnen non/unt rota Cubfiantia rerum Jtoma
taru,idco Democritici polfunt intcr gcncracionem & alrcra
L tiollem ditferentiam alfignare.ln commentarijs, ~(ro,al.irer
verba ha'c inttlleximus.Nunc tam en na'c expolino Illlhl pla
cet. Tunc epilogat(vt exponit AIcxander)& dici.t,'l' ita 10qui de gcneratione, vidclicee q> ditferat ab altcratlonc, lit [cr
mo eoruOl [uppolirioni conuel1iens,qu~ efi,cp piura flint pl1
cipia IllJterialia manifefium cfi.efi etiam manifefium Cl> dica nt hoc modo.q.d .id quod diélllm dl de ditfercnri<l gcnera
(ionis & alrerationi~ non modo cOllfonat fuppofitioni eorG,
Ccd etiam ita exprdlè dixcrunr,quarc bene diélum cfi.Ex his
patct di tTe entia inter hanc expofitionem,& cam, quam at.
tulimus in commenrarijs.
Neceflè autem eft, a his dicere gmeratioltem effi aliquid
puter .tLtcrationem.ùnpofJibiLe t{(mm eft,(ccundum ea quce
ab rù dicuntur. Hoc autem,cp dicimus rrélc: facile fft uidere.
quemadmodum enim uidemu! quiefcel/tc [ub[tantia iu ca tran
finutatiollem fie ri focllndwn magnitudillem, qu.e uocatur aug
mentfÂtio a diminutio,fic a alterationem. Sed tamm ex qui
bus dicun t,p lu ra. pril/cipi.t facientes uno,impoflibile fft alte~
M rari. paffiones enim feClmdum quas boc dicimus cOlltillgerc,
d,ffèrenticc eLemelltorum [UI/t, dico autem, ut caLiaunt a [ri:::.
gidrmz,album a nigrum,[lccum lm midum, molle durum, a
aliormTt unumquod'1;,ut il/quit, a Empeaocles,folem album
uidere a calidum: l)ymbrem al/tem in oml/ibles nigrul1t et {ri
gidum.Similiter au/cm dcterminat, V' de reliquis . QJ!.apro
pter fi non fit poffibile ex igut fier; aquam, l1eq; ex a911a ter.:
ratn,neqj ex albo l/igrm/1 erit aliqllid, ncq; ex molli durum.
Eadem autfm ratio, a de alijr. Hoc al4tcm crat altera/io.
Sl
DlIlJcI(b.
'tell.comi.
Ntctffàrium utro a his altcratiol/em , dicere quidem effè
aliquid pr.cter gmerat;o/lem. Jmpo!Jibile tamw cft {wmdmtt
ta que ab mis dicuntur. Hoc dutem cp rtélc dt'cîJlws, {deite
'uidtre. QE.emddmodum ellim uiaemUl quiefccl/te(ubflalltid)
in ipfa tran/l[mutatiollt fecundUln magnitudinem, qUte uoca::.
tur allgmentatio cr dimillutio,flc 0' alterationçm. Attamm
cn
per 'lUte dicUllt qui pIura principia fociunt u/to, impoffibile N
est alterari. Paffiollesenim per quetS aicinms id coutlllgere,
diffèrenti.e elemel/torum [unt. Dico aùtem ut caUaum, [rig;:::.
dum,album,nigrum, aridu m, molle , durl/m, a ciCterorum
u/Jumquodqj, quemadmodmn a Empeaocles inquit . foLem
. quiaem album Ut'aere cr calidum omnino:1Jymbrem uero if.
omnibus a frigiaum (1' I/igrum a nebulo{um. Similiter au
tem determinat a de reliquis. OEapropter filloll cft poffibi:::.
le ex igne gentrar; aquam , nec cx aqua terram , nec ex albo
lligrum quicquam erit,nec ex moUi durum, eadem autem ra:
io a de ali/s.boc aut'em erat alteratio.
Corn ,"
Obijcit nunc contra antiquos, Be proponit contra hos , q, a
ipli coguntur diccre a[ccrationem clfe aliquid prztcr gener"
tioncm quantum ad vérborum eorum fuperfici cm , verum
quantum ad eorum fundamenra,negarc hoc cogulltur.pri_
mo oficndlt primum hoc modo. ficut augmentatio efi motus fecundum magnirudincl1\ Cubfiant}i\ ip[" non mutara, ita
alteratio erir motus [ccundum qualiratcm .(ubfianria no mu
tara,fubaudi.fed ifii ponunt huiufmodi motlll1l fccul1dü qua
litatcm e!cmrntÎS ipfis non mutatis, vt cogregationem & d;,
(gregationem lIbi clementa manent eadcm ,igit ur cOllccdüt
alterationem,quantü <Id fuperficiem verborum, hoc efi pri_
OIum.Dcinde { atramen} oficndit fecundum.uideli~et 'l' R
fundamenta eorum coguntu r concedere altcrationcm non
clfe,& per c6fcquens non elfc prreter gcnerationrm. Ad hoc
atltem perie fibi concedida duo. vnum exprefIir, videlicer q,
palfiones,per quas fit altcrario,r~rcMia:-dc.fll.ifonlfl1.
VN:~ItdG; frigùlulll,albu,niglf,aridum,molle,durG,& Czee
rorum unUmqUodC}3 id genus,quod patet carminc Empedo _
clis, qui Colcm album videre & calidum nos ait omnino , &
OIpud eum fol ignis erat.hymbrcm vero in omnibus & frigi_
dum & nigrum,& ncbulofum, & intendit aquam . Simj[irer
autem derer inat & de rrliquis . Sic igif paret, primo quod p
pamones per quas altcrOltio fit, (unt tlemenrorum differen_
riz. Petit fecundo & non explicat l quia apud OlUnes iIIos
erat famoCum,& maxy"l)e aplld Empc:doclcm \ Contra quclll
pra'cipue nunc inGat , quèd-elcmenta nec- limt .generabilia,
H~or~ptibilia feclHldlIDl febiht-tnm: & hoc co parct,quia
[unt prima rcrum principia. op.orretfl'lifll principia femper
m.me.re ,& pcrpctu3 elfc ; ali~pl'Încipiata. H is duobus fundamentis concc(f;s (ecundum ca quz dicllnt, arguic.
non potefi unum clcmcntum ex 31io generari , Vt nec ignis
nec ex aqua terrJ, igif nec albu ex nigro,nec ex r.1011i durG.
Eadcm aurem ratio & de c ~t(ris quibus altcratio fit , h:l!c 3U
tem crat alteratio.Q.!!.arc Hli coguntur duo contraria dicae.
Primum 'l> alrcratio lie,& aliquid prreter gcnc rat ionelll , &
hoc pater per eorullI llerba .Se cundum , cp aleerario non fit,
& per conCequens non dltferat a gcncrarionc, & hoc patet
illxta eorum fundamenra . Sed quomodo valcat ha'c con(equenti3,non potcfi elfe gcncratio clementorlll1\ inrauiccm.
igitur nec alrcratio in primis corllm qualitaribus nec in CecG
dis,quz ab illis primis [unt poflerius di(put-abil11U5 nûcvero
(aris dl intcIlctlus vcrborum cra(fus.
'
rn (ommcntar~s non ponirur Continuatio ideo dicamlls
(ccul1d.u~ Ph.ilor~nu,<]> cl1ln Ari.onendilfer p~nentes piura
mateflaha prmClpla polfe :lffignareditfercmbm inter cnerationc~,& altcratjo~cm,nunc vulr cos increpare,& fÎ: cu ll
d.um Phllop~n.lIm pO~I: duas conc1ufiones.primam ponclItJbus matcflah .. prlnClpl:! plura,necelfc efi di cere gcnero1tlo,
nem elfe aliquid przter altcrationem.[ecundam p~ncl1tiblls
principla.materialia pl~,ra , necelfe efi (e~lIndllm eJ,qlJ~ ipfi
dicunr,dlcert gencratlonem non elfe a!Jqllid przrer altcrarionelll.undc primam conclulionem pOnit,clIllI inquir. Ne_
ce Ife efi aGt & his . qui principia m:lterialia pIura, alfcrüt dicc
re gcneratlonem clfe aliql~id przter alterationcm. h~c
pri
n13 conc1ufio .Deinde ponlt [ecllnd:ml, Impoffib ile rametl,dl
ita fupplc dicerc,fecundum ca,quz ab eis dicuntur,& fic 113betur [ecund .. conclufio • Ordinat autcm diuus Thomas fic
ch
tcxtuS.
\
�LIBER PRIMVS
6
tcxtos.nam a{fcrit Arir.primo obijcere communitcr contra & aliorul11 accidenrium vnüquodq,. ~od uero h~c Cuppoli li
cos omncs,qui principia materialia piura e{fe profitentur.Se tio lit de meute Empcdo.patet per dus uerba,com inquit.So
cundo fpcciacim comra Emped.vtibi {Emped.igitur} Phi lem hoc en ignem nos viderc album & calidum.pofuit enim
loponu s ve"o vule q, h~c increpatio non {jt communis ad vt Philo po nus inquic,cœlenïa ignea. Hymbrem autem dixit
omnes ilIos,qui genc:rationem faciunt fccundum concretio nos uidcre in omnibus nigrum & frigidum,& perhymbrem
nem,Ced lit pro pria ad Empedo.~a: expolitio verbis Arm. aquam imelligit.Similiter <lutem determinac Empedo. de re
ell conuenicntiiGOla. Circa vero has condu{jones( ve Philo- Iiquis.a{ferit enim c~tera c{fe elemëeorum differemias velu.
l'anus inquit)lic procedit,quia primo oncndit primam,cum ti calidum album ignis,album nigrum aqu~ diffàentias e{fe
inquit.hoc autem. (primam conc\ulionem,cp dicalllus reae affirmauit.Hoc cG vnum,quod Emped.expre{fe ponit,alte~
boc cn cp ita lit,ut prima conc\ulio dicit,facile eCt uidere.Na quod Arifio. clam pOllit de mente eius,eG, q> clementa cum
quemadmodum videmus,& ita en,quicfcence fubCtatia, hoc fint prima principi" , nec funt generabilia, nec corruptibili"
dl fcruata fubilantia in ca fieli trafmutationem fecundu ma (ccundum fnbIlanriam,his duobus ab Emped.conceffis.Argnitudincm,qua: uocatur augmentatio & diminutio. Sic cui gumcmatur alccrationem non e{fe,hoc paéto,noll eG po{fi.1
dens cG fc:ruata (ubGantia fieri tranfmutationc:m fecundum bile Cx Igne fieri aquam,ne'B contra ex aqua ficri terram,ut
ex
fecunda
[uppofitione
Emped.
patee.
ergo
nec
exalbo
erit
quale ,qua: cil alteratio. quia igicur ancèced eos euidens & de
faél:o verum,crit confequens etiam euidens,& de faéto vCIÇ. po!fJbile e{fe nigrum,nc:t}J ex moli durum, & lie de c~teris.
~ Q2.are nccdre eG iplis di cere alterationcm e{fe , & eé aliquid Hoc aüt Cvt inquie) erat altcratio.ergo non en po{fibile e{fe
pr~tcr generationcm,quod crat prima condulio,ut pulchre "lterationem.Q!!.are Emped.concedic altcrationem e{fe, & P
Philoponus cxpo[uit.Dcinde oGédit fecundam,cum in quit. tamc:n ex his fundamcntis,qua: a{feruit,cogitur negarc alte
Scd tamen facicmcs principia piura vno ex his rationibus, rationern.h~c eG lecund" expo(jtio,quam Alexander atru.quibus dicunr,impo!fibile cG alterari,hoc cG alterationê con lit~qua: mihi optime fatiffacit.primam vero a~eulit Philop~
cedere,quare impoffibile crit alccrationem c{fe aliud a gene nus & cam in commentarqs fecuti [umus.<l!!..id vc:ro lit dm::
ratione vt a{fumptis duabus fuppofitionibus,optimcin corn du~ fecundum Democritum, & Anaxagoram , Philoponus
rnèntar~s cG dc:c\aratum . Q!!am expolitionem Philoponus exponir,qua: nos pr~termittimus ran~ inutilia,cum ca nOIl
laudat , & cam narrauir fecundo loco in commc:ntario hu- fimus profecuturi.
AIl (J' manifofl:um cft ${emper unam contrarij s[upponé And.c. '}.
ius 10ci.Alexander vero aliter vcrba AriCcxponens, uult cp
Arift.ponat dUls conc\uliones,quarum prima cG, cr tenëtes dum matcriam:fiue tran[mutetur ftculldum [oeum, flue ficw'
principia matcrialia;plura, coguntur cocedere altcrationcm dum augmcntationem (J' diminutionem,fiueficulJdum aite:::
erre.Secunda vero efi,q, licet ita dicant,(c:cundulll corii fundamema nece{fe c:fi iplis dicc:re altcrationem, non c:{fc.ergo rationemf Amplius autem flmiliter eft neceffi cffi boc, (J'aite
Vcrbis affirmant alterationem,& rationibus , ex qui bus 10- rationem. Etenim fi alteratio eft. (J' fl,bieétum U/tUttl elcmen:t
qunmur ,cam cogulltur ncgare.Differe autem h~c expo(jtio tum, (J'ulla omnium matcria babentium adinuicem tranfinu
ab illa Philoponi,quia iIla vertitur circa diffcreneia inrer ge- tCltionem, (J'Il [ubieétum unuln cft, alteratio cft·
Ilcrationem & altcrationE. ha:c Alex. vertitur circa c{fe vc1
Aut (J' mallifeftum $ una femper [upponwda cft cOlltra~ Dilucida.
C non;c{fe alterationem.Dicit tfi tocum hoc Ariil. inducere co
rU
s
matcria , fi'ue aiiquid tralJrmutetur
fècundum ioeum fiue tell.camé,
rra Empedoc\cm. vnde prima uerba legît hoc paéto Alexan.
1
~'J'
aufdcm.
der ,nece{fe autem cG & his dicere generationem e{fe aliquîd ficundu augmenwionem (J' diminutionem, ffue feculldum G
pr~ter alterationem.& lic oportce dicc:re alterationem , 8c
.tlterationcm. Amplius .tutent fimiliter neceffi cft cffi boc et al
e{fe in rerum natura,quia {j generatio cG pr~ter alteratione teratiollem~etelJim fi alter.ttio ef/:. e7 [ubicétmn (mum elemc
& generatio & alceratio erllnt.H~c dl prima conclulio.Setum t7 una omnium materia l,abentimn inuiccm tran[muta::
(.undam ponit,& inquit.lmpo{flbile tamen cG fupple 'lItera
t10nem circ aliquid in rcrü natura fecundum ca. qua:ipfi di- tionem eft, (J'fi fubieétum unuln e/l,erit alteratio.
Cunt.Dtinde volens demonClrare q, Empe.pcr qUf dicir,deVidccur Auerroi in (ua paraphraCe Cl> Arif.probet confe- COmê·9.
llruat alccration~m,primo reducit ad memoriam quid lit al- quentiam d~cam • viddieer q. fi vnUlll c:lcmenrul1l nô poteCl AuaintrCJ
ttratio ,& uule El>-a!c-eracio-fir tran(nwtario fatl • .jn filbClan- ex alio cran[mutari,nec alccraeio cric poffibilis. Mihi auccm duétio.
tia,Cubilantia eill$-in qllo--fir man<-flte.~am definitione oClè uidccur q. probct iIlam con[equentiam, [cd [eenda ratione. 8KpO ptCJ
dit exemplo augmentationis,quia( ut Philoponus dicir )aug Prima c:nim ratio proceffir ex incorrupcibilirate elemento_ Plia.
mentationem omnes concedunt ,non tamen Omnes conce- rum. Secllnda c:x hoc <f materia apud eos nOIl efi un" petit
dunt, altcrarionem. Protagoras eoim contra alrerationcm igitur cuiushbet rranCmutatiois unum e(fe Cubieéturn , ~nam
pugna uir.null us ;mrcm ad augmenrarioncm oppoCuir. vnde & materiam , qua: maner fub vtroqJ termino , 8( <l' h~c fie
dim .Hoc aür <f dicamus reéte,hoc dl q> alteratio no lit,(je mcn~ eius patet.ait e~im.~ut & man.ifcGum, vb; vidctur,vcl
rc:éte diélum contra Empcdo.facile cG videre.pofiea Cubme- le <f Idem.patet & 01h01 rauoneClnqUlr)i\ut 8( manifeilum q,
morar quid .llcentio lit,& inquit.Q.!!,Çmadmodum cnim vi. una fempn fupponcnda en cotrar* mareria.liue aliquid troi
D de:mus quiefce:nrc fubfiamia,& non variata ,in ca tranfinura fmutecur (ecundumlocum, liue fecundum augmitationem
tiollent fieri fe:cundum quantum, & magnitlldine:m,qua: vo Be diminutioncm~{jue fecundum alterationem, quod pcipue
(atur augmétario,& diminutio, lic & alterationem dicimus hoc in altcratione ollendit de qua cG intentio,& inquir.Am_ H
e{fe tran(mutationem quiefccnte fubilamia. & lic patet quid plius alltCI1l lifr nece{fe efi e(fe 8( hoc ;!Iterationem etenim
fit alteratio.fiante hac definitione,oClendic contra Empedo. fi alteratlo eCl,& Cubieél:um vnul1l c\emc:ntulll & vn~ omnili
'l> Gihibll5 his qua: dicit,oportet negare: al terationem:& pri materia habcntium inuiceLU tran(illucationem cG ,& li fubie
mo Ilarrat qu~ Empedo.dicir,quorum vnum expre{fe ponie étum vnum eil,eric alteratio.Ex his arguo. cuiuflibet tranf.
Arifio.alrerum clam innuit fumma breuitaee mens. Pr~ter mut~tionis Cubicétul11 efi vnum,fed apud alltiquos alteratlo
rnittit tamtn intentionem,& di de , Ced tamen e1 quibt1s di- nis fubic:étu~lI nOI1 cG vnum,quia quatuor c\ement.1 non in(une piura principia vno facienres, impoffibile eCt altc:rari, uicem tran(mut~bilia.igitur alteratio non erit tn'ifmucatio:
h.oc cG alterationem e{fe. Deinde accipir ea,qua: Emped.di4 8( ira nihil erit.
(It,& fune duo,alterum exprc{fe ponc:ns,altcrum clam,priAnim~duerte <l' h~c propofirio cuiullibct rranfmutario_ Nota
quod ponit ,dl,q, paffiones;per quas alr~ratio fit, fune nis fubieétü Be mareria cil vna poteCt dupliciter inte\ligi vcJ
0111.
ie C:&c:nto~um-differenri~~-ab d~lll«ntis [une inCcpan bl de fubieélo rCllloro,& \1oc cG' verû:n3m un3 efi prima
.
J~~nlt.~rones mim feclmd.um-quas hoc.C.alteratio- niulll matcria,qu3: cG remotum fubicétum omnIUm tranf_
(epara;:;ll'lUS contingere,diffcrenci~ c1ementorum Com ,Cin murationulll,uei de fubieéto proximo, Be ;terulll h~c efi VI:
fr'p'd ~ C:S,~uas exponit,& in quit ,dico autem calidlJm. 8( ra lingulis referendo,ut augmentationls vn~m ~ugmenra
I~I U l,aluum,& nigfum,ficcum huruidum,molle durum bile,loci hlutationis vnum mobile,& alter~tloms unurn al.
~
n;UIll
nCi'n
,
�CORR VP.
DE
;;
1 :-: t~rabilé,non tAln~n vnunl omnium proximiim cG [lIbi~ttu'l'
quia non idem illIgment'Hionis,!oci mutationis, & altera~io
Nis,& utr0'l3 modo ratio AriIl:o. valet. primo qllidem mo do.
va! t,quoniam anriqui ponunt unam omn,ium primam ma.,
teriJm:qua ncgnta,& potentia ad tranCmutôltionrs negabi ...
tur.nam ca-renria1Ilatcr-ia.fllnt œtefJ'l:t,&impambilia , & ita
. inalter.lbilia. irerllm non ponir Empedo. vllurn Cubietturu à
principio .llccrationis vrC)3 in finem,qui.l clementa Cune quatuor prima in, licem diflintta,qu~ non alia ratione enarrant,.
nifi c<;ll1gregatione,di[grcgatione, quart vrroC)3 modo apud
fundamc:ma eorum alteratio negabi~u r effe.bene iraC)3 dittu
dl q> afud ucrba corum alteratio cfl & aliquid pra:rcr gent
Qyôll'{lio rarionem: apud vero fundamenta eorum minime.
~a:
rccilrorii. runt recel1liores. vtrum .lliquid pomt fimpliciter generari &
40rrurupi ,arguitur dUlibus rationibus q> no n. Primo quia fi
~uid gcneratur fimpliciter ,illud effer forma, Ced forma non
. r I?eneratur.1 1.metaphy.col1l111en .., g.quia tU?~ c:earc~ur.Sc
Cf,..
cundo non efI nobis euide:ns aliql1ld gcneran. Igltollr I1Ihrl ge
Jl rOiri dl concedendum, vel non dl conced,dulll aliquid ge
IICrari,quia dubium non dl concede:ndum.ante:cedens patet
'quia aliquid gcne:rari hac ob[eroaiione pater, quia à nunc Rcipitur effe,& priu!>non:Olodo ho(non va\et,quia licet non
percipiebarur ,poterat effe..
RefponGo
Ad qUffii onem hanc rccentiores rc:(pondenr.& primo ac
maiorlÎ. cipiunt duplicclll effe gene:rarionc,llI.fimplicirc:r, & [ecüdum
quid,& inter h~s talc:m ponum diffcrentiam,q> de co, quod
,gClle:rarur fimp!icire:r, vc:rificarur iac te:rminus ens fine addi,
to,d'e co quod gene:ratur [ccudum qllid ue:if'icarur ens cum
addito. Tune dicunt duo. Primo q> :lliquid porca fimplicite ..
'gcnerari,quia de: aliquo potefi verificari nuc ~m,& prills n6,
abCqJ addito.Se:cundo q> hoc non cG euidens euidenria [um,
J1Ia,fi:d cuiditia narurali,quia per rarioncs certiores pro hac
parte multa alia fingul1t.
.
.'
lmprob,a.
$ed horc flare non porfunt.Primo quia fi generatlo ~~ph ,
no.
citer efi de qua e:ns fimplicitcr vcrificarur ab[C)3 addltlonc,
L tunc ele:mentum fimplicircr gcne:ratur ,quia beneva!et.nunc
110n efi e:nS ignis,& immcdiatc pon hoc erit c:ns,quod Arifi.
infra I1cgabit.Sccundo Cuppon~ q> homo & quodlibc:t cauCa
lum rdpeétu primf cauCa: ,d} e:ns Cecundulll quid, vt ;!ccidés
.rerpe:du [ubfianria:.Ex hoc patet quia ficur v~ra ha:c cft.nuc
non dl ens ignis & immediare pofi hoc erit : ira de quolibet
accidente ualer,nunc fi ens calor & imme:diate poG hoc crit
calor ens.nec ualet dicere quia dl e:ns Cc:culldum quid re[pe.du Cub!lanti~,quia fic.omnis Cubllaneiil reCpeétu dei, & tamé
hoc non tollit propofirum.
.
RtrponGo
Propter bfc diccndum q, gencratio fimplidcrr ditfen age
l'roprtil
neratione [econdum quid dupliclter.V.Jlo modo penes [ubie
i:lum,Alio tnndopencs t.crminum, pe:nes fubie:ttum.quinto
phyfiq~ aufcultationis.tcx, COlll 11l en , 7. habctur cp ge:ncratio
fimpliciter e:fi de non rubieéto in Cubicétum,illa recundum ~d
de Cllbieéto in fubieélum,hoc efi lit Auer.e:xponit in ge:ncrationc fimpliciter Cubicttllm né maner idem & vnum in attu
M {ub vtroC)3 termino fattionis, at in ge:neratione [ecudull1 «;Id
bene manet.Penes teminum vero,quia vt dicet.tex:. comen.
J O.hllius.gen l' ioiimpl~'
elU,an4ttu~o totius irrtotum nullo (cnlibili~man nt • Olt generatio Cecundum quid
efi rran[mutatio (enfibili aliquo remanente:. Ex ilS patet gnacionem fimpl'r effe,& aliquid fimplicirer poffe gcncrari. Ta
quia contingir aliquod gnari Cubietto non manente e:ode:m.
Tum quia contingit torum tran(mutari in rotum nul10 Cenfi
bili remanenre. De [ecundo vide:rur Cl> ifie mirabilire:r ab.,
S'il. mor err at primo quia omnis euide:ntia ve:ritas qua primorli pn-.
CipiO:UOl habecu.r e~ ~umma,re:d per ~cn[us habe:ur eui~en
ria primorum pnnClplorum. z. poClcrrorum .capltu, vltrmo.
Se:cundo pe:r induttionem pordl (umnlà euidentia colligi pri
mo ropicorum.c~p.lo.fe:d gencr.'lr! ~!iquid p,orcG (olli~i inNota ap~ duaiol1e,quare potc:a,Cumma ~Uldctla hab,etJ. ldeo :lI1lma~
P-ucr.
uerte: cp ôlpud Auer.prrmo cœ1r:commen.l ,propolitiO efi tri
bus lllodls nota IIcllimplicire r nota, vd fimplicire:r ignot~,
{cd demonflrari~one nota velmt:dia,prima accipitur tol~ ter
millorum cuidemia minlm'c inccllcétus agcoci. fc:cunda dcr
,
.
monflrarione.renia & medIa pauea eget obCcruatiollc vt (~
la induttione. Secundo aninllduerée q, apud AutrroclTI in
p,o fiqi9ribus,prima propofirio cil ue! in qua conueniiir 011"\
ne$ [e:n[us. ut ex nihilo nihil generatur, Ilam vi(u pater albunl
gcnerari ex nigro.auàiru q> grauc ex acuro : guflu cp du!cC;
(X. ama ro:taétu q> calidum ex frigido:odoratu q> Cuaue cx 34
fiero, Tgitur ha:c cCl prima per primam & (U\l)l1lam Cllidcn-,
tiam nora. Vel qu:r uno (en Cu perClpitur illius vcritas,fc:d alti
non conrradicunr, vt aliqllid ge né:ra rur !1mpliciter.nam vi-;
ru pcrcipitl1r aliquid nunc CDS fimp!icite:r elfc,& prius no, ~
in hocnullus [enClis conrradicit. Tunc patet quod hxc pro..,
110firio dl Cumma euidemia nora, quia vno fcnCu vcrificab.i_
lis alij, non diffenticnriblls,quare Cumma euidemia paret. :
Tune ad rationcs. Ad prImam Aller.re[ponde:t Cl' com {
po.fitumpe:r Ic-generaml" forma Cccundum.quid ,de hoç
;llia. fo rra ffc e:nim forma gcncratur vt pel' Cc exiClens,torum
vt per [e [ubfiaens. Ad [ccu nda p.aret. cp illa ellidëria dt (lllll 0
ma,qllia pcrcipitur,& alii n;)n diffelHiunr,igir ira ca fimpfr:
n'lm à perceptione ad e:ffe hoc modo,ua!et argumentu.Ha:~
de qUfaionc mihi vide:ntur.
ln comme:ntariis defignallimlls hic [ecÜda!H rationem aq
probandum alterarione:m non c(Tedara pofuione Empedo ,
clis. At Philoponus inqllit,q, cum Ariflo.ofiendi!fct q110nlO
do,qui piura ele:mema dicür dcCtruant ;!Iter~tioncm • Hic iq
prima parte tcxtus facir ad diaü vnum corollariurn, lnfcrf
cnim Cl' ne:ceffarium fit vnum cffe alterationis fublcttllm, Sç
CJuafi ad abundanrel~l docrrinam,addir in omni rran!rnüta:
ti one effc Vllllm CUblcttum. ~ vero modo Ceqllatur ex di8is Philoponus declarat, nam CUI1l Empe. concedere no pol,.
fit alrerarioncm,afferédo piura mareria!ia principia efft elç
j11enta , & intranfmlltabilia , & altCfatio fir qllid euide:ns ad
fum ,ergo oporte,t concedere vl1um [ubiettum,quod licct [ç
cundum [ubllantlarn pcrmancar , tranfiUlIfetur in corraria ..
& hoc fiue tranfmutario fit [cclIlldum 10cum,liue Cccundum
augmentationcm,& diminmioncll1,fiue [ecundum a!tcrat io p
nem.Ex boc !equitur illud ucrbum an quod gra:ce ca ~ " e!Ii: .)
quafi lit notam illarionis.dcinde ibi { Amplius auteITI fimi!i.
ter. } Secundum Philoponllm infenur fecundum coro1!a.
rium , & efr , q> eodcm modo nece:ffarium dl commune Cu",:
biettum,& vnum cffc,& alrcrationell1,hoc dl, cp ficut neccC
farium e:fi effe commune (ubiettllm:ita nccellmunl cfi e:ê al.
terationem:e contrario ficut cG nece:ffarium alretationel1l cf
fe:ira & commune [lIbicttum effe nece!farium efi. Cuius cal'
{al11 atfert ,quia fi alteratio dl-,& Cubiettum VIlUI1l e!ell1C'l1tü,
& vna omnium materia habc:ntium aninuicem traCl11utatio
ncm cll.& ccontrario,fi Cubtettul11 unum ell,alteratio ea.el ~
go bene il!atllm efi eade:m neccffitate efft vnum commune;
fubiettllm,& Jlte:rarionem ne:ceffaria. Hfc Phi!opo:H1s in co
me:mario huius partis,quf e:xpofitio mulrum diffcrc a no ara,
in commentar~s,& ab ilJa diui Thomf.
Empedoc!es igitur,ip[c uidctur contraria dicere u appd'
rentia e7 ad [cip{um ip[c. Simul cl/im /la" dicit a[terllm ex al'
tero fie ri elementorum ullum,[cd alia olnnia ex I11s.
Empedocles quidem igifur uidcturcolltraria diccrc U dd OÙucW:
dpparentia, U ad(ûpjuln ipfo. Sim III quidem Cl/im I/Oll aite::: tex ,co"'"
rum ex alfero Fm elcmcfltorum uUum dicit ,{cd ciCtera om .. eiufdcOl'
Ilia ex bis.
Nunc (peciatim increpat Emped.& primo re:[umit err:lta •
deinde declarat ilIa.Sunt ita<}; ( vr ait)errata duo.primum
cClntrOldiCÎt 3ppare:ntibus. (ecundllm efl , q> conrradicir fib,. ·
pril11l1l1l declarat e:o quia ait nuHum c:!emcntorum ex alte:ro
,
generari,(ed c~tcra ex ilIis profici[ci.
Animadue:rre q, aliquid cfl cOllue:niens apparenribus, ali_
qu/d, colltradicit app~rentibus : .a liqllid ncc cérrariatur al'pa Nota
rel1t lbus,nec COJlucmt apparenrlbus.Q!!od quidcm ignis go
ne:rerur ex aqua,conuelllt apparemibus,quia Philo[qpho n~
wrali apparet ignem nunc primo rfe in loco aqua', & appaTet aquam non ~xil1irfc locum illum,nec pe:nCtraffe cotll1és.
fcimus aquam elfe in ignem coucr[am, 8( iça ignclll e:x il U",
gencrOin
q,
�LIBER PRIMVS
A
generari,contrariari uero apparentihus en dupliciter, uc! ra
tioni apparenti!Vd apparentibus per fenfum.folem e(fe maiorent terra contradicie apparentibus per Cenfum,fed faeurnum elfe terra minorem concradicie apparenti rationi , qua::
per aarolabum colligieur:at aliquid crea ri ex: nihilo,nec con
tradicit apparent~s,nec conuenit , qm creari nOI1 dl aptuOl
fieri notum per fc:nfum,igitur nec contradicie,nec conuenit.
potcQ tamen di ci ~efl{às, ficut ignem moueri circulariter in fphzra fua , nec en contra naturam , nec fecundum
~~turanl,red Cap-ril-tl3fUi"am,quia pc:r n:1turam alti oris rei.Si
Igltur Empedo.lllferat contra apparc:neias fecûdum fenfum,
non c:(fc:t erroneum.llltft'l contFa·fetlhrtrt·l1-apparentias afiro
logus pro bat Colem e(fe tota terni maiorem , fed vult eum
apparentiis fenfuum Be ratio ni apparenti opponere, & ita
efi error.
ll.aco.
In commentarijs expo(uimus vno modo,& quidem non
B
ab ratione:Phiioponu5 ta men vule,q, cum contradix:ir eorû
opinioni ,qui dixerunt materialc principium e(fe vnG,& Em
pedocli,nunc quafi eeilogando colligic errores Emped.& dicit.E mpc.igieur ipfe uidc:tur contraria dicere • Be adapparen
ria, & ad fdpfum ipCe.tacuit quomodo contradicat apparen
tibus,quia Catis fuit dedut\um. Diétum dl enim eum deflrue
re alterationem,quz euidens exifiit,laborar ergo declarare,
quomodo libi ipfe contradicat,8c fumlt dit\a eius,.nam ut in
quit. primo a(feril' clement a non fieri ex: inuicem f ed omnia
ex his.ex quo vule habere elcmenta e(fe incorruptibilia,8c ln
generabilia, & hoc inquit. Simul enim nô dicit alterunt ex al
tero fieri clementorum ullum,fed alia omnla ex: his\ecce <]uo
nlodo dicit elementa e(fe incorruptibilia,8c ingenerabilia.
Simul autcm in ulmm coniunxit lIaturam amncm, prltter
litem, ex Ulla fieri rurfus unum quodq; . QEapropter ex unD
aliquo.f. diffèrelltijs quibu[clam diuerforum U' paffionibus,
faélum cft hoc quidem aqua,iUud autem inignis,quemadmo;:;.
C dum dicit folem albutn C7 calidum ) terram autem graue U'
durü. Ablatis igitur bis diffèrétijsC [unt enim dimouibiles ge
nÎtlfq;)mani[eStum eSt ~ neceJJe cil fier; U' terram ex aqua,et
4qualn ex terra. ~militer auttm U' aliorum unumquodq;.
Dilucida.
Simul autcln quando contingit in ,mum omlltm I/aturam
tex Côme.
CluflZë,
prteter Litem ex unD gel/erar; rur{us unumquodq;. QEoniam
ex uno aliquo mani[eftum 'J quibu[dam diffèrentijs eorum
'lUte {eparantu r, u paflionibus,faélum cft hoc quidem a'lua.
Illud ucro ignis''luemadmodum dicit{olem quidcm album u
calidllm,terraln ucro u grauem U' durant. Ablatis itaq; 1}l's
dif{erclltijS(Sullt enim auferibiles U' genitte)matlifè~um quo
lIiam neceffi eSt fieri f:f terram ex a'lua : f:f aquam ex terra.
flmiliter autcm U' eteterorum ullumquodq;.
<:011111.
D
7
CAliTTE,quandoC)J latine pro vr,qu3ndoC)J pro ergo, quandoqJ
pro quare tranffenur ,ego trafiuli hic, quoniam ex unO , co
quia & fzpe rcddit caufam, vc alibi collegimus. Volt icaque
Arin.habere per h:rc omnia q, di/ferentiz c!ementarÎ:rfiue
paroones funt auferibiles,& generabiles, generabiles qaidé,
quando efnta feorfum a(fumunt illas ex: chaos unumquodqJ
fuas,quibus en,funt auferibilcs,quando veniunt ad chaos in
lliundi totius corruptione.Hzc concedit itaC)J Empe. tûC co
gieur concedere Cl' cfnta po(funt ex inuicê tranfmutari.qua:
confequentia patet , quia po(funt di/ferentiz illz deperdi Be
acquiri,igieur Be vnum pordi in alterum tranfmotari , quia
in illud a quo different/as dcperdit.lnquit {Ablatis itaCV his
different~s} .(Sunt enim auferibilcs & genita:) vt per dit\a
dus patet,manifdlum quoniam nece(fc eCl fieri , & terra ex
aqua,& aquam ex: terra.Simiiiter autem & c~terorum vnuqoodCJ3 ex: (uo contrario aptum en fieri.
Animaduertc q, tota rô h~c confifiie in hoc.poreCl clemen
tum generari ex mix:to iIlo,quod chaos dlcitur.igitur potdi
ex: clemento generari,Be ita ex: inuicem tranfmutari.
Hanc conCequenti~m deducit Auerroes in paraphrafe Cecundi commenrarij , quia ideo Empedocles dix:it h~c inuicé
non trafmurari,quia eorum diffc:rentias,nec deperdere, nec
acquirere po(funt.Mod,o(vt dicit Auerroes) apud Empedoclem hz acquiri & deperdi po(funt , igieur & inoiccm generari. & fic videtur contradicere fibi , quia conccdit antecedens ex: quo fequitur confequens , & negat con(equemiam
& confequcns.
.
C~pit dC~Ia:are,quomodo Emped.fibiipû aducr(etur, Be
ex: hls,quz dlxlr,fconclufit eum velle clementa e{fe incortu ..
ptibilia,& ingenerabilia:nunc vult narrare alia Emped. uerba,cx qui bus deducere intendit Empedo. velle ePota e(fe cor
ruptibilia,& generabilia, vt pulchre Philoponus deducit Be
inquit,Simul aurem cum omnem naturam in vnum conlun
git pra:ter litem.(in vniucrfali mundi corruprione, in qua
ponit omnia clementa venire ad vnam confufionem , quam
gr;rci chaos appellant ,a (ferit ex: illo une confu(o fieri vnum
quodq; eleOlentorum. Tunc ex: hoc (ecl1ndo cOnce(fo deducit,q, efnta fine generabilia, cuius oppofirum dldeduélii el(
primo a~ eo conce~o,& di~,it.~apropter ex vno aliquo Vt
pote ex 1110 chaos dl/ferenCl)s.f.ac pa((jonibus diucrforü ePn
eorum a(fumptis, vidclicet per litem, quam przter confufio
nc~ con~e.{fir,fat\um ea hoc quidem,(.a(fumptis ab Hla con
fafioe fr~~,do,8c humido,aqua.lllud autcm ignis a(fumptis
d,ff'crentl}J,ql1Z funr calidam 8c album. nec hoc ea ab ratio
nc,quia dicic folem,hoc en ignem e(fe album & ealidnm ter
ram autem diC!t gr~l1e qaoddam & darum.quare bene diétü
è~, q, a~umptls ab Illo vno,calido & albo fit ignis.a{fumptis
al\~ gram & du~o fit .terra. T~~c.replicat deduétionem quaCi
epllogan.~o,& mqlllt. AblatlS Ignur ab i\lo vno confuro his
dllfcre~tIlS. { Sunt c:ni~ ab iIlo ~i~ouibiles,& genita:: in illo
per vOluerC~lem mundl corruptlone} manifdlum eCl Cl' ne.
ce(fe dl fi~rt & terram ex: aqua,& aquam ex: terra.Simifr au
tem ex altorul1l vnumquod'l'.ergo ex: primo Empe. concer
fo habctur d'ma ingenerabilia e(fc.Ex hoc vero (econdo babet~r C:Pllta ~(fe gcner.a~j!ia.Simili modo deduci pot ex: prim~ I.p.fa e(fc mcorropClblha,& ex hoc [ecundo ipCa e(fe corm
pttblha. ~3re Empe fibi ipfi aduerfatur. hac ergo ex:pofitio
llem,qu3m imendie Philoponuslauclo.
.
E
p
qu() tG
confi(èj,.
[n
Auer.d,.
<Junio.
RB CO.
G
~d vero contradicat fibi,nunc declarat,& fupponit ad
H
Inentem Empedoclis q, poClquam clementa deuenere invnâ
naturam vtïn totius mundi corruptione,ex: illo une iterum
gencrecur unumql1odCJ3 c!emencorum CeorCum ab alio. hoc
olUtem e/fici non potea nHi propter quafda dilferentias, qU:lS
libi limitat unom,& alterum alias.cum enim jgnis accipit al
bedinem & calorem,& terra gr:mitatem & duritiem,tûc ex
illo VflO vnomql1odCJ3 clemcnror~m fit. inquit {fimul aût }
11.1
r.d·
,r.
Cubaudi fibiipCe contradicit,quanrto contingit in vnum o(m
..~ou .tune fca1um,je
etlam /lunc, tranjmutdtd
pdj?ionibuf. And.cu,_
naturam rerum przter lité,ex: vno iIlo gcneuri rurfus vnû. Slmt e//lm ex 9l1ibus dicit poflibiles aduenire , U' flparari,
qoodCJl quatuor elcmentorum,quod fit in totius mundi cor
rur[us pr~~:t/m aduer{cmtibus adi/luicem U' dd11Uc perfl,li
r~~tione, vbi generatur quod grzce chaos, latine confufio
dlCltur.Cl1ius (au(am Cubdit,& inquit.~oniam ex: vno ali, ~e ~ am~clt~a'fropter qUIt,U' tune ex Ulla gelleratdfimt.no
quo manifefium cp quiboCdam di/ferentijs eorum qu~ fepa- tmm U' Ig//lS iain f:f terra u aqua exiStentia adT,uc Ullum,
~lltUr,& pamonibu~ hincinde a(fumptis. fat\um dl hoc qui crallt oml/c.
aqua,fi ex illo .1 (fumat humidum & frigidum.llIud vc'r
NOlt tune folum,fod f:f nunc trall[mutari paj?ionibus,{utJt ~~:~!~:
C~I~gnis,~ a(futnat calidum & ficcum , quemadmodum dicit dutem ex qu/bus ait poflibiles aducllire , (1' ftparari rutfus ciufdClll.
~er:~uldelll album,& calidum,& intendit ignem: terrant
ritiem &r.1uem ~ duram,quo fit vt terra li alTumat fib! du- U' aliter aduerfalltiblH adilluiwn adbuc per (e üte U dmici~
album lt graucdmem,ex: Hlo generetur , fi ignis calidum & tia. Ideo e::J' lU11e ex IWO genita fimt , liOn cllim util]; ignis (7
, erUIll gencrctur ex illo • Aduertc 'l' grzcum verbii aqlla f:f t~rra adbu,"cntia ul1um erant om",.
el
�DE GENERA. ET CORR VP.
1
poteR confutari hic vna expofitio pro Emped.dicet enim
CoIJI.I~. quis q, in chaos clemema inuicem rran(mlltantur deperdendo proprias ditfcremias,at extra chao s non dl poClibile.con
tra obijcit • fi tune tranCmutamur inuicem propter Iitem &:
amicitiam aduerfantes aliter, igitur &: nunc. QEorum enim
caufz (unt ezdë,&: narurz ezdem, porfunt euentus ciTe iidé.
{cd cp in chaos inuicem efnta tranfmurcmur ,ell proprer diC
ferendas elementorum,qul: acquiri porfunt &: deperdi,&:,p
pter litem &: amicitiam aliter ëj3 prius aduerCantcs. igitur &:
nunc,quia omnia hzc adCunt.polTunt enim nunc ditfcrenri:r
deperdi &: acquiri,li5 &: amicitia aliter aduerfari, igitllr nunc
dl poffibile illa inuicem tran(murari. [nquit. Non tunc Coltl
led &: nunc tranfinutari porfum dementa paffionibus. quod
deciarat.d.Snnt aur.fup.paffiones ralcs: ex quibus air poŒbi
lEs aducnire & (eparari rur(us, &: alitcr :lduerCamibus adinllicem per (e lite &: amidtia. [deo &: ruc ex uno genita funr.
Dices forte cp non ex vno gcnita Cunt,quia in illo chaos pr;r
K cr:lnt aétu,Be non corrupra.contra adijcit,non enim vtiqlle
ignis &: aq & terra adhuc emia illfCa &: incor.r upta vnu erant
oë/ed corrupta &: trâCmutata in vn~n.l tertrunt. Suppleas.
Vis tonis fi igitur ex illo vno tune gwita funt,lgltur & nunc: qUIa cau
& cÎus de.
fis cxillcnribus eifdem,erunr idcm ctfeétus.Qgod tune erant
duéiio.
tranflllurata inuicem,du;r erant caufz ,prima cp ditferemiz
elcmentari:r porfunt acquiri &: deperdi.Secudo cp lis & ami
citia porer anr alirer aduerCari ~ antea, Ced nunc ad(unr caulz
ezdem,igitur porell vnum in alrerum rranfmurari particulari tran(mutatione.
Philoponos velle videtur,<1' cum Arifi.probauit ex di8is
Empedo clis elemëta cIfe generabilia, hic pro ber ex ciuCdcm
di8is ipCa ciTe eorruptibilia,qu:r cxpofirio accommodari no
potell hic vcrbis quz nos in noGro gra:eo codice habemus.
Forfitan ha:c cxpoGtio conuenit verbis,ql1z crant in lib. Phi
10poni.Propterea in commentarijs per pulchre dixilllllS, <l'
Arillo,hie vdit refutare vnam taciram (olutionelll ,'l>' Cele 1
menta fint generabilia & corruptibilia in vniucrCali vniuerfi confufione & , in vniuer(ali uniuerli origine. Pofiea
. vero,
L cum demenra lite fuerint fuis locis llatuta. Amphus nec generari,nce corrumpi polfunr.Contra quant tacitam Colurio;
nem obijcit Arif.cum inquit.Non tune folum d 'ma in pamo
nibus tran(murata generari & corrumpi poter:lt ,Sed etiam
nune.( pofi~ (uis locis lite llat uta Cunt. Q!!od autem nunc
generari & corrumpi poilint,probat Arin. quia adCunr omnia requifita,quz fuerunt in prima mundi generationd~lis
& paffiones ,unde inquit.Sunt enim omnia ca fup.ex quibus
{upplc Empe.ip(e dixit poffibiles aduenire, & (eparari rudiJs
,
paffiones eorum pr~rertim( ur inquit )aduerCantibus adinui"'
cem etiam ad hue per fe lite,& amicitia,propter qu~ & tune
- ;. ~
genita fuerunt.nam poll mundi origincm runt paffiones, &
lis,& amicitia,qu:r ita nunc aduerCari poCsunt,uc1uti &: tune.
ergo fieut tune generabilia & rorruptibilia fuerunt illis eallfis fufficientcr pofiti s,ita & nunc cum totidem caufz ad{jnt.
S cd dices fal(um eCse,quod AriCl .aeccpit.(q, ex vno clemfta fuerint gfiara,nâ in illo chaos erra erant a8u,& ita non ex
uno genita (unt.contra obiicit,& dieit. No.n.& ignis i5,& ter
ra ,& aqua cxillcntia a8u adhu c vnurn,erant omne, Ced in il
M to chaos fuerunt corrupta,& pofica lite crant genita. V d al i
ter porsunt ver bOl h:rc inrdligi,quia aliquis poCset dieere con
ccdo dcmenta gfiari porse ex illo chaos afsumptis propréjs
qualitatibus,fed cnm inferrur crg o alterum ex altero genera
ri potdl, nego con(equentiam.Soluir Arino. quafi probans
h ane con(equentiam,& dicit.Non cnim & ignis iam,& terra
adhuc vnum aau exHlentia crar omne,quod Emped. appc\buit ch30s.Sed ilIud chaos erat vnnm,in quo cI'nta cranr (0'
lum vireutc.& fic cum ex Hlo chaos generamr igni s,non ge
neratur ex eo,nifi pro quanto in ip(o crOIt aqua potentia . &
"
cum generatur acr:non nifi, quia in co crar terra potenria.
ergo {j clement .. ex ilIo chao s gcneran,wr, etiam ex inuicc~
gcncrabûror cum nu\lum eorum ex 1110 generari poffit,l1I{j
quo in co dl ~Iterum contrarium, (ait cm potentia. G.!!,ocl
ucro ad vcrba attinet illud uerbum propter qQ:r , gr:rcc en
I mnc.,Vcrum, vt apud nos ïn ud aducrbium unde, aliquando
,
.
l"~
.'.
capitur pro a quo, vel t- ql1a, velè quibus,ita dioper a~ud gr~
cos,aliquando accipirur pro ideo, vd quocirca, vd quapropter ,& aliqu.ido pro proprer quz, vt arbiro r hzc Arillot.
accepifse.Ell enim (en(us proprer quzJ.litem &: :lmicitiam
&: tune ex uno iIlo.(chaos c1emema generata (unt.
Incertum dutem,utrum principium ipforum ponédum il.
lud unum,an ilid multd.dico autem ignem (J' terram (J' coor
diluitd borum •ficundum enim quod ut materia fupponitur.
ex quo tranfillutata per motum:fiunt ignis (J' terra (J'a'lud,
tmum eft dcmentum . {ècundtem dutem quod boc quidcm ex
compofltione fit (ollueniwtibus iUis,iUa dutem ex diffolutio=
Ilf,mdgis deme nta quatuor iUd,et priora natura.
1ncertum dutem, (J' utrum principium eorum ponendum
unum,dn plurd . Dico autem ignem , (J' terrdm, (J' ordina=
td bis. Illquantum quidcm enim uduti materid fupponitur,
ex quo qUit!ft trdnfillutant propter motum ,fiunt terrd, f7
ignis, cft (J'unum elementum. In'ludl1tum uero boc quidem
e~ compofltione fit conuenientibus illis. IUd dutem ex difJolu:
tlone màgis elementaria erunt iUd (J' natura priord.
N
Anti CIJ'
10
DiJudd2. 0,
tex.coOl"
ciufdclll.
o
Vr introducit Auerroes ,in.; .commen. (uf paraphrafcos Comë.r4·
~,
dl hic aliud erratum Empedoc1is, CI' latenter loeurus dl, &
in (uo (ermone contraria innuie. Vidc:tur enim vna rationc
Be uia vc:lle matcriam circ vnam primam omnium, & prioré
dcmentis iplîs ,ex qua Sc c1emenra & c:rtera proficiCcunrur
inquancum videlicet vlllr ilIud vnum chaos elfe,~x quo cle~
menra generanrur.Alia ratione vdlc videtur plures elfe ma
t~rias,eo quia cha~s il1~d c:fIlci ait c:x elcmc:norum compofitlone & corrumpl C,ll: rllorum dilfolutionc. Inquit. IncerWill aut & verum principium (orum ponendum vnum an
plura~& de matcria intelligit qu:rfiionem hac.Dieo aüt 'plu
ra vt Ignem & terram in contrario coGituta & ordinata his
a. aquam ,narn agua terrz,acr igni" coordinantur, P
vt ;Jerem ~
,vnde g~:ree efi fylloicha,latinc: ordinata. Et hac qonc:m erse
111 ver bIs E~ped . o.fiendit . ~. rnquantulquidem enim chaos il,.
ludlCuppoOlt velml mareria,ex quo vti t- matc:ria qUf Cc rra(mutant propter motum,fiunt ignis & terra, en &: vnum de
m~ntum,& materia vna rcfpcau c:lemc:ntorum,& {je habctur cp {jt materia. [nquantum vero hoc qnidem comporitio
ne fic iIlis eonuenienribus. Ilia autem ex di(solutionc magis
c1emcntaria erunr,illa & natura priora hoc habebllllt magis
illa quatuor rationcm materi:r princip'ii; Et ita diéta huius in
cc rra (unt,quod crat erratum tertium ..z CiFCa ha!c qu:rro-f>~(neratto-flt'Ïn"t'Ee \'"d in ·inlhnr-c. Ad hoc rc(pon •
dent rcc.entlores primo q, grncratio non cll in innantc,quia
gcncratlo non potrn dse in co quod nihil dl modo inOans
Q
nihil dl. Dicunt fecondo in tempore eil ge~eratio,q llia dl
aliquando & non in illllante,igitur in tempore. D iennt tertio Cl' gencrario efi in trlllpore copofico ex tem pore ill quo
res haba e(se, & rempare in quo res non habet e(se modo
bzc funt ~uo tempora,igitur genc:ratio efi in tempo~c com
p.ofir~ • .Dlc~nt qu~r~o.q, in nullo tempore toto cil gencra~ro drfinbut~uc aeClfJlrndo torum,quia nec in rora hora,ncc
III roto medlo ho:~,nec in.toto aliquo tempore, efsc:t enint
Il
tune ~uceeffiua.DklmlJs cnlln pun8um dse in-Hbnla, & tab,
men 10 nulla rota parte tabulf dl punltus:&: tGc patet ip(am
erse rotam fimul,~ inilantaneam,prima pars, quia non per
partem a.nte parte forma acquiritlll' . igirur grneratio efi to
ta fi.mul..lI1fiantanea vcro,quia in nullo tempore roto, {jc,n.
capltur IIlfians apud omnes.Alij (ub alijs ucrbis concednnt
gen~rationê cfse in tempore,qllia non extra tempus, Vt pun
aus 111 tabula,qlJia no n extra tabula m, in nullo tamen rem_
porc toto, quia nu\lulll cil templls:in quo zquatc: fit , vc\uti
punaus in nu\la parce fquate ell.Alij dixerul1t.q' fi per (nllas
intelligitur indiuilibile temporis,cum ifiud 110n detur gene;
ratio non potefi diei e(se in lnilanci . Sin aloltcm lntelli iwr
q, g coeratio fit tou fimu ,qttia non-prius una pars q~lia acl
hiiH~nrtJm conCedi pOt gcneratlonem Cfft ln infianti, c~'pl~
do elfe
cr
�LIBER PRIMVS
d~lfe-in..jnllanti elfe to~um-rtmut. Scd( pace horum dixe.
rim )ha:e Cl1nt~& contra Al1crrot'Ill,& (ontra rationt'm. C6
lot~ ~Uer
, QOCIII • •
B
··c
COli (en rus
eotniull1.
tra Aurr.qr.idem.nam quartO phyfico. ,ommcn.119.in fine
duabus rationibus probat gencratlonem clfe in inllante. T li
quia finis 1110[oS,& omnis finis dl vltimum,& omne vltimû
efi in inGante. Tum quia in ca 110n t'Il vclox & tardum , ni{j
rati one altcrationis, & ita concludit cam r{fc in inllantc. rdë
& pcr carûcm rationcs ait (c"tO Phyfic.commen. ~ 1.Comra
rationcm vero~qma omnc-n~furarum habet aliquam mm
furam :r-quar.a111.fibi.,quue-§cneruiO habet aliquam-menCucam fibWt.quat.m~ v~1 igitur..cfu:iiuidua vc1lndiuldua. Si diui
dua.igirur efi in toto ali.quo (empore :rquatc, quod dl ,ôtta
eodi indiuidua,igitur in il1aantc. Venlttl animaduerce t}'
Auer.nec tempus nec inllans extra animâ e!fe formalitcr co
ccdir:tempus quidcm non, quia cil numerus motus,& nUllIe
Cus habec e!fe formalitcr ab anima: inllans minime, quia cil
indiuiduum,& indilliduum ca priuatio, & nu lia priuatiO habet elfe formalitcr eXtra animam.quarc nec tempus nec inflal15 formaliter Cu nt extra animam,fed bene in potentia 8c
materialircr.,cum dicitur gencrationcm effc in inGamc,inttl
ligitur q, poteO intelligi e(fe aau in in!lame ut in menfura
~q\lata:at[amen e,,-tra animarn nec in inllante, nec in tipore,nifi in potentia & m~terialiter. limiliter CUOl dicirur 010tum effe in tclnpore,lnrclligitur in potentia,quia potefl inrc1
ligi elfe in tempore ilau.h~c diceret Auer. Animaduerte ta
nJen cp apud eum concCditur,<1' genc:ratio aliqua dl CUCCI:ffi
ua,ut generatio dementorum.terrio cœli.commel1. 67. co
quia forma: clemenrorum incenduntur & remlttunwr. verG
forma petfeaa fit tota fimul extra animam 8< in inllante in
potentia :unde apud curn momentaneum non dl de ratio ne
gcnerationfs , nec Cucceffiuum de ratione morus,qu/a gellerationc c1ememorum dHucceffiua,& Olugmellt3tio dt in nô
telllpore. Secundo qu~rcs contra Arillote. quia non vide~u.r valere. demema poffunt tranfm utni inmccl11 in chaos,
Iglrur Vnum ex altero effici potca extra chaos :Nam fi POtea
effe h~c propofitio,ita tune [otUI11 ignem contingeret tran~mutarj ln aqua,& lie tantu tria erllta rdhrent in mundo, &
Ita mal1Cus crit müdus. Dlecndum CJ? fi d 'ma po!funt tranfmuta ri inuicem in chOlos,fequirur t}' extra chaos .Nam caufa: cp in chaos tranfinutentur Clint dlla:.vldc\iccc quia contra
ria aaiua & paffiua , & quia poffunt diffctentias amittere &
::Icquirere.fed ha: ea:dem cauC;a: funt in ci! extra chaos:igitur
fi poffum in chaos tranfmutari prop"r has caufas, & nunC
poterunt P.R caCdem,& lie conCeqllcntia Aric'ualet.Tunc ad
argumentum diceret Arin. 'l' potea toms ignh tranfmutari
in totam aquam, nllnq; tamen totus rran(mutabitur.poten
enim fecundllm fe Sc quodlibct fui tranCmutari: fed pro pOtl~
ria faluanda,(ar ea ut rranrmutctur fecundum aliquid fui. Po
tdl & aliter logice refponderi , fed non cura. Vcrum Ci gcIlCrarlo ca impoŒbiliS , alteratio qu0'l3 impoflibilis lic • arguune quod non.nam lunam gentc an cn impoffibile , & ta.
men alreratur.
ln ql1~aione ina omnes concordant q, fi impoffibilis ê ge
neratio,ccial11 altcratio cric impoŒbilis. contra eeiam vbi al
tcratio lic impoffibilis, generatio quoC}l ecic impolfibilis. &
boc accipiendo gcneracionc:Ol Sc alter:.tionem corruptiuc,
non perfcaiuc:,(ed in ratione conCeqtlenti~ differllnt.
Egidius probat hanc fic,1i poffibilis ca alteraeio, poffibilis
~n gcncrariO:igitur a defiruaionc eonCequcmis fi impoffibi
IlS. ca gc:ncratio , erit il11po([jbili~ alterarlo . prim am probae
trrbus rationibus,~rimo ex parte formf,quia de ratio ne for
~n:r. vt dl qu:rdam natuta,& habct e!fe niturale, dl t}' fit c6
i~nél" q~alltatibus .pprêjs aaiuis & paffiuis.igitllr fi illa: quatlt;jte~ pm amitti,& forma poe dcfincrc.igi! li cil pofsibilis al
t;~~tIO e~it pofflbili & gnatio .Sc(io ex parte matcrif,quia ta
tio nUIll;\ habct forl11ii,§diu ca iIIi proportionata: Ced .ppor
gene~U~ proprer qualit3tcs,igirur illis amiffis & acquilitis fic
nerati~t~o & .Corruptio:quare fi alec:ratio ca poffibiliS, & gc
rationis :1~i1lter. Tertio gc:ncratio efi finis Sc terminus altebilis ujd~IT~tur li alteratio dl poClib'llis,cric etiam finis poffi,
Ct gcncratio & ccomra.qllam rationem iuniorcs
s
tanquam dcmonnrationé a!fumunt,volentcs fundari in ci ua E
bus maximis:quas vide. Mlhi autcm vidc:tur Cl' co nc!ulio fic Politio
"era,& cp non pofflt probari ex fimplicitcr notls ( 'le iflj cre propn.
dunt)Ccd ex conecllis ve fecit AriOo . cp quidctll ha: ratiOnes
non fimpliciter teneanc,dec\ararur ,quia omnes perunr, prilna accipit <f de rationc form~ efi hab cre quahcarcs fi bi infè
l'arabiles:ha:c petirur ,quia Emped.non ponic rerum formas
d,ffcrclltes:& fiabilit;Js furCum, immo res apud omnc. (une
tiuCdem Cpeciei: & non differunt ,nifi 3ccidentalitcr. & (U ile
haber concedere cp null~ qualitatcs funt pro pria: alicui forma:.& ica concederet q, ami(fis qualitatibus sburdam form~
fubeunt qualieatcs alias.patee igitur t}' ha:c ro petit.Set!a petit I?~ duo, tum quia apud Empe.non cU vna omniunl mate
ria, tum quia res non generatur propter proponionc:m ma
teri:r, 'Ici difproportionem,fcd congregarione,ucllite. Ter·
cia petit ctiant quia verum gencratio fic finis aleerarionis.Em
pedo.non conccderet,forta!fc enim apud ellm non en gene F
ratio alia ab alteratione.immo accipere Cl.> generatio lit finiS
alterationis efi peecre Cl' gClleratio fit, quia fi dl finis generatio en. ~are vidccur mihi q, ha:c conCequentia 110n valeac Qgo ..odo
con
fimpliciter ,nlfi ex conccffis, vt Arifiotclcs arguic. IpCe colm U~ltal
('qucmi...
(uppOnit ad iIIius melltc:m elementa tranCmurari in chaos &
in illo corrumpi,& ex mo generari,co quia differc:ntias amie
tunt vcl acquirunr. & tunc habcre 'luit Cl' cauCa corrllptionÎS Be generationis Cum di1fcrenti~ aequiliblles & depc rdibiles:runc patet cp fi poflibilis cil alc eratio, geller:ltlo crlii erit
poffibilis & econtra.1trct31i gcnct3tio crit impo!Tibilis,etiam
&. alrcratio erÎt impoClibilis. v bi cniro generatlo non fit po(..
fibilis,diffcrentif non porfunt amitti. igicur nC:c poterunt 011- .
te"ari in (haos. & fic :Irgument:l Arinotc:lis (unt ad hominê
ex conceffis~& de c1ementis ipfis, nOl1 al1tcm gcneratim de
omnibus.~are pofitio h1:C peccat.Primo,quia conclufioné
gcneralius affumit il Arifl.inlitera, eum Colum 1r1 ekmc:ntis
Arifio.loquJtur.Sed i{h de gel1cratione in cornrnuni cniuCuis
emis.Secundo peccat,quia Arin.ratlo en ex conceffis,& rationes eorum ex abfolutls. Ideo petunt Be ho!: ca ratlona\c, G
quia an gcneratlo lir,cfi qu:tfiio ri cfi,talis autcltl qu;dlio nô
potc:n terttlinati nifi prr fyllogifmum hypothedcum ex con
ceffis,& fic Ari( facir. V erütamen animaduerrenduln quàd
Aucrro.in paraphraCc primi textm probabilius conCequen- Au«.
tiJrn iIIan! lie deduxit.Si c1emCllta non pommt tranfmutari
i~l Cubll;rntia non erit fubicaurn vnum recipicn ~ duo Contra
fla fllCCcffiuc.ha:c coim eonueftuntur fubieaum effe 8< rranC
mura tiollem in Contraria e(fe. Nam fi cG fubie8um vnllOl
tran(murnio in contraria en .• contra eriamli nOn cCl fubic~
8um,nec tranCmutatio in cOntraria & ira bene valet. fi non
ea gcncrario,igitur non cfi trall(mu~atio ln contraria igitur
nec Cllbicétlll1l unulll reclpicn5 contrarIa. Vlrra non en Cubie
étum vnum reCi Fiens concraria,igitllr non cfi alteraeio. om
nls enim alterario dl vnins fub ieéti,& de contrario in côtrariuOl.H .~c efi tota vis r:1tionis.tu vero recipe hanc ranquant
probablllorem: nam forra!fc prima (onCequc:ntia efi ambi.
gua,& non minus pctit~~ ca:ter~ alia: raliones. Propter hfC Prill1ii pt.
p~!funt Colui tria problemata. Primlll1l propter quld nihil blcm~.
felpCum gener.u,fed bene Caluat. 2.de anima. tex. co mm en. H
47· RefpondeCllr.quia gcneratio ca eranCmutatio de non
effe lId elfe,igitur vbi aliquod CcipCum generarct,idem inqïc~m g~nerans effer, 'Ir vero genitum non e!fer ,quare COntra
dlélona filllui. Se::ul1dum propter quid nihi! alterae vc\ aug
mentu fe,at Illouet Cc in loco. 2.phyfi.commcn. 1.&.4. ca:
li:comm~n.%4.dicitur ,quia 3l~gmentatio c:n qu:tdal11 gencrol
tlo.Ccd 01h11 fe gen.erat per pnmuOl,igitur nihil Cc augl1lentae.ltemC}l alter.mo vcl cn generatio, 'Ici medium in gcnera
eione:Ced nihi! f~ generat,igirur nihil fe prçparat pu (c ad ge
ncr:ltlonem,qula fi po!fet ollll1ia media pro gencrarione fibi
OIgere,poffce Cc generare. Tertium, propter quid pcr accns
aliquid corrumpit Ce,at gc:nerat :lUtem Cc nihil,nec perCe nec
per accidens.Dicendum Cl? li quid corrul1Ipit fe per accidês,
non propeer hoc idem effet & non elfet, vt patet. Ole fi aliqd'
pcr accidens generaret Ce,tu~c effct,& gcnerat (e,igirur lion
drct,~arc proporitum.Ratio in prÎncipio quZfiionis patçt.
�DE GENERA. -ET CORR VP.
t
K
1 ..
r;a thÎm qu~tHo 'hotlr.l de .llcenciohe corrul'ciua,& non R- & hoc fc:cir per viam con(cqucntitr, vt otlenderc:t (e coaé'te
fcaiua,quali 1uIla alteratur.
hoc ~gc:rc:,.scy~q uit vcrnm cft, vtl n6 cfl,& qlJomodo cft , .sc
. In commc:nca'rijs aliter diximlls circ a hunc textum,~ no, de ah}s fimphclb us m ociblls vdllti de augmenratione & a1te
bis nunc occurrat.dixilnus enim ex verbis Emped. nihll ccr rarione,mrum fine,& quolllodo finr.
'
De gtneratione qu atuor qll~runtur vt-vtrum fic, Çla Par- DI I
li habeti de vnicate rrincipii mat erialis , an.Clir ponendum
Vnum materialc principium omnium, vtpote iI1u~ chaos,an menides &,Mdi~llS dixerull,t ip fam non dYe.Secundo , quia lari~
pll1r.l ut illa tlementa:& ita uidetur quafi in Empe.diétis hoc ell-~FafH),qllIJ Dcmocntus,Anaxagoras & Empedocles ct!·
c!rre te'rrium erratum. At nunc cum Philopono uidctur nobis dixerul1t ipr.lm erre côgrcgacionem. Terrio,quibus incfi ge~rre dicendulll,q, ~~ Empe.complura dlxerit de iIIo chaos,& I~o,q ~ ia Plato (011ll11 c1ementa dixir gel~ e rari. ~arto
de el'mis,non tamen ex his, qu~ dicit , certum habemus an pi'Opter qH~ ~gaH~recit>,q u ia dicemus propter materiam.
fpfe vtlit cbaos illud erre materiale principium c1i:torum,an Ideo ait.tttn~cfr.;lId non-cft,quanrum a-d-primllOl qua-Ctio
comrJ tlememaillamaterialiaprincipiailliuschaos.&ho.nc:m;&-EjuofllGJo-efiï<leanrem-a<U:a-tC-j:.3HFCS . quas quoq;
inquit. Incertum autem,& vtrulll pri ncipillm ipforum el'Il: qu~nj,:>nes (ciam de c~[cris motibus intelligere pofsumus.
forum materialc,!i( poncndum iIllld vnum,quod .lppellaUit P,onderat Egid.in tex. verbum elcmeneorum. quod in grz.
chaos,an concra illius cbaos materialia principia fint illa plu CI, codicibus no il1ueni,(ed bene inllc:ni verbum !implici &
ra e1ementa,dico ignem & tcrram,& coordinata hoc dl cor intelligit de generatione in (ubnantia,gu~ efi fimpliciter direfpondentia horum.(aqu m,qu~ igni,& aercm, gui tcrrf éla,nam C~ter~ (une diét~ {ecundum quid.
(orrefpondet per contraricrarcm.Q.!:!.od vero hoc fit incerQ!!~ in conllllenrarijs diximus puJchra Cime [amen Phi.
turn,probae.Be dicit,quia quatcnus illud c1~a,os fupp~ni~ur, loponus!ic continuat ,cum Arir.dixirrer veterun't de generavt materia,ex quo vel ex qua per motUm lIns, fiunr IglllS & tiom: opinionis,tam eorul1l,qui inter gencrationem & aueterra & aqu3,i1lud chaos efi vnUl11 c1cmcntum. ergo ex aire r..1tionem dilfcremiam arfignafl1nt,~ eorul11,qui nullam in.
ra pa:te videtur chaos dcmelltul11; & principium mattriale t,cr cas dilfcrentias fecerune,rcdit ad id, quod proporuit .&
eorum:ex altera vero,quo hoc chaos fit ex Hiis c!emcnris co qu~rit fi efi generacio,& modum quo efi (& inquit.) V~li.
uehiencibus,Be iIIa ex chaos dirrolutionc , demenra illa qua. ucrf.1liter itaC]3 de gencratione,& corruptione fimplici dicoE.
tuor videntur magis matcrialia principia illiuschaos, & illo dum dt, vtrum.f.cCt,3ur 1101) eCt,hoc efi primlll11, Be quomo
priora narnra,mateHi!lc:-cnim-pt'i-,,*if»um efi=ex-tjH();Jliqttrd do cCt,& hoc
fcclIndum: & non modo h~c duo proponic
1'1'-000 fit ,&-in qnod \tlr~ rno-di{fut(l:j.ror. ergo hac ratio Ile cie erre qu~renda de gcneratione, fcd de alijs tnociblls , & dicir
menta HIa quatuor uidc:nrur principia materiali.l iIlius chaos & de alijs fimplicibus moribus, vt de Jugmentatione & alr~
cum ex ilIis primo fiar,& in illa vltimo di(foluatur.~~ qui- rarione, h~c eadem qu.:ercnda funt. ~od vero ad vcrba
dc:m expo!itio mihi placet nunc,cum eam Philoponus fcétc- - ;Jttiner"gencr,at~onem,de qt~a p~oponit ,~ppell a t !implicem,
tur. In comlllenrarijs,narrauimus pro (olutione terda! qu:r- q. fit flJo~antl~. ~ugmcntatlolJ.e vero & altcratiollem appel
flionis Egidiulll probare ilIalll hypothcticam , fi alterati~ e~ lat fimplIces motus,q, tint pUri motus,potiffimum fccundti
poffibilis,generatio efipoflibilis rrib~s ~3r.jonibus,tlbl dlxl' caS qui augmelltat ionel11 n6 difiinxcrllnt a rarcfaétione.
ca
L
mus o III Il cs ilIas perc:re quod cfi in ~rIIlC1plO ql1~fit.um,& ~
pulchrc: fuit probatum:nunc vero Idem probo,qlllJ ol1ln~s
ill~ rationes fupponunt przrer marW3m r~rum erre fubCtati3m,qu~ dl forma,& accidentia , qaibus rOl'm-a·in mar-eria
IiOnr~r.At veteres(vt diximus in fecundo de anima,.sc
in rccognitionibus phyficis) pr~ter l11atcriam r.on ponunt,
nifi accidentia,quia to ram rerum fubCtantiam pofuerunr ma
ccriam.& idco prima ratio Egid. petit,quia fumit in mate ria
elfe fubfianti~lcl1l formam,& qualitates iIIi proprias,quibus
in co quod naturalis eCt in materia,hoc aurcm qUfritIJr apud
illos.Secunda (umit in materia e(fe fubO;Ïtialem fOlïmm,&
proportionem qualitatl1111 pr~ter materiam,& forl11 J m,qèf
q:J~ritur. Tertio (umir generationelll formz fubfiantial is cf
fe fi ne III alterationis pra-uia-, qu~ dl 3d qualitates,quibus for
ma iUa fubaantialis inrroducitl1r in matcria,& fic fllmit i ma
tcria erre qualirates & formam fubaamialcm prztcr materiam & qualicarcs, quod qu~rirllr. ergo omnes ill~ rationrs
petunt ,qnod qua-riwr,ldeo in coml~lCntariis,Ari.fio.folu~l
in clementis loquitur , & ex fuppo(itlone dato cp III matcrla
fim formt; (ubfiantiales przter prIm as qualitates. Hoc cnim
M concerro,hyporhetica dl- neccrraria.f.!i altcratio cfl p~Hibil~s
grneratio efi pof!ibilis,ar Ci hoc non [uppohatur , Anfiotchs
ratio 110n demonarar.
O{(ucida .
lur.l$mi.
lrillrdem.
C'OIII. 14'
VI/iuerfdliter itagj de gwcratione u corruPlione flmpli=<
ci dicelldllnt cf/., utrum eR dut 11011 en, U quomodo cn )U
de alijs.fimplicibus motibus, puta de augt~mentatione, U
alterdtlone.
. . .
.
.
. .'
Omlllno llaq; de gencratlOlle U corruptlone fimpl,',Cl dIe
,r:e~~lIm,utru.m fjl,Uel'!OIl rft, CJ' quo1~odo ffl, (7 de ~l'1s ~tn
pllClbus motlbzu udutl de augmelltdtlolle U aluratlOne.
Reccntioref partem hanc ad formam non bene ducilt:pro
pterea Arj(lotc1cs confutatis his quz dixit Empedo. de gene
ratione, quia adeo Ieuia & friuola. r~1I1t, vt nlhil finr ad propo
fitum,qu3fi per uial11 co~fequcnt's .. ~fc~t { Onlllino ira~ d. .e
gtntrationc Be C orrnptlone fimplici dlCendull1 } vbl diXlt
omnino,Begrfcc dl olos,quia qUf diéla funr,quafi Ilihil funt,
Plaloigitur {olunt de gener<ttiolle (crl/tatus en..,.."., corru::.
"v
ptiollf,quomodo cxiftant in rcbus,a' dc generatjonc 110ft om::.
ni ,fed de fa qu.c e~ elemet/to,rum. guolltodo autem carl/es fi:: P
ant,aut ofJ:t,aut allorum gUldta/{um,nihil.Ampliur flCl]' de
alterat iOllc,ncg; de augmentatione,l1uomodo exiRa~t ilt ~e::.
b
. ,r 1
1
ur. V,~,u~rJ~ /ter ,al/tem pr.cter e,t 9u.c fùperjicietenur, de
IIUUO allqulS lIIflttult,pr.cter Democruum. bic al/tem uMe/ur
quidem de omnibus cur4Jc,iam IIcro in quomodo diffcrt. De
augumentatiol/e enim IIUUUS guidé determinauit(ut dicimus)
ql/od fion U ql/il/is dicat,a, adueniente flmili au.gmentantur.
:;,;
qu01110do au/ml hoc,non ultra. Ne']; de miRiollc,neq; de alio::.
rum(ut ita dicam)ullo. tttde t'pro agerc aut ipro pati,quomo'2>
do boc quidcm agit> illud ucro patilur [ccul/duln naturales
operatiollCS.
Plato quidem igitllr fotum dc getteratiol/e per'èrutatuJ
.n.
J'
f", a de corruptiol/c qllomodo il/fint rebus. Et de gel/eratio::.
Ile non oml/i ,fed dementorum, quomodoautem carnes, aut
oJFt ) ,aut aliorum taliul1l aliq~od, nibil. AmplillS ncq; de al.,
terallol/e, neg; de allgmentatlone quomodo in!llltreblU. om ..
m:no.autem ultra Cd qu~ fuperficietellus dc lIlello,aliquir COIl=
!1auit,pra;ter Demo':tlum. Ille aulem de omnibus guidem u;""
de/ttr curam haberc,ldm aulem in quo modo diffenml. ncque
. J
1 t'
1'"
"
,
clI/m ue augumen a /Olle a IqulS qUlcq/W1l protulu ( ut dw=mIlS) mfl quod otyc1,oll quiuir rudir dirent. uidclicet quod
aduenifl/te,augetur flmili:quomodo autcm hoc, /leq; ad/mc,
11eqj de minio'ze,lIeq; de aliorum(ut ita dicam)ullo utpote dge
re U Pdti,quomodo ,'oc C}uidem agit) C}lIomodo I/ero patitur
ficundum I/aturdler pafliones.
Pro quanto in textll ponitur iIIarionis nota, videtur quèd
profequ3rur, vt.Egidio pla~er, vt ;,er.o narrar Platonis defeélus, vidctur amgnarc fua- II1tentloms cau[am ut Thomf vi
decur.Sum autcm Platonis dcfcdus plurcs,Primus, 'l> de ge
ncratione
[)
te
�LIB ER PRI MV S
• . ,ratione &: corruptione lo~tur quo rebuS,infint'l~ non e~r~i
Il.luit.l.qoné,an fit giio.Secundus dl,cp Ip(e de gnone no.o l ,
(cd c\emençolf locutus cn:Ccd qGo carnes 1 aut o(fa,aue aholf
uHum aliqê! infit rcbusinihif dixir, Tereius en cr t1e'l1 de alt~
1
rationt, ne']; augmentationc qGo rebus infillrlocutu~ en. 1~1
(unt tres Platonis defeélus. Ddnde gl1alis defeélus olUm f~,c
<l' de his tribus nihil dixit aligs q<i rudis & ignarus non dlce
~ct:e~cjpit aüt 'Oemo'critü,nâ de l1is oi~us vi' e(fe (ollicitu~,
lmo et fi gfio &: alteratio diff'erunt,~uraUlt Rtraél~re.S,e~d q,ulC
~d Cit,nullus de augmentatione tranCcendir meta r~d~u •.d,xc
runt.n.t m,'!' augmentatio fit a Cirre li,qêl & rudes Vldet III ,al'
poCitione cuntuli.Ced quo herc appofido fiat~ ne1; adl~uc ahÇli
perfecit.itê defecerunt de mixtione & agcrc,& patl,& tahi
bus.Q!!are f'latois defeélus Cunt trcs,c~rerolf vera quatuor .
Primus,ga (u~f1cietc:n\ls loquunt de oibus. ~ec:un~us, quia in
~ augmento populariter loquuneur ,& nOn quo fiat Ilia appoCirio. Tenius .non locuti CUllt de mixtioe. Q!!areus. ne 'l3 de age
{e_ & pati.~arc, patet q, de h~s oponct R_tran~r.e diligent_cr,
qn ÇIdê c:!!teri defccerunt. Aladucnendu cp nrult~ funt ca:!!,
quibus v,cteres circa res & relf pafliones errauer unt, prio ga
c;rant primi, vt. 2 .meta ,tex.co. l. Ptiia.ll.obferuarionib~s,~
inuentionibus ficllt certer:!! arecs adinuenra en, vr.1. cœh dr,
& impoCtibile en h:!!c oia fil'hii, vt Auc!.eo d'.l. me~a. corné.
illo.l.Sçcundo RR pauC:ifate logic:!!, Vl1 . 1.p~yli·RR Ignoranriâ Jogica: in quandâ via (ecidcrunt ex[ranea.E~'!1.1?gica a,d
oium têientiait principia via hn~.l.topica. Tertlà,qul3 magl~
1110rallbus intenti, vii.l.me tl. Socfate circa moraha ~egoc~a ,
~e,~e natura nihil.tc:x .cô,gnti.Quareo·RR conf~e[Udl~cnll~
lcgibus q!J:!! eOlf tRibus vigcban r.l.meta .teJC.co ,14.Na v~ co
fueuimus ita dignamur dici, quare his quatuor veterb Clrca
res,& remOl pamones & principia erU,IlCI'Unt.
. ~.
~B C 01
Vidd Philopollus cp Arifi.affignec cam propo(jt~ mtetlOnis,& ica legit verba R nota câlcm.velj! circa expônë vetborü J\rin.qici non pôt mdius ~ fic diBü in eômcnrariis. Labo.
1
e ~at aiit Phlloponus dcdarare,qûo Placo, non dixiC nili de' ge
neratione c)cmentolf, quia dixic dc:menca ficri ex fupcrficie
b us. ~
· , an ex Liupet fi
110 mô vero mixta fi ~nt~:ln ex e1el'nentlS
cie bus,non exploratü habemus a Platone , vt il1 quit. O!:!o d
Vero ad verba attinet~dicit Philoponus cr Democritus dixi~
de gilone & corruptione,& de oibus mocibus,ëc dixic,& Con
fiderauit in quo mo gilo differt ab alterat,iohe. di~it.n.gilonê
fieri cogregatione:corruptio~em vero dlrgregatlone. Ar .11teratiom? dixic lieri tranrpoliuone,St rranfordmatiollc. Pr1!cc
rca dicir Philoponus nullii dcaugm emari?n e dixi!fe,nili ~~,
grü guis diccret,vt.f.<!, oi qêf augcf,augct ab appone limlhs.
Q!!p 010 Vero fimile a(~e&at\an per po.r~s,an. corpus per co~
pus pcncrret,nullus dixit. Pr:!!terea.dlclt Phl~o,~onus\<P-_m.t
~ionü-alhrtfhtmpcr.rrfo~mr gl'~Ee -çra{js dlCI[., apud oros
coplcxi~luti-in me1\i",,~p~o,vc\u~i-if\ piiCper-mi-a,
.in qua du'(TfClTl'iTta-rmfccnh-A-U.lccompli<:atto-in-mft.& forma
Amiqui de m~xtionc--Ilihil dixcrunr-, cG de.ca-nihil-diuiCcrciAt f
,
I!
aliud UttO tran[mutato. Ex tl[dem ttlim trdg«4id et eomœdid
literis font.
'
If
d <.6811••"
Siuc
nunc .l'fequal Arin,v,t vi' Thom:!!, fiue nunc ouen at
Democ riti in(ufficiemia ad cop1c'nda ronem fuz intentionis,
vt Egidio,tQtü en bonü:pr imo oa'frat Democ riti &: Lcucippi pofitioné( &: in quit ) { Democr'iCus vero &: Leucippus facientes figuras,alterationê &: ~iioné éx his raciunc } {cd Ilon
4 •
vna rone.Na { diCgregatiolle quidt & congregationc, genc- ?ii!!!t'~o
.B Sl-l.
rationé &'corruptionê,ordine vero & pone a\cerationê} gc
~'-O..:t;&l.. 1
neratio.n.~rat l'rima indiuï'duolf congregaeio:&: eon~regati "èi'~ r~
deindc VUla po & lieus, erat alreratio. Qi. vero fn601t~figu ~~
.
r:!! & contrari:!! fint, Cyllogizat fic. oê qèt apparct dt in6nitz
&: ?trari:!! figurpp~ent. igif infinit:!! &: ?trari:!! figur:!! funt.
fcd non pile elfc infinit:!!& contrari:!! congrcgato~ figur~.ni{i
fint Înf1nita eorpora indiuidua, quarc h:!!c necc(fe è{{ dieuc.
Ex hoc vcrificat po né <l' contraria Cint fimui vera(& inquit.) ~
~~~ trannrti onc eoogregati idê alrcri &: aleeri vidd con ..
rrariu & fub diucrfis ronibus,& vÎ mutari paruo adueniéntc
& vr apparerc aliud at'l1 aliud vno (010 tr~nfm~ta.to , velu.ri
ex eiCde fit tragœdia & eomœdi.t literis:, ,\ttarne alla at'l3 .11.1.1
fc'anfiohe. Patet ma '!' hi de prineipiis quatuorponunt,Q)\r1 Qgle de
diuidua,n'c ex aliis fiant,'!' corRea,ne corpus ex nô corR~.l'fi prillcipii..
cifcac,,!, inflnita,'1a oê qèt apparet dl,q, demum ~guraru fint
diuerCarü, vt res diffcrut.Nâaliqu~ differût numero, <la indiui
dua funt confimilia,(ed ordine differunt: aliqua vero fpecic,
quia indiuidua il\a figura diCcrepant: a\iqua (unt eontrar ia,ga
indiuidua ill a (unt contraria re vel ordine.
~zric Egidius in prima Cua qone. Vcro po((it gn.o Cimpli, Q,.5 ,ptil
Citer compctcre cui non compecit motus fimplicite'r.
Egidii
Rfidet &: dicit duo.Pri o '!' pot aliqd e(fe giio fimpfr , &: no Rc[pOfla~
motus fimpPr ,~a motus & gno (e hiit vt gcnus &:fpës,Ced pot Bgil!.
fpés in aliquo abüdm: a giic, igi{ pot dTe gilo fimpfr , & non
fimpfr motus.D leit.i.q, alteratio & augmêtatio magis dicutUf limpfr morus,& no fimpPr giio.Na de rone motus en fieri de rône gilonis dl faélii c(fc,fcd iIIis rnagis fieri ?petit, ~ fa
. ,élà e(fe.igif magis rô motus.Be fic diei piit motus fimpliciter. G
Scd circa h"c dubito. Prio , na valet.a. cn infinitu corpus, DubiUtie
~
~
c:xpon.
igit inhnitü CilS Itêq;.b. en infinita
<jtitas cns fimpfr ,igit a.fim in
Bgidd.
l'Yr tali in Cpi,fequif infinicü & fimpfr talc in gile , & fic fi gilo
CimpPr erit a.erit & morus fimpPr. Cotra 6m dubito ~c. Nam Sc!!~ dub.
vd motus en fieri'p forma Ruente, vc\,p Ruxu forma:, non
prio mô,ga forma Ruens ell rcs Rmanens,vt qualitas vc\ gri- O(fcn/io
tas.li,p fluxu:ét gilo erit fieri fic accepta. Pot Egidius St bfi ad pei mi
defc:ndi. Vbi dcbes rcire,p pria dubone, q, a mllximo Sc Cim.
'-pl?r iA rpênol't-"Valcc-m-axil11ii Be Cimprr-in gnc:, ve no valet. 50
crates dl maximus ho,igii maximü aial:Ced>lb-infinieo--in-rpi
.
.::v~~~û-in gfle~ vt ~ a~dl infinitü (orgus '!.,igit infinitum ~rt:"~f.:r::~ f:- -r"
cns.Câ-hUluHn,ga II1fimtu efi-cqü 'non paUl {tee aH~d , occ-f1li
~~~c.fut-fpêi;Cc-d-fOtU-o~l'Upar.l.phy(j.Et io fi maxim um
corpus, non maximü ens,at Ci infinitü , crit & CilS infinitu, «la
fi crit finitG,non totii occupabit.Maximu.n.elfe pot, Sc no oc
~
.
('
é
totû. Ad Fm dieerct Egi.,!, mot"illi diit aCcipi.l' Auxi
\ ti.c.I~.
Democritus aut (j' LeucippusJ acientes l'guras , alteratio• cupare
bus,&: gilo ct cP Auxu.Ced qm gno accepta .p Auxu en in non
D hë U' generatio/té ex [aciunt·fegrcgatione quidé etcongrt t1?e
& momêta nca,ma gh
gatione,gene rationé U' corruptiofle!orditte aut U' pofltione, gis ad rone motus, RR qèt accedic ad ronë termini, &: iIIi ma- H
alterationé. Q!;!otliJ aut exis1imabatlt ucru efJè in apparenqo, augmtnratio & alterario gfio dice[ motu~ (econdum quid,&:
gcncratio Cecundum qUid,&: motus
(Ofltraria aut (J' inktlitaflutlt ca quit apparcnt,figurltJ infini.:: limpliciter,& Ica h~c fiare
po(funr.
~'
rJ
qu~rit.vfrü oi: qa ap~et rit,& vr q, fic,nâ qèt app! Sccii<ll. q.
tas {eccYUtlt.quare mutatiOtlibus ip us COpO!Hi i.dé cOfttrariu'" retSecûdo
en,& nihil dl qèl apRet,qn il1ud fit.igii oê qèt apl2 dl. Sc
et
U~de~tur alij 0' alij,(J' tratlfmutetur paru~ Immlx~o, U' om.:: eiido arguit
Egi.no pocfcnCus corrigi,igH oë q<t apRet dl.aiis
IImo aliud appareat Ilno tran[mlltato.c" eifdctn cfllm, comœ.: patet,q:l no
pot corrigi,nifi R alium Cenfum,& alius (en (us dl
di fi
eiuCdé potcnri~,qre no maioris corre8iois. Rfidec Egi. Cl' (en
[)iluci<l~ 'a tU' trdgctdia,literis.
t
fum errare pot e(fe
ad imutationê & gtü ad ré mutac' ,q'
tc,t.cillflli
Democritus uero (1Leucippus Jacientes guras,alteratiO tu gdé ad Îmuratiohëgcunullus
errat, ntc' circa ,ppriu, ne~ ~oe,
'.::
në cr generatiollé eX bis faciulltdifgregatioflc quidé U' con:: ncc aceidérale oom \!.f
declarat cvtü vcro ad ré immutate fer G ., ~ ..... i:"';'" [,", ·('.1
g~tg4tiofle,generatione U' corruptiotlé:ordirle ~ero U' poil'" uati~,[:tu~~ô erra~~t-eon-a or~i dirp6n~
~ona ~edtj apti ~,"'" ,"f 1.;<;- :~.~ ;. J (, l
tlofle>"lteratl'''fl:.~11'''niJ cxiflimabant ucrum mapparendo, tudi \
l'i-bona-;ppol'tiôt'. Et tücpate~ 'l. Itcr.~o Oportet ""-t .... ï .. :~ -.
v .. 4.:}v
oi q<t. ap~tt Ge,qa vnu apparês pot comg'.R all~ (enfum,«l
contraria U' irt~fzita apparellt,figtmts itlfin~tas f~ciullt. Q.!!~ CJ?
fcntire pot illis oibus Ceruatis. Alii cotra Egld. dlCut <l' h:rc
l'ropter traflsl4tiOnt congregati idé contrarlulrt mdctur alter, nue non por.na fi i\1a tria
funt reg'ita ad fc.nCuGvcrifiC3tion~,
, f7 alteri, 0' mu/ari paruo adu~llicntc, (1 omninQ apparere cû (cmR organa,
& mediü,8c ré e(fe .l'portlo nata no pateat in
Suer.dc gfia.8c cor.
B
-'
..
"if
Il
fi
'
�,-
'.
DE GENERA. ET·" tORR. vp.
c.
h .
~.-
telktluf,tunc hun~ int~l1eaus certe- fci~t·ali<ld. Propter qc!'
didit duo.Primo, <i' fe-nfus-crrar-e 1'10 pôt Ei1'-E fe-n·fibik ~ fc,
.fcd-eirc:rfcnfi~ccfis ·. vt click Auer. l.de aia.co.li ~ .vifus
.n.non errat in colore vtrii fit albus aut nigcr ,ne~ audirus iÎl
voce vtlf fit grauis 3ut acuta:fed in ?prehédédo dfias fenfibiliü,vt vtlf hoc albü fit nix,al1r dfias !oCOlf, vt Vtlf album hoc
lit furJum an deorfum.S"fo.dicere vl'ir <i' nô femR error eŒ
I?R fenfum,& correélio Raliü,ga cii fint ambo.fcnfus,& fqua
liter malc~,non vj,vnus a~tero p~lIe~~or.!RR qCl vr e~ê dicen
du duo . pno,q..JUlu5-E·orngerqroMI~us errrt-m-o-oco
~it.i"v~{j vifus iudiearet pomü dulce , guilus polfet Hlü
corrigere,vcl baculü elfe fraélü,taélus corrigit , qa fraélio &
durities cCl oom caélllS. V~erret cirea ré,quf nullins exce
rie-Ffs-lêt-I(ss-fit 0 ôm ~ fc,w-t}>-Co nrr.ari a'fint li fv-era-;-tu n c iIl
. ttlkcftui-forl'Îgir.llam (Unt aliqu ~ primz ,.ppônes ,quz lumiK ne inrclleélus (0 1Oit patent veluri fores. z.mera.quas nemo ha
hem incelleélom ignorar:rllnc ex ilIis per mallus poil manus
deducicur proceruus ad concradiélionem. vt AriLlo. 4 .meca.
Er tunc per hoc pater (olucio qnzLlionis.
Ilfl CO.
In cômetariis pulchre diélü cil de his verbis, veIJt Philipo.
verba h:rc ?iungit cü prioribus hoc lllO iili infufficiencer loeu
ri funt de his .Demo.aût & Leucip.faciences figuras alteracio
n~ & gii.oné ex his faciunr.Segregacione quidé & ?gregatioe
gnoné & corrllptionê:ordine aür & pOlle,alrerationem.HoQ
ergo paéto legir Philoponus.illa vero verba .• { Qr!.1 aûr exi.
(limabant velf in apparendo } Philoponus legir cp Ari.ponar
moriuü,q moucbal Democ.ad ponendas infiniras atomas fc
c{indû figuras,fille infini tas atomalf figuras,qCf idé dl:, & [yllo
t ·
giCmii fic eôfieit Philoponus,oé qèt apparet,eil. Apparenr aliql'i de codé mixto côcraria diucrfis phanrafiacibus.crgo côcra
ria de: eod~ vera Cunt.Ced 110 pl'ic elfe vera,niÎl fl1ppoflanr prin
dpia infinica fecundü figuras, quz aliqn Rl1luranres ordine:1ll
appareant ali~bui VIlO mô,aliql'i Rrnutances po né, appareant
contrario mô.igit principia funt {ecundii infini tas figuras.Qi
aüt contraria de eodë apparerc poffint, Philoponus exponir,
primo de co\lo coliibz folis rad[js expofico , qèf ad aliam aCq3
alia oculi poné apparet diuerfi color, vt his czru\cus: aliis vcL ro aureus: aliis niger:aliis varius.Secundo id~ dec\arat exem'
plo quadriigllli,na quaddgul us ,.peul eircularis figurOit apparet,prope vero quadrangularis. Tercio idê declarat de mc:lle:,
qCl iélerico laboriiti apparec amarum, bll valenti vero du1ce.
~d vero ad verba atcinec dici { Ita vc mucaciôibllS ipfius
copofit;} vbi Philoponus ~ ?poficü intelligit principiii ? POIlês.q.d.mixtû apparere diuerfilln Ci atoma in copoCito mutat
auC pone,allt ordine,dicit it {Er rrarmUrct paruo } ipfi COOl
pofiro {in mixto. } ~o ad alcerationé,na paruo.f.corpore
"tomo immixto, vi côpoficu airera ri. dicir êr { Et oino aliud
appareac vno tranfmutaco. } Quod Alexader ad phâcariancé
refert,qfi & oino apparet aliud vno phâtariate mutato,Philo
ponus ad augmétationem reculir.q.d.& oino apparet aliud.f.
mai us vno paruo tniCmurato,hoc dl vna parua aronla appo
CIta. cp vero tranfordinatione vcl tra[pone appareât corraria
de eodé.Arif.,pbat exéplo Cumpto a cOI1l~d;a,& tr3g~d;a, vbi
folis \i-is muratis,mutant. Immo ex eiCd, Ifis oés orones fitlllt,
diuerCr vero quo diuerfimode If~ Cc htit. hzc cil expô Philo po
M ni. Tu vero Icge commcntaria,qa vC!rl>a hOitc bfi expol1unf,8c
(v~ arbicror)tota diia pcndet al> iIIo verbo grzco JaTf , qCf
Phlloponus If&ir pro vc , nos vero,p quare, vel Q1l3Jm· Si.n.
fic legif!Ari~. ylfs ,.p Democrito fie caficii,oé qet apparet cil,
figura: IOfi~,cz,& côtrarif "pparét de eodoE.crgo Iigurf cotra
ri re Be II1filll~Z ~unt.Hoc Cylfo coceffo,quali coroIl3ria infert,
'160 de code mlxco poffinc contraria effe Gr ver" & fic in cômelltariis bil Jcgunl verba. ln comenrariis qu~r~ba[ vtrû ali
qua muratio clfe poffi:fimpr~ ~~o qllf nOn cil fimpliciter mo
tus, vbi cil a((jgnata rnfio Egldll,& bene defenfat3. V e~ iIIud
aiaduerre,q, Egidius fupponit m.ocii e~c gc:nus ad gnon, , q(t
nOIl coneed il. r .phyfi. Tu vero Illcclhge hzc ab Egidio diaa
clfe Cnpponcndo Cl' motuS (jt genus ad al.c~crationé,non aut <l'
Dtm!Scor vellt effe Ica Egid. prOitrCre3 de eorrepCloe (enfus aiaduerce,
t'aidi fm ~ fenfus non eget correptione q~o ad imm~rationë, vt reae
1iJ$ :~mu m!lt Egidt~K()fr'prrOn' clrttfmfibllo,p~., qui'! yi
fus non errat,qm albl1~laut nfgrii,rèd qin Sophr'onlf(j fili(lS,
mc..cgct-<ol'tcptiowr-e-a c-a..fcnfibilia R aWls,in 'lbus"oës feh
fl:lS-e-Gc-<lJ:diir, vt <i' oé cocii fic maius fua parte, vel qèf oé quoa
gfiaf , gl'i et ex entc vcl fuo contrario,na in his oës fcnfils coneordant.n~ffeprioc,€Î~n(jbiHa R acdis, in~
lm~nit-vnl1s-f~nfl1·s.AI.fjs-t10.O-eontra-diccntibus aut eiui:'
~li"h!-tff.iUHOnis , vt cp aligd fimprr gl'iet .Hoc.n pater vifa
~ in co non diCcordant virus aliolf, nec fenfns alccrius ronis~
nec cgcr corrcpcione,circa fenfibilia per accns , qfi oés fenfus
eiufdê rônis ?cordanc,alqs non contradicentibus, vr cp piper
fit ca\idü.E~r-gt>fc-nfuS-C(TrffpMFle,qfi non oes fenfus duC
dé-r~i-s~&r..a.am, vt cp bacculus fit fraéllli, natunC corrigif
R ahu fenfum,cuius obieélü illud dl ,.ppriü.secundo egec cor
repcione, gR-j'B [e nfi bi~GC.L'is-I1.on-co nço-I'd affi-Oés fenf-as-c.iufdi-réflis, vt <i' mel fit dulce . Guilui ehol erico apparet
al~larü .GuLlui fano apparct dulcc.corrigif ergo j;? alios fcnfus
o(s,'lbus polfumus iudicare guilü illü effc infirmû, & choler!
cü,& R alios guLlus fanos plures , qèl iudieamus effe: ,faI105.&
q~Offigen5 {èR1J! cfHnreIleéllH·,fcd-nol1 nili me...:
d~s aHtrte'1fibus-in~btls-vel-cxccrioribtlS'. Sequir
(eeundo cp correprio in fenfibus non cadir ,nifi in fcnfibilibus'
~ aceidens in duobus ca!ibus, v-cl-qii-alii CcAkJ~U()rÛ Îtmr-,p.;.
I*ja~bic:Ga-dife-ord-a.Ac.,~tffe-n(tlHiH{dê- ronis difC"or~.hOitç de correprione fenfuum. In camenrariis probauiIllUS cp oé quod apparct cl1,& nihil determir.auimus. Vbi de
fcnfu eius debcs [circ,cp por du pfr incelligi. Vno 010 cp omnc
qêf apparct fic cns,& in hoc ve ra propo ca. Vertlll1 fyl rs d l in
quatuor rerminis.Hfc.n.eLl vera ,oé qet appa i'er, dl ens.cum
vero addH,mixtü apparer fub infinicis fi gllris lIlediü variai.
dcbuir.n .mcdiü effe/ed l11ixrii apparet,& coel ufio crir tune.
crgo mixcû cil cm. Alio mo intelligi pot, q, oé qet apparet fit
vc apparcr ,& hoc paélo,negat l11aior. N 01l.11. 0' qèt apparer,
eLl ~r ~pp.ar~t( vc Philoponus jl1~r, )De logira vero dicas vr i
ludlCrJs dJtt,u cfl-,cp h~e ,ppo,oê qCf apparet cil,J'bar ~ aCccnfum hoc mo,hoc quod apparer ,e:Ll ens,&iIIud quod apparer,
eil.cns,& ~·c de fingulis.ergo omne quod 3pp aret, eLl ens.IlIa
er\:{11 .S~rclcolarllm probatio mulrifarial11 pCCC3C, vt inludi.
cm dlxunus.Hzc de logica.
QE,onià aut uidetur fore omnibus effè aliud generatio (J'al
tera/io,O' gcnerari qllidé e:J' corrupi 'lUte cOllgregantuT 1{7 'di.
[gregalltur,dlterari aut lIlutatis petfilOnibus,de')is infl.ituctes
lPeculari oportet. Dubitationcs.lI. babent IJ ifC . es /IIultas e::r
rationabiles. Nd fi. gwm aio cft cOlIgregatio , mulla accidunt
impoflibilia. SUllt a ~t rllrfus rones alite cogentes,l/ccfu iLes ut
difToluantur,l]> 1/0 cOl/tit/gat aliUrfi babere (J' fi gel/t'ratio no
fitcolIgregatio,aut omnino 1101/ efigclleratio,aut(l cft altera"
,fi
tio cfl.. a/l,ft"lJOc difTolucre fit diffiClle,tcntalldum!
QE,0l/iJ aut uidet14r [erc omnibus altcru rffe gel/era/ioncm
(7 dltera.tiollé, (7 gcrrcrari quidé (7 ,orrupi cOflgrégCttis cr
~greglttu:alterdrl u~ro tral/slatis pafliol/ibus, dc ,horufciCll'"
tljscon[idcral/du/1/.qol/cs.ll./Jabcnt hll:c (J' multas "''''' ronabi=
v
les. S~quidem. n. co~gr~gatio ~n gcncratio:multa impoj?jbiLi~
cOlltltlg~nt.funt aut rOI/~s allll: rurfus f!ccefJarite, (7/1o/J [aei
les [olutlonc)ut nOl1 contlIIgat alitfflfi babere. (7 fi no en CO/4
gregatio gcneratio,url oml/illo 1I0lt en gC/lcra/io,ucl crit alteratio,aut fi boc cfi difficile folui,tcntalldum c.n.
.
I4. ; R
tant ~
fcnlibilil
0
An
P
And,')"
Co
J
~~ eXJ'edi~iS rcpe.tit_ ~a~(,paceipit cn illud in quo oés con ,~ ..fll
fentl~t c~ollentu.."t qUld~ Ç1tu ad hoc cp gno ditferr ab alccracio vII'"
ne.na gn.o fit cogreg~tlOne co~polf indilliduOlf, & eorrupcio
fegregatJone.alteratlo vero fit f:téla cOllgregationc . quories
illa i~ ;>gregaco .ordiné & pané. cllariallt.vclf sa & a'nriqui in
(llffic,en~er l_oeuc~ funt,~ falCa dl.xerunc,de: hOlf rcientiis !=onfi
dcrandu.Na fi gno cil cogregano, mulOI impoffibilij1 3CCidfit
qu~ dixit contra EmpcdocJé, & (j gl'io non cil cOllgregaclo
tune vel non erit omnlno generacio vcl erit alterario aur fa
hoc difficile cil folui,tenrandum cil labore &fudol'e ~c Œu'diotEr fic pme qll~fijo,quOit,ait,patcnç, '
,
OptilllC:
'.
�LIBER PRIMVS
A.
Optime.tex tus iCle in èômentariis introducif verum quod
RiCO. diuus Thomas a(fcrit,pulchrû eCl~vulr.n.q, Arif.hic velic onde re rd diffi cultatê,qêllaudo,quia ex hoc reddif auditor atté
cus. .pcedit tn hoc paéto , 'l' prio refumit illud in quo fere oês
cocordat C& inSJt.)Q§ aût vffere oibus e(fe aliud gno,& alte
ra tio,ga Del1}oc.Leucippo,Empedodi,& Epicureis, vt inquit
Philo ponm,& non folû hoc vf fere oibus,fed cp gfiari Cie eo~
qua: côgregant,corrûpi eorii, qua: diCgregant . Alrerari vero
mur~tis~paflionibus in ipfo cogregato,hoc dl illud, in quo fe
r~ o~s cocordanr.Clatirn aût .pponit dus intentionê , vt ol1dat
hlllclOde difficulra t~,& inqt de his infiituétes fpeculari oportet.tunc ondit difficultatê( & inquit.) Dubones. n .hilt ha:c,&
multas,& ronabiles,& tcntat rones pro vtraee parte . & prio
.pb.at q, gno non fit côgregatio,& dicit,na fi gno dl: congregatlo,multa accidunt impoffibilia , quia ( vt Philoponus in~t)
defirucmus pa(fiones,& corpolf concinuit3té.pro alter a par,
B te augmentai,& primo .pponit hoc, &: di(Ît. Sunt aû.t rurfus
rônes alia: pro altera parce nec di(fo!utu faciles, cü id,qèf prQ
bant,non videai aliter fe hfc,& ponit iIIas,& inquit.Ec fi gno
n~n fit cogregatio,tunc aut olno non dl gno : aut Ci dl,tunc
g~o erit alterario,vr deduétû dl contra Diogenë , Anaximem,Beraclitü,Hippafum. Thalet~,& Anaximandrû. Tounc eri
git eius inrention~ , &: in~t.an & Ci hoc di(foluere fit difficile,
tentandum dl eius di!Tolutionem.Hfc de intentione & de dif
fiClIltarc intentionis,in quibus non recedemus ab his,qua: diximus in commentariis.
principiu aut boru omniü tjl,utrü fic a gtttertntur V' al",
terentur V' augmententur ta qu.e[unt O'I,;s contraria patid:!.
tur,primis magnitudinibus exiftétibus indiuifib ilib us, an 1Iul
la fit magnitudo indiuifibil.is?differt./t. boc,plurimu. Et.rur:
fus,fi magnitudines fint imp4.rtibiles,l1tru(ut Democritus a
Leucippus )corpora ',.e fin t, an (ut in Tim.eo)plana ~
DUucida.
Principiu aut boru omniu,utru fic f:J' generentur, f:J' alte~
It,C.eiufdi
rentur, U augeatur entia V' boru contraria patidt ur,'primis
7nàgltitudinibus exift~ntibus indiltiduis , altt null.t exiftente ÙJ
C diuidua magnitudine. ReJert. Il. boc plurimu. V' mr{us fi ma:::
gnitudines indiuidu.e fint,utru{utDemocritus a Leucippus)
corpora ill.e flnt,aut( quemadmodum in Tim.eo,)planities.
D
Nunc ad qonis foroné aeeedit, & duas .pponit qôncs . Sbu s
~o:utis,paccbit foYo ad qonél'rincipalé,func .n.hz pambulf ac\
Ilia . In~t {Principiü auc hOlf oium. Vertl {je Be giienf, Be alce"
renf,Be JugeanE entia } vidclicet nacuralia { &: contraria pati,m[} gnoni quidë corruptiont:,augmentacionivero diminu
tioné,hoc efi corrupanf & diminuant { primls magnitudinibus exifientibus indiuiduis,aut nulla exHlente indiuidua magnitudine } Refert.n.hoc plurimum.h;ec cfi prima qo pr~am
bula.deinde mouet fecunda,& quod dicit ,patec.ht cnim dUal
qua:fiiones pr:rambula: funt ad principalem.
PhilopOllllS fic refoluit textum,ad qones pambulas, vt pri
ma fit vtrü corRa atoma fint, vcl nulla corRa atoma finr.dicit'
.n.Arif.q, diffcrc plurimllm.Qr aut differt plurimu, Philopo
nus declarat.na fi corpora atoma funt & intranfmutabilia fe
quif q, gno fit cogregationc,vt Democricus & Leucip. dixerunt.At ex dcllruéliolle antis non fequit dellruétio (liltis,quia
Q~t non cfi atoma c"q~a,& gnont fieri congrcgatione, vt po
nit Empe.qui negat atoma corRa, & cocedit gnollé fieri congregationc efntolf' Aiadllerte Cl1, q, nec prima hypothctica
efr necc(faria nifi in doétrina eOlf,non.n.fequif, atoma corpo ra fUnt.ergo gno f.t ('gregatione corpolf atomolf, 'la fiat ato
ma corp'a e(fe,& ex iIlis nihil fieri.Hzc ell .•• qo.Scèfa vero cfi,
clato q, atomf,emergit alia .q.vrrû ha: Cit vt Democriti corpOUl AnCvt Pluo )Cuperficies.h~c cil fecunda qo.
".
'
" "
,
~ -;. .
lIoe rgltur rp{um,ut am altfs drxlmu$, Irrat/onab,le tfi,
u[g; ad ~lct~d difloluere,~pp magis rOllabile fuerit,corpo ,"
ra effo rndruifibilia Sed a b.ec mldtd babent irrollltbilitatë'
attdmen 0' hos ait' t' - '
.
. . r. •
(ut ditlü eft)cou era lone a generatlOllem contl~glt Jaccre
crllont Cl contaélll tra/l[mutalltes Ideln, a fi
JO
guraru differentijs,quoc(quidë,fdcit DttnoetitUI. OJ!dpp,er e
coloré non dicit eJlè. conuerflone. n. colordri. His dut qui il, p14
na diuidunt,non dmplius.lliM. n. fit,pr.eter {oliM, compofl::
tisfecundum fuperfiâem,pafiiontm emm non poffunt gener".:
re aliquam, ex ipfis.
Hoc quidé
igitur ip[um,duëadmodü
a in alijs diximus,ir Diluci~d
A
2
~~
L
rOllabi e el. u{q; in{uperfides re{olucre,io magis ronabile ell.
e!Je corpord indiuidua. Licet V' b.ec plurima babeant irronabilitaté,tamé p ipra alterationé a generationé c01ltingit face
reCquéadmodü diélü eit)co1lUerfiOIIC, cr taélione, a figurarü
differentijs ip{um tranfinutalltibus(ut Democritus ÎtJquit. )10
. "
V' coloré nOI' aÎ'Unt tffi. cOlluerjione. n. colorari. His uero qui
in planicies diuidunt,1Jequa~. nibil. n.fuperfidebus ipfis conl
gregatis fit pr.eier[olidd. tlam ,mtlam ex bis paflionem gtnel! F
rilr; cOlzcedunt.
. Soluit nunc ad fecrida qoné. & innuit contra Placont: prio ,c.6I11i.II~.
fylfm hypothcticu a defiruéliôe 2ntis,qêt. 3' cœli fecit. SecUIl
do ?parat holc Platonis ad iIIa Democriti,dans intclligere fecuhdû.crroré eius.Prima rô fic ?poniUi corRa nalia ex pIaniCÎebus coponunf,reColuunf in planicies.hzc patct.qa i.?e~ dl
refofo,ex gbus efi copô.dcfiruit ('os,& in~t { Hoc ~de Igltur
iplll.(>ns,quêadl1lod~ in al~s diximus, irrona~i\e cil vf'l3 in fu
}2ficlcs reColuerc.dellldc coparat inter PI atone & Democ.Et
in~t. iô magis ronabile efi e(fe corJ23 indiuidua,RR rônes quas
dicet, Iicet & h~c plurimol htanr irronabilitat~. Dec1arat tn eâ
e(fe minus mala,& inquit.to J2 ipfa altcrationt & gnoné contingit faccre Cqu~admodû di élu dl )couerCionc,& taétione.,Sc
figuraru dfiis ipm cogregatû erâfmotatibus, vt Demo.inquir.
Pria .n.indiuiduOlf corpo)? cogregatione gnat ellS.at ipfo gcniro,qii coq~a iIla COllCrn1l1t, vcl alio mô corolgunf, vcl aliis fi
gllu)f dîiis cllariat iIIud,alteratio iIIim crit.Hoc aut magis de,
darat R ca qll~ fp aliter dicût.Et inquit { Hi & coloré no aiunc
e(fe. } Subaudi in ipfo corRe effeélual'r, & reafr. na (>uerfione
i1lolf aiût ipm colorari,& ita cocc:dût corp!>nlilc colorari,&no G
R colon! realê.vt nubes colorat,&c.alia. & nô R calor,: real':,
(ed folû 12 appar':tiâ. Sic igii pnt Dcmocriri gnonê & alreratio
né alicjtulû faluare. Tuc fubdit. His vero qui in pIani ries diuidut,llequa~ dl poYe tal~ diiam faluare,& dat cam. Et inquir.
Nihi1.~.fll~ficiebU5 ipfis cogregatis fit pter folida. } N am e
ppéto ~uctc ~lOea,ex !inca fURficies, ex fUl2ficie folidû fiue cor
pu~.Na nulla c~ ~is..paffiont: nalê giiari coccdut Platonici,fed
fo}a m~thcm ~tlca,qrc alterationoE diffcrre a gnone dicerc no
pot. Et Ita pat.et tria co~ra PlatO.Primulll efr,q.ex fU\2ficiebus
n~n fi\lnt en~la naturalra • Secundo, q, non differr "Iteratio"
gnone. Tert'o,q, Democritusl1linus m ale dixit.
• In comêcariis diximus AriCdi(foluere hic fecüda qont cir. R Il C O •
c~~~èt (vt Ph~lop~n~s inqllit) Arir.l.tneminit abrurditati ~ opi
nlOIS Plato.~ dlxlt ln , ~ .de cœlo • Scêtotran{it adinquirédû fi
a~o~a corRa ~(fe poffint.de prio dieit,hoe igit ipm, qtt Plato
dlXIC de fURfiCleblls, vt êt in a)jis diximus.f. de cœlo.li. -"irro
nabilejen ~f'l3 ad plana di(folucre.h~c cil abfurditas opinioni,
Plato.ex q vult hfe nulIatcnus e(fe ;>cedëdas fURficies. dcinde
~ra(jt ad inquirédû an aroma coqp fint , Sc vllit (vt Philopo. H '"
JI~~~)q, n.o.fint, veIÇ a(fcr~t hac p~né e(fe .pbabilioré & magis
nak,& dlclt,quaj;?J2 magls ronabllc cil corRa e(fe indiuifibilia
(vt D(l11oc.in~t. )Sed & h~c multa hot irronabilitaté mo Sc
& hos alrerationi,& giione ('tingit facerc~( vt diélû en)afferé
tes 2ucrCione de fieu in fitu ipro~ corpo~ atomolfl 1& é'uétu,
qilIa ~e al.it~r atq; ~liter i.n ipfo mixto 2tagüt,&fig~ralf dfijs,
'lb~s ~lIa I~ .pCo mlxto dluer{imode figurant, idé alrera~l, 9~
q~l_d.c faclt Dcnloc ..{ignu aur 'la Demo.nô dixit colon: cc rc
nale JO effeélu.Sed dlxit mixtG colorari é' ucrfiée corpolf ato
mOlf ~e fit~ in fitü,de ordine in ordiné,& de figura in figur a .
His al1tCvt tn~t)'l corRa in plana diuidur,no am plius,fup.fa_
cilit q; ~olida.na ex [lIp'ficiebus nihil fic peer (?I~d~,~oc e~ co~
pora,cu Pm fu p'fi ci cs 2po nunl vt mathcmatlCl dleut. CUIU$ ca
)
efi,ga ex (uRfi ciebus nulla pa{i\onc nalé pot gnare,nec fuoa\~
OtC :ccidéralé ,nifi corRa .Et fic patc~,cr popemoc.en abrurda,tn probabilior,& m agis naturalts pofiuone P\atonis.
Suef.de giia .& cor.
B ii
i.
�DE GENERA. ET CORR VP.
1
nô. 'J'ü quia acciis,cui no Ca petit erre nlCi in ordine ad Cubnan
ti.i. 'J'ii ~a efi extrrJ11itas Rfpicui in corRe termin3to. 'J'il qUIa
dtur ex diuifioe corpis vifibilis. Ad hoc rfidet Egi. cp lolor
dlres in etfeélu,& realis,& nô apRitio tm.Vult.n.colorëc(fe
quid copofitii ex lUllline tan~ formali quoda,& di(pone quada eotraéh ex mixtura tan~ ex ma,ex ~bus ambobus fit color ,qui dl veluri lux opaca, vel opacitas lucida. Tunc rfidet
ad rones.Ad prima cp color di ens,& formafr.Et ca di cp ens
di de fuoa & accidente analogice.Rfidet cp df analogice feru ..
fa n.1,& non analogicc feruaco ordine tm. ,Ad fdfam riidet
<l' di extremir:ls Illcida cor~ is i!(picui,& in atfedu exifiés,nô
apparés tm. Ad tenia rfidcc Cl' ex dillifioe fit ~ aCCtls color,,p
Latini fubtilius textü hunc exponunt,~ fortalTe Arif. velie, §co ~ diuifioné fir fUJ?ficics,qu~ prio coloraf.h~c Egidius. Sed
vo!unt.n:Platoné p~atü cITe ab incelligibilibus , circa qu;r efi vr Cl' h~c po peccet. T Ü Ç1a fofo efi falfa. Tii qa rÏ1lioncs mal~,
Inexperiêtia.Dcmoc.a fcnCibilibus, circa qua: efi fcia natura~ falfa ~dé fofo,qm contra Auer.l.de ala.co.67.vbi cocra Au':
lido inst.~a vero quare Platonici minus potucrü~ confe(f", pace d~cerminae lum~ e(fe necc(fariii coloribus,no ~del2J? e(fe
hoc efi nalia & apparentia videre,inexpericncia fUIt, qua: efi coloru,fed RRea vt VldeanfR(uadet .lût hoc pluribus ronib',
cirta vfia,ex quibus ad fenlibilia ,pce(fcr~1I1t . [ccireo qtli.c~C}l (ed potiffime,quia apud Arif.tex. cO.\S6. h~c cfi 12 (e fecundo
magis infudaueruncin nalibllS,m~gis p~_t rUlPo~ere ta!la ~n m?~ol~r e~ v~fibilis,tunc ar~uit.!i vilibilitas incfi colori pcr
cipja,qu~, pfit pIura côgrcgarc.,~t mde gnem. rcs Ip(~.Na ~lila (e.I~lf het c.am I~ fuo~o,& R ?ns deptalu~c e.~it vi~bilis.Rhfio
hOlf ,pccffir a fenlibilibus . qUI vero ex plunbl4s (crmombus nes ecpeccat,pna ~de,sa fi ens (cmat vna nam coem verilq;
minime côteplatilli exifier.tes fÎ.mt;vt Platonici,ad pauca hoc '. tunc ab vniratc n:'i~ dicd vniuocü,& fi fic, tunc cric ~d poten
efivl'ia, qu!;funt pauciora fingularibus,cnunciaht facile de na tialc,& ita in deo erit CépO.l. vero, quia eum totius corRis (0
libus,& leuiter.H~c latini.Ego vero non credo Arif. ira fubti la cxrremitas clTct colorata,& ica ,pfundü no e(fet coloracii.
licer & metaphorice cITe locutu,fed verba intelligo vt (onat. terria "ür,Ç1a tune color fieree nulla pccdëte in primis qlitati'
A((ufat.n. Arif.Platonë,!qa in nalibus minus ,pfe(fus fuit ,fed bus altcracione ,'la (01.1 dillifionc giiaf fU12fi cies Ripm, q geni
in metaphyficis:io minus dicerc pocuit in cis • at Democricus ta,color fit in extremo. Et licec hfc pô {jc contra Auer.,pba_
contra.plurimü circa rcs nii les,& minus in mecaphy. io ppo, biliter pôt ceneri nunc. Ad prima diceret Egidius Cl' illa cfi J?
n('ndus efi .Propterea illi mulrolf (crmonu ignari ad pauca rc (c.color efi vi{jJjs,& Cl' color.h~e c~~ pdicaci,g,a hét lucê,non
fpiciêtes,facile ellunciat,quia roncs non habent,fed ~erba.
.n.lux efi :cs ex:.ranea coIOrt,~ed~t1I~us for~a & aélus: Ad ea
Vc bli in comenrariis diximus hic alTignar Arm.cam , cur qUf Cunr cocra rnCiones.Ad pnma dlcerct Ip(e q, 12 nam intel
opinio Demo.,pbabilior Cie,& m~gis n.ms,&: tota ca efi,qui~ ligie c6cepra (~cm niilê,9ui dl aligd pter aiam,quo formaliDemo. ver(atus efi in nalibus,& P!~co in rônlbus ~nathemaCt te; (uoa..&_acC11s (unc e~ltJa:llec oponet cii clfe pocêcialé,quia
cis( vr Philoponus inquie)vil dicit.ca aat qu~re mm~~ ~offine n~ ~~ na cople,ra,fed e~c~prus nàlis,no porentialis,fed concra
cOfelTa vidcre,hoc efi nalia & fenlib~l~a , e~ meltpc:lct.I~.f.S~ hlb~lIs, ve ~~urlores Il..Ulda fingue. Ad (ccbm cacederet Egid.
Plato lion dl verCacus in nalibus, 10 lIl.qUI:, qU3RR qUlcunq, fol a ~ul2fic,le extr~ma df~ aélu colorata, c~telf coq,,!is cITe po,
magi~ in nalibus iplis in(~,~arunt, ~lagls pm. fuppone.."e t~li~ te~t13 ,pXInla calt',~a fibl no~.de~fi nifi lux,q rccepta in (uper
pritlClpia,\Z q u~ multa naha( v~ Ph,lo~onus l!lQUlC )J,~e copI! fi:l~ mox ~olor efi . . Ad cerna dlcerct cp R (ola diuilioné pot
care,ac amgn~re.vt Demo. qUI excrcl.taCUS III pl~y l lCls ~~I- can color 111 a~u vlClma aélu~tio.e,:Jc 12 altcration~ dtur cotos e.tfcdus nalcs (aluauit, & multolf cas affi~naUlc ex (tll~ pn lor, quo ~d male,& hoc non InCoucnie. velf rt' .. h!!c J'pria efi
cipijs,qua-po(uit.Philoponus aüc in gra:.co he.b~t duas fcr1pcu :.lt.dc ~la,fed hfC ~a~ti~ l?!2 Egidiü eetigi. Aiaducrte q, Dé
ras, vr qua:,& quibus,Ced non refcn,qUla CidlClt qua: ~lfenCus moc.mlllUS male dIXlt,C}l Placo. Ta primo 'la fenfibiliü rera
efi,qua: principia,muIta naIia Ptlt eonneélere '. fi dicie quibu~ po fuit principia (enfibilia,Plato vero in(enrihilia , vt. ~ .cœli.
vult d,cere,quibus principiis Demo.pôt mulea nalia côporle- cô.61. TG. 2.ga Democ.poc (aluare diia fal ré apparenter itcr
re.~i aue ex multis ronibus.f. mathematicis philorophati gnonê & alceraciont,lgminime Plat.qèt in textu pater. Tii.l.
eOlf,qu~ cxillunt.i.relf nâ:tiii,qllf funt,ind08i (unt, ad pau ca <la Demo.p5atus ê ex fenfibus,& méoriis,& eX12itti!s.Pla.mi
rc(piciences facilius enuncianc,& J2 pauca.Philoponus innuie nime:Tu §rro,ga rocs Democ.niilcs funt,Platonis extrancf.
On.dlt cc q. De,?oc.,pbabilius dicit quo ad rones,g,a Placo
Arif.incel\igcre paucas rones in nalibus confc~as, nam pau.
cas rones in naruralibus,mulcas in mathematlCÎs reCpexit Pla .l'bault e(fe indillihbiles magnicudines R mathemacicas rocs
to. In comentariis ~cro q~a: di~imus,bene diél" funt • Philo- ~ Cic ~ extrancas,& ira ~ l~gicas. rones.~:excranea: ,logic~
pon~s tame~fie v.ldetur JU~e1hg~r~.. . . .
• d~cunt.,.p~{le.~emocn.auc( ~t p~fica dlcc( )',pbauit indiuifi
Videbit dut qUIs Ci ex blJ,quatu differut 'lIn pbyflce et 'lUt b!l~s magl1Jeudmcs ~(se 12 ,ppnas rones, vepoee l? phyCica prin
logiee coflderat.De eo./t."'JUid est indiuiflbiles tffi mdgllitudi", clpl ... Erl?~ qu,o .00d ~ones De~o'fbabilius ,pce(sit, cp atit PI ..
nes,hi quidé inquiut,~ ipfo triâgulus multte erit. Democritus tc~ ~~:I~I;~~~~ill~bpl~~~u~I:~~~~~il;Aes ~~e l? !'oCi- n~ mathe~adti.
", 'd b'
,
..
l ,fi' ~ 'b
.r; d i '
nHO.na lOIS l1lagllltu 0
aut,u~ e ttur ,mq; pr?prlfs a~ ~ Jy,JClS rom u~ perJ u4 er. d~uifibHi~ efi,cG t~i~gllius ipfc 12 (e,qui dl idea trlagulolf,Cit ~
Mald{eftum autem mt quod dlelmZtS,procedentlbuf.
.
da ~13~llItudo,em Idea .triangulolf diuiCibilis in plures maVidebit dnt uti']; quis Ci ex ',is,quatu differunt pl1yflce Ci gn~tudl?e~.& lic( vt Phlloponus ingt) crunt qu~da priora ip
logice intédëtes na $ illdiuidute flnt magnitudines dicunt,quùt fo Idcah tnan~ulo,~tp~te ca,ln qUf iIla idea diuidcé, cr cfi im
ip,,!ùm triagum'efrÙ pIura Democritus uero uidetur proprijs Pdofe,non.n.e se,pot a~~Sd prius idea ipfa.~are cil hfC3b(ur
'J~
. _ P'
.
~ .
a fint,oporcet dlccre Ipm R fe triangula 9 idea efi olum no
(J' pb"J~c~s YOmbM p.er{uddere, quemddmodum procedctlbus e~e magni~udi?( diuifibilë. qrone fit, vr ~liqua: Cine indiulfi(quod dIClm~s)p~teblt.
."
bIles mag/ll~udll1e~:h~c fuit ra ~Iato!,isl&~~ paeec,mathema
~ mag/llcudlOcs hoc cO pl:mltles indiUldu~ fint.Plato 10- tlca cfi,lUmes medlu ipm Rfe trtagulu.vn dICIC. Vidcbit aut ~ç
glca rone ~fuadet.eo 9' fi no,cuc t~agulü no elT~t indiuiduii, & ex his,93.tG diff~runt in fuis rOllibus Democritici, QphyCice
fcd pIura & lic non pna figura, ad 90 efi rc(oro omm figuralf· & Platol1lCI,q logtc(',hoe efi p. extralleas & mathematicas r6
HfC ro df'logica <la Rextranca poo uali,f3 magis 12 mathem.. ncs m~gnitudinc:s,côfidcriit.ct1iuS expone fiatim fubfcribit
(~, at Democ.tP~emc in fu~ opio ne rô~ibus ,p~pr.iis & phy~~ & dicit.~e .c.o.n.qèt efi indiuiCibllc:s cfs.e m:Jgnit~d!ncs, hi qdi
cIs.E: hic cfi tertluS PlaroOls ('rror. ~I" ad p~ne Den~ocn~ .r..PlatolllcllIlsun.t.(up.Cl' Ci ~Ys magmtudo ~c dlUlfibilis,auto
feqult coloré non hfc c(fc rcale & in effedu fixu & Oablle. 10 ~rJgonon,hoc efi Ipfe p. fc trlal1gulus~g efi olUm rri3gulorum
'iu~rlt Egi.vtrij color habut elfe fixum,at rcale: & arguit 'l' Ideil,mult~ magnitudincs crie,vt dedudu .efi qêf cG lit ab(ur,
dum
tlt.QEapp quicüq; magis infudduerut in ndtnralibus, magif
flofTùnt[eupponere taUa principid, rluibus mulla pofTùnt eopU
r 1r
"1
W
care:qui dut ex multil ronibus,eorü que exiftüt,itidoéliful/t~
ad paued ytfPicientet,facilius enunci,tnt.
'
Ollucld~.. ' Ca uera quare minus potuerut cofoffit uidere,ïnexperiétl~a
.c.c.dufdc fuit. Iecirco quicü~; magÏf infudduerunt illndturalibuf, magls
.
.fT:
~
arr pluri, pofTunt[upponere talia pritIClpia,qu.e pOJJunt plura eogreg4
moru~ ln re. Q!!.i uero ex pluribuf fermonibus millime cotéplatiui exi""
:~~~~~: ftmtù funt,ttd pduca djpicientef,enuncùmt facile.
ARtI.e.lo.
,
,cdufd d1t1 ~ïûrl Ïttinul posflnt confoffit uidere,in,expienti4
funt.
C6111É.20,
K
RB CO.
L
And,Coll.
M
Oflucida.
tc.,.tiufdê
c.6mi.u.
~G Bai.
N
RÎt B~!
?;~r~
diUrlI,
DcCci
P
RS C'
Q,
'
�LIBER PRIMVS'
A dû,~ôclu(cru~t eCse indiuifibiles magnitudines. Pieet igif Pla
tonlcos Jl~eCstCse logice,hoc dll2 mediii extraneum narurali
19i!
phtloCop~ta.?~mocritus aut( vt inquit) videtur vtiq. ,ppriis
~
a~ p~y!iCJS rombus perCuaderi ad dicendG magnitudines indi.
Dfftn!io u~bJle.s, vt manifeflü erit,procedcntibus pofiea. Digreditur
Pt~tollis. aut, Phllopo.nus hic pro defe.nfione Platonis, & primo dicit
,JIll'
q~~d Plato Ita peritus in mathernaticis,no potuit di cere hoc
fc!hcet Cl' triangulus lit indiuifibilis.nam omnibus patet triagulum diuidi in tres magnirudines vt in trcs
!ineas·m~ea dicir, aut h~c e[fe diéla'a Platone
JO Conuenticulis non fcdpti5 ant ab aliqui, ~us platonicis Plaronem non bene inrellig(n
tlbus.Sc.cundo didt , Cl' dato Cl' Plato ita dicat, vt el Arifto.impOnit, intelligit dari trian
B gulum indiuifibilem non in magnirudines ;..._ _ _ _~
fed in figuras,quoniam triangulus cft reélili~earum prima fi
gllra,ad qua reColuunt om
r,- - -_ __
nC5ali~vt qnadragntus in
·t .. ..
duo~ triangulos,pentago_
nus 111 tres triâgulos, & fic
~c C~teris. Ipfe aiit.cllm in
nullii prioré reColui porfit,
non ab rone figura indiuifibilis di, quod no cCt in priores figu
ras ~e[olubilis; licet inlincas refolu1porfir. T<rtiodicicq.dato
~ vc.lit Plato triangulii e[fe incli
llifiblle~ Cimp.l'r.ét in magnitudi
nes,non mtclhgtt Plato de trian
g~lo reali,Ced de rone trianguli,domn5.n. in rc d;uifibilis en,
ro Vero domus indiuifibilis.H~c ex Philopono. nos aüt di cill}us Platorié:,& oés veteres poffe dcfendl, cfi eorû opiniones
r~du~nnt ad Ce,~îuOl'peripateticü.Satis aüt fnit Arif: hic opiC f.1~ne ~Iat.onis vcl in t!0tmencionibus narratam • vel in libris
cnpta vt 13cee,c;ffe falCam,vt Alexander C~pius afferit.
II
hoc declarauit,ga eo-porito1ll- clfe,nullü fcquiHmpoffibife.
~q, in cômécariis expônes,quas affignauimus, nô fint re
uocâdf,C11 t'x hs ci Pbiloponus dicic,poffum textus hoCce for
Cid facHius exponere,cameefi faecar ingenue cexcus hmôi me:
non plenius incelligere: ddideraré.n'l2libencer pcepcor~, nec
Philoponus oi ex l2ce hos textus dilucide expoCuit . Dicamus
cn,cr cii Arif.dixit rones Democriti effe probabiliores , <:ibus
ip[e corl2a reColuit ad magnitudines atomas, ~ promifit hoc
decJarare procedencibus,nunc qêt promific, declarac. Ec prio
mouet q.ô~é,& qUfri~ dato Cl' aliqêt corpus naturale, Vt lignu
Cit aélu dlUlCum 6m oc fignü,quid dl illud,qêt remanee, qêf vl
cerius diuidi nô pot,poft illius corl2is oimoda diuifionêl HfC e
qo.dicit.Hét.n.dubonê,fiqui$ ponat corpus quoddâ naeurale:
vc Iigt~ii, vcl id genus cffe in rClf natura, & effe magnitudin~
oino,hoc en pm oc fignG diuifibilê, & ponat hoc effc poffihile,hoc en.Si ponat ide corpus naeurale effe magnitudinê fecii
dü oé fignû diuifibilé,& idê poffibilc ~m oi: fignü effe aélu diui p
fum. Dicit aûe htc,quia Cldâ Cophinalf feceriit diia , coccdtft Qyxrop~
.n.aliqo corpus naturale elfe magnitudiné ~m oe fignii diui- fur.
Cibilé,& negât ca po[fe e[fe ~m oe fignü aélu diuiCam. Propter
ca.Ari.dicit,fiqs ponae,&,p code accipiat aliqa corpus magn,
eudiné e[fe Ccam oi: lignfi oino diuiCibil é, & hoc jdé corpus cé
p~ffibile aélu fc({m oe fignü effe diui[um, vt reuera en dicédü,
na Îdé cft,qa fi magnitudo cft ccam oê Cignû diuifibilis, pôt di
uidi [c({m oé fignii,<ja diuifibik,& aptfi,& porc diuidi idc cft.
vrtcrius pot diuidi.crgo pot (cèlm oé fignû effe aélu diuifa,<l'.
.n.eft pofe fieri cft pofc faélG.ergo bll diélG en idé corpus fecii
dii oe (ignii e[fe diuifibi1e ,.& [dtm oë fignü pofc e[fe diuiCum.
igit pofito fup.cafu in e[fc,q. fit corpus Illud fcèlm oé fignum
aélu diuifum,~d.n.eric vlcerius qèl diuifioné cffugiat. Hfc cl} Q!Pd G.
vna expo,quâ Diuus Thomas aIDgnat, licer aliter nos in comentariis dix:imu5 ~& t-üflC~-figflu-o~ inceHigit parté oém,q
p9t-.ad-Ce·nfl1m in-iptO-Flaturali-corl2e d~gt11tf+: At mota qônè
.i
cPcedïrad rones Democriti, & fumit hanc hypothecicâ,fi idé G
ç
Anti. . ~ ~
Iidbet eteni,,! dlfbitationé , {lquis ponat corpus quoddJ eë, corpus 'naruralc cft magnitudo [cè1m oi! fignum diuifibilis,&
porfibilc Cc am oë fignut1l effe aélu diuifum, fif crir aliqfi oino
~ maglJit~dl~é omnino diuifibilrm. (7 hoc poffibile. QE,id. n. hoc cft fcom oë fignulll aétu diuifim1 , 8< fi non tif diu idat /e~1
fru,.q~od dlUi{loné effugidtfSi. n. olnnino diuifibile eftj (71,oc fucccffiue:& addit,q,fi hoc fiac, vt.Ctale corpus aélu ponatur
P~fltblle fit, (7/lmul frit hoc omnino diuJful1J( etft firnul di ~iui i um,ex pone huius nullil cutniet impofe . crgo ex his Cumit Cupponê,& dm (upponis. Cupponé quidè.f.q. ponar aliqtt
Ut1atur)(7'[i ho, fiat,'ID!] erit utig;'imp,0fiibile.
.
Id Diluc,ida.
corpus nacura1e, vt lignii fcifm oë fignum aélu diùlfum. patce
~ It.<:.aur<lc.
Ii~bet..n~aubi:atio!l~ : fiquis p"ondt èo":pu191lqu6d effi C1' h~c f~ppo,quia oi polTibile, ex cuilti po ne non tmergit im~
tna~~ltl~d~ne pemtus diuidu;' (7 idé poflibilc • PEid. n. cri! qél p0rI!b.ile,por po~i in .effe,hzc de Cuppone,quaee Philoponus
qUlde d,Uifiollé aufu~irtt. si. n.penitus diuidua:e'ff' t'dé po)?ibi= colhglc,cx verbls Anno.(~.od vero ad verba arcinee, Addit
~c.l'UtlC
{lmu~ erit hoc penitus diuifum, e:f fi lion {lmul diuida { & fi hoc fiat non crie vei<); impore, } quia poITte quis dice,
ï
rc,q> de fatto nun~ cric talc corpus attu diuilulTl. Propeeru,
•
C'Il.. ' r,. ~~r,e:f fi bocfta~;lIil}il u/it]; crit impoJ?ibi~e...
ro I?,e.mocn~Q lI~nc arguit, & virtùs fylf;(vr mihi vi, & addte, dato Cl' nun~ erit ita Cecundii oé lignii aélu diui(um Cal
Q~. ,"~,
pot colhgl ex paraphra[e Aucr'ro.)en.pot Ol! corpus naturale r~m ~ ponarur per ca[um Cl' hoc fiat,nullun) c:mergit imp~m
~{f~ aélu ~iuiC~n: in ato~la,igit coponi! é~ atomis. (lfia tener, ~rlc~ergO' Caltem ponatur per caCum, vt vitieatur vis argumë
cr. Tu vero confidera,fi melius habes.
qUIa U:<I~f~o-rmnt-:(-orpora-MtuUlia-.,.jn qUf vlti~o pii~
~~.aétu-dIU1~a .ans .l'bat, qu~~qtl~In-e{fe nuHü Ctqui . . CSlEapp (7 fecund'U ipJi,m medIum, firr, (7 om"illo ët,fl oé AR/i.e. 1 1
tur Imp~[f,bde,el} potfrbile.feci pofieo ~ co pûs naturalc fic ' ~x parte natur4 e{l diuljlbile: quJ.uis,fit diui[ûm., nuUum frit
.aélu dlUlCUI11 ad infinita atoma,llullü Ctquie itnpo{fjbiJe . igic rmpof?ibile fdélu:quoni:i ne'l; Il j" decern miUia, decies lIliUies
D corpus ?ato~ale po~ diuidi in infiniea i1totlla,qèl crac afis.for- dùûfa fuerillt:uUum en ùnpojl'lblle. QE,amuis forfitan n14l1ur H
ta[fe Arrf.fic I\leendlt,licet Ira fit occulta valdc.AriCigicur de
utiq; diuidet.
. l
fylro cPbac ails trn,& in,quit.Haber.n.dl1biration~ fiue: argu.
l1lent~ pr~ p_arce ~eOJ~criti_, fiqs pOha~ cotpus allq<i effe , & ... Igi~u.r_ (7 fe~ultdu mediE {lmiliter :,{e~ ~tfi omllino dplU t~4 DiILlcid•• '
1T)a~",t~d~t\c.penJtus dlllldua aau,& ide poffibile.q.d. fiqs po tu dlUldl et dlludatur:nuUu ertt impojslbl(U n.t{ctlls. QEoni,pn 4c.ç.ciurdë
n~t poff~blle ln ([ft. pro Democrlto bona R[uaCio erit,Çla quis ne']; {l m decem miUiJ millià diuifa fuerillt~tIl~aum erit impoJ]l
dlcer~ rot corpus nOIl e[fe diuHibile 6111 oém l2tê.ll1!lt. ~d bile, (7 fiforte nuaus uti'l; diuidat.
fin.~n~ l.corge irCo,q<J qdë diuifionë ô1ufugimq.d,nihil 'la pot
_ ~id - v~lunt cp hic Ariflo.l.argu;lC' cP!,"l'lnë Dcmocriei,aç
erJ.dlu1fi.o.tl.oe fignii datü, & hoc vlrerins dec!arat.d.Si.n.
poe nare,alll cp fibl peear [cculldq côccq(J1dû. Mlhi vi Cl> acee
~e",tus dlu~dua.aétll,& idê poffibilc,hoc dHi poffibile ponat
pca pc.ri~ionê .vltcrius declarct.N .l ,.pba.eü efi corpus poire elfe
~n elfe,vt q<f cO poffibile diuidi ~m o~ dilliCum :télu fit 6m oc
aélll .~ut:UI1l JO du as parccs,concludtt tlut\c.lgit & (~~utldul1l
d~n~l2~(afum lîmul erit hoc penitus dillHiJln,& li non firtoeG medlll
filr CUlufllh(t illarfi & rur(us têeunJù dlmidru terri~
t~~1 at,Ced R pani pofi purê,& Cl hoc fiat,ica vt ponar in e[fe ct
. fi .
,
"
r t
1011)0 aptù natli diuidi tc dillidaf llulla cric ImpOl( t'lalcés
nat~r~~tl}l ~lihil etit impoffibile.Sic igH parti a6s,q.. 0' corpus qln lIe 'J; fi in dec~ milli .. milila diu C~ [ucrine ,Ilullu e{ic impof
lis copo e !:Ot elfe aé}u diuifum in at0ll13 infinir~,& I? 211\ ex il fibilc,& ~ force nullus l(eiC}l diuidar .pacec Igic (1' o~ c~rpll~ 11~
cricica r~lt. V cl forraffe vi' mihi mellus cp A.rif.hic pro DClllo turah: poe cffe dlUlfum ... au (ccildü Cc & quodhbet CUI Cignü.
corpus o~e petar fibi conccdenduOl cp maljllitudo omnis &
<4!ia aliqUis po[fer diccre,corrus iIlud n'lturalc nô po(fe di
ne Ilatur.. lt pot e(fe aélu diulfum 601 oé fii num ,& uidi (diln oi fignii,fcd Colum f(cudql11 duas m(di~tatcç,quiti
Sucf.de gcneu.&cor.
i iii
cs;:
6 6/'
no
"
.!
~
1
�GENERA. ET 'CORR VP.
1 obiicicndo diclt.<2.!!aS?S? & (ecundu ipm medium efi diuifibi.
Je, & porribile erre aélu diuiCum , & fic de medio mrdii, vf.
que quo accipi porrUnt mrdia.Propterra repc[it filppofinonê
obieéliol1e repulfa,& dici[.Et it quaui~ omnino fic diuifum,fi
omni ex pane natura fic diuifibile , nullum cxpofitione huius
crit impofribile taélu.q.d.<l!!.are fi ponai aélu diuiCum (ecudü
omne fignü,nullum cric impoffiblle:.ergo cafus fuit be:ne pofi
tus.~od aut ira poni porfir,dato,q, non fit,probar,& dicit.
Q..m ne:cv fi in de:cé millia dede:s millie:~ dillifa fue:rint, vllu efi
impof(jbile,~uis nullus forfitan diuidac,vtpote fi diuidés nul·
lus inuenif ita fortis, vt poCfie diuidere.ergo a pari fi ponatur
dsuifum erre in oia,dato q> non fit nullii e:ric ab(urdû.Pater er
go fuppofitio nunc plenius.~od vero ad verba attiner ,ilIud
verbii .N,in grzco,quod latine efi,aüt,hic habe:t vint copula
K tionis.q.d.& omnino êt,vt patet 1egenti verba gr~ca.
Aalti" .J,f.
QE.oni:i ergo omnino tale eft corpus,diuidatur. quid igitur
trit reliquum!mdgnitudMNon.n. cft poj?ibilc.n:i crit quippi:i,
non diuifum. erdt dutcm omnino diul/lbiie.
Dllllc!da.
OJ!odft tale corpus penitus diuidatur, quid igitur frit reU
cc,'.uu(dl num,magmtu
LI
' d
' . 1 7 'b'l
'
'l'
of Non emm
POpl 1 e erlt.nam erlt a 'quod no
diuifum,fid erit omnino diuifibik
Cl' 1 J4 · Accc:pit (uppofitum.videlicet q, corpus oi nuurale & con
tudo,ld Cl' pofi diuilionê refiat,& fit diuifio faéla vfCV ad vlri.
ma vr ponit caCus,tunc vel ex punélis erit ?po!ieu,& in püttl
refol~cf,& non magnitudines ca ex qbus c>gregafres ipra natu!ahs, v~1 nihil oino.Q!!èd nô!ie nihil arguit.d.qual!R &giill
bl[ ex mhtlo,& crit cogrcgaril,& ia oë nihil, Ced vc\ apparens
9uo~d a .?,'ia tenet,quia copofitu efi ex eis , in q .diuidii, igit li
sn nlhll diuidii,& ex nihilo erit, & ira in effcélu crit nihil. Qi.
n~ d~uidaf in punéta,arguit & inqt. Sirr aot etli ex püétis,non
ert~ qru.qfi.n.fe tangebat in vna magnitudine,&vnü crOIt ma
gl11cudo,& oia crane infif,no faciüt ipm torü maius,& hoc ,p
bar.d.Oiuiro.n.in duo vc1 plura,hoc cG ablato ab co vno vcl
plunbus punélis,necv maius ne:'J; minus efi ipm o~ ~ l'rius.Nô
~to.n.abl<lto a ~co adhuc rcfiat tm, vduti!i a !inca punéta ex
trerua remoueant adhuc renat tanta, quaJ2f!!i 0':5 infif copo.
nan! ,nulla fadcnt magnitudine:m,quia eadem ratio efi in duo
b~s,St omnibus.Patee igitur Cl' nCql in nihil net}1 in punda di
uldltur,& fic tria me:mbra crunt ddlruéta.
Re:mo~et dU3S rfifione:s,qa pot dici,Cl' iltud qèt re:linquitur
poil cotale diuifioné ,fint punéta, vcl fine nihil,& hoc inquit.ac
vero!i pofi eotah~ diuHiont! nullil e:ric corpus,lle:q; magnitu.
do,llIo fit diui!io rotalis,i1la Ci remanent, erunt aut punéla,&:
fic côpofitü fuit ex punétis,& non erat magnitudincs ea,e:x q
bus côponif,e:x eiCd':.n. vnüquod'1; coponif,in Ci diuidit , <Iut
trune nihil.quare(vt inqr )ctli giiabif ex nihilo,& fi crit copo
fitü ex nihilo, vt oportct dicere, fi qct remanee) efi nihil ,if>11l
vti'}} vniucrfum ?pofirG ex tali Ilihilo,nihil erit Ccd rolu,cric
apparc:ns quo~~â.Si',n:in ruhil diuidif, ex nihilo 'côponH,?po
(jtu vero ex n1hllo,n1hll efi, quare vcl nihil cfi vcl apparÎtIQ
r~.~ vero côrOUlu ~rre no po~t ex pllnélis ,.J,bar( St inÇjt)
Sifr au~ ccli fit copoutu c~ plll~flts n011 erit ~cü,quia( vc Phi lo
po nus II1ge)vt Illud qct COpOll1t ex non eoribu~ non dl em:ita
i1!u.d,q~ coponH ex non éptis,non crit <.ilü. ,pbRl Cllalirer, &
dlclt.C2!1n .tangcbant ft punéla in vna magnitudine & vna
érat magnitudo,& fif era.nc,ipm tOtu non facicbat m;ius:tinca.n.noll eCf maior cu punélis extrcrnis tépofiea ~ fine pun
étls.&.h.d.diuiro.n.ipfô eoto,hoc ê djminuro ip(~ roto i duà
vel p(u~a !,u.?éla,n~eq; .maius efi ipm tocü,lle'}} minus qpfil1S~
ergo de copone,fi ct 01<1 punéla timul pon:lllt Ilulla faciét ma
gnitudine.eadelll.n.efi rat'jo de duobus,& 'de'mille & de orr;
nibus,fi.n.duo non faciunr maius,llcc mille':ergo n~c om!;ia.
non ergo illa,quz-remanent,punéla (une. •
.
tinuum pôr erre .1du diuifum (ecundü omne: fignu: nunc cri.
Sic rationem Democriti,& pot formari per Cylfm hyporheti
cu diuifinii a ddlrudione pareiu CUJ2 alia P?në,fic:Faéla diui.
Cione Cecundü oè fignii,quod rc\inquif ex diuifione vc1 cru nt
L magnitudines indiuifibiles, vc1 diuifibiles, vc1 punéla, vc1 pa(_
Ciones, vc1 nihil: & defirudis omnibus, qua: relinquunl ex dilliCione: erunt indiuidu~ magnitudinrs. QEod ieaC}l non fic ma
gnlrudo diuifibilis l, pro bac quia tUile pofi diuiCioné rclinqud
RB C O. aliqèf no diui(um,fed crar oino diuifibile,igl! côtra fupponé.
Hac Cuppone concerra, argumenta!, Be qu~ric, quid rema·
net pon talë (orporis diuifionem , vrrum nl.1gnicudo adhuc
diuifibilis,eerrü efi Cl' non.alioquin non fuirret corpus illud Cc
cundü oé Cignü aélu diui(um, Cuius colltrariii pone:baf,poneb.1!.n.ipfum erre aélu re:cundu omne fig\lii diui(um. dicit. qm
crgo corpus narura\c, vtpote Iignü,oino talc efi,hoc efi fe:cg
dum omne: fignu pofCibile efierre: diuirum,diuidaf e:rgo,ira vç
lIélu per carum fit taliter diuifum,8c qll~raf quid igit erir rcli.
quii poil totalem diuHione:m.magnieudo.cup.adhuc diuifibi.
Iis.(up.non.Cllius cau(am afferr,& dicit. Non.n.cil po ffibile,
vt iIIud dcreliélum Cit magnitudo vlterius diuifibilis. nam( v~
Std etfi qd,utluti rafùra,diuifo corpe fiat, &- fic e~ mag/il
inquit)crit quippiâ pofi illius totalem diuifioncm nondü diui
fum,quod en contra cilCum,nam fuit pofitum omnino dillift tudille CCrp141 quodd3 abfceddt,ide flrmo,iUud '9ÜO diuifibilr.
bile,hoc efi Cecundu omne Cignum altu diui(um. Sic igH iIIud,
Sed (l quod ét diuifibilc utIut; r.t{ura {iat ex corporc, oJi~
quod retnanet,non pot erre magnitudo vlccrius diui(jbilis. Er
~x
magnitudillc
corpus at(quod rtccde ,tidem crit flrmo ,iUud
go erit nugllitu~o penitus aroma, ex qua corpus illud n~tu.
t/u'm quomodo diuiflbi{e !.
.
ra le componebatur:& fic habci pofirio De:mocriti.
, Qi Col in q diuidif,nô fie (u~fjcies.dedu;l\t Be Inqe.Sed fi qê1
M
At ucro,ft nullu crit corpus ncg; magllitudo, diuifio dulcm
ér diu~{jbile v~Juri ra(ur.;I\,hoc efi in I.ô~ü,& latii,& non ,pfus\
Amlc.u.
n "
trlt,etut ex pun~"s erlt, Ci lion magllitudi/lcs ca, ex quibus
~[,cuJUfl1lod~ cil (~~ficles fia~ po.fi dlusfioncm ex corRe,ita va
pOllüur dut IIihil prorful. QEare Ci gCllcrdbitur ex lIil,ilo,ct Illuo qct derdll1qulf,!it fUl2fi C1CS,1C 3 vt ex magllitudine fiue.di
trit copofitü,Ci lpfùm utiq; uniuer[um, nil,il erit,fid uel ap" men!ione illa (u~fici.1li corpus aliqè'f Auat.vt more mathem;lti
parcns tantU. Similiter dut ttft ex punélis,l/o erit, qu~tu. qll~:: ~o,e~ pu~élo .(jl~ea~cx Ii/)ea fUJ2ficies, Cie ex fURficie corp~s,li
do. n. tangtbant fi in Ulld mdgnitudille,a' Ulld erdt magl/ltudo I~'lt Ita dlca.f,ldc er~t (er~no: I,llu~.n,!iue iI1a res copofira ex ta
"~t~S (~l2ficsebus quo ~rJC .dl.U\fibllelq.d .minime, qfi qdë u: in
cr flmul crdnt,nibilfacitballt maius iplum totum. diui{o.n. ÙJ dlUlduls ca ex ~te qua IIlrtlusdua Ilon fiat diuiduG mo (u~ficies
tluo,ud pl~ra!"t'1; mdius neq; minus dt ipfum lotu qua prius. qpo ad ,pfundü indiuidua en,quare no pot corp~s ex lpf~ ha ll
QEare fi ct OM /lmul ponatur,llUliam {acient Indgllitudillem. e x pane ,pAuere, vcl fllle~do e:ffici. verbii i1lud fluer grfce dl
Diludda.
sed nO/},crit corpus n'g; magnitudo , diuiflo aut erit, Il cl aperchece,aperehome.1l JIltcrdlllll pro fluo Irgitur Iiect prp
.
&C.'.du(dC ex pu hélIl
' m.t (7 non maglJltu
' d'mCHd ex quibulCogregatur, prie pro recedo,quo in fellfu literacrrct obfcura , '
Remoller Be tenia tacità rfifionë , qa djci porret poil totalé
uelllihil olnllmo,qudpp a' gelltrabitur ex nibilo, a' erit cOli ::: corl2is dillifionë Pin oê fignil,no remancre fignG,fed raCuram
grcgdtu, (J' oé id mM,fid utl apparens. Similitcr dut ttfi ex ~da il nOIl eil fignii,& (je nô crit dcuenlëd6 .1d cor~a atoma.
punélis 1/01/ erit quantu,quUo·/J·fe tangebant in Ulld l1laglli.. Et l? ra(ura in COnJ(tarqs ÎlIl2ficit Intclleximus , q efi latitudo
tudine, a'
trdt mdgllitudo (J' omnia crant,lIon {dciut ipr: longa & lara fine ,pfundituc. At Philoponus ~ rafur:! intc1li.
ramùu corporeü,qct fir inlignis,cu fecanc.Ramécü ,n.cor
fum oë IndiuJ. diuifo./I. il/ duo /lei plI/ra, I/cq; md ius IIcq; mi::: glt
porcü é,nô [Ji itelt (e:cari pôt. Cotra obijcitAri.ga hoc ramêt"
nus cft ip[um omllt qlûrn priul, quaproptcr omnes compo= vcl no dl corpu •. Ci corpus,eadi rô qU;ldnbir. 11;1 ramëtu fiq.
If4ntur null4m fadent mdgl/itudinem.
dé no efi l'enitu, indiuifibile,eu fit cQrpus, qiuidcf & iplTl , Cu
III •
N
Dcfiruit duo alia m':bra,& Cl' poil diuilioll-: non remanent
punâ~,ne:cv nihil,& inrlt.Sed fi non cric corpus ne1; magni.
,"0111/1
1
0
[)
Ra C'
p
• ',~'
Auri '
Dilu~
tt",CIl
tlufdl'
Co'" i
co
fi
,mu
fi
fit
Q
<l
RSel pl
�LIBER PRIMVS
A
~nti.~. 2'
[)i!uci<la,
l~ ,.tiur.fë
~t p~fitû in caru magnitudinè eé diuifibllé,& aétu diuifam 6m
Id oe,qC! porc:rar di llidi. Qt. fi talia rarnenra cor12a fint, Be nequa~ diuiflbi\ia.Oc:mocriri rôvera dcrc:linquet.f.'l' finrcor12 3
indiuj(ibili~,ql1orii ?cretiôe giionêf.eri di cc bat. Vil dicir, fc~
fi~d, vel utl ra(ura( diuifo corl2 e nali )fiat,ïta vt ex magnirudl
n: data;a~fcedat deBuarq3 corpus quodda,qC! ramcmii dicir.
Cotra obIJCit,diccns,q> idé (crmo crir.('l' illud ramêrii( cii Cie
corpus)quoda mô diuifibile dt Alioqllin erir indiuiCibi1c cor
p~s,& relillquct Ocmocriri pô. H~c expofirio Philoponi mi
hl placet.in cômcntariis vero aliter diximus.
Si ucro non fit corpus,{ed[pés aliqua feparabilis, aut paF
~0'2qrecej?it,O"e{t magnitudo ipfo,puéta,uel taétus hoc pafll
ln'D~eniés e[t ex no magnitudinibus magnitudiné e!Je.
Sl Uer a non ffi corpus, {ed aliqud fpecits figrtgabilù , uel
paflio qu/C fice]?it, 0" en magnitudo punéta,uel ta.étiones iUud
patiétes,incoueniés ex non magnitudinibzu magllitudines e!Je.
~od illud quod ex diuifione refiat ,non fit fpecies alicuius
~CCldcntis vd patTio fiue affcélio aliqua , vt calor vc:l frigus Be
Id gcnus,dcc1arat,quia non pôt hoc e(fe , nili côgregatum ex
rahbus paC!ionibus,liue affeélionibus fir aut punéta, aut taaic.
nes patientes talcOl patTioncm,1i raie erit, tunc inconucniens
Qcrc1inqucl. vidc1icet 'l' cx non magnitudinibus fiat magniw
do. Animaduerre cp Ari(adiicit & dl magniwdo piiaa vd
taaiones ,quia non vi ex paflionibus effici ~rii, nifi inquantii
pUnaa ilIa vcl uaiones iJI~ in magnitudine exifientes parian
t~~ t~I(,liue (pim,fiue affeaioné.& quia res hfc 110n efi intel.
IJglbdis aliter ,adiicit illud, vcl fone,hoc efi , S'la paffiones illz
nOn pilr c(fe nifi vr punéta vd raaus. vt.n.oinni diuHione ea·
re.nt punaa vcl vicê punaorii fubeunr, vt viro h~rent (ubieébs raaus funr vc1 vici taauii habenr.& iô primo oflendit no
po(fe vicem punélorum fubire:fecundo.nee viecm taauum.
l'ta co. Si rarnencii fit.corpus,diélü dl,qiio id.? (ermo (eque( , quia
ver~ aliquis dicer rafura iIIa non c(fe corpus, fed punéla , vel
taéllO lles putiii eorporü( qC! idi efi)a(fumcntes quand afpém
C vc1 pa~o_nê in côpofirionê,facienrc:s hoc paao magnirudinê,
qu~ qUldc forma.feu pa(fio in diuHione feparar, vr derclinqu:ï
t~r punaa.Si inqua fic dicaf,cadé abulrda fequcnH.ex nô CV'
rIS Seri ~rü.vil dic~~.Si uero rafura ma non lit corpus,iIIud qa
ab~cedcbar,fcd fp's feparabilis,aur paflio fe\Zabilis,ira vt ma.
~t~rudo naruralis fir ipfa punaa,fiue iprf taaiones q paffiono?
~11~ vcl forma il!a in (opofirione p:ltiebanr. Si inq Cie dieatur,
Ide abfurdü fcquetf.ex no magnitudinibus rnagnitudiné c(fc.
~t dcbe, (cire(vr Philoponus in~r)cp di h~c n'1fio ab c:a,quz
~lxit,q derelinquunf elfe punaa,~ .. prima dixir ea, qu~ derc,
Imquunf e(fc punaa fimprr ,quia punaa fimprr in côpofitione
crant.at hfc riifio imaginai copofira cITe ex punétis non fimpfr ,fed quanda fpëm,fiue paffioné a{fumenriblls in copofitio
nc,qcunCJ3 fit illa fpés,fiue pamo , Ci poCtca paC!io in diuifione
non remanet Cu punélis,fed Cola piiéla remanrr. Er l'mea obii
cir <l' hac rÏ1liolle cOl1cc(fa,tunc geu dfet c:x non gris(vt diaii
fuir.) Inrcllisir aut per raéliones,punéla,quafi alreru verbum
altcrius tir expolitiuü.Punélii.n.df punaü, & di taélio,punD aü qui!!é quo.efi 'ld incorporeii,ac fimpfr indiuifibile, quo ve
ro en id,in quo partes fc contangunr;3c copulanf,M taéh&;fi
I)Ubi13tio
.Il
0 ub
r dâ e(fe dicit ex
ue ta\.lllS.
irar' vcrq hic,quia Arifio.o1b,ur
non 'iris ficri gru:& tn vr ncCc:lfariü,quio1 côpofitum natural'I..
le,qèt cG corpu~,fi~ ex nuteria & forma, quorü mtllii cfi h fe
"'<.lIlC a~cr.
'"
corpu,. Auer.in libello de (ubnanria orbis hoc arguméto du
aus,côpulfus fuir a(fererc·ffuuoHiii elk-corptx, (airé dimilioniblls inrerln-inar;'?;ffcaa-,quia impoflibile cn corpus fic ri ex
1 ~~Phüo . JI?n Corpou. Philoponus vcro nidcr,'1' licct materia ,ppria
01lUl
TO~c:. qua mareria,lit inco poru, & pcnitu~ informis, tt1-pra!
fen~,a arq; in aétu (cOlR dl corpus,& fic corpus fir ex mareria
qu~ prfcc(fit fub (pé corporis.At piiéb (unr fimpt'r informia,
n.ec =~u ,ncc porentia Olagnirudines, nec pilr e[fe (ubicéla aire
~I,C~ Ipfa .. Itero ~gcan r ad (llblificnti a,& lie parer dÏia.Riidc:f
tr ~htcr ,vcrii rfifio in idë vcnir,'q, corpus fieri ex non corpore II1relligi pot,quarcnus illud non corpus,C1c quo fit,nec aau
nec porentla c~ corpus, vcl corporeu , nec aélu nec potentia
pus <:orports:& fic concedo erre abfurdum corpus fieri ex
ca
non corpore. vcJ intelligi pOr , qnatenus iII ud non corpus en
E
nOIl corpus (ecundu eius rônem e[fentialein , tn e[fe pôt corpus, vcl corporcii, vcl aélu pars corporis:& Cic non dt abfurdii.nâ licet nec mareria nec forma fetundü earu rones nô lint
4-~
.
corpora,funr corporea,& partcs corporis,ql1ia vero punaa,
ncc (unr corpus,llec co rporea, nec pOlrtes aau , vc\ potentia ~~1.ti::
corporez,iô e:- ~is~~ pot fieri .corpus. Si igif licer marcria &:
~.,
forma (ecundu rOlm earii formales non linc corpora,~a funt ~.ffL~t '" ~
corporea .aau, vd potenria,(atis efi vr ex eis fiat corpus.
~.~~
<t97J;;:!:. .....
Ampllus aut,ubi erunt U' immobiles .tut moti punéti ~ f'§'
taélus ftmper unus,duorum quorurldant .efi tan~ exinente aU
quo pr/Cter taélum, f7 diuifiouem , 0" punétum.Siitatp quis
ponat quoduis,aut 'luotntumuis corpus omnino diuifibile,',/Cç
oml/ia accidunt.
Amplius Ilbi erunt 0" immobilia aut mutata punéta,U' ta
élus fimper unus en duorum aliquorum, qu~ft exiftente quo==da.m,prd!ter taétionem,U' diuifionem, 0" pUllüum. Slutique
quis panat ,quodlibet,aut quantucorpus eJJe omnino diuifum~
amnia b/Cccolltingtmt.
,
';;;;J!;.
AnÙ,C.ll
Di(ucidJ.
te. c .cÎuCdé
f
COWë.l S
Q!,tèd talis magnirudo ex paf!ionibus vet [pébus , non pof
fir e(fe punaa, vel Cl' ill~ 110n potTint vicé punaorii Cubire,nac
fecundo dedarat.& inquir. { Amplius vbi erullt,& ir'ftmobi
lia,aur mota punaa } q.d.nullibi.oporrct.n.oém Rte haberè
pofirioné in roto,at cii pllnaa h~c nulla habeant poCitioncm,
11011 c~lInt panes.dixit inltnobilia aut murata 1212 dU3S potitio
ne •. na vna polirio vult ex pun&is cffici torii (01.1 ipforû COIIgrcgatiolle,& non ip[orii fluxu . ~lia( vr marhc:matici) 'l' Bu,
xu ip(a faciant torii. ~d vero tale refllitans ex p:ltTionibus
vd fpébus non fit raétns qllid~ vcl iIll; pamones nô vicê raduil
fu.bcam,dcc1arat.d. { & taétas femper vnus efi duorum aliquoru, quafi exifience quoda } hoc dl ac fi exiGu talis ta élus
quodam pr~tc:r rangibiliü taélioné , & panium diu ilioncm,
punaul11 rangcntcm. In raélionc qUidem.n.eil raétus rdillra~
& ran~i~i1ia & tangibiliu taélio,& diui(io ~t partium : modo
non pOt.Cll taaiblls effici vnus taélus pr~tcr raélibilia. & ira il
lud cffeélii ex paClionibus,non efi raélus, nec paŒones prit vi
ré taauü hre.Epilogar & inquit.1i vriq3 quis ponar qllodlibet G
& quantü corpus clfe ol11nino diuifibile fiue penitllS aélu dill!
fum (ccundii fe & qC!liber (jgnû, vt fllppofuir,oia h~c 2tingiit. R BC O.
Texrus ir ine mihi difficilis e{l,Be in cômentarii. expofiruç
valde obfclIre, & obf(urius.1 qteris nofiris expo(jroribus:iô
dcfiderar~ pcrlibenrer maginrü,na qu~ Philoponus c!ixit, nô
funt 0m.:'1I11~ clara.Scd vrcun<J; dicarnus modo cii Philopon?,C}> cu Anf.cœpit .pbare cp refolurio corporis natura)is 110
po~ ~(fe ad punaa,nullc hoc ide: ,pbat (ecunda rône , ql1Z pôt
1cg.llJlrerroga tiue , & pôt legi fine interrogatione , vr placet
Phll~yono.Si intcrrogatiue,qu~rcmus cu natura\c corpus re
(olUle 111 punéla,cu parres ad qua~ refoluii vniiquodCJ3,Cint i/1
certo loco, vcll1loueanî ad certu 10 cii,qufro quis cil locus i/1
.
quo punéla,quf relllanent ,quiefcenr,vel ad qué punéla , q~z
.-2.: .
remancnt pofi re(olurionê , moutnr . Rurfus quis motus quo
n.\ou_cb~nf punaa il.la ad il1ü locu,vd quo moucbunt ad gRa. ~..~11:
<
Clon\! mlxCl, vc\ qUIs cil locus e quo mouenf ad mixtü. nô. Il.
lo~us,a~ qué fcruni punéla pofi reforont ,pôt e{fe fUl?nus cp
cm ~ut Iplius ignis,aur acris,quod dcrifibile é dicere. Nec pôt H
e(fe IIlfcrl1ll~,ql1ia nec aquf,nec tcrr~. ergo non pôr aCCignari
3'
l~cus)a~ qu, pofi refofoné corporis ferani, vc\ in quo qefc3t • ..:..r l- ••.'f _ _ ~~ ~
SImili rone nec pôt affignari motus,ql1ovcniant ad mixrum, -::p~"- ..
vel quo fel'ani pofi rcfofoncm mixti, quia ilIc motus allr cric
r
·
furfulll,aut deor(um:& ita R,unéta CJlUnt aut leuia aur grauia
quod efi ~~il1ol.ü. vil dicit. AmplilJS aut vbi erunr immo~iIc~ punat.t.qUls dt locus vbi punéli fiabunt immoti, a.c q~lte:
fcentes ante & pon re(oron~ Be vn moti vc:nianr ad mlxtlone
vd ad qué moucnf pon rnixtloné.cu non lit calis locus affigna
bilis, vi '1' ~ul1éla non po(jinr e(fe,ex quibus_conllent ~o~po_
1'~,~.runc .ll1xta hanc cxpofirioné VCl'bG ':OU ,~egaf vbl.~mau
te 1'0 Intc:lllgaf {ine intcrrogationne verbu 71'OU , legal ahcubi
hoc mo:Amplius aür,fi phyfica ipfa ~or~or~ rcfoluanf in pun
8a,& coponanf ex cunéth,antc.copoliuonc,& pon rcColutio
Suef.de gna.Be cor.
B ii i i
ç:q:;;;..r;:<to' l- r JoJ-*,\-,.,.
r'
&
ff •
�DE GENERA. ET COR R VP.
1 nt operte! .cfTc a\iqu~_locu , in 9uO pl1l~éla fIent imm~ca ~ntc
\:.
K
Anti.c.19
.
Dilu,:,da~
f z. C.nurd ...
L
C.omë.19
RB C o.
M
Anti.c:.Jo.
Dilu •lb,
ec.c.ciuCdl
copofitione,& ad que mouc:am pon relolu~loncn~.ralrs 3~r 10
cm aU[ efi [llpernm,3ut infcrnu s,& ,pcedar, vt p~1lI5. I:?cllldc
(cguun! illa verba. { Et taétus [emper vnm duo ru. vb, [eclln
da Philoponu iterü ponH rertia ro,& ~m Philoponus vditvrr
ba h~c dupl'r cxponc re , cgo non po l ·um hj;c i:uclligere nifi
VIlO l1lô,Argurnentaf ergo Arill. punéla non plu!e
ta~lgere,
crgo non pilt (oponer e c:orpo~a.~cnet argl1mtmu~ql1l~ par,.
tes non coponunt aliquod toru , 111 li fe tangallr.~od. au~ p~JIl
da non poliint [e ta?scre ,.pbat Ade quia ~u~c~.n'13lc ragur"
{e(undi'i aliqu,l parre le tang~nt, & [ecundu alt lp non, qUia ~
{ccundü fc, Be quodlibet Iili {efe r angcrcn t, :ffet pc.nerr~rlO ra
gibilii'i,Be'non cotinuatio.At punéla 1\0~1 hm ~arœ & parrc:n
vr [ccundû ;;hqu,'j fe tangant ,& [ecundu ah qua non.Erg o p:l:
fla nOI1 pile Cc r.angcrc,& ira nOIl pôt conr~lluü cop.:'mrc. Vil
dicir;& raélus [eml? vnus dlloru quorllllda e~ 1 tang, ,hoc cil,
tali méi,ac lcge vr vnu dllorû rall&ibi~Um ahquld llllpfo I:.a,
bear,pr~rer raétum,& pr~rer diuillollC eo~ull1,qu~ fe C31:gur,
& prfrcr punélll,cü quo fe tar:gir.Q.!!.o ~llln~ quod ,tang:cur,a
l'unélo, debet hi'c aliqua par:\! non t,aétJ ~b 1110,& Ita hc~ alr'1 uii parr': pcer c;Jélli,qua:. d~ pcer dlllifion' ~orum,quo ~e tan.,
gunr,& pr:rter punétum cum quo fe tanglc,: taétus cntnl qUI
cfi dllorum fe tangent ium Cecundum omma, dl pCllCtrôlClo.
Tunc epilogat,8< dicit,li itaq; qui. ponat quoduis, aur qllan.
lüuis corpus omnino ,hoc fecundum Olllne fignulll, dillilibi.
lc,ha:c omnia accidunt.f.vt pUlléla fint in aliquo locu,&v c ha
bcanr parres. Sic mihi viderur . hic locus ,ffe exponendll~ : tu
vero llOll abhorreas videre Phrloponi comme nraria, liccc ali
tcr (enriat, vt viderur.
ais tire /nagllitudùlCS , lIeceffi erit corpora il/dt'uidUri effi
(f
1nagllitudillfS.
Q!;lod non ex punélis nec paffionibtis nec taétibus'fir res ip
fa cOOlpofica,nunc refumir .( Be inquir.)'.Olllnino igitur diui.
fum cfi qllod erar poteilate diuilibile,& tune pc:tit.qllid igrtur
crit pr~tcr diuifiollcm. niiC}1 fi efi pa((io .'lliql1a fiue fpccies,qûo
res naturales in ha:e rc:foluenrur,& ex his gencr~rur raut 'lûo
ft'gregantur h:re.& quia horc omnia enumer ata funt tanqua
impoliïbilia (inquit.)~rc liquidem impoŒbile dt cx catlibu~,aut punétis liuc afTeétionibus cfft magnitudines , nceeffc
crit corpora indiuidua eé & magnitudincs \vt dixir. Anlmad
lierre q' fimullocurus cil de pUllétis, taélibus, paf!ionibus,&
fpccicbus.nam omnia h-rc {llllt indiuilibilia, & in ratioc qua~
eadem vcl limillima.ln hac ration!: 8< tCXtLl fcre toto Wo Ari
flo.valdc obCcl1rc loeurus cfr,&vix in larino verba gr:rca trar
Ferri po(funt , fcd hoc modo tranfiuli non reeedédo multlll1l
~b antiqua tranlhti one qua latini habent. Mulcas digrcffi o.
ncs Egidil1s in qt:lj;llionibus qu~rit . Et primo . vrrum li darcnf
ha:c del1locritica corpora,clfenc principia, Rtidet cp no. Tum
~a rcfolubilia.Tû ~a eorrl1pribilia. Tü quia in gfie. Scd vf hoc
Hare non poffe,quia vbi h\;c ( unt,cx eis C
IIcrctla'lqUO d torum.
igirur principia oponer cffe. Amplius totü intcgralc: cfl principiarum. igitur h:rc corpora funt principia. rarionc5 fUt non
cogunr, quia omlles petunt q, nlatcria Clt prior .iais cor~ori.
bus. Democritl1s enim pr~rer hl:c Ollllal1l po CUit matena m,
& proprcrca nec h<rc crunt in mareriam rcfolubilia nec cor..
ruptibilia,nee in gcncre, sa lieu fine corpora "quia vero [unt
indiuid ua,non polrunt clfc in gencre quanti nifi vt principia.
Q!!frit fcculldo vrrum dici poffinr aliqllo modo principia
Ait/pUllS (l po!1quam ego dillifilignum,éompol/am, a" ali corporul11,&
cp fic videtur ,quia ad ipCa pottfl fiare rc(0Iuti0.
quid aliud, TUT[US .equale a /Ilium cr/Wgit ur /le ft IMbct lit
Rclpon dct Egidius cp dato cp corpora naturalia rCCUlllere
tur aliquo modo i11 illa,noll propten a dici 'dcbcnr modo ali:
patet etiam fi inci dero lignll.nl fècundllm 'luodCl,UH1; figl,wIn.
Amplius diuidés compollo liZ"urn aut alu[uod altud rur quo principio. Tum [lrimo,quia principia & principiata [une
eiufdem generis, modo phylica corpora funt [ubfhnciao, &
fius .cqllale(;J'unum.lg/tur
" f iiemalll'r.,mUm,c
fi
r; 1Ab t
"''''' d/'/'l').. e ,tpv
.- ha( fum magniruJines,qua: porlus faciunt
maius , q; fubfi~n
do llgnum {tculld/un 'luodcul1q; {lglll/ln.
riam. Tum fceundo,quia pare cs integralcs no (unt panes cor
,
Compr obat nunc fup~o!iciollcm, qua: crat q, poffibdc ~n poris in co
'l> corpus naturale , ve Arifiot, 7.meea, rex.co.1 7.
corpll5 cfCe a au diuifumlecundum omne fig.oum ( ~ mqulr) Tlllll tcrrio,c
p r(mora &. proxim a pri11cipia [unt eiufdë gc.
.A:nplim li diuidens compon o lignum aut aliquod ahud rur· neris,qu
ia remoc~ continellCur in proximis.6c:d relllora flint
lus a:qualc & vllum,h oc dl pc~ q1l3ntum dilli~o f~ v~o, Call CobOantiç, vt materia
&. forma:. igitur ha'c non funt pro xi·
tum congrl'go in alio ligna faClendo v,num alllld l1~nll,<rqua ma prineipia.
le & Villan ligno priori. 'girur fic malllfeClllm [e habcr , cp &
A:limaducrtc primo,'1 ' fi qugfiio dl fimplicircr (ecllndnm
diuido lignulll pdHnu/ ll fccllndum q,uodcu.n~, (jglltJlT~, n a l~1 omncm viam:om
ncs b:r radoncs petunt principIL1l11, vc faci
compo(l\I aliud (ecllndllm Ce & quodhbet fUI.l gltur dlu,(i pr:. le patet,at
Vt puto qU f Clio dl in via ArWo. & pro ptcrca die':
filllum [ecundlllll fe & quodlih et lui (ignum, & ira poccCl cffe dum cp
r
r
vbi darcntur h:re minima ,'altcm
chene principia diaétu diui(um fccundum (e 8< quodlib :t tüi.
(po(jtiu a,mm inquanr um quanta di fp 0 11 Il nt, co quia dll11ëfio
Q!!icquid in commclltarrjs dixinltls,AriG. vidcrur proba- ca primam matcria: difpofit
io, vt.dicic Auer. 1 l, meta.co lil.
re quandam fuppofitionem,qua fupcrills vfus en ( Vt Philopo 1 8.8< in IIbro de fubfianr
ia orbis. Tune. prima ratio f allie, Tü
nu. aumma r. )ln ntionib us cnim caélis fupponit,magnicudo primo,q uia polTunt
(fft principia difpolitiua,ill co cp <jllllmil,
compan i ex his ,in qua: diuidirur. Et ad huius probati oncm in vt dixit
Auie.de mixtion c, qU3ndo c:1cmcllta redUCll l1 tllr ad
duCit cxempl um,& dicit.Amplius. fup.1i l'0fiqua m ego diuifi minima
,h:rc.n,l imlll iunéla dirpOllul1t ad fOrl113m mixti. igi
lignum ,lignum itcrum compo~alllvcl al!quam alia~n, magni rur po(funr
dici prineipia aliquo modo. Tum fccundo,cp qlla
tudincm & quidcm eodem ordtnc, vt qua parrclll dllllfertlll, litas
cil principium,& difpofiritlum, &.marcl'iale, & aétillllm
cam con;pon am. Cafu inqualll Hio ~~fico q~a:ram ( Vt di cie) fubflanr
ia',vr eciam Egiditls conccdit in. :t.huius. Et Aucr./ 1.
an iOud aliquid aliud., quod compolu! cx prJonbm parrtbm , mcta,co
.l ~ .&. J 6.& rertio cœli.co.j'6.&.6,cc.eli.(c3 ~,p.&in
rur(us a:qualc & Vllllm crit priori ligno({up.(crrum efi cp fiC.
Iibro de [ubClantia orbi. de calore,qUi di[ponÎc & agit fllbfi:i
crgo vt parct,(ic fc habct eriam fi incldero ligl\\l1ll (ecundulll
tial1l, vt inflrumelltul11 rotius. Tum rertio, quia fubfi.lllcia en
qUUdCUllC}1 lignlllll,quod non porero incidcrc nia in ca,~x q. prindpi
um omnium accidenrium, vt Auer. 7 .111cra.c'011l.4.&
bm crat cOlnpofitulll.Bcnc ergo dlélum cfi compolica copo.
connat tam [ubfianria qqtlallta~ cp fint altcriu\ fpecici a prin
ni ex his,in qUf diuiduntur ,quod fuit [uppo(itum in ronibll5. cipiaro,
& fic paret primam r:ltionel11 nullam cffe.Sc:cunda rô
Omll/no igitur dilI/fa fit,potentia. quid ergo erit,pr.etcr di lit pccc:\t.nal11 caura: funt inuicem cau[a-.l.phyfi.co. 30, vt fiui/lollcmrSi.Il, Ci eftaliql/<1 p.tJlio, at quomodo in lM:C difTolllu nis efi cauCa agcnris,& agcns finis,iréq; matcrta forl11a:,& for
tur dutgencrdlltur exhir,aut qllomodo fcpardlltur "~d ~~ 1113 materi~, Vt.7 .ët mcca.ço .) f .dicirur , & tuoe idem potetle(fc prius 8< poOerius,fed alia ratioe. fic iraqll1linilm h. c pof
propter /lquidem c~ lInpojl~bil,e ~x t~~ib~s dut pUé/I.Sc~ md 1Î1Ilt cffe cau(z corporu
m narufJlium
iltcr & part/co
gllitudil/cs,/leccfJe c corp" lI/dlUifiblilà cc atqi lnagllltudWCf. larircr acecptorulll, vr matcl ia quidé,I,vniuerG
& vt lic in gcnerc can.
OIll/lÎIIO igitt+r diuifum cft quod poteftate • quid igrtr/r crit f;r lll3tcrialis priora, at cotra corpon phylica vniucrCalia
vc
pr~tcr diuiftoncm.ft IId1; cfi pJ)~io altql~.t. quomodo ctwn in formœ (runt prior:a illis . Tenia ét hac rone pccc:!t , po(func
cnhn ha:c minima dlci principia proxim a di(pofit;1l3, & /1on
biCe rr{oûw/tur, (J' ex hi! gCllfrtntur?aut quomodo flgrcgalll
crfcnti:!lia,& Vt fic includüt vcl filppOllUnt principi~ cffenria
tur biC,. qUitrc: fl1uidem irnpofiibilc cft ex taétiblls ) aut pun"" \ia.vidclitct
matcria m, &. vt fic nihl\ ,prohibee proxim a dfc
vnius
~.
COIII!'!
~lIla.1
Con trl
EgidUlj
ScilJdl
Il&id>~,
fi
P
Not 2'
cOf~:'
EglJIIo '
~
,
�IJ
tIBER
A
E
vnius generis,rtmot3 alttrius,cnm tint proxima in difponë::
do 110n in' c(fcmialiter componendo. 8< quoniam po(funt dl
fp~nere,igitur aliquo modo diCÎ po(funt principia, 8< ica patct rattones mdlas e(fe.
c<'ntra po
GClleraliccr vero contra omnes rationes argua .fic, omne
Ili Eeidii. quod generatur,generatur vc quantum,qq quanticas ~o~ ~c
ratio gencrandi {i:d difpofitio. Sed h;rc,,\Coma Cunt pnnClpla
corporum,in e~ Cl' gcnerancur ve quanta . igi tur aJiq~o 1~1~'
do dici polrunt princlpia.Secundo.h;rc acoma !unt p'rJn~I~Ii1
corporum inquantum crcfcune. igicur aliqua ro.ne ~rIJ1Clpla,
ancccedclls ell Egidii. T ertio.h;rc acol~~ Cun.r pnncl~la cor.po
rum , Vt Illom:ntur de loco ad locum. Igltur ahqua rone prmcipia.;mtcccdcns ~ater.G.phy.potimmum tex.co. 31.~rcO.
!1~C atoma fum principia corporum ve agunt 8< pa.Cluncu~.
Igirur aliqllO 1II0do principia . anteccdens p;Hct., qUia omn S
aélio fit colltaélu,& coraaus cil corporunl, vt dlcemus.Mul.P
B ta alia adauci po (fu l1C , Ccd ha:c facis. (ic igitur pater q, (j h;rc
co rpora darclltur ,po(funt dici aliquo modo p~inci~ia g~ne nationem.Q2.arro, cum omne quod mouerur purim'fit in
rabilillm,l1on quid~ principalia ncC vt gt"l1crabl~la,te~ ~.hqu~ termino à quo,partim in termino ad quem, &: (ecundum ilmodo vt dixi.ëc in hoc arparcr,'l' 'juana ql\~{lJo Egldn vcr~ 11ImiPunaum contaétlls per Egid. fph;rricum potdt moueri
"
potTune etTe principia talis corpor~s vt .hoc corpus,male folui in plano.igitur tale cG diuifibile,&: non punétus.~nro, tGc >-- >
tur.non enil11 ratio fua valer,& cocra IpCum po{funt tien om indiui!ibile fimpliciter vr punaum patTer moucri.contra Ari ~
fto.6.phyfi.tex.coOlmen.8 6 .&indeprobatur.namtalcCphj;
Iles ha:.& (jc di!e hac pat ct folu.tio .
.
'rrniadil.
Terrio qu;rr(ir vrrum contll1uUm ut hnea componatur ricum motum fuper planul11 deCcriberer in piano lineam , Be
ex punai~\rguitur Cl' fic,propter argu.mcn.t~m de ~ph~ri PC'( ipCum non rangit nifi in punéto.igirur i1ltid punaum per
co rangente planum in punélo,vt arg,l1Ir Egl<1. De .qone IJ~ Ce tranfir (ocam lineam.Nec valet cp rudes aillnt q, iIle punélus
non efi magna ambiguitas.nam &: Egid.reéle ColUlt &: Anil. per accidclls mouerur ,ideo non oportC"t 'cp commen(uret fi
6 .phyfi.ample rem demonilrat,fed tota qo uerrit~r Cupra a.r bi Cpatium Cuper quod 1110uecur:(ph;rra Ilutem per Ce moue,
Illli·......
·u·· "ca" gumcl1to de Cpha:rico tangente p1anum. · Egl dlUS adduclt tur &: cil diuifibilis . Nam quamuis p3rs in toto mouearur R.
tres modos.& primus cil Auer. &: Cccundlls nOIl dlffere.a pr accidells,tal1lcn femper dl in Cpatio fibi ;rquali,&: perranCelÎ
mo/cd dt caufa primi modi.Auerro. iracv primo d~ anima. do illa deCcribir totum Cpatium , immo fi albedo qu;r magis
conll11en.l J.& primo cœli, corumen •.> l • in fine.inqu.ir. v. g. mouetur pcr accidem moto quanto êjj ali'luid quod cil par~
Cecundum confiderationcm geometrœ fu(Xrficics,& fphp".a ml terminus <juanti CCCllndum 'lu3l1titatem fuam, quam hapo(fUIlt fc COntlngere in punao. Ccd cum fuerim in corpore bet pcr accidcns cOlllparctur ad fparium adhuc tius quantil1aturali.;non po(l"LlIlr Ce râgcrc nirl Cuper partem diuifi~ , lcm, CôtS aC.:idcntalis commen(urarc:tur Cpatio • vnde non videtur
& ica vl1lr rph<rricum pbnum non cangere in plinao,led pla Cl:> quantum ad commcnfuracionem aliquid 3ufcrar moueri
C l1um in plallo fecundumfupcrficiem. probar :lut.! hoc Auer. per accidcns alirer ~ per Cc 1110ueri.lllud eeiam quad accipir
quia in naruralibus nec dacur vere (pha-ricum,nec vere pla, "b AriCto .4.phyfi.rcx.comlllcllol 0;. ~od idem dlinilans
num,&: propl'crca non potTunt fc in punao tangere.
in coto rempore,& (ic idem pllnaum eadem in linea, fi lie in
DubOnu
Contra arguic Egid.quia fphtrici qUflibet pars efi fphœri- rclligimr vt verba (onanr,dl falfllm. e(fet enim tomm Eem(Otra~uel\ ca & nu Ua plalla , timiliter pIani qtl~liber pars pl.1na & nuUa .pUS (Îlllul.;lC fi intdligar id~m etTe inCtans per fquiuakntiam,
Cpha'riea.igicur fphœrica non poreil rang,.re planuOlllifi in quemadmodum diClluus eundeni erre locum nauieula! in Au
punao. IrcllI (oncra rationem Aucri".arguunr , quia cœlunl uio per ;rquiu;dentiam,fic bene ait.& fic non habcbit propo
cil Cph~(icum ,& pcrfcéte.fecundo cœli. Tcrtius modus. 9,3 fuum.nam fic in rti veriC3te inCtans efi aliud,arC}3 aliud & pli
Po Egiéii non efi rarÎonalis mmc ominitur. Proptcr hœc rcner. Egi étllm [ph,Uf idem continuo.
dillS tandem pan ~llulra verba cp rphœriclllll taogir planlllll
.Propct:r. ha-c.Ad arguméta contra Aucr.reÎponderur. Ad RoufS pre
in pundo.&: fi nlOllCtllr ,non proprer hoc continuum fiue li- pnmllOl dlCerct Aucr.in {ph;rrico filllphciter fccundul11 in- AIIQ".
11ea ex puuais componetur.l\d Jrgulllenrurn dicit , Cl' rieur IIltellcc1ulll omnc:m p~rrwl erre fph<rricam , Ced in fph;rrico
inGans facit rem pus fcculldum AriU+phyri.& ramen inilan ~atural~.~ull a minima pan en fimpliciter fph;rrica,quia qll~
tia nOI1 flint imllH:diata in tempore ,nccp partes cius,ur pro, IIbet ml~(lma pars ~rit plana r(condum quid ,& fphçrica Cccii
barur.6. phyflco.ita punélus cauf3n\ lineam .per (uum mo- .dum qmd,& Jn rah minimo cG COntaall~,& ira de pl3no ditum man:r Idem numero per torum ITIOtü,& ira pro quoli- cas. Nec lIakt tune idem clfc fpha-ricum & planum fimplici,
ber inilante cauCar punélum intrin(eculJ) linc;r,& pro qllali, rcr,ced bene fecondum quid , ve pa(cr:nam qllodlibet miniber parte illiu$ rernporis mcnCuranris tOCUIll cau(at niorum. mum eil phnum CeClIndll111 quid &: fphfricuOl fimiliter ,quia
quare in rgc roto caufat lineam rotam, i 1 quoliber parte il- forUIll cil (pha'ricul1l non ql,idem fimplieitc:r. Ad (ecGdunt
lins tempo ris parrcrn lineot,& in C;uodlibcr inllante aliquem di ceret Aucr.ccclum etTe (phzricum quantum poten 03tU- H
D punélliOl clIm co condilli(um. igicur ~qllalltllr inuicel1J Wl1 ra,non tamen qllant~1111 poteil il1telligere mathematicus ve
PUS,OlCltll ,& inlinea,fic Cl' tOtulll toti,pars parri, &: indiui- luri vcloc.fiimc Illorum quantum cite POtcU a natnra I~on
,
duul1\ indilllduo rdponder.
tamen ~ua(um intdligi poteil.poreU enim intc\ligi vdocills
Conrra politionclll Egidij arguo.Et primo Cl' nô pofrit ef- ln ouc.n,fic (pha:ricus ..t.t per h;rc patcr Cl' mulra qu;r air in
fe in Ilarura perfdte & rimp!icirer p!allum vel (pb;rricum. <juaoOtone proxIma hlllc (une dubia,& nOIl certa.
Primo,quia fi (jc tune raie effer infinire Cpha:ricllll1 vel pIanu,
Q!.!..afi( vc llIihi viderur )cpilogar rarionem & in cpilogan R Il CO,
qUia,fi POI':Cllnc etTee finite fpha:ricul1\ vc\ planuOl, Ccd intel do incerp~nit,'l' ~a qu~ remancnr ,non pOtTlInt dIe p3m~lcaus poreC't illtclligcre vlrra al11lle finirullI darllm.igitur po ncs.& dlelt. o nlll 111 0 igirur diuiri1l3 fir potcnria.q.d:r~13gnl
re~ IntC"lllgere plaillllS &: (pha-ricins.igirur il/ud non erar riO! tudo,Qua:- C(cundum Ol11ne fignum erar porencia d~U1fib~b~,
Pl i citcrtalc.Sccul1do,planlllll &: (ph~riculll fune calia inquan per carullI pofitllrtl cil 0l11ni110 diuifa fic ergo o ITll11 no dlllltUI~1 ~\lanta/ed quantul1\ inqllamulll qutlnrum potdl creCce (;. ,q~id i~itlJr (rit pr;rtcr diuifioncm~nam li qu~d pon diu!.
re IIllllfinituOl. igirur nihil cG filllplicittr fphrricum. T enio, , fion~ rchnquitur fir aliqua patTio uel aliqu 3 Cpecles,quo mo11011 dl Cph:rricum n,fi Vt linef procedentes a punais Illcdrjs do in hoc,fiue in s pamones dirfoluunrur, &: ex his gelleni
COFlCm rUnt 111 Pllndo, vr.a.b.in c. igirur fJcerent anglilum, tIIr,inrclligit .:tutem Philoponlls per paffiones punéla aliqu;a
vr probatur primo Euclidis.hoc aGt f.IlCuln c(l,nm pcr imagi palftone ucl [pecie affeét3,(cd (j inrclligimus pcrpamones af.
-z.;r;:rlt·..
_
"s. fiJ.i.; ..; '.
ci
ha
&r~'
<
�DE
GENERA.
1 feaioncs punBoruln,vd aecidentia imelligit quomodo co-
K
poura naturalia, in has di{foluentur , vd ex his generentur.
non enim poteU fublbntia ex non fubfiantiis fieri , .lut quo
modo (eparantur ha: c.llon cnim potdi (ubfiamia reColui ad
accidentia,cum non po (fi nt accidentia a (ubnantijs Ceparari
(ecundum Ari( [deo conc1udit,quapropter Ci quidcm efiim
poCfibile ex taétibus,hoc efi punétis e{fe magnitlldincs naturales:ncce{fe ea,qua: pofi vltimam diuiuonem omnium dere
linquuntur c{fe aroma corpora, atcp indiuilibilcs magnitudi
ncs,& Cic habetur poCitio Dcmoeriri. Tacuit autem epilogare alias partes,quas dçilruir, quia in illis non dl vis. ln com
mentanis qua:Ciui utrum duis atomis corporibus,iIla fint aU
qua ratio ne principia:breuibus potefillullc dici <p corpus na
turale potefi duo bus modis côCiderari, vr totum e{fentia1e.&
fic atoma corpora c{fe non po{funt dus principia c1ementa
ria aliqua ratione, vcl ut tocum integra1e,& hoc dUFliciter~
vcl vt rorum homogeneii,ac Cimilare, & (je intelligi po{fullt
e{fe principia ,fctulldurn Arm.quia in prinmo de hifloriâ ani
n};llium .tota hoc homogenea ex limilaribus connant. Aue
conliderari pot,ut totii erherogeneü,ac difiimilare,& hoc pa'
80 (unt relllota principia inregralia:vt eodem loco. ha:c nô
negarent Peripatetici • quia li darentur atoma corpora , illa
non e([ent ,nifi naturalia minima alicuius torius homogenei.
Modo minima naturalia (unt partcs intcgrales dus, quod in
ipCa dl diui(um.
.
At ttero U T]lfe ponclltibus:/IOIl minus accid;t impofTibi:
lt.Col1flderatumautemeftdeTJisinalijs,fod blfc{olueretw'"
';~-ü:('i:'~~ tandul1l cft. QE~proptcr,rurlus a principio dubitationem di",
r.;:::;J.J,~..;.~.;z,ere oportet. Omne igitur e~rpu~fe~fibilo e!fi diuifibilc focun
':;4~·4~:'~.l. '3~ dum quoacul/'1; fignum U IIldllliflbtlc.non cft ab/Ïlrdum. boc
rra ~o.'J;. t ....Ji.r? t:nim potelltia iUud uero,aélu exiftit.
.
Anli.e.l"
~ . "-_ . .
Oilucid~.
Attdl1len bite ponentibus ctiam non minus cOl/tingit im:
cc.,.ciu~( pofiibi le. pertraélatum fft al/teln de bis in alifs. Sed T"ec ten tct
dum dt{oluere. Ideo rur{us a principio qultflionem dicédum.
omne quidem igitur corpus c~ diuifibil.efecul/dum q.t(~dc~q;
flgnum U i/ldiuiflbile I/on ef!: lIleonuenuns. Hoc 'lu/de el/lin
potentùt diuiflbile eft:illud uero délu exiflit.
Qt,Jje ait in eontinuando (e ad dicenda patent,eaterllm ad
punétum qua:Oionis. RcCpondet Cl' duplex efi poffibilc. (ccii
dum aélum, & pofsibile (ccundum potentiam • motus cœli
poteil corrumpi (ccundum potcnriam,quia qua:libet rellolu
rio poreO defincre.ll.meta.commcn.41.non autem fecundum aétum,quia tue torum e{fe periret, vt in tertio de (ubOa
cia orbis ait.item<}J aqua potcfi corrumpi (eellndum potentiam,quoniam querlibet aqua poteH eorrumpi:n6 autem (e,
cundum aétum,quia tune e([et corrupta aliquando. & Cic totus mundus periret. 2. phyfi. Tunc ad fonnam die cret Ariel.
continuum clfe diuilibile vcl po([e d'iuidi fecundü quodciicp
fignum in potentia:non 3ute~ (ccundun~ quodcucp in aét~,
& ita non oporter vr ponatur JI1 aélu., qUIa no~ dl poffiblle
M diuidi in aétu.quod alltem poteO c{fe rn po rentra , no~ debet
in e([e,quia tunc eITet pofsibile ~ecundum adum. ~Iadller:
te Cl' conrinuum dicitur diuifibllc (ecundum quodcuClJ fignu
ln potentia:quia eum fecundùm vnum diuiditur , rcOat potentia diuifionis in alio,& fic hoc efi diuifibile (ecundum om
ne (i~num in potentia . c:lufa en,quia dl continuum non ex:
pundis vti ex partibus confiitutum,fed ex diuHibilibus remper partibus.
Sed ,tices.euiliber propofitioni de inc{fe correfponder iam
OU~Atio
una de poffibili,8c contra etlam uni de poffibili correfpondc
bit vn:l dc indfe,qnandoClJ vera.nam propofirio de ine{fe efi
propofitio de po(sibili polita ir~ aétu, vt p!imo priorum dicit
Arm.& dechrant omnes gra:cl, vt Alexa. Philoponus & Phi
lon.igitur fi poffibilc dl conrl~u~lm dimdi Cccundllm omne Ci
gnum,qllandocp it~'lJ crlt 'l'.dluldetur per omne lignuOl.h~c
uidetur iIl:! de ine{fe qu:r fibl correfpondet.
lcfponGo
Refponclctur ~pud Alexandrum,Philoponum, & Philo-
COm~· 3'·
Rcfpontio
Arill.
ET CORRVP.
nem,q, propofitioni dë poffibili aliquando correrpondebit
vna de ine([e qandoClJ vera,non tamen eiurdem qU3ntitatis,
vt potefi continuum recundum omne diuidi.igitur aliquando diui(um erit Cecundum vnum e{fe diuiCum (c:cundum unu
efi iIIa de ine([e,quer illi corrcCpondcr. potentia enim no erir
frufira in toro Ci in vno faluetur. Vduti porea omnis aqua
delinere.nllnquam tamen delinee:eorre(pondebit tamé Iibi
3.\iquando ha:c vera. aliqua deCinit qua: dl alccrius quantitatls.propolitioni vero poffibili (ecundum aétum correfpondere debet vn:! de ine([c eiuCdem qoatitatis , propter cauCam
datam.rem hanc pauci intelligunt. & vt piurinllllll Comniat
ex malalogica.li enim vidi{fent Iibros Arill.in logiea nô excranea (criberent.verba teXtllS patent.
Curn affignauit arglllllentum Democriri, quo atoma cor
pora probauit,nunc ad illud il1tendi t reCponderc:& in rerpo
dendo primo excuCat Cc a reprobatione opinionis,quam af~erre dcbuit,& dieit.At vero,& herc.Latoma corpora poné
tlbus non minns accidir impoffibile.verllm (ut in quit )de his
Lopinione,& dus impoqibili,quod ci accidit,conCideratum
efi in alijs,llt in tertio lib.de cœlo.& in.li.&., .libris phyfico
rum,& in libello de lineis indiuiCibilibus,gg ( vt Philoponlls
dicit )libcl1us iIle de Iincis indiuiCibilibus ab aliquibus Thcophraao a(criLatur.ha:c de exeu(arione.Dcinde in his,q vule
refpondere ad qua:nionem Democriti ordinem ponit,& in
quie . Sed ha:c (oluere tc:ntandum efi. Cl!!apropter rur(us a
principio dubitationem di cere oponet, antcquam:ld ipCarn
refpondeamllS.h~c de ordine.Circa vero ordinis exccutioncm primo diainguit hanc propoCitionem corpus na rurale
dl dil1i(jbile (eeundum omne lignum,triplicitc" vcluti tripli
.citer.te.rotinus i1~e d-tyfiby~lim e-mnc-lignul1l pEltea
1+}1'~lhgl.Cll~l cnlm term~nus Ille fit multiplex, propolitio éc
ex IlIq confiltura dl multlplex.Diliifibile-c-rgo..fccundum om
ue figmllll, vno-ffiodo pe~~ dupli~iter..jnt~lIig-i potêtia, hoc
en..Cc~undun:w~ffiont1lNJ:Htua a&ts (~per-dl petcnriz
~1~.Alro modo intelligi potdl diuil1bile (ecundum om
nef-Jgnli~,h0e-e{} fC--C iiclfi.-iRfinit-a-figna;+ille Gm infinitas par
-k-S-. nam !tcet omm: torum & pel'feétum differant ab infiniro~r.lmcn qfl'l1 OtTIlie accipitur pro infinito:vt in deo. Deus
e~I',l1 .ell omne,& infinitum:non ramen Cem~'( vr dicemus.)
SIC Igltur potefijntclligi diui!ibile (ecundum omnem pané,
h~~ efi/ccundum infinitas parres.Alio modo intelligi potc:fi
dlUllibl!e (ecundum omne fignum fimul iH-aall,ita v~ (eCHn_
dtin:omHes P;lfCcs-fintul-aflu rtC..diui(tbil~.De his tribm li~ni
fiC3tlS primo ponit duo, & dicit. Omne igitur corpus (enlibi
le e{fe diuifibile (ecundum quodcun'l3 fignllm,& indiuilibile,
non efi ab(urdum,quia potentia eadiuifibile (ecundum omIle fignulll. IlIud vero.f.indiuifibilc fecundum omne fignum
:létu n:illir.ergo corpus narurale porentia efi diuilibile (ccun
dum omne fignum,aétu vero nOI1 ca diuilibile fccundum oê
lignum. Quod vero ad verba :lrtinet,dixit { corpus (cnri
bile} quia lieu Cine :tlia corpon:t (enfibilibus diuifibilia vc
mathemariea,de iBis nô efi fermo/cd de (enlibilibus ho~ efi
n~tur~1ibus.Aut dixi.t hoc propter materiam vc Phil~ponus
emm aurumat,qu~ lIeet fit corpus non Came cil corpus (en
fibik hoc dl ~étu , ~e~ corpus potc~ria fenfibilc. H a:c ergo
ft~nt duo figmficara IIIIUS propofitionis tertium alltem (opple
bIt pollca.
N
R Il CO,
0
p
Q.
E!fi autem {lmul olnllillo diuiflbilc potClltid, impoflibile Anf.,.l'
uidebitur efTe. Si el/illl tft poflibile U fiat,noll tàll/ett lit fit fl=
,nul ambo potentia diuiflbile, U diuifum ,{cd diuifum fieu,,'"
dUIn quoduis figl/um. Ni1Jil igitur erit rcliquum., u dd ù'-s
corporeum corruptum crit ipfum corpus, U generabitllr
utiq; rur{us , aut ex punélis , aut omnil/o ex lIi6ilo. U' boc,
quomodo erit po)?i bik At uero $ diuidatur in foparabiles U
fimpcr il, minores mdgnitl4dines,etinfemotds U fiparatas,
mJllifrflum dt.
'JJ.
. EfJè flmul omnillo diuiflbile potmtjd impoflbjile utjq; t!fi ~:~~iJJI~1
uldetur. fi enim pofljbjle tft ficrd ~no crgo eJJent [lmul ambo
ill :Jétu
�LIBER PRIM VS
14
A in aflu indiuifibile (J' diuifum, fid diuifum ficundum quod= {ignum,notl enim poflibile,fod ufq; dd quid. nece!Je igitut ln::. 1!
cunq;/ignwn. nil,i! igitur erit reliquum, C7 ad ficincorpo,," diuiduas exiRere mag11itudines inuifibzles. At']; (J'aliter ccr
reum corrumpetur corpus, (J' ita fieret rur{us , uel ex punI te crit gmeratio (J' corruptio,h.ec quidem dif'gregatiotte : lUit
lli~ ue~ o,mnino ~x nil,ilo, (J' boc quomodo poflibile f uerum utro cOllgregatione. fermo quidem igitur qui uidetur cogtre
CJuo~ d/u/~,ttur ltl fimper ftparabilia,atq; ill millores magni. magnitudil/es c!Je indiuiduas,bic
~ud/lles dlnantesg; (J' difgrrgatas per(picuum efi.
eum accepie (uppofitionem,nunc arguit propoLicum De ~aaë.J J
en.
<:01111.]2
d
" n,,'
~Ia ixit rur(us quznioncm tffc repetendam,nunc repe
pro Democrito rationcm alio modo: Be perit primo Cl'
(~rpu,s naturale elfe fimul diuifibilc in potentia (ecûdum q'i(~C}3 fignllm(ita uiddicet,q> aliquando taliter fit diui(um vt
mhl! re,maneat diuidendum)videturimpo(sibile, Be hoc pro
bat,qUla tunc non elfet potentia diuifibile (ecundum omne fi
gnum,fed aélu dillifibile.inquit.Elfe Cimu! omnino hoc dl (ccundl~m omne fignum diuifibjle potentia , impo(sibi!e vtiq;
elfe,v,detur. fi enim po(sibile dl tunc alrqn Be fieret in aélu.
<l.!!,od ~ effet aIiquando faélum in aélu.non ergo effellt fimn!
an~bo III aélu indiuifibile Be diui(um,ita q, rcliétum dl indiui
fiblle,Be ab Ollio diuiCum,fed dilli(um (ecundum quodcucp Cignum:Be Cie ad incorporeum corruOlperc:tur, corpus, Be ira
fitret rur(us, vcl ex püélis, ve! omnino ex nihilo, Be hoc quo
modo poffibile ? hoc enim denruélllm dl , tUile petirionel1l
recolligit,Be inquit. verum Cl' diuidatur in (emper diuifibilia
at~ in minores magnirudines diCrantc(q; Be dHgregatOls per
(plcuum en.Sic igitur patet corpus ipfum non poCse diuidi (e
cundum omne Cignu,Ccd e(fe deuenire ad magnitudine~ (cor
(um (cparatas & di(grcgatas.
Sccundum Philoponum Ariel. cum "mgnauit duo CignifiCata ~ropofitlon.is, vult Ccligere fignificatulll verum, a fal(o.
Et pnmo onendlt fignificatum foll(um, Be dicit. Effe autcm fi
~ul ~nlnino hoc en (ecundum omne fignum potemia diuifi
bllc,mlpoflibile vidcbitur effe , & implicam contradiélioné
~uod probat ,di,Gens. Si enim en pof!ibile fi I11U 1Cecundum oc
. gnum elfe dlulfum, Be fiat ergo.non tamen (vt in quit )fiar
Ha Vt fint fimui ambo , hoc en vt finHlI Be fem~1 raie: corpui
fccundum omne fignum .. élu diuiCum fic potentia dluiCibilei
~ J~U diui(um vt pote (ecllndnm llnam partcm potentia di
tJlfibde,& (e(u~dum alteram aau diui(um: fed uolo quod (c
cundum quodUls Cignum fit Cimul Be (emcl diuilum peniws:
~od lIero ad verba attinet, animadllerte vcrbum ilIud
?otentia di~ifibile in alijs codicibus legi indiuifibilc, venl~
Idem e.n,qul" quod aau dl indiuiCibile,potenei:t dl diuilibi_
le:cJar,ll1s tamen legitur (vt diximus. ) Cie igicur vult q> fi dl
poffiblle Cimul e{fe diui(lIlli fecundum omnc fignum, vt Cit
de faéto "au fimlll ~m Oluni" diui(um Be non jm partem
aliq~a~l fit.(eculldun~ aliquam n?n.-T~Jl(:.onendir huius im
po~s,b,htatem p~r rauones Cupenus faaas,& dicit. 19itur ca
fu IRo polito,rehquum erit nihil, & fic corpus nat urale cric
co~ruptum a~ incorporeum,quia uc\ ad nihil, vd ad punéla:
~ Ita generab,ltur nHCus,aue (le punais, 3Ut omnino ex nih,I?,Be ~oc 9110!l10~0(inqui~)erir po(sibile.q.d.nullo modo
vt ~n ratlo.llI.bus D(moCr~ti, aiélu?l cll ergo fignlficaeü inun
en ,mpors,bl,le: Tlinc colhg!t figlllficatu.1n ùètuin " Be inquir.
At. uer~ cp dlllldatul' ad feparabiles,& lem~ ad minores ma'
gnltudmes (corfum ~ilJjras ,ae Ceorfulll fepnahs , maOlfeOü
cn,(enCus ergo yerus cn,q,corpu!(ct1(jbtleen diuifibik (ecu
dum o~ne lig.l)u ..n-fecun~u,n~ porentiam, ho Mil fecundutn
fùccefs,onem ln qu,J aéllll dlUlfo en adminorpQtentia ad fcm
lice vlterius-diuidendum,hic en (en CUi 1'l'Opofitionis verus.
tIC
S
1\ Beo.
C
'( ~ :. ',",
D
.1
~l.C.ll
'. Neq; itaC];
ficundum partem diuiienti erit infinita in mi=
nutas partesjèflio,ncq;{imul poflibile cft de effi diuifum fieu
dum omne figllum, (non tnim pofiibile éft)ftd ur']; ad aliquid.
~tceJJe tftigitur inftcabiles ineffi magl/itudùlcs iuuifibiles,
0' ~r~fc~tlm fi erÎt gel/eratÎo (J' corruptio,ba:c quidem fogrc
gat/one' IUa ucro cOIIgrczatlOne.Sermo
•
.
, , qUI,cogtre ui",
Il
19tt/lr
etUt tffi mag/Jitudjlles j'nfecabiles,bic
~are neCJ;fc,ul/~u~tl partem diuidellti nit uti§; infinita
Frd ura,ne'J; p&>Jublie fimul e/fi diuIJum {«undum omnl:
en. '
ea
mocriri.AcceptuOl en enim impoC~ibil( e(fe fimul (ecundum
Oll1lle fi~num corpus natùrale diui(um,tunc concludir,quarc neqJ lecllndum partelll dillidcnti érit vtiqJ infinita fradu
ra,neqJ poCribi.1c en firnul e(fe dillifum (ecüdum omne Cignü.
non enim po{llbile, vt dixit,(ed V('l13d quid vt ad cereas da.
tas magnitudines,necclfe igitur indiuiduas exinerc magnitu
dines indiuifibiles,atq; Be aliter cerre trit generatio & corru
prio,hzc quidem diCgrcgatione corruptio dl: i\la vero congrcgatione generatio eric. vbi enim corpora atoma dabuntur ad qllf nOIr vltima refollltio:crit igitur 8< generatio 8c cor
ruprio ex illis,non tamen e;Idem ratione. Sc:d di(gregatione
corruprio, congregarionc illorum generatio.tunc epilogat
Be pater. Animacluertc ~ dato ifiis atomi5 corporibus qu~
Democritus conceffir, 8( ad quz vltimam diuifionem di xie
venire corporum naturalium,non propcerea oportet ut fint
principi .. gcneratiôis.& corruptio fimpliciter Be omni no, vt
diCputJtllm en,quia adhue (ecundum rei veritarem , danrur
materia Be forma,cx quibu\ hzc corpora atoma fieri oportet,fi erune naturalia , vc:l fi purz'magnirudines Cim , ex his
f~b(lam.ia (orporea non proficifcetur niCi vci a diCpofitiuo
quodam,& fic Democritus nullo modo habet propolitum.
Ilam fecundum Arifl.antecedens efi concedendum videlicet
.
'
corpon atoma lunt,&
con fiequens ncgandum igituq'!rinci
..
pia rcrum fimpliciter, vt ponca dicerur.
. Tc:rE'ium fignific3[Um ljlrus propofiticnis exponehdo diui
libile C~cundl)lll om~e: 0gnum,iden (ecundum inlinicas partes,id~o quia hoc ~fi reprobarum r!rrio phyfic. recolligit ire
rum fimul fignifi~~r ... falfa,Be dicir. Neq, itaq3 fecundum par
tem diuidenri erit infiniea Ceétio,Be fic,iIIa en falfa,corpus dt
diuifib ~lcJecundum orolle C'gnum,hoc efi fecundum i nfinitas parres,quia(ut Philoponus 'inquit)licct torum perfeélun\
Be ~n~ne ~o(fun~ ac~iP.i quandoqJ p'ro infinÎro,hic nô po(fun
aCClpl ,qUIa pertcélum en cuills en fihis~infinitum vero carec
fine,rotum & omne efi c,Qjus nulla partii,ylàrum efi '~xtra
finicum ~ct cuius (c~,lpcr efi aliqua particu!ol extra' 'nbJl 'ergb
corp~s (cnCibilc porc~ diuidi iecundum omhe fignunf.1. fecu
dunl IC)fillira Ci&Il~,quia tuc darcntur atl~ i~fi'I~rt;j,nc.ifin1til
(vr IIlqUlt)poCIiblle cil elfe diui(ulll fccüdum QllIn~ Ingfi8m '
non el,lim cil porsibil~,ut dlétum eCl,fed v~ a~ aliqJid. ref~
ta.t1S lm Cenfibus,repetarur argumenrumOem'ocriti hoc pa
élo,corpus naturale,ut IJgnum,eG diùifibile fccund~m om_
ne fignum.ergo, po(sibile efi ~lfc diuif~lil rc~~rid;m 1 Ipnt: fi
gnul1\.pon3tur Illelre)& Ci qUltur e(fe aronla c·ôrfiora éogre',
.
Il 1 ... "
ct.1'd (0 ' la 1 1 il
gatlon~
~uorum Cil g~n~rJW~Of'• . i~re~~ 10 c corrûprio.
u~l~e ~,ICI~.Nec~(fe dl igir 1P.~f~t~lles, (!Tc nL~glll. &Wn~s,& in
~,u,liblles,& e~lt ~o~ nece~anu,fi gencratlo cri èoJI~gr~ga~
t/one,~orruppo dl(gr,egatlone:hoc .aii,r (~9U'tu, PO~?i\i Îllo
potito ,I ll e(fc.rdeo epJ\ogar, fermo Igieur qui cogf re uiaetur e(fe n~agnitlldjn~s in(è:ca,~~lr~~h.ïc en; Tbtus thirp ryllogif
mus fiat III hoc,corpus d\ dllllfibllc (ecudum omne tigllulll.
er~~ efi poffibile ~lTe diuiCu~u recu~dum omne Cignurll .pona
tUI mc(fe,&.leqlllrur qu;r(l!o Dcmocriti.
Q!!od au~em la.~ea.t paraloglzalls, f7 qU4latfat, diça::.
F
G
in
H
1:
Ana c, 1<4
mus : ~ont~m enun nc" en PUII(tUS pUllétO contiguus , e/fi
011111/110 IIIdlUifibtle , en''1uidem ut inrlt magllitudinibus , en
aulem ut non.
Q!!olli~m aulem latèt paralogft41is , & quomorJJ'latet~ 1 Dirucidl.
dicamus. Q!!oniam enim non cll punétus pUllflo cOl/tiguus. rt,z.climi.
omnillo effi diuifibile elt quidem fic exiflens magnitudilliblls. Clu{"rm.
tfluero tlOIl fic.
1
ReCpo.ndct nunc ad argumctum. D.e mocriti, &uult iIIatn '
~
dbOl btnne fi- comc.14·
p... o~o fiItJoncm.continuuD1 efi diul libl
Ile Iccun
�DE GENERA.
J gnum.tlre dH'Ungcendam.nam tfi uera une Piodo,allo uero
modo falCa. nam continuum pordl ·diuidi fecunduql omne
fig num in potcntia:non a1Jtem in a~u,caufil aurr;m quare 110
efi dluiCibile fecundum omne fignum in aétu e~, quia püélus
non efi contingulis Be immediatus punéto, vbl nanq; punéta
effent immediara ,tuc poffcmus feorCl1m punéta diuidcre, &
I;)lIbifatio ita nihil rcfhbit diuidendl1m. Sed dices . quid ad formam.
omne poffibjle potea poni ineffe.pl'imo prioru. igitur {j con
tinuurll efi diui{jbile Cecundom omne tignull1, p0l13rUr ineffe
RerponUo ~ argun1Cntum fiabir. Rcfpondet Egidius, q' pofsibil~ cd
l!gid.
modo debet poni ineffe,quomodo dl pofsibile, ê;{ quomam
hoc efi poCsibi\c in fieri & non in faét? • igitor debet poni in
~fut~tiD fffe in, ficri.~ fic femper aliquid l'enat dluidendum. Sed hfc
reCponfio~vidêtur contra AlcJl:andrum,Philoponum,Philonem,Be.')\.rifl .nam propotirio de ineffe efi illa qu~ efi vera de
pr~Cen'd,~od autem ponitur in fieri,non dl pofitum in dfe
de prlrCenti Cccllndum bonam logican1, Be ita hoc non dllo
gicam jnYêJligerc. Propter quod dic3S, vt fupra,q, pofslblle
Alittr'f{ clfe Cecundtjm aétum deber po ni ine(fe Cccundum e~ndcm
vtriurqi Cubieétl amb~rum prop.o.fitiono~ quantitatem ~ at
pofsibikefsc in porcntia ~ n~n debet ~Olll m. a~u fecundum
candem 9uantiratem,qUla fi propofitlo poCslbllis dl vera de
omni fat efi ponere cam ine(fe de quodam. Sed hrec for' 1
r
te reperem.us.
Hac quzfiio.ne reCumpta,nunc reCpondet , Cl' in (yllogi(~
mo illo laret deceptio,nam propofitio hlrc , corpus efi diuifibile fecundum omne fignum,efi multiplex, multipficitate
\'_ .
;2...
illius t~rillini cOl1?plexi , diuifibile Cecundu,m.omne ~grtunl :
~--«-~tV . ~~ paro Ci intdligitur diuiCibile (ccundunl' on~nc Ci~~um· p.?re~
~ • ...-~
. _
tia cU vcra,Be runc negatur corpu s l'0(f~ c(fe dlUlfum lecun,
crrtl!~
. p:'-::7 à um
1 omne,qUla
.
. argumentum
• proce d'It ab co ~v
~......rii
y
•• •~ •• r'~ 1
t:- . ~
bik{econdum (uccefs ionelll ad mud 'quod c!tpoCfibllc (ecr.rëhtn,
&~ .,... ~
.•
& -:z...."
" b
d fi liti
f.~ .- C;]",r"':"-i? d'um pumanent)am .f1multarem•• Ve a co ':luo e po 1
~
~~ ~i1cCeclJndumi'0tentiam,ad id,quod tll poCCibllcfecundum
~~::Jk~f aétum,& Cie latet deceptio • RcCpondc:ndo crg o ad for~~rh
..--eTh · Cumit hanc Cuppofitionem.f. <l' nullo m corpus compOlllrur
.ex punétis,& dicit. Q?onia eoim non ca,~,unétu~ punéto_co.n
tiguus,h?c efi,quoniam corpus non componltur , e~ p~ét.,S
.contiguis e(fe omnino.(Cecundum omncm partem mdlUlfi
bile cll 'quldê ~r indl magnitudH1ibus,quia in aétu e(fe indmi
libi!e Cccundu~ ~in~e fignum in~q.cor1'orlbus, ~a au te non
/
quia pot~niia' dIUI~r,de Cc~und~p1 omne Cignum mefl .c~rp.o
ribus. Ad formam crgo dICO q; çorpus naturalc efi dllllfi bl-'
le (ec'u'ôdum omn~ fignum porentÏ2-& frrccc(sion~,non autê
;étU-&1ifilbl cit~.modo fi ita dl, no Ccquirur corpus natura
te ell diuifibilc Ceê'undum omne fignum (e(undum (ucce(sio;
ncm , ergo P9Csibîle dl elle diili(um (ccundum~ fimult~teltl.
Hzc ad rorrilâm Arill.(ed adhuc videtur fiare argume:rum,
quia fi e(fet po(sillile diuidi Cecundum omlle fignum potêria,
efi pofsibite dÎuidi ffcundum omnc fignum, fed 0n.'~e pofsibile poteU poni irid(e ponatur ergo Indre, 'l> fit dmjCum (e'11<'
' 1'ltlsu,tur
" " ••1 .9tl~ fi 10,
' vt pnlls.ergo
.
oll}n~ liIgmfm,<x re
cundum
t
non vidct~r arg9mentum (olùt ~.Hocê quzUi~ In?uetur a'
M Philoponp. de qua in commcntarqs abunde.Ardl.U1detur ln
nuerc,rcrp~nfionem,Cl' pr..()po!i~io dc,..poÎsibili Cecu.nd~m-~ '
tenti;!m & (ucce(siOl1cOl ~9ni0t;c~.H.incffe;qUla'tuc fu~t
po(sibilis Cecundum allull1,& pel'manentlam,& fic concedlt
banc,poCsibiie en corpus natuu\c diuidi Cecundum oinne Ci.
gnum:& negat hanc,pofsibilc en elfe diuiCum Cecudun~ om
ne fignum,qui .. prima erat de po (flbili {ecudum potenClam,
Be (ucceffionem.(ecunda efi de poCsibili Cecllndllm allum , Be
(imulutem , ar pcrmancntiam . non crgo Cequitur uatural e
corpus efi diuifibilc Cecundum oml1e.ergo efi po Cs ib.ile (ccu
dum omne fignl1n1 e(fe diuiCum , Ced bene (equitur , ergo efi
pO(5ibilc diuidi (cc,undu~~ Om!l~ fignum, qu.ia diuidi fucceCrionem ac potcouam dlclr. DllIlfum vero dlcit aétllm & per
Illanentiam ac fimult3ttm.No~ enim concedlmus cœlii poCCc moucri (ccu&um omnem parccm motus'I non ramen COll
ccdimus po(fe e(fe motum CeCtlndum om.nen.' parté moru~,
qui .. tune cc(f.t(fet a mocu.Sed adhuc dublt.abIS, Olllnc poffibile POtcQ PPlli incrre,printO priorugl. Prtterç~ cuilibct pro
1
~
rr-
rl:!.. •
'..L
ET CORRVP.
pofitionide pofsibili correCpondet vna de ine(fe. AriCt. ve ll~
yid~tur h~c npn .e(fe Vera in Cuq:c(fiuis , Ced Colum in perma
nentibus. Philoponus vero pulchre exponir mentem Ari bDeus",p~
COIJ
fio,& vult Cl' in (ucceCsiuis,& in propofitioniblls polfibilibus gen,ibL1
Cccundl1l11 potentiam,non cod cm modo rinr ponendlr pro- Il,, 13 br.
poficiones in e(fe vt in iIlis qu~ fiunt in permancntibus.Nam
qU3'ndoq) vniucrfalcs ponunrur il1c(fe in particlliari vt cum
dicimus :dies cra{}ina potefi e(fe (ccundum omncl1l ~a rtem
Caris efi vr ponarur indre Cecllndum aliquam partem,'la die:;
eU,fi aliqua (ui pars ell.qllandoC}3 ponuneur ine(fe per nega.
till3s,dies enim craGioa Cecundum partem omnem porell eC
fe,fi nl1l1a pars craf!in~ dici fit impofsibilis;Be fic propoCitio..
nibus contingentibus in fuccef!iui~ aliquando correCpondec
v,na de non ine(fe:ahglliido vniuerCalibus corrcfpondem par
t1culares.ar in pcrmanenriblls alirer ,(emper enim vnillcrf.1li
bus vniuerCalcs,affirmariuis aflirmatiu~ corrcfpondcnt . Ex;
his pater folurio .concedo el'il1l corpus naturale e(fe dil1itibi;
le Cecundum omne: Cignllm (uccefCionc & potc:ntia.ergo potcfi Cecundum ornne fignum diuidi,irerl1l11 concedo fucccf_ 0
(jonc & pOtenti2.Sed cum inferrur ergo potefi Cccundü omne Cignum e(fe diuiCllm,femper ncs.anda efi con(equcntia ~a
a.rgumenrutrtprocedit-a- poCsibilc:-Iecüdum Cucceffiooem ad
po1iibilcfcatndum-pcrmancnriaRl. Ex his po(funt foloi mut
ta. fophi(mata,~t illud matcria poteU {lare fine forma : ergo
ahquando fiablt,corpus poren Gare Cine loco. ergo aliqllan_
do fiabit,<j<j de rigore logico negantur ,tamen concefsis pro
pofitionibns,negandz (unr conCeqllêriz,quia materia potdl:
fiare fine forma CIK-Eekionc ;1'I().R..tlIm~4imul, corpus fine 10
co fimiliter.Similirtr I)on Cequitur, omllis homo efi corru- • ,!)
p.ribilis.ergo aliquando omnis crir corruptusJempe.r ncglill
da efi conCequcntia,quoniam antecedens efi verum & poCsi
bile Rcundum fucccfsionem,non autem fecundul1l limulea.
rem.Hzc de dubitatione. 'Anintaduertc quoad verba Arj(!
q, ref~ondendo acccpit c,?rpus non componi ex pu nétis .cll
eG,~~la Ci corpus polfet coponi cx punétis , corpus po(fcr c(fe dllll(um,~ po (fe.r ~iuidi C(cundum olllne fignum.H z c a u~
çem Cuppofitlo acclP.lture vr conce(fa )quia etiam a Democri
to cOl1celfa dl,cum 10 Cuo argumento duxit ad illillll ranqua p
ad aliquid impoCsiblle.Philoponus ramen probat hanc quia
Cl magnitudo fiat ex punétis, aut quarenus punaa funt 'comi
gua,& Cc rangentia: aur quarenns non fe tangum, fi qn3rCnus non (e rangùnt ,inter ca dabitur vacuum.fi vr re rii glll1c
uc! quo (c tangunt (ccundulll tora,& fic magnitudo e(fet in,
diuiCibilis,cum e(fct punétorum penetr.:nio.Si vero quo fc ra
guut (ecundum partem;tunc erunt diuitibilia.
. vid.etur autt,m qudiido "9C pOllitur ) 0' ubig; 0' omui in
pd,rte punélum e/Je., quare ncce!Je e!Je diuidt maguitudinem Ù~
pUIl~1a. ~biq; ellim e!Je punélum. quart. aut ex taélibus dut
ex pUlltfis cfTc,
'
videtur autcm qUdudo TJOC p~n!t~r, 0' ~bi~ 0' ulldique.
ptmélum ~!fo,qud:e nrceflè en dlUldl mdgnltl~dlnem itl pUll:
él~m , UblqU': ~mm tfi pUlIélus , quart uel ex taélibus uel ex
pU/lélis trit, . .
. Proptcr ~crb3.qu~ih [C:l(tu Cequel1et ponuntur ,hic Arill •.
v~de.tur dubltar~ co.ntr.adiéta. Br du~ltatio potelllic C6111po
ni. SI punétus vb,C)J ln lIOe3 efi diuiCio effic! potd~ fecufldum
omne fignum •.hzc .p~tet quia diuitio fit in pullo,& ira vbi'iJ '
punétus cU, vblCJJ dlUllio fiet, vcl fiai poterit.Sed ponit ame
cedens.'& inqui:. Videtur auré quando hoc ponitur,& vbi'J)
&,vndlCJJ punllu,hoc ell,fcd punétum en vbiC}J ln linea.qua '
propter ncce(fe dl dlnldi mJgnitudinem in nlhl! hoc ê adee,
v~ nihil renct diuidendulll,& runc Cequetur pofit'io Platoni~.
v.ldelicc:t Cl' vcl corpora erunt ex taétibus, vc\ punétis. acliiClt quando hoc ponltur , quia vtrum hoc debear conccdi vcl
nc,ell tota argllmenti vis.Sic igitur fi punétis, efi vbiq; in \1_
neJ,diuifio fieri poterit ln aétu Cecundulll otnne fig nlll1l pun
étus cn vbiC}J.igitur diuifio fieri poteU Cecondu omne Cignu.
Animaduerre Cl' CenfiJS litera- eG Ca nus, verba ranlen textiiS forlitiln Cuot cran(poCita,B( fic paro1phraLlicc legerem., vi
dcrnr
Anti.c.JI
�. "LIBER PRIMVS
A
If
detur'autcm quando hoc ponitur Sc vhiCJJ & vndlCJJ cITe pun tlus.Alio modo vhiqJ dülrihuit omne r.gnri, St Cic lion nbi'J:!
tlu~,hoc efi di cere Ci vbiCJJ & vndiCIJ punétus dl, hoc debec dt puntlus,quia punétus non efi in puntlo,neC}J iuxea, & co
p~m,& tunc h~c en maior fyllogi(mi hypothetici,interpo- tiguus puntlo.& fic lireram cxponunt latini.Er Iicec rcfponnit conc1ufionem ante minorem & tu cran(pone minorem fio h~c vera fit:actamen non poten cexcui coufonare. Pro.
fic.vblCV cnim en puntlus h~c en'minor & poCitio antcce-' ptcrea videtur mihi <J? Arifi.fic difiinguat illam. <J? punélun.
~en~i~:tunc conc1ufio, qu'arc nccelTe en diUidi magnitudiné ~(fc vbiCJJ in linca fiue continuo poten cITe in aélu & poréna.
JO IlIhll,hoc dl v[q; adeo vt nihll renet, & fic (ccundum om
Si in aau,fic puntlus cric imediarus punao, & ci contiguus.
ne ~gnum,& tune dat dubicationcm,& inquit.<ll!..arc vcl ex at fi in potemia,non dl ita,quia [emperldata parte,in ca crut
ta~15,vc1 ex püais erit cotum ipfum,quod erat Placonis 1'0- infinita punaa in potétia,& hoc inqnit.Hoc autem fic vbiC}l
fitIO,& hoc modo ipCa litera pacet & bene.
cxifiit,quoniam vmis en in aau,& omnesvC vnuCquifq;.q.d •
. In commêtarijs de his verbis f~cimus qu:.:(\ionem.Philo, omnia punaa habent viccm vnius rei in aau.qua: cnim (unt
ponus vero legic h~c cum pr~cedentibus,nam cum deduxit pIura potentia,ideo omncs ut unum quoddam effe ait. plua~ hoc,q, tune magnitudo componeretur ex punais,onen- res vero vno fcorCum & in aau non funt . cofequencer enim
dit nunc quid confequencer Cequitur,& dicit.Q.!;!..od fi ma&ni non Cunr,quapropter non vbiqi fnnt in aau. quia fi vbi'lJ cf.
t~d.o e~ punais componcretur vt dicunt,qui corpora ex in' fenc in aau,plura cITent.fi cnim fecundum punétum medium
dlulfibllibus componunt, videbitur püâum elTe,& ubiqJ , & efi diuifibile,Sc fecundum punaum iIli immediatum & conti
pro idefi,& in omni parte. V cl mclius poten continuari hoc guum potet\ diuidi, quia ambo in aau , & eiufdem racionis.
paao.cum cnim dixit ,magnitudincm [ecundum oé Cignum Sed hoc non,non cnlm efi contiguum fignum figno, vc1 qd'
non ~lTc aau diuifibilem, onendit eos,qui ira dicerent,quid idcm cfi,punétum puntlo,Sc tunc fubdit quo modo erat diui
fequ'turC vt dicant)& dicit. Videtur autem quando hoc po ni fio dicens.Hoc autem erat diuiCio Sc compofitio fupra puntur.f.q, magnitudo fecüdum omne Cignum Cit diuifibilis aau do in potentia,quare erit & congrcgatio 8( difgr~gatio: (cd
& vbiCV & in omni parte e(fe punaum ae Cignum fupra qd' non difgreg~tio in atoma,& dirgrcgatio ex acomlS.plura.n.
fit diuilio aau.nam cum magnitudo fit diuifibilis {ecundum elT(nt ôltoma,& punéla in aau, vclabfurda,quia forte gr~cü
onme fignum aau,& fignum 8( punétum idem fine, vide bi- verbum corruptü efi,& debet did atopa loco verbi atoma,
tur cp in omni parte magnitudinis erit punélum , & fignum necv fic vr vbiCV diuifionë fit facere. videlicetïn püao medio
.. au.quo concelTo infert ,quare necelTe efi diuidi magnitudi- & in punao iUi immediato. Ci enim elTet contiguus punétus
nem in punéla,cum vbiqJ Sc in omni parce ût punaüaau,& punéto,hoc vri'J! e(fet,ideo fubdit verieatcm re[po nfionis di
t~nc fequitur aut ex taaibus,aut ex punais confici magni(U ccns • Sed in parua & minima en dirgregatio & congregatio
~I~em. Animaduerce.vt ex eommencarijs Philoponi col- ex minimis ,fic igitur patet vbiCV' cITe pûélum inj porencia nul
hg,tur,<J? fi tot elTcnt aau puntla in magnitudine,fecundum libi e(fe in .. élu nifi in extremis. Secundo patet dirgrcgationé
~uoe par~es ipfa Cit diuiCibilis.cum (rcundum partes infinitas & congregationcm ficri in minima 8( ex minimis: nô autem
le Ill3gmtudo diuifibilis,infinitacrunt aau punaa in ip!". & ex. atornis II1diuiCibilibufCV punais.
_
fic magnitudo componecur ex illis & diuidetur ad iIIa . V bi
Sed circa h~c qua:rit Egidius in qu~lHonibus. vtrum cor~nllll punéla infinita fint in mOlgnitudine,erunt attigua, cum pus qu antum & continuum Cit diuiCibiie in infinitum, <J? non
Inter ca non derur vacuum,ncc detur pars non habens pun, videtur ,quia tunc in co elTent infinitz panes quant~.
C aunl.ergo funt attigua,& ica magnitudo componetur ex il.
Ad hoc refponder Egidius q> corpus continuum diuidi l'of
IIs,& ?iCsoluetur ad iIla. Cl.!!..arc oportct dicere nullu cITe pun fe in infinitum en d upliciter:vc\ vt naturale, vc\ ut quantum
~u~. In aau in magnitudinem,pr~ter eum, quo magnitudo continuum. vr naturale,propoûtio en falfa, quil omne cordl~ld,f .. au ab altera magnitudine( vt Philoponus autumar) pus nattlrale en dercrminatum ad maximum & ad minimü,
aIl) CUIl~ POtenate vt dicetur. V erum hzc uerba legas & rcle, vt diximus. vt continuum vero,adhuc dupliciter, vc\ fecundum partes ~quales vni cert~ dat:it:& fic non po(fet diuidi in
gas,qula abfirufi(fima funt,& mihi occulea.
infiniwm, vel (ccundum partes proportionalts proporeiol1C
Hoc autem I!j, inen. iu omfli parte> en quia unus ubig; eft, minoris in:rqualiutis :. & {jccorpus potefi diuidi in infinirif.
0' omfles ut unufquif<J;. plures autem uno flonfunt. conjèqué rarioncs huius rci ex rexru colliguntur & efi Arillotelis in li
'
ter enim,non {Ullt. QEare,non om"i in parte. si enim jècundu tera dcrcrminuio.
~ed filper hac dttcrminatione contiugit dubiure.primo
medium efi diuifibilis, C7",jècundum cOlltiguum pUflélum erit
diuifibilk.Hoc autLm non.non enim tfi co.'ltiguum fignum fi:: q~la vna dl potentia contrariorum.1 o.mrta.& feculldolto~
plcorutn.~ugumc~tum ~ dim.i~U[io Cunt duo oppofita.igi_
gno"tut punélum punélo.Hoc autem,est diuifio, aut compo= tur vnl en t potentla vtrJu('ll' Igltur per candem potentialll
fitio. Q!!dre cft f::ï congregatio f::ï figrega tio,fid ntiJ; in im corpus natur;lle quantum poteU lugeri in infinitum.hoc cô.
partibilia (J'ex impartibilibus (multa enim [unt impofiibi:: fequens efi Contra AriUotclem. ~ .phyCi.tex.comen.60.qua_
lia)fltCJ; ita,ut omni in parte diuifto fiat (fi (flim 'tffit conti= ~e & antecedens. Secundo. Si corpus quantum vcl continuŒ
poten diminui in infinitum vcl ratione form~ vcl ra
guus punélus punélo,l,oc utiq; tffit)fed in parua C7" millord Ipfum
'.
Clone ma(ert~,non ratione form~: quia' forma terminat Be
D cft. fegregatio, (J' congregatio ex mit/oribus.
finit. J :phyfi.comme.n. f. 9.in 6ne.~~c ratio ne materia:, quia
.~~~~~i~i Hoc autem fic ubiq; exi/lit: qu.oniam UIlUS ubiéJ; est, U' mater~" pro tanCo mlnUltur pro quato rccipit minorcm for
omnes ut unufqui[q;,plures uero uno non {unt. con[cqucflter mam.lgltur Ci non pocefi ipCa forma minui in infinitum nec
fnim nOIl funt,quapropter lion ubiCJ;. Si enim fecudum mediü mareria,cum correfpondcnrer diminuantor. Tertio'. Hzc
Egidij detenninatio en contra Auer.~an[Um.f.ad primum
diuiflbilc,Q' feeulldum cotiguum punélü erit diuifibile,fed diétum.
vult eni~ Auer. 3.phy .commen.60. q, geometra Be
,'oc n01'. non cnim cft contlguum fignum flgno, url punélum naturahs conuemullt quantum ad hanc propofitioÎ1é.jq, can
punélo. HOC dutem frdt diuiflo uel compofltio, qUdre erit U' tinuu~l en minuibile in infinitum.non autem augom'enrabi;
congregatio U' di{gregratio., (ed no" in atomd U' ex dtomis le,qula fi elTet augumentabile in infinirum aliquanda erret au
(plurd etlinz effint aloma ucl abfurdd) nfque fte ut ubiq;~diui= cmm.non autem fi diminllibile aliquando diminutum, ve dicit ibidem.commen.6 9.lfi:r Cunt' maximzdifficlIlrates,&lra
!lO.f'C m {deere. ft enim effit contiguus pUllélus punélo , l,oc tlz a mein.J.phyû,& alibi,& fcmper in re hac fui am biguus
Ut~'1~C e[fot) fid in parua U' minima eft, (J' cOl/gregatio (X & varia fcripCi,quemadmodifColeo in omnibus rebus mcis.
mIll/mis•
In phyloCophia cnim nihil cerri habea', quod non posfit cITe
Co
-1111'3 G
R~fpondet q, punétum cITe vbiCIJ potdl intclligi Iduplici- probabile pro vtraCV parte. Pro foluti?ne ~oru~ ig~rur quz
ter. n&modo vt verbuOl vbique difiribuat Cingulas totius nunc occurrunc,dicam cum protcaatloe dlcenql aliter fi aIl
ire ad
partes, fic eonceditur.nam in Cingulas cocius partes dl pun ter contingcrec. Et primo animaducrce <l'augeri
1
p.
Prima du.
RcrponliQ
Egil!.
G
Dllbit~tict
ptim~ c6
tr.1B&ilS.
,
Il
eft
/lt
en
~aIia dl
cl;& ppria.
Solutio .,
primù (up
pOUIIlIa.
�DE GENERA. ST COItRVP.
t
l
(:eroUatiii
Scd!dlllll
CoroUariii
K
Tatium
CeroUarlii
Qsartum
L
Icaid.\.q.
Id
rll'e Stad formam apud Autrroem R totum iIlum terrium.
cau(-a efi quia e(fe forma Be perfeétio idem funt. per augmen
tum enim res crefcie in perfeélione,quia in maiori quaco efi
maior virtus ca:teris pari bus • perfeélio efi forma Bi e(fe fiue
aélus.igitur per augmcmum res currit ad formam. Ex quo
fequicur q. quantacunq; cont!ng!t e(fe ~agnitudinem in po
tentia in mundo tantam contmglt e(fe ln aélu.Nam l11undus
efi perfeélus,Be confiat ex omni materia tot"q$ posfibili {ecu
dum perfeélionem,nulla cniro e(fe potefi perfeélio,qua: non
fit in mundo.igitur fi potefi magnitudo auge ri in infinicum,
potefi e(fe quando auéla,immo ab ~terno fui(fet auéla.
Accipio fecundo q. diminui dl ire ad imperfeélionem, 'la
ficut ln maiore quato efi maior virtus Cvt dicitur)ca:tcris pa
ribus,fic in minore minor. Imperfeélio efi non e(fc priu3tio,
& quafi materia, vt Auer.dicit. quare ire ad minus efi ire ad
priuatiollem Be imperfeélionem. Ex hoc fequicur contra. Cl'
non quantam contingit minui magnitudinem.: tantam :ontingit e(fe minutam quia fiue hoc ponatur ,fiue 110n, mudus
dl femper a:que perfeélus.& fic non oponet e(fe in aélu, Cu
nihil ad vniuer(um. Tertio accipio q. tam mathematicus,
qùàm phyllcus c~~c~der~ debem hanc, magnitudo corpo:
rca potefi diminui III IIlfimtum,non tamen eodem modo.na
phyfieus concedit hanc per accidens, quia per habitum att})
rationem mathemaricam.at matnematicus per fe,quia propria ratione,qua: dl cpntinuitas.continuum enim Be a phyfi
co,& a mathematico confidcratur primo cœli.commen.z.
verum a naturali, vt accideos corporum naturalillm , a nJathematico vt continuum,Be fic a phyfico per aCcidens, Be ab
ipfo mathematico p'Cr fe. Ex hoc (equitur q. lie et naturalis
phylofophus concedat illam,non propter hoc,oportet nega
re minima naturalia,quia per fe minima naturalia,vt eo,~p.o
ra natuf3lia dantur per accideos, vt quanta non dantur.,'g'tur phyficus per Cc habet illa ponere/ed per.a:cidens negar.e
& hoc pauci ante me norunt. G.!!.arro aCCIplO q. naturalls
phyloCophus nec per fe nec per accidens deb~t cocedere cor
pus cotinuum po(fe crefcere in infinitllm, qUIa runc o.portet
concedere ipfum e(fe auélum quandoq;.a.c m.athematlcus P,o
tefi i\lam concedere,rarione iplius quantltatls,qu'J! vt fic nul
lam dicit perfeélionem,cum non lie de principijs aéliuis. His
habitls verificatur politio Egidii. Et ad rationes.Ad primam
iam patet {olutio .Augeri enim & imOli~~i ~unt ~ppofita ~ ~
ideo potentia efi vna vtriuf'l3,ced augen II1l11fillltum & dmll
nui in infinitum,non funt contraria,quia non fum ciu(dcm
gencris,cum creCcere in infinitum fit imposfibile, quod nullo'cll in generc. Ad Cecundum dici potell , q, rationc materiz qu:mta:.& cum dicitur ,tunc ratione forma:,ncgo con(cC)uentiam,per fe enim ratione matcriz qu,lII1t:r minuirur in
infinitum,& concedo Cl' forma potefi minui in infinitii,non
per fe ratio ne forma:,fed per accidens ratione materia: ql1an
tz. Ad tenium iam pacet folurio ex tertio accepto. Et fic pa
tet determinatio qU;lefiionis,qua: non minlleuis fuit. Secun
do qua:runt, vtrum corpus fit diuifibile fupra omne fignum
vcl Cecundum quodcunt}) fignnm,Be videtur Cl' non. Primo,
quia tune fieret ex punélis.probatur co~feq~entia in .textu,
quia posribili porito in e(fc,nullum fequltur Imposfiblle.ponatur igitur in e(fe,Be qua:ritur quid rcCbt, non res diuilibiIis.igltur indiuidua.igitur punéla.Secundo,corpus non ca di
oifibile vbiC}3 fui.igitur non diuifibile fuper omne lignum. an
tecedens p.1tet,quia non efi diuifibile Ci'pra punélo extremo
vcl i\li proximo,cum vbit}) fui fit punélus Be non vbi'l3 diuifi
bile. Tertio,ha:c propofitio.corpus diuiditur Cupcr omne fi·
gnum,ea imposfibills.igitur imposfibile efi corpus diuidi fu
per omne Cignum.anrecedens patet. eonfequcntia declaratur per reguillm logicam.ab impo5Cibilitate propofitionis de
'nc(fe ad imposfibilitatem propo!itionis de posribili. Ceruatis
codem pra:dicato & Cubieélo • ~rto , corpus potca diuidi
fccundum omne fignum.igirur ifiud corpus diuiditur aliqua
do fupu omne fignum. tenet. con~cquen.tia a propofitiQlle
posfiblll de termino COOlmunt partlCulllnrer tento ad pro~
po!itiollem de ine(fe de codcm fubieélo difcreto tento temfouU.conCequens dl imposfibilc.quare St antcccdés etiam.
Circa hanc qua:fiionem Sorti cola: conccdunt fupcr omne fignum corpus efi diuifibile,quia fupra fignum corpus dl
diuifibile,Be nullum efi fignum,quin fupra illo corpus fit diui
fibile.igitur fupra omne fignum corpus efi diuifibile.negane
vero corpus e(fe diuifibile fuper omnc Cignum , quia nullum
efi vc\ potefi elfe ralc corpus,quod diuidatur {l'pra omne fi.
gnum. caufa vero efi quia in prima corpus fiare dicune
confufe tantum.In (ecunda determinate. Captiuncularores vero ali~m fingunram fint refponfionë, concedfj~ enim
corpus diuifibile e(fe fupra omne fignum , & hanc etjam.cor
pus diuifibilc e(fe fupra omne fignum,& banc etiam. corpus
potefi e(fe diuifum Cupra omne fignllm . probant per verba
Auer.quia corpus efi diuifibile Cuper quodlibet fignum indif
ferenter , hoc efi nOIl magis fuper vnum S Cuper aliud . vel
igitur efi diuifibile fuper quodciiq; fignum vc\ [uper nu\l um.
non fuper nullum . igimr efi diuifibile fuper omne fignum.
Similirer corpus poteil e(fe diuiCum indilferenter Cuper quod 0
libet,hoc efi non magis fuper vnum, 1i fupefialiud.igitur vcl
fupra omne vcL Cupra Ilul\um vt fupra • Secundo aiunt hanc:
non e(fe veram,poffibile dl corpus diuidi fuper omne lignu:
vcl ifiam,poffibile efi corpus cë diuiCum fuper omne fignii~
quia hzc efi imppfsibilis.corpu5 diuidirur vc\ efi diuifum fu
pra omne Cignu.igitur Be iIIa. & ita fequitur impoffibile COI:
pus diuidi vci e(fe diuifum (uper ol11ne fignum.Cau[a efi,sa
in primis propoCitionibus pofsibile facit (enCum diui(um, Be
non debellt poni ine(fe.ln (ecundis fenfum cotnpofitum, Be
dcbent poni ine{fe.& fic volunt Arifi.& Auerro.intcllexi(fe.:
Sed quolibet proferente contrarium ilultum cil follicitunl
e(fe primo topicorum. Ifias captiunculasl10s dcbemus fper
nCl'e,quoniam colorem non habent, cum ncc rationem na
turalem,nec po(fum fundari primis principiis: immo uiden
tur & (unt contra Arin,Be omnes gra:cos.Arin.enim in lite.
ra voluit continuum e(fe diuifibile,omne fignum e(fe muId
plex feculldum aélum Be potentiam .Nam diuifibile efi ver P
bum notans potentiam.igitur potea refohlÏ.VJ10 modo cil
diuilibile hoc dt poteG diuidi,& hoc vocat diuifibile fecundum potétialll,quia cum diuidi fit motus quidam & motus
fit ~élus in~perfeélus femper videtur poteneia qu:rdam ad vi
tenus. Allo modo cCl diuiCibilc hoc di potefi e(fe diuj(um
qua ratio ne intelligitur fub diui(o e(fe. veluti differunr m~
ueri Be motllm ('(fe fexto phylic.Nam pofi omne moucri cft
motus.noll autem pofi omne motum e(fe efi motus. Si igitur ca vt dicunt vcl Sorticllla: vcl captiunculatores,Ariilo.
illud non dixj(fet multiplex Cecundnm aélum Be potcntlam,
fed vcl (ecundum confuCum Be determinatum Vt primi diClint, vcl Cecundllm fcnCum Copofitllm Be diuifutl1, vt fecundi • A mplius,apud Ariilotc:lem viderur e(fe pofsibile dcbere
poni in c(fe primo priorum. Be hoc efi rarionabilc.nam vd
ad fcnfum diuirum ine(fe pofitum feqnitur impoffibile, vcl
non.fi non.igitur poteCl poni in e{fe.li fic.igitur in ipfo pof..
fibili includetur impoŒbile.omne enim [equens ad aliud in
cludit~r in illo, vt b.cne Egid.Multa alia dici po{fur.t,qua: ~ri
mo prlorum notalllmus, propter ha:c tenet Egid. q. omnc
poffibile,eo modo quo pofsibile pot po ni ine(fe.conrinuum
efi diuilibile {llper omne fignum Vt Ille terminus diuifibile
dicit ~~um,iIla efi falfa,qllia e(fet' CenCus, continuum poteO:
e(fe dlUifum fupra omne fignum vt dicit potenriam efi ve. fi 1': n . '
,
,
n,qUia eOlUS eu.cotinuum potefi diuidi (uper otl1ne lignG.
modo Cic ponendo ine(fe illam,nihil impoflibilc fequitur.
.V t vero h;lec polido intelligarur, dubitatllr contra cam.
primo qUIa qua:ro qua: propofitio de ine(fe correfpondet il
li.continuum potefi diuidi fuperomnc fignum .fi efi vera,
(enum en Cl' non nifi b'J!c.continuum diuiditur fuper omne fignum.Sed ha:c videtllr falfa,qllia fua cOlltradiéloria cil
vera ,'nuUu corinnum diuidirur fuper omne tignum.igicur
propofitio poffibilis illi correfpondens crit falfa. Amplius.fi
ponamus ine(fe cp corpus diuiditur fuper omne fignum, igi
tur pottfi e(fe diuiCum fuper omne fignum , quia fecundum
quodeunt}) fignum corpus modo dilliditur, ipfum potefi cC
fe modo diuifum fuper illud,quarc fi ponamus in e(fe <l' nue
corpus diuidirur Cuper omnc fignum dari ratione potdl po
ni ine(fe
�LI BER :P R~ I M-V,S, ~
16
"; oi ioclfc' <plapra ëimnc rignumCit diuifum,&!ic idem quod ,tcrtium.Et'ad confinnatlonem paW (jmiliter. ' Ad rationcs E
"pril,ls • Tertio pof!ibilc efi contjnuum elfe diuifum fecüdum
vcro in principio patet [olutio. Potdl enim ilIud pOlli inec..
a.& fccundum b.&!ic de fingu\is.igitur Cecundum omne ~- fe vno modo,& non poni inclfe a\io modo .. Similieer êt con
'gnum poten e(fe diuilum,ab omnibus fingularibus accepus cedimus has, aliquod corpuS diuidirur fecundum omne~.
Jufficienrer ad vniuerfalem.Cecundo topicornm. Confirma- gnum.& iIIud'corpus diuiditur fecundum omne fignum. I!S
~ur .quia omnes fingulares hle funt pofsibiles & inter fe non cet nunquam erit diui[um fecundum omne fignum. hlec nu·
&cl,p~~O:. IOcompofsibilcs.igitur infcrunt vniuer[alem. Animaduer hi vidclltur de re hac.
peni. IIO , tëdum irat}l primo Cl' Auer.in nona huius primi paraphra!i,
Non efi alienum ab co,quod diximus in comlllcntarqs q,
lice:t nihil ad te:xtUIll dicat:videtur ramé ad rem n~nram fic AriCper hlec verba remoueat vnum dubium magnum. Et Ptimusq5
nisCculu ••
refponfiont'm Arifi.inreiligere,Cl' iIlud fignum quodcuq3 ro dubium(vt arbitror)efi tale, Ilam magnitudo poten diuidi
tdt cap i compo!ite & diuife.compofite cum capimr ,efi lm fecundum hoc püélum,qllod efi in hac parte: aau, diuilio.n.
fus Cl' ~ontinuum poten e(fe diuifum Cccundulll quodcuq1li~ fit in punao.ergo diuifio fit in punélo,quod aau dl in parte
gnpm 10 vno inilanre,ita Cl' nunc lit diuiCum & Cecundum ni quz diuidit,ur • & fi~ili ra~ione ficri potdl diuilio in punao
hll ,diuidendum, vc\ poteil Intelligi diuife,& efi CenCus Cl' po- alio,qui aau eil in aba parte,& fic de omnibus. ergo fecuntefi diuidi fe:cundum a.fignum in hoc innante, & Cecundum dum quodcüqJ punaum aau fieri potefi diui!io. Vd qu~. Scils q&,
nisfcnflll,
'. b.in ~lio,& non pro vno.Q!!are concedet ipCe côtinuum cll flio d} htc,famo[um dl diuifionem partis' fie:ri per punaum
F
diuifibile,& potefr e(fe diuifum fecundum quodcüq; fignum quod aau en i illa.ergo quot Cunt partes diuilibiles tot funt
B diui!iue:,& lion fecundum quodcunq1 compofitiue, vt nô (e. aau punaa. Vc ex commentarns Philoponi potui pereipe. Sor.q5.
quitur.homo en receptiuus omnium Ccientiarum. igitur re- re. Ad hanc dubitationem fic en refpondendum, Cl' punaü
ci,piet cas quandoq1 inlimul.quod enim dicitur de aliquo di- elfe omni in parte,qut diuidi potcn,inte\ligit dupliciter. Vno
U1fim,non Cequitur ut conillnélim dicatur. Caufa autem qua modo Cl' quot funt partes, qUle diuidi po{fUl~t, tot fun.t aau
re faa a diui{jone Cupra vnum (jgllum,non polfie (upra om- punaa,quz per diuiCionem relinquuntllr.Aho Olo~o,l\1tc1ne fieri,en q, cum fic fupra aliquod punélum,ee(fat poeencia ligitur in pocentia,Cl' nulla fit par~,in qua non pOCSlt e(fe pii
ad diuidi fupra aliud ad illud ë>fequens. Sed dices contra.<,l3 aus,qui ex diui{jone relinqllitur.primo modo ncgatur.fceii
fada dillifione(upu a,pllnao,poteil tieri Cupra b.remoto & do modo conceditur, & {jc nô fcquicl1r aau magnitudinem
Uon proximo.igitur non ce{fOie potentia diuiflonis in,al,io.':1- erse ex punais. V cl magis ad verba Ari(dicamus 'l' pÜallm
dam aiunt Cl' verbum A.uer.lic intelligitllr,cr faéta dlluCione efse in omni parre,poten dupliciter intelligi. Vno modo per
(upra a.p~lI1ao ce(fat potentla diuiCionis in punao,qui no di proporrionem rénis, vel per liflcudinem ronis,& fit cfl vous
Oa.t ab illo plus vno minimo llaturali, quia (ecundum Auerr. vbiC}3,& omnes punai in oibllS partibus funt vc '(IlUCqlli(q1,
nllnimum naturale cil dare in nacura,quare faaa diuifiée in hoc dl,quia qua ratione: dl in vna p;trte, & eadem ratiée en
.. ~
a.non poteil diuidi in ipCo b. ni!i b. di net plus vno minima in alia,né Cl' omnes Cimul aau Cine in omnibus partibus. Sed
ab.a.quia tune daretur minus minimo.Sed h~c e:xpofitio na quia vt in hac parte pl1naU~ e(fe poten vt fiat diuilio:ita & in
r~ ?on potdl:.Primo,quia tune per hoc Auerr. 110n habcrcc lingulis e(fe: poccfi ( vt Philoponus in quit ) & hoc modo cil
ratlonem [uz difiinaionis,quam probare enitcbatur. Secun punaum e(fein potentia in fingulis, qU:ltenus ca utiôe,qua
do,minimum naturalc potdl diudi , 11011 in partes potences in vna elfe potdl,& in fingulis e(fe poterit.Alio modo ~n,tcl~
p~r Cc: exifiere , Ccd faaa diuilione rc:foluitur in continens. ligi poteet in tot partibus e:(fe punéta aau, quot funt dIUl!ib,
C Igltur nOn ce(fat potentia diui!ionis. potefi enim diuidi;quia' 1c:s,& hoc fal(um en, quia tunc pnnaa c(sent attigua, vt dice G
poteCl conuerti in continens. Videtur igitur mihi e{fe dlcen tur.vnde dicit.Hoc autc:m q, punaus indl in omni parte,efi
dl1m Cl' Aucrro.vult Cl' 'faaa diuifione tupra a.punao,noll quia VllllS vbiC}3 c:n,& omnes vt vnufquiCq; c:n, fimHitudine
P?C~t fie ri Cupra alio,quia diuiflllTI e(fe efi in infianre, & vllfi rationis.ad hune videlieet fenfum, 'l' qua ratione potcfi di.,
d~ulfum e(fe in vno infiante,igitur fi vnius Cigni en vnum di uidi h~c pars per diuilioncm , ex qua dcrelinquitur punaps,
ul.fum e{fe in hoc infiante,noll poccfi eodc:m inCb!ncc cAïd dj eade:m rarione,& omnis pars. verum hoc paélo intclligcndo
'llfto in alio.igitur cc{fat potentia ad dillifulll cffc pro iIIo in. non funr pl ures aau vno,cum nullus alius aau fit,nili Hic, 9
fi~nte:.licct adhuc diuidi po{fir pro alio, 8( proprerea conce:efi magnitndinis te:rminlls,ql1o magniwdo efi aau diuifa ab
dttur illa in (enfu diuifiuC' 8( non compolitiuc,hoc dl pro di- alrcra.ca'tcra autem funt filllilitudine rationis,quatenu5 qua
uer{js infianeibus,& non pro vno. Scd dices concra.hfc po ratio ne magnirudo efi aélu diuifa per ilium ab airera, eadem
t,fi continuum e(fe diui(um fecundum a. in aliquo infiallte, rationc qu~libet pars poten e(fe aau diuiCa ab altera per fuii
& fccundum b.pro eodem innante,& [ecudum.c.in codem, punaul11,qui derclinquetur ex diui{jone . Q!!od autem aau
& lie de fingulis. igitur fccundum omne in codem infiante. non fint,probat.ql1ia non [unt conCequencer,hoc en aau di~
Animaduerte igitur Cl' ad hoc vt ex fingularibus depoffi uili,& immediatLQuare( ut reae infert) non in omni parte
bili inferatur vniuer[alis de po(sibili pro eodem infiante,re- en aau punallS. Dc:be:s (cire, 'l' diuulgata propo!itio en q, Propolirio
quiritur primo q, omnes fingulares fimpoffibiles in eodem diuifio magni tudiniç fiat in punao, verutll communiter no cois fupra
punéio III
nunc:& Cl' non repugnét fimul e(fe in ilIo, nec Hiis repugnet intelligitur.Propterea dcbe. [cire, q' non intelligitur diuilio diuilio.
vna indeterminata accepta vcl acceptabilis. exemplum.So nem magnitudinis ficri in punao,qui aétu fit in ipCa magni- H
,' , D (rates poten porrare. 9.lapides & non. lo.hzc en fal[a.po- tudine ame diuilionem,quia tune pnnaa in magnitudine cf.
"
ten Soc rates portare omnem lapidem, quia non decimum, (ent conrigua:& magnitudo coponcretur ex punais vcl pun
& non qu ia fingul arcs fint po{sibiles vcl incôpo(sibiles , fed étum efse diui!ibile • Sed dicÎtur diuifio magnitudinis fieti ln
quia vna fingularis indeterminata illis repugnant.mm no, punao,quia per diuifionem magnitudinis relinquitur pun.
Uell\ dete:rll1inate Cunt compofsibiles,decima indetermina- aus.Semper enill1 diui!ionc faaa,punétus rcmanet,ut termi
"
ta impoCsibilis.& lic poten intelligi 'l' ce(fat pocencia diuiCio nus diui(orull1. quare ante diuifionem non erat aau puntlus ,
ois filpra aliud,non quidem dcterminatum , Ced indetermi- in parte diuilibiliJed Colum potentia. Deindc Ccquuntur illa
nuum.h~c itaC}J po(funr Hare ad Auer.mentem. Verum pro uerba. { Si enim fecundum medium} vbi fecundum Philo- Drcl'~tllf
folutione ad argumenta contra Egid.facilc per h~( poten r~ ponuOl vult pr,o bare,,!, nunquam magnitudo poCsie erse pc fuppofW'
açcrpla.
fpondcri. Ad primum.cocederct illam e:lfe de ine(fe iHi cor- nitus diui[a,ita vt nlhil rclinquatur diuidcndum. hoC aute.1ll
&rpol1dcn~em,, & c.um dicitur illa ~n i~lpOCsibili5,~egatur 1 facit,quia C~pe hoc afsumplit , & ipCum vd non declarau.lr,
.:.ontradlaona ctJam negatur ,qUIa ahquod continUUm dl vcl non ita dilucïde vt ln hac parte,Be dicie.Si cnim nugmtu
UI I~ur fuper omne lignom,quia diuiditur Cuper cotum. igi- do CecunduOl medium & medium medij,& {je Ceeundum to
'\ ;,\
:ur (juper omne fignum. Ad fccundum eoncedo , Cl' fi diUidi tam lit .au diuiCa ita v~ nihil dillidcndum derdinquatur ,crit
1u &p;r aliquod 11I0do fignum,poteil e(fe diui(um Cupra il. etiam diuifibilis aau ad contigua punéta. cum toraH di~ifio_
e finguli5 nego,quia vna indeterminata repugnat ne faéta , nihil nifi punlh remancanr, Be lic erant COrttlgua.
u • 'b
omm us çtermiOath pro vnp ilIQ nunc, vt diétum ~n. Ad Modo dcnruit C9 n (cqucns( Be Inquit.)Hoc autcm non efi dl~
A
·
d
Il::
.
�OS' 'GE.NERA. 'E T CORR VP.
1
8lgnil pUR
tiUID.
J{
Vtrum co
tinuum lit
diuiGbile
fccundum
oë Ggnum
L
llndum,quia lignum figno,boé en pûtiétum punéto non ell Vc'rir:t86~ p.rimz$vt Philoponus in quit ,fuAic,ir, vt h:rc parti N
contiguum,& e"ponit quid efsef punéta Cfsé (ôntigua, & di culatiii 001\ fit impofsibilis , Indus fit fecundum partem. a.na
cic.Sed hOC.f.puhéta vc1 figl1a e(se tontigtta cCl diuifio vc1 co' fi poteCl fieri ft'condum a.partem,fleri pouCl fecundum 001.
pofÎtio magnicudinis; & ica 110n l'ofsune punéta;cfse cooci. nenrpartcm. Ad verirarem (ecundz oponet vt hze non fit
gUa.elfet enim magnirudd nihil aliud êj hze diuifa,vcl com , impolsibilis.,ll1dus dl fecnndum omnem cius,parcem. Modo
pofica. ~od vcro ad verba attinct,fignum aliquando acce: bze cCl impo(sibilis! cum lucccfsiua nunquam po(fUIlt c(fe fe:
pi mu. pro parte ad (cn(um dcmonClrabili.hic Afifio.accipit cundum oés partes,At fi cal11 diClinguimus l'cncs mulriplici:
pro punéto, ver'um non r'cten ad ca quz diximus .Oeinde Cc .tatclt) iIlius termini olllne. Aucr .comedir diuifc fumendo il, '
quunrur ilIa vcrba { Qgate en.& congregario } vbi,vt pla- lum te~rni~um ol11ne, vcr:iC}J,f.conrinuum pofsîbile efi diuicet Philopono,Arin.ex diéti. cdncludit Cl' congttgatio & (c: di fe,cund~m omne fignum,& continuum po(fibile en elfe di
gregatiô erunt;licet non finc atoma corpora,& , dicic.~arc lIi(um fecundum omlle fignum,quia in infianti a. poren diui
en 8( congregatio, & fegr.egatio • Sed ne'1J ad impartibilia uid! & e(fe dilli(um (ecundum a.fignllm,& in inlhitl b,potefi
J1e~ ex.intparti~i1ibus funt}na~( vt ,inquit )Si iti. t(fet, ~ul- diuidi & e(fe diui(ul1l fecundum b.fignG, & fic de c:reris fem
ta e(fenc a\;(ufda, Pnrterea t vt mqUlt ) nc:cj3 eorl~regat/o Be l'cr diuerfis inClantibus acceptis. Copofitc: vero negat Auer.
fegregatiO Ira funf, 'Ir in omni parte diuifio fiat.f.fecundum illam continuum pofsibilc dl e(fe diuifum in a.infianti [ecun
bmne punétum aétuale. Si cnim e(fet coociguus punal1~ pun dum omne tignum: coneecleret tamen banc continuum cft 0
éto,hoc V[iC}J effet,hoc en, diuifio fieree [ecundum omne pu pO(~ibile diuidi in a.inClantl [ecundum omne fignum,quia ad
étum aéluale.Demum (ub[cribit ex quibus cogregatio en,Be ve~ltarem huius(vt dixir Philoponus)(ufficir ,q, particularis
ad qu:r (egregatio,& inquir , Sed fegregatio efi ad paru~ & b~lc correfpondens non fit impo(sibilis. Epllogado igitur :;~
& ad minora,& ita ad magnitudines diuifibiles,& congrega dleamus, Cl' diuidendo propotitionel11 penes ilium tcrminu ,io ~
tio ex minoribus;& paruis, vnde (vt Philoponus dicit) qui concretum continuum,propofiti() non cCl vera in fcnfu diui
congregat proccdit ex minoribus [emper ad maiores ma- (o.In fen[u vero compotiro dl dubj[anda,quia rurfus propo
gnitudines:qui vero di(gregat cotra procedie ex maioribus fitionem diuidendo,multiplicirate ilIius termini diuifibile di
magnitudinibus fcmper ad minores, verum nec ex indiuifi- (endum e!l,eam e(fe vcram cxponendo diuifibile pro poffibilibus,nec ad indiuifibiles. In commentartjs qll~fitum dl ,bili diuidi.H:t'c enim vera eCl,conrinuii cCl poffibile diuidi (e_
de veritate illius , continuum cCl diuiribile fecundum OOlnt cundum omne fignum,quia fi particularis ci correrponden~
fignum vbi plura,& quidem acure diximus, Nunc vero a ni~ efi po(sibilis,il1a erit uera , Exponendo aurem diuifibile.p co
maduc:rce,q, h~c propofirio porefi difiingui primo, rationc quod cCl pofsibile effe diui(lllll (ecundum omne fignum, cft
I1lius termini continuum,fecundum [en(um compofirum,& i[erum dubitanda,quia fi rurCu, expoCuerimus 1II11m rermi,
[ecundum {en(um diuilum,quaunus porelt acdpi pro (ubie num fignun~ pro Pllnéto,nullarenus efi uera, nHi ad CenCum
do cominuitatis (oltlm modo,& ric cCl (enfus corpus natura nouu;n,llC ~~étum dtExponendo vero pro parte ad (enfum
le efi diuiribile fecüdutn omlle fignum,& hocpaélo d~ fal(a; .' demollrablh,rurfus en dubla,ql1ia fi cxpofuerimus ilIud [yn
cum corpus naturalc: ammota continuit:tce, nequaquam cn' -categorema omne compofite,efi rimpliciter falfa: nam hzc
diuifibile,cum diuifibilitas in parres proportionalc:s p~opor e~ impoÇsibilis, continunm in eodem infianti poten e(fe di.
tione fubdupla n6 competat naturalibl1s corporlbus,mfi ra. Ululm (ecundum omnem eius partem . Sinautem diuifc illa
rione cotinuitatis, vd qU:itenllS l'0tdl fumi pro corpore na- dl vera,_quia qua ratio ne continuum potell e(fe diuifum in d. p
~urali Continuo,' & Cub hodenfu de: ve~irate il li m, q~:rri~ur inf!:a~ti !e,CllOdu~ a.partcm:~ta poteCl e:(fe diuifum fm b.par
I~ cO~I~entarCJs',S~c~n,do ~zc propo~t,lo ~otdl dlCllllgUI r3' tem JO c.,JI1~al1tl, & fic ~c alt]s. Patet c:rgo multiplex (mfus
tlone Ilhus termml dlUlfiblle: nam dlUlfibale Idem efi quod propofiuoms.Ha:c col\Jgullturpartim ab Auerro,partim ab
po[sibilè (eellndum diuilÎonem.modo poCsibiie fm diuifioné J\lexalldro,& Philopono.
Sd
fi l
,f. él
.
,
And,!
intelligi potefi dupliciter, vc1 Cecundum aétum vcl pocenria.
(ecundum aé'tum quidèm , en (en(us ,continuum poceCl e(fe
e l1~n mp ex ~ perle agw~ratl~,co,,~regatlone Udiuirum fecundum omne fignum:(ecundUI11 potenti am ve- {egreg.1.tlO,nc determmata eft, ut qUidam mqulunt . cam uero
To,efi [en(us continuum cCl poffibile diuidi [ecul1dum omne 'lUte if: continuo eft,mutationem, alteratiol/cm. Sed hoc eH il:
figtl~~I. Terti~ ~~c propo(jrio adhuc diuidi pote~ ?lUltiplici quo errant fecul/dum oml/ia. enim generatio fimplex Utate IIIIUS termllll figl~u,m , qua tenus fignum aCClpl poteCl, f
corruptio /lait cOl/gregationc u-Jê re atione fi'd cum m tei:
p~néto, & poten acclpl pro parte ad fenfum demon!lrablh,
'
..
g g
,'
U •
vt diétultl cCl. ~arto pOlen diuidi multiplicime iIIius termi tur ex h oc m,T,oc. Allf autcm put~llt d.lteratl o~lCm e!Je olnne
ni omne ,quatenus omne poteCl accipi compo(jte, vt Auerf. talem mutatloncm. Hoc autem differt. nam ln {Ub,dfo, 'bac
& P~i1oponus ~ixeru,nt,l!" ~iuiCc. Compo~te, i~t~lIigitur fi. quu!em eft flcundum ratiol1em, iUud autem {eculldum ma",
mulm eodem mfiaocl . OIUife vero q> pO[Slt dlUldl vcl e(fe di leriam. OEando igitur in bil fuerit mutatio
t' 't
uifum (ecllndum vnum fignum in vnO infianti,& (ecundum aut corru tio'
d t ' (7 "
' gel/Cfa 10 cri
.i1iud fignum in alio infhnte.hœc ergo propoÎltlo tot muld,
p .~uan 0 ciU cm lit paplombus, U-ficlmdum ae'"
plicitares habere potefi. Secundo accipiamus Cl' in nullo (en crdens,altcratlo.
fu continuum e~ diuifibilt fecundum, o~ne fignii ligno (um
Sed 1I~1t fimplex perfoéla gcntratio,coIIgregatione U- DD~;
pt~ pro punl10 III aétu prctcedente dlulfi~nem.h~c ,probaru {egregatlol/C determl1lata eli. ut guida aiul/t. In continuo tran r~:(i
ef!: III texru,quià nllllum punélum pr:tcedit ante dlulfionem: finutatiol/em alteratiotum Drr. S dl
ft •
tJ
A
... d' 'fi
' fi1h t III
'
,
1"\
(um pun~la
an...
lUI lonem non hl'fi1 pottntla
contlottlllia cft 1 i
' ~JJe. e 10C e~c 1/1, quo a untur ~
nuo. PotcCl autem e(fe vera ad (,n(um datum .f.fimilitudine
. ' el mgeneratlo fimplex (7 corrupt/o, I/Oll congrerationis,qllatenus ca ratio he, qua poteG diuidi h:rc pars, tali gatlone ?:{êparatiollc. Sed quaI/do tranfinutatur cx IJOC ÏtJ
ter, vt remancar pundus terminans pattem diuifam, eadem hoc , exi~lmal/t alteratiol/cm
oml/cm talcm tral/[mutas.
rationc d!uidi pote!l a~ia pars ta,liter \ vc remanelt püétus ter. tiol/em.T,oc autem reftrt • III (ublcfio enim T,oc quidtm efl fis.
minan> elUs partem dlUlfam • Smautcm IÎgnum (upponatur
d
'
1
t:,
,
denloll"'r,b
'I' v i
' ,C/m'd"
/lm ratlOl/Cm,
materlam.
QEalldo
pro pa rte ad "enf".uln
I~ LI
lt .. 1 1, t commun ter acclplUt
. . )Oc autem,ecUlldum
.
"
Sorticol%p,l1n~a n~gantes,tunc iU~ta n1l11tiplicicatem illius qUI ~II~ 19ltur /fi lm cft tr,ciu[mu~at~o, gelteratlO mt,(7 c,o~.
rermini diulfibllc,ahqui conccdunt J!lam, continuum cCl pof ruptlO. quando alltcm eft ln pa)?lolIlbus (7 [ectmdl4nl awdcs
Cibile diuidi (ecundum cmne (jgnum:negant tamen hanc,co tft alteratio.
.
tinullm pofsibilc efi c~t ~iuifum fecundum o~llne fignum, li
V erlflcat nunc Ocmocriti pofitionelll quantum ad aliquid c6~
Cut concedi folet,pofs,bl!e cCl lU~lItn cras fien (ecundum o~ & non raidet (vr latini fingunt) erat itaq) qo vtrum gn 3tio
nem p.artem, vt excmphficat Phlloponus,& tamen nunqlla fit congregatio.R([pondec Cl' gcner2cio efi duplex. (im plex.
poC\iblle en e(fe ludum f(Cundum omncm pmem .!oam ad & [ccundum quid,dc qulbus moxdi(et. Tune vllir q, loqué,
<iode
eft
?'
M
fi n
effi
�LIBER PRIMVS
A
B
e
do de generationc fecundtï quid, pot dici q, gi'io dl congre&atio,quia in quanto & panibus alteratio , qua: gno dici pot
lecllndii quid.inquit .Sed non limplc'lt & perfdla gno , cogre
gati~c. & fegrcgatione d.cccrminata dl (vt quidâ aillnr )fllb,
;Illdl dlcemes,in concinllo,hoc dtin corpore exiGente & pcr
~céto t~an(mutatiollê alccrationé dfe,at comillui euariaciollê
I~ pa_rtl.bus & toto clfe gnoné. Vbi animadlleree q, generanone d!xer~llt partilllll congregacioné.alterationé vero con
~reg~t~ cntls cuarLHionê,& ira per cOllcinuû congregatü ens
lI1te~hwc. Addit . Sed hoc dl in quo fallu mur omnia Cuballdi
coru dléh,quod dec1anc.d ..dl.n. gno !implex & corruptlo,
~on congregatione & Ceparatiollc,fed qfi tran(muraf ex hoc
I~I h~C.i.fX quodam in quiddam cxiGimam. Cup.reéte alteracl~n.~e{fe oém talem trafmurationé.q.d.q, vno modo errac:
~IO modo bene dicunt. Inquanru quidé generationem !impli
".em.volum clfe congregarionê,male dicunr. Ve vero genera
tlo.ne Cecundû qllid,qu~ dl de hoc in hoc, hoc efi de quoda in
qUlddam ,bene exiflimant.hoc auc refere & non paru, differUI:c.n.gencratio limplicicer & gencracid fecundum quid. III
fubleéto cnim hoc quidé efi [ecundli roné & formii.ilIud vero
fecundu materia. fuballdi & aliud feculldü paffioné & accidés,
quando quidé igicur in his,hoc dl materia & forma, dl cranC
nlUCatio,generatio & cortllprio limpliciter funr,qil aGe in paf
fionibus,& (ecundu accidens cG alteratio. & fic conccdi pét
gencracioncm fccüdu quid e{fe congrcgacion~. Animaducr
te <p congrcgarione,& fcgrcgatione fiunr form~ arcificiales,
vr arca,& nauis,& domus,& id gcnus:form~ aut arcificiales
(Vt diélu cfl.z.phyli.)funt accidcntia:accidentis aût gno non
efi fimpliciter ,ced (ecundû quid,ideo in paree bene dixit De~ocrirus. Secundo animaduerre q, recenciorcs decipiutur
clrca il1ü rextu,ftd qfi cranfmutanrur ex hoc in hoc,habh.n.
ex tOto in tocü,& laborant tune quid Arifiotcles vc:lit , & no
po(funt iHü intelligere,quia quod non d'l, non efi intc:lligcre,
gra!ca vc: rba (onant, vt nos cranfiulimus,qu~ facilia fune.
b Et licer in tranf1ationibus nofhis,& anriquis fit aliqua dria,
.oc cl! quia in grzco codices non lcguni eodem modo . Ideo
C!lm Philopono dicamus, q, liue ArHlotcles rfide3t ad,aliud
D~m~Cri ti argumctICu ( vt placer cxpo(jtori )fiue verificec po
fi.Clone Dcmocrici in parre,Arifiote:1cs oftendit, <l' ér in pofitlone errallcrunr.Cü igitur demonOrauit q> Democritus cil
deceptus in fylt'o,in parce: Hla ofiendir, <p ét in policione dece:
ptus ~Cl.,& dicit.Scd non rimplcx,& perfdta genuacio dl de
tcrmll13ea,hoc efi detinica congregationc & fcgrcgacione co
g~ega[ï.one vnius.f.& (c-grcgôICionc alccrius(vt quida aiun;)g
dlxerullt hoc.& dixerunt altcrationé cffe Illurationê in comi
nuo.Democritici.n.duo dixerunc.primû, Cl' gellcratio fit cô
greg'Hione vnius,& (cgregatione alterius, & ira fic (olurionc
continui. Inquanrû .n.vnü continuum crac (olutû & ex iIIius
particul ') congrcgarur alterum ,dixit generation~ fieri .alcera
tione vero dixit mucationê e(fe fine (olutione continui &finc
~ongrcgationc continui .Sed dixic e{fc Inlltationé eius , quod
lolm congregacum efi,& mancc continuu, vt (a:pIUS diétü cft
llarrata po(jci~ne,u~ rcprchêdit,& dicie.Scd hoc dl, in quo
crr.am (ècllndu omlm,hoc efi (ccundumvtr.t'l3 diéta,quia(ve
~hlloponus illquit )nec generatio en(vt dixerum) ncc altera
tlO cn( vt di'lterllnr)& hoc dicit ,efi enilll generatio !îl1lplex
& corruptio non congregationc & (egregatione. Sed eue cil
fimplex Be perfc:ét" gcncratio,cum mutacur hoc in hoc nullo
(e?fibili remanente, vt dicemus. Hoc aut pro bat authoritatc
ah~rum,dicentifi talé mutationë ,~qua: detcrminatnr congre
~atl~ne Be (egregaeionc ,e(fe al cerationé, qua li Jlteratione ar
llficlalia num, vt domus, qu~ non fimpfr ,ac in (ub{bncia fic,
~~d congregatione partiu:modo vt dick, hoc quod dicut 31~
IffcTt ab co quod d,xerunt Dcmocritici. De .no cntici.n.di,
;er~nt ~a rnuracioné,quz congregatione pcrficit, cffe grioné
c~a ~ fimplicé AI~ vero d ixcrunt e; clfe alceratiollé,Be
h~~ gnt1\! 6m quid Be arrificialé. 1Philoponus aut ~ c'ltenlpl:!
fit fi,~a Cie f<declarat,& dieir q, non en veru ca mutacionê, qll~
aeré ~ ~ ~bne c~nrinui,(lIe alceratloncrn (emR, quia aqua in
p u Ul1110 (cru(am mutai fine Corone connui, hoc en
fiIOC congrcguiQIle,ve 1,cgrcgatione.
r
(
cl
pr~tereol vt icit )nec
,
D
f:r-
17
congregatione parcium fcmper fit generatio:na Ciquis plumbu in minima diui(cric,& pofiea omnes parciculz c1iquefcar,
rurfus plumbum congrcgatl1r,& cfi no fie de nouo. ergo nec
anutatio fine conrinui (olutione fernper efi alceratio :ncc con
gregatio fcmper efi generacio . Deinde exponir quz proprie
& nacuralis gener:tcio cfi,& qua: alceratio,& dicit.nâ in fubie
éto ,hoc efi in ip(o copolito natnr'lli, quod e:1l fubiei!lü accidë
tiu funt du~ partes fubfiantiales.altera quidem fm roné,qulle
dl forma:~ltcra pars efi 6m mareria,ex quibus (ubiellu com
pofitu fit. Tune exponit dfiâ & dicit,qfi igirurin his.r. forma
&. matcria fucrit mutario hoc paéto.f. cp materia prioré forma l'clinquat,& noua recipiac,gno erit noua: form~,& corruptio prioris:qlÏ aut mutario en in paŒonibus , & fm a.cci.
dens,erit alteratio.H~c cft vera differentia.
E
QE.e aut fogregantur 0' eogregâtur,ltuiter 0' difficulter And.Co) "
corruptibilia[unt. Si.n.in minores aquas, a'lua diuifafit. citias aer gemratur.ji aut cogregata fit,tardius.magis aüt erit
manifefluinfequétibus. Nunc aut tantu determinatü fit, c;. im F
poflibile égenerationé té cogregationé,qualé quida illqu;unt.
.
f: 'l fi" fi 'd
Dilua<!J.
Segregata aut U cogregata JaC!
e ut."qut e.n.1n paru'J;r tc.c:.cùlli1i
flmas aquas a.qua diuiditur:citius aer generatur.ft ucro cogre
gatur,tardius. fnagis d'ut bac crit manrfofl'U in poReriori&us.
dt /lunc talltum ifeterminatum flt,c;. impoflibile dl generatiot~em e!Je congregaLÏolltm, qualem quidam aiullt.
.
...
w
W
,
Secundo bene dicunr quantü ad dlfponendü ad ralia. nant
rarum & in minima [ci{fum facile corrûpitur, vt de aqua patet.at denCum & vnieum tardius rranfillutatur.Si igirur velic
Democritus fegrcgationem elfe corruptionem difpofitiuc,
bene ait:at fi Vllle ilIam clIc corrnptiollcm principaliecr. crra
uit.Sed de hoc rcminit fe in poflerllm,colligit tamen in tant!lm e{fe diâum q, gcneratio !implex non efi cogregacio , vc
voluit Democrieus.ha!c Catis de poficionc Democrici.dubica,
tiones & quzfliollcs circa hrec (aris diéta: (unt, nunc auré ad
pofitioncm Arifiotdis tran(eamU5.
Pulchrc verba h~c (unt expo!iu in col1lcntarns:verum di
camus,q, cum Arillorc:les declarauit congregationcm,&: fegrcgationcm non t(fe generationem nec corruptionem, vule
?eclarue,q. aliquando confcrunr generationi, Be aliquando
"~pe:diunt,& dicir.<l!!..a: ailt fegregancur,8c congrcgantur,lc
UI.rcr?& ~ifficultcr corruptibilia funr,& hoc exponir,& dicit.
SI emm.ln minores aquas.c. in pUllas Rriculas aqua dillifa tir,
vepote.1Il men~a rempore :rGiuo, vt Philoponus dicir • Cicius
ex acr 1~la .fic dl~e~inara gencr;lrur. ae fi eadem aqua congrc
gata fit 1 Clatho cr m.~llate ,tardills ex: ra acr fit, & tardim in
vapores cOllurnctur. <l.!!.od excmpllll'n Arinoteles inlibrilO
~rtc~rorum apporuit.proprcreadicit clIc hoc magis manif~
fiu!n 111 frqllcmibus. Cin libris 1l1ctcororum. Velin (cquentibus,hoc cfl in hoc libro.ac nunc manifeilum e{fc dicit ioran.
tum,q, impoffib l~C: en generationem c{fe congregacionem,
quatem qUIdam alUm,ue Democriciei qui e;lm dixerunt clIc
'"
.
cugregatlonem
ex aromis.
C6mi.u'
G
,
Determinatis dut 1Jis,prùno fPtcllldri oportet utru gcnete Anti.c..lf.
tur quippiJ fimplicittr 0' corrupatz:r:al/ proprie quidem IIi .. H
hil,fomp dut cx ali1110, 0' quid. Dico dl/lem ut ex l.tboral/tt.
fotUlIll, (71aboralls,cxfono. ,ttlt pdrUttm, ex magl/o, (J' ma:;
gnum,cx pdrttO.!J' oml/ia alia,boc modo.
Dttermill..ttis aut l,is,primo fPcculalldü eJl utr" gtneratur e:~~~:i
aliquidflmplicitrr, 0' corrüpitur~dllt proprie qI/ide niT,ilfid
femper ex aliqllo 0' aliquiddico auté lit ex laborallte fonum,
f!}'ldboral/s exf,m0, aut paruum ex magl/o, U Indgnum ex
paruo, cr etCtera onmÎtt l,oc modo.
Expeditis pofitiollibll veterum:er2nfit ad propri:i ponenl <'61111.4'
& mouet qu~nionem.vtrum videlicct contingat aliqllid {im
plicit~r gencrari & corrumpi,all contra otnnis gcneruio fic
fecüdum gd ex aliquo fecnndum pureru in allquod (ccundfi
partcm.ha:c qucllio en l1lulcipllciter ycilis.Primo,quia ex hu
Suct:de gCllera.& cor.
C
�DE GENERA. E'T CORR VP.
J
I U5 (atl,\ti~J:lel'atchit rubidium gcnC'rationis.•Sccundo,
pate. ,commune pluribus,cum mulra (ieri,Qportct ,ex no ente.Dein
,bl,lnt ter,mini a quo & ad qu.:m. T.ertio,patcbic di/:fc.r.entia in de deducit con(cqucnriam,& dicit ..qu~admodum cnim gcne
&~ q~ ,t.e r gi,ioni,& altcratio.nem, ,q\l.f.o;a:a princ~pio~r5c fexpedita. ,ra rio fccundü quid dl ex non cnte aliqùo, vr c.x non albo,auc
.> , Mt .. ~~.
;Ph~loponus vir.doéti,fsil;nus ;lcC}3.laboriofilSü.nus.,Continua .c" non bono:ric gencratio rim,p,li,cj~,cr e.rir .ex,filllplicitcr non
~"i'3r~ ,uit,t.e.~tum primo;& dicic,. CUl,l1 red'lr.guilfct pem.o.criri ratio ,cnte.H an.c c0s:,[equentiaOl c1arius ofi!=_~~it eciam Philoponu.
:P~!J':"'" tn> ,n em,per qua eIfe ,c,orpo ra a,tol,113,c,o,nc::llldebat" '& ,c,tia onenCX,CO;tjt'lfit-YilUqUOciq3 gc U;oat-l:lr,c)C: l'ropri-a ncgarione, vr al
, ~f4~""'!e''''''':'' ,dHfer.,q, npn n.ccdfari\lOl geneneio,neUl & corrllptioné fieri ,hum ex no albo,& nigrllm ex non nigro. quar'e com genera
.~.. • ~~,cpJ;lCr,eeionc,,& fegr~gat\one,,.& .e~iam ~fidj{fc:c, q, hOC ,remo- tur aliquid fimplicirer, gene,rab,irur cx non Cnte (jmplicircr.
C~~rb,n,or;l .id.cl~l ,crit a.lte,r:aei.o '&g(ne~atio~dchis,cnim ,omnibus ,Ha-c enim iIli cfi propria ncgatio.
eç,,;" ~qufrer,c propoCur;rat: ,nunc ,eollCequenter ,qu~r,e"Id.um c:(fe: di
Ipfimt autcm fimpliciter,a{lt primum /lg1tificat, {ccundum
~~~ ,cit. Si omnino ,fir fimplex gcn,eratio,hoc,efi ,nu,m po(sibilc ullumquodque prredicamcn,torum.ip/lur el/tis , aut tmiuerfàle
~ . ..-~~ 'fit (ubnantia! gen,erarioné e(fe, nec ne.A.ppdlat enim.( vt in.
J"
6 ~
~ ,quit )eam gencrjl(i,onem fimpliciter, que ,pr,opric dicirur ,ge. 0' omllia comprrelJC1ldws. si igitl,lr primum,fubftallti.c frit
; .. _~~ 1P-,nera1lo,& a,bfC)} v,Llo .additamento . An [olum qUflub,llanriis generatio ex lion fitbftal/tia. cl;Ii,fnim nOIl ineft fubftantia, ma::
r.~~;..;.2J,{ ac~iduntgenercntu.r,quib,us nihil limpli.cite:dieri" dicitur,fcd niftftum cfl quod neque ali()rum ulium pr.cdicamentorum • ut
~r-&~1'..cum a.!i~ita.mcl.l(o.non ,cnim{ vtPhiloponlls ,inql\it )(jne: ad. neque quale,lleque qualltum,l/.cq; ip{um ubi.foparabiles el/im
~~~......ditionc pronul,1tial,lluS ,ae<;idcneium g'cneration~. ,Cü enim(ft rént paflioes,dfubfl.atiir.fi aut ens omn.itlo,llegatio erit u"r
.conlingat )ho mut.t t,urfCel,l,nçll101 colorcl1J,non d\cimus ho,. 1
Il
,min,cm firilp\i,cilcr gcn.itum ,e(fe/ed dicimus ,ipfum faétum cC omniu. quare e,,'nil,ilo lIecefJe eJl id generari quod generatur.
~c .f.CCI,lOdu,l:n qu,id" v ,t pote:,:mt album,aut nigrum,ncc valet,
Simpliciter au té a.u!primumflgnJficat fic.'ûdu unumquod
,ho fit a,lb,us,:cr.g.o ho fir.dici.c.pctcrminaris auté his primo (pc que predicamentor,um en,tir,aut ~miuerfole ,O'(oml/ia comprd!
,cul;lr,i.op,o.tt.cc vtrum generetur quippiam firnplicirer, & cor !Jet/des. Siquidem igitur prit!tum.:rubftanti~,generatio erit ex
,rumpat,ur./ citi cet .fllb.fiamia~An propric Ole fimpliciccr nihi!,
fi bR
II
:fl'
b
,ho!= ~n ,nu.lla fubfiantia gcncrcrur, Ced fcmper aliql1id (ccun. non u antia. at c,um [ub rr.antia ,non exi,.U,MlJ; oc, patet cp
.dum additionem ex aliquo . vr cllm animal ex !aborancc ac ncque cetcrorum u,llum pr.cdicamentorum,utpote, nequt qua.
rgroro fit Canum,& ccontra laborans cx (ano : vbi liect ani. le,lleq; qualItum,neque ubi,[epa,Yat.c enùn efJent utique paj?io
mal ex fgroto fiar. fanum, tamen animal non fit {jmplicittr. ner Jfubflâlltijl.fl a.utem non e~u ,uniuerfaliter ncgatio uniuer
dat Cceundum cxemplum,aut ellm aliquid fit puuurn .ex ma [aliter frit omn(u:qlldpp ex lIiMo lIeceffi erit generari gnatü.
gno,ucl contra magnum cx paruo,8c omnia alia,qu t geneSecüdo arguit,ctprimo ,accipit q, (jmpliciter cos potdl dl,l
,rancur ,fiant femper hoc modo per additiol\em, Sc nunqmi
fimplicircr.Ha-c cfi qudHo.crgo num gcneratio & eorrupeio plicire:r accipi,llcl (implicirer pro pcrfettifsimo,& primo infolum fit accidentiG,fubfianti t vcro nullo pacto. huills ordi- " ter dc_ccm predi~a.mellta.ucl fimpliciccr pro comUl),i ,c tran.
!lis eau[am a(signat Philoponus,quia qUf!lio an efi, cnprima fcehdl!tc aC ,omnlbus dec.em prcdicamentis commupe. Tune
omnium queOionii.Modo( ut inquir )farullm cn priori igno. arguit.(j quid gencrarur !implicitcr ,oponet ut fiat.ex non en
~. rato,poOerioris dottrin am conncedcre, VI c1u~ fiquis vIi que ?O dte.uSe,1 c~ 110n endre lifj,mbpliciter primo modo uc} (econdo moGrum corpus immorta lc can ruere vo uertC , oponet pnus
o. 1 pnmo 010 .0 Il fianria- gcneratio erit e~ non [ubaan
tia.~t cum fubfiantia non pr~exifiit,ncClJ hoc ali~uid quod (ic
oncndere an (jt immortaliratis (u(ceptiuum.
Jlntl. c. 4 0
Si enimfimpliciter erit generatio, fimpliciter utiq; fiet ex [ubleétllm,paw qllod c:!:rerorum vllpm prcdicaJl)~ntorum,
nOlt ente.QE.are uerum erit dicere, quod ineft quibufiJa ip{um vr pote,neC)3 qu~1c ,nequc quantum,neC)3 vbi: Ccpar<1ra! enim
'
,
l
e(fent vtiq~~ pafSioncs a (ubfiant~s.quare (j ante gcncrario_
non enr.qu.cdam emm generatlo,ex ItM ellte a iquo,ut ex tlon ncm fimplrClter ,nulla prtfllit [ubnamia , nullum prffuir acci
dlbo,àut ex non bono. Simplex dutcm, ex fimpliciter no et/ft. dens,igirur nihil,quare crit gcneratio ~x nihilo. H~c quatum
~i~~~âi ' Si enim /lmplicitcr crit generatio ,flmpliciter utiqj gel/cra ad primum mêbrum:quamum ad (wlll~l1m(inql1it)fi aurent
bitur ex non ente,quare uerum crit utique dicere non enr qui:: non cm uniucrCalircr. tilbaudi pr:t(upponitur, quod (ecundo
bu[da puefJe:quteda gdë.lI.gweratio ex lionel/te quoda ut ex modo acceptum eCl ,ncgatio uniu erfalitcr erit omnium, qua
l'
fi
proptcr cx nihilo necelfe crit gencrarj generar,:i.h~c (une duo
non albo.aut ex bOlto:fi mplr utiq; eX mpliciter non tnte. arglll11cnra,quibus fola defirui gc:ncrario limpliciter.
~ml'4~.
Argu\t nunc ad pàrtem quefiionis negatiuam (je, fi geneSiue: hic ponat (ecGdam rationem( vc ln commcnrarijs di
ratio fimplicircr crrer,tGc ex nihilo aliquid gcnerarctllr ,quod ximus )(juc excludat quadam Colurioncm ad rationé faéhm
tanqua manifcfie falfum pro bat diccns • quod rune non cns vr pl .. eet expafirori,rextlls vno modo intdligi potefi , quod
prfc(fee vc Cubieétum quibllfdam, immo omnibus. nalll li. {impliciter c.n~ pôt duplicircr imclligi,aue pro fubfianti3, qU t
eut quod fit eX matcria,prffllpponit materiam ve Cublcaum c;n cos fimplrcrrer, qU3t~~lUS efi primum omnium pr:rdieamé
fUa!gcnerarionis,ita quod fic ex non cnte, pra-(upponlt non torum., ~ut pro cnte ,col~e~ (urnpto ad omnia prfdicamcnens tanquarn fubieétum (ua: gcnerarionis. Pril11ullI enthymc t~:fic dlel porcfi ens fim plrmcr duplicitcr vno modo vt cCl
ma dcducit per fimil c fic,gellcratio (ccundum quid fic ex IlÔ ncgatio eorrefpondc:ns (\IbClantif prfdiea:ncocali . Ali~ mo1d cnte fecundum quid.igitur geoerario Gmpliciter cx non cn. do, vt e~ Ilegatio toti)l~ cmis uniuerCalitcr fllmpti.dicet crgo
,tc fimpljcitcr.argumentum efi a loeo a fimili.
a~uer(anus,'l' (ubaan~l~ gcnerari poteO ex non enee firnpli.
Argpmcntatur ad qu~niollem,& primo probat , quod no (!ter, vt non cns.fi.JllpIICller Cumitur pro ncgalione fllbO:itif,
fit gcneratio Cirnplicitcr, & proponit Cccundum Philoponû & qUf dl cos {jl~pllclt(r:.& lie non en incolluenkns,quij OOlne
alios,hane eonfequencHi,fi gcneratio fimplidtcr cfi , aliquod quod 6t,cx CIUS propna nrgatione 6t.Alio modo vt no cns
enS fict CiOlplicitcr cx no cntc>(uiu~ primo dcClruit co{equês. fiOlplicitcr fumitur pro nl.'gationc entis tOtillS vniucrfalircr
~arc vcrû crit ~iccrc,quod incfi quibllfd:lln ipfulll no cns, & (je (ubOantia non generatur cx non cnte (jmplicitcr.Excl~
hoc cfi vcrum cm Idicerc, quod ipfuln non cns pq;rO quibuC dit hane Colutionem Arin. quia fi (ubnantia fit ex non cnte
dam.fe'i\iccc orpnibus (ubfiantijs,quf fillne cx non cntc, ha-e quod ca propria (ua negatio,eriam fir cx non cnte, qct cCl n!
dl una expo(irlo. Vcl aliter.(ccudul11 Philoponum , verli erit gatio corn unis cntis, eLlm negatio (\Ibfianti~ lit nc~atio omdicere, 'l'Inca qulbu(dam Ip(U~ !lOn ('os.i.q, ipfum 110n cns lI il!m c'ltium,cutn alia cmia non nHi in (ilbfiantia finr. Phlexinet, ga eli mutd ad e~e,rCCl~lt c(fe,& (je exifiet .et nô po loponus Intclligic hûe locum alio modo, Ced Cua cxpo(icio dl
tell Ilon ens exifiere nifi JOlit qUlbufdam , modo quo a!lilllal pbCcura,& diffkilis: ideo legas uerba, iuxta hane cxpofitloindl homini.quicquld cnilll dl ~xjfiens di.ci~ur d.e aliquibus, pcm,& dicit , ipfum autetn ens fimplicirC'r , dupllciccr inrclvt animaI dicitur de hOl.l1 i nc Sc lOea homll1l. Anlmaduertel1 ligi potefi,aut fimplicitcr primic3tc, au~ limpllciter vniucr(a
pup1 ~ fi ho cm cxHlic,ita vt 'fiac em,no exifiit vnû, (cd qui4 lice. vnde clicie ,aut primum Cignificac fccundum unumquadque
N
_
~
Anti,C.4'
0
no
':If....
DilucîdJ
' (41
Ic.C ,ClU
,CoPlé.jl'
p
no
Q
�('
,r.. :~ A
..
. ,L'IBE'R 'PRIM'VS
18
q~e prtd~c~mèntorum ipfius 'enti~,hoc dl quod 'dl ante om
fibi pà(funi affimilabit in accidentibùs, ~ in Cubt\antia. & pet' "E
n~a predlcamenr.a, non fingula fingulis reddcndo( vc expo- élUS prfalterabit Cubieétü , & ita oporree tùbietlu prfCupponH
nit Phlloponus )lplictt quod antecedir c:rtcra predicamcnra
Animaduene <l' h:rc,ppofitio,giio 6t ex tnee,eCl ptima,& Cl!!l l";ppo
' quib~s diuidll ens,aur incclligitur CIlS Cl' cCl vYc ens ,& olllnia non pot demonClrari.Cuills fignü cCl primo, quia AriLca aC~ u, ... htl<>
prfdlcamema comprfhendèns.$ic igitur ens fimpliciter vno cepie per conCenCum omn/ù, quo mô accipiuneur coes :mimi nihilo
."
'"
. modo pOt accipi pro enediinpliciter primitate.f.pro Cubffan conceptiol1cs.~c(!undo,quia in iIla concordant O(S Cen(us, vt
tia,& pro ente fimplicite .. vniu'erCalitate, vr pro enee trar.fc-:: vieu patet albü ex nigro' 6eri~& gufil! amaru ex dlllci,& in c~
: deneer ftlOlpto,ex hac difiinétione innuie eacitam Cohitione, reris id genus. Tertio, quia rônes Egidii petunt. prima qufdé
~ 'l'.Cn?n cm fimpliciter poffie accipi duplicitrr pro negatione: nihil valet. na fi agens arcificiale pl ura fupponic. quia eôpoG. p~~pna (ubLhiti:r,& pro negatione ,ppria tmis vYr.~ rône tu nacurale,minus l'iuia materia tin • tunc agens cœleae vt in
dl~I,polfet (ubGaneiam fimpliciter fi'eri cos ex non cnte fim- tclligentia nihil (upponeret,ç13 dl (up.aree & natura.Secunda
li ph errer ,quod dl propria negario,& non ex non cnte fimpYr, pecic.accipic.n,oêlll gnation': clfe vcl motü, vc1 motus fine,
quod dl negacio encis vfr. Conrra obiicit, quia fi (ubllatia flr quod non por probari. Tenia magis friuola cLt Tum primo,
~x non enee fimpliciter ,quod efi propria fubllanti~ negaeio, quia multl &: pcl:oIfivôlunr forma e(fe imm~diatü principium
("
e~ fit .e.x ~on eme fimplieiter ,quod efi negatio entis vYr ,&: di- "aionis'pcr eins clfcntia. Tu quia vireus ab e(fentia nô differt F
CIC.SI Igltur primG,hoc dl,fi cm accipitur pro co quod dl lim vr.3ccidens a (lIbido.Sic igit Egidius bene dixic ex fuppofi' pli~irer primicate,fubGanri:r cric generatio cxnon fubllatia tis,ex limplicicer vero nihll valet quod dicic. Tunc ad'rônelll
& Ira ex non cnte ftmpliciter,quod ~fi propria CubCbnti:r ne- in principio patet (olutio. Secundo qUErunc vrrii agens pof- Vtrii in ni.
fi
hi1(jtrc"~
g~tio.Q:. aut Ceq113rur generationem e(fe ex non cnte Gmpli Ut rcdigcre aliquid in nihil,&. videt <l' Ic,quia pOt corrupcrè !lac.
Citer vYltare.probat.CuLn.non inell Cubnamia, hoc dl, quia copo\Îrulll aliquid, vcl igitur l'on i\lius corru~tione,m ma~lef
fi (ubnanria non dl:,n13nifcfium dt, cp necp ,al~uod a\iorulll aliquid ilIius, vc1 nihil,non manet aliquid, qUia v~.1111 poetc~~
prtdicamentorü en, vt neC}} qU31c,neC}3 quantum,neq; il'Cum velm atlu.Si in iau,non cirer iam corruptum.SIIO potenu&
Vbi,quia(vt inquit)Huiu(modi p~ffiollcs pdieamenrales cenr igitur polf~( redire,& li nihi\ ma net. igitur cG redaélum in ni
fcl'arabiles a (ubCl:lIltlis.(up.fi elfe po(fent (ubaantia non exi- hil,quod ent propofitü. Cfrca hanc qu:rnianê Egidius mul- ~Bgi.4
a.ente,tunc colligic argumenrii,& didt. Si aut non cIlS fimpli ta dicic.primo enim accipit de mence Arifi. <l' Frima vr deus. ("P.,oQUi
' (Iter &: omnino,runc lllbGantia fiet ex negation'e vYr omniû fit ca 8{ agens nul\o Cuppofito dedarar,quia ip(e.l. meta.coll '
cntium,quare ex nihilo nece(fe efi id generui, quod genera-cedit e(fe aliquod primu ageos,quod efi caemis 8( CotlUS e(fe
~.è. , tur .H:rc, e~ ~xclufio ?bieaiorii': , '
'
inquantû cllS.igieur agens Ilul\o pr:rful'pofico, qUi.1 ft quid p.
42;
De hes 19uur (7 zn alijs dublttttum cft atCI; determmtttum fupponerer runc non c(fec agens primü, & vfe.nam elfet ali~
/ermonibus amplius:breuiter autem (7 nui~ dicendum en, $ quid in effeào,ad quod eius caufalicu non fc extendcrec. Sc.l.
l'
'
cundo ait <l' Arifio.non concederet drum po Ife ex nihilo ali,a Iqua quidem modo nO/J ente flmpliciter generatur ,mod,o quid faeere, vel in nihll rcdigere aliquid, quia vult ab :rterno
,autem aUo ex ente fomper. ipfum enim potentia ens , aélu au té immobili 8( inuariabili nihil noui effici nifi fecundis caufis me
Ditacilla • .non et~s neceflè ejî pr.eexiflere,diélum utro']; modo.
diantibus.Modo eum lècundz cauf:r agane media me moru,
:.; cOmi. .
De bis quidem igitur (7 in alijs diéium cft (7 determinatü &: omnis mocus (ic.aélus mobilis ,oponce vt in agendo (up- G
lll
,' firmotlib~s in pluribus • Amplius ailtcm (7 breuitcr IIUII' di,.
ponanc (ubieaulll , & mobile. & (ic nec ex nihilo agere pof.
d
fllnr,nec in nihll redigerc', & per confequcns nec deus, di ni'ccn um. Q.!!Ontam modo quidem aliquo ex no ente impllciter hil agat,ni\i 11\15 IJ1cdlantibus. Tertio dicie,q. AriGo. Vno 010
g~nerdtur,modo aut alio ex el/te[empcr,poteftatc.n.ens, adu do nOIl peccauir.A!io modo pcccauit.Non l'eccauit quidcm,
aut nonens:tlecr!Jè efl(quod dicitur)pr.eexifitre utro']; modo. nonponqldo aliquld produci ex nihilo, quia hoe cranfc~dlt
t·U
Nunc (oluic.& quonla (o\urio h~c raéta dl in libro phyfic~ 'principia fclenri:r naturalis. Olt peccauir, pro quanro Il t gauit
au(cultationis,& in libro cœli,& inlibro meraphyfic:r,&ver hoc,qoia Iieer non Ipeétec ad fdeoriam pancre omnem veri
-bOl h~.: patcm:Catis fir vab.1 fic pofui(fe.
utem Cpcétat camen ad oém fcienciam non pOllere aliqu:i fal
' ,q& li
<l!!,a-rllm hic v[ru aliquid ex non enee fimplicieer l'oClir gc lïcôlcemmec fcquiclIr hoc non ponicur. ergo Ilegaf ,fiac enim
no/! ClUe
nerarl.& vidd q, fic,quia forma fic, & non ex forma .igit ex aliquid non poni,qllod non negatur.
Ii,,:pr, aIl. , tlihilo. Circa hanc qônelll fuerunt duo extrema &.medium.
Q:. vero cauf:r leeund~ & agences nacurales, qui bus me'~ gcllC ' Anax<lgons (Iazomeni' guationë pofuit t'otaliter ad itr.1, dianctbus deus agit ,non po(ftnt aliquid redigere Illn lhii tri- Qi inllJil,
[(di,
~;a pli . cum ,gn.1tion( dicat Iatentis form:r manifefiarionem.Et ~UIlC bu ratlonibus probJLprima dhx paret formz, qUia c~rru nlbil
giCla' •
~t &iiUi6c iuxta hanc po(jtionë gouio ex cnte {implicitcr tali qll<ltc: puo ~OIUs dl gCllCrario alterius. (cd nihil generarur , nili ali~~. fit. Alexander, Themifiius, Auieenna a Platone aecipientes quo luppo{it? vc diximus.igirur nihilo corrûplcur, nifi allquo
& pleri'}! gr:rci dicune gl1atlOnem elfe ex toto ad extra,vt Cl' remanenre.liecundo,cx parre maten:r , quia mareria dl in.formz omoi ex parte in materia ab agtnte reponanf,efficiû- (orrupcibilis,&: no pôt manere 3bf~ forma. igicur li vna for
'l'crtiaI tur.n.form:r ab agente, & in marc ria rcp.onunrur. AriClor. ma definit alia remaner.igicur non in nihi[,quia fel1lp~r matc
vero(vt. J l.meta.co. J 8, Auer .narrar)mediauir. valuit.n. co na rcmanet cum forma. Tertio ,ex parte motus, quia CorruD pofitü per fe dlici,ar forma &. mate ria per aceidens idcirco prio forma: vel dl mocus,vel non fine moru.{ed omnls mo. H
produétü ~m partë pfllpponif, vépote Pm mareria. quamii eus cG ad fonmm.igirur non potcfi corruprio elfe ad nihil.
.~d ~hoc cfi latiradone (o~enit , 6m pareem .. duenit , vC 6m for ~~~ri Vt Auerro. ll..l1~etaphy\Î.commen.ls .dicit. volunt q, P6MlU)e
·hla,& qu~ntü ad hoc eum poCitione & creatione concordar, q;qJ a\Jquod agcns poChe ex mhilo ;lliquid facere, vt deus:no rum.
:ab vcriCcy; vero differt,quia partes per accidens, copoCitum R umm i,ll nihil j"cdigcr~:u& h~c .quia omn~ ô1gens agit as~do.
~ t~ nI. R c fiunt. <l.!!a e rc pacer nihll gnari ex nihilo, qllod Egidius & Ol11ms aalO dl;'ld ahquld. Iglror non pot redigtre 111 nihll; 0 d 1
lIIi'IliQiI. ,tnbus rônlbus dec\arac.verum petie pro nunc fibi fore c6eeAl1i.rna~ucrtendum camen q. per nihil po(fUIl1US intc1lige~e
, ~e?dti oêm gfionê elfe ab agente partieulari extrahente for- v~lll1hlllll. trao(c~lldenre , v[ {j quid iu t!fec redaétum in n,l - . ~. .! . D.
tn~ de potentia materlz.mi pro nunc vule elfe fupponcndii'a hll, vr nec IlllUS al~q~ld rehnqucretur in tranlcendente. ~d I,n
"J.:,'?.,r.-;::-,,;
P~I~O agence Grnprr nibil dfici imniediare:prillla iraqJ ra ac- g:ncrc,vt fi ah'iuld Ita dicaeur redimi in nihil vt nec ahquld
~s;li..1S·"""·~·
clpll c;t.ordlnc agentiii . Na ars & natura fum duo ag~res, ars lUI generi; remanercl vel in fpccic vc fi quid ~{fcc reduaulll
.:~. ".J,~
fupponlr côpofitii,iglf natura pr"funponit matn tln.Secunda t~lirer ad nihil, Vt fu; Cpecici nihi! ~en).lncrcc , vel in indiui_ ~ ........'~, (.:;:: îf'1'~ !.,....:...
«fia
l:
r
d
(J
,
-l . 'd '
n
'l '
c·ff. .. , .... \: .. ~...
1
S d ~cepta ex moro.Nam gilo vcl dl motus vc\ finis motus.
uo , vt IC3 e"et ad nihil vc nec quicquam 1n~IUI UI rcurr. ~. , '~:7"~""''''''''''' ''''
I~ omni motll oportet inrelligcre CUblCallm , vt. 2.meta. Tune d~eerem quod non ~G po{hbile vr aliquid.reducarur ad ~...... "f"t';;;;
'J' pr~11l0 &. J ,phyfi.igitur omni, giio pfuppon't fubicélllm. nihil prllno modo,nec Vt theologus.nec vt ~hJlofophus.pa_
efrlfie~,1l10do .agendi. na agens naturale agit pervirturclll , cet, quia deus apud theologos non poce[t ICa reddere rem
. ~QZ ~ a la 'lb eius elfemia. talis aile dl accldem .' igitur pnu5 ad nihil , Vt nihil (uz eran(c~ndc.ntiz Dlancu , quia nec ipfc
SueC.de ,na.el cor'.
C li
J
ex
"t
ft
eo.
e.
ca
&
r
pr:p!;:t-
'fÉ,&...
:n;.'
J:-.1::'..ll;
:&
r...,..,f.H
�'.
DE GENERA ....
eT -' CORR VP.
1 manebit. DiccrcOl (ccllndo ;apud Ariflote. quod nec fecun~o .c~cumiu~ fupponitur 3b.-41gerdpfo dl a~us primus. ~ N
modo, quia gen era ('unt ~c~rna , & ~ccrnum non pocdi (c: _ Petit [e~undo , <p lep-a~ri di duplicitcr aut fecuRdum'd~, SeaJob
cundum fe & quodli bet Cui deficere. Per idem diceré tertio 'l' quomodo vinllln Cepar3cur a dolio, ~fcfec-tt1'ldmnintclkéhi"
Il,cc,tertio modo,quia ét Cpecies [unt atcrn~J~efiae igitur vi 'luo C"por a porno. Tune dicie '1' matcri~f'ma Ceparari~'p
;.z... r'" •
ncre li potefi agens Ilaturale reddere rem ad nihil Cccundum pô t,nec fecundllm cffe,nec Cecllndum intelle8ü:.b-iptè age·,
t~i4
~,d-. ~..t!.-:"< ~ndiuiduum . ~pparuit Egidio quad non, quia Cemper 0101- >foC, & fecundum cffe, & incclleélum: ab~o e(f~ari1 (1 ~". 1< . '1-•• 1:;;/,' dl- tcria refiat qu~ efi aliquid indiuiduj , quia pars compofiti, &
l''atiORG-& intcllKlu,non amcm Cccundum c!fe.SecundcnJ,oa
~i7 [PO "~&'(.-::-~ vna nU111e;o. omni um~ 1 l .l11etaphy.cômcn.14. Vidc(ur aut': tet, quia materia ipfa non agit nifi per formam &:>e(fe, & ~
,'
o-t~14 .. ~ ~ .":t"ct' t ~ ~
o<tr... /:......' 7 .. 'O:'i'~H."';;1 -lDihi '1' hoc non fit bene'di8um,prill.lO, quill"1ll-U-fia-mtlicm
pa(fo pr~fente.modo pôt palTum non e(fe pr~rem. TertiuJ,ll
:.
h.llu~-c apud Auer.Aifi Il ferma. igitur ablata forma indiui patet,quia vbi (epJrarewr ab e(fc.ipfa non c(fct,& pcr conCe
1\.9•••.,.,... _ ..l .""='" [""J?A' ,d ui,perdit cITe indiuiduale ilIills cuius crOit. igitur non manee quem non clTet leparata. ~&f<n.l'am(Hl-Ïfl.teIHgi-abkJ;"-«(f"C-. 'lOI
2,;;;:;"';t.;~'f"4- .Vt pars indiuidui,fed vt pars g~nc,ri~,~ h~~ dtccpit Egidium. cffc-nen c~ quiddit;K'~enc~liUl-fit ac-(tMm. ab forma ,
..Iw· ...;, ..~ 4 ,'''' K .Secundq, li manet vt pars a. mdlUldul.lgltur manee forma
vero nce e(fe inrellcélu Ceparari pôt . intellc8~ quidcrn non,'la •
~1 _ · ../-.. ,
ciufdem,quia materia vt pars ad formam refe~tur vt pa,u,& efi pura potentia,qu~ intelligi non pôe abfqÏ forma.e(fe vero
, L-4~
_" l,atiua fimul (unt & non Cunt . propter h~e vldetur m~hl 9' lDinirne,quia cum non pomt fcparari ab e(fe, ncc a forma,çü
f·
.4.:~,-~,
[
(,
~
p;'~
gens naturale pOmt aliquid ad nihil rcddere fecundum II1dl - e(fe fit a forma.& hoc modo Auer.fccüdo phyli. comqlê. J:. 0
..~.~ i rrr-:J &II~' Ji ~
.
.
cl
f
v-u'!'<T'J,'-1 .,..;.~.<\. ~.. lliduum.parct ,quia nihil indiuidui rcflat Cub ratl~ne q~a crac
ieit,'1' matc:ria non pordt denudari a orma, quia rüc quod
-...: l''Cl~ (f- •..;
i11i~s, vt nec materia,.quÎ? ~ee forma~ncc potcntl~"qllla po.f-. Ilon e(fet in :Jélu,c(fet in aélll.Nam vbi (eparata e(fer a forma
~. Çf...v..u'1. ".J.~[4- (et Idem numero r(dlre.lglru~ dl re~a~u.m ad ()Jhl) fil~lpiJCI ipCa e(fer.igitur e(fct in aélu, & cum ~(fe a8u fit a forma, qu_~
"~""'fc. ........~~.~ ' fer indiuidui . Cum enim dcfimt e(fe mdlUlduum >. defimt e(fe: 110n dUgi,tl1r non effet aélu,& fic dlet in "du, & non e(fet,(n
formOl(loquor de his indil1idllis,qllorum form~ corrumpun ,,8u.ltemq; tertio cœli.commen.19·tdrm declarar, <r de r:afur )CUnl dcfintH(fe-fo.ma, ddinÎ! elfe HlaH,ria, quo er:lt il. tione materi~ en vt fit pars cClmpoliti,quare vbi e(fet abCque:
lius form~,cum delinit e(fe m3teria, quo erat il lins form~, forma e(fct.igirur pars eompofiri.& ficin 3du. & quoniam fi
de!init e(fe quo erat iIlius indiuidui. ergo nihil iUius quo illius Ile forma tUile nOIl e(fet.igieur e(fet & non ~(fet.& tota cau~rat remanet. Hzc de primo. Vlterius animaduerte, quèd fa efl,quia'"Omnc~~n-forI1'l3,vdhabcnsform;rm,& '
h~c vidcntur inuiccm conrradicc:rc, cp uidclicctdeus agat ni omnc e(fe efi a forma vt 3 calore calidum; Animaduerte pri Dldl~~
hilo pr~[uppofito,& tamen ex nihilo nihil facir.Primo, quia _mo cp Egidius quantuOl ad duo bene dicit.Q!;!od enint mate- propJ1lo
dum deus agit limul cum caufis Cecu ndis, vc:l agit vt primum ria poffie clfe àbf'l3 a8ione,omnçs concedunr, quia agere (t,p
vcl vt (ccundum.Si vr primum igitur agir nullo pr~(uppofi.- pocie,pa(fum,quod non Cemper pr~rens adefi.cp ve:ro l1'}:Jte- . .
.to.igitur ex nihilo ag it,quod Ilegat Egidius . Si vt Cccundum. ria pof~t. inte~ljgi ab('l3 e~e, n.o~ talll~~ e:xifiere abC1; e(fe , ét •• '
jgitur aliud 3get vt,primum,& lic de illo, Vt prius di~etur. Se ~ene dIC't,ql~~I~ pot mtellJgl ab,cCJ3 fuo pofierio!"i:
.(undo agere ex nihilo & agcre nullo pr~(ul'pofito Id.eo~ fun,t 1~..flIqrclfC'"eft-ve.ltJ&a(-~idfrnl-atc .. ia>~fe&i:r-. Et hoc'f! Aller.
apud Qmnes.igirur fi agir nullo pra:fuppo!ico ager ex nihilo. emm opor.ret c~n.cedcre.at q' materia non porrit e(fe abfqlle:
Prcpria.~o _ Pr()pterc;a diCÎ porea dl1plieitcr . Vno llIo,do '1' deus ar ud forma nec mtclhg',non acceptamm:quia licet apud A\.Ierro.
Arinotclcm efi "gens p7i'mum, & tam.en agit ~hquo pr~fu~. ' Ilon po(fit.e(fc,pôt intelligi abCq; forma.patct.l J. meta,com.
POfito,quia dicitur agens primum, ~Ula agit, vlrtute propna ~ 4·m<ltena vt intclligitur vna,inrclligitur abC'l3 forma.Sccü
& independenrer.ar ca:rera :lgunt Vlreure Ilhm & dependen, do porefi per te imelligi abl'l3 e(fe.igitur ab(C}l forma quia fi
1, ' .
L -ter & rune qu~dicit Egidiu~ nulla Cunt.Alio modo dici potefi non,tu~c pôc inte.lligl ~abcrc formam & non habere ~(fc,q{{ P
1Z-·'....:~~6~S~~ dum igni~ fit ,dic~tur effici & ~t i&nis , & vt cIlS. vt ig~lÎs,g~ uon caplO.non el1lm pot intelligi habere ca\orem &'l1on ef(e
~,......~.t r~t a.·· ..&- nunc efi igms,& prJU5 non crat IgI1lS. vt ens nunc & pnus no , calidum.,nili quo~am in cafu c3lculatorum, que~ nunc omit
.r ~'t..,. •• ·,-~f'1t'" erat,& quia ens efi communius igne,ideo dcbet ad caufam cô to. Tertio materlOi en cauCa form~.igitor prior forrna.& om
':
.9 '
lDuniorem reduci iuxta propofitioncmlibri de caulis.dfe8us . ~e pr~u~.potefi intelligi abf'll pofieriori.Dico igicur q, potcŒ
5::· ~ "..~ ~ 'C7-"&~ .vniuerCalis ad caufas vniucrfales debct rcduci.& quoniam dl mtelhgl ab(q; forma,& non e(fe abC'lJ forma, vt renet.Auçr
Cf-~.7f!. ~ f"'- .dfedus eommunHfimm,idco (oli deo arcribimr. Tune dice- , rocs. Tune ad rationes Egidii. Ad primam dicerem q, mate
t h ·'I
rem apud Arino.q' ignis (lib rarionc ignis ab igne: fit,at fllb ra ria Cub .rario.ne: e!fenc.i~ en i.ntelligibilis abfqJ forl11,!, g~ nun~"1!;:~.~.; U:::l.- 8-tione entis a deo. & quia ante cIlS non en CIlS •• igitut: deus dl: _qua~ IlIltelhgaru.r OIli prflllccll,eda forma, at prfinçellc8a,
([;.'~6;jl~ cauCa ignis vt cfi cns nullo prz(uppofiro, non tamen creat, tUIlC mtclle8us d,fpoficus conceptione formz poten ferri ad
'f l1' ~ . ....
quia creare efi :lgcre nullo pr~fuppo(iro rem per fc & (cor- ' ma,teri~ elfenriam, vt abColurum quoddam,& Cubfiantia qu~
fum exinclltcm,qualiter non en hic.nam deus non facit c:(fe d~m. -:d fecun~um.d,cendum,cp incelligirur propter forma
,ln igne abC'l3 ignc, ideo non crut. Porcfi igitur:ld rnentt:m dlfpofir.lUe & qlllCtatlUe, tamen pot intelligi inlperfedc adu
y;
Arino.concedi dellm concurrcre ad e!fc8us fccundulJl ratio fimpliCl ;JbCq.ue f~rm~.• . V cl forre mclius & lDagis ad verba O~~!iJl
~ ~ . -: .. , ':" ~.-- ·nem,qll~ nihil pr~Cupponit ,anamen nunquam per fe & im- Auer .materJO!m mtel.1SI per formam en duplicirer. V no 010 lo!UIl'
~·1 ~'k!}'t;s.~ ~e'djatc ex nihilo ~ace~e,quia cO agel~s prin:u~,quod media do vt non pollit intelligi,quin in ca limul ille(fc inrclligat for (2,. .. "
(. • • / .. ' '::'' ;0 {~t'~ tibu, caufis fccllndlS'..glt,~ fic bene dlxlt Eg,dlUs non~r. .
, lDa. ~ hoc modo ~al~ulll c~,. quia cu ni materia pOmt inrcfligi
ç,/.;;r.:". ".J'C' .. 'J.c:: Tertio debes Ccire: CI' Annotc.non debec poncre: ahqUld cf ,vt pnuata, rune rot II1tc1hgl Cl' libi non inlit form~.Alio mo
Oc
fici ex nihilo,& debet negare .. Iiquid cffici ex nihilo., no~ d~- do Cl' non pollie lntc1ligi nifi allqua ratione intelleéta forma j.
ber ponere,quia non cO poncndum quod tranfcendlt prmcI- ,ô( fic bene dicit Egidius,quia quomodocllnq; materia intelU~
pia Cu~ philolophj~, vt Egidius dicit. dcbc,c neg.l r,ql1ia eius op ,g<ltur ',Cemrer .for.ma i~t~l1igirur ,S'{i pomUntelligi non i,ne!fc
policl1m colliglt exconcordia omniUIll CenCnum, vt diximus: m~rcn~.~1 emm lI1~elhgltur materia vr pril1ata, forma inrel
fimpliciter tamen male 4icit, quia ex nihilo aliquid fieri ,licet IiWtur, ~t ,d'.9~o pnuatur .Si vt Cubiedum,forma intelligitur
VOIl (je fccupdum fualn philoCophiOlm,ne'll (ccundum (en(us,
vt Id,Clll ClIb~CJt~r • ergo. materia proprio conceptu inrclligi 1 ~ ,1
en (vpra Ceo(us,& Cu pra (uam phllofophiam.& fic Heet non fie ?on ~o~en,mli allqua ratlone forma inrelligatur: pol tamell
phylicum,ooll.efi .c~otra phyficu~,[cci Cupra phylicum. Ad mtclh~1 li~.e forma,ql1ia potefi incelligi non intclligendo for
Vt1'Üftl3lc rationeOl in pnnclplo parce Colutlo. Tertio qu~runt,vtrum
l~am Ipli IIIh~rere. Secundo animllducrte q, quidam recm,
ri" poil. 1 matcriapoffit e!fe abfq; forma, q, fic pore fi e!fe abr'lJ hac & tlores qui habenrur acuti ,tencnt cp materi" fit res difiinda,a
dre: abr" abCCJ3 i) 13,& fi c de fi~g~li~ .igitur fin.e forma. Secundo , forma fo.rnu realiter,& fic q) m:lteri;J fit res. & quoniam de rationc
(orlll~.
pôt elfe abCq; m;ttwa.lglt~r m~te~IOl fin~ forma. tenec con(e r~1 dt c(fenriJ Ô( exifiencia,idco dicunt materia habcre c:(fco.,rllpp5. q uentill:qlli3 Clint cau~~ pr~m~ mUlcem IOdepc:nd(llte~. Re CllOI & exiClentiam alial1l a forma & non proprer formam.
(pOnder Egidius & petit prullo (11 ~trJpJcx vr-fol'm a , & fic volum cp de flon li~ 118 us form:r,f~dt1s~lltjs . QEa
&elfe,& gcr~.fernWi en-aaus.o~njno ~~:tgffc"omni r~ tenene q,. materia potefie(fc.& in~c:llig~ abf'l1 fOrll1ll,qul a
.I)"(~~s;e!ft ll\cdius adus iq~ fuppo:u(...form.un..-ilus b"lm propnam dTcntiam Ô( cXIOelluam. I~itur poteO [crt'li
'
nue
.....
:;:!f
J!:;:;;t::!::'i:l.:f
.............. .(:
.., ·il-
.
1
,ulM
.
1
�If
LIBER PRIMVS
~
narc per fc aélum intdleélus 8c e(fe', qpia primum indepen- & fic euitatur creatio.scd hue qU:1ë:rcs vtrum l'it diffcrentia in Il
(;":
dells potdt dfe.abfC}j co a quo in fuo ordine non dependet.di ter generationem albedinis,& IUlllinis.vtracp enim fupponit<..,~;..... _" .....61
rcit tamen quod Arifio.diceret materiam nunquam e(fe abfqJ fubieélum iu poteoti01,de qua accidcncalitcr extrahiE ab agen . ~ ___ .6':~~
forma, pro peer a8:ionem ageneis naeuralis , qua: femper cft te. Oicendü, Cl' accidemia m aterialia magis dependenr a fub- t~~~ ~}:;f~. i
ad formam,& quia deus fem pli agit mediamc: aélione agen- ieélis,g ab eorû agentibos, aœ id-end a-v·c:ro imcmionalia C;OIl ~ ~p"j.~~
ris naturalis, ideo nunquam erit abfque forma. Et fi di- ua magis-ab ag~eibas.io maeerialia accidemia pr~fupponiil' ~_.;3l-t':;tr'
cis contr:l,quia poffibili pofito in aélu Ilullii fcquif impoffibi- fubieéta in potcntiis,de quibus extrahunî accidentaliter ma- rr~'~' ;::t;Iz.ao/~
le.fedhocnon pôe poni inelfe,quare non ell poffibile, dicunt terialius,qllia cum maiori dependentia ab iIli.c, . Intentionalia 1f"~~.J7ç
<p hoc dl poffibile. nec oponet vt ponatur in aélu fecüdllm vero fupponunt fubieéla in potencjjs, de quibus excrabuntur ,~'77
•
•
fe & quodlibet fui/cd fecundû aliquid fui, vt feculldû vna for accidcntaliter minus materialiter, quij1 cum minoridcpendé q...r..
mam nunc & cras {(cundû aliaOl,& hoc fatis, h:rc camen poli tia.Er 12~ea tenendo dimenfiones imermjnacas in mueriaC~t ".l~
~..A~-:;'~
cio alibi penraéletur ,nunc aiit fatis fit diélum in tamum . Ad Auer.ten~~)polfu~u~ dice~e acci~emia m.,rer~alia f~pponc; ":J.~:i.T&~);'I
cônes in principio.Ad prima dicendû q, mate ria non pot elfe re pot en CI a JO fubleéhs ,:cCldcnrale, fed dimelHlonalc, de qua
&--..u...l..,u~~
fine forma.& cum dicitur pot elfe fine hac. concedo ~n accidt'ntalitcr extrahunt.Accidentia vero imenriona\ia non (9 --..ro~o:
(bu-I:e,& fine hac in il 10 eodem.igitur & fine forma.negatur, nHi valde per accidens.fpecies Cllim intelligibiles lt1pponun:
B quia debent fumi omnes fingularc9 copulata: ad idem infras potentiam in intelleétu,de: qua accidenraliter extrahuJlf:non
Vt diximus. Ad fecundum patet folutio q> nuUa efr forma li tn en dinl~iionalis,& diia: cft , quia materialia acciacntla
ne rnateria,ni!i requiuoce diéla.
. llNgis a klbi<ais,~~b-agent1has-depcndcnt. incentÎonalia Vf! P
"' .
Arino.refponder,& primo pr:rmittit excufationê,& dicit. l'O-ront-r~..m~~.js..ab~~H&ti5.~t ~ubfiantialcs f~r~l:r Cuppo
X;:ti~...6 .dlDe his igicur,& in aliis cft dubitacü,& determinatum fermo- nunt po~entla III fubleélls 'clfentlalc,de qua elfemlalrter extra ~~~-~~..,
oibus amplius.Hrec cfi excuÎa[Ïo,lIam in .l.phyfico. diligêter . hu~i.Materi .. les Ç1dé !.n aterialittr ,ac dimiti~!1aliter.f~ Auer. J.;p,.., <"
. ;J r.:r~
cil di.:lum. Tunc tangic folucioneo1 breuibus , & dicit. Breui- ammit-'lt-roint~~IUit-ftO.O,~a nC-Ei'0r:entl3 elfenHakde q\M ~~ ~
te.r aüt & nunc dicendllm eft,<p aliquo quidem modo ex non eJ(c.r~h~f-pr~upponit,mc-dj.métionlllë, fed CollHupponit-ma
. •.. - 6 . J. ~.u.
Cnte fimpliciter aliquid generacur, vt ex materia , qua: ratioe t~Fiam-i.fl-qu·a-elKr-infec~AduGif, vt alibi diélum en •
~d l~.s.. ..
priuationis cft fimpliciter non ens . Modo aut ali9 110 ex eme
QE.od autem U bis detcrminatis,mirabilem ',abet dubitd~
.c.~ J
-=.
fernper, vt ex maceria,qua: femper en cm poten~la,& hoc de tionem,rurfiusrepetwdum, auo eftfl'mplexgenerdtio,flue 0:
t:
'~_.
<I01rat,& dicit. Ipfulll cnim potentia ensJ.m;tccnaOl, ql1 aé!u
J
t1.,.....J~- J fJ!' ru.
cft non cns,necelfe dl generationi fubfiantire pr~exl~erc,ta- potentid ente,fiue ft quomodoaliter. Dubitdbit tl/im aliquis. l''.....
~(I..lt~~uatn id quod dicit vtrol); modo.f.eos fempcr, & no ens fim an fit fubftantùe generatio uhuùt1,fidnon gUdlis,dut ~ti>aut 4*:.~;;:,;tJ;:;~pliciter in aélu~im-ntflteria fùuptieifeF fl~R ClIU aéhtré. ipfius ubi.Eodcm autrm modo, u de corruptiont.
.,......f~ks....~--v#-..;~ ,Ph'l1 oponuslllqult
' .
' )~
5), ___ fM*A-erf~",..c..,.
t ' . d'a
.n.t b . ' Dilue/da,
u.~ ....
~~r-'~""~"I.V
-'-'r
.......-.;>r
)Uudautemquo d u l1/$' d
e ermlllatls
1 ume,.,IJa ttmlr" 'tc:.C.ciu(,... ..J.:'"'0~,.,., >6~
l)~lian~af1en«~qua-fempcr-p~ffltanerens-po~. Circa qu~
\K_
1" [~:anatll. fit~ in cômmtariis magna quOlfiio occurrit in determinatioe bilem qUd?nionem rurfus ~epetendam, quo en fubftantite /lm:
~ ~'7r":;~ ~
bila ;!~. pnm:le qurellionis, vtrum aliquid agens natur ;j\e pome aliqua plex generatio flue ex potet/a ente {lue U quomodolibet. QE~
...... tt. 8+.f.:::r~"HOL _
aJiqUid~~ form~m ex nihilo gcnerare, vel Îaltem produco.:re,& illud qèf ret enim utig; quis an {ub{lantid? generatio u lmius,(ed no
<;'!~~-:::
llut'Crt,
qu:rfilonem facie.eft fol, qui lumen gennae , &: non fupponis 'luanti,u qualis,a ubi)eodë aut modo a de corruptione.
~ ..... V-..~N
~ns.in potentia,e" quo ipÎum cducat . Rurfus fenfibile genet rat 10 phaneafiica virtutc phanufma , & non (up ponic ens in
Contra determinaea refponfionê videtur monere du as am (,01111.4 J
po.tentia,ex quo ipfllm exerahat. Tertio ph3ntairna producit b~guitates.Prima , vtrum fubnancl~ fit generatio !impliciter G
~n IOtelleélu fpeciem,& non pra:fupponit cm pocétia , ex quo d:tta,fiue cp generatio fiat ex ente poeentia,fioe el' cnte quo
dlam extrahat.ergo omnes ifi:r produétiones vidcntur , 3ur modolibet aliter.Secunda qurelHo efi, verum generatio fit tâ ,_ ~,
•~ _
~reationes,aut gellerationes ex nihilo . Q0dam philofophia: tum fubftanti:r &: huins & non ca:terorum pq~dicam'ento1f, , .t; . y-,90-.. .. p.o" If.--" f 'gnari dixerunc non dfe abfurdum agens naturak producere vt nect, quanti, nec qualis , nec vbi , nec alterius eorum , & vt ~l""r
~" :: ~ I I .
~ ·~--...... r , ... .... 1...
h
~x ni 1li 10 accidens,& ita crcare,maxlme quando , accidës efi d e gene~at l one :r du:r qu:rfiiones qua:ri potrunt, etiam Bede ~l~'r'fo'c<' ,..,rr..s. ~ ...
IIltcntiona le pendem in etre,& conCullatione ab co , v t lumé corruptlone qu:rrantur. vel fortt' Cl' dl vna qua:fiio , fed tclC- 1t'b-'~'.d ":;~~4a fole,& phanta(ma a fenCibili, & Cpecies a phantafmate. Scd tus non dcbet transfcrri vt iacc:t,fed fic qua:ret enim vtit}; an ~.z..T; I.,I II'1f.'.-'V ,"'i
agcns naturale pomt producere ex nihilo fubnant~a\ll,hoc efi elt.fubfian~ia gen~r3ti0!3'. hac,& non ~x ~uant~, & quali, d ~~ J~;"";~~tt
neganc.Se4 h:rc pofirio non placet, quia crcatio ex11ihilo efi &: vbl. Nam m grrem codlclbus h~c omllla JO gel1ltiuo lcgü~
p ••••
aaLa1nfirÎft~ potcnti~kEllndum veritate:m, 8t hoc ta refpe- tur , quor pOmmt ad ab\atiuum conuerti , & tunc eft fenCus
# "'-f~
~
élu (ubfiantire q; accidencis, quia fieut creans fubGantiam ex vtrum gcneratio {jm pliciter diéla {jt fubGanti:le viddicet e~ ~~'77t'[,7iN ~fX.fll.I'
. & har ,nol1 ;!lItem ex quanto,& quali, & vbi, quo- ~""
Q " W14K ~-;.~ .. ~
ni 1li 10 cran fiIt infinitam dmamiam qu:r cG inter ens & nô clIS: {ju bn antla
~ f..u t .
" , ..
ita creans accidem ex nihilo pertranfit infinitam diGantiam, modo qu:rnio en vna, & quomodocun~ 1c:gatur parum rc,
D qure efi intcr nihi! & ens . Prorterea videtur q, minus accidés fert~attamen Auerroes vidcrur intelligere iIIam fecundo mo
fit crnbile èf; fubfiancia, quia accidem non habet elfe nift in do in COOlmen.I:.
alio,fubGamia per fe.ergo minus accidens pot crcari. Alii ve
Mouit primam qu:rfiionem,nunc mouet fecllndal11 , qll:r
ro .dixerllnt~<l' hrec accidcmia non creantur:fcd generantur, rCI~era efi prima/ed( vt Philoponus in nuit ) dicittlr fecunda, H
qUIa pr~fllpponiit fubieélum in potentia, in quo reclpiuntur. qUIa nouo argumento componitur , vnde dicit.iJ aüc fupple:
non aiit pr:rfupponunt Cubicél\tOl in potentia, de qua extra. quod & his detcrminatis.(jn proxima folutione, mirabilcm
hllntur.Sed nec hOlc pofitio mihi placet, quia tunc anima in- habct dllbitationem. RlIrfus en repetendum,repc:tendum di
tclleéliua generaretur ,quia non PÔt fieri nifi fupponaf corpuç co,quo modo en fimplex generatio,dico quo modo en !imhu~anllm in potentia,in quo recipitur, Iicct non extrahatur plex gencratio fiue fit ex potentia Cnte:, vt in proxima folurio
de ~IUS potentia.& fic anima humana gcnerarecur • Ego vero ne diélum en,fiue ét quo modo aliter, vt antiqui dixerunt ex
fol,~us (um diccre,q, h:rc accidentia gliancur, quia fupponür ente in aélu,fiue ex nihilo.Et exponit qu:rfiionem , qua: reue
Colllë. 4. fubleéla in pot'entia accidentali de qua cxtrahuntur acciden. ra cum prima coneidit.& dicit.Oubitabit enim aliquis an lim
~aliter, vt Auer.innuit in. g.phYfico. vbi alfcrit graue moucri plex generatio fit fubnanti~ & huius:hoc efi an fimplex genc
fi eorfu.m de potentia accidencali:furfum vero de: potentia d. ratio (jt indillidn:r fubnanti~, vt Socratis, vc1 Platonis,& no
entl.alr:& fic fol fupponit medium, quod cG fubieélull1 in po qualitatis,aut quanti,aut vbi.Eodem ailt modo & de corrutent~a.de qua accidcntaliter extrahit lumen: & fenfibile Cup- ptione: quzfiio dl an fit indillido:r fubnan ti f,3n indiuidui al,
ponlt organl1ll1 phantaGicum in potcntia, de qua accidemali ~eri.u~ pr~dicatnen'ti.ergo qu:rfiio dl an ~eneratio fimple:x lit
ter e:xt~ahic phantaGna.& phatafma (upponit intelletlum in mdlUldu:Ie fubGanti:r .Sed dices h~c qu~fi,o efi eadem cunt prf
potelltla,de: qua cxtrahlc accidcnCalite:r fpecicm imclligibilê, ma & principali qll:rGione.ergo ArifioJuperftuit,& i'lm (oh,
Suelf.de
cor.
C i ii
s.r. .
c4.-
___.;.. .
Ic ..
ca
c.C
1'lr:-'. :!-;:-;
.:.
n<- "' r:...,. •
1-.:;.'"
::J:::.r l-f
.:
eft
_:. .
cr
.!tH
,na.&
'J!..-.;.".....(; ...,}..?:
�J.
DE GENERA.. ET CORR'VP.
~io dl,q,'licctqureGio Cit cadem vd parum differcns Cllt Phi:
l.oponus introducic)tamen emergic propter nouum a.rgum~
.tG, quod poteG fieri (ontra (olutione,m amgniuam,açlIUam.
Si enim quid gcneratur,manifoflum cft $ erjt pptenlia fub::.
Rantid aliqu.: ,fétu aut IJon,cx qua gcneratiotrit,(7 in quam
necefJè eit id tranfmutari quod corr.umpi,tur,
DiluCÎda.
.Si. Il. a1.i'(uid generabitur manj[eftJi, cft ~ crit aliqud{ùb/li..
;tc.e.ciuraë
ti" 1.. '1naut aétu,ex qua generatio erit, (7 it~i1ua ne:::
cefJè tf
'~tdri,'1uod corrumpitur.
Arguit nUnc 3d qoncUl Cic,{j giio dl,oponet vt'.'aliqwd pli ,vcl illud cG.in potentia,vel in aélu.no efi Cubaantia in aélu
,quod pote.nt,ia folii cil hoc &e,ns.Hub/lantia.fimplidtcr aute N
ncc hoc ne'}J cns.i.(ubflantia infit;aliquid aliorum pr;fdicamê
torii nouê,ql,l:r funt aau pra-dicamêta.q.d. dato Cl' prffit ma
,tcria,qu~ c!l Cubnantia potentia ..vtrum aliquod aliorum pra!
,dieamclltorum,qure aélu funt pr,~dicamenta huic in(jc', dico
aüc,vr nUllquid erir qu :\ mû,3ut ,qualc:,aut vbi,qua- runt pr:rdicamcntél ,aélu { Et per hoc &,el1S } vt Philoponus inquie,
fubGal1lia intc\lcxit,quç per excellentia en hoc Jliquid. TUllc
de{lruit pri,l:t1am partê~& dicit. ·Si cnim iIIi (ubfrantia: in poré
tia,qua- generationi pexiflir, nihil, hoc ca nullul1l prfdicam~
torii nouel11 aélu inexifiit.Sed omnia potentia~ & pro tunc id
quod fic efi non.cns.f.materia pril)la , qUf ell non CIlS fic. hoc
cfi qUf non ca aliquod noué pdicamenrorii , feparabilc & per
{e (ubfiflens erit.quod dl abfurdii. No.n. pot effe materia ens
~ (e fubfifiens,cii nullii prfdic3mentorii aélu ci infit.Sed forcaffe dicerJ:pis,q, materi;! non filbfillit J2 Ce,'nec aliqno modo 0
pr~eG gnat,ioni •.contra obijdt,cp tune (ubllantia ex nullo cn
tt pr~exiflentc fieret,quia nec ex cnte aélu pexiflentc, nec ex
cnte potentia.Hoc aüt timuerunt ois philofophanres ,non cr
~o dici poct'l' il li fubaantia- in potc:ntia nllllû aliorii prordica
Anri dl
Clentorum infit aau,quod cG primum membrum.
Si dut hoc ~dé effi boc aliq.d aut [ubftatiJ,no exiflit,fèd alio
quia tundierct l}uod t'rat,' igit Cubaantia in potentia. vltr~,{i
'pea [u};a in potcntia, 'Id in ca pdl :Iliquod deci predicamec~
rCli,n a,élu,vd folii in potentia,& nihil pot dici hOlf,quare no
por ~drc Cu!>a in potencia. Circananc roni primo oaendit Cl.'
J{ non pot peffe (u!>a in aélu.&inquic.Si.n.aliquid gfiabit bac efi
fu!)a,manifcIl5 en Cl' prferit aliqua fUDa potentia. non autcm
aé,lu,ex qua .sen~ratio erit.• ,(~.in qua ncaffe cG tran~muta~i,
"Juod cor.tumpit.fubfiantla Igltur qUf prfefi, non pot ciro:: ln
.aélu,quia v(dixit,tunc dfet!antcquam fierct.
Argumemat nunc ad 9onr, & fuppônit quod lin Colurionc rü quippia pr.edic"mentoru, crunt quéddmodum diximus,(e=
proxima diélii efi.f.q, Ci fuoa generar,oportet peffc Cutiam in
potcntia,cx qua gencrat, vt efi maceria hoc ex (oFone ,.pxi, parabiles pafliones a[ub{lal/tiis.
Si .tut hoc lJ dé, Ilcq; hoc aliquid, ncqjfubftamia exiftat,fod ~ ~':~,:;J
ma patcr. Vil dicit. Si. n.quid hoc cil (ubaantia indiuidua gene
rileur generationc fimplicitcr .IManifdlum cG ex Colutiane rP alioru. pr.edicamentoru aliquodfltC'1uéadmodu diximus)pa[1'
xima,q, erit aliqua fubllanti;t in:potêtia.f.materia prima . ,~ex floncs a[uMantia{eparat.e crunt.
0 "'( 41
qua generai,& in qua id quod corrumpif, ncceffe efi tranfmu
Q:: ~at.eria non fi~Cub aIiG~? prfdicamêtorum, hoc dl <l'
tari,qure fubfiantia non efi in aélu. h~c fuppolitio patct cx fo nullurn pdlcame,ntoru aau fibllnlit.probat,quia tuncjpaffi0
,luti,one proxima.nec cam aliter probat.
ncs hoc cfi prfdlcamenta nouem e(fent (cp'arata a fubllatiis.
Vtrumigitur aliquid huic alioru ttétuWco dut ut nunquid patet,quia marc:ria iIla non efi (ubfiantia &: aecidcntia.jnfunc
trit quantu,dut quale,aut ubi,id qif potétia [olu,e~ hoc et el~s, marcri:r ,quare erunt non in CubfiaJJttj~ .
~efirui.t fecl1~~um mibwl11 qutfiionis hoc pado fecllnrtû
flmpliciter'a'Ut non boc neq; ens?fl.n. ,,;"i~(id om/ll~ potent/a, P?II~pon.u~.SI
aut h.,oc.r.materia prima, non exifiit .cffc hoc
U' {eparabile accidet id eJTe quodflc cft no lns • U' mfuper(qif ahqU1~ &.fuba.ll1tiam, hoc eG non efi aélu filbframia qUI(: efi
,naxime timentes erant,'1ui primi pTlilofopTutti[unt ~ ex nl/Uo hoc a!l~uI.dled exiai,t quippiii aliorii pq~dicamentor~m,erüt p
(.~t dl.xlm~s. )P~ffiones hoc efi accidenti .. feparabilia a fubfiâ
generari pr.eexiftente.
Dilucid~.
.
Vtru
igitur.cxiftit
Tmic
ali~d alioruaétu. dico aut utru crit <tllS.f:1n aéluhoc efi cru~t acciclcntia,& no in indiuiduis fllb".c.durdi
ibnn:r,quoà cG abfurdlu~. Omnc.n. accidens fundat in fubL ~tü,aut quale,aut ubi,qif potentia folu cft hoc (7 ens, flmplici flancia a~?illi , hre~ efi qô fceundû Philoponum.~a-frio .ergo
ter aüt neq; hoç neéJ; ens.Si./J.nihil,{ed ol1/1lia potentia quod et h~c cadlt III Colutlonc aŒgnata principalicer'"quia Arifl,qu~
fic no ens cotingit foparari. Amplius qcfmaxime tùnucrut pri r~r ~e a.CQpLlantia in ~otcntia, e~ q1l3 pr~Cuppo(jta fit gn<l~
tlO IlldlU1du~ fubaantl~: remote vero cadit in prima qu!;fiio
pzi philofophantes,ex nihilo prttexiRéte crit alùJdgcnerari.
ne vt:um.(sfiatio~lc fi~lpliciru pollit (ubfiatia indiuidua gc
Onendit nunc q. iIIa fil!;a jicxHlens non potentia aliqêf no l1eran.vel porree copoO) qUfllio tota Cupra prima'dubitatioe,
uê fidicamentolf.Be primo proponit.h.d ..vtru igif cxillic huic hoc modo, vtra (ubClantia indiuidua pomt lfil1lpliciter genealiquid aliolf aélu.dico aut vtru erit quanta,aut quale, autvbi rari.~ .vi: ~ non, quia fi po(fet Cimpfr gnari,hoe efi, quia glla
quod potemia folû dl: hoc & cns,'limplicicer aucem I1CC) ; hoc CIO III eJUS pen 1113[.cria !lUf cfi Cu1;a in potêria. fcd hfC nô pefi
neq3 cns.hoc efi materia,qua- eG (oiG potentia hoc & cns/ cd quia vc\ pefr panicipans aliquo aliolf pdicamentorü vcl nul~
fimpliciter ncCV efr hoc ncCV cns . vtrû inqua 'materia fic diéla lo,~ fiac ro., vt (upraJipc paao ha-c dubitatip cfl prima dubi
fit aélu aliquod pdicamentolf,'an potentia tm .tArguit mi> Cl.' .cano( vt Phllop O/llJS ~u~ulnat )verii df nI' ua , quia nOlla fornon fir potenria iIIa noué pdi camenta.d.fi.n nihil aétu efr ,fed ma cG confcéla.Ec fie c~ponendQ Cextus Hli tres non runt di
oia potentia,illud ql10d ca fic non ens hoc cfi mam ipCam co ~Iiden~i,red fimuJ Icgcnqi: [n côm;ntariis vero aliter qll~flio
tingit (eparari.~oc dl e(fe nec fuoam,nec ali~uod a~Cidelltiü. mducltur, vcrum m0411s lfie efi Pl}i1oponï & verbis Arifio.
Sed e(fe quodda diuerfum Be fcparacum ab hls omlllbus, & fic confonus, vc omnibus perCpicuum efi.
'
Q 1
,. ,.
~fi
Ami c,i
Ilia non cffent prima rerum genera.Secundo idem rPbat, quia
d
Et ~ ns /gltttr gt't cri pot,traétalldu eft;a qUtC caflt ut
tunc ex nihilo aliquid effct.probaf,qa ex materia e(fer fubO;l
gwerat/o
~I~p/lt,a q/'fO flmpl'r, a qUte fecundum partcm.
'J.A tia ipfa.qu:r matcria nec eG fubllanria nec aliqêi noué prfdica
Et
de
bl.S
IgUur jtil. cotillgit,traétJdu cft, (7 qlltC Cd cft quit
rA m~ntDrllm.igitur nihil,& fic ex nihilo fieret fubfrantia.
Ilia fuppant (lante,Ari(l0.argUl1lCnt3c,& qo pm Philopo- TC gCl/cratto fomp 1ft, (g' qUtC flmplex, U' qu.e feculld"Upté.
nus lie caponitur ,c 11 \11 prflit fuoGanria in potenti", vt fuppoAd folutionem qu~fiionis caaœ pr~ponit 'a1iam qu~aio
fatunt dl, vrrutn h~c (ubGamia in potentia , qu~ gencrationi nem.ex cuius Colutiqnc p:ltebit folutio ad qu~fitam;l principr~exi~lir,parr~eiper aélu ~Ii.quo ali,orG pr:rdicamentorCi, an pio.( & inquit )Er de his igirur quantum contingir,deficlt rra
nullo penitus.sl nullo partlclpet,em allquid Cubfillcns, qlloci ébndum cCl attico , & qu:r cauCa efi quare gcneratlo (el11pe,
J10n cxiGit fecundu aélum,hoc cG e(fer materia inforlllis,qu~ fit,& qure Cimplex fit generatio & qUa! fCClll1dul1l panem &
per fc fubfifieret,quod quid~ abfurdpm cfr.(linauté participat fecllndum quid .nam his (olutis patebit folutio ad princlpalé
:aliquo nouem prfdicatllenrolf,tGc paffioncs, hoc en aliquoci qu~llionem. Alii ex ignoranti .. Iiterarl101 gr2carum. aliter
:accidens erit fcorfuOl,hoc cfi ppffec a~u ~(fe, & non in fuLaii exponullt,quod nOI1 cfi dignum nunc narratiQllc.
~i:a allu.Hoc pallo Philoponus ,xpon~t, de hac ratioeprimo
MOller rurCus duas <lIIIIs dubitatioes,prima Ça de cauCa (Ur
"cciplt,8c dd\ruit primâ pancm , et dlcir. VtruOl igitur hui ~ punquam deficiat gel}çrario • feeunda vero quil' efi generatio
fil1~pli,iter ,
4
ec
il!
�'f
LIBER PRIMVS
.10. fimplicitcr,& qu~ (ccundum partcm. ratio primor qu~fijonis
dl vt ponea diccrur ,quia- vd quod-corrumpirurad-nthil rcdi
gie-::vcl ad cns,rt"ad cns non corrumperccur, fi ad nihil corrû
· pit~um emia gcnira'fint finit3;tandem omnia dc:finent cx
M>~C âëfine-E--get1eraûo-& co r-rll priO'pcnitm. l nt cIIc aus
vero' fecund;r qu~Cliollis cCl, quia pc:r generationem fimpliciter iutdligit gencrationem l"ubftami;r prffrantioris,& per ge
nerationem (ccundum partcm intc\ligit gencrarioncm (ubllanrif ignobilioris(vt Philoponus aurumdt)qu~rit crgo vrrii
omncs genc:rarioncs finc a:quc !lobiles , an aliqua fir alia nobi
lior .Mouic aût has qUfltionc:s,quia ex (olutionc harum pacct
B {olutio ca:rcrarum priorum, vt dicemus
Anti''-H
Cnm autem fit caufa > ulla quidem ullde principium Inclus
fJJè dieimus,ulla "utem materia,talcm caufam dlcere oportet.
de illa tnim ditlum e~ prius in de motu fèrmonibus , fP f~ boc
'lltidem immobile per omlle tempus > iUud uero ql/od mouetur
{emper.borum autcm,de imnrobili quidem prùlClpio dtflingue
re,pri oris f~ philofopl,ùe. De fO autcln quod propterea fP COIJ
tinue mouctur alia mouet,poflerius afiigllal/dllm ej1,quid talis
forum qu~ (ingularia dicuntur,caufa dt. NUllc autem e4 (l'i~
ut in materite[peeie ponitur caufanz > dicamus , ob quam fom=
l'er generatio f:7 corruptio lion deficiunt flculldum /laturam.
fimuI.n.forfit"d. hoc fiet manififlu,(J' de fO q411uc dub/tatu rft,
quo lia patlo oportfat dieere de flmplici giiollc ~ c?r~lIptioe.
"Exiftcllte autan caufa ulla quideln, undeprm, IpWffl mo;;;
~us dicimus e!fi: ulla uera materia de tali caura diccndll1n . de
i~a quidem fllim diétum rfi prius in de motu ftrmombus,quod
Ilt ,'oc quidem immobile per omne tempus.hoc al/tem mouetur
fimper. horum aulem de immobili prillelpio. primo quidem di
C iudicarc alterius philofophilC cfi opus. de co autem quod inqud
tum continuo mouetur alia mouet. po~ fJ &ec dicclldum qu~ ta;:
lillm ftngularium diéforum cal{a fit. At /lune ut illl/lateri.efi;e
cie pofitam call{am dicamus,propter quaftmper corruptiJ (J'
.generatio non dcforunt natur.. m . fimul enim [orfita" fiet hoc
manififtum, (7 dc /lue 'lu4ho quo modo oportet diccre de fills
p!ici corruptionc (7' gencratiolle.
Coiii 'U·,
Nunc ateipic ad qua:llioni. folutionem de qua caufa opor..
tee loqui,& vulr q, cum duplex fir cauf:t.vna quidé, vllde di_
dmus C{fe principiii mocus,quf agens di", vn:t vero vt marc:
ria,de tali cauf;a hoc cCt Illarer!;a dicendü, cuius rOllcm fubfcrl
bit.d.de iIIa quidem cnim diélu dl prius in de mo[U [ermonibus,q> Gt hoc quidem imm6bile per omnc rpus ve deus. hoc
élût moud fcmper vr cœlum & fol.horii aur de immobili jlllcipio primo quidé diiudicarc altuills philofophit efi opus. de
co aut quod inquanlu continuo mouteur ,aba fllOutt,hoc cft
cœlo & folc:pofi hfc in.l.dicendu qUf & quo d fit diaorum
taliû fingulariu.at nonc pro (atisfaaionc qonis, vt in matcri~
fp~ poGta cam dicamus,RR qua (cmpcr conuptio & gno Ilon
deCcrunt riarura,fed fCOIper {unt ,cuius cam ait.d. Simul cnitu
forfitan fict hoc maOlfcnù & dt nunC qu;;r!iro, qûo videüccr
oponct dicere de !implici corruptiollc & gi1onc.igit dt marI:
1) ria IpCa dl diccndû,qa ca dcclarar3,qo principalis mox collctur ,at de agentt,partim dl diaum,purïm dicemus.
<l!!Ja ,ppofuit le velle qUfrere cam,cur ca qUf gilani , non
deficianr,& cOlf qUf gi1anf,plures (unt caf: propollir non oës
velle: nunc qUfrcrc,lCd (0 Iii qua: funt ca a: eoru, qua: gnamllt'
~agis vt!Jes.& cû !int dUf,cxponit,quf nUIlC diccnda c~,&di
<:lt.CU gnonis.fup.duplex câ fit, vna quidcm , vii pril1CJp'UIU
lnOtus elfe dicimus.f.dfeaiu3,quHer excellcntia, & ,ppriiffi
~e di' principiü vnde motus rCl1lR ab Anf. vna aiit dt mate_
l"la.Sed dices nonnc giionis c:i;r ëcfunr finis & form . (ur llas
duas rol ü gnonis ca~ clfc dixic Riidet Philoponus & pulchre
Ari(.~las (olas gtionis c.i> dixilf~ 13llëj n'agis vriles ad ~i1onê,
c~ ~llOni iic~ilhllt.ar forma & finis glioni (upcrucn'unr.Et
cu; .uf fine ctl\~ff,g(joni m:lg~s vr.iks,quf nUIlC dicenda Cl(
(lOOlt,& inqult. Talem cam.t:qu~ tfi maccria diCor~ 0l>0ncc
en
20
nunc.de illa vcro ca gnonls;qu~ en cffe8iua,& vt prin.cipiuOl E
vnde motus,l1iaû efi prius in fermonibus de m_oru . f.II11rb~o
phy(j. vbi diaü efi,tale!ll dm elfe dupliccm, qm cfi hoc qUldem il1lobile per oê rfis, vt primus motor. IIlud vcro qè1 mo
ud (empcr. f.cœIG,quod circularirer ferf, tunc ordinat (c ad
(c:quenria,& diuidit conGder3tion~, 8( inquit. Horü aûr.C.effc
étiuolf principioru,dc imobili quidé principio.f. de co diCli~.
gucre,& definirc opus cfi prim:r philofophi~, qu~ theolo~,~
cfi.de co aûr,quod Rpea q> continuo ·mouc:f,alia mouCt.l.de
cœlo quod mouet hfc inferiora,quia moud, pofrerius.f.(ec.û
do huius a(fignandü cfi,quid fit talis ca corum,qua: fingu1anil
dicunU.gfiabiliii Sc corrllpribilium, vbi dicetur q, erit fol RR
eius varium moru accclfus,& recclfus:cligie nonc harum ~u~ F
mm carum,qu~ vtilcs (unt ad generationé,& qU;ls nunc InCC
dimus,qu~ fir diccnda,& inqcit.Nunc aue cam c~m,qll~ poni
tur vt in fpecic:,hoc en in gencrc maccrior dicamus, ob quam
videlicet Lemper gcncratio & corruptio fum , & non dcfici~t
fecundû naruram addir vtilitatcm huïus.& dicit. Simul enim
for(jran hoc fi ec l1~anifefium & de co quod nunc dubirôlcum
cn,quo nam pado oporteat di"rc de fi.mplici generat.ione ~
corruptione, vbi foluetllr dubitatio mota an fub~antra: pot~
tia inerir aliquid aliorü aan nec ne. Ha:c de intcntlonc & ordl
lle,& (onfidcrarionum diuifione.
Habet alltem dubitationem fufficientem, f:7 quoC caufa ftt ut Anti·C049
conlletlatur gCl/eratio,fl quod corrumpitur) ad 1I0fJ ens abit~
.;
lion lIJS aut m'lil ffi.neC]; mim quippiam efi,aut quale,aut qu.4
tum,aut ubi,ipfitm 110lZ ells. Si igitur flmper aliquid eoru qUd!
sut abit,cur /l0 'olim/plU é i"d.cfudu, f:7itldllc ipfum uniucrfum.
fi ~de finit" cft id ex quo fit foru qUd: gcueral/fur unllmq"od'1~.
Habet autem qu&efliollem fllfficienté, (J' qUte caura cft quod
perpctuetur gencratio,jlquidem 'lu ad corrumpitur, ac:.uo ells
f~it.lloll GIIS /Mm-IIi/HL efi.ne']; ellim quid,neg; qualc,neq;
quantum ,lIeC]; ubi,quod nO/l CliS. Siquidzm igltur fmper ali:
quod el/tiumfccedit,quare 110/1 confumptum e~ allqudndo re:
lro et uacuu oéfi fillitu ~at ex quo fit generatoru ulluquodq,.
G
~~~~::~
) ,?
•
~1'i;;il f;:;!: J'J::~
~r~ l.,."7;"...~. "•. , .~ .
Hfc Ari(qô fic categoricc côponiLoé ihfinitû qèt pcr refe- Coiii.4!1.
cationé ad Ilon ens (ccedir, tand~ deficiunr , qu~cunC}l gnanr
vel genira fllerunt ex ma qUf neC en (ubGanria , nec ~ca,nec
9tJJlis,ncc aliquid aliolf func finira.igii rand': dcficicnr. Arifi, \
formac roné fub mo qonis.d. Habcr aur qôné fufficicnrem.8c
.qu:r ca cfi q, Rptcucf giio , vcrbu lœccucf gr~ce dl fyncizo,
hoc dt cogrego vcl copli,co, vd concinuo,placet mlhi ad prQ
poririi magis cr:lIlsfcrre,c:p CliO! [cn(um grfca confiruaio
c:xponulac.Deindc reddic qônis dim.d.fiquid~ qèt corrûpituf
ad non CIlS f(cedic vt ad mii m, qua: efi nOll CIlS) vcl ad priua~iolJë,io didt.non em aue nihil dl, neq].n.quid.i. (ubfiantia
Ilcq; quale,ncq] qrû, neC}3 vbi dt qa non cm , hoc en ma vc
priuario,runc rclumit qonis vim.d.fiquidë igii {èm~ aliquod
e~tiü lêcedit,quarc non COnfUl11ptû efi al\qi1 rccto , & vacuû
oc hoc en mundus cocus cur tandë non ddijt,fi. finirû crar (ub
Îcétli 8( mareria,ex quo fit vnûquodq; gfiatolf, ha:c cfi qo,&
. \
eius forma,~ quari RR duo vi giio & rocus mundus conCum..
prus.primo quia in dlcs corrumpicur vnuquodCJl ad no cns. Hi .. ~.
(ecundo.quia materi3 ex qua pullulant gl1ata en finita.
.
Cü mouit qoné,fecllndll Phil op. nunc; argumentai "d iIla,
& probar,nec gtiollé,ncc corruptionë elfe Rpcruas' ,lmo nec;
mundii.&lIIql1lc.Habct aût dllbônë fi,ffic,curi\& qll~ca fir,vt
cÔllcétac,hoc efi, vr j;1pecud gfio. fllp.& corruptro,fi qè1 corrûpif,corrüpif ad non CIlS, 8( non eliS fit nihil , hoc efr neque
qualc,neC}l gru,aur vbi.A(lignar dm, <l' iC3 ftquaf,& in quit.
~I ig,i femper ali'ld eOlE,quz Cum, abit , cur non confumptCj
en lâdudû rOtu in non em,ira vr inane lit ip[UOl voiucrfllm,ii
quid~ id ex quo fit vnü qèi cOlf qUf glian(, (jr tin.itu, I~oc cft,fi
ilia ex qua res fiunt fic aétll finir.l:& non chaos rnfinrrum, vc
Anaxagoras dixir.N.l tune multlClldo (ntIG, q(UII~ in ~niuc r
(0 finira LÙ/lt,& itOl rad:: dfcot cOfUlllpt3 ~ corruprrono! ad no
cns.& ad prlu ationê,q nihil efr,qua rôn~ defi jt corruptio,&
dtficit ~fiO" & deficir vniucrrunr,& omnra{unt vacu~.
, SucCdt genera.&. cor.
C ii ii
fic
1
...
�DE GENERA.
lit e"
ET ··CORRVP.
Anti.q~.
Nonenim proptered '1.uod infil1itum id
quo genera:::. cCl continuo (jt circa vllumquodq; entium (ubaudi [cmper Be
,hanc exifHmamus cITe [ufficiente: cau[am in om
lur,lIon defidt. Hoc. n. eft impo)?ibile. aau. n. nuU'û eft infil1it'û. indcficicntcr
nibus videlicet q, generaeio vnius é corruptio alterius & cco
Ditucid...
Non enim utiq; quia il/fil/Îtlm, cft id ex quo generatllr: 110n tra. vcrbum indcfe81bilcm apayClon [cribirur gr::r,e,qllod [0
lt.c.ciufdé
de · cit.hoc enim impofiibile dl ,fffundum délum-quidem-enim oat inquiecum & continuum.idcirco fic tranfiuli, vt vides ;~a
gra:cus [cnCus illc efi.Sed circa diéta qua:runt vtrum co t ru_
CO -IUhi/..e~infi/litwn.
ID' 5°·
Anaxagorici Be Melli(ci fingunr, ideo non deficcre genera peio vnius litgenerario altcrius,& ccontra. Arguunr quidam
tionem & gcnita ipfa,quoniam materia efi infinira,ex qua ge fie.gcnerario non cCl corruprio. igitur gencr~rio vnius no en
nita emuunt.connat aGt infinitum Inon polTc pcr re[ecationé corruptio al rerins .Secundo, tune [emper eITet orquali. enticr
confumi,quia infinitum dl ,quod quantiicunq; accipiitibus, multitudo. Tenio,gcncrario equi cfi vnius generatio &.nulfempcr rcfiat aliquid accipcrc. Concra obii cie AriCl. quia vcl lins corruprio.<l!!Erco,corrllprio bouis non efi generalio al.
dl infinit~ in a8u vcl in porenria.non in a8u, quia infinirum tcrius,quia eadcm forma corporis mance in vrroq;.~nto,
in'a8u nihil cCl. neC in poréria, vt dicd.igif no valct ha'c (ofo. in nurririone hominis ali'luid corrumpicur,& ta men nihil ge
Refellic rc[ponÎloncm,qu::r dari polTer, q, ideo non deficie nerarllr .Sexto,in conuprioe hominis nihil corrupirur,& ta
gencratio,quia chaos,cx quo rcs cxtrahunrur, dl infinirum. men a\iquid gencratllr , vr formà cadaucris. \1-lterius [epriK Contra obiicir,quia ralc chaos non poc e(fe a8u infinitu, quia m~ arguunt alii de colore genito per diuifioncm corporis,
; .phyfi.probarum dl tale cITe impoffibile ,nec pot e(fe poren vb, nulla oppoGra qualitas corrul11picur.Oâaoo , de lunlinis
tia infinirnm,quia quod en potcnria infinicum , [olum efi (ecû generarione, vbi nihil corrumpitllr. Alii nono,/ic argullnt.
dum diuiillm in parres minores proportione [ubdupla, vt di- augmentatio vnius non cCl altcrius di mi nu rio , nec ecomra.
8um cCl in his,qu::r Democriei funt.ergo talc chaos non cCl in igirur nec generatio vnim erir alterills corruprio. Decime,
tinitum.De hac rationc primo rcfellit primummembrum & Auerroes in libro de (llbfiantia orbis. cap.l. ponit mUl1dllm
inguir.Non enim propeerca q, id chaos, ex quo gcneratur'id' cITe fa8um a prima caufa, vbi nnllills fuit corruprio . Alii.l '.
Cjuod generacur ,lit infinitum, generatio non dcticie. Hoc .n. ar&uunt gener ario efi forma,corruprio dl priuacio. [cd JO ulcCl impo[{jbile,a8u enim nullum en inÎlnirum , vtt ~ .phyfico. la forma cCl priuatio.igirur generatio vnius non potefi e(fe al
lerius corruptio. 1 2 .in gCllcratione mixri cx clelllencis fit ge
probatum cCl, hoc dl primum membrum.
AAti •.,.s 1
Potentia du/em in diuiflonem. QEdrt oportebat banc effi ncrario mixti & non corruprio e!cmcnrorum aplld Auena.
3.cœli.commen.67.ha:c [une luniorum prfcipua argumenfoldm cdu[am,Mn deficiendi,quol/iam generatur quiddd femp ta
in hac re. Circa qua-fiionem ha ne primo de Cubnanti is,de
minur. nUlle autem,1Joc non uidemur.
inde dc accidentibm eITet dicendul11.Sed quia bcne de iI((id~
~:~~~:~é
Potmtùt autcm en ut in diuiflone, quapropttr oportebat tibus aiunt de [ubfianriis [otum tranfigamus . rccemiores folbanc fol4m non deficimdi quod generetur femper quidem uunt qUll'niollem de rigorc logi co ,deindc de rigore phyfico.
~antum ad primum (uppollunr quatuor ,quorum duo râ'L mil/us. Sed nunc non uidemus lJUiufmodi.
tom accipianeur ,quia in illis fiat rora rci difficulras. prima, tp
CoiD. p.
~àd vero non lir infinira in potmrla arguit , quia Cjuauis generatio ~liquado accipicur pro [ubie80 generationis, quo
fic dicendo polTa aliquanrulum farifficri ad qu:rflioncm,ima modo viderur loqoi Auer.primo phyfi.commen.cSo.aliquan
ginando Cl? corruptio fiat, vt diuHio , in qua [cmpn minus re do pro forma qua: gcnerarur, vr gCl1eral'io ignis dicitllr forflet:camcn hoc cG comu (en[um, quia nos videmus aliquod ma ignis qu::r generarur.eodcm modo & de corruprionc dici
ddicerc in magis 8( minus 8( :rquale, & renarc magis & mi- porcn.petit [ecundo cp in (ucce(fiuis idem cCl c(fe gc:ncrari Be
nus & :rqualc vel (cmpcr a:quale.inguit. Porentia au rem t'n, éorrumpi, vr motu & tempore & id gcnus.probam,quia mo
vt in diuiÎlonc ipfllm infinitum, quapropter oporrebat hâc û
tus localis qu:mdoev generatur , \'c} quando efi, vel quando
(olam non deficiendi q, genererur (emper ql1idclll minus. Co non en ,non quando non eG,quia tunc gencrario motus e(fee
t~a obiicir.d.Scd nunc non vidcmus huiufinodi, quia fenJpcr
~b[q; motu.iremevlUnc mobile gencratur, qu;mdo mobile
videmus:rqualitatem & rerum 8( mundi. Tora igitur rario moucrur.igirur tune gcneratur quando motlls en. eo d~ moen, vd .marcria en a8u infini ra vcl porenria,non aétu vr pro- do'de corruprione. Tune qicunt primo q, generatio vnius dl
batum en,nec porentja,q~ia tune generario tierer per diui/io corrllprio al rerius .probarur ,quia mareria efi vila ambprum.
né illius,(ed hoc dl contra (cnfum, quare conrra phil ofophiâ. Secundo in fucccŒuis generario en corruptio & econcra.,!) ·
Reprobat (ecundum,& inquit • potéeia aucemJdAfinirum bant expo/itorie.nam hoc demonflrato moru,en gcnerario:
Colum cG ft'cundum diuifjont'nrin partes-minokS proponto &. hoc efi corruprio.igirur generatio cG corruptio. Terrio ,in
n~bdwpla.vt enim Philoponus inquir, ffilmerus per appofi
permanentibus generario non cCl corruprio . probanr ,qll~J d
tionem potcntia infinltus c{l" magnirud vero pcr-diuiHone: gencratio dl forma genita ,8< iUa non eCl corruprio. addl nt
forentia efi infinita.Proptcrca inquie.Q.!,!.are oporcebat h~nc umcn quèd bene de futuro omnis gcncratio erit corruptio,
(ITe (olam cau(an! non deficiendi gcnerarionem,quoni~m ge quia OInnis forma gcnira corrumpcrur primo eœli • Vlrimo
ncrarur quoddam (empcr minus, ex i\lo chaos re(ecatu , hoc dicunr q> de r1gore fermonls ha: c en fal(a gellcrarjo vnillS cCl:
M aurem(vt inquir)efi coorn (cn(um, cum non videamus [cm. corruptio alre~ius , quia gcncrario efi forma qua' ge'n eraper genirum cITc minus co,ex quo fir.
tur,&. corruptlo dl forma qua: cotrulllpitur modo forln:!
And.c. ra
UEocirca proptcrea quod 1"ûu! cormptio alterius eft ge~ genira non en forma qu~ COlT olpirur.
'
Sc d pace dixerim omnia h:rc fal(a (unt & friuola & te X'
neratio, e71'Uiu! gweratio alterius eft corruptio , il/quieta TIC
ctffi dl tranfmutatiolltm efTe. De co igitur quod eft generatjo::: rum Arino.non (apiunt. Prima quldflll' conclufio fal(a cCl.
Tum primo quia a pari htc eITtt ver J.albedo efi nigredo ItCmm Cl' corruptioncl/1 [ill/ili/tr ftmper efTe circt! ul/umquodt]; que
(altf~8io cCl infrigi latio,aull io dl imOlinurio,& ca:'rcl f.
tl/tium)banc cxiftimandum tst fufficientem omnibus caufam. id gellus probarur ,quia GCllt gelleratio apud cos poteCl a CCIDlIucida.
.
tc.c.ciur.sê.
OEoClrca
quomam huiur comlptio alterius ($1 genera/io, pi pro [ubicélo: ira & vnurnquodq3 hOrlll11.igitllr vr conccdi
CJ' huius gCl"ratio alterius tft corruptio, indtfiéribilcm t[ft tur 1\101 pro (ubie80,generatio en corruptio : fic h:r pro lllui,
ntcc!Jè elf tranfinutationcm. quod quidcm igitur gencratio e7 80 erunr conccdend:r.confiat aucel11 talcs a nu\lo fuUre con·
ccITas,ideo lIeC sil a en c ol1eedenda.Sccundo,fi gCllentlo pocorrpptio,/lmili/er fit circa unumquodq; tntium) banc txifti,. teCl :lccipi pro materia : lune materia e(fet generatio . teneC
mamlls tflè fufficiellum ~aufom it~. omnibus.
.
Con[equenria per rationel11 cills .nam hoc eCllllucria , &. hoc
CoPi. f 1.
Soillie nunc ad qtlz{\Jonem cp Ideo (cmper cll gcncrarlo & efi gencrarlo.igirur materi.J dl. gctlcr~eio.h:re a l1u\lO COllctJ
nllnquam dc6cit,fimilircr & corruptio,quia gcncrario vnius [a dt Tertio, Tunc gcnerario generarur. probOltur. lIam ma
en Corruprio .. Itcrius & e(onrr~ , & tunc qlla(j (e excu[ans . teria generatur per Aucr.quem tenet, & generatio dl marcinqult.q, quldcm igicur gcncratio & corruptlos fimilitcr hoç ria ,igitur gilo giillf. bore nu\lus doélus & (a ni (ilpiels dicclct.
Secundo
N
:fi
e!Je
0
po l~
tiOJulll
p
Q..
li'
C Qful1'"
·~
1 ••
aJcIi'
�LIBER PRIMVS
Secunda vero etiam fal(a en.n3m generario en de non eë
ad e(fe.quinto phylico.& corruptio de e(fe ad non e(fe. Tune
fi motus generatur dum dUgirnr limul en,& non dl.proba
tur.gencratur.igieur non ca,quia hzc dl definitio generatio
nis,8c en.igirllr dl & non eLl. Secundo, fi mocus generatur
qu ando dUgirur &eneratio dl ex ente in aétu, quod Ariao.
vbiqJ negae. Tertio,1i ha:c ca vera. motus generatur quando eLl.hxc crit uera.motus incipit elfe qU:lI1do ca. confequê
tia parcr''1uia generatio dl: de nO/1 dfc. igitur quod genera·
tur nûc primo cn.& fic motus incipitt clfc:,quando c:fr. Ter
tia aurcm faltà etiatn 8( fibi comradiétiua.Primo, quia fi bzc
erit vera de fmuro in permanentibus: generatio erit cor ruptio.igirur aliqualldo crit berc vera de pr~fenti.generatio en
corruprio.nam clliliber propofitioni de fururocorrefpondct
vna de pra:fcllti qilando~ vera, & ipfe air. nunquam iIlam
B de pra:fcmi dfe concedcndam.Secundo,omne pofsibile potefi poni ine(fe,ilIa en vera de fururo.igirur poCsibilis.poffibilis igirur poren poni ine(fe , t)mne quod ponirur ine{fe dl
Concedendum.igirur i\la propofitio de pr~Ccnti en conceden
da,noll tamunt in (ucceCsiuis,ced in permanelltibus.
Vltim~ vero dico q> i\I~ AriG .propolitio en vera de rigore fermonis. vbi animaduertendum q, aliud en in rdatiuis,
& aliud in abColutis. In rcladuis poren vnum oppofirum de
altero przdicari lüb rarionibus diuerfis, ve Plato en pater ad
Caium,& filius ad Socrarem.igitur parer vniU5 efi filius alte
rius.ha=c enim en vera de virtute Cermonis,& per (e,quoniâ
in rclatiuis . Vlre:rius,gencratio & corruptio (unt relarioncs
fiue: rclatiua inui(e:1n fi: rcfpicicntes,vr nunc peeo, quia alia5
dec\arabitur de: lnente Auerro.f .phyfic.commen. 9' Tunc fe
quitur in prima figura,quod de uircute fermonis h~c en vera. generatio vnius en eonuptio altedus , Îleut illa • pater
\lnius en filius alterius, & ficut non fequitur in hac . igicur
?ater en filius,quia e{fet proce{fus ad ab(oluta: ira nec debet
~nferri ,1 qUbd generatio fit corrllptio aut econcra, & hoc
C\..'
C Ignorarunt.
'<Iltddc
Tune ad [uppoÎltion:s eorum.Ad ptimam dicerem quod
Plilll~ fuI'
POliljonc. nullibi Auer.dixit,'l' ge:neratio POten ca pi pro mareria, Ced
bene: Cl' materia vere generetur.modo ~m Iignum vere fit al
bum,non.proprerea albedo poren capi l'ro ligno, vel Cuppo
nere pro hgllo:fic licer ha:c fit vera.mareria generarur , non
propterea generatio porerie piO materia capi, & miror hac
Certe fillimiam tantam •
. A~ fe.cundam. t'uicenna in philoCophia non parua: auéto,
fltatls ~I~ vult quod motus & eempus & talia non generantur ,quia III bis qua: funt talia denominuiue & parcicipatiue
efi venire ad talia per c(fcnciam,8c per fe. ~.phyfi. & quonia
quod gene:ratur motll ge:ne:rarur ct gweratioe etiam. igitur
morus non generatur ne:c gene:ratio generatur, licut ne:c 011bedo e:n alba. Scd bene: Ce:quitur Cl' motus lit per fe gene:ratio
&'ge:ne:ratio pcr Cc gencrario pcr e{fe:ntiam, vt albedo per cf
(enriam albedo. S cd diees.motus cn CIlS de nouo.igitur gcneratur.poteCl dicl Cl' generatur vel dl quo allud gencratur.
D adboc enim 'l' aliquid fir de: nouo,(ufficie Cl' vcl gene:rer , vc\
fit quo alia gcnerantur .ratio vero eorum eriam reducitur in
pe:rmane:ntibus fic , quia vcl quando en, vc:l quando non ca
generuur res permancns , quare foluat pro me & (e • Et ad
hune errorem labebanrur ob ignorantiam metaphyfi. Nlic
de: ri~ore: phyfico.tranfigamus.Recentiorcs fupponum duo.
at pnma (uppofitlo dl Cl' plures formz fpecifiez non poffUnt fiare in eodcm fubieélo,ac in eodem punéto ma(eri~ . .p
bant.quia tlic vnul1l indiuiduum effet in pluribus fpeciebus,
quia a forma (pecifica Cumirur (pecies,& quzlibet forma co
n.lruir (pccielll,quare eonfiitue:1It indiuiduum in diuerlis fpe
Clebus.Seeunda e:orum Cuppofitio omierirur ,quia vera. TGc
uo.lune cp ad generatione:m vnius compofiri fequitur corruj
f~IO alreriu~. & e:contra: 1\0n tamen ad generarionem ,:niu~
rm~ feqUltur corruprio altcriu forl\la:,hoc parce. na obi
~orruillpirur homo,generatur cadauer:at ad generationcm
o~m~ cadaueris non fe:quicur corruplio humanz formz,
qllJa.ratio~lalis anima efi perpc:tua. Proprer qua: dicunt q,
omml, gnatio /3( h
..
Be .
.. r
,
omlnlS corruptio , CIUS nutrltlo lune
h
Il
miracolof~ .quia non Cunt proprer nll(am natllralem.
E
Siue Arinorelis i ntelleétus phyficus fir illc,fiue alius, non COfuut1o'
curo,at uidctur quod Cuppofitio eorum fit falfa,8c ratio non pojltionit
concludat.Secundo, videtur Cl' conclufio non fit in toto vera, VJ. credunt. Terrio, ilIud quod addunt de generatione ho
minis en omnino dubium.
Suppofitio quidem dl falla.nam Aoicenna & Aueri. 7.cœ
~
Sapponi.
li.commen.67.& vlrimo commento hui us primi.volont in cofuralÎCIl
mino e{fe quatuor formas fubfiantialc:s clemenrorum.Auer.
tamen ait,i1las e{fe in mino fub e{fe remi{fo . Auicenna uero
2.
ibi Cub ~{fe redllét~ & non libero, de quo alias. Nec valet Cl'---y...~.., ;'-<J':;~ .d_
tunc nuaum e{fet III pluribus fpeciebus. en enim rantum in "'-;-1.0(1' +.~ ;:J,l"...:"p.fp~cie vlrim~ formf,quf fola reponit in fpecie, & fola ,conni r~. ~!::!.tt:~~
cuir. Ca=rera vero dlfponul1t , non enim omnis forma rece- L c-~...t.~J:. rt'~.&.
pta in materia connituit in fpecie,fed interdum difponit 2.ga- 1ë:;;..~~~ _b.!....... c·
no pfitTctpmreri1lfuae mare~i~ proprer fe/cd propeer aiiud F &Je:~.-o- 1 C C<1- •
rA
~ulHr,quoà-v1ritn6"(omttt-uif.
Conclufio vero non videtur ex toto uera,quia quando di
cit non ad quamliber form~ generationem fequi alterius cor
ruptionem proprer formam humanam , vel inrc\ligit aleerius in numero, vc:l alte~ius in (pecie, vcl altc:rius in gene.
re.fi alterius in numero,cillfdem ramen in (pecic:,be:ne dicit,
fed Ilon ad Arifi.mentcm.& breuirtr Arifio.( vt mihi vidcf)
vulr ad cUlumbet form~ generarioncm (equi alicuius form~
corruprionem,fille il\a fit ciuCdem fpeciei, fiue alterius,propter quod intelleétus Arin.potius cU ifie.non en alieuius generatlo· . fine aliCllius corruptione,nc:c "licuius eorruptio fine alicuius generarione.modo vbi generarur forma cadaue
ris corrumpuntur form~ fiue diCpofiriones quibus rationalis
anima conCeruarur in matcria,& iea en a icuius corruprio.
<l!!.0d vero addunt de generatione hominis,videtur fal(;(
fimum,primo ex parre marcri~ & form~. nam miraculum
en effeaus Cupra nacuram.Si igitur gcnerario hominis f mjraculoCa,erir {upra nacuram.hoc aucem nare non pOfefi qa
vel (upra naturam form~, & hoc non,quia rarionalis anima
~er fe en aétus corporis,propter quod perfidt in fpe:eie,& R
te inc1inatur ad vnionem corporis tanquam ad eius perfedi
b ile, vcl fupra naruram mareri~,& hoc nlÏnime, quia mate.
[cria nacunliter apperit form;jm, & naruralius pcrfeétioré
form .. m pofsibllem e{fe in iIIa.Secundo, ex parre vrriufcp di
(ieur enim. 8.metapby.circa fine:m,cauf.. quarec-x aliqllibus
e.ffici.~J:-vnum..naturalircr en,quia hoc aétus per fe,illud pOl
tc.nH.1 per (e-; Sed ntionalis anima efi pcr fe aétus, 8c materia
p~r f~ poeentia. igitur vnio dl naruralis,& non miraculofa.
l er~lo ex parte corruptionis.corrupcio & gtiario funt contrana: refpettu eiufdcm, & contraria funt naturalircr nata
ficri circa idem,RR quod fi vnum contrarium en alicui naru
r ol~e ~ ~It~ru~l. !cd ~o.rruptio homi~is en natoralis , quia a
p~mclp~o IIltrln(e:co.lgltur & gencratlo fuit n .. turalis.nH1lr~
alrz ratlones faél~ (unt inlibro de inte:llc:élu,quas Ilunc omit
to.~on~odo vero generatio hominis lit nacuralis, legc: libr~ll~delntelleélu.rr3c.primo.libroprimo. cap. 28. &. '9vb, .d ,élum e:n,q- g.eneratio dl nacuralis pro quanto hoc indu.CJt fummam dilpofitionel1l,qu.l rationalis anima mox à'
pnmo effunditur 111 corpus. & ru ibi. Tune ad ratlonts.
Ad primam.folorio pareto quia ln rclaèiuis diuerfis rati6ibus
conccditllr, non (alllen in abfoluris. Ad Ceculldam. dicune
q, illud non fequicur ,quia per Cc ex vnius corruptione piura
gelleranrur. Ad terciam.dicunt Cl' in gencratione: cqui forma fubnanrialis embrionis corrumpitur ,Ii cet forre renent.
difpofitiones quzdam,dc quiblls ponmodurn. Ad quarram
folutio parer.non enim vnamcr for ma cadaucri manet, Iicer fiml\is viderur. Ad qui oc a 111 in nutririone ho minis gene
nrur compofirum ex materia & anima ration li, non proprer nOlla formz generationem (cd RR nOllal1l formf Vllio
ncm.in mareria nurrimenti . & r:1 in IIbro de inrelleétu. Ad
(exram.dicarur q, in generatio ne cad3ueristcorr~ltllpit~r h.o
mo,n~n propre:r alliTf cOrrUpllOl1elll, Ccd 1212 d,~pofit,on~,
qua amma conferllabltur v r dixlIllllS , qua vldehccr corru_
pra dctinir informare. Ad (eptim301.diccn.d um q, ibi Corriipltur vnit;ts eonrinui & generatur non qu,de:m color in aélu
condaGo,
nis ClIp5.
Dt gwcn
tioncboiJ
G
H
�DE GENERA. ET- CORRVP.
1 (cd de nouo incipit apparere. Ad oétal1am.diecndllm quOd
2
in accidcntibus didum Philofophi 110n dl vniucrf"le, nif! qfi
3c:ciclcns habct contrarium 8< tale, <1' matcria non poflie c(fe:
fine: altno illorum. Ad nonam.iam diximus iIIud Ari!lore.
vcrbum non vniucrfalc in aecidcmibus, & lie non in quanti
tatibllS. Ad decimam . Arj{lorc. loqlliwr in gcncratione
qu~ fir per abieétioncm eomprii, quo modo non dliUa mü.
di gcnitura. Ad vndecimam ,diecnc!um <1' forma potd} c(fe
priuatio non ad idem,fcd ad diuerf.l, fimiliccf & priuatio ha
bieus ad diucrCa. Ad duodecimam,aplld Auer. diccndum q.
in gcncrationc prima mifti cx clcmcntis clemcnta corrumpuntur ,n9~-quidcm corr~nptionH&neHt-e-for~ènt-iam.
K fcd-t~lIcme informationcm & ckrrominatione.J:lH-eH<rec-a.
in mino cnim rdl.mt clemenrari~ forl1l~ apl1d Auer. & il1bfrcnc materi~ mifii~noA{amc:n1'rincipalitcr informât'nec
deuominant de:nomillit!one (pecifica,quia nulla dl pars mi
{lj,qu~ fit ignis \l-Cl-.1qua,-lice( in qU.1libcc partc mifli lit ignis
8< aqua, codcm modo ~: dc corruptione mini in c1elllcma,
non <1' form~ ilIorum incipianc c(fe, [cd quia nunc primo in
cipiunr e(fe formi! aétu dCl10minantcs c1ementa Cub proprijs
& fpccificis denominacionib.us,~c1 d.iC~s q. in primO! miClionc in prim o inOanri gencranol)ls mini forrll~ c1emcnrari;r
delnunr,& ali..: cOllfimiks generantur, quia prim:r fuerunr
difpoÎlrioncs pro fieri . Pofrcriorcs vero pro conCeruarione
in faéto.Dici edam poedl fuerunr corrupt~ (cciidlll11 par
tcm , & rcmanmtes fccundum partcl11 , gllia pr~celfit aétio
& rcaaio earum inllice:m quarto Illtrhcoro. comme:n.l o.de:
hoc latius dicemns in de milHone:.Hacc de qua-nione.
R Be O.
Soluie dubiraticnem rertiam , in qua dlxit confificre tota
vim,& d i cir.~ccirc:l)prop te:reOl '1' hnius corruptio alrerillS
en gencrario & huius gw .H IO aleenUl dl corruprio. ins~
um,hoc en Cempitcrnam ne: c(fe: dl cranfinuracioncm ((Tc.
Ad formam aue loluit Philopollus.nOlI11 Cllm diccbatur ,i1lud
quad corrumpicur in quid corrul11pirm • Rc(pondec q, illlld
quod corrl1lllpi rur :non co rt li 111 pirur in non ~1H,(c:d in aliud
cns quia corruptio vniuS dl ;!Itcrim gwerano . ln (odcrn.n-.
rn.o;lIcnw cft non clli' formz prarC"edcIHis , & ellè: formf frqucnt-k.non .n.dldarc-vlcimu motn~nrum primz,& primti
L mo-lnCmwn-(ccundf Sed 'lu~d dl pnmum 110n e(fe prima',
hoc cCl pflmum (ecund:r.Cum vero dicebatur , cum aliquid
generarur, cx quo generarllr " vtrul1l ~x entc vcl non cnlc.Rcfpondee Philoponm , quOd Offine quod gcneratur ex
aliquo CllCe gellcr;HUf' allu--& rpccificaro, v<rum genCf.1tUf ex ipfo , non qU3tcnus aétu dl fcd qU3tenus en potc:ntia id quod gcnrrafur. nec oportee quod potenria dl altu
fubCifierc: (eol(UI11 ab oOllJibm, qlJo n i~m fempcr dl (um
.. étu,& limul in potenti. ad :l!iud.ECl enim aélu Fcr form.1m
priorem ,po(cnria vero pel' matcrianl • Tune concludie &
dicit. De cc igitur quod dl gcncrationcoi & corruption cm
fimilircr,hoc cn Cemper c(fe: circa vnumquodC}l cntium,hoc
en cirea vnalnquanq, fub{hnti~1n 1 tum fil1lplicit er , Will
parciculatim( Vt Philoponus dicit )hanc.Lmateriarn qu~ dt
(ub priori for013,exifiimadum cn fufficienccm omnibus gc
ncrarionibus cauCam, vc\ ab omnibus, qui dubicant , cxiflimandum cau{am. ~od vero ad verba attincr,cllm AriG.
M dlcir circa vnmquodcv cntium,rlo intendit q> vnaqufC}l (lib
flantia (cmper gcnererur ,ac fempc r corrnmparur . Sed vult
dicerc, Cl' gencl atio & corrupcio nGC[; dcficiac OIb unoqlloC}l
~l1ic.Hze cCl (aul~, hoc cCl Cl' (elllpcr aliquod ens generctur
& corrumparur alil;d.h~e cCl cauCa. V crbum iIIud limilieer
Philopollns pro fcmper [cgie ,ij!i in nonnullis codicibus lIerbuOl (emper Icgirur ,Ccd non rcfcft.
,cr
'1.
.'
Propter quid autcln tandem, b~e quidem flmpliciter dieu
tur gCl/crar; 0' eorrumpi,illa autcm 1/01/ flmpliciter, rur[us
traélalldum ,ft idem cfi gcnrr.aio quidem buiuI, corrllptio
autcm buius, e.1' corruptlo qu!dcmll11ius,gelleratio auwn bu
itts. qlld:rit wim ,aliqlldm Y<lllontrn.
.
O/loe"'a.
Proptcr
quid
a/aem
aliquando
b~c
qltldclIl
{llllplic:itry g~:::
tn climl.
ci.af4cm. tltrari dieuluuy 0' corrumpi. hiCc uero 1101/ flmpliciter rur&ti.Cor J
fUI pertraélalldum. si quidem idem cft gmeratio 'lu idem lm::. N
ius,corruptio uero lJUius:O' (-orruptio q/lidem buiuI,gel/cra
tio uero buius. quteret fnim foper hoe a/l'lUis ratiol/fln.
Soluea qllzClione accdroria:vidclicct vtrum gcncratio fic
fempcr,& fi (elllper eur non conlumptum cfi omne:rcpctie
primam qUfClionem,& inquit.Propecr quid aurem aliquando,h..:c quidcm limplicieer generari dicuntur & corrumpi,
hfc vero non ftmpliciter rurills pcrrraétandum.rariocinatur
ad qua:Clionem fic.omnis gmcratio quz dl huius ex corru.
ptionc huius gcncratio dllccundul1l qud. & corruptio quidcm huius ex gcncratione hllills corruprio cG fccu ndü quid.
'Jecl per folutionem qu~nionis accc(forif omnis gcncratio ~
huius inquanrllm dl corruptio huillS,& c:contra. igitllr 001nis gcneratio cCl (ecllndum qllid,& corruptio fimilitcr.
Secundum Philoponul1l non prineipalem qUflHoncm hic
Arij}.pertraétat,ut in commcncarCjs alrer(b~mus,fed porius
vit imam ql1~Clionem , vtrulll ol1lncs gencrationes [lIbfbutiales finr a-qualcs,& li non :rqll les,propter quid (vt insr.)
Hore quidem.r.dc numero (ubfi~nciarum, fimplicieer dlCllIl'
eur generari,& corrumpi.llla aure/\) non fimpliciecr, & cur
generationum Cubfiamialium alior li.llle fimplices alia:: qUfda.
A(fcrit Arm.hanc qua-fliollcm c(fe rurfus traélandam.Cuius
caufam dicie,quia gcncratio vnius li cfi corruptio aIt cri us,
& ccontra.tune gCl1eratio ignis crit corruptio aqua::,,& gcncratio aquf corrllptio ïgnis.crgo nulla en prfClantior .1ltcra. Gcncratio cnim ignis cllm fit corruptio aqua::, non pot.cft
cCfe nobilior corruptione aquf.GcncrOlrio vero aguf COll} fic
corrllptio ignis,non porcn clfc nobilior corruptionc ignis.
crgo canea cfl gcncrario aqui! refpcélu corruprionis aqua::.
ft fic omnes generaeioncs limt a'quales.ldeo AriClo.i nquit.
ct' ha: 'lUfflio qua::rie aliquam raeio!1el11, Philoponns vero di
cie,C)? qUIa gencrationes iflf videntur fimilcs in modp fe habcndi,quiOlvr gcncraeio ignis cG corruptio aquf, fic generalio aqua: cn corruptio ignis. ideo .lItera non uidetur pra:fcrenda alreri,& non pOldl dici aIrera limpliciter , "Ieera Iccü
dum qllid.
Dicimus tlûm c; corrumpitur II/Ille ftmpllCiter, lt:i' n011 Jo
hoc. Cl' h.ce quidcm,cft g~lIer.ttio ftmpliâttr , f,/Ce al/lem
cormptio. boe autfm,gmeratur quidcm aliquid , fim pUcitcr
dutcm non generatur. dicimus cnim dicentem ,fieri gUidé fciw
tem:fieri auum !implùitrr, 1/011.
Diâmus cllim $ corrumpitur quidem [lmplicrter, 0' lion
folum ,,0c,O' $ hd:c quidem gcneratio cfrfimpliciter.lUa /le::
ro corruptio. hoc autc1n fit quidem aliqllii. fimpllciter uero
lion fit. die/mus tl/im dijèefltcm fieri qUldem jeICll/cm. flmpLi~
citer dutcm fie ri nOI,.
CCliii. 51
Re CO·
ù
p
AUI
c.$~
lUIIl
Vidccur aliquibus q, AriG.hic (oluar,quod flare no potta. d5U1c.r 4·
"Oim verbum Cllil11 quod gra'ce: dl gar ,reddic c311fam qU3re:
vidctur cr reddat cauCam maicris.& hoc pcr diffcrcnU.lm in
tcr gencrationcm fimplieircr &: gcncrationcl11 (ccüdunl Sd, Q
'q uz in hoc cOIlCinit:q. proprer gcncralÏoncm fimplicitcr ve
rificacur cns finc addito dc aliquo,de quo prim vcrificabicur
non cns Cine addito. vcrbi caufa.eG equus gcneratur dicrmus
CI' cquus nunc primo dl CIlS fimplicieer , & cquus prius non
crat cm,per oppolicum corrupelo !implicitcr. Olt proprer gc
ncrarionern (ccllndum quid verificatur cns cum aliquQ adrli
to de aliqno,de quo prius non verificabatur .nam dicinlus di
fcrntclll ficri quidcm ClIS Cciens.fimpliciecr autcm ficri nô di
cimur ,fimilircr proprer corruptiollel11 fir.Ex hac diffcrcneia
parce maior ,CP olllnis gcncratio huius,_hoc cn qU.1 aliql1id fic
cns,hoc ex cnee 110n hoc ,fic gcncratio lecllndum quld ,'lux
crar maior.&: hoc modo Auerro . tcxtum hunc p~r:lphrj~are videtur.
R SeO:
~od jnf gcncrationes & corrup~iollcs fint Ii.milcs in mo
do fc habëdi,probat,quia ÎlleOrrl1puo aquf, vt III corruptio
ne igniç dicil1lus cP aqu~ corrumpitur nunc (implicieer , Be
non (olum corrumpicur hoc,hoc en, & nô (oluOl deGnic c(fCohoc.f.calida vtl frigida, & diclmus cClaln ln aqUil fieut in'
ig nt
�LIBER PRIM VS
ignc,q, hore quidem tn gcntratio fimpliciter, cum corrum- ncs,& hoc dec1aratcxtmplo Parmenidis dicens. V cJuti for
pirur ignis:bzc aurem corruptio fimpliciter ,cum generatur talfe qu~ in igntm via,gencratio quidem fimplexdl,quia ad
ignis fimplicieer ,nc:c corruptio ignis d/citur fimplicirer cor- ellS fimpliciecr.corruprio vero alicuius, vepoec rerrf,qufue
ru ptio ,l'lIagis sgeneratio aqu~ fimplicieer gcneraeio.crgogc ro terrz gencratio,quzdam dl gencraeio,quia ad cns Cccun
nerationes & corrupeiones ifiorum omnes funt zquales, & dum qUid,fcd non fimplicircr gc:ncrario.corruprio vero fim
fic omnes dicunrur fimplicitcr.exponir aurem quz fir gcne- plicircr,quia emis fimpliciter.vrpote ignis,quod aullorirate
ra rio vcl corrupeio rc:cundum quid.& dicir. Vcrum hoc qui- Parmeii.probat.d.Q,!!c:madmodum Parmeii.iair. duo ens Sc
€lcm gc:ntrarur aliquid, ve grammaricunt vc1muficum, fim. non ens clfe inquic:ns,ignem & terram, volens per igné ens,
pl,circ:r alltem non generarur. dicimus enint qui di(cit , fieri & per rerram non ens,& quia v (usldl excmplo falCo Parme.
Ccienrem.Fieri amc m îimplicitc:r non dicamus , ar cum aqua , quaîi Cc excuCans.inql1ir.Ha;c iam falfa vel alia talia Cuppone
fit, vel ignis,l.mrqi fimpliciec:r fieri dicitur.crgo omnes gcnc ' rc,diffcrt nihil.modum c:niOl qUfrimus quo diCcimus,Cc:d nQ
:ratiollcs (unr fquales in fubGanrijs.
fubiellü,quod diCcimus.hoc cG. hzc indicimus vt diCcamus.
~tic,S f
QEemadmodum igitur determùtauimus fltpt, dicentes tj. 110n aueem vt ira felltiamus.Sic igitur patet generationê fint
(JOC quidem figllificat hoc aliauid,hoc autem nolt,propter hoc
pliciter elfe ad cns fimplicitcr ,quod cG ens perfellü hoc aliJ.
quid,gencrationem fecundum quid elfe ad cns fecundum gd
quod cn tatc vc\ quanrom.Colli.git bic Aucrro.p.araphraLli.
Dilac/da . cOl/tingit quod quteritur.
QEC1tzadmodum igitur determil1auimus:pluries dicéttS,~ cans,q> gcncratio (ecundum qUld, & gcnerario fimpliciter
It.c.tiurde
H ',.cc quidem ,'oc aliquidflgnificant,h.ec uero non,propter hoc , tam in fubGantia Be accidente funt , gin fub!lantijs folis , vt
I:o "
colltingit quod qUltritur.
patuir dc ignis 8< aqua- vc\ tcrr~generationibus Sc corroptio
ill
c'f r
Rcrpondc:t addobitarionem cp eorum qUf funt qua-dam nibus, quod hac rationc patet, quia eiufmodi gcncrationcs
fun't hoc aliquid,qufdam vc:ro non ;ql1Z boc aliquid fignifi. diffcrunt penes differentiam terminorum ad quos,fed ignis
cant vcl funt hoc aliql1id,fimplicirer elfe vc\ îignificarc dicun & terra ira differunt , quod ignis re(pellu temle , dicitur clfe
tur.ar qUf non hoc aliquid,fed qualc:, vc\ qu' lrum,&: id ge- fimplicitcr & terra fecundum quid, quarc & gcnerationcs
nus fignul11 vcl elfc dicuntur lecundum quid (unt vcl fignifi ctiam ita differunr.
cant.Ex quo patet (01 urio quàd fubfi:anti:r efi: generatio fim
, Hic foluit quzfiionem fccundum Philofophum,Sc vult cp RiCO,
pliciter , quoniam fignificat vcl efi hoc aliql1id. at accidenris tClbu~ modis gencrario fimplicitcr in fubnantqs differt a gc
efi generatio fccundum quid,quia cG cns (ecundum quid, & neratlone.feciidum quid.& rribus a corruprione,corruptio,
pro~ter hanc differentiam ait contingcre quod qu~ritur ,& Sc omncs In~ diffcrentif fumunrur a !iiffcrentia tcrminorum
~QC o. folul problema dillum.
ad quos, v?dc litera fic con~inuetur, proptcr hoc conringit,
Epilogar nunc quzCHonê,&vim qllzfrionis.& dicit.Q!!ê- q~od qu~nr~r, fed non cG Ita, Cuius caofam dicir: & in quit.
admodum i~iturdeterminauimus fzpe,dicentes cp eorti qu~ Dlfferunt cOlm ca in quz tnlll1fmutatllr id,qllOd tran(muta~
fum,hoc qUld~~l fignificat hoc aliquid.f.(ubGantia,quf ligni tur.Be fic licet omnes gcncrariones 'finr ad CubGantias tame
ficar ens fimphCJttr.hoc autelll non fignificat boc aliquid.f. termini ad quos differunt.(cd quz fit prima diffcrenti~ diffi~
cns fimpliciter ,ced qualc vcl quanrum proptcr hanc diuHio cuitas en.Aliqni cnim dixerunt,q, diffcrtit pcnes formale Sc Prima CE
nc~ cont,ingit quod qu:r~itur. nam cu~ fignificans hoc ali- materiale.nam licet omncs termini ad quos fint (ubGanriz pô.
C qUld,figmficat cns fimplicirer ornois Cubfiantia videtur cns aliqua fubGantia eG formalior vt ignis,Be aliqua matcrialio:
~mp~~citer:& ira omncs genc'rationes crunt zquales in (ub. ~t ttrr~,& rOlle generiltio ignis dicctur fimplicitcr, Be nohih~ntr}s,cum .o~~es fint ad (ubnanrias,qua; funt fimpfr cns. hor ,qUia cmis nobilioris ac formalioris, generatio vero ter G
IC en(vt nlJhl vldcrur )fcnCus quzOionis • in commcnrarijs rz ignobilior ,quia cG entis matc:rialioris. Reprobat hanc R(prob~.
v.ero alltcr hos rcxtus cxpofuimus. V crum h~c cxpofitio ma c.xpofieionelll Philoponus,& bene,quia Arifiore.in przfen- lio PJimz
gis en!ad mcntcm Philoponi.
tl textu dc formaliori & marerialiori nihil mcminit. Aliter npô.
Inti,C'fG
D:tt;
crgo Alexandcr & Philoponus volunt q, prima diffcréeia (u pcrPhiJo_
z)jerunt enim,in quit tranfinzetetur id 'luocl tr{tnfinutrt- matur ex co <}> i~. fu~nantij~ aliquis terminus ad quem fc ha ~~';~~p6
tu~.putd fort~ q~.e in iglltm eft uia,generatio !lmplex,corru b~~ vr cns, Vc:lUfl rgn!s,& ah~ui~ Vt non cns, vr terra in opi. ,Alexa".
pt~o durem allC~lUs en, puta terril!. tar.c dutetn generatio, ~ro~ Parmc.gcn~ratJo ngo Ignrs cx terra dicctur fimpt'r ,Il'
allqua gener~t!o:genera.tio ~utl!m nonfimplicittr, corruptio Ign.IS,& corru~tlo fc~u.lldum quid,quia eerrz.Contra genc~
autenl flmpuctttr,puta 19ms .ficut Parmenides dicit,duo,ip" ratio terrz cx Igne d'~lrur fccundum qUid,quia tcrrf qUf dl
r.
ur non ,C11S,& corrupno .fim~liciter ,quia ignis,qui dl vt ens.
lum ms (J' 1/0/1 cns,inquiens igltem r:J' temtm.Hltc Iwte,aut & fic ~lfferlll1t .vnde dlcle .Dl rrerunt enim e:t,in qu~ tunCmu
aUa !dliel [uppontre,lubil differt.modum enim qllltrimus fod taeur Id quod tran(~lItatur ~~ fic CubChntiales gencrationes
nollfubieéh4m.
'
n~n flint f,qualc:s,~U1a tcrmllll ad quos difftrllnt, & cxponit
,~~aci<la.
DjJferullt tn;m ta;n qUit trall{mlltdt trall[t1futans ueluti pnmam ~l~crentJJm ,ex eo ,quia aliqlJls tcrminus ad quem,
.tl~i fortaffi qUit inigllem lIia,get1~atio l1uidem flmplex cor=- ~t ens,allql.lJs vt Ilon ~IlS habetur.& dicit.Puta forte quz in
.
l
"1
Ignem en vla,generatlo fimplcx dtquia ad (ubGatlam, qua:
tuptlo uero a i,uiu~ utpote terr.e.q".c uero terr.e gwcratio fe habct vt en~,h:rc eadem dl corruptio aliculus,Be (ecund6
qu~daln gen~r~tlo ,{cd 'IOn flmpliciter gel/eratio. corru" quod,puta tcrrz,qu;r fc: habct vr non cm,Be fic de terra n~ li
l'Uo uero jlmpllclter utpote ignis,quéadmodu Parmtllid.ait. t~rrf gcmerario en aliqua genuario Be non generatio fid,plf
duo tns r:J' lion CIlS inquims , igllcm (J' terraJlt. I,.ec iam CIter ,quo rerra cn vr non cns . Corruprio autem eG fimpllcf
ft lt l ' l' fi
tcr,puta ignis,qui fc: habcr vt cm, & fic vnamct tranCmutae à la a la upponere di ert nihil.modum enim 'lu.erimus ' tJ~
....
fi 1
&
{cd
~LI generatio Imp iciter ~ corrl1ptio feellndum quid.Si,
~
( "Ot'.rubieélum.
mlltt~r vnamet tran(r:nurauo cG corruptio frmpliciter ,& ge
. '" u. fi Venficauit qu:rGionem videlicct qlJomodo fit gencratio Ileratlo (ecllndum qllld. exponit hallC €lifferéeiam exempto
;.nlplic~eer Be quo modo fecundum quid, volem q, generatio fumpto ab opi.ni~n.e ~Jrmcnidis.& inquit. Sieut Parme.dicit
tli~pIICJt(r fir ad ~ns fimpli cirC'r ,l]l\od en hoc aliql1id.genera duo rrrum pnnc 1pla,lpfum ens ignem & non cns tCl'ram vi
1 (ecundum qUld,ad ens fccuodul1l qUid,quod cG em qua- delieee. Vbi paret bene didl1l11 ecfe gC I;crationc:m terrz c:lfe
:. v~ quantum,&: id gcnus.Affignat nunc rJ~iol1em folutio- (ecnndum quid,quia en dus quod cG vt non cm,generarioa~S' t ho~ pril~o quo ad form a~ igniç & aquzJecundo quo ncm ignis elfe fimpliciter ,quia cn dus, quod en ve cns, quia
tr n~ueCJas & IIlquit. Differunt enim e3 in qu~ tranfmutans quis polfet dicere. Hze Parme. non dixilfe,ideo excu(ar fc.d.
f~~t:,u tat,l'.?cdcn.diffcrlJnt termini ad quos,igirur & tran, Hzc autem,ôlut alia talia fuppollerc ,Ilihil diffcct,hoe cG fiue
'pcn ~one~,~c u in qll~ tranfmutat tranfmutans dlfferunt h:rc dicat Parnle.fiue non dicat,nlhil referr,quia nos q :trirs unphclter Be fecundum quid. igitur 8c tun(mutatio- mus dilfercnriam tcrminorum ad quos, (cd non (ubieétum
A
e,n.
en
e!fi
ffi
1
~
�DE GENERA. ET CORRVP.
.....l' •
1 hoc dt,non aut ipCos terminos,qui differunt , quos hic fubi~
th appellat. Hgc cfi expofitio Philoponi;u vero quam dcdl
mus in commentart)s,llon efi mal".
Anti.c.f?
Oilucida.
,c.c.duldë
'
lit lion elts igitur flmpliciter,eft corrup,tio p1}1flex, in fim.
l'liciter auteln ens,generatio ftmpkx. QE.lbus 19ltur deterl~t
nata rÙ/lt,(lue igne 0' terrrt,{lue alijs qui~lt(dam,horum. erz t
boc quidem'ens, bOf; dutem nOIl efls. vn~ 19ltur mod~ ~iffert
in hoc,jimpliciter gel1erari f7 corrumpr ,a nOIl ftmplrclter •.
, QE.e qlJidem igitur in 1I01t eus fimpliciter Ilia? corrupuo
flmplex tfi , qu.e uero in fimpliciter ens ,generatlo fimple~.
quibus igitur determinatum eft,fiue igni 0' terme, fiue ahfs
quibu[daln. horum erit hoc quidem ens:hoc uero 110n ells. IIn~
quidem igitur modo hoc differt flmplicitcr fit ri (7 ,or;rumpe
a nOIt jimpliciter.
..
.
Tunc quali concludens rec<>l~i~if de~m[loncs.~ JOgt.~
Vt~ corruptto limplcx
ca.quor vero in fimplicitc.r cm, gene,ratl.o fimplex , ~lér Cunt
dc(criptiones . Tune addlr ,ca fu?audt qUlbus de~ermmatum
cfi fiue igni & terrI: fiue aliJs qUlbuCdam CUb:lUdl elIe,& non
clfe hoc modo funt eorum erit hoc quidem ens,hoc vero
non ens.nam cui compctit e!fe,cfi fimpliciter ens; cui no e!fe
f1mpticitcr non ens.fone hoc adijcit,quia ad librum hüc de
terl\linare talcm rem non fpeéht,Ced ad metaphyficatn. Sed
hoc vnum tantum accipiatur Cl' cui e!fe compcrit ,eidem &
cns competere dicimus. cui non e!fe cidem Be lion cos. Aue
forfiran adijcit hoc proprer anriquorum pofiriones, nam <ldam dixerunt terram rerum principium, vt HeGodus quidé
ignem,& aIt) alia.qui ponit terram,dicere cogirur fil! compe
t~re e!fe & CilS fimplicirer.qui vero igncm,i11i ~ê Be cm. q.~.
nunc omittarur led accipiatur Cl' fiue fic fiue ahttr ,apud o~s
vnum ens dicitur Cimpliciter ,aliud non cns. :rune qua~ e,ptJogans,inquit. Vno quidé igit.u~ m~do hoc d'~Crt ~mphme~
fieri Be corrumpi a non limpltclter m c1emc:ntls& 'plis Cubfia
tijs,hoc efi penes terminos ad quos. .
._
RHCO.
Çondudi[ differentiam primam. Demde rcmouet dublU,
& dicit de prima parte, via igirur q~a: e~ in.noll .em,(i~Jplici
L ter efi corruptio;vt cum corrumpJ[~r IgntS,qUl~ ~eCinrt e!fc
iIJud ,quod (e habct vt em. Via vero ln ~ns fi~phCltc~ , vt ad
ignem , efi generatio fimplex. ergo pflm~ dlffcrentta e~ ex
co,quia alius terminus ad queOl efi Cc ha~es, vt ens, .& ~llu~,
vt non ens.Deinde remonet dubillm, qUIa po!fet ahqllls dlcere, Cl' ens & non CIlS non Cunt dcterminata igne & terra.
Solum enim hoc e(fet vcrum in opinione Parmc.nam in opi
njone aliorum ens determinatur raro,non ens dcterminarur
denfo.ReCpondet,& inqult. OE,ibus igirur rationibus determÎnata funt em & non tm,liue igne & terra fecundum Parme.liue alijs quibufdam,vt raro,& den(o,horum ad qUf g~
generationes funt,erit hoc quidem em vcl vt ens , hoc aute
non ens riue vt non ens. Tunc epilogac difftrentiam prima.
& dicit. Vno igitur modo differt ~II hoc. f.pcne~ ~ns)& no ell~
(impliciter ~encrari & corrumpi a non fimphCltcr generan
& eorrumpi.Hfc de prima diffcrcnria.
Intiqa
Alio duttm modo,lIlateria,qualifcullq; qu.edalll tttièJ;/lt.
('51ll1. f '. ,'
K quidcm igitur in lion em (impltClCer
q,
M
Diluc!da.
't.c.nurdl
Cuius enim l/Iagis dijftrel/ti.e Iloc ttliquidjigl/lficallt, magis
{ubftantia tft.çuius autem priuationcm)/Io11 ens. puta, calid'U
prt&dicammtum aliquod (7{pecies, frigiditas d tlttm priua",
tio. diffcrunt al/tem ignis U' terra,IJis diffcrenttjs.
A lie tltro matcria qualifcunq; tttiq; {lt , cui lU quidé enim
diffcrwtitt magis T,oc aliqttidflgl/ificd/lt ,magis fùbftallt~a.
,uius utro priuationem tlOI~e1/S, ut calidum qI/idem pr.edlCtt
mt/ltullt quoddaln en 0' fpecies. frigus uero prillatio. diffe".
tunt IIcro terra cr ignis ijs dlfferentijs.
Diél m ca
Cl' gcnerationcs ignis Be terne diffcrl1nt pel1fS
termin~s. Vno modo,eo quia ignis vt ignis efi ens & perfe-
alus ipra terra .Secundo diffcrunt penes m~t~rias ex quibus
funt. nami&ni' e" uudo conat. terra ex frt~,do. Olt ca\lduOl
magis videtur fimile fubfiantif,quia cG v?iuerCalc qu~dd~m
& fpecies fioe forma.frigidum vero magls vldetur pnua~lo.
& [Unc (yllogifmus Arifr.cfi ifi.e. O~ne illnd euiu,s ~atenafi
uc differentiz matcriales magls figmficant hoc alrqmà , magis cfi Cubfiantia.fcd differe~til:.fiu.c ~ateria ~ qui bus c?n~at
ignis magis fign ificat hoc alrqUld:'gttu~ m~gts (ubfiall ~l a .II:
quit. Vno quidcm modo gene~a~,ones Igms Be terrér ~Iffer~t
quo ad terminos quo ad fimphClte~ & fccun?um qu,d. A~(o
vero differunt mareria,& hoc quahCcunC}3 vtlC}3 fit materra,
hoc efi qualitc:reuq3 materia accipiatur , fiue pro differentiis
qui bus confiat aliquid , quomodo calidum &.ficcum dicl1nt
materiam ignis,frigidul11 Be humidl1m materram aquor, (iue
;zcciplatur materia pro fubieélo. q.d.loquor de mate ria large.Tunc aecipit maiorem.d. Cuius quidem eni,m di~eremi~
magis hoc aliquid Cignificant,ell magis (ubaantJa.culUs vero
differenti~ figni!icant priuationem, efi magis lion ens & mi
nus rubllantia , vt calidl1m quidem prérdicamencum quoddam'efi,hoc efi forma & fpecies,frigus vero priuatio.Deinde addie minorem dicellS.differunt vero terra & ignis his diE
ferenti js tanquam materijs.igitur ignis magis cfi Cubnantia
quàm tnra.
.
..
Ocbes (circ Cl' ignis & terra p'o(fu~t ~onfi~eraTi dupllCrter & quo ad formas,quibus igOls efi Igms,&i~erra cfi .t~rr ...
&. {jc didum efi q' generatio ignis efi generat.lo fimphCJtcr,
& gcocratio terr:r efi generatio fecund~~l ql1ld,nam generatio ignis efi ad formam qu:r efi fimphmer e~ls, ,& gen.eratio tcrnE ad formam qUI: ell nOI1 CilS re(peétu Ignrs,Be hiC cft
vnus modus .Stcundo modo polfum confiderari quo ad ma
ferias,quibus confi;mr, vt quo ad qua!itates fiue diffcrentias.
Be fic fecundo modo etiam generatio ignis efi fimplicirer, .<la
ignis confiat calido,quod reCpedu frigidi perfeélius e(l:gene
ratio terr:r (ecundum quid,q uia connat frigido,quod efi ma
gis v[ priuatio,Et hoc modo dec1arauit nüc.ql1ibus patet Cl'
non funt rres modi,quibus diffet[ generatio Cecundum quid
a gcnerarione Cimpliciter:yt rccentiores credunc ex 01.110 in
teBeélu lieeror.
Secundo animaduerte q, Aucr.in paraphraxe.l g. rcddir
caufam quare ignis vt igni~ fit forma pcrfeélior terra, quia
indiuidua,in quorum mifiione vincit ignis,perfeéliora (onl!
ine!fe,q;ea in quorum compofitiol1e vincit cerra·. Secundo
reddlt cauCam eur calidl1m fit perfeélius frigido , quia aétio
ignis,qu:r efi calor propinql1ior dl ad e!fe,quàm aélio aqUlr
vcJ terrta: q frigus,'friglls enim quidam efi defeéllls calo ris.
Sed ha:c Auerro.diéla f;J~ra videncur. Prim~.ml q~i~e~1 ~a '
omnium mi!lorum pcrfeéllOimus homo, vt e medtcl dtcur:
& tamen in ho mine terra plus exupcrar. Secundo Ccqueretur q, eholericlls e!fet perfe8ior remperato,quia in co (uper
cxcedlt ignis. Seculldo vero,quia ficut calor efi aaio ignis,
Cic frigus aquz.igirur fieut calor igni efi e!fe,fic frigus:lé) vcl
tcrrr:,igirur :rqualcs amboll2l2 quod non magis frigus caloris,~ calor frigoris priuatio efi. Did pote fi primo cp forro
Aucr.loqu;tur in mifiis in ;mimatis,ubi patet calidiora Be ma
gis 19nea perfeéliora.Seclllldo di ci potefi cp comparat djfi~
per"ta inter Ct, vbi vult Cl' vbi ignis excedit pcrfeé\ius {jt,'P
vbi tcrra.& tunc forre diccret q, h01110 quantum ad hoc fit
i mpcrfeéliuis alijsvbi ignis eXl1perat ,licet in alio exced;Jt ucl
forte in homine cxcedir ignis quo ad ;Jailla , terra vero quo
ad motiua. Ad (ecundum dicerct quod caltfacere cil O1agis "d e!fe , quia vitz & natuf;i opus cCl . at fri gcre cunt {jt
opus mortls,non ad e!fe f!lcie , propeer quod priuatio vide.
turmagis.
.
Secund" differentia ftlmitur ex co • quia aliqua ftlblhntt J
cfi melior & nugis CubOntia videtur, alia minus Be deterior.
gcntratio ergo,qu~ cO:ld fubOanriam mcllorem,erit gnatiO
(impliciter:quor ad deteriorem,erit gencratio (ccllnnu011d.
Simili modo corruptio,quz efi ftlbOantiér mc1ioris,fimplclC
dicitur ,qux vero efi dcterioris,dicitur Ceclllldum quld. vnde
dicit.Alio alité modo generari fimplf cirer & corr~pi Cimprr
;'il non Cimpliciter gfiari & corrompi d!fferunt in materill,
qualllcüq3 qn:rdam vti'J! fit. Et per materiam , tTIaterilllcll1
diffcrentiam intellexhn1l5 in commentarijs.Philopon us IIU(clll
N
0
Not3.
Nc~'s'
P
~ub6~,
,0r!1
a...
"SC O'
�~
'tIBER PRJMVS
lA tem per O1ateriam intelligit ipfa dementa , qua: (unt mat,c ,ria mifiorllOl corporum.q.d.alio modo fimplici~er gencra.ri &: fimplicitcr corrumpi diffcrunt a non fimpliciter g,encr,1
ri lX corrumpi in ipfis clementis,qua: gencrantur Sc corrutp
punrur.Et e:xponir quomodo.& dicit.naOl clementum, ~uius differenti~ magis fignificant hoc aliquid, magis fubfian. tia efi,c\ementum vero cuius differ~tia: {jgnificanr magis pçi
Uatiotlcm,&: nOl cm dl minus fubfiantia, cuius exemplutn
' ponit,& di cit.Puta calidulll pra:dicamentum aliquod cft, 8c
fpecics,& ficviderur magis lÏJbflantia. Frigiditas vero efi ma
gis priuatio,& fic cft minus fubfianria.Differunt aurem igni~
B & terra his differentrjs.ergo ignis eCt magis fubCtanria quàm
·terra.quare gcneratio ignis &: ci us corruprio dicentur fimpli
citer.Gem:rario vero & corruptio terra: dicentur fecundum
• quidJunt qui dixerunt fecundam differcntiam accipi l'cnes
•. fimplicius,&: (ompofitiu5, vt dicatur iIloi {jmplicitcr genera.
tio vel eorruptio,c'uios terminus ad quem en fubnantia fim
plicior:illa vero (eeundum quid,cuius terminus ad quenl dlfubfrantia compoIÎrior.<l!!.am expo{jtionem non laua~t Phi
loponus,cum non pofsie nec verbis Arifi. nec ci us exemplo
..
ac cOnlmodari ,yt intelligenti patet.
'
l1l'(,fJ
fi .r..
'JI':
~
lIIi' f9
'
Videtur autent multis,lIlagis fenfoto V' flon e/1jato difftr
fe. '1uando e/lÏm in {el/(atant tranfinutatur matcriam, genetct
ri in'1uiunt. quaI/do àutem in non mallifoRam,corrIHnpi. Ens
cl/im V' Iton ens,in (entire V' non fentire determitwzt.quem
4dm, odum ftibile quidcm ws,ignotum dutl!m non ens, finfu!
en/m, fcimtice lJabet uirtutem • QEôtladlllodum igitur iUi
i/1 fllltire uel poJlè V' uiuere V' eJJè eXlstmlant: ita V' res,
modo '1uoddm profi'1ûentes ucritatem • id autem diemtes
110/1 uerum.
Multis uero uidetur magis,ea per 'ènfatum V' nonfil/'d;::.
J'~.
tum dinerre.qudndo guidem cnim il1fon~bilem mutatur ma::
teriam generari aiullt:qualldo uero ù1I10nfenflbilem corrum
pi:ens enim V' 11011 ens flnflbilitate (J" /tOit fenflbilitate detcr
ml1t4nt. '1uemadmodum ftibile '1uidem ells, Ilonfcibile nOI1
rtIS,. fenfi.us en,ùn {ciellt;'/! uim babet. quenzadmodum igi,::
t
,fi
urlp,c mfolltlre uel poffo, V' uiuere V'ffJe exUUmant: fic
c:r rU,modo quocla ueritatem profocjtwl tes in modo alio nO/f
ueruln dice/ltes.
. m~gis ~ns,id vero minus fubCtatiale,quod dt minus ens. TGe
, )lis duo bus fiantibus, quidam dicebanc gencracionem terra:
cffc fimpliccm,gc;ncrarionem vero aeris e!fc (ecGdum quid:
quia te:rram e:xifiimabant magis (ilbf!;iriale.aerem vero ll}i
, nus,Caufa vero crac apud eos,quia terra dl cos, aer no en$.
exifiimabant enim omne: fenfibile clfe ens,lX omne infenfi~i
le non ens. Er hoc i4eo, quia virrus Cenfus apnd cos efivirtus fdemia:. Ha:c dl: rerria differentia, qUa! licer fit vera fu_
mitur ab opinionc falfa,proprerea dicirur a Philopono di(.
ferentia , qua: (umitur fecundum opinionem • vilde in'luir.
Videtur autem n~l1lris ca entia,ad quz (ubnantialcs traCmutarion'es funt magis [enCaeo & non Ccofato differre.&: hoc ca
[ecundum opinionem, quam exponit, 8c dicit. ~ando
e/lim aliquid ad CcnCatam materiam tranCmutatur ,generari.
jnquit.~ndo autem ad non mal1ifdlam,eorrumpi. Cuius
cauCam iterum affignat,eum dicir.Ens enim & non cm perf(mire &: non (entire dererminant,quia dieunr infenfibile cC
fe non ens:Cenfibile vero ens,quemadmodul1l eriam deter~
' minic ens & nô ens,Ccibili,& ignoto,dicétes fcibile ens,igno
tum 11011 ens.& ha:c ideo dicunt,quia apùd cos [enfus habec
uirtutem fcientia:,it3 vt non (ci bile & no Cel1fibile fint idem
•& Ccibile &,[enfibile eriam idem, veluti [ciemia dl (enfus.De
inde alfignat Cecundam cau[am eorum ad dicendum [enlibile effe ens in[enfibile e!fe 110n em,argumenco [umpto ab ipfi~,quia tune CuCpicantur uiuere,& C/fc:,cum Ccntiunt,aut put
[entire.ergo veluei (entientibus, viuere &: e!fedeterminant,
fic in fcnfibilibus dicunt ilIa e!fe,cii (enCum mouent,aut 010,'
ucre: po!funt. Argumcnrum cH quafi ab aétiua ad paffiuani.,
nam fi fencire vel po!fe (enrire efi viucrc,& e!fe aBiue (enti.
ri vcl po!fe fentiri en elfe & uillcre palfiue , li in iplis a'étio ~
pamo effe poffinr.vndc didr.~cmadmodü igitur iIIi in [en!
tire vc1 poffe (encire exinimant,& vluere & effe aétiue,ita &
res exHlimat & cffe &: viuere palliue, vt ita loquar.q.d. ficuc
110S fumus,quia po!fumus fentire res, ita tcs funt , quia pof(unc fentiri a nobis. ergo (cnfibile cG ens , 8c in[enfibile non
ens.Addit hos,modo quodam profequi veritatë, modo quo
dam non veritatem.1 n duobus enim veritatê dieunr, vt Phi
loponus animaduertit. Primo quo dico nt magis [cibile elfe
magis cm, &: minus (cibile e!fe minus ens. Secundo quo dicune (cientiam limplicirer,& ignorantiam fimpliciter termi
nue cm & non e:m. Nam Cecundum veriratem non fcibile
riOlplkircr dt non ens,Ccibile fimpliciter efi cm. At crrauer.une de:.[cnfibili 3< in[e:nfibili. non enim oponce inCcnfibi.
lia o 01 ilia e:(fe: non cntia,licct omnia (e:nlibilia (unr entia ali_
ter porTulle h~e intclligi, ve pat ct in comme:ncuijs ' fed
110n euro.
'
1!
. ' ':: '1
,
F
$i
Haélenus intcr ge:ncrationcs vcras diffcrc:ntias ddignauit
nunc qu.id alij [cnfcrinr,adijcir.113m corum improbaeio cric
i':
lu<rventaris
affirmarÎo & Illius manifdbrio.Herculci vero
& qui apparentias veras e!fe aurumat,dicunt generationé {j~
Contil/git itaq;,{ecU/u[um opiniollem f:7 {ceundum uerit4 Ant.e. ".
ab ipfa corruptione diffcrre , cp generatio cG via in Ccn(ibilc:
tem
aliter (J" gellerari flmpliciter et corrumpi. [piritus enim
cns,corruptio vero ad [cnfibile.quod ideo aiunt,quia omne
ens uolunt effe [enfibile,& quod non Cenfibile no cns, qucm- f:7 der,{ccundum fillfum quidem,minus.fullt ideo (J" qu~ cor
admodum etiam Ccibile ens aiunt,& non Ccibile non ens.re, rumpulltur flmplicùer,in ',~e trallfinutatiolle corrumpi di:
pota.nt e.nil11 fenfum vim ac vicem exercere in rebus quales cuntur. gener.tri autem,quando in ta,zgibilc ( f in terra trall!
& [clentla.cp Cc/elltia fic CenCus &: [enfus Cdentia,&: quod nOI1 mut~fltur·fieundum umtatem a.utem ) magis hoc aliquid ( f
.,'
fcnfus non fit rcientia,quibus addit fundamentum torum.d •
[pwcs hltefunt,~ terra.
H
~emadmodum igitur ipCi in (enfu vc1 po!fe Centire dicunt
DilucÎcb.
Accidit
enim
ficundum
ttpparmtidm
C7
fiellluium
ucrital
ta, c6ml.
anImal &: viuere &: cc aia!. nam animal dl viuc:ns &: animal
D I?R [en(um 8c fencire, lie & res dieu nt cffe,quia Centiunc , &: tem aliter flmpliciter (J" gC/lerari et eorrumpi.[piritus clli", cjuldcm.
qU;r non fentiuncur ,non effe, vC quz non Icnriunt non ani. C7 aer {ecundum qui~e~tl follfum,mÙIIH eft.ldeo V' '1"~C/m qi
hlal.addit cp fic dicttes modo quodam (unt veritatem profe eorrumpul/tur flmpllClter,'1UIf m',Ife trallfmutalltllr,corrÜI . .
quentes,f.quantum ad animal ipCUl'll,cp no eftnifi (entiat vc1
f.0~efi (encire.fed 'l' r(snOIl fit,qu:r non fentirnr v'C1 nec poC pi dicuntur:fieri ucro qualtdo in maius et ÙJ terram tral/filll'
It Cntiri erranc.Secundo bene dicunt qm'itum ad hoc quàd talltur·fielmdl4m /lcritatem ucro qua:eunq; magu hoc aliquid
ne quod cfi,dl incdligibile,&: quod non eCt intelligibile, V'[pecics èj terra.
. ,,'"
.. 'w\I1IIë.60.
~QC
~ on efi., vt dicic Auerro. fed male aiunc, inquantum (enCum
Modcrac quafi eorum opinionem per talem dillinaion(,
O. Utllm.u fcienriam e!fe.
'1' aliquid generari &: corrllmpi efi dupliciter.Vno modo (c',
cundum apparcntiam,qua: grzce doxa dicicur.inrerdum la
n. .Ii~c dl: tenia litera qua: Cumitur [ecllndum opinionem
.. liImplexgeneratiofit
)
. liub'- tine opinio,quolllodo non dicitur nunc.AUo modo Cecundü
n~"lOlubna
. 1 ntl)S
qua: eCt ad magls
rn~~tla
cà.Gencrario vero qua:dam ad 'minus fubnantiale.Si_ veritaccm. piritlls coim &: acr, (ecundum quidc:m fenCunl
lllo
tiale
dO finlplcx corruptio dl dus qllod efi magis fubfl:an minus eCt,idco 8< qua:cunqJ in ipfum corr~mpu~tur , (linpli
.quz atn
d .
r.
,nam/al A .vcro corruptio qua: eCt ci us quo milles lUb- citer corrumpi diCllntur.Econrra quan~o JO malUs vt in ter,
c. t vldetur Illultis id ~ffe rn~gi$ fubfiantiale,qd' efi ram,gencrari.Hzc fecuodum apparcnuam.fccundum vcri-
:Ill
�. ;:,
.• 1
DE GENERA.' ÉT '\CORR VP •
·tatem vèro,q,,~cliC}3 magis hoc aliqûid &. fpccics [unt, c}j tcr llës a/ieuius Ut tcrrf)cliéla efi cau(a,quatn rcplicac.d.(um .n'
n,proptcr quod acr 8< ignis [ccüdum vcritatem magis limr.
. Tune paret cçmrra cos Cl' non valct. hoc cil m a~is eàle ad ap
parcnriam.igirur magis ralc ad ucritarcm. Animaducrre cp
·verum maius, grfcc cfi apron, quod propric e3ailc [onat 1 à
verbo oprolllc,l a ti~c ra"lgo •. verum [c~rus ~rilt cft ve di"i:
V cl force mc:lius potdl ha::e heera contlnuan ad pr~cedcn ~ .e
f!~,modo quodam veritatem profequcnces. modo :llto 110n
vcrU11l dicencc$·.& runc dcclarat quo modo vcrlllll dieGt, 8<
& quo modo falrum.Nant [ccundum a'pparcntiam verum di
~unt.Secundum autcm cltillcnriam,non vcrum.& h~c dccla
1
rat.fermo pater.
R'S C O. ' Propre!"ea cp non codem modo rcpcriulltur Ceripta vcr 1
bOl Arill.in commcntarijs diuerfimode nos verba aecolllnio
dauimus.Ae fccundum Phtloponum Arifio. hoc oficndir Cl'
J{ de genc:ratione 8< corruptione fimplicirer,& Ce~~ndum quid
. . aliter rccundum ucrit3tfm,31itc:r [cculldl1tn OpU1I0l1fm fit di
ccndum 1immo qu~ de ilIis.dicenda (um (ecund.u~1 v~ritatë
. aducrfaoc\1r CÎs,qua:: (unt dlcenda [ccundum oplnlonc. Con
fonar a\.ltem huic expofitioni verbum illud {iraC)3} quod in
'libro Philoponi legitur ,nam denorar ilIacionem qua!i corol
Ioiriam cx diétis, vnde diciL Cocingir ira'F CecundullI opinio.
"n cm ,& (ecundum vcrit;) rem Olliec r Cupple dfe dicendum de
IpCis (impliciter gen ~rari & corrumpi,immo funt admodum
pugnandi . & ho: clcponit:nam Cpirirus hoc cil VCntllS (\( aer
Ctcundum (enfUnl q'lidem ,minus funr,& minus entia, & mi
nus (ubCta nci ali a, & ideo qn~ corrum punrur in h~c ,fimpli.
cirer corrulll pi.& corruprionc fi mplicirer diéta,dicürur cor..rumpi.dicullwr vero fimpliciter gel1c(ari,quando tran(mu
tantur ad rangibile,& ad rerram,q u ~ F a lpabilis,h~c Cecü
.dum op/nioné. Ar ~m verirarem accidir rorum oppofirü, &
hoç exponit.8< inquir.Sec ~mdul1l veriratem aur~, ur & (pi'rieus (une magis hoc aliquid,& (pecies fiue formaIiora ~ ~er.
ra.Primo,quia rerr~ cCt circuiriuus. Secundo, qUIa cali dl or!
.. , vc Philciponus addlr.Patrt er~o '1uo t~odo qu~ {ecundu opt
L nioncm diccnda funt,concrana Cunt hls,q\J~ dlculltur (ecull
'dum veritatem.
ca
~JJèndi igitllr {lmplicem generatiol/em corruptiollem exi
·ftentcm alicuil/s,corruptioncm autem flmplicem gwmttiollé
exiftentem alicuius,dilia cft caufa. proptcr tIIim materia di[;
firre,aut co cpfubftantia eft,aut nott,allt cp b:ee magis blfe lié
!~!~~: ro lion ,aut cp 1Jlfe quidem 111 dgis fo I/fa ta cft matma ex qua et
poni.
in quam,hiC' uero minu$ dieul/tur,hlfe quidemfimpliciter ge
~a:::::ë nerttri,hltcautem aliquidfolum,non ex adil/uicem generatio
CiJ11l'lidrtt ne.fodfceundum q/wn diximus II/Ille moduln, /lune enim tan",
gmuui.
.
,n
.
.
ifl
hçc\luo fe tum determll1atum fJ.,quarc omm gentratlOne ex ente cor",
(Und~ qd ruptione altcrius,U' om/li corrupt/one ex/pente aliCllius alte
lton.nr: in, rilugwcrlftiotle,nolf fi 11/1'1 /ter
' attrl'b1I1lnusgcncran
.
, U' cor=
\lÎCw. gc.
nCfalione rumpi Tlis qu ~ adinuiccm tra/l[mutal/tllr.
~= ~~
Propter quid quidem igitur flt:l1ltc quidem fimplex getlt=
nunC <!id. ratio alicuius exiftens corruptio. Corruptio uero flinplex ge
"':u~Od: neratio exiftens alicui/lS: diéla cft cal/fa. Cum enim matcria
~~da ~. pijfe.rI'/lt,uellJoç[ubftantia eft,iUud 11011. Vet /,oç.magis. iUlld
Oll~~~i Ut1(> 0011, veZ boc magis finflbile cft-proptcr 1Itatcriam , e,c
'c.'.Cl Id qll4 ~ it. Ul/am. IUnd uero mi/lus aliv, "ltcge/lcrari fimplici ..
ttr dicuntur.11lte uero fcculldum quidfolum, non illl/iccm gc;
neratione,ftcundum quem modum nU/lc[upPQ/litnlls. NUIlC
quidem tnitn tàt/tum determinatum fit. proptcr quid IItique
,utn omnü generati<? fit alterius cOrr/tptio: ~ oml/is cor"
ruptio {lt alterius cllillfciàm g.eneratio,l/olI ~miLiter det(~mi~
namus inuice1n trall[mutabtlla U' gentrarl C7 corrumpr.
<:6 .. Ch.
Videtur mihi Cl' te~tuS hic totUS fit epiloguç . & quia fenkli.e,u'.
fu, paret legc lirer"m(inqllir. ) Proplcr qllid quidcl1l igirur
fit. h:lrc qUideOl1imp\eX gcner:l rio "Iic\. m, cxiClen, corrllptio,ut ignh genc!":Hio cCl q~ i dcm (jm ~lcx. , Olt tcrr:lr f~cun~
dum quid.Corrupdo vero hm pic x vc tglll' 1 gcncrapo eXI.
N
mueria diffcrunr hoc efi diffcrelltijs marerialibus . h~c fuit
vna caufa. vcl hocfubi'l:lnri;) cil. IUud vcro non,h~c fuit l4'cunda cauCa. VFI hoc,magis. lllud vero non.h~c fuit r(rria.
'Vd ho~ magis efi knfibilé,proprer matc:rià ex qua generarur',& in quam corrumpitur. lllud .vero minus alio.h~c fuit
qU JI"ta cauCa apud an[iquos . Cl~mth~ tres calJ(~ finLh~c gCllc
r.ui .(impliciter dicumur.h~c (c:cundum qnid [olum,l1ol1 in.uicern gcnerationc ciufdem rationis cx.jfienre. ira vt amb;;e
fine (implicieer dia:r,fecundum 'l.ucm modulll nunc fupponimus.proprer quod brellibus epilogans{in'lllir.) Nunc 'lui
dem cnim raneum determin~ntl1l rir.proprer qllidvtiC}! Cul11 ,
omnis generatio fit .. }t trius corruptio 1 8< omnis corruprjo
fit ~Iterius cuiufdam gen .~ratio.non (imilirer & codcm modo fccundum qllid & limplicircr nOIl dererminamu-s tran(- 0
mutabilia 8< gcncrari & ~orrumpUed dicimus generariolié·
fimplicem vniU5 e(fe: cormpeioncm (ecundum quid alterias
.& ccontra.Hic cn epilogus;omnium quz dixir.
<l!lt;
Scd circa hzc qu~rt1t.PTimo, vtrum fuoa fufcipiar magis ail (u~
&rninus. vt 'diltit Arifio: Et vidcrur q> non. T-Nm-qu ia- A rift. III (u f
in pr-:lr-dicantentts--ai~t}b.Gan~;moïïftJfciJ1i magis-&-n1i- ~:~
iJ1~~. T l!m.qut~ffCt'ci aliquo-d-com":'r1um . 1=um vd lm xi - ' .
.me-q,-<iu'-gcncrat~o c(fet mo~us,q!JI;rCu1:celfitl1l"'traI1Cmut.l,
·tiQ.Conrrarillm vt vidifiis AnClote.ait. H~c qua:fiio mdius C6{,
. tra'aabitur alias in-ino libro . VeruOt quia Egidills 8< Albcr ..
tus qU:lrdam dicunt,& nO.5 ctiam aliqua diccmus.Egidius, AI
berrus,&.omncs conu~nlul1t 'l' ~~lla (ubnanria Cufcipiat ma
gis & minus-kf.u~t-a-'lnlf.l~~~CI hoc cfi gradllJlirer • hoc
(fi null~ fubfiantia potdl die Intcnfior vc\ rClmffior airera
ciJJ fdem fpecici. ~od Egidius vni.ca rarione probat qui.) Arri
vd i\la gradu:ilis imcntio & remjffio c/fcm (eclllldum ~(fen'- .~/lI ~t
tiant vcl (ecundum effc,(ccundü gradus e([enri~ non.nam cû
crrentia pertincar ad dc:finirionc:m,per variacioncm cuiufliber talis gradus variabl[ defifÙcio,ita natura & fpc:cics dus •
~t oaauo m_craphy.tcx.commen. 10. nec [ccundunJ gradii
Ipfius c(fe.na cum nos loqua mur de dfe (pecifico, tun e 1II0X
li
collerur e(fe Cpccificum.Arguo fic. Variaro dfc variatur (pc
cies.variat3 (pccic , variatur ccre Cpccificum. igitnr non cric P
in eadem fpecic , nec (eruato e(fe fpccilico. Scd ad (alllandp D" J
vcrbum Arifi. Egidius dicit duo. Primo El'-CecudUll'rfonnam Alj{l~
gcncris,& analogiam quandam repcl'itur magis & minus in
fubn.llltlis.probat. quia qu:rcü'l3 in eodem genere m:lgi s &:
minus difianr à primo ilrius generis, fufcipiullt m ~ gls & IllInus in HlIo genere.Scd on'll1es Cubil ; rit in cod em gencrc ma
gis & minus dinant a primo entc,nam qu:r:dam m;Jg is a deo
dinant,qu~dam minus pcr menfuram [ll~ [ubClaqci:r:.igirur
in genere 8< analogia ClIb.Ll:mtif cfi l1lagi, 8< minus. Secundo Idem probacur in generc fubfi~nri:r prfdicalllenrali,nam
fal'ma cO potior Cubfi~ m-artria.Secundo dicit Cl' in (ub,
fiancia reperitur magis & minus in genere eapiendo pro Rf&:
aiori.8< iml2fdliori,qllod tripfr probat. Tum cx incC'ntlonC
narurz,quia ;mimal pcrfeaioU~ en c:mbrionc. Tum cx viaoria ~or~,~,qu~ndo forma magis rarcfacir matcriam,quomo
do Ignts I,llagls en t~ra. Tu,.n pcrfc8ionc CpCciCI ,& fic ani- g;N~
mal maglS à leone,S1 a formln parricipabicur . VcrG ornnia Qf')~"
b~c reducuntur lic . quum qU:lrritur vtrum (ublhncia fufcipin ma.gis ~ mirlus.~orell imdligi vcl grJdu liter, vcl
pC"t'fcél~oMltter. gradu-altt"r nu Ua {ubCt!nlia fnfdpir nlag 1s
nc~ mrnus.pcrfeélion2liccr potefi primo in analogo.(CCUIIdo m-geTTtrc:;Et l'cr fccundom Caluare volt verbum Aria. AI
bcrtus VCI'Ocum Egidio conucnir quantum 3d primJjm. rcn~t cn;m cum Egidi. vbiCIJ, Cl' Ilulla Cubilantia (\ICdplt J11agis neC)! minus gradullitcr. Sed .. ci [;aluandum ArHl. vcrbu~
vidctur difiingucrc,quia (ubfiantiollOl reCÎpcrc llIagis 8( n l.l"
nus pot en e(fe vc\ quantum ad e(fc quod efi ~étus fOI mlt ,n
matcriil.& hoc modo terra en ~qualircr Cllb{l~til fieue igniS .
Alio modo vr forml pçr poteneias naturales principi.llrl1
cCI operationum.& hoc modo Igni\ magis fubCl"nria dllpf'
tcrra,quia in ca proprer potenrl" vlncir magis ratio formt:
~ terra, vbl forma dllllagis oppre(fa a materil. Q!!.od c:rioll'"
Egid;us a"epit ln Cua (c:cunda racionc ad fccundnm diaulTl·
&adtjcic
�LIBER PR-I"MVS
14
A & ad~cit du as .:tliasiUtiones.Sed quia h:tc res 11011 potdl be. prer maiorem .aut côucnientiorem di(potitionenl faélam in E
Dt 3ccidë Ile pcrpcndi,l1ifi qml'ratur de accidentibus,ideo qUfrit Egtd. ,materia &: Cubie,éto .a prjmis~à quibu.s.d~pendcnt. &: quanUi
IIbus.
vtrull1 magis &: minus po(funt c(fe in accidentibus. Et vide~ :Id h~c vt puro Egjd.i.u5intelligit.hocdcclaratur ,quia prima
tur cp non per argumentum (uum,ql1ia vd fecundlllll gradii ,&: [ccund" ita diflerullt 'I.cp prima in aliquo gcn.c:re funt talia
c(fCllti~, vcl gradl1tn e!fe.non {ecllndulll gradllm c!fcntif,(P feipfis. at [eciida (unt :ralia proprer prima .'CutTI jgitur prima
tUIlC variarcrur (pecics.nec fecundum gradum ip!i.us e!fc:. Tii accidentia finr talia prop.ter eorum inclinationcs& natur.as:
pril11o,quia e!fe fluit ab e!fcntia immediate • igirur (i,e!fenria ipCa fecunda vt album ,&: id genlls propter iIla prima~rG.ua
non variarur fecundum gradus,llec e!fe. Tum (ecundo, quia lia.Et hzc(vt mihi viderur )ea mens omnium fapicotum,
Raciones luniorum.concra hoc non cogunt. Ad prj~am
e!fe principalicer eG a forma ,(ed forma efi inuariabil is c:!fen
tif.igitur elfe. RcCpondet Egid.q> formf accidenra\cs ex na conccdo Cl' primf qualirares, per (uas narmas remittugtur~
tura earum non recipiunc gradualem incenfiollem vcl remif fcd fecund\; per naturam punélarum. Ad fecundam.diccnfioncm,(ed ex naeura fuhieéli,quod e!fe potefi dupliciter ,ucl dum 'l' poceil diflormirer agerejn l'ri mis nulla difpofitionc
quia recipiuntur in Cubieélo medianre aliqua forma,qn:t re- (uppofica,tli(i Cola approximacione.ar in fecundis oponet vt
nlinicur ,am quia recipiuntur mediantibus formis pluribus, pr\;diCponat mareriam in primis .lumen quoqJ magis habet
.c~1ll quarum vna habenr maiorem coucnientia éj cum.alia. raciollem primf qualiratis,éj (ecund.f vt pat.ec, (ecudo de .iao-;
19ltur Cempcr dl intenfio &: remi!lio formf mediante maio- Ad tertiam patet limiliter. Rationes.in principio qua:fiio,
B ri vcl minori difpoficione materilE. propter quod non opor- num faélz facile dclentur. Ad primam Auerr.o" rerpondet
rc~ dare proce!fum in infinicii vr arguir ipfe. Contra hac po illu4c1fc jO(~Higendulll.àc fubfiantqSi'e~f.cél1s. :-d fecundà P
fitl~nem argullnt omnes Calculacores,& multa aiiit. verum patet 'l' non proprerea fibi erir contratlum . qUIa co~~olrÎ'a
q~la res hzc raptim tangitur, adducamus qll~dam qUlt lu- recipit:ll1tur.in-fubieélO"rotr.rélu,,~quo modo non rccl.plunm~r~m quidam contra Egid.rcferunt. Et primo videtur Cl' rur forOllE c\cmencari:t. Ad tertiam patet Colutio,qUlUlon
l:g,dl. conrradicat fibi. Nam in {olutione primi dubij voluir omnii-klcce!tlunran[mutatio-cfi motus, Ced qu~in (ubicélo
Î
q. nulla fubfianrialis forma gr~duali.tc.r recipic m~&is &.l11i: in aélu:nec omnis Cubita mutatio efi generatione, nifl qu~ in
~'gull1tll, J1US.~t .nunc vult Ç}' accidentahs rcclplt propcer d,lr.ofiClon~ enre in potentia. Ad argul11entum (eculld~ qu~Gionis.co\u~ilI. (Ôt!~ .cuarratlo~em. Contra 3rguunr,quia vt forma a:cl.demahs tio paret per qu~fijonis f"lmionem.
Epilogat,& dicit. E!fendi igitur fimpliccm generationem RB CO.
"814.
'proprer dlfpoficioes in fubieélo intcndirur,&: remlttJtur , fic
1ubnantialis. Secundo tune in omni clemento cirent omnes .exiGentenl corrllptioncm a!terius f(cundum quid, Be corru
qualicat~s in fummo: &<1' fcmper :rqualiter intenderentur, ptionem fimplicem generationcm exiaencem alicuius ,'hoc
llc1 re~lJtterentur,cum non habeant di[pofitiones pra!cedcn en, cl' generario (impies fit alrcrius corrupcio (ccudum <.Id:
rcs,qu,b~s euariari poillnt. Tcrtio,fcquitur cr nul\um agës & co.rruprio fimplcx fit alterius generacio fecundii quid , dl
na.turale ln eodem medio'vniformi per torum,po!fct diffor- diéb cauCa. ~m epilogat , dicens • Propter enim matc~
riant ., poc efi propter terminos ad quos , quam mareriam
mIter agere, CUil1S conrrarimn pater de lu mine , &: calido.
~arto,tu_nc agens naturale non po!fet aliquam qualitatê appe}lat ,diximus differre,aut co 'l' (ubfianria efi aut non. vt
p~r ahquod tepus vniformiter generue, quia fi in prima me dicit pri~na differentia,qua! eGipfum cos,&: non ens,aut qel'
dletate horf producit calidum, vt quacuor:in fecunda medie ha:c materia efi magis:illa vero minus, hoc efi ~obilior ~ ~ G
tatc.necc!f:uio a~it fecundam l11ediet3cem, vt quatuor in mi igno!Jilior vt fuit Cecunda diflerentia:aut hfc qUldem magls
.non t~mpore ,quia (uhieélum dl mclius difpoficii. Mihi au, fcnfara efi ~lateria,&: magis quid fubfiantiale, ex qua matc, t~dct.ur primo'cifc-tcncndum aliqu:nn-(ubRantiam grol ria fir, Be in quam corrumpicur . hzc vero minus efi [en(ata
d1Ulli.er remitt~-& iRU-ndi;vt-form<E-(ublrantialcs c1emenre Be minus fubfiantiale quid , vr fuit rer.tia diflerenria . Ex his
r-um,vt tenet Auer.tertio cœli.commen.61. Be hoc non (c- tribus diffcrcncijs faélum cfi,'l' generatiovna eil fimplicitcr
(undum e{[cntias,nec fccundum cffe comparacum c{fcnciz, atcera (ccundul11 quid.& hoc ait,dicuntur h:rc quidem fimpli
fcd.fccundum e{fe quod habcnt in materia, prout chim ma- citer:hzc autem (ecundum aliquid folum gCJ1erari vcl corrli
tena magis vc\ minus di[ponitur per qualiraces primas: lie pi.Deindc fequunrur iUa vcrba. {<l.!!.a vero,ha:c quidem } forma Cccundum cITe ma~is vcl mltlus incenditur.Et per hoc quz non habcnfur in codi~c grzco noUro, Ccd b-=nc in codi
non (ogit argumcntuOl fuum.diccrcm cnim q, Ccciidum cC. ce Philoponi:vbi (ecundum cum ArHlprclc5 mouet hanc ca
fe rccipiulJt 1113gis Be minu gradualiter:nec elfc dat [peciem dem qu~fiioncm in omnibus vniuerfalicer,Be non tamum in
(cd e!feneia. Dico fecundo q, in analogo Cubfiantiz aliqua fubfiahtijs qu:t fiunt ex jopicCP.l . ~zrit enit)) vniuerCalirer
ca perfe8ior aliqua imperfeélior • Et non propter ratiol1cm ln ipfis entibus quid fimpliciter gcneretur, quid Cecundii 'ld.
Eg,idij,quia in~qualitcr recedunt a primo,qui a cum primum Hzc cnim qUffiio ampla dl,cllm qu:trat III entibus, quzGio
apud eum fit infinit'uln,omncs 3 primo re(ederéc ~qua\itcr: diCputara fuit prdfa ,quia Colum in CubClantils, Vnd.c in codiquia quicquid cadit ab Infinito,per infinltllm difiar:&: vnum ce Philoponi,inquit ,qua vero caufa ha:c quidem rimpliciter
1) infinirutn non ea alrero maius vcl minus .Sed hoc dico pro- gencrari dicancl1r ,ha!c vero [ecundum quid,npn in his,qua:
prer recetfum à non gradu entiu, vt à matcria, ipCa enim ma ex gcncrationc il111icem Colum fiunt,quem;mpdum nüc ditcria Ça non gradus entium: cui.us elongatione vc\ appropin ximus in Cubfiantijs:fed vniuerf;liter qll;rrend~m dl. Cuim H
quatione Ca!rcra menCuranrur. Dico tertio q, accidentia in c~ufam dicit.n.unc cnim tarum determinatum en,quine om
tenfibilia & remiffibilia fune in duplici diflerentia, qUfda ma ni generatiol1e exifienre corruptionc alterius. St omnl corgis uu(or & prima vt fimplices Be prim~ qualirates vidclicet ruptionc exiaellte alicuius aire ri us generariQne,non {jmilcaliduOl,frigidum,&: id gcnus. quzdam (unt magis cau(ata rer .. nribuinlus generari & corrumpi his , qua: adlouiccm
lit Cecunda v[ album,nigrum,&: ca!tera id gcnus . Tunc dico tran(mutanrut: &: fic qllzfiio fuit pre (fa folum in (\.IbGao ..
q,loquendo de accidencibns qUf (unt cauCz,&: prima Cui na- tijs. At nunc quzrcndutn efivniuerfaliter in omnibus quor
t.ura,& nOn à parte Cubieéli recipiut magis & minus grad~a generallrur ,qua: fimpliciter , quz ve fccllndull1 quid gener_1I
Ilter.f\on 1Juidem Cecundum e!fcnciam.Cd fecundum e!fr,q, ri & corrumpi dicantur .hoc paélo Philoponus incclligit ,qm
c~ hTodus erfcnçi~Nam quemadmodum dimëlio fiue in fu- telCtus cius erat Rfeétus • ln codice vero noGro textliS cn im
hleélo,fiue non in [ubieélo.habcrec extêfionem,fic caliduOl, perfeélus,& idc:o non erat intelligibilis. ln commenta~êjs q Hrc QO &
t~~rionem.ConCllrri[ ram~ Cnbieélum,non vr cauCa forma- (;cum efi vrrum atiqua Cubfiantia CuCcipiac magis. Be mll1u~. lagituf Il.
lis '.n~enfionis,(ed tanquam ca fine qua nOI\:it mq; concurrlt V~i brcuibus re(u~pta efi pofitio Egidri Be AI~ertJ~<l' 111 agi ~t.:~ di
P 'Jo
~alU!c:\s 3genti~, vr difpofitio !ine qua non.Verum forma il mmus po !fu nr [uml , aut gradualirer , auq~fdhonahcer.Gra.
l'
.
~
accidéralis (ua incllnatione apra cfi intendi &: remit- dualiter ,nulla CubGanria Cu[cipic magis vc mll1m, ~u.la non
t~. oqu~ndo igitur de primis &: caufis,dicerem c,a [ua inclina fecundum CÎIl e!fentiam CUIll iIIa pertinear ad detinltlonen\
tloMe ~ e talia. Vlteriu~,nlcerem Cl> loquendo de fecundis 8{ qll~ nec magis nc:c minm'(uCcipiC:~~C Cecundü e~e ,qui elfe
caufatls,!lla nOIl rcciplullC Olôlgis 8( minus gradualiccr ,nlri,p pcrtincc ad Cpeciem,quz non (U(c/PIC magis et mml1s. Perfc
.
rnma
�l,
DE ' GENERA.
'~i onalitcr vcro,in traCtncndcnti aliqu'a fubfia.nei~ efi magis
ET CORR VP.
tiz adelit quatuor.Scimus auté ignem elfe calidunt, vt oao. N
& plus,qllla applie3tus tadui llarim I~dit corrupriuc .ergo (u
pra tadum temperarum erir ealidus, vt quatuor. Sed calidü
vr quatuor re(pedu tadus eemperati., efi fceGdum narura~
fimplicirer calidum,ut odo,ergo ignis dt, vr oéto calidus.&
fic (cimus caliditatem clfe caliditate altera inten{jorem non
pcnes recdrum uc! accelfum~onogradum vd7U ItUllA1Ü:
~u1a de-ca in cod( fubic.élo.-dzquaro plures gradus (unt
eiu+ïmu~ltcm plun gradus elfe, quia 0l1er-atro CiUS,qll~
..dl calefaétio efi pll1riul1l graduulll. Hocaufem habcrorex
fenti:zs:iudkio, vt didum efi. Non enim polfumus fcire hane
caliditatem plus vcl minus reccdere vc\ accederc ad (umma
v.c1 ad imum,nifi per dus effedum vltimum. Hoc pado pc
npatetici fciuerü t q, vnus motus fit alterovcJocior .Dbccriit
e.nim vnum motii localrm elfe altero vclociorem,quia fp3~
tJUm percranfirum per vnum efi maius (patio pertrafito per 0
alterom.vnde quia penranfirio,qu!! dl effedlls vnius,efi ma
ior perrranfitione,quz efi effcaus a\lerius, vt fexro phyfi.ha
betur:ideo motus efi vclocior motu,&. tota h:rc fcieneia habetur penes effcétus motullm • Penes cal1fam vero fciuc:runt
'l' motus fqui efi vclocior motu toreuez ,quia pot~fir1:a:mO
tiu.a..cqui.cfi-m~lïxHeo.tia mot-Îua-torrucz . ~cntjam
motiuam cqui,dfC'1llaiorem porentia111briu~ tonUC:E fcïue:
runr;quia-maximum,quod-porefl-potnltia moeittn"qcri , eft
~aximo;tluod-potd'l: porelltia moriua-torfifC!=. &. fic
tam excelfus motum ~ ex(drus potemiarum (ciuc:ront fold
c1f-dfcdoom cxcelfibus, vt primo de cœlo patuit:ncc pelles
cau(am pocuerunt (circ inqllanro aleer motus fit altero velo
cior ,quia fiue pc:nes excclfus potenti.arum,liue penes exccffus proportionum ,cum proporciones,& excelfus fine diminuibiles,&. augmentabil es in infinitum,aliquis mocus porree
alrero motus fier! vclocior & tardiori in infinicum quod na
curalis Philo(ophus abhorr'et eum in natura lit vcl~cimmii,
&. tar~immum.c:rgoomlles r;gul~ ;lmgnat~ penes caufam in
veloCltatllm cognitione font commcntitiz,&. non veq::neC
peripateticg. Simili modo in qualiratibus fcimus penes cam p
vnam elfe altera inten(jorem~quï~ in<o-dcm C-ubicfro-adzq.
t~c-n fun~lurcs1;radu ,qin-fUbieat>tl.n!i"-hrs.Scimu5 vero ponea de vna elfe pluns gradus in eodë fubieé\o ad~qua
to..pcr-dkau., quGicp.er..·ftldiOOm.fcn.ljtWtlIll c,üf\im:lm us e'
fc tot graduum, vt diétulll cll.Calculatores autem,cllln fine
ignari pc:ripateticf philolophi~ traducunt ad alliles fabellas,
& de his fecerunc commcnta,quf defideranr perpctuum
tium, quia dctinuerunt multis annis mulea ac pr~clara ingenia in magna philorophi ~ ignorantia.
Aull,1
,Itcra, vt iIIa quz magis deo appropinquat . [n genere analo
~o etlam forma efi magis fubfianria quà.m mareria : in gene
re vniuoco vero, homo cfi animal pcrfcdius éjJ bos . Q!!zrit pofiea de accidenribus, 8( alfcrie,quèd accidcntia fccundum corum elfentias non rccipiune magis &. minus gradualiter, fcd folum ratio ne fubiedi • Et hoc dupliciecr vc! quia
recipiun~ur in fubicdo mediante aliqua qualit~ee gradualiter fufcipiente magis ac minus, vcl quia rccipiunrur mcdianeibus pluribus difpolitionibus. cum quaruOl Vila 11a~Cllt ~aiorcm conuenientiam quàm cum alia, quare fufcipc Întm, piune magis ~ minus ratione difpolitionum marcriz. Secii
lione [or. dum vero Auer.dicendom efi primo de fubfiancijs,qrfttbfia
fqUUDI.
... i~enn:ntorum,fiuc..emm form~ non tantum perfcdionaliter in tran(cendenti,&. in genere an ~,?go, &. genere vni
.-.
f{ u~co fu(cipiunt magis &. minus/cd fufclpiGt grad~aliter ma
.0:
~ gis &. minus,&. fccundum elfenclam. verum elfen-m cfi dur.
~ •..-~ plcx alrer.r;-qul' rc(ultat ex p1reibus elfentialibus altcrius ra~~ f+L ~js~&. h;mc fignificat dcfinitio,&. (ecundum hanc,nec (ub
.... (.l •. ,_ &::;J. ~ fiantia ncc accidcns (u(cipit magis LIt minus, cum h~c fit gd..... . -~ r~J-1~ ·ditas,qu~ dl fi~ut. num~rus.al«ra.cLl.clfencia,qu.~ re(ultat cx
partlbus clfcnt-lahbus~lUfdem-ratlonts.Cum cmnrparres ca
Uditaris funt in codem pundo fubiedi;e1t ijs-rc(ultat-e{fentia
caHdiUtis-tllaior-;illt elfentia-parris.,- qu~ in codcm{ubiedo
.
pr~ec{(jt. Ex his patet 'l' fieut effenria caliditatis fit per addi3"
tio~en~ partis caliditatis ad partem caliditatis in codë pundo
""\.- .,,~.
~Yl..fllbleél/ vtraqJ remanente,ex qua vtraq3 reCuit Olt dfenria Ci
1 ~j[:
-- •. dam c~lidit~tis maior errent.ia partis pr.~cedentis,&. partis (e,
t='...
qucntJs: fic IOtcnfia-f'o rm t! 'gr&~fit vmformitcr per intenfio
4-- .
Jlem caliditatis & ~l' addit-ioncm-pat'tis-ad-panem vtraq; re
\ T,,, .....,~,.. ~:"'(",.,,,.• manente.h~c de fubnantijs.Accidentia vero duplicia funt p'
l,,~,. '~4'~Jm.6' ;.q;~. ma & quafi cau(z vt quatuor qualitaees &. qu~ n his fequii
-.., r~ ""f~'
~
,
,
!J!~t;;t.,.. G. 0 . .. ~u ... Prïm_a (ufl!ipiüt magis &. minus non ~olllm pcrfc~iollarr
~(6~
.
III tran(ccdenti,& in genere analogo,&. 10 'genere unmoco:
'!-4. (r' . . .2t-~r;:o~:~.Jed gradualiter in eade~ rpeci~ Fa fc, ~ ~ccu.ndum ~e~~ltan
~~rs.""~ ~~
tem ex partibus elfennahbus Clllfdem rltlonts. Accldtlla ve
..;.. <' ...~.
)//;.:z,....':..j;f ro fecunda, vt al bum nigrum &. id genu s fufcipiiit magis &.
z.r;';'~"~f·:r" P~uQuid minus ad (ufceptionem horum, &. de his intelligit Egid. Pc
•
IL •
;tllmd itur nes quid autem formz dicantur intenliores vcl remifiiores
inlltio fcr alijs vtrunt per acce{fumlad fummum, vcl per rccelfum:l no
IIIZ f(cu~ . gradu,de his Iibro metaph.odauo didum efi. Nunc vero di
~:,rc:;: cas aliquam formam elfe altera intenfiorem,quia in eodllm
fi
purtélo (ubic~i plures gradus habllt.cam vero haberc plures
gradus (cirur ex fuppolitione, non fimpliciecr. Nam (cirur,
quia cx iII.a proficiCcirur pcrfedior opcratio , quz dl pereeaior ex iudicio fen(us.Nec Arillo. aut alius pcrip<lteticus (ci
Q.!!od autcm poft dicitur,non quttrit ']oc: {td quare difc($
pit aliam cam.cum uero quzrirur de perfe!ti6e operationis quidcm,non dicitur flmpliciter gcnerari , fed gencr4ri fcicll$~
penes quid fcitur ,dico Cl' hze habecur ex fuppofitione & iu.
D:t IlP'
dicio fmfitiuo,vc! exiGimaeiuo,nee efi alia uia. ArUlo.enim pIttI/ta al4tcm gtnrrari.
QLlOdautrm
ponca
diatur,/lon
hoc
qUiCret.fèd
quare
ali~
vbiCJ3 formam pnfeétiorem probauir,quia maiorem opera
tionem producere potefi.Men(urat enim potentiu penes vI Cjudl/do difc.C/Is non didtur flmpliciter gcnerari, foi gencrdr.
tfma,in qUlle polfunr,nce .lIliam viam dedit, alij modi Coll 1cula fcitlls. Na[cws ucro gCflCrarÎ.
C~,J'
forum auelpenes rece{fum li non gradu , aut pelles aCCeffulll
Hi~ e~i~ogaris ,qu~rit circa diaa propter CJuid Jlafcc:ns ~c~
a fumlno (unt commenticlj:& petune principium,quia cad~ ne~3n dlcllur !implicirer vt pla nta, vclallimal. At difcens ah
M qu~nio erit propeer quid hf c mllgi. rc:cedit vc\ accedit ad 110 qu ~ do nOI1 dicirur gellerari limpliciter:fed cffici f,i em. ~
gradum, v 1ad (ummum: & non porefi aClignari alia d nift {iUlt .in prfcedenribllSquare g enerario vniu s en aleerim cor Q...
cxlaffedu,qui (upponirur ad (en(um elfe maiorr. MMici.n. ruptlo,&. 110n eodem modo,quia vnius per Cc , Jlccrius f((1i
ft'gul2. q
f,dtur inti rcgulant medidnas in ordine ad illdicium r"diuum, fuppo •
dum quid:n\1l1c qllj:rit proprer quid fublla ntla {jll1 plicitcr gc
palermE· nu nt enllll taltum corporis temperati e{fe calidum, Vt qua- Jlerari dicitur,accidens fecundum quid. Et hoc ait . ~od all~
ruor:& dicunt medicinam e{fe calidalll vr vnum fupra.f.carem pofica dicetur ,non hoc q\lzret videlicct vtrUIl1 gen cra
8um,fiue pervnum gradum fupra ilium taé\um,quia aIrent eio vnius lit eorruptio altrrius,&. rcliqu:I .fed (jret vtiql qua
& non fcntieur cius alteratio.Hoc enim alferunt elfe calldum r~ difccns aliquando qllloem non dicitnr fim plicirer ~e ne rll
• per vnum fupra te~peratum.cum vero medicina.1 fflt;& rl,fed generari (ciens.Et in c:rteris accidtnribus fimiliter. Na
(cntitur cid Itcut,o,de con(enfu dicunt cam elfe cal/dam p. fcens vero gencrari ab(olute & fimplicitcr .diltir aliqn, qu o &
duos gradus (upr,) temperatum • 'l'lm I~dit;& non fcntieur
gr~cc dl pote,quia etÎam illacciditibus aliquld generari po'
em,.-Irli0,dicirur caUda per cres gradus fupra taaunt . um
tcO firnpliciter comparationc faa .. ad fe . vt ealidum re(p''''
vero medicina I~dit Cenu!llliter 11l0ninClindo uétum,dicitur du frigidi.
. n~C'
c~lida, per quatuor gradus ~upra ta!t um. &. quoniam taétus
Moult qu~(HonelJl,nunc po nit diff'erel1eiam inter qUIr!lI o
tc:p~r.tu5 fupponebarur calr d ~s, vr quatuor, & mfdicina (umm fadam,&. cam,quam pofltrills mouir, &. eltponi, quœ
p~. dlum per iudicium ca cahda vt quatuor: rdinquit q, me
fiionem pofierius motam, 8( diCit'l~od Jutem poO dicir~r
~I(lna fit,vc otto çaUda,quia Curra qu~tuQr grôJdus tcmpcr~ non quzrit hoc.f.vtrum in rranCmuqtionibus (ubihneiah'"
bus{jÇ
:.
t
-1'"
!i::
....
t;,. .
t . t·
mô
",.JI
�LIBER PRIM VS
A bus fic aliqua fimpliciter ,~liqua [(cundum quid, vr in proxi-
ma quzlHonc fuie quzfitum.Scd qllfrit quare diCccns,cum fit
fcicns,non dicitur limpliciter gcoerari:aliquid autcm cum fic
planta,dicirur fiOiplicitcr fierl.Patet igitur diffcrentia quzOio
num,quia il\a fuit prdfa,& Colum in fubOamialibus tranfmutacionibus,hzc c:fI fuCa in omnibus cneibus.Patcc ctiam expo
fitio qu:raionis,quz efi.eur ,cum,aliquid fit fubflantia, dicic
fimpliciter fieri: cum aliquid fit fciel15, non dicitur fimplicitcr
ficri,fcd fieri aliqllid.c.cciis.hzc efl expofitio qu:rflionis,& it~
. , fimul cxpofuit qu:rfiionem,& pofuic differëtiam inter qones.
~'C.61
• . . .
H~e autein,determmata {unt pr<tdleamentu. b~c emm,boc
aliquid flgnifiea nt, bltc autcm quale,b~c autcm quatum. QEd:
(unq; igltur lion [uUrantiam flgnifieant,noll dicuntur flmpli:::.
B citer gem:rari,fedfecundum quid fier;. Sed tamen flmiliter fieri
in omnibus generatio quidcm,{ècundum ea qu~ in aUo ord;ne,
dicitur puta in[ubftantia qUidem,fl ignis ,ftd I/on, fi terra. in
'lualitate autem,fl fiifl/sfed n01l flne{ciens.
H~c autem determinata funt Ùt pudieamcntis. Nam 1,ltc
<)uidem hoc aliquid flgnificant.. Illa uero qUJle, alia auté quan
tum. CJU~cUIlq; igitur non fubfiantiam flgnifieant, non dicutur
/lmpIicztcr.fedfwmdum quid gencrari. Vcrum non fimilitcr
cnmibus ge/Kratio quidem eft ftculldum ca quit in ordine alte=
ra diculltur.ut in fubftanti« quidem, fi ;gnÎS. non aut fi terra.
ln <)uali ucro fi feims,non autem aliquàndo fi ntfiitns.
~QIi,6.J
• Soluit.q.per ca qll:r in pnrdicameneis dicra funt • lbi cnim
~lxit c:orü qu:r funt alia hoc aliquid {jgnificare, alia vero qua
le,.aur quancum,& genus. Tune Col uit q' qua=cunC}3 ho.c ali
C}uld Cunr,limplicitc:r genc:rari dicunrur,& h:rc (unt indiuldua
C fuba:lnti:r vt dixit Auerroes hic paraphr3Xe, l o.C:rtcra aue':
f~cundum quidgcnc:rari nuncupantur. Sed contra rcplica ~
blS,tunc omnis {ubfianria {jmpliciter gc:ntrarcrur , & lic tcrn,cuius contrarium djxitnus. ItemC}3 omne accidens fecun_
~um quid gener.1bicur, quod ctiam non dl iea • Propter h:rc
Cubfcribit. verum non fimi!iccr omnibus gcnerlltlo quidé cfi.
{ccundum ca qu:r in altera coordinationc (unt, hoc cfl non
omnia inter fc vnim c()ordinationis Cimpliciecr genenntur.
nam in fubflamia ignis fimpliciter gencueur, non terra. ln
qu ..li vcro fcicns.non autcm nefcic:ns, qua fi vclit quod comparando fub!hntian.un coordinationcm ad illam accidc:nriû,
quodlibct coordhurionis (ubfianti;le limplicitcr gcncrarur rc
fpeau cuiuOibct coordinationis accidcntium. (cd comparando ca inter (c vt fubnantias inter Cc, nô quodlibet dicitur {jm
plicircr generari. Nam in quali ip(um fciës didrur fimpliciter
gcnerari refpcBu I~c:fciclltis,quod valde fecundum quid fic.
~lc;: C, Soluir,& repecu: folmionclll, quanl affig11311it in pr;rdicamentis, ponca dicir quoddam commune vrrifqJ gencrationi
bus.Soluendo ergo dicÎC;q> in pr~dicamentis h:rc qu:rllio de
tcrminata efi, vbl cfi diBum, q, qU:I: (ccüdullI fubfianti3m ge
ncrantur ,fimpliciter gellerantllr:quz vero gencrantur fecun
dum aliquod aliorum przdicamcntorum , generarur (cc undum quid.Vllde dicit. Hzc autem detcrminara (unt przdica1) lllc:nris,hoc cO differenria przdicamcntorum. nam pr:l:dicamc:nrorum h:rc fignificant hoc aliquid Cindiuidua fubflanci~,
~ tune illud quod dieitur fi cri aliquid iflorum, dicitur fimpl iCiter ficrl,quoniam {ùbfiancia efl hoc aliquid, hoc ca limplid
ter cns.H:rc autem przdicamentorum fignific3ne qualc, hzc
ôlUteln quamul1l,q lo orum nullum cfi CIlS fimpliciter, & idco
~?llcludir.~zcunCJ:llgirur non fubfiantiam {jgnificam,non
~cu.ntur fiOlplicirer g(ncrari,(cd fupple. fi dicuntur generabl,dlcunrur fecundum quid gcnerarl , & ira illud quod {jt 011d~~,dicirllr fic:n album non autem dicirur ficri:quod autem
fi IClrur fieri homo vc\ pl'ama dicitur ficri (impltci[er.Dcindc
e~.uuntur il\a v(rba { Sed [;II~en limilitcr fien in omnibus}
~ 1 fecundulll Alcx3ndrulIl,& Philoponulll ponic vllum cott~ne in omnibus l'rOEdic~l1lcnris, fiue gencrclltur fimpliciCl
,fiue feclludum quid & commune cfi • ca tranll1lutatio~\JitC{l d
.
,
,
a tCfllunulll hOllorationcm, ile nQbiliorcm ptt'"H-
id
1)
ccJlentiam dicirur gencruio:qu:r vero dl ad terminum igoo Ji
biliorem ,no.gcneratio-<iidcur,fed eorrupeio pri~ris:form~;
&.mueatio vcl tran(mucaùo. vtrbi gracia.cum fit 19n1s ex ter
ra,gcncraclo dicicur ignis:cum vero ex ignc fit ccrra,~~c tdC
mucatio dicitur corruptio ignis,non tamen dicitur gcncraeio
terr:r,'ed dicitur mucatio, vd tranfmutatio ignis in tcrram.
Similitcr cum ex nigro fit mut3cio in album,hj!c dieitur mutatio.& dicitur genrratio albi. Mutatio vero albi in nigrum,
non didtur nigri generatio,fed aibi corruptio,& mutatio 011bi in nigrum,hoc ergo dl commune in omnibus pr:rdicamê
ti9,& hoc inquit.Sed ramen fimiliter in omnibu~ (cilicer um
in fubfianrijs,quà min accidenribus ip(um fieri fecundum ca,
vcl comparaca ad ca, quz (unt in .. lio ordine.f. eorü qu~ funt
ignobiliora,dicitur generatio. hoc dl ipfum fieri rerum nobi
lium comparatione corum,qu:r (unt in alio ordine.f.ignobiIium,dicicur generatio, vtpote in fub~ât.ia. fi gcnererur ignis P
ex tcrra,h~c tran(muratio fiue hocficn dlCleur gcneratio:fcd
non dicitur gencratio, fi ex igne fit terra: f~d ~~cirll.r cor~u:
peio ignis,&: tranfmutatio ignis in tcrram.SI.~lIhter 111 accI.~e
[ibus hoc cfi, vr in qualitarc.Si ex infcio fit fcu:.s , quod fit [~1~5
dicitur generari fciens:(ed fi de fcienre fit ne(~~ens , ~on dIC~
tur fini,fed corrumpi ipfum fciens,&: mutan m ne(clcns. SImili ntione in czteris generibl15,& fpecicbus.H:rc dt expofi
rio Alcxandri,& Philoponi.Et fi aliquando Ariflo.vtitur con
truio,hoe efl de Iicentia vrcnrlum,proprie camen fcmper dl
diccndum, vt diélum cll.Ex his patcc,q, tranflaeiones noflr~,
& codex gr:rcus fint corrnpti. [n quibus legitur { veru non
fimplicitcr} &: reliqua,quia texrus dl affirmatiuus apud co~
dicem Alcxandri & Philoponi.
De tO igitur quod cft hlte fimpliciter generari, bite autem
Ant.e.64
ficundum quid, (J' uniuerfalller ln fub!lantijs ipfls diélum eft:
(J' r; ut generatio contil/ue fit,càufa ut materia,fubieélum fft,
quoniam trâll[mut~tur in contraria. (J' cfi alterius generatio G
fimper ;'J[ubftantijs, alterius eorruptio, eJ' alterius eorrus
ptio,alterius gelleratio.
DÎluddl.
propter quid quidtm igitur hlte quidem flmpliciter gelJer:i tc.c.ciuflU
tur.Illa ucro rlOn. C7' ullil4erfaliter ln fub~a"tiis ipfls, diélum
cft. Et propter quid gcncratiollis dufmodi cOl/tmuo eauIa ut
maltria fit [ubieélum,quclliam trat/[mutabilc in colltraria.Et
proptcr quidftmpcr alterius get/eratlO;'1 fubftaTltijs est aite""
rius corruptio,CT corruptio aitcrius,gtntratio altcrius.
~pilo~at o~~liil,8c: inquit. Proptcr quid quideOl igitur htc
qUldem hmpltmer generantur. Ula vero non. & vniuerf.. lt.
ter in (ubnantiis fimpliciter gcneratio fic, diélum cfl. Er pro_
pter quid gencrationis continuo cauCa vt maceria fit fubieBü
ftlbaudi diélum dl:quoniam cranfOlutabiie in contraria. t:~
proptcr quid fcmpcr alterius gcneratio in fllbfianciis efi alrcrius eorruprio,& ccontra.diBulll cfi. Hotc igit limt qU t dlxir,
Epilogac omnia declarat~ brclllbus,& pnmo q. diduill fic RBCO.
cp a1i9ua fimplicitcr gene~antur , ~ aliqu.a (ccundum <ld,hoc
cfi pnmum.Sccundo cfi dlBum vnlucrl;,htcr in (ilbflantlis Cl' H
caufa vt maecria vt gcncraeio fit colltinue,& fempcr cfl (ublc
dum gcncutionis, quoniam talc {ubicélulli (cmper tran(ulu
t~rur in co~rrari".ergo diéla cfi caufa vr mareria cur gcnerôltlO efi COlltlt1Ua,& dl h:rc cau(a,qu1a (ubicétum gencJationiJ
fcmper tranfmutatur de vno contrario in aliud • CUni cOlm
rrolll(mutarur dc vno contrario in al(crum.idco [emper genc
ratio al (erius cfi , cum corrumpltllr alrcrulll . SccuoJ" racio
fuit,quod in (ubflantii (cnlpcr gCllerotcio vniu~ cil corruplio
alrerius,& ccomrario,corruprio vnius cfl genc~il[Jo altefllls.
His duabus de c.aufis non pordi elft· gcncruio hne corruptio
ne,nec corrupno fine gcncratio'le. iea gc:ner .. tlo nunqu:un
porefl deficcre pcnitus.Addit aucCIll Anllo. {in {uoflanrÏls}
quia( .v t Philo pOilUS inquir ) ln aCCldclle,b~s non oporect gc_
Ilcratloncm vnim elfe orrupcioncm alrcnus.nam gcneratur
fcicl1s,& nrhil corrumpitur : gCl1crarur acr lUn1l1101u5, & m~
hil corrulllpicur.
Suc(f.dc glia.& cor.
0
�DE GENERA. ET CORRVP.
t
At urfa ntiJ; quttrert oportet,quare gtlteratur aliquidfem
101.C.6{.
per corruptis alijs. QEemadmodum enim et corruinpi boc ~,n
pliciter inquiunt quando ad infenfibile uenit a non ens,flmili
ter a generari ex lIOn elfte irtquiunt quando ex infenflbili. Si":!
ue igitur exiftente aliquo fubieéto,flue non, gen ratur ex non
ente. quareflmiliter, C7 generatur ex non ente,et corrumpitur
innonenJ.
Oilucida.
Verutamw non 'lutertre oportet quare peremptis femper
tu,côme.
quodpiam
fit. Nam quemadmodum a corrumpi [impliciter di
Clufd{llJ.
cunt qllal1do ad infenfile itur a non ens, fic a generari aiunt
ex non ente, quando ex infol1flli, /lue igitur fubieéto exifiente
aliquo,ftue non,nt ex non ente. quare flmiliter fit a ex 110 en'"
te~ a corrumpitur ad I/on ent.
COmë.6r
K
Sed '~oc non ens [impliciter, qu..eret àliqllis utru~ altcrum And.~.1
contrarlOrum ell. puta terra a graue nOIl ms,ignis autem 0' .
leue
enJ, an notl.fod eft f7 terra cns non eM autem matcria ter
N unc onen die qUf qt1zfiio non Gc qurrenda apucI verercs.
rte f7 ignis [imiliter ~
.
,
0
& inquir. Verutamen non qu:rrcrc oporrer,qullrc peremptis
femper quo dpi am fir.h:rc quzilio non efi qurrenda apud vc
teres,cuius caufam fubfcribir.d. Nam quemadmodum &. cor
rumpi fimpliciter dicunr. quando ad infenfile itur &. non en;
Cie &. generari aiunt ex non ente,quando ell: infenfili. fiue igi~
rur fubi ao exifiente aliquo ente-adu, fiue non, fit omne qd'
tir ex ~l?n ente.Et fic conc/udit ad memem amiquorum,qu~
r c {imlhter fit ex non ente,&. corrumpitur ad non en5. Et fic
qureftio quare .3liquid fimplicirer generatur, & aliquid fimpJi
CIter cor.rumpltur ~e.fi nulla apud antiquos,quia apud cos tûc
gcneran dl limplIClte!" quando ad (enfile itur:corrumpi qua
do ad inCenfile.
'
R ECO.
Obfeure Philoponus exponit hune locum & nos in commcnrar,i.is. non ~ccef{jnlus ad vcrba,ex his ra~en,qllz Philopo.nus alC/r,~n{lo.foluit ad formam quzfiionis.Arguebarur
CnIm corruptlo tranfic ad nO,n cm • igirur eum gencr<lrio fiat
ex corruptis,tandenl corrupt:! âc!inenr, Be ira generatio etiâ
tandem dcfiner.Rcfponder,Cl> generatio fir ex corrupri5,non
tamen deficir,quia iIla corrupra,ex quibus fir gcneratio, non
L penitus dcficiunr,quia nec corruprio fic ad non cns Gmpl!cirer ,nec generacio fir ex: non enee fimplicirer. Be fic generatio
non deficir,quia corrupra ex quibus fit , non fimplicirer definunt/ed delinunt ad illa,quz generaneur, ex qU ibus po(funt
iterum fpecie redire.& hoc dicir. At vero his materiam pro-'
poliriç,ncq; quzrcre oponcr , quare generatur aliquid (emR
corruptis aliis:nam iJla corrupta non fimplicitercorruOl pull
rur.Confirmar hanc (uam rcfponfionem ex v(u multorû,qui
cns & non eos (cnfibili &. infcnfibili definiunr.ergo ficue illi co
cedunt generar.iollem fieri c~ non.ente,q~ia ex illfenfibili,&
corruptionem III non cns,qllla ad IIlCenfiblle,ira nos.ergo ti.
eut apud Hlos gcneratio nunquam deficir, licer fiat Cl( non en
te,fie apud n05 nunqU~m dcficir, Iicer fiat ex: corrupti, . Vilde
dici r.~Ill:ldmodum enim Be corrumpi hoc fimpliciter inquiun.t,qu3ndo ad i.n fcn~bile vellit,Be non. ens,fimilitcr Be gc:
neran Cl( non cnte mqUlunt ,qumdo velllt ex infenfibili Be
hoc dicunr,fiue (ubieélum aliquid fic ex qllO fit genc:ratlo fiue
M nu\lunl fir Cubicélum,quare timilitcr & nos dicimus q, aliÇ1d
gcncratur ex lion cntc,& corrumpitur in non ens.ergo ficut
apud cos hzc non funt abfurda,ita apud nos.dixir fiue fubieBum tir,fiue non fit,quia nihil diffcrt ad rationeOl quia (empcr vniuer(um concedet ad :lqualc,nam Cecundu~l cos infen
fibile mutatur ad fenlibile. & econtra Be ita nec generatio
. dl'.'
,
,
nec (orruptlo
tllClr.
And.t.CiG
Merfto igitur,I./o dcficit.gel!crcetio enim Cil tiJ) fft corruptio
1I0tl mW;corruptlo autem cntls,generatio 110/1 tfltis.
DiJucida.
ln c6mt.
cilled,rn.
C6111i.GG
Q!!ja dixit non differre quo ad rerum fqualitatcm an Cub. N
ieélum ex quo f.r,fir cm,an non CilS fecundum opinionelll co R SC'
rum.ideo concludit.Meriroigirur generario non deficit. Cuius caufam affignat (eeüdum eos,quia generatio enris ell cor
rllprio non eneis:~ eorruptio entis efi gC11eratio non eneis.Be
ira Iicer quod generacur ,gcneretur ex eo,quod corrumpitur
ad no cns , quia tamen cx corruprione ilIius porefi aliquid ge
ncrari,quod iterum porefi corrumpi,&eeontrario,hac rario
ne nunquam deticit generatio ne'l3 corruptio. Tüc defieeret,
quando aliquid eorrumperetur ;ld no ens,Sc ex illo nihil pof.fer generari. At vero quia aliqlilid ex illo corrupto generaf,
Ideo nunquam defieir gencratio.
Merito igitur lion deficit. Nam geltcratio corruptio 110/1 m
lis ell. at corruptio generatio 1l01~ emis.
\
Sed boc non ens fimpliciter, quteret aliqllis. utrum altcrullt DilU~~;
C
fit contrariorum?ut terra a graue,llOll cns. Ignis autcm 0' le le.
ue ens? An 1I0n,[èd cfi f7 terra CIlS. lion eus dutem materia ter"
rte,f7 ignis flmi/iter.
~zrit in opinione antiquorum (ccundum veritatem , ne COJllll'
quis credar ipfum velle illam. fed boc non cos fimplici ter ,qêf
anriqui vocitant in(enfile. vtrnm alterum fit comrariorulll?
Vt rerra Be gr3'ue non em.lgnis autem Be leuc cm. Refpondec
an non,fcd e~ Be ter~a enS,vr eriam ignis ipfe,non cm autem
quod fubaudl matena efi (ccünum veritatem dt matc:ia n:r
ra: 8( ~lateria ignis ~militer. igitur iIIud non e~s ex quo fic gc
nerarlo ed~ non ens In aélu,quia nullum clcmentorum efi.
CO
Cum I~i~ cp generatio fit ex non enee,&. corrupcio ex en RS
te~~ hoc dlxlr Coluendo dubit:lrioncm , nunc quzrit de {itnpll~lrer n~n cnte fe~u.ndul1l Philoponulll quid fignific3t , &.
qUld IÏglllficat fimpliclter cns, vr vtrum dieamus terram non
em e(fc,ignelll vero cm , ira ve Cemper alterum contrariorii
fic em,altcrum non cns.Rc(pondct, fcd dl: Be terra cns nOI1
cns autel11 materia tcrrz ,in qua cfi priuatio form:r ter;~ Be
qu:r efi rerra in potentia. Be ignis liOlilirer dl cns & mate;ia P
ignis,in qua dl priuario ignis , efi non CliS fimpliciter' & cm
.
'
1I1 potcntla.cx non cnte ergo fir generatio, qllatenus cx 111a_
rcria fir ,qu:r non efi cm aau/cd cns porentia • Sed diccs I1llll
quammô1tcria1'er Cc: CubfiUit ilbk]3 f01'ffi,1-.c:rgo..fcmp.cl=-q uo d
g~~ratur ,generatur ex ente in atlu. Rcfpondet PhiiopOllllS,
'1> materia-(emptr dHn aélu!Xr aliqu.1m formalll , CjlJÏJ Ilun
quam matuia l'orefi dfe-per (c (ubr.Ucns lIbC'J> forma- , atrJmen.quod fic.fic
ex enre in aau non quo efi CilS ,;in :lau , fed
'
~u~ JJ1 co en m3teria r qua: ca porentia i\lud-qu-od1ir. Cû enim
IgntS fi.t ex terra,t~rra nOIl mutatur in igncm, (cd ignis fit ex
ter~a,lIlqu;lIlrum III r~rra efi marc ria qua: efi potcntia ignis.
HUI us cxemplum pOlllt Alexander. fi fiatuz mutc:ntur abinui
C~111 ,Oc vna ex: alia fieret, non diccrcrur alreram fieri ex al rera nifi quo in alter:l e(fet zs,ex quo per Cc fiercr. nam licer no
fierec ex zre per Cc (ubfiUentc:,quia non dacur dieerccur fieri CL
ex zre,quo fic {larua,in qua efi zs.ira in propohto, licet quod
gencratur ,non generetur ex mareria per Cc fubfificnre ,quia
non datur ,cum femper fit eum forma: tamen dieicur lieri ex
ma.teri:l,quatenus quod gener:lrur, fit elC enrc in quo dl ma '
tcna,& tic quod fit/cmper fit ex materia cum aliquo exHren
te.crgo quod generaturfir ex outnia . quia vero non datur
materia line forma,dicitur fierl ex Cnte in "au.Hzc Alexander,& Phlloponus.
11
IIftl.c.
Et ail aUa utriu[q; matcria, an 110/1 ttti1;ficrent txfeillui~
ctln,lIeq; ex contrarijs(1".s tnim exifiullt contrttria,igni, ter~
rte, aqute, a acri)alJ cft quidem aliquo modo eadcm,a aliquo
modo
alia!quod cllÎm qual/doi]; exiRens fubijcitur,id idem cfi,
l?tionis.Be inquit. Meriro ig.i tur non d~ficir . Cuballdi generauo.N~m gcncr:ltio corrup.C10 non entlS ~{l. At corruprio ge- tJTc autem 1/0/1 idem. Dc his igitur)in talltUIIJ diéllim flt.
Ex liis
,...
ab antiquls diétis conc\udit etiam veritatem Cuz Co
nc~atl? non entis • 8( fic (Clam apud anuquos veritas fua: CoJUClonn puer.
Oll~~
Et utique altera utriufllut materiat aut 1/0/1 generantltr t,c ".' ~
inuiccm
�A
LIBE1t ' PRIMVS
inuictm n e4; ex contrdrijl? ndht httc exiftullt contrarùt ignis
terra,dqua 0' A.er. Al~ eR quidem ut radem. esr autcm ut otl
U
ttra.Jnqudntum fllim quodfubijcitur cft cns. cadcm esr.fccun=
dum effi uero,non eadem. de bis 'luidé igitur intatum fit diélu.
Petit fecundo Ci (ecundom veritatem materia cG ens in po
tenti.l,8c non in aau. vtrum fit vn.l contrariorum vr terrz,
& ignis,aut non efi vna,quia non gen~rantur ex inuicê , nec
ex contrariis ? nam ha:c exif!unt contraria ignis & terra, 01qua 8c aer.EG igitur quz!lio ,li lllateria lit alia ab vtrifC}3. vtra
lit vna omnium,vcl altera,& Ci .lItera, tunc generatio no cric
ex 'inuicem,nec vnum contrarium ex altcro,quia vnulU con
trarium non redpit alterum. Re(pondc:t. an cG quidem vt ca
dem,eG autcm vt .lItera. Inquantum enim fubiicirur ens, dl
yna & cadem.fc:cundum vero c(fc,eCt .lItera. ~od Auerr.fic
1~,tc:Jligit materiam c(fe vnam fubieélo) plures tamen potentus & habilitatibus.epilogat, ~ patet. Scd circa hzc qu~rüt.
Vtrum principium ptrperuz generationis fit materia.Refpodent quidam cp fic. (cd vnde mattria habcat iIlud, affignant
d.ua~ ~aufas.Prima cG, quia e(fentiale efi matcria: c:(fc in potcn
tla.rgltllr fempcr ex ca po(funr formz educi • fcd gencratio
COntJl)uatur per eduaionem form::rum . quare mareria dl
CauCa perpetuz generationis vt cG e(fentialiter in, potentia.
~~cunda e!l,quia nmeria dl ingenerabilis 8c incorruptibihs.
Igltur cum nunquam deficiat,poteG cominuare,generationê.
Sed ~ontra ha:c obiicit Egidius.Primo contra primam,qllia
~uodh~ct vt videtur ,feparari potdl ab co qllod non efi de ra
&one e,lUs.quare cum e(fe in potentia lit e(fentiale materiz,
& e(fe 111 aau fit accidentale,pote!l m.lteria Ceparad a forma,
fic remanere nuda,Be ita non e(fe caufa generationis. Secu~~~ Contra fccundam, quia dato qUbd maceria c(fet corru
ptl IIIS adhuc faluaretur perpetua gcneratio , quia fi mareria
g,cneructur ,haberet matcriam 8c illa materia aliam matc~Iarn,& lie in infinitum nunquad. gencratio dcficcret.Amb:r
Itaru
b ., .VI'd entur oppofitum eoncludere.propter h:rc alitcr ipfe
hr~u,bus probar, quz omitto • Videtur umen mlhi rariones
Ji a .ce valere. Vbi anim.ôlduertendum primo vt ab Armo. col
~Irnus (upr.ôl,e(fe in potentia intelligi quando fecundü quid
:. u en,cecundum quid reGat haberi, quomodo diximlls (on
In.uum e(fe diuilibile {ecundum ornne !ignum in potcntia
iffi'~ femper ~iuidcndum~qDod dl diuirum. Et cauCa c:n,ql1i~
cIO potentla non cil mG propter aaDm , qu:mdo quidc:m
aft.us en erre~dl prlnclpium . Ex hoc valet prima ratio, quia
cnlm marerta ~n crrentialircr in porentia , fempcr en purim
i~ 01811,& parrlm i.n porentia.igitur nunquam deficir gemr.lt1o. Tune ad ratlonem dicerem,omne prius Ccparari po(fe a
fuo poneriori,qu.ôlndo i\lud prim c{fet in aau, (cd in priori fe
cundum potentiam falCum efi,quando quidem cIlS in poten,
cla fit feeu.ndum quid in aaa,Cecundum quid in potentia. Sc
cund~ all1madue~te <l> vtroqJ modo mate ria exiGente, gencurlo non defiClt. vbi enim matcria e(fet corruptibilis pro
1) ~ldubiO &c?e,~.ôltro erit fcmptr ad bonuln Ccnfum • Vt ,',l'rgufi enrum Egldu oGe~dlt.vbi dl Incorruptibilis, cum non pof
I.t e{fe abfCJJ forma,lrerum fempcr generatio erit. Verllm po
hus .ex materi;r perpetuit:ue conc\uditur gencr,',ltionis perpetu,t,',ls.quàm ex iUilis (orruptibilitate, quia materiam e(fe
pcrpetuam eauCam e{fe dieimus oGëfiuam Ced ipfum e(fe cor
rU~tibilem efi "lUfa per impofiibile, quod'forta{fe no ab om
~I Us eodcm modo diceretur ,forrams dieerent materiam de
t~~re per .ôlnnihilati?nelll. At vbi perpero." fit, nihll die! PJo,
.VndeCit gcnerulo perpcroa,& quo mo poGeriu. dieu.
i ~~r~nt (tcundo. vtrum omne quod g:neratur , ex cnte
pn pOtenela fiat,qllid.ôlnl Be (ubtiliter dicunt generationem Vt
a:U~Il~,m ex cnte in potcJ1[ia fieri, vt motulll ex Cnte in 3ter' e COntra h:rc uguit Egidius,quia in omni motu opor
ex ~rfe~e ens in potenti".igirur etiam inqllantllm motus en
orbi~t: ln pOtentia. Secundo Aucrro ,in primo de fubG:a~tia
po(fe 'p;;.cdnllllen.mei.9.inqllit . Similiter alltem inuenitur
aliter & d~ .ere elfe &: rcliqua. Propter hlrC tenct Egidiu,"
a\lqu~ mod~ti prÎ;o ~ de racione motus (n baberi rubican
na u,ahquo modo ln potcntia. In aau quidë,
c:
in quantum en accidens, quando quidem onme accidcns fun- 1
datur in cnte in aau (ecundo de anima commen.4.1n potentia vero,inquantum motus.Dicir (ecundo,q, licet hze ambo
Cint de ratione motus. primo 8c principaliter de ratione eius
cG habere fubieaum in potcntia, vt patet pu definitioné eius
J .phyfico.commcn.6.motus cft aaus em'is in pot(ntia in co
<l'in potenria.Hinc patet cp generatio vt motus en, etiam re
quirit cm in potenti.l.8c lic vtrol); modo gen(ratio efi ex en
te in potétia,tam vt gc:neratio,quâ vt motus. Dicit terrio,'l'
generatio v~ forma genita cG , nec en ex priuatione per fe,
nec ex cnte ln aau per fe.Ex priuatione quidem non,quia pri
vatio noo manet.Ex cnte vero in .lau non, quia nec illud ma
net.fiNgitur per fc cx..entc in potentia. per accideRs vero e~
~aau,& non cnte fiue priuatione, nec valet. igitur pot
non fieri ex illis,qui:a vt dicit Aucrroes primo phy~co.comé.
~6.aliquod en per accidens nc(c(fario . Ha:c tenet igidius, 8c
n~ulti alii cum co. Sed contra h:rc dubit.lrem. primo contra F.
duo dia.l.nam Auer.primo phyfico.comen.6J. inter mi(mu
tationem e(fentialem & accidentalcnl talem de!ign.lt ditferê
tiam,q, fubGantialis en entis in potentia.accidenralis cntis in
ath~.idem & in libro primo de fubnantia orbis.textu mei. co
men. J 1.Hzc contra pl'imum. Contra {ecundum vero, quia
illud videtur magis de ratione alicuius,quod n1:lgis e{fentiale
en,(ed drentiale cf! motui inc(fc corpori, & corpus cil ens in
aau.igirur c:(fentialius cG motui haberc fubiedum in .. Bu.
Secundo iIIud vi' cfftntialius alicui,quod cft prim/cd e(fcin ,
aau & e(fe in potcntia fic fe habent , <l' e(fe in aétu cG prics ~
e(fe in potentia.vr. 9.mctaphyCi. igitur e(fenti.llius erit motui
c(fe emis in .lau. Tertio e(fclltialius en, per quod ditfur ab
Ollio non ipfo, vr dicir Porphyrius.fed motus ditfert" genera
tionc ,quia dl cntis in aall.igitur iIlud cG fibi e(fenrialius. Co
tra tertium auté.Primo, quia termini funt de rationc motus
vc\ tr . nlil1ut.tionis,non minus qua fubieaum. f. phyfic. Se
C4ndo,illud dl de r.tione alieuius,fine quo illud inrelligi non
poteG,fed fine priuatione gcneratio minime intclligitur. igi,
(ur priuatio en de ratione: gcnerationis. Ptopter h<fC 3ni- 0
maduertendum primo cp motus Be generatio requirllnt ens
in .ôlau,& requirunt em in potentia. generatio quidcm requi
fit ens in potentia primo & per fcformalircr. tan qua de: ci us
rationc,ens in aau concomirantcr ,tanquam de extrinfec.l ra
tione illius. Motus vno ens in aétu requirir, vt de ratioe ci us
intrinCcca & formali . At cns in por(:ntia vt concomirans Be
ranquam de rarionr extrinfrca. Ha:c ex Aunroe colligi poC
~unr. r.~hy(jc.o:commen, g.Sc hoc modo intc:lligunr illi,quos
J/lcu,f;aUlr E~ldll1s .. Er runc:ld argumenta Egidii.Ad primum
Coluleur Cl' ln omm motu prfen rubidium in potentia vt co
eomitansratioqJcxcrinfec.l & limiliter :ad fecundu~. Ad
aliud ~ico q,liect motus dcfi~iatur per ens in potentia.defini
tur eCl,am per e05 in aau. nam dl .. aus entis in aau [ecundü
q~~d In.potentia.non vt ilIa particula [ccondum quod ctialn
d~CIt rahtlol\cm formaIent/cd concomitantem, quo modo di
(lmus 01110 inqu3ntum cll rrit,ntouerur, vbi nec curfus neC
motus funt de rat~one hominis. VlttriU$ anim:aducrte q'uèd
motus & generatlO porrunt confidcrari vt vi:r & Vt formr
r .phylico.comcn. 9.Si gentr3tio conliderarur ~r via en cx H
priua~ione l'cr (e ad formam per fe • concomitantcr v'ero ex
cnte 111 a~u,quQd dr~nit. & motllS vt via de politiuo 1/1 poci
tlount prrmo,pcr aCCldcns & (oncomitantcr de priuatlonc
vt fO,r mz vero lic primo Clint ex fubieéto, generatio quidem
cute lI1.porenti~.~otus vero,enre in .ôlau.Et per hzc Coluuntur ratlones Egldl1, vt patet.Hzc mihi videlltur magis ad r3tioncm ArWotelis.
Qgia dixir ignem fini ex ccrra , quatcnus fic ex m3tcri3,
quz bon cG line forma terrz,& rerram fieri ex igne , quatenus tit ex materil,qult non cG fine forma ignis, quzrit fubfequentcr ~l~nc fi vtriufC}3 ill orum fcil/cet terrz 8( ignis, quo
rum memtnlt,:alter:a fit materi3 it3 ve airera lie terra: , altera
ignis.Refpondcc ad pmem neg~tiu3m. & di~iC .. Si erret fuppic :tltera al,~crius,an lion vtique titrent ex fe tn~lce,m, Ilequc
ex cOlltrarl1l :ahqul~ fieri po(fet, ~odo cum hls fellieec igni,
(errz ,ilquZ,& .eri tnfint contrarIa, hze non po{fcnt ex inSucf.de gencra.& cor.
D li
1
'\
�ET CORR VP.
DE GENERA. idÙterum
dolet. Et,es rotullduln, quUo idem mall'és ctcuitur.
uicem fitri • Caura autem dl , quÎa contraria fieri non p~Ifu~t
abinuicem ni(j vtriC1; fit vnum & idem commu~e fu.b,~étU,
vt ex detinitione wntrarioru patet.Et quia [upenus dlxlt ma
feria alferius elfe quod:i mo alrera & quoda modo eandem,
exponit nunc quo mo matcria co~rrariorii fit cadem,&.quo
alrcu,& dicic.An efi aliquo modo quidem eadem, & al~9~0
nJodo alia,quia( vt inquit )Iquod quandoC}3 exH1em [ubrtc,f!
id1idem cfi,& (jc vtrifqi materia efi eademTubieéto , e(fe aur~
& rone non idem. Ve.n.Philoponus exponit,materia efi ea~~
& vna omnium (ecundu iplius naturam,quia ad onmia liL11lk
aptitudinem haber.Cil vero e(fe & (ubliGentia ipli femper cu
aliqua fit forma, hac rone non eadem erit materia omnib1JS
fecundum formam & CubCifientiam. & (jc fecundu (ubieétum
K cG cadcm omnibus,(ecudum rationem altera. fed quia de his
alibi dixit( inquit) De his igitur intantum diétum Cit. .
Allti.c.69
De genercttione duttm (J' alteratione,quid diffe~utl~~dica=
1
Dilucida .
lc.c.ciurdi
mus. dicimus. n. bas elYè alteras tran.(muta. tiones abmulcem •.
1)'
d
t
d
be genertttione ucro (J'alteratlol/t tcamus .prop er qUI
diffirunt.Dicimus. n.bas altera seffi tran[mutatlOlles.
Nunc (ecundum promi(fum abColuit , quo modo viddicet
differat alterario a;gentrariôe. hinc patebit al te ratio quid (jr.
Caufa aut intentionis efi . Primo, quia alteratio ordinatur in
gencrationê tanij in finem.SecGdo "quia generatio efi in for
ma. forma aut efi vti qualitas, vt dicitur. r.meta.modo ad qua
litate efi alteratio.quare maioré habet alreratio cCi generatio,
ne conuenientia CV alii,motus. Terrio,quia vereres gencratio
nem & alrentionem fecerunt idem, proponit intétionem. &
inquit.Oe generatione vero & alteratione. dicamus proptcr
quid differunt. Sed diees.non pot qO<Eri propter quid, nlli Co
luto ipfo quia.Refpondet.dicimus enim has alteras e(fe tran~'
mutationes.quare eum ip[as differre per (e pareat, confequcs
ffi, vt qu~ramus propter quidtEt in quibus di~erunt.
.
RB CO.
Vt Philoponus inquit,quo differac generat'o ab aleerat'~ne,breuibus ab Arifio.ante diétum dl, veruOt nunc reCumes
ittrum in ordine de iplis dicit. 'Cum enim dixi(fet qU<ECUllqu~
L de geneutionc oportebat inquirere,& quid lit, /!{ Ci dlomn;
no,& ex quo,& vnde gcnerentur ,quz gen~rantur,& e.~r no
defieiat gcneratio:facile nunc qozrit quo dlfferat ab ~I\ls mu
tationibus,& primo ab alteratione,propter caufas alflgnatas
in commentaréjs.
Anti.c 1°.
QE.oni,m igituy fft aliquidfubieélum, (J' ctlitld paflio,qu,e
asllli.69
Oilucida.
IC.c,vurdi .
n dici, (J' tri trdnrmtltatio utriu{!q; horum.
defubieélo natd t,~'"
~'
d
Cum igituy{ubieéfum fit aliquid: ctlterumq, paflio, quit e
{ubieéfo ipfo dici aptd efl:erit (J' horum utriu{q; tra{mutatio.
N·
Nunc alterationê ipCam dcfinit,& vult '1' alteratio lit tran"f eoiii·l'
mutatio in palfionibus vc1 eoncrariis,vcl med[js Cubieéto'ip(o
manente codcm ad (enfum. In palfionibus , vt aliquando aliquod corpus de fanitatc in dolorem ip(um tranCmutatur. In
contrariis vt fi ligllum de calido tranfmutarur ;n frigidum. In
mediis vt fi paries de viride rubeus fit. ln omnibus autem his
{ubieéta eadem OIancnr ad (cnCum. Sed dices. mutaro (en(j1i ,mutatur & (enfll~.igicur fi Cubieétum mutatur in his,erir no
manens idefn (enfile • Auerroes intc\ligit (ubieétum manerc
idem in aétu,hoc cCl (ecundum formam.Er (jc per fenfile intel
ligit ens in aétn & elfcmiale. Hoc autetn faltem per a ccidens
(enfile cCl, quia omne compofieum cereas detinet qll alitates
fcnliles,licet in aHis a teretur ,qllibus fentiatur. Subieétllm VI:
ro gcnerationis,nce per (e,nec per accidens efi (enlile vt ma0 0
teria prima. vt dicemus.
His du abus fllppolirionibus fiantibus, concJudit differen- R SC ·
tÏatn.nam cllm tranfmutario (jr (ubieéti,& palfionis vtriuf'l3,
vt tcrmini,ea muratio quz cCl fubieéti de: non elfe ad elfe generatio eClquz vero cG palfionis,efi alterario. & hoc inquie.
AI.teratio quidel1l igitur eCl,quando manente rubieéto (enfibi
li,ipfum Cubieétum tranfmutatur in eillS pa!fioniblls, dico paf.
Cionibus,aut contrariis,aut mediis . Cuius exempta ponit, cû
dicit, vt corpus fanum eCl,& rurfus mutacur ad laborans Ciuo
ad zgrllm ,manens idem,hoc dicitur altcrari.& zs, quiidoqJ
roeundum,quando<]; aurem angulare,idem ex.ifiens, ét alreuri dicitur. ~od vero:ld verba aniner, Arifiote. addidit
{MJnente fubieéto fenlibili } quia vt Philoponus in quit , 8c
cG not3rum in commentariis.AriGo.per (enlibile Cubieétum,
inrclligit fubieétumaagtl,quod additum dt ad diffcrentiam
matcriz,quz liect maneat e:ldem in generatione,tamen non
man et eadem fecundum aétum Cpecificatum, vt dicit Philopo
nus.dixit etiam { in dus pa(fionibus } hoc efi in his paffionibus,quz conti nemur in fubie&o abColure( vr Philoponus di
cit)& hoc ad differentiam dus variationis, quz eCl in paffionibU5,qu~ Cu nt ad aliud.Columna enim fi mutetur de dextro p
in finiflrum, h:!:c quidem mutatio cCl: non tamen alteratio.
non enim fuir mutario ir. paffionibus, quz funt in ipCo . vndc
cnm (eruus ht dominus, non altentur , nec cllm dominus fit
(eruus.vc1 vt Philoponm dicit. AriClo.dixit hoc,propter paf.
liones communes gel1eraro,Sc corrupto.Cum enim murarur
aer in aquam,remanet diaphanum, quz dl paillo communis
vrriCC}l.dato ergo Cl' non muretur in his,modo mutetur in tP
priis pa C!i onibus, alteratio en. ideo dixit in tius paŒonibus:
qui2 liue Cubiedllm mlltetur in commullibus pa((ionibus , Cille non,alceratio e(fe pét.eum vero dixit { in contrariis aut
mediis } intclligir in concrariis palfionibus alcerationem fieri
per fe:in mediis vero,quarenus in eis cG ratio contrarii . .Fu(cum enim quod participac 31bo & nigro , cum mutacur 111111
grllm,mut3tur non quarenus parcicipat nigrum , fed quatel'
nus albo parcicipar. Hzc ex Philoponi eommcntariis.
llnd.C.
Ad incentum exequendum pr~mittit tam f~bieét!, syaO}o
nis tranCmutationem e(fe licet moclo alio, qUIa fubleéh vt 11lius ~.paffionis vt tU ~tJed.inquit. ~um .igitur.(~bicélul1l
fit aliquid,alrerumqs paffio,quz de fubleélo IpCO dlCI ~pta efi,
crit & hQrum vtriufcv tranfmuratio .Hzc cCl fuppofit'o.
R Il CO .
AriGotcles ergo nunc exequitur,& prfmlttit duas fuppofi
QEando autcmtotum tral/[inutatur, non manellte aliqu"
ti oncs.~arum prima eG,'1' fubieétum fit aliquid .f.fignificas flnfibili,ut (ilbicElo eodc,fod quaft ex fimillc toto fat/guis, aut
M CubGantiam,& aliud p:affio, quz de Cubieéto cG nata dici, hoc ex dqua aer ,aut ex acre toto aqua,gmeratio iam T,oc tale,bu ..
dl quz cG accidens nec prc.bat hallc (uppofitionem. Sed t:all
~
qu~m fenfiblls manifeClam aecipit . Secunda ve~o (uppolitio ~~~~~~
CUIn
utro
fotum
tr.tn{mutatur,/luUo
fel/fili
mat/ente,tttllg
~~dJJ
dl,'t' tr:anCmutatio vc termini ad quem , Cit Vtrlu[qJ horum,
vt exponit Alexander .nam contitlgit Cubieétum tr:anrmlltari {ubieéfo codem , fid utluti ex fiirpe tota fallgttis , ut! ex aqua.
de non elfe ad elfe,& de e(fe ad non elfe:& eontingit etiii dus aer ,uel tX aere toto aqua: eiu(modigeneratio erit utiC]; . IUïus
accidcns tranrmutarl de elfe ad nOI1 e(fe , & de non elfe ad eé.
(,6,01.1'
Hzc Cecunda Cuppo(jtio minime probaeur , Ced, vt per fe no- uero corrl/ptio.
Nunc quid generatio fit quafi per locum a contrario 3dii:
um fll pponit.
vero toeum rranCilll1utur ,nullo Cenlili malle
And C.,I.
Altcratio quidtm igitur dt, quando Inctntnte fubieélo fellft cit.dicens.Culll
te,tanqu:a11l (ubieélo eodem.Sed vfluti ex Girpc rora Cang uig
bili exiflentt,trdnfinutatur in dus pafliorlibus,ctut cOlltrarijs, vc\ ex aqu3 aer , vcl ex acre toco aqua, ciufmodi gencrati O
aut medijs.llt corp/lS fal/lwt tn, u-rur[uf laborat mallellS idé, erit vtiquc. ll1ius vero corruptio, qUl2 gcneratio & corru,
0' ~s,quandoq; rotundum,q uad0 1; aut ~lIgulare, idé txiflés. ptio clrca idem funt. Animaduerte quod Clirps grzce cG gOI
ne, quod etiam latine f~ruç,fiue (emen humanum cCl. fcd qUO
Diluci da •
Alltratio qui~gitur tft,~ulcf.ub.u~mn ,,!antttrfrnfile nia m cs: fanguine fic femen,ex Clirpe & herba fanguis,tranflU
tut.d5mi.
ells,in ip/ltH ~ibu1;.utcontrarzJs t~,fU"t~bUl.;ftftt me'" li ex nirpc.~modo hzc dcfinitlo IlltcUigenda fic ,in dllbita
.wCIkm.
Jifs"r~rt{,"ut4tu'l'. utpott quado corpus coualcfi't atc]; manés donlbul traébbitur.
Dixit
CoiR.
C
1 •
a..
�LIBER PRIMVS
Oixit tranfmutationc:m dre tam rubieéti,~ pa((ïois. In fc:cü
~BCO.
da fuppoCirione,ideo conclufir, Cl' cum tranlilluratio efi paffionis tanrulll,cfi alrerario: nunc dicit , q, cum tranfmuratio
fuerir fubieéti,erit huius generatio alrcrius corruptio. vnde di
cit.Qpando :lurcm rorulll.f.(ubicétum tunfmutatur no mancnrc aliquo fcnfibili, vt eodcOl (ubicéto.fed mutetur adc0Cl'
ex Ccmine toto fiat fanguis , aue ex aqua tota fiat aer , aut cx
aerc toto fiat aqua:hzc rr;iCmutario, fiue hoc talc mutari cric
generatio:huius autem corruprio. ~od vero ad verba atti
nec,Philoponus per rorum , incc1ligir aliquid fecundum Cub.,
fianriam,ideo generario fir,cum nihil fubI!amia: permaner in
aétu tanqUant fiJbieétum.pcr totum fiuc: omnc intcIligie vnillerfalircr Cecundum fubIHiriam.Ergo dl fenCus, cum tctum,
hoc cfi,cum vniuerfalirerfubClanria, & hoc aliquid mutatur,
B nul\o fcnfibili,hoc cCl nu lia fubfiamia in aBu remanéee, ve co
dem fubieBo,tunc ha:c mueatio eCl vnius gener3tio , alrerius
corruptio.Et pcr fcmen intclligit gcnituram aninulem , qua:
primo in vtero mutarur in languinc:m,èj in fftii, vel in aial.
.
Maxime autem,,1 tr4nfinutatio fiat ex illfinHbili in flnfib '
A
le,aut taétu,èHJt oltwibus finfibus.puta,quando aqua gmera-::
tur,aut iorrumpitur in aerem,aer.n.ualde inftnfibilis cft.
Maxime aut iam mutatio fit,ex infenfili 4dfinfile , aut ta::
I1.
.
fi
HU,aut'èn'ibus
omnibtts. Vtpote l1UMîdo
aoua
t,aut corrum
" 1·
~
~
Pitur in aerem. Acr enim mitis,infen{llis cft.
Docet ex diétis qu~ gencratio maxim~ lit, 8c a~ omni?us
accepra.& inquit:Maximc aut iam muta no fit. ex m[cnfi!J ad
ad fenfile.dico Cenfi\e,aut taélu,aut Cenfibus omnibus. vtpotC
qua~do aqua fit.aut corrumpirur in aeré.Aer enim mitis Cub.
audl rnallens,l1llènfi!is d l propter tius mites ac lenes qualita
tcs.quare dum :\qua ex a re fit,gencratio crit maxima. Ar eô
tra ex aqua aer dunt fic,generatio erit lat(J1~ . Vcrbum mieis
C gra-ce en epieicc:s,larine,cum mitis,tum a:quu~, rom manCuc:
tus,~ualis aer di, propter quahtates non in exce(fu aaiuas,
~
nlaXlme ad nos,quia in iIlis a(fuc:uimus.
a~ o. . Docee nUllc confequcnrer , quid mi ..;imc videatur genera
rJ,non(v~ Philoponus inquit ) Cl' generario tune potilti mm
(j~,~Unt vlderur ,fcd Cl' vic! arur multis ipfa e(fe generatio . &:
dlclt.Maxime autt cfi huius "c:neratio. illioç ve:ro corruprio
fi tranfmuratio fiat c:x infcnGbHi :Id fc fib ik, dico fenfibile~
aUt t~Bu,ficuti (unt (olida, vr terra "lur {jeut (unt Olaximam
taétul paflïonem infcre:nci ,vr ignis,aur omnibus fenfibus <:1.
b urcu 11; vt vifu, vc:luti (. lIJa coJoura.Curn cniro aqua corrumpicur in acrcnt , maxima tnnrmutatio en. quia aqua cC!
valde: fenfibilis taélu:,2er vcro quafi nobis a{fuetus, vix lcntitur.inrclligic ergo hane nuxilllam effc [ecundum apparenria
& quia multis rn02xilll.l vidcrur.
~'(," 4 l1J bis dut aliqlM ma/let PdJ?io e~dem contrariet.ttis if, ge
17
di Cine dat inconueniens.d.non oportet ulis corporis genit i, li
vt IIqu~ alteram e(fe paffionem ab ca in qua tran(mutarur.&
fic tran(mutatio e(fet ab codem in idem. ted vtrum hoc fit vc
rum,pofierius di(putabimus. Ecce quo modo textus cfi fylle- '.
gifiicus,& non refponfiuus.
Ariflo. ( ve placet Philopono )fo!uit dubitationcm, vbi fup- RB C 0
ponic in corruptionc aeris, cum corrumpitur in aquam, diaphanum rcmanerc idem fpecificatum in mareria lùb vtroqJ
termino,tunc dubitat.fi mutario,qu~circa idem fubieétü fpc
cificatum efi altcrario, vt diétum dt,& ln muta~ionc, qua: fit
ex :lerc in aquam mallct idem diaphanum fpeclficarum. Mutario vero Cecundum calidum & frigidum tie. crgo muurio
aeris in aquam erit altcrario,quoniam fit circa fubieBurn fpc,
cificarum.C.circa diaphanum in aBu, quod rentanet in maec:ria Cub vtroq; termino. Refpolldet Anno. q, ca inter qua: fic
mutatio,oporrct vt lim ipfius diaphani fpccificaü vr [ubicéti
per fe. vnde oportee,vt frigidum fiue forma aquf remaneat F
iIIius diaphani, vt per Ce fubicéti,& ~orma prt~C:dcns fucrir Hlius vt fubicBi fpecificati ée per fe.Non fic cCl JO caCu.nam for
ma ~qua: remance cum diaphano Fer aCcidcm,pro quaro ci_
dem accidunt vc caluum & album in Socrate.'Ad formam cr
go dico,C)? no~ Cufficit vt pcrmanc:ac aliquid tpecificatu~),f:d
oportet, vt permaneat idem fpe cificarum, vt per Ce: fubleétu,
cuius en mutatio.Modo diaphanum (pecillcatum, quod pc:rC
di" quo cl acelpl
"
manet,nonmaner,vtCubicétumparsrrigi
ur
vt forma aqu~.Dicir ergo Arin.in his aue fi aliqua paffio , ma
nct eadem fub contrarieraee, qu~ cCl in gcneraro & corrupto.
verbi caufa.quando ex acre fir aqua,fiambo fine diaphana,fiue rranfparentia,aut fi ambo fine humida, man.cat dico idem
diaphanum fpecificarum, vc:l idem humidum Ipecif'icaeu Cub
eadem eomrarictate. vtpote fub frigido , pofl~ fuir calidum,
dico q, non opqrtet huius.f.diaphani fpecificari, vt Cubieéti ~
fc: e(fc alreram paffioné.f.frigidum,in qua pa(floncm tranfmu
tatur Ciue fit tranfmueatio.ergo no efi alreratio , quia ad hoc, G
vt Cie alceratio requirieur, ve idem fubieBü [pwficarum manear, vr per fe fubit8ol'n eius,cuius ~Cl e;an~nutatl~. ~..o.d
vcro ad verba attincr, A. riflo .penuna nommum vmur fngldo pro forma aqua:~& calido pro forma aeris: tamc:n reucra
'7:
ha:c fldu?t accide~tia, (e~ per iPffa ~dominamus fu~~an~~. C - _~~~.!;~
vero Ixir,tral1lparentla aut ngl a, grfcuY'Com::x Cl( eorru· ~. -: ~ v'i! y
ptUi, vel ve Philoponus dicir, vmur, ve exemplo. V c:I foreaf. Y'~/.:f.' ~!..:.~~ .
fe verbum iUud tranfparemia accipitur, vr commune "cri &: :C~ '~ ~~~ê..
aqut:vcrbum frigida accipieur , vc camu ne ahis c:lcmentis.f.
~.. •......10
tcrrs; Sc aqua:.rutius autem dico,'i> lcgi deb" humida.
rrs ~ r"';'~_ d_.~~!
r
....
Si duttln no,erit altcrdtio. uerbi grdtid. muflcus homo, co And.c., f i
ruptus eft,11omo autcm immufiC/u gemrdtus dt./)Olllo autem' &.7(,.
manet idem. si igitur lmius paflio t1O/~ eJJèt {èculld14m (è muflc4
Il
(J'immuficd:hums qlûdem eJJèt generatio: lmius autemcorm
nerato (J' COrr1~pto •pULa. quando ex aere a.qua, fi ambo tran{ ptio.IIUIIC a.utem pa.Hio,hrtc ma.nelltis. Ideo I)omi/lis quidé ')lfe
~are/ttia. dut frigid4,non oporlet huius altcraln pa)?iollem eJlè cft alteratio:IJominis autem mu{lci {1 homillis immuflci gelle;: H
~Iu . In quam tra.lIjinutatllr.
.
ratio (J' corruptio. ideo eftalteratio fewndum tatia..
~~c~:;: ~"bis uero,{lqlld m.tllet paflio eadem ilJ contrarietate qUit!
'
Si Ilero 110, erit alteratio.llt Il muflcur ')omo corrumpatur, Ollucidl.
tlll.
t~~nter gelleratwn (:j cormptum, ueluti dum ex: acre aqua.
u .c.ciufcR
o SI ambo tranfParentCl uel/,umeéti {lllt,lIon oportet taiis altee ge/Jeretur autcm immuflms homo: homo fitbieélum mt idem.
Si qI/idem igitllr Imbu /lon pttj?io perft fit muflca (:j immufio
t4m eflè pdfliollem ab ea it~ quam trall[mutatl,r.
~,"
. . ·'4 .,.ecentiores videnrur vclle Arillo.nunc pel cre an vnamet ca:!mùu qllidem gf1ltr.ttio utiq; erit. lUillS UITO corruptio. Ve.
quaheas in gcncrato & corrupeo permantac. Et volune cp Col rltffl quia hominis hiC pafiiones{ullt,'JOmillis ml.tflci, 0' immu
U~t in aliqulbus CJ? fic, vt ilIa: manent qUf gr~cc Cymbola: di- flci hominis,generatio (:j eorruptio erullt. NUlle turo cu. Pdf..
&~rur.vcluti rranrparenria, quz grfce: dlaphanctas dicirllr,
g urnor. Mihi aür pace horum.vide:rur expolicio nem hanc fio h~e fubitéti {lt mctnétis,propterea alteratio fecudü taua é.
1)
nrf~ls Vcrbis non facerc. Propterea vidd AnnoL rro arc
rU . a e~dem numero a~ aio maner Cub vtrocp terll1i no gelle
li (ym
b'ola:,venec d'laplanfr.,
1
IIIatlonis •lm rnonecip~
,1l CC 1ll1
tr OrfiEe argUlr fic.~1 nunercnr, c~dem , tune Ilia pJ!lo ex 'Ili a
Qcan ~lUtatur,& ilIa in qua,drent vna.& fie rranlinlltJtio eëc
dc~ol Cln in Idern.lnqUlr.ln hi vcro. Ii qua Imller pJ Cli :) Colncontra '
~,
VcJuei dum e f!ctatc qua: dllntcr gel1crarum or. Cor ru tu m
lt acre aqua fie.fi ambo cnnfparenrcs vcl hu 1IC-
Arguie :Id .opp~fitü,(j nô manet udé plinO in gcncrarioe.
tun: gcn.cr3tlo C:lt :ltcr3tio,quia altcrario dt muratlo de: aff éllone 10 .:Jffcétlonc. Tota iglf dubirario fic cOOlpom~ur vd
manet c:lde pamo aliqua vcl non.Si fic tune elfee rr:mlmutOi.
rio de eadcllI in idem. Si non manee c:ldem. [Une erit mUta_
rio de 3 ~ élione in affcétionê.igirur .. Jrerario. IIlqUIC . ... i vero
llon " (~baudi mance eadem paflio , eunc altcratio em gcnerJtlo IpC" , Vt fi muficus homo corrump;ltur: gcncrttur
Sucf.dc gna.IX cor.
0
iii
:7
�DE GENERA. ET CORR VP.
1 autcm bomo in\muCicus,homo fubieétum crlt idem.lgitor al
t(ratio.Nee hzc latini inrclligere po(funr.
Soluir qUf!Honem ArillQ.Be ci us Colutio confiCHt in hoc,,!,
altcratio.& generario Cola dilfercntia Cubieéti dilferunt • nam
quando fubieétum manet fub vtroqJ termino , alteratio dl:
'Iutide fubieétum non manet idem in aétu,en genentrio. Tiic
patet q, fiue qualitas aliqua maneat, fiue non. non propeerea
generatio rollieur ,quia non propter rerminoç en prlncipali5
dilferencia:Ced propter fubicétum.inquit. Siquidem igicur hu
ius non pallio per Ce fir,fed forma fub!hntialis mulica & immufica.huius quidem generatio vtiq3 cric. Illius vero corruptio,quia in illo caCu propter formz fubllintialiç cuariaciol,lê
fubieétum variaretur de elfe in elfe.verum quia hominis h<E
paffiones Be accidentia Cunt,geneurio Be corruprio erunt,na
K homini5 fimplicicer ,Ced mulici & immufici hominis,& fic ~m
'IUid,fubieéto ip(o manente eodelll. Concludit (olutionem
ad mareriam.& inquit.Nunc vero (Om paffio hzc fic miJncn
tis.(ubaudi (ubicâi,proprcua iJ!terllCio ('cundum talia e~. S~
lie igirur miJll,eat eadcm qualitas,fiue non~paret gener:tJon~
differre ab .:lrerationc.Et fic porefi eoncedl generauonc effiCI
qua!icaec mantnte vna in vrroq3 , & qUlliraee non tnancnte,
quoniam non penes affeâiones • fed Cubieda differum primo
Sc principafr.Ecce quo recentiores tcxeu hunc 1:0 Rccperunt.
R BCO.
In commentaréjs legimus hos rcxrus diui(os, venltamcn
po(funt !cgi (corCum Cecundum Philoponum.idt'o, cui placet
prim a cxpofirio,lcgat hos diui(o~; cui placee expofitio.Philo
poni,legar infimul.Probar ugo (olutionem,& aidt.Si autem
no n fit{ vc diétum dl )(ed diaphanum manu, vc {ubieétii per
fe & frigidum acquiricu( ve paflio illius, tunc m~ncbic vc {ub
ïeétulll per (e illius paŒonis, cuius efi tranÛnuraeio . ergo illa
gcneratio aquf ex acre cric altcratio.Exponit hoc pe( cxelllplum,& ponir per ca(um Cl' homo mulicu$ corrumpatur, Sc
homo immu(jcus fiac de nOl1o , ccrcum dl in hac mueation"
Cl' homo manee idem. Tunc 3rgumcntacur, fi igicur huius ho
minis permancntis mu(jea Be immufica non e(fent pa(fiolles.
L Tune (equerccu( q, quando hom~ OlU~CuS fierec hO,!lO immuficus e(fet (jmplicirer gcneratlo vnJUs Be corrupno al tc:rius ,qui~ generaeio immu(icz Be corru~ei.o IllU~C<E., quz immufic3110n acquirerecur vt pame homll1ls Cubleétl rcmancn
tis,quod en ab(urdum.Non cnim era?(jrus d~ acciden.te ad ilC
cidens cO generaeio vnius & corrupClo alrersus:at qUIa h~c.C.
immulica en paClio manencis.r. hominis , idco hominis quidé
h:rc dl ôlltcratio,hominis ôlurem mulici & immuli(i gcnerario & corrupcjo (ecundum quid. ideo dl alcerario (ecundum
ralia.& cota caufa dl,quia (ubieétum mant eidem, vc illius paC
(jenis per Cdubieélum,& jlla pa(fio acquiritur yt pamo illius
fubicéti.tran(jcus ergo de mulica ad immuficam en generatio
Be corruprle Cecllndum guid,Be fimpliciccr aleeratur, quia ma
ncc idem fubie8um, vt Fcr Cc Cubie8um eius paCTionis, quz
fir,quia vcro in trolnfmutatione aquf ex acre non manct dia
phôlnum, vr per Cc fubie8um frigidi, qued dl formôl aquf.iô
hzc lion dl alrcutio,fed (implieieer corrupcio aeris, Be gene
rario aquf. ~od vero ad verba atrinet, debes (circ verba
illa { Nunc aurem paillo hkc môlnencis } leguneur in codice
grzco rranCpolire, (cd debene legi , vt nos (cripfimus. Be fic
M verba videneur clariora,licet ~excus mi fuerum mihi penieus
obCcuri.vcrbum llIud { pamo } cum dlcitur. ideo homini$
quidem h~c en paOio,corrupte legitur,Be fi bene: Icgitur , intc\ligacur pro alreraeione,vt paeer. Animaduerre Cl' Philo.
ponus refponder primo ad hôlnc dublcacionem, q. non fufficic alterationi,vc manee Idem (pccificacum , (cd en nece(f;sriü
vr illud,cuius dl rr<ifmucario (ie pamo Cubieéti, in quo en mif
mutatio,modo frigidum cuius dl eran(murôlc/o,non en paffio di:lphani/cd (ri~klum Be. diôlphanum cidcm Cubicéto acci.
dunc.f.matenz,& Ideo comunguntur per aCCidcns.secundo
dlcir q. non dl ycrum C}I idem diaphanum prfci(e ~maneat
rub ~traq:J contrarie[:lte~ nec udem humidiru , nam in aer~
humidum crar Incen(jus,1Il aqua rC!TIiffius,Be fic non mancr p
clfc Idem (ubieélum eodem modo (pecifleacutn. Terrio dicit,
q, tOta humidlcu acris nuOl ero corrumpicur,& alia de nouo
,encutur ,manet ramen cadem (pede. ~arto dieit, cp non
manet eadem humidltas (pecic in acrc & a qUI ,Jed gentrc; N
quia differiir ille fpecie.nec manet cadem diaphaniras tpeeie,
Be fic multiplex dl Colutio. .
Antl.c.l:
QEando igitur fecundu ~tu. cft tranfnzutatio cotrarietatis.
augmentatio eft a diminutio. 'Iii aut ftcundu locu,latio.qii ue
ro ficudu pafiioné a '1uale,alteratio 'Iii aut flibil manet cuius
aitera pa)?io cft a accidés,urr generatio,IJUius aut cormptio.
QE.andoquidem igitur {ecundul1' quantum inter contraria
cft mutatio,auélio, 0' immil/utio flmt. QEal/do uero {eculldum
locum,latio.quando {eculldmn pafiiol1em &- quaie, alteratio.
'1uando uero Ilil,il mallet tius, cuius alterum pafiio fit aut ace;
dens omllino,gcneratio cfi b~c. Illa autem corruptio.
Nunc vero quafi excmplarircr differenciam tadam dedarat.Et cius fermo perCpicuus dl.
Secundum Philoponus AriOo.remouct vnam tacitam du.
bieationcm,quis po(fer dubirarc, vtrum omnis mueuio, qUf
dl (ccundum a((idem fir alterario,ideo rerpondec. d. ~alldo vero Cecundum quantum en rranCmutatio concrarietaris,
augmcntaciç efi & diminueio, contrarieras in quanro efi ma
gnum & paruum, vt pater in pr:rdicamemis.Q!;!.ando autcll1
OIuratio contrarieratis efi (ecundumlocum ,dllatio, fiue 1110
tmlecalis.efi aurem concrarieras in loco (urCum Be deor{lIm.
~ando vero (ecundum paffionem Be qualcm en contrarie,
tatis muratio,en aleer.cio.~ando autem nihil, hoc en nuUii
(ubicétum rpecificaeum OIanet ,cllim aIrera pa(fio lit & ac:cidcns,runc omnino cO gcneratio vnius > huius autem corruprio.patee ergo non omnem murationcm,qua: (ecundum aC
cidens efi ,e(fc altcrationem.
.
CO/lM1
R gaO'
ù
AIlti.",I
Efi aut materia,maxime guidem a proprie (ubieélum ge:::
nerationis a corl'uptionis fufceptibile. modo auté dliquo , (J'
idem alijs tran{mutationibus''1uonid omllia(ubieaa,fu(cepti:::
ua funt contrarietatum aliquaru. De generationc igitur fiue P
tst flue no,O' quo dt, cr de alteratioc,determinatü'ftt boc II/o.
Efi aut matcria maxime quidé a principaliter r~bieélum ICDi1udd~
, .,I~'
generatiollis 0' corruptionù[ufctptiuum. Modo aut quodam
a aliarum trallfilZutationum. QJ30niti omnia [ufceptiua [ubic
aa contrarÎetatum aliquarum [unt. De generatione qUldem
igitur U' corruptione,flue flt,fiue non:a quo modo fit, 0' de
alteratione determinatum fit modo boc.
C6~."
Fona(fe conuenielltiam tradie inrer gcnerationem & alte
rationcm.hoc modo videliccc. q. materia dl fubieélum genc
nerarfonis. & hfc efi Cubieétum alcerationis, Be cfeerorii 010euum,fcd non eodem modo. Nam gcncrJrionis {ubieélum dl
proximllm.Czterorum vero motuum,pro quanro en (ubiedum Cubieétorom, vc alrcrabilis,augmentabilis,Be mobilis Cc
cundum 10cum.Et hoc Cubdit .Modo aotem quodam Be aliarii
tranrmutationum,quoniam omnia fu(ccptiua (ubieéh , (une
fubieéta contrariecaeü,quarii viddicet fobieétull1 dl m:secria
ipfa.~ fic (ommune fubicétum en m3teria,quz dicit patenr.
Clrea prf(ens capur mulea qOfrllnt r((enciores. qUfrGr.n.
primo vtru in gnone fimpfr diéta,fiac ex parce formaru (ub ~
fiantl:sliii refofo v!qJ ad materiii prima hoc en vcrü nulla for
ma (ubfiJnri?lis qn~ fuit in generaeo r;mancat in corrupt~,
vel ((oncra.lta q, Colii ex parte ClIbnanriarü no remaneat nlfi
ma.teria. Et arguunt Cl' non.TG primo,quia aliqn naret ma·
tersa linc form;r,quia (umus in Inlhnre media cu tunc no ma
gis Cub vna § (lib alecra,Clabit (ub ncucra. T~m fccundo,ga
elemenruif formz mancnc in gc :-:er:lto,q l1 f prferant in cor
rupto,maxlmc apud Aucr.vbiqJ. Tum tercio quia in gen eratio ne (;rdaucris eadem forma corpnr ,:!taejs r'emanec. Iii
quarto,quia cadem forma carnis nr..net, 8c o({js & cfccrorti
(imilariu. Tü quinto,qui;a in ffeu.primo fol ma i'ntroduc!cu r
veget3tlua,quia primo viea viuie plantz. Cccundo fenficiu a,
quIa fecundo vira anlm;alis.certio vira homlnis . Igic oes manent.HOle (unt quln~ argumenea, qua: pro exercication' (~c
{inr.Hanc qonem prolixe traétauimus in.ll.meta. & jn ppo
de CubClantla orbis , & alibi. Nunc vero alijs pofitlOniburlttrmHUs,
�LIBER PRIMVS '
A fcrmiffis,tanrum Juas poCitiones de plllralirate formarllm di
cimlls vriles,& probabilcs uidclicetl, cp dctur forma corporis,eade111 numcro in gcncrato & corrupto. Et <:r dentur plu
rcs forma: perrialcs limilarium.ldco prImo primam . fccüdo
fecundam pc:nraétare fas erit,nec cxpeéta a me longas ~tra_
~n
~atiol1cs,qllan~o quide111 q.ui me vbi9; vider, m.~ vbiC}3 i~tcl
tOI ~dti IIger. Quidam ItaC}3 rccc:ntlor~s pauclUoccs , qUi 111 IIbro Illo
Retl.ll. fcribune corporciratem commullem lie refellunt. Primo pcr
Auer. 1 .phylico.comc:n.6 3.&.6 9' Secundo per Arifio. 7. me
taphy.tex.comen.oétaui. vbi mareriam,ncc quid, nec quale,
& id gCl1llS a{fcrit. Tercio,quia idem dl in equo c{fe equum,
eorpus,& fubaaneiam,fed vltima forma dat clfe equum.igif
& dabit e{fe eorpus.& (ubfianeiam. ~arto, non dl aliqua
forma diClinéta correfpondens ea:teris pra:dicatis • igil nec ali
'iua corrcfpondens corpori. con(equentia videtur tenere,<Ia
nuIJ a ca maior ratio de vna qua aliis. Et fone argueres per
B ilIaCmct rationes lic,quia dua: immo plures e(fmt in vno miXto forma: corporis.probatur.datur prima a qua accipif hoc
pr~dicatum commune corpus. Sc:d in eorporcitate non ~qua ,
Iitc:r omnia conueniunt , quia terra & aqua magis (j terra &
aer.Igirur oponet dare vnam aliam,in qua proxime terra Be
aqua conueniunt.Secundo Be fortius datur prima forma cor
1'ori5,in qua omnia corpora conueniunt.Et cum qUflibet for
llla vltim:t cûrpuIentat.nam vltima equi forma corpulemac
equum.igitur erunt plures formf corporef. ~nto, videtur
q, fit fruUra & ad nihil nece{faria, quandoquldem 'lu~cunC}3
pcr fonnam corporis fal ua mur, & per vltimam Caluari po[flint. Vt vero h~c po(itio inrelligarur. Animaduerte cp 12 for~anl corporis quidam intdkxerunt formam mixti6is, lma
gln~ntur enim cp quando dementa veniunt , vel fiant in mifi~ra,iplis vcl remi((j~ Be compaétis, vc\ iplis corruptis, adue
Illre formam quandam in qua faluatl1r omnis clemcntariavir
tu~,c qua 'luidem mixta reponunrur ln gcnere corporis mi,
e xtl. Vitra banc aducnire aiunt fpecificam & v(rimam forma.
verbi ~au(a.in cquo forma corporis efi per qua equus dl cor
C5fi!Qlio pus nllxtum virtualiter igncum terreum,& id genus.Forma
vc.r~ v~til11a efi per quam equus efi tqullS. Sed paCe horum.
Illlhl vldctur hanc fuperfluere.Primo,quia non ponitur pro,
pter Conuenienriam in genere corporis, quia !imili rati6e,cIe
~enta CUnt corpon,& lic in dementis deberct e{fe commu!Us. Nee vt euitetur creatio, quoniam faltem clementari~ for
~a: crearentur ,'luia nihil formz pr~(upponcrcnt . Nec vc in
Ilia Be per illam difponatl1r materia qualitatiue,& quancic3tille,quia materia fufficit rccipcre formam vltimam per clenlé
ta & eorum difpolitioncs medias.Nee \lt ipCum eompoficum
fit vircualiccr igneum acrcum,& id gcnus, quia forma Cpecifj
ca (atis dl.quue ad nihil ponieur. Secundo,tunc dua: form!;
perfeéta: elfent in eodem punéto matcri:r, quod onmes reputant fal(um. Terrio,tunc mixtulll e(fet [fipliciter mixtulll,
formaliter quidem propeer clementa qu~ permanent forma
liter. cp ft non manent,crit dl1pliciter mixtum virtualiter per
fOrJ1mu corporis femcl,8c per formam vltimam, & femper
virtualirer. Propter h~c & .. lia alibi diéta. viderur mihi prohabiliter e(fe dicendum Cl' forma corporis porefi accipi fecun
do modo,pro forma generis remoti. Vbi animaduerrendii
q, de com pofitis Ioqui po(fumus duplicirer, vc\ limplicibus
(Iementis, vc1 mixtis.Si in dementis, erum cOllccdendf dua:
fOrn1a: fubGantialcs.Altera quidem corporis de genere fubOanti:r ,quam fequuntur dimen!iones in potentia Ca Item nat~ra.H<tc enlm efi materi~ cO~lIa\ingenit3 , &: incorruptibj~
Ils v~i materi .. Ip(a.cum nec in fe,nec fuis in 'lualitatibus contr .. num habeac , quia di(pofitionibus cerriç non egcc ad hoc
\I~ lit in materia • Potefi cnim Gare eum difpolieionibus omfl~UOl generabilium,propter cius indiffcrentiam & commu~
flltalcm,lnde vna cum materia conGituit indiuiduum gencriç
Cl11oti ,quod dl corpus.Propter qll\; a gra-cis quibufd;i fymob,hoc dl communis forma diéta en. Altrra vero efi for_
ilia (~ecifica,per quam elcmentum ipfum ln fpecie reponltur.
\.
~Iutl ignis Fer propriam,ur fimiliter , & r Iiqu~ eodem mo
• At li in mixtls Ioquimur ,eoncedenda: rune fex form:r
:IIpud AucrrO.Prima cO 111:11 corporis , quOl omnibus fymbola
t
•
18
hoc dl communis exillir. Secunda dl c\ementaria ,"qna: [Ullt
(juoltuor fub e{fe remi(fo.Tcrria dl fpecifica,pcr quam in (pecie ip(a reponitur pra:dicamentali. Neccflitas vero talis forma: corporeiratis,ca primo vt euitetur creatio. Ipfa enim en
vt femen mate ria: , 'luod inchoatiof\em vocant generalem,
confuCam,potentialem,quf continer in potenria omnes formas fpecificas.1II z enim extrahuntur pcr agentia ex cali habi
tu confu(o.per hoc Cl' agentia diuerf'J diuerlimocle materiam
diCponunt. Vbi nanC}3 hfc non pra:fupponeretur (peci,ficf for
ma! nihi! form:r (upponerent.& fic crearenrur. Nec valet dicere q.compo!itulll fic, &: (je aliquid fi/pponitur vt materia;'
nam faltem ipCa forma fit vt quo,& vt pars,qua ratioe & via
ex nihilo forma: fierer,quod pcrterreret omnes naturales. vt
igicur omni modo faluerur generatio &: quo & quod,talis cor
poreitas materi:r coa:ua cric vnlis,&: nece{faria. Secundo po
nitur vt difponat mareriam , ac vt materia ipfa appetat formas.efi enim materia valde rcmota a formis,&: nullatenus fe
ipfa appetens,qua e re cas recipere non potdt,nili fit apta recipere,& appetens:aptitudo autem & appecitus (unt proptcr
formam. Tertio propter dimenfiones nam dimen!io efi ma
tet'ia: a:terna vna numcro omnibus, non potefi accidcns vnü
numero e{fe: a:ternum nHi proptcr formam, quare 0 b has ne
c.c[(jtatcs ha:c polita efi.Hanc feotit Auerro.in tertio cœli.co
men.lif .Ait enim Arifio.in textu, Oponet autem forre fenra
bil-ium qUidem,(cnlibilia,(cmpiternorum fcmpiterna,corrupr.milium vero corruptibilia e{fe principia. fupra qui bus verbis Aucrro.ita fupplct.& inttlligendlllll efi propin'lua &: nOI1
remou, quia principià rerum fenfibilillm rcmota , non (unt
fcnfibilia.vt prima forma & prima mareria.modo non poteG
per pritnam formam intclligcre, nili formam corporis, quia
non dimenlionem,'luia en accidens , & non principium fub_
Qamia:.ltemC)3 efi Cenfibilc communc.Et ipfe air,primam for
mam dfe infenfibikm. Et (tcundo auCculrationis phylica:.co
mC'n.. ' r ,in quit. Et forte intendit cp forma dicirur duo bus mo
<lis <1< habitu & priuarione exificnte in prima materia. Hla.n.
prruatio 'luodam modo non en priuatio limplex, immo cG fi
cutoorma materia! • Vbi patet eum non loqui de priuatione
pro() carentia tanrum,Ced de ca qUa! efi habitus,& quali forma
maceria:,quod intelligi non videtur ,nili de corporcirate Cubfi.lOtiali.Ha:c enim qUa!dam en gellcralis prillatio, de qua om
ncs forma: educunt. Hanc & Albcnus magnus &. a(fcrit, &:
<ontendit.vt quinto IlIctaphy.trac.Ceclllldo ca. (ecundo &. 5.
ICClnC}l & none metaphy(iz.trac.primo.cap.!l.& alibi. Ha,
<ju:rUionem Gro,lfatdla Lincon. Be primo phyficorum • Be in
IIb.ro dc luee & lumine, & alii pl ures ..halle vocant formant
F~JI~am,qua CO~pllS fille indiuiduum corporis corrupriui cofllt.Ult~r ,no~1 quod forma ipCa corporis corruptiua fit,fcd vd
qUIa. d~fponl.t.tllm ad g~neratione~l ,tllm ad corrl1ptioneOl,
vt dl~unus.ldeo cœlcGlblls corponbus , & genitis non communIS (~. lnrermedia: vero forma: vr cleméraria:, qlJ t funt
clementls fpecifica: ac propri-.r ,in mixtis funt, fcd vicem habentes forllla: vnius generis, quia ab ei~ mixrum confiiruir
qllod efi indiuiduum corporis mixti,quod fupra aninutü co;
pus ~~,& infra ~orpllS corruptiullm, quod cfi genus generü.
vt dtClt Auerro.1Il paraphraxe Porphyrti . Et has aétu elfe in
mixto concedit Auerro. & ab eis intermcdia: ( vt in homine
vcgetatiua & fenfitiua vfque ad lpccificam) aplld Auerroem
non funt alif a rationali,qllia vegetatiua eontinetllr in fenlit~lla~v~ in Cuo toto virtuali. Cenfiriua autem pars dl animz ra
tlol~a!ls , na~ ~ntelJeétus accedens ab extra, eopularur parci
fenlltlua: ~ob~llmma!.,qu~ gra:cc dianoea dicitur ,apud Aucrroem cog/carlU", latllle t .. men difcurfiua & inde rarionalis
ani~a.redund:H. In bruth vero vegctatiua' Be fenlitiua ullam
fa~lUnt tanrum.eo quèd vcgetatiua virtute conrinctur in Cen
ftttua.Hane relll Auerro.vult primo de anima. commen.!! 9.
&·9 1 ·&·9 1 .(ui & Au\cen.6.naturalium con(entit.parte vltima.cap.penul. Itê'B & Alber.& Tho.& Egidius,& omnes ferc: Sed dices. cor vcgctatiU3 continctur virtualirer in fen_
fitlU3,& corporeitas,& c\cmenuriz fo~m~ no~? fed vtrafca
atlu elfe oponet.Die! potcfi boc ,(fe.Prlmo, qUIa corporeita
us & C~tcr~ formOl inconncx~ (unt.Sccudo,quia diotrfi or
Sucer.de &lia.& cor.
0 ii ii
,E
p,
G
Aucttoet
Oc ilmtll
diis Coril.
H
�DE GENERA. ET CORR V P.
1
dinis.Diuerti quidem orclinis , quia opcratio corpordratis dl teria non effce immcdiatum (ubicdnm omnium formarum N
frern ... lIIa: CenCitiua: & vegetatiuz corruptiua: • [nconnex;r Cubfiantialium. Terrio,non potefi idem (ubieétum (uR vnâ
vero, quia operationcs inconnexz.dimenCio enim & ca:tera- & eandem partcm recipcre album & nigrum , quia (Unt forrum opcrationes inconnexa: funt. Efi mim dimenlio opera- mor eiuCdem gencris.igitur nec duas formas Cubi antialcs clu!
tio eorporcitatis,vc (enfus (enCitiua:, &. nutrire vegetariuf.Si dem generis. <lE arto,formor contraria: vr colores 8< fapomiliter (e habet vcgetatiua eum clementariis formis. Vrrum res funt incompolTlbiles, ve\ ve inrenCibiles &remiffibiles vcl
vero hore poCitio lit vera,&. ad menrcm Aurr.in libro de Cub vt eiufdem generis.non vt intenCa: vcl remHfz,quia vr fic ~o
nantia orbis facisdiximus. Nunc àd rationes reeenciorû.Ad patiuntur in rertio colore medio. igitur vr CÎu[dem generis.
primam.diximus q, intentio Auer. dl Cl' forma eorporeica- ~a~e omnes form~ eiu[dem generis erune incornpoffibiles.
fis ponatur materior coa:terna, vr poruit Auice:. videlicec can
Q!!jnro, vnum fubl eétum non pocefi limu) hab cre priuatio
~uam fubieétum vel id propter quod materii efi materia,~a nem ~ h~birum . Sed forma perfeéla dl habitus, imperfetune omnes alia: efsene a(cidem. ECset enim iIla tûc Cpecific.a. ~a pnuacro. Igitu~ non potdl r~cipere formas ciu[dem gene
Ad fecundnm ArHlo.verbum intelligicur Cl' mate ria non fic m~ Sexto, omlllS aétus quandIU fuam porenriam perf.cit,to
K quid,nec quantum,& id genus per dus efsenciam.at per for- tallter cam perfim,& occupat,& continet • De ratione enint
mas e(se aliquid horum , nihil prohiber. Ad tertium dixi Cl' .. am dl p~rficere,rerminare , & complere fuam potenciam,
c~eequum,& eCse corpus, & e(se fubfiantiam , (unt idem in Ced (QfceptlUum.o~cupatum,&.complcrum, nihil fufcipit quo Q
fubiedo.& difTerunr re,quia equus corpus dl a forma corpo uCqJ euacuctur.lglrur forma: elUCdem generis in eodem reciris,& equus a forma cqui.vr diximus. Ad quarcum, pater fo pi non poffunt ,niCi priore abieéla. Vltimo inter formas ciuC
•
~ ~t.-~ <:..~~ lu tio.in aliis enim non oponce, quia nu\1a dl nece[firas. (cd dem generis phytici efi tranfmuratio • Igitur vna tantum for
-~~., cr; y~ hanc pra:efsc Oportctpt'opt~r cauCu diétas ..Nec ,,:a}ec Cl' tun~ . maldl in vno Cubicélo. Ex his componitur ratio fic + form~
r;;t:t.;::~ ~ c(ser equus biHorpus.nam IIcer forma equ~ ~Ontlllcat ~orma eiufdem generis phyCici , non recipiuntur in eodem fubieéto
~;~~ • •~ corporis virtute.non prop~er hoc fuperflUlt IlIa.ficur ltcet ~u per Cecundam.Sed forma totalis & formor Cimilares (unt eiuf
rum contineat argentum vlrtute , non propterca fuperflutr. dem generis phylici.quare non polfunt elfe in eodclU.
Et fic concedo equum eCsc femel corpus formaliter , & Cenld
Sexto principaiiter arguit,quia omne aducnies enti in aétu
virtualirer.nec in corporeitate aliqua m:lgis vcl minus conue dl accidens,vr Auerro.fecunda de anima. commen. quarto.
Dr (orlllU n iunt,fcd in accidentibus corporis. Ad quincum patet folu_ Ec primo phyficorum.èommen.(j ~ .&.6 ,.Er mulras facir rap;urium.
tio .hore de prima.De feeunda poCitione hoc efi de formis fi- tiones pro Be comra,qua: omirtamur caufa breuitatis~pr1
milarium recentiores quidam tenent q, forma carnls non dif ~i'"luribu,..cxiAem-ibt'l$ il-Mtétu non fir vnurn fecundo.
fere a forma oflis,nec illa nerui a forma carrilaginis, imo oés de anima. commen. feprimo. quare non poffam effe plures
parres fimilares vna forma (pecie Cune , vt vna forma fpecie forma: in compofito. Hfc funt argumenta pro rec~ri orjbus.
Prima pIS. 05 dl oS.carovero caro,&in ca:reris id genm. H.krPbanr rri
Alii & fere omnes medici tenem Contrariumviddicet qu od
bus fuppofitionibus,& rône lic.Si forma carnis differree (pe- limilares ~arres fpecie ~ifferunt, & per eonCequem differllnt,
cie a forma oClis. rune proponio diCpofitionum qU3)iratiu~, forma.& Ira tor cru nt III vno mixto forma:, quot parres diffi
qua c:ducitur forma in carne differrcr fpecie ab educente 111 milare~. Vlrr~ ql~as. eri~ vna co mm unis , & total is reponens
oCse, vt ptr primam Cuppoftti'onem qua ponunt\dieun~ pare~ cotum ln fpecle.HUlc vldetur Auerro.ll.mecaphy . commê.
L re.FalCiras confequCl1tis declararur , quia tunc pars al1lme,q fecundo Be. fexto phyficorum.commen. ~ 1). Plures inducuncdu8a dl in carne.debercr éc differre (pecie a Rce animf edll- IUr ration cs pro hac parre,quas alibi reciraui. Nunc vero (cië
da in ofsc,confequenria tenet, quia proprer variam difpofi- ~Uln quèd on~nis forma fubfiantialis efi Immediate recepta P
tionem dinerentes forma: inducûtur. Prfcerea. Solirus (unl \Il nucia.effentla marcna:. Verum ob perfc8iollem, qua:dam
argnc:re,quia tune digitus mortuus non cisc:t a:quiuoce digi- dl[pofitloncs po(funr pra:cedcre ranquam non quidelll media
fUS, Vt. 7 .mera.diciLco. ~ r .&.; 9' Tertio, Ioannes fic argmr.
recepriua,vt quanriras efi medium receptiuum colorum ~a
~;'
'2. .~ cor gener<lt alia mel1~bra., vr in li.b ro de m~~re d~. Er br,c ge- color recipitur in fubfiantia mediance quantitace recipic~ce.
•
. :" ,q,."." ~~ neratio efi vniuoca vldc:hcec limlils ex CimlIJ,qUla oml1l s geSed pra:cedunt tanquam medium diCpofiriuum,ql1ia (unt me
......:.r.v f~~~
. r 11 Il •
,
&. &.
Be
d'mm dc:terl1lJnatIOI1lS.
. . . non aurem recc:ptloI1lS.
. . fium me enim
~t'
':..7f,f neratlo }?re\.la cu vl1lu?ca. 7 .m~ta.co. u . .. ,. . ~7. .1 ,::
,
fJ. ~ Ù (..w{.....~ mc:ta.co. 1 S .&.1 ~. Iglrur oOlnla me mbra (une VnlUS (pc:crel mOiteria apra dl recipere omnem formam. at hanc vtl ill am
,:;;;:;;:tt~(J.1:;r-,~ om corde.Be ira vniu$ forma:. Q!!.arro, Diuus Thomas in dererminare ob has vc:l illas di(po(jriones. Vlterius accipicn'1-,'J '" *" ....ï.~. . . paruis Cuis fic arguie.}1feélior formavirtute continee imperfe dum ex complcxiol1lbus omnium partium diffllud3rl um rc<lam.Sed fornlll totius, vt anim3 efi perfeétior forma parris .• (u)rare vnam communem di[poCitionem ira proporrionacanl
'girer vireure eonrinet iIIam formam partis,quarc.fol.a fttffi~ ;mimor ad recipiendum vnam formam,q, non OIHam.Median
Qyint<l15 cie fine iIIa conOituerc.rorum mixrum. <l!!inro fupponir q, te enim iIIa dllpolirione communi forma torius recipitur in
omnes formor fubfianciales fi nt ciufdcm generis phyGci.pro - fubieéto.non ~utem l11edianre aliqua illarum p3rticulal'i CIlbac. Til primo <l> oés forma: inter quas dl rranCmutatio funt iu[q; partis.Proprer quod i\la efi medium difpofitiuum recefiuCdem generis phylici. Confiat OtS formas inuicem trafmu ptionis,Be non receptiuum.
•.ruppo
uri. Tum quia generatio vnius cCl corruptio alrerius . Tü ~a
Tune ad rationes.Ad primaOl pacer (olucio cr lieer omnes
OtS r.'II1dem ddinunt per putrefatlionem, vr pater·4·meteo, dirpolitiones fpc:cie differant,tamen ex omnib~ls rdulcar vna
rorum. Tum fecundo videnrur ciu[dem phyCici gcncris,'l' di communis propria,propter quod non oportet vr partes al1i- a..
M uer{3 genere funt quz non babét idem Cufcepriuum. f .mera. ma: differanr,quia non rc:cipiuntur parces in partibus per fe,
igirur genere cadcm i1la crunt , qu::r conueniunt iu (ubjeCto. (ed'totum in roto per fc:,& partes in partibus per 3ccidês , vbi
Tum tert/o,quia forma: c:iufdeOl generis fic Ce habent 'l'vna aniOla Cit purlbilis, vel tota in qUJlibet parre, vbi fit impartiperfe8ior alrjs,pcnes cuius rcce(sum & accefsum (;rtera: bllis.Sunt qui djcunt animam primo recipi in corde,& in p~r
menfuranrur. In omni enim genere efi dare vnum quod efi tibm czceris non effe formalirer ,ced porcClatiue , de quo alimerrum czterorum . Sed ita funt form~ (ubCl:mtia\cs vnluS bi. Ad (ecundum rcfpondet Auer. 7 .mecaphy .co. ~ 9. q, digimixti.n am vn~ ell.OIIii." perfeéli?r:vt parer. Petit Cecun~o Cl' tus mortUU$ dicirur zquiuoce pen es .. étom fecunoul1l, & n'On
dUlie forOl lie eUlufdc gnu phyficl no po(sunt Rficere eundl ma penes adum primü penes fecundem quidem,ga non al1l plius
ceria: puntlum. p.1tcr pri~~ \ quia a\i~er non eCsent c:iufdc!O operatur operation'e rotius.Penes priOlu vero non, ~~ adhur'
~cnerls phyCici, quia fic dlxlm~s eCse elUfdcm generiç phyficl derinec rPpria parria),: form.m , donec purrcfcat. Ad tercilo.
formas quia inuicem poffunt ln eodem (ubieélo rranfmura. dicendum, Cl' in libro de morte non habctur plus niCi Cl' cor
ri. Sec~ndo, fi pcrficcre~t (Un~eOl mate ria: p~nétum. , vel efi primum quod viuir & vltlmum qnod morir~lr,non ..ppter
:orque primo vd vna medlante a\J3,non zque pnmo,qllla am hoc haberur <:p gcneret alla mcmbra • (cd 'l' VlrtuS genitiua
ba: dfcnt a:q~e v}tima: Be (jc mistum reponeretur zque prl- mediante co qtera membra gencrer. Ad quartum auruOl
mo ln diucrfis (pecicbu; .Si vero vna mediante alia,tunc ma. "inute (ontinet omne metallum • & tamen coreen 'l11cral!a
non
.••..;;y. .
en
�LIBER PRIMVS
A
non CuperAuunt.Sic in propoûto,ticet tota anima concineat
partiales formas.illa: non CuperRuunt.& cauCa dl, quia ope:rationes partiales non prouenirent ab anima totaH ob (u3m
perfeélionem nifi ade:lfent partiales formf determinantes Be
~minuentes aélionem totaHs animf,ucluri "pud Philo(ophos
deus vireute pr~habet c:rteras intelligentias,& tamen non (u
perRuum ,quia flmt necelfarif ad efleétuum dererminatioes.
Ad quinrum,conccderem omnes iIIas formas elfe: eiu(dem
genem phyfici,quia in eodem Cubietlo recipiunrur, & tamé
poCfunt eCfe in eodem Pllnélo materior ordine & ratione di,
uerCa videlicer quia forma: partiales vt difpofitiones totales
vr habitus & pel'feélio prima materif,& fie primam Cuppofi
tionem concederem. Ad rationes pro (ecunda reCponderur
'luarcnus funt contra hanc pofitioncm. Ad primant diccndum,q, (unt eiuCdé generis phyfici,vc:\ quia ordine quodam
in eodem rccipiuntur, vcl quia polfunt inuicem tranfmutaB ri,non q, vna fit teminus alterius,(ed diCpofitio. Ad fecundam dicendum,q, non fque primo,quia mater/a recipit tOI
talem formam mediantibus partialibus,& ramé materia cR
immediatum Cubieélum reecptionis,non tamé diCpofition/s.
Ad tertiam,fimilitudo negatur ,quia album Be nigrum non
{unt formz Cubordinat~ inuicem. Ad quartam,dico Cl? ru nt
incompoffibiles nec fic nec fic, fed quia non inuicem per na
turas fubordina;f.Neutra enim ad ncurram ordinarur.Sunt
'lui dicnnr Cl' idë potdl eCfe calidum & frigidum, dummodo
<le ambobus no reCulter plufquam fit latitudo alterius ,quod
omitto c,,dculantibus. Ad quintam , ~do1ritlati~ c~
F~ra Cucntia,alio modo imperfe&o ~d~m,prtmo 010 ~_o
p~~ elfe' in codé refpcélu eioCdem, Ced Cecudo modo bene pm
~c ln codé vna ordind in aliâ. Ad Cextâ vbi ilIa valeret,tunc
.~em Cubieélum nen poten quando recipit formam (ubnan,
(Ialem,recipere accidentalem. propter quod dico <p totum
~CCUpat,nec ilIa rccipitur per fe,ut perfeélio , Ccd ur di(pofitlo,Vt ctiam accidentales recipiuntur , & fic occupat totum
rtceptiue, non tamen totum difpofiriue. Ad (cpt imam dicendum , <p non Cemper inter i\1as oponet elfe reciprocam
tra.nfmuratione01 , fed hoc modo poten e(fe tran(mutatio,
2cUla mcdiame vna materia tranftnutatur in reliquam. Ad
ex~~m prindpalclll diccrem, <p forma vltima non aduenit
~ntl \.n aélu/ed materia-,liccc prorcadat atiqua difpoficio) vc
tnedlUm difpofiliuum,& Ilon reccptionis. Ad feptimampa
,t Ct folurio,pn~pofirio cnim Auerrois intclligitur quando i1I~ formz elfcm zqu:lles,& vna non elfet alrcrius difpolirio.
ex pluribus cnim exillemibus in aélu eodcm modo,& no in
1) icem ordinaris,non fit vnum.Hzc poCirio iracv mihi vidctur Catis probabilis & maxime quia medici rcfiantur, & obfcruatum cIl,digieuro abfcilfum a radice,mox applicatum rt
cofici,& conualcCcere. Vbi autem nuUa eCfct in digito forma
prorter animam totius cum primum fuiCfet amputa rus, anitna dcfij(fct informarc,quare eCfet digitus fimplicitcr mortuus,& fic non potuiffet rtrumi.At nos dicimus digicum am
b putatum non cCfe mortuum fimpliciter, quia adhuc detlnee
propriam & particularem formam,& CIC en mortuus (ecun
dum quld, talc Cecundum quid mortuum poten rClliui(cere
\tt pate ln fpaCmis,& id genus.Sic igitur con{br in generatio
1\ C & corruptione non lieri refulratloncm uf'lJ ad primam
Illateriam. Tum quia nUllet forma corporis perpetua. Tum
"d tnaxime,quia pon morrem per piura tempora ma ne ne
fo rtnz dimmll arcs, nec obflat Arin .verbum. Ln gcncratioIle cuim & corruptione nihil renat , quod fic vti Cubieélum
t~cCptiuum,nifi fol a materia, quz Cola recipit cztcra renm
t;~ dl(pontlne. Proprerea :ld~cit tan l; fubicélo eodem, quia
~ 'quid rcnat,Ced /lihil tanquam Cubieélull1 idem.
(. Ad rationes pricip .. les vila refponfio C.. ris eO,Cl? otnnes fa
clllnt pro. nIC,pra-ter quintam ad qua 111 dicerem vegetatiua
d~r&nip1 & geller.ni fCllfitillam.cui poGmodum intus acce
t~t?_ ~ffieitur rationalis , vcl qua: itcrulll definit, & efficitur
h~,oahs. Anillladuene q, fcriptores de hac rc inumera Cc ri
... .J nt ,qu~ elfet per difficile enarrare.Nunc vero h:rc Catis fint
"'1 (xc·
.
ta i It~01crum.ln diuerfis meil (crlptis & Icétlonibus mul
Iluerues.h:rc Catis.
<.
' 1-~.
ConCequenter quzrunt, vtrum aliquod acdelens vnu nu. E
Cl!!.aen~"
mero maneae in generato & corrupro.
Hic e:runt primo vidend~ pofirione.. extr3ncf cum fuis ra un~ allqè!
. bus. Scc un d0 d'Jccmus pl'opnam
. po fiItlonel11.
.
accns
m..
tJoni
ncal.
~amum ad primum vila pofirio dl c,r nullum accidcns PontSpria
manee idem numero in generato & corrupto, vt tlec dimê
{io,ne( qualitas,nec aUud talc. Secunda potitio di q> omnia Sc~a p5
accidcnria falrem Cymbola ,hoc en communia manent eadé
numero in vtroCJ). Recentiores decem rationes faciunt cP Argumëta
prima rarione.decem quoqJ pro Cecunda , & omnes folunne JI pria po_
& probabiliter dcfendunt vtrafqJ. Pro prima tamen arguo. lilionc.
omnia alia a primis fubnantéjs,auc funt in primis (ubftantijs,
aut pr:rdicantur de primis, vnde in przdicamemis ooncludir.denruétis primis CubGanti]s,lmpo(fibile en aliquod aliol(:
remanere.Sed deGruéla forma defiruéla cR fubnantia prima
igirur Be omne accidens deilruetur. Secundo,accidentis effc
en ineCfc.Igitur cam inha-rentia non manente, non manebit
idem accidens,Ced corrupta forma fubfianriali , non manet F
eadem inh~remia. igitur & accïdens corrumpctur • T enio,
corrupto fubieélo per fe accidcntis corrum\,itur & accidens
fed Cubieélum per (e accidentium en compo(itum , & materia en Cubie:élum remotum, vnde: Arm.in hoc textu ait.materiam clfe fubieélum czterarum tran(mutationum,quia cR
Cubieélum fubieélorum. Igitor materia en (ubieélum rernotum. Ha-c argumenta funr principalia pro prima po(itiollc.
Pro (ecunda adducam rationes recemiorum,quibus appro
bant eorum pofirionem. Vbi primo probant <p (ubieélu pri Argumi'ta
marum qualitarum efi prima tnateria hoc cil Cubieélum rc- pro ((' !ida
ceptionis,3r fubie:élum denomin;;rÎonis ell compolitum ex poot<
materia & forma.H:rc probant.primo,caliditas in aqua foli
mate riz aquf inha-rer.igitur immediatum receptiuutll illios
en matcri a,ans prob3wr ,quia fi aquz inh~rcret,& non materia-,tunc ealor ageret de per fc ad corrupriol~em cauff, fine qu:! c(fe non poccn. Nam agerce ad corruptlonem aquz,
fine qua eCfe non pot en. Secundo,tunc aliquid ageret ad cor
ru ptionem Cui,ageret cnim ad rorruptionem aquf , fine quit
non poCfet elfe. Tertio, illi illha:ret calor de cuius potentia cducie formam fubflantialem . Connat au rem formam G
fubnantiakm educi de prima mareria. igirur hlrrer materia: . <l!!arto, fi calor aqua- inha-rcret ,tUIIC amoro calefadente non deberet aqua calorem corrumpere , clfet enim
idem age:ns & palfum.Seeunda pars conclufionis parer apud
vulgarcs,loquendum cnim cG vr pl ures , [entieodum ve
pau ci , modo vulgares per ciulinodi accidentia denominam [ubieéta & compoCira. his parer qu6d qualir:n fymbol~
nlaner eadem numcro in generaro & corrupro. probant du
pliciter.primo,quia ciufl1lodi primor qualirareç cum (ymbo
la- fune, non corrumpuntur ad corrllprioncm Cubieai qui ..
materia prima efl earum Cubicétum, nec propter (lIcc~ (fu lll
conrrarij,quia Cunt Cyn l bol ~. Sceundo,(j dcfincrellt in aduitu formf,tunC form a cduec rctor a Ill:lteria fine agentc,quia
nullum en agens pra-Cens . Secundo patcr 'l' dimcnho etiam
manct eadelll nnmero in gcncrOiro & corrupro, n'lm (ubieétum dimenfionis cCl materia, qua- manee eadem. Sed ( vt Cofutati.
mihi videtnr )iGi veram forre conclufionem per fair:! principia perfuadent,:!cccperunr enim primas qu~\it:!tes Immediate ~ per Cc fundari in materia prltn.1.Q!,!,od nare Ilon po. H
tcn.Prrmo,quod de fe non porefl Immediate terminare dcpendenci3m accidentis,nor. viderur eCfe immedlatum Cubie
élum accidentis,fcd mareria non potcn terminare dependé ·
tiam.accidtntis. qu.ia.non cIl in aélu,quod primu en /3( princi
pale Indcpendens,lgltur nOI1 poten eCfe immediatum lubieétun:' aCcidel~ris.S~eundo qu<tro, vtrum ex qualit:ltc J11~ pr~
pta.1n materu,& Ip(a materia fiat vnum per fe, vcl vnu pe~
accldens,non vllum per Cc,igirllr vnum per accidens, fed oe
talc per accidens pra-Cupponit talc pcr (e,igirur aliquod vnü
per fe erit prius iIIo VIIO pcr accidens. Tcrtio,tllllC qualita_
tes iII f cCfent fubflantia,vt dedudt Auer.declaratur.quia ncl
{unt aétlls, vd potentia fi potenlÎ.1,lgitur non agent, fi aéluç
vd a Cc, vcl ab .1Iio non'a mlteri.1,quia non en, ln aélu , non
cric cauCa effendI i~ lIélu,fi per fc,iglcur erunt (ubfiati~l nanl
�DE GENERA. ET CORR VP.
(ubllantia dl illa qUf per Ce ell in aétu.~arto ,fi primf qualita ces cffent in prima mareria,& form~ (ubfrantialcs in ma
ecria,vc! ~quc primo,uc\ ordine quodam.fi S;quc primo,tue
amb~ clfent requales,& nulla elfer prior ;altera.fi ordine quo
dam, vcl (ubfiantia prim;a,Be habetur intencum, vcl qualitas
prima:Be tune nulla elfet uia,quarc magis forma erit (ubfran
eia,Çi qualitas.Propter h~c vidd mihi (uas rationes 110n fim
l'liciter concludere. Ad prim am dico q, calor ;aqu~ foli aq
hfret vt in (ubieéto,& concedo cp per (e agie ad corruptionë
fua- cau(f,non inquantum (ua caufa naeura!is:fed ue ca uiol,E
ta,cum qua non frat naturalicer ,Ced violenter, propter pra:
fcnriam agentis. Prfeerea.Non dl aofurdum, vt corrumpac
/7 .
K c:ius caufam, vt innrumentum aleerius. Ad (ecundum coce,
,.... ...l.~ ~...~ derem aliquid-a-gcre-ad cOl'I'UptiOReaHui-per accid~s,t:lt-d~
~ I~.p-;~ ' fiamma fatis patee.Simi!iter dc-c~lore naturali animalis, qUI
~::.~W"C
:,fl. agiH-cfoluido-hnnrlrlunl. ~e quidem agit re(~.-rnd-o hu,
l''''~ c.it- -r,
~m.(~um:plr :u;9dêS-COAN'a Cc. Ad tertium,ratlo ilia poten
... ~~__ '
/educ!, quia nu lia forma agit in,fl~bieélo in qu~ cfr?q~arev.b~
......J>Ml~~ calor IIllp(a materia en,ab ca I1Ihll educet.~ehus 1~lcur dlCl
~:('~'f":~~t ' pocdl cp dl in aqua,& a maceria aquf educ)t:& ficpoe c~n(e
""~-:t*- ({i aliquod accidens educere a fubieéto in quo non en prImo
& pcr Ce. Ad quartum concedo,cp amoco calcfadentc aqua
reducic fe, ubi & a quo di(pucabicur.
De opione
Tunc ad raeionem primam pro prima concluCionc patet
~lIcr.
Colutio. Ad Cecundamvero dicerem,q, in innace medio for
ma en eduéla. vnum enim en innans corrupcionis & genera
tionis,& propterea non educitur abC'}; agenee. Super en mo
do de opinione nonra aliqua dicere\nam in libro de (ubnan
ria orbis copiofe diximus:nunc vero breuibus 12nringemus.
Accidemia icaqi funt in mllitiplici differencia,quredam enim
Cum communia omnibus gcneralim eam vidclicet millis,<jj
fimplicibus, vr dimenfiones qu~ po!fune confidcrari vt inter
mina ra, vd vt eerminata. ve quidem interminata, in(une qui
dem compofiris,fed raeionc macerire.ideo funt cOft,eroa ma
teria-,a quibu5 nunquam maceria expoliatur ,quomam. (unt
L omnibus (ymbola, hoc dl communia. vt vero ccnmnata
infune compofitis (cd ratione formz,propcer quod hac ratione non funt ma'ceri:lf co~terna, quredam func communia
cantuln mifiis,ve albedo & nigredo,& id gcnu5.qu~ quidem
vt inccrminaca ,funt quidem in mifro, (cd raeione c1ementa ·
fia- macerj~:vc vero rermiara,ûmc in millo,fed ratione for
mre mifii,quf non funt Cimplicirer maceria: co~rern~,red ta
diu permanent,quamdiu eorum fundamcnenm perdurat vr
rnifilo,& propcrtio c1emenearia,qua reColuta,mox corrum
puncur. qua:dam vero communia funt tantum fimplicibus
fiue omnibus vt forte ra riras , fiue pluribus vt diaphaneeas,
fiue duo bus vt calidiras acri Be igni,qua- vt incerminata,clementis quidem in(unt fcd racione materire primre. vc vero
lerminaca,inCunc dem~neis & ratione forma: elcmemaria:.
ha:e camdiu permancnt,qllamdiu (ymbolum, fiue communio (ubieélorum permanee.Si enim ex igne acr fierec ealidit:!s pcrmanerct.& diaphaneras,quia refrat fymbolum.ae ubi
ex ignc terra fieret,proculdubio omnino caliditas lX dia l'ha
necas corrumperentur ,quia non (ymbolum Cuccederec, Ced
M concrarium:qua-dam vero funt propria vni (pecici, Be cuilibec indiuidl10 eiuCdem tarum, vc rilibile homini, & id genus
h~c omnino inCunr compolieis,Be radone forma-. De acci
dencibus igilUr Cimplicicer Cymbolis Ciue communibu9 omni
bus tam minis gfimplicibus,non dl dubitandum,q, ilIavc in
(crminaca manir cadem in gencraro & corrupto.immo (vt
dixi) Cunt :rcerna mareria:,quoniam vt Cie non habenc con(rarium.Similiccr vbi e[ent aliqua accidentia (ymbol.l omnibus (jmplicibus cancum,iIla clfent limilicer materia: co~ter
na:& remanerent cadem in genento & corrupeo, a quibus
h1ateria nunquam denudarecur, fi de accidencibus communibus folum mifiis.loanncs dllbitauic an eadcm numero ma
nunc in generaco & corrupto. Verum apud Auerr. quando
gcncracum & corruptii (unt (ymbola, hoc en q, conueniant
in eadem mifiura \qua: efi fundamentum accidencis ,illa manent eadem numero in generato & corropto,vt quando eIC
"illo fircadauer.Apud cnim cum remancc cadem miLlio, no
1
04.
punétnalis, quia adhuc fiarer vita,ideo alOedo cadem manct N
& id genus.Ac qU3ndo millum refolueretur in fimplicia , tue
calia non permanerenc, quia ablacum elfet ialll fundamentu
eorum.ideo eiu{modi accidencia non (unt maceri~ corecer~
na,nifi tamdill quamdiu durat mifHo Cub tanta proportione
Cub quanca potefr elfe fundamenrum illorlllll. H~c cOllcedic
Auicenna primo (u~ li.Ifficienci~.ca. 7 .de cicatrice,quam re.
nare ait in cadauere. Vbi camen accideneia (unt propria ,illa
definunt de(jnence forma,incipiûtq; ea incipienre. Sed de ter
mino cam qualicacis interminaq=,Çi dimellfionis,elfec magna
dubitatio. verum quia rcm hanc in libro de Cubfrantia orbis
plcne declarauimus,nunc pro exemplo (ufficiae fcire termi~
nom quancicacis lignificari certo extenfionis numero, V[ ex:
tenfio longicudinaliter cripoda,latirudinaliter tripoda,aleitu
dinaliter tripoda,cerminus efi dimê(jonis:quantitas vero ter
minata. en quaneitaeis tripodaliter longa , lata , & profunda. 0
T.c:~mll1~~ vero qualitatis (jgnificacur cereo numero incenCio
~IS v~lutllOten~o vt quaCllor. Verû nunc facis,qui enim vul~
IOtelhgere politIOneQl meam,ltgat cocu me vbiC}J. Sed COll •
tra hzc maxime de dimcnfionibus interminacis arguit Tho
h1aS in Iibro de natura maceri~,& dimenfionibus incermina
tis,primo quia eiuCdë dimenfiones incerminat~ vcl (unt cdu
a~ de potentia materi~, vcl non,fi eduél~.igitur non materire co~terna: vc fatis patet.Si non eduéi~,tunc non trunc tâ
tum duo principia in connitucione rerum nacuralium, matC
ria vidclicec Be forma:fed cri:tm certium videlicet dimenfio~
nes. omne enim qllod manet & non fic ex aliqllo neceffe cfic:lfe principium primo phyfi. ItemC}J accidentia haberent 'a li
qua principia alia a principii s fubnantif,dimenfiones. r. quod
ttiam concedit Auerf.dum dicit cerminatas dimenliones ,ex:
interminatis fieri.Secundo , i\I~ dimenfiones vcl diuidut ma
terif partes adinuicem ,aut non.Si diuidunt, cum omnis diuÎ
fio fit ab aliquo aétu,Olaceria haberet dilliétas partes aélu, Sc
non haberec ilIas ab aliqua forma Cubfianciali , quod en im·
poffibilc;cum materia non habeat e!fe,nifi a forma fubnantiali.li vero non diuidunr,nifi in potencia,ad nihil ponunrur
in materia, quia in mareria nuda dl pocentia ad diuifionem p.
partium ,qu.1m acquirit introduéla forma. T enio , impoffibile cfi dimenfionum dfentiii intelligere fine cffe, elfe eniOl
efr primum omnium aBuum. igitur fine aélu non cll intelligere dimenfiones in maceria. ~arto, cum cx materia Be
dimen(jone vnum fiat, vc\ per Cc, vcl per accidens.l1on per fe
quia eune ex (ubieéto & accideme effec vllum per (e , fi l'cr
accidcns,cum omne per accidens reducaCl1r ad per Cc, oportec vt pr~(je aliqua alia compoficio per Ce ante dimen(jones,
& iIla non potd} e!fe ni(j cx forma. Q!!into,omne qllod~,
tinet ad genus aliquod,aur continetur ilIo in gentre vc Cpe~
cies,aut vt in indilliduul1J ,aut genu5, vcl en reducibile ad g~
nus illud vt principium redllcitur ad genl15 principiati,& prt
uatio ad genus habitus (lli,& pars ad genus fui tocius. dimen
Ciones illa: non fune in genere qllanticacis ut fpecies, vcl indi'
uiduum,auc genus,cum omnis fpecic:s fic determinat:! re(pe
élu generis, Be omne indiuiduum refpeélu (peciti,Be omne gc
nus rcfpeélu generaliffimi,nec vt principium, quia pl'incipiG CL
dimen!ionum non en dimen(jo. Prima enim dimenlio efi linea, cuius principium en pllnéius,nec vt priuatiOlles,qlli a p'
uacio non habee e!femiam,ilIa- dicuntur effentia: qu~da,nec
vt part~s ad totum. Cotum enim in quantiute habet parr~s
decermlOatas l'cr cereas diOlenooncs modo dill1enCiones III
terminat~ non (unt partes alicuills ter'minara:. Sexto,Ci di·
Jl!enfiones in materla effenciam habent,pocerunt definiri,8f
non ni!i per (ubieélum in quo funt , Be fic oronct dcfi.nire illas per elfe maceri~.(ed materia nullum habec cITe, 1110 pro.
pc cr formam.igicur oportec di~lCnCiones materi~ inelfe pro
pter formas. Sepeimo,intermtnatum & incertum non (p"ad racionem naturalem,quia vicra cenum non fe extcl1
dic phyficus. Oélauo,(lcut animal.fimpliciter. fit ex non. Ci 111
plieicer animali ita dimenCio fimphcicer, quahs efi cermll1ata,fiet ex non dimenCionc fimpliciter.Ha:c auté nihil cfi. igi.-tur dimenfio intermlnata nihil erit. Nono cuil111ibet long"
tunini5 tnmini funt puntlâ. Igitur non pote fi poni diroell·
au
fio
�LIBER -PRIMVS
li tio intcrminau,nifi ponanturpunlla ,(cd punllus interminàtllS non cft . igitur nec dimenfio Înterminata crit. Hzc
funt potiora argumenta dilli Tholl1z , & lie et aliqua horum
per(olucrim in libro de fuoa orbis,nunc itclf perfoluemus.
Ad primum diccret Aucr.ciufmodi dimenfiones Ilon elfe
c:dllétas de potentia materiz,[ed c{fe materiz coa:ternas, &
~oncederet <l' 110n tantum duo funt principia confiitutionis,
1Inmo ait dimcnlionem elfe principium, & fubfiantiarum &
actidentium.& licet Arifio.enumerauit duo cantum Vt form~m & materia,dedit intelligere dimenfiones,quia funt pro
p~lUm propriorum materif,licucqui dicit hominem dicit riCi
bdc. Simili ter principia accidentium funt iIIamet qur funt
r~b{bntif,& dimcnliones {unt principia (ub!bntiuum vt di
(It,& fecundo accidentium. Ad fccundum tenêdo formam
c~rporeitatis, argumêtum folutum eil , quia materia habet
ahquem aétum confufum & potentia\cm,& lic diuiditur .Secl
t) non tenendo,diccret Aucr.<l' dimenliones illa: dlUidunt par
tes hlaccriz non termina ra diuilione,quialicct pcr iHls matcr.ia fit in lo(o,non tamen in cerro dato loco,& diuiGo hzc
fit IIltcrminara,non cfi lib aliqul) aétu,nifi interminato & co
fufo,euiufmodi dl illa dimenlio. Ad rereiu conccdcret Auer
t?fidacur forma corporis vt diximus quèd iII~ Cunt in mate
. ~Ia cum elfe, quia propter formam corroris vbi non damr
dia forma,dicel'et q, illa dimenfio dl ibi Cccundom elfe & tf,
f~ntiam.quales elfe Be clfcntia competunt dimenlionl vt qua
t~t~s cG extra fuu caufas, & tale clfe non efi a forma CubG"n
tla1l,Ccd poreil elfe a forma accidétali Vila corn matcri" ipC.,
Ad q~artum"lbi daturforma corporis,dubiratlo folutll ,cil,
qUb~nlam pr<l~cdic compolitio ex maceria & corporeitatt,
Villon datur, tunc diccrec q,ill., compolitio en perofe vno
~Odo,& per accidés OIlio modo, vt cx rifibili & hoic ,fed fiue
(,IC fiuc fic ,non ante omnc compofitü pcr accidèns opoTtet
e~per przcedat compofitum per fe: fed (at cil vt przcedac
ahqu~d.q,:~d dl cIlS feipfo , V[ mattria, qu:t '1t maecria cil
\( C?s fClpfa ,ÇI<.j elfe aétuale habut a forma. Ad quintum,tclle
~~ potefi quodlibet.il1orum:tamcn videtur mihi verius '1' di
~~lenlio fit per (e ln gcnere vt fpecies & indiuiduum (peclel.& concederem qnèd cil terminatll elfenrialiter Vt in ge,
l1ere, fed accidentahter int errninata veluri color ut color
c~ c{fentialittr terminatus: lit vt rcfp'eélu latitudinlt'gradua
hs qll;r non dl de dus e{fentia, intcrminarus cil: Sc Cie conC~d.crem mas dimtnfiones in generc tcrmin~ul elfe, quia
l1~hll deefi,quod perrinet ad varioncm generis. qua ntione
d"cret cp dimenCio tcrminata non cCl per fe in gcnere, quia
fuper addir rerminum,qui efi vt ;tcciais:linc:a enim efi in ge,
nere,fcd non vr bicubit3,vc1 [rieubira,fcd vt Iinca. Ad (exrum,forralfe conccderc[ <l' iIIz funt dcfinibiles per matcriâ,
& per formam,non quidclll quit cfi aétu in mareria ante illas,fed poG ilIas.non .n.oponee vt omne ddiniês lie prius tê
porc re defimta,(ed far lit vt fit prius quo ad nos: & lie in de
finitione illarum ponceur materia Vt fubieétum,forma uero
Ilt.terminus. Ad feptimum,ratio friuola cn, quia (unt inter
hllllat~ refpeétu dimcnlionum aélualium,(ed forte termina1) t;t fccundum cognitiol1em,& hoc potcU perrinere ad phyli
CUhl. Ad oélauum,diceree Auer.non clfe fimile,quia non ca
;,unl proprer gellerationem ponunrur ,fed vt I1I3;eria przdi
lponatur ,infuper corpus ex non corpore fic ri en impolflbie:at animal ex non animali efi necclfarium. Ad nonum di_
~rCt,'1' cuiu~ibee longitudinis cermin.a~;r terrnini.fun~ pUll
d'~' de hac cOlm loquuntur l1lathCtnJrtCl.Sed longarudlnis p
t;q~lenralis abfi rahie a punétis ', fed ficut cil in poeentia ad
li rnllllum,lic ad punéta. Vnde apud Aucrrocm punéta non
~~t de rarione Iinef ve Iinca en in.genere,(cd vt linea efi ter
Il lI1ata.quz non dl in genere.Hpc Aucrr. Verum animad.. er.te q, vbi darecur forma corporis de q"a di(puratum cG,
.. ~rl0nes h~ friuolf elfc:nc at vbi nondarcrur, oponet labo.
~re Vt d'IXlmus.De
.
' enlm Auer.cercul11 113 bemu dilll'.
mente
Qi~~hon.es clfe,non ramen formal1l ill3111 pra-elfc. Sc~ vrru
tell ' fio Inrerminara prr(it in matuia vt 111 aélll,an vr 111 potl~,& fi in potêtia q!io,& per ql1id terminet & redGcaf ad
~Ill,~on parua ca ilnlbiguita;.v erum hfc omnia diximlls
o
la
JO
in libro de cuba.lOtia orbis,& tu quzrc iUle, vbl fi hre iIlis,& Ji
illa his copula bis, nihil tibi incerti relinqueeur. ReUat nunc
Coluere argumenta pro prima pofitiolle. Ad primum d~ee
rem,<l' defiruétis primis fubfrantijs (eeundum fe & quoltbet
fui,nihil refiac,immo nec maceria, cum iIla fic aliquid primz
fubfianciz,ex hoc non habes, nifi <l' accidemia limc in primis principaliter, vd ratio ne macenz. Ad fecundum aice
rem, <l'in accidente in cerminaro refiac eldem inhzreneia
quia refiac ratio inh~rendi, vtpoce mareria.fn ipfo vero ~er
minato non refiat, ideo nec ip(um Vt fic renac. Ad tertlum
(olutio pacet.fubiec;tum accidétis ioterminati denominationis efi cornpoficurn,& fic ArHl.incc1ligit,at accidencis vt il1termina ri, cil prima matcria,quf reilat in vtr0'l!. Ex his patet in accidentiblls non fieri re(ollltionem v(q3 ad rnareriam
primam. Verba Arifio.ab omnibus glolfanrur, qUAre hre là
tis pro nunc.
Cc{nfcquellter qUfrunt, vtrum idem effeélus nurnero pof Qy:tAio
lit a quolibet plurium agentiû generui, V[ idem Caius a Pla pulcbt;l
tone & Socrate, & arguunt recëtiOreS{jmulr.is rationibus q, F
fic.Ego ta men arguo uniea r atione <l' le,qUla age.ns non cft
aliquid aétu ipfius cffeétus,igirur propter differell~lam agenthllu Ilon diffcrunt effeétus.Sed contra hoc efi Ann. & Auer
ro.ll.meta.commen.ll.Ab agenre vno in palfum vnu non
exit nili effcétus vnus.
.
ln ifia quzfiione primo videndam dl de caufis illtrin(cci~ Ordo qo,
(ecllndo de extrin(ecis.
nU
~:mrum ad prirnum quidam antiqui tmcnt çr idem numero effeétus potefi elfe a diuerlis rnarerijs Ilumero. Cuius Po On&panis fuit DruGanus monacus. Verum difiinguit de cornpo- Iian.i
fito,quia vd cius forma cil perperua, vcl corrupcibilis eduéta de potentia mareriz , tunc vule <l' id~ homo nU\1lero lim
pliciter ,poedi elfe a diucrlis nurnero materqs ..nam cotinuo
materia Auit & rarionalis anima cadem Ilumero exHlit. Mo
do eenee ipfe''1' principillm indiuiduar:onis dl forma,quare
ol1lnino idem homo nurnero elfe poreil vbi materla fit alte
ra:ae fi forma cil corrupribilis,cum ip(a fimul Buat curn ma
teria.etiam licut marc ria alia arcv alia efi,fic forma alia,qua- G
re non poteCl idem effcétus numero elfe, vbi forma fic corru
ptibilis,1i materia 'lItera lit.
T unc ad ratlontm horum pater folurio,porea enim com Adrline. '
po!irurn elfe idem airera clfcnriali parte euariara, quia compo!imrn efi proptcrforrnam , & non proprer rnareriam .Be
fic patet cp idem homo porefi ciTe a diuerCis hominibus, licec
idem equus non a diuerfis equis.Nam homo haber form:un
inuariabilem omnino:cquus vero variabllcm. Secundo patet idem elfe compoCitum numcro variara materia, & hoc
quando compolirum formam habee inuariabilel11. pordt
enim tunc Illateria Buere, Be reBuere forma ip[;' exiQell_
re eadem.
Mihi tamen videcur <l' licec hzc pofieio fit probabilis ra- P6..,pr'-.
men videe ur contra Arin.& rariollcm.Concra t\rifio.q~idë
quia compolitum non cil aliud,nili propter marcriam.7 .mJ
taphy.tex.commen.lS.& ibidem.tcx.comlllcn.l 0 .&. 11. Be
oélauo metaphy.tex.commen.s .&.11. meraphy. rcx.CoOl_
men.49.& primo cœli.tex.commen. 91. igirur vbi materia
altera dt,compofirum ipCum alrerum crie,~ ita euariaea ma H
tcria,Be forma,& compofieum variabuntur. Comra rationelll vero, primo, qUIa marc:na efi elfeneiale indiuiduo fieut
forma.igirur licue indiuiduullI non efi idem,forma ipCa eua
riata:ita & ipfa maeeria cuariara,crir comporirü alrerum.Sc
cundo ,Socrates (cnex differt a (elpfo puero, vcl propter for
Illarn,& hoc non,quia anima rarlOnahs dl cadcm:vc\,pptcr
marcri31ll,& h .. beo propolirum. TCrrlo,colllpoCirum congregarum nOIl cil ahud ~ fu~ pures rimul iunél;r.pril1lo phy .
(jc0lt.commell.1 7. igirur vna parce alrerara,rorulll non cric .
idem. Sed ql1fres vrrum vna forma nulllero polflr in diuer Oubiulll
fiIS llIarerl)s
·' numero toralibus illene.
rr. 1Re (ipOli d ct reCelltlo.
R.cfponfio
res <l' non.Tum primo quia forma non efi ahud Çj marerr;r ICCcntioJll
fonnatio.Ced diuer(oc ~atenz nOIl efi vila fonnarlo :Iglcur
nec Vila forllla. TlIl11 fecundo,qui.l vna figura lIumero nOIl
poreil elfe in diuerlis materrjs iglrur l1ec v.nïl forma. Til ter-
,
,
�DE GENERA. ET CORR VP.
1 tlo,quia tune vna (orma porret bis generari, vt dedu۟t,qua
re patct fi anima vnius cqui non fui/Tcr genita in materia il.
"pria p6. lius,nunquam arnplius gcnerari po (fet. Sed ha-c res fic fim
l'liciter audita,non fonat omnibus,primo 110n (onat Aueri.
'lui unum intelleélum materialem nllmero poni forma om
tlium hominutll (pecificam & vltimam, vt dedaraui in IIbro
de beatitudinc.ConCbt autem homines e(fe materias totalit er diuerfas.Secundo vna intêtio numero coloris efi in ocu10,& (cn!ibus interioribus.Propter h:rc videtur mihi e(fe diCtndl1m cum Peripateticis primo q' forma :rterna dl vna
numero,& e(fe poteU in diuerfis materijs toralibus , vt deus
dt forma omnium orbium prima.z.cœli com.,.1.8C4z. &
J l .mctaphyfi .commen.41. ItcmC}3 rationalis anima vna nurnero efi in fcnc,qull' pra:fuit in iuue~, v bi matcrif (une oino & tot alite r diuerr~-apud Monacü. Dico fecundo cp in for
f{ mis intentionalibus vna forma numero potdl cITe in diuerfis fi1bicélis, t vna Ilumero coloris intcntio dl in diucrfis
oculis diocr(orurn hominnm.& hoc quia intentionalii & iIlimit ara .fed loqucndo de forma reaH & generabili, vna forma nnlnero non potdl cITe ,nHi in udem materia , & ad hoc
valent rationes rccenriorum , quia' forma iIIa non dl a'il/d,
ii3 formatio mat::ri:r,& ita vt matcrill' ditferunt, fic formll'.
H;l:e de primo.
[le Cceâllo
De fecu ndo v
inucniuntur plures Inodi diccndi,anlbo
t amen reducuntur ad idcm. Nam agcns influens ca "gens 12
fe, & Fer propri:lm naturam : agcns non influcns , dt agens
prr accfdcns.f t pro prerca ambo modi funt vnus modus &
ita CjUiCCl ui<1d} contra primum modum, ca contra fecundü.
T Uile die t '1' idem Ilu mero dfeélus poteil effici a pluribus
age "ribus per ôlc cidens, vr idem numero bos poreC! a pluribus im rfi ci. Serund o dicunt Cl' idem numero cffeétm 110n
poreil produci a pluribus :lgentibus per fe . probant: quia
tu l e idem bis fieret,& hoc tenet Auerroes.1 z .metaphyficf'
commento. t 1.
Impllgna.
Sed hic modus deficit. prima,'l:J Socr:ltes a Platone fi~, &
rio.
non Fer acddens , nec per fe. igitur illa diflinélio ca infuffiL ciens.Secundo,quia per hane refponfionem non parer fi idé
homo numero po(fit dfe a pluribus parribus . Propterea :lni
maduerre primo Cl' agens ca dupley..per fe, & ptT accidens.
l'cr fe efi quod per natura agit,& fic Socrares pater cfi agës.
Fer (c refpeélu Plaronis filij. per acddem quod non agir per
naturanl , (cd cC! remouens prohibens ,'vclapplicans aéliua
paffiuis . [temm pu Îe agentium aliud per Îe ordinatur in cf.
feél :J m, vt cœlul1l. Aliud per aecidcns vt au us ad patrem, Be
pater ad fili um.
Ptlll::tgno
Tune quidam magni Theologi renent. Primo Cl' idem cf
rum.
feélus numero potea dTe a pluribus caufis per accidés , vt pa
t et de bouc interfeélo.Tenét (ecundo , q, idem filius quo ad
materiam & form .. m poteG e/Te a diuerfis parri~us.probant
quia corpus hominJs vd fit folum a menfiruo mulieris. vc1
eciam à men(lruo & femine viri , cum :lmbo generenrur ex
fu pcr Ruo alimenti , vbi idem fit alimentum & cibus , idem
fllprrRuet , Be ideo poten e(fe idem filius numero à parribus
diuerfis quia poreCl idem alimentum Cupererre.Tenent tertio quod idem ctfeélus numero non poteU d1ici à diuerfis
M agelllibus per Cc Be dTenrialirer ordinatis , Be hoc conccdunt
r(Centiores .
.
Sed pacc horurn dixerim,hoc aare non poteC!. Prlmo,qa
rmpugn2 fi idem numero filins poteC! effe:J diuedi pa tribus,tüc idem
tio.
" 1d cm a l'Imentum ponumero pote U re d'Ire. dccl aratur ,qUIa
teC! fuperRucre ante & poil morré . igieur pordl redire poC!
mor rcm . Secundo. tune generatio naturalis non errct ordJna
ta.dec1ar;acur ,quoniam primum principium vnde motu en
contingcns,igitt~r & moeu~;ab iIl.o cm contingens,& fic gelIeratiO crit eontrngens,& mordJnata.
.l'Pria p~.
Propter h:rc vidctur mihi ':l' folu~ ab a~enr~bus per 3cci
dens poffit idem numer~ efficr,qu~01:lIn r?ha no agul1r , (cd
magi, rernoucot impecllmenta,qlllbus .a al~ non (rat. Argu
rncntum eorum i;am en Îolutum.nam !Jcet Idem allmcntlll11
nuntero poffit crfe,non ramé idem nutri~llent~m aau, quia
calorcs deeoquentcs differllnt. adÎllnt alr:r uuolles, 'luibus
differunt fcmina. Tune ad rati0ncm in principio qu~nioniç . N
patct (olutio. Vlterius 'lufrunt, vtrum in quolibet plurium Qy;dlil
Înilantillm idem numero gene.rabile datum polrie generari.
vr fi Socrates (jt genirus in.a. inOate, vtrum ipfum potllfi .vcl
potui(fct effe genitum in b.·inUante.Omilfis argumelltis.pr,io
videbimus de motu.fccllndo de re rr.obili.
QE.alltum ad pril1Jllm qllidam recentiores tencnr q, IlOf).
vbi primo petunt t.empus pra'teritum non po(fe non effe .pte
ritum,q uia a\lter prll'tcrirum e(fet futurum , quod efi fimpli
citer impoffibile. Pctune (<<ûdo motum c(fe tempus, vc1 falrem con(ignificare tfpus.quano phyfic~ aufcllltôltionis.tex.
commen. 9 9.Petllnt ten io mOlum e(fc aliud a mobHi, quia
motus fuceeffionem,mobile permanentiam importat. TIlf.
rencnt tria. Primum cp motus ca:1i fa élus in vno rempore
non pocuit erre alio in tempore.probant, quia motu, vel cft
tempus , vcl imporrattempus,red tempus faéluUl 110n po- "
tell n c n fuilTc. igitur motus faétlls ln a.tempore , non potea non fui(fe in a.ttmpore • ex hoc (cquirur quod impoflibile ca motum cœli faaum in vno tcmporc.,c(fe in alio , vcl
fuilfe in alio.
Sccunda cÔc!llfio.Nollusmotus inferior poteil cITe in alio
tcmpore,éfj in co in quo cil. Primo, quia omnes alri dcpendent a primo. 8.phyficorum ad principinm. Sccunqo , quia
remotio principahs cautfremoucr etfeétü, modo motus ca:
li ca principalior c:ltlfa omnium motuum.Ex quo inferiir Cl'
cundem curfum nllmcro,quem Socrates hodie facit,nô potui(fet fed(fe alio rem porc. [rem fequitur q, fi Sorrates 1110uerur aliquo O1otu ho ra vigdima,fi expeéla(fet vfCV ad honi .
vigcfimamprimam,no porui(fc:t jflomet motu fui(fe motU5
lieet potui/Tet alio.
Tenia conc\ufio.i\Iud quod acquiritur per motum aliqu~
totalem,taqllam CÎus proprius terminus extrinÎccus, impor
fibile cC! acquiri per alium .probanr,quia alius terminus eO al
cerius motus, vnde motus vel ipfe terminus cC! , vcl IlUl11era
tur ob terminu m'l .phyfi.commen'9.quare vnus terminus p '
non poreC! e(fc, ni(i per vllum motum cantum.
Alij & famofi Theologl diclllit qUll'dam eontr:\ria his. Pri
mo enim petunt rempus nô e(fe motum, patet quia tempus
efi menfura & motus mcnfuratum,modo menrun en alia a
menfurato.Ex hoc inferunt 'l' plures motus po/Tunc e(fe in
vno tempore,quia plora po(funt Illen(urarj Vl1a menfura.Se
cundo,inferunt 'l' vnes motus potea men(urari dillerfis mé
furis vicibus diuerfiç, vr idem palmus potca menfurari bis ul
na.Secundo,pctunt 'l' hi motus non depcndent per (e a mo
tu cœli.Ced q> hll cau(~ (unt fubordjl1at~ il li , nOIl tamen depédences.Ex hoc Cequitur Cl' in diucrfis motibus ,œli po(e~
e(fe vnus & idem motus inferior. T crtio,petunt q, motuS dl
uerfi po(funt e(fc ad vnull1 rerminum nUlllero, pater de loc2
li reéto & eirculari. Tllne diCline primo q.. a. motus qui nunC
dl,potdl vcl powit cITe in alio tempore.probant, quia vnu
mcnfuratum poreU bis cadi men(ura vcl diuerfis :rqualibus priJll'~
menfurari, vt a,cepi. Tunc ad rationes concra hoc reÎpon~ cJuno.
dcnt q.. bene aliquis effcélus poteil bis generari ,immo infini Q.
tics, nunquam tamen erir bis,genitus. Ad im dicendum. cp
(uppofitio cC! falfa,nam motus diffen a tempore,& fic Idem
motus potd} e(fe in diuerfis tcmporibus. Secundo tenét,
S,;jJ
re(~lutio. cœli qua: cO hodie inquantum mocus,potuit fuiffc:
hen: (cd mquantum motus cœli 110n potuir quia vr fic cft
I1cc~lTariJ ab inrelleélll nece(fario 'mollenre qu'i mouet inua- 'Tati'
riabiliter. Tertio tenet,cp motus inferior qui ca hodic: potuit fuirrc alias.probHur.quia iae non dependet ab i\lo cœli,
nifi Cecundum ordiné. Et per hoc ad argumenta contra hoc.
Ad primum patet folutio,quia c:rteri motus non dependit
2 motu cœ\i. Ad fccundum cria patet 9<1 motus cfi cau(., pn
cipalior on Cecundum influcntiam,îed fecundum ordiner11· rtJ'
Tenent quuto , q.. illud quodacquiritur per vnam muta· Q.!!
tionem potuie acquiri pc:r :\liam.Primo, quia Vl1l1S terminuS
c(fe potta plurium. Secundo, quia diuerfitas poaerioris non
arguit diffcrentianl prioris,fed motus dl poficrior termin o
{"Itcm (ccundum ineentionem . igitur variato moru, porea
idl=m terminus cff" Tune ~d ration~m Contra noc parce (0
lutio
cr
�A
•
[ISE R ' PRI MV S
lutio motus enim differt a termino motus. non enim capic
e(fe a termino fecundu m numeru lll. (cd fecundu m tpeciem .
Ilbù~CQc. Ha:c de primo. De (ecundo recentio res tenent cp gener~bile datum nô potefi idem numero vc\ impoffibile efi in quo
libet plurium infianri um produci .Primo , quia muratio qua
produci rur non potel\ fuHre in alio tempor e. Second o , quia
mocus cœ\i continu o efi alius qui eil per fe caufa rerum. Ter
tio,quia omnes cauCa: non po(funr in diuerfis intlanrib us cf,
f~ ea:delll numero.<l.!!.arro rune idem numero po (fer redire.
dlcunt fecundo id~ numero non po(fe redire. Animad uer
tc cp famofi viri tenent oppofir um, cp vidc\ice t li aliquod ge
ntrabile fir genicum in aliguo infiante , idem lIumero poruit
fui(fc in alio.quo d probat. Primo,q uia rempos & infians non
cfi de c(fentia,nec e(fentiale produét o. igitur genitum indiffe
Il rcnrer potefi dIe in quolibet q~e.Secundo idem numero cor
pus porefi e(fc in omni loco.lgi rur idem numero effeétus po
tcfi c(fe in quolibe t rempor e fibi ~qua\i. .
Tunc ad prim am dicunt cp vna mutatio numero potui("
fct produci in diuerfis rempor ibus, vc\ poCiro cp non, adhuc
vnus rerminu s numero poten e(fe plurium mutatio nU. Ad
f~cundum dicêdum,c:;r motus cœli non en caufa eorum quz
h~( aguntur ,ced ha: caufa: vna cum cœlo (unt cau(z fubordl~ata: ad vllum , 8< non :per inAuentiam nec per afpeétu m,
C]Ulcquid dicat Ptolom zus,cui us nunc auétorit as non redpi
tur. Ad rerrium dicendu m.'l' omnes caufz po(funt concur
rcre in diuerfis rempor ibus, quia caufa parricularis & cœlii.
nam cœlum per naturam en caufa,qua: femper cft eadem.
Ad quartum nego confequ entiam, quia licet remane at ea~em ~areria,& idem agens,n on maner cadem potenti a repcéllUa,qui~ iIIa definir in a?uentu formz (ecundu m Auer~oem,8< fic ln hac re nuHa vldetur lleceffitas • verum tenen _
1 0 lJlenrem Ptolom a:i,& czreror um aftrono morum quivo
unt cœlum agere motu & lumine, tunc oponet dicerc cp li
C CUt concinu o efi aliud & aliud lumen, :llillS & alius motus,
& planeta rum configu ratio:fic concurf us concurf arum nii~
~e
porefi e(fe nifi in vno rempor e tu vero in his confide ra.
CO.
.et.qu~niam mareria dicitur'multipl ex, nam fubicétum al
teufton ls mareria dicirur, & (ubieBu m larionis mate ria dici
tur,& fubicétum augume ntationi s materia dicirur: ideo nue
~xponiC'proprium & principa \c fignificamm materiz (ecun
um Phllopo num.& dicit.En aurent materia maxime quidé
~ proprie (ubieBum generat ionis,& corrupr ionh CubCcepri
'Ie,mod o autem aliquo.C non propric & maxime: en ide:m
fubieBu m & altjs tranCm urationi bus. crgo munia proprie
& maxime: CubieBum e:n gcne:rationis & corrupt ioni, , aliarum vero rranfmu tationum fubieBu m e:fi aliquo modo, nô
proprie nec maxime .Cuius cau(am affert.& in quit • ~oniâ
omnia Cubicéla,qu:r Cunt (ufceptiua aliarum tranCmu tationü
funt CuCceptiua aliquaru m contrar ictatum ( vt viCum efi ) at
lllatcria efi commu ne Cubicélum Caltem remotu m omnium
comrar ieratuln ,& li, quatenu s en (lIbieétum commu ne ac
1) renlotu m omnium contrar iorum,e n (ubieétu m omniü
aliaDt
~um rranCm utarionu m, & fic pater fignific atum. principa le
tl4~rp~ Ipfius materi~ (ecundu m Arift. ln comme ntarijs multa di_
c,
fPu.tauim us ,in quibus recognoCcenda (unt aliqua. & primo
d~ Ilia forma miGionis quam aliqui appellant corpore itaté,
~Irca quam funt piura vidc~da.primo quid Cit ,ad quort refp~
hent qUidam,cp fit c.o r.porelras de genere fllb~anriz,per qu~
homo eil corpus.all1 dlxerun t cp efi forma nllfiiollis, per q;
corpus minum virtuali ter cominc ns element~.Noc OmOtfi
.
_
~Irn h~c forma cCl clemen ta, vc\ forma: clemcn ruia: collet\IU:r, (cd quadam forma alia ab ilIis virtuali ter iIIas omnes
COntincns , per quant homo en corpus miGum (ub!bnt iali~c:r.Secundo, vtru!n ha:c forma corporc:itatis diff'ert (ccunhUrn re~n ab anir1ra intelleétiua. Rcfpon dent cp fic, & pro~â7t p.rrmo.,q uia diuer(o rum agenciu m, qua: agunt dîuerCis
Il onlbus ,mpoffibile eil terminu m e(fe vnum & eundem
tn~I~c:ro~vt quinto phyCi.pater,(ed homo in generat ione ho
nls
"'1\,
a i ~glt propria mutUio ne , & deus in creando animôlm
t,la,. g ~ aha aélione. igirur alia 8( :alia forma rermina t hincind e.
ra:terea .Sumus in co infianti in quo corrum pitur pr~ce
1lt
J
dens forma (enfitiua in embrio ne, aut ergo per agens natu- Il
raie indudtu r in eoclem Cigno duration is ~Ii~ forma in m~re
ria Cie difpoCita,aut non. non efi dicendu m Cl' non, quia agés
naturale nunqua m agit corrum pendo aliquam formam vna
quin generet (ecundu m aliam .Eil enim corrupt io vnius generatio alterius. Sin aut dicamus cp Cie , cum pro codé fign.
duration is,quan do materia cil vlrimat e difpofita ,induci lur
inrellcétiua.igitur fimul in materia erunt dUf forma: fubnan
tiales anima intel\eéHua & corpore itas dininéta: [ecundu m
rem. Terrio, cum anima intelleétiua aduenia t Illateri~ prius
natura faltem • & fi non prius tempor e , quomod o faluatur
generat io • DiBum cft enim quod omnis mutatio a~.eniens
emi in aBu cCl alteratio , vel non cft gencrat io. Refptm dcnt,
cp (aluatur generat io,quia corporc ir3s non aduenit materi~
~"'-f)olJl tthe~ ~n'D4Ai~a intellrÉl iua ea c;:;_~.,
..
dem materia : potenti am perficie ns,quam perficir anima incelleétiua. Non enim cft credend um (ecundu m ifios, q, mate
ria alio inftanti t~is recipiat corpore itatê & alio aiam \orelle,
éliuam:~tMla,*i tcmpo~~iMé,J.k.ai_
UGm1l'ftW:tttu.,ic itb ascntCoA1ltttJ ali 1 ecipirt~-pot'ritaté, n~c
cil credend um cp alia potétia recipiar corpore itarem , 8( aha
intelleB iuam animam .fic enim nô effet vna gnatio ho mini:
(cd cadem potentia ab agenre naturali recipir corpore itatê
per extraéti onem facram ab iIIa potenti a,& a deo recipit ani
mam inrelleétiuam per creario nem,& fic falnarur rario goal
tionis,c um anima incelleétiua non aduenia t enti in aétu prius
exifient i tempore.~arto Ci homo habet duu formas , ()UO
modo homo en vnum compof irum,& per fe vnum. Re(pô
dent,cp ideo homo cft per fe vnum, quia mareria recipir illas duas formas Cimul rempor e,& una 8< eadcm potentia . Ea
eoim potentia qua ab agêre naturali recipit corporc itatem,
cadem a deo per creation em recipit intelleé liuam animam :
& co inGanti quo ab agëre naturali rceipit, corporc iratem l
deo recipit animam inrelleéliuam. 8< fic homo efi vnllm per
(c,quia recipir iIIas vnica potenti a,& vnico ligno duration is.
eU & alia r ario,qui a Iicet fimul tempor e recipia ntur , ramen G
corpore itas prius narura recipitu r, Vt difpofitio ad intelleéliuam animam .& fic homo efi vnum per (e ab vltima forma,
qua: efi inrelleBiua anima. QEinto , vrrum in altjs ponend a
cfi ha:c corpore itas,an in (010 homine ,dicunr CJ? in (010 homine ponend a efi. Caufa dl,quia ni{i poneret ur in homine
~gens naturale corrum perer aliquam formam , 8< non gfiaur ~li3m.Hlrt.".... ~ "iia illttl lIgeM-1TltfH'~G;&-ag~n~iQY,q. ::tgem i ' ille.I fGct'G ag<I c~\fqtJllwf6flti"1ln IIÔ"COtnlp.cgdo prioFê:ag.flS "BrunIe: non-potdlll~(fc follIlâ - ni&- ~~ ,,, iOI clIl:&-m:m-pore:fI COI'1'UR 1pCU priorc:n; nifi
~13I"tt'.& (je oportet poncre corpore itatem vt (aluee
cO,rr.upt io (cnfitiu\:,: prioris,- q pr:rceffit in embrio ne . ln ;aliis
ml{h~ non ?porrct q~ia vltim a forma inducitu r ab agëte na
turah ,~oes pr:rccdc ces corrul1l pullt.ex quibus (equitur cp
corpore ltas,qua : en forma hominis,eCt propria homini, & in
~a non conuen iunt alil nlina, cnm fir vlrima di(pofitio quz
~ta facit pro induétio ne intelleéliua: animz Cl' lion pro'alijs.
Iterum patet corpore iraté vlrimo induci vr di(pofitioné viti H
mam,qu a: facir pro anima imclleétiua,qua: fimul tépore recipitur in materia cum ilIa,prius tamé natura,parC't vIte ri us
quid pater & mater dam in gnation e. nam dant vlcinum di
(pofitio nem,qu a: efi ifia corporc iras , 8< alia qua: fJcillnt ad
hanc, & h~c ratio ne. hom~ g,;~tlI~ ab homine , quia giiatnr
....:
omlle reqll,fit
' Cl<
. um ad 1nduA,o
Il
1.1 n t a III ma:. H fC po fimo
ft fi11~_
. ~S • •• .., r... ,;';tata in commé ruqs qUf nupcrri mc edidimu s in Iibris de ani J . .,,....
J. '
ma.ideo ha:c ru ffi ci ant • Sed circa fecunda m pofition ë animaduer te <l' .A!!ic. & Auer. differun t in pofition e corpore ita
tls, nam AUlCe. fupponl t corporc itaté & corpus ipCilOl , vc
per fe (ubieétum gliuion is ac corruptio~is.8c proprcr ea con
cra A~ic:fequirur giiariol1 r e(fe: ~lterarionê~qui3 a~ IpfrJm (eCl
1
tur gnatlon em effi: tranlinu r3C1onem alicultlS fubleéto ~ma.
nente in aétu,qu atenlls en fubicétum illius,in qllod fit tr:1nf_
mutatio .At C~clI~dllm Auerr.c orpus ~on (upponH , ~t fub it
Bum per (e CIUS,'" quo cll cranfml ltatlo: Ced (uppom tur cor
porciea s, Vt quodda m limul (lI(ccptum in materia cum ca
�DE GENERA.
ET
CORRVP.
(orma,CUiU5 ~n g~ntratio,9ood (u(cel'tum przCupponittJr, nata.Sed contra accidic dllbitatio.primo,qub a.eft'dlus an- N:
vt difpoficiuum eiu~,euius dl generatio , vt diélum en. Hoc t,equa fiat,cOn~ingi[ fieri a.~.cau[a. [gieur ad oppolitam qua
cnim rem ancre (ub vtraqJ contrarietate,nec Ariao.nec Phi hratel1l a.contlOglt non lien a.b.caura. contingit non fieri a.
loponus, nec Auerf. negaret,cum concedat de diaphano,& b:cau[a. erg~ conringit fieri ab alia,cauCa Sa.b. quia fi contin
de humido, & fic patet differentia inter Auic.8c AlIer.quam glt Il,on fien a.b.cauCa, & contingir fieri tune (ontingit fieri
non aoimaduercentes quidam luniorum blaélerizar contra ab alla caufa. Pra:rerea. Inter b. ,cauf.alll & a.cffc8um, qoi
Deformi. ea,qu~ nos (cripfimus. De formis vero particularibus, li- Ilondum e!l,& potefi e(fe,ordo e(l per accidem atqJ contin ~
pat1iCUl~ •
eer politio,quam (cripfimus,poflir e(fe faris probabilis, tamé gcns.igitur a.conringir lieri ... b.& fieri non a. b.& ficvidecur
tibus.
dicerem nunc Cl' oppolira poGrio videtur magis pcripateci- cp pomr fieri ab alio ~ a,b,H a:c argumenta funt difficilia,Pro
ca.Primo,quia dl quali principium in philofophia peripare- prere,a dixerunt vl1um cffc8um nondum exiaenrë fic ri po["2.. '
, tica qtag~AatuJ:alc AC).Il,.ptlrcfi-iluingu..c.c.lfentiam mare- fe a dmcrGs agcntibus inter fe, 8c curn e/feélu accidcntaliter
~ h .. -q:-.~ riz pur.z,nifi (orrumpar f-ormam [ub{tant.jalc.nl;quf-PFf~c[ ordinatis.verum pordl dcfendi policio in comment uijs po
'5!l:,;.,.--;;':r..J ~~, flt.igi r in alijs ab homine,cu~ agens inducir vlrimam for !ira.Et lie 4ico ad primum cp a,e/fcélus , qui 110ndum faélus
~. •~. ~ ma,m,o~ortet vt corrumpat omnes priores, alioquid genc. e,a,contingit fieri a.b.cau[a, & concedo cp conringit non fic
ratio vmus non e(fet corfuptio alrcrius. Anreeedens licer fic n.a.~. caufa,qui:t potea impediri,& nunqualll fieri, ex quo
• .: ~ manifdlum,etiam patct ex differentia agenti, naturalis, & . conrrogit, fieri.Ncgo camen,cp contingit fieri ab alia caufa ~
;.. "'1 :--; Il 4!II'Q
agemis diuieAi,nam agens diuinum potdl agerc priorem for a,.b.quo~lam fi (ontingic firri,non nili a.b.contingit fieri.Di 0
u ......"'i~ ' .
K 'mm in materia conCcruando. A.g~ Cltur e~lm concingens lieri, non quia cootingar fieri ab alia
Ua I~t~ nouant-fer.mam-pr-iiJffln-c~Rfe-Rnnd~-i.J.l.am caufa q; a.b.[ed quia contingit fie ~i,& no fieri a.b. quoniam
p~.Ultwi GernHnpc-rtdo-.Ex hac rationc uidetur , q, talcs for- contingit impediri,Per iqcm ad fccundum concedo q, inter
ma: non fimt compoffibiles cum forma vlrimo induéla.SecÛ a.& b .ea ordo côtingens,& per accidens,quoniam a. poceR
ào,rario quare dua: formz Gmul po(funt induci in cadë ma- fieri,& porca non fieri a.b . Przcerea.Poeell e(fc.b.& potefi
tcria,eH quando inducunrur a ,iÎuerr.s agétibus,quorum al- nun~ e(fe.a.ergo ca ordo per accidell5 , non tamen ca ordoterum ,con[cruat aélionem alterfus.Modo form~ Illa-, & for per accidens ex co,quia pomt e(fc ab alio g 3. b. quoniam fi
ma vltI~a non [une illduélz diuerlis agécibus, (cd ab eodem porea e(fe, non pordi clfc niG a, b. ramen dl ordo per accinaturah ~r ageme,quod non generat nili corrumpic, Ttr- dellS inter.b. ·& a,gui a conringit b .e(fc, & nllnquam e(fe. a.
tio,ratio quare dua- forma- po(funt limul elfe in ead cm 1n3- Hfc funt diccnd a( vc mihi vidcrur ) pro dcfcnlionc poGtioreria,efi qii materia recipit Hiis per eandem porcmiam. Di- nis pcriparcrica-. Vrrulll vero ha:c policio lit limplieitcr vera
Çoiii. 18 , uer[f enim potcnriz non po(fune e(fc ciufd.ê formf (ut Auer • . n,une non de~ermir~o,f~d remitto rem~d veriores,& fapien
inquit./l.libro mera.)Vna tamen pote(l e(fe dlu(f[arum for tlores.~zncl1r etIam co.~mentarqs vtrun! aliquis cffcma~um,qii [unt a d~uerlis agcnribus , quorum alccrum nô de élu,s pr~dU,allS III ahquo mfiatr,potuit e(fe produélus in :llio,
firmr .lélionem alrerius ,(cd marerialnon rcfpicit vltima fo r vc m prIon, vel po(1eriori.Pro dilucidatione animadllcrrcnmam , & formas partiales eadem porencia rcfpcébua , ergo dum,'f hzc, P!opolirio ca multiplex pro quanto [ubicélllnl
non potca Gmul {tare in mareria.~od non rcCpiciar illas ca pOtdllntelhgl (eômdum compolitiontm & Cecundum diu;
dem potentia reCpeéliua, pacct,quia oponerer , vt per iIlam !iollem.Si enim intelligirur (ecundum co~poficionem fenporentiam re[pieeret diuer[a agc:nria,quorum alterum non fil~ eius efi de pra-rcriro,quia ca fcnfus . Vrrum aligs effeélus
L ddlruit aélionern alterius, ar talia diuer[a agencia non (unt, pr~duélus in aliquo inOJnti, vc produélus in illo inflanri po- '1.
4ideo non pot e(fe lirnul in matcria. Sed quoniam contra poli fUIt ~(fe, prod.u8us in alio.& fic de qUfflionc nulla prorf~s en
. ~...........J' •• cL ~ tioncrn hanc peripateticam nulla ratio videtl1r cffir.ax,nili il ~ubl,catlo~qu,a n,te res ru((effiu~ n~c res permanes produéla
, ~ ~ ~ ~ la expericntia de digito amputato,ego crcdcreln, q, li d igi- III .1lrquo maantl , vt produ8a 111 1110 po cuit e(fc prodlléla in
,':.~~ ~~i7~ tus alig-s c!fet rocalirer amputacus,niiquam po(fet pani prio, alio.Sinautem intelligirur fubieélum fecundum diuilioncm
~Ff!.~ ri concinuari . Bene tarnen obferuacum efi digieum reuniri, eius fcn[us efi de fmuro, vcl de prfterito ptr imr)licarionm~
~{H-:. ,r ; jl '.:!qft non toraliter fui(fet amputacus, nam adhue a nima in ilIo de futuro.En enlm [cnfus , vtrum effeélus prod~élus in alio ...~.
~ relidere poterit,& lie v ireute iIIius reuniri poceric. Tu vero quo innanri antequ<lm e(fet produétus in iUo il1aanti, potui t'
[et e(fe produélll~ in quociiq, alio ab ilIo.Et rl'Ie de hoc _liqut
J "~44- (du in his nullam e(fe neccffitacem pro altera parre,1la1ll qèf
dieu nt medici de membris,& de formis eorum , mc:dicc efi dicunt çr non,aliqui q, fic,& habcnt bonas 'rationes.Ego ve
intclligcndum.Mdta enim 1nrdttg"ltio'C~ttfm ro arbic ror q, tempus( vt Alcx:ader dicit p 'rimo mctco. )po
Ina melllbri,quil iIItl'if'o·huius op4fttÎVilem prouCilÏi caON tenacci~i dupliciter. Vno mt/ao pro mcn('llra fiue quantiratlllH1t,merico hui us I~dj, & iuuari (redunt quz [ufficiunt ad te (ImplIcircr nihil aliud intclligendo.& (i,c dicerent talem cf
opera ~c:dicf.Omnia enim dirigunt medici ad opus vs) con fe8uIll produ tt u,m in vno rem porc .vc\ i'nOanti anteqnii pr.~
feruatitltm, vcl dduéliuum, vef pra-(efuatiuum, vci dlrati- dllélus c(fer potUl(fe e(fe produélum ln 0 uocli'" alio quollliil
' r.
l
'P
,
uum,pro omnibus vero his Catis cCi cis complcxionis aut cô nec tempus (IC Illrnptum ca cauCa rci nec rcs efi caufa relllferuario,aut curatio,:/Ut Sd tale.Cum enim con[eruar com- poris.Sed fo1ul1l eius quantiratiua mC:~[llra modo idem mi
plcxioncm,me mbrum [ecundum [ubaanti"m iudicat cOfer furatllm porca diucrfis n!en[uris mC'l1furari' modo fine fqua ~
M une.eurn przferu.1t complexionem, przferuat membrum: 1es& [lc iIIa ,pdu8io potuit e(fe in () uo cuC}1 ~lio infiand. Alio
cum reducie cornplexionem,reducit mcmbrum: cum curat mod<1potea accipi tempus,prout cO fato affeélum hoc c(c'
complexionem,curat membrum.ergo fi pro omni .. élu me leai côfii~utione di[poocum ita vt rit dicerc tempus cum ~e
dici circa ClIbfianriam membri Medicus iudicat [ufficere re- XII omnIUm caufarum quz ~unt CUhl iIlo tempore. & fic d,(piccre ad complexioncm. crgo mcdicc-Joq\te~icel1d(j cerem cp effeélus produélus 10 vila inn~nti uel in uno tempo
compkxionenuife (ora~frmti"1iIIIJenll:rrt. At Phi- re ,non potuit e(fc produélus in alio quia cum illud rempu Ç
lofophos narur31is,qui prorpide rerulll n3Cllras,cum comple di car nexum omnium cauCarum,a q~iblls cO il\e e(feélus,n
"iollem (ein re[ult"re ex qualitalibus cogetur d;cere corn- pot,ca effcél~s e(fe ab aBo ne~u ci ab i\lo vt proxima diluci
t~x!~cm c(fe qu"lieatem . Paut~~~~r» m- d:ltlonc ~JtUlt,& ho~ en verum in fuccediuis,& permanen~
dltlc:rfaruttl'formarunHtlbOanti.-lliun~qu~nt e • tlbus. Drcebamus enlm cffeélum contingenter e(fe a (ua e~-ram-colnplex+onu; apud Pl~i1o(ophum vero,omnium mê- tali cau[a{qui:l poteO impediri. non umen poreO e(fe ab aira
brorum e(l ",na fo~mHotaltr,ptu~es t~men qU3litates, vt di cau[:a,quam ab ill;J totall.crgo cffeélus,pduélus in aliquO t~81lm ea.Q!!;uirur ln conllnclltarf]s (Clam vtrtlm idem cffc p~re ante~uam c(fer produtlus,non potuie e(fc produ8us Jf\
8us nunc, vt Niphus ôlntequam lic ,po(fi,t cffe a diucrfis gcne aho fempore,fumendo tempus pro répore affcélo nexll 0111
rantlbuu8c dererminaoimus Cl' non,qUla generatio narura- niulll cau[arum,e qulbus ille producitur .Hœc dllucidario( Ilt
.
~,
lis ca dererminôltôl .& Cie oportet, ve determinatus effcélos.p arbitror )ea peripamica.
1
11J..
..a..,
Il:
ca
6ti(utur a detcrminato agentc,alioquin non c[cc dctccllli-
o
"e
1)e augummtatiollc autem rtli~uum eR dic",t, (J' qUld ~II.'
dHfcr'
�_ _- - - - -. r
LIBER PRIMVS
A difftrt agel/erat;one 0' alteratione , 0' quomodo augumen::
tatur unumquod'1; ql40d augumentatur 0' diminuitur quod::
31
crflitate fcwlldum loeum trdl/fmutatum, nû!; quod gel/cra= E
tuy:fed quod augetur, 0' mùzuitur,lIerum modo altero ab fO,
quod firlur. QE.od qllidem enim fertur , totum ptrl'?UW 10=
CUIll > quH-l~~I1J id1ued extendi:=.
tur-;WO-mim-pffllMM-u, Pa.rn.sf«tltl~lIm IOÇlllu7Ttont1ttttr.
,unt]; diminuiiur.
De augumelltatione uero reliquum rft dicere,O' quo dif::
tt·!,tiuf4i fort ageneratiorze, alterationeue, f7 quomodo "-t~getur eo"
Tran[murationes differunr rrifariam, vcl penes terminos
rum,'lute augentur,fingulum, 0' milluitur, eorum qUd: mi::
ad "t)uos,aue penes modos rrarifmutandi aut penes [ubi éla
nuuntur,lmumquodcj;.
~ 79. . Perfecic haélenus de clar are tam generarionem , ~ alrera- d~ diffcrentia fubieéla ,ô1hbi dixir, & ponerius qua:dam adij~
tJlucida
Cômi.ao
cler. Nu~c profonir vrrum augmen rario abaltcrarionc, 8c
generaClolle d,~erat ,pc:.ncs rermin OS,Ult pencsDlodos quibus rranfmuta[lones fiur ,pelles quidem terminos, vt fit herc
quidem gencratio ad fubfianrial1l.lIIa alterario ad pa(fioncs.
}fia allgmcnratio ad quanrirarem.penes vero modos, vr gc:.f
nerario & (orruptie> & alreratio non finr in loco,augmenratio vero fir in 10 co,(ed modo alio a larione.nam latio maxime rcéla efi in loco permutanter ,quia locum de[crir,& locii F
3cCÎpie:at augmenrario en in loco non permuranccr, (cd per
manencer,quia efi in loco , quemadmodllm quod circücirca
rarefit ipfo exificnre fixo.Herc igirur efi quzaio.inquir.Con
fi.derandum iraq3 primo, vrrum eorllm adinuiccm differentla [olum fit penes id ad quod funt , hoc efi penci terminos
ad quos. verbi caufa. q, h;rc quidcm tranCmuratio qu:r en ex:
hoc in hoc, vr ex porenria fl1bfiantia in aau CubGantiam,ge.
nc~~tio cfi:qua: uero .. d magnirudinem,rit auélio,fiucimmu
t atlo:qu~ autem ad affeéliolles fiue pafsiones, vr ad qualitat~s de rc~ria [pecie,fit alreratio.& ne fic COlltenrio antiq Cub
dlr,amb:E allrem hlle vidclicer au&io Be ;:J1teraeio (unt ex emi
blli in porentia in aélu trallfmurationcs,eorii qu:r diél;! funt
vidclicet alterario qualitatis,3uélio quâtiratis , hoc irôlqi ade;
cit,ne quis crcdar folam gcnerarionem e(fe ex enre in poren
ria ad ens in aélu.Hoc efi primum mcmbrull1 quznionis,de.
inde (ubfcribir (ccundum.d.3ut e iam rrâ[murarionis rcfcre
modus,ira vr non tanrum pene~ terminos differmr,!ed pe- G
nes modos,& hoc declarat.d. Videtur coim quod alrerarur,
non cx necefficare (ecundum 10cuI11 tranfmm3tum,ncq; qCf
gcneratu~ ..ced quod augetur & minuitur, videncur {C:cüdum
locum tralmucari. verum modo altero ab co quod fcrtur Be
loco mouerur.Q!!.od quidem enim ferrur,totum locum per
Illutat,maxime in moru reélo,quod vero augerur ,murar 10
cunl,quel~ladmodllm l1lutar id quod extendltllr aur rarefir ,
e];lUno enlln gr:rce.cxrendo ~(jue duco liue rarefio larine,na
<Juod ruefir,hoc modo mouelUr ,quad ip(opermancre (ecu
dum cundemlocum parees cius (c:cundum foeum mou':rur
c.11 igirur qua:flio, vtrum augmenratio dilferr a c';rcris 1110t1bus pelles terminos tamum , an penes modos, & fic lircra
~kao
Scyutandllm ltaq; primo, utrumfolum in ipfo circ" quod ca Cufpenfi1l3.
forum adinuicem dlffere/ltia eft.uerbi grati.t, ql40d ex boc Ïll
Exequitur de problematiblls, & primo fecundum Philo- nE CO.
1J~c tranfinutatio, ut ex pote/ltid fuMtantia ÏlI aélu fl4bftalz= pOIl~m .qufrir.fecund.~ ibi { An e lam foluit } Cum cnilll rP
tlam,gweratio en. qUtC autem circa magnitudùmn,dugmm= pofulr ~Ic.cre de m:\tena,& de fonn3,qu~rir vtrum (olü dlf,
tatio et dimùmtio. qUte autem circa p:tfliones altcratio. utraqj ferant ln Ipfo circa quod,hoc dl in (0101 matcria, an eciall1 in
fo~ma.1& ~Il m.odo?(o~uj r ergo cl' in vtroq;.& Colmio efi , q,
ctl4tem,ex potcl/tia exiflcl/tibtH maélum tral/[mutatio, diél.t An{t,(umlr hlllu(modl rranllllurarioncs dlfferre marcna ~a
efl. AIl etiam modus differt tral/fillUtdtiol/is ~ lIidetur dlfferullt pr:rdlcamenro cirl:a quod funt. nam Cub{bnri~ efi
1) tnl/n quod alteratur , lIon ex lIeecJ?itdtc trdl/[mut ~ri ftCUIl: n.la~cr~a in qua (il~r generatio,& co rruprio, quale en mate- H
ciutn !omlll, I/et]; quod gencratur. quod autrm augmelltdtur na.III q ~fi a~rer:.1t1o.Q~;lI1tülvero m3rcria,in qll flint anélio
IOlInll~uClo,differunr eri:Jm formol, qUIa generaeio fir fine
d1tniltuitur,alio a/ltem modo ab co quod firtur. ql/od el/im &
co quod Ipfum genicum murer locum , nec mucabihrer nec
ertur,uniucrfimz mut,tt locum. quod aut allgmcnt !tllr quem pcrl1l4ncnrer.Alrerario fimilircr motuS vero locali dl ~um
ClcillZodum quod deducÎlur.l,oc ellim manétc, p,trtieulte tran[.. mutaciollc loci murabllirer . auà,o vero & diminucio facle
mutarclcculll permanencer. ~od vero ad vcrba :Htin cr
b411ci4 mUta/UllY feawdum [oeum.
It't,ti~r~i r. Con/lderal/dlml itacr. primo utrum eomm ttdi/luicem dif/ qu~res cur dixlr. {Vtraq3 auwn ex potenCla eXlnwbu }'
Will vtra'IJ verbulll non dicatur nifi de dllobu lie Arifl.enu
JeYe/, 1t'la {colttm fit pelles
:.1"
'
.
,
id ad quod flmt.ucrbi cal/fd. '}) (,.cc mcraUlr
rres muraClones. ergo dcbuir di cere omnibus Jur(,
h4ld~nz ~r,w{tn ut ttio qUrI: ex ,'oc il, ''oc, lit ex pote/ma filb & non vrraq3. [nnuit Philoponu rcfponliollelll,cp refpc:xlt
t4~.lld,'IJ aélJ~ fubftanti.tm,gcneratio en: qUrI: IIcro ad magni ;Id gcnus,na~ (ecundum genu du~ muracioncs (unr.l.fecü
& (ccundulll aecidens & proprerca dixic
tat ~/Iem,allélio> 0' imminl/tio:qute alltem ad a/tréllonts ,alte duO! (ubllantl:l1l1
.
'
, .b
vrraq3,qtllJ
tam
ca
tranfmut:ltio qUf cCl ad ln ,eélum, ~ qll ~
JI! 10. ~mbte <ll/tem{tlIIt cx cl/tibtH potwti<t;'1 aélwn trdl/f..
cO fecundlllll accidells , vtr3q3 en de porentia ad aaulll. OUi
/'t~:atlo eorul1~ qu.c diéla {tmt. Allt etiJm lrdll[mutatiollis re bltab, rurfus,quia Ann.
non propoCuir dicere de motu 10_ Prlm~ da.
modus. uldctur cllim quod ~uidem alteratur > 1I0lJ ex Ile cali.ergo male dlnin~uit ~uaionenl ob ip(o moru locali, intlonem:Nunc de ôlugmentatione proponie.clicirur aurë aug
nt.entario grzee auxdis ,.1atinC'. tum augmC'ncatio. tum auéllo.tum incremenrum.minurio ucro dicirur phrhifis, latine
diminutio fiue imminurio.De auxefe & phrhifi,hoc dl incre
nle?to,& imm!nucione nunc proponir.proponie aGr duo vi
~~hcet quo differt a gcneraeionc, Be alterarione, Ole latiOl1e.
8 ItC.'IJ 8( quomodo augeatur augmcnrabile,quomodove im·
hll?Uatl1r diminuibile. Hic perfeélam colliger dc[criptiom~,
ab Ip~O enim augmëtabili colligee genu s ipfùm,ab aliolf mo
tuuOl diffcr~tia colliger differentiam,Be inde pcrfeélam con
grcgat definitionem.
lBCO.
~zin commêrarijs diéla runt,bene (e habcnt ad verba:
tanle:n Philopollus dicir cp Arifio .duo pro po nie differere de
augmcncarione.f.quo differant,Be quomodo augcacur, qu:r
aug~fcl1nt:& hoc inquic. De al1gmëcarione aurem rcliquulll
«.n d1cere,& exponir,quf,& inquir,& quid differr a gencratlone & alrcrarione, vtrum fccundum vnum , an fecundum
plura,& quomodo augmentetur vnumquod'IJ eorum, q au
gentur,Be diminuitur vnumquod'l3 eorum, quz diminuuntur. ~ro cuius intclleélu( vt notar Philoponu5 )animaduene
~ a.rtlum qUfdam conueniunt in l1Iateria, Pc ddferunt in for
JlJ".. vt teétonica,8c nauifaéliua. nam vrri['IJ (ommunis rua~ena fUnt Iigna:formam vero,hfc quidem nauigij: illa vero
~nD:t vcl abaci agi~.Ali:t differunc mareria , Be conuenil1nt
( orma, vt argentana & :traria . nam z:rari:t mucria efi ors:
:rgentariz vero materia.efi argcnrum.attamê vrra'l3 eiufd~m ~ere formfefi operauua , vtnqJ cnim vrceolum,ue ira
.I xenm,& parellam facir,& huiufmodi. AIi:t differunt marc
~.a ~ f~rma,qu:t [Unt penitus Ceparata:, vt rcéloni(, & meIClnahs,nam rcélonica maceriam haber ligna hllec vero hu
tn.ana corpon. Tcétonica efi Î<mua: vcl fedls fO~lnam fôlclés.
~edicin~lis fanirarcm nonrorUI1l corporum.crgo cum omnu ars eoli~crct .nôlccriôlm Be formam ,oporeer qui vcCligar
de gcncratlone,& augment4!eionc,fciar Cl> dilferant (ecundu
vtfaCj).(matcriôllll & forma,idco propo(uitduo,& quo dif..
fcrune vt mareria,& quo modo, vr forma.
tu?Z
;r
en
�DE GENERA.
ET CORR VP.
1 nuit folu.Philoponus,& bene,q, hoc non facit primatia intemione, (ed qu'ICi obite!' , & per accidens, quia cum moru
locali ipCa auaio viderur vaIde conuenirc, idto crac necdTariulll diccre de differentia ineel' ca. Rur(us dubirabis,quia in
libro rhyfic.diélum efi,C'1? morus localis dl primus mocuü.
crgo nihil pot alterari vc:l generari, 'luod non mouearur 10calirer. innuir Philoponus (olucioneffi" & rcélam , <l' moto!>
localis dl primus, quia nihil porefi generari , 'luin pr4':eedat
motus (3lrem in alio\vt in ip(o gcnerante.fimilirer nihi! pordl alrerari,quin pra'cedar motus localis in alio, vc in ip(o al
terantc,at ali'lllid potea generari,& non mu'tare 10eu01. Nô
enim (eru(a cx pl umbo faaa mmat loeum,neC}3lac ex COIn '
guinc fa élu III murat [ocum fimili rarione de alcerabili dieen
dum.quia porc/llapis calcfieri nullo peoitUi loco Rmutato.
Pnl'tcrea.Dices curAri(non affignauic differenciam inter
'Tcttia <lu.
augmenrarionem & exrenfioncm.innuit (oI.Philoponus,qa
K patet. nam exrenfio fit Cempcr (ccundum vnam dialllerrum
aur 10llgum,am latm,at augmenratio linllll & Cemc! fit (elii
dum omnem diamctrum .
; ri & minui cirea magnitudinem fiât.inqllit. At cirea quid rfi N
cranfmuutio auélionis,& minucionis ? quod craC feeuJld un~
(eum cirea magnitudincm vidcatur dfe)ip(um augeri & 011
nui,qua ratio ne Cu(cipiendllm ? verbum qua ratio Ile, gr a'c e
dl poteros.quod inrerrogac.
ge O
Tria, vr illquir Philoponus,qufrunrur de augmcl1catiéc, R
& poçdl addi qnarrum,vc potc qua' fic augmentationis matcria,quid faéli113 cau(a,& quid dl qllod Jugetur,& quid qd'
~ll1gcr ,& quomodo quo cl augerur ,allgearur . ideo 'lua'ric de
mau:ria.& inquit.Sed fup.his folliris, ql1~ritur Clrea quod ell
tran(mucario de (peeic augmmtarionis,& dimil1mionis. 'iCi
refpondens ioqllir.Circ:I magnirlldinem aueehl videcur dfc,
un'luam cirea matcria Ol , tUile fiarim mouec qUa'flioneOl
demodo quo augetur.& dicir . Supple ru cum cirea magnicudinê lir' allélio, id quod dl augeri & diminui 'lualirer accipiendum ea,q. fic 'lu a-{Jio d! de modo: Ilam fi marcria circa
<juam fir auéfio efi m ~goitl1do,lilJe 'luâtum,'luomodo ex il- 0
Jo 'luanto fir,& quid dl illud quanrum ex 'luo fir.Htc efi ex
poCitio Philoponi.
,
l
Antt, SI,
Vtrum ex potelltia quidem 11tagnitudille C'f corporc,délu
dutem incorporeo C'f fille magllitudine gellerttri corpus Cf
11/agllicudllum.
.uciJI'
V tnmz ex potelltia quidem magnifudine, t7 eorporc, ~~ ,6~1
etau uero il/corporeo , C'f indiuiduo fieri corpus, C'f ma:: ciuf~III< ,
gllitudinem .
Coôi Il'
NOIl quemadmodum qU(/ fPh(/r:t.1Jte
tllim, in (/quali 10(0
loto manente,tranfmutantur.qu(/ .tutem tius quod dugetur,
femptr in ampliorem [oeum. in minorem autem, qU(/ eius
quod dimil/uÎtur.
t?~~d~~:i Non quemddmodum qUte /]>hter(/.l](/ quidem ellim eequd=
li in loco tr.mfhzutal/tur , toto ipfo permanente. Sed qU(/ follt
tins quod dllgetur,[cmper ùJamplioré locum:quk uero eius
quod minuitur ,in minorem.
Ant .' ,1
Explicar qUf!lioncm propofitam.q.d. vrrum fufcipiédum
{jt fieri corpus &. magnirudincOl ex potenci" lJuidel1l magni
{Udine & eorporc:aau vero incorporco & j (.tllliduo~ an (ub
audi Cl!.ex aélu corpore corpus,& ex aélu Inagnitucline mOI'
gnum fieri fit dlcendum,Mollic autem qüfCrioncm hane pro
prer phyficos , qui dixcrulJr aliquod e1ementOrtlOl quatuor
elfe omnium mareriam: 'lua ratione oponer diccre crcmm
tum ('flici cx aau 'luamo,& aau corpore cum clcmcntuOl il
lud fit aau quantul1l .
R SeO
Cum accepit ipli.Jln quantum c(fe id, quod .augmcnrarionis Iliateria cfficirur , qlla"rit. verullI huiu(modi 'loalltnOl fit
r otc: ntia corpus,&. magnitudo :aélu autem incorporeul11 ail
tiJpplc fic aau eorpu~,&. magnitudo.&. hoc inquit. vtrum ge
ncrari corpll5 & magnirudinel11 , quod cft ipfum aug~ri , fic P
ex poremia tnagnitudine,&. corpore,aélu auré incorporc o ,
& fin< Il1Jgnirudine, boc tft vtrulll 'luantum quod dl marc
r ia auB ion is,fi t poremia corpus,an aélu corpus. Ha'c dl cx.
p ofitio Philoponi.
Sed concra argues, quia fi quo:i augerur mutat locum Cecundum partes ,tunc 110n Jifftrt ab co ql10d mOllerur eireu '
larirer ,Refpondet.noo.Cubaudi moucntur parres 3utH, queadmodlll1l moucnrur partes qua' funt (ph~ra". Ha" qUiclcm.n.
;rqu~1i in loco tran(mutanrur , toto ip(o pennancllte, & fic
mutal loculll tècnndum panes, ipro loco (cmper exiflemc
;rqllali,red partes qua' (unr c:ius" quod augetur Cempcr tr~n(L mutanrur & rarcfiunc in amphorem \ocum: 'lua: vero C1lI5,
quod minuicur ,in minorem,& fic loci non Ceru at ~qll.ali ta~.
R Il CO.
lnrelliga s etiam q.. Arifi.obirer,& non de pTim aria IIlten,
rionc ponir dityrenriam inter motl101 fph:rricu, Be augmen
tarionem.dllélus mceffIrace cOllur nienci ~ , qua' prima facie
vidcrur elfe inter eo s.Demum cpilogat.& inquit . ~od igitur auBio diffcrat non Colum in ipfo circ a quod hoc dl materia fed cria 111 fic ,hoc dl form a & modo, mani fdlum dl.
racuir autem differenriam inter auéliontm,& exren!ionem,
Et cum boc dupliciter cOlftingdt dici,qudlitcr augmel/ta" AnI ' ,1
quia vc diélum efl,parer.
tio fit~ll/rum ex ipfa fepa ra ta feculldum {c materia,an exifté,;:.
Anti.c.a J
(lEod igitur differt lJon{olum in ipro circa quod,fod et /lc~
C611l(·â',
,
frd/lfinutatio dus ql/od gwcratur,C'f altera/ur, ~ augmen=
latur,manifcflulll cft.
· Oilundl.
(lEol/iam quidé igitur tra/lfinutdtio dus quodgeneratur~
.c.c.ciuCJe
:cr. pel/es 1'dad quod:
(7 altcratur,(7 augeturnon) ,atum diJJcrt
fed ctiam /lc,Pdttl.
Com. 8 2 •
SoIllir qU4':Oionelll,& vulr quod eiufmodi cran(mutatio, & fic , hoc penes
modos.
M nes diff'crunc penes (erminos ad qUOl
Oilucidl.
It,c .c:iurdi
('.cm.a J.
Circd quod autem rfi tral/rmutdtio dugmenWionis C'f di:
mil/utiollis(circa IIldgnitudil/em dute uidclur efTe)quod e~ aU
grr; f7 diminui qualiter dccipiel/:lum cft·
Ad cÎrcd quid cft trallfmutatio auéliorl; s, f7 mil/utiollis ?
(c/lln circa l11agl/itudinem uidealur efJc)/prum augeri (7 mi
nui, qua "am ratiollcfofcipiell~um ~
.
'
Duo propofilir ,quorum pnl1l11.", erar.quo auél,o c:rren.ç
... tr:IIlCinutationibus diCcrepar , Clrca quod mouir , & Cohut
1• *' . - • •...,.-If.'
ou-nr'onenl Secundulll crac~ quomodo
t' ...... r • , " .
.
. lugcndul11. augcarur
r
. ;Z ~ ... ",':..' : .~ . ~ Illinuendum minuarur ,per~eClr prllnulll , nunc CITca ,Ie~un,
{"-.' .;.J"1u J ... d~11l nlouer qu rtfiiolles ,Perrr au~em Vlllllll e.x n~nc dlélr~,&
• r t' '" ' .. t:..(f. 1" ahud poOular . Petit quidem auéllone", & I11InUtionCIll clrca
maggltudll1clll /lm ,at poaul3~ qua n;!m rarione 'p(UIn auge
."
te in alio corpon?
'1 .;Jl
Et hoc cum bifdriam dici cOlltingat, qua Iktm r.ttione dU "" ~.'/~i~~
{{io fit,utrum exfeparata ipra per ft l1Iateria,aut txiflétc aii
'luo in corpoY<! t
• Omncs conccdunr auélioncm cAïd ipCa t.-lnatcri;J,qll~ qui ecfD. , fi
Jdcm aau non cft ~orpus,red potentia . Sed i Cam nôdfe cor
pus du pli citer efi ,aut loco , :Iut elfe, qU:l' res vc imclligatlJr,
animadncrce aIiquid Ccparari ab aliquo pro nunc dupliciter contingit ,aur loco:qua rarione vinulll fu(unl e cloIio ip- Cl(0 Cqzari loco contingit,qllomodo Pyrhagorci & forte Pla
to matcriam Ccparuam a corpore phyfieo dixcre:nam e)(rOirmuerullt iplim clfe vacuum 'luoddam t- phylicïs corpori
bus loco (eparatom.Auc dfc,qU3 rarione vinum in dolro cC)
(litutum e dolio ip(o re & elfe fille ddinirione feparacllr , quia
rcaliter diffcrum ficut accidclls & fubieélum:vcllocOiculll Be
locus, qllornodo Pcripateriei mareriam (eparari a corpore
l'rofitenrur ,com ip(a non lir corpus,fed in po.eneia ad eorpus,& re: & d,ffiIlitione aliud q id a corpore ipfo . SUIlt qui
addar aliquid (eparui ab alio la co & re fiue eë. nautoJ in por
tu ex naui (eparatur ,cum nec lit nauis,(ecundurn elfe,ncc in,
vno~odiq, loco cum naue 'p(a.Nihil tamenCeparari poten
alralto I«)co,Be non c1fe ..JIal11 vbi \oco Cepararur, & dfe ne"Ife cLl difiungi . ~ difiinaionc accepta, pcrir d~to quàcl
cxmatcria
cr
�LIBER PRIMVS
A curn rn~teria bif.tria d,ical no corpus, vtpote loco,& effe:qua
nà rônc auaio fit, v trum cx fcparata ipla pcr fe maccria.ftlb..
alldi a corporibm phyficis loco cm: aut cxifiére aliquo ill cor
(>orc,& ica non loco/cd re & d fc (epa('ata. Efi igitur qoa:fiio
"crû anaio fiat ex mareria (eparata a phyfi cis corporibus 10
o
Co & fubicao, vt Pythagorei:an ('paura rc-&-dfc!, non au té
loco,morc pcripatccicorum. Rcccntiores petunt qüo por in
tcUigi marcria feparari a quatitatc,& cffc parr~ corporis (cnfi
bi1is.Rfidcnt,quia- pot-indiuifib il ~clfe.pa~S-rc~ diuifibHis, vt in
.tcllcâus indiuiduus pars dl hominis,immo pcipua p.. rs,quonia homo en res diuidua, rcs hrc (umit dubium in defenfi6e
Ctrtiori5 an cnim intelleaus pars fit hominis ,phyfici ambi..
t
gunt. Adhu(
nec qo efi:ld propofitû,ncc folurio, quadoquidclU Arifio.per (epuaei [ecundu m c!fc inetlligar [epanri fc(fJOdl! rem ,no fccundü fubicélionê:dicas igitur , vt diximus.
~!C Oj . ~a:fiuit de co cx quo augerur ,quod augetur, quidnâ cët,
an Corpus aétu,an corpus poecfiatc:. i~co probae primo q, 110
pOmt elfc corpus poedlate, na po llea cOIlc1udet illud ex quo
8 aU~ctbr quod augccur,dfc corpus aétu. Vcrum fuppones pote(lare corpus non po CCe clfe nifi macuia , qua:rit verû quod
2Ugerur augeat ex ipfa mareria [ecundu fc (cparara, & per (c
lill:i(jQc;~c:an ex ipfa mareria exifientc in alio corpore.Et in- '
quie.Et cû hoc duplicitcr contingat di ci, boc dl, & cum illud
corp. s potenti a lit matcria,& ex maccria fieri auétionè dupli
Cittn :ontingat dici,qualiter augment ario fin vtrû qa a~gcl,
",u&tatur ex ipCa rnateria [ccundum G: feparata ab omm na~r~ li corpore: n c): ipfa matcria exi'ficnrcÏn ;aliquo corp~rc
1l00turali. Dupliciter coim COlltingit quod augetur auger! ex
Corporc in porcntia,quod cn materi" : am imaginado ipfam
·'
ln at cf~ a dfe ;. b omn i corpore penitu5 aoiunttâ,ac pcr Ce fubfifre ntem & in nullo naturali corpore ()rjllcl1tem: aut imagil'l ando l1Iatcriam cfiè in aliquo corpore Illilturali.
~
AIl impoflibile utrüq;?fepaNta cnim. e)(;fims, aut nuUum
poJ?id.rbit locum,aut uelut punélus alccruis,aut ua,uum erit et
<: corpus /"011 fènflblk Horu m aut~m) hoc quidemllon ,ol/til/git)
boc.autcm necejJc fft itl d èquo fjJc. fimp er cni1n alicubi erit,
cf
•
r. d r.
'luo .generatur ex fo. QE.apropter O" IUud) aut ,ccun um l"
~ . alttf (/.mr:/~m accidcn r.
'
~~
Aut impo;?iji!e utraquc modo.. epaYdtd quidem tl/im (xi::
~t fiens,aitt 1I /lli um po/ /debu lOCl!m,dut ut punétul quiddlJ', aut
U"'UtHll erit,dllt cor :'lltS infil'fibllc.S:d lJoruln "oc quidcm 110
.
d
.
contingit.lllu d uera lir,effarium {ffiI! ln Cj/!O am. Semper (Illm
alicubi crit,quodgenm~lur ex ipfo,quarc r:7 ipfa) dut per (e~
aut per accidens.
\ '!G
Co nfurat vtl'unC}3 datum,primo cp lateria non {jt )oco Ce
• c8G
b
parata a corporibus phyficis,quia hoc non pot elfc I1Ifi tribus
1l10dis, vd cp ip[a ('para ta nu\lul1l obtincar locumvc r,un él u,
-Ilt obtine ar 1 cu m, vcru lll lit vacuu m i rfll m, ~ut tttlOp t'~1I\ll [cd ill(cnlibilc Vt 3(:r.igitur fi Olau:ria efi fC'Rata ,a ut cric
11\ loco,auttlull o modo in loco erit,inqoit Armo. (cd horll Ol,
hoc quidc(n lion conrin git. r. vt Ol ate ria ftt Cc:. Jr Jta,& non in
10co.lIlud vcro .r. ipfal1l elfe in loco necc(f.lrium en elfc,f d nô
fcparat a Ced c:x lncns in quodâ,& hoc probar .ol1lnc quod efi
p~~$ alic~ius,.quod cn in loco pc~ (c. , ft ilJ 10c o pcr acci dcm
t~tl onc illiu .Sld n aceria en pars elus quo S!cnCl' atur ,quod
en Inlo eo pc r (c,igiwr marc ria dl in lo~o pc: :lcciclc.1l5 .de ra
tionc ta ngle vin mi norl$.d. Semper el\1\11 ':lheubi cne , quod
gtncratu r ex ipCa,hoc en g n'[um cuiu, IpC.. d l pa~"ha:c fu it
tt.11nor,dat conc ufionelll .d.quarc & IpfJ ,aur per Ic,:lut p. ae.
cldcns,fubaudi in loc o crÎt . & fi c 110110 modo po tdHo co Cc.
P"~il~i a phyficis 'cotporibm. I:.!fellt hic dubit~tiOI~e~.primo,
(lltltntclJ caus fc ennd um vcrita reln dl :I r hOl1l1ll1s, & nul
Illodo efi in loco .1tCrtlC}l pa rs cœli Intelligentia c~,& l\U~Illodo Inloco. Amplius quod eG il\ lo (o per ac cldcl1S pot
1'I0 1l elfc.H a:c (unt ~libi 3d I~ngu m tatb. Nunc vero Cciendii
q, pars ail roi ln efi duplex dcpc ndcns :1 toto ,& indcpendens,
~t tllu1tis 'oeis colligttur ,lnt cl\ctl us efi pars hotninis indepc.tl
tll s 'lb homlne.ideo indiuiduus, quia ~um non dcpcndra[ 1Il
1:
;;
dfe ab homine,ncc in accidentibus eius,quorum vnum cft di E
uidi.Similitcr ac intelligcncia cœ li cft, ar matcr;a en pars dependens ipfo a toto,idco pot acciperc conditiones cocius,qua
rum vna dl diuifio : itemq; materla d l in loco l'cr accidens,
(cd necdfario,na efi quodd.i per accidem necelfario, primo
phyfica: aufculrarionis.cô.rG.&+phy.cÔ.20.
Denruie vrrûqJ mcmbrum , 8( primo Cl' ipfa materla qua: R seo.
ponitur corpus porcnatc,non fit l'cr fe fubfiilens, ab oi phyfi
co corporc (cparata.Secundo,Cl' non cn in aliquo corporc Cl'
' quidcm non fit l'cr fe fubfifiens ab omni naturali corporc fc.
parata.probat,quiôl cum non exinat aélu corpus, cric aut pü
ltus,aut vacuum nullum obcinens locû aut cric corpus infen
fibile.punaus clfe non poe. Tum quia ~on conringit elfc aliquem punaum fcparatum ab aliquo corpore. Tum quia ClI:
indiuifibili non fie maius,non crgo l'oc dfc punaus, nec vacuum c(fe pot,quia talc non darur.4.phyfic.Qt: non poffie eé
infenfibilc corpus.probaeur ,'la fi c!fet in(cnfibile corpus eéc
corpus non quale:tamen e!fet corpus,erin:r dimenfionat~m. l'
talc aût omne en in loco,non enim l'cr qualitatem corpus cl1:
in loco,fed rone trina: dimenfionis . Ronc enim rrina: di men
lionis corpus en in loco,r6ne vero qualiratis dHn cecta diffe
rcmia loci, vt vc1 furfum, vel dcorfum.ugo cum i1\ud corpus
infcnfibile fit corpus,erit in loco,cum totalis cauCa quare aliquid fie in loco fit trina dimenfio, quia pcr ilIâ efi in loco fibi
:rquali,e!fc :1tltem a:qualc quanti en. Q:. fi fit in loco, vel [ur.
fum, vcl dcorfum,& quicq uid dicitur,erit in illo, vcI nacurali
rer \ vcl pr~tcrnatllralitcr ,& fe quirur ipfulll dTe graue, auc le
uc.& fic qnod erat corpus lion fenfib ile/equitur clfe fenfibi
Ic.Hzc(vt Philoponus in quit ) Arifio. t:mqua per Cc manifcfia
dcrclinquit.Patet (rgo primo m membrû elfe impofiibilc.Sed
quo lcgcnda fine vcrba,non leuc cll, lcgâtur crgo prilllo mo
fic,an impoflibile vt runqj.r. dicuc matcri;i erse (eparata pcr
Cc ab onHli co rpore,& dicere i Cam elfe in aliquo corporc. Et
q, fit impo Œbilc prim um oGcndit. & inquit • Separata cnim
cxiGens.r.ab omn i phyfi (o corporc,aut nullum poflidebit 10
cum. vcrbum { aut } affirmanter dixit.probat( & inquit )Ve
lut enim pnoétus aliquis,aut va cuum erit~& hoc en, aut cor- G
pus non fcnfibilt erit. Sic habebat vcrba Philo po nus in quodâ ncmp\ari,in quo legic { & } pro aut .:In alio codice no ie
gitur cnim.Sed fic legitur ,aut velut punélus aliquis,autvacuii
crir,aut corpus non fcnfibile,& tunc ip fc primufn { aur} 1e~iC aducr(atiucpro (ed,hoc modo,nullul11 poflidebie locum,
c,d velue punBus aliquis,aut vacuum crit , auc corpus infenfi
bllc.Ddndc (ccüdum VIl3I1l Philoponi expolicioné dcCll'uit
ba:e ma membra( & inquit )Horum aût criun!. (, <l' fit pûétus
vcl vacDum, vcl infcnfi bile hoc quidclll , hoc cfi illa duo pria
:f. Cf fir ~unélus vc\ vacuum ,non contingit ,hoc autem.f.fi fit
m[cnfiblle corpus neceCse en in aliqllo fupp)e loco efsc • Verii
pr!ma duo contra xie ~n .V1\um Cecundum hanc prim am upo
fitlo~e~ . n~m C~t~ d!xlt { HorUnl amem hoc qllidem non
con tlOglt} mll ult Ili a duo non contingcrc fciliccr Cl' fic pun~us , vel vacuu m,ql1 ~ 10 vn um conr r;llCi t , quia quafi ca dent IIn?ofrib.ilitJ~ (ont i?I Poflj b ilia .~od autem Ci materi a fepa
rat~ pommr m (en!ib l l ~ corpus ,fcqn:ltur ipfam eCs c in aliquo
loco,pr bar Ari Cl .Be: IIlg ir.Semper cnim alicubi crir, quod
gcncratl'r ,hoc tfi,'luod :luger \:lit co infellfibili corpore. Ac. H
cpit nim gC li cratllr ,pro au crur: nam per 311flion: fit cor.
pu vclmagnicudo 1lI:l10r ql1~ fuit.& fic auge t i vidctur i cm
quod gener rl,prob t C"'go Mifiot. q 10 Juget r c iIIo i, _
fenfibm co rpore, ali cllbi Cn,Olnl.c cOlm qllo d ' Il' trur clÎ in
loco,qllapropter &: illlld cx quo II gctur, ut lcc~ndu I~, aut
(ccundü acciden crit il\lo(I>,& vtrllnqJ dl nccer~ar i i1 , licct
ftlb difiunétionc protuJcrit.f,n.n .,iII, lnfenfibile corpu' in 10
co (ecu ndû (C, quhl corpu trin:r dlm nfionatu, cCl inloco R
3ccidcns,qui a id ql10d augcf ex i (0 , c(\ In loco p. fc . H:-ee en
vna expo!itlo Philoponi,ql! - carpit li: c , quia vi 11Ibdiuifio
adllcrfJri ei,qu od pcr ip(am [llbdillidit ur .Cœpic eulm proba
re, Cl' illud tx quo au etur quod 3UgclUr lion fir corpus pote
lbre,quia cflet mate ria, & qua:reb~t,(j matCCl :l vcl fe},rlt • vcl
in corl:0re cxiGcns.Si fc~at a ,aur punélm, :Ill.t vacui'l ,:Iut co r
pus in{cnfibile, modo ponere ipfatn corpus mfcnGbilc vide..
SutCde gener a. 8l co r .
Ii
�DE GENERA. ET CORR VP.
tur iplam ponere corpus aau , ho.: autcm contradicit ci ~
quod cœpit dcfiruere,id(o aliter expol~it.Phil~pol~us (ccun.
dum Alcxandrü &: remouet inter fub.dlulfione,& Illud quod
(ubdiuiditur con~radiélionem.& dicit. An impoffibilc verut})
.(ra q, fit fcpar.1ca E fc ab omni corpore~ ~ q, fit in aliquo cor
pore?q, fic impoffibile ipfam clfe.(cparaea per (~.probat.Scpa
raca.n.cxifiens,nullum poffideblt locum.nam Ipf~ Îlc (epara,
ta cric aur aliquis punélus,aut vactlum,aut corpus l1l{en.fibllc,
qua: {upponir cffe Imporhbilia.non.n.cfi punélus, q~la Ip(um
non contingit (cparari:ncc vacuum, quia non concwg1r rcpe
riri:non inlcnfibile cqrpus,quia iGud dl {olum corpus l11ar~e
maricum in confiderarione,& non aau exifiés in re. &: fic III
telIigcndo nnllum horum contradicie ci , quod.cœpit dcfirue
re.Ucinde ponit djtfcrcntiam inter iUa duo pnma m~mbra,
ofiendcns vtraq; elfe impoffibilia.f. q, nec po(fit pom per fe
(ublificns,ncc in aliquo corpore.& dlcir.Horum auçem d~o:
K rum. r. Cf fIc pcr le {ubÎlficns vcl in aliquo corp~re , hoc qUlde
non contingir .Non enim con:ingi.r ip(alll pom per.fe {eparatam,propcer caufam afÎlgnaea,qUla vcl punélus cm, v~1 vacuum vcl fiélio marhcmaeica. hoc auccm necelfe dt.C. Ip{am
clfe in aliquo corpore,& i~:.aliquo loco,quia {cmpcr.cric in 10
co ralrem per accidens ratloc CIUS, quod al1gcrur.ex Ip{a. H~c
efi AJcxandri cxpofirio , qua: ditferc a prima qUia hzc rcfere
vrrba Hb ad prima duo membra Expofirio Philoponi rerulit
ad illa cria mcmbra.Et fi dicatur Arillo. textu proximo de
firuir (ccundum membrum.crgo videtur fllperlluus,dicendû
Cf ibi defiruic principaliter iIIud,hic vero quafi obicer, vt oilë
dar dinerentiam membrorum. rci am poreil prima expotitio
defendi,polfumus enim dicere Cl' non dlab(urdum accipere
mcmbrum oppoficum ci,quod przcepir,quia arguit ad homi
ncm ex datis ab illo.
1
,cr
Sed fi in aliquo exi~it)flquidem fopara~um. ita fit ut ~on il:
lius fecwldum(e aut foclmdum accidens ~lI'lu/~ fit ) contm~tnt
multa u impo(?tbiüa. Dico autem uerbl gratla,fi ge/!erabltur
aer ex a'lua,lIon a'lua erit trdn[mutatd.
At uero fi in 'luoddm fit,fed quidem foparatum. ita , ut I/.ul:
Dilucid.t .
In:.COme. lius per fi,aut per accidens aliquid fi~ , multa accldun~ U .",n :
cWfdcm . poflibili.t. Dico alité fi aer ex aqud fiat,non ex aqua mt tran!L
mutata.
Defiruir Crcundum & pro bat q, auélio fiue generatio fieri
Com·87' non porcfi a macrria (~parata fecund.um elf~ a corporç ad.in~
Anti.c.s. 7
relleélul11 datum & arguir • nam vbl matcna elfer (eparata a
corpore Cecundu:n elfe,ira Cl' eff~ m~ccria: n~n fit e~c corp~
ris (j,ut elfe vini non efi elfe dolq: ru c matena clfcr III aélu III
co;pore quia omne effe cCl a forma & aélu,quare mate ria ha
beret aduale effe aliud ab co corpo;e in quo dUi materia cCl
aélu in corpore vtpote in aqu .. ,tu~C pordi ex aqua c~ci aer,
non corrupta aqua.probatur , qUI~ ur fit ex .ma.tena aqu~,
quz ea. rc.s in ...élu:igitur poceCl fien ex matena elUs, nuUa fa
él .. vanauone 111 aqua.
Sed hic efllocus confidcrationis .Primo,quia apudAriflore
Dubtinu. Irm omne quod gcneracur,fir a maccria, & matcria difiinguif
M {ecundum elfe a forma & compotiro. igitur contra ip{um (cquecur idem inconucnicm .Secundo, ex mixro fit clcm~cum
&. conflar demcntum elfe difiinélllm {ccundum elfe a mlxto:
8( tamen fieri non potefl nifi corrumpatur mixcum.Dici pot
Cl' cota ratio dirigitur ad antiquos,qui tenuere maceriam elfe
aliquod clemenrorum, & aélu em , & perfçélum in fpccie,8c
'l' gweratio cCl alteratio,contra quos bene valet Cl> tunC pof
fet generaeio fieri ex materia ipCa,nuUa faéla corruptione e{{enciali in ipCa aqua,qfiquidé muerla a(l efl res .. élu 8( Rfeél,.
Nunc pro bat Cl' ex marerla exiflcnte in aliquo corpore.
h fico non poe augcri,quod aug.etur .,.quod .erat {ecundum
~illlbrum &: quzrie,1i ex nucena eXIGenre ln aliquo corpo
re augctur ~ quod augeeur , ~tr~m ex ipCa eXlflenee in aliquo
corpore,quz non dl ilUus altquld : r.ne~ ~ars,nec paffio,ne~
iIIiut aliquid penieus.an Cl' ip(a eXlflente 10 a1iql~o tanquam I~
lius partc vel paffione augecur quod aogetur. Clrca hanc dlul
fioncm Cie proeedit {ccundum Philoponum,'l' primo probat
~,e~ mat~ria exifiente in éorpore vt nihilo iIIius non pordi N
ahquld fien.Sccundo prob:1t 'l'ex materia exiGence in corpo
re, vt aliquo iUius nihilfit.{ecunda ibi. {Amplius aut talis mir
mutat~o. } P~imum de/huit Île (ecundu Philoponum, nam fi
matena elfet1l1 corpore aliquo vtpoee in aqua & non vt illius pars vel pa(fio.. runc effer in ca, vt vinu in d~lio vcl aqua
in va(e,hoc cfi {eparat~ {ecundum difiinélionê (alte~I,& fi no
{ecundum 10cum.Sed qua rarione in aqua poffee clfe vna matcria fic difiinéta,& non vt jlJius aliquid,eadem rône poffa in
aqua crre alia {ecunda maceria,& tenia,&: infil1ir~, cum talcs'
non fac.erent maivrê aq mi.~ fi polfent clfe infmira:,tunc cu
~x q~ahbet earum fieri polfer grneratio , tuc ex aqua polfent
Infimea firriipfa aqua non corrupca : quod efl impo(fibile, &
~ont~a fenCu.Ill.Hoc paéto exponit Philoponus. in quit. Sed fi
111 alIquo eXI!lir ip(a maceria,qu~ ponitur corpus in potéda,
ex quo augct,quod augetur .(up.erit in iIlo aut (eparata , hoc
efl ~cc.v~pars,ncc vt partio,ncc vt aliqnid ilIius,hoc exponic 0
d.Slqulde {cparatum in ip(o corpore ita fit, vt non ilIius fecun
~um Ce,aut (ccundu accidens aliquid fit,hoc cil ita feparacul1l
III corpore fit, vt nec fic illius pars, nec illius accidens, nec iIIius quic~,red vt vinû in dolio, vcl aqua in va{e, quod non dl
nec dus accidens,nec eius pars,contingenc multa & impoŒbi/ia hoc cfi accidet ex vno corpore infinita generari illo non
corrupto.ergo pcr multa,intelligit multas materias,qu~ funt
impoffibiles.q.d.comingellt mulrz materia: & impof!ibiles
in eodem corpore,quia qua rône vna in eodem efi,eadem ro
ne duz,& trcs,& mulrz,immo infinitz vt exponir Philoponus. Hoc aGt non probauit Ariflo.fed tanéffi roni conConû (up
pofuit.Exponit aut ab{urdum.& inquit.Dico aut verbi gfa.ra
generabitur aer ex aqua,generabitur ex matcria exifientdn
aqua,& aqua non erit tran{mutata,quia cu illa matrria {let in
aqua vt vinu in dolio,ficllt ex vino pot aliquid fieri dolio no
corrupto:ita ex mareria cxifiére in aqua fieri pote rit acr , ip.
fa aqua non corrupea.& hoc fuodit,{ed propterta qnwt in ua [»
fe aqua inefl materia eius.f aqu~.q.d.{equitllr ex iIla materia
exiGente in aqua fieri acrem iIla .non corrupra , licut fic ri pôc
aliquid ex aqlla exiClente in va(e, vaCe non corrupto, quia aCcepit infinita fieri po{{i ex aqlla ipe.. aqua non corrupra, probac,elt eo,quia nihil prohibet in aqua effe infiniras matcrias,
quia qua rone in ca pot cffcvna non illius aliquid,eadcm rône
du~ ,&tres,& infi\1it~ . ergo nihil prohibet ex iIlis infinitis l11a
trrijs infinita g(nerari aélu.propterra inquit.lnfinlras.n.nihil
prohibe·t elfe maecrias in ca dé aqua , quaproptcr nihil prohiber ex illis infinira aélu firri aqua non corrupta .Qz. in eadem
aqua nihil prohibrat elfr infinitas materias. Arifio.accepit,8c
non probauie.Phiioponus aGt probat , quia cü mareria no fit
aélu corpus,l1ec perficit aqu3 in qua dl, nec efl pars illius,nec
locum aliquem totius occupet ,nihil prohibet in e.. dem aql)a a..
effe duas,8c Îrerllm tres,&: fic in infinirum.Non.n.polfunt dTe
pIura in eodem vare, quia illa {unt corpora , nec piura mébra
in eodelll toto ciu(del11 rouis quia {unt partes,ncc polT'unt plu
res pafiiones cffe in codem fubi,ao, quia fune Hcidentia ciuC
d,cm rationis,quare CUIll matcria in aqua fit, & non vt pars,
nec vt corpllS occupans 10curn,l1cc, vt accid,ns occupas (ub
ieétum,nihil prohibee in eadl:m aqua elfe duas, & rres,& qua
tuor,& fic de infiniris.
Srd propttrea ~ ut in uafo aqua illt{l mattria cius. Infinilâl
." ."ihil prohibet mattrias quapropter , U gwerari aélu.
fffi
Etiam quia tUTIe ut ÎI' uaft,intrit ip[l dqutC m4tcriJ.lnfini~
tas fllim Tlihil tlttabit materias tffi,quare (1' gtntrari aélu.
1
Secundo arguit.fi matcria {ecundum effe Cepaructur a cor (,61111.1
pore,fieut aqua a va{e,tunc ~lfer i.ndluidul! ~ecundulI~ elfe,igj~
in vno (OfpOre po (funt elfe Infimtz matenz, nam III vno dl
uiduo polfunt elfc infinit .. indiui_dua v.t ~u.naa: ~oc aut~m rc
Iinquit tanquam falfum, q.uia tue ex Ilhs rnfinltls matcrl]s poC
(\.Int fimul infinita generan.
61
Animllducrte cp ArHlo.arguit cx pofTibili (ecundum iOl~" ~~~.
ginationem ad impoffibile {ecundum imaginationé,hoc mo,
vbi Inateria (it ita{cparata a corpore, vt aqua a var" efic e(fet
quld
�LIBER PRIMVS
34
A quid ludiuifiblle.lgicur elfet im<ll;inabile eë infiniras matcrias accidentibus a8u,& terminatis. Ad tutium quicquid velint
in vno corpore,licut i.maginabile cCl .c{fe infinita puéta in vno rccétiores definitio accid"cis d~ra a Porphyrio inteiligirur, vc
corpore,qua ç re ex lllis imaginabilc: e[et fi cri aétu infinita ge dicit AriCl. l.ropic.cap.4.q> pot addfe,& abdre,pr~ter (ubicnita,hoc autem cCl rc ~ imaginatione impolflbile,igitur & id 8i corruptioné,hoc cfl Cl> cCl prfdicacG non conucrlim:& lie
magnirudo cCl accidens materi:r ,& non pot (eparari. Ad (e~
ex quo fequltur.
Il'9.
Amplius neque fic uidetur generari aer ex aqud, ut ex;ens cundam tcnemus 'Pin vno vna cCl materia , 3< omnium vna
cCl matcria fecundu priuationé,non aur ~m a8um.tune apud
~II((
'maner/te.
Auer .in.; .ca:li.cO.67 .oportee imaginari dfe in mixto vnam
IC~,~~'i
Ampliu! uero nec fic uidetur genitus der ex aqud ueluti materia tantu omniii formarü, na clementa cum veniune ad
exiens man el/te.
mixruram in prima mixtione (eru,ne (c penetrent,frangunc
~~at Syllogizat hypothetice lie. fi materia e(fet in corpore, vt ad minima,qua: pofiea agunc & patiul1t inuicem , quoulCj3 in
aqul! in va(r,tunc aer e[et genitus ex aqua,vduti exi~s a lIJa- cuiuflibet clementi materia indu cu nt per gcnuationem forncntc,gencraretur enim aer ab aqua prout materia exiret ,ab m:r aliorum cl emcntorü priori forma non corrupra ad qua
iIIa,qua rationc e[er generatio exitus quidam a manente.De rum formarii gencptiol1em fequitur eoneinuatlo o~lniulT\
nruit con(equens.d.Amplius vero nec lic vldetur genirus acr matcriarü clement6rü,& non exrenfio, nec pel1etratio. qua
ex aqua, vcluti exiens a mancnte , & lie vuft habcrc oppoli- rone materia vnius clementi non ingredicur materiii alterius
nec forma vnills clementi migrat in materi;j a)terius clemen
tuOl :mtccedentis.
~
Hic (ecundum Philoponum ponitur (ecundum argumcn- ti:(ed bene genérat forma conlimilcm in nuteria alterius,8c
tum,per quod probat,q, materia non cG in eorpore phylico econtra,qua generatione formarum mutuo fa8a,matcria ip F
Vt llihillllim,nacura tunC ex agua fieret aer vt cxiellS a manê fa reddif vna omniil,& rub vna dimenlione. (cd hoc fi.ue no
te,dedu 0 quia fit aqua ex maceria, qu:r nihil cG aqu~. ergo pôt, quia Iicer minimü ignis.Ecncret in minimo aquf forma,
aer tierer x ipfa ,hoc dl exiret ab ipfa aqua,aqua permanen- non propterca fequet continuatio matcria:, nam pôt bipedate,& fie gcneratio aeris e{fet exit us, vcluti exicusvini a dolio. le ignis agere in ligmi,& materi:E amborum no efficient vna.
Modo oc dl contra (enfum. Ql;.od vero-ad verba attinet.di propterca mclius e[et dicendii q> ex illa reciproc a generatio
cit Philoponus q.. AriClo.Joqucns de materia au8ionis,loquif ne vnius form:r in minimo alttrius , fit qUfda di Cpolitio puia
de ca,ac fi effet mareria gcnerationis,ofiêdis cr materia eius, ad continuationcm,qu:r pollea (equitur in in{t:mti, quo ip(a
quod gel1eratur ,110n dl in aliquo, ita vt nihil fit illius, in quo forma vlcima mixtÎonis aducnit .rune.n.oés matcri:r dlicien
tur vn~ nUl1Jero o~n iii formarü: elcmencorum,hfC cCl refpo
~
efi. V crum diccmu~ de hoc poLlea.
',c9~1.
z..ielius ("go cft focrr~ omnibus illfeparatam effi materiJ. fio optima ad menee Auer. Ad leeundii dicere[ Auer. in lib.
dc tübGantia orbis,'l' dum additur pedale fupra blpeda1c ibi
lit exiflenté una a- eal1dé numero,ratiolle aut non IIndm.
non additur ~ticas quanticati.ic3 vt fine duo pedalia,quor~m
Meliur igitur fjl {aeere omnibus inftparatam (ffi mattriJ, vnii alttri adueniat.immo prima quantitas fllbito delinit eé,
uduti exiflentem unJm C7' numero eandé, rOlle ucro non Ulla. & continuo generat alia & alia dimenlio,quouf'l3 in fine fic in
Ex iiç côcJudir vcriral" ,q,.f..maceria non lit (eparata (ecun duéta tripedalicas Lubito in caM materia numero.Nec intcllidum crre a corponbuç,immo lit feclIndum [ubie8um vna ~ ge 'l' dimenlio prima definat fimpliciter ,& noua gencrci liOl
eadcm numero. ratione vero non vna , quia propter formas l'liCIter ,eadë materia rcmanenec tub vtra'1l: (cd q> prima <.id G
ras delinat informarc: [ubie8n (ub primo termino.& (ceunda
~bOqIlI ntultiplicatur,a quibu\ (umirur ratio.
Il". C r Atnbigl1nt Juniores vtrum materia pomr [ccundum elfe: illClpi;rt informare (ub alio tcrmino. 11:1 dimenfiones vt lôgi.
tudo,larltudo & profunditas Cunt materif co~tcrnf: (cd gllan
'~Ilu, Icparari a magnicudinibus. Vidctur '1' lic.primo,quia oOlnis
fll bnanria prior cCl [empore accideoce.igicur poc (eparui. Sc tur & corrüpuni Pin terminos pro quanto dimCllfio nUllc in
e.u ndo,quia omne prius poreO (eparui a ruo pollerJori. Ter, format materiam fub vno,nunc [ub alio termino.
His difpuraris,nunc clar illud, quod con lèqui f ad ca. qu~ di
tlo,quia accidens cG qllod potdi inelfe & abcCfe pr~ter [ubiefla [une. qut:fiuir.n.vrrü corpus c:x quo augd. quod :lugerur
t.
ai corruptionem.
~~4 .
U"
Secundo amb;gullt contra Arifio.quia viderur in codé e{fc Cic aélu corpus, vcl porent/a corpus, /3( probauic, 'l' 110n poe
pl ures maccrias coexrrnlaç,quoniam quando mixcum gene- ~(fe poeenela corpus, vc pacuir,nunc concllldie.& illqllit. Me_
rai ex elcmentis,quflibec pars mixti dl mixta,igic coextêdii I~us c:~go cCl fa~ere Ol1Jl\ib~s in(~par~;i elfe mate ria, vc exmé
tur (ub eadem qu micacé o':s form~ clementorunl , (ed no (e: rc ~Ila,& cande numero,~ol\e auttt'na . Clrca qwr vero qutrit
parai m~tcria a fua forma,neq; forma a fua materia.igitur êc Phllopollus de qua In:ltcna IOqUUCllS cG Arifio.an de materia
coexcenduntur Cub eadem forma mixci omnes maceri:r elc- generationis,an de lI1aceria :lUdiollis • E .n.dup Cl( UlJ[c:ria
rnentorum. Ad idem fiat blpediale tripediale pcr rarcfaBio- gencrat onis,qu:r cfi m atcria compolitionis & hôt( en prim!
nem,tunc pcdalitas acquiritur in aliqua matcm, & non in pri lIla.cc~ia,q~or dl :lcera pars côpo(iti : & augl~entationis,qu;r
l) ~"l11ateria,qu:r pr<tfuir quia tune pencrratio, igicur in mate e~ I.p{UIII eopo(ituvc. CI~us,efi marc ria augmentuionis,qutql
dlCI( Illaterla alt~ratlo.IIIS . vcrbl raria. in c1ementir. aqua: dt
,
ria noua,& lic du~ materia: omul in codem.
Ad primam re[ponder Aucrro. 7. meta. cô. 4 . q> accidentia materJa :1lI810nlS acm. Materia vero copolicioni aeris dt al H
(unt in duplici dfia,qua:dal1l fcparabilia ,& tune (ubie8G cct ~era pars,~ x qua côp~nic aqua,& in qua expul[a forma aqu~
l'ri Us tépore accidcnrc:ql1fdii infeparabilia , & cunc (lIbieélû II1c~oduCJt forl1J~ aerJS.:~Ia:nc ergo. Philoponus de qUollllaprfcedit il\a tipore quo ad eiu materiii,&non quo ad rocum: lC:na loqultur A nGo.cu concludlc ilia e[c inCeparatam & exi
Vt homo prfcedit riGbile ~m macwii,licet non vt homo.Seci Clenrent vna nU01ero,rone Veru nOn vn -.An de mate~la co~
~
Ina riilio nCoIl fdtisfacit qoni,immo cG f"l(d,quia tune materi .. polilÏonis,an de maceria al(cratio rllS.c:x. vna parte vldcrur q>
~~~t ~r~cedcret tépore dimenlionem, & fic po(fee e(fe fine dimcn loquai de llIate(Jd gcneratiolll ' ,fiue copofitiol1ls, quia de bJC
~'U,,~ IOne. Propterea :lI1imaduercc apud Auer . clfe propolitionê loqll u.cU) ell ill omll~bus t . tlbus pr ~ccdenttbu ,& hnlC e"po
~ ~. Vcrr. Lr i
.
.
III Cl '..unt,.rednpliffiiont,ql1f dl f alla
a~lo lite, vt on.me .alll- fino.1lI faucre VldC:l1I .vcrb~ horc, vt patet inCUCIICI' ex Jlta par
al pOt vidrrc abfolllte cG falfa , ql1f W eU1\l reduphcatlone: ce vlderur q.. dcbe~~ .llltdltgi de JI1J(cria augll1t'nraclonis, qUi::
' anim 1plic VI'dcre II1qu:mtl1
'
- anlllu 1,ll1Imo
.
cCllllaccna alcerdtlOI ,qa d, iIIa Co.! It dl(pucare , an cl~ t aétu
& v cra.n.- omne
1 talpa pôt videre illtjU:lI1tÛ animal. f. rncta.cÔ .l ' . Smliliter corpu ,ad p~tcnt i .. corpus.l\dapIJ( aGc ip(e hx.: vCrbJVciït}3
tl~propo(jto,omnis fubllantia pot f(parari ab OI cciJente inéj . maccrla',<J? hm ad" tablliJ III c l'I.e gCllcr;!clo nl ,omnibus
;j Il ~lIbnolnti.l,abroh te tl; rubGantia ol1lnls no pOt C
eparari ab p cct .Quo,1 li lit aJ aprabllia lIlatCrlX .HlélIOIIl pJca . q~i a Icr~(I~tllte, Vt pawic. imiliter Ol1lllC pril1 ' t ot ICpJr;a'" a poGe ' IClic.M cli us crgo olllnibus fup le qui de ;lU t lJ on c dl! utJt
lori inq lIantum rr i ll~: & ramen ab,rolutc 11 0• OOIl1C prlll
'
.
rol,ere IIlJCerlJl1J oIuBlOnls Inle 4r .. r.. nl, ho c efi ea l1dcIll Cunl
p Ot
poGerion, Vt pacer III mulci ~ . Er l cr Il c p.ttcc (0 1'0 corpore, vc exiCtcntcm vnalll & candelll nulllCf OC\lIl! corpo
Uo prln'a.diéluln vero Auer., .meca. imcllig't C;tIlt UIIl in re,qllod Cl ln;ltcriJ a1l810nls,ro ll c vero non ',' !la l .Aquil.n.
Sudl. de giiJ.& cor.
E il
a
en
rt
.:t'tari:l
�DE GENERA. ET CORRVP.
r:acionis infeparatam at vero, hoc cG qui:a neC)1 punltos necp N
\incas ponendum efi corporis materiam , hoc efi gcneratiôis
numero dl,ratione vero non vnum,quia panls, vt l'anis dif- maceriam,propter eafdem caufas,hoc ca, quia nihil horü per
fen ratio ne a (eipfo vr materia auétionis: & fi.c hzc vera poC fe fubCifiere potdl, ncc l'cr fc locum occupare • Q!!.àd autem
(unt apt.1ri ad matcrlam auaionis.&. fi dicas in procclfu prius loquatur de materia genuarionis,Alex3nder probat,quia in
loquucus dl de materia generationis, Dictnaum q, loquutus toto procclfu 10quutuS eGde ca.Philoponus. vero diCit,quàcl
efi ad aduerfarium,nam fi aduerfarius ponit materiam auaio ha!c cxpofitio dl parum violenta quo ad vcrborum contexois elfe corpus potentia, n'lox fequitur illud elfe materiam ge tum.f.accipcre vcrüEamé pro enim, ve\ pro quia:ideo ipCe c~
oerationis,& fic fccondum eum eadem crit auaionis , & ge- ponit de materia augmenrationis,quia de hac cœpit difpuranerationis materia,& propterea ad eum fic loquutas ea.Hzc rc,Be tuuc non corrumpit textum,fed legit fic, verumtamcn .
ex Philopono co\ligi p'o~u~t brcuibus,quf ip(e multis v.erb~s oecv punélos nccv lineas ponendum cG augmentationis cor-'
elixit.ln commentarqs dlxlmus pauca de millione, vbl am- l'oris OlateriaOl. q.d. verutamen non modo PUIl,t;a non funt
ruaduerte,<1' de mifiione diccmus pofica,nunc vero quz dici poncnda augmenratiois materia:fed neC}3linea! proprer cafdé
mus in commentariis intellige de prima Be noua mifiione cIe caufas.f.quia nuHum eorum potcfi per fe (ubfiae:rc, neCf! per
mentorum,qua! dl immediate ab elementis: no autcm de an Cc locum occup~re.Addit q, appellatione lincarum Be punao
K tiqua,cum de antiqua nulla fit quzfiio, cum ibi c1ementa fue rum Inrelligit fupcrficicm,qua! licet Cit m:rgnitudo, non tamé
runt fimul iam.De noua vero inrc\lIgas, ~ cum clementa ve poten fe: Cubfiacre,neC); locum occup:tre. (umvero diccbatur 0
niant ad miauram ab aliqull cœlefii confiirutione (v t credit cp in procclfu loquutus en de matcria generationis,Refpodee
Auer. )ibi fiunt du~ fraaiones,prima efi corporum, qua cor- Philoponus quod loquitur de ea.gratia exempli . vcl dici popora c\cmelltorum franguntu~ ~d ~inima , vt fieri. folet ~b tcll quod loquutus en ad adocrfarium vt diélum en.
1 dl.
aromatariis,quando duo fimphcla trIturantur,Be delOde mlIUud autfln cuiUJ bite ultima,materùt erat: quam neC}; fine A,n·
fëtntur:fic elementa triturant ur a vinute cœli, vcl ab aliquo
Dilud~
agente fublunari vinure cœli,& hfc en prima fraaio.hac fra l'aj?ione poJ?ibile tft effi,ne q;/ine forma..
Illud pritterea cujus bite ultima funt, matma efl:; qUa! necp c,e.' ~ul
aione &: millione prffuppofita,minima agunt , 8c rugunr l!
(orum qualitates remitcendo fe in fub(hnriis 8( qua:itaribus fine paJ?iolle aliquatldo poterit tJJè,ne'J;/ln eforma.
1
Coll!'l i9'
tandiu quadiu pr~dominetur vnum in toca mifeella : Be tune
Secundo
arguit
in
tcrrfa
figura
fic,
!inca
Be
punaum
funt
inducitur in omnibus materiis omnium ilJorum minimorum
terminns materia!,materia nOIl efi terminus materiz. igitur
vna dirpofirio faciens pro generatione forma! mi(li , & in co
matcri .. non cG pundus netJ; linea.apponir maiorcm.d. U1ud
inaati in quo iIIa inducitur. lnducitur forma miai, ica vt vnli
przterea cuius hzc "Itima (unt,m atcti:l efi. Ocinde addit mi
fit infians induaionis forma! & difp9fitionis,Be conrilluati cé
norem.d. quz necp fine pallione.hoc dico materia , qu~ necv
omnium materÎerum.d vnam materiam, & vnam quantÎca
Cine pallione aliquando poten elfc,neCf! fine forma.quafi velie
tem conuenientem formz milH.Et fi qu;rrirur quid efi il\a di
<1' fit non terminus,fed (empcr terminaca.verbum prftcrca,
L fpofieio.Medici di cu nt cam elfe complexionC1~, fille fccund~
IR gCO'
qualitatem refultanrem ex primis.verum ~e hls po~ea.lccr~ in gra!co en de.modo fic tranGuJi, vt fenfus fit :Ipertior.
Cum dixit cp impoffibile efi !mcas aut punéla clfe: materia,
in commentariisloquuti fumus de rarefaéhone, vbl debes fCl
l'e,<1' in rarcfaélione funt tres motus. Primus ~G calefa~io ~ nu~c uponie,quidnam {jt corporis materia, & poteG cxpo- P
ni (ecundum Alexandrum de matcria gcner:ttionis,& recunqua acquiritur caliditas,fine 9ua n~~ potefi ~en rarefaéllo.S~
cundus efi rarcfaaio,per qua acqulflcur rantas, qu;r ca qua" dum Philoponum de materia augmencatiollis.Cecundum Ale:
xandrum.d. llIud autem cuius bzc Cunt v.ltima,materia crOIt
us in quanto qUa! confequitur calidieatclll. Terrius efi motus
gcncrationis,hoc cG illud,cuius tinea: & punaa Cunt terlllini,
localis,qui fiecx co quia prior quacitas di~ieur m:aior, qui 010
efi materia gel1erationis.& quia quis polfe:t credere, !incas &
(US dicitur ad imaginationem mathemat/corum motus conpunaa elfe terminos marcria: gcnerationis fine medio iJli in(equeos maiorem quanritaccm.Ec cum dicis, quid acquiritur
hfrcntcs.d.quii gentrationis maeeriam nel); fine paClioe pofFer motum hune nref.télionis vtrom nouOl quantitas,diccnCibile cll eIfe, lleC}3 Cine forma.crgo linea! & pun,éla (une termi
dum q> non,Ccd prima fic rub maiori extenfione.& cum dicif
ni mlteri;r iJli inhtrentes medianre forma Be pallione, fine ~
motos rarefaélionis dl motus reali; , crgo per ipfam acquirif
bus elfe non potea materia: fccundum Philoponum vero(Ï1~
terminus realis,concedo : Ced non realieer difiinélus a priori
quit )IlIud autcm,cuius h",c funt vltima, maceria erat augme
qualleicate.acquiritur enim noua quantitas (ecundum nouum
cG corpus in :lélu : cuius tcrmini fune punéta Be
rationis,quz
lCrminum ,non aüt noua {jmplieiter. Animaduerte <1' non di
co quantir:atem m~iorem acquiri per motulll ilium localem: linez,qua materiam allgmematiolli '" qUa! cCl corpus in aélu,
(('d dico cam acquiri con(ecutiuc acquifit3 raritate. Nam rare: ncq; fine paffione pollibile cG elfe, CUOlllccelfario {jt quale ca
f aélio per fe primo efi ad ruiurem,quz efi qualitas in quanti Iidum, vcl frigidum, vcl ficcum, vcl humidnm,neq; finc for '
ta te,per fe.recundo cft ad maiorem quantieatem,ad qua feq- ma, qUa! dl cius pars elfentiaHs.Et Cic verba hore ineelligi poe,
tur occupatio maioris loci. IlIa enim qU:lI1tita, maior no acq (ulle de materia augmentationis.
Gel/era/ur igitur fimpliciter alterl4m ex altero,qurnladmo Aild. ~9'
rieur per fe primo r:lrcfaélione,fcd l'cr (c (ecundo. Prfterea.
Non acquiritur moeu locali, nam reuera ill. occupatio maio dUIn (7 in aUjs drlermillatum cft· (7 ab aliquo autem aélu ex~
rd ri s loci non dl motus localis,fed accidens confcqucns acquiCi flelltt,aut aflmili in/pede.ut igllÏs ab igl/C,dut "omo ab b0I111
tionem maioris quanti.Be fi cG motusloc3lis, non dl de loco
ne)aut ab atlu. dumm ellin: atlon duro gellerawr.
'JI'
ad lacum/ed cfi in loco, vt fupcrius diélum en.
Fit quidem igitur fimpliciter alterl4m ex allero,quelnadrno D;(~~(ft
1 dl aau corpus,& quatmus en materia au8ionis , & aquiidê
numero ,fi,panis quatenus dl mattria au8ionis, Be panis idë
a.
At lIero IICt]; pUlltlol neq; tintaI, ponendum corporis mit- dum (7 Ùl alijs cJitlum cft. Sed a quodam (7 atl/~ exiflmte, uel ".C.
ttriam,propter ca{dcm caufas.
fllIlili)ut igllis db ignc, aut ',omo ab ',omine uelab atlu. /lal1l
Oilud cb.
At tlfyO tltg; pun(fa ntlJ; lincas matcriam corporÎl ponm dur/IIII 1/0/1 a duro fit.
~11,I.9)
Nunc
cx
diais
conc\udit
qua
ratione
fe
habcnt
agcllS
Be
fa
~~r~~:::.t. dum fft,diflltlOb cdufa~..
,
lWl.c.9.'
lis u:aBis de m:atera;r feparatlone,oOendit q> cffe non pot
indlulduum {j01plicirer ~t p.u~él~ rcfpeau I!nr~, nec v~ Iinca
refpcélu corporis,quod ~nd~Ul{jblle ~ll o~nlOo t:a\c.& ait hoc
probui polfe ii(inct ratlolllbus,qUlb.us I",'pugnara e~ (epa.r~
tio,quia cune nullibi clfer. Tum. quia IIlfi~ltZ polfunc Jneelllgl
matrriz in vno mixto. Tum ctlam ob allas caufas.
R B ~ O.
Alexander hec yerb a intelligit de materia gmcrationis,Be
.cum nota cauf",~ hoc paao tnclius c(l faeete materlam gene.
C6mi.!)o.
,
,
élum,fiue generans & gcnitü.Be vult Cl' omne Cl' gcncrar gencrctur ex alio ita vt nihil generet fc,ccd fernper gencras -dif
fcr:n a genito. ~erum gg djffcrant , femper genitum cfi vcl a
gcmrante rabi fimili in Cpeelc, vcl fibi fimili in virtute: ,fin (pecie quidcm vt ignis ab igne, & homo ab hOlllinc : in virrutC
vero)yt ve;mis Be mus a eœlo,(iue foIe, nam fol ca in aau ta
le,qualc mus in potcntia,quod cG clfe victute & potcntia .Jal
ua talc.Similiter durum fit,Be non feml! a duro, (cd ab :agen;
[(Jau.
�LIBER PRIMVS
A.
te aé\u.hoc en habens pottntiam agcndi durum. & ric omnt
'Juod tit vcl fit a fimili in fpecie, vc\ limili in aétu & potemia
aéhl1a(jl~quit )fit quidem igitur fimpliciccr alterum ex alte_
rO.ita vt fcmper "cnerans fic fimplicircr aliud a gtnito. vt in
aliis.hoc efi. 7 .m~aphy .dictllm cll.Dc:c\arat tamen il~a diner
fitatem reduci ad quandam conuenientiam.d. Scd iplum genitllm fit a quodam & aétu exHlente. hoc efi qu~d c~n~enit
geniw in virtute vcl Cimili • Excmplum fecund" vt IgOiS ab
igne,aut homo ;b homint'.Excmplum primi, vt durum non
a duro fit ,ced ab agente non duro. Ee hi~ apparet gin~pte recentiores hune locum incelligunt.Cred,dere emm Anfio.declarare materiam non e{fe aétu feparatam a magnitudinibus,
quod nec verba Arifio.nec dicendi nece(fitas expofiulat.
~aC 0 .
Vtrum verba hzc de auétione an de gencratione Cimt intd
Iig en da non cCl qu~(ljo quia clare loquimr , quid dl i1lud e"
quo tanqu3m ex mater'ia altcrationis ge~eretur, quod geneB tat.ur:& vllle,q, fit corpus in aétu,q.llOI1l~~ pofitu~ efi.~<l' ~l
tcnns gcncraeio fit aleerius CJJrruptl o. Dlxle vc\ut m aills dlélu.1ll cfl,qllia dixit hoc idem primo phyfico .lbi enim cfi quz
fi~l1~ct quo modo contraria ex inlliecm generentur , cau(am
d,x,t.(cp fic ipfis aliquod commune fllblcétum.,quod dl vtro
rH:Jl fufceptiullm.& lie vult 'l'omne quod gen~ret.ur ex en. te ln aétu contrario tallquam ex mat.cria alecra.tloms,.vcl tan
q~atn ex termino a quo.Scd cum Anfiot. cœplt 10~ul de auéllo ne non video quomodo nunc tranfit ad matenam gene
nerati~nis.Fortafi-c hoc fadt vt ofiendat Cl' (imite cCl de materia auélionÏ5 & de materia generationis, quz efi alterationis l1lateria,na'm vtraq; efi enç aélu,& aélu corpus,yd forte
~oc ~aCit,quia vult fiatim loqui de ctfcétiua caufa augmenratIO~IS:& fic procedit qU-'lri Cimilitudinarie , hoc paélo,gencra
tur J~'turfimplicircr hoc efi propric vd uniuerfaliter( vt exPO~lt Phi!oponus ) al tcrum.f.corpus in aétu ex altero corpo111 ~au tanquam ex materia Jlterarionis (vt alibi diétfi dl)
Vt Id quod gemracur generatur ex corpore in aétu vt ex
hlattria OIlrcrarionis,& a'b aliquo autcll1, hoc dl ita etiâ quod
C auget~r ,augt'tur tanqu~m a caufa effeétiua ab aliquo cnte in
aétu.dlCo ab al'quo cnte in aétu aIrero duorum modo, quia
aut a fimili in Cpccie, vt homo ab hominc,& ignis ab igne:aut
b aliquo cxifiente in aélu,fiuc fit {imilc in fpecie , fiue diffimi
e, Vt durum a non fornlalietr duro/cd ab aliquo exiGente in
a~u,qllod ramen non cCl formalirer durum,[ed duricici elfe,
éllll um ,& hoc fecildo modo id quod augcrur, ab co quod au
gerur ,augeri dicirur.a c.. lido enim non duro exincnte gene_
ralltur olfa dura,& cartilagincs:Caris autcm dl, vt calidum (je
in aau produéliuo duricicl.hoc paélo exponendo, non videtur AriClo .fupcrRuus,nec exiens a propoGeo. Volo tamen vt
(ci:1S verbutn illud { gcner:1tur } 'pro augmenratur po(fe in,
telligi.nam quod augetur , generatur in maiori quatitate,na
fit maius vt poGea dicemus.& lie potcrimus dicere, 'l'Arlfi.
ex diébs infere duas canfas cius quod Jugctur.f. materiam, &
c~e~iualll,materiuJ\ quidcm eum ait. generalllr igitur fiml'liCiter ,hoc en augctur:igitur & fit maius vniuerfaliter altera
ex altero,quemaJmodum & in aliis dcterminatulll d\.CÇjnb to phyficornm. vbi di8um en quod augcrur) augcri excorpo
re aau tan qua materia aéllonis , Be ab aliquo exinentc in "élu
tan?uam a cauf:! effeaiua, vt a calido vicali.& fic intclligendo
tollJtur in niais AriGo.Înutilis digrcffio.
~Ii c9)
&
r
Jf
ria,altcutio dl corporis talis,augnlentatio CubGanti.r corpo E
rez.lgitur vna dl materia alterationis,Be augmenti.Sylfs dl
cx ambobus obliquis.inquit.~oniamvna 8è ipCa efi matcria
fubfiamiz corporez,& corporis iam talis indiuidui. Hzc dl
maior.cuiuscaufam fubdit.d.nam commune corpus nlillum
dl,&per con(equens non potdl e{fe alia materia corporis,8c
huius corporis.Omi!fa minore,addit conc1uCionë:.d. Vila erit
& magnitudinis & paffionis. Animaduerte 'l' omne quod al
[eratur efi corpus hoc,fiuc talc" vt calidum vcl frigldum <la
vt hoc & calidum altcratur ad frigidum . Omne quod auget
dl corpus,non tamcll inquantum talc calidum & frigidum.
Et fic patct mlllor q> a.lterario efi corporis talis augmentatio
corporis,(ed vna cfi materia talis corporis & c~rporis igitur
. . , & augmemi. Sed dices.
" vna dl matcria
vna & a1terauoms
al rerationis & augmenti,igitur alteratio efi augmëtum. Cui
ip(e refpondet.d.ratione quidem alter a , loco vero non altera:& fic alteratio non crit allgmitatio. Sed dices.falCum en
pamolles elfe corporis inquantum talis. Refpondec niCi paC- ft
fiones e{fcnt feparabiles Ced cum non fint feparabiles,fed om
nino in materia & hac (e~fibili materia , ideo pamones erunr
corporis vt talis,& augmentum corporis tantum, & per con
fequens licet materia fit vna amborum (ecundum fubieé\ü,
cric airera ratione.
Philoponus fic hune textum continuat, q, cum qUffiuHfet R BCO,
de materia cius, quod augetur , & dixi{fet Cl> efi corpus aélu,
ne aliquis putet hanc e{fe primam materiam , nunc docet Cl'
gcnerationis mareria,qua: dicirur corporis maeeria,cfi prima
materia i.nformis,& incorporea ex neccffitate,cum Îlt altera
ab eo,cUlm dl materia.qu~ vero efi augmcntationis materia
eadcm efi cum materia alterationis,& corpus in .. étu.Sunt cr
go vna fi,bieélo,differunt ratione. vna enim efi materia corporis,& alterationis & augl1lenrationis loco,& numero,non
tamen ratione, quia materia alterationis 8( augmentationis
efiipfum corpus in aélu:materia corporis efi mate ria prima
informn,modo corpus in aélu, & materia informis funt vnu
nutnero,non Ceparata loco.& fic differunt racione, & Cunt ea G
dem numero & 10co.Si enim in alio loco e{fet materia corpo
ris,& materia paClionum & magnitudinis, tunc in alio \oco
c{fec corpus eum (ua materia , & in alio loco c{fent paffioncs
cum fua materia.& fic l'affiolles e{fent in alio quàm in fubna,
tia corl'orca.dicit.<l!!..oniam autell\ efi, Be CubCtantiz corporez materia,& corporis talis indiuiduari( quia corpus vniuer
fale nullnm en fcparacum ab hoc corpore) quoniam inquam
cad~m dl mar~ria corporis,& huius corpo~is, cadem & pa(fiol1ls,& OIlIglllrudmis dl hoc cG eadem erit alterationi; ma
teria, Be auélionis & corpo'ris matcria,cxponi[ aurem quomo
do c:adcm,& quomodo diuerfa.& inquit. R at ione & c[entia
fep~r~ta,qu~niam m~teria corporis cn airera cius pars,&ma
tCrla mforrnls,matena ve ro augmenrationis & altcrationis
dl ipfum corpus,loco aurelll non [eparata . N~n enim potdI
materia corporis (eparari ab ipfo corpore. ~èd autem 11la~
tcr~a alrnati:>nis,& augmcnt3tionis non fit \oco Ccparata ma
te na corpons,pnet,quia aliter materia corporis eITet in vno
loco eum fuo corpore cui us efi mareria & paf!ioes & magni
tudines cut~ fua m3te~ia drent in alio lo~o, & fic c{fellt l'a(Go Il
nes,& non 111 (ubnan.ua corporea, proyrerea dicit nifi & paCfiones .cffent .rep~rablles.ergo patet quod materia corporis Be
matena au810l1ls non cadem cCt , licet numero & loco non
fint Ceparabilcs.
<lEol/iam autem en U' [ubftal/tite corporeiC materÏit ct cor
poris talis(corpllStnim commune,l/ullum)fddem U' pd./sionit
MdlliftRllm igitur ex qUtCPtis,fJ, nOIJ cft dugmenwio,tr;r
0" rndgl/itudinis tft rdtiolle quidem [epdrata , loco .tutem tlM mutatio ex potcntit l1Iagnitudine, aau al/lem nullam I,abellte
~i;Ut.Jd~. fiparata,lIifl U' pdfiiones fint flparabites.
nldgl/itudittem·fiparatmn el/im effit, quod commulle.hoc auté
.. tlur~i
<lEol/iam uero Jnateria ipfa U'[ubflantiiC corportte cft, cr !p impofiibilcfit,diaum eft prius in alijs.
cO"poris iam taüs(Nam commune corpus nufium eft)una erit
Mafliftflum igitur ex perquifltis cp 110" tR auaio tran[mu
0" rndgllitudillÎs U' pafiionis)ratione quidem altera: loco ue:::
tatio,e" potentia Inagllitudine, aélu utro tluUam lJdbentc ma=
to no" alttra,nifl pafliol/tS effillt U' ftparabiles.
gnitudinem. Separawm tllim iam t/fot commune) hoc uero ~
t(fils cxpofitls,nunc magis ad rem accedens , dec1uat vnam impofiibile,diétum efi priM.
Il e materiam augment! Sc alterarionis. Ex hoc probat.fub-
antiz corporez,& taUs determinatl corporb vnil en matc-
ANi.e 9....
Diluddl.
Icx.climc.
tiuCdc.m.
Coiii.94·
Nunc fubicélum proltimum 2ugmenti conc\udit ex diais,
SueCdc gencra.&cor.
E i ii
�DE
1 &poten fic
R li CO.
K
GENERA. ET
fillogitart~qnod alteratur no dl em in potentia,
amne quod augetur alteraL igicur nuH um ens in potentia au
gd,& per confequens auétio non pot dfe ex cnte in potentia
tan~ C;lI: (ubieéto,acccptis & Cuppofitis pmiffis ex textu nunc
diéto(inquit)Manifefium igitur ex ~quifitis pauloante, <p no
cfiauétio tran(mutatio ex potentia magnitudine,aétu vero
nullam habente magl'litudinelU • & fic (ubieétum oporter e(fe
.au qUOIntum &quale,& hoc probat.d.Separatum.n.ia e(fet
cômune,fi non ex aétu quanto & quaI! e(fer • nam vbi non Cie
c(fct,tune; auétio e(fec ex mareria,quanta (eparata a corporibus qualibus.Hoc vero 'l' impoffibJle, diétii efi prius. Sic igir
fubieétum aétionis efi corpus in aétu qualc,& quancum,& no
corpus in potentia, vcl corpus commune (eparatum.
Nunc fm Philoponum concl udit,qu~ oficn(a funt.& ingt.
ManifcOum igitur ex qu;rCitis & probatis, Cl' augmêtario no
efi tran(mut~tio ex potentia ~agniru~ine, ~au aiit n~lIa habcmc magmeudincOl.Cuius cam repeut, qUIa quod comune,
hoc dl materia e(fet quid CeparatuOl , nam fi id ex quo auget
quod augeeur,e(fce corpus poteilate,e(fet materia prima,qu!;
c(fct aut (eparata loco a corpore phyfico,aut feparata, Ç1a ni.
hi! e(fct iIIius & fic omnino aliqua rone (eparata, Vt probatü
dl.Appellauir aut materiam commune,quia( vt Philoponus
inquit )cil ,omunc omnium fubicaû. ~od vero ad vcrba
attinee,debes (circ 'l' Philoponus dicit in allo exemplari,legi
loco iIlius verbi commune, vaClmm:vt fit fcnCus,<p Ci corpus
potdtate e(fet illud ex quo augctur ,quod augetur ,tunc dare
tur vacuum (eparatum. Laborat autem de clar arc conCcqucn
tiam,quz cum lion Cint multz vtilitatis,dimitto.
AntI.e.9 r
Amplius auté,talis tranfinutatio,non augmentatt'onu pro
pria ftd generatt'onis omnino. Augmmtcttie. no rfl ill@*U!enkS
t1Z4gllitHrlÙtiS drldiMtttnttmr.dimitmtiocmt, 111 Îllal'd-mcntttm.
Ideo oportet babere aliqualn Itldgnitudùtem, id quod dugetur.
Qgdpropter lion ex mdterid fine Indgnitudine, oportet efJe dU
gmentationem ill aéium magnitudinis, generatio enùn erit ma
gis corporis,nolt augmentatio.
. .,].
Adbuc utig; T,tec tran[mutatio tlon auéiionis proprie effet,
O dUCI a.
~ d
;(l
~
.c.ç.ciuCdi (cd generdtionÎs omnino. Auéiio cnim et~ d prltexlJ.entc /nd::
L gnitudinem additio.dimillutio [ubtrttéiio. igitur quod dugetur
aliqudln oportet ,,,tbere mdgl1itudillem. OEare auélionem 110
oportet efJe ex mltterid non ql/ltllfd dd délu qUdlltdm. Effit.ll.
grnerdtio potius corporis g. d/l8io.
~1II1.9 r
Secundo:Jd idem arguit Cic, vbi (ubicélû :Juélionis clret ma
teria ens in potentia,auétio non diffc:rt a generatione,fed hoc
efi in potentia,qui:rauélio Cemper efi additio qllari ad prfexi'
nellS quantum. & fic femper augcndllm debet dft quantum,
alieer Cibi non porret ficri additio .tlInc donat conc1ulioncm
d.Q2are auaionem non oportee e(fe ex materia non quanta,
ad aélu quanram.e(fet.n.gener;jtio potius corporis qUOlnri ex
non quanto,ij :Juétio. Ex illalitera po(funt formari tres roTru roCS. nes,prim:J dl,(j fubieétum auélionis erret prima materia , tue
non differret a generationc. Secundo, auélio efi additio ad
M quancum,igitur prçexifiens fllbieaum dl quatum. Terrio,
Ci quod augetllr nullo modo fieret quant1lm corpus, Ced Colii
in finc:tunc auélio non c(fet corporis augendi a~itio, fed e~r
corporis auai gencrario.Sed dÎ(es. fuperius conc1ufit comutle (ubieaum auaionis & :!lterationis e(fe mareriam,nunc ait
{ubieétllm non e(fe matcriam. ReCpondce Cl' ibi de (ubiao co
muni,nlln( de proprio 10qulItlls en.
~od corpus.po.tenace non fit 3ugmétationis l11ateri.a,h~c
R Il C 0,
nunc pro bat Ar~fi .lt~ruI116m exp~Citioncl11 Phil~po~I._& 111
quit.Amplius aut tahs rr:mfl11utatlo,hoc en maglllcudmc fie~
ri ex nOI1 magnitudine,fed ex l113gllitud ine potdlate,no~ efi
propnllm murati?nls,qn;r.efi fm allgm_en~ati?nem fe~ CIUS~
qu;r ~m (ilbCbntia en omnmo,hoc en gI13t10nls. Qlaur ficr!
Imgnitudilû ex non magnitudine, fed ex magnitudine pote
{}3tc,non fit ;lugment:!tio,probat.nam 311gmentatio non dl
gilatio l1ugnitudlnis (cd en prfcxillentis tmgnitudinis accre
mentu~l. Non enim fit magnitudo ~er 3ugmc~tatio~1CI~, rcd
przexlClcns fit Inaior.Diminueio aue cn pr~CXlnentls mlllora
CORRVP.
memû,non.n.pcr diminutioné prior magnitudo corrîipif,& N
~lia minor gnatur led pr~cxj{}ells fit minor,~ prim erat,& in
noc apparet Cl' per auétioné /10/1 gcneretur noua quantitas,
ne c per diminutionë corrupic.Ex hoc infere, cp nOIl folum id
ex quo auaio fit,fit aétu corpus, fed ir id quod 311getllr opor
tet phabere :!Iiqua magnicudinem pr~exiilentcm & ira non
folum materia olugmenrationis oporeer elfe aétu n~agnirudi
nelll atC}J corpus,fcd ~r quod augetur cx iIla Oportct erre (or
pus,& aliqua magnitudinem. ~od vero ad verba attiner,
. hzc vcrba {id quod augctur } In Ccriptura Alexa.lcgunr id
quod fit. Verû Alexallder per fieri nOIl fimplicirer ficri intelli
git/ed ficri maius vcl minus. vnde legit ,ideo oporeec habcrc
aliqua magnitudiné id quod fit.i.id quod fic mai us vclminus.
Pr;rtcrea. Vt Philopollus in quit. Arifioe.non probauitid q<t
a.uge_tur debere llfe aliquam magnimdinê, fed tall~ coem not~one acc~pit ex co, quia fi nulla haberct, non e(fee augmenta
tlO ~a~nltUdinis: fcd cius fimpliciter gn aei o. nec alieer hanc
notlone probauit Arifio.jTlInc conc/udit propofitû principa 0
le.& inquit. ~apropter non ex materia fine magnitudine
oponet e(fe augmentatione in aétum magnitudillis , (cd fup.
ex materia, quz efi aélu corpus.na vt inquir, Gfiatio erit ma
gis corporis, q; augmentatio,na illa materia non exinens cor
pus conuer(a in (ubilanria auai fieret corpus, & lie c(fet gene
ratio corporis . ergo vtrunC}J oponet clfc aétu corpus, & id
'Juod augetur,& id quod cil materia auétionis.Sed qu~rit Phi
loponus gij id quod 3ugetur debeat e(fe aétu corpus, alioquin
per allaiont! non fier" minus, quid prohibet materiam auélionis ex qua augctur e(fe potentia corpus . Vidctur enim Cl'
fit potentia corpus .nâ vt calidü ef} porencia frigidum ,& aétu
calidii.Cic cibus eO aélu cibm,& aétu corpus corporcitate Cu:r
fpeciei:potemia vero magnitudo & corpus corporcitate , Be
mag~irudine cius quod augttur.Nam cibu.s conucrfus in cor
pus ~IUS quod augcrur,fic magnitudo vd 'lu:!ntii magnicudi. P
ne CIUS quod augerur. PI'~terea . Vt illud ex quo gnat quod
generaeur ,cil aétu corplls,& in aétu, & eil em in potêtia:aélu
quidelll proprfa fpecie: Pocentia vero fpecie cius,quod ex ipfo fit:fic iIIud ex quo aliquid augetur ,cil aétu corpus {ua propri:! magnirudine,porentia vero corpus magnitudinc eius in
cuius ClIbClantiam conuerritur . Ignis. n.ex quo fit aer, anteèV
aer fit,ex aau ignis,& potentia aer:Cic cibus ;tnte~ conuerea
tur efi aeu ccrpus rua propria magnitudine , & potent ia cor
pus magnitudine eius quod augetur. Concedit ergo Philoponus totum,& vult cp Ariflo.Cohl volucrit cp l11ateria 3ugmen
t:Jtionis (it aétu corpus falti propria l11agllitudine. cllm quo ta
men flat cam cffe potentia corpus alia rationc, ve ratio (oela
dit.Rurfus qu;rrcs vtrum id quod augctur , fÎe potentia m;J~
gnitudo:videtur quod (ic,quia en in potentia ad maioré m3~
gnirodincm.crgo cil pontcntia magnitudo.Philoponus dicic
qu\;dam,cx quiolls colligo hanc folucionem,'l' id quod augd
anrcÇi augctur cU potenria magnitudo maior èj; fit,non rame:
potentia magnirudo,éj~ enlm calidum ve quatuor fit potentia magi ca!Jdllm Çi cil, 110n tamen efi potentia calidum: ica
id quod augctur :lIIteg allgerur, efi potentia l1Jaior magnitudo 9fit,1l01l eamen cil potcntia magnitudo . Ex his fcquii q.
aliquo modo di cere po(fUl11US & matcriam magnitudinis e(fe
potel1tia corpu ,& ipfllm auglllcntabile e(fe poràia corpus,
non quidem fimpliciter ,fcd aliqua ratione, vt diétum efi.
Accipienatttll itdC]; 7nctgis,qu41 tagcntes q01/ë ct prùl~ipio,
qUdli existente ipfo augmcl/tari (J' dtnlllluiJcttufos qutermws.
S/I{cipicf/du utic]; magis tttniJ a p~ill,~pi~ lJ;;~é tal/g~ntes,
qualis cuiu{da cntis duéfiollis, (J'jm11lIl/lltloms,cas qUterlmus.
Vt res apert/us pateat , ln fpeciali quzrit de modo :!uélio,.
nis,de Cubieao CÎu haaenus cllxie.de moclo refiat dicere,quo
t'tiam & fllbieaum p:!tebit( & inquit )~\Ifcipiendul\) vtiCV rr~a
gis t:mq1l3m a princfpio q~;rfii~llell~ t31l.~~ntcs,qualis v!delrcet cntis cuiufdam,aétioms, & IInmmlltlOIS caufas qUfnmus.
hzc ql1zfiio cil magis iIIa, quia efi de modo auélionis, & de
fubieao infimlll.& fic videtl1r tangilla.licet non Cit ilIa.
Secnndum Philopollum Arifio. nUllc vult altrr:un qupliO
nis parrem perucfiigarc, vtrum.C.materi:J augmentationiç Ii~
aetu
�LIBER PRIM VS
A. :lau corpus.Cum enint probauit eant non e{fe potdlate corpus, vult perudHgare an Cit aau corpus. Refumit autem iterü
vniuerCum fermonem, & facit diuiCionem vniuerfaliorcm ar
gumentans pro vtraCj3 parte. vnde inquit. Accipiendum iraC)3
magis quafi propinquioribus faais inquifitionibus de allgmi
tatione quafi tangentes qu~aionem a principio, qualiter exifienre ipfo augmentari & diminui,cau[as qua-rimus.q.d.cum
ipfuUJ augeri & diminui exifiat quale, hoc ca habeat propriü
modum &. qualitatcm,cau[as qll~rimus illim modi • Efi ergo
intencio quzrere quale: {jt ipfum augeri:& quo modo fiat, &
caufas quzrere.& {j verba legeremur copulatiue, vr arbitror
elfe legenda,elfcllt c1ara,hoc paéto.Accipiendum itaqs magis
~uaCi tangenres qu:rfiionem a principio.& quali exiftelHe ipfo augmenrari & diminui caufas qua-ramus. &. hoc paéto ver
~a clara (unt,nec egent expo{jrione.Dicir ~nim accipielldum
Iraql magi. , hoc dl parcicularius vrrum augmenrario fir ex
B aélu corpore,dico parricularius, quoniam non folum accipie
lnus an {jr ex aétu corpore,fed.ex quali aétu corpore,quafi ra
genres totam quzfiiollem a principio.dixir ellilU quafi rangé
tes totam qua-fiionem, quia non tangit vrrunC}3 rncmbrû fed
.. lterul1l.f.an auétio fic ex corpore aétu, &. qual, aau , quod
erat alrerum quzllionis membru m, & quali exifienre ipfo au
grnCntari &. diminlli qua-ramus cauClS , cur ralc exiaat , & fi
qazremus de modo' & de cau{js modi • Ecce quolllodo nulla
'
~·C.97 efi difficulras.
. ':idetur ital];,eius quod augetur qUlCcunq; pars auéla efJè·
SIr~/uter autfm CJ' ln diminutiolle, millor gwerata efJê . A m=
pl/~s autem,aduwiente aliquo augm,ntari, CJ' recedente dimi
1I~~. Nece!Je igitur ,aut incorporeo augmmtari, aut corporeo.
Sl/gitur iflcorporeo,erit foparatmn quod commune: impofiibi
le.autem efl,a magnitudine materiam r!Je ftparabilem ,ficuti
dlélum eft prius, Si autem corporco, duo ,orpora in eodcm 10=
~o trunt , CJ' quod augetur', es quod auget. cft autem CJ' boc
lmpo)?/bile.
~.
Iir Q 'lpt
~ci~ . . yidetur igitur iam auai partem q,uamlibet cffo auûam.Si=
It,
. .côllli 71l1ltte~ uero i~ imminutiofle, immù//(tam genitam eJTe . A dhuc
~~
,
ta). adufmeflte al/quo,augeri CJ' fubtraao, minui. igitur aut cor=
C po.reo,aut incorporeo auélio eritfl'lliidem i;,corporeo, igifllr
frit fèparatum uacuum:alias commul/c. Sed impofiibile d ma'"
gni/udine materiam foparari,ut 'lu idem diélum en prius. Si ue
ro corporeo,duo in eodem loco corpor.t criÎt. ut 'l/lod augetur,
CJ' quod auget. Sed CJ' ,'oc en impo)?ibile.
~.
~g 7.
,
~6
conueniebanr,ca de loto tradebat,qll~ non concordab3t illis 1
comunibus,a loco ipfo remouit.De bis fuppoCitionibus,duas
dicit in pq;fenci rextu,tcrtia vero pofierius , procedit aüt fic,
(.uia primo fumit fuppoCitiones. fecundo mouet qonem rurus vniuerfalius.8c dicir. Vidd itaC)3 ,'cius quod augetur qua: ..
cunC)3 pars auéta elfc.Similiter aût ln diminutione , quzcunq,
pars diminuitur, vidd minor elfe gellerata.H~c dl prima. Oc
inde ponit [(cundii.&. inquit. Amplius aüt vidd quod augc:f,
adueniente aliqllo &. iIlo permanente augmentari,& rccedétc
aliquo diminui.H~c efi [econda [uppofitio. teniant poLlea a{fi
gnabit.His a"eptis,qu~rit i/lam eandem qonem, vniuerCalius
tamell, vt Philoponus innuit.&dicir. Necelfc igitur aut ip[um
quod augetur ,incorporeo augmenrari,aut corporeo.Ecce q.
ha-c qu~aio efi vniuerfalior pq;diéta,quia incorporeum comi
ner Sc corpus in potentia,& fif{lpliciter indiui{jbile.Pofira crgo diui{jone argumêtatur ad paItesC& inquit)Si igitur incor
poreo,erir Ceparatum quod commune:, hoc efi prima mate- Il
ria, qua- efi cômune omnium Cubicétum.modo impoffibile en
mareriii elfe [eparatam a magnitudine, vt ~ié!.ii efiprius. Seà
quo nia in quodii excmplari loco ilIius v~rbJ comune, Icgitur
vacuii,laborat Philoponus exponerc iIIud,& vt poffie ..CCOOI
modare ipfum verbis, verba ilIa { Impof!ibile aue dl. } Vule
vr Icgantur { &. impofiibile ca} &. ita vult per duas ratioes,
q, ArWo. probee materia augmenrationis non elfe incorpo.
reum quid. Tü quia darc'cur vacuum, vt deducir. Tu ér,quil
iml'offibile ca a magnir'odin c mareriam elfe Icpuaram, vt di
étum efi.Laborat êr fupra ilIa prçpofirione a, cum ducii a 111;a
gn irudine, quia vno modo Icgi pôr q. cCl impoffibile matcria
c(fe fcpararam 01 magrlicudine,quia de nccdiitate efi in aliquo
phyfico corpore,alio modo Cl' m;gnirudinis materia nô pot
e(fe Ccparata.~a- CI ml nOI1 finr necelfaria,non oponet corrumpant textum.DICÎnde dcOruit aliud membrum,& inquir.
Si aür ,corporco du .o corpora in codë loco erunt,&. quod au~ctur,& quod auy ct.& tenct argumentum, quia ex quo per G
nppofiriones qu: ~libet pars auéta augctur ,quflibet CI us pars
dc:bet dT" cum q' Jalibcr partc eius,quod aduenir ,quare pene.
tratio (orporun .l,ho~ aüt( VI inquir )efi impoffibile.
Sed neg; fic (;onti/lgit diccre fieri augl1lflltatiofle»l es dimi==
1/lltiol/em,ut ( 'lIm ex aqua aer. tUIlC fIlim maior tllnlor dt gene
YatlH. Non fl/im augmct/tatio hoc, {ed generatio quidem eius
;n czuod trdlifinutatur er/t,corruptio allte1n cOlltrarij, augmen
tatio .tutcm. I/futrius.
. At tlf/'O m:q;/lc cOl/tingit auéliol/cm dicerc fieri, es dimillu
tlonem,':jtwnadmodum il/tcrdum ex aqua aer. maior fllim mo
Nunc mouet quzOioncm propofiram.& petit fibi duo co. lt.s t~n'c {aéla c!Jet.llon e~im ~uélio "0C ,{cd gcneratio quidcl/l.
ccdenda,qu ~ Cibi & omnibus patcllt.Primum, qua-Iibet pars euur ~I' q/tod .tranfinutatlo ml . corruptio uero contrarij ,{cd
;Juéti cfi alléta.Sccundum , omne quod augetur , augetur Cibi <tuél/lo IJcutr/ur.
aliquo aduenit:ntc.ha-e omnes concedunr,tunc quzrit de iIIo
aduenicntc, vc1 cfi corporeutll quid incorporcum ,non incor
poreum, quia tunc erit aliquod [cpararulll commune incorporeum prfexjficflS ante auétioncm: & fic quiitum e(fet a no,
l) qU~nro . Si corporeum , tune quod augetur & quod adumit
e~unt fimu! in codem loco,& fic pellctrario corporum.qu:r:_
~Q C
(lJo
h:rc patet in texru & litera etiam.
O.
Mota qu~Oione,& pofita intemionc,nuc cxcquitur, Be pri
ln? fecundum Philoponum accipit trc~ Cuppofirioncs. ~'3ru
prUl1a C{l,qu~\iber pars autH augetur. $ecûda ca auaio fir ali
~uo CXtrlnfecus accidite.Tertia,qllod augetur ,permanct in
Ua forma (eruatum. Vult igieur Philoponus, Cl' AriGo.~ has
ttes ~uppofitjones fe regulet in r.ota materia de auétionc.naDl
qu~ Illis (uppofitioniblls conueniunt, crunt bene de augnlC:n
tatlone diaa:quf no polfunt Aare Will iIlis fuppofitionibm,
n~n e~unt de ;augmentatione bene dlaa . H:rc tradcndi via
( ratt~nabills,& ab Arino.alibi obCeruata. rationabilis quidê
/~ Phllopollus Inquit )quia culuOibet dCll1onClratloni, prinr~~bm funt communes anlmi conccptioc~ . Ab AriAotcJe \fC
cit po~r.uat~,qui;a'4.phy{jcorum in rraaando de loco ira feco~ ult.em m COll'lll1unes ruppofitioncs, & ca, quz de loco
hlunlter COl1ceduntur ,ponca (git de \oco, & ea,qu~ iIIis
."
"
And.c,!).;
O/fucida.
le '.ciufdi
S:C'cun.dam Cuppo!irioncm quidam ncgarGt, dicentcs !il11u\
('61%1t DI
fiel'I aUalonem,& gencrationi:\& non pcr aliql1id adueniens.
vt fit ex aqua acr, vbi aer incrcrcit,nullo adueniente. Aut fl)r
tl; hfe dl riiCio antiquorii,qui Coluere folcbant qonë.d. auaio
né fieri per alrerius rci corruptionem, &. hfc expofitio cO me
llor. Contra arguir, quia runc auétio non diffcrret a giiiltioe
11a dii ex aqua aer fit dcfinit aqua.glial aer.& fic definit vnu~
Il
c~~trariû~generaf alterum .igirur auétio c(fer gno, & lion ad
dmo partis ad partcm, vt fuppo(uit.qua! dicit,patenr.
. ~ic 6111 ~hiloponum r.cmol~et ~num dubium , flam porrct RaCa.
dICI,CI' aualo dl gcneratlo malons corpori ex minori corru
pro,& dimjn~rio concra. & fic Ilon [equitur pcnetratio corporum, velutl cum mutatur aqua in acre maior faéta dl fubfiantia ex minorl,fic in diminutione mut~f minor magnitudo per ci us corruptioné in minoré.Contra obijcir Mm. quia
t~nc auétio n~n ~ifferret a gouione. Pr~[erC3,Efi .contra ret'
Clam (uppoCirlone. diccbamlls.n. quod OIligmencablle perma_
nct [cruatü in eim forma & Cubfianria(inquir). [ed neCll fic cô
tingit diccre fieri augmen'tarioné 8c dllninurio~é, vcl~.ti cli fic
ex aqua acr J.per corruption': min oris corpons , & gnarionê
maioris,quia tune maior [Umor e(fet goatus. & fic ilUaÜ elfcc
gcnitG,quod falfum dl,non.n .augmcntatio dl hoc, [d eiu~
Suef.de gna.& cor.
E iiii
�DE GENERA.
.
1 quidcllJ in quod trahfmutatur. Caeris,rrit gtncrario,corruptio autelll contr;lrii.f.3quœ , augmcntatio autenl nellrrius.f.
aqua: neq; acris. Mouet hic Philoponus qua:fiionem in
p oni.
gener.arione aqua: ex aerc,nam li aqua polfct fieri ex aerc,eu
aer ex quo fi r ,fit maior aqua ex ipfo genita,eune derclinque
ret
vacuum. Pnrte.ea.Et Ci ex aqua ficrce aer,tune prius fuiC
Prima p5.
fer vaeuum,ad quod aer faaus replendum mouebicur. Narrat vnam opinionelll,qua: voluir, <l' non potcLl aqua ex acre
fini,quin tamum aeris ex aqua ex r(gione eOI)traria fiat, ve
fi in rcgione nonra ex acre fir vn agleba aquf,in regione oppoCita ex aqua fit vna gleba anis, & tune ha:e pofitio vult cp
corn genereeur aqua ex acre,ur totus moueatur ad replendu
loeum in quo crOIt acr (orruptus.Qua: omnia tanquam abCur
da repellit, Tum quia tune ad gencrationem parua: parti eul~
aqu3e oportcret rorum a(rem moue ri quod eLl ( ·0 nt fa expe ,
rientiam:Tum quia non oporcetvt pa'rua aqua ex acre faéta,
Sol'.Phil~ alibi fiat aer ex tanta 3qoa. Tandem refpondet,cr non opor
pero
ter derelinqui vacuum, quia aer derc\iaus rarefit, & repl~t
K vacuum.& Cic fi ex aqua tit aer ,non op onet vt pr~fir vacuu,
quia aer condenfatur.
~ophiln ne~;
Oilucida.
k .c.ciufclë
Sed aut nuUius,.!ut fi quid commune amborum cxiftit,eius
tJuod generatur, cq' eius quod corrumpitur. uerbi gratia,fi cor
pus. A'lua autem non auéla eft,neq; aer,[ed bac quidetn depe=rijt, boc autem generatultl eft. corpus itai]; eft, fi quid auélum
cn.(ed 6' boc,impofiibile. Oporttt enim (aluare,ratione inexi
fientia ei quod augetur (J' diminuitur.
Amplius aut nullius,aut fi quid commune utrlfq; e1l,uideli
cet genito 6' corrupto: ut fi corpus aqua non auéla est. neque
aer. nam hoc quidem deperijt. rUud urro faélum e~. corpus ue:::
ro fiquidem tleZ augetur. etiam U hoc impofiibile. oportet. n.
ratiol1e foLuare ea qUd: infunt auélo cq' imminuto.
ET
CORR VP+
auétaefi,neC}3 aer ,ced hoc quidcm dcperiit.Caqua hoc -:tutem ~
Ccilicet a~r gene.rat~m en,corpus.(communc efi: quod auge
turJi qU/dem a"quld auaum efi. C2.!!od vero ad vcrba auinet, verbum.iIlud { autcm} eum dicitur { corpus auté eLl}
corrupr~ legltur,& non efi necclfarium, quia rcxtus efi fufpt
fiuus ,CUIUS (ufpc~.fio,terminarur ibi { C~rpus itaq; } & propterea dcbcr I~g"taq;,quod gra:c~ en JI.. vnde legatur totus
fic/cd aut nulltus dl aualo,aut cu,ufdam communis fiquid
commune amborllm efi,cius quod generatur & du's quod
corrumpitur, Vt fi illud commune fit corpus, aqua non au
éta efi,ncC}3 ac~ ,.Ced hoc q~lide~ depc~iit.C.aqu2l,hoc auti generatu~ efi.ferbcet acr,1i III qua o 111 111 a ha:c funt,corpl1s itaC}3
cCl:~fi9U1d auéturn eO.Dicit autem hoc rurfus elfe illlpoffibile,
q~la ln vera pofitionc,atC}3 declaratione ipCius augmcnra cioms oponet Caluarc omnia ca, qua: rationabiliter inexiaunt ci
quod au~etur ~ diminllitur. nam( Vt diximus) fi qua: de augmel1t~tlone dlcimus,ilIis communibus non cQuellium, h~c 0
de a~étlone non cru nt bene diaa. An vero iIIa tria (aluari poC
~nt,m tcxtu (equenti dic~nrur • Dicit tam': Philoponus quod
lCl:ud commune corpus aeri & aqua: efi fiaio , quia nullum co
~une corpus datur pra:ter fingularia corpora , & fic dicerc
lfiud cLl mera fiaio.
~d:C autem{unt tria, quorum U/~um eft, quacunq; partem
malorem fier; dus qUd: augetl~r magnitudinis. uerbi gratia.fl
caro,carnis. Et adueniente aliquo. Et tertitmz, ut[aluetur qéf
&
.dugetur cq'maneat. Cum cnim generatur aliquidflmpliClter,
aut corrumpitur,non matzet. Cum autem alteratur,aut auge::
tur,aut minuitur,manet idem quod augetur,aut alteratur.
SUllt ~ute~ tria bd:c quorum unum en quidem qualibet p:tr
te~l eff!cz mal~rem magnitudillis auélte. ut caro, camis . u '}
allqmd aduenlat. 0' tertium ~ taluetur auélum 0' remaneat.
ln gene~atio1Ze q~idem et/im fimpliciter Jeu corruptione, nil}il
mal/et,ln alteratlolle uel auélione, aut minutiolle. Inallet idem p
auélum uel alteratum.
Sccundo eandem re(ponfioncmeonfutat fic, in auétion e
:a
liquid
:lUgctur, ver nihil.nihil augeri dicj flon potefi. igitu r
L
aliquid,auc aer ,:lut aqua , ae commune vtriCque corpus. non
· arguit .& petit tria elfe auétioni necelfaria vr cp ""
rA~f
A perclUs
aqua vc\ acr ,quia aqua definir,& acr nt, nec CQml1lune corpus,quia cum ifiud varietur de elfe aqueo ad elfe acreum ,cor qua:hber pars au.étl ~ugeatu r, . vt fi caro augetur pars carnis
pus idem numero elfe non poteLl (ub vtr0q3 termino . quare qua:lrber.& vt altqmd de fons adueniat.vt idem numero aunon crit auétio,quia de ratione auétionis efi vt id cm Caluetl1r aum maneat in principio & fine . Ex his polfunt formari rres
in vtroC}3 termino(inquir.) Amplius aut nullim (ubaudi aétio rationeç, licer Aril1ott:les former iftam tantum . omne quod
crir,aut fi quid commune: vtriCt}J dl vide!icet gcnito & corr u auge tur manet per terriam,quod gcncratur non mantt, igipto vt fi corpus. quafi dicat. vel nihil en com une, vd aliquod tur gcneratum non augetur.3t per primam, fciliccr conditio
corpus communc .vcrbum ampli us gra-ce:, cCl all a: quod po , nem, arguo.quod augctur (ecundum fc & quodliber fui ip(o
tdl latine accipi pro etiam & pro amplius 8(. cfrcris id gmus. mal1Cnrc augetur ,quod generatur non (ecundum Ce & quodTune de.clarat non polfe: elfe corpus commune.d. aqlla non libet Cui ipfo marlente 3ugetur . igltur generarum 110n 311ge~
:méta ell,tra Vt fit i1lud commune corpus:neC}3 acr. Cll iut cau tur.Amp!ius & rertio,quod augcrur rccipir aliql1id de foris,
fam (ubdit,nam hoc quidc:m vt aqua deperiit . I1lud vero fa- Ced gCI\1tum nihil de foris reciplt,& fic idem quod prim. veraum efi Vt acr.Be lic nullum horulU . vcrbutn nam gra:cc cCl: ba pllt ellt.
RaCO.
alla,quod acccpi pro nam" quia reddit canfam. dtinde ofi(lIE n ll ~l c rat illa t.ria, Be oOendir , q> dicenti auétionem cffc
dit non polfe erre corpus commu ne.d. corpus vero liquidcm g ellCra~ , onem l1l;lIor!s corpori ex rninori,non potefi (eru~
,\
vc\ augctur ,criam & hoc impolfibile:. oponct cnim ratio ne re .duo llJ?rlll1l,& prJl11~ ellumer:lt illalccunda ibi { Si it31;
faluare ca quz infunc auéto & imll1inuto . modo talc corpus ~m ~r:rd,aa. } Oftendlt quol1lodo Ilon ,pottCl illa (aluare.&
M commune non ("Iuarur idem nuoltro,quia fubOantialiter va Inq,~,r•.H~c :ltIremtr.~uz communiter in(unt ci quod augd,
riatur de elfe aqueCJ in aerel1l1l . qllare dici non potefi aerem & ~,mmmtu~ ,~unt trJa,~uorum Vnum en qu;icuncp parce.m
augeri,eo Cl> ex aqua gcnererur.
ma,orem lien CIUS ~agnltudinis, qua: 311getur. vcrbi gr:lt,a~
Alia rc(po(io elfe potdl,q, eum ex aql1a augetur & fi~ .3er, fi caro augetur ,quacunqi partem carnis fieri maiorem. SecU
J\BC 0 , ncCfJ aer :tugetur ,neq; :JC)ua, Ced quodd am commune corpus
dum eO,,& quod <lugerur adueniente aliquo & illo manentC
acri & aqu z :lic ctiam nec cibus augcrurl, nec corpus anima- ;lI1g~ri.Et. tcrtium, vt fall1e[ur quod augetur ,& manc:at,qllod
Win (cd quoddam corpus vtriC}3 commune. Contra obiicir,
ten,um I"er communiter ponatllr ab omnibus, illud pro bac
vt d~Oru:tt,q, i1\ud quod augctttr , non rolTit elfe comlllune (& inquit ) Cum enim generarur aliquid limplicirer, aut cor~
corpus vtriCq; coml1lune,r~petit omnia mcmbra , & fingu!~ rllmpirur aliquid fimplicircr ,non manet.CuOl alltem alrerac,
rcfutat & dicit.$ed :Iut nulhus (fi auaio (cHicct ncque acri', :Iut lIogctur ,aut minl1itur,milner jdem quod 3ugetur ,Be mlne'l3 a q~~ aut cLl aliCllius Cupplc corporis commpnis ~ fiquid nuirur,& altcratur.ha:c patent ex ditfercriis Cuperius alfigna~
commune' corpus amborum cxinit C(Hicet cius quod genera tis inter gcnerariollcm,& i1lterationem~& auBionem.Diélîl
tur fcHi cer 2tris & ci us quod corrumpitur.f.aqu3e. vcrbi gra' cCl: cnim (upcrius q> generatio efi mutatio non permanente
tia. Ii eomlllune'ïllud fit corpus vrri{~ commune. ELl ergo (0 (ubicéto:alteratjo vero)& qUI:C""'13 alia tranCmutatio en mU
,
lutio.CC» ne~ aer ,neCj3 aqu3, (cd COlllmune corpus augerur. ratio permanente Cubieéto.& fic de hisrribus, folum terrlurfl
~I
Rcpetit ergo iterum dcOru8ionem iIlorum duorum . Delnde probauit.c:rtcra (uppo(uit.
tranfit ad rcprobandum hoc ccrrium,& inquit.Sed fi aqua no
Sed tum quidé paftio,tum aüt nlilgllituao) cddé fion mallet• .
Verum
c'l5m t 99
a.
�LIBER PRIMVS
;7
1ierum null.t quidé p..tflio,nullaue magnitudo eadé mallet.
quod augetur non pcrmanr.t,fe.dlit , quod dl conrn tt'niii. E
Sed dices in al1étiqne & alteratione palrio & magnitudo Patet igitur, quod augmentario non ca generatio maioris
m cdo non manent. igitur non diffcrl1l1t a gnarione,iam fo- corporis ex minori. nec dici potdi quàd commune corlutum dl,,!, diffcrcnria ca penes fubie8:11I11,quia quod augef pus .1ugetur • Nam cum i\lua communc corpus mutetur de
aqueo e(fe ad aereum , non manet idem numero imma
vc! a!tcrarur dl,non amem quod gcneratur.
.
~RCO.
nec .idem fp~cie. Przrerca. Non augetur aliquo lpfi adv erba h~e in comtnentar~s diui(il11us a prioribus , Ced ta uel11ente'&
111 co manenrc. ergo nullo mod.o pofitia iIIa fiamell dcbcnr cum prioribus continua legi,hoe paéto.Cul11.n.
re potefi.
genet atur aliquid (impllciter ,aut corrumpitur, non manct:
· Q!j~r~t aut~1n ali'luis , (J' quid fit quod augetur .utrum Allti.c.ae.i
cum autem altcratl.r au~ augctur, aut minuitur , manct idê,
CUI
~ppomtur allquid r uerbi grat ia. quid crus augedt boc
quod augetur,Be alrcratur ~&.q.d.& Iicet qll<?4 aug'f.1~r.,.& al
ttratur maneat,tamcn tUI11 quidcl11 pa(flo, tum aur~m ma- maLUs,quod autem. auge: cibus,noll. Q!!âre igitur, lion am ..
~nirudo cadcm non manct .nam in ipCa alrcrarioe prior paf- bo auéta [unt f malUs,.cmm quod .tp pOl/itur) u eo cui,.quem=
fio corrumpitur,& alia gcnnatl1r .in ipfa amem augmentatione fim ili ter.& fic fubieétum manct accidcntia l1lutantur. admodum quando mifles a'lute uinum. fimiliter en;,n , plus
& ru inrelligas,Cl' non manct eadem pamo quin au~ corrul1l utrull'lue.
B parur, aur varierur fccundum inten(um vel remi(fum : nec . J?~bitabit auttm quiffiiJ , quidue fit 'luod dugrtur utrum Difucida.
lIlanct cadcm magnitudo , quin v.uictur Cccüdum tn diorem Id CUI apponitur) utpote fi ip[um maius crus augetur. cibus .te c.ciu(dI
f
V~I minor cm ext êfioncm,quia( vt fupcrius diétul1l dl )in au
utro quod augetur lion propter quid utique ambo nonauai
étlo ne non corrumpitur ,nec gencrarur Iimplicircr magniru
do/cd fir maior vcl minor gcrar.ln alreratione vero aliqua fu~t. maius enim trit quod u id cui:'luemadmodum cum quis
do ex toto paffio corrUmpiil1r ,aliqfi variatur Cccund'um ma mifc~erit uillum a'lute. Similiter enim utrunq; erit plus.
gis vcl milllls .'Herc fune tria, qua: concedunrur de omni co
· Clrca nunc diéta mouet qoncm vidc\icetvtlf id augcatur 'COa!Z.,e.i
quod :lllgctur,& diminllitur ,quorum duo non proballit,fcd CUI fit additio, vt animal ipCum.an id quod addituraut vtruqJ:
fUOlplit ranquam.communiter conce(fa ab omnibus, reniü & ~r~uit utrüq, fic.quod maius tit in tine augçf.vtrüqJ maius
vero probauit.Philoponus vero vellevidctu r,'1' Aria.hic r_e tit Ig.lt?r vtrüC}l augctur.minor probatur in exemplo miŒu
~noueat dubitationcm , quia dici po(fet in auétione manere ra: VI~I cum aqua, vbi ambo auéta funt.& ql1~ ciicit, patent.
~dcm trine diméfionàtum, vt fubieétum,& fic potCa dici , Cl' . AOImaduerre <p dl1biratio ha:c cxoritur ex recunda & ter
Ua auétionis conditionibus.nam diétum ca auélioncm effici
JO generatione aeris ex aqua remanet trine dimenlionatum \
& lion corrumpitur ,hoc relllouens inquit. Cl' nec parno, ntC aliquo adut'nicmc.ltemC}l iIIo cui aducnit (3Iuato. Et ita duo
~: ,
magni tudo manet in gencratione acris ex aqua. & fic Phi!o conc~rrtJnt videl icct adueniés,& id cui aduenit.hinc qUfClio
,.
exorltur ,an vidclicet adueniens ipfum increfcat.an id cui.ad
PO ilUS h~c verba non ad proximOi copulat, (c d vult per ha:c
Vel ba A ri(.rcmoui(fe hanc cacita obieélioncm. Tu vero co- uenit, vc\ vtr~ ; .
Vr Philoponus inquit,antequam AriG.perfeéte matcriam RBC 0:
{idera h;[e ,quia non funt magnf neccftit2cis.
de
augmentatione dilucidet, quot quis de augmentatione
Si itaq; erÙ prtediéta augmmtatio,contitlget nullo aducllié
mo?cre potui(fet,tum dubia ,tum ql1~(jra, mouct,& in finltZancl1tc augeri) u nuUo rfcedentc diminui, U tlO ma gull.s (uam fenrenriam affcrr ,quonia dubtis propolitis, 8( cô G
c tc),tcq;
ne rc guod dugftur.[cd hoc [aiuare op orcet . fupponuur CI/lm uemenrer re(olutis facilius de augmentatione diluc·idatio to
ctugmcntatio ,taüs.
ra apparebit.Mouct crgo nunc deaugmemationc AriClote.
At fi diéta frit auétio,contingit IIulio duenientt,ntg;[al= (vt Phl~opo.n us inql1it) duboncm propriam,& pcculiarcm:
uato augeri. u nuUo [ubtraéto,diminui) neg;[aluari) quod qUf( vt Ita dlxcrim )p1erü'l3 currit 12 (cholas. Et qu~rit vtrü
fint: quI' ~Ilge~tur ,~n Colum id,cui apponirur ,en auté
ctugetur. Sed oportet hoc faluare.nam exin.it auflio ciu[modi. vtracv
hzc quzfilo rat,onahs,ql1Ja utraC}} vicfenrur e(fe: faéta maioViti 010 conc\udit inte:ntum. d. At fi ditla gener'llio crit ra, v~lut re: habet in vlno, Be aqua . Cum cnlm mirce:as vino
auétio,cotingir nullo aduenienre,necv (a!uato,augcri. & nul aqu.am, ~trü'V Be vinum & aqua vidcntur dfe faéta ampt'i;'10 (ubtraéto,diminUl,nc~ raluari quod allgctur ,modo diélü ra(lOqult) ~~rcr ami aliquis & quid fit quod augcrllr vt
dl dcbere (aluari,nam anétio exifHr eiuftnodi,hoc dl talis ve corpus,cui apponitur aliql1id . v .g.fi quid augcat crus fJ'Cic~
auétUI1l Caluctur.vcrbum cxjO:it gra:ce cO: hypoccite, latine do .hoc crus maius,quod alité auget cibus nOI1 augetur. q.d.
cG (ub ~citu r ,melius Conat cxifl:ir, ve tranUuli.Ex his pater au fi clbus augc:t crus,& cibus 110n :lugcrur: quare igitur no am
q, ambo auéta fint,l13m hfC duo
élionem non cffici pcr gcnerationem, vr quando ex aqua aer bo au~a fnnt.vidcrur
o.
fir,neqi per pra:cedenris rei corruprionem, vt dixcrunr an- fimullUnéla quod appOl1ltllr & id cui apponitl1r maim (unt
qucmadmodum ql1~do mire s aqll~ vinum (jn~pIiCltcr plu;
tiqui .& (IC nec gcncratio,ncc corruprio dl allétio, neqJ fU
vtrüC}l,crgo
cCl qUd'Clio,clIm ci~~s qui apPo:litur non auge"
bicétum auétionis vcl minutionis dl cns potentia vt matetur,
vtrllm
augcatu~
corpus CUI "bus apponitur ~an aggrega
ria prima,fcd ens aétu corporis , quod (ub vtroque termino
~um_ex ~troqJ,& vldetur Cl' :lggregatum, quia iIIud dl ma. H
rtl1lant't. .
IUS,q pnm trat.
Elnarratis iIIis tribus, qu~ communiter conccdûtur de co
A,~ quolliam '1Uius quidcm manet (ubftalltia,buius auttm Ant
q~10d augctur ,nunc concludit,q. qui didt augment<ltionelll
te generuionem maioris corporis ex minori ut aeri ex aéj, 1/011. /;crbi gratid. dbi! Q!!olli. tln er ibi domillans dicitur;,~
vc1 '1' i\lud tertium commune corpus 2ugeatur, non potdl m/~iollt,l/t ~uolliam uillum.facit ellùn uilli opus)fed no aqud!
~~Iuare duo iIIorü( & inquit )Si it:lCJ3 pr~djét3 generatio ma- wllllcrfa Inlfèurd.
l?ris corporis ex minori vt iIIa :leris ex aqua fic augmenta_
· ~ ut quolliam l~lIills jitbftdl/tia mali et . lUills uero IItpote
tlo,Continget nul\o extrin(ccus accedente,ne'fl co manente
;augeri,& l'tUllo recedente ciiminui,hoc ca vnulll , quod de- c~bll/.on ..Ndm U l/I11ÎS,illlniftione pr.edominari dicitur. ucIu
flru~1I1t,& contingit non n1ancre) ql10d augcrur , & hoc cG tl qUIa I/lllum. Exercet eIIim uin; OplU miflllra uniuer{a, 1I01~
tc:rrlUIl1 qllod deO:ruiit,fcd hoc,immo h~c duo (aluue oPQr auttmaqu~.
tC:t.fupponitur euim at/~mellt<ltio talis,fubaudi vr de co qcf
~cfpondct AriO:.l1on ~ngeri 3dllenicns,(ed ip(um cui ad_ Diludcb.
~~Rerllr h:tc tria concediirur.Q!lod at/rem h:rc duo dcnru at 1lC11It. Et hoc proh.1r rri r lr citer hicYr mo, quia id cui .. due tc.c,ciufdi
ICcns ha:c,patet.qllia CUOI generarll acr, on gcnt:(<It Ir . Ii nit faillatur in tOto motu Et hoc air.Aut ql10n iam huiuç Cciii
Cl,uo aducnlcnte & ro in Îp(o Jere mancnrcJrcl corrupto po cet tui aduenir fubChntia mante. rUim vero, vtpote cibi no.
rI corpore (cilicct aqua,& ipro acre ex ca f;1tlO,& fic lion (:'1 (ub~t1di maMcr. Sccund , id cui "ducnit pr~do11linari ditl_
Q~nt (ecundunl,!1ee. Caluant t rtium, quia acr non crat. ergo tur III fine.' gitur ipfum aogctur.d.nam &'il\ his. (ubaudi cui
fi
cn!m
4
C.,o.
1
•
�DE GENERA. ET ' CORRVP.
aduenit in miClione prEdominari dicitur. Tertio, in mifiura teratum e!re( inquie )Similiter aueem & in alteration~ fi ma N
vbi vinum excrefcir, vinum auge~ur '&,non a~ua,q~ando ~ ner caro cxi~ens,8(, I~tà efi quod ahquiden permanen::pafdeDl tora mifiura exercer ~f;n1in!,qUla (fpe mebnat. non fio, aueem ahqua eXlfilt earum pa!fiollum,qua: funt per 1é:,<1
autem aqu~(inquir) V duti qu ia-linum"fub~u,di pr:rd~llIi pnus non eXlnebat,ho~.f.caro alteratum efi quia pamo non
nacur ,dicirur vinum augeri . Ex-cffCr-emm ~IIlI, opus mlfi~ permancr,~ullJ pnus no erat , & caro mallet .lic igicur inter
.c-;r ....Hiucrfa,non autem a qua: . His tribus ratloOlbus parer ICi augmentaClollem & aleerationé en prima {jmilieudo eX par
te elUs,quod m utatl1r ,nam in v~ra'V fubiedum dl, qd' muaugcri,cui fir additio.
Ra CO.
Q!!"rfiionem mot3m foillir , & vult q> illud cui apponiru~ Utur.' ~od vero ad verba awnee, cû dicit,quod pamo en
(olulnmodo diccndum efi,Cl' audum fit. ver.g. li crus {jt CUI { ~aru,m qu:r per fe infune } n01l jn~~per fe vt 10apponirur,& nurrimentum lit,quod apponicur :crus & non qu~tur 10 ponerioribus, k!d l'Ide pr~ i&~
nutrimentum diceretur audum dfe. Cuius C3ufam affc:rr ex ~ ,fJ(~,qYQ, ~gdg III~ & ,ahdi{~ inGuu fer fe,-quia intertio cocelfo quia id,quod augecur,oporret, vr pc:rmanc~r. ~t-Ct71 patl,&: hUII CXli lI~fecundum-hahit-udlllem
at cru. permanet, non autem nutrimel-tum , quod ~duelll,t: ad ~litl4,.\fClntj dc.xcrIlRt-&1illifh am rutUIIt COlomnr-H1 habi
Hoc cnim mutatur fecundum fubfiannam.crgo ratlonablh ~Im ad allm:hDeinde ponit di!fimilicudinem quanto ad id
"., ~ .:<
'
ter crus diccrur auétllm e(fe non autcm nutrimentum quo.! quo fic mutatio in texcu fequenei , vc dicemus.
aduc~ir, & hoc inquit.An qu'oniam huius,C.cruris manct ~ub
Q!!o autem alteratum eft,boc quandoq; quiclem nibil pap AnI,,~1
("
nantla: hui us autem ,f. quod aduenit , non man~t fubfiant'~'
fum
efl~qudncloq; auem 0' iUud. Sed alttTans eJ' principiuln
K v.g,cibi ergo quod auoetur dl: erus,eui apponttur. Ad exc,
l:>' d
'n.
&
'
motus,m
eo quod augmmtatur ~ alteratur. In his CNim InOC:: 0
plum vero refpondee q. quan 0 in mlnura ex aqua vl,no!
"
vinum prfdominacur,quod fit quando parnm de aqua CI ml u~n~'J~oniam 0' ingrediens generaretur utiq; maius , 0' de
(cerur: vinum videtur allgeri,qm illud permancr,& aqua ap
"PieS Id corpus.uerbi gratia ingrcdims fiat utiq;JPiritus
po(jra quali corrumpicur & mutarur in vinum,& (jc vinum
fid
corrumpitur hoc patims,O' mouens non in boc.
viderur aoétum,quia ipfUlnvidetur permanere, vnde inquit .
Q!!o
uero a[teratut-, modo 'lu idem non pd/Jum elt , modo Dildd~
quoniam & ibi dominans dicirur in mifiione, vr quoniam vi
7,.'
num 1 hoc efi.quia vero in i11l mifiione vini & aqua: pdomina uero cil iUud, quare e:J' ipfum alterans 1 ~ipimn motus "."ei~~
<G- "-;~,, ~ ..~ tur vinum.f.aqua pauca a ppofie~, vinum dicÎtur augeri I~ge .:HiJ iIL /1 ,,80, t!f'îfltm#~J1l1}is enim mouenS efi,llam 0' ipc::
1 ~~,...~!verba,q u onia m & in mifiiolle dOlllinans dicieur fubau dl ôlU fum adueniens potius gencratur Ùl.tn, atq; corpus eo frUt1lS,
1
)' ..n . I.7l geri, vr quoniam vinuOl dominarur, vinum augeru r . ~od
uelutifi adueniens efJè JPiritus , uerum corruptum effit iUud
vero vinum audum fit ,quando pr~d ominatur ,probat,nam
patiensO'
flon mou tllS li' illo.
pauco aqu:r appofieo,mifiura il/a ~dt vin~t-""H-.on~m;-&
'1
rnCI'd enter tn
a teratione declarauit ea qUf in audio e:nGc co:;;,II~'
...
nonaqu:r--cum ('a lefaciat . ergo cum pr:rdomina~ur vmu,llI.!
quoniam iIIud permamt,& aqu3 corrumpicur, vldeturvmu vero quocuplcx lit in ipfa audione alrerans.exponit,& vule
e(fe audum . Conera autem fit li vinum lic p~ucum , & aqua e~~ duple,x, Vt alcerans pa(f~m,& alcerans non pa(ful11. AI.;
m ~ll,ra,erir enim tune aqua a~éta,no vinum,~uia.QJa ma~cr, te. ~ n~ qUldem non pa(fum,ld efi , quod efi principiul1l mo& VIOUIll corrumpicllr ,cum Ilia (eFuee propr-~m ,p-oteHtnm uens ln audo Be alrerato, vr forte efi anima ip(a. Aleerans al
non vinum,$cd fiac mifilo exaqua & vino œquahbus,& qu ~ teratum,dl ~dueniens vr cibus,quiquidcm in quantum quidê P
L r,o quid augc:runRcfpondct Philoponus.& dicit,' qm vtrii'l3 conuertltur 10 nouam rem gencratur ,alccratur:ve vero adp a(fum cfl, vrrûcv e(fe au dom: vtrii'F enim ~aCltur ab, al[e- ueniell~ c~ ,~lrcrat ( inquic, ) Q..!!,o vero al rcraeur ,hoc efi fic
ro,ergo vrrunque audum eO.Aliter refpol1l:ec & mclms,& alec:ratlo ln Ip(O vino,modo, quidel11 non palTul1l efi, nec al
vtrûcp efi corruptum,& ita neutrum augetur, cuius f! gn~m teratum:modo vero efi illud vidc\icet pa(fum & alteratum.
en, quia neued' potdlas & adio fynccra feru ar.ergo vtruqJ verbum iIlud modo.gr:rcc cfi oee,lacine interdul11 ,hic tamé
en corruptum, Animaduertc( vt Philoponus in quit )~ 1115 fic eranfluli, vt fen(ïls pateat . Hanc dlfferentiam conc1udens
& illius cxplanaeioncm air, quare & ipfum altcrans princi'i~ m-i-I«nf-Ht \l aide abe4i~ccepit iFm aug~Ùatioll'1J 1 .
pium motus erit in audo,& alteratio. In his enim moués dl,
mm-fy ~ pernl.1ncf-C~ fQU»;l ,lltq; o Amiui4H pi r,
ve anima, verbum iflud qu a re,gr~ce en alla, quod latine dl,
a~wr,id c:ofoluffi.t~m-add i tiQRe maiu5-tir.
turn (ed,euro oie, vftlS tamen dus aliquado efi pro ipfo quare,
Similitcr (7 if, al teratiollc,jl mantt caro txiftens et quod vt hic accipieur.declarat deindc quo modo cibl1S efi alrera&li.C.10f
aliqllid eft,paflio auteln aliqua exifiit tarum 'lUte ftcuI/du ft, tum .d,nal1l & ipfum adueniens fiue magis iuxra gr~ca vcrb~ Ipfum ingrediens potius generaeur iam rndius (lUCTCÎeur
qUte prills non exiftcbat.altcratum eft l,oc.
Similiter
autcm
e:J' ù, altcratiollt,fi cxiflens caro perma= dicerem,quj~ corrul1lpirur , & in fubfiantiam nutriti gcneDilucidl .
ar 'l3 eClam corpuç co frueos vt ipfum nutriwl\I lubau
ttC.nur.n IIct,ae quod quid eft . Pafiio ucro eorum qute per ft exiftu"t~ racur:
di generarur ,faltelll (ccundum qUid.verblll1l ifiud frués grt;
aliquid cfl,qute prius no" exiflebat alteratum crU hoc.
cc dl apolaufan, latine cCl eriam accipiens. Hzc per e"el11. 0pium
declarac,d: velut! fi adueniens e(fet fpiricus, quod gr:r·
Incidenter
quod
declarauit
in
audione,nullc
Be
in
alteraCOmi.lof
cc
efi
pneum;a,hlc
enim (pus ingrediés corpus alteraf,quia fu
tione
veTlfic"r
ve
vnum
per
altemm
ducefcat
,(Ee
il~qujt)
Si
M
militer autern & in alterarione,fubaudi efi dicelldum, vt di- p,ercaldit a calore n~turali corporis. quia compar':lUit (piri,r,1i
dum efi in audione.Et hoc fi exifiens Caro permanee ae qct' ('Ibo',addlt,dlfferentlam.d. verum corruprum dl iIIlld paCl~S
quid efi,Pamo vero eorum quz per fe exillunt, aliquid nunc videh~ct, clbus,& non mouens in i1Io vidclicet (piricus Il mo
dl,qu:r prim non exiClebae,qn inq1l31ll h:rc duo funt,q, ca- uet (e 10 11Io.;aut forre gr~ca litera debet e(fe fic, quare corrll
ro manec,& p3(fio nunc primo cCl, vbi lion fuie altcratû erit pwm en illud paticllS , 8( non mouens in 1110, Be tunc loqui.
tur de anima & cibo d!cens cibulll alccrari, quia corrumpihoc vtpore caro ipfa,& non pamo.
S~cundum Philoponum hic loquif de alteratiol1e, vt per eur: ar mouens in illo cibo, vt vc\ corpus vcl aninJ-;J,non cor
RaCOI hzc ca quz dicuntur de augmentationc patcant:& eeia con rumpitur,& hoc flat pro fanco,quia verbum alla poteU latiCO'
tr3 qu;dicuncur in a~gmcn,tation~ p:ateant, Vbi debes fcire ne e(fe pro fe,& pro quart.
Nunc po nit diffilllilirudinem,Ücum ad iIIud quo fit vcraC}J RB
Cl' (j cur in augmentatlone triOl funt Id quod augerur. vt cros,
lX quo :llIgewr nurriOlellCum,& farulcas llllétiua,qu~ cCl po mutatio, ex. dicir ,!.]110 autem :Jlreriltum en, vtpote igne,qu o
rencia in crure qua cros dl :aprum augeri: ica in alteratione nos alccramur ,hoc quandocv quidelllllihii pa(ful1l en:quilntria Cunt,C fubleélum id quod alteurur ,id quo alteratur, & doq; autem & iIIud patieur,tgnis enim quo aleeramur nos,a
faculr:u,(eu potentia,a qua al tera,ti,o fic. His tribus fi ,lrib~s, nobis non alecracur,Aer vero in b .. lneo alterar noç & aleera
dlclt q. velut ln augmencatione ~ICllnu~ (,oluOlm~do fuble- tur . .:ae id quo augemllr. Ccibus nunqual1l :lUgetur ,(cd (emper
tlum autlurn cffe:lca Be in alteratlone dlCll1lUS fubletlum al, augcr.ergo quo allgemur , & quo alcenmur differunt , quia
quo
,1
..
fi
�LIB ERP RI M V S
;8
A guo angemur ,ira aug(t,cp nun~ augetur ,at quo alreramur, tur ipfi n1embro,dicitur alteratiua.Q,!!.am r(rponfionttn in- a
aliquando alrcrat,& non alrerarur ,aliq6 alrcrar,& altcrarur. nuit Diuus c:xpoficor.Sed contra hanc facit,quia Arif!. in jm
Dcinde ponit fimilitudinem intc:r potentias alrer:JIldi,& :lUg cipio verborum d ixit { Simili ter auccm & in alrcratione}
rnc:ncandi( & inquit )Sed altc:rans, quod cf! principium mo- ubi ponens primam fimilitudinc:m,locutus dl de aleerationc
cus,hoc dl,fed potcneia altcratiua quz c:n aleerationis prin- vra, potius, § de alterarione auétiua.Altc:ratione enim au élicipium & potentia auétionis,eft in eo quod augmc:ntatur,
\la.nro non altcratur , fcd magis cibus. ergo ha-c rcfponfio
.. Irc:ratur.& ita vule q, potcneia alrc:raeiua fit in alterabili , Sc non eonfonae vcrbis Arillo . Alexandc:r vc:ro & Pfrilopcnu5
Oluétiua in augmcntabili. Cuius caufam affert ( .&. in quit ) [n fatcncur hunc locnm elfe difficilem: tamen Alexander innoit
his.f.augmentabili & alterabili cft ipfum mouens, qUf dl po hanc difl:jnétionem~-atitta potcntia dl.x.~altc:ra
tenria motiua. Sed contra. quoniam aliquando cibus ingre: qua: di'itur feBil111 alrcratienis,alu:ra aatla~-altcraf1s. fa
dic:ns noftrum corpus aug~t~r & fit maior quàm erat. vt po aiua alce:rationis fcmpcr.cf! iil alrerante: aétuatiua ~e:ro cnrs, ....o
-:,.
....'•*."
'. . ..;:...-.",r;,"1-...
tc cum eonucrterc:tur in fplflcum,Î1ue in vcneum corpus tu quod alcc:rat, fc:mpc:r ctl In c:o,quod alteratur • hUI us e m- " 0 - ~~/'.""
Ille facientem.ergo ipfum .quod .augetur aliqu~ndo .augecur. pla piura p~ni.C Philop~nus,~ipe.rc;-&,ryl'Ct-hro. Hai rl.~~ '.
~cfpo~dct & primo pomt dubltatlon.em ( ~ mqult) ~~- appofi~a ahcu~ '.01 pOllllO~~~~t-,. feà aéttl ilt3 ,a..G:Ûore ~ ~ -r.:::'J.!. lc.iIII am & IOgrediens cibus generacur vtJ'V malUS, qUia [pm- or~u{btfltmrltcranr.Slmlh ratlone Be pharmaca,hlfc.n. f'11';:~::C~
tn.s ex ipfo,& cf! talis cibus accipic:~s.in corp~s.f.(piritfi.v.g~ non alterant,nec mouent nofira corpora, nili prius a calo.:~ f~'
~ ~...
fi mgrc:dicns fiat vri'l3 ventus & (plfltuS , vbl patee quod fit nollrorum eorporum auétucntur ,.lit pofiquam aétuata crut, ~~ ~
tnaius.Refpondet.& cibus no augemr, fed eorrumpitur hoc mox mouenc,& alterant.Simili ratione aer rccluCus intcr lin J. ft
. ' f. ~.
B patiens.Cibus enim corrumpitur patic:ns corrUptionem ciu~ tc:amilla Ic:éti calefaétus,ac trituratus à. nofiro corpore,ta~_
'/ lP~3' _u ,
a calido corporeo,ipfum corrumpeme & .con~e~tente in.vl! d~~ noUrü corpus calefacit ,tunc dicc:ndum q, quand~ AnI:
.
tum,& fic nc:gatur q, iIla fit auétio (cd pot lUS elbl corruptlo., dlclr prineipium altc:ratiuum elfe: in ipfo alrerato,loql1ltur de
& generatio venti. Caufa autem, quarc non augerur cibus ca alteratione,in qua altc:rans ad hoc, vt alteret,re'lrit aétua
eonuerfus in fpirirum, dl quia l1louens,hoc cn poeentia mu ti.onem,de hac er.im alte:ratione loqu~do,inrendit q, princ!
tatiua iplius non efi in cibo. ergo proprer duo 110n ~ugc:tur, pmm alte:rariuum aétuariullm fit in alrerato, cum quo tame
tum quia corrumpitur ,mm quia in ipfo cibo non ymus mo ftat,<JI potencia faétiua alec:rationis,Î1t in ipfo alcc:rante:. Poft
ucns,& mutans ipCum in Cpiritus, fed in eo,quod Ipfum mu suam.~nim aétuatum efi', mox alterat.quam rcCponfionem
rat vi~c:Iicet in corporc.f.nomacho vdventre,& Ii~ p.at~e Cl' {~b alQs v~rbis P~ilopol1us alfc:rie,& dicit.C)? pote1llia alte~a
OIugmtratio & alreratio funt limiles in duobus,& dl[flmlles, t1ua,proxlma dl m a(ttr:lme:remota vero, qUlf non dl mu
in vno fune quidem limiles.Primo quia i~ alteratione 8c: aug atl~~riua,cfi.in ilArcr.aro.S:1. quoni a l1~ non omne altc:ran.s re
~entatione fubieétum efi quod mutatur·. Secundo, qUla vt qUInt aéluatlonem" deo vc:rbum Ann.folum habet venta.
ln augmentatione virtm auaiua en in augmentabili,ira in ~I tem in his alrc:ratiôibus omnibus,in quibus alterans requirit
tc:ratione virtns alteratiua efi in alterabili. DHflmiles vero, aéluationem,& lic u:emplum de: Carne potc:ft dfc: ad propo,
Il ui a quo alreramur ,aliqualldo alteracur ,aliquando alterat, fitum. Non ergo (olum de auaiua a.lteratione ~oq.uitl1r !",rif.
& non alteratur:at quo augemus,augc:r,& nunquam auge:- fc:d vniuerfalius,quoniam de ommbus altc:ratlombllS, 111 qtur.Animaducrtc Cl' Arin.pcr quo altc:ramur, non inrclligit bus alterans requirit aétuationem. ~<rrit vltc:rius Philo.- Dubit~ti.
~ quo vt diffcrt a quod,nam quo alteramur cU ipfum quod al ponus cur quatuor c:xincntibus mutationibus , folum auétl- G
terat, (e:d pro quo incc:l1igir id quo cxtrinfecus mutatur fi- ua,& moriua fccundum locum potenria fit in co quod muta
ue fit quo, fiuc: fit quod.Augemur enim cibo extrinfecus,& tur. Non amem generatiua , nc:c corrupri1l3 , nc:c alte:ratiu""
& alteramur Igne, vcl alio tali excrinfe:cus, vtrüt}) dicif quo, loquor de alte:rarione non rc:quirc:nte aauacionem , vc:l de:
q.uatenus vtrot}) extrinfecus l1Iutantur. Efi ramc:n differen- porc:ntia altc:ratiua proxima. Rcfpondet , & bene C)? motiua
tla,quia cibus c:ft quo, vt matcria,ignis quo vt agc:nce, verü poec:ntia mouc:ndi fc:cundum locum en in co quod llIouctur
quat~nus vtrut}) extra cCl, vtruC}l quo appcllauir. Scd circa
naturalircr ,quia natura cCl potc:nria moeiua,qu;IC' dl in c:o Cl'
h:rc dubirat Philoponus (:Iris pulchrc,& pro bac quod ~u~i. ~lolletur.Nacura cnim c:fi principium morus 8( quietis ciu,
ua poeentia benc cCl in eo,quod augerur.(crure. narn I~I e~ 111 quo.en.Auaiua criam enin co quod augccur,& non in ci,
auaiua potcntia,in quo cCl nutrieiua vireus: modo non m .e~ bo,qUli! cibus corrulllpirur ,crtH qùod :llIgetur pc:ql1anct Sc
bo,fed in cru~e e~ nucririua vi~tus.Q!!.od in (rurc fit nutnt! ~on por vi~ru.s (c:ruari in r~ .corr~~~~c;c:ratiua vero p~tê
ua.probat.qu!aclbus corrumpltur , crus faluatur. ergo non Ua non ln 'pCo genc:rablh ~
~Op" n vt'
in Cibo,(c~ ~n crtlr~ en nutritiua ip(a ~otenria.~I~oquin com H
u,9uod autc:m nOlldu.l11.eG.,non c:n aa~.Ergo potentia
plcta nutrltJone pnma eJJ~lle~ccret Vlrtu~ nurrltlua.. ~r<r: generatJua non poteG e[fe ln Ip(O gellerabili, fed folum in ip
terea. In eo dl. vir~us. aua.lUa III quo dl .vlrtus ammllatl~a Il (0 .g~~eran.tc. Nec corrllptiua potentia non lit in ipfo corru
tnembrum lib! alIimllat C1bul11, hfc cf! ln crure, Vt ommbus ptlblh,fc:d ln corrumpellte,patc:t,quia ol11nia naturarr fllum
pa~c:t. Pr;rterc:a. [n c:o cf! vireus auétiua,quod permaner, Olt e[fe defidc:rant.ergo in eodelTI non potc:n per fc: elfe potc:nti ...
llltmbrulll permanc:t:cibus tran{il1utaCur. Sic ergo non dl corruptiua,& cfefider:ltiua ipfius c:lfe.G..!!~ritl1r v(tcrjusvrrü
1:) dubiulll <l' aUailla vireus fit in c:o, quod augc:rur.Q!:,l..od auté cibus aliquando :llterae illud in quo c:fi vireus auétiua,aut foalt~ratiua non fit in c:o,quod alrc:rarur, probat Philoponus, 1um & femper altcrarur ab iIIa virtl1re. [nnuit Philoponu fo H
:L
qUIa tüc faétiua C:luCa alrcrationis elfet in eo quod alccratur: lutioncm, Cl' q6 cibus c:n vireuri digcCliu;r commenruraru .... (~•...l.•.1" "p...
8{ fic ql10d alterarur,a fC:lpfo alcc:raretur ,quod c:n contra ra in quanto,& quali,tunc patieur & non agit in v irtutem' c~ ~~!h ........ ~
ti onem, & rerum CUI'dennam.
'
r·
.
.
,,~
... ~, ... ""'.1
nam nos ca 1CICII1lU
a b'Igne, vero mtcr
virtlltem & ci bum f'
ue:rit incommenfuratiq tun
~
''"'
& frigefcimu a niue,& non vldeOlu8 in 1I0bis faétiualll cau mem~rum paritur.Porc:1l aür incommc:nCuratio elfe e~ par- ~~ 1 ~ ":4c.J1 r"
fa.1ll calidltatis & frigiditaris. Pr;rterea. Cc:ra alrc:ratur a fi te cib , ,& ex parce virrllCi nutririulr. Ex parte dbi quidc:m ..w-~....... ~..
•
gillo , Cum figurarur vb! patet altc:ratiualll facu(ratern elfe: q6 fuc:rir incol1lmc:nfuratllS multicudine & qualirate & qua
~
ln. P1aG
'd
.
"
'natllr%
) (ont J4'
mate,non "
ln cerOl.Ergo non
VI etur vcrul1l, Cl' poten mate.
Ex parte vlrttutlS
vero, quoniam,
opC1'a
tla ~Iteratiua lit in eo,quod alccratur, vt (ump(it Arino.qui- dctc:rmin1lra~lctro-nnn-rorp f3 Pftuc:niunt ad dc:birn rma
d~n~ refpondc:t <JI AriG.per alrenrionc:m intc:lligir non fim- gruwdinclll,fobicacl1T'firtlRprum proprer ficcitatem-& frl,
~hcI~er alterarionc:m,fc:d alrerarionem,augl1lér~tiu~alll , qua .gidiHltem. & lic.p~opt.c:r tempus dc:bilis redditur :Ju~iua ipUtrllnentul11 Olffil1lilarur membro, &. qua nutrlmctum cor (a faculras,cum Igltur IIltcr cibul1l & virtlltcm fuent ex par
~Ulllpirur, 8< tranfir in CubGantiam nUlriri , modo loquettdo te vtriuC~ de bira conunenfuratio ) tunC cibus patit~r tant hac alteratione,h~c babc:r pocentiam alteratiUam in co in
tum, & Ilon agit: CUIll vero fuerir incommenfuratlo , :lot
a~o dl ~uétiua, quia alreratiua & au8iua potétia c:adem c:n. ex pa~te clbi l :lUt ex paree virrutis, tun~ v~rtus a.lreratur,
i u~~lffc:runt rarione. nam qua mel1lbrum redditur nH- 8< patJtur a cibo. Se:d rune dl vna dubl.t atlo) qllla ponea
us,dlcltur tluétiua:qua nutrÏlncluum tlltcratur , 8< a Imila- dicee qUbd omne agc:ns in agendo rcptlmur: 8{ (amen di-
ac
en
.,,1 .. • •
�DE GENERA. ET CORR VP. '
Burn dl bic atiquando id quo alterarnur alrerare, & non
alfcrllri, aliquando altcrare,& alterari . Amplius didum dl,
quèd quando inter vircutf et "bum en dcbita commen(uratio ,cibu} patieur & non agit. Refpondet Philoponus ,&
belle,'}' hic loquitur coml'aratiue, nam vult q, aliquidpoffit agere magis 'il patiai. Pofierius loquitur iimplicirel' ,quia
vult q,uod nihi! agat,q, non patiatur aliquo modo, qua: non
conrudieunt. Alij volunt q> hic loquitur vniuerfalius quo ..
niam de omni altcrante,liue a~at per cqntadum , riue nOIl,
modo non omne alterans alteratur ,quia cœ!um altcrat , &
non altentur ,ponea loquitur de altennte per contaétû phy
~ (jc 1. Verum de his poilu.
Sufcipiendum autem caufam determinantes prius unum N
Ant.CJ1l
quidtm rp anoma:omera a.ugentttr , ,um bomœomera augen::.
tur,componitur enim eX bis unumquDdq;. Deinde rp caro (J'
os (J' unaqu.e<]; talium partium eSt duplex, quemadmoduln
(J' aliarum in materia fPeciem habentium. etenim materia di
citur (J' fpedes;caro aut os. QE.acunq; igitur partem augmé
tari (J' aduenielltc ali'luo fecundurn/peciem quidem eSt pofii:
bile.fecundum materiam autern,llon eft.
Nunc accedit ad qoncm pcrroluêdaln . vbi promittit fc: taCOîil,I0 7' lem (oro ne: affcrrc,qua foluerur audio & imminurio,& ~m
ncs conditionc:s auétionis & imminurionis , qUa! funt qUlflqJ
vidc:licet q> auélio fit ipfo auéto rc:nuncntc codcm,~ q> fia~
aliquQ aducniente,& q, quodlibet fign~111 (cn(at~m.l.quodll
bet minimum auai augcatur . & Cl' malUs,am l1unus gellere
tur,& quad neq; vacuum dctur in (orp~re aua~ . & q> d~o
corpora non fune in eodc:m loco . & quod au~ho non fit ln
(orporeo . Solurio igitur nit pulchra , quia fatisfacic:t qua:(iris ,.& falu.abit has auéti vcl imminuci conditiones . vcrba
L ci us patent.
Sc:cundum Philoponum ArHlo.duo fecit,dixit qu:rcunC}J
RB C,O. fccundum COl11l1luncm notionem infunt augm~t a tio n i, qUf
tranc rria,& q, pcrmancat ld,9110d aogetur,& q, aliquo adncnicme fi.H augmentario, & <P q u~uis parricnla dus, quod
augcrur, fiat maior,Be eius, quod minuirur, minor .Secundo
vero exercuit dubia,quorum primum e:rat,q, li augmenta.
tio ex Incorporee tierer ,fe·quebatur materiam fc:parabilc:m
elfe a rnagnitudine.Sccundum autc:m, q> fi augmematio'fiat
u: corpore. CUOl qu:rli bet particula fiat maior ex additione
aduenientis corporis,tûc aut id,quod 3ugetur, tomm en po
ru s,& vacllum,auc quod corpus per corpus penctrct ~ & lie
duo corpora crunt in eodelll loco. His fadis nunc vult l'one
re eius opinionem.& Cjllidem talem,vt dllbia (oluat, & quz
M fecundum 'communem notion cm augmentationi !n(unr,.fcr
uer. vnde dicit.~oniam 3ute:m quOllitum cG de hls fuffiClCll
ter,& exercuit folutiones, vr vifutll dt, oponet & folutioné
quOlGioni 9 temare inucnirc,falu :mtes & manente co, quod
augetur ,quod en primum,& aduenicnte aliquo augeri,& re
ccdente rninui,quod en fecundum.A dhuc autcm quodcunqJ
l'ignum (cnlibilc.aur maius,aut minus folaUm e{fe, quod fuit
tertium,quonl1m punélum fiue figllum cil dupkx natural~,
vr minimum,&-mathcnra i~um,ur ~un8um ad.deno t3n du,
~ ipCc loquitur cie pt~~O IUtU1'all, tjood-dl minimum,.a ddit
(enfmi/e ca autcm nunrmum naU1ralc( vt Philoponus IOGt)
compar;tiOne cori us corporis,quod 3ugerur veluti punaû,
Vt (err:! refpdlu v niucdi .H:rc ergo tria fullt,quOl augmentation! inCunt fccundum communem notionclII,cum his cr
t o faluacis op~rtcC (olutre qUffjr a,quare cportet cû hi s nOI1
Vacuunl tlfe corpus,ne:qJ dfe du~s magnieu.dÎnes in e:o~é 10.(o,neq; Incorporeo augeri.(olutlo ergo alTrgnanda talrs cnC
vt nte foluar,& ill. triJ (cruet.
Cjuemadmodum duple:x en vllumql10dqi ca:eerorum , qU<E
in materia fpeciern Îlne: formam habcnt.& (ilbdit quomodo
duplcx.d .Erenim caro & O~ dicitur materia, & dicii fpccies.
ad totum dicitur materia. ad (e dicitur fpecics. animal enim
ipfum ex carne en vti ex materia,& caro in fpecic rcpo nit ur
vt caro.Acceptis his,falu.lt vn.am condirionem auétio nis vidclicet quomodo in audlone qua:libct pars fenribili s aug ea- ~
t urC & inquir ) Panem igiruT quamlibcr auge ri aliquo etiam
aduenicnte fecundum fpeciem dl poŒbile, hoc dl: vcrificatur in dil1imilaribus.fecundum materi am vero hoc dl in firnilaribuslloll potefi fieri.fed qua: dicatur pars formalis , &:
quare::itemq, cur fecnndum partes formales talltum fiat au
étio,in dubitationibus dicemus.Sic igitur patet auai vn amquaq; partem fenlibilem C(fe audam, loquendo de partibuç
formalibus,non autem de materialibus.
Nunc foluit,& (ecundum Philoponulll facir dua s fuppofi
tiones.Prima en,cp di{fjmilaria non fint ca, qu ;r primo au·
gentur ,cccl limilari, diffimilaria e:nim augentur eo q, (jmilaria 3ugcnrur ,ex his enim compofita (une .Non ellim additio
ne facici augclUr facies,ne~ malll1S addition e man m :(cd co
q, augetur caro Sc os,& neruus,& omni3 fimilaria (jmiliccr. Q.. ,
His enim au8is,augel1tur eci am dimmilaria . Simil aria coim
funt veluci materla dlffimilarium,diflimilariu111 e:nilll com·
pclitio difiimilari.:J fac!t:vnde dicit .fufcipicndllm autcl1l caU
fa~ decerminantes prius vnum quidem. q d.Ced no s deterl11rnanrcs. cau~atn,qu t(jtorum,(ilfcipicndnm prlus vnnl1l qui
dem Cl' dl(fimll,ma qua' grzcc dicl1ntur at10mœOmHa,au'
gencur ,c~m homœomera auge:nrur .Caufam ~ffà c (& in1t~
CompOllltllr cnim ex his vnumquodq3.crgo diŒ\1Iilaria ~o
pnmo augenrur, (cd ca quz primo allgc:ntur fli nt fimila na ,
ex ql1ibllS Ilia componuntur auaione qllorG diffimil arj a po
fi a augelltur.A cceplt :rute~ hanc (uppolitiol1cm ( vt Philo
ponus iquir )primovt fciatur ,quld cG illud, Cjuod pe:rl1lan~t:
hoc .. meln (ciri non potell,nili (ciatnr quid dl illuci,<ju od V·
mo augctur . (ecundo vt fciatur quid ('n iIIud, in quod pd:
mo nutrimc/ltum conllcreltur.Abfurdum cnlm cct nutrl111'
cum ficri faclent,fieri ve:ro os uel carncm non e:n abCilrdul1'1'
Ergo accipit hanc fupporitionem ve feiamus Cjuid cCl illud in
quod nutrimentum conuertitur. Secunda fuppofitio cCl , <l'
vnaqtJ t '13 res, na[Uro~ifari.am..diCÎl!nr-,;ntff4um quidé-4"c.
cundtHJtm.. ...... j.auyntcrdu~ewn4ulll fOIOl>lI1l;ilan l
ca.rncm-di(imut int.rdom quidclXl formantnrni s- , interd(i
vero
1
Suftipiendum tamen primum determùt<tt is caufam unum
<]uidem,quod diflimilaria augentur,componitur el/im ex bis
OEollÎam autem quttfltum eft ae bis fufficienter , oportrt unumquodq;. Dem6epl quod ,al'O-(;7'-6'$, fY tctlimn pctrSflfJ<!
f7 folution em'lUttflionis ttntare inuenire faluantes, a ma~ JSUlt rfi t1HplfX;quemadmodum a cttterorum,qu.e in mateo::
nente tO quodaugetur)(J' adueniente aliquo augeri,receden= ria fPeciem babent . etenim md.terl4 dicitur (J' fPecies caro,
te autem minui. Adbuc autem quodcunque flgnum fenfibi= aut os • par.um igitttr-quamlibtt aug~#e-~Jut" 0
K' . lt,aut maius,aut minus faélum eJJè, a non uacuum tfJe cor: ~te'[~fPt6itm qHi&em eJlpej?ibik foçlmdw1H1trHe
pus, m'lue dual magnitudmes in eodem loco,neque il/corpo:: #ctm-uel'6ItOn est.
tee augeri.
Pro po fuit quzfiione:m, dcïnde promifjt folu cre illam mO' Copl~lol
QE.oniam autem fufficienter de bis ptrquifltum rft, opor= do tah, vt cum folutione faluentur ornnes conditiones aug·
Dilucida .
rolutionem adinuenire r'à/uantes menti.nune exequiwr Be petit fibi conccdéda duo. quorum
tc.'.Cl. u("'Oc tet experiendo dubitationisJ'
mantnle eo 'luod augetur,ft quodam adueniente augeri,fub= primum en diffimilaria augeri tatum, grOlee diffimilaria efi'
traélo uero imminui. Adhuc autem quodlibet fignum fen(a~ anornœohlera. v t nerous, caro, cartilago illuiccm comparara.fuppofitionem halle probat .d.componitur enim vou.
tum,aut maius,aut mimu gwerari.atq; neq; uacuum e!Je cor quodq3 diŒmilarium ex his hoc en fjmilaribus . quare diffimi
pU? nelJ; au aS efJe in eodem loco magnitudines. neC]; il/corpo= laria ad 3udionem limilarium auge ri dcbem. Petie fecundo,
q, caro Be os, & taHulll pars vnaqu:rqi diClîmilaris duplex é,
rto augcri.
.
�LIBER PRIMVS
A
\lffo hlat" ia~,mtet'dl:lm atlt'CtlTVtraqrfitnttl;-q:uod..l'r.;r[er
llliHr,&( 'lt:lia en per ft llotmn,.&quia.nol.l-f.a<-Îiitd-pI'OpeHc-ii(olutionis.Nam cum dicimus carnem dfe compo{jeü ex qua
l'Uor c1ementis.dicimus materiam carnis: nam materia pri~
ma cum ditpofitionlbu5 qualieatluis Be quantitatiuis Be millu
ra elementorum materia efi carnis. ergo cum dicimus car,
neru cotnponi ex quatuor dementis , per carnem eius mate
riam intelligimus. Cum vero di ci 111 us carnem ruoHem elfe,
aut duram,2ut temperOltOlm,cOlrnem vocamus formam : Olt
cum dicimus urnml elfe trifariam diméfionatOlm,aut mulram,aut paucam Cecundum vrruCV Gmul carné dicil1lus. vnde dicit. Dcinde Cl? caro Be os, Be vnaqueC}3 ealium partiû efi
duplex, quemadmodum & vnaquaq3 res aliarum habétium
(peciem irimateria: nam caro Be os dicirur aliquando materia,aliquando fpecies, Be aliquando vtrii~ . Cum enim di ci~u.s carncm palfam elfe, aut os fraétum elfe, carnem vd os
dlclmns compofitum ex materia & forma: verunt hoc tan~
B Ilotunt,l\( nibil ad propofitum vtile dimifir. ~od vero ad
ve~ba atti?ct debes CCire,q, i codice gr~co nofiro efi error,
qUIa deficlant ilIa verba , cum mœomera agentur, Be ideo
quz diximusin commentarijs foerunt violenta, poGea legi
Illus Iibrum Pbiloponi,& erroré recognouimus. Tun' foluit
~Uznionern,,, qfi dicimus e.uni auébm elfe cam , qur fm
ormam,& non eam,quzfccundum maceriam,inueniemu$
ornnia dubia foluta,& (eruata iIla comunia. vnde dicit.Q.!!.aqJ igicur partem augmenta ri , quo.à efi vnü eorum , qu~
com~niter inCune augmentationi, Be aduenii te aliquo,quod
cfl ahud corum etiam,fecundum fpeciem quidem dl poŒbi
le, (econdum materiam autent non efi poffibile. Si cnim dide~us carn.em auge ri (umendo carnem pro matcrill, neqae
ub/a elfug,emus,neq3 qU4f augmentationi infunt , CcruabiIllus: ~am neCJ3 materia quidem en udcm,ne~ quoduis cius
fic nulUs. Olt fi dicemus carnem 'Iugeri intelligendo carnem
pro form.a fubfi~ntiali,Be clus tigura,omnia talaabimus.per
lIJane~ emm cade forma,nam elfe carnis fOl forma no efi in
co Cl?~ata. fit/cd in co Cl' talis 6m fubnantiâ.vtrum vero hfC
C pr~dlcatlo fic vera forma carnis augetur :111 iIla compofitCi
ex ~ateria & forma ratione forma: auge;rur ,pollu difpuhbltul',pro nunc vero (eias q, vtra<]J conceditur.Forma.n.
~ar~is dicitur augcri, quia ipfa en, qur fit in pluri rnlteru,
~ ~nus ~!at ( vr Pbilopono5 inquit) Compolitum lIugetur.
C)~la ratloe f~rOl~,qu~fit in plu ri miteria,ip(um Sc qu,libec
Clas pars major denominatur ,ced de bis poLlea.
c:
~
oporttttllim inttlligere, qucmctdmodum fi 'luis mtn[u=
rabit tadtm menfilra aquam:fimpcr cnim aliud C7 aliud, id
quod generatur • Sic utiq; (1' augmentatur mattria carnis,
C' non cUictmquf partium dliquid dduenit ,[cd hoe quidcln
defiuit, l,oc autem aduenit.FiguYIt autem 0- [pecid, cuieun=
'lucpartieulte.
~il~,,~. Oportet tnim ùltflligere de fi rltû f1..iam U/lied menfurâ
,t'tiur4i
"1 '11'
'1~
[) ctquam pere/maaretur. uam flmper alia alèJ; alia fieret.ita
qUO€]; carnis materia ùrcrefcit. et 11011 per hoc quod pars que
libu ficrtt,[ed eo quod1Joc quidem dtfiueret. liluduero per::
tn((neret,pars uidelicct qUd!libet foculldumfigura C7 fpëm.
,ÇI09
~~
1ll,lo
'1
~ccc:ntiores Arin.nune Caluue aliam eonditionem dieuc,
c~~ vidclicct ql1omodo poten idem audam in fine Be prin('IPIO
rCll1anere idem. Be cc:rte hoc verum efi,attamen non il
~Ud n~ne principaliter vult declarare Arifio . Ced rcddere cau
~tn
elUs, quod mox dixit . dieebat c:nim partes materialcs
IlO~1 augeri,{ed formal~ s. nunc hoc oficndit , Be induit hane
3~ ·
quo CV carnis materia increfdr, Sc non per hoc Cl' pars qu~li E
bec tieree,fed co 'l'.hoc quidem dcflueree,ve parees ma ceriales.illud vero permaneret, vtpote quzlibet pars (ecundum fi
guram Be Cpeeien,. Imaginatur Arifi.formam membri comi
nere materiam membri.hoc en parres fimilares mébri, qao
6t vt forma membri Cie vti tiala,Be parces vti aqua,Be conté • •
. tum.quare {jcue eadcl1l permanet fiala,aqua contînuo fluen,
te & refluente: Cic membrum Be dus forma eadem partibus
fimilibas continuo euariacis.& Cic patet auaionem fieri (ecû
dum partes formalcs ,& non materiales, quand!> quidem ilI~ mancane , h~ defluant.Ex hoc potdl patere qaod dixeruc
~xpoCicores videlieet quomodo poait auaio effici ip(o auao
perdurante Cub principio Be tinc:nam fecundum formam ~
dem permanebit,at fecundam rnateriam côeinuo efi aliau.
fecit autem cos Ge exponere verbum autem, aduerfatiuum
quod ipfi habent,quod verbum_efi,& qu~dam modo diuerfum ponit.ac in gr~cis codieibus Ccribitur gar,quod latine dl
redditiuum cauCz.
Aceepit,q,fi caro fecundum formam augeaeur,poten fal RBCO.
uari'l' id quod augerur permaneat , quoniam fiat formam Il
ca.rnis permanere,eius mate ria flu(te.cecundû ergo Phllopo
num hoc oGendit,per exemplam Be Cumit pro exemplo for
mz menfuram, ve vrceolum , pro exemplo materi~ Cumit
aqtJas,qu~ fluunr,& refiuunt,Be hoc inquic,Oportet eniD1 in
eelligere quemadmodam fiquis menfurabie eadem menfur"
aquam.r.eodem vrceolo,nam hoc cafa poGeo,fempcr id,qêl
geocratur.i.ipfa aqua qUt fie in ureeolo,alia arq, alia:itavticv
augmenratur marerla carnis,hoc en,ira non permanee maceria eunis,& non cuicunt}3 pardum carnis aliquid aduenit:
(cd hoc quidem carnis defluit ,hoc alitent aduenit. ~od ve
ro ad verba attinet,cum dixit -{ ita augmétatur materia car
nis} vt Philoponus dicit, Arifio.abufùs efi augmentationis
nomine tlle enim dl: additio,non augmêcatio , vnde (enfas
cn,Cic vtiq; augmentawr materia carnis,hoc efi fic receden
te materia carnis fieut reeedic aqua,additur maeeri~ carnis, G
~ fic maior ~ fait'prior materia,antcquam tierce additio, tigur~ autem Be Cpecici cuicuC}J pntium fupple aliquid aducnie,figuroa Be fpecie,Be qu~libct cius parce' remallente.~d
vero ad utrba attinet.dixit figurf,propter tiguram vrceoli.
& dixit Cpeeiei l?R forma CUDaiem carnis. na cllicûqJ parti tigura: vrceoli aduenit alisd aqu~, Be euicii~ parti fonnor car
ni~ :lducnit aliqd carnis.vcl dixie figorf( vc Philopo. inquit)
'lm vnunJquodq, cOIf qd' augetur, liect lit limilare,figuram
'l~an.dam pro priam bab,t Sc pcculiarcm. vr igitur ab initio
gJgl1Jcur cum figura propria accv peeu!i ri:ica quoq, cum au
gerur ,eadem figura [eruata augetur.pate ergo 'l' {jcut eadë
menrura permanee flllenee,Be refluente aqua,fic ead,m forma earnis perm ancre poten,materia cunis fluente & reflué
t~,& ita quod augetur ,permaner ,quod crOIt probadam.Scd
dlc.es hoc cxemplum non quadrar,quoniam in tali aqu~ mu
t~tlol1e l11enfura Ilon augetllr:at in mutatione materi~ carm~ forma cunis augctur.ergo exemplum non quadru.Re.
fpondet Pbiloponas, q, inud exemplum en induétum Colum H
ve onendat qui cl manee & quid dcfinir, Vt forma manc:ac &
nlateria defluat,Be quantum ad hoc quaclrat. V cl(ve inqu'it)
dici potc:n,'l' in hoc exemplo dcbcr intelligi lllenCuram iIla
j~ matatione aqu~ eXlendi tieri<]J maiorem, Be tune quadra
b.lt augmenrationl. Ex his accipitur, 'l' eencndo aqu:lln auge
FI (ecundum formam (ahUri porcft,'1' id quod :lUgetar ,per,
maneat. Amplius teneri potefi <p qu~libet eius pars auge:tur ,quoniam forma permancr,Be qa ~l i bet dus pus ;Juge:t~r:& Cic ol~l1ia iIla Caluanrur, qu~ communirer inClInt ~u
élloni, vt qu ~d permancar ,quod 3ugeatur aliquod aducl~Jcn
t~.& cp qu:rhbec pars auéti augc:tur: nam fornu Be ~u~hbce
CIUS pars augeeur .Cl.!!9l11odo uero di(foluncur qUflllones,po
{lea d/cemus.
t~tlonem videlieet auétam dcbct manere idem numero in
~Oto 1lI0tu,partes materialcs non rnanent ,fcd fluunt, Be ret lIunt ,Ole partes formalts manenc e~dem ,quare Colz par.
t eS,fecundum formam increCcunt,qU3: vero (eeundum 1113III allomœomerir a"tem, l,oc magis mal/i{cftum dt uer..
Anli.' 11 0 .
~rlal'li nOIl:dcc1arat it3C}l hane minorem exc:mplo( Be in'le)
bi
gr,aùt
manll,cp proportionalitcr auéfa cft· matcria fll;m al
• diportet enJm intelligere ilC li quifpiam vnica menfura aqua
aU~tere:vtpotc vrceolo :mt fiala, nam j(lo in caru femR:lq tera eXlflcl/s)e[l manififta magis hic qÙI camc (1' lJomœomc
a erec at'lJ al!a.nanl prima abiclb/ecüda rucccderee , ica ris. Ideo (1' mortui tnagis uidebitur tJJe adl,"e caro 0' os ~
�DE GENERA. ET CORRVP •
.1 mtnus (:j' brac1,ium. QE.apropter cil quidem ut qUcCcltl/que
pars caY/lis duéla {lt,eft autcm ut non.fwmdum fPcciem enim
cuicuq; aduflllt,jècundum materiam uero non.
DilDcÎda.
ln dijsell/lI,mbus ucro rer ifta mages cOl/flat ueluti in ma-:tc.c.eiuCdi
t:
. ,r.
nU,lIdm proportione uel/cru
ta lp,a
augetur. Materia mim
'1> exiStat altera dforma,uidetur magis "ie, qUd1n in carne ip
{d,dut {im/laribus. ~obrem in cadauere uidcturmagis iam re .
manere adbuc caro (J' os, ~ manus aut bracbium,qudye mo:::
do quidem alzquo qu.elibet pars carnis ùlcre[cit : modo uero
alio non./lam fecundum JPeciem quidem pars qu.elibet peY/na
net. at fecundum materiam minime.
auget.Cum Il.dicimus manu anétam dfr,no materia In.mus N
auéhi I!(fc dicimm [cd forma,manus.n .l1lagls fOrlllZ il mate
ria: dl rtpr~fentatiua: &. cum dicimus faciem :\lIélam elfe nô
fIlagis dicimus ocuillm Si nafum, [cd :rqualiter vnamquanq;
61eici paniculam auétam c(fc dicimus. Tune epilogat refpoR
fioncm (& in quit )Q!!apropter dl quidcm, vt qu:rcunq3 pars
carnis auéla fit, efi autcm vt non (ecundUlII fpeciem & forma:crcnim cuicûq3 p a rticul~ carnis :ldl1enir rnateria,& auge
tur .Secundum materiam vero non aduenit matcriz, vt ip(a
augcatur.Parent crgo ha:c dlJo cr forma augearur, & perma
ne ~ t, & q, qu:rli!Yet eius pars augeatur,
aurem h:re fiant
aduc:nic:nrc: aliqllo,perfpicuum efi. Oponct cnim imaginari
mcmbrum purifieari a calido con(umcncc humidum nlCmbri, & 'l' virrutc anim:r arrrahelltc humidllm nucrimentale
ad illos poros,rccedit ab ilIis poris aer,& replel1tur humido
nurrimcntali,qood cfi matcria:tu/lc forma ollis agens in illud humidum,ramdiu qu:idiu fir Cufficiens recipere ip(am in 0
vno eodeOlC}3 infianti corrllmpir (ormam nutrimemi,& ip.
fa inducitur ,& hoc humidllm fir vna materia cum priori, ÔC
'luœlibct pars forma: milior , quia induéla in maiori matefia ,it:! vt vnu01 fit inChnri corruptiolli prioris formz nutri- .
menti & induétio form~ oftîs,& vnilicario materi.r cum prio
ri,& augmcocatio forma:,& tunc faluantur ilIa tria,quod id
quod augcrur permaneat,quoniam forma permanct,& aliquo aduenicnre.f.humido nutri01cmali,& qu:rliber pars for
m:r augetur,& tamen non ex incorporeo fic augmencatio,
nec datur vacuum,quia pori eram acre pleni,ncc penetratio
Guia noua materia no aduenir priori,fed unirur illi,& fit vl13
ciufdcm fornlf,qu~ pr~crat vt Philoponus inquir.
.
.n.
. And ,ll~
cr
Q.!!o quidem modo maneat eadem pars ~m formam,in
exemplo dec!arauit fial:r, nue idem oodit in exemplo mem
brorum,qu:r partcs (unt infirumcntllri~,vcluti manus,pes,
8( c:rtera id genus ( & inquit ) [n diffimilaribus vero res ifia
K qu:r nune diéla efi, magis confiar vcl ri in nl3l~u.n am proportione vcl feruara,ipra :mgctur , quantum emm rora manu. augctur ,tantulll pro~ordonabtlircr quibus digicus, vola & ventriculi,& c:.:rera Id genus . rcddlt eaufam çur res iIla
m'agis apyareat i~ CÎu{mo.dl m.embris '. fiue infirunJrnrarijs
parribus( &. inqUlr )Matcna rlllm Cl' eXlfia r airera & diucrfa
à fpecie fiue forma, vt Cl' Olaceria mail\)) fit altC'ra à forma
mal1US, videtur l11agis hic, <i in carnc, :lut fimilaribus. voca~
:autem.earnem nunC fimilare, nam in compararionc ad fuas
partrs dl ciufdcm rationis,licet compararionc ad os fi c fortc dilfimilare, v<rilicar proprer hoc plebtium doquiulllvidc
licec quart in cadauert vulgares carnes & o(fa remallcre dicunt:non alltcm orulum,manum,& (<[rcra id genus.credût
Malus dutfm totum gencratum f,.,adueniente aUquo qll~
enim carnclll & os rem anc re (eeundum eandem rarionem dem uocatur cibus u contrarium,trallftnutatio autem in eafJ
in viuo & morcuo:& non manulll,aur oculum,fed a:qllillO- dem JPeciem. uerbi gratii,fl [ho aduel/iet bumidum.cum aU
ccC & inquir)~amobr(m in cadauere vidccur m:lgis ia reOlOlnerc adhue caro & os feruata vniuoc3cione 1l0l1linis ,q; tcm aduC/lerit , trall{inutabitur (J' gemrabitur flccum:eft.lI.
augmentetur ,est autem ut diflimili.
L mallus aut brlchiû.dixit videtur &. gr~ce doxcii quÎ.1 apud ut [imite
ip(um,~eC}3 caro,ncC}3 oculus vniuoce m.a~en.t. quib.us expo
Maius uero totum fit,quoties adueuerit quidem dliquod,
fitis conc\udir vcriracem propofirfcondwom vtdelle r quo cibits diCftur,o- tOntrarium,fuerit'1; idipfum in eandem JPc
modo qua:libcr pars auéH dl :luda C& in quit ) ~arc modo
ciem cO/lucrfum. uduti fi. duro moUe adueniat, adufl/ietls Ip::
quidcm aliquo qualibct pars carnis inerercir , vt pan fecullfum
tranftnutabitur (J'indurefèet.llam modo quidem aliquo
dum formam qu:.:hbet.modo vero .llio non,quia non (ccii,
dum marcriam,cuius (aufam /lU/lC tadam brcuibus repetit. flmile illcre[cft {imili:llwdo uero alio diflimili.
Erat :llia conditio quomodo lie ri potefi auélio adueniêtè (;ciiI.'"
d.naln (ecundum fpeciem quidcm pars qu:rlibct pennal ct.
at fecundum marcriam min ime. & fic pater quomodo culn aliguo de foris,& nOI1 cffid pcncrrario corporu,& hoc nunc
auaione fi t ~libet p;mem augcri.quihui patent duoYrimii dedarat,& vult rorum 'luétum affici maius quoties ab exrra
quo modo qUflJbrt pars. au ai augetur. Secundul1l quomodo adoenerit aliquod,quod obus diccrur & contrariii , fuef itq;
auélum idem ipfum in principio & fine permanec. vnu eni01 iprum in membri eandem fpecielll conuc:r(um veluei fi duro
vr om molle aduencrit,tune aduenicns ipfl1l11 molle rrafmtl
fequicur ad aliud, vt diximus.
Be 0
Secundum Phlloponum ofiendir ,iIla duo magis uidcri fal rabirur,& indure(cct,c.o quia conuerrctur in mcmbrunr d"
R
• uari in membris dlffimilaribllS. f. cp f"rma fit id quod allgc- funt.ncc mirum hoc vidclicer <]> aducniens illlld tranfinur e
tllr,& Cl' qU flibcr cius pars augc:ttur(inqllir) Tn anomœomc tur ,nanr modo qllidem aliqno fimilc (jm ili inercrcit . modo
ris autcm hoc magis .1. h:.:c duo magis manifcfia [unr, verbi vero .1lio dlffimili allgcbi[Ur.in principio quidcm cric dimml Q...
graria manu.r.quod forma augeatur, &. non materia,&. qu~ le,& propterea cranfmutacur.in fine cCI fimile. & propterea
lIbet pars CIUS augcatur , quoniam manu ipfa cum augerur adaugct.Hinc patet non dari cOrpOrlll1l penerrationelll. q!1
propol rionabilirer auéla dl,materia cnim Cu aIrera cxifiens I]uidcm aduenietts corrumpacur, & mcmhrum ex illo gc
rir/une ha:e duo magis mantfefia hic ql in C.lrne. Q!!.od aurt nrrctur.C:.rrera: conditioncç, vt quod auétio e(fe poffir , vaforma magis "pparear in dlffimilaribus , probat figno , quia cuo.exifiente nullo in corpore, nec ipfo ab Incorporeo,
rd apparet vulgaribJs,qui poCl monel1l iudic3nr carnem & of. hlfcc parent.
. CO'
(a remaI1Cfcinbollemorruo.no/l r. e l1Iembra. porius enim
Auer.in commen. ~ 8.pr:r(cnris libri digreditur ("tis COII- RS
crcdunt I1lcmbra e(fe Illortua qcarncm, quoniam videnrur dccenter,& digrcffio inctpir.ibi {1è:dAlexan.dicit} Vbi pd
iJl:l remanere vt pida,& marmorca, c;rro & os vidcnrur re- mo lIarru pofillonclll Alcxandt t,ddnde tbi { Et hoc fi (ie ue
J1l :1I1C~e eadelll.ergo forma nuxime apparct in hi . form.:a rllm } confurat IIl~m. Q!lJnrUm ad prrma dlcir primo j\le
ergo maximc "pparer in dtffimilaribus, vt Philoponm dtcir, ).,Indcr Cl> pOritlO AriCl. quod audio fiac feeGdum parres for
quia formarulll fundioncs c1arlliS appuent in his,g in (jOli. maln,& non (ecundum tnatcriJlcs,l1on cCI diéla per demon
lanbus,& prOpltf ea,CUIl1.morirur animal h.re rnembr:t vi- Orationcm:[ed quia ob reucrenriam Aria. iIIi a(fcllrimus,&
dcncur l11orcu3 curn oOlmblis pareat e:t funaiones non ha- per hoc vu\c hab cre rones Philo(ophi e(fe diltledlcas. { Ma· .
berc quia vero in fimilaribus funaioncs non apparcnr,idco ccri ... el1un } Secundo petit Alexander q, nuteria rei auélz
forn;z: non apparent. Be quoniam non apparent fortllr, in non di(foluicur Cecunrtunt rorum, ira vt in fine vitz nihll (ic.
monuis non vldcnrur formas arnmtfi(fc:&, fic vldc!Hllr ea- 1mlnO felllper in animah reCbe aliqua res fixa, qu:r (c tenet
dem ,qu:r prtuS crant. quoni3rn igtrllr f~rmz c1uio rcs {ùnt ex parte m:lteri:r. {Er fi non} errio rrobat hanc petitio,
;n dl((jnlllHibm lnallifeClû cCI,,!, IpCis eUldcntcr cognolcl pt liCOl per illlpoffibile,quia fi nihtl materi;r: eongc:nitf reman e
'i' forma fit id q~od auget ur,& qêf quzuis eius particul.t <t'y rer ,tune forma marcrialis data à p.ure & ruaccc poIret fcparari
CciU.llO.
limil,
w
Cl'
�LIBER PRIMVS
40
A rui vniuer(aliter à materia,qu:r poteG Cic.patere , quoniam fol~ materi:r,(ed quia nec agunt nec p2ti':1ntur, (cd (ola ViOl I!
:tque e{fent/ale d} form!; naeurali,mareria fibi congenita, & detinent,materi:r,inquantum totum ip(um minimum,cuius
ornnis aliA,fcd potd} erre Cine materia congenita .per te.igi- funt conflituunt,ofiendit igitur fubieéta partialia auétionis cf
tur.lb omni alia Ceparari poten. { Er cum matena} ex hae fe partes formales &. non matcrialcs.Primo,quia per parces
petitionc infert contra Arin.<.r pars m<lterialis au.geri potdl, formales fi ponancur auge ri , pocd} Caluari argumentunt de
& prr racionem dus Cic.omne pcrmanens .luger! poten, Ced penetra rio ne corporum:& non li partes ipC:r materiales au,
pars Cecundum materiam permanet per peritionê,igitur aUI gereneur.hane non probac,poten declarari (uppofica dcfcrl
geri poren,& fic non tanrum pars Cecundum ~ormà . {' Q.!!.a ptione partium,nam partes iII~ formales, vC UC po{funt agepropter oponet vr } Dec\arat nunc qu:r fit Ilia pars mate~ re in nutrimencum,eum fint formales.at ill ~ matcriales cam
rialis, q~:r dl vitf COfua. Et vulr e{fe duplieem humiditatem non Cint aétiu:r,non po{funr agere JO illud,Be fic non po{fene
1I3turaiem . r. qll:r cfl per membra diCperfa , quod humidum eonuertere ilIua. { Et fic e{fet ira . } Secundo idem oClendic
r.ldicale etiam dici (olet,& humidiras cibalis,rune imagina- &. arguir fic.fi auaio e{fet fecundum parces materiales,ica <l'
tur cp humiditas cibalis adueniens pofi digdlionem miteetur fubieéta partiillia auaionis e{fcnc partes materiaIcs:tunc alte
hllrnidirati nali per membra diCperC:r,& quali mutatur in iI- rum auorum (equereeur ,aut <l' non e{fet auaio vllo modo:
lius naturam qua eonuerlione faéta vireute anintis membri aut li e{fcc,e{fet tatum vcl accumulatione, aut penetrationC'.
attrahitur illl;d miGum in poris eorporis nofiri.Et inde in fi· quod probat,quia quid en quo alligatur adueniens ci, cui ad
guram membri vercieur ,quo faéto,(cq~itur auétio,& lic ad uenic , vt inde maius efficiatur ,oponet enim ad hoc e{fe deB humiditatis naturalis abundantiam,malor fit auétio, vt pa- terminatam qualitatem, vcligiturilla dçterminara qua!iru p
tCt in pueris.ad illius imminutionem diminurio fit, vt feni- adiungens illa e{fet humiditas vt putauit Alexan. aut formA
hus.Hoe faéto virtute natunr & anim? membri eonCerua- partis attnhentis Be eonucrtc~tis attra8um fccuq3 i\lud mi~u,r figura auéti membri ran1 in auétione , qdill\inuti~ne . lie fcencis:non humiditas quia humidieas no en mifeens vt CUlle
Igltur patet auéllonem effici Cecundum parres matenalcs , & quanta tantllm.nam q~ancum vt quantum abnrahit ab hu0. {juomodo fiat apud Alexandrum. { Et h~c li lit verü ,} ~~e
more &. omni qualirate Cenfibili , quia fi non abnraheret , 8c
confutar Aiexandrum.nam primus nlaglfier , vt Ann.mhll humidita5 alligaret miCceretCj3 quantavc quanta,po{func om
dixit line forti ratione.nam hic Colus philoCophaeus dl cum nia quanta mifceri miaione augmentatiua.non igitur humi,
ratio ne fenCata. { et tune inquiramus in hoc. ,} Con.fu~ato ditas poteQc{fe,quo nlltrimcnrum alligecur mifcearurCj3 mê
Alexandro vult nunc declarare politiones Anno. vbl (cu:n
bro vt inde mai us cfficiatur.erit igicur forma CJuf exiflens in
dum cp lic~t in alteratione vr in ealefaaione (ubieaum en pane formali agit in nlltrimenCUOl aerraétum iIlud difponen
fubaantia in aau eompolita,qu:r tranfir de frigido in calidü do, vr inde conuerratur in fubflanciaOl cius. {~oniam au'
~ en terminus à quovt frigidum,& terminus ad quem vt ca tem} Tntio .. didem arguir.eo modo allgetur vnüquodCj3,
l'durn:lie opotter in auaione h~c tria imaginar; Cubicdü vi- quomodo permanet. [cd partes permanent vt formales , &.
. delicec ttrminum à quo,& terminum ad quem . de Cubieao non vC matcriales,qui.t vt Cic fluunc.igitur vr lie permanent.
{ S eeundum hoc igitur} Concludit inrentionem Arm. vbi
~emo dubitat.nam omnes profitétur Cubieaum e{fe animal
Ipfum,fiue viuum,quod fecüdlllll fe & quodlibec minimum animaduerte( vr diétum dl ) minima vt terminata non poté
naturale augetur:nam in fine auaionis terminus, vepote ip- tia nare Cub minori materia Ceor(um dicuntur parces forma
(
~i qU3nritas ca alia numero,à termino ad quem . Ideo rdlae les. at partes minimorum infinit:r non potentes per fe fiare
Inq,uirere quid fit ine terminus ad quem. Vtrum forma ipfa dicuntur partes materiales,iIt:r partes formales . Primo, vt G
tOtlus,& hoc non. quia tunc per auBionem noua forma cffi- diaum en, quia aéliu:r & pa{fiuz .Sccundo, vt nunc dicir, sa
(eretur,& curn Cubicaum formor fic materia prima,tunc: au termin ac:r,na omnis terminus en à forma. non poten enim
~um Be (ubieétum 3uélionis effet materia prima. fi vero fit q minimum conCeruari in minori matcria propter formam,q
tlcas,tutlc auélio e{fet fola rarefaétio,& fic altenrio.proprer non porefl flare per Ce in minori maecria. ha: materiales. Pri
hanc rem magna fuir difficulc3s de auétiont. primo igicur mo vt dixit ,quia non agune nec patillntur, Ced tant li III CurIe
Auer. oGendit forma ipfam non c{fe rcrminum auétionis.d. id ex quo,Secundo vt nunc dicit ,quia filllt diui(jbiles in in6.
quia forma vt forma no augctur, hoc cfi non pot c(r~ :crmi nitu~ qU,od efi propter matcriam , à qua cCl in6nitudo & in
nus augmenri.nam tunc auétio non diffcrc à gcnc,ratJ~e fim termll~aClo,tunc vu.lt q. AriCl. velit non formam augeriCine
pli citer • item$ auétio debet e{fe Cecllndum magmtudme",1, marena,nec matenam line forma: Ced rllbieéta partialia auhoc dl ad magnitudinem. Onen dit feeundo non cffe aualO étionis e(fe parres formales, vt formales Be non vc materialIum ad dimenlionem dimenfio,eo quia quod augetur , non les.nam i\l;r vt formales pcrmallcnt Be tcrminatœ fune . ilI~
3llgetur.inquantum quanmm.partim quia tune e(fet carefa, vt materiales (unt in continua V:1riatiolle.hiIlC patet nlt Ari
élio.partim quia dimcnlio en :rterna materi~.& fic conclu. n~. {Et vid~cur nlihi.} nunc eonc\udit differenriii inter po.
dit augeri vnüquodtF vt quantum habens formam,8c fic ter Ciuoncm Ann.Be Alex.uulr primo cp mulcum differant.nam
11llnus auaionis erit forn'):! quanta, aue quanti tas formata. Alex. vult membra augcri pcr ;lUaionem hllmiditaeis in om
{ Cum augmentul1)~n omnibus} horc dhtit de termino ad nibus partibus.Arin. vult illa allgeri per auéliollem panium
1:) qucll),nunc de Cubieao,& quoniam Cubieélum augmenti en formalium.Seculldo differunt,quia Alex. permutat qua:nio
d.uplex.primum Be totale fiue adorquatum, Be Cubieélum par nem in aliam , vt quomodo augeatur magnitudo per iIlam
clale,& inada:quatum. de Cubietto prim 0 nemo dubicar,om bumiditatelll in omnibus partibus, nam auétio videtur ef- H
~lCS enim profieemur ( vt dixi)[ubicélum ftimu e{fe anim.tl fici per eonllcrfionem & admiClionelll . modo illa non conIprurn l'iue uÎllum:rdlat dubitatio de Cubieais panialibus,na uenitur , nec admiCla fit.,.fed Ccmper in Cuperficie membri.
cocum animal augerur auais partibus diffimilaribus, vt ma- Tenio , dura videntur augeri ~ duro vt o{fa &. ehartilagi~uS~pes,brathium,epar ,lien,cor,& c:rtcra.id genus, h~c diC I1cs,l1on ab humore,m ifcibile cnim en liquidum. Ideo adhllc
1~llari.t 3ugétur auais fimilariblls, ve ;l\1al carnc,o{fe,ner
ren~t quornio quomodo dur... augeri po{funr in illa & per iI\JIS & c:ttcris id g~nus augcmr manus.Simil~ria I(ero augen
bm. { ~3propter } concllldit nu~c politionem AriCl. qu.
tUr ,etiam Afuis parcibus au8iç (unt autem duplices partes , lis fit,et vu)e e{fe melioreUl illa Alexandri & ideo illa fllfficie
VCrn'!Olme
, potentes per le
rexiGere
' Be opcrul,• .tut pat!,. qu:r vcl debec quorrere comp)c1nentlllll illius. {~niam videa~l!d quo(dam formales d/cuntllr ,quia aéliu\:,3ut paffiu\:,cü tur '1' ;wgmentum } declarat nunC q, vnlo fiue adminio nu
~ 10 .& pamo line à formis ipfis ali:r partes ll1ar eriales, qu:r trimenti fir necdfaria.en autem h:rc vnio,q1l3ndo nlltrimê
{jUIlC llIfinit~partes minimi,aliqu'anc\::lIon tn Ceparabilcs (cor tum acrrahiturin membrorum foramina, & Hiis foramin ..
~~tc p~tenees per Cc cxi(\ere & operari,dia:r lion ill\: for il1lplentur ,\Jonea vireutc formf vniuntur cum forma meln
h~b s,
Col:r illor habeanc formaltl , tlàm &. hor formam bri,8c redditllr res una . ~od igicur ha:c Ci.ue admiOio , fiue
~u Cllt. altem totius,diélor Igitur formalcs,ga agcre po(funt vnio Cit nC(c(farla.probat, quia li 11011 admlCcercneur parce
t pacl ad modum formaci.iGor non dia~ lUateciales , quia attrafl:r cum attrahentibus,tuoC generucntur parres Car-
n,
'lUI"
ï
-.
�)
. DE GENERA.
nis &offis non vnitœ,& (jcper fe,& ita auélio-dfee vera ge-
ET
CORRVP.
Sc:xto,runc forma (ubfianrialis & accidens aliquod migra- N
neratio { H:rc igitur milHo necdfario } concludie nunc intê ret de fubieélo in fubieélum.dc forma patet,quia in alia ma- SeSu
tum.cp vidc:licc:t illa admifiio fiuc: vnio nutrimenri eum fub- teria fir,de quantitate probatur , quia ilIamet refiat in noua
nantia mcmbri dl modo diétio vidclicc:t proprer forma Olé, materia,qua' pra'fuir. Septimo, aur forma membri fubito SepP~
bri, qua' reeipitur in matcria nutrimenti. & no propeerea Cl' ingrc:ditur materiam nutrimenti,aur fucceffiue.fi (ubiro. igi
omnes partes admifeeantur ,& inde refulter maius, vt dixit tur auého erit motus indiui!ibilis : fi fucceffiue: • igitur forma
Alexan.quod ficri potea abfC}! penc:tratione,quomodo cre- alimc:nti fucceffiue definit.contra Ari[Lquinro phyfic.d.cordebat fic:ri in miCHone vini eum aqua,Rc:s eni!!1 h~c effe non tuptionern effici in non rem pore. Oélauo,corruptio vnius Odalll
potdl,quia tune fola humida poffunt admiCceri.& fic mCI11- efi.gellerario alrerius,fcd alimentul11 corrmnpitur ,igitur ali
bra dura & organica minimc:.nifiillud fiat virrute forma', & 'luicl ge:nc:ratur,& non nio forma membri, igitur illa forma
lie habc:bitur intentum,sie igitur parc:nt tria de menteAuc:r. tlon pr~fuit ,ced de nouo fit.Mulee alia' 'dubitationes dicen•
primum Cl' terminus augmenti efi forma fubaanrialis vt ~. tur in qu~fiionibus.
~ pootiones, Il D/lad.
ta fiue Quantitas formata forma fubaanriali. fcêto patet fi.lb
Circa terminum 3ugme:l'ltationis varia' h:mt
,
•
ci
ieétum totale auétiôis effe totum'aial fiue vinum ipCum quo • d.am dicunt ~ terminus augmenti en forma c.:.lbnatialis par- ~~lllar)
in term ino ad quem propter formam maiorem c~citur;ma tJUIll ~onnallUm de: nouo genit;) , imaginantes vnieam cranf
ius propte:r minore:m minus. T e:nio pater tille Cublcétum au muratlOnem c:ffe generationé,& auélionem:fo(o tamen hoc
K geri partibus omnibus diffimilaribus auélis, q~a' augentur ~ diCerepare,q. per gcnerationeOi fimplicitcr rotum auéla (~~
milaribu~,lIon qua nHionc funt p~rte s ~at~nales , fed par- cnndul11 fe & quodl~bc:t fui incipit ,olt pe:r auéllonem.lieet for
tes formales.Be ita fubicéla parciaha auélloms funt parttsfor· ma fit alia,&. totum aliud,non tamé totaliter , vnde auélum
males minim~ { AuC dicamus } nunc quo modo fiat auélio, efi ide:m totum,non ramen totum auélum e:fiide:m, vt fophf gôfllllii
declarat & pr~rupponit in omni membro augc:ndo effe cau fia' dicune. Et lieet ha'c politio cliu fit defenfata à me in ado
fam auétionis vt forma ipfa agem innutrimentum, apta Ce lefccntia,nunc non mihi viderur.Primo,quia fe:mper ubique: Pri"l~
cxtêdere per parres atrraétas.quo (uppofic<?,imaginatur plu Arillo,auélionc:m morum appellat ad quantitatcm , & noo
res nutrimenti cuariationc:s.prima efi, qua tfficicur idone:um ad formam. Seciido,quia fi qu~libet forma in partibUl for s ,~a
\lt conuertarur in membrum.fecunda e:a, qua attrahitur ad
malibus de nouo educicur de potcntia mareri~, &. non qu<r
membrum,nam me:mbrû virtute (aloris foraminibus par- pra'fuir fe exre:ndït in materiam libi attraélam, tune nulla cC
uis perforacur, vr patct in po!c:nra miliacca,quod fit in igne. fer caufa vnionis,nam illud minimum genirum effet em per
& fic nutritnentum illud lie atcrahitur a vinut<: anima: mem fe exificns dillinélilm ntlmero à quolibet alio alia gcneratio
bri,qua' Vocacur attraétiua. vccat Auerr.nucrimemum illud ne genito.declaracur,quia non conrimilieuclo form~in pra:
fic id~neum,hunljditatem cibalc:m,qu:r re uera dl fimilis ~a exiGente membro,quia fic caro mea & caro tua poffu nt effe
clri
turah.renia e:a,qua hum idiras illa cibalis attraéla conucrn- Vlla,nec macerit(jmilirndo,propter idem. Tercio,quiHûC 'T •
l'ur in parees carnes,allt offeas,hoc modo q, in materia ciba anima ve:gc:tatiua ,oue fenficiua in animali oue rationalis in
'
lis humidicaris inducitur forma mcmbri priori forma corru ho mine: continuo flllerct & reRueree.
pta,quarra cG applicatio fiue millio fille v.nio, nam ad induAiti periti!1imi yiri opinantur :lUélioncm effici per nouanl Sc~ f)
étionem HUm form~,(cquitur vnio,qua dlcetur vna·caro vd dime:nfionem, qu~ de nouo :JdllCnit priori, ita <!' fieut pcr al
vnurn os cum prioribm {Er itcrum } dcclarat nnnc hoc fie, teratione:m noua edirur qualiras ,ira per a u,étioneln noua sei
L ri fcmpcr donce animal viuir,nam fcmper dl anima & re~ll, ' tas dticicur,qua'prius non erac,Be in boc differt ~uaio à raper calor membra refoluc:ns,& in iIlis poros & furGeula 111- f(f~étione , nam ~uaio ca ad quanrirarem, Be rarefa8io ad p
ducens verum non femper crit ;lUélio , quIa non [fn lper fit' raritarel1l,qu~ c:fi qualiras. Sed h<f'e pofirio {l:are non pocefi C6fU!I~
,
malus reaauratum
Sfit dept'rditum , Vt dicemus, { Ergo no ~3 tune dimenfio non effet matcria- co ~rern:l,vt vlltr Auer ~ p~ln)~
~cib
cfraugmentari} Ex his darpolirionel1l ArHl. cp auétio fit,p ..
Seeu'nd0, tune auélio dfe:t additio dimenfionis ad dimcn_ 1clâl
pter formam membri hoc dl animam mêbri, ipr.1 enim vir fioncm,& nOn vera auélio. Terrio,nô vidd quolllodo ha'c
tute ealoris,~tlr magis vt vteos calore,rc[oluir. & ip{J pe:r ip fecunda fiat vnum eum priori.no~o tamcn te: latere:, 'l> te:ni!
film digetit & reducit nurrime:ntum ad formam humidira-' tes hanc pofirioncm,cogunrur dicere: priorem tocalll clefine .
tis aptz conucni,it'Ca ctiam pe:r virtutem atr~a8iuam ,ltCra rc:,& {ecundum totalll ge:nc:rari.& fic ita ciro {jeut ~Cll'rimii
hit,ipfa fe: in materia ::trra81 migrar( vt djcâ ira )qua migra- :llIélom e:([(,ita efi aira nUlllero quantitas, qua' de nouo fic,
tione: redditur hnnJiditas caro vd os &. Grrera id gelll1S. Bx priori corrupta. Et ficu t continuo auélio fie, oc conrinuo dl
hoc patet q.. ablara hac vircore omnia hzc agente, tune au- :Ilia arC}! ali~,Be fic apud hos auélio ,nol1 crit ~dditio.Ncc h:r~
élio non efi nifi pel' penetrationc:m , & non per vcram COI1- noua Clllll il13 f~cit vnum.Sed priori eorrupra en noua dime Œlcd ~
uerlionem,pater.qllia a nullo e{fcnt rot motus, &. ira Cola pe fio. H~c pofitio lice:t fit vtilis &. tllfientabilis non cCl ad mi (ra PoU"'
• tl
• r
'
,
nerrario vcl aecumulatio e{fet.tunc dat differenriü inter cau rcm Anu.nam
Iple ponic quantitacetn effe materia: COa'rer- (l6,1'F~1
fam Arifio.& illam Alcxand. vole:ns q. ha'c caufa ArHUit in na1ll .vll~m & Cô1nd~O\ nlll11e:ro, fieut & matc:ria ipfa. CuiuS •
M omnibus,nam forma :lglr in dura &. O1011ia cOlluertclldo,ut pOlitlOlllS radones ln Iibro de fubaanriaorbi s diximus.Prodiélum ea.ar caufa Alcxan.Î11 mollibu$ tantllm qua' poffunt prerea faillo meliori iudiciO,& cum licencia dit:endi aliter, ri Q..,
mlCceri Vt \lino & aqua, melle &. 3ceco , & C:l:tcris id gellUs. in qua-ftionibus al iter occurre:t vidc:tur mihi duo ciTe de raSic igirur patc:t primo terminus,fubicéluOl uniucrfale & par tione 'Iuétionis, vt quod idc:m J1~mero fubieélum cotum ma
riale.& modus auélionis,& ca anéllonis. Sc:d in hac poritione ntar,& q, fit aliquis terminus nouus. Ad falu:md li 111 prinl" oc {uDI
funt qu;cllione~. Prima, vtrum forma fubnantialis priori fit oportet imaginari auélione:rn fieri fecundul1l parres formaDub(inCJ: terminus vcl qua' de nouo gcne:ratur lit prior.igitur no erit
les,hoc modo, q, dirpolita mate ria alimenti fufficicntc:r pro
Plillla
motus,'ld nouum terminum.Si noua igitur auélio e:rit gene- forma membri, vcl rci allgcnd~,atc)! in dcbiro loco appro"i
ratio. Seconda, vnius motus l'cr fe vnuS terminus pe:r fe. & m'Ira, vt in poris , tune forma Illembri Cc exrendlt in illa. Be
primo. v~1 ig~rur Jola f~rOl.:l efi rerminus pcr fe:,ue:1 dimcnfio inde: fcquitur vnio,& ;ll1gmcnrum,qua rarione forma no de
aut aliquld alrud,&. qUlcqUld detur .fal[um ca vt patet. Ter nouo fir,ftd de nouo in nouam extêditur fille (vt ira diCa111)
ria parres formales auge:nrur vcl Ccruata formi eadem nu- llIigrac imateriam , &. ir rorum :lUgccur primo vt formatll
Tatia
l1I;ro
vd al/a de nOUO gcnita, vt prius. ~rta, minimum anima vegctatiua,partes omnes di{fllllîlares vt (ubie:éla priQyatt..
augerur igitur quodlibct illius augccur. & fic part s 1113ce:ria mo 1'3rtialia,parteç fil1l ilares formales qu~pro nunc miniles augebunrur &. non tantull1 forl1lale:s. ~nto, dubirGnc nu dlclnrur ,ur fubieéla (ecundo partial i.u unc pate:t q, rorli
Qy{nt~
rccentiores & bene. nam fi auélio e{fet cp forma extenditur manet idem numero,quia aia vegetatiua [ota qUf prçfuit 8t.
fn nulor! materia & qu;tlibe:t pars auéli en iUaa, tune tota' ill toro,& in membrls,&. fn partibus formlllibus eade:1lI qu~
fOrn1:1,& quotlibc't pars forOl% in au~iolle effet in,noua. "l1 prius.igitur totum & quœlibec pars formalis 3ugcntur,Be fic
uria 8( fic .non rcmancret cadem IpCa nurnero n13terla.
~m Cl' formali .. (unf,omnia cadem manent .Hétc de primo.
..
De
1
-
,
�LIBER PRIMVS
Ile tQ~iO
De tc:rnlino .. irum ca ab Auc:rroe in principio digrcffionis
neC}l e(fe formam tanturn',ncc dimcn!iQnem camum, (cd erre
dI1l1cnfi,:mcm vr formatam . Ad cuius euidcnciam dl animad
ucncndum,cp dimcnGo cQ, vt qllalitas. verbilgratia,cQlor Îluc calidicas ip{a, mede ficllt in ealidirarc ip{a c!l due çonfiderare,calidirarcm ip{am !ingularc:m, & gradus qllibm dicitur
magis .lut minu. , ita aliud efi dimenfiQ vt ha:e vr per gradu'i
Cxtcn(ionis dicitllr maier aut miner.vnde quod in calerc dicitur intcnfie & rcmiffie,in dil1lcnfiene magnum 8< paruum.
vr igitur in reta al'cratiene manct eadcm calidiras, vari:ua
tam(n Iccundum magis &. minus,&. gradus intcn!ienis vel rc
ll1iffio.nis:fic in tete augmente mance eadem dimérie numc!o variata fceundum magoum &. paruul1i , fiuc extenfum &.
Incxtcnfum.& vt in qualiratc terminus altcrationis cil quali
8 tas (ub tanto gradu,cau{avcrbi ve eéle:fic in auéliene cft qua
titas fub tanca cxrcnlÏol1c vel {lib ter gradi bus e~tcl1(jonis,
& ficut intcnfie &. rcmiffio fub cenis. gradibll5 fUl1t termini
. tjualir3tidic magnum & paruum fiue extcnfuln &: concralium ccrmini dimenfienis. 8{ binc patcr quid (ir ll uali ra s tC(~inata,&. diméfio terminata. nam qllaliras rcrmillata dl qua
lItas fub tanco gradu,&dimenfie fub tanta n13gnirudinc • Et
~uoniam ccrrarn magnitudincm &. cxtcnfiencl11 cempofirü
~pfum fibi limitat., forma, qua: dl vt radix dctcrminatienis,
Idee bene Auerrees dixit,nen dimenfionclll vt dimenlÏe cfi,
erre tcrminum Ced dimcnfie vt rerminaca, qlled cG diccre, vr
ccrra &. fhbili;a ab ipC" ferma.tcrmi!1us igitnr a.udiol1is nel~
dl ferma,ncc dimenfio,fimplicitcr: {cd ve ecrmll1 ac~, vcluu
tcrminus alrcrarionis nô tG ulidita~,Ced vt otto. vcl fex, hoc
~fi Vt tcrminata,Hanc rcm pauci nerunt , Be cepioCe fcripfi in
_1 r
Irbre dc fubfranti~ erbis,quid {jt fllbicélum,quidvc terminus,
I~ntl. PUCt. Ad ratiencs,an primam &. Cccundam paret Celurio per
nunC,diéh. Ad tcrtiam pm:r folutio ,quôd augccur (eruôlcol
pr<tcI{e cadcm ferma numere licer non cedcm mQdo \ v. cl
fub ditllcnfienc çodcm mode e'xrell(a. Ad quartam dicend.um,tam parrcs m~r-tak~-Ij.uàm Fermalcs-il-H&c-Fi..Ccd mate
flalc~ augCntur-Hon rar~ qua-maccrialcs,quia vt-fic-fluune
. C c.ontlnu~;Ced Cub-rari~e~~-p;u:ticifl"..nH-[1~ pa-rtium forma
llUm,'JY~" habcnHffe fi-x-um, CUAl-W-fiC' pflrticipc-n-c-aRi
nla,qua: en fixa. vcl mclills diccndum quàd fQla forma auge
tu~ & non minimum nec parres minimi.allgecur aUCCI1l,- qUIa
fit ln maiori marcria,qua:' Ilen cil au-tta , fcct pcr additionë-cn
fa-élol maiQr. Ad quincam diCllnt & bene, cp qUa:'libet pars
forma:' iplius auéti noua cfficitur in matcria,nQn r;tIllCn in no
ua tota!ircr ,fic q. nihil prioris l1.urcrie renet, immQ rdbr ali
oquid udcm forma informatunl. Ad fcxtam côccderelll for
m'lm (ccundum quid mioorarc: , vt pacer fimplie iccr migrarc,
vr vo)uir Pyrhager3s vidcliect cp prieri tera coralircr rciidol,
iaU[ corrupta,alram infermct pcnirus diucr(.un,au illa ipfa di
lllentie nen migr3t , quia (ublcdum {uum per Cc dt m :lrcria,
Cluz dl vna (cmpcr.bcnc tamen ipfa vt terminara migrat de
fubic&o per accidcns in (ubicdum per a.ccidcm nô tec alitc r,
fcdfecundum quid. Ad fcprimam, diccrcm <l' allima 0)(111bri fuccc!Ilue ingreditur l1ureriam mcmbri, nel1 {uccdflene
Centinua,fcd di{eentinu3.nii minima naruraha alillléci (ucce(
fiue cerrlllllpiicur viddicct vnum pefi aliud: nullUlll ralllcn il
lorun. {uccelf1uc cerrumpitur ,fcd Cubite,&. (je auét.o cn ruccCmua,llen c.. mcn centinua ,vt dicit Aucrrecs eélaue phy!i.
Cerum commcn,lj. nen tamen inrclligcndullI efi) (1' auélie
fit .prius pcrvnum minimum per cerum cerplli,fcd pcr plur..
llunÏlna rimul,qua: {unt prepinqua dillerfis pambm llIébri.
A.d vltinlam dieendllm,'1> cerruprie vnÎII cfl gtncrarie ;JI.
tenus.nam cerrupcie alllllcnri en gcnerario earnis,non qUI.
d~1ll per fermam nouiter incipicntcm erre, (cd llel,jltCr illci.
f.lc~rcJn infonnarc neuam marcriam ,bZ'c pra pune. V (rUIlI
~,~
1 ~hrcr eccurrct in quz!lienibus alircr dicJlIl.
Q.
Sccun JuOl Phrleponulll c\lm Arin. diJlIlf,r qllicl nain Cir id
qllod augetllr, q' nen Ol;Jtcrla (cd ferma {jt :l\lIllC v ulr Jrce.
~c"qu.!d na 111 (je quod auger. quelllalll J(fIiOIlOrallÎr cp IIU
:~ IncerporculTI ,nUIlC quZ'rir quale cerp\l ·,nullI lÎlllllc CI ,qa
Ci getllr ,an dlr~I\lIIc, B< (onrran ul11 .&' di Ir,<1' rJ, ~llJed Juger
,quod augclllr ,(e:.undum quid dl limllc; {cl:undul1I quid vc
n
&
•
4f
ro corErarium,& diffimik Nam petent/a quidem flmilc:, la,
vero diffimile,& cQntrarium ,S lmile quidem in fine, quoni !
omne qued augetur ,Gmili augettlr, vt caro carne, 8< e s ~(fc::
In principie vero. c!Jncrarium ,que nia necc(fe dl, vt nutrI~n ~
rum patiarur in principio antequa fiar fimilc,p.ui aür nô PQr,
lIifi concrariü a comrario(inquic) Maius aucem ro.tü gcnera.
tum dr,aduenicnre :aliquo qUidcm,quod vecatur cibus,& cô
trarium:rranfmlltaro. aüt in tandem Cpeciem.& fic in prineipio. contrarillm,in fine fimile crit, v(t'bi gratia . fi (Jcce adllcnic humidum,cfi adutnerit in principio contrariû efi, miCmu
tabiwr autcm &. gcncrabitur ficcum . Caufa aüt,quenia cil vr
fimilc fimili augmente~ur,eG aurctU,vt dilfimili.Simiie qllidê
in finc,corltrarium in principio.
E
QEd?retaut ali61ulS,rluàle oportet effè id nuO dugetur.Ma'" And.c,lu
J
J
J/~ l
nifeflum igitur,c; potelltià illud. uerbi gratia.fi c4ro~ potentt'a
carné:aéiu aut aliud. Co.rruptio aut boc,caro generata rft.
Dilucid3 •
QE.eret aut utiq; quifPi~, quale nam efJe oportet idjpflm~, tc~.
cô m~.
quo. augetur,patet la ~ poten'lia iUud, ueluti fi ,ara potètia car «iufd(~.
1
h
fi
F
nem aélu a terum uti'];.. COl~ruptum uero DC caro t.
His aélfs,quzrir de nurrimcnte ipfe,qllalc:
na oponcr dfc;,
(.ISme,u
J
ve nutrÎar. !:\c{pender.patc;t i;lm cp potcntia oPQnct dfc ii!ud
quod 'Iugetur. vt fi caro. fic id qlled augctur ,epenct cfTc peû
ria earnem,& fi ncruus fir ,e.pertet cITe percnria ncruum.& fi
QS po.rëtia os.aélu aurcm oporecr dTt alrcrum. Cuius c3uCam
fertc innuic.d.Corrupcum enim caro. fir,& in carncm VCrtlt.
Ex his parc:t nen omnc corpus clfc: bQnum alimelltum anima
li. vc nen IJpidem,ncq,lignum , (cd oponct c(fe talc poteria.,
qualc auétum in aau.
Pbilopenu~ lc:gir { aür } pre { cnim} &. iure(\le mihi vi, RB C O:p
dccllr)queniam cum dilCÎr f1m ili allgeri qned augcrur, & con
rrario,afT'gnat dm cur ita diétum e!l.g.d.bene diél i en qUQd
<Jugctllr augcri f1mili,& cenrraria,quenia qu~rer quis,qualc
nâ Qpencr cfTc id,quod augerur, prepttrca CQcludlt quafi (0. G
lurion, epilQganJe,& dec1arando qmlc diffimllc eporect clfe:
. 2..:
id qued auger.Nen.n.emne dilfimilc at1gc.c,(c~ illud rlfTinli.-~7~ ,-.:,le qued efi PQtcntia id qlled augctur ,talc dl(fllllr1c (fi contr.J- 1;-!1
riG. vndc inquir. M3nifcClu igirur '1> i1lud dilfllllilc nen cCI qa
cun<J>,fcd qllod porentia iHud, vcrbi graria,fi caro. dl illud 'la
augebif,oporrct illud diCIilllilc elfc pocelltia carn(l.1(lu aurclII
aliud.Sed ita aliud, vt cQrrupriQ hoc,(~ro gcncrata fir.Q.!;!.arc >
mud di {f1l11i1e cx quo fit auétio,prQpric en cQntrarium,in quo
en petcmÎa Ile illud fiat cx ipfo.Ha:c dc eo,quod auget. Cir- Oi~r(trj~
ca przCcnccs tex~ur. gq;ci elCpofitQres digredmllcur , Philope Plulop<'Oi.
nus enim primo eficndlr,q, lnar.eriJ. caruis. augcri non PQlli(. Q1.no m~ ,
v
auge'llur
lntelligc:n d0 l'cr 11latcriaJl1 ip(um humiJulu, & O IUn~ ilIud
qued dl ci(ra fermam (ubCtôtntialcm carnis,& (icra figuram,
hec prebar.primo. q, hoç da:o nen porc:rllllC {a.luari,quz (ômunircr inCunr allglocnratieni.nô enim poterie dici, cp rd q~
augct ur ,pcrmancu,quenial11 centinue humidum cxiccai,&
diffhlic\& per nurririenc11l alrud fucccdir . nge matcria catnis ne n pcnuanct eadcm numere ,Neç dici perclt,qua quzli,
bec pars l1Iaceriz fic alléla,quonl<\111 parres, qu<t rcccdunr,llo H
polTUnt errc auél<r,cum ilIa; nen fint.Secundo, hec dato nen
porcrimu Celuerc quzGlencm. nam hec daro\ eHln Ilurrimè
rulll oporecr vr percurrac per emocs partci JIlius IIIJceri;r ,
tune cric pcnel ratio. vcl aorca crar vacuum. Qz. fi diec:rc nô
pofTumm matcn ;"i earnis allg(ri) rune nec vrrullqJ (imul cri~
id quod allgct.n:ï fi vtrun~ limlll auélulll fuerir, rune omo;..
ne 1Il3tcriJ auda cric. ldce Phdeponus cencludir,'l' qujdQ Qr.. fi uhii
dicimu carncl'll augeri,care imctl1g1i: pro dus ferma, lX fub ClUe IlIl'lUI.
flanriati,&. cru figura. vndc SQrtÎcelz drcerent ,ill tune prQ .. Ch. ftl\'ma
poliriene caro. aug~{,carnê fupponi pro feml3. earnis , 11J1l~
pre matcn:J cfl falla,&. pro vtroqJ {jmul cCl falfa. qlled au te
pre ferm:t fir vcra,probar \quia faluallwr iIla ffiJ ,8( tellun{
qôncs,ralu.J( e:nim prillle,cp Id qued Jugcf,permanc:tr, quo_
Ili:ï forIllJ,&figura cil\\ quod all~d,t'(rJll~IlCrJ.llloit {«(lido,
Cl> du.s qu~libcr au auge! ,nj q\lzllbc~ p,us elUS fir l1l~ior,~
cr;lt .lolluJtur q, ~ugcatur :111 quo 3duCIIICJltc .corporcÇ) 1 qUol! Q ~o fcfa
alCcUtlllll rccipiac ipl~11l .i~1 fine. Er ÇUlll rtlCltur forma augc_ III CM
Sud.de &n3.& cor.
F
r:f.'bl ,
:if)
.
�•
t
DE GENERA.
ET
CO·,R RVP.
1 tur,f'arma non accipiturp ra forma, vt forma, (cd pro for. appoGtio terna fit dime:nfione , ide:o augme:ntatlo criam fit fe N
ma , vr quanra , ha:c cnim proprie augecur (ecundum Phi- cundum omncl11 dimen(joncm. Tunc ad dubie'leiones . Ad
lopo num,,!, fi dicatL1r (oeum augcri , i11ud (ccundum denomi primam diecndum,'l' non oportcc veid quoi addicur,collce
nacionem,non (cctlndü inhgrentiam dic!ttlr. vnde afferir , q, dat pe:r omnes parciculas, (e:d fuffi~ic q. appolicum priori hu·
circulus nOIl quartnus circulus, nec caro quarenus caro auge mido illud re:.idat maius.Sic e:nilll vicin'lbitur membro,& co
tur ,(e:d qu:ue:nus cubitale m., vc\ c'ubiralis caro auge:rur. ergo ucrterur a virtme me:mbri in dus fublhmi'lm. ago (atis dr,
fecundû Philoponum in illa propofirione,caro augcrur( vt 10 Vt ipfi (e:cundum piures partes apponatur. Ad fecundun! diquar more Sorticolarum )caro (oppOnitur pro forma cunis ce~dum,cp Ariilo.non dicie q, id quod adue:nie , debeac per
~ofof.l
omnia percurre:re::fe:d (olum dixit q.id quod augctur aliquo
cadun d cubitali vcl tricubitali. Sed dubitatur contra ha:c , quoniam
potrie & fi materia fit alia.e:r go forma non poteil effe: e:ldem numero, aducnientc: 3ugccur. Sed contra.Adhuc dubicat Philoponus
.atuwÏi. çum effe forma: fic in m atcria. RCCpOll1ct Philoponus '!' (j co quid c:il illud,quod prope:lIirur ,an ipfa caro,& videcur q. no:
iugatis (jmul omnibus parriculis mare:ria: , vniucr(a maceria alioquin coneingere:r vt caro calcanei tande:m propullione fic
corrumperecur ,forma define:ree ,Ilia definence.nune aûr ma- rec caro manus,aut f~moris,aut altcrius cuiufpiam membri,
teria (ccundum aliquas parre:s re:cedit ,(ecundum alias fiarim aue eil ip(a humidira5 , qua: in offibus vd carne efi diffc:mina,
acce:dir,ideo materia vniuerra non definit : & propcel'ta for- ta,& tunc qUa'rirur quid (jc h~c humiditas, qua: 3 (anguine ap ,
ma mane:t e:ade:m numero,& figura ndc:m numero, qua: for pofito propdlirur ,liquicle:m cil (ubilantialis humiditas cunis,
K m~m concomitacur.exen1Plo vero hoc demonfirar, vt (jquis illa erir e1cme:nrum cius,modo impoffibile dl ha ne humiclita
in Ruuio continuo fluente vmbram ab aliquo corpore faéhm tem a (anguine: prope:lli,qua: cil carnis eJemc~tum & fubfr~n 0
con(jde:raucrit, vmbra quidem qua: in aqua dl vr in fubie:élo tia,non propuiCa ipCa carnC' ,aue corrupt'l. ~od fi hoc hUIIltcade:m numero efi:aqua vero qua: dl ve illius mareria,efi 'Ilia dum non fuerir (ubilantialc carnis c\emencum ,Ic:d id quod
femper.eil quidem_e~dcn~ vmbr'l., qu~nia nO~l vniucrlà aqua ex nutrime:nto aduenit , hoc effe nOI1 poteil. per (obfianeiam
Cimul tollieur.dl aut In alla matcna,qUla continuo aqua fucce carnis toram.nam cum hoc hllmidum nurnmencalc: (je corQ. iio~mu dit.& alia recedie. Pra:tcre:a. Nec maeeri'l pcrmutacur. vt (j. pm & 110n qualiras,impoflibile dl , ve ipfum per totam carné
ki m.lccria mul etialn aliquid forma: ddlruacur. ve:rbi gratia. fi nunc qui concc:do:t,nam tunC corpus per corpus conccderc:t , & effe,~c
dem fiacua: pars pc:rmurecur ,aliqmndo 3utem manus , non- duo (orpora in (odem loco .Si vero non e:fi per ror'lm earn.~
nunquam vero caput. Accider enim re:mporis inreruallo , vt fubllanciam,cunc non qlJ~lJis pars augeh itu r , c,llIn talc ?unll
cota ilatua tandem ali3 ex alia faéla fie, non modo (ecundum dum non pcr cotam carnis rubCbmiam cx pand'tur • AJ1Ima d
materiam,fcd (ccundum figuram, & formam. ~arc: ne:c (jc ucrrc:ndum ergo (vt Philoponus innuit) 'l' aliqllid augeri poperm uta tio m~tcri<f fir,lêd Vt diélum cil de aqua re:(pcéluvm tdl dupliciter intelligivel per iuxta poflCione:m quantICariua,
An Midii br~. Sfd ql1a:res vtrum mare:ria in qu ~ forma ipCa allgerur vc:l per additioncm qua: puHione prioris corporis fic, & hoC
. rJdicale;~ inte:ruallo tc:mporis,tandem rota fit rcColnta permancme ad
paélo ianua vel abacus additlone ôlllgeru r • Si tllim ian uOE vc:l
man t~ t ur
huc forma in materia. ReCpondct Philoponus cp non, narn li ab~co Iignllln aliquod addirum fuc:rir, ' ggregatllm corum fic
qut.d lini
hoc ffer poffibile,anilllalia clTmt Ccm ,irc:rna vcl po{fel:r fie.ri maius & qu~libcc pars fit maior non adc!lrionc cui ufl .ber p~r
uiul.
immorrali a,quolliam {èmprr m~eerja porrer rcrnJnere 1!1 CO- tis ligni ad quâhbc:t partel11 ianlla- vc\ abaci , rcd propulfione,
fimlli vigore.Qz :lut maneu ~ ad~ m maeeria, Sc n~nqu.a tot'! & addirlone partis ad pantm pulCam. Hae cnllll addirionc co
po{flr relotui,parer.ex co, qUIa vldelllllS cardem CICatriCe , rc cum & qlla'libet dus pars fot m ~io r, & ramC:l1l1on eCt faBa ad
ditio cuilibcc parti eills,ql\od dicirur maius . Alio modo dl ci- p
puIdlrac!u mancre,qua: [cqullntur malcriam. Std circ~ ha'c qUfri e Phi
rur aliquid allgcri per hoc,qllod dus qUa'libet pars fit maior
bôqiio ~i loponus,primo quo cum pofitione bac (aluctllr illud, vc '1tiquo .du(. quo adue:niwec: fiat auélio • Si enim non pcr totum '1dueniat,
addirionc CUiLl(1lb(c ad qllodlibtc, & ha'c 3uBio non d[er pof
nienle liai
fie:t auélio alicuius nullo eo adllelliitc : fi per roeum aducnia, fibilis nifi fieret pcnetratio corporum. Tune dicerelll,q.humi
111&0.
tunc cric pe:ne:trario. Pr.rtcrea.Si forma augcrur,& non ma dum diffcminawm augcrur additiont primo modo, quo nia
teria,tunc materia auélionis aduenirct alicui, quod non auge: Cvt Phi lopon us aie) ill/ addiwr fangllÎs ex nurrimcllto genirctur,& illud cui non aduc:nire:r augcrc:tl\r. Rcfpondcr Philo rus,modo ex ranguine: aprofiro & priori humido fit quodL pOilUS, vbi primo inte:lligendulll q, in :lUgm cntatione forma: dam corpus l1Iaius. non quidem ;addieione cuiuf1ibe,t (allguinon concc:dit corpus per eorpus,no e:nim torum id, qllod ad nis ad quodlibct fignulll (cnf~tum prior is humidi 1 rccl fic cocu
uenic conccdit pe:r totum,fcd quod ingredirur , apponirur Co & qUOEliber pars maior fi eut iallU 3 addi lione: lig ni.Hoc .Iutelll
lum modo priori matcri;r. tm~ginatur cnim Phllopollus , cp lic 3mplificaro f3culra l nutritiu3 ollllcrttndo iftud in (ubl
,
'd
quodlibec fignum ftnClbilc coq: ori\ augcndi a gelltrarlollc ftanriJm mc:mbri,3ugcc
rotum mcmbrutn. Tunc dICO, quo.
fic crcarum cum fua humidicact fanguinea in venis melllbri id qllod pc:llitur dl hUl1lidlim cibalc: , & (anguis vcnalis , qUl
contwta:tunc vulr cp Hlud quod addlc de humido cib:tli Call- dlrrCmilutur per membrlJlll , quod quid(l1lllon cil radicale:~
guineo,apponacur rolu\11 priori Illarcria', qllemadmodum in quonr31ll illud efi c:lcmclltum & rubfianriOlme Olbl'i , fcd e:a ~I
vrre pcr foramen addirio aqua: fir,& qu~ ingredlcur ,addirlAr balc,impurius Celll per quàm fuit prius & CUIll dlCÎtur,fi pdl!·
folom c:i,qua: anec en qua: pcllit aliam ante ip CJ ITI , & ita fquc cur ,crgo t'xit lllt'mbrulll J dil e:lldul11 qllod pdIiwr , (ed mfra
feéta vbiqi abundantia aqua: fir,& iea quzhbce p.. rticllia aqu~ fphzram I11cl11bri. Non enim exirc viJ erur ad lIlaiore:t11 10/
dHlcéla extenditur . Simili J1lodo awdit in augmtnrarione, cum prius qU~1I\ 311gc:atur mClllbrum immo cum C.II1S11is a...
rd nurrimrnto enim in (anguinem verfo per venawbiq3 tr.lélo, huic addirllr venuli tumcf.. él l in e:odc~llIl cm b ro a virrurt
:att}} tircGfuro in vnaquaql fimilariurn ptr venulas pdruas a nllcritiu~ hoc ;n fubl}antiam mcmbri (ccundum Ol1l1lcm dimagnis,nacura qua: in vllaquat}} parriclliarum dl hune coqué lllenfiOllcm cOlluerrirur , & fir auBio mcmbri J hoc patee de
.
tc & tran(lnucatc iprum in fllbkéli (ubOantiâ, accidlt augmé :Jqlla addira vrri,llarn aggrcgJtlllll fit maius\Ccd no exle lItr~.
u:ionem fie:ri .EIl enim in offium Cubilantia,& cunis, & alia,Ex his patct error Auerro. hic c:nilll Clllll nOIl legic AlcX:311~
rum particularum humiditas Canguine:a qu~dam vbit}} circû drum in gra:eo,dixit de mcme AlexJlldr.i q' hUlllidulII rad!,
fu(a pe:r omnia mcm~r~ quz 3U&CnrUr ,ha:c cnh~ hlllllidiora cale: :wge ri pore(},qnod Illlnqu:11ll Alexander (ollll1j~uit . Ph~ ..
funt (anguis igitur qUI clreüfundiwr extrln(e:cus 111 vnaquaC)l loponu cnim qUI dl Alexandri rnagl1l1 imitaror, al( hutll l •
p~rtlcularum pcr Vcnas r.n~gnas & pa~lIas , addicur illi priori du 111 :lugeri non vera augrnemarionc qua: fit additione Cil'
h mlditati & fic propclht .pfam:maglS autcm vndcquaquc a luOibet ad qllodllbe:r , (ed addltione , qua: propulfione fir . Be
p~rtiCulis r;aélus rccundum omne:m dimcnCionelll reddlr ip- ica AI exander vulr hum/dum quod efi lIlatcria dus quod aU·
fam ampltorcm,qua: quide~l Clll11 ~xc?qllatllr a .~urririua f.. gerur ,fieri maius non 3ullionc propric diéla , (cd additio ne ,
(ulure murarur in (ubLhntt 3111 fub.cél •. & qllolll:l nacura cu vt aggregaculll ex vino & vina fit malus vc & ianu" \Ici aba;
l
rat figu~am parcicularum,plurima mare:..'"ia exH\ère fubi~éh~ cu, additione ligni. V nde Philoponu, 0( Alexand. affc:ruc~
npandir in ipfam zquali ratio Ile vn:lq~.l~ form.z partlcllI:l rtlm formam cunis vc:l oms :lllgc:ri propric, lion additi o ..
& ita quilibct paniculam dicimu5 auBa • & quon.am fangul5 ne faél~ ad Ipfam , (cd additione f .. a ad cius mater 1am •
Non
a
•
�LIBER PRIMVS
A Non enim oportet id quod augetur , vt augeaeur cxtrinfecus
aliquo aceedente ad ipfum , fed extrinfecus aliquo accedence
ad cius maeeriâ, ve patcr de vere auéto addicione faéta ad a~.
Alexan.enim & Philoponus dixerunc materiam camis nOIl
augeri,fed additione id quod ex iIIis e{l,fieri maius. dixerunt
c~i3m formam carnis augeri additione illa faéta ad eius mate
tlam.dixcrunt etiam formam non augeri ca racione, qua for
ilia/cd qua quanca,ncc ca ratio ne qua quanta (impliciccr ,fed
qua extenC" hac vcl illa cxtcnfione vt ericubita vcl bicubir .. ,
DenJum c{ixcrunt compofirum ex maceria & forma non augcri,<)llonia eUllc materia augcrerur, & iea fola forma ve qua
ta tricubita vcl bicubita dl id quod per fe augetur. & quidcm
lnareria non auéta,fed additionc faéta maiori, vnde pater,q,
qU:l! Auer.air.non fune aliena ab his, quz grzci eltpofirorcs
dixcrunr.J\ucrro .ramen addit ad corum pofitioncm propeer
offa,cp in membro virruee calidi fiune pori,& ad cos vule artr~hi bumidum cibale,& lic imaginarur replctis poris fieri au
Il éllonenl l? hoc cp in mareria attraéta fir corruptio prioris for
1l1a:,& inrrodu8io forma: membri in iIIa. vcrum de his in co
ll1encariis.Sed qU:l!res quo modo hllmidLlm nutrimencale fiat
"num cum humido priori,quod crar diffcminamm per mem
brul1l.ReCpondir Philcponus,q, non fir vnum rimplicieer ,Ccd
fecundum pellit primum , & torum fir maius , & hoc torum
pOGrnodunl conuerrirur in fubfiantiam membri, femper de ,
te1iéh humidic:m dHfeminaea per facicm mcmbri intravenu
!a'i mcmbri conccnta , glloniam fecundum ipfum non oporn,Vt auétio fiat corpore aceedenre ad quodhber ,quod auge
~ur:Ced Catis dl.ve fiat corpore accedente ad ~13teriam. ~au :
fia a~t~m efr,qula primum & fecundum hUlllldum funt e!UCde
le~l<:,.vtrun'l3 enim cG fangois Vt ponerius dicecur , & ideo
aClum vnam humiditatem maiorem veluti eum vino JdrierC:Cur vinum.ln commentariis qu~rit:lr primo vuum pel' au
gntent<ltionem generetur noua lubfiancialis forma, vcl f~lcé
partes ClIbfiancia lcs forma: nouz .Sol uirur q, nec forllla noUa gcneratur per augment.ltiolleOl , nec aliqua pars c:ius, [cd
cadem nurnero forma,qua: fuit,rcmanc:t: augerur aucclll Cec: cund~rn qua lib ct parrem(vt Phi\oponus inquit )non per gc~eratlonelll nou~ parris fupra l1Ç)uam materiz partem , fcd R
o.c cp forma prior fit in maiore materia g prius erar . CU11l
~mm .for~a prior fic in maiori mareria qua prius er.lt,forma
erehnqultur maior1 & qU',l'libet cius pars maior, & hzc eil
cxpre(fa opinio Philoponi.Scd dices fi anima fc:nfiriua & intel
I~étiua cCl indiuifibilis,quo modo 311gc:lltllr,& qllomodo qua'
Ilbce pars anim;r fic maior. fc:cundlllll Auer. & Philoponü no
dl difficile refpondl're,quoniam (ccundum eos quzlibct ani ,
ma efi materialis,& diuifibilis,& in maiori mai or , & in mino
ri minor. In homine enim Iicet intelleélus lit indiuifibilis,dianoeti ca dl diuifibilis,& in maiori maior,& in minori minor.
fccundum ramen veritatem dieendum q, fieut dupliciter ali.
qu:! forma dici potéCl diuifibilis,aut per zquiualentiam, vtpo
te qua: cfi in maiori (orpore,& in qualibce c:ius parce, & forlnaliter ,qua: formaliter ill11laiori cor porc cCl maior ,& in mi
~ore millor:fic dupliciter porfumus dicerc, formam fieri ma
1) torem Cecundun! fe,& qualibc:t cius parrcll1. Formaliter quidc: rnJ Vt anima plancarum,per zquiual entia, vt hum:lI1a anilna,oc anima perfeétorum animaltU11l. anima humana augd
non ptr hoc 'l' inmaiori materia fiat tormalicer maior fed R
~qUiualenria,ga efi in tora maior~ materia,&lln qualibe't cius
par~e,& lie pel' zquiualcnriml dicirur ;l\Igeri , quia informat
~a~orem materiam quàm prius:& didrur qu;rlibct pars tiuç
en lnaior ,quia ipfa in qualibce parce IIlJi ori incll . erso ipCa
et ur , & qU:l!libet dus pars fit maior , qua tcnus 'pla dl ln
ta m.aiori materia,& in qualibct parte m~teriz)qu<t efi fat ~. Il1~lor qua prim crat , hzc fum di cenda pro verit3te . EQ
un;1l1 vcritas talcs anima elfe fonmlircr indillifibiles , a:quii
t~~ cre aGt formi, diuilibilibus,quoni31l1 runr apr~ informare
din~~I~ matcri~m,& qmihber c:im partelll , quanram forma:
~~ Clt~1 Ibc:lc~ CU~t apt infonmrc. ergo ficut illl: funt formaliter
en <t~lt~ IG~ fum a:ttuiualcmer extell(z.
,l,II )
&111 ~OI1 Iguur ipfum focul1dum {(. gCllcr.ct;o (Ilim effit,llo au::
a:ug
tlltalio)(ed quod allgetur,i/d,oç,
4%
Non igitur ipfum perft. effit el/im iam gmerdtio, 110n au= E
Dilucida.
éiio. Sed quod augetur)eft in boc.
~fi quandam diffc:renciam colligit inter genc:rationem
tf.c.durcl;
&. allétionem ex diétis,qua poùolli dllbium,qwidelicee in au
thone res augenda. vtpore caro, non per (e fir CcorCum. scd
quod a~gctur,efi in ho(.& fic auétio videt aggeneratio qua:
dam,cullls caufam dat.effet enil11 iam gcneratlo non autlio
vbi caro vcl quod augecur per fe [corCum fiere;. Sed dices:
dum augerur caro,~t caro.vcl non ,Ii nOI1 fic,non augetur.1i
fit .vd noua.,aut .antlqua .dlci poteil <;f non fir , noua caro per
[c ve bene a~t An~ore ~Cc d fi~ noua per accidcns, hoc modo CI'
f~rma earn~s antIqua ~ndll~ltur i~ materia eius, qua: generarIo non tolht auéhollls raClone, Immo facie veram auélionê
eum per eiufmodi generationcm forma auéti fiat in maiori
materia.generatio vero per fe tollie rarionem auétionis.& i5
bene Arifio. vocat auaionem generarionem in hoc, non exrra hoc per Ce,& fic caro non fil\lpliciecr, fed fecundum quid
pro quanto forma cunis efficieur in noua materia , in qu;
F
I)on pra:erat •
. Sec~ndum Philoponum( & vt diximus in commentarqs) ~BCO.
h~c Anfio:ponit differenciam generationis , & augmentatioms.,quon/am g~ner .. tio en mucatio dus materiz , qua: per (c
efi.augme'~tae,o vero eCl mutaeio non cius marc:nz , qua: dl
per Cc,te~ CIUS quod IllUeatllr in eo,quod 311gerur.ECl enim au
gmemaClo mueatio nurrimenti in co quod augernr non aurem mutaeio nutrimenti pcr (e. ve:r~111 de: hac diff~rmtia in
comnlenurijs(vnde inquir ) Non igirur ip Cu III (ecllndum qèf
~ugeeur ,fir per [e.generatio enim cllè:r , & non augmc:nratio.
Scd quod augetur.f.ipfa forma, fir in hoc.f.in matcria nutrimenti priori nutrimenti forma corrupta . non dicirur aurem
~e~c~acio,quia.non fit in ilI~ !luteria per fe , przerar enim,iô
ht III Ilia marena,quarenus Ilia fit vna cum mare ria rotalL Ex
quo patet ( vt Philoponus inquir) cp non porcfi fie ri auétio fi
IIC. gcnerarione, quoniam non porea fic ri auétio fine Corru- G
ptlone? verum non dicirur generatio,quia forma non fit,pra:
er:l.c ellll1l:Ccd fic in hoc,hoc en in mareria llutrÎmenci. modo
non Cequitur,forma fir in hac mareria.ergo forma fir. Sc:d oc
curre~ ~orrup~io vnius cO ge:neratio alterius. (rgo corruptio
fi I1lphCltcr. VIllU~ dl generario fimpliciter alterius, Dicêdum
c;r cor.rupClo ,":IlIUS poce il ~i~i toralis corruptio,& tamen gcn.crarlo non dlceeur fimphclcer gcneratio. Cibus enilll fimpli
c;~er corrumpitur,& tamen forma in ci us n13teria non fim .
~ 'tir;,r gcne.r<lrur ,fed faris efi, vc in eius nJateria fi ar tùbfi~n(la IS orma,ln qua prius non e:rat.vr patec in cOl11cm'lrijs.
Qgod igitur patiws ab hoc auélum eft,a/l mixtmn-qucmad
rnodllln fiquis /i;/IO fupcril/ful/dat aquam, ,'oc autem pojlit IIi",
lIum f4c~r~ q~od nuxtum. Et qucmadmodum igl/is tagws uré
~um ltr/t,lta III c.o2uod augetur,O' eXlfleute aélu çarnc) quod
lIlefl. augmCl/tatlllu)àduc/llcllte potétla c.mle fiât aélu carné ~
Al1li C114-
Qg~d ,~itur p~titur ab ',oc,augftllr) aut n:ixtmn efl.. qué:: Dihzcida.
admodu alIIo fiquu jilpereffimdat aqait.l,oc aut quod mixtum tc .C Clufdt
~fl. ~ot, quod aqua ip[a pot agerc, 0' lit igllis tangc:ns uYClldu. H
Ua ",IJOC quod augetur,eft caro aélu)qulC exiftetls quodda au=
{fiuum aducl/icl1s,potel/tia carl/ë,faciet;'1 aélu carl/cm.
H~étc:nus .quale a1il1len~um fit ,explicauie, nunc quid auélü
cxphcar. AIlIl1ladIl errc: quod :luétio cCl (imilis mixrion! Be dl
Cimilis alterationi.pro quanto quidem ex auao & nurrj'mento fic maius , mixto per(imile en vbi totum exercCiC 01Xra
pra:dominam!s . p.ro quanto vcr~ agie in lIutril1lC'I1CUIn ,3Uélum Ollrcrantl fil11lle dl , & auéllo ipfi alterationi.has du as fimilirudines volens ( inquir. ) <l!:!.od igitur pOltirur:lb hoc,au
gerur,allt mixtulll efi, & lic auéluin eCl calc in porencia, qU3le nllCrimentum "élu. tunc fimilirudincm prit\lal11 arflgnan
(inq llit ) ~cmadl1lodulll vino fiquis Cupc:rcffund:u :!quam
Cie nutrimenrum funditur nutrito. hoc autcm quod mixtl1n~
efi,potta quod ip ra aqua poe agere, fic nutrituill conucrrum
Suef. de genera.& cor.
f ii
COOlC,1\ 4
�DE
GENERA.
1 ln (ubCbntiam mêbri fadt quod mêbr~.8< ~~ au~io mixtioni
vidd fimilis • Dcindc declarar {ecund:l finllhtudmcm.d.& vc
i gnis tangem vrendu,fub3udi vrit,8< auget ab ilIo,iC3 in hoc
quod augetur dl caro adu, qua: exiOe.n~ quoddam augmcn.
tabik,adueniens potcntia carnem.faCit 10 ~âu carn.em., 8< ~c
videtur augendulll fimile alcerantl,8< audIo alteranom.& he
quid augmcntabile fit,patet..
. '
.
Ra co.
Sccundum Philoponum Anno.tm limut dec\arat,8< qUld
dl quod auge:t,8< quod augetur,8< quid d~ virtus,qu~ 3ug.ec,
& tenio declarac quo modo fit augmenratlo fine: pell~rrarlo
ne.Et re[pondrt ad hfc omnia , 8< dicit primo cp tam Id ~uod
audum ea,~ id quod auget cCl mixtü . aliter ca~en 8< a~lcer !
quod cnil11 3ugetur ,cCl mixrum hoc dl ~orma 10 mate:na_exl
nens quod aur auget cCl mixtu ex m3tcrta & forllla . Secudo
" aquf!
dicit "cp audio fit modo quo vinu augcrur ex appo fiIr~oe
8< ignis ex appoficione vrendi. 1l3m vinu~ conuc.reedo aq~a
fit maius 8< ignis conuereendo vrendum et fit malor. Tertio
K dicit,q, v'irtus qua: conuerfioncm hanc f~cit, e~ facu.ltaç .nutritiua,qua: cCl in co quod au/?e:tur,.ve.lu.tI erat VlrtUS IO.VIOO,
& igne. vnde inqu~. ~ qua:m , ~Uld I~lrur ~Cl audum IpCum
ab hoe.C.cibo paties c.Ergo qu ~n lo,quld cCl IpCum qu~d auge
tur 8< Cimili rarionc quid cCl ipCum quod auget, qua:n poteO.
Rcfponde:t,an mixrum.dl crgo Cof. cp vtraq$ fit mixtu, non
ramcn codem modo,quoniâ quod augecur dl forma exinês
in martria quafi illi permixta, quod angc:r en copoficul11, nec
pro bat hoc,fcd tans manifdlum ex didis Cu mit . Deinde affere modllm quo ficri pot augcri allgmcnratie !ine penetra_
tione nutrimenti in corpus Cil1s,quod augetur,8< exponit vir
tutem per qua fir( 8< inquit. )QuemadOlodum fiquis vi no [u( ('
'2,..
•
.perdfundat aqua,ita q.. vinu, hoc quod en ipfi mixtum,poC.
.::::~:tt-~:;:,t. fit f"cere vjnl1m,hoc dl, vt adco parlla!ir aqua, Vt....tntl Il 1 pert
0 1"~1H~~ kt.-<onu'trtCfc~ubfraAfian~ills. Ec quemadmodum
~ .[.... ~: ~:..40~d-ignis rangcm ipCull1 vrellCÙlm ,-c.() nmrrir~~trtius (~a:a
~:-t
~ tiam 8< fit maior ita in co quod allgcrur quod adhuc eXlnlr
--Î"-'-J.~4_
"
.
d'
.Iadu caro,ineCl vinus.& facultas 3ug~entatlUa q~l~ a lIe~lel1
te potenria (une,faclt "du carnem;Ergo ficut vll1um couer
tit aquam fine penetr,nione aquci corpori~ in ~inum, &.fiClIt
ignis conuertir combuClibile, 8< vinum & IglllS ?l~nt ~'~lorCi
L nulla inrcruc nicnre penetratione aquci corpons 111 V 1111 corpus, nec corporis vrendi in ignem,fic n:em?run~ allgetur per
appoficioni humidi extranei. Vt cnim IOqurr Phlloponu~ nouum humidum pellit prHlinum, & facir vc vicincrur mcbro.
Fada allrem appropinquatione , vireus mcmbri conuertit ap
pofirum in cius {ubLlanriam vt fJciunc ignis & vinulll '. ~o
vero modo apponatur,didum en,& Philoponus repetlt, dl.
dum cCl eniOl rotum mcmbrum habcre venulas paruas mi·
rmtas,ql13: rccipiullt (anguinclll a maiori~llS,(angliis ergo no
uus pcllit amiquum 8< facir, vt magis viCJl1ewr m.em.bro , 8<
lic "ppofito nutrimenro crcCcir membrul11, ficut IglllS 3ppofi
ro combll(hbili:& vt vinum,appofira aqlla crcfcir.CreCcir aût
totum mêbrum appofito nutriméto, quia vinus nutritiua cCl
in toto mcmbro,8< in qualrbet cius parce,8< ita non potcCl au
geri in parte quç cCl propinqu3 nutrimcnr.o,q~in augeatu.r i~
totum . Quare no OpOI tete vc Pllllopo nus III qUIt ) Vt numme
tum per totum nucritum penttrct,ficllt nec combu(ljbile per
M totum Ignem.(aris enim cfl, vt partibus vlcinernr ,~am virtu qua: cCl in roto,efficic, vr totum fiOit maius. velut! ad hoc,
vt diminuarur fanguis a toco corpore,non oponet, vt traha
tur per Acbotomi:IlTl a fingulis p:mbus venf.Caris enim en, vt
per vnam p:l rrem diminuatur ,'luia fic diminnitor in coto.ergo ad hoc, VI mcmbrum ~llgetur,non opoTtet, vt fingul~ p~r
tes rcoplan r nurrimenrum,fcd Cati cCl, vt (anguis vicincê 31iqUibus partibus,quoniam virtus qua: cCl in toto, ilium co uer
tir in cotuOl quia cum repl cntur VCIl:t mainCcula: , replentur 8< mÎno;es ita, vt Cangui vicinetl1r membro.& corn
ln toto membr~ & fingulis cius partibus fit virrus auBiua, (Um ilIa virt~s conuertit [anguinem vicinum .partibus
extcrionbu ,auget iII:1S,& c:rteras omnes p~nc:s,& Ita fit nu
lu, totum Illembrum (ecundl101 omnc:m dllnenfioncm . Ex
his patet CecnnduOl Philoponom non e~e necerrariam virtu'
tcm altradluOint nutrlmcnti,cum fangu,s dc:fcruor ad mcm-
,..4 .
h fi':' .....:4t...l. -
ET CORR VP.
brum pulfione Cccundum Philoponum. Sed qu;rres iIIa humi N
ditas antiqu3,qUa: in vénulis mel11bri addl, quid cfl. dicidunl
fecundum Philoponum,cr duplex cCl humidita$ , rOidicalis.&
hœc ca cIemcmum parti cula: ,8< (ubaantia cius. f. cuiufCJ3 pro
pria,8< nutrimentalis 8< ha:c ca fanguis, qui continetur in ve
nis.quando ergo aduenit (anguis ex nutritione genirus,appo
nicur per venas priori Cangllini,8< fic pellendo ilIum, facir, vC
vicinerur mcmbro.8< quoniam in membro cCl vireus auBiua
inOX appo!ito nutribili,quod ca potencia membrum, ilIa vir
tus co!mertit illud in dus Cubaantiam , 8< fic augetur cotum,
vireute illa exiClente in toto membro,h:re cx Philopono.
E rgo,fimul exiftente.fl etlim ftorfum,generdtio. En clI;rn
ita ignem fdccre,ad cxiftentem,ddiungentem ligl1d.fedfic qui«
dem,dugumentdtio e~. QEando dutem ip[a ligna incendul/tur,'
gencrdtio cft.
Simul igitur exiflente. fi cnÎln ftorfum , generdtio erit. eft Dllad~
quidem cl/im fic ignem dgere ;11 pr.eexijlens ddiungentem li::: ~~:it;
gna,fed fic quidem cft duétio,qudndo uero ipfo ligl/a accendit, 0
gener.:ttio cft·
CéJII!~
Nunc concludit ex diétls 'modutn quo fit auétio ipCa, quo
patebit diffcrencia inter gcnerationem 8< audionem , & vult
q, nifi audum 8< augens fint fimul 8< vnll11J,'ira vt ex aliméto
& membro vnum fiat, non fiet audio, vbi nanCJ3 alimentum
ipCum [eor[um in naturam verteretur carnis,ita vt forma nO
ua: carnis alia fit ab antiqua,non au Bio erir ,Ccd gfiatio.oporter igitur vt caro cibum ip[um in fui naturam verrat, fi ~eb~C
audio dfe,qllod exemplo reaatur , quemadmodum.n. IglllS
dupliciter ex Iignis fit . Vno quidem modo appo(jcionc ligno
rum ad prfiacentem ignem.Et fic ca audio. Alio vero modo
accenfione lignorul11 feorCum, 8< fic cCl generario , ira in no:
nro propo!ieo caro duplicircr fit. Vno modo cOllucrfionc ~ll
memi in naturam carnis pra:exiCleneis , quo audio efi. Aho ,
vero conuerfione in naturam feparatam. Et Cie eCl gcneratio.
Et fic pater quo modo audio Cir,& quo ditferat il generation C
ipfa.vcrba parent.
~gC:
Ex his rcperit diff'crcneiam inter generationem 8< auBioncm,vbi animaducree,q' cum Arinot. dicit ignem augeri,&
vinum augeri,non loquitur de audione propria , qll~ eCl animatorum,(cd hfc ponuncur, vt exempla.Non enim valet hfc
conrequentia,forma ignis prffuir.ergo :I\lgetur ,quonia forma ignis continuo cCl alia,ficllt materia dl alia. Ac in anim~
to anima eLl eadclll ante & pocl auétiollelll,8< proprcrea fi p~
fllit,& generawr in hoc,fiue in hac maccria coniunéta prion . n!'.
Inateria: ,[equicur ipCam allgeri. Ex his patet cp 110n cfi ne:c~C ~,ri~
Cuium pOllcre poros in orre 8< partibus qua: nutriuntur, v~ ln ~iill ~~
ilI i ~ reclpiacur l1utrim~tlJl11,ad hoc, vt fiat nurririo, 8< alldl~, 2UI"
vt ponir Auerro.quonjalll finit non oponet por.ere poros III
igne, vc\ vino fi dcbent auger! ex appolitione aqua:, vcl \ign~
rom/cd Cufficir, vr lignum vicinerur igni 8< aqua vicinetur VI
Ilo,fic non oponec ponere poro in membro , ad hoc vt aUgeatur/ed fatis cCl, vt nutrimentUI11 per venas magnas & par
uas defcrarur vCCJ3 ad l11embrum , nam poaquam viciou cCl,
vireure audiua cxi!1ente in tOto orre vcl carne pocétla oS vc1
(;(ro fic caro, vcl os, 8< cotum mcmbrnm aug~tur CeCUll dul11
omnem ditnenfionc:m, vcl ignis Jppofito combuflibili , ~ir~u
te combuOiua exiClcnte in toto Jugetur [ecundum olTIne dl·
,
fi C
l1Jen!ionem.Ergo nllll~ cCl pororum neCeme.H, ad hoc, vt ~_
nlltritio membri vcl JuBio, nec pcnetratio fequieur ,quo nla
[ufficit vt humidurn ~ppofirum fiJt vicinul11 , 8< colltfgtllJ~
mcmbro augendo • Vrrum vero propter ali:.m cau(am .poCl
fim poncndi,ha:c qUfaio cCl cxtr:. materialll • expericntl a. n.
docet poros cffe,fcd ob alias cau(as,dc quibus alibi.
a.
QEdl/tum dutcm,ltII;Ucrfitle qllidem 11011 gClltrdtur,q/lctn~
ddmodtllll nec dl/ilndl quod lire (,omo tire aliqllid cft flllguld~
riul1I.fod ut l,;c ,millcr[alc,itd (;i' itlic, qualltlm:. Caro igitu.~
(;i' or,dut IIId/llU,dllt uryuus, (;i' homm ',o/llJ!omerd. ddutTlI'
te quidcm aliquo qUàllto,{cd 11011 came quaI/ta.
~3ntuUl
�{)i\Ucj., A
.~,
Ir·',ciur(l~
,c.,~"IlG,
LIBER PRIMVS
4
.. 1:
· qUal/tam oportet generari 3 E
qlU·dem' auget. ftemm
QErtntum uero quod lrluidem uniucrfole,nolz fit, fiquemad= càro.lp,um
modum neque .tf/imal quod non fit hOlno,aut aliquod l11gula:: a- carl/cm. qUàtellus uero coiro talltum mttri!. nu~rimentuln
riuln,fedficut hic,uniuerfole, a ihi quantum. Caro igitur a enùn ipfum a àuglnenturn ratione difèrcpant.
os aut mal/us aut ner/tuS a bis fimilaria,appofito quide iarn
Hi~ aétis,nunc quo ditferullt 111ltrimentü & augmentü de- (,ômc.U'7
4liquo qUdllto,{ed non carne quanta.
'
c1arar.idë.n. Pm fubie:étü efi nutrimentu & 3ugl1lentum, ve ci
ac de modo allétilli & ;lllgê bus. fpfc.n.qua rône efi porent ia sra caro,cfi augmentum ac
d',nunc de Cubieéto 311étionis apponir.&vulr cp (ubicétum au obieétli potenri~auétiu~,~a vero efi porcntia caro tin efi nu
(tionis no efi quanmm abfiraétum a materia phyfica, nce for trill1entu obieélu'l3 potétif nutritiuf."Et hoc inquit.!igif (ibu!>
rua ipCa,(c:d compofitut11 habens formam quamam, vr caro, qui grfee rrophe_nul1cupar , quatCllus c.1dc potentia efi vtruc}J
& os,& e<Etera id gen us,quod pro bat fic, fie ut vniuerCalc ab . .Cearo Be quant~4hoc cCl qllatenus ell potentia quanta caro,
nraétUt11 non gencratur Ilec vt fubieétum generationis , nec vr quanta caro,lpfum c.1dem auget, & gr~cc auxdis,latine au
Vt terminus gener~ti onis,fie nec quantum vniuerfale repar~ gmenrü, vnde: augmcnrü non pro auéllone , fed pro obieéto
tUn! 3 m~teri3 phyfiea al1getur.igitur (jeut vniucrfale comr;l .auétiu~ potentif fumir,vr nutrimc:nru efi obieétii porentij;'nu
étulll generatur ,Gc quantum eonrraétum ad rnatcriam phyfi ,tritiuf.Rcddit ron~ dicens, etenim Çita oponet giiari Be earcarn augt[ur( inquit)~ ntum vero quod quidcm vniuer[a.· ncm.igir 3ugme11lU deber e(fe caro quanta potéria • quattnus
vero obus cfrpbr~ntia caro rm,nu"trir. Et fic concludit,nutri F
le,non fit,quemadmodum neqJ animal {jtvnil1erCale quod no
B fit homo,.ur 3liquod fingul ariu , Lirera gr~ea (jcfonat, lieer memu.ll.ipfum & :wgmenrum ratione difcrcpant. Verbum
gar gra:ce,mulroties vim habet iIlariuam, vt hic.
nO~l tic formaliter diear, vr pat cr, fed fieut bic in gcner,uione
S~cund.um Phîloponu Arifio. hic vlllt ponere diiam inter R li a o .
vnlucrfale fir.r.dum contrahirur, fic & ib' quantum augetur
Ilutrimenru
& allgmenratiuü, & vult cp nutrimetu & augmé
dunl contrahicur ad lllateriam phyficam. Tunc concludir ve
rariuu
fint
fubitéto
idem,diffcrllnt fola rone. Panis.n.quo cCl
rUn! fubieétum auétionis.d.caro igitur & os; aût Illanus aut
neruus,& his fimilaria,quz Cunt parres form;!lcs,augcnrurve potentia caro quantil,efi 3ugùJentatiuü t: qua vero efi porétia
lut~propria fubicéta auétionis . Appofirio quidem aliqllo aét!1 caro fcorfum & abfolme efi nutrimenrü [lUe nutritiuu vlÏ di.
quato vr cibo/ed non "ppolita "étu carne qU3nra,quia cibus CiC.SCClllldü id igif cp cibus.(panis efi poremia vtruq;.f. caro
qra,tic auget,& di 3ugm entatiuu. ~arenus vero dl: potêtia
no~ dl: caro "étu Ccd porc:nria,licer fit aétu qwitus. Et fic parer
tolü caro , lllitrir,& dicH nu~rjriIll1. Ercnim fic differunr cibus
~QC O. fublcétllm auétionis.
In.commentilriis diximus vno modo at fecundnn1 Philo. & au,gmenratio.i.ira differum nurririuiî & allgmentatiullm,
ponum Ariflor.hic remouet qua:fiionc~, diétum efi cnim cp lieut ~ifferunt caro & quata caro.Caro.n.ab(olure,& quanta
augmentJtio fir corporco,conrra obiiciet qui"augl11Cl1cario caro rone ditferunt ,fubieéto vero cadé fum:fic CI bus quo efi
cn .g(neratlo quati,omnis 3lltCm gellC'rario alicuius dl ex no augmcnratiuum,& quo efl: nutritiuü fubieéto (adem fl1nt,ro
t?h vt gene rario 3lbi ex non albo Qeller.1rio dlilcis ex nô dul ne diffefunt ,intellexir cnim per illud verbum augmcnratio,
.,'b
CI
. Il.
,augmenrarlo Cu generano quanti . crgo ;wgmcntatio crit augmencariutllll)vt Philoponus cxponit.
Ideo nutritur 9uidé quoufq;{aluatur) a quod diminuituy, ~lti.c,1I8
,ex non tali,hoc efi ex non quanto, quare 311gl1lentatio no rir
<: corporea.Refpondet q, fi gencratio e(fct vnill erralillm opor augmentatur autem lIol~fempcr.
tcrct vere q, id quod fic aétu quatum aliquid fierer ex 1;0 qua
Idcirco cllutri/ur quidem quoufcJ; utiq; permanet (J' dimi== Di1l1cid~.
t~,qu~niam vero nel}> quanti vniucrfalis, neC}> alterios cuiuf
't
A
r;
tex.comé . '
nUl ur. ugetur uero Jcmper Ilcquaquam.
fiufdem.
~IS Vl1luerfalillm generatio efi , nihil ab!urdum cfi vr id quod
Verbul1J grfcü dio ,éFi larine fit ideo'vc\ proptcrea,habet Comi.ul
r quantum fiat ex quanto . Caro enim quanta non ex carne
vim aliqii. confirmatiui aducrbii,& fic accipi[ hic pro prftcrea
quanta fit/ed ex cibo quanto , & ita fir ex non quanto rali.f.
& tune idé pro bar Arifio.tic,fi augmenrü non diflàt a nutri
Cl( Il.0n q.uanra carne,cllm quo tamen Clat,q, fiat ex quanto ci
bo ( IIlqUl~)~anrum alltel1l vniucr(alc: ql1idel1l non genera- m~nro,runc êj durat nurrimemU,ra durat 311gmcnrum . Sed
tur ,fic cnlln opor.teret fieri ex non quanto limpliciter, qucm h~c dl fa l.[um,quod ollendie dlCell$. Nuerif quidem quou(q;
adl1lodum nec anima i generarur ,ql1od nec lir homo, nec ali VIII CIlS vtlCJ'l pcrm .. ~et,fiue crc(cat,fiuc dimin1l3rur. augcrur
'Juod fingularium animalium. Scd vr hic,(in generationc ani v~ro (cmper nC'lua~,fcd [olü vfq: ad eonfillentiam. igirur IIU
trunentl1m & augmemul1l diffcrtlnr rarionc.
lnali~ gcnerarur vniuerr.,lc .Cgcnc:ratione alicuius fingularis
Secllndum Phlloponu quafi foillit problcma, proptcr ql1id R R CO.
ita & illic quantum generatur lingolare.Cquod efi caro, all~
os. Tune concJudit re(ponfionc m ( & inquit ) Caro igitllr & (empc! v('l3 ad fine vitz animal nlltrit , non aut (eroper auge
os,aur manus,aut nUllll5,& horum homeomera aduenicnre tur .Rl~d(t,cp tandiu cibus auget , & animal auget Ci; diu cibû
quidemaliqnoquantogcnc ranrur(cdno ncarnequanta.er_
o~crat Gill Vtrllnq3.f.~fI1ë ~ Ejuiitit: cu vero lim carnem
go ôlugmc:mJtio quatcnus efi qllan~ gencratio, efi ex qunto, tm ,tune !lml ie,& n011 :Jllget,ncc anÎlnal auger. Vll dicit.ld~o
b & ex lion quanto,ex nO.!l qllanro quidw1 tali, na cu augewr Vi:1CIl., ip(lIm nlltrit quidcllI qllou('l3 falllJt, & ét ljllouf'll diCam ex non carne auget quia ex clbo,qui 110n en caro ex g_ n~IIlUlt,hoc efi vrC)3 ad tlné vit:r. Augmentai aut non fernper H
~.
to vero !il1lpliciter , 'lm quantu in co quod C]u3ntllm n'on fir.
ll1fi qlloll(C}3lllltrilllcntil opcratur vrrullq;.r. ~11..&-~ua~v-e
Anhlladucl'te (vt Philopol1u inC]lIit) cp di ff'erccÎ1 efi inter anÎ -t.U.. v~~~e( Vt PI~i1oponus inqu it )ciifili.·aius.fuerit,quod diOolu'i ~~~ff:"~~
01~1 & corpus liue qcu,na ;lI1ilml fie ri pot ex non animali, fir. tur,~ Id quod lI~fi~urarur, non amplr,us Clbus ~ugct , itc:ru cu ' . .~""';r~~.
cnl~l animal ex fem il":,quod cfi non animal fimprr ,at qu;ic u fuc~rr fqllale,~ll1Ill1e auge!. :Ir cum Id 9uod .lnfiaurai fuerit c;::tc.~t.r"~o!.::4tlet! non pot ex aliquo lil11ppr non quanto, 'lm corpus vt cor rnalU ,tune clbus auget, vt p~fica patcblt,qUla vero no (em- C"'-"
fi.."
~l1s.n~ll efi gi5abilc ,:lI1ilnal vt animal eLl gtiabile,ideo animal p~r clbn opera~ur YH'IHl(j3, Ideo non fel1lpcr vfquc ad fintln
poe ex aliquo fimplicitcr Jlon Jllimali , corpus aut & qua Vlt~ auget, qUIa vero alterum.( in{lauratiollc l11 carni v(qJ
t~ficri nOI1 poe ex aliqllo {jmphcirer non qllanto,at non cor- ad finClIl vitf oper.1tur ,i deo remper nutrit . Cau [a vero, cur
~co.Qt.,od aue corpus vr corpus non tit genfrabik, pro bat :llterum ranrulll vfg,J ad fil1~1lI opcretur ,dicel1lus.
t l11l oponus,qllia corpus trine dill1cn{jon~til dt materi\: eo~...
.rr:. ... l' d Anti.c.rl 9 ~
.
E t '~/trl1nellt~~)dllgmclltationi
idé guidé cft, fJJC
altt a III •
~U
er~lunl ,& ita CUnl Auerroc concord ede trina dil1lcnfione
.C,II, q, It coa::tcrna materi<E.
Secrmdu. Il. q, Cflld quod ctducnit:potcnti.t quat.t c.tro, ctugmm
SeCUl1dUIIl id igifur q, polet/tict utmllquc
ucrbi gra ti t, t..ttirû, camis dt. Sccrm dut q,{olu potel/ti..! cdro)lIutrimétü.
U
9 àllt,t caro,!lc dl/get. ctcllim, qrtal1WIZ oportct gCllcrari (J'
Igilur lIutrillZetr/ü Idé quidé efl rtugmmto,[i:d efJc dt ..tliud. Diludda.
Catl/cltI r:
d
r:
"
. Dixit de auétillo,dcqJ agendo,
...
:fI
t
en.
du
diflèr .,ee.ulI um a/Item cz,}oIrHll c.tro en) nutrlt. etelllltl Il c Il ,1qllcttClI/tS qI/idem ip{um ",duwietls en polet/tiet qlûta caro)
Jl' IlI/t,Clbus (J' auglllClltatio ritiollC.
illud qI/idem crit ~àY1liI ct/lélirmrrt. qUt/tctllu lIero potwtia ca=:
Q!!4tCIIUS igitur 1'ûc!cm potel/tia dl IItYll/lqllC , ut quallta
ro talltum,lIuirimclltllm eft
SucCde giia.Be cor.
F
iii
tt ,c.ciuftli
�DE GENERA. ET CORR VP+
1
Verbull) ~rj!cpm Ï<<<,',licet latine fit ct, vd atev,quandoqJ
Unü.1I9 vi m habec ilIationi~,& accipitur pro igitur. ldco videtur, 'l'
.Arillo,npnc jn f~rat diffcrcntiam diéHi & rcpctat caufam diffcrcnri~ c8t in quit ) (gitur nutrimcntum,idcm ql1idé dl ,cü au
gmcnro in fubicété>,Ced cffc liue ratioe ca aUud.nam quatenus
quidem ipCum adueniens vt eibus,cn potentia quanta caro,il
lud crit ,amis a u étillum,~ dicitllr augmcntum,quat~nus VC~
ro potcntia caro tanrom, nutrimelltum dl, & fic nutrime
rum & augmentum rubieéto idem CUllr,r.'Icionc vero differûr,
aBC 0,
Rcpetit diffcrcntiam inter augmentatiuum, &. nutritiuii,
& vult q, cadcll} Cubicdo fi nt, ratio ne vero dilferant . <l!!9d
vero ad verba attinct,cum A,rifiot.ait. Swmdum (nim 'l'id
<Juod aduen;t,Ccilicet çibus en potentia quanta caro,l'Ion in ..
tclligitCvt Phtloponus inquit )lP cibu$ fit potentia quanta ca
ro,ita vt ipCe non fit adu quaocus,Ced intelligit,'l' nô dladu
K quanta çaro,tolmen propria qu antitate en quatenus.
cn
Anti C.ll0
piJucida.
ec.c.ciufdi
Hoc dutcm ffiecies fille nZdteria, ut fiRu/a , potentia alùlua
in materia dt.flmiliter,u aliud quodcunq; organum. Si auté
aliqud dduenerit I/lateria cxiRell$ pottl/tia ftftula, babms e:7
quantum potclltia,111e erunt tndiores fiftul.e, Si autem amplius
{dccre 1I01t poteR,fed ut aqua uil/o femper atnplius mixtd infi
ne d'ludticum [deit e:7 aquam, tune diminufioflem facit:quanti
fPecies autem mltrIet.
Species t/fYO ipfo !lne m~teYia f~,/lt immaterialis qUlfdam
pot'étia,in ma/eria cfi,fi it4CJ; matcria qUlfdam aduenerit,quti:
fit potefiateimmaterùtlis , llabcn[q; quantum ip[um potelltiet
immateridles eiu{modi erunt maiore$. si /lero 110 amplius dge
te poterit,(ed ueluti aqua uino (emper plus mixla , tdndem a..
quofom dgit a dqudm, tmlç dimillutionem foçjt quanti, licet
tpecies manedt.
.
,
Diétum en 'II augendum tangens C1bum Cua forma couer
tit ipCum in Cui rpc:cicm & patitur ab illo,& ita agit & patitur.
proptcrea nunc dcclarac qualis Î1t illa forma,qua membrum
conuertit cibum in fui fpeciem vc Coluat hoc (& inquit) SpeL cies vero ;pCa lIlebri,qu:;r en forma membri , line matcria dl
vt forma,at vt immaterialis qu~dam 8<particularis potentia,
«n in materi~. Igitur formi} mcmbri rationc qua forma fine
materia cll:rarione qua poCentia parricularis cn in materia.&
lie rationc qua forma agit in nutrimitum ratio ne qua in ma.
teria en,parieur ab illo , Be ira non inconuenit agc:rc: & pati,
alia atcp alia rarione.Hille eoncJlldit diffcrcnriam intc r audio
ncm,& diminllrioncm,& inqu it( Si iraCJ3) qllod grzce efi de,
(cd CcnCus en ita1;.1i It;lev maccria quzdam aduenerit,ql1 ~ fit
POrtnate illa forma immarerialls . hoc en qua: lit capa" illius
forma: ,fit ramcn ipCa materia aduenicns habens quanrum in
potenria vt membrum hoc qua: mareria lit quanta & talis po
tentia,quale membrull1 in quo en forma, partes immateria.
hoc en fort11 a!cs crunc maiores, nam forma illam informabit mareriam additam, & reddetur torum maim • Si vero
non amplius ôlgere poterit rcnaurando maills qua dcperdicü
{jc/cd Cit velutl aqua vlno (emper admixta , qua: addendo &
adde:ndo randem filcit vinum aqooCum, & totum aquam . (j
M inquam ita Cn,tuilc diminutioncm facit quanti, li cet formOl
ipfa maneat vfev ad finem vir:r. Animaducrtendum cr (jcnt
vinum per mixrionem aqu ~ fit impurum & minora potêtia:
9erat,& tandem tanra fiet admixrio "qu~ Cl' non pot~n :1111.
plius illam conuertcn:,Ccd fit aquoCum & fit :lqua • ita m ~ bril
pcr alimcntl adm;xti~nem coti nu am fiunt minus pllra & Imbecilliora,adc:o 'l' al1lma non haber vim conoerti di , licet ha
but vim rc(oillendi. Jnde mors Curgit , proptcr qua OIcquirGt
ImpnritOltem mcmbra.hine in edllcatiane,ip(a plures (unt .anl
mz {brus .Primll dl,quando potcn plus conuereere , qua Cic
dcpcrdftum.& hic !larus en auéliollis ipla1i ab anima ob mébro rum robur .\SccuurtuS dl , quo t:lnturn prfciCe renaurar,
CjUintum fuit rcColurum,qui eonfifielltia: en. T.(n~us en, quo
proptcr l1\embrorum ÎIl1pUrit3tcm plus re(oIUlt, ~ po (fit rç.
'burue,& hic en vltimus.
Coiii.tlo.
"S
Ex hoc .conaat idem realiter e(fe 'nutrimemum , augOlcn- l'l
tum,~ minuimenrum. vt lib us ca rationc qua patentia caro
ve1 membrum,en nucrimentum.ea rationc qua IPoren~ia ca-
ro quanta,endupliciter vt:l quanta minus,& lic e/.1 milluime.
tUI1).~a
vero ratio ne e/.1 potentia quanta caro magis , en au
gmcntum, Vtrum vero auétiua & diminuiriua potenria & nu
niriua ditferunt re a rationt & inter Ce & ab anima. in libro
de anima perquir.arur.Sunt qui formam aiullt aliam dfe poté
ria materialem vt efi jlla lapidis & ignis,& hfC quia nimis ma
teri:;rimmerfa non poren de materia in mareriam migr3rc:.
E/.1 ~ alia,qu<E en potcnria immaterialis vt anima ipCa , qua:
proprer ci us immarerialitatclu pocen migrare de materia in
m3teriam,ha:c faci~ auélioncm,qu:r res bona en,rcd nihil ad
hrino .cum corum textus fal(u$ fit, vt pa~et in rlonra rranl1a ,
tione. Circa h;re qurerüt primo, vtrUI1l audio lit gcneratio, o..H
& Cl' fic argunnr.pri'!l0,quia auélio en aliwius corruptio.igi in jl.tO
!Ur alicuius gencratio,quia corruptio vnius efi gcneratio a1 tc:rius,anrccedens paret , quia mélia en corruprio :J\imenti. 0
Secundo,dimi,nutio en corruptio.igirur audio en gencratio.
eonCequenria tenet ,quia lieut oppo{jrum in oppoCitCt, ira pro
politum in propolito.antecedens dcclararur , quia diminutio
fit aliquo rccedente. Tertio, audio en motus ad fubnantiii.
nam per audionem aliqua pars Cubnanti;r acquirirur.Sed om
nis .motus ad Cubfi~ntiarn en.generatio. igil'ur .audio efi gen~
ratIO, ln conrranum en Anno.nam Cubfiantla non cnJimc
fio.igitur gentrario non en auétio , nec econtra. Tn hoc qu:r:
fito reccntjo~es ~~ncnr Cl> au~io efi realis gcncratio partis 1113
ioris Cubnantl:r: q; cn deperdlta, dum cOlmen ipCa {je fiat cp I2s
qu:r: gcneraror partibus qua: pr~terie:runt conrinuetur . hinC
magis ad g,cner:tioncm ?icunt , {jue generationem in hoe vc
di ~ ebat Ann.o.ÇI gcnCratlonem. Hanc polirionem probant.
pnmo,omms conuerlio nu tri menti in maiores parres corpo
ris animari,èii CUI1.t dcperditf en gellcratio. Omnis conuerfio
nutrimenri in maiores parre~ corporis animaci, ~Cunt de:per
ditf en audio.igitur audio en generatio. in terria figura. ma'
ior patet , quia illa conuerfio dl corruptio nntrimenri.& gen e p
ratio parrium. minor en dcfinirio auélioni~. Secundo illud
quo exiftenre en auaio 8( quo non e"mente nô en 3u a i~ om
n.ibus.aHjs ~:c1u(js cn v~ra auét~o . Sed.gcne:ratio maioris
tIS amm:ltl g fit dcperdlta en elUfinodl, vt pate t, igitur audio
en gcneratio.Sic igitur concludul1t Cl' vn alllet gcneratio par
tialis fit ad fubnaociam refpeélu (ubnantire qu a: per cam incipit dfc:. Et Cie ad ql1antitatcm in ordine ad totum compoficii
quod per cam fit maius. Scd ha:e pofitio apud me en manea,
ae diminuta Be fal(a.Manea quidcm,ql1ia per hanc non apparet vtrum pars carni maior, qua: incipit dfc pcr audiollcm ,
incipiat e(fe per hoc q.. CÎus forma incipit e(fe:, .. ut q.. forma
:lIlriqua incipiat elfe illll1ateria Iloua ci us. FaIC.. vero [la apud
Auerrocm motus & terminus mocus non di ffcrunc lleC IIU~
mero,nec (pecic,illlmo (u~t idem realitcr. r. phyfic~rum.c6
men: 9.tunc a.rguo. ni ac.q~i(jrio quiiticatis en acquifirio (ub
fiant~re,~c1 ~113.~ eadem.lgltur fubnanria crit qllantitas.llam
acqulfitlo rel en IpCa res vt dixi.Si :Ilia Ced acql1ifitio fl1bnanti~ cfi generario 8( ~equj(itio quantita~is cn audio. igitur. 3u.
dlo non en gel~erarlo . Secundo,quzcunCJ1 (pecie ditfcrut & Q.
gencre COnllCnlU/lt proximo nihil vnills en aliquid alrcrius ,
Ced genera~i~ & :llIélio Cu ne motus Cpee;e diuerfi gellere con:
llenlcntcs.lgltur nl1ll" gCl1er:ltio cn audio nec econtra. VI'
detur igicllr mihi e:lfe dicédulll quemadmodlllll de rarefaéll o
ne:. vt cnÎm rarefaél io nOIl en vnus motllS/ed duo, vtp ote: 31
ttracio & motus Jocalis, vc enim ad rarir:ltem en altcraclo
crir. vt vero ad vbi,m otlls Joc:llis.Sic in ,lUétione r.:ut dUt mU
tariollcs, vna en gcneratio partis. AUa cfl acquiCitio qllantit3fis Cub nouo termino. gencrôlrio puris flUura pra:cedit qllafl
tiratis acquifitioncm,non aute~ tempore/cd (unt IÏlIlul cern
pore. V erum du~ Cunt muranones . altera acquHitiua fubflanriz qua: gcneratio dicirur aIrera acquifitiua qU3ntitatiS,
qua: ~lIalO ~ppcllatur . pra:ce It :1l!tcm gencr:1tio p:arris IpCam quantitaris acquificionem, quia fubOanria pr~cedir :lccl l
dens origine 8< tallqllam Cubleélum. Sed mox dublt abls.prl
mo qualis fit illa gener.ltio. vtrum vidclicec nouf forlllz vd
c:iu[dem
par-
J
�,.
'LIBE'R 'PRIMVS
\
p. .
44
.
unrum. augetur calor per iuxtapolition'tm 'talj'di ëorpo.ri~ .; ~ . <
tnentanca.videtur enim (uccdiiua , quia quanritas Cuccdliuc: adhuc llIateriam a1tcrantis ilIius Cubieéli.gcncratiua vero lU' o f . . .
.~cquiritur.igitur generatio panis cric Cucccffiua. Adhas dici xrapolirione augccur pars Colida. Nam pollql1am illud nurri •
.poreG Vt in litera dixir Armo.cp ha:c ge,:cratio parci,.qtl~ 1101 menrum in poro cCl Cicreceptum a1tcracur a qu~litatibui par
tura pr~cedit auétioncm cG rranCmutatio qua forma mefnbri tis Co li da: circnnitanris,qua forma nutrimenti corrumpitur,
·non fit de nouo • Scd qua antiqua inducitur in noua mareria. & de mareria eius rernanenre forma Cub!lantialis edu'cir,qua!
.J:r Cic dl generatio~, vt dixit AriGoteles.non gcncrario 'c!llimilis forma! Cubaanriali pra:exiaenti, & ratio ne talis fi- . ~. :l,'. j "2'
J
,~ , finYpliciter. Ad Cecundum dici potefr,q, forma rncmbri filC. militudinis in fpecie ilIarum formarum , materia qua: fuit nu 8:::,&,4<.c ~,f«.h4
·ccffiue ingreditur materiam augmenti,non quidem (ucceCtio trimenti continuatur materia! forma: pra:cxifientis , & for- J".~aY $'f!' ~ 't"
, ne vidc!icet continm,fed difcontinua, quoniam minim ... na- ma forma:,& inde fit vnum malus', quodirerum per aétionê .p~~'t~
' t~ralia augmenti Cuccc((iuc corrumpuntur videl~cer vnu po~ ,(aloris rarefit ~ porificatur & iterum vt prius erit , & quan- ;"';~t<6f'.~.'
,~hud.nullum tamen il10rum Cuccef/iuc corrumpltur Ced CUbl , cliu h:rc exrendt po(funt(tic q, non impediat nimia duricits, f~ .. " ~ ~
·t o, & Cecundum hoc filbito ingreditur mar(fiam augmenti proprer r(~r~nreiratem & reC~lutiomm mollium) ta~diu fic ( '2r~~"""'Fi...,
B forma membri Ha non fe:quirur cp auétio fiat fubito. nam au ;:mébo ,StC Igttur volun.t quanl,bet auéti partem auger!, poro (~(~"t:;{~
aio fit poft genc'rarionem partis mcmbri ex augmento exten {am quidem per imus lufcept,onem.rolidam vero pcr iuxta- (.,,'"-ü:l:'-;.t,~~1,.
dendo Unt parrcm nGuam quàrn ant~qua, vt dicit Auerroe~. po(itionem alteratiuam, quantitatiuam , & geheratillam. ~~.
, ..........
Et fic pater <l' auétio i1b qu:r conCeqUitur conuedioncm ahHa:c politio quantum ad vnum !lare non po tell. air enim iu
'llJenti momentaneam,fubito fit, vt illa conuerlio: qua: vero xtapofirionem iIlam e(fe gencratiuam,qllia prima forma ali- ... ' .' _
(onfc:quitllr conuerCionem alimenti faétam pluribus momen menti dcfinit & noua c:ducitur de porétia mal cria:. hoc e:nim F
tis,e!l auaio (uc cc ffiu a quidem,Ced dirconrinua,& hzc en (en fiare non potdtprimo , quia Auerroes commen. 38. voluit
tentia Auerrois oétauo phyCicoru m• commento.!;. vbi vllic ' auétionem fini per gcne:rationc:m·non form~ fimpliciter, Cccl
q, rolus motm10calis fit vnuS & Cucce(fiuus ac continuus .
pro quanto tranÎlt ad nouam mareriam, & fic voluir dfe ge,
, ~d rationes.Ad primam maiorem conce:derem/tci n~garé nentionelll per hoc quèd forma incipit, & in noua materia,
IlJrnorem,non cnim audio ca iIIa conuerlio nutrlmentt ,Cccl non per hoc quàd forma incipit e{fe. Secundo, forma edu<ollfequens ad conucrfionem,niCi quis abueacur au~ione pr~ éh Sc materia illim continuanrur vc\ propter conCimilitudi.,.
t~to .aggregaro. Ad {ecundj maior falC" en apud ~hquos ex: uem (pecici , & fic omnn homincs po(func e(fe vnus homo
ficte: homine ca riGbile, & iUo eorrupto corrumpltur & eco continuus. vcl propter vnitatem forma:, qua: pra:erat , & lic
Q,,5 fr1l- tra,& t.1men hzc non Cunt idem realiter .&(jc maior falfa dl. non de nouo lncipir e(fe:,licer de nouo incipiar nouam mate.;.
~
Rationes principales in principio qua:ftionis fada: (olut~ rial1l informare. Tertio,anima vegeratÎua manee eadcm nu
funt filnilicer. Ad pri mam patet foA lIulll e(fc amecedcns. non mero,& nunqllam (ccundum aliquid Cui generatur, fed ipfa
<nitn auélioelt alieuius cor ruprio , (cd ad alicui us corrllprionê dl materia' cOa'ua (ecundum fe & qllodlibet fui, Heet nouam
fequcns. Ad fccundam limilirer dimmmio non en aHcuiu, marcriam cOI~tin.u~ informet in auélio~le ipfa • igitl1r form ...
<orruptio,Cc:d ad aliClJ!lls<orrlJp tionem (c quells. Ad rcniam oon de nouo Imlplr e(fe. Propterea vldcrur e(fe diccndum
parcc auélioncn1llon e(fe motul11 ad Cu fianri;111l primo, (cd cum Auerro.commc:n, 18' vbi vult aliquas parces augeri per
~d quantitatem conCcquclltem Cubftantlam. Hfc de qu~fii oc. intus fuCeepcionc:m Vt pori, alia: (olida: per iuxtapofirioncm
C , Con(equent<:r qua:runt, vtrum cuilibct qllod augerur qUa! altenriuam & gellerariuam , non quidcm noua: form~ fed G
lIber pars auéli ca auéla.& arguo q, lion., q:.Jia 1Ic1 a-qualiter antiqua: in noua mateeia • Cum cnim nutrimentum in poro
onlnes parres augcr<ntur vcl in~qualiter.Si a:qu alicer. igirur aecrahitur a partibus circun!latibus alteratur alterarione cor
,partes Ill1rrimenti a:qllaliter incipcrenr motus ad partes: qtt rllpriua ad quam requitur forma: cius corrl1ptio & antjqu~ in
.pater e(fc falCum.Si inzqualiter , CU III non rnagis vna quàm al illius marcriam induétio : & Gc generario dl non per hoc 'l'
ter.a erit 1l1111a auéta.Ca:rera argllmcn a omino,quia commu ~10~a,f~rm3 incipic,fed q,anCÎqua de nouo mattriam nouam
nitcrkribumur. ln hoc qua:[ito qllidam przlhnus opinaei inCIpIt mformare. Tune ad rarioncm prim~ polirionis pa ..
ftlllr alunes partes auai :lIlgcri rc:tnotis illlpcdilllentis,Ccd. no (Ct (ol~rio viddic:et,q. onmes parres lIugemur,& non per pe
codcm modo.nam partes pororz augcntur l'Cf ,imm Cuke. ~etrarloll~ll1,red pororz per intus rufeeptionem,&folidj; per
prioneOl,n.un nurrimclltu,m vt quantum in~reditur porum I~Xtap~(jtlonem alteratiuam & corrUptiU311l. Ad ilIud de mi
qui ccdidibi. &: non fir pencrrario. :le part~s lolidz allgentur filone dlcem~s, ac.tamen didmus , cp elementa corporca ncc
l'cc pcnetrationem.llam nutrimcntutuve lubfianria pcneerac f~ penetrant ln mlxto vr corpora de pra:dicamerlto fubnan_
jUas quantitatc illaruin corrupta. Fundantur autcm in verbo tl~,ncc vr corpora quanta, quia vt diximm vna eil matcrj;t
Auerrois, qui ponie vbi1; formas c1emenrarias e(fe in quoli- oml1ium,fo~maruOl. clc~lentariarum quidcm ve di(pofitio.
,bec punélo mixro,quod c(fe non po(fcr,nifi.(c pen~trarent,8c num. nlllttl vero vt vltlma: &. rpecifica:'. Scd dice:s falrem
fic penetr.. tio fubfiamiarum non dl imp0{,lbilis, (cd bene pc e~u~t ,quatuor forma: fubnantialcs in eoclem punéto m .. eenetratip quanciutiua.Hanc pofitionem perfuadcnc,qui .. non n;r.lgl[ur ,fe peneerabum vt forrna:,licet non vt corpora. Di
,1) tocea verificari vcrbl101 AriGotclis aliter, dicic enim.quzli. co q> ~unc 111 ~odem punao,non quidem illforlllatiue ,& fpe
etp.. rs auai cfi auéta,& lieet hoc de porolis pat ur, de [oli- ~ificatl~le,qula non informant materi~I1l,llcc rc:ponUnl~llla01
dis non potea verificari nili per penc:tratiollem.
In rpecle.red dl(pofitiuc, vc\uri in vn'O punéto materi~ [une ca
. Sed ha:c politio !lare non potea,quia dum forma nurrimê lor ,frigus,& ca:tcra:~& tamen nO\l fe penetrant, quia difpo.
tl pcnetrat in nutritum ve\ (imnt cum rua matcria pcnc:rc .. bi~ nunc rancum & non mform .. nt. Vel concc:di potcG illas forVtl folum forma penetrabit reliéta mate ria & quaotirare, no mas ~e penetrare in hunc 1ll0dul1I, quo vna difponat ad aleePOtea dici q> fola forma reliétis materia & dlmenfione , qui... ul11 l n,eodem pUllétO mareri2. V C:l'um penc:tratio h:rc ~qui
tune macula flaret Glle forma,nec dici poteG cr mate ri .. pc.., uo:c:od'Clt~r ,cl~m v~u ~enctratio non fit nificorporum. Ad
l'Iecrct,quia tune dimcnlio non e(fee co~tcrna materia! , quia r~uonc:m III prmcJplo dlC.endum q> ca:teris pari bus & abla •
.(orrupr3 dimenGonc penetraret, & lic materi:a aliquando ex tlS om.nlbus tmpedlmenns ol1lnia membra a:qualiter propor
~ollarctur a dimenfione. Sccundo,1i matni~ penetret, tune rlollOllltcr augcneur.Abrol11te tamen vnum mailll alrero. Vc:
&.~ m"teria: e(fent ln codcm pli néto. mcrnbn,3c dU,a: fomlf, run,1propter. c~es ~~ufas po{fUIlt non ;rqual i proportio."e aufic tnelllbrllm c(fet in duabm rpeclcbus. Rccentlores fcre gw vel nutrln.Pramo propcer infirmirarcm vt Ci pOri e(fent
()n1neJ voluere quiilibct aual partcm 3ugeri remocis i~lpedi opil:ati, vt pa tet in con;raétione membri 8( li;ncicis.Secüdo,
Iltentis,(e:d non vno modo auétionis nam parres porolz au, propce~ fincm .nam vbi quis mult\lm coiree .m.ulrum de: Ilutr~
tentur per InfUS fu(ccptioncm fcd Co'lid;r OIugcncur per iuxr" memo Irer ad vara fe:minuia & virga Imgls mcrefec:ret q llQ
POfitionem. Vbi ... ninuducrte quod illxt.tpofitio qll~d:anl dl ca:ecra mel1lbra. Terrlo proptcr m:rqualitarem caloris,nam.
~Uantitatlua,qu:rdam alter:lciua,quzdalll generatiu~. auge- vb; plu\ c310ri efi ibi m';lior fit attraétio, quia ibi lluiQr rcCo
!if quidelll ilfU pcr iuxtapoGtionem Iigoorulll quantitaçlua , lutlo.ët fic ~;Hn;'lJ rarionem.
'. )
F il i 1
Sue(f.dc gllJ.Sc cor.
A: ciu(dcm in noua munia. 5ecundo, vtrum (ucceCfiua an mo
�r
DE GENERA. ET CORRVP.
Con(equenter tertio qmrrunt. Vtrum in auélionc m:meat
ct 6.J. idem torum ame & l'oCt, Et vidctur q, non, quia corinuo par
(CS re[o(uuntur. Refpondem quidam ,rccentiores q, in plan,
tis & brutis,manet idem nurnero non Cirnpli citer, (cd ~ a'gualcntiam vti Ruuius & aer. At in homine folo manet idê numero ante & poll,non firnplicitc:r [c:cundum [c & quodlibet
Prima pô. fui Ced fecundum principalem parttm. Scd contra arguitur
pri'mo,$1JJia rune n?n ~ffet diffcre~tia inter allaionem anin~a
torum &inanimatorum , & fic vl!1um augeretur vera auétlo
ne in conuerfione aqu:r,& ignis in eonuerfione lignorum.co
'ra Arillotelem hoc. Seeundo,tunc folus homo augere{ ver.a
auélione quia (olus ipfe manet (ecundum prineipaliorem par
tem.hoc 'autem cil contra cos, dicenres allétionem ho miniS
~ffe miraculo(am. Tercio tune forma membri non extellderet fe in nouam materiii:fed nOlla educeretur , & fic auétio
non differt a generatione vera. contra Ari~o . in litera .. ~r
K to,boc dl comra Auer.co. 3s. ~bi v~lt auétloncnl effiCi ~ for
•
t'o'
me antiqu~ extenfionem. Alq lUnJores voluere q, planca
&
2·1"I>IIQ.
. li
.
brutum manent ita bene eadem per totum tempus Vlt~ Ule
!jcut homo,quonia for~~ [u~ll~ntiales .ma?:nt n:d~ abf<}3
~cquifitione & deperditlo~e abcums ~artls. ~o tamen man cc
cadem materia numero,mfi per <'fqUlualentlam, lIam partes
materire continuo Ruunt & refluum. non .lut partes fortn~.
& Gc in auélione idem manet fccundum formam , quia eadë
:anima vegetatiua,non tamen fecLllldum materiam,quia materia continuo Ruit.Et ita manet idem fecundum forma. hoc
dl quia principalior dus pars mancc, non ramen idem nume
ro fimpliciter (ecundum (c & qllodlibec (ui. Sed contra ar~
guitur.primo,partes nlJtcriot plant~ continuo corrumpunt.
igicur partes form:r,nam vt rota eorrumpitur ad totius matcrire eorrnptionem:ita pars forrure ad eorruptionel11 parcis
• rnatcria-,quia tota cil in toto.& pars in parte.& ira fieut toca
dcfinit definente tota matcria:ita pars formre deCinente parL te ,dcfinit form:r pars.igitur in auéliont c:t'delll :cllaurabuntur aliter in auélione depcrditum nOI1 rellaurabltur. Secundo 'poteet forma continuari.forll1a'. igi tur potdl generari &
cffi~i vna eUnI forma cotius.anteccdem patct. In(eratur pirus
in piro,faéla infertione,pirus dl maior,& per formam alia a
rota qure pr~crat.igicur auétio porell effici per form~ nou~ ge
nerationem. Tenio,in diminutione continuo corrumpirur
forma plantr.igitur in auaione coeinuo gcneracur, renet (_0
Cequentia,quia diininutio & audio cirea idem funt.anteccdcs
paret, quia diminutio d~ rtfolutio materi~. igitur reColutio
formot,qure illi coextendetur. Anirnaduerre <p h:rc fccuda
~.
,""'
pofirio pro tanto cfi falfa,pro quanto vult poere totam mate
.,...... ;;t-~.. rh [-l riam etiam radiealem dJffcrrc,& rcmanere eandem formam
p1ant:r. Ar.Tx«lln~.r1ne-clH"i"jp~zdam iO~FJ-~
~indiUllibili5,&-intiqilmtens, vt t:I«o na~i, al-1i~ a.,qu f i Il
.
J:. .
fgrmac matc-riaHl,ac-t'ftrnta in nno ,.&.cota m quahbu par. ~&~ ~. ~ndependn."C'Orpl1~raam-infonn<1n, indiuifibi
~::-;;-!il r.~ -Ik ;fe>d4cpernienr,vnnlm3 bruttp-crfdli, ve bcruis- aut~qt1i.
'""" ~â
H:r~nim1nfonmtiX-cfhot.1n tot.O,Bt-tota in qualibet pal'
~~ ,. ... .
td~cnd«;+dctJ"tOlT[Jmpirunù-corrliptioncm eompo
'" 1 ~
~.. fiel ffrffa-(G-inforfm~{{en5 & diuiCap« tOl'umflic
'...6~Ji" {j~_ ..... .~ qrt&tcu in (Oto;& pm 111 panc:~t :tnim'l-phmtt. T-nnc di,
.;
' dl }:'.t;..;J: cunt q. in homine & brutis idcm manet numero in auétione
:';' • lJ),!!.~; . (ecundum formam,& in plantiç non, quia iIla forma cll tota
1.-1; l ê;( in toto,& pars in partt,& ira deGnunt parres definétibus par
.~~~ ~G' '2 , ~i .' ." tlbus matcri:r. Secundo dicunt,q, in plantis maneC idem (ecundum :rquiualentiam. vt fluuius & aer. & per hane diClin•
• - ~8ionem volunt politiones effe concordes. Sc:d h:rc pofitio
.,5 "ptla. Oare non potell per rationes faélas contra primam. Ideo,p
nunc cum prordlatione dicendi aliter teneo q, tam in plantis
uâ in brutiS anima dl cxten(a apud Auerroem, quia omnis
(orma materialis efi cltten(a. Secundo, quia reelpluntur me
diantibus dimenfionibns intermlnat.is. igitu.r Clltcn(a. vt in li
bro de fubfi"ntia orbis. 8( fic fola anIma uuollalis efi lin toto
lndiulfibilitcr (ecundum veritatem. Ad ratlones • Ad prima
dicercm partem nuteri~ continuo corrumpi'. & n?n partes
'"
fortn<le.nam defieiente marcria,forma manec III rellquo marcrh~. vcl Ci eorrumpitur ét parc (5 form~ non propterca ge.
:-:::. :1!27l.rHf . . . t;i'j:1
, .•
tt.!i ....
nc~antu~ nou~ ,Ced priores cxtcnduntur, & flundn plurfrna N ~
tem,quam pr:rerant. Ad fecundam diccrem il\am pareem
nunc effici vere conrinuam, fed contiguam ·, & propterea (umit ab i\la nutrimentum, vt pl~nta facit ex terra. Ad tcrcia
rc(pondetur cp in aûélione continuo generantur ,non tamen
.per hoc q, parres form~ incipiant,rcd bene incipiunt nouam
.informare materiam.aliter non en fimilitudo. Ad argumen
U
tum in principio patet folutio.
ConCequenrer qu.rrunt. Vtrum ::udio fiat (ecundum par- a.. .
\ ces form ales tantum, videtur cp non,primo, quia forma viui
in aoélione redditur maior .igitur eius materia. & {je ita (t'eun
dum matcriam,fiet auétio,ficut (ecundum formam. Secudo,
parres qu~ adueniunt viuo, adueniunt cum materia vel fine
materia.{j eum matcria.igicur ficut forma augetur per aduen
tom forrn.r ,ira mateyia augebirur per :tducntum materire .
. Tertio non Colum forma 3ugetur ,ced torii compoficum. igil
augetur materia & forma,cum compofitum non fit atilld qU:l P5A[~
(U<f parr~s fitnul iunét~. Ad oppofitum en Mino. ·Alcxan.Sc 0
Aucrroes & omne5.
(n if/o qurefito grauiflimo funt mult~ & innumer:r po{j~
tioncs. E go vero rCCÎtabo f~mofio r es. Akxander qucm AI~
bertus pluribl1s Ceétac ur inloci5, voluit in viuo ip(o partes ce
in dllplici differcnria.~redam vidclicet,qu<r habent humidû
nacurale,fiue radicale,fiue (eminuium.hoc en qll~dam fun e,
qua' Cunt hllmidum ipCum coagulacum ~ ad modum partillm.
alia' vero qu<r habellt humidum cibale,hoc dt, qU:f Cum par
tes c03gulatre ex humido nutrim encali.Pril1la' formales dieu
tur,quia anima ipfa principalitcr veluti in :rubieélo primo efi
in illis:idco illis',corruptis corrumpitur &anima.Qpap ropccr
femper manet v(q; ad finem vic~ licer non remaneant a-que
humidre humore illo nat\lrali, v ti prfe rant.rzter ~ partt'> qu~
coagulamenta funt humoris cibOllis materiales diéla: (unt, 1.1
in ei~ forma vitalis nô per le t'xillit, fed per accidens,pro gtO
Cu nt continuat:r parti bm radic al:bllS. Tunc volunt ~l1étione
effici (cclllldllm partes formales modo diélo,non autem (ecu J{r~j.
dum partes [ecundo modo acceptas. Sed contn hanc inl1â'r. jla ~I
primo, quia non qllrelibet pars autta c{fet auéta,quia cum par p
tes ill:r humidre humore naturali rcmancant e~dem femper,
ip(~ non augebunrur ncc diminucntur ,cum nihil ilIarum cor
rum patur ,quia durant vf<}3 ad finc:m vitre. Sc:cundo vidcê
cp ha- non remaneant cfdcOI,nam continuo calor agit in i\laS
reColuêdo. igirur femper earum aliquid depcrditur. Tercio,
fUlle duo corpora fe penctrabunt. nam partes humid~ noua:
penetrabunt pa rees radicales antiquas. ~rro, tune multa:
partes effent in animali non animatf, vt partes humidf nouf- Olf;
H~e Cunt forriŒma argumenta contra Alcxal1drum . ~
dam defendul1t hanc. & ad primam rcfpondent q, argum en
rum eoncludit verum.non enim il1:r partes c{[ent auét:r per
intus fufccptioncl1I,omnes tamen flint 3uél<r per iulla pofirio
ncm,qua faaa totum maius redditur. Ad fecundum volun e
hUlllidum radicale nunquam confi..mi ,Ccd cffici continuo lm'
purius,Sc improporticnatum. & lie ut recundum c:lfentia pcr
durat durante vira,non autem Cccundum puritatem qua pd
mo aeccpit• . Ad tertiun~ diecndum <p non quia 00 fit ;lUétio
per pcnetratlollClfl, vcllnt us fuCceptioné: ('cd per iuxt3:po!i~
t!onem .. Ad quarrum coneedunt multas effe partes in a ni/:, "
11 non alllrn~tas nec viuas,quia non dicuntur partes propri c: 1/d',~~
Sed pace .llorum dixerim , ) icet h-.rc poCitio poflit dc:fcndl ~5d~:'P
ab eorum cauillis , non:1 r:1tionibus Auer. ex comento cnim ,n'
colliguncurlcres rones forciffimr. Prima,data pofitione Ale
xandri ,tune allétio effc quantitatiua & non formalis. Con(equentiarh dedllxi,quia crit pro quanto partes 3dduntur par.cI
bm,& non per hoc q, partes agiit in partes & recipiunt a P.tI~
bus. hoc ineonueniens reliqult ex tCXCII, vbi dixit audioncl11
non ficrl per quantitatiu:ls partes,quia tunc ",uaio errer vr l"!~
mlxtio vini wm 3qU"" vbi vinum redditur impurlus.eollig i-tur h<lee ratio in texCII commenti. 39. Secunda rô ell,ga CUIl :
ôlUétio effet ab(qs aalone & pamone,& fic nunqu:ull nutrill l(
tuOl fier rimilc ol1lnia ipfi auélio , quia fempcr partes humid;r:
nou<r rc:narent all:r a partibus radicalibus , {jeut partes aqU;r:
in ll1Ulura eum vino, Colligitur hfC r:ltlo t(xtu corn men. J s·
1'erd.. ,
a.
�LIBER PRIMVS
A
lcrtia,nonomnia mc:mbra (untmoi'lia ve o (fa Be canhila
gines:igitur non peffum augeri per accumulatienem ip(o~,
ud ad111tfiiollcm,niCi per cenucrlionçm.Ad hj;c nemo potell
Collere niCi Ilcgcr Arifio.& fic non c(fet cext. ponere Arifio.
fcd cuerrere.
,
~:() Rccentiorct differunt per partes foqnales AriGo, intellexi(fe panes porofas.per materiales vero partes folidas . 11lz
formales dicuntur ,quia fenlibiles:hz materiôlles quia infcnflbiles, qualldo quidcm fint diuifibiles in infinitum , vd infiniea: modic:r.
Oblcdio 6
Sed contra obijciant. primo,quia potius partcs folidz vi
demur for males ,quia pefcaiores , nam poro(:r funt dirilinu
tz expcélanres perfici per nurrimenrum , folit:r funt plenz,
(cd omne pcrfeaills tfi forma imperfeaioris.tertio de aniIna. commen. 36. Secundo, partes (olidz habcnt ira bene
formam vcl force CV porof!:.igirur zquc bene formales erûr
, B ~cut porofz. Tertio, vel pars porofa dlCÎrur fenflbilis Be illa
anfenfibilis,quia porofam haba animam,non porofa nô ha'
ber, vcl quia dllllaior.primum non porcll dici, quo nia aniIlla en infenfibilis. igitur nu\li dl ,cauCa fenfibiliraris. nec Cecu
du~ dici pOtcn,quia aliqua folida en maior porofa.igirur illa ent forma,quia en Cenfibilior. ~uro, tune nihil augeretur,quia non pars porofJ,cum iIla ranran~ recipiar quantum. dl nec non poroCa,quia illa nihil fu(ciptr. OEinto,cun~
aualo non e(fet motus ad quantirarem fed ad formam gelll
~
t'lm in poro.
.
o
Sed ~icetpofitio hzc Cic faICa,argumenr'l hze non ~alcn~.
Ad p.r~mum dicerene,q, ideo pars porofa ca formahs, qU.la
fenfiblltor:poren tamcll dici m~rerialis alia ratione,fcd Anf.
cam vocat formalem ad ilium fenfum. Ad f(cundum dieer.ellr,'l' quantum en de ratio ne form:r rotius forte parte~ (0
llda: erCent formaliorcs.Sed AriClo. vocar illas formales hoc
~n fenlibiliores. Ad rertium, Cl' pus porofa dicirur fenfibiIt~"ql1ia non pOttU e(fe minor minimo.Be Ile qu~libet fenfi
bllts cCl.partes folidz di unrur infenfibilcs, quia non omneS
a~ra! funt fentiri,qllia Infinite modica: po (func e(fe. Et fic illa:
~Icunrur infenfibiles,ql1ia vt fic non omnes apra: Cunt Centill.ha: porof~ CUllt li nlibiles,quia OlUnes vr lie apt~ fcntiri,cii
" (; Vt Cic.non poffine e(fe minores minimo. Ad quartulll patet
Colu~lo,poroCa: enim augcmur per intus fuCceprionem, aliz
pcr l.uLla pofirionem ;!Itcrariuam Be gener .uiuam , ad quod
fcqu!tur Cotum c(fe maius CI> er~c. Ad quintum patuic (0lutto.fccundum enim ifios auttio cCl motus <1d formam maiorcm,§ fuerle dcperdica:apudmc dl mo[U~ geminui.vnus
gencraciuus airer auttiuus.
~.rQtuIo
Et lieet h~c argumenta non conc\udant, tamen h:rcpofi
cio dl contra Ariflo.primo,quia partes formales ideo ange
ri dicuncnr ,quia remancnt. vr rexr. commcn, J 6.Sed huiul:'
modi pori non remanenr Ced fluunr & refluunt. Secudo au
ftum agit in augmenrum fibi illud aflimilando)vr dicitur ccx
tu commen.3 8 .fed pori non agunr cum fine vaclli forma.
D Tertio anélum en aau illud quod nutrimentum ca poten
tia.Porus nihil en aélu,cum fit priuatus forma & vae\lus.m~
ior e(l,diao tex.commen.J 9. ~arro caro Be os & id genus
augeneur.tex.commenri.4o.ced po rus non dl caro, fcd car
11& ~
nis uacuitas.nec os fed oms prillario.igirur nô augerur. Pro
• 1Itr, l'ter hzc mihi videtur elfe dicendum cum Auerr. commen.
38. vbi debes Ccire Cl' aliquod dicitur Olugcri ranquam Cubieftum fubfiClens ipfius auaioni9 , qua ratione totum animal
augetur,& pars animata vr compofita augerur. <lliud augetUr tanqllalll fubicaum exiClellS , & hoc modo forma Ipfa
llt~ctatjl\a in plantis allgetur,& fenfitiua in anintali. nam ,p~fI~ f~~m3 recipic exrcnfionclII,& per hoc <1' fit in pluri ma
cfJa,cv crar prius. Secundo animaduerre tp formOl ipCa vt
aninla dl Cilbicaum auaionis terminus auélionis , & agCII~
&élio nel11 .(ubictlulll quidem:quia ipf3 ca quz exrcnditur,
t qua torum compofitulll dicirur auélum.terminus vero <;la
t ~n~a o1ggellerarur extellfio in membro, quamam fibi.\imlo1t, orma iIla de nouo induaOl in pluri mate ria . Agens vero
;1.113 in tnac.eriam proximam attraélam in porum per qUOlIi.
~tC$ fellfiblles agit càdiu ,quadiu forma nutrimcnri 8( ipCa
4f
in illius mareria inducitur ,nec h!:c vni competere en impo(- E
fibile.quia efi fecundum diuerfas rariones. Vltcl ius animacl
uerce Cl' apud Auer. ornnis anima materia\i$ excenfa en per
totum,quia ipCil efi rora in toto,& etia pars in parte,quod ét
credit de anima hominis,quz dicitur cogirariua,gr:rce dianoctica,qtiicÇld velit de anima inrclleaiua fiue neetica. Tuc
fequitur tp ~rin. per formaies partes carnis intelligir parres
animz quz Clmr in parribus • per mareria\es vero intelligit
parces mareriz,qua: fune Cub parribus form:r. Vncle imaginaodum cCl Cecundum parres formales effici auaionem pro
quamo alimenrum receprum in poris à partibus anima: cir,
cunLlanribus a!reratur,& inde forma alimenti fuccelfille diC..
continue corrumpicur, Be inde anima illa (ucceffiue efficitur
in pluri mareria.& \lt fuccefliue fit in pluri mareria lic fueceC
fiue ilIa pars porofa extcndimr , Be fic fit corum m~ius. Secl
Contra hanc'pofitionem arguunr.primo, quia AriClo.loquitur de augeri,& vulr partes formales augeri,& fic vulr pati
auaionem,fed forma agit :lUaionem: igitur nec forma neC
pars forma- porefi angeri. Secundo, accipiatur aliql1a pars f
mareriz qu:r per reColutionem viui re(olultur Be uocerur a.
tunc a.mareria parre aliqua formz fuit informata ,Be ilIa 'a
non en informata, Vr parer. igitur vd illa pars formz rema
lit in alia materia,Be fic migrac de Cubieao in (ubieaum: vcl
non rranfir Ced' corrumpirur {imul eum parte marcria:.& fic
non permaner, vcl manee in nulla mareria ,& fic forma fine
mate ria erir. Tcrrio,tunc anima vegerariu" rocol migraret
de (ubieao in {ubicélnm vr fuit deduétum in expofitionc cô
men.; 8. ~rto,hac pofirione dara materia adueniens in
qua exrenditur forma penetraret Illareri;i vc\ dimenfio cor
rumpererur. ~nto, diCpolirio qualitaciua qu:r potdl cor
rumpere formam nutriméri attraéli poten educere nouam
formam de potcnria ad aaum.igitur corrupeis omnibus di.
fpo!irionibus f::cientibus pro forma nutrimenti,educcf no ..
ua forma in illius mareria,quare crunt duz forma: in materia, vepoce forma deduaa & forma indua'l viddicet pars
vegetatiuz. Sexro,tunc ignis polfee vera au,bonc augeri, G
quia fibi addito combuClibili poren per qualitares Cuas "éliuas formam combufiibilis corrumpere , & tune cius forma
po(fet cffici in pluri mareria vr i materia vbi corrupra en for
ma combuClibilis.vcl fi non, derur caufa quare non. Septimo , rariollalis anima (ecundum verirarem eLl indiuifibilis.
igitur nô exrcnfibtlis in pluri materia,Be lie auaio no en for
mz,prout cxrcndirur in pluri m3rcriJ . Oélauo, fi (ic.tune
pars auéh ~on c(fce maior ln fine ::tuélionis,quàm antea pro
b~tur.nam ln tanra maecria (e facie pars forma:: quanram ca
plr porui,fed porus nô efi maior poU,quàm ante igitur: nec
forma cric maior.
Ha:c (unr mcliora argumenta qUf fieri Coient côtra Aller.
Multa alia ficri (olcnr,qua: propterca quia communiter fcri, lfifr:
buntur ~Cill~~ in :llris occ.up:ltu~,I.1.unc ad pri~um rerp~utn -:j;t.f..'., ""·,Z1
ea\q.i. vldehcet forma ~It aUaloOcm,& P'ltlr!lr auaionem.
~'1~ ~
vt emm fo~OI qUibu(dam qualimibus affe'aa agie. vc vero
t'
apra&ffici in pluri m:lteria,recipit exrenlionem. vt diximus.
Ad fecundum dicendlllll,<p pars fonnz qllz erat coexten_ J:I
(a parri Olatcriz refolurz,definit e(fe pars. lion tamé definit
e(fe.cllm enim forma & p~rs formz non fit partira ac diulfa
nifi quia reeipicur in Olarcria medianribus dimenfionibus.igi
tur ce(fame marcri,a , cc(fat p.mir!o , non Camell cdrat ipfa,
quia non ce(fat mat or pars Illarenz.
Ad tertium iam dixlmus non e(fe inconucniens animant
vegetatiuam totam migrare de (ubieélo in rubieélo non tOulirer.nam ante augmenrum trac in fubieao alio fecundum
quid à Cub!e.élo in quo erit in fine augmenti' ,non COlmen dl
aUud fimphclrcr Ced (ccundum qnid, idem tamtn (ecundum
maiorem parrem • vc dillimus in alia qllzfiione ..Ad.quarra
dicendum,cp non datur vlrirnum in!bn (orrllpclolllS matc
rif nurrimenri.Sed bene primul11 non e(fe formz ?utrimen
ti,quocl efi primum e(fe formz indualt.ln quo primo ma p
terita incipit vn .. Cub termino nou:t forOlz ,& fic non corra
pleur materia nec dimenfio quoniam marc ri .. en vn .. 011\.
nium & dill1cnlio fimiliter', {ed dclinit elft Cub vn~ forml,
;;,-e
..
,
h .;.
�r
DE GENERA. ET CORR VP.
vn'o'l; termino dil!lCnfionis, Be indpie c(fe {ub alia forma,&
{ub nouo dimcn(jonum termino, maeeria enim nutrimenti
vr prima,non differr à mate ria nutriri , (cd vr fecunda. vbi
igirur dcfince e(fc materia forma: nutrimemi,ddinc:t e(fe filb
termina dim ('llfionum illiu~,& fic incrpic:r dfc fub noua for
ma Be (ub nouo tcrl1lino:qu;r forma,qllia en vna,ideo mate
ria erit v na.& quia plllres fecundû partes,idco Be pl ures par
tes matcri~,non vr prima/cd vt (ecunda.Er h;rc non poruc
runt illrelligere recentiores.vnde nefcientes foluere hoc arz
gumenrum co ncclferum pcnctrarionem ,alij materiam cor
: ; : - - , ~a rumpLalrj djm~fionë e\idi à m.lteria,Be mliltos errores pro
~.
- &- t;.4-L'l.- fe!fi funt. Ad quintum animaduerre cp quanto forma cCl fpi
,~ ~jt
. 1--""""'-- rirualior t:lnto potcneffe;n pluri mataia,loqucndo de ma~
~ ~ ~~~ teria 13rge, vnde quia deus cCl forma Cumme abfiraéta , ideo
en vbi<}3.Forma vero penirus materiollis,ga efi pelllrus derer
•
minara ad vnul1l non poeeil migrarc nec cAie: in pluri mue
K ria. Vid emus cni~ cp inteneio coloris,qua: dl à IUl1line faéta
(piritualis,migrar de (ubie8o in (ubje~l~m,non :mtem ,color
ipfe.caufa aur~ ea,quia Cl'iricuale ~r (plrltual,e cleUJtllf a m3teria Be no n ira depcndc:r a mare na, (cd pOclUS ab agente, &
cum po (fIt clcuarl ~ ma,r ri,a, p,o[el1 (Aiti in pluri mat,cria. Pri
mum gra um fyimual.(~m ~ Jderur h~b,ere ":.egetarlUa forma infra qU'lm nlllla (prrltuahra te parnclpar,a qua procedüc
anim;r (ccnodulll lari:udinem diffornlem vf<}3 ad (ummum
fpinct1a\c:,q uod en deus. Et fic paret Cl> vegetatiua potdl cAi
ci in pluri m:lteria,qllia aliqua (pirirualitate pJrticipat,& (cn
liri ua magis , & r rionali. maMls, rlemel1tari;r form:r CUnt
fine infra gradum form:!rum (piritual ium,llon poffint cff.ci
în pluri materia, & fic nOllll iti in m3tcria in qua flint. TGc
ad argumenrum dicClldum, <l' qu ~ litariua difpofitio anim;r
porefi corrumpere formam nutrimenti.igirur aliquam indu
cc:t,quia gencrario dl eduétio forma: de materia in qua ccr
rupra en forma.~idam concc:dllnr Cl' corrupta forma nu,
trimcnti educitur forma carnis in illius mareria ,mcdianrc
L qua anima vegceariua cAicit in plu ri l1lateria . Sed quia l1,on
euacuat , dicendum Cl' non oponcr vt deduC:lt formal1l dia
corrupra/ed illud c(fer,quando ipfa non po(fce cffici in illa,
& illam informare,modo quia efi forma fpiritualis,ideo pot
informare marC' ria illius . qualiuriua igirur difpofitio porcfi
corrumperc priorem,& nouam non inducerc quado potca
antiqua ilIam informare, quando non:cunc inducir ne mate
ria tir abfCV forma. Ad (excum patce folutio.forma.n. ignis
pordl corrumpcre per qualiratioas di(pofitiôcs formam cobufiibilis non tamen illius materiam informarc,quia non
cfi forma' fpiritualiwc participans. (ecus in alri~ anima bus.
Ad [cprimllm diccndum :rliquam formam e(fe extenlibilem dupljeiter in {e,quia ipea rccipit extenfionem. vcl in :llio
quia ad ipf.. m Ccquitur extcn(jo in alio.modo anima rationa
lis poren cAici in pluri matcria ,ideo poren extendl (ceundo
11l0do quod (lIAicit. Ad 08auum dicendum q, porus cAicitur m~ior pofimodum, vcl p:lrs qUf crae porus eAideur malor ,non quia capie maills quàrn lit capax , (cd quia formam
cffcétam in pluri marcria con(equitur maior extéfio , p4WI11
M quia membrum molle dl,partim quia adhuc viger virtus au
ltiua qll~ procedéte :rcate euanc(cit,pareim quia ip(a forma
cfrcét'" in pluri Ol:lteria, vc fic en caufa maioris cxrrlionis. III
diminutlone Cccus dl,mcmbra dur;, (unt, euanuit vis aultiua/orma rccipitllr in minori mate ria ~ fic ipfe porus.Hfc de
qu:rfiionc hac difficillima dilt .. faris.
QyltRio
Q9rCle quinto, vrrum calor nuuralis agat in humidum
IjuUlla
naturale rcColuendo ip(um continuo v (CV ad finclll virl; naru
raBs.l n iOo qu;rfiro (une du:r po(jrionc:s. V na dicit quod caJor nacuralis continuo :lgir in humldum t:am naturale quàm
clbale Ipfum re(oll1cndo.A!exander 8( Alberrus inlOul~i$lo
cis rcnent Cl' lion. In prima pofitionc :adhuc quidam tenent,
q> calor narur:.lliç porca rc(olucre totum humorcm narura1(111,& pa confcquens (c:ip(UIll ~o.rru~pere per :accidens,ir
(lante vira vt :rrhlco ccrri;r (pecle •• Jbl enlm I1Ihll hUlllor;s
naturalis 'ni Il;1 11 calori~ naturalis remaner : Ced Colus calor
cxtr:aneu: fcbnlis arque i~neus . Be hanc Mon:achus in Ilbro
paruz tcchn:r contendir,& plurimi pnrc1ariffimi affirmant.
Alij vt Petrus Apponenfis Be c;rt(ri medici,& rccêt;ores pIn N'
rimi voluerunt cum Monacho humorem polTe f(folui,Be ca
lorem criam infirmari continuo per humoris rcfolution.=:
vcrum vitam dicune fiarc naruralcm,quadiu aliquid humoris natllralis remaner ,g ciro vcro euancCcir humor naruralis
calor cxtingtlitur , Be inde mors accidit. hi non conccdunt
;rthiclllll nihil habcre caloris allt humoris naturalis. Vt ve
ro pofitioncs her arparcant , pro prima pofirione arguirur.
Primo, quia fi nihil hUllloris naturalis confiunitur,nulla cf;
fct ncceCfitas alimenti, vel Caltcm animal fine cibo longo tem
porc viucre po(fet. Secundo,AriCcomparat in libro de Ion
gitlldinc: Be brcuieate vit~ calo rem Ramm;r,Be humidG oleo.
sed flamllla agir in olcul1J , igitnr calor naeura!is in humorê
naturalem. Tercio fpiritus uitalcs re(oluGtur in nimio cxer
citio,re~ Lpiritus ~unt partes hU11l0ris naturalis:qllare aliquid
humons naturalJs rdoluirur. ~arto, n1(mbra animalis
fune di '!,ormircr calida. igitur murllo agul1t & pariunrur , Be ,:
fic conCloua altc:ratione fc re(oluunt. ~imo, mcdici aiunt 0
COlltlOcns,ur '1er calidlls,cxcrcirium nimillm & ali;r rc:s non
naturalcs auét;r rc!oluuJ1t fpiritus: igitur humorem naruralem. Scxto, agcllS naruralc: approximatum paQ"o fuffi.
ci enter difpofiro agir eneétum,qllem pordUed calor natura
lis efi ipfi humido paffo fufliciemer dlfpolito approximatus.
igirur agir dfeétnm,quem pordl ,reColuendo. Pro fecGd" po
firione arguitur, quanrum requirirllr ,& fufficie pro introduétionc forma- inlllareria,tanrum rcquirirur Be fuflicit ,p du'
dcm former in cade marer;a cÔ(eruarione.igirur ~tlIm humi
dum fuir Fro generarionc,tentunl pro con(crllarionc Be fic
nihil ipfius poreil refolui. Secundo,forma non variar~ fccii
dum en:enri~m,ncc (ccundum effe,quantum eguit pro dfc rii
cum pro conferuationc. alirer ipfa conferuata diffcrrct a fe.ipfa gcnira. Co mu vero pofiriol1em Monachi arguûr.Pri.
mo,quia fthicus nutrirur. igirur naturali operationc afficiE.
fcd Ilia naturalis operatio dl à calore.igirur aden calor natu
ulis. Secundo,;rrhicus viuir ,Ced vira dl panicipatio anil11\:
Ilucririua: in calo!'c naturali.igitur habce aliquid calo ris Ilacu
ulis, T crrio,f,tichus porcU morbo putri laborare , Be 001- P
Ilis morbus c:iulmodi dl a nouo humore,qui pr;rcrar Ilatura
1is.igirur in co prffuir hUlllor naturalis. Mihi aurcmvidci in ,
har. re nihil ceni elfe. Ideo fufiinco omne5 parres cum prote
fiarione diccndi alirer,1i alirer occurrer.
Ad primum pro prima pofitionc, dicerê Cl' necemtas ail
menti dl non pro rd1auratiol1e , fed pro confcrrationc vc
videliccr hum or iIIc aliquanrulunJ remollcecar. Ad (ecUl;diJ
dicendum,Cl' ilIa comparatio 110n dl vera quantum ad omnia.fcd q, ficur /lamma reColuit ipfum oleum, tic calor natU
raits reddir humorem impurum,non camell rdoluir. Ad 1er
tium dicercnt Cl' fpirirus non rcloluunmr fed redduntur im
pun,Be ideo egcne quierc,vt remollcfcanr~ Ad qUJrrum dicerent,Cl> agunc Be patiunrur non reColuriollem,(ed impuritatem qu'lI1dam. Ad quiocum pater {olurio folCÎunr cnim
non ad ~erolueionem,fed ad impurieatem hu~oris. Ad viti
Ill'Jm d.cendum,q, agir non rèColucndo (cd impurum fadé
do,propcer c~ufas datas. Ad argument~ altcrim p;arriç,oia
~oluur~~ur vn.co verbo,,!, minora requirulICur pro generatlo~e qJ pro cOI1,(eruatlone.caufa e{l,quia conferu3eio nô dl
:i
;aétlo,.ar gcncrarlo efi ~étio modo ad agcndum pIura requiruneur, vr paecbic.l.huius. '
Ad ~rgull1ellta comr.:r terr/am Monachl dfci pottfi. Ad
primulll q, ipf.. frhici nutritio efi naroralis fibl non à calore
& humore geniralibus,fc:d h3biruali,qui ob habirum natU ra
lis Ii?i faétus efi. Ad (ecundlll11 dicerer,er viuie per côllorerl1
habltualeOl,qui cn libi Ilaruralis:~ (jc .:rnlm3 participat calo
re narurali,non qllidem gen/rali, (cd naeura!i ab habiCu. Ad
tcnlum patee per Idem, poten cnim calor habirualis cffid
fthico pr:rternaturalis, quia po(funt humoresindl(poni , Be
erlt libi prftcrnaturalls pro quanto Concra naturalll caloris
h;rbiwalfs. IIIud tamen te lucre nolo probabillus fuacntari
po(fe humidum lUeuralc à calore poffe reColul , non quidcm
!n toto( Vt Monac!rus vol uit ) fcd in parre,culuf'll rc{olur/o
ln tOto Olon efi, H:rc colm pofitlo C~eris ideo pl'ob.lbili or ,
a.
cCl,
�LIBER PRIMVS
A
en, quia acl'tam minora (equuntur • tllct; facilis. luxea quam
oponct concederc refolutionclll hanc clfe continuAm fecun
dum tempus vira: totum . vtrum vero continua (ecundum
difpofitionem,dicctur tandcm.
~a:runt (cxro, vrrum auélio fir motus continuus. reccn
tiores dixerunt 3uélioncm panicularem vnius particula:.vt
vnius pori c(fe continuam.quod probant, quia omnis motus cfl vnus motus,& omnis vnus motus dl continuus.Q!!.a
re auélio ha'c continua dt Secundo, fi nOI1 e(fet continua:
tune aliqua auélio e(fet in non rcmpore , & fic motus e(fct in
tIon tempore.Secundo dixerunt auélionem totalcm,non~_
dem à principio vita: vfque ad morrem,(ed fi principio vira:
vfCJ3 ad terminum tcmporis auélionis,ablatis. viddicet impe
dimcntis,po(fc e(fe continuam fccudum tempus,hoc cn nullum e(fe dare tcmpus,in quo auélio cius non fit: non tamen
COntil1tlam fecundum fubieélum aU[ difpofirioncOl.Dico pri
tno ablatis impedimelltis,quia forfiran exi1tente morbo ali~uo,po(fct viuens non augeri. Dico non fcctlndum difpofiIl t~onem & fubieélum .quia fit in diuerfis poris inuicem no cotllluis,& pcr diucrfas difpofitiones non (ubordinatas . Hanc
P.oGtionem pcrfuadent,quia pofitis omnibus caufis fufficicn.
nbus pro cffeélu produccndo continuo, poniwr cffeélus ipfc conrinuo,fed in ipfo viuo (ano ponun.t~r cotinu.o omnes
caufa: auélionis aélu vt :lI1ima,calor,porcrra,matcr/i, vt nu,
trintërum,& finis.ig'itur fcmpcr crit & conrinuo auélio.~f~
pOlitio &·libi non coùfcntit & contradicit Auerr.& ratlom
cius.fibi quidem,quia fi qua:iibet pars auai augecur. vt folida per iuxta pofitionem,porofa per intus fu(ceptionê : omnes partes fimul & continue augebuntllr .igitur cum tempus
Ii~ Continuum, mobile: continuum,& di(pofitiolles cria partl U I~ ContinUa" ,omnino motus hic debct dici é>~inuus,maxi
lnc ~ guantitate vna & continua denominantc fubicéhï vnu.
lI:ucrf. vero .na m te:rcio phy IC:r au (cultationis .commen.6.
'lIt , t'l' motus auélionis de: imtio ad fincm componitur plu rib us motibus,& pl ribus q uietibus. Arguit :tutem hoc, quia
( ~ a!lélio qu:mtir tis digi talis fierte ada:quatc in :mno,tûc cui~
hb~t p~rti anni corrcrponderet aliqua pars digitalis quantitatl, .& fic cuilibet parti (cnlibiH anni corrcfpondc:rct aliqua
pars fel Gbilis illius digitali s qua ntita tis,cuius oppofirum do
CCt expc:rienti~ .P ropccr horc teneo c.r nec auaio vnius pori,
nec auélio tora1is dl continua,ticec quorlibcr lit motus. Et ro
dt ha:c,q, auétio vel ca aggcnericio vc:l conrcquCnt ild aggc
nerarionclll ,ccd gcncratio fic pcr minima. quodliber aurCl11
minimum gcncratur in inaanti . & idco dl minimum. Er ad
hoc va\c:t rario Auer.nam vbi in quolibee inUanti anni aliqd
digitalis Çïtitatis aggenc:rarerur ,cum non pofGt illud c(f, mi,
nus minimo,tunc quor inClantia in anno (unt,tot minima.Et
clIm infinira Cint infiantia in anno. Infinira erune minima, &
fic totum 3uélllm erit infinitum.
TUllc ad primllm dicelldum, '" auaio Ion cG motus con
tinuus,nec vnm morus vnitatc côtinuitaris,& t3111ë cCl mo,
tus. Ad fccllndum dicerellt 0, (o lum c rarione motus loca
lis dl (lIcceffio 8< conrinuiras;im 1110 poteCl c(f, aliqna tranC.
mUtario Cubito,& c(fe mo tu , ,(fe: eniln fuccc(fiu'l m nOIl cft:
de ratione: motus.milHo enim fuc ceffiua dl , & ralnen no en
n10tus,nec c(fe (nbiro toH ie rarionem l110tuÇ , Cltlll a!tcl"acio
v,el ox & auélio poffint e(fe fubiro,& t:1I1un funt 1I10tus , (cd
dlfferût pencs fubicéla.nam Cubicélum motm cCl cm in aélu ,
Olt ru.bieélum gcnerationis dl cm in potentia. Solul1l tamé
de rOlle motus localis dl e(fe ? tinuul1l & (uccdliuG,quia ille
tQ fupra (pati um Be à mobili in co Cl' qtJlnta, ca:teri ad for~am in co cr nacuralis.l110do quantum vt quantnm non dl
bCtermfnatllm ad m.1ximum,nec ad minimum, a 113turale
~n~. Ad tertium diccndum, cp adCunt omnes OllfOie auélio
~IS.ldco adeCl auélio vt efi 3pta fierl,modo Cl1lT1 ip(a non l'of
I~ ~eri nif! per O1inhna.idco non fucceffiue corinuo nt, & fic
; lI1'1pedfmemum ex parte rci agcnda:.HOIec de cOntinuitac auélionls.
n
v' dSeprimo qu;rrl1nt , vtrum rarCfilaio Cit al1gment3tio . Et
dt. et~r ~ lion, quia 'lUélio fit aliquo adueniente, Olt rarefa_
10 e CI poteU nullo adueniemc.igitur rarefaélio
en iU-
no
_
4'
Bio. In iRo qua:lito.Primo animacluerte,vt colligitur in.4. E
auélionis phylica: • commen. S 4'&' 7 .ciufdem.commen. 1 r.
Cf denfum id dicitur ,quod habcc multum de mate ria fub par
Ui extenlione.rarum vero cotra parum de matcria (ub mul
ta extcnfione.Sed di ces conrra.primo vel marcrii habet par
tes, vel non. vbi habet vc:l aélu, vcl potentia,ÎI aélu. igitur dl
corpus. Si potentia,tunc aélu nec multa, neC parua dicetur.
at fi partes non habet,nec plus, nec minus diCÎ potea. Secun
do,matcria habet plus & minus à dimcnCione,dimëfio à for
ma, vt di dt Auerf.in libro de: Cub(lantia orbis .ig!tur non po
cen di ci aliquod habere plus de matcria ci de forma,nec ecô
tra,quand o quidem fefe confequuntur. propter hore Caluo
meliori iudicio,& di protdtatione dicendi alitcr,fi aliter oc'
currerit,dlco Cl' plus Be minus dicuntur Caltem habet dici ad
aliquid,propterea plus dicitur rcfpeélu minoris, 8< minus re
(peélu maioris. vcl ( vt alijs placet) plus dicitur rcCpeau mediocris,& minus Cimiliter rcfpeéltJ medij. Vlrcrius accipio Cl'
partes dicuntur materia rotius.Cecundo phyfica: auCcultatio P
nis,& non quidem infinira: partes. Sed minima: qua: po(funt
per fc exiUere,ac feorCum fenliri.tuncdiélum Philo(ophi inee\ligo rarum cU guod habct minus de materia, hoc dl ~i
nou minima quàm mediocre. dcnfum vero plura , quam
Dl cdiocre. Caufa cn , quia denfum continee mcdiocre Be vi.
Cra • igitur omnia minima mediocris continet & vItra : ra ..
rum vc ro deficit à continentia minimorum mcdiocris • Ex
hoc apparet quà d materia no poteCl dici rare nec denCa,quo
niam non dt in aélu,nec plus ncc minus nili interminata, 8c
per confequens non poteU e(fe id quo iliquid diceeur rarum
iut denCum. Secundo animaduenc 'l' auélio poten c(fe du.
p\ex,quantiratiua,& vitalis, vt quantitatiua abUrahit a gene
rationt.poteU cnim effici aliquid (lIb maiori quantirate.nibil
in to gcnito, vt Îl rarefiat ignis vcl aer ,nullo gcnito.3t vitalis auélio ca efi:qu'f cum Îlt quantitatiua,de (ccundo fignffica
to connotie alicuius rei generationem in ip(o viuo, vediximus.Hanc difilnélionem in nuit Aucr.in hoc primo.commê.
~ 8. His accepris , rcccntiores volune primo Cl' rarefaélio fit G
iuélio quantitatiua, 8< condenfatio diminurio quantitatiua.
ad hunc Cenfum,'l' rarefaélio rcrminatur ad nouam quanti
tatem.{jmilittr & condenCacio,& {je non differt ab auélione
quantitariua.Probanc primo,rarefaétio dl motus ad quanti
~a~e:Il1,quia per rarefaétionem corpus efficirur maius !i erir.
J~lrur ca auBio. Secundo per rarefaélioncm in (ubllantia va
nant~Jr re:rmini de pra=dicamento quanritiris • igirur auélio.
T crno pe:r rarcfaBioncm noua quanritas incipir, quia quâci
ta,s cil aha il re quata.igicur auBio.Se:cundo,dicunt cp rarcfa
éllo 11011 cCl auélio vitalis,l1Cc condcnfario dl diminutio vira
lis ,& hO(j uia auaio vitalis fit l'cr intus (ufceptionem modo aliqllid rar(fit vc1 condenfatur nulto fufcepto : aiu~t ta~en ,'1' rarcfJélio cCl lIugis motm ad qllantitatem,èV auétio
vlrall ·Il<l nl per rarefa8ionern noaa acquiritur quantiris: Olt
p~r viralem auéti oncm pra:ccdcnti quantitati aliqua fuperad
d~tur. Sed pace horü dixe:rim , hoc en dc\irare.prima enim
c o~lt~ lio efi contra Auer. & rationes.contra Auerro.quidem.
qUI:! Ip(;r dc:monClrauir in libro ne fubClantia orbis,& nos ibi
dcm,dimenCiol cs trcs dfr materi3: coa:ternas. Contra ro- Il
nes vero. primo quia rarefJélio & condenfatio fier! po(funt
Col a lariol1c. vt in acre pater in vefica conClituto.digiris enim
cOlllprefTil conden(atur.ar narura:pe:rmi{fu ,rarefit. Sc cu
do,quod immcdiate confequirur fubllanciam,non poreil iC!!
ri ve:l depcrdi,lIiG (ubfhntÎ a acquilita vc\ deperdira .$ed qu ~
tiras imllledme fundarnr il1 fllbieéh ,immo a aliquibus po ..
nittJr fllbClantia, vt conClJt,quia fubClac ut fub!lanria ilccidcn
ri bm . T crrio, vt dicitur in hbro de morte. omnc: accidens
qllod corrumpirur, vtl per fc à contrati., corrumpitur , :mt
ad corruprionel1l fubicéli aut ~ contrario l'cr accidcn . Sel!
in rarcfJélione pura nec r~bilantia :lliqllJ dcfinir,ncc (uccedit fubClanria: (ontr~t ium pcr (e Ilec pcr 3C"cidens. igit ur vo
IlIntarium cG di cere: ipfam corrumpi.Ex hoc ~ppJret,q> nec
m gis nec minu iJ\l1no forte minuS r3rcfaéllo en morus ad
qU3ntir3tcm qtJà~nvirali auélio.n.1!11 nec p~r V~:I~.I,ncc per
aliam noua quantita acqulritur. Pro (olorlont Ign ad qll~.
�DE GENERA.
1 (huitl. animadutrte q, duplex dl raritas fiue dcnfitas apud
Aucr'4.phyfi .eommen. 8 8 . vna qu alirariu J de quarra fpecie
qu alitatis,& ha-c fempcr Ceq uir ur calidum fiue frigicfu~,fi.ue
;lliquod genicul1J quale aut quanrum ,fillc.motlllll locale; v_cl
illiquam caufam naruralem. Alia dl ra riras fiue denfitas qu~
titatiua , & ha-c eitln quantitate , vt denfum & remlffugl III
'lllalitatc. Vel"Llm ha-c in quantitatc di ci (olent Ol.agnu & par
uurn;plus aut minus. Ilia vero in qualitart inte Ol(llm & rcnuf
fllnT. differullt autcm.nam quanritariua potdi intelligi !lare
fille qualitatiua. vr in cubo·feparaco a naruralibus,fi pone:etur in acre vd aqua.fa certt enim( ve dicir Arift. ) latera dl{}a
re. Secundo differul1t, quia raritas qualitatilla non potd~ inrmdi quin quatitatiua intelligatur intendi, & de fado ir<l fit.
:Jt poecit qual1ticariu.l {alrem intclligi intendi , nolla qualitati
ua intenfâ ,qui.l prior poteit abfirahi a pol1eriori.Pcr h~c .paK tet in guo ditferunr quantitariua 3uaio & ~ a r~aétio . ~udlo
eurrJ1 quamirariuJ eit ad rarirarClll quantICJtlllam, qUia per
ipram vadanrur terrnil!i de pr~dieamcn: o quantltatts, ~JO ra
Jncn quant it~s ipfa, ar rarefaéti.o cfi ~oru s ad ql1ahtatl~:m
Tôlriratcm. rcontra dicarur de dlmmuC!one & cOlldcll(atlOc.
Er ql1oniam.morus d~fUnguunt~r penes ter~l1os ad.quos.ft
phyficp; commelJ. s.ldeo ha:e dlfferunr (peclc & genere . Ex
koc apparc:t cp mm audiont vitali funt nia connot-ata., &
vnum principale. Primum cli gencratio forma- in matcria
l1urrimend.ScClllldullI di rarcfaétio, qua raritas qlUlÎtatiLla
acquirimr. Tcr ium cfi morus localis , quo :1llétum maiorem
oecupar toeum .Principale vero, Vilde nolTien r.uinet auétio
n is dt :lc'lfirio rarirJtis quantitatilla-.Et fic ha:c quatuor {unt
de r~tior;e aud/Onis Vt vitalis, qu~ non (unt de rationc auélion is , vt auétio,non tamen {une ~quc primo de ratiol1c ilHus. TlIne p:ltct cp audio vitalis magis proprie cfi motus ad
quantitatem Sn rc:faétio.llam per illam Caltem mritas quan
ri t atiua variarur ,.lt per hanc minime. Scd Cup~a h~c .dl ma
~na dubitario quia fi clIm allétionc virah (unt concxll\h trcs
~]ottlS, v[pote' gClleratio ~ticula: minill1a-:rarcfaét~o '.& m~
tusloc=I!i' .tunc rarcfaétio, & motus locahs ecrent lublro. na
, rcrcio phyfirolf.commcn.6.&. 8 .phyfiei.commcn.2 ).auétio
L fit in infianti ,& cn mOl1lcneaneus morus. igirur cum illi al~
mocus crunt fibi conncxi:nlneomnes (funt inflami.Hoc cil
concra Allerro .l11et,illis ipfis in loci s, vbi {olum \ocalcm ~ult
motum cffe {ucce(fiuum,& continu um. ( a-teri vero vidétur
componi ex plu ribus motibllS momcncands.& quietibm r~
poralibus.D lccrcm pro nunc Cutll prorefiacionc diccndi aliter.H oc non cffe in conueniens per accidms.immo dico ii fi
eut gCl?erJtio fic (nbiro,quia quodllbec minimum gcnerarur
Cubi to ,fic Juétio fubico,& ca-teri.hoc aurern iIIis cOO1petit I?
accidcns, ro quanto {unt connexi gcnerarioni 8l auétioni.
Per ha:c patet rcfponfio ad rationcs rcccmiorum. ha-c dt
allétionc dicta Catis fint.
RE CO .
1Ilud pronomen hoc pocd1- referri ad l1u[rimemum , &
tunc foluirur obicétio t~cira (cclIndUin Philoponum,diétulll
cfi enim cr nurrimentum quando marir ColmUl1l,& non auget ,Icclindum (01.101 forl1lam agit,non :ll1cem fecundum S ~
rum,in quo fuum cffe habet.trgo po(fcr quis fu(pieari,q' for
ma l1utrimcnti quaCtnllS nutrit , vere Ctp~rata dl a maceria,
M tollit ergo hoc dllbium( & inqllir )Hoc :Jmcl11.f.nllcril1lcl1tü
qu rel1llS nu[rit,& 1Ion Juger,1 ecic\ fine nl~t(fia, vt fil1ula
potentia aliql1J in 1l1:1rcria eft,fimilirer :lliud ccial11 quodcu'F
orgmum. Ergo nutrill1cntulll non efi (implicirer fonlla fille
lllaraia , (cd co modo quo lifiol:!, vd quodLJiS organorû fi
pocencia rnllllacc:rialis,in nlateria ratllen CXifiCllS:& fic Iiect
(jt porentia illl l1lJreriali ,en cxiClens ill nlarcria. vcl hoc pro
llomCll r Ferri pore n( vt Alex:ll1.cxponic) ad C3fnc:m {ecun
dLJIll forl1l3m .diélulll dl cnilll CJ' caro vt caro quant3 auge
tur t caro nutrrtur ,Illodo quis dlccr arnCll1 vt caro cfi, cf
fe f~fl11JI1l finc Illarcria,id co Îl.quir.H oc amcl11.C CaTO (pcdes finc lIlJtClïJ lit fiOula porwtia aliqua in m~t(ria cffc. Si
militcr & fieut .d1 qllod qnod~u~; org~ll~m, ql~odlibc,t eflim
organutn rotenti 311ll1llaten:1lls forl1lahrcr CXlaCnS. In marerla cfl. ~od vero .1d vcrb:l JtlÎllcr, verbum finula gr4tce
~L~o'~,~ulos, vrrUI1l An110.ilcccfic pro omni forma arti-
,n
ET
CORRVP.
fici;;l1 prolixa,qua- en potentia forma liter imaterialis in ma' N
reria ramen çxil1ens, vc notaret eadem ration.: e(fc de carne
qua- vt caro Caluari potefi non vt quanta, in quanto tamen
cxil1ens . Tunc redic ad differemiam inter allgmentatiou,&:
nlltririuum,func cnim ha:c {ubieéto eaderu,ratione tlmë dif
ferunt. vnde dicit.Si autem aliqua aduenerit materia exifiis
potemiafjOula,habeCl5 & quantum potentia , non qllod fim
pliciter fit non quanrum,fc:d exifiem potentia cancum,quan
Will fifiula vc:\ caro,ha-.r.parrcs formales C,unt maiores fi~
fiul~.hoc efi forma· fifilll~ maior erit.Sumpfit cnim forma1c:s _
partes(..vt Philoponus inqujr )prc forma: Dc:indc feqnuneur
Ilia verba. { Si aurem amplius facerc non pord}' } vbi {ecll
dum Philoponllm cum dixit quid fit augmentatio, nuc vule
exponere quid fit diminutio,ubi debes fcirc fecundum Philo
ponulll,q, quando id quod aduenir., (uperat augmùaciuam
poc.enrialll,ita ve mains fir gfJcu]eas poffit conuenere, tune
lllalor parS' l111trimenti.diffluir,a c in (uperfluitates tranfir,&: 0
pamm rrafit'in rllb~antiam membrorum,& hoc pacto fi t di
minutio. Et hoc declaratur exemplo vini , cui fi ap poncf de
aqua,ita vt non exuperetur , poten'tia vini tra nCIt in vinû,
&. augetur ilinllm: ae fi aqua fnptrat poeenriam vi ni faétilla,
tunc diminuirur Vinl1Ul,& inrelligo ( ve Philoponlls inql1it)
q, diminuirur non vinum in quanto, (cd in v nifaéliua P(}t~l1
tia. vndc inquit. Si autem amplius faeerc non potefi, fcd vt .
aqüa vine femper amplius ;rtqu~ amplius & paolati m mH13, 1 j'
in tine aqu."lticum faclr ,& aquarn \ fic.[Lip plc nllCrimenrum y
Ct nl fup.erar potenriam nutritiuam,rnnc diminlltionem fa
cie quanti. Eft .w im maior materia: dcperdirio Çï infiaura rio.
Manct ~ amCl1 (peCÎcs eius quod diminllitur V{Q3 in fin cm vi·
t.}l,quia Cuffi cit nutrire, ~ ugcre vero 110n. [m aginarur, n. Phi
J
lo-ponus tria tempo ra . Pnmum in quo plus potentia e xifi~s
in membro poteCt conll erecre de fànguil1t appofiro,q appo.
natur,& fic de maceria plus tranfir in mébra q de ca diflluar.
A!iud dl remplIS, in quo minus potencia de (anonine appofi
ro cOIJuencre potc:f~,~ apponaeur,& fic plus de ~larcria dif
fiuit,q conuertatur in mcmbra, & hoc en FdS dimilllltionis. p'
AHuri cn ttmpus,in quo a-qualitcr poteU potentia conuerre
rc ,& nurrill1entllll1 apponi,& hzc dl "'tas confil1emia-. Ve
rum vnde fit ha-c facu\rJtis dill1inutio,& vndc auétio , & de
tel1lporum dttcrminJtione alias di c emus~nl1nc vero Philo~
ponllS tantum afferir.quonial1l prima a-tas cfi cali da & hUllli
dJ,idc~ ibi cfi m:ltcria,& agens,humidum extc nfibilc , cali dU111 dleétiuum ex;renfionis, ideo mClTlbra fllnt Jugmcnta bi
lia & virtus (orUm il pta allgcrc. Vltima dl frigi da & ficca, &
fic l1lcmbra f~ét:l film extcnfioni in pra, & alid um ;jgê~ ,Je
tcnfiol1cm,deficir.Mt:dia vero <rtas in hi. qUJlitaribm media
elt, & propterea in his aélionibus media cfi.Ex '1110 (equif PhI
lopollllm per virrurem intcllcx.iffe calidUlll regularUl1l ip(:!
anÎllla,cuim cl1 illl1nllllCnrllJ11.Animadllcnc ralllen q> ill (e~
11cÔlll C flon folu111 de l1ucri lllcnto lllinm cOll uenicur in Olt.':
br:J,c~d ~b ~310rl dcbiht.1tCIJ\ minus generarur, & in meut
bra dllllrnullU)" & p.o rer p:lllc iratem nutriment i quod gc:~
l1Cfatllr, & proprer Inucirlltelll Conti rfioni· nurrimenrÎ ge
Iliri in l1lell1 bra ,qua- ob ficcitacclIl cxte nfioni funt il1epta,uc:
.~
rtllll dc his ~libi. ln cOl1Jnwl[~rtjs qUfritur primo, vrnll~1 O~ ~~~
augl11cnratl o ~ropric diéb fit gCl1crario,pruna pofirio a(fCrJ r :~~~~IP~
<» JlIgl11ClHano .fit' "
l'ellerario non quidcO! ab(olute , fcd :lg\,
ugellel atJo.quolllalll cfi gencratio maioris fubfianth 'lIHltll
priUS ~r3r per hoc q~lod '1Iigu:! pan (ub05ti:r gcmrarnr qu X
appol1lwr partibus {llbfi al1tia- "lll fp rill~ eram. COlltra hanC
poficioncm fil comlllentarrjs rnbus r:ltionibus obiccitnllS,
verUll1 potj{lïmll rar io concra hane pofirionem ca ill.l,gIlO'
nialll Arjfi, vblcp quatllor motus fiue OIl1Carioni (pCCÎes di~
Clil1}!.it ad quâtitMclIl,augmcntatiollcm ad vbi,mocul1llota
)CI11 fiue IJtiollem,3d (ub'fianriam,gc n cratiol1elll,ad qualita
[clll,alt cratioMIl1.ergo fictlt gel1cratio cfi forll1 ali rcr ad (ub
fialltiam,& alrerario forma!icer ad qllaliratcm,& lar io for~
111 alltc r ad vbi,ira 311gmel1tatio ad gll:tntitatem formali tCr
ll1:liorcm ff prius crac. V ndc Auer. vbi afferit (pecific am 1110~
Cuunl & murariollUI1l dlfferemiam effe propter (pecifidi d,~~
f~rcntiôlm terminorum ad quos,qupni'lm IllQtuS, 8< ttr Oll "
f)
nuS
�LIBER PRJMVS
A nus motus Cu nt eiu(detn (peci&:i,immo non differunt nili pencs magis &. minus, vcJ penes fluxum &. faétum. Propterea
in commentarijs diximus generationem partis e(fe nece(fariam augmemationi , tanquam aliquid nece(fario coexaétü,
form alirer tamen dicebamus augmentationem e(fe acquHitionem maioris quamitaris ~ prius crOIt eius\form~,quz augetur.Contra quam pofiriollem duas dubirationes fecimll~,
nunc facimus & terciam ,quia hac pofirione data,eunc auého.
n.on effet per fe morus,quoniam quantitas maior non ac.ql~1
fleur nHi przcedente generatione parris,ergo fit per accld~s
ad mutationcm alrerius. Prftcrea.De augmentationc quo
modo fiat per minima, non fatis bene in commentarijs explicatur. Ad primam dicendum,'l' generationem partis fi:
~upponi e(fe potcfl,aur eanquam id line quo non, aut tan qua
Id per quod quando aliquid 3cquirieur per mutariollem prz
(edcntem r:mpore vcl narura eanquam per id, per qd' hoc
Olcquiritur per accidcns, vt rc\ationes & id genus: quando ve
ro tanquam per id fine quo lIo,potcn dici per Cc acguiri fub.B flantia enim per Ce acquiritur ,ccd non fine a~rcratione. Cauf~ ver 0 quare quantitas non per acquifit iom: Cubilantiz Oleg'
fltIJ.r , tanquam pel' id per quod en, quia qU:lntitas.e n per Ce
vanabilis f(cundum maius extenCUIll, & mJl1llS eXtCCllm. Re
lationes vero per Cc non funt variabilcs nifi ~arione dus, q~
pra'Cc:dit.patct ergo generationem CubflanCla' e(fe nccdrar~~
~d augnlemationem tanquam id fine quo non, & non tanq;
Id per qllod. Ad Cecundam dubitationcm dicendum , cp aua .io non fit per minima imaginando de nutrimento vnü mi
t1Jnlllm conuerti in nutritum ad omnia dus quod augetur
me l11 bra,& pofiea de codem nutrimêto aliud minimum Cuc
ceffJue,hoc mim dl impo(flbile:(ed efi imaginandurn mem.
h!o ilugèdo in diuerfis Rtibus iuflaponi piura nurrimemi mi
11Jma dclata ad ilIud per vcnulas mini mas Cccundum Philopo
11U1l1, vcl l'cr poros (ecundum Auerro.& Cic iuxtapofita Cubi
.. ~ c~ llu crti in membrul1l. Ieerum pon hfc imagi1l3ndum en
~lta lUfl:aponi,& iterlllll fubito couerri,& hoc toties fieri do:nec iuflapolllollltur minima pcr attraétioncm ;Id poros, ve 1
C ~~ ongines uc:narum,quz iufiaponulltur mcmbro.& fic au.
,criO erit motus Cucceffiuus,non aueeln continuus, Vt Aucrr.
probat tercio phyfic.&.!:l.HËc de dubitationibus. (cd vnum
refl:lt, naO! AriCto. in texcu poCuit differentiam inter nurri .
~entum & 3ugmentatiuum,& voluit , q> panis quo efi potë
la caro ~Ib(olllte>efi nllcrimentul11, quo vero dl potentia C:l
.ro qv .. nta efi allgrnenraci uull1 . ergo ;llIgrnenrationis cermi_
:nus dl caro quanta, & non quanta abfolute,nec caro abCo_
lure, Pnrterea Auer. in commento dixic quod non quanti_
tas,"t quantita~,ncc caro, ve caro augecur', Ccd vd quanri_
ta s f 'lI1:lta, vcl forma carni quanta , quam rem Philoponm ctiam affc:ruir. Poeeft ergo dici '1' terminus auélionis porcfl illtc ligi du IlClCc ,allt tot ~li ,3< fic fi caro qUointa , vc\
forma camis vt qt antJ, fi hoc pado (ulliores inrellexerGc
bene dixerllllt.Aue forl1lalis,& fic cft quanriras maior qllàm
prillS fuit, ius form~,qllz faéla cft in maiori matc:ria quàm
prius erat ,& hoc non ncganr t\ ucr. & Phiiopollus.Sc:d circa
ha'c qu:rrirur vtrlll1l auétio fit Cubiraria,& dicendum cr quô1
1) tuor :lcquifitiones Cu nt Cubitari:-e,gcneraelo parti, carnis,acqulfitio quanrie3tis maioris ff erar prius , acquifitio raritatis
I~quendo de rarieatc ad bonuln CenClIm,& occupatio m ai o.
riS loci, probatllr. quia genc:r~tio parris carnis cn Cubitaria.
ergo Ca'terz acquificJones:alioquin ftaret partcl1l e(fe genet;j~~m,& non e(fe faétaOl maiorem quantituem quàm erat
~tIlIS.vcrum de: his in cOIllOlentarCls. Secundo principaliter
ln Comlllentarns qll3!rirur, vtrum eodc:m modo omnes par
~es augeantur.De mente Auer.tc:netur Cl' parres dur~, vr oC
ac"arrhilagincs , & I1Crlli , pcr iuftapofitionc m alreratiuam
f gen er3tillam allgentur ,non form\;,qu:r fit fimplicitcr ,Ccd
p~.r~l'la',qu~ fic in maiori materia 9crac. Dico qu:t fit né lim
i lClter ,quia oponer id, quod allgctur permal1erc , & ita fic
f~dtllaiori 1l13.teria,qua: non per auétionc:m cffeéta efi maior,
t' per addlrlonem matet/<! nutrimenti clIm maecria nuerii~,;o;r ~~n.l~ vr diélulll cC'! )materia augctllr, Ccd bene fit ma
P
dltJOllem Illattri:t cum maecria,culll qua fit vm,p
47
pter for0l3lp exifiencem vnam, quae antea Sc ponea en eadem numero.Parres vero molles, vt carne:t, & medullares,
& quzcuncv porofz funt augel1tur per intus fu(ccprionem
ad poros,& ponca per iufla pofitionem aleerariuam 8{ gene
ratiuam ad partes circunfiantes, codem modo vt diétom cft
de offibus.H:tc en pofitio Aucr.quz videeur foperflua , nam
qua ratione part~s durz vt olfa &. id gcnl1S augeri po(fUI1t l!
illllapoCitionem languinis,qui iunaponitllr pulfione, vt dicit
Philoponlls,faéla a nouo fanguine generato in corde,& per
ucnas magnas & paruas tandem appofito pluribus partibus
lllembri augendi , eodem l'cr iufiapofirionem Cangtlinis augc:tur caro~& llledulla,& omne membrum molle, fanguis
enim nouus pellit antiquulll,& eogir, ve pluribus in locis mé
bro pcr venulas iunaponatur.ergo :Jullio fieri poten per alteratiuam Sc gencratiuam iuftapofitionem ficut in duris me
bris fieri potcrat.Seddices,ft nurriOlentum 110n penetrer in
qnalibet parte non poeefi qua:libet pars membri augcri,dixi
mus 'l> fatis en vt nutrimentalis (angllis feratur ad membrü
& pluribus dus partibus apponatur, nam virtus augmentatiua exiilens in toto,& in fingulis mcmbri partibus nutrimé
ri partes fibi {ccundulll diuerlàs partes appolitas conuertit,Ce
cundllm oOlnem dimenfioncm , quia fecundum omnem dl
apta ilIas conuerrere, VI' pat ct de auélione ignis, qui augeeur
fecundlll1l omncm dimenfionem , & l'amen combuOibile ci
non 3(lponitur (ccundum ('Imnes dimcnfiones,nec Cecüdum
flngulas partes auétas,nec ualet hzc conCequentia nutrimen
tum non apponitllr Cingulis p3Ttibus, qUf augcntur.ergo no
augcnrur (ingulz partes.fatis cnim en VI' apponatllr aliquibus,& vt virtus auéliua fit in omnibus, & fecüdum omnem
dilllenfionem allétiua.Hzc cft opinio Philoponi. Tertio q_
rieur in commcntarqs , vtrum in auétione idem totum ma.
ncat qllod augerur ante & poll, in qua qu:tfiionc plures pori
tiones recieantur ,tandem dcterminauimus, qèt id quod augetur ,torum manet, vcrum obfcure loquebamur. Debes cr
go Ccire Cecundum Philopollum & Auer.,!, id quod augctur
efi forma cunis gratia excmpli.non abColure. Ced vt tricubi
ta,forma enilll quanta cc rra quantitate c:xtenCa efi ilIud totii
quod allgetur,& ha'c manet proreiCe eadcm nUl11ero antc 8(
pon.Materia vero non augerur ,quz cft humidum membra ..
le/cd bene fieri poteft maior non per augmentationem fed
per ad_ditioncm,& ira forma manens e:ldem numero :I~gc:tur 110 ex e~,qlli3 generetur aliquid dus,Ced quia fit maior.
fit 311Cem maJor flOn quia dimenfio generetur uel dus aliqua
p3rs,~c:p quia fit in maior~ nlaterla,qu~m cru prillS. Diétum
en elllm cp nec form~ qUI.cquam tit, nec quanti aliqllJ p's,fed
folum forma quanta vanatur per maius aut minus fiellt ca,
lidllm per magis & remiffllm. Horc cft opinio Phi\~poni &
AlJ~r . Po~et qu:tri qllomodo (orma indillifibilis fi cri po;efi
maJor,& Jam diximus in cxpofitionc '!' non fit maior Rfor
~alc.~l'l e~teJ.lfiolle~I,:ed per ~qllillalentcm , VI' quia recipit
111 ma maJorJ,& en III JlIa toe .. ,& in fingulis dus partibus,di_
élum efi cp anll113 augerur & forma lion abColurc Ced quan
ta,Be non quanca abfoluec , Ced bicu'bita & ita anima incc\Icétiua augeellr, non quatenus cft anim~ , Ccd quatenus cil
quant:! a'quiualenrer , ~ tripe~a a'qniualenccr.Augetur autCll~ non quo fit formaheer maJor, Ced quo fic :rquiualenter
malor , fir antem :rquiualenter maior , quia fic in membro
maiori vcl in materla maiori • fic aurem materia maior non
genc~atione alic.uius panis nHterire, qu a: priuç non ~nr,
qnonullI llIatena ~terna cfl , (cd additione ci us ad marcriam priorcm, Cllm qua vnitur propter idencitatem for·
m~ ,lIec ~ot a fic additione maior ,quia rit noua quancicas.faéta,quonJalll non. fit.lloua qU3ntitas, (cd qu:t erat fit malor,
ve dJétulll efl, vanatlonc tcrmini . ergo forma augccur quaeenus recipitur in maiorl materla. Anima vero plantz auge
tur ,qlli ip(a formalircr fit maior fit autelll formalirer major .quia fit in materia 111 iori qu~ clllJ13ior additione, VI' di
étum dl.Hzc de dilucidatione. Vlreriu in commc:neari'js
qu:rrirur quarro vtrum fiat auélio CCCllndlll1l partes form _
les . Vbi primo animaduerrendlllll q' Alexander Ilcca(fcrit
humidum ipCum radicalo augeri propria aualonc , ncc talc
E
F
Dc tUli.
q6nc in
co
lIIen.
G
H
OC' 4 iq.
, climen'.
�DE
GENERA.
1 humidum appcllar formales partes.Philoponus enim qui e~
magnos Alexandri feétator , rem hanc de mente. Alex3n.dn
non narrauie.ldeo debes (cire <l' duplex dl humldum,ahud
radica\c,8< hoc dl ipCum femen co agularum in membra,. cu
us partes funt rncmbra ip!a , & me.mbr.orum pa~tcs , ahud
vero nutrim~tale:& dl f.lnguis ex dlgefllone,ac clbo faélus,
quia cil porentia caro vcl os.qui fangllis. pollql~am. coag u ~
tur in membrum nOI1 dilfert cc ab hUll1ldo radicall,quollla
idem Cubieéto dl ;adicale,& nutrimcnra\c,folllm dicirllf ra
dica\c,quia fuic fpcrsmticllm,dicic~r ~CI~O nlltrim~nta\c, ~a
Impurum 8< I11Jgis c\ongatum a pnnclplo.Hoc elllm humldum dl v~um numero,qllod cU Cubieélum animre, 8< figurz membri. Ex his patet q, humidur\l radicale, ne?! malU!,
ncCV minus fit per auétionem veram fecundum Ph.l loponu,
fcd bene per additionem humidum quod cU m.a~crsa m~m
bri fit Illaius , veluti aqua ftUllij lieri pocdl ad~I~lone malor,
vd minor ,non <l' ipfa r enuneac eadcll~ limphCltcr , Ccd p~ r
zquiualcnriam. Quam policioncm Phllop~nus exprdfe 111
commenrar~s Cuis dilucidauir. Secundo anlmad~erte~dum
cp nec pori dici po(funt panes formale~,mc auéllO lien potefi (ecundum parees poroCas .Pa rees ~nim f~rmalc~ fec~ndii
Philoponum funt ipfa forn:a,qu~ cftm plun mate~I~,& Ideo
policio de poris non "Il pcnpatCClca,ncc fufientablhs. Tertio animaduenendum (ecundum Phlloponum, q,CUI1l !llate
ria membri augeri non poillt vera auétione:nec vtruC}j.r. (0
pofirunt ex mareria 8< forma.nam fi vtruC}j,tunc maceria au
gerccur Vt deducit PhiloponUi.crgo nec exifienter,ncc Cub,
fifie ntcr compofitum augeCllr, & ita in hoc ca quz diximus
in commcncarris funt recognoCcenda. fecundum cnim Philo
ponum foJa forma ~ra.r.rrieubita aogetur , materia vero fo
la additionc fit maior & no folum forma qca cricubica augef
(cd figur:l rricllbira(;c air Phllop.)Ve)f forma dil1i(jbi\i~ ~u
gcrur per hoc q, ipCa per formalem exc.enfion.cm lir 0I310r.
formz vero indiuifibiles augencur , qUl.a ~qulUalentc~ lient
maiores,quia in mater~s maioribus rccl.plU~lcur , vc dléll1m
dl.DcIllull13nimaduerce <l' oébua dublcatlo non cCl ad pro
polirum quia auélio nôilit l'cr inc~s fuCcept io~e m in por.os.!
(cd per iufi3policionem altcraciua & g~ner~[Juam ( .vc d~élu
cCl )quz iufiapofirio pro fi cifci rur a ue~ls per. mcmbn f~ClCIl1
dlll"eminaris( vt diétum cfi) 8< lie dubICatlo Ilia CUppOI1lC fJIfum. In coml1lentuijs quinro qU <Eritu r fi ea!idllnt reCotuac
aliquid humidi radicalis fperlllatici,licet in co III 111 cnrarrjs fic
quzlibct pars diCpurata,tamcn Ph~lopo.nus tCl1et .q ' h~llIidü
naruralc coaglilacutn in I1lcmbra a calrdo reCollllrLlr 1111010
difRuir V(qJ i!d finem VJt<E:non tamen co vC~, vt nihil rdll1qU3tur.quo niam fi po(fct nihil rdinqui,& Clare vira nawra lis,po(fct dtfendi animal po(fe perpcruari.Hfc cCl opinio Ari
fio.qui pro canCo a(ferllic carnem Jugerl Cccundum form~m
pro quanto n1:lteria difftuit, forma vero cadem numero co
tinuo manet.vnde fi humidu11I idem numero naret,nulla cf
fer l1eceCfitas ponendi formam augeri. Przcerea. Si concedu nt nacurale humidum ab ÎFCo calido fieri impurius efi nOn
pomt :lliquid fic ri impurius,nifi ~dmillione Cui concrarij', fiec
impurius ildmifiione ficci,non potdl :lutem eontrarium mi
(ceri,nifi alrerum corr:lriulll corrulllp:ltur. ergo oponct na
rurale humidlll1l corrumpi ab ipfo fieco 8< eommiflo. SextO rurCus quzriCllr , vtrUJl1 t:lUétio fic motus continuus. vbi
optime didum en,cr nec allétio parricularis,qu:r dl per corruptionelll vllius,minimi nucril11~ralis, lice Juétio totaHs cCl
motuS continuus,quoni:lm q louis modo fiar :lUéti~ dl, aut
ipCa gcncratlo form:r in mOliore m :HI:ria (Ïl prius erae,aut in
eodem infianri cum hac gcnerationc. Ac cul11 hzc gencracÎo
fit Cubit:lria .crgo auétio efi (ubitaria,efi t311lCn verul11 <}> auélio parrieulms fit pcr corrllptionel1lunius minin~i lI~crirn ,
ulis:totalis vuo quo:ld Cubicélum fic pcr corruptlonc mul,
torum minil1lorul1l nurrimellti, non per hoc Cl' illa minima
fuCeipfantur ln oris, Ccd per hoc Cl> Opponuncur Illcmbris,
per venubs dclara( vr diclt Phil~pon~s. ~eptil11o qu:rricur,
vtrum ruefaétio fir augnlcnt:ltJo. V~I o.pume .qu:rCllo dllu.cl
datur. Vnum tilmen dl Cciendum <}> 111 m{bntl cU gener:mo
form:t in malori mareria ~ prius crat,& ôlugmenutio,8< ra
!
K
L
..... ) .
-:::r;.r·L.t .."
-:
, k .......
t.. ,
, ...,"",,- ~"'''' I-t ·
M
ET
CORRVP.
rcfaétio,8< occupacio maioris loci,g id quoi! au élu III efi,plls . N
occupabar. V Clf h:rc occupatio llIaioris loci n011 efi motus 10
localis,quonialllllec reélus de loco ad 10cul1l , nec circularis
circa 10culTI, vr probauic AnClo.dl tamen acquilitio eiuCdcm
10 ci (ub maion exrel fione ~ prim erat, 8< lie talem oceupationel11 clfe (Ubicarialllllc.n dtabCurdulTI. Rarefaélioncm
ucro,& 311gmentarionetll lie ri in inllanti cG manifcClum per
lè in complLlriblls 10 is,parct ergo ex hac pofitione nOI1 (è~
11I0rumiocalcm ficri in InC}anci , Ced folul1l rarefaétionem,
& auélionem fi eri in inClanri.& (auCa dl,quia occupario ma~
iori, loci 110n fi mocus localis, (cd generacio loci in maiori
fubieélo ~ priu er:n .HfC de augmentacione Catis fine.
~olliam a.llt ln oportct pr/J11U1n de m.tterÎa ~ de /loca:; AJtd.ci
tis e1ementis diccre ,flue fillt ,flue lIOn, ~ utrum fempiter~
l1um flt ullumguodque, aut gencretur aliquo modo, ~ fl gel
neretur, utrum exfoinuiccm gCllerentur omnia codem modo
altt aliquod priml/In forum ullum fit necejJe cfi prius utiq; di 0
cere de gui bus indt'tcrmillatc dicitur nunc.
~oniam uere oportet primum dicere de l1Zateria, deque D]U~
bis,qllte uocdntur elementa,fiue fll/t , flue nOIl,utrum uidelio: "."
cet t/I/umquodq;[iinpiternum fit:aut aligua ex parte genitu.
u fi gwerflltur.utrum geNerentur omnia ex il/uiee modo co
drm.ud eorum fit unum quoddalll primum. Nece)se itaq; dice
re e.xde ,quibus il/detcrmil/atc dicitur nunc.
De mHlur3.,auéhoc,8< pa(flollc,cieC}3.taétu proponem di- Cc~~t
ccre,cauCa/lI rraétatu affignans,tale proponit enrhymema.
vidclicc:r oponec de dcmentis rraélare in libro Ceculldo. videllC(C utlf lint zrernJ,an gencrabilia,8< fi gencrabilia.verii
reri proce,anV nlll1J lit pril1ll1ttl ingenitlllll.igicllr oponcc de
caélu,aéliol1e ,8< l1l iClura agere. (inquÎc)O!!ollla m lIero opor
tcC prilllum di:erc de Il1Jreria,dc~ his sua: vocancur elemé
ra.& hoc liuc: IlOt voeaca &: vera clemcnra,liuc nonuera,Ced
voora c:mtul1l ,quod dicit rropolicionc:m fuam,quia verunJ
c1cmclltum cCl m'ccI ia.quin ro meraphy.dicere dico. Vcrum
vidcliccc vnulll quodC}3 fic fC:l1lpÎternulll Ccculldum Cc, & q~1i P
bec Cui,auc aliqlJ.1 c~ parce genicu l1l,:rternum fecundlll1l tO
tllm.Ec fi gcnercnrur atiqua ex parte, vtrllln generentur 0111
nia ex inuicem modo eodem,ho.: cCl ll1utuo, ira vr quodliber C(;rnlillutc:rur in quodlibcr. vel eorum lit vnum quodd:i
prillluID .cX quo czrera fiam ,iprulll tamen fit ingtnitum, vr
dicune phyfi ci.Nece (fc ir~CJ3 cCl dieere C3 uidc\icCt. mifluralll,
taétllm,& auétionem,d Cj ui busnuc noflro cempore dicir~r
IlItcr minatc,& Cacis confu Je. Hoc cfi cnthYl11ema concllldes
imeneionelll.
::l. Ar/Clo. vCC}J:ld pnrCenrcm locllm pIura di(feruit,primo 9
dCIll falfas veccrUl1l de gencrationc opiniones . Ceculldo ~e.
ro de generatione ipÎa vniuerCJlicer.tcrcio de dilferwria \Ille r gCl1cratiollem 8< alrc rJciol1cl1l,& de alterariol1c ip(a, Be
C)uol11odo dlfferr ab ca l1I11catiol1e,qllçefl Ceculldumlo cUrJJ.
qll:Jrto quolllodo dilferr ab 3ugmcntatione, 8< de ipCa allg~
menear ione quidnam ~uglnencario lit,8< quid id,qüod aug~
fur,8< quo augerur,8< qUI modus fit, lecundum qllelll :Juge
tur ,qu~ ~lIg(JJtur ,ha:c quatuor haétcnus. Sed quid f:télur us
lic pocl hzc.PhiioponLls alc cOIICequens c(fe CUI1l dieere de1g e Cl,..
ncraciOl1c eorum,qu:r fin gu laritcr gcner5rur, vtpoce de gc
IIcr:Hionc eorum, qUf in IlIccheoro nllllC ,de gCIlc:ratiOlle Ille
13110rum,& lapid um,de gene rarione plancarum 8< de gen e '
rariOllt :lIlimalium,hzc enÏlII f1l1g11larieer JC Ccorful11 g~ne
rJl1ClIr.CU I1l ergo de his fic diélurus,& opu rir. vr qUI dlCcc~
pcacurus lic de gencrarlone lingulari prius dl(ferat de 1ll3ce~
ri a pr01.il113 vnieuiq) gcne racionÎ , vcpote qU:l'nalll fic matC
ria,quz ClIbicéla cCl metlv:oris--, quznam fic,qu:r meca.His, .~
rcllquis eodem modo.Sed vt Icrmo, qui cCl de OlatC(l3 filll
pli CIter ,quz COlllmunicer omnibus natur:tllbus dl (ublcét a
de qU4 111 phyliCtS no docuic,przeedir Cermonem, qui dC7
l1:1rurallbus omnibll ,it3 etÎam opus cCl , Vt Îcrmo qlll cfi de
marer/a proxima eorulll,qu3! Cingulariter gcner3nt,pr~c'~
dat clIm,qui de generatlonc pawcularlllm,& de matro a, ,
ftlbieél" dl vnicui'l1 ipCorum.H:itc autcm mmria panlc~larI
cn
�:
LIBER PRIM VS
A ris cotntnuniter acccpt~ funt c1em~ta.ergo necelfarium crac
.
4S
:n'o'.~
l''\uomoaoduteln Iii
cere a paU.. Eft dutem eongrtg~ t'IO,mljll
mifceri dicimus,non en determmatum nzanifefte. .
OÎlucid~.
Omnes ellim a qui elementa generant , a qUITliCe e~ de cc.c.ciufdi
mentis,difgregatione utuntur a congregatione,at'1; aéhone
.
E
t
ti miflura Verum quo mo::
pra:a(fumere Cermoné de clementis,non en~m pro pria cu~CV
materia inuenlri poteCl,nifi clementa prref~lantur.Hl:c ~llIm
Conmllmiter po~ primal~ mate~iam omm bus funt [ubleé\a
unquam corporca matena omnium eorum,qure generan.
tur.lccirco primodeclememis fermoneaggrcditur Cecun. apaJ?lo~e .. ,nau emcongreg~ 0
• ,(..(1
do huius.antequam ad lingularum rerum gener.ationé pro.fi do mi[cerI dlClmUS,Il0ll delermmatum eft mall/Jej.e,.
. qua:ric mllll hrec genera bilia r.Imt ,an tngener~ b.1t1
Q.
Il
cifcatur ,&
Deducit enthymcma, 8{ primo de a~done
~
mlu~ra
~ au ~iii I l J,'
lia,& immntabilia , vr videbatur Empcdo. & ~ g~nerabllla, é\oritarem rraé\antium de generatione rerum ~ & mqult)
num ex inuicem , an ex alio quodam, & fi ex: Imllc~m,num Omm) enim Be qui clemenra generant, vt multl phylicoru,
pari pJé\o omniol in omnia mutentur ,an Ii~ ahq.uo~ Ipfo:um Be qui ha:c gcneran,t ex c1cmenris, difgregatione vrum~r 8c
prirnulll,ex quo alia mutenrur, vcl m~tCI'Ja.rellquls Cubu:é\a congregatlone,atqi aé\ione,& paflionded co.ngr~g~t~o efi
v~ videtur Thaleti quidcn~ aqua,AI~axlmem vero aer ,Hera- miflura_lgirur de millura. ver~tn .~uo m~do mlfccn dlclmu~
8 tltto autem igni,vtrum ctlam qu~nr,(j q~atuor numero,a~ & quid [uperaddir congregatlollllpfa ~llfiura, ?on dctermt
plura.lX dicce q> quaruor [0101,& fic terml~latur Cccund~s 11- natum efi manifcfkEr fic patct auétonrate anuquorum tra
ber huius • ln libris autem de cœl~ qU~~Ult d~ c1emelltlS, & é\acui de generatione c\emcnrorum elfe annexum traé\atum
.
.
_
delllonfirauit q> [ermo de c\emenm ?rdme pn~u~ efi. AI~l- de aélione,& mil1ura.
plius 'l' nc~ ingcnerabilia funr,neqi mcorrupub,lta,& q~o~
CUIl1 acccpie imentionem & dixlt t~aé\atU1 de.clemenm R Il CO.
"~n ex alio quodam Cubieé\o generentur, & Cl' nOIl (u?r I?I~ elfe annexam doé\rinam de agere & pau, & de ml{lIone , Be F
111t~,fed finita.G.!!.ot tamen ha:c fil~r, ve~ q~o paa~ ex m~lc,e c"au,hoc compNbat etiam ex vc:rertb~s. mm cum aduergenerentur ,in illis dicere fu[ferfedlt, qUIa I~ ho~ Itbro ~e .Ilhi fani dicere Folfenc rraélatui de cl emenns non elfe an~lexa,n~
Crat diélurUli.Ex his ergo quz P~IIOpO~lUs.lI1qulr ,~ol~Jgttur doélrina de his tribus, ad eos probat Ctlam ex vcrc:nbus .llb
i~tentio lib ri pr~fcnris, St cauCllmtcntlOlllS. efi elllm mren- tr étarui elfe hanc de rrtbus hi. doétrinam anncxa~ ( & 10!IO ~i[fcrere de cleméris, qu~lia Be ~uo,r finc,Be ,quom~do Clt quit )Omms cnim & qui clel11enra generanr ,& ql.JI ca, qU,re
Inulcem gencrentur. CaulllOlenuollls.eCl , qUIa cCl dH~lllrus ex Cl'menris,fcgrcgatione vtunrur,& congr_eg~tlone , 8< Ip Oubitatict
de fingulari generarione rcrum naturahu~, antt: qll em ~ra- Co facere pari. Sed dubitat PhiiopOllUS, qm lIcet oll~nes l'hiloponi
étatulll oporrer agcre de mareria linguh r, corporea. Vlllue.r vtamur lcgrcgacionc& congrrgarione, non ~mnes vtue~r
fallter tamen. PoG h~c ad inrcnrionem pr:rCcnm C(rmollls agere & p~ci,Ccd folnm hi qUI c!clllCl1ra ex inulccm generat.
defcendamus,& dicamus Cl' Cunt qucrd m,qu<z pr~ced6t ~e~
ReCpondet primo, Cl' vcrba h~c legenda Cu~t p,cr fynecdo Prima fol
lUonem de e\ememis,qu~ cum indearticuLltll fint"mpo~lb~ chen hoc paé\o. Omnes enim.r. dcmema ex I~ulcem genele cG fa cere Cennonem dt c1cmentis ,~dfO de ilhs propo~lt dl raI r vtuntur ipfo facere, & patis & omnes qUI generanr CA
cere qure fum,r~ia quid ~r mifiio,qd taccre &a tl,& qUld lit qu~ funr ex clememis,non autcm ipCa clem,e~ra, vrunt~~ ~e
ta~us.vnde dlC!t.~oIllOim autcl1\ oponc t pn mum de ma- r;regatione,8< congreg~tione, vt Empedocltc',l'?cnJocrltlcl,
terta,& de vocaeis clcméris dicere,fil~c fmt,huc non. ~od & Anaxagorici 8< fic rcfcrcndo rmgulos finguhs fermo pa..
t Vero ad vcrba a[,:iner,quoniâ prop.o(Ulc dlc,:r ~ d.e matenOl, ter. V cllegi por~fi coniuné\im.r.ta~ qui clemcma generant SG~ila rot
nt quis cred~t ~l~ uelle d!c,er~ d~ pnma ~,m~rta Incorp,orea, q; qui clemenc", inlpermurabllia faclum, vtuntu,r congrega.
de qu~ Jam dlxle JO phy(jCtS,lCc~rco addldlt & de uocar~s cle~ tione 8< fcgregatione,8< agere pari,non ramen IP.rIS ag~re 8(
ll1~nt,s.q.d.de nure.rta,qu~ qUldem cCl uocat", ~Iemen,~.?~c pari proprte,!cd communirer fumFris. ~od emm.qui eleP?I!oponu~.Sed dlci po~cfr,<r Anll.Cccun~o _hUIllS de ~trJrCV ll1ent;.J generene,his vramur,parer.G.!!.od autem qUI clemcn
dlclr ,~uomam t~m de !nc~rporca marena S ~e ~~carls ele- [;.J non gcncranr ,his vranrur ,dcclararur , quonlOllll cllm on~
t~entIS, vr pareble, veru d~ mcorporea macerla d~cle per 3C- nes vran_tur (cgrcg;.Jeionc & congrcg~tione,opus eGve fit ah
(Idem ve exponat matcnal11 corporc:am, qu~ {une dcmen qua caula morlUa congr gaeionis & lcgregatiollls ve fecull
ta.Dixle vero vo~ae;a( ve Phlloponus inquit) ~oniam non dum Empcdoclem OdlUIll f~grcgJeiolli , al1liciti~ congre.
dum dcmon(lr3U1c, C}> h'ltc funt c1cmc~ta. vc1 dlxle vocar... garlonis,l1Iodo conccrnen: & fegrcgarc vidccur aliquo mo~
~uia quatuor h~c elerne,ma no~ proprte funt . lcmenta , fe.d do faccrt, 8< concerni [,( fcgrcgari uidceur pati. Secundum
materia prima cfi proprte e.lernctum , aut dlxlt voc~ta,qllla Anax. vero mens cft faéliua congrcgarioms Be fcgrcgacio,
h~c quatuor clcmema)po,tl~S funt clell1entata , quam lm:: nis.SecllndullI DemocritllnJ :llltcm,proxima: fa é\1 ure (aula:
plicia Be pura c!cmenta.Dlxlr fiue finr , fiue non fillt,q~onta Cunt Rythmuhvcrfio , 0< diathlges : remora: vero antllia 8(
q.Uétnio cft, vrrum ?a:c ~Iementa fi nt , cum no~ fint eUlden- caCus.ergo communirer IOqllCnaO omnes vtuntur facere 8(
tl.a( vt Philopoll\1i l~lqUlr) vcl Ver?3 ha:~ rerultt ad proxlme pari.~od alltcm lir nccc1farillnJ di cere de miGlone,probar
[) .dlé\a, vr fit Ccnfus,dlco hotc VOCUI c!emcra,fiue re vera finr, ex vcecrtbus , quiOl congrcg3tio miftio 9uzdarn cCl , verum
fiue non finr c:lement~.nam fiue re vera fit dementa, ~ue r~ quomodo l1li{ccri cficimuç non efi manifcfie dctcrminatum.
Vera non lint,a~ omn~bus vocant?~ c1ementa.Expolllt aute ~od quidem congregatio fir l11ifilO,paret,quoniam qUi! fa H
qUot ~ cie mentIS cil dlallrus, ~ dlClt. V[rUl~l ~em~J[ernum cjunr, IX patiuntur ,necelfe cfi , vr prius mifceantur inter fe.
fit vnuquodql,aut gcn~rerur ahquo modo.dlxlt ahquo mo- vcrum quit! fit mlfilo,8< quo modo fir ,res qua:nione digna
do,quia fecundUJIl vcrttarem c1emenea fecundllm rota no~ e!t. En elllm dubiulll vrrum ad hoc, vr minio lir oporrcar cie
gcncrantur ,fed reCll~du~n parmn.Amplius li ~cnererurvnu mema in frufielhs fecari,8< fecata iuGaponi, iea Vt mHllo fit
dquodq, ' vtrum ex fetnulcem gcnerel1lUr
fi omnla. eodem
. mo Colom ad Cen(um , vcluri rI farinaç ordei & critici mifceres , q'
o.~Ut aljquod primum eorum vnum !r.quonIOlll1l1lquam ad fell(um torum videtur lIliflul11.:ll1l1lifiio fir omnibus COll
qe clcnlcntis hrec agenda funt, necelfc en priusvticv diccrc cedenttbus per rota &vcrum in I11lfiione (orrumpantur for
~c quibus lndctermlllarc dicirur nunc:r.de taé\u,age.re,8< pa I1Ire clemenrorum,;n filuanrur:& ft Caluanrur , vrrulll om!I,& de ~illionc,tanquam de confer~rl?us ~d ~o~trlllam de nes aut qua:dam.
8< hoc id co quoniam de lm a fClllonbus non acd
' if?Ile
'b'l!l
Am,c ,_)
CcIClnentl
.,
,
.
.
H a:c Cu
Il j
SC
1/C('J'/· al
ttritYlpO
erI: 1/ea· ficgrcgaYI ' ne'!; COligr"'"
•
p1rnus
determinalionem
ac dearttculaClonem.
11,
.
. ' J' ,
r:~
tentlo prreCentis [crJnoni~ qui in hoc c~pite habetur • CauCa garl,/Il1Uo {a mlltt,/1eq; patiente. Etfl/lI/J pl/l~a ctcII/Cllla }a.",
V.cro cCl. quia doé\rina de his confere ad pnmall1 arC}) prin- cientes gtllcra Il t, {acieudo a paticndo dbIl1UI'fI1~,. qlla~Il1/1$
cIP~lelll toriu~ libri intentionem (cilicct ad doé\rinam de ex IWO Ileceflê fit dicere r<l~lOlIem • Et l)oc retlc dlClt DlOge..
clcnlcntis'
JJ'
J'
.rr. fi
'b
~'t.I'l
'
il
ft lion
ffillt ex 11IIO om/li.s,l/olJ tJJct. .terre a patl,a :II
qui clemtt/ta gencr.tIIt, cr qui ea qua: ex itlUlcem.uerbi gratia. calidlm, illfrigldarl,e~ 1~0~ cal~fierl rur
flU. cp
Omn,es eni", a
rlcmentls,figrcglltiollc utulltur 0' cOlIgrcgatione, (J' ip[o fa [uS. 1101. cllim Iran[ml4tal/turcalidildS (J' fr'glditas lIIfoillUi:a
�DE GENERA. ET CORR VP.
quit )S~!,i ncq; alt~r~ri polfibile dl,nt'll regrcg:lri,neC}} con- N
gregar~ nullo.famn.r:c"ncCfl pariclltc.dc,cOJlgngati.ollc & Cc
grcgarron.e dtdu,Cll dt ,de ;llrlfationc uerc patc,r ,qupnia I1PU
p.otdl fi en altc:ratio nj(i fit alterans,& fi dl altcrans , alter,a,
r,
J"
tuI aliqut.d ,& Jic ~n ag.crc & pati.nam pIura clementa faci~~
Diludcb •
AlI1plù~J ffl/ttln Ilec /flteratio rfi poflibilis, neq; ~orrHPtio .r:~s,gelleran,t tacie)ld9 & paticnd.o a.dinuiec.m. 13< litpplc eti~
•c.,.ciufdi
$cner!!fio Iluno i!g?ntc,l1cq; pa fiente. N~m lÇ7 qui plzqiL nUI $f' VIlO gen~ram faciendo & patie.ndo generanr • .Appr o
~le1/lcf/ta f4ciuIlt /Ji gwcrallt ctélione e:1' pafl/olle corum (tbitt P;t t autcm,'1? ex VIlO ~cncrentur ( Cll/11 illAuit) ~'Ilnuis~"
Iliccm. Ei [}is q!/i ex UIIO tll:ce!Jè cft dict:re .:télioncm. Hocq; re:: llD.'? n~(dTc ftc dicue
mm fiue gc:neriltionelll & hoc ,re
fi
~_e dim piogenes Apolloniarc:s,'t fi 110 errent omnla ex vn O
e Diogmcs f.ICit, $ ni tex uno cut:éla effènt,ncq; erlt I}oru np dlcm fac,:rc,& pati ~binuiâ • Vulr igitur dit\ü DiogeniS
~bi Il!(ic:rm[mius aéllo iUiI/S pa[lio , utpote calidum frigere : YC1f cffe ,qd.nifl omlli~ fi rCll,r ex v.no, non po(fc:nr dre age
boc€J; fdlc[c.erc iterum. Non (ni1/! ealiditar 0' frigiditds inui re: &. pJtt.& prpbat rartone Dtogfll/S , qua etiam Pla co v(us
,em trJlljÎ1lut~tur)nifl eouffet jitbidfum [ubijci. <{Uf/rc in qui dl tn.Phcdone( & inquit)V .g.calidum infrigid;!ri,& hoc C3
bus <lélio est cr hal~io, cis unam {ub eflê ndturdlll Ilcceflê cfi. ~djc:t r~rCos. non elllm tran[rnutmtur caliditas & frigid itaS
r J
J' il'
J i ' ! l l fCII1lltc('m .ellOl fint conrraria quprum altcrum non red~
Omllia quidem igitur talia 11011 ueruJt~ cft diccre,{ed ill 'luibu{ pic ~!rc:rum , (cd mallifefium dl' <l' (ubictlum efi il1ud quod
K qW'1;fubicÇtum est.
rtCtptc v.trlll1qJ ..l dCIl conc1ndir,quapropccr in guibus f<leerc 0
Coii.1~ ~
$cCtlndo rg uit r<ltione idtm {jc,me g~ner:/tip , neCJl alte: cft ~ patt,nccc!fc dl horuOl v Jlam erre rubitéhm nawralll,
rario ff.ci rcf[unc abf'l3 aéliolle aur palfione.igitllr tr acra tlli V crO (orrigie aliquo mod.o hoc quod Diogenes, & Placon(
cie gc!';cratiol1c & altcrationl: anncélelldum dl de iléTione,& dlCcbam , 5{ poren intelligi prillio. quod non cfl verUIll, vr
pôlfiooc.AI1I cccdrns dcdararllr, quia tam qui pIura c1clllen- pnlllia. cnria muncii (inr ralia , yt vnam & eandem CubieéTalll
t;t faciut;t vtuntttr aélionc,g qui ex vno cuéta gcnerant , vtü fllatenam habcam , quoniatll fncorporea vnam rubicd~11l
cur adiolle.lmmp nilï ponaltir vnum clemcntum eOl1l1111l- l')lateriam non habenr. Vcl Ce(undo intclligit q, non in omo i
fl C,tlQI1 crit :lélio !l CC patfto.& fic neC generario) n~c alrerabus,qua: agunr & patiunrur efi vna fubicéta mareria inftantio . Vl rcÇ}e facit D iogcnrs ( inquir, ) A mpli\J5 amcm, quod [la d! de cœlo & de his.qua: patiunwr à cœlo, guor~m non
w;rCe cf! allJ 111yn,latinc:lr vero ,lille pra'rcrea,a ut an 1plius, dl vna Cubicda mate ria eadem lomnibus iBis. Cœlcfiia enipl
lICe altcratio dl porTibi!is,nrCJl corrllptio,neC)3 gencratip nul
carellt ca ~atcria,qtla: dt Cublunarium.
t,~
10 agclIte,lIcru
habrc diacrincnhe 8<
Sedfl1 del p,t;
r::
.cr pâti,' d
n
'v pariente.Arifi.in 2,ra'co
~
'Jo Jacer.
cr .c miHione
/(idClldulIl If, p.r.
f ygrincCte,13tin:: dirgrcgari & cOllgregui, verllm eg0J) cor
t
rupc iollC & ge-ncrationc tr:Hlu!i,quia alltiqui gencrationem lIeer ~ t:/ çr de taélu. Ncg; enim [dGere bec (!1' pati poflilII t '
congr~g3tionem vocant , corruptiol1em vero di(grcgatio - proprlC,qUIf lion ejf poJ?ib/le{eilluicet1l tallgere, /leq; nOl/ tan
ncill. Dci llde pro bat ;lIlteccdens.d. nam & qui pIura c1 cn1e n gellt"t [emu/ccm <1/lqIlJI/ttr)eolltingit mifèeri prmlIIm. ClEt!
t~ faciunr, vt Emp edoclcs hi gent'f;mt ~di~nc & pamone:o propllr de trIbus 1}1s drtermil/dndum cji,qllid t.t{fus, cr quid
{llIn ab' /luicem ut lite & .Il11icitia.Et his qUI ex vno gellcr,iC,
mi)tlO) CT 'luldj"ÇtIO.
p",
t vt phyfici quida:n,neccf[c dt dicerc aétioll\~ . <l!1od auélorit3
[.1"
.
~e diogcl1i~ affir m.lt.d.hocC}l rcéTe. Diogene5 facir , Cl' Ili{i ex
.At uero/i de a{flOl/c ([5' p<t}:'iOI/C , cr de mtftur.t fPcculct/l:: 1_ ,rI
VIlO c\lnéla e(fcllt,neoJ; erit horunl adinuiccm huius adio il
du m.cft, IIfceffi. fIl de t.!élu. Ne'); (lIlm 1J.cc {accH (7 tUa patl
lius parTio ,1l~pOte nc~ Cub<ludi erit calidllOl friger, ncC]3 hoç poJJunt propnf,"<]lIcf fi:/lluicelll tangcre lion pofJulll./Ieg; qI/ii
,aleCcere ieeruOl. Non cnim eJlidira~ & fc igiditas tnuic~ cr:if allgua ex pdrrc 1101/ ft tallgullteolltlgit mijècri prilllu1Il. QE.I
mut,ll1tur ,ic3 vt vna altc:rJITI rccipiat,nifi connet Cubieélum
~ L
rd
C 1'1
1'1
r b
re de tn buS 1lis di erenctmr/. quid uidelicrt ta.fl.us,(Juidw
miA
'U'Jlici,vell1l~gis iuxta gr:rcllm:lc manireuum Cu cp lU ie
~~
1.
~
l
tlUlll aliquod dl, guod eis fublieirur. Set{ ambige5 . prin10, [furd ,quidq; déllO.
Cc~11 t
quia fi h:rc confc qucmia valet. fine aéliolle no cft gcncrario.
~od dc aéTtone & lTlj{lur~ hoc in libro fit ag,dull1 d,cla
igirllr oponce de Jétiol1c traétare, :trguerc (j, fine inrel1ig~n ~Ju lr nunc cp de r~tlu,'1PPQl1ir ,quia Je I\tifiura & aétionc, ~
tll s,& Oelliç non en generario. igirur de !ldlis & intclligcn- Ib ,rur de ta.:lll.dcclar [tir cnthymema, ql1ia fine taélu IlUUA
tiis eCl ~gcndul1l,quod non concedercs. A I1IpllU~ feClludo. prOrCl1s aél,o cG,ncq) pa(fio.Et hoc ;tcclptendo ;léliollC/Il p~o
t]uol11odo vOIler hfC, Illfi l1Iatcrb (llbc:!fcC ,tIlIlC non eér aélio pne.lI.a /ll ./ntell.céTus."gie illlclbgiuilia.non t3mC/l iIIa rang le ,
lX pa(f,o . PrtIllO, nec agie mareria , nec paClf , vt hic 1oqtnur. A,mpltus,lJttclltgentl.l "SI[ orb~1ll ,ilium rOimen minime t~t!1gitur nih,l fadt ~d ;u9ione111 & pa lflOllem. Ad prilllllll1 di gtt.h~c enll~ attlO lion propriJ efi,lè:ci mctaphorica . (jc ig tcen clull1,qllo ;tnt((CdCll5 en fic accipicndum ,fine adio nc: ÔC cur tr"Çt.~ru,' d~ aél,ollc alllleéli Jcbet & de taétu. [temquC Et.
p~(ftOlle tJ flÇj prllllis requlfiri5 & roximi ) non cG gcncra- t_r:ta.HUt de tlIlCl.ura,guandoqllloem qUf non tangere Cc poC,
rio. igitnr cr aélatui de gcneratione dl ~nnexus tra étatus de (unt,nec ml(cerr, Vt dlC~mlls . Rcfiat igitllr vt pro compl,nl l
M aéTtone lX pa(f,Qt1e. nunc c:tU/lium non en ad propoficü.Stcl- tp tOtlp) negotC),qllod a principio propo(uilllus vld,ltccr de
l;r enim et inrelligctICi:r (lItlt cau(;r rcmot lt" . Ad fccllndullI geflerOiclonc,vt de aélto e miClura & taélu rranfigOimus. Hll'
dicendum Cl' nihll patitur nifi fit io lll~teria,g:t licet IpCa non
c ' :,rCtH /P~le:
"
. ' fl~CO
pat iawr primo,cG radix p,,(f,onis,rroFcr qllod form:r !tbe
Cum on~dtr q, ~crmo,qui cG de f.leere & paci et de mllllO
rata' ~ tnatcrta non pMiuntur.l). mrra phyfic ~ . cotnmen.l. ni ne 1 ccellanu lit CI tradatui qui efi de dementis ex his ollen
htl:p agir phyfica aétlonc,quod Il on fit in IlmeriJ, quoni:a11\ ~zr q,. (ermQ cl, t:lélu eti~l1Il;ccc(fmus eO( Be inq~it) cd Ci de
omne :Jgem phyfica aélione efi ind iuidullnt,& OlUne indiui
'p (O tacer, & pan & de mlOione vldcndllin fit pro doélrin:l
duum cfl rale propt~r matcriqm . AJl1pliu , omnis "élio cG oc clcmenrt~ ; nece(fe efi quoquc de r3aU • Caius cOlufatn ~,
corruptiu J & l!ene~3tjua, vr nunc logultur. Expu lfio & indu, cc Ir,Oc dicic .nerp C:lllii faccre !taoc , & pati po(funr proprJc~
B,o drp idun rUbleélulll fillnr,qu1rc ncccf[.. ria en matcria. '1 U l: lion efi po(fJb Ir CellllllCCI1l r~Jlgcre. F:léTillUIll eullll ( 1/
.ft {jc paca rario AriClo.
,
PllIlopollllS Inquir)colnglt pa(flllum,:wc illlnledi:are, vng OlS
Du:r
rr~nc (c(1:r de gcnrrattollc. Airer" Cl Ua' dixir Ip(am J'b n , :Iur l'cr mediulU , VI igni <lqU:IOl mcdianee lel>,r~ '.
•RBCO.
<l.!!9d vero <Id verb" attiner,dlxit proprie, quOntalll dt"gcncrationern cffc cOligreg rionelll,corrlll'tlOIlCIll uero cf,
fc fcgrcgat iOn etll .A lrera vero, qtl~ dlxie gCllcr:lrionefll ç(fc rnll~ pa[la couirio,non Col III en cOnUtCillln proprie faclr. pa~
alw lttOnetTI vt prefaBioncm, vc1 r ondcl\ (J~ioncll1,COrrll rec Igirur no e(fe faélionelll proprie line taétu . ~od allt~t1;
f POllCl1l wro cv \Cra . (t1tJl rrgo Qllcnt!i t eO I,qui gell er.1tio net}! 1l11llto,probu,( & inquic) Ne1; Ilon r311gClltla (('ll1 l1/e
Jlcrn dl(I1Jlt cong' egat/ olle vCl ~Jccre & pOlrl: oOcnclic~os, :tllqu~ lirer,contingir nl1(ceri priOlUlll. & dtxlr primulIl fin'
qui g<'l1CnriOllem dICunt a!ccratlV!1el11 VII (aecre & pau ln- pr~pne, quonianl propric Ca fe t'Ingere dicunrur , quorulll
l
,cem,fed mdlli[efl:um tft r;, {~bieélum. QEdp ropter /;f q~tiblls
{Jecre eft c:t p-tfi,ncçeffo eft T}orum Zlnam effè {ùbieéf,al7Z IldrU
ram. Oml/ia /gillfr talia efJè dicer",llgn UfrUm e{è,ft4 ÙI qltÎ=
bus,iojùm aqwuiwne n.
11'1;
fi
ha,o
..
ft
n'
1ft
a..
c~tre(tla
�LIBFR P RI1\'1V S
A e~rr(ma Cunt IimuJ. Tunc concluait intentioné qua li Cermo
nlS rorius exordium(& inquic) QE.apropter de tribus his de
A'
terminandum,quid raaus,& quid miCHo,& quid faélio.
principiu auté accipiamur "0C. ntceffi. n. fIItiü quibus efi
m,iflio,tfTe hlCc adinuicé taéliua. et fl aliquid{dcit, boc au té p4
()i1ur.tr. tuur proprie, (7 bis flrr , Ideo primum dicendum ffi de tdélu • .
c·. Ciu(dë.
.ACClpiemur at principiu tale, I/tcefTe efi enim eoru 9{un t,
qUlbur eft miflura,blCc effi adinuicé tdélilia.et fl ali~d agit. Il
lud /ltro patitur,pprie. ~ if flfr. Ideo primo dicUu de tdélu.
Ilnt!. t.
i,
CÔ"lf.
.
I?e ordine vero, vult a raélu clfe incipicndum qui gr:rce;
d,ct[~r aphe.quia miCcibilia Cunt taélitia & no econtra. ltêCV
& a~rua & pasliua taélilia Cunt,& non ecomra, quare a tan-
gentlbus incipiendum,tanëii ab vniuerCaliori, qu:r diCit,patcnr: . Sed ambiges.primo, de ra au in Iibro dicitur de: anima Igltur non hic ,recundo , de aélione & pasfione in quinto
~.c:taph . igicur non hic.tc:rtio,de miClura in quarro me:the:o.
19ltur non hic. Ad primum dici potdi de ta élu clfe: diélum:
B prout e:fi vnus quinque (enCuum,qui tangendo Centit. Hic ve
b?~ Vt pasfio en corporum aéliuorum pasfiuorumq3,& miCci
lhu~l.. Ad Cc:cundum de pasfione & aaione in· metaphy_
fica ~ICltUr, vt Cunt ditferentiz entis, quod diuidirur l'cr 1'0tentl3Ul & aélutn . Hic vt Cunt rationcs corporum phyficorum. . Ad ctnium de mHlura agitur in quarto mc:thc:ororum.vldelicetip(orum humorum.at hic de minura. vt cle~CO, ll1cnrorum dl.
t?fin~ata j~tentlonc,ponlt in his, qu~ propo(uie ordinem
i~ ,"quit) Pnncipium autfm accipiamus,hoc (cilicet t~élû.
A ergo ordo q, a taélu lit incipiendum,& probat.quoniam
ta~I.US efi mifiionc Sc f .. élione comnlllnior. nam ncce(fe dltntlUm,quibus en minio,c(fe h:rc adinuicfm taéliua. Pr~
&re.a.Si a.li.qua, (unt quorum hoc faclt , iHud vero patitur ,
.ht.s fiUllhtcr neee(fe en ine(fe caaum , eôtra vero minime.
Dllm autem proprie ,quia qu:rcunqJ propri~ agullt & parid
tur, vc\ proprie miCccncur ,h~c ncce(fe cn Cc tagere . Comra
~~ro lleq~aêii, po(funt eni~l atiqua Cc tange~c proprie , qu~
C c propne 3gunt, vd patlUntur ,nce propne mi(cenmr. vt
orbes proprie Cc tangune cum v\tima fimnl fint, quz rame:n
nec mlfcemnr ,nec agunt & paeiunrur. Philoponus difpueat
an t .. élus fit illis vniuerCalior, quod (euro ponca parebie )
nunc tranCut.
~nti. c.
~ere igitur ut U aliorü nominü unüquodq; dicitur multi,.
farltA ,et l,.ec quidé ',omollyme, blCc at altera db altcris priori
bus,{lc[cft babct (7 de tdffu. Sed t.tmen principdliter diélum
illexiflit habentibus pofltionem,pofitio autem, quibus (7(0=
CliS. ttenim matbematicÏl fimiliter reddendum efi taélum 0'
bi1uc
locum,flue efl jèparatum unumquodq; eorum,{lue alio modo.
('tiu~~' Fere quidé igitur, quéadmodu et cttteroru nominu unum s
. gag; multipliciter clicitur.et bctc quidé equiuoca. Hctc d.t alte:
t~ ab alttrü prioribus,{lc fe hét (7 de tallu. Veru principarr
dlaü eft in babétibus pofltioné. Polltio uero ùttft,quibus quidtm et locus. Etenim matbematicis dadum tft taélum .ttq; 10:1
~O C6 1) cum, flut forum unumquodq; {ep4ratum {lt, {lac modo dUO.
Il
1~6".
• Il'.
~od taélus multiplieiter dicacur ,per talem videcur affir
Illarc conieéluram,<l' nomina fcre omnia multipliciter dioi
tur.hoc cCl aut fquiuoce,aut modo & ntione,ac ordine, vt
;ana~oga. Cum igicur caélus nomé dieacur ,id co videcur multlphciter dici.Dicit. Fere quidem igicur quemadmodum c:r
tC:~orum nominum vnumquod1i multipliciter dicitur. h:rc
q't1dem fquiuoee .Hfc autem altera ab altcris,prioribus,hoc
e[ aanalogice,& ta élus lIomen fit quoddam,fic fe habc:t & de
t~ u.&: ica vidctur multipliciter dlélul11. AnimaduC!rte <p
~~r~s Cunt res,~ nomina , ideo vt dlcitur primo den Cor Uni
t Olt :rquluoeuio, vt vnû nomen. V J. imponeretur pluri(,~ rc:bu~. Verum porcn nomé aliquod repcriri vniuocum
c: ra~o. ,deo dixie fere omnia. Deinde declarat qu~ fe tagü~
P
~~prte Ole prillcip .. litcr. Et <l' finc corpora fic (yllogizu.
~<tcuntl'
fune an
' 1oco,corpor~ (unt,quz r'
'V
le tangut, funt in
•
Joco.fgitur tangt tia Cunt corpora.q, tangentia flnt in loco. &
de:clarar. d. verum principaliter nomen t .. ans diaurtl efi in
habencibus politionem . Poficio vero inca qulbus quidem
ine:fi & loel1s.& lic pater minor. Idem prooat pe~lCemplû.
d.Erenim mathematicis dandum en taaum .s ~~ locum,fiue
corum vnumquodq3 ceparatum fic, vt Pithag&rci aiune tille
modo alio,hoe cfl illnaturalibus (onfiiruunt,vt vc:ridièi,di
cune.Ex hoc arguo lic.Machematica (unt tan~nti2 , & 110n
nili racione qua corpora . igicur rang~cia (unt corpora. ~
res forfielO an mathem'lticz res a loco abnrahant.q, fic vi,
detur.n'lm abnrahunt a virture conCeruatiua re' <1~at:r.igi
tur a 10(0 • Orci potcCl <l' locus vno modo capit~l\phyCice,
alio modo m arh ematice pro vlrima fl1pe:rficie cor~oris ambie:ncis,a loco phylico abnrahunt mathem .. tica.Nbn autem
a loco marhemacico.
Nllnc accedit ad narrationcm,& accipit, q, taélus dicitur RECO.
analogice( & in quit )Fere igirur vc & alioru nominum, quo
rum Cup p1c vnumquodcv dicitur multifariam,eolf Ccilieet di
cunqlr h~ c quide:m :rql1iuocc,ha-c autcm altera ab alter a Sc
priori bus, fi c Cc habe:t & de taélu. En ergo (cn(us , quoniam F
qu:rcun~ mulriplicirer dicunrur ,Cu ne a-quiuoca, vc\ analo,
ga,ergo & caélus, CUOl (upple multipliciter dicatur , erit aut
~quiuoce , 'I ut an;llogice diaum. Sed mouet.q. Philopo- Qô Phlnu ~ ,qlloniam in pr:rdiCanlentis voluit omnia qu:r multipli- loponi.
cirer dicllnrur ,dlCÎ fquiuoce . Hic vero aut multipliciter dici, Sofo.
Qut ~qlliuo(e:,aur analogice:. Rc:Cpondec Philoponus,q, hic
n? exquHice: loquirur, vr in pdicame:nris,ideo Catis dl vt on.:
dOIt taauIU e(fe: analogllm . QE.oniam conclulit taaum did
analogice , oficndit de quo principaliter Jidcur ( Sc inquit )
Sed tamen principalirer diélum incCl hab(tibus poCitionem
pofirio aut ineCl,quibus & locus incll, pofitionem enim hab~
.. e efi in loco e[fe . ergo eaélus principaliter en torum , qu~
(unt in loco C(i!icet corporllm.~od autcm it~ fit, probar,
{& inqllir)Ecenim mathemacids fimi!irer redendum cil tadum,& loeum , liuc ipCa mathematica Cint natura (eparata,
ftue11oll,qllod addir proprer Pichagoricos,& Platoncm,qui
'Ca poCucrunc Ce:parara . pacer igitur taaum e(fe corporum, G
qlloni .. m e:fi cor,!m , qua: Cunt in loeo ,Sc ita erit corporum
11aturaliulll,& marhematicorum,nam( vt Philoponus in~t)
-cCfe: in loco corponbus,ine:fi,nô quarenus habent pasfionei
[cd quarcilus habem (parium, 8( lie marhematic .. funt in 10~
oCo,quuc eorum poreCi clle: raaus.
Si igitur dl,ue~ctert1lillatum dl prius,tdngere, ullima"4 Ane. c.
hert flrnul,hlCc ut/q; t.tngmt{eilluicem qUlCcunq; determÎII.t"" 1.17.
.jar magnitudiner, (7 pofltionem lJotbentia,flfl)abent ultima.
Si igitur erit tangere uti prius determit~atü rfl,babere. ui::
·deiicet ultùna [lmul, iprlt utique determinatlC magnitudinel Di\~c.t~.
ft taI/gent, quctcunque babentes e:J' pofitionem. Vltimd. (1= c. clurde.
·mul babel/t.
•
Secundo Cl' (e tangentia fimul vIti ma habcant non alio C'
.
r
•
hfi
r'
0.1.11.
rT '
pro b aC,nt'fi1 q> le
pro b aile
tri qutnto p y ICf aUlcultaciois a(fe
rit.d.Si Igieur cric dge:re vti prius determin3tum en quineo
phyCicorum.habe:re. vidclicec vIti ma fimul.ip(~ vti'IJ de ter·rninac~ Illagnic~dill~s liuc corpora Cc tangunt. qu:rcunqJ ha
bentes,& pofirlonem. Vlthna fimul hab~ Ilt.Sic igitur habe- H
tur Cecunda dcfinitionis pars.
Collig.it crgo . nunc q.u ~ pr~pricCe tangunt, partim Clt RECO.
nunc dlals , partlm ex dlélls qumto phyfica: au(cultatlonis
( & inquit ) SI igieur e:fi , vt dcterminacum efi prius Ccilicec
quinto phyficorum t .. ngere, (cHicee quod Cit y{tinu~abere
finml , fcqUlcur Cl' h:rc pro prie Cc(e inuicem t'angcre die entur ,ql1a:cun'll habenri .. pofitionem atCV decerminatas magnirudincs vlcima habent Cimul. Uico habcntil politionem,
hoc efi locum,quoniam propric-tatlus en (orporum,nam li
(cc \inca tangat Iind,no proprle en raaus . Dico determinatas m .. gnicudines ~~ puriculares codnul, côrinui enim par
ticul~ cum non Ci~c ikt.eunlnatz Olagnltudines,Ced finr--po ..
((da in toto no dlcueur Cc rangere:/ed Idipfum côtinuune 8c
vnum,Ha:c ~lt Philopono.O.!!.are tres (une coditiocs cor~m
Sudf.de gn~.& corrup.
C
�/
1
Anti.~.
DE GENERA-. ET CORRVP.
qu:rprincipaliter (c tangunt, q, fintcorpora,Be ideo du:r line:r nj fe tagere dicutur,Be q, aélu dillinéta ac pofitiâes pro
prias habcn~a, ideo du:r cotinui medictates no dicîÏtur Cc r;'i
gere:,Be ~Iciirfa fine fimul,qu:r propria tagêtiu codicio dl.
Q!f.oniam,U,em pofitio quidem quibus u locus illexiflit,
d(fè;entia a(lem prima loci fitrfitm u dcor/i~m ft t,tiia oppo
fltomm, omniafeinuieem tallgentia grauitatem utiq; 1Mbe=<
bunt,aut leui!atem,aut ambo,dut alteruln. taUa autem,pafli
bilia !701téliua. QE;app mal/ifeflumeft , fi, T,tee tal1gere IIdta
{Utlt feùtirtan, quorum diuifls Inagnitudiflibus {lmul ultima
_
funt, e+tlibus motiuis (J' mobilibus adil/uieem.
'
D,I_u
QE;ia lero pojltio quidem il/cft bis, quibu{cuflq; u locus
c. elu e. lite,
. ,n.. loct' autcm pruna
'
-a;
- ,(1. r. ,r.
·r. ta::
dt}}erentla
eJ."ur,um t1' deor,um,
lia quoI]; aduerfatltia {unt,l,~bebtmt itaq;/è tangel1tia cultéla
grauitatem,aut leuitatem,aut ambo,uel altcmm. T alia aute
fimt pafliua u aéliutt . quare patet ']tec c!Je apta fe tangere.
quorum ( wm fint determinatte magnitudùles ) u[tima fimul
K fimt. ae exifltmt motiute u mobiles adùzuicem.
118.
cr
Cl!!,.od tangetia ~nt aéliua. Be pafsiua mutuo fic fyllogizat,
qu:rcup funt graUl~ aut 1c:1II~,(~n~ aétiua Be pafsiu;J,qufcu~
fc tangut,(unt graUJa,aut teUla ,rgltur qua;cu~ fe: tagut limt
aéliua Be pasfiua,q, tange:ntia fi nt grauia aut leuia ,probat,d.
Q!!ja vero pofirio quide:m ine:n his,quibuCcii~ & locus icft
Loci autem prima diffe:rentia en furfum & deorCum , talia
qu0'l3 aduerlanria funt,oibus his acce:ptis vcluti pr:rmifsis,
dat minorem.d.Habe:but itaC}l fe tiigëtia cüéta,grauiratem,
aut leuitatem,cuéta dico aut ambo ipfa tiigêtia,aut Calrem al
terum,quod dicit forte proptcr q;llIm, quod igncm tangit.
no tamé graue efi,aut leue:.H:rc ca minor.Dcinde: fumit nJa
iorem.talia autem funt parsiua &. aaiua. Tunc re:colligit totam céclufionem. vidclicet igirur tagenria fUllt corpora aéti
L ua & parsiua.quorn m vltim .. Cunt fimul. H:rc enim proprio
nomine têgêtia dicllntur,c:rte:ra vero metaphorice. Anin13duerre vt i paraphrafe Auer. comme, 44. colligitur ,quod
t~étus~uplcx~~idclll mat~-hlH~us,a~ qucmiuffi
ci unt duo;-rtftt-roFpO{"um. .~. &.q,.iUa.Umul ha b~At-W.tim a.
l'hyficus vero..,:.equÙ'iH~~rum,&~m-vlti
ma {int..(imul,&...fint..mut-uo.a.élWa.a.c..paf5i ua.
,
RECO.
Hatlenus de ta élu proprie diéto ac principaliter ,nuc cfc ta
8u principalifsime.Efi..c.Aim d~e-lHaâus..-Oqui.p.r.oprie4ici
ror , & hie-dl mat hc.tmti~~u i--<Il co ri'or.unl, qtlO"Corpo ra
funt,&-quipro.pJ1jrs~rkipalifsjme-~üci.tllr, & hicl'hy
ficus.dl,.qui-d\-c:orporum qu:r (unt apl"a inuicem "gere, Be
-p~(inquit )<l.!!.oniam autem pofitio quident inen his quibu(
cun~ &.locus inca, differentia autem prima loci dl Curfum
&. dcorCum,quf furfum & dcorfunl (unr talia de numero op
pofitorul11 ,dlxit autcm { prima} quoniam cfterf differe:nti:rJ.ame:,retro,dexrrum,Be fininrul11,non Cu nt prim:r loci
differe:ntie/ed in habitudine:td nos, graue: enil11 dieitur dcxtrum vc:\ filliOrum:ante ni retro no primo 3( fimp!i(iter,
(ed refpe:étu habito :td nos,Ex his duobus concllldit q, oia in
rd uicem râge lia hab ca nt grauilatë,3ut leuit~ti;" aut 3111bo aut
altcrum.Olxlt autelU,allt ambo,aut alterul1l fcèfm Alc:~an,
propter cflum : quod t.tllgit ignem ) & tamen nec dl graue
nec leue. V cl hoc dixirC vt Phlloponlls inquit )propter extrc
ma dementa,qu:r ait cru rm habent.Caut grauit:lte:m,~ut le
uit:ttc ,Inter~_cdia vero vtr:lC}J. f.quia :ter dl grauis. Be Ie:uis Be aqua fimllrter.~od fi propcer c~lum h:rc dixir tG cG
d,;ir inuicé,lntclligendurn dl altcrurn filb altero nal~l (l'lU
,
Q.
.
• fi
&
'
tt.igir igncl11,1.A agIt mlp UI11, non ccocrario.Sinalltel11 hfc
dlxie propccr den,lellta rnedla,& extrenu:tunc per verbul1\
inuicem intellexlc reclproce : quia :tlterum tangit alterulII
&. ecom:ario pa(siu e 8( atliuc. ~od fi omnia t,igentia grauitatcln habem:Be leUlrare m:cu tallaC vr inquir )pafsiua fim:
& aétllla:conc!lIdetur:q> h=ec tanger~ apta fune Inllicë:qllorUIn d!lIifis lnag nirudinibus:fimul vltl~a .rUnt: e:xine:nClbu
motiuis Be aél llm::HC}3 l1IoblhbllS Be p3,fsllllS adinlllcc:m. Acce
FIt aurcm Ann. Cvt Philo onu in qUIt ) Cl' omnia grau!a &
CQ.llg.
lc:ui3 pa(siua fint.& actiua:non ratione::Ce:d tanq per fe motu
ad CcnCum.<l.!!.are phyfico taccu fefe tangut: qu:rcull~ corpora difiincta actiua Be pafsiua mutuo exiOemia:vltima habent fimlli. Sc:d dubitat Philoponus quoniarn non videtur
vernm: q, qu:rcllnC}l pofitionem & locum habent: fint furfum ve1 deorCum:nam qu:r funt imra fphfricarn regionem:
pofitionel11 Be locum habent:Be ram~ nullum eorum en: aut
lurfum:aut deor(um, Pnrterea.Dubito ego:113m qu:r ha
bem pofitionem Be locum non oporter:vt fint grauia: velle
uia:ve\ vtraC}l:quoniam fecundum.Pithagoricos Be Platoni~os mathematica corpora poficionem Be locum habent:quf
nec grauia:ne( leuia (unt. Ad primam refpondct Philopo
rlus multiplicirer.primo negando c ~tefiia corpora Cc tagere.
f1~m licet fint imme:diata: non tamen fe tâgut:qu t reCponfio
fnuola dl:. Diximus enim cœlefiia corpora fe range:re taCCU
proprie dictu:quoniam (unt corpora accu diuer(a; quoruOl
vltima funt fimul. fecudo cOllcedit illa fe tange:re. Verum air
ilIa.inuice:m non agere Be pari qu:r refponfio etiam nulla cO:
quoniam 1\ rin. vult probare q, qu:rcu~ fe tague: agut Be pa
riutur:& fic r,efpofio petit principiu.te:rtio rcfpodet:q, Aria.
uelit q~lu c:[fc vnu corpus:quod nec ip(~m:nec lu:r partes po
firione:m vcllotu habent:accipiendo tocü pro termino exte
rius (otinête::nam extra q;lum nihil dl. ve\ tandem dici pOtdl Cl' Aria.aceipic pofitionem & locum arccim pro loco Sc
pefidoe corporum gene:rabilium:& corruptibilium.qui pro
prie dl Cuperficies corporis continentis qualitate conCe:ruati
ua affe:cta:& fic de loco hic loquiwr cotractius gin proxim o
textu , Per idem ad nofiram dubitationem:nam marhe01ati
ca corpora funt in loco Be poGtione, accipiendo 10eG quand
taciue, vt dixit Philoponus,leg~da at1tem fic Cunt verba qua
nia.nI aut~m .pofitio quidem fcilicet ql1amitatiua Be qualitaci
ua r~efi hrs olbus,quibus Be locus qua\itatiuus Be quantitariuus mell.Differentia autë prima loci.Cquantitatiui & quaUtatiui fun~ furrum Be de:orfum,& fic c~lum per hfC ~xcludi[.
N
"
vubo[
lopo~ c
Sccu~
dub&
~
0
(lEon/am ~/ttcm mouens not' flmiliter mouet quod moue'" Porl,I
tur,~d ,'oc 1U1det,n /leeefJe eft ,motu", et ipfum mouere. boc dU ~:"
tem tltIIlloblle cxt~el1s , nzanifeftum eft $ in fadente dicimuJ
fll'r, Etenim mouC/ls faecye aliquid in Ij Ullt, et facicns mouere.
f
QEoniam /tero mOZWZJ ./lon fitr mouet .1tobile. Sed altcrle ptl u•
quidcm neceffario mot/tin. et ipfum mouet. ALtcrum uero im" c, ci~' fi
mobile exiftCl/s, IIldllifeflü ~ in agcl/le ip(o flmiliter dicimuJ.
~
fla e:J' mouws)aliq~ûd ager~ di~l/t, dtq; agel/s ip[um ,!,ouer~. Co' '"
• Tracrarurus Anll.qucfilone Gue cuiufdam qu:rGtr (olutlO
1
oi mouens agat,moueat'll pe:r Cotacrum, 8< rur
(us vtru oê age:ns per contacmm agat • Primo accipit inter
:tgens Be mouens coueniérial1l.Scèto differétiâ. Tertio ré pro
pofiea dcdaru( Inquit ) Q§ vero mouës no fimiliter mollet
nrobile,cui ~pplicatü dl.Seâ alteru dl mouens qllod ne:C cffario quidcl1l moru~ &. ipfl1m moue:t . hoc dl 'quod in ",0"
uendo m~u<:rur 1~t lun,t morores phyfici, Sc corporei.Alte.
rum vero ImmobIle éXlllens. hoc cfi quod in mOl1endo non
mouetnr • mar:ifefium cp in ~gel1te ipfo . Ii!'!' dicinllls • CU,iUS {lt"
(a 11(,1 111 alr.d.na & m~uens alUne age:re: aliql1id at~ <lg ens rr: Ou~11
fum 1lI01lere.. S~d d,~es,qu:r en vis huius rarionrsl Refl'0 f\~(!C'
~ere:s Cl' en vu [yUI fic,ln mouentibus aliquod dl mouens il'
ln mouendo mouerur .aliquod quod in mouendo non moue
tur.(e~ age:ns cO moucns.rgitur agens ea dllple:x.quod ag en
li" 1
do patlcur:Be quod agendo non patitur. Sed contra,ex pu- f\cf
ris particularibus nihll (equitur,modo amb:r (unt partrculaciO
res. Dici potea q> funt reduciblles ad uniuerfales hoC InO solO
do.in omnibus mouentibus en allquod primum irnmor\lll1·
D01l1ia agentia funt moucntia.igicur in omnibus agenribus
0
datur prhl1um non p4tiens.
l\~C
, V r Placet Phiiopono,Arifr.hlc mouct.q. vt e:x CÎus (oJu:
tlone refeUat quandalll pofirione:m falf:tll}ide ipfo f:acer e,'"
pOl\itllr ergo qu:rllio (jc,in mouencibus cO ahquod rnoués~
quod mouer illllllobile,faciens dl mouens. ergo ia f.. dent! cj.~
bu cCl ahquod faciellS,quod lion paritur,
0,
Scd t.tmé dtffrnmt,e:J' oporfl:t dClmIZÙI,trc, NOIl cllim po! Il
libile
IlC.V 1, vtrü
,,°
•
�LIBER
PRI1\1V S
fo
bus agtre erit.& pati erit.Et ira vulr cp oé 11I0u(n$ t5gêdo ~ E
propria côeaélus ddinirioné,in mOllédo Be agëdo r(parieur.
At raélum accipicndo mctaphoricc, aliquod dl mouen! per
taélum,quod nec tangiwr nec moucwr.Hoc eG primum. R.ECO.
Redit Illmc ad Ccrntonoi( vtioqult Philo po nus ) eorfi,qu~
fc: tangull t,& inouir hanc diGônê,cr corCl,q mouenr,quzd<i
cü mou ct ,mouenf.ql1~d;i ;le mouét, & nô mouenttiic vulr,
cp in his qUf Olouét,& ab his mouen!,quf mou~r,raélllS dl,
in his vero qu:r mouent,& ab his nô mouent, q\1~ moutr,ta
, élus ,pp rie no cG.na( vr Philoponus ingt )nc:q; imago, neCIJ
eôuidii,quz aiam lllouent,cagiit proprie ipCatll,qm neC}l ab
aia mouenr. Pr~eerea.Alia rônc_ h~c nô fc ragüt, qm nô hric
aéiionel11 accipir.Be inquir. V c:riiramen diffc:runc,atC}l Cuball vltima,12 qua' aliqua dicûtur fe tagcre . Cii igirur di xie nô in
di diffc:rc:miam iIIam determinare oponer.Non enim poteel oibus cire [aélum,qu:r mouenr,detcrminat in quibus en,8c
omne mouens agcre. Siquidem agens rc:ferimus ad pariens. (vt Philoponus inquir ) AriCl:.innuit tl'i~iigoificata ipfius tan
verbu:1l referimus gra'ce dl: 3mith eComc:n, I:nine opponi- ..geu.primii quidé côiCsimii.C.corii,qufpolitionê hab~t ,quo
Illtls.verulll hic tra .fiuli refc:rimus,quia rclatiua eciam op- & nuthcmatica,& c~lefiia tangere fefc dicunrur , & ctia ca,
B pofita (unt. capiendo igitur agens vt refcrtur ad paticns , lie <Juf hic Cu nt . In hoc lignificaeo Philoponus vult ctia Iineaç di
nOn Ornnc 1TI0ucns efi agens . Q!!9d declarat. d, Hoc vero. ci poffc: fc tangerc,qm politionê habent.A\c:xander hoc nefubaudi agem rclarutn ad patic:ns dl , in qui bus motus ip(e gat,quia voluir politioné & loeü idé e(fe. na ArHlo.inquit,in F
paCsio dl. hoc efi vbiidem efi motus, & paCsio. PaCsio vero mathem ati ci locii & pofitiooé idem dIe, & de hoc fignifica
prout alccrario dl fola, veluti albii, & calidum. Et lie pariens to locutus dl quinto phyficolf eii dixit ca fc tanguc,quorii,
rela.tuln 3d agens efi altcrabile t:tntum.& a~em rclarum ad vleima runt limul.
m&À~di.~rii,qu~rii4Iecrum
parlens eCt aleer:ms.Et aélio, Be parsio Cunt, vbi motus en al ... mooct-z1tcloti,& fic q:lii rangie fubaleernaria,quia mouer itla
~craeio tantum.Proprer quod infert.ltaCJJ moucre in l'luri- MathC:l11 atÎca vero hac tOlélus tpccit non Cc: taogür. tcr-tto di
ns cG ipCo agne. Deus cnim mouc:t , &. non agit aélione q c.étus COlf-(lllradiRuic~gfit &-paeiiieur ,& fic Ilec efldHa ca
~G a1.rc:ra.tio , quandoquidcm omnc agens pro pric in agen- gunr h~c,occ mathematica(inquit. )Sed dererminatio ipfius
,0 rrpatl3tur. Vbi tamen agcre pro cffieere & aélio pro effi tâgere vl'r quide! c:a pofitioOl haben tium ,& hoc cCl prilnum
(lcnt'·
r r.
'
fignifieacum ,& huius qui cm morui , huius aurfm mobilis,
l~ aCClpcrtntur ,roflltan agens e(fct in pIns ipfo mouen
R.tCO te, Vt 10 methaphifiea diélum <G.
& hoc efi (e cundum ,adinuicem ôl ureOl moriui & mobilis, in
•
Sccundum Philoponunl hic reCponder & quidcm ad ma quibus cil faccrc ,& pati,& hoc c:G ecrr 'um . Polter ergo( vc
'
ter'1301,lIam vu 1t Cl> d'cr
lUcrunc,moucre Be faccre
quoniâ mo, Philoponlls inquit) cp ab initio de aélu illdecerminaee Arift. ~~
Ucre dt in plus faeere vero in minus, & ideo ~mnc faciens loquieur .hic auccm deeerminate.Scd qua:rcs veru quodlibet
tl10uct ,non autem oponce vr omne mouens faciat. pro bat horulll (j nificacorum dieatur tJélus proprie , diccndum Cl.'
au~cm hoc ex oppe fito ipfi faeere: fcilicct ex ipfo pati ~ __ fic,v erul1l tacrm cCl: propric::mJgis,& proprijCsim c , vt pacmnH(l.{~(frn-qu.alitatel1l..nlurari- \ vr albefic:ri aut calc'ficri
'. '
tcr ex ver bis AriGotclis, &. ponea dicerur.
C & fimp,liCitcr airera ri fccundum qualicatem. <2.!!.0d. fi pati cà
Eft igitur utplurimu,laélu id q<1 tagit tagés. Etenim mo=- Ami. c.
alterarr Cccundum qualitatc:m, facere: erit fceundum qualita
uët,mota
omnia Fere qu.e in cofPeélu Iloftro [unt. quibus meef G~.t·
ttm alrcra1c:-~cl muCa~.Ar mouere non dl alterare vc\ mu
ft
etiam
uidetur.
taélum tdgerc ql/od tangit. Eft dut~m>ut in=
k·
tarelfeeundum qu"Iidtt-m.Cœlcfie enim corpus mouetur (e
eundunl (ocum,& tamc:n lion in padioncm ducirur . crgo 'il1 Cjllimuf ali'lual/do, II/oums t,.t1lgCrf [olllln id guod mouetur. 4,;t.,...:::>.... é .
plus en mOllere,Çï facere.hfe ad matcriam.Ad formam ve- Cjuod dutem tagitllr. non ta~gcre quod tallgit. fod quia mouét
ro dici poteG l1cgando maiorcm , non enim omne mouens
mouer illlmobile.ccd folum primumJ;llouem . Ex hoc loco mota l)omo~e~l~a, I/cceflè uldetur efJe quod tdl1gitur tangere.
Efi qUldc Igllur ut Frequenter taéfà rem, ipfom tdllgcnté Dilue te.
colligit Philoponus,caufam propter-qua Arjfio~c:g3ujt deü
fcci(fe l1lundii,qm fi feci(fec eü,~n-qmlitllKm-inut3(fcri? tJgm:. Ni et mouet mota (ere ,uéla,~ impedimmto fimt, 'lui c. eiufdë.
fum. Verunt ( vr Philo po nus inquit ) licer dem non fceerit bl/r et llI:cefJàrio uide/ur ré laéli tagété tdgere. Eft lIero lit di
mundü,ip(um cil prodmrit & crcauir Cd1m Arifio .pater.( vt cirnus raro mOlil/u tdgcre motu[olu. ré taaa lIero na tangere
inst )ga no potdl dici deus proprie facere/ed creare müdü.
libilc tft 1nOutnl,omllefocere, flquidé faerre OppOnd1nUS pd::
tienti. ,'OC autem,quibuf motuf pdj?io. pdj?io autem eftfecun::
hi; .
dum cp alteratur fatum. uerbi-gratia. calidum C7 album. fed
r, D'luc,t(. mouere,in ptus cft ipro [acere.
c. c'ufdè.
Verunldtnen differullt,atC{; id determùtare oportet. Non
,
fllim po/cft omne mouenf agere.Siquidem agenr reforintur ad
un'
patiws. Hoc uero eft in quibus motus ipfe paflio eft. paj?io ue
)~
ro prout alteratio efl[ol..t. ueluti album, C7 ealidum.itaq; mo
Co. 1 Itere in pluribus cf! ipfo agere.
Je.
Nunc diffc:rc:ntiam inter mOl1c:n~ Be agc:ns, motumÎ'f; Be
A
rc.ao
fJ
t~"gelltem ) /lerullt q.u.e motd.mou e/lt cum ciu[demfillt gel/cIUI/d igitur ltIa/llfoftu eft'fb fIt quidé ut motiua, mobilia t~ rIS, Je Il cce rfil ate uldeturcDc,ut res taal! tdllg({t.
_
gat. au té ut 110. Scd determillatio ipfllH tdgerc ,/l'r 9dé (ft
, plun'bus rcs cacta rangi r rem tan CO.IJ1.
Cone1udIt· nunc cp vt III
l)i1uc,tt l'Oflt/ollc tldbclItiu,et 11/1ius quidé motiui, lmiur aut mobilir, gcntem, vrens (ylro hoc. Omoia mota mouent fcre.taere
.
c. tiufdë: adillltÏce at l1Ioliui et mobilis,ù, quibuscxiflit[accre C7 pa/i. res CllIIt mo r<e.igitur oës ca8f res fere eagür( inquit) En qUi~
~~ l.-~~i .
lit!
D
lUud igitur ma/liJeft~m
cp cft qUldrm.lfl./o modo moti" dc:m igi clir vr frequentc r tacca rtlll ië'Cal1l tagencent ragere. ~~;;;r ~~' ~'f.40 N.-,.
·1,.,C.·.~ Ç~f~ ~ "2.,. r.J
&,
Itatitrot.t tctllgm iam, aho uero "lOdo 11011 cft. Verum detcrmil Ha:c fi (ylrl eôclufio.Adrjc ic lllaiOrclll.d.nllll & mouëc mo
u fere cllnct~,qllz impc dimc:nto rune. gr:rcc en cm odon. H
hato taRu flmp licite r qmdem, qui ',abelltiulIl pofltionem, apud aliquos latine cG q~~ in nollro eonrpeélu funt . IWlI 8c
,1 CQ
fl~CJ; '~lIil/s quidem 11I0tilli~initu motj.~otiui alt~e,~ C7 moti. h:rc (iUlt c\clllen.ra ,q ll~ {~II:r ill r~ e_ôCpceru . ~J infra Cph~ra ().~ •. ~ (, .
. 1 JI. I4 ldellcet adillulcem. in qUlblU agcrc mt, C7 pdll mt.
Cflcncm.Be qll ~ lune nobls ImpcdllTIcto,quia per il\a corrupJ l~JF il:t""""~ t " ...,
Aceedit ad terriG quod propofitii crac. v J. an Ot: mOllens n!ur ac impcdilllur. ~bllS & ~cceITJ~io videtur rem racc:i '}(;> ,~;
«l.' ~'"
I~
nlOtG O1ouear.Be 311 Rcôtaélü,& an fe tagencia agac & pati.i tagc~tell l ~3Ilgcre: Sllgl~\lr ve lo_plunbus quiJem re ~~cta C.,.~~ C ~ i (-d
~'~'J ""I-.
tur ~I::t prima qèl infert cft, cp vno modo qu~dii moriua 1110_ fangle. ~l1ld~ 3CC1plt ad Idem ~ cudam partel11 CÔclU~OIS.d.
ta tagune,Be fic tangendo mouéwr,qll:rdâ vero no . (cd mo efi vero ve dlClll1m raro , fille magls illxt3 gr;rcii :liqll,l'l:o:
fn
en,
;7
er
....... _
.
1
o
~tnt ~ ~IÔ mouétur ,qu~C}l e5gür,Be no t:igllnf. Elléplü prirni
~nc~l1l.glti:r immora: moumt . Er h:r tagG t intaéla: Eûplum
eeu~l.clemcl1ra moea mouée. ha:cq3 tlgiit & caguni. Dccla
~t III qll~ ;jgëtia rc:pariun! cG rangiit.d.uerii dceerminato ta
h~ ,~lllplr( qu~d gr:ree cG eatholu,latine cria vrr) qui en lu
Wu p~fitton(, ve corporii,a tq3 huius quidé motiul. Hlius vc
to hlOtl,Olorü aüe & motl. v J .adinuicê,'cocluditur Cl' in qui
tiuü c.igcrc Illocum Colum.Rem ta ealll vero no ril 'erc t.lge
rem.qui.l (olli hoc in c~\cnibus videtur . qu)1i dg~ tertiam
parccm eocl fiôl '.d veru qllf Illota eO ciufdé fi~[ generis,~e
lleccCsieatc vidceur clfe ve rc cacca r.igat.l:.fi Iglrur rOla co.
c\nfio vt in plunbm oê' ta~tul1l c~ngir.vt il panCÎonbus ta·
CCU01 ;10 t-Slt, vr in oibus uc Ullgie, in qu,bus g~ll~s matr
cn côe.pruuu Ol tet quia piura funt c/emcnta.Sccudll Nrer
Su~lr.de giia.& cor.
G il
'
-
.....
<'
.r
�DE GENERA. ET CORRVP.,
1 qni:J eœldlia pauciora (ont. i ertiii pater, quia om"ia genc-
re & materia côuenicntia tagllnC1lr & rangunt ,agû t & patili
tur ,mouent & mouenrur. Et hoc erat lècundum principale.
RECO:
Cum dixit de his,quf proprie tangl1 nr,nunc( vt 'Philopo
nus inquir )vulr loqni de rebns ipfis taétis(& inquit)E!1 igif,
vt plurimum ,tatlllm id,qllod tangir rangés hoc cil, Dro ma
iori parre res ratla dl,qu~rangir rem rangentem.Affàrc3u
Cam (& inquir)& e!lim mOllent mota omnia ferf qu~ in cô
"2'
(petlu nofiro Cunr.f.elem-ra, quibus neceffe etiam viderur,
<: E.r0--r...~
,vt Omne clemcntum ratlum ,tangere rem ,qu~ ipCum t;'igit.
('::;':~"'';'''' ~~ Dlxitautem fere, quoniam ncc imago,ncc conuirium quz
~4~~7 6~ al'limam nofiram tangunr (alrcm improprk ,ran~untur. vc\
~~;~? dixit fcre propt~r elcmenta & eflum , nam eleméra Gmt res
r,.::7 . , . tatl~ a cœlo,& in noClro conCpetlu exifientia , & tamen no
rt.I!.~t:.!l!;,~ tangunr eflllm. Secundo modo re~ ratla efi,qu:r tangirur 3~
C.P)" ~~~t-' ilIa,& illam non tangit,& hoc efi pro minori parte, quonia
J'.l~.~ ~f-eorum,qu;r in nofiro confpeétu (unt,pauca (unt ,qu:r tangu
tur,& non rangant ,quonial1l folum elementa rcCpetlu cœli
(inquir )ECl aurem, ve inquimus,aliquando fiue de raro moK uens tangere Colum id,~uod ~louetur., ~uod au~cm tâgirur,
nOI1 tangere quod rangle.Del11dc rertlo ln omnibus air rein
taétam rangere rem ragenrem ,quando Cunt homogelJea,&
per homog enea ( vt Philoponus inquit )vno modo inttllige
re pordl, CÎuCdem materi:r, allo mcdo vel eiu(dem generis
corporis.H~c (aris in eommentarijs expofira Cunt.
QLldpropter fi quid mouet immobile exifiens, illud quidé
taI/gel quod mouetur ,iUud dlltem non. Illquimus enim ali",
quando trijldfltem tdngere nos,fid 110S n01l eum.
Dduc. te.
QEare fi quid mouet immotum exifiws ,fiet ut dliquid qui
l'. eiulaé. dem(olum rem tal/gat mot.tm. Aliud urro mil/ime.lla interdu
dicimus trifialltem lIoflpfos t<tngere. Contra ue1'O minime.
Antic.
Ex oibus his conc\udic randë ré ungenté e(fe aliql1:1, qu:r
Co. 1 J J. tangar rnuliquâ qu:r &: rangit & rangiwr.Mocor quid~ exi
aens immorus,cangie incaétu~. Mocor vero motus rangit ra
ftus.quod exemplo rdlacur. nam contrinans interdllm nos
m~rore tangit. At contra nos ipCum minime.
Animaducr
L te Cl' verbum i\Iud Colum,non ,efiin codicibus gq;ciç,fed ad
(enfus expresfionem adicci. lremq3. contra vero minime,
non fic gr:rce eCl,fed fic (onat ,ideo fic tranCluli.
RECO.
Dubitac Philoponm , quia tJtlû dicirur ad countentiam.
crgo nihil potdl tangue ,qnin tiigatur, nec aliquid tangi <.ln
tangar. ReCpondet ratlum & tangem diCÎ ad conuertentiant
quando proprie accipiunwr,& fic CUf-'erius locutus ell. Ar fu
fius pote Cl aliquid effe tangens , quod non tangirur. verba
tcxrus ex eonllnemarris patent.
Ami.c.
De ta élu igilur ql4i i1l lIalt4raljbus, determinatum fit boc
JI.
luc.te,
'. lluldé.
l)
",J . 1 J 4.
(:6 fi oc
moclo.
De tJaU qujclcm igitur. fO/lidt/jcet qui il, 1/<tlttralibus,
,'oc Il determlndtum modo.
Qu:rde ratlu in rebllS narurabbus dixir, nl1ncepilog~t,q
Sed circa hzc qUfrüt recériores vrru oé agés ag:tt
pcr contatlG .Et Cl' non,argullm. Primo, quia magnes ferrü
trahit, nec tn ip(um tangit.Seel1ndo, eflG agit in c(cro terr~.
vbi nul/us 3den raétus. Tcrtio"aellf in geniruris imprimunt
aff'etlioncs,ca.vidtlicet ad atliones gad externa,q ad valores. Ec tiillon rangunr nos.
Alexander aphrodifius renet
aliquod ~ffe ~gens phyfi.eum corpOrelll1l, ar'll qr13IlfUm age
ft poffe ln aliquod,nec IpCUIll cangendo,nec medium interccptG. ~od probat pr~l1lo . quia rolis ficlla ealefacir igné
propria ru~ 111 (p~~r~,& t~l 01 bes Il1cdios minime. SeClm
do.quia prfee,qlll Iatllle dlcrur torpcdo,a barbaris morrificaror JOanus !lupent piCcatoris,qllaç n5 rangle & tamé Ilec
rhcce nupec .Quod Ci comr:t ipCum Arino.addu~art1r ,qlli ait
olllnc agcm corporcullI agere per (Ollfaélulll.Rc(pondcr ip
fr verbul1l AnCl. cffe inccllJgcndul11 vt lacet. nam Ip(e venfi
u~ illu.i (oiG in dcmentis, vcl ipfis ,qll:r per qU3litateS agunt
tlcmcnt.nia ç,'1uo .VldelJ ect 1lI0do nec Coli neHa, calefJCÎt,
nec 0" ore qUIt! 0111 cr. Ad culu~ eclam pofirlonclll (equi
tur pnmo ,,1r'luoJ Jgcn roffc in dlihns "tcre, non :lgenJo
,,~,~ ag3t patent.
p.....:HaClu.
.'
M
PÔ Alex.
coro lla IIJ.
in propinquum. Itemep aliquod e(fe agis, quod non fortius N ~
agit in parr( propinquam,~ remora, vr intelligenti parcr.
.
Sc.d contra hanc pofirio lé arguir ThcmiOills, & Auer.Ceêfo O~~
q:li.cÔ·4 1 .& poren argumentû {je formari . Omne mouenS nes..
oponct effe limul cum moto, vt feptimo phyficorum demo lh~
Clrarum cCl Scd omne agens en mouës, vr in litera ciiximlls. AtJll.
Tgirur oi! agcns oporrec effe fimlll cum co in quo agit. Tuc
reCpondet ad argumenta Alcxandri . Ad primum rcCpondec
Auer.nô folcm ip(um calefacere, {jcut nec oculus videt. Ccci
homo oculo vider.8{ ctillm cotum Cole calefacir. Modo cflum tangir ignem,licet pars qua agir,eum non tangar. Siml
liter oon oporrec agens quod agir per partem , vt iIIa pars
ag~E in partes totius priores paffo • cum illa pars no {jt quoci
.agir. red quo totû agit in paffum. .t\d !cêfm refpondet The
miOius qun.o.4ificaro.re fiupe~'!la.f1us rrn:diante rhcte, quoci
Qon Clnpc:t'":"'fe.d.bcne-aliqua ~<1litarc--afficirur , qu:r in rhere
,
..&UYt:l-e.fUtupOr.Trrnt:lIl1rv~ ftupor-efl-..
Ad quâ pofitioné coro-'
Cequitur nllllum agens phy{jcum agere polTe in remotum, ria.
quin in propinqua agerit.vnde & Auerroes fecllndo de ani 0
ma.cÔ. J4. probat fi vacuum effer inter oculo$ & vifile non
poffc neri vHionem . lIam vi{jle agit in diaphanum lucidnOl
intentionetn coloris,quod diaphanum a tali intêtione aélua
rum agic in paTtem proximâ • & ilIa {jc atloata agit fimili in
fibi proximam ira, vt tannem ad oculos veniat.Non tameO
oponet vt agens naturalc agac forcius in parrë propinqlla 11
in remotam.nam ignis ferrum difians calefacit magis quàl1l
j
:lcrem medium., Sed dices. po no q. fit paITum vniforme, A~, f;
& cfrera fint parra, vcrum agens naturale fortius , & eirius nal9 aïl..
ag3c in partcm propinquam gin remoram.Sorrieol~ .1C (0- CI D~
phin,f q, {j~. pro~ant . Primo, quia age,ns me1il1s appllCarur iOPI~
paret p~oxlm.~,q remor~. Secundo, q!l\a atlio in remotll l1l ~~n r
procedlc deblhrando. vt parcc per cxpericntiam , & ratio dl q; ,
ratla in co quod modo dixi de viCione.lgitLlr in proximurn, ru ol
CU?} nulla fir dcbilicatio for~ius agir: Tercio, 3gem natllral:
agit pe.r ('onratl l~m.fed fortlus rallglr parrem propiorel1l, <J
remotl,?rem. r~lcur forrius agir & cirius in panel11 propinquam '!l remOC:1. ~cd h~c p~fitiO comradicir peripacericis, p
& maxime Auer.quI de quolIbet gener3tO ponir minimuOl
& m.aximlll1l.q~od cIT~ non poffcr,nili agês ~q ciro. fCjueqJ
former ageret ln proplllquam,ficur in rcmocam partem.
Proprrrca ad argumenta, Ad primum dienee AuerroeS
q. incra Cpllfrant minimi ~'1ue bene applicatur toti, & cllilibet parti,lieet exrra (phfram iUius, non :l'que. Ad (ecundum concedo aélione,m in relllotum, vitra. videlieer (phfra
pasfionis millimi proe~dere debilitando . At intra (ph:tran~
eius :rqualis efi proceffus.fi procdfils djcj porell, quandoqUI
dem fir atlio (ubira . Ad cenium l'cr idem dicrrcr Cl' incra
fph~ram minimi licer non tangere parrern remotam,tal1lCO
qui:t inrra r~h~r;am dl mini mi , zque fortirer agir ln propio
qll ,m,ficut ln remotam.
Tunc ad rationes.Ad prim; rerpodet Allcr.(eptimo phy.
CO. I o. q. magnes-immedlare alterar mediü quod affe8ur11
alrerationNlld~lIC!ris altcrar ferruOl quod ;ff'ctlllm ab Ilia
mOl?er-f~ ·l.luln. Ad fecllndü rcf~on(io cCl eadem. ~ci Q...
terCJutn (ollltl~ parer .Oella:enim agunt in genituram qllahUte.s q :r (unt ,mperu~oc-propor.rionc • Er has aglrln me:
dio vcrUIn in medio non (Unt impc:r-us .ln genirura vero (je,
vc p .r~ir de.-fiuporc. Hfc de ratlu.
. .. ~JCO'
Dlxlr emm 'pre Cl' tatlllS cCl de hi ,qllZ n1l1lrif~riJm dlc~
tur ,ratlu ,qui proprtj fime dlciror ln nuur .. llbus cCI. Mcnl l
13
nie
Tu'm de co ,
qui in marhell
. .eti~Ol de taélu non nuur .. li"
;
rlClS . Tum etj~m de eo,qui dl in bis, qu:r rangum,Sc nOI~ ra
guntur ,qu:r non naruraliter [~ngunr,lml\lo potius ( vr rn:(
quic Philoponuç )non proprie tangunr,hoc cri non proprf)
fi!Oc.Anhnaducrre CI' omnes ratlus {jgllifieationeç AriCl. JI'
p.cllauic principale ,fiue propri~s, awplédo proprle Sc prin
~
"pailter pro co qllod nOIl ca (d1rn aecidellS, ri; prima r,gni
fi atio Iieet n6 (jr per aeefis,e!l fui" dléta,rcèt.1 vero przsr,or,
~~
terria propr~sfitna,& hoc patlo porcs Imer dia .. Arrllo[.~ ca Il.l?
P~llopOItI l'on cre cocord;.;. <2.!!.fr IUr III eôtnenrani ç, vtr" cafO I'
oc agens Jgu per eont3tlum. vUllOducumur opi t .loncs,8c
rarlonU
œ
�LIBER
bi\ .. A rationes hincindc. ;, \1 cruntarncn brcuibus quzfiio hoc pa
qôn~:ld. élo pordl diluCidari,cp v.e1 'Jua-rirur de fa~\ell[e, vcl de agen
. tt,fi de fJcicme dlC ndum cn,omne; faciens facere per contaélum eim ~in 'Juod facie ., vcl mcclrj per 'Juod facir , & hoc
propne 10'Jllcndo 'de [aétu.' .IÏ d~âgcl1[c, ve~0'Juimur de
com-at§tl:JiH1Yfi& , vd quouis modo, (j-<1e~r;H§tu-phyfico,AOI1
OponcE, f-Omnc -gens ag-'H per phyhcnm-uétUIlI . fi quo,
uis lTlo do ,dicendullI cp omne "gens agir per (ontaétum dus
in quod agir,aur cius ~ 'Juod agH,& hoc fJrÎs en.~od fi diCas folem calcfacere,& non medla~ Ipha-ras,iJI1l paret folis,
q, cœlum (alefacir, non fol vr di xi 111 us in co 111 l11enrarrjs.
~zres circa verba Ariflor.vrrulll 'Juzllber, ~gnificariu taélus dicarur taétus principalirer diétllS . Diccndum cp raétus
trifilrialn dicitur ,pure marhemarice, & hiC en (orporum di
flinélorum ,quorum vlrima fune fimul, pure phyfice, & hic
dl (orporum diCHnétoru111,1ll0riuorum & 1110rorum, aéli.
llOrUI11 & pasfiuorum, qljorum virillla (Ull[ fimul . En 8< raB élus quafi l1ledius,\"lOrt.I11,& hic cCl, corporuOl dillinélorul1l
tllotiuorul11 & 11l0bilium,non aébuorum & pa~fiuorum inuicem,fcd quorum vlrima fune fi nll! 1. & taétus quouis modo
horun! diétus dicirur principOilirer ,hoc en per (e, & non per
aCcidens, qualis ~(fcr raétus per accidens punétorllOl , velli.
~earum. Verum raétus pure marhemaricllS dicirnr principa
lIter ,fiue propr!e,t3étuli medius dicitur 01 agis proprie , fiue
III agis principalirer , taétus vero phyficus dicirur proprrjsfi.
Ille at'l3 principalisfime. Secundo quzricur ~ vrrum aliqllod
corpus posfit tangere aliud corpu~, & non rangi ab illo, vidCtur cp non quia taétus cfi rclario. ergo non pordr corpus
tangere corpus,quin ab co tangatur. Oicendum cp non potefi corpus tangere corpus quin ab iIlo tangatur, fed non ca
d~~l (pecie taétus . Cœlum enim ~angir ignem duplici taétu
fCllicer mathel1latico,& medio. At ignis rangit qlum folum
taélu mathematico. Tenio 'lu a-ritll r , vtrull1 incorporeum
posfit tangere corporeum & non tangi, viderur cp lic, quia
~eus tangit orbem,& non tangirur ab orbe. Amplius conuÎ
1
tlum t~ngir nos & ipfum non rangimus. vno modo Jici poten , lI1corpOreulll non poire tangere corpus, quoniam
C nec raétu phyfico , nec marhemarico , nec medio omnis.n.
taéllfs en,corporum,quorum vlrima funt fimul. Ad argu
menta dicendum,<t nec deus rOingit cœlum, nec conuiciul1l
tangir animam [aétu hic defcripro, Cl> (j Arinot. dicOic oppofirul11 , i\lud en diélum gratia exempli. Vel po (fer dici Cl> illcorporeull1 porefi cangere corpus tOlétU meJio,quoniam po
tefi illud Illouere,& cOlmen nec caélu phyfico, neC machCllll
tieo,Ced medio.Contra OIutem nu lia raélus ratio ne ,quoniam
mouceur tantum , & non mouet , & cum dicirur omnis raétus en corporulTI, (ecundum hanc refponfiollern ,oporret
diccre Colum extremos taaUS (ci!ieee mathematiclll11 & phy
ficum e(fc corporul1l,medium vero, non oponer , (ed (atis
en, vr fit motiuorum & mororü . Melior tft dl prima rftfio.
.
P.RIMVS
s .
.apud Veteres funt du~ polielones èÔlltrarif. pt/ma. huila Gre ~
p~;i(ur a fimili.Probabant. Primo, quia cum (ine fir,a, nô vr
quare magis alteru agae,& alteru pariai. S,èto,quia fife o~ ge
~ _ 2. r.
'1- ~
,!c!a(ùr ,& exiflir a (~IO fi~~ Igiwr nullu fife patieur a fifl . H~ci~ ~
(!-,l.. J; ,~~
eflvn'a pofirio cotraria( inquic) De aétione vero & pa sfionè
~ .e,.
.
dicendü dcinceps,acccpimus a prioribits qui cotrarios dixe,
.7
rue (ermones,(ubeôrrarios (ennol1es,vt vidcbicur.Plurimi ~rt-o'\~~r ':'<- ';'''- I,..~J
quidé enil1l dicur hoc cocorditer,cp.v ~ .nuHu fif, quid~ pati' ~~ ~.~ - .".... .~'1~
a fi!'i fic (onar texrus grfcus,1 J non fic ncr.Dcindc: ranglt p[~ 1 ..... ··~ ~.. ~.-::-1~'":; :1
ma rôné.d.eii non ~lrcrû alrero aétiuii magis fir,g pasfiuu.Sc:
cudo idë probac.exlflur enim h~c,& Cubaudi fiunr firlter 1 fl- t;,....6.4i' • _~~ 1
bus .di(fjmi!ia vero & di i1eremia,apra (unt inllicem agere 8( ~~ .. ~-I- f~ ~
J1patl.non 311rem feipfis e(fe,& fieri. Hzc de prima po{irionc. ''fi .
.
Curn dixi(fet de raétu,nûc difputat de faccre & pari,8< vt RECO
en eius moris,prius veterü <?pinionc. de facere & pau expo
•
nir,qs( cG redargucrir )propri:i ac pccliliarê adducer. ~o
vero ad verba atrinet,debes Ccire, q> gf\,ci de facere & pari
capirulii (cribendü e(fe cenCent , nô aur~ de agere, & pari,mi
-fiK'i~ lId-pllek-n _ fu[\~ro;-vercrtd-adt1.ldeo volüt age- F
re e(fe in plus ip(o faccre.multa.n.agunt, qua: no facium vt
color agit (peci~ in medio,qui (peciê non fadr. Lux agir lumen in diaphano, qu~ coloré aur lumé non facir. veru dc 110
minibus no l1lulrum cfl curandii. Sunr ergo de faecre & pari
dUf opinioncs.Prima quidë cp facié. & pariés lÎllt corrjlria.
Scèta vcro,cp fint r.rla. Tenia en pofirio Arifl.quz accipir ab
vtraca.(cp pro pane fim corrana,& pro Rre fifla,00tr.1T-4~
dë--f~effl'lâ-r~vcro-ft'Mrg<IlIlS;~-AhÏ1n, na
fdciës & pati~s fp~ diffcriit,& forma, giie vero & Ill;) conue
l1iiir.~i ergo dixcriit Caciés & patîés elfe corrariOl,re(pexe_
runr 'Id parré.r.ad fpim ,in qua diffcrune.Q0 vero dixcrunc
e(fe fif'3,rcCpexerunr ad genus,in quo conucniunr ,Ann.aüe
Tc(pici~s ad totü.c.r a ad genus,~ ad Cpém, dixir fadellS 8< pa
tiens e(fe pro panc côtraria, & pro parte fimilia(in'J~le) Oc:
ip(o auré faeere & pati dicendii dcinceps hoc cCl pofller IllO,
ll~ de taétu.Pofir:! Ole infinuata imèriQlle,primo ~d ab amiCl,s
~cccperir ,iterü infinuat ( & inquit )SuCcepimus cni ni a prior!
bus fubconrrarios adilluicé Cermones,quatenus ex vna poh Ci
tione eorii accepimus cp fint contraria rcètm' (pém,ex airera
\lero,cp fint rifla giie & fubieéto, hos enim appcllar ferl1lollt:S Cubcorrarios, qtenus pro ~ee veri ambo funt, velutI pro
pofirioes fubcëitrariz ,dcinde IIlfinljaeis inrétione,& elus opi
nione ,accedit ad vetclf opiniones,vr côpleat cxordlu.E.n cr
.. ~...
.:~
go p~im~ politio,Cl> ~aeiens & paeicns linr cotraria( vil inqr)
'M_~lrJ en.m ~oncordi&er hoc dicum ,Cl> {jnule qlliJem a (il1l1li
O()~ Impasliblle en,& (je volunt faci~s & pa riens dfe eorraria.
~od auté fimile non patiatur a fimili . probat ,propreru q>
!l01l rnagis aaiuum ~ pasfillu fir alterum ab alrero,oia enim
fimi!itcr cxiflunr hrec fimilibus.quit ill coml1lentJrq, pat(c.
-pt
..
".:t
p..,-.tt1.:-S'}f:::f.ltÂ4,..
.
-
- ..
Btenim quaI/do mil/or ignis a maiori corrumpitur , pro: Antl.c:
,.
pler cOl/trarietatem hoc inquiul/t patio COl/trarium cnim ,{fi 1 J6.
De ipfo autem [acere 0' patj,dicetldum deillceps. Sufcepi
multum p((uco.
mus cl/irn aprioribus ,{t,beol/trarios adintucem formollcs.
Nam c:7 quando minor ignis a plurimo corrumpitllT,pro Diluc.t~
Mu/ti enim cOl/corditcr 11oc dimnt , !b fimile quidcm a flmili
t
.
h "Ud '
ft· 1
c. c,ufd~.
Olnnc impaflibile cft, proptma c;, /1011 magù aéhuum qu~m p er ,ol/tr~rutoltem I,m 1 u aml/t. E fl/llll P Immlml pal' H
co cOl/trarwm.
1) P(((\illum [ft altcrum altcro. oml/ia cllim ,finI/liter exiftunt
Sed concra tllalll pofirionem alij innab:mc. nam ignis par C'
,
bilu
b.ec [fmillb/lS. Diflimilia autcm r1' differeutia,faccl'c 0' pati uus a plllrimo igne corrumpitur, vr experiencla docee. & tI'i o. 'J".
c.t t ad "
r.
c. tiufd.' II/Ulcem I/ata J UI/t •
ignis paruus , & igni magnus eiufd': fum Cpecici & fimites.
t.
De ((éliol/e uero (J' pafliollc dicclldum deilleeps . Accipi= 19ieur poren patllimile a (imili.Re(pondér,paruG pati 01 pluJn.Us.alltem a prioribus {t,beol/trarios il/ter fi fermOl/fs. plu,. nmo ca ex parte qua comraria Cullt,non eol qua fimllia.ll3C1l
plurimum 8{ paucum contraria elfe fatenrur.
til/li qllidcm fl/im dieullt ,'oc cOllcorditer cp "idellcet IIIdlllm
Texrus vero lac debec fic continuari cum przcedcnt.i.diC RECO.
/imite qI/idem p.ttitur aflmili. Cum 11011 alumm allero aé/i", fimi\ia 3ûr ,& dlfferen.n a,facere 8< pui adinuicelllll.ara~tunr:
U/ml '.l/aglS fit qpafliuum. Exiflullt enim "ICe 0/11 Il ia [fmiliter
ergo Cup le non fimlha,antcccdcns probar( ~ inqUit )Er em
/l 11l/llbus. dtj?tmllia lIero r1' dlffmlltia apta [Ullt ùlliicem qUJndo minor ignis a maiori corrumpicur ,proprcr concrarictatem hoc inquiunt pati quoniam mulrul11 pauto en con
tô
agere (7' pdti.
.1
Il J.
a Agcre grzee~~r. pati vero paCchcin,haéttnus de ta-
&.u,nunc de ;gere patiC}l proponir. En.n. ornnis tlllnio allio
l3Sfio , non :autem ois 3alO & p3sCio efi rnifiio • quare de
" IOIlC & pasflol1c priu) Cb de minura.de aaionc & pasfione
trariul1l.Efl ergo Cecunda r~tlo,pOltlés pmrur ab aliquo, qua
tenus efi llli dislimile & concranum. ergo non qU;IrCI1US en
illi (imite. Anteccden1s prob:lcum dl exemplo ignis puui.
Anti.c:.
Democritl/s al/tem , ultra alios fll/gr41ariter dixit folllI.
Sudf.de giia.e-< cor.
G
i il
'J 7.
�1
.,
DE GEN ERA . ET COR RVP .
~ iltquit foI/Ù" ide 1ft 6' [imite efJe faciens a paticIH: nM enint
contillgere,altera a diff.:rwtla pati abilluicem. Sed fi altera
exiflentia facùmt aliquid adintlhem, 1101~ ficuttdum cp a.Ver:l.~
fidficûl/du'n quodidem aliquid inexiflit, fic accidm ],oc /!IS.
QE:t igitur dicuntur ,1,:tc fimt.
D 'I
t • Denzocritus auté extra alios fitlgulariter
dixit. Ait en un
l ,u ~~~. idem ata! flmile effi,a .tgeus rf patiens.
Nolt
enim cOlltingit
c. eIULQC~
P
' '/;
alterlt, ( f diffèrentia abilluicem patio Immo fi~ dlJ>imtu
a CIl::
tia aguni ilmicem quicquam . lliud 11011 qu:ttenus alte:~ ,[cd
quatellus cis commune aliquid itlf~, accidere ipfis dlclmus.
Qy,<c quidem igilur etlarr.tntur,tot [ill/t.
.',
1
Cô.
•
n.
Sùnile cllùn Offlflifarùtln rf omnifto illdifferens,rationa a ~ ~
O
bile eff 110 pdti a,jlmili aliqtûd. Cur enim magis alterum CYlt. n1!9'
aétiuum , qu~m alterum.
Etwim fJmile penitus , rf c;mnillo idem, yationabilc nOI~ Dil u,
en pati aliquo modo afimili. Qy,id eIIill~ lI,agi~ a/terum crit ,. CI~
aéliuum t1U~J1l alterum?
1
c o . 1i
. Ad declarandum Cobcontrarictarem i1\orum (
crmonu m,
accipir primo Cl' !imite penirus & omnino idem, rationabi
le non efi pari aliqoo modo a !imili , Be!ie accipir primo CJ?
aétio & pas!io non fiunt ratione !imilitl1dinis. Et [yllogi(mus
!ie componitUr.in omni aaione Be pas!ione l1num efi magis
aaiuum , alrcrum magis pas!iullm . in (jmilibus omnino ~
penitus ijCdem, nihil efi magis aaiuum ,quàm pasliuum.allter non cirent omnino fimilia, & eadem . igirur in fimilibus
& peniros ijCdem non en aélio Be pasfio.De Cyllogi[mo tangit vim minoris per admirationem , (jue ·interrogationell1.
d. Q!!ld enim magis alterom erit aaiuum quàm altcrum in
fimilibuHquafi dieat nullum.
'
. DecO
Q!!la aurem faciens , Be patiens non fint (jmpliciter (j0l1- 1\
Iia,probat,& qua:rit.Cur enim magis alterllm erit aéliuum
quàm alterum?nam ( ur PhiloponuS'inquit ) opus efi, vr id,
quod facit faétiuam habear potentiam , ql10d vero parieur,
pasfiuam . Entia l1ero qua: a:qualel1l !imilem ac eandem ha:
bent porentiam non videntur , vr alrerum faéliuam mag~s
quàm alterum porentiam habeat, nec vt pasfiuam mag ls
quàm aéliuam alrerum.
, !>nIL' ~
Alius Cermo iIli contrarius cCl, omne (jmile patl a finHll.
probab ar autem Democrirus ifilld per illud dillutt;arum , Cl'
omnis aaio fir a (jmili, ob quod Plato ideas cogiwr ponere,
vr vidcliccr (imile a (jmili prodear. Et com oppollcbatur De
mocrito nOllulb di!Iimilia agere & pari inoicc:m. vt caliduni
a frigido.Rcfpon~ebar,' i1\u'fclfe, non quarenus con~rar~a,
K fcd quôltenus fimi,h~ ac III quodam co~m.une conuem~~t1a!
ut dicemus.Sunr Iglrur duo fermones mUlcem contrarrr. Pn
mus nullum limile patitor a fimili. Second us , omne fimite
patit~r a (jmili, Be d~ a,gere ~tiam fiunt [crmones talcs, Primus,om ne agens agit III (im,lc.Secundus,nullum agens agit
in fimilc.Q!!.a: dicir patent.
Secunda uero pofitio efi Democriri , qui dixir, cp faéicns
RECO .
Be paticns lint nmilla.MCuetur autem' , quoniam li concrari.a faciant & patiantur , 110n quo contrar ia, Ced quo fimilla
Atq; fl afimili pati aliquid poj?ibile en, rf ip[um aftlP,'; 1;9'
(unt, faciune & patiul1tur.
[o. ~uis l,is ita exiflentibus nil]ill~tiq; -erit, aut il/corruptib 1a
Videntur autem hoc modo dicrt/tes,(ub contrarios flrmo,;: le,aut immobile ,fi fimile
Anti. c.
feculldum cp {lmile aéliuum. ip{um
nes dicere. CdUfa. autcm cOfltradiéfiollis est: quolliam cum 0:: CIlim feipfom,moueb
Ji g.
it omne.
1
porteat aliquod totum itt[pieerc,p.trtem aUqua dicullt ambo.
Et fi a{lmili pati aliquid efi poj?ibile, rf idem afeipfo. Et
Dilu. te.
vidcntur uero hoc modo dicenter [ubcontraria fell[i~, dice=! fic '''-sJe lJdbentibus ita
, nequaëj aliquid erit illcorruptibile,
c. eiufdé. te. Caufo autem contradiétionis en,cp c/lln decebat aliqllod to
aut immobile. Siquidem flmile qua tenus /imite aétiuum cft.
tùm fpeculari , partem aliquam dicutt t ambo.
Nam feipfùm idem »Ioucbit o/ltlle.
,
Proporuir AriGote
les opinion cs antiquorum . Et dixit ilCo. 138' las (ub forma contrarictatis, nunc cas hab cre [cn(um Cub co
L rrariarum declarar. Vbi .. nimaduerce Cl' du~ propoCiciones po(funt diei Cecundum materiam contraria: ,qua: [e.
-;7..
•
cundum formam funt [ubcontrari~. Vt ha- , omnis homo
...~ ........t.-I~~..f:1.:k. dl albus • nutlus homo cCl albus. Amba:
ha: materia &
lÀ !:z,,:f:,.r::;;;;... terminorum poficura ~niu~rC.lIes eeont~aenim
rio Cu nt , Be Iic co
~ 'Ù~ 'f---~ traria:.A CcnCtt&ftgntfkatlone-l'iuc.forme
funt Cubconc.rat.~~ria: : quia omnis homo cCl albus , pro quanco olTlnis reytha
"'~~~~ ,fi .Ibu., nullu. homo ,fi .Ib.. , pro qu.nro ,nul"" «"'op.
_ ...u. e. cfi albus,modo ha: Cub Cen(u fub contrario ver~ funt. Sic in
wa4 '
~
: pr0l'0(jto hœ.omne fimilc patieur a (jmili , Be nullum (jl1lilc
O~ '), - aNur a fimili,terminorum quidem po(jrura & materia
,cô
1+'!1'..~.......
rrariz ~lInt"quo in fenClInon CUIl~ ver~: Ar ,Ccnru , ~orma ,
.~ ,
, ~..,..-.,
figl11ficat,one,(unt Cubcontr:ma:, vt vldcbltur . Dlcir. Vi_~
denrur vero hoc modo dicentes fubcon truia fenCu dicere.
J~
~
.., V crbum lIlud [cn[u,gra:ce cCl pha:ne!lhe,larine appuer e,at
";1' (..~ M apparere pro CenCu Caope accipitu
r, vt hic , Reddir c3uCam.d.
~:- ~ _
CauCa .. urelll eontradiélionis c:fi,q, cum deeebat aliquod toh,~"
Ulm & vnillerCale [peculari,& iI1 i fenfum aCcribere , panem
1 . . ..
:tliquam in CenCu dicunt 31llbo 1111 Ccrmones. Igiwr lignifiea
, - Y.I~)
tione Cunt particlllares,& terminorum po!itl1ra vniuerCales.
~
RECO.
Nunc n~rrat eim opinionem,1l3nl qu:rcunque dixit ,rimt
(. .-n.........,
de exordio pr (entis (erlllollis.& dicit,cp hoc modo dicenJ
teS vidcl1wr ClIbeomrarios Cermones dicere, IIcet 1I1:rbis di( f
:- ;.
cant conrrarios.~i al1tem in re dic:lllt (ubeomrarios, ver
. "-. ',*I~....
bis vero conrrJrios.prob~t, quia refpicientes parces proruf... 1 'P4 lcrunt rota. RcCplcien enlm .oellloc
rirus ad genll protulir
facicns & paticl1S c(fe fiml'llCltCr ,rmlil ia . Primi lIero rcrpi(lentc (pecicll l, protulerunr faclcm,Be patiem elfe fill1plici
ter coner ri J, ergo (j de emus proferr e, v t rc(picil1lm, dcbe
Illus .tlcere fa ie ns Sc p tiens' encre & outcri:! e(fe
(jOli"a.
'-pecie vero & orlm Ife comrari:l,, . am fic verbl & rcli e
albus Ccrmone lI'Uot fubcont rarlJ·
--
î '::;-.
:;:çr,....
"r.·.,
r..-
,
1
Vila',:
,. CIU
l'
CO.II
Secundo arguir ad idem. fi aétio & pas(jo dl inter aliqua
ca parte qua (jmilia , tune vbi maxima erit (jmilituclo , maxima crir aélio & p3sfio. Secl fumma fimilitudo dl ciu[clem
ad fe. Igitur maxime idem :Iger in [eip[um.fed deus, & ca:..
tera' Cubllantia: fllnt maxime !ibiipfis ea:dem. 19itur maxi l
me agences in fe. Et fic nihil prorfus c:ritincorruptibile, nihilqlTC immobile. qU:lndoquidc:m deus Be ca:tera: [ubilanti~
abClraéla: agunc in (c. Sunt qui dicllnt rationem hanc frruolam dfe, argumento quod eiuCdc:m ad Ce non cfi Cumm a
& maxima Cimilirudo. ~andoquidem !imilitudo fit rel atio , qua: rcquirit differentiam relatiuorum • Sed mihi non
placet. Nam Ci idem in fe ,ion ageret . hoc cil, quia ad a..
8ionem & pas(jollCm aliqua rcqulreretur diueditas , Ccd
diuer(jtas cCl disCimilitudo :lpud olllnes. J gitur agens ag crer r~tione dis(jmilitlldinis. Be Cic habc:tur , quo petclla mus ,
Q;!;r dicir , patent.
. ~ O.
Secundo argumentatur 3d idem qu'ICi a primo ad vltl- l\~C
ntUI1I , hoc p.. éto , !i :lllquid poten pati a !imili
[dlieet q~O
en ipfi Cimi/c,idem a [eipfo pati poterir,quoniam idem (ibup
fi cfi m:lxime fimile. Si idem a (eipfo p:lti poreil, erg o.Oml
ne cIlS mundi a fcip(o pari poed} , non el'\ÏllI maior r~.elo dt
de, vllo,qu~m de altero,cullI non magis vnul11 !ie riblJp~,(imile quàl1l quodeunt}l fibiip(j. Vltra,S i vnumqu odql:l (c~P(0 pui porefi , omne cm nllllldi erit corrupdbllc. n JITI CClp~
fum idem 1110uebit fa8iue atque corruptiue omlle , Cacc~
tnim C{hnnt!ire-alt~ratiuc, & (jc in mundo nihil cric {j11l~ll p ubitlt
citer immob ile, lllhilCJl (jlllpllciter incorruptlbil e. DlIbl~
tat Philoponu quia non viuerur fequi , ri (jmile p:ltitur a,limlll,idcllI puerccur;J fcipfo . quoni:ull idelll non cCl CiI11!1c, 1 dO
Vt i" cOl11mcnrar~s en tJélUlll • Refl'0l}d t q' confeqllcn- SO 0
tia tenet, Vt cam Arifior ,intelligir. v; .q, fi (illlile pateretur ~
fimlli,q1l3tcnus rimile,wnc idem pucretu r a [eipCo, qtlonl,l
Olnne ulUcrCutn en aliquo lliodo di (jlllile, V crulll in CO IfI mcmanjs diximu abunde . Animolducnc ( vt PhilopoOLIS
lOulIit)
�LIBER PRIMVS
52
A inouit) ,l'ad diccntes Cimile pati , a Î1mili qoaeenus eG fimilc. cunC}; aut contraria{ulIl,aut cOlltrarietatem babcnt,ntceffi cJt fi
.Icquitur nlhll in n~cura dfe l'mirus immobile hoc paéto,fi Ciagws U pa tiens genere quidelll fimilia e!fi at']; eadem ,jpecie
llIlle p~titur a Îlmili,quacenus fimile,idem pacereeur ~ fcip[o,
vc.~cduétum dl.Jdem patieur a feipfo. c:rgo omne eos mundi uero diflimilia u con/ra ria. Naturn en enim corpus a corpo-=
patlrur a fcipfo,cenct argumentum, quia non magis videtur re)bumor ab Immore,color a colore patio u omnino unigelll'U
rarro III vno Çiin alio,cum in qllaclInq, enee mundl lit idemi- ab U1tigenio. Huius autern caufa eft fP cOlltraria ù, eodem gene
tas 8{ !irnilicudo ad feip(um, qUf cG p~li'ionis ratio.Omne ens re cunéta[ullt.Agunt uero cr patiuntur contraria.
ttlundi patieur a feipfo.ergo omne ellS mundi cG lI1obile,qua
Tertio oGendi't aétionem IX pafCionemfieri ntionc fimili- C6,14"
tudinis
diOimilis,allt di((jlllilicfldinis Cimilis ,hoc cG q, "gens
{lo~cle s probauit nihll in mundo clfe penitus immobile,& nô
& p3tiens dcbent e(fe fimilia diûÎmilia, aut diffimilia,.lil1lilia.
Illhll dfc corrupcibilc.~a: expoÎlcio pulchra cG,potiffimum
Ad cuius deduélioncm petit vnum vidclicec , q, agc:ns & pa' ,um Arinoceles loquatur dlCinnétiue, ' mnuel1s dara hae pofitiens funt genere conueniemia,fpecrie difcreparia. Syllogizac
tlone alceum pareem f,ilieer fequi nihil elfe penirus immobi
fic contraria funt generc eonucniemia' [pedr differcnria.agll
IC,quod cG comra ea,qu~ in phylicis diéta Cune. Siquis ramen
& patiellS (une contraria,igirur gcncre conuenientia , & fpe~40. Vulr,poe eonfequenna deducere ,p vtraq, parce, vr vifum cG.
cie differentia.Primo accepit minori~ vim.d. ~oniam non
,Et omnifarjam alterum, u.nulwtenus idem,fimiliter, neC{; quodlibct nacum eG paci.fubaudi a quolibet,.& agcre in quod
B elllm patietur albedo alillca,.aIU linca ab albedine,prteterqu tt libet ,ced qua:cunq; àut contraria fnnt,aut conrul!iccac,em ba
/ècundum accidws.puta {l accidat albam uelnigram e!Je linea. bene.hzc cG minor.lnfcrtcondl1fionem qua' crac petltIOl.d.
No" etzim extrudUllt feipfa a natura , qUttcu']; ne']; contraria, Ncce!fe en agens,& paciens,gcnere qtJidem (imiHa e~e acqu~ F
eadem.Cpecie vero diCiimilia 8< concraria • Probat ullno,rel~
~1~,c8 /le<]; ex contrarijs [Ullt.
per induélionem.d. Nacû eG c:nim corpus a corpore , v, IgOl~
~~.'.
Et ornnùw alterum (J' nuUatenus idem,flmiliter. Non.n. ab aqua ,humor ab humore, vt cholera a ftcgmate,colo r il co
l'atitur albrdo a litzea :ut litlea ab albedine,nifl ftcundum ac:: lore, vt album a nigro pari.Et vniuer[alicer ac omnino vnige
ci~ells. utpote accid:ret .tlbam uel Iligram lineam. NOll nium ab vnigenio. Tunc repetir tocum fyllogifmum.d.Cauautc:m eG cp contraria in eodem genere eonéta funt.Hfc eCt
e1llrn extral1Untur inuicemnatura, qUttCUIHJ; necp contraria, fa
maior.l\gunt vero IX patiuntur contraria.Hzc cG minor.Igi
, Co,zio, Ileq; ex cOlltrarijs [unt.
tur.fubaudi agens & pa tiens cio[dem generis [ulIC.Hfc cG pc
Secundo oGendic q. diflimilicudo non lic caura aétionis ~ titio,qua' dixtc corpus a cor porc pari,Ô( colorem a corore,&
paffionis,hoc dl Cl' dll!imiha ea parte qua diŒmilia no agunt, humorcm ab humore) exempla [unt .,non aucc:m vera, nifi
nec pauulltur.Et raeio fic componit,fl di(Cimile qllacenu5 dH fi pro quanto in cis [Ullt vircutes primarum qualitatum, vt exmile agit aut patieur a difrlmili ,cunc quodlibec dlCiimiie p~ee poficor nouus ait.
Huc v[quc (ecundum Philoponum prohzmia!iccr loeutus R BC O"
<: retur a quollbec dj(!imili. ConfequellS denruic per exempluOl'
eG,quoniam
veterum rationc~ exp~C~ic,~unc veroC vt in~~)
lit per rationem.Per exemplulll quidem.d.Non elllm pacieur
albedo a hnea,aut ~in~" ab albedllle , n:Ci fecundum accidens. accedit ad narraeionem propnz opmloOls • Nos vero crcdlvepote fi acciderer albam vcl nÎgram e(fe lineam.Per r6nem mus Cl' narracio ponitur ibi { Vidcntur aurem hoc modo di
Vero.d.Non enim extrahulltur '1lluicem nacura, qUa'cunque ccnc~s } vt fuperius notauimus,hie aucem replicationcm faneqs eontruiil,neq, ex con\ranis funt.Ec fic oponce e(fe co- . cit ,nam cum po fui (fet n~rraeionem brcuibus , hic ampliat rc
rruia qua: fe Qcrahunt & agunt ,aue ex conrrariis . Nô igirur plicando amba5 concluCiones Cimol , cG autem conclulio qua
'luodlibet ex quolibee fit.Et fic pac'el'confcquencis impoHibili replicat hzc,faciens & ipariens quodam modo quiden! fimi, G
tas.At conlèqucntia fic poeeG d,duèi. fi caula aéti6is & paffio, lia func,quodam modo vero diffimili .. , [yllogifmus vero dl.
nis dl dlrrutl1\JtUdo, vbi reftrultur dllCmlihcudo, in illis omni Contruia quodal1\ modo quidcm lunt eadem, quodam 010'
bus [eruuur aalO & pàŒo, & lie quodlibc:c dilfilllile fic a quo do vero dillcr[a,nam gencre cadem (pc cie diuerla [une" quz
f~cillnc,& parillncur ,lunt contraria, ergo qua' fadune & pa-'CO,o libecCurn
dlffimili.
probauit limile non pati a linlili ,quarenus limi\e ,nüe UlIntur ,(unt quodammodo eadem. quodam modo diucrCa.
probat Cl' diuerlum nô parieur. dmerto, quarcnus dluer1um. ~àd fadem & paciens fine Cimilia, exemplis pro bat dicens
Sc dicit.bc omnifanam aleerum, & nullacenus Idem fiml\ic(r, nacum cnim efi corpus quidem a corpore non limpliciecr fed
fubaudi non patirur 3 diucrfo,quatcllus diucrfulll cn.& dixlt qualific3cum,[apor auccm a faporc,color vero il colore pati
omnifari~m alcerum,& nullaet:nus ldem'c.gcncre , & fpccie. quoniam cOl1ueniunt in fubieéto.Tunc affignu cauCam,& r;
~odprobae,quoniam nccv paticcur albedo a linea,aut con- 'unm Cyllogifmum,quz patent.EU enim forma cextus quèd
tra linta ab albedllle,nifl (eculldum accidens) daco.!: Cl' ImC3 ~nmo emhymemaClcc ~onC\u{jol1(m infcrc'cecüda Ibi {Hu H
l) fie nlsra)nam rUile album pacereeur a lmea non qUO efi linn, JUS autem cauCa} r(dum enchylllCllU ad fyllogifmum.
,(7';
Ant C.14 l
rcd quo cG I1Igra,q> autem albedo non paciacur a hnca per fe,
Q.Mapropter mcc"c est,a/iquo 'lU idem modo eadem tfTe (J'
prob ac quoll14l1111llea & albedo non {de mucuo ("trudunt
ab eodclI1lubieéto narura,cUIII llCC}3!i1 t concuria,necv me- {dcÎéS U patiés J ah quo aut'ma a!tcra, (J' difllfia abillulCé.
di~,qu ;t funt ex contrariis,nam( vr Plliloponus in quit ) albeQEJrt aliquo,quidé modo tffc taclem agés cr paties Ilectffi ~~I~':1JI~6.
do txcrudlc nlgredlOem a lllle~,6( nonlineaOl,immo III cadé efi. Modo lIero al,o altera atq; illuicem diflùlIIlia.
tlileura,in qua crar nigrcdo,iplo1 reclpltur. Sumpfir autcm( ve
Ex hae petirione inferr propoficum .d. ~are aliquo qllidê C6 f4 1 •
Philoponus inqlllc )11I~cal1l pro CuperfiCle, nam lÏ1bieétum al- modo c(fe cadcm agens & palicns mceffe dl. modo vero alio
1 ~,Cl
bcdl rus ,& nigrcdlOl luperhcles cG.
alter~ atqJ ~nu!cem. ~iffimi\i~ . Et Cie aétlo.8< pafCio fiunt r.nibe
te mhil erit immobile,& runc iuxta halle cxpoCicionem,Ari_
rffi
fi
,
,
~
n
.
Sed'luol/lam nOIJ quodcUlJcp natt4m fJ' pat, (J' [acere ,fod
9,UItCUI1C1; aut contrarlà [unt,aut contrarlctdtem habellt, lIeeef
Je dl f:7 patlcns U faciens gellcre qudcm flnllic tffi (J'idem,
JPccie autcm dl{~j/llilc (J' contrarium. Ilatum /!/lim cft corpus
<juidtllJ a wrpore) 'dpor dlltcm aJaporc • color ucro a colore
biti:~ 't co, Patl)ulliuerfalltcr
'
,.
auum,ho/IJogweum
db bomogeneo. H14i1IS
~tlll. 414tem cauf4 efl,Cj, cOlltrana ù, eodcm gwere {tlIIt omllia. Fa"
Cltmt autcm 0' patiulltur cOlltr.lrid abllluiccm.
Sedquonlarn no quodllbct Ihttum dt p.ai cr dgm.[cd q""
fimlhcudullS dlffimlh ,ve! dlCCimilitudiOls fimills vr acccpir.
RB C
Hic fecundum Philoponum Cyllogifini concluCio concludi
tur ,(ecundum me vero replicamur am bz conclu(iolles rub
forma vnila ,& ab vno fyllogifmo. Ad rem ullIen non refcrr , quonlaOl quod hic infere proxinll fyllogifmi conclufio cCl toca •
r.
dutem Jacieus
cr pJtims gClltrt quit. {cm fd clun Ant C. 14 1
[Ullt ct ffmilia ,fPccic ucro diJ~III/1lia, l..tli" autem cOlltraria (llIlt
manifcfttml cft ql/od faûillJ cr p;fii/ld fiblinu icczl( {lmt 'OIl~ .
trotriil 0' medl,'.
Suc((.de g il~ .& cor.
G ii 11
~otllam
'"' Il
•
�DE GEN ERA .
1
~ia utro e:f patiens e:f agens geller~ eadcm fimt,e:f ~mi
Dllucida. (id. Spccie uero dij?imilia,tctlia autem [Ullt contraria, manifo"'cr duruc
..
fium fi, auétiua e:f pa)?iua ImlÎcemjimt,co/ltrarla, e:f me d'la.
Ex data concillfione dat :lliam, qu~ ex diais fic deducitl1r.
di(flmilia fpecie. & genere fimil~a, Ciune e~nt~.m'a a.u~ I~e.d'la,
agens & patiens fune gencrc ~llIlha , fpeCl~ d,fferent~a. Ig1t~r
agcns & paticns Cunt eonrran a ~ue & med,a.<l!!~d,~,e, pate~.
Dubiwlo Sed amblges,qtfia vi~cellr Anaotelcm. vCi.lm e(fe JO hocc~r
pu\chra
culo.Nam probauit pumo agens & panc.ns c(fe ge~erc Cin1Jl
lia & fpccie diffimilia, propter e{fe contr:lna, & medla.At nue
contra proptcr elfe genere fimilia fpecie 'dj(ftmilia (lroba~~a
e(fe contraria & media. Et Cie cil VfllS [yllogiaie~ co,~u.erfio,s.
~olulio
vt dixie primo polleriorum.& [ccudo prior~m •. DICI poteO:
circulum non clfe nifi in cadem [pccie lyllog,Cnu , ve quando
•
K ambo (unt dcmol;aratiui, vc dicieThemiO:ius:M~d~ ~l~m pro
r~
~ ,r -f ~"". d. .C'~ bauitag cns & pac;ens clfc gcncrc {imilia fpcClc dlffimJ\la, de. C
rr.
~ 77> =rJH'W:; monara rione vfus fuit. At contra d
IllIcr~ propter .ca e c:
~ r~.<;.-,' genere fimilia fpecic diffimilia,q, {inrmu
contraria & .medtaJ yl.
'11'
t t m proce({it.non aueC111 ucmonGratlllC. Propre
1OglllICc
an u
r: ffi .
E fi
rca Chtim fllbiungic racioncs ad hoc lU
C1CJl[es. t te non co*
mlfir circulul11 qn<e elicie,patellt.
Il BC~.
~um oGcndle facicllS & paeiells eo.:e gcnc:rc fi.milia, rpcci~
ero diŒmllia quia [li nt contrarIa, nu~ COlluerm fyllogtflllll
(ve Philoponu~ inquir)& n,o.s in cOl1lm~nrariis hO~.p3ao,gc
nerc fimili .. & fpecie diffimlha rime. FaCH:ns & parll!s funt gc
ncre li mi lia 'Cpecie autcm dift'imilia . ago facicns & p:ltiens
funr contra~ia. verum primus (y/logifillUSfuit a cauCa ad effe
aum,qu oniam e{fe contraria cauCa cG vt aliqlla fine fpecic diC
fimilia,gcllcre Cimilia.fccunclus vero ca ab effe.a u:ld ca~fal1~,
,fade o'IlItem hanc conucrfione111 , vt dcducat Ipfius faclenCls
dt/initioncllI.
COw.14l
r:"2;- .
Ant.c.1 44
DI~ucida.
te c.durclr
Eteniilt Illliuer{alitcr gwcratio U cOrYIlpti.o ~111)~s.
Etwim lmiuerfalitcr cOrrJ,ptio U generat~o mlJlS [unt ..
ET
COR RVP .
N
e{fe eo.ntraria,nunc ex hoc tanquam ex (u ppoCiro probat Cl'
facicns en aO'imilans omnino fibiipfi id, qllod patitur , & fic
quaCi hi c ponirur {ecunda coc\ufio , ca autem (yllogilin ns fJ~:
~od gcneraw r atCV fimplieircr rranfmuratur , in contrarr
u
ipfius mutatu r.Comr arium aucem ci, quod mu tatur 3t~ ?cncratUr, cO faciens.igirur quod generarur,&quod fimphc't~r
paritur ,in faciens mue:ltur. Faciens igicur fadt id quocl patl e,
fibiipfi fimile.Primo ponit conc\ufionem( & inqllit )Et ideo r~
eionabile iam ignem ca\cfaec:re, 5< frigidCi infrigidare, & VOl
uerCalircr faciens aŒmilare fibiipfi pat,cns,ha:c dl conc1ufi~,
in qua etiam pofuit exml plum, vr intcl\igercrur. Tunc a(CIpit minore m( & inquit )Faciens.n. & patiens contraria funt,
hoc eG,faclclls e11 cOlltrarium ci quod paritur , :ltC13 gCllcr~f,
Tune dar maiorem & gencratio , hôe cil quod gCllcraruf , Be
quod patitnr ml1tarur in contrarium. Dar conclu(ioncm.q,u3
propter nece{fe cft patic!1S in fa.dens tranfmm3.ri . Sic ~J1In1 0
quod gener:lrur ,erir in eontranlllll . vnde vis (yllogiÛ1I1 h~C
ca in contrarium mutatu r quod generatur & patirur . fac"s
ca 'concrarillm ci,ql1od generatur, & paritur. crgo in faCÎcns
Illllt3t'l1r quod generatur & paritur, 8( fic facicns erit ,quod ~f
Cimilat Cibiipfi qllod parieur & gClleratur, qu:r er:le conclufio.
Ex his paret dcfinitio fadentis,efl-cllim.faciës h:!,ClllOd 6biipfi
~t-i~t+J.)ilrt.
. ~
Et{ecul/dum ratiollCl1l autcm,/lolJ eadem dlCc:tCS, amboI fit
men rft tangere lIaWram. nicimus cnim pati qua'Ido']; quicle,.'~
[ubicétum.ucr i gr.ttia,{anari ']omil/cm U calefieri t?' Ù~fr/~
gidari e:f alia eodcm modo, qualldoq; autem cdlrjicrl qUldetl~
frigidum,fdl/ari,alltem laborarls. ambo autcm jimt uera. Eod~
modo f7 de facicllu. CJllitltdoq; enhn "ominem calefacerc illqul
11Ius,qual/doq; al/tem calidum. cft enim ut ma/cria patiawr.
ef!: autcm lit cOlltrarium.
ItdC}; e:f {eculldum fermonem Iton eadcm dicclltes, oportet
ambos fimiliter eal/dcm,tallge:e llaturdl1t. 'lpicimus enim pati
il/terdmn quidem [ubieétwn,u!farlari bominem. Et calefieri6'
frigcficri, U ctetcra eodem modo. intcrdum uero cale{ieri qui~
dem frigidum.[rigcfieri calidum,~u~ ambo [UIJt IIC'r:d. Eodmz
autellX modo e:f ill agente!!nterdum qI/idem cl/im hominem di,.
cimus calefacere,interdum ueto calidum. 'Nam ut materia qui
dem cft patio Vt uera cOlltrarÎl,m,e~ dgere.
D
It
~nl'
D"
I~:
:Ii
el
COllcrfioncm diéhmli c fyllogizat.gencratJ~ 8( corruptJ~
Cunt in conrrariis St mcdiis.agens gen,crar, patlcllS c.orrllmpl
p
wr.igito r agcns & paeicns in cOlltrarl)s fune & medqs De ra
L cio ne aceeplt maiorcm ranrllOl.& [ermo ~:ltet.
._
R li C 0
Dieir Philoponus q, in plus e~ gcncrart ~ c~rrump~ qua
agcrc & patÎ,C)uoniam gCllerar~ & cor~ulllpl eO: I.n fubfiarqs,
& accldcmibm & faccre & patt folum JJ1 alterabl hbus . [cleo
probat faciens Ac pariens e{fc .conrrari;t " pcr I~oc cp gC~ler~:i
()'
His determill3ris ad fermonts an~iquorum vc:rificiidos co
& corrumpi funt ex cOlltrar1']s ve1 medus, v r ln cOl1lm,~arus
pater . ergo [ccllllclum Philoponllm ha:c ca [ecuncla ratIo cp uerrieur.Ec primo accipit cp antiqui Cermont differunt , p.~o
quanto aliqui dixcrullt vnum contrarillm alii aliud. (oucmLlt
faeiens & patiells fine contraria.
..
.
ARt c.14 f
Idee e:f ratiollabile iam igncm calc{dcere, e:f {r/gldum 111= autc:m vc\ co'guntu r conucnire in re,quia ambo ~angu?t hoc
commune natllram licct alio modo.n a alii formam , all1 m3frigidarc, U' uniuer(aliter {aciens ctflimildre fibi~'p~ paties. teriam in(pexe
runr(inquit) tr;Hl; & fccundum fcrmonem n6
{aciel/s el/im 0' pa tiens contraria (U Il t, U genCr.ltlo m contra. eadcm,immo diucrfa dieentes fubaudi
in codiee gr~eo, opor
rium. QEapropter Ileceflè ef!: patiells ù, facicns tranfmutari. tct ambos fimiliter rangere naturam.fuballdi in gr~co eanclé,
~m~~~~~~m~~~. falrcm feeundllm gcnus.Ad hui liS eonlleniemia: clcc\aratione
Dilucida.
IdeM; rationabile cft, ictm,ignctn ','p[um ca.~efacere)a.tq;{rl= pra:mittit diainai oncm & cau [am dillinélionis.d. Dicimus
cnim pati interdum quidem Cubieélum :vt fanari homine m,
cc .c.eiu[di
J;
.r; 1
.fi ,R
gus frigefac
crc, e:f unzuerja
Uer aétlU~1It fib "PH
aj>/Itll1ar.e~a. & caleficri & frigeficri,& ea:tera eodcm modo. Interclum ca a.M tiens. Nam agens e:f patiClts COIJtrdrla {unt. 0' gCllcratlo l~ lcfieri quidem frigidum,frigefieri ca\idum,qll~
ambo funt VC
contrarium rft. quare I/cceffi patiens ill agells tranfmutarl. ra'ratione diucrfa, vt dicet.Eodem autcm modo & in agente.
Intcrdul1l quidcm cnim hominem clicimus calefac er,. [nter
Nam fic erit ill cOlltrarium generatio.
dum
vcro calidum. Cau [am huillS diainaionis affert.d. Nalll
COm,14 r.
Haaenu s '1' aétio & pamo non ratione fimilitlldinis Cint~
non cp ratione dillimihrudinis. fecl ratio ne fimilieudini~ diffi- vt mate ria quidcm en pari, Cubaadi primo & per fc • vr vero
" milis cffe dc:c\arauit nunc <p aaio ipfa priricipaliter ratione fi- con~rarium, {ubaudi in gr~co codiee cO: agere primo St per
miliruclinis fiat,& pamo rationc di(fimilirudinis. declarat cx fe, Et fic m'!tcri:r pcr [c en pati,cuiuOibct vr mareri a partici) diais.d. [cleo1; rationabile c.fi iam ignem ipfum calcfacere! p"t.Com rarii & forma: agere,& cuiuOibet vr forma & cooat'F frigus frigeface~c,& v~lJUcrfali.t~r aaiUlll1l fi?iipfi aHinll trarietatt; participae.Ha:c cil difiinétio,& ca dillinaionis.
RgCO
Nunc vllit verificare opiniones vcterum eonferendo illas
lare patiens,& fic aéllo .r~noe fic fimlhtudinis. Q!!od vero. paC
fio ratione di!1ïmilitudlllls.dec\arar.d. Nam agens & patICns pOfitiones ad cius opinion em, & Cumit cp ca qu~ fadunt 8C
contraria Cunt.Et gencracio in cOlltraritll1l dt , veluei in id in pariuntllr ,aliqu ando quidem a Cubieao, aliquando a paffiollc
quod conuert ltur.qua re oc.ce{fe ca patic.ns ~n. agcns ~ranfm~ denotni nantur, & procc~ir Cie,quia primo propon it quom Otari.Nam Cie erit in contr3n um generatlo.lgltur pat/tur vnu do poCiriones veter~11l dlff~rllnt. (ccundo accipit fuppo(itionem.ter tio infcrt dtfferentlam eorum, de primo inquit, 8(. Cc
ql10dqJ prinCÎpalirer propter cliffimilitlldi.nem:
.
cundum
rationem autem fUnt non cadem dicemc5.neccff'e ra
R8CO '
SecundumPhiloponum CUID probaultfaClcns & p~tlens
men dl cos tangcrc naturam,f.candcm crgo differunr ratiO~
l:ofu'44 '
t
en
Ilc,8c
�LIBER PRIMVS
A l1e,& conucniullt Cubicao Be natura pofitiones vereru, T unc
;ëcipir Cuppofitiol1em,qua exemphs ofi':dit,Be dicir.Dicimus
CI1I11I parj qu~doq) quiJcm Cuble'lum, v.g,Canari hominem,
& caldlcri & II1fngidari,& alia vt lapidcm & lignum codem
modo pari, qUJl1doC}3 aurcm dlClmus calcficri quidem frigidUIll, Canari <Iut III a-grorum , q~lz den minarioncs, ambz
fum vera:.codclll modo & de: taclcflte , qllJndoql cmm honlinelll c~lcfaccrc CUn'l tallgit alrerull1 hominem, quando
que dicimus calcfacerc fngldum , quolliam aurelll calidum
t~n\ materia q; (omranum potefi dCllominatur pati , veluti
ram marc ri" ~ (ollrrariutn oreO denominari facic:ns.Efi cr
go fllppor.rio,qu~ faciullt,& parlUllrLH' aliqil ~ Illareriavel fu
bleao dCllomlllantur ,qriC)3 ~ palnolle.Hzc dc.ClIppolitione.
Ad Illl/d igitl/r rrjpiclClltrs,ld(m cport~re lU/ben: eXIJlima.
uer/mt {acims U patiel/s.ad alt rl/m alltem cOl/trarium.
. RtJPicientcs qI/idem igit~r it~ lillld, cportcre agcl/s r::J' pa
tlCIlJ /;abcre fi ut idL'l1l afJèHcral/CTllllt.ll/ altera l4~ro.col/tra.
fJ
Be nigrum non funt apta Cefe extendCfe ab codcm fu~ieéto, E
cur dicuntur conrraria,dicendum( ve Phlloponus Innutc ) l}'
dieuntur contraria circa vifull1,qUla album difgregae, IlIS il
autcm congrcgar .Dulce & amarum ci~ca gufiü e~d~m modo l1:uc & graue circa e:taum fimill raClonc. Vcl dlc(dum Cl'
ap~a Cunt fde expc1lere ab codcm Cubi~a? cO~lln~uni Illed~â
tC corruprione 3rqJ gencrationc proxlOlI fublCéll , & hoc: cc
innuit Philoponus.
.
Eodcm modo fufciprcnduttl tft de ip[o [aetre (7 pati,q(/o
de ipfo moue ri r::J' 1Il0Ulrc. Dupliciter ellim dicitllr U 1110
tIe/ls.it~ qllO etCllim eft pn,lIcipiultl /IIotus, I/l({ctur I}pc n~ouc=
re (prlllcipium cl/on,prllll<t cauf..mml ca) rurfl4s,llltlmmn
ad id quod mouetl~r U g~ner .lti~,i.cm. sÙUlli~~r a/4tcm de fa=ciente.ctfl/im mcdicmn jal/an: dWIIIIIS. r::J' !/Ilium.
Eodem dutrln modo de a{fiont .pd]lioneq; ipf.,J agtl/du'" DiJucidJ.
cn,quo 'lI/idem r::J' de motl' & motiollt. N,ml ~ m~l~cns ip= It" ,ciufdl
{lim dllpliclter diciwr.l/l '1140 cnim ea II/otus prl1l~lplum,l,oc
mouere uidctllr(prirlclpium rnim rj1 cdllforum prllnuIII)RuT F
{us U proximul/l moblli u gellet.aiolli. Simi tt.ter 4lltetl' de
.lgmte.Dicimlu enim C7l11cdicumfallarc,r::J' UlIlum.
(7
. Vnde diCfenfus inter ho emerfit,apponir,uolens ilIos dixllfe limile pari a filllili,refpicienres mJrcriam rantum , quz.
Vna cO & eadem ln ~gellrc & paticntc . 11105 vcro dislilllllc:i
dlffimili rc:fpici('lltcs (olltr;1rlllm fiue: formam . COIlUCnlUl1t
t~m(1l quia prlmi tangcntes rnarcri~m,& allj form~m, amVolens Arifio.dec1arare o(dincm in a~ellribtls,
accipit dl Co iil1 4S
b~ t:lngullt ntione qll.ld~111 generali lIa[\lrOl~ll , cnm na_nHa
.,
~Icarllr d Illateria & forma. ([Clllq; eonuCllllmc,qUla Col (ub fiinélionem agcntiulll. & vulc <p vei moucm cfi duplcx,priIca~ fiue marcrif,Çj forl\lf liue conrrJrio comp~m agcre ~ anllm quidel1l. vnde efi omllis motus principium , prillcipiii
patl. V erum ignol'Jntes ditfcremiam intcr ~cr c, & pcr :leU dico qllod cil cauCa c:tUbrllll1. efi & mouens proxlOlum ip(i
d.e'1S,in hos errores dcuencre.qllJlis polrit e[fe anriquorû ve mot~,& ipli gCl1crarionl, lie agcns duplex cfr.primulll. & rP
xill1um.primulll quidcm in curationc Ipfa medicu efi. vlldç
rlfiCatio,nullc pater.
r-Nunc vcnficar polieiol1es conferendo iIlas ad cius opinioné curationi motus principilll1l.Proximulll vcro vinü cfi maximcln cura cafus virtutis,quam fyncopim VOCant. AIltl1a~l qUI rcfpcxc:rum in fubicélllm paffiollum,dixerunt limi
le a filllili pati,quolliam funt ciufdcl11 fubicai ae materi:r q maducrtc cp v rba illa de 1110tu .& mOtlOlle gr;rcc (unt cil1ci
f~(il1nt,& qU.f,parillntur. ü.!!i vero refpexerunt ad pamol~cs fihe & cinin hoc ft de tlIoucr i mOlierc, qlJ~ cum brilla
dlx~runt pau a cOl1[rario. S d qua:re) primo,cnm dicirur q non finr,tranfiuli pro mou cri III tu, pro mouere 1l10tlolle~
~aclullt & patiulltur , flint ciufdel1l matcria: , de qua Ihateria 1[1: q; verbllm illud proxilllul1l gr\; efl ~fchatoll,latl~lC, vlt~
( Il1tc lligit ur .Rcfpondet Philopol1l1S 'l> non efi intelligendum mum,quo in Ccn(u non clTet ita c\arullI,ldco tranCluh proxi G
\
d~ mater.ia pr~x~ma, l ed de Il'OIteria communi, cauta efi quo lUum.rcliqua parent per CcipCa.
Cum dixiCfct,quz tint qu:r faciunt,& qUIIe patiÔtur ,quo.d REl CO.
llIam 'llbl & Il!gn non efi e:ldem proxima matcria,qllonialll
corpus alla 11lIClura efl album,& alia Iligrum. Scd tUile dubi quodammodo quidcm limilia , quodammodo vero dllfimltOIt Philopol1us,quoniam fi intelligirur de communi matcria li~.Q.!!a:rit nume vr Phllopol1us in quit ) quonammodo Cc ha
quare non onme paeirur ab omm, & eur lion omne fade in bu ne hze adinUlCCI11 qua: f.:aciunr nUllquaOl, & qUI; patiullomne. quoniam vna eommuni omnium marcria dl prima tur ,nUI1I OI1lIlC quod t;'cir, etiam contra paeiatur,.:an nOIl ~
Et fic (ecundullI Philoponum qu~nio cn, vtl'um omne fa
uidc\(cer.RcCpond e Cl> non (uFficir ad hoc q, aliqUf facianr&
patiantur Cl> fic corum vna cOl11l1\lIllis matcria,têd Cl> fint co riells,in fOlcicndo rcparlacur,& o 111 ne quod patieur ,in patié- Ocre par.
trarta.vndc a.:i hoc Cl> ~Iiqua fint f~éliua & paroua, requiritur do rcagat ,aut eontrafaciat,q1l3m ql1Znioncm perrraél,ir lu licllc.
vt fine contraria & ciu(dcm n1ucriz. Scd adhuc quzres , fi niorcs calclliatorcs,pro folunone igieur quzflionis Arifiotc.
omnia f.lama & pa(fllla (unt CÎurdem maeeri~ contraria, vrlf przmittit quomodo fe habcant qu~ moucnt,lX qn~ mouen
omnia comraria ciurdcm matcri<r fim inuicem faélina , & tur ,110101 quemadmodum hzc Cc habcnt,necc(fc cft codé mo
paCflua. Rcfpondee Philoponus 'l> non.nam album & nigru do le lubere,qll<r facÎunt , & patiuntur • Affcct autcm h~ius
funt lonrrana eiufdem materia: ,quz non funt inuiccm faai rei cau (am Philoponus,qllolllam in plus dl mouere gfacerc
\la & paffiua. Amplim, graue & Ituc Cu nt contraria ciufdcm & in plJ.ls moucri § pati, vr Cllperllls probatum cfi.Modo dicommunis materia!,quf nOI1 funt inuicem faaiua & paCfiua. étum dl in pra:dic3mcntis,quàd qutcüq; de pra:dicato dicun
Album enim fit l11urara llIiCli tempcraeura,& non expulfio- tur ,ca 8< de fllbieéto hinc diccnrur, quare qua:cüC}3 inCunr ci,
ne nigri.Similiecr nigrum fit mutata corporis tcmperatura, quod mouet Be ei,quod mOllctur, illcruot cdam facienribu,
non aurem cxpuHionc albi. Sed quzres, vtrum omnia paCfi Be paticnribus.eft aurcm corum , quZ mOl1l:ne , hoc quidem
Ua & faaiua fint (ontr~ria? Rfidct Philoponus <l' non na fri primo mouenS , illud vero pofiremo ac proximo mouens.
gidü & mo1Je fUI1C-aai li a & paffiua, quz non funt co~eraria Sed quod efl primo mouclls,llihil prohibet , vt in mouendo li
~ mulea alia talia.ergo ad hoc vt faéliua & paCfiua (int côtra fit illlmobilc.Q,!!,od vero efi pofircmo ac proxime mouens,
ria ,ret:juiritur cp proximc & per fcinuicem fiot aéliua & par, in moucndo mODetur.ergo in facÎclltibus quod primo facie
fi~a,& lie requiruntur duo Cl' fint cotraria eiuCdem commu- nihil prohibet, vt faciat,& nihil contrapatiatur.qèt vero..pnl$ I1liltcriz,& q, proxime fint f .. aiua & p:tffiua.~:rrit rur ximc fadt, in faciendo contra pati neccCfc cft. Q,!!,od vero
f ~s Philoponus, vtrutn omnia côtraria faaiua & palTIua pro ad verba attinet,diCit {Et rurCus vltimum ad id quod moue
Xlme mutent ur adinuicem. Refpôdet omnia contraria faéli tur,& ad generationem} q.d.dico vltimum eoru~l qnl; mo
Ua & paffiua proximc mutari adinuiccm non fecundum nu_ uene,aut eorum qu~ faciunt,non refpeélu Cupreml mO,uennler~n~,fed bene fccundum fpeciem,calidum cnim ignis exi tis fcd ad id quod ffiouetur aut ad id quod gencratur. Ira vt
"
"
.
.
Genels 111 concauo lun:r,& frigidum terra! cxHlentis in cen- iIlue! {it vltimum quod cft proximum atque p.ropmqllum CI,
tro funt contraria f:taiua 8( paroua proximc, qUf nunquam quod moueeur ,aut ci quod gencratur .. Vc:lutt a:gro~o pharpoCfunr mutari adinuiccm,cum nunqnam mOIne & (cro fine maCOIl,aut cibarium, hoc ellim proltl.mum e~ ad Id, quod
c~dem numero.Sccundlim tamen !ipecicm quzcûru contra. patieur.Et fecit hanc cxpofirioncl1l A.rl~.q~omam fi non da
f1apr . fi
...
ilb ~xmlc une ~aaiua & paffiua , poCfunt fccundum
fpecié retur nifi vnllm facicns,illud potefidlCI vlt/mun! , qUiltcnus
mUlcem muran. quod btis dl. Ad h<rc qua:rcs ,fi album
proximum ci,quod patitur.
,
en
,
�DE GENERA"ET CORR VP.
{
l'ritt/wn tgiwr mOIle1l!,lIiM proTJibet in mot,e quidem im
A!,t,C, 1 49 mobile elJe.itJ quibufiidlU autçm a t/ecefforillm. uUimllllz auo::
t ln fomper mouere,motum.lu{aéttol/c dutem primum quidé
impdj~lbile e.ft,ult4lllum dl/lem Ci iplUIn pat;ens eft.
Dilu t. co. , Primum '1ludftlZ igitur tllOUe/ls,llIhil prohibet in motu im
~urdclQ. ,uobile elfe. III '1uibu{dam autcm cft U t/fujJarium. nanl pro::
ximum ln moucl/do mOllfwr.,l1l 'lgente quog; primum quidé
impaj?/bile cft. PrOXllnum 4lero ipfilln dt Ci paflibilc.
dg".u.1 49
NUllc ordineOi co nclu die in agelHilHiS' lX vult elfe ita in
agelJ[ibus, vc mouèClbus. Nam ve primum' mouens in moué
do non mOllecur.Ec proximum mouens in mouendo mone
tur .Sic prlmum agens in agendo non patÏlur ,proxirnum ve
ro <lgendc paeieur. LUud vcrbum nam,gr~cc dl de, fed1er:iau
~. quia gr:rca Ccries Illua expofcie.lc.:'V vcrbii iIlud qllOC}J
fimllie~r g r:.rce dl dc/cu(us talllcn en Ille.
~ li CO"
Sccundum PhilopoJlul1J hic texcus c\lm priori continuu5
Icgi dcbet. Verulll cCi noca aduer(aciua,eexcu5 vero ille { In
fatbOlle aurcm} \ege nllus cn cullinoca illaeignis,ha:c cU co
K mcntarijs PhilopOlll,& qmdcll\ opcime.
~.ccu"q; ellllllllonh",bellt edlldem materiam,fdciUllt im
filonis 1l10CZ Colucionem,& \'ult breuiter,<l' qUfcliC}J faéliua N
nOI1 communlcam II1111aceria cum pa{fJUis ha:c in faciClldo RSeC
,
,
Brtlo11
non repaclUneur ,quI' vero communicant in matcria ha:c in de ,1 f
facicl1do rcpaeiulltur ,h:!c exemplis patent nam l1le'dicina- jjcllCo
lis faculras ab infcrno lion COlltrlpaeicur. Pharmacu1l1 vtrO
concrapatirur ,quoniam medicinalis fcientia in anima habcc
lù um elfe.Morbns vero in corpore,quod viuir.conrra facit
aurem in pharmacum,quoniam corpus ell communc Cubi'aum amborum . SCd dubitat Philoponus quia nQn vidceur
exemplulll de mouente ad propofirum qu~nia per illud ex,
plum n~n plus ~13bcel1r ,I~ili 'l> dacur quoddam mou(s,quod
I~ouee 11lI,~obl,le fimplaClrer _,at nOI1 d.ltur faciens quod faClac " ,ml'llClter Immoblle,Rctpondce,q> latis ea,q> licue da·'
eur ahquod mOllell5 quod in 1lI01iendo non 1lI0uceur ira de'
~ur a\i~ood faciens,quodin facl endo non patieur, na'm Heet
III faclendo mOuueur ,non tamen in faciendo parirur quoni am in plllS ellmouerl g pa ri.
'
~a..eclm'1; igitur fdétiuorum,lIon;'1 materia babe/lt for r: AllI ,II'
m.1m,IJ.cc qutdcm impd)?ibtliafimt. qu.ccUII2 ue al/tem;,~ mar: 0
t~rÙt)pdfiiz~a.
J
QE.ceUtlq; quidem igitur;" nlatcria non.l/abcllt formant, ~I~~.
Anl.C: Ir O•
' U(r b'' gratta
, med"/cllla. tpla
, ,r. cl/tm
'r.
pdfi/bllia cXI~hmtla.
, aciC/lS T'iCe qI/idem aéfiua {Ullt impdfiib ilia. Q!!.cul1q; u~ro ;', mate ,ru
(anitatem,lIlhil pdtltUr a j'allato. cibits autem focicns Ci ipfo ria.biCc p:tfilua [U/lt.
pdtitur.aut fIIim calrfit,aut lIIfrigiddtl,r , aut aliud quid pati
Nunc allam vi d cr ur afferre concJufio/lern, verum hl:c vnl Cc"lf' 1
tur [lmul facietls. En auttm med/Cllla quidcm ut principium, uerfahor cCl COI quam proxime adiecie.Nam vniuerlàllCer co
cludit cp qUfcun'13 IIll11aceria non habene formam. hao:c (unr
cibus autem ultimU/n c/l,Ci tangens.
Dilll t c6.
QE.cclmqut el/im Cd/Idem lion lutbent matcr;am , impafr:: aaiua i11lp alli blh:r.concra vero quao:cunqi in Illaterla habent
forma,hzc omnia fubaudi palflua fune.bcce quo modo hao:c
clufdcm. /lb 1li'a eX/J,entld
,n " agul/t . ut me d"
' IpJa
,r; cmm
, /allitatcm
r.
teilla lII.
c'Ol1cJu(io vniucrCalior dt
agens, 1II1,i[ pat/tur eo ab ip(o, qui curatus en. At cibarilll1&
Hic tcx.rus iecundum Philoponlllll kgi debct continuus RSCe. ~
agws,ip[um quoqj patitur aliquld. A ut cl/im calcfit aut infri clIm proxllllO,quotllam fccundl1ll\ eum efi cOI1c1uCio eius <l'
'
1
gldatur ,dut t..tle aliud fimul'dgelfs pctilur. E[t autcm medici.. in proximo tcxru bretIJu:r rcfumplÎ r.
' d'
fi
~~cJl
'
M atena,:"
nalù quide/'l uelut; prillcipium • Cibarium uero proximul/&
clUm ICImus militer ealldcm(ut ita dicam) e~ p Co
dem efJe cUIMet oppo[ltorum, lit gel/US cxiflens. Fotens au:::.
ac continuum.
Gom,. r~.
L~tini literarum grzcarum ignari textum hunc(quedam tem calidum effe, pr.efinte calcfacientc 0' approximante ne
L modâ Be ca:teros) peruertlit,Ca:pc euim quod in telteu ca co cefJe dh:alefieri.
1
c1ulio,apud iplos fic przmilfa, quod pcticio,imerdumfaciiit
Materiam quidemel/im dicimus [lmtliter (lit t'ta dicam) Daj~·1
c:onC\u[jonem.vndeira cOllrorquec Arillo. ve non expofiro
rI.P~
t4lld~m
effi quorumlibet oppo[ltomm ueIuti gc/tUS exinells.
res dici mereanrur .ced perucdores. Videmr igirur Arill. pro
bue Cyllogilino,qmr prOXiOle dixit. vr criam Auer. & Ci bar At poflibile calefieri,ideft quod pr.cfonte fJ' approximato cd,
harus Gt,in paraphrafi fcnrir,& fic componitur. agenria paC /ido,1/ecrffi.riocalefit.
flua conUCllJUnr in materi a CUl1l paffji . primulll mouens &
l'rimul1l age ilS CUOl paŒs in.mareria non conueniunt. igirur
agendo vcl mooendo impalsibiliâ func.Aut fic quzciiqi non
habmt maceriam comlllllllcm,impalTibil a agum.(ed primii
mouem'ac i'rimurn i1gem communem non habenr mOlceriam .igitur impalflbilia OIgone. lccmqJ (ecundus fyllogifinus
de proximis agentibus fic componicur ,qllzcunqi maceriam
c-ommuncm habenr palflbilia agune. proxima mouens &
ag ens communelll habent matcnam.igitur palfibilia agune.
De prima rationecanglr maiorem,d. Q!!ao:cun'13 enim candê
non habenr materiam impaflibilia exiltenria agunr. h~c erat
M maior,quam exemplo probat.d.ve medicinalisvidcliccr ars.
, IpCa euim (anitacem "gens, nihil patirur co ab ipfo qui curatus ea.Deinde tangens vim i)r1logifmi de proximis agenti
bus (inquit )At cibarium agens, ipfum quoC}l patirur aliquid.
Aut enim caldir aue Înfrigidarur _aur talc aliud Cimul agens
patitur .Ex hoc vult habere hanc maiore111 videlicec oê agés
c-onLlcnicm in materiam cum palfo agens parirur. Er quia ac
cepit-tnedicinam loco agenris l'nmLEt cibarium loco agiri5
proximi,vcrifica~ ~xcOlpl,um.d. E~ a~em ars medici~a\i5 ~
ciem vduti prinClpJUOl pnm?111.C 1bulUm vero prOXJl11Um
:lC co'nC'iguuln. Er (je pOiret loCI pr~~entis cxpofitio. Animad
lierre ve ex paraphr<lli Aue!.colhg~cur ~ medicina differr ge
nere materiao: a fanirare, na marc:na [aOleatis funt humore5.
At materia medidn~ dl anima medici. Vinum vero cum fa ..
nitate conuenitin ma[eria, pro quanro dl quoddam humi ..
dum aptum cOlmerci in humores. ,
.
.
Nunc Cecundum Philopoqum Arlfi.rdùmlt breulbu5 qUG
Q.!!!dam non feccrunc diffcrentiam inrtr mar,eriam corn'
munem,& materia proximam.& fic credldere agcnri & patenci clfc maceriam vnam proximam communem.Expouit
igitur fe &. quid per macenam communem,quidue l'cr propriim intcJhgar dec1anc.d.Maceriam quidem cnim diClmtl5
llmiliter ( ve Ita dica ) eandem e{fe quorumhbee oppofirorii
velu~i genu5 cxiaen~.Et Cic materia communis ca vei genu~
vr dlC/C Auer.ll.mcta.c.14.& primo mera.c.1 '7 .Ar polli bl
I~ calcfieri ?OC cCl materia .pxima.l.quod pr:r(enrc & appro
x~mato cahd~ Ciue agenre,necclfario calcfir Ciue parieur.ac.cc
plr cal~faa,bJle ,Ioco cUludiber materia: proximOle.Hanc dlff~rentlam poCule huerro.in. 8.mccaphy. q> molteria comm"
I1IS eCl,qu:r indiger pluribus motoflbus ve exeat in aétul1J.
At marcria proxima vno rantum. Sic igitur oponce agenS
quod p~tirur conuenire in materia cum palfo,non quidé: pro
.
xlma,lea communi <lC generica.
CO- Co
. Secundum Phllopollum exponit quid intelligat l'cr mate llI G
n,am clfe cadem faétiuorum Be pal1tuorllm,& primo e"1'onIt hao:c.Dcinde ex hiC expo{icione.lbi {ldeo quemadm o dum} redie ad id quod dlxerat, oaenrlcns Id quod dixc rar ,
elfe bene diaum.l.Jc pritoo( inquic )Maceriam cnim dicim U5
fimilicer eandem( ve ICa dicam )ambolf oppoGeorum,m odo
quo genus dl idem ad fpecics concranas. verbü aureUl iUU d
{ ur ira djeOlIll } acldld,t,uc PhllopOllllS notat quoniaOl no l1
omnium oppolJeorum marcria cil Illlpermur!blliecr ae liOll'licirer eadcl1l,nam aliter oponer, ve clemenra mifceantUr t
quz;album colorcm fulClplUnc, alirer vero qu~nj&rUlll ,
a..
ac
�LIBER
PRIMVS
5' 4
A ~c op~oficorum efi uclem materia non (impliciter, (cd ( vt
ICa dJ c:t1ll ) eadem,hoc dl allquo 1ll0do.Dixit eciam 1lI3cerhi
effe candem oppoficorunl, veluri genus ad (pecies cCl idem,
quonlallllllJCcria lion dl genus 3d oppofica,red ad illa vt ge
~ us ~e habens,nam vt Vllllm & idem genus dl contrariarü
p C ~ l c rUl1l,ica eriam vna dl materia corrariorum. Amplius,
v,r (pecies conrrari:r (c~llndcr gentlS nihil dIiferunt, fic corra
rJ~ !cculldum Illarc:rialll nihil ditterullr. Ex his parer, quid R
~ a t c rÎJ Ill crre e:lIldem conrrariorum intclligendum fit. De~ld c ~ xp_onic alil'll1l terminulll Ccilicet quid efi porens pa ci ,
~tilll r aut Cl'ecielll.r.quid cClpotens effe calidull1 loco genetls,r.Vt habeat qllid cClpoten pati ( vt Philopollus inquir )
quodda nl cClports erre calidcr (jmrliciter,& abfolnre,qllodd~ 1I1 d! l'orens dre calidum pr:rCelltc & approx:imanrc ad il'
funl c31cfaciére,qllod enilll por erre calidlllll,ho c cil frigidcr,
quum pateil erre calidllm abColutc,non necerre efi ca
ICficr~,rcd CUIll ~Ii quod poreil erre calidum pr:rCcnrc ipCo caB c~a CJelltc,& ipli applicato, necerre cCl ea\etieri, ita vr nunc
P ~1Il10 calcfiar,& illlmediate antea non caleficbat, ucl magis ad lI1ërelll Anil.declarat quo modo fit pati,& vulr q, fiat
pr ~ren r e agente & approximato ipfi patienti,nam pr:r[enre
cal fac ienre,& approximacoipfi ca\cfaétibili mox fir ip(llm
~~lt:fi ri.con(enat aucem h:rc cxpo(icio epilogo,quem affect
ln fi nc cafi.H:re de expo(jtione terminorum.
Nunc differentia affert Aria.inter cam faétiuam, & cam E
fil1alem,quoniarn magnam hab cre videnrur affinicatem( St R ECO .
inquir) E(t autem faama caufa, vr vl1um principiG mocllS.
Cuius aurem gracia, hoc cil fin~li s caufa, lion faéllU3 en. vt
vnul11 principllll1l lI1otll5. ~ia (j aliquando dicarur (aniras
cauCa faaiua, exponir hoc diel Cecllndllm o1lecaphoral1l vel
abusfiuc, vr expon it Philoponus,& IllcCaphOr3 en h:rc,C}' fi
eut pr:rCcnre ealJ f~ faétiua bcne valelldi (orpus bene valere
videCl1r ,(jc pr:rfence fanitare corpus brne valere viderur.
~a allcc~l ipfum ,cui us gr~tia non (jt faaiua caufa ~ro,pric.1
probar An ( r.q ll o~lam faétlllo pr:rfente adhuc fit ahqUld qd
tran(murarur, & forma ambulat eUl11110n perfeae ipfa Cu,
(cepir,nam donee faciens facit,id q~oo patleur, nodum for
lllal11 :rCt1 E'i c,habiribu~ :tutem p~lel,ltibus, non amplins ge
nerarllr aliquid ,Ccd (\.Iam.ergo li~ahs unr., non eil faétiua, An dc.fic
quon ia m ip(a pr:rCenre cerrat factlo. Ex hoc loco colligic di faétiua
PhilopOl1l1S 'l' Ariftnon poruit dicere (eenndulll dus fuuda mundi fc
menca dellm fllirre faaiuam mundi cau(alll, quoniam fa éli- cGdü Ari
lIum id inquic erre,quod l'cr viam aliquam 8( generationem notd. vc
dedllcit ad e(fc ca,qua: fiunt. At deus non in tem.pore fa~it, prius dl_
tluln Cil
neque imperfcéla • ideo non faétiuaOl cau(;ml lp(um dlcir,
(;
..
Ll.
(cd prodllCl:ns voc~ndu~ cn, ~o,eatur aU,telll & fina\~ s cal~ ", F
quoniam ad ip(llm Ol11llla re(pIClllnt, & Ipfum omma de hde
rant. DeÎllde exponi[, quid per form as & quid l'cr maccrla
. Ideo quemadmodmn diélum cft> {aéliuorum T,etc quidem ip(e inrellexic & clara (unt ex eonunentanis.
'~pasftbilia,l,lCc autem pasflbilia. Et q/~emadmodu/n in mo:::
Ig/lis igitur I1dbet ;'1l1tdtcrid caliditlttem. si autcm aliqud Anti.c.
lI~l/c,eodem modo res[e[e l1àbet a in {aéN01le,iUic el/im pri:: erit flparata caliditas,l1d:e"0 patietltr. Hatle igitur,forfltdlJ 1 f , .
si dutcm fimt qUlCdam talia,ill
~'lItus mouCIIs,immobilc eft, 0' in{aûiuis primitlH {aciens, imposfibile [epardtdm
trm,n
Ar.'
III
I,;:'C
,
ca
e,
C-..rr-"j-
effo.
iUis uti']; crit quod dicitltr,lIcrum. OEid igiwr fit {acere 0'
pati, (J' quibus il/fit, a qI/are, U' quo modo, dctermil/atlll1J
flt boc modo. ..
.
.
.
Dilue.te.
19l/is quidem Igltur l,abet III IndtCYIa calldllln. At fi fit t. eiu(dë.
quoddam flpar,ttum calidum, ,'oc utique /lU,U patitur, ,'oc
~ Repctit conc1ufionem,quam dixit de ordine agentiû 8è quidcm.forfltall(eparatwll cfJe imposfibile est. Vcrunt fi aU::
~tCQ tllollentium,& qua: dicir patent.
quit talid (lI/t,in illis uerwn crit 1110d diélum cft. qllid quide,n
.
Redit ad id,quod dixerit his expofitis,& vulr Cl' vc\uti in igitllr aéfio 0' pa sfio fint , quibufi~e exiftallt, propter quid
nlotione primllm mOllens en immobile, fic in faélione pri1J
G
nlcm faciens en imposfibile,Sequicur autt? ho~ ex nunc c:x- qltoque,ac quo modo detcrmù/etur ll0C modo.
Nunc
differenriam
colligit
inter
agens
feparawm
&
conCo. Ir r·
Po(jtis,nam primul1l faciens Be vlcimulll paticns non lime
l11IPasflbile cft.
Ideo ut diélwn cft,aéliuorttl1l T,etc quide impasflbilia{lmt.
l1/~ I~ero pasflbilia. atque flcuti in motu,codcm mod(> 0' Îtl a",
Il:
él/ms {e IJctbet. MOI/C/IS el/im primitus immobile cft. Et;'1 a8i
Cô
llis
agws prhnum impasflbile eSt.
,\ r
eill(dem maceria:.Amp\ius nec funt approximata, ideo pot
fa cere Be non repati.
Eft autcm fctéliJ&d caufo,tll utlile pritlcipittm motl~s . euitts
autemgratia,tlon faétiua.ldco {a Il it.ts tlon e~ {.taiua, tlifi [e",
cundum metàpl,oram. etenim l,oc qI/idem {àcitnte 'luddo ex::
utit, get/frat/~r aliquid paticlls.l,abitibus auté pretfentibus.
nOIl ampUus gel/eratur aliquid,fid cft iam. fpecies auteln a
fines ,b:tbitus quidam fUllt. Materia autlm,[eculldum $ ma:::
{)i~~c t teria pasfiuum.
t' ~urd~: Est autem caufa aaiua,ut Imde motus principium. Cuius
{) Ueto gratia,n oll aéfilla. Ideo [.mitas non aéfiua cft, nifi[eCUlt
dU11! {lmilitudùwn. Etenim dwn pr.ttiCIIs efi ~üquo d.gente ,fit
~li9l1id quidem. At habitibus prtefentibus nihil fit, [ed en
'~'h.Species ucro (1' per{eéfiones habitus quidJ. {lmt.Mate:::
t'4 uero quatenus materia pasfiuum quid.
~ C6 '
Volens Ari(l.pol')ere differentia~ inter a~e~ç (~~aratum
fi. ~ 111ateria,& concretuOl eum marerla,pr~mlttlt dlUlfionem
q~atllor cau(arum.Sunt enim quatuor cauCa:, vt agens, & fi
nls,fo nna materia. (cd quia apud quo(dam finis videtur e~
1
agcns,inre~ finem St agens ponit differentias. Prima, agens
tG vere principium motus .Finis vero figuraliter ll10uet.Se_
tunda,agens en prineipiull1 motus. Finis en terminus mo~S.Nam dum patiens en,& agens fi~i ap'pli(~tum, ac~io cil:
h' pasfio. At habicibus St finibus pr<Elent,bus 111 materta nifil !it,(ed en iam.igitur finis efi terminus motus. (pecies fiue
Orlllct & perfeétiones (unt habitus quida materia:. Materia
Vero quatenus Illa,pasfiuû quoddâ. Hzc de qUr.ltuor cau!is.
ererum,& vulc agcns feparawm nullatClllls in agendo pari.
At concrcrtllll contra agendo paritur. H:rc in exemplo de
calido exponit.d. [gnis ~dê igiwr, fubaudi fcam rd veritatê
habct ealidum,hoc en formam in materla. aecepie propriü
loco formct,quia forma larer.non (vt A1cxand. credit) calidum en forma ignis.Et fic re vera ignis forma habet in materia.At {j fit per calilm,q'loddam (eparatulll calidulll. hoc
vtit}! nihll patitur. & quafi corrigens Ce\adiecit,hoc qllidem
forfiran Ceparatum erre imposfibile cil. V crum li aliqua talia
fint, vt intelligemi:r,in iIlis ucrum erit quod diétum efi. v ~.
agendo non pati.qnafi igitur argn3t fi agens dl Caparatllm ,
agendo non paritur.Ced (une agentia (eparata. igicurilla agé
do non patiuntur. Tune pater ~ comrariG, Cl> agentia concreta agendo patiumllr. Animaduerce 3pU~ Auer. il~ libro H
de (llbfiamia orbis.C}' primlllll mouens & pnmum ages, qèl
primum alcerans vocat.Coueniunt primo, quia aml>o :lgGe
110n pasfibilia,(ccundo,Cl> ambo agunt primo & independéter. At di~rum. Ilam primum mouens nulla (pccie morus
mouerur.l\t primllm agens (alccl11 latione circunferrur.Secundo,prirnum mouens nec en t:orpus riee vireus in corpore. At primum agens en corpus, vt cœlum virtutc (olis,quz
cil dus pra:cipa3 pars. CauCa diffcremi:r cfi, 'l' mouere efi
vniaer(alis quodam modo operatio, curn de operationibus
(olm motuS posfic erre a:tcrnns,non a cerro tem porc, neC a
certo loco non cerris qualir:lcibus. At aélio Be pas~o cG fint
alteraciolles alttratio vero (jc operatio parciculans Ole ligna
,
d'
ta,il1a ab in eorporco & vniuer(ali per e(fentiam proce Ir.
ha:c a (orporco & parciculari protcdere deb~t. ItemC)J alre_
ratio pr:r(llpponir motum localé. igitur pnmun:' alterans
potcn ,(ft motum localim:. I\t primu m mouens Immobile
So .... -
..... z:
�DE GENERA. ET CORRVP.
peniens. lune epilogat .dlquld quide~ igitllr aai~ & .p:lsfi~
fit ql10niam alt crariolles,qUlbllfue eXIGanr,qllolllam lIlliml
libu s dirslIn ilibus.Pro pecr quid qtloque,quia propttr mat~
fiam & forl11 ~ m ,& qllomodo,quia c(i reciprocatlone "alo
nis & reaaionis fi t deecrmi narnm hoc modo.
.'
His cxpolieis (ccllndliOl Phil oponum rrplicat qllflllonls
RECO.
,
(oluri oncl1l brcuibus
, & Vll 1t cp qu:rcunque f onnaru- 1'n ma
•~
t~ria habent [ullm c: (fe,ha: in faciendo repatiuntl1r , Ç{uoOla
Cubicéllll1l nce im mueabile,ncc im pJsfi bile habent.ta((s for
ma: Cunt ignis aqua & id ge ntls. Si qua: aurem effc'~t form~,
li gdê ['1~abi\cs linr a ma , au t (c({nl v eri t a rcn~ vt {l~ bflant'~
[cparat a',aut ir/ca' (ecund li III Pla ronem, ha'c ~n .fa.Clcndo no
repariuntur . Tune cp ilogat( & i ll 'l~lit). ~ ~,d Igltllr fit .facere Sc pati } ~on i~m ~crc cl} 1 pa suotlc .dmcrc:,'p.atl ve
ro in pasliooê duci. An lplft'ls facere c:ft asfim,!are ~b, ,pfu~
patiens , pati vero aslimilari faCÎenti { & qu,bu s rnfir} qm
cOlltrariis { &: qllarc:} quo l~ ialll h abcnt ~ommullcm mareriam contrariarum p~ G ionllm fLlCcepei~a ~ &. quo modo}
K uoniam accedcnte faeicnte,& appr0X:I~la~O Ip{i. paffo, d~De re ..~' tCl'mmltlln.
q .
, lit
l,oc modo Ex lm col hg' [lot
,n,
1 . '
.
è: 111. l11atc:na
a ione Sd de reaaione duo t;mtum colligimus ab ~nn. ~ Ph,lopono,
Il }'.ipaee- &
facicllS nô 0111 Ile in faciendo rcpatltur ,Ced folum prorieis hl'. xiZum,& non omne proximum, [c:d folum q;,od Clllll ~a(fo conuenit in maeeria.habcl1lllS quo que cauum,quolll3111
cO~ltraria & in m~rcr ia commllnieantia.
Anti. e.
QEo modo dutcm cOl/til/gat T,oc accidcre,yurfits dican1/ts.
J i c..
t
r
His igitur uidetur pati ItllulI1quodque lm guo(dttfn poros, ùt
grcdicllte fadentc ultimo u principaliflimo, u T}Oc modo,et
uidcrc U audirc IIOS itlquiunt, U fecundum alios fc/JflH fcnti
re oml1cs. Al1Iplius lIid~ ri per aerem U agui/ill U per traltl
lParelltia,qllia poros hdbcnt inuiflbiles 111idem propte~ par
ttitatcm,fPifJos a/ltem U (ècundum ordtl1cm, U ln agIs TM=
bent,tran!parcllti,t magis.
.
•
Diluqe.
QEo modo uero poflit T,oc dcw{ere,rurfus rcpctamut. gUt
c. eiuCdé. bu[dam 'iuideltt igitur uidetur pati Ul/l/lIlguodqj '1uoties per
L medtus quofdam,dgés ipfum p!"ùlcipa[e ac.pro~ill/um penel
trauerit,quo ctiam modo,U wdere,et audlYC, lI/fùpcl'g; Cd!tc
ras OltlnCS per[m{tu nos fentire inquiunt, quo etiam mflot/cm
fieri. (J'per aerem, u aguam, atque pcrlPicuadirullt co. ui:
deUcet ~ mea tus IJabent proptcr paruitdtcnz quidem Îl1ulfllc.
proptcr turm; uero U del/fos, u quolliJ. magis trallfParet.
De aaione ~ pa~fione qU3t.u or problcmata fin: qu~fit~
tenninauit vt 10 ep,logo,patl1lt,nunc vero de medlo agendl
ae patiendi dicerc proponit.vnde ait. <l.!!o modo vcro'po~
fit hoc accidere rurCus dicamus.fiue repeeamus,h:rc efi lOte.
tio. Tune primo nanat pofirionem Empedodis,quia voluit
aaioncm Be pasuoncm fi cri per mcatus quordam repertos in
paffo,qui gr:rce P?ri dicllnmr (inquit ) ~ibufdam quide~
igirur videtur pan vnumquod'll quottes per mearus quoCda
agens ip[um principale ac proximum penetrauerit,& fic me
M dium aaionum ae paslionum meatus funt parienris corpo.
ris, verbum penetrauerit, gra' cc efi eifiontos, latine intrante,liue Ingr:rdiente,cifeil1li enim gra'ce.intro laeine cG, verum vt c\arius effet, trannuli penetrauerit. SubCcribit per
ciuCmodi meatus ros dixiffe non modo pasfion06 (ffici, (cd
fcnfationes,& tranCparentias.Propte:rea inquit. ~o modo
videlicet & videre,Be audire, in[uperq; ca:teros omnes per
(en[us noS [encire inquillllt.& fic medium [en[ationum meatus effe finxerunt. Idem & in tranfpare:nttjs addidere quod
fub[cribit.d.quo e~i3m {jeri vifionem Be per aerem & aqua ,
atque pe:r cunaa perfpicua. Cubaudi in gr:rco dicune, & f:e
tnedium tran(parendl meatus [unt ,'l> vero ~ aeré & aqlla,
& cztera id genus tra~Cp~rentia magis fiat, dupliciter d~c\a
rat primo dicens.eo Vlde!Jcct cr mcatus habent .Ri? ~auclta
tc"m quldem inuimes. proprer turm~m ae lnulrJeudlllcm Be
dcnCos. vcrbum tu rlll arn gr:rcc efi {lIchon; nam Gichos gr:.:
te,1 atine cfi turma,aeies ordo,ergo tranlluli turmam. vt op
CG. i ;6.
l'0fitl1U1 paruitati.Secundo idem declarat.d.& quoniam ma N
gis cranCparent,nam illa corpo~a funt magis p~rCpicua ~:re;
ris.Sunt qui ex his formant ratlonem propoutl~ne an.[lq~.
fllm,q, co mod? fic J~io & pasfio reales,quo ~ JI.1ten[Jol~a.
les fed aaiones mtentlonale:s fiunt pe:r meacus.lglcur & r
Q.
i · " res
les, minor dl declarata in fenfacioni b us ~
cran fparctQs,
•
h:r~ bona dl tamen Arifiotclis expoutio efi vt diximuS. Sc p,EC\
Cum dixi~ quid fit.facerc & pati,qua: li nt qua' faciunt, .
patitieur,nunc vulc dicer~ quomodo fit faeere & p~ti, ve p;~
loponus introducit,& prtmo narrat veterum 0PI11l00es.(;
cllodo verul1\ modum affert [econdum ci us opinionem . E~
pedoclrs dixit per poros fierl facere & pati. Dixit en~m.IO
corporibus poros cffe ,in quibus faciem ipfnnl illt~3ns I~ Id,
ql10d patitur ,facit .Simili quo que modo videre eClam dlcc'
bac lied llaOJ effe qllidê in omnibus corporibus poros affcl
ru it in diaphanis alltem poros dixit effe plures, & fpislior.cs ,
& [e'cllndul1l orclioatam feriem,pcr quos cum permeent '.11'
tus ita fefe ob*ere viubilibm.ln corporibm ve:ro non dt 0
ph;nis,proptcrea <J'pori pauci unt,&. qui fU'~t, non lint .~:
cnndum oridinatam [eri('111 dlxerunt mcus lllCum , vd VI ~
bilia [uCcipi non poffe,eode~ autem modo & in aliis fcnGb
[emire fi eri dicune veputa Judire aut olfacrre per poros pro
,
dvn"
cedente qualieate vene
olida .lut r
lonora.
e mqUit. QUo
modo auwn comingat hoc.f.faeere: & paei accidcrc,rurfll~
dicall1llS. Tnlinuata i.nren.eion~,p~nit ~odos v~t~rul1:,& PI~
mo Empcdoclis( & mqult )H,s Iglrur .vl~etur p~tl vnl1qu~ •
que pel' quofdam poros,ingredicne~ ln ,llo~ vlrlmo & pr~I~.
clpalifIimo facientc,& non quod pnlno ~glt, vtputa l11e~IC •
mUs an/cd quod pl'oximum , Vrlllt pharm:tcum :Iut c,b.a
rillm,& non folum de: faeerc & pari,îcd eriam de videre Ir:1
fcmiunr. Tccireo dixerunt vHibilia m agis vidcri per ca, qu:C
fune l11agis diaphana, quoni;i qll:r l11agis diapha nJ Cunt pl~'
res & dCllfiorcs fiue frequwtiores poros & CeCllndlltn ordl'
naram [ericm·h.lbem.Ha:c de prima pofitione.
~;
Hi igituy il/.quibllfdaln deteymil/aliertll/t it:, qucllla~/tIo" ";', ~
dl/m e7 empcdoclrs, 1/011[0[11»1 in paticntiblls ct jàcic/1 /1bus, P III
[id u mifècri ta ill'illitll/t,qIlOrIl1l1 pori adi/luiccm fimt coIn
menfurabilcs.
..'
Hi C}uidcm igitur ita in quibardam quëadmoduln u cnt"'. OJ~'
pcdoclcs afitgnduer/mt,/Ion tal/tuln in aéliol/ibus U p4fi~lI~ C. CI
bus,fid ctiam ca miferi aiullt,quomncullque m~atus li/ut"
commen[urantur. . '"
."
de CO,I
~od etiam de mlmlfilone dlxerunt,oblrer adu:Clt, vc •
alrjs addidit (inquir )Hi quidem igirur ira in quibu~dam~q~;:
admodû & Empcdo.aslignauerunt, non tanrll111111 aétJO
bus & paslionibus,fcd wam ca mifceri aiunc , quoruncunCV
mearus inuicem proportionalcs Cunt. Animadurrte mcar~S.
effe proponionalcs,liue cômenCurabilc:s,quando :rqui qu!'
ri [unr,nam tUIlC aaio & reaaio,pasfioqi etiam e'lllalc5 fiu r,
quo fir, Vt maxima inde elnergat millura,quoties vero (011'
tincncia in:rquaks flle:rint,millura e:rit infirma, .lc pauca. Q., b
Ha'e de prima pofitione.
f-eC t .
Nuc Arifi.( vt Philoponus in quit ) onendit cau[am han c,
.arque modu11l ifium nô effe vniuerCalcm, quoniam Iieet p~r
hanc opinionem asfignare poffumus modum quo modo t
facerc & pati,&: ip[um miCceri,non poffumus asligna~e .111 0
dum,quomodo fit 311geri & generari. vnde in quit. Hi Igleo r
in quibuCdam detenmnauerunt ita, quemadmodllm & En~'
pedo.non Coluln in facientibus & patiencibus, fed edam ~III;
{ceri ea inquiunt,quorum pori ad inuice:m Cunt comllle ur.
biles,dicunt enim tune lieri miflionem,cum pori [unt co J1l
J1lenCurati corporibus,quz ipCos intrallt,& non maiorc:s,l1fi
que minores. Verum cauCam & rnodum quo fiat auaio, as ~
gnare non poffunt,nam ingrediens id quod auget,poro s
dem rcplebit, malus autem non facict,& lie non poffu nt l i ' And.'
(ignare vniuer[alem ll10dum in omnibus.
JfS'
t.
Compcndiofc autcm maxime u de omnibus ,mo flrm olle
detmninaummt LCucippus 0' Dcmocritus, principium fa~
cienteS
\
�LIBER
A·
DHu, te,
e. t1ufdè.
C.
(;
PRIMVS
Clel/tes,eculldmn naturam quod efi.
De ol1ll/ibuf autcm maxime comptlldiofe U brelû uerbo
Democritus U Leucippus defit/Ïtmt, idip{um affirentes e!Je
pril/cipiunt,quod quidcm cft feculldum l/atl4ram.
te dcaruit primo motum & prowlit per fyllogirmum hoc E
modo. Si non cCl vacuum non cCl: morus/cd non cCl: vacuü,
vt,per proloquium patct,Ergo non en Illotm,in quo fyllogif
mo pro confe(fo Jecepir, vaeuo non cxiClcnte , non e(fe mo
tllln,quoniam ,crcdcbat per vacuum tâcum modo fieri mocum(inquir )~idam cllim antiquorum opinati Cunt ex necesfitatc en vnul1l e(fe & immobile, & fic ncgam plcnü Be
11I0rum,rangit aurem eorum rationcm brcuibus(& inquir)
Nam aeccperunc ranqu.' proloquium vacuum e(fe non CIlS.
Tune rlicebant, nihil mOllcri po(fe nOI1 exiClente vacuo fcpa
rato CciIi cet extra corpora nawralia,dixit aurem {vacuo fc
parato} quia in phyficïs di8ul11 en, apud cos,q, vacuii plenii ct locus Cubicélo id~ fUrIt,ratione vero differür, n.l fpatiii
(vt Cpatiii en locus )vt corpore pri1l3tllm,efi vacuG , vt cor
porep\cnul1l cCl p\cnul1l.Volcbant igitur q, fi non e(fer raie
vacuum fcpa;atum a corpore,quod poteO a~iqual1do habere aliqu3ndo carere eorpore non fit motu~,111 hüc ergo mo
du'm'CuClulerunt moCUI11. Patet ('rgo q, iCli duo textus non
feor(ilm, Ccd fimullegi debene.
Anti.c.
H~c e~ Cccunda poficio Democ,rici & Le~cippi,~l1i de. age
re & patl, generacione & corrupt,one,auél,onc & ImI11I11Utionc,ac dc alteratione,c:rteriCque motibus eodcm limplici
definiunt verbo,effici enilll generationem dixeriir ,quorks
Corpora minima indiuidua de nouo congregantur, contra
vcr,o corruptionem, quando difgregantl1r, cllnc vero alteratl on t l11, qU3ndo corpora illa pofirura alcernalltur, tBe
anteriora fi poCleriora fierent , auc ecotra,qun ratio ne cor
pora ipfa phyfica pati aiunt ,quando uc1 in minimis his altcrn3mur, vc1 per corum congregationem, aut difgregatio
nern tranfmutamur ,aéliooem vero e(fe, qua h:re fic mutan
tur ,& fic agere cCl aut illa congregare, fiue difgregare, auc il
la euerccre,pati contra cCl auc in illis euerri, aut per illa conS ~rcgata effici , Be fic vna folutione faluant omnes motus,
~J dicit patent. Voear AriCl.more Demoeriti minimii corpus
Vacuum el/im 1I0lHl/f, moueri autcm nOll po[Jè 11011 ~60.
Indiuiduum principium fecundum naturam , quia co etiam
exificllte
tMCUO 'eparato.
D'I
fi~11t naturalcs gencratio & corruptio,itemque cCl vt l11ate"
"
'.Il'
lu.te.
Nam
uacuum
nuidcm
lIihil
eflplenum
enim
tatum
eXIRlt,
,r.J ·
~CO r1a,qu:r proprie dlnatura.
]
C. ClUlue.
potefl.mtem
moueri
"i"il,
rrifl
uaCllum
flparatum
flt.
•
Nunc narrat opinioncm Democriti & Leucïppi.et inquit.
Quod leucippus & DCl1locricus compëdiofe & breui fermo
Pro iUa pofirione arguit,fi aliquod mouetur, oportct va, Co. ,60.
ne de omnibus motibus c3ufam & modum determinaueriit CUlll11 ce fcparatllm a pleno.non enim pot(fi corpus 1110ueri
~acientes principium qllod cCl Cccl1ndum naturam,f.atomos in plcno,quia tune e(fer p(nerratio,ddhuit con(equ(s.d.(ed
Ipfas,& vacuum.Dicebant cnim fieri facere & pati proptcr vacuum non cn.igitur nihil mouetur ,de ratio ne primo povac~lt1Il1,eo enilll q> facicns exiClens in vacuo tranCponcbat, nit deClruéliollem conCequentis.d. Nam vacuum qllidel11 ni
:IUt Inordinabat atomos,dicebant faeere Be pati fieri,quo vc: hil cCl: plenum enim rantum exiClit ,quia nihil non plcnum
ro apponit atomos clicebanc ficri auélionem,ql1o congrcgat exiOi; tunc ponit enthymcma.d.poteCl autem 11l0ueri nihil,
,Vcro,dicebant ficri gcncratiollem.Ergo breui verbo ponen Ilifi vacuum (cplratum a p1cno fit hfc res quarto aufcultationis phyfice diCpucata eO,ideo nunc fatis.
Anti. c.
!lubit tes atomos fiue plenum,Be vacuum Caluabanr oês motus.
1(; 1.
U. Sed quo modo principium ql10d pofuir Demo.fic fecundul11
N eque rurflu multa efJe,tlDn cxiftcnte fogrega"te.
Dilue.te.
naturam,cum Ip(e ponat vacuum & atomos, quas plenum
Itemq; plura 11011(tmt, cum 1/0/1 fit difi.it,~ucl/s.
,
c. eillfdé.
appcllat,& vacull non fit in natun,hoc 'lde nô parua qo cft.
Secundo argllit.entia non funt plur~.lglr~r n.lotus n~ en,
Refponder Philoponus Cl' principiii illud quod ponic De . [enet enrhymcma,quia motus fllpponst dl0ll1ctloncm .lI1tcr go. IG ,.
h10 cr itus,eCl Cccundum naturam, non quo ad cam partem , moucns Be motllm Be inter termlnum a quo, & terl11l11Um
qua po nit vacuum,quoniam vacuum non en in natura , fed ad <jllem,anteeedcl~s probat.quia ablata cauCa diClinéllo,nis!
~: ~
quo ponir plenum & motllm,llam funt quidam qui lleg:lI1t aUfertllr diClinélio,fcd dil1inélionis caufa cCl vacuum,qusa ra
, bit~t, plenuOl & 1110tum.vrPOIrmc.er Mcli(fus ct ad horul11 diffcrc diu res funt vnum,<juandiu inter cas nutla en vacuitas. quaciam h:rc ait, vt diccmus. Adhuc dubit:lbis, quia Del11o. nô rc fi vacuum non en,ncc drClin8io erit. quare omnia erunt
Videwr dlffcrrc quo ad vacui pofitionc ab Erllpcdo, qlli po- vnum,quod erar antecedcns.
fuit poros,nam pori vaclli funt ,cr vacullm porus cCl-. Rc1
Eodem modo dcGruunt plcnitudinem,nam(vt dicunt) Ci RECO.
r
fpondet Philoponus Cl' diffcrunr pori a vacuo, quoniam qui in cebus cCl diuifio & rernm differcntia cCl vaeuum,folum.n.
poros introducunt, vaellum c(fe non dicebant nec intra,ncc
vaCUO exiOene'c diuifionem atque rerum differentiam ficri
extra (orFus naturale DJccbant cnim corpora naturalia po
dicunt.Scd non ca vacuum.ergo non tCl diuifio. Quèd fi no
rofa e(fc, verum eorum poros p\cnos cffe alfcrcbanc aliquo
cn diuifio,continuum efi omne,& vnum,in qua ratio ne pacorpore,utputa aere,aut aliquo tali.At Dcmocriti ponente5
tet,cp accepta obCcura (unt.f.cp 110 fit vacuum,& cp fi vacuü
Vacuum intra ct extra naturalia corpora, illa non ponebant
non en,non dl diuifio h:rc enim obfcura (unt. Qu:r vero ~
aliquo eorporl' plena.
h:tc dcdu8a funt,obfeuriora Cunt ,nam omnia e(fe vnum,&
QJ.!idarn enim antiquorum opinati {unt ex neceflitate enl côtinuG,obCcuriuç eG.Patet ergo quomodo Parme. ex prin
t)11~ b unum
U immobile
cipijs ignotis procesfit. ~modo vero Dcmocri. ex no- H
t'ti~r~~' Alltiquorum (aile quibu{cLtm ui(uln efdt de mceflitate e/Jl bis notis proeesfit ,poOerius diccmus. In h~nc modum
Philoponus legit hos texcus. ln comm~ntart'Js, vero non
~ c, ullum cfJe, U' immobile.
'Ir 9.
Nunc( vt omnes fentiunt) po!itionem narrat antiquorii abCque ratione aliter lcguntur.Forra(fe e~lm AnCl. per h42C
u
Philorophorum, Parmenidis videlicet & Mclisfi, qui negaue votnit habere,cp fcciidum Parme'i9 :rCl,o propofita fruClr ..
qu~ritur
,quoniam
cum
fecundum
,pfu~
non fi,t motus,~ru
rUnt enrium diClinélionê , & omnia entia mundi pofuerunt
vnurn ens & immobile,Be fic negant lllQtl1m,& aélionem ct fira qu:rritur quo modo fit fa~ere & p~tl. At ~hslopon,lls 'p.
fe vult h:re e(fe induéla, vt oCledatur dlfferentla fylloglfmoP~s(jonem,& ca:teros id genus,& fic apud cos OciO(HCl qu~
n'o,de medio agendi fiue patiendi, quandoquldem nec fit rum,quibus Dem,?,& qui~us Par~le. proce(ferunr (inquit)
Neque rurClls diuilso-vcl d,fferentla, vc1multa e(fcpo(funt t
aa'10 nec pasfio,nee motus
,
h
aliquis,vcr b um, VI'Cium erat,gra:
non exHlente vacno Cegregallte inter illa. Cli!,.od fi nô crun:
'\tQ() Cc dl edoxe,quod cü non (onct latine tranCluli viCum erar.
hlulra omnia erunt vnum,& fic tolliturplcnulll,nam pIe nu
t' ~a dlxit Delllo. proeesfi(fe per prinCÎpium naturale Cci cCl i1lud quod habc;t intra (e corpus rcplens.ergo fi non danICet plenum & mocum, oClcndit contra Panne. procesfi(fe
tnr mulr;, , non erunt plenum Be replens~, & ita fuClulerunt
ter principiü innale nobiç ignotii ad ignotii. Volens.n. mo
plenum,
& motllm .
,/
, .. w
rare Pume.q, non lit in rebus plcnitudo,neque motus,qêf
Hoc
autcm
nihil
differrc,
flquis
exiflj/lt~t
7/011
contmuu
ee Anti.c.
c:Q pugnare cotra (enfum,& deClruere cuidentia, accepit, vt
omlle.{ed
tangerc
diuifim~
ab
eo
quod
eft
dICere
fore
multa)et
J6' 1.
prol~9uium q, vacuum non fit,quod quidem non efi (enfui
1l1~lufcnumlcd multis indigCt demonnrationibus,hoc ibn ni1Jil uacuum.
rj. °',113.
e!Je
f!Je
efJe
�DE GENERA. ET CORRVP..
1 , Refert dutcm T,oc llirJIL , flqui~ putet non ' ,ontil/ùü cfJè
Dilue.te. omllc,fèd flctum cOl/tiguum,dpparel/tibus plurlbus ( f Ud'"
e. ciu[d~.
" 'f .(1';
CUUIn 1/1)1
c)Je.
. ' _
Soluet fone quifpialll q> vniuerfum Ip,futll en c~ntl guu
Co. 16~. (eétutll non auteOl (olllinUllOl, & hoc qUIa mulra vldcnrur
erre. C o'nrca obii cir,qllia ri vacuum non en , tan~ü dl ~niuer
{um erre conriguum,quanrum continuulll in re Ipfa,hcet v.o
ce diff'ernnt, & hoc quia,dempro vacno , aufere ur cauCa dl(linétionis & rie adhllc nae argumcllClIlll.
.
ln com~lëtarijs per pulchnl' hic lotos intclligitur , Be PhI
RECO.
loponus non alieer cxponit.
Si CIIim /tbi,!; diuifibile,1/il)il efJè umm,. qUdpropter ne'!;
multaJed Udcuum omne. si dute/1/ tum dilliflbile quidem,twn
1 ~ J.
autem non,fiélitium aliquid l)oc utique uidcri.quoufque en/ll'
cr propter quid ipfltu totÏtu l)oc quidem ita fi 1,,{belfet ct pic
mml effit,'JoC dutetll diuifum~ ,
",
'I
t
Siquidem
cl/im
ul/dique
dtuifi~m
ftt,lII'lIl
mt ulluln,quare
D 1 uc, e.
fl
' ft
c. ciu(dé, ,tte plurJ fid Udcttllm erit totunt,4t 1 pdrte qUldem IC, par
K te uero 1I:n, {igmcl/to fl.milc uidcbitur,ad qual/tum el/im lIf.:
quc ct propter qltid,ip~us totius lJOC quidcm fic fi lJdbct , et
plc/!um cfi iUud uero diui{um.
Anti.c.
Cg,
Contra re(ponfionem datatn obijdr, quia :lut vniller(lIm
ipfum cn vndiql1e diui(um,3tlt nihil alicubi dl: diui(um, aut
pane aliqu3 diui(unl, parte aliqll:l non dll1i(um, fi vndique
dilJi(um,nihil erit vnum,q'Jia fi aliclIbi vnurn,non vndique
diuifinll ~i non cll eius aliquod vl1ul1l,nec piura erunt, nam
piura (unt vnum & vnum,ri non plura.omne erit vac~1t1m.
em plequia nec vl1um nec pIura :le li Illlilibi dillifum,totû
,
num & vnurn "& habetur intentum,Si parte qUldcnl
vnum
fit pa'rre djuifll~ hoc viderur volunrariii,quia Ilulla cll caufa:quare hoc fit ;nllm,& p~enum,llIud ~il1ifum & vacnum,
& ric de ratio ne deflrmt pnmum,& tcrou~ dat~m, p~1Ercr
, rnirtie al1eenl fecundul1l,quia dl per fc ~amfrnu. Al1IhJad
uertendum Cl' omnc,qllod grzce pan dlcir~r, ' totum, ~llod
ctia apud cos olon,& em,qllod grxce on dICJ!tll',& vnlUer-:
L fUni riue mundus,riue omnia enria,fiue agregatul1l ex omlll
bus ~ultjuoca funr, apud Parmenidem & O1cllHful1l idem
importantia Be cum crediderinr dillinétionem rerum erre in
reruallum rei are, interuallum vero Cenon fiue vacuü quod
dam viderur ,fubtc:lh(tes ab vniuer(o vacuum, {ubrraxcrür
& interualIum,& inde difiinélionem, 9uo fir ve omnia vnü
plcnum c(fe ellS Be immobile,quam rem latius alibi Arifiote
les diCHnxit.
&67.
Amplitls auté flmili mo IIecefJariwn eé lion f!Je motiollé.
fi
.ff:'
,
~6 4.
Adbuc autem ,.militer appdrfllte, neceJjdrtl/1n erlt mo'"
Dilue,te. tnm nO/IC!Je.
Allti.e.
c. eiufdê.
Dici porrunt duo ad argumentum , vcl q> omnia fint picna,6milirer vc\ qllod omnia vacua,conrra argllit.d. Adhue
autem limilitcr apparente vniuerfo , aut q> torum plenum,
aut <l' eotum vacuum l1ece.(farium erit 110n ~(fe morulll,
pltnum quidenl,pare.t Cl' no, aliter penetratlo err~e,fi vacuu
M fit o01ne,runc nec ent mOllens, nec morum, qlll~ vacuum
o01ne,& fic nec motus)hoc mihi videtur de textu. tu vçro
confidera.
Philoponus fic legit.Amplius autem {imili modo Parme:
R.ECO. inquir,Ntcerrarium erre non eé morum, quo dildt omnia c~
vnurn,quonia non exiGence vacuo,vtruncv intulir, quo nia
cl1im non dt vacuü,& rerum diff'eccntias, & morus ruOulit.
Il mi,e.
Ex!lJjs igitur fermonibus tra[cflldentes flnJum et de{picim
Co. J ($4.
s!
tes eUI~,dc fi cOllueniat rationem fcqui, ip(um omlle f!Je unu,
et immoblle,et infinitmn quoddam dicunt fil/cm fnim fin ire
utique ad uacuum. Hi ergo , ita et propter 114S CJufa.! fIIU1I:
ciauerunt de ueritaU.
Dltucid.
Ex bis quidem igitur rationibus tdnq~dm ra~ionel~ ftq~i
t't.c,cifdé &cw,quiddm dic/mt omm: tU/u,m. (!Je et lmm~bll~ tic 1~~I1l'"
tum,nam finitum in uaeuum fimrt plltant. HI 'II/Idem 19ltur'
16 f·
ita, ct T,as ob caufos de /leritate prottllmmt.
.
N
' CO,,
Epilogat,d,ex his quidem igitur rationibus ,tanql1a ratIO
nem fcqui deceat quidam diclJnt omnt fiue vniuerCuOl vnu
clfe,& immobile,ac lnfinitllm,cuim additionis cau(am , (ub{cribit.d,d finitü in vacuû finiri putae. Ha:c illi dt vcnt3~e, ~CCCO
Philo po nus non tpilogum tantü hunc putat, fcd cp Arln; P.
incufet ParOlenideos,'l' putarullt non omnino ad~ibere 01~
ttlll rcrum euidenriz,fed folum con(tqllenti% ratlOnU~l,\c
quidel11 eum feci(fent,dixerunt omne erre vniiïmmobllc,
infinitum,nam dicul1t finel11 eorporis ad vacuum erre.
QEonialn dutem in flrmonibus quidem,llidentur blfccon ~nri,'
tillgere,i" rebus dutcm demerrtilf flmile efi opinari itd,null ,1J ,61,
fnim'dementium egrcditur intantum,ut iglltm unum f!Je e'1.ll
fhmet ( f cryftallum,fedfolum bona (7 dppdrentia propter
ajJuftudinem,"lfc quibu{ddm propter dementiatn /II'bit uidc/~
tur diffèrre.
pilO<
QEoniii uero in uerbis 1,.ec accidcrt uideutur,in reblH lIe~ ,. cl'
ro dCllletltilf ftmile cS/: t'ta credere (mûlus ellim demens adeo 0
dc/irare poteft,ut igrll'm (7 gldcietn unum e!Je cel/fedt, sed ~b
cOI/Juetudinem fatum qUIf dpparent, bona e!Je dicent ) ',Ife m
quibu{d:tm ob dementidlll.nil,il diffcrre uidwtur.
1:
Nunc contca hane poritionem nihil arguit, (cd (oluJ11 tall Co'
qU311l infanam cont'dit.d, ~oniam ucro in verbis hzc 3''''
cidere uidel1tur ql1Z dicunt. ln rebns vero ira credere eG~
mile dementiz ,rune !cgc (i.fpcnliue, fic 11Ullus ellim dem e!
ad co del/rare porta [ubaudi, vt igncm Be glacieOl vnuJ11 c'
ccnfeat ,l'cd ob con{uetudinem folum ql1~ apparent boua~,
nô fuot, dicent (upple bona erre,na luxuriofus ob co(l1eeu d,
nCl11luxuri~ luxuriam,quz en apparens bonllm , dicee hO I
nllm trre fimplfcirer, vino!us ob tonruceudinem ,dictt bibc,re bonum rimpliciter e(fe. Sic igitur nemo '?utabir vnuJ11
diuer(ul11 Crrt; idem alrcri,niri prautlS , q> fi trà ell , tunC ha'~
in quibufdam ob dCOlt'miam nihil diffcrre vidtl1rur, Sic igl
!
tur hac oblocmiolle fpreuir po{i[Joncm illorum.
pJC'
Nunc q1l31iS rir Pannc,opinio oGendie, & vtitur mora ra p
per(lurione, qua aducrfario oGendir erre infanos , & (e cff:
probum in a(ferendo opporirum ( & inql1ir)~olliam aut'
in (errnol1ibns quidcm uidentnr hzc conripgcre, f. .q,omnc
fit unii,& in fi'n irum,& immobile,dico in (trmonibus, hoc é
qll;i'rum cG ex, (ermonu (equcla,& per(uafione argumentOI
rlllll.In rcbus .1Urem demcntia: fimilc cfi opinari 'ra,imo
plufquam dcmentia fic dicere,nullus eflim dClllentium eg rc
ditur inrantum, vt ignem vnum erre cximee Be crynall u,!,
rine glacicl1l,Sed folum( ve i quit) bo~a~era &, apparenrl~
bona vidcntllr eadem proptcr arrueeudmc qua altqUls a(fu e
(cie inlibidine & volnprate.Ha:c vero ,f. glaciem & igncrJJ
erre cadem ,& nihil ditferre, propter dementiâ uidencur. n'"
ca
Leucippus dutfm exiftimauit babere {ermones,qui ddftn ~'1'
fom cOllfcfFt dicentes,l!on defcrumt neque generatiol/em lIeq;
corrl~ptiollem,llequc motllm ( f multituditmn entium. cortf
fa autem dicentes,ea quidem apparentibus. cOllfiruenti~US a..auté UI/U,ut /lo exifiente motioncm [(no fit Ilacuum ,udcUUq;
110 ens,ft entis mlJlll/on ClIS illquit efJè. principdlitcr. Il, C,II S,
plenum efJè ens. Sed e!Je tale,lloll utJ,um,fed infinitd mullltu~
dine (7 ùluifibilia proptcr paruitatem tumomm, H<fC autr~
in uaeuo ferri.udcuum cnÎm rffi. Et coftdntid quidem gCllcr"
lioné focere,difToluta autem corruptioné. Facere dutcm (J' p"
ti,ftculldum cp exifiul/t tdl/gentid. fctfl1z.n, id,I/O/l unum iJè· ViIO';
Lellcippus autem replltdtur1Jdbere rdtiones , qUIf ad{èl' c, ,i~
[um conformid dicentts,llcq; generdtiollem toUul/t,tleq; co~;
ruptiollem,neque motwn,llrque e/llium multitudinfm, pro;tebatur dutem b<fc quidtm,quibu{ddln appdrel/tibus, /lIIUIt'
tallten coflitllelltibus,ac fi motus minime jlt.ab(q; uaeuo, d.
uacuUI11 ip{um ItOI1 CIIs,taleCf; non filS nibil ipjlus flltis efTe,dl
cit.Nam quod principalit~r ms efi. plenum efi, lice! /I(que ti$
le uno lll
�LIBER PRIMVS
A [~/~11U1IZ fit. III/ilia mult;tl/dine il/finitd, pdraifate ql/oglle mo
[,S lI/ui/ibi/ùt, {eral/tur autem '}lfe ill UaCItO, Il tCIlt UdWU e[t,
vacuum & ptenum,ptenllm appellâs atomos, 8( quicquit ex E
Hii s coficitur, vacuum appcll;is (patiulll in quo atomi decur
rüc antcqu,l in rcrum côpofitiones vcniallt.Cl!!.o enim coccf
ql/.cql/c constdlltÎ.'t generatiol/cm faciluzt,difiwlaa ucro,cor:: fit
atomos fiue plenum ,omnes motus fatllare pocuit, & ipsü
'Co
ruptiollcm , "aiol/cm ql/ogue C7 pdj?iollcm quatellM cOllti: facerc,& pati,nam atomi,quo congregatur ,gcneratio.mi0- .IG7. gUet [UI/t,qud rdtiollC 1/011 UI/IIIII fi/llt.
lli fic ,quo (cgreganrur ,fit corruptio,quo ab extrinCeco altela,baralli CCxtllm hunc ad lingllam nonram rcdl1CCre,llti rame atomi exiGemes in millo mutanr ordinrm,aut figura,
n,am 'plim ((nfum ucrnln perceperim,llbi enim grrecam fe, fit altcratio :ltC}3 facere & patl,quo addutur mifio,fit auaio,
~~cn~ fcr~a~c,ll1,textum iGl/m inlatilll1lu llcdiml,non feci(. quo Cubcrahucur ,fit diminutio,& fic Democrirus & leucip
~ IIltcbg,b,lcm,ot llero fingula ucrba pateant,dicamus q, pus ponêces vacuulll & plenum. hoc cG atomos, vcl at0l113~rl~,
rompa rat po!icionem L ellcippi ad iIIam Parmenidis et tum,oOlnes motus Caluare pOtuc:rllt. PoCuerunt enim plenü
ri,'
t1"~Ii,& narrar omni.l,qllre Lellcippus a!feruit,qlliblls ex. hoc cG acomo~ tanquam principium principale & per fe ma
P(~(jcl~I Patct 9mitllm diffcrt politio Lellcippi ab illa Parme. teriale rerum, Vacuum autem t3nquam necc!farium,in quo
nqult )lellclppus autem repuratur haberc rationes qure cocincretur ,ipfum plenum,hoc cG atomi. Quo vero modo
ad fcnfum conformia dicemcs,nequc gcncrarionem t'cHue, fyllogi z3 uerum vacuum, Arin.dicit, cos prob:lIse: 113CUUlll
~~quc eorrupti~ncm,neql1e motllm,,~c:quc emiul1\ Illllititu ex his:quÇ per fe nota funt hoc paé\o .fi en diuifio,hoc cG mi
l' lneI11.$lIbaud, tll.Sed contra h;rc dreut Parmenides & Md fiorum diffcrentia,& plenitudo,hoc cG atom1,& atomatum
oC
B r,(fUS,qlli ferlllone talcs a!ferllllt,ut per ipCos (cnfibtls aducr & morus,nece!fe en vacuum ('!fe,qnoniam ( vt Parmenidcs
~ntur,& Illotus hos omnes cogentur negare, H~c eG prima diccbat )h~c e!fe né po!funt nili exiGéte vacuo uoniam Oc Jl
dJf'fcrcntia.ucrbllm iIIud conformia. gr;rce dl otllologume: mo.credidir cum arme.3tomOrllm & atomaforum differf.
~a,latinc coce!fa,fille confitemi:t,clarills conformia. Deinde tias e!ft non po(l.:, l ' i interfir vacuum,quo differat. Rurfus
&qu~nd,o pofitionem iIIius,ponit fundamcmum, qllod ha'c credidit non po!fe e!fe motlll11 , llifi uacuum fit, per quod fie:
aba d1Jr1t, Vbi :mimadllentendii lel1cippum poCui!fe cor- ret. Pra'tcrc:a, Credidit no po!fe e:lfe plenieudinem, hoc cil
pO,r~ indiuidua,qure gr;rce atoma,fiue indiuidua 13tine ,fiue: atomos,& atol11ata,nifi fit I/ acuum,in quo ut in loco e!fent,
IT1mllUa dicuntur ,ha'cC}3 apparere mota in uacuo, qèt té pro & fic quatull1 ad conCequêtlre cOtesfionem Demo. cum Par
litt tur vt Caluet motii,qua: compofitiolle & dilfolutione: gc- me.colluenire uidecur.Differt eamen,quoniam qu;r Democranr & corrumpunt (ingoit) Profieebatur alltem h;rc qui critus Vt proloqllia Ct/mit ,ru nt per Cc 110ta, e!fe enim rnot(i,
,u~dam apparentibus vidcllcet atomis qu;r in vacuo mOlle: elfe plenum,&: e!fe diui!ionem ae rerum diffcrêtiam, per Cc
rI u,funtur:unum tamen coOitucntibus: nalll congrcgatio- nota Cunr,& fic per Ce l10tis il1tlllit imlllanifeGa. Parme.auté
~e vllum agunt,Cegregatione multitudiné, qüia h;rc moueri ex.dubijs conc\ufit immanifcna. Hrec de: differentia horunt
(inquit )leucippus amem cxiflimallit haberc Cermones,'lul
ln Vacuo lcucippus dixit,a!ferit nunc AriCl, quafi cau(ant.d.
ac li motus minime fit abCque: vacuo vel iuxta gr;rcllm tan accipiëces ad Cen(um cOfclfa, cocludunt uacuum $( plenum
qua~l rnotum no eltiGcntem abCque ~acuo profiteJtur fub- 'e!fe,plenum 'luidem atot~os,uacuum uero (patium~pcr qèt
~ud,. H;r:~e atomis.Q.!!alc vacuii apud ilium fit ,fub(cribir. atomi uagancur, &. fic non denruens oeque: generattonetp,
:e,t v3cumpCiJlu non cm, tale'll no ens nihil ipfius cntis c~ cum illa fit aromonrm fegrcgationc,neque: corruptionem, G
C dlClt:SiC igltur vacuG nec cG CIlS, nec pars entis , cxponit gci cum fit atomorum Cegre};:tfione, neque motum hoc en alte
~oc:lt ens,d.nam quod principaliter cIlS eG,plenii cG: &. fic ratiol1em & aucticnê,& factr~ & pari, ne que denruere mut
acuur~ adhuc fcnCum ait non e!fc CIlS: nec panem cntis. ticudillcm emium,ac eorum diuifionem & differêtiam. Exp~~ quato nec cG plenum,nec pars plcni,quod primaric cns po nit aucem qua: fint iIIa cOfe!fa, I?er qUér 1I3CUUm introdu.
d~c'tur ,ecce fecudam differétiam,q. vidclicct Lcucippus po xit(& inquit) Confe!fi\ autem dicés ca quidem, qu:r conue.
fllt acoma moueri,fed in vaeuo,ercdës morum cffici no pof- niür :lpparcnribns,ur 'l' motus fit:& plenitudo & diuifio re.
fc,nifi in vaeuo,quod ctiam Parmenides ait,tune quale ple- Tl1'n. h:re,enim tanquam pcr Ce nota proto quia fecit:ex qui.
num iIlud hoe dl qua' atoma iIla fint , qua' plenum elfe dtu bus IIlCUlit c!fc uacuum.Fatllls :lutcm cfi'hie (yllogi(mus ipa!fcrit ,elrponie .d.lieet vc\ iuxta gra:cu,fcd elfe tale no vnu, fis céinruêcibl1s Ullllm (cilicct côcesfioncm.Parme. (cilicet Cl'
fubaudi dicit,e:go tranGuli,licet talc non vnum fit, vt videli no fit motus,nifi fit uan;u,eCl ergo fi motus eG,uacl1ii é. Va
(etleé\io facilius caperer, imo vcl Ced multitudine infiniea
cufi ac dicebat no ens,nô fic no ens,q, nihil fit/cd 'luoniaOl
parl1Îtate molis fiue magnitudinum inuifibilia , h;rc amcm : nihil cft atomata entis,quoniam plellum dixit elfe principain vaClIO Ferri (ubaudi dicit. ;rut vt erannuli , h:rc aurem liter cm,hoc en atomos 'luoniam Colii ex atomis uoluit ficri
ftrfitur in vacuo,Vacullm enim elfe (ubaudi dicit, vc\ ut tra uniiquod'lue mifium.Et dixit plenum non unu, fed aromus
r,1
I\uli,nam vacuum en, & dicit Cupple: cônantia 3C cogregata infinitos multi,tudine,inuifibilcs u~ro ob tumorum ac corfacere generationem,dilfoll1ta vero corruptionem, vt Cer- porcitatulll pa~uitatem,& fic per plenü, atomos intel1eltit:
l'
~o (brior e!fet fic feci,qu~qlle coGatia generaeion~ faciiit 'luos Ferri per uaCuum dixit ,quia uacuum cft per quod ferü
d1liüéla corruprioncm,fic igitur apud lcucippum omne qèf cur. <l.!:!.:rres utrurn Demo.& leucip,poûlerintuacuumin- H _
1) cn,aur plenum,aut vacuum cG,totii cG vacuum pr;rter ato tra corpus 3tomatum.AriG.lIidcrur di cere:: Cl' no porui~ u~. Vtru De
ma,aut pr~ter faé\a ex eis.Nam cégregatione plcnum fit ex: cUllm,nH1 Ccparatum per qllod uolucriit:ut atomi defluer'c. ~~. poplcni, di(folutione plenum in plcna di!foluitur & in va~uo Ali) dixcrul1t etiam uoluifse dari uacuum innatum inter a- Ult ~acu
lll,Ouêtur, deinde quo modo aaio ct pasfio fiât, Cubdit. d. a~ tOlllos:cuius Arin.non meminit, quia ex co no fiiit principa um mna
~loncfll quo que & pasfionem dici effici ab iIIis 'luatenus co- liter atomata apud Demo.& Lcucip.& h;rc dl: intétio Philo tum.
tJgua Cunt,ql1a ratione no vrrum Cunt,grérce: fic dl: agcre au- ponh Tune oClëdit:qiio Caluée Demo.& lellcippus moe'(ac
tt ll1, & pati,quatenus (unt cotigua, fic enim no vrrum eé fub inquit )Et atomi gd~ côClates facifit gnationê,diCsoluti uero
ê~d, dicit.Ecce igirur tertio quo modo Lcucippus cocedit a- corruptionê,dicütucro facere & pati atomi inter (e,lquolin
1'bncm ct pas{ioem,differt igitur Lcucippus a Parmenide in uacuo Cc cangur,quoniam ut fic atomi no funt unÛ. Atoma
~I US.Primo,quia procesfi[ rationibus Cenfibus conformi_ tum e:tiam pati poteG ab cxtrin(cco altcratc,quaten\ls ab iIP~s,quod no fecit Parmenides. Secundo,quia diuifit cm in 10 taglcur,& in atomis:cx: quibus componicur ,euariacur( ut
&cnum & vacllum,dicës torum elfe vacum pr:rter atom3, diaul\l cft)& dicit Philoponus Cl' Demo. CUI11 dixic atomOS
c Pta!terea,qure ex ilIis funt, add~s plena iIla moueri in va. fe in uaCUO cangere:no locutu; en de ta au phyfico & ,pprio
&O'~Crtio,quia faluauit gencrationcm &: corruptionem, Ced de caé\u:quo iIIa funt fimul.Hérc de poficion e Democ, ~
hu'1éll oncm & pas!ionem,quas no Caluat Parmenides, volui Leucippi.
REC". & ne textum fic exponrre proprer difficulratem maxima
Et eompofita vIYlr' complieatd, gctleyaYdre. Ex unD autem Ant'I.e,
v
cU,1i melius remis, Ccrib;s.
'
lile narrat opiniollem Democriti Be Lcucippi, qui po(uit [ecuIJdl~/n ucritatem IIOU utique generari multitudinem. neèJ; 160.
b
�DE GEN ERA . ET COR R VP..
.N
Fere
autem
0'
Empedo
efJè T,oc imp041bile. Sed(ut Empe=>
clem lIueJJê cil dicere,ut et LeuclP An:
docle$. (f aliorum aliqui il/quiul/t)pati per poror, ita (f om pus inquit.fffi ff/im gUlEdam [alidd , i/ld/uifibilia , aut fi "?n ,61
mm alterationem 0' omllc pati ,'oc modo gel/erari per uacuu ubique pori rotillui[uf/t,T,oc au/cm impof?rbilc dt lIil,il enr l1l
foaa difJolutiolle 0' corruptiol/c.fimilit}:r autem 0' augumé aliud[al/dum trit prlEter poror ,fod Olnl//! uacuum. NcceJfe
en igitur,tangwtid quidem ffJe il/diuiflbilid,l1ledia autcln ~o
tatioue, fhbinlralltib/u jolidif.
Et licet compofila (f ci5bil1ettet genercnt dicat,l/ol! tctmen rum uacua,quos iUe dicit poros. Ita autcm (f Leucipp/a dl Ditu. te:.
' m, para
1 gel/eretr/nec
. COli tret e"'" ut cit de ip[o [acere (f patio
ra ex 14/10 (ecw/ dum uer/tatc
pi. C
c. eiull ë.
1
,~
re pluribus U"um. (ed i lud imporfi bile efJe proj,tetu
Empfdocli itaque fere I/eceffarium eft c!icere, quemetdmo~ .~
r. Immo
Cquemadmodulh Emprdoclcs, 0' etUi quidam dicunt )per mca dum Leucippus ait,efJe el/im fo/idet indiuidua, tetmen lIifl /I~I c'
tus pasfiollem e!fici, fic alteratiol/cm Onlnem, omllemque .paf gue meatus fit cOl/tif/ui,quod impoj?ibile eft , I/ihil enim roll~
flollem per uetcuumfieri lJOc ma difJolutione 0' corrupt/olle dum effit pr.etcrmeatus ip(os. Immo uetcuum omlle, IIc ceJfe
fomr. Similiter autem aumollcm quibu(daltl fl/beul/tibur.
igitur frit illdiuiduet ipflt COI/ligua qI/idem ffJè, media lIerO
Cô. 16 8 •
Horc haaenus de porition e DCl11ocriti, nunc quale rit ge- eorum uaeua ,qUO$ iUe meatul uocat.
sic itaq/tc Leucippllf et ,
nitum,q ualeue rnixtum,explicat.d~Et Iicet compor ira eom
de daione, (f paj?iolle fcribit.
. . Co.
binata generar e fubaudi in grorco d •.cat, non tamen ex
1
lX UtYe tnulti$,unum. fed
une
((cundu m v ritatem ,plura gelleraY1,nec contra ex uere: plu
ribus vnu
d ilium imposfibile e(fe Cubaudi in grltco profi
K tell1r ex vno quidem non piura fiunr ,quia ex indilliduo &
1'"
mini~.o non pordl per diuirion em cffici mulciru do.Ex pluri
bus vero vnurn non pote dfe,quia rc:fl1ltans congrc~3rio.
ne vnurn crir. [mmo (qucma dmodum Empcdo cles, & alij
quidam dieunr) per mcaru~ pasfiol1em effici , fic L CUcippllS
dicit 6cri omnel11 alteratio nem, omnel11'13 pasrionê per ua.
cuu,hoc modo viddice t dHfolurione & (orrupti olle faaa.
Similirt r auté auaione m quibuCdam (ubenmibllS. A nimad
uerte q> Empedo cles ait alrcrarionetn,pa ~ riont,& 3uélionêp,
meatus ipfos cffici,poCuit e:nim agës ingredi poro~ fine mea.
rus,& alterarc ,augcre ,& diminllc re,quo eriam modo Lcu, cippus ait generat ionë & corrnpt ionë cffici per vacuG, hoc
: dl faaa di(foluti one & corrupt iollc in vactlo. Similitr r aaio
1 nem ~ vacuum cffici dicir,cG corpora
atoma fubingrc di va. cua profiteb atur,& fic cil1fmodi po(jtione:s,affinc~ funt.
\
Si no ca fuperfluus Arin.op onct dicere Cl' expona t quod
R.ECO. dixit,de c\arauit enim quo modo atomi faciunr omnes tran
L fmuutio nes,nGc exponit hlrC qUlr dixit,& po(funr vno mo
, do verba Icgi,vt in commemar~s legimus . fupplen do vnii
"erbum continu atiuum hoc paélo,& compof ita, & ('ompli
cata,ho c ca qu;iuis aromi coporiri & complie ati dicanw r ge
nerare:, ex vna rit atomo Cecundum verirafe m non vtiCIJ
1 tingit ge:nerari multitu dincm,h oe en atomatu aliquod ,netf
cotra e:x vere mulris,h oc ca nec coorra ex aromato , quod é
1 multi acomi colleéti ue,comi llgit gene:rari vnu,vc\ vna arol mllm.S ed hoc côtingit e(fe imposri bile,qua re cx mul tis ato
: mis vnum atomatu Ol. & cx vno aromato fieri mulras atchlOS nece(fe efi. V cl potea Icgi autem pro enim,ho
c paélo &
atomi compof itlr Sc complic arlr dicuntu r generar e. q.d. Di
1 co autem atomos compor itas & complic aus gcncrar
e na
r •
1 ex vna lecundu m veritatc m non co~tingit fieri multitud,
inê
hoc ca atomatu m (jcut ncc econtra no,& horc exporiti o ma
gis mihi place:t. Compar at autem polition em hac Democ ri
ri ad mam Emped. hoc paao, & vt Empe. & aliorum aliqui
inquiun t pati per poros.f .proxim o fadcnte iIlos ingredi cnM te,ita & omne:m alterati onem,& omne pati dicit Demo.f ie
ri pe:r vacuum ,nam cum atomi dHfolul lntur, & pOllunt ur
in vacuo,c onringi t mas pati inulcem ,& alterari . quando ve
ro funt in atomaco ,pasrio & alceratio fit ab extrinfe co alte
rante permuta nte atomor um ordinem ,uc\ figuram . Aliud
cnim dl pa.ti. acomor um,& aliud atomati , atomaru m enim
patitur extnnfe co .alu:ran re,& ordinem atomor um mutan
te.atom a vero patluntu r,& altcranc ur inuicem ~~ vacuum
faaa atomaci corrupt ione,& di{folutione nam rune vagantes!cer vacuum ,conting i[ inuieem pati alte:rari & rurCus
. ad
.'
,
mi ceri arque vemre
compor ittonem
. Dicune etiam
Demo.& Leucipp us fieri & augnmc ntatione m fubinrra ntibus
atomis in poros atomati ,& in hoc dare vidctur AriLl.de m,
te Dcmoc riti poros non tamen ficut Empe.n am Empe.i\ los
dedie aere.vel aliquo cali corpore repleco s.Demo .pofuit illos vacuos, nulloqu e corpore s repletos .
a
l
Co-
!
el
Dec!arallir LCllcippllm cogi dicere de vacuo , qua' dl"IC
Empedocle:~ nuuc contra de:c1 arat Empcdo clem cogi dicc rC 0
indiuidu a fOlldJ,qulr ponit Lellcippus , quari rit agens it1r~r
mcatus ,quos concesric Empcdo c\cs, vcl incerpo nit folida ":
gament a aut nihi\. Si nihil totum cric vacuum , fi aliqu a.
tunc hab~rur propori eum, quor dicit pacent. Animad u trce
tamen,< l' horc no d.lit Empedo c\cç,fed cogitur dicere,p r ol
ptcrca dlxir fcre nccc{farium
&c.
E:
CUOl po(uit diffcren tiam intcr polition em Empe.
&
~
mocriti :nüc( ut Philopol1us inqllit )'reduci r polition é ad ~Ia
Democ riti,& oOendit,C» fi demur pori,op ortcr ponere 0 '
\ida indiuj(jbilia,quor poros cotinean c. alioquin corpuç dfd~
eotum poruç. v ndcinqu it. Fere autem & Fmpe. nece(fe dl •
ccre, vr & LcuCÎppus inquit.D ixit fcre,quo nla Empc. pOtl~S
poros,c os repl toS a{feruit ,ramen cogitur ponere folidl'~
dini(lblia,quafi ligantia poros,& hoc illquit. Nam nece(fe eli
c(fc folida,indiuilibilia aut(.ri non ubiquc pori coneinui q~ a 1
vnus porus rit. Hoc autent inquit, cCl imposri btle , qllon. an1
nihil aliud crit folidl1m , hoc cO corpus naturale prortcr p~'"
ros:imo omne cric v~cuum,quod CUlll (it abfurdu m apud'P P
fum,nec e{fe cO tangetia quidem poros c{fe indiuifibili~ , Ole
dia autem corum clfe vacua, quos ille dicit poros, ita aurcOl
& l CUciPPU5 dim de faccre & pati (cilicct ql1ando atomara
patitnr ab extrinfe co facien[e,ficut dicit Etnpcdo c\es, Quare concord ant qlloniam ambo dicune (olida. Amplius ambo
pati fini dicune per ingre{fllm ageneis proxim i,loquo r de pa
ri aeomae i,non aucem ~e: pari aromor um.
~ ~t
ca
I?c:
Modi igitur fecundum quo$l,IEC quidem {etcÎUllt, T,tiC dtl~
tcm patiu/ltur, fere dicul/tur. (f de bis quidem, 0' T,oc /110
do dicunt,manifonum cft
.
Modi quidem igitur per quos hlEc quidé agul/t,iUa uero pd
tiuntur,fore tot dicuntur, (7 de I,is quo modo dicunt.patet.
',i
,1~
pl:' .
(.~.
CO"
..Niic epilo~at,dixit ta men. [ot ,(fe fere:, quia forte plur cs 0
ait') funt & mlllm famoli,q ul non crant digni men{ione.
~~
Epiloga e,& duo facie.pr imo epilogat pofition cs.fecu ndo
e:pilogat compar atiollem polirion um.ibi fecunda {Et ad eO Q.."
rum policioncs } & lie exponic Philopo nlls.
, ,. t\P~
Et ad torum pofltiones quibus utuntur fere cOl/feffo wde( ,1
tur contingfre,alijs autem,mil/us. uerbi gratia. El1Ipedoc 1
quo modo erit generatio 0' corruptio (f alteratio,non eft /IId
nifeftum. His tl/iln fu/lt il/diuiflbilia • prima corporuttl, fo~:S
mis differentia folum,ex quibus primis compon/mt/.r , (f II~
9uIE ultima di/Jo1uul/tur. EmpedocU autem,alia quidettll1td/11
[r/fum cft c;, u{que ad ete mel/ta I,abel/t gf1ltratiol/em (J' eorr~
ptiol/em. IP[arum uero borum quomodo genera/ur, (J' corrt;
pitur COdceruata quantitas, nec manifoftum e{l, lIec contl/tg l
die cre ei, non dieenti C! ipfl.lts igl/is eltmentum efJè·.
0" Pil':
. Et ad eorum pofi~lO,qulbus .Ulul/tul·fere iUud ul~etU7" elc ,. Cl ·
tmgells)alijs uero mmus,uelull Empedocli corrupt/o (J' ~ e
f4tio non plttent. Nam "is corpora indiuidua erant prll1l a.
corporum
�::
LIB.ER PRIMVS
A
C.
001
71.
corporum figur.t diffo rettlid tdlltllm , ex qI/ibM primum gr:::
nrr.itur,C7 ù/ qUiC in IIltllnO d/j7à/utllltur. Emprdocll tl/tem
alt.z ql/idé patet,fb 1I[g; adele/1lC1/t.J iJabwt gwcr.Jtiollé ct eor
r~ptlollé,/prorum aurcm t"llU.JIl, quo modogellcrccur ~ ~o~
tup.ltur eoadullat.l m.tglliwdo,lI cCj; m,mifijtwl/, IIc9; /lbL co
petIt dieere,1I0lLdiccllti etialll ipflus igllis elemcntu/t. cJJè.
Sc accumllietur aqu:l ex pll1uia,aut :1er ex aqlll, qu:r euapo~ E
rat ,:wr Ig nis ex n' 3ceria inRaml11ara.n equc manifeHu m en,
neque cOIlCÎngic dicere non dicemi, & iplius ignis d ememG
c(f, co pri us.
Ami. c.
Sim/liter aut (7' alioru O/1lI/lU,ut in TimiCofèripflt Plato. J 7.1.
S//'1' .tilt cr .tlioru omlliu llel"U ù, TimiCOfèripflt Plato. Dilue.te.
Porc!llcgl fic .. Slluili[er aurcl1l & a\iorum omnium hoc, c. eiu[di:.
c:rrcroruOl dcmelltorulll,nô pofilir principi:l priora, & fic CÔ.171.
nOIl poruic [all.4rc ip.!orullI gellerariol1Clll, vc1uri Plato ipCo
rum gCllerariollcllllcnpfi[ in Tilll:.t'o,faluans illam per redu
cCÎOllelll ad piani ries & indillldu~.Q!;!!bus in verbis retentio
rcs coll igunt inter Pl arollcm & DCllIocrirlllll corilleniell-;[ialll, nalll ambo clemema ex indiuiduis fic ri & ad indiuidua
relalui cOllccdunt.
lOe tcxcu debet legi continum prfcc.dc~ti ~ ':t .Phil.o po- RECO.
nu legir hoc paao,necc6tillgit dicere el,n ~ d.lew &Wfius
ignis c1clllcncum e(fe. Similirer aurelll,& alioruln omnium
fcilzcer aeris aqua! & terr:r non conringit gCllerationem di
"
r ·
cere non di,cc:nri eorum
dlè c1ClIlcntum, vt in T ima:O lCrlp(ir PlJeo. V bi dicir quaruor clellleororum,c1cméta c{r~ p!a~
Ila,qu;x: Cu ne rrigona,:rqllilarer .. ,& re8anglllJ, pyralludem F
vero nOIl d Clll cntum ignis dixir,(ed [clllell,eodem modo &
[erra' cubul11,& aliorulll fimplidttr, aquz quidelll oétocedrulll,aeris verQ exoccdrnm, & dÎlells plana e(fe c1ementa
quaruor corporum,indiuili biliOi dlxir,noll vlrcrius enill! diui
dl hoc in alaJ principallOra alreruir. t e fic Plaro lX Demo.pro
parre conuenire videlltur , in ponendo quatuor corporulll
filllplic iorJ prill cipia,& priora, vt Caluarent eorum gellera.
tionem & orrllptionclll, vr Philo pOilUS ex:pofllit.
ll/tal/tum wll1l.diffèrt ut nOIl eode modo Lcucippo dicdt, Anti. c.
. lcuCippu> quantum ad ea,qua: clare diciLillud contingés
v:dcl'cer <]> morus omnis nr.conccdiLar Empedocles,qll.iIItum ad CJ,qua: explacire ..prulir, non dicit illlld conringcns ,
fcd belle lcquirur.& fic Arm. qu afi viderur inter cos dlltcrcil
tl4111 quandal1l coll'gere.Hoc proponir.d.& ad eorum C'llaC(t Leucippi & Dcmocriti po{iriones, quibm explicite vClln
tur ,iIlud fere vidcrur COlltlllgen ,quod diaum efi, dixit f.:,
re,<luia etiam ipCe adrjClt quzdam qua: non eXpllCJlllr. De,
Inocrirll; vcl Jixit fere q la piura alia Cequllntlir. AIl). vero ill.ud c~nei ngens vid:rur Illlnus, v~luri E.mpedoc\i ~Ol rurupr10 & .:Jlrcrario non parent. CUIUS rel explanatloncm
! fublcribir.d. Na hi; DCJl)ocritlcis & Leucippicis corpor .. in
dl~idua erant prim .. eorporum figura tamum di~er.iri~ , ex:
qUlbus omnia primum gCllera(~[ur, & in qllz vlrll1~o dllTolUunrur.Empedodi autC:11I Cl' aha habeant generanoncm &
corrruprionem excepti dcmentis, parct. IpCorullI aurcm
eletnc:ntoruUl talilltl1,quomodo genercrur,& corru~patur
Coadun~ra magnitudo ncque Illdl1lfeflum,ncquc {jbl competit dic re mil ~ITcrar ipfius ignis e(fe clcméculIl, & (:rr~ro
ru III filllllttcr. Sic igirur Leucippus & OcmorritllS mal1lfc~
fic poreil omniul11 afsignarc: cauCam, lIalll omne ellS vtl efi
f4éhml ab atomis,a ut arom a ingenerabilia , ar Empcdodcs
& fi faluet gcnerationcm miOorulll , gcocrariollem elemen
~
(orum nOIl vidctur Caluare,nifi aut d/Cat ilIorum e(fe clem~. · ~ l,ie guidéfolida,iUc aure plal/it~fs ~ic~t ~lIdi~t~flbilid .. (7' bic 171·
CO. (.t,aut non gCllerari contra Cen[um.
quidem, il/fil/itis te1'mitlari figurtS lIIdlllifiblilum foltdomm
I::pilogat nunc compararionem pofitionum , & a"cprat tmuquodq;,ille aut termillatis. quoni.zm illdiuifibilia utrique
( Vt Philo po nus inqulr )magis poCltloncm Dell10criri CÏJ Ilia diew/t, (J' tcrmindta figuyis. Ex bis itd9;, generatjoncs f:J' fo
~tnpc:.nalll D Illo.fcm taha t rmcipia, qu'a: fibi (uffc(erunt
ad omnes morus.at Em pe.per dus principia olllnes motus grtg,aiones.Leucippo ellim duo modi crul/t, (J' per ltdWUm
C faluare non pordl. Dicens enilll '1' clementa finr Impasr,bi- C7 taaum,11dC ellilll r,aiOnC illdiuiflbtlc Ulmmquodq;. P14
113,& cr p,ls{ioncs finr eorum dll/crcncia!, alrerarionem cie; toni aut~1Il fèelmduIII {olum t.zaUm.llaC/mm. '1.110 e!Je itlquit.
mClltorlim ve) miOorum raluarc non poreil, clemcIHorum
DilIèrt
JJ' wim ddeo ut cum Leucippo cddem tlon dicat mo'" D i1ue.tc.
qllldelll nô,quonialll imparibilia rune (ecundum corulll paf
do.
Nam
ille guidem ipfa ù/diuidua dicit corpora cffi.hic uero c. du(di.
fiones,l11lilorum mtllimc,quiJ miCia non alccrantur ,c1el11~
tis (xICient/bus inalrcrablbbus. Amplius di cens clemema im plal/ities. Et Ille conftitlli dÎt ullllmquod'1; {iguris illdiuiduo:: G
pacibilia.& fecundum fubilanrial1J,& (ccundum pas(iones , y/m: eorpormnir/finitis hic aulem fil/itis. N.tm C7 ambo di ...
gellcrarionclll llliOOrUIll faluare poren, dicendo illam fieri Cllllt illdutidua ipra figuris determitl:tri, ex quibus iam genes
<lemelltorul11 concretione.Et gellerationcm ip[orum demi! ratiol/fs (J' corruptiollcs {tlllt. Leucippo quidem duo erdllt
forum facere non potcfl,quoniam non [upponir ipfis c1emé
tlS aliqua fimpliciora,per qu:r clclllenta gcnerari & (orrutll fane »Iodi, (J' per Udcuum, (J' per plellum. Nam ratione ',ae
pi po!>{jt.r\t emocritlCi po{fullt generarionê vtranqi [alua ltllumquodq; diul[um crdt. Platoni autem per plcnumfolum~
rc,quoniam po{fUI1t dicere mina fiai ex qu~tuor c1ementis, ,um uaCl4um lion efJè dicat.
•
c:kl11Cnra vero gellerari ex: aromis Blis prioribus. Amplius
~fi conuenientiam inter LClIcipppum & Platoncm de •
faluare po{ful1r alrerarioncm [cllicct atomorum tranCpofirio dit,nunc qu afi diffcrétiam adhqcit,& vt Auerroi placcr,tres Co. 17 ~.
~c, vc1 rramfigurarione. Dic~res cnim aromos impatibiles,
(unt differenti:r.Prima,'l> indiuidua qua: gr:rce di.::iirur adi~
1) Iplarlll11 pofltlone,& transfonnatiolle pofsiol1cS fieri dictre reta aplld Platoncm Cunt Cuperficies, apud Leucippum corv~dclltur.Patet igitur duos clTc modos quium fic pari, quo, pora fiue [olida qua: gr:rce dicunrur !lerca. Secunda, ClJ figu
nlam aU[ per poros,3ur per vacuum ( in quit ) Ee ad eorum ra! quibus d,ffe;unt indillidua Cunt finita: , a~ud Leu~ippum H
POfiriollcs,hoc en ad eorü. Democnticorü luppo{irionc:s, infinitz. Terria,q' Leucippus Caluu generanoncm & omnia
qUlbus vruncur ,fcre videtllr contingcre,quod dicul1t de fa- vacuo & pkno,quia ex pic no cunéta fiunt/ed ex vacuo difC~rc & pati,& de al[j~ rnotibus,nam ponenres atomos om- ferunt Jt Plaro v~cuum lleg3t,& plenum rantum cOllccdit.
nl~ faluare po(funr . Alrjs vno Ccilicet Empedocleis viderllr illud q~od dicit,ex qnibus ia generationcs & corruptioues
llllnus fcqui, quod dicunt de faccre & pati, & de alijs mori- funt ad indiuidu3 retulit,ex quibus propter differencias fig u
bus.Nam( vc inquir )his fcilicet Democriricis prima corpo- urum fiunr generationes & motus. 1rcmC}3 verbul1l iIIud
rUI1l (unt indiuifibilia 3e atomi,fornlis differencia Colum, ex plenudl gr:rce aphes ea,latine taé\us,Ced apud nos (onat pl~
qUlbus tanquam, ex primis principijs componuntur , qua: nü,quoJ ineo :lphei fille taaus dicitur, quia co CUllétZ V~(UI
~unt,& in q.ua: vlril1la dilfoluuntur qua: corrumpunrur, & ures colliguntur ,c:rtera qua: dicir ,parent, nec oportct lm.
~c polful1t Laluue generarionem & corruptiollem tam mi- morari cum non fint mlllrul11 de [ub(hnria rei.
(um' pofuit conucllicmiam opil1iol~s._Pla[~n.is cum iIIa RECO.
orunl q; c1emel1torum. Empenocli autem alia quidem Cciii
Ccr n1ma manifdlü cn,Cl' habent generationl & corruptio_ Dc:mocriri & Leucippi,hic afft:rt differwa.& d,C'~~ Plato.
tlCI11 vfque ad elcmcnta,exclllfiue ip(orum vero dememo_ nis opinio dlsodet ab opione Leucippi & Dcr..n0cn~l. Cf Leu
rllnl
L
\
. ,quomo d0 senentur ~
corrumpitur
(oaceruata Ola- cippei quidë indiuifibilia, qUa! & pnma deme.ta faclcbac fo •
gnltUQo\hoc cfit Vt Philoponui inquit) quol11odo augetur \ida hoc corpora faciebmt.Plato vero prnna clc:mcnca\
H
Sudf.dc: goa.et corrui"
en
cn
�DE GENERA. ET CORRVP.
1 quz fccit indinHibilia,dixit effe non corpera , (cd plana fille
fup~rficies , Secunda dlffercntil cO,cp Oemocritus ;H 0I110S fi
gurari dicebat infiniris figuris .Plaro al.lrem rcrminariç, pori"
arem vna figu ra illa rCl'mlnauir ,qu oni,i omnia prima clemi
ra dixir eCfe trigona , aCtluC prim o ex elc01ellti~ fc:cir, dlltie
tcr minarls fig llris rerrnin ari , quoni;i qllinque viddicet pyra
mide,cubo,oélocc:dro,duodocz Jro , & exacedro (inquir) ln
tantum enim diffcrr Plaro , v~ nOIl eodem modo Leu cipp o
dic ar,q> hic quiclcl1I folida,i1le aurtn! planir ies dicit indluifibilia,Ha:c eO prima torii diffcr entta , Afs igndt Cc cu ndj ( & in
quir) & hic quiJc:m, (Dcmo,infinitis rCl'mina ri fignris indiui
fibiliu m lolidor li vn umquoclq.!,i1le aur em , (Pl ato rerminati s,in telligc aurclI1 nOI1 cp D emoc ri.dic ar cp vnaqmrCJ3 atomll ç infi nitas figuras habca t ,fed ( vr Philoponus inquir )conuerfim inrelligendu eG,t!' hic quidem dicar fi gllrarum vna,
qu~C}3 infinitis indiuifibilibllS tc:rminari , hoc dl vnaquZCJ3 fi
gu ra in infiniris dl aromi~, vrputa (phrrica, cubica,& aliarii
vnaqueq~ ran qua infinitl: figu rz finr.Er Cf ira intelligat paret
K (btim,dicir cniru quo nia indiuifibilia vrriCV dicllnt, cp rcrmi
nata figuri s ,qllo l~ia ;Hom~s vnaql1z~ propriam habel liguum. Tunc dac couelllelHlam & connnucrur fic, quo nia indi
uifibilia vcriCJ3 dicllnr,idco inquir. Ex his itaq; gencrationes
8< fegrcgacione ~ hoc cG corruptioneç effe diCllnt d i ffer~rer
rn.:Lt'lIcippo ~nil1l,dllo modi cru~r, ~ pel' vacuii'& per raau I?Ll,blr~r hIc Phll~ponus,cr AnG.vldccur imponcrc eOI1tradléllo në: Democn.& LeLlcippo,quonia Cuperius fa cere Be
pari dlxir fic ri in vacuo diffoluris aromis,& hic dicir lieri duo
bll~ modis,folutio ea q, facere & pari aliqllando fiunt taau
f.eu atomi Ce tangur iu vacuo,aliqn fiunc ab altd ante exteriori j;? hoc Cl' Illurar atolllos cxlires in atomaro & fic gene;
rari & corrupi dl1pliciter fieri dicir,quare no cor~adicür h~c
& fic Dcmocrito( vr inqt )duo Illodi crut, 8< R vacuû ct ral
au,hac. n.rone indiuifibile dl vnûqllodcv hoc cil vnaqll3!C)J
aromorû,& ideo raélu & V3CUO fiur facere ct pari,qm atomi
fune indiuifibHes & prima corpora.q. d. ficri generarioné Be
corruption.! vacuo 8< taélu,qlloniii vnaqu3:CJ3 aeomorü cCl:
quid indiuifibile. Plaroni aucê vnus modus d16m folum taL aii,quo plana (c tangunt,vacuum cnil1l non effe inquit.
Et de ituliuiftbilibus quidem planitieblH diximus ilt pria
Anti. e.
ribus fermonibus. de dLUiftbilibus dU té folidis quod dmplius
die cre dccidit,rrlinquatur nultc.
Dilue.te.
d ' d' 'd' l .. b d"
.
e, eiuCa-:. ,Et C1II ,1/11 , ~/S ~ amtlc ~s IXlmus lit prioribus rdtio:::
mbus,at de IndluldulS corporlbus reftat nUllc aliquod dCci",
dens amplius quidem determindre.
174.
Cô.174.
Nunc quafi cpilogando proponit de indiuiduis corporib'
Cl' fuperficics non fine principia corpo~u ,~a~uraliû. rertio c~li.dirplltatG cG ratis.<2.!!.od êr corpora mdlUldua non fine & hic, & alibi diximus nii c vero de his
tamum dieanlLls prout noGro (ubfcruirpropofito, vidrlicct
dato Cl' finr, vtrum po(funt agere Be pati, bene igirur dixi ali
quod accidens dcrelinqui pertraaandnm,quia aélio & pa(fio Cunt pJCsiones,& accidentia corporum.
RECO.
E~clllàr al1ten~ Cc (& inquir) Et de indillifibilibus quidem
M plamricbus,diximus in prioribus (ermonibns.f.te:rtio de: c~10,'1' nô coringit natura(ja corpora ad (uperfieies reColuere:
De indiui~bihbl1S (olidis,quz aromi dicuntnr ,quod amplius
dlcere aCCldir ,relillquanrur nunc, ql10niii in Iibro de indiuifi
bilibus dixit Philoponus Ccx rarionibus eniritur deGrucrc:
aromos,quarum qllinquc ponunrur. tertio libro de eflo Cexta vCl'O ponié renio libro. idco no oportc:t imorari de his.
Anti. c.
vt dutcm parum digre~iel/t~s d~cdmlH,necefJàrium cft (J'
qllz~am tranfigerc. Na
impaJ?iblie unumquodq; dlcere lIIdluijlbilium(non enim pof=
fibile fJt pdti,tIljl per uac,uI~m) 0' lIuUius faétiuum pafilollis.
ne']; f/lim durum,neq;frlgldum POJ?lbile eft eJF.
Diluc.te.
Vt .:tutcm parum digredientes dicamus,rflè necefJàrimn di
ç. ciurd~. cere rmumquodq; illdiuiduum lion polJe patio Nam paflionis
aétiuum pati lion poteft,llifl per uacuum, quare llequc duru.
ncq;frigidum efTe paterlt.
17 f·
N,unc ex~q~itu.~ & ollendit,primo Cl' ad pofitiou;m eor.û ~6,'
(eqUlrur mdluldua IUa non patl,& non effe qualia , & argu lt
fic.o~ quod parit,io patif,qa in (e côrinet l11eatus , & vacuiC2- R
res in qu,bu~ influentia aélionis ClICcipicur ,~
Ced ilia indiuidu a
no continent vacu um,neC}3 meatus,quia indluidlla Cil/1r apll
cos. igirur non pariumur.quarc neque erunt qualia , vrpoee
ncCJ3 dura,ncCJ3 frigida,nec aliquid talc. Animaduertc: verbum illud, quare lIeque,gra'ce lonare,neque enim. Scd ego
ad CenCum rranGuli fic, vr clret illatiuum , quo Olodo eciaO!
Auerroes in paraphraCe Centie.
RECi
Propofira excufatione,nunc qu:rdam vult colügerc con'
tra atomos,& hoc propooir( cG inquit) Vr 3ucem,hoc dl,
rcd quafi par~m digrediemes dicamus neceffariü dl.q. d. Cl'
'nos parulTI d'grcdiendo debeamus diccre de ~tomis,ncce«a
ri.uOl eG,cr imposfibilc cO dicere aliquod indiuifibiliuln pari,
IlIfi pe~ vacuum. ergo fi aliquod illdiuifibilillm pacirur ,opo~
tet vt ~nrra Cc hab~ar por,lIm vacuum, in quem agens pro,"
ilium IIltram paCsloneRll11ferat,quod quidem neganr,qu~- 0
rc nulla aromorulll pari poreG,& fic nulla atomorum pa(slO ,
nem aliquam habcrc: poreG, vrpote nequc calidum nequ C
frigidlll11.Ex hoc infert,Cl' nulla arOOlllS erir f .. ama paCsiO:
ni,s.probawr ,quia contluCum cO, Cl' nulla arol11US plC)io ll (
ahquam habear,& fic neque duram effe ,ncC}3 frigidam po(~1
bile dt. Ar mus ergo nec faeir,nec patieur ,no parlrur quide,
quia i ntra fc vacuum non habet , nOIl facit vero, quo nialll
cum nullllm habut pasfiq'l1em, (ecundum l1ullam facer c
porell.1 n commc:nr,ari:js vero aliter verba legimus , & ClCpo
fieio Gare poreG.Phllopollus tamen verba h:rc lcgit hoc mO
do, vr nUllc diximus.
A od,~
6
QEauis bac inconueniens fit folum dare cireuldri figurl 17 , ~
-
calidum.necefTe cl/im e~, (7 cOlltrarium frigiduln , alij alùU~
1),
adaptare jigurarum.lllcof/uertiens autem rfl etiam, ft hiCC qu~ bil
d~l~ exiJlullt,dico au~em caliditas 0' grauitas 0' duritia,fr~ p
gldaas autem (7leurtas (7 moUi,ics, non exiflunt. Sed taille
~ra~i,us' ,fècundum excefTum, dicit elfe Democritus quOdjJl'
lIldLUiflblllUm. quapropter, a' calidus. TaUa autem exiflcn~
tid,l/on pati abinuicem,impo)sibile est uerbi gr,ttia, mulmJlJ
excedente ealido lcuiter caliduln.
piloi
Adbuc autem incof/ucl/iens erit circuldri figUl'iC cdlidunl c,~, ~~
tantum priCbere,tldm a cOl/trdrium quod en frigidum, dli~
l)~
cui altcri figurdru neceflè eft dccoml1Zoddrc ,fed trit il/co/lue~
niens b.ec quidem cxiflcre uidelicct caliditatem cr frigiditdt~
grauitatem autcm a' lcuitatcm, 0' duritiem a moUitiem /10
tfJe.lmmo grauius ftcundum eXCffJum unuquodg; indiuirlu o
rum dcmocritus ait cfJe. quare patet ~ ttiam calidites fit. sed
taUa entia non pati adùluieem: impoJ?ibile en utpote d /ldid e
cxceUwti calido mite frigidum lion pati itlconuetliens efP.
•b
1
6
Q.E.od 3utem fecundü pofitiomOl (ua fir dicêdum oppo~ C,I ('II
tü vt.Cl' indi~idua aganr,8G patiantl1r,deducit.primo coccd l
leuclppm cIrcula ri figur:r côuenirc calidG & fic concedit C2 Q..,
Iidii,igirur côcedcndû erit,& frigidû conc;ari:r figur:r co lll
p.et,cre •.N:lI1l( vt deducir Auer. ) cum aliquid comrariii fliC·
nt III ahquo gencre, neceffe dl iOllenirc in co aliud contrai
rluln.fcèto cfli.Sic igirur calidu & frigidü oponer effe.vl tO ,
(.
calidum & frigiduOl (une in rerii natnra. igitur durû & mol
0,
le,& graue & Icne,quia( vr dicit Auer. )lOor pra'cednnt Illas!
modo fi po(lcriora fune,& priora erune, & non ecôtr a, VC dl
citur in poGprcCencis,llllmo DClllocrirus expreffe COI1 C,.:!I'
h:rc,nam vulr vnumqllod~ indiuiduorii cffe qui.! gr auiLl '
c~eris, cum corre ra finr grallia I2R illa,& fic oporrer éOI~c'·
dcre vniiquodq; corû c!rc calidiu. altis, cii cilura fic ll13glS ~a
lis qcauCacum,& fic accipitur hzc Cupporitio. v 3, Cl' indill~·
dua Cunt calida frigida ,dllra molliil,leuia grauia,& c:rcc:r~ la
gCI1lIS. Tune argllir.quorciiC}3 contrarrjs qllalir3nb us afliclLJI1
(Ur ,agunt & pariunrur ,fcd indiuidua contl'arijs qualiC3t1bllS
afficiunrur.igirur agllnt & patilllltur.Dc rarione primo ~all·
git (uppoüriO IlC ,
�/
PRIMVS
LIBER
i.'
A git r~pp~fitionc·m. ' ~ccund:i ibi. {S'c ltalia énti~ } Pon.it' rà- indillidllum plurës potcn haberè pasfioes , Be fic Sill altcram E
RECO tlOlll S VIIll , vt placet Auer.roi.
infrigidabirur,& Ic:cundul11 altera indurctCct, &: ita c.rit diui
.S,e~undo( Vt Philopon,us inqu it )Arin.oncndit Cl' Demoentici non fibiiplis cônanr.pril1'lo quid~ quoni.l incôucniens
c~ darc circulari figura: calidum,& ait cri figurOE nô dare fri~Idum, vnde dim.Q,!!,auis hoc couenicm fit (olü dare circula
JI figurf calidum,nô Ilceelfc c:n & côrrariii fngidum alieui al
t:r l tiguraruOl adaptarc:.Efl cnilll rcgula Cl' fi vnulll côtrario
ru cil,&: ~Ircrllm nrcclfc dl clfe.V bl pater vcrbü quauis, no
c(ft aduerfariuum/cd pori us eôfirmarilium. Scwndo argulllC~tatur q, videawr abfurd ü, vt caliditas grauitas,&: duritl~51llfint atomis,frigiditas ar leuiras &: 11l011irics llo.Delllo
(n~ici cnim atomos aliquas pofuerunt calidas,aliquas minus
(alJda~,aliquas graucs,aliquas minus graues,aliquas vero du
tas,ahquas minus duras,hoc autem Aria. pro inconuenien.
tl habtt,nam li fune calida:,oporrer ve fine frigid~,fi gralles
0pOnet Vt fine aliqu~ lcues,fi dur~ aliqu~,oportet vt aliqllf
ltroll es linr,hoc paéto legic vcrba Philoponus.~~ quod patee
Il \ltrba Arin. corruptc legi in codicibus gra:cis. Tenio argll~ncntatur ,quoniam ponit atomos aliquas grauiores,& calilores aliquas,aliquas vero minus grau es , &: aliquas minus
cal~d.1s. ergo incôucniês cil no ponere illas pati, Ilalll minus
(ahd~pôt pati a magis calido( inquir) Scd tamcn grallius fe
~~Ildu excelfum diclt clfe Dcmocrirus vniiquod1i illdillifibi
lu,hoc.cll aliquod indiuifibilc, .lut enim verbli vnuqllodcp
;~~rupte legitur ,.lUt vnûquodcv,hoc.en qda indiuilibilia in
t~ eXlr,(jl!JRI? cua aliquod calidius aliqtt dicit, & calia cxi'ib~,I:01agis /:)(:ninu~ ~alida nô par~ abinuicê,impQrc cn.ver gta;r mu\cu exccdtrc cahdo !eulCer calidii ex: quo pater Cl.
1 1
Vcrb
' r
.
,
T
, "n~. c
URl { le ramen } confirmatiuu,m non aduerCatiuunl dt.
•
.Sedtamenfi durUlrH!t,(7 moUe.moUe autem patienJo aU
2111d dlCl/ur. 'luod enim ce dit, molle.
,
(1IU(, tt. • QE.odfl durum ~t,u: moUe erit,moUe uero co 'nuia paU.'
't'urd- lurCjui
'd' ,
~
U"
'1
Cô e.
cqualn lam l.cltur.Na etmo e lIucupatur{u[ceptjuil,
1)1. '
b'
11
,")
oJ
")7. il Secundo arguir.fi durü efi v t côcedir,<Ja indiuidua VOC3C
r;;e,a,hoc eCl dura,erit &,molle,per Cimilcm radonelll coq- :
~C C rlorum,q> fi mollc fit,lgltur paslio cric, nilm mpllc dicjO. tur quod faCile cedic,&: h\)c dl par,i ab alio.
I~
. ~arto fi ali,qua aeomorû dura ~n ergo aliqua en mollis,
~" ~
~I~O nll~l)em .in paricndo,nam qlJod cedit molle cO, vr Sctto'
~Ii,
UIUS n,Ex hls parcr,q> verbü {Scd camé} côlirmatiuu Cir.
1)1, t,
Sed tamen illconuenietlS ttiam d~, flnibil exifl:it, "ifl (ol"
figUT.t.C]' fi cxiflit.ullum aut~m{olum.uerbi gratk 110&qui
dcm duruln,IJoc.au!cm caLiduln: nec el/ù~ UI/4 ali~ua(fJtt t na,
tura eorum. Stmdlter autem IInposflblle 'ft,ct fi multa uni.
illdiuiftbile enim exiftens,i,n eodern ']dbebit pafliouef. QEJ=
propter (7 fi patiatur fteulldum ~ infrigida,ftr ,feeul!-4uln id
0' aliquid aliud faciet aut pâtietur. Eodem aut~m modo (J'
ba
4ep ,fl' 'b 1"
;/ ~oc
Il)'10111 us a ~s.
"
('tl~r~~· · A.dbuc autem inco1/taniens.cft fi nihil exiftat, nifl figura
~ tell/tUIn, 0 fi exiflat aliua quicquam,ullum tamen folum ( ut
Pote ,4ut durum quidem,aut ealidum)tüé utiC]· /lOf/. erit torii
'!elt~ra UIJa. Similiter.autem fi piura il/fint ~ tl4~' quod rI!
~:d~U.iduu, m, inft pafiiones IJ.aberet,;quare ft patjtul;, ubi lIU;"
'I.rn ....
J.
ci ll1Jrlgldatur, fiCi'(7 altud qUld uel aget uelpatietur, cota'l} el~ »zo4o (7 in etttms ~afiionibus.
.
8, 8< ~unc quafi rcducit iphim ad contraria, vt n:ponit Auer.
uni
bt~ aCtr,& portil lic ordinari.Si indiuidua fune, &Ut nihil h;:
llih,t prZter figuram , aut qualitatcm vItra figur~ habent, li
~élil habent nilÎ figura,incôuenicns dl, quia cune non nunt
iitr~a & pasfiua,&,habctur vn~ pilrs, & fi cxinir :J!iCld alitid
bllit fig uram , Vtpotc qualit:Js, vcl vila Cola & femper inuaria
tu cr ,aut plures. Siquiqern vna tantllm vr frigus vcl du_
lnl~" t~~c illa cric alttrius generis &: raci~nii, quia intran_
C~t ~a.bIIJs,~ p~r cOl)fcqutns habctur iIIamer pars, q. yid~1i
t~tc ,tC}l aétlo nc~ p~s~o .finc,cum non posfit e([e l'cr q\laliIII jn~ranfrnutabJ!c.SI vero plures habcllt ~4al!tms,tüç
duü, & lie habccur alia pars &: côtraJiaio , &: qUf ait p acen.c.
Quinto argulllentatur, aut atomo nihil prorter figuram ,RE.C C),
incxifbc,&: rune non cric patibilis,allt aliqua pasfio vicra l 6gllram incn.Si aliqlla Incfi vlrra figuram,aue vnicuiquc ptopria,&: fic irccuOi nullus porcrit pari, nHi corrumpatur,.
Pra:rcrca. Tune dllfcrrc,nc.natllra &: rpecic , quod eCl contra
eos,aur VOlcui'l3 plurcs lIl(unr ,quod cil imposfibile ~ quonia
vnaqua:qJ in codem plurcs habebic pasfioncs , & fic poterie
pari cum IIlfrigidacur,&: poterie faccre infimul ( inquit) Sed
ramen inconuellicns cciam dl,fi atomis ipfis nihil exifiir,nili
fol .. figur a,quoniam nec facienr,nec paticnrur ,non enilJl fi gur:! cft de faétiuis paslionibus. S~na,lItem pr~rer figuram
vnicui'l3 atomo incfi pasCio, vcl VIlICUlqJ vna Cola .l'pria ver ..
bi gi'a vt airera fic dura,altera calida,tunc aromorum no cêc
voa narura,fed qua:hbec erit fu~ propria: naturf, & fic nOll
poterunt inuicem facerc & pati,quin corr~mpanruc ~UIU5
concrarium aurumant, quo nia dlcunt eas IJ1corruptlblles,
Przrerea.Si vnaqu~'l3 proprh'i pasfionem habcat,tunc nul ..
lam alfam porerie pati,&: fic non erunt pasfiuz &: fa étlua: in.. f
uicem.Quod nechabeae vnaquz'l3 plu,res pasfioncs,vr duas
vcl rres,am pillfes probat( &: 1O'l[ ) Similitcr aur impo $libi!,
efi, & fi l1Julr~ pasfiones infint vm atomo.r. calidum &: dur,Ulll,nam indlUifibilc magnirudine & potcnria exiGcns, ill
code III habcbic pas(iones diuerC;n.Animaducrcc ( vr Philoponus Il 0 car) cp Democritici p~~cn~c~ at?mos,p,onG~ vna.
q U3 'l3 magnirudinc,~ potcntJ~ 1I1~1~lfiblle~.AIIOqulll n~l\
e([cllt prima &: fimphClSflma pnnclpl3 oml1lUI11 . Ldco AnQ.
argumcnrJrur,fi vnaqua:~ atomns, plurcs habc~ pasfionc5.
,t une in eodc:m l'unao plurc;s habcblt potenuas,lta vt fit poC
fibilc cp fecunduIIl cundcm punaü,&: potcllt,ia inf~igidc~ur.
IX patiacuf,& fecundü tandem fa,cle~, quod Ip,fi,hllt Plo I~
pos!i?ih"lic ~nil1l atomm nonyrJmu ~ fimphClSfim~ pnn..
cipiulll erit,lcd multiple~ pot~tJa)&: v~rture.~~ rat~one pa
tc( q, .,ft.,rin non dllcit ad Illud IIlCOUeIllCns, q, Id, faceret, 8(
pai'.:re[ur ,red ad iIIud,q, atomus non elfet prim~ &:. fimpli, ~jdimun}-.p(Încjpium potentia lX nugnitudinc, quonia face '
",.i,e & parerctur ,quod elfe nOI1 poteil nifi fit potentia multiplcl'.Quod Ci ira cn,digresfio Philoponi no vidctur Ilecclfa
l'ill,in 'lu';J'difpurar, verum in eadcm eempcratura adlint c/.i- G
uert~ qualitucs pasCibiles,qm argumcncum Arin.dl ad ho',uincm no (j~lplicircr.& qUIa dixir ,cp tüc aromus infrigida~ '
rewr,& faccrcr addit.codè aGt modo & de pas!jonibui alij,
diei poccn,licut de frigiditate cxçmplificauimui.
Hoc. n. et {olida et pla/Jities 'dieclltibus indiuiflbiles, e.Jtin A .
git eodem rnodo,neq; enim rariora,neq; denfiora ell pofiibile 17~~' (.
gellerart,uacuo non exifte/lte in diufibtLibus.
tde,mellim (7 corpora (7{uperkcies illdiuidua dicmtibu$ Diluc.,~c.•
J'
(
contingit eodem modo,ne'lue enim rariora, neq; denftora fiert c. ÇIU de.
poffiint,ipfo uacuo non exiflentt: ipfis indiuiduis.
,
Colliglt qua fi id in quo Plato & Leucippns conucniunt,St Go. 17 , .
vulc,q> n~mo corum pot cil côccdcrc aliquod efJici rarius vet
4cnfiu5 ipfo uacuo no? c~i~cnte in,ipfis indiui~uis. N~m cil'
iowuiduum addirum mdluld.uo mal,us IlO~ f~c~at ,raru n~1l Ji
!('~,1'Iifi per vacui im~rfo~t1on,e~ II1tC~ IPdlUld~a)~~!= mfi
wcuutn fie ipfis in indlUldUls,mlJ1llTlc cm rarum uc\ d~fufJl,
Hzc igitur cll (orum conu(!1i~ntia. A'l1errocs Camlln OnCI}dit 'utrof'l3 oporrcre con~tcri ~ont~~diétpria~ut 4c~laratuRJ
dl de [cuCÎppo,IJu;r ~~S rat~r.
·
. .
'
Philopollus e"pomt hunc tClf.[~m duph'::lter, uno.mQdo RJ;CO.
fic.Hoc.Il,f.q> ,nc'J;3,u?a_m,~c$ rl~~es pasfi~~es haj>cac ~na.
• qua:q? aroOlP~,a~c~dlt,e! hls qUI 41cpnt rlallltlcs, n~m etlaOl
planirjeS funr ,nd,ulfib*~.ergo fi~\l.t atomus 1l0~ pot ~ager~
propriaql pasfiptlem,nec plpres f!!= I1(:C furer~ele~.O,a.ll.a~
f.\;lrd\l qu~ .ÇOtra prim~ eo!iti~n,: in~~éta {~m1et cot.r ~ (c~hm
jlldllCi po(funt ,quoniâ fi upa p~opna paslJonc pl",nltlcs un~qu;r~ l~abcat,non po~!=rir patl. {j.pl~r~s , no~ cnc .1)otcnu~
prinPllJ~!l\ ~ Ci.nphClSfim~m pnnClplum. Tuc Phll~~onu5
,
~l:lc(f.idG &nil,~ cQr.
H •J
�DE GENERA. ET CORRVP.
vcrba fequcntia legit iIIatiue.( enilTÎ.p igif, boèpaao {Nt..
que igitur rarlora, neque denfiora dl posfibile ge!1erari vacuo non exiilente in indiuifibilihus } & aecepit generari pro
cCfe PhiloponllS,& vulr q, ifiud quod inferr,ex diétis intulir,
qlloniam 3romus dl indillifihilis & ple!1a nulluOl habens
inrra fe vacuum,ideo non poreil aliquis dfe maior, vc:l den(jer ,cum rarum & .den[llm non nifi implexll vacui tieri exi.
fiimant. Aliter exponit Philoponus non corrulnpendo textum( vt di COlt )hoc enim (cilicet ne que vnam, neque plures
habere pasCiones contingit eodem modo dicentihus , & foli
da, & pl:miries indiuifihiles, vt expoCitum efi. Non enim quo
;Id h:rc prima verbaefi differentÎa expofitionum. Deinde
quoniam quis po(fet dicere in atomo vc:l Cupcrfic.ie porre erre
diuerfas pasriones (ecundum dillerCas atomi parciculas , vc:l
(ecundum diuedas Cuperficiej partes. Contra ohi:jcit,quoni;l
nô potdl aton)us vc\ Cuperficies habere diuerfas particul:tç,
nHi posrit cfTc rarior ,& denCior ,maior atC)3 minor, hoc auté
efi falCum, quod prob~t(& inqui~) Neque eniOl rariora,ne_
1{ que denfiora efi posfib,l e generan,hoc cll erre, vacuo nô ex.
ifiente in indiuHibilibus.Ecce quo modo verha nô (orrüpun
: tur ,quoniam fecundum hanc expofirionem Ariil. remouit
uciram refponCionc:m. ln commentarijs vero aliter intelleximus, &quidem non ab rariolle.
Amplius autem il/col/ueniel/s ell, (J' parUd quiclem ù/cli..
Anti. c.
L
uifibilid cffo 11tdgl/d dutem non. Nunc enim rdtiolldbiliter met
iord mdgis confriguntur fj pdrud. '],ec tIIim clifToluuntur fd:"
cilius Pifruis. uerbi gratia.mctglld.offenclunt et/im multa. in:;
diuifibilia autem omllitlo,quare mdgis qu~m niagnis , inexi,,'
/tUllt pdruis.
D i1~féJ~'
Amplius dutem (J' inronueuiens uidetur parua qlûdem
c. CIU c. indiu;fibilia elF magna uero Iton. NUIlC quidcm enim ratiolld-'
bi/ius maiora franguntur mdgis ~ parua ipfa. Ndm mdgnL
quidem facilius finduntur, (emergunt enim ex pluribus )Qm=
m'no igitur indiui{lbilia propter quid magis {unt parua ip'"
,
fa '.1u~m magna!
180.
Sc Colü diff'crat facile 8( difficile' dibldi, vt Philo po nus notat. N I"
Amplius dutcm, "trulf~ una omnium fit natura iUorum[0 API ,'
licforum,an differullt altera ab altcris~ quemadmocfuln fi1J~c J,J, A
quidem c/font iguca,l,,ec autcm terrcd ftcunclt.em tumorcm. si
I!
enim UlJd Izatura eft omntiirquid cfi: diuidcns~ dut qUdre non
fiullt tangelltia u11l~m, ql~emddmodul1f dqua dquam '11~ando
talJgiU mM ellim dlffert pofierior dqua a priori. Si duté alùt,
n
1
qualid '],ec fu"t. Et Indllifoftum e[t,~ '],ec pOllcndum eft prin" , 1.
cipia U' cau(às cOlltillgmtiuln magis ~figurdS.
DiI~J
Amplius dutcm utrmn iUomm omnium corporum,Und fit c. Cl
tldtura,dut altera differt ab alij s. QEemadmodum fi corporel
tate T,,ee quidem igned {Iut. iUa uero terred. Siquidem e/liln
Ulla fit omnium uatura,quid cft diftinguens, dut propter quitl
dum fc tangullt,luzmn Iton efficitmtter, llelllti dum dqua d'lU;
tdngit.llon cnùn refort prius a pofleriori. At fi a[tcrd qualitt.
l],ec~ (J' Indlllfiflum ~ '],ec {tatumda fullt prineipia, (J' caur~
magis dccidelltium, ~figI4r~ ip[,e.
Co,11
Secundo arguit per argumentum diui(iuu11l fic,fi h~c cor 0
pora (ont, vd erunt vnillS natur.r, vcl djfferunr natura, li
vnius n3Cllr.r , tune cum minima iIIa congregabuntu r ,
tune efficientur vnum continuum, vduti cum aqua oC~
currit aqua' aut ignis igni. Si di~erunt naturis, hoc cG qU3~
licatibus fenfi~m!rys, vr exponlt Anerrocs , tune differe n.:
ri:r il l.r erunt m:tgls dign:r (:rre rerum prilleipia & cauf:r CV
figur.r nam itl.r erunt magis aétiu.r, qu.r dicit pattt. verburn
Err
corporeitas gra'ee cG ogcos , latin.r efi magnitudo fiue: [u~
0 '1
Olor ,at fel1Îus cG me.'
'
. I\SC Ilu
Sexto argumétatur contra Demoerltum. Be qu.rrir vtru
ln
vna omnium fit natura illorum Colidorum , hoc efi vtrUI~
&r
vn,ôI cadcmque Cit natun-atomorllm, quas Democri.ponit,
an altera Colida in narura differant ab alceris (olidis ita q, atomi itcr fc: differant narura. Dico differ~nt in natu;a qu,rn
~t
admodum Ci ha'c quidem errent ignu, h:rc alltcm ter~ea (ecunélum tUll10hm!hoc dl fi h:r quidrm atolni habeant mO ?
lèm Be eorporeitatem ig neam,iII.r vero terream vc\ aquea.
Si enim vna natuta 'd l oium atomorum, Cicut vna narura
o~nium aquarum;vd omnium igneum. Concra qua:riru,r
primo ~id efi diuidem,hoe eG,quid atomos diuilît in toto
Secundo;quare quando (e tangunt,non coaleCeunt in vnu Ol
Contin~ùm,quel1ladmodtlm aqua quando tangit aquam.
Sed dtccs,atoOlos propter paruitateOl non eoaleCcere, v~ltJ
ti neqùe tda confraéta,teGa enim côfraéta propter paru lea
tem parricQlarull\,non potefi (oaleCeere ,ced bene eontig~4
ri.Ad remou~dum ergo hoc,adiecit, principium cum dbc:rr,
qllid en diuidcns "hoc efi quid efi ,quod atomos confreg ir ,
vt i:e~li. Si enim detur Iicentia fingêdi,non videtur po(fe: c~tJ
fam ;lfferri~ Addit cti am. nihil enit:n diffc'rt poGerior aqua a
priori,hoe eil ponerior aqua,qu.r fURuel1Ît Be vnita efi prio
r~,nihil.ab ~a ~i,~crt.,~ ita vn.ita cG ipfi.Sin ~utem Cvt ingt )
h:r e fohda mdlul~lha fint aha arque alia in natura tune bit'
crunt qualia,hà'c eG,ea per qu:r diffetL1I1t , cru nt qualit,~t'~ a,.,
v~tra figuras,~ manifeGuOl efi, q, has pcinendum efi pnn c
~
pla corporum,lTon atomos,nam qualitate:s h:r Cvt Pbilopo
nus inquit )principa1iorcs erunr.
.
.
~I
CQ.17!3G.
Haétcnus pcrta!\auit, vtrum indiuidua i pCa posfirtt :lgerc:
L & pati,riunc q. non fint talia fimplicitcr indiuidua probac Be
fylJogizat fic. SI parua illa indiuidua (unt indiuiribila ; ma':
gna cciam erunt indiuiribilia.Sed magna non (unt indiuiCibi":'
lia.igitur necv parua , (yllogifmus ê a dcflruétione contéql1e'
tis ad defiruétionem aocccedentis(inquit )Amplius autem'in'
conueniens,cubaudi videtur, parua quid ëindiuiCibilia e(fe,magna vero non,dl igitl1r vis Hla, Ci parua funt indiuifibilia'
jgi~ur magna. h.rc.confequentia,ex commento de!=\araCllr ,
qUIa tam magnum qj paruum font c:iuCdem rationis quantitaris. igitor ambo erunt per Cc diuiCibilia, vcl indiuifibilia, eis
«nim qu.r (unt ciuCdem rationis, (emper idem coml:JCtit. te"
cundo c~li.Cô.4~.defiruit conCequens.d.Nunc quidcm cOlm
rationabilius maiora frallgütur magis q parua, nam magnjl •
quidem facil!us finduntur. Emergüt cnim cx pluribus,& fie
habctur q. magna (unt diuifibilia, quia (unt facilc Ccisfibilia.
M T~ne quafi dat con(cquês. d. Omnino igitur indiuifibilia ~I?
qUI~.magi~ funt parua ipÎa ~ magna? q.d. Cl' oponet p6ncre
vtrunque :Iut ncutrum. verbum igitur in gr.reo codicc dl"
d~, {cd ad (en(ur:n latinum Conat vt diximus, Cie igitur pate~
no e(fe: corpora IOdiuidua. Animaducrte Cl' paruitas & ma~
~mpUlfs dutem differel/tia natura , (J' fdcient (J' patle/Jo$ /!~:'
gnicudo non variant rationem diuifionis. Nam 8( paruum tur,dpprox;;ndntÙt dd inuicem.
~tlO"
cfi qU3nt~"J'~ r:naE?num efi quantum,igitur non variant ra
.
Amplius
ea
qu,e
natura
differullt.
fiut
fI,
dgal/t,
(lue
$
pd
c,
,i~
tioncm dlUlfibllltatls , fcd variant modum diuidendi, nam
Co.'
paruitas interdum facit ad difficileOl diuiCioncm rnagnituclo tidntur,inuicemfi tangul/t.
T enio ad idem arguit, qu:r (c tangiit agere po(funt SC pa
ad facilcm,aliquand~ econtra, vt in paraphrafe dicit Auer.
propter 'Juod deceptl .(unt ~er f~lIaciam accidentis, co quia ti,differentia in natura,hoc dl ilIa minima fi differunt n attl.-le
ra Cc tangunt • fgitur agunt & patiuntur. de: ratione rang
~
RECO. pa.ruitas non dl cauCa IndlUlfioOlS, (cd difficilis diuirionis.
·
.
~C
Textus We (atis per pulchre exponitur in commentarijs, minorem tantum .
O
Confirmat;q, nô differfit natura,quonia fi differét na at f"bi verba iIIa {indiuifibilia auté. o.mni~o } lege Cie. lndiuili
bilia autem omnino quare magl~ mexlGunt paruis , hoc dl mi errent fimiles & disCimiles , vt Philoponus arrumic , SC Ct'
quare magis pr.rdicantur de paruls corporibus, § magnis , faétiu.r &pasfiù.r adlnuicem. Sed dices. hoc nol1 cfi contra11
hoc.eG ~ dr magnis.q. d. quare paru a corpora funt dicenda pemocritü,quonia ip(e eoeedit eoCequés,dieo Cl' hoC dl
wagis i~iujfibilia ~ magna,cll vtra$ fint i infinitii diuifibilia, ~ra cum:quoniâ np poCuiC a~oll1qs faétiuô}s & j'asfiuas pasli~
ne corrU~
,0
t
�LIBER PRIMVS
A ne corroptiua ,vt (equitur ,qlloniam fi atoml dre~t, pasfiui,
Corrupriue non ciTent prllua rerum principia. pofuit autem
CilS faéliuas & pasfiuas prrfeéllUe : & conta élu.
~;:~'C.
Ampli/H autem,quld cft quod mouc,t ?fi el im aliud pafli::.
Uum·fi autemipfu'infeipf"m unumq14odC);, aut diuifibile erit,
{eèzmdum aliud quidem moucns ,{ccu~dum aliud autem mOI
tUnz.àUt ficundum IdemcOlltraria il/cru nt, & nOlJfolum mit
Dlluc.lt. teria erit I/umero zma. {cd u potel/tia.
c! c. ciufdè.
Ad/,ue autem qUld mouet,fiquidem enim altermn,pafliUel
trullI [luero ulluquodq; idem {c moueat,aut dùâfibile erit(fe
cUlldum mouellS 'luidem aliud focundum motum uero aliud)
Aut fo(ul/dum Idem eOllfraria inenmt, U uo" tantum foeuII'"
Co
dum materiam numero U/lam, {ed ficulld« pottlltiam ctiam.
'121.
.~arco argllit.fi danrur h:re indiljidua~ eum apu.d Demo
.
,
f9
omnino aaio Sc pasCio crunt qll3: diclt, patent. Animaduer E
te verbum iIIud fufceptionem, grzcc dici cinefin,latinc vero motionem,6uc motum,:ae ln propofieo (uCcepeionê tran
fiuli,quia fic conConac.
Hic rcdarguir pofitionem Empedo. qui dixit pas(ionem
fi~ri per poros, argumentum vero Cecundum Phjlopo~um
fi~ fie,qui poros poCuir non po(uit ipCos vacuoS, Ced tenu.lsfi.
0\0 corpore rcpleros.fcilicer acre'. Hac enim rarione dlffe.
runt qui vacuum fupponebanr. Tune argumentor ,vcl fa ..
dem' facit ,colun! tangendo labrum replcri pori, Be fic Cuper
fluus dl porus.nam faciens tange/IS labrum, & non ingreijiens fecit.ergo fi porum non habui(fer, raau folo egi(fet.
vd faciens facit ingrediendo porum , Be hoc vd expellendo
corpll' quod intus erat vd agendo in i1lud corpus fade, no
cxpelle~do,quoniam t~nc repleret ilium pon~m . iIIo cxpul.
fo Sc fic non po(fct amplius i!lud replerum patl,mfi.rllr(us fic
.. c~ nouuÇ porlls,& fic in infinirü. Si agit in corpus mclurum
in porum,cum illud corpus non habcat porum ~ ergo Fasfio
fieri potefi fine poro( in quit ) Per pororum motion cm , ex;
ponit Philoponus,proprerrea CI> patiatur Be moucrur corp F
quod imporus efi,cum faciens retigerit ipCllm. ln coOlmcn
urijs vero bene ex'r0fira fllne' hzc.
Amplius autcm,quomodo eontillgit de infPiciendo dccide Anti.c.
mOlleantllr conrinuo in vacllo,qllld .mouet Ilia, qua:
ree quis,fi quidelll alterG mount iIIa,& non ipfa fe moudit ..
Il crunt pasfiua tantUlll & fi, non principia prima, quia erunt
alia prior~, 1/tpote m~uentia, fi vero vnumqu~dC}3 idc~ fc
IUOurar,lequiwr alrcrum duorum , allt Cl' vlluqllodqJ /110tum fir diuifibile. vidclicer in parrem mouenrem , & purcm
Illor am,aut Cl' eidem conrria infunt,tam fecundum fllbieaü
&: lUareria èi> fccundllm potentiam & rationem. Hoc dl 'l' re ut dicul/t,l/eq; e/lùn {cClmdum taélus eOlltmgit t.ranfire? 18 f·
Vn;alllee rc~ lecGdG eandem potentia 1ll011Car, Be mOllcatllr ..
tral/fParclltia,l/cq; per poros,fi plenus ul/U{quifq;. OE,rd
quod dl imposfibile. "nimaducrrc Cl' contraria in e(fe cidé
cil posfibile (ecundllm matcriam, quoniam mate ria dl vna enim diffèrret ab eo quod cft fion poros '14bere?omne enim
Er
COlltl'anorum,f,d non fccundum potenriam , quia altcrius (!fit plenum Scd U fluaeua quidem b,ee fl/lt,neceffi autem
.rlOr Co tOllrranj dl <lltcra porentia,Be alrerius altera. Et ino tex(~ corpora it~fi habere,idem cOlltinget rurfum •
Dilue.te.
CO
Collig,tur error corum,qui volunt idcm rcaliter, Be formali
Amplius autem quofJam modo de ip[a ui one eontmgere c. eiuCdê.
ln Cs de t(r Clic moueos fe,& motum a fc,vr graue, Be qllando infer
gr~tu t ur , q, rllne idem etTct in aau & in porentia,coccdunr hoc di 'pote~ ut dicunt:lleque eniln li principio per t:anfpart1ltia tr~
lUI~. ucrlÏlllode .EIl cnim in aélu virruàli , Be in porenria formali , flre COfltiflgit , /leque per meatus, ~ Imurquifqu~ plcnus ~t ..
pater hoe e(fe plafma,data enim hac folurione argulllentllm quid enim refert meatus lion babere?cum totum Ip(um fin/ll~::.
"rifiorc\is contra Dcmocrirum e(fet nullum, dicercnr cnim ter plt1lum flt,fI,fi uaeUif quidem fuerint corporibus tamm m
De1llocritICi Cl> idë mO}lct fe , & q.. idem cll in aéll,l.{X in po té
rtpofltis,necefJàrio idem rl.rfum tl/elliet •
~tco tlaC vc dleunr )quare h:rc difiinrio efi COlltra Arill. direae • . ipfis
Nunc CI> ipfi mcarus no profint ad vifionem ( vt dixerür) Co. Ii f.
•
C Hoc cil (eptll11um argumcnrü, qllod faeis pulchre in com
Illcnrarcjs patcr.Quo vero ad verba atrinct (inquit) { & no declanr,& arguit fic,cum vifio fiar vcl extra mireendo , vc\ G
Col ulU m;Heria erit Ilumero vna, Ccd Be potcntia} Vno mOI intra mirrendo,oportet vt iprum vifile tr;IIlCeac ad oelllos,
do hzc vcrba Icgi polTunr, vr ddlruat ArHl. per hzc confe- vel vifilis radius rranfear ad lIiCile, rune ucl rranlit per diaqucns.q.d.falrum cn q> contraria in~t cid.cm atomo, quo- phanum Cua narura plcnum,aut mcaricllm, & porofum. Si
l'cr diaphanulll (ua natura plenulll mcarus fupcriluiit , Ci per
ni3m mareria,qllz cU atomm, n~1l1~lul1l apud OCl"~lOc. ~Œ
.diaphanum mcarieutn,cum conri ngae meJrUS ip(os repicvna nllJ1\erO fubicélo, fed porc/ma et1am,y~1 (vr leglr Ph/lo
ri rad[js rune amplills viuo fic ri no porerir. Vel fic. V cl viuo
ponus)li atomllS 11lou et & mO\.lcrur , nô (O\UIll atomllS erit
tit dum pleni Cu nt mcatus,vd anceqllam fint plcni, no ante ,
hl3tCCla vna Ccd potdbtc erit vna, nal11 qlla Utionc potcil
quam finc pleni,quia tune agis no imraret mearus,necp dum
fc mOllcrc Be'mc;llleri a fe,cadem ratione & in contrarijs,eoll
leni (unr,qllia tunC no porret uiCio diu ficri,nam repletio fic
traria euim funt aaiua & pasfiua,qllarc cadcm rationc cadë
(ubito(inquit )Amplius autcm quona modo de ipCa uiCionç
: ....
arol)lll\ 401ulconrrariorum habebit potçntiam, fiquidé Cc:
cotihgere poecfi id ut dicür, uidelicet fi at allt extra mittcn
tundum Yllum Be idem fimlll mOllet, Be mouetur, ergo cade
do,aut inrra mircèdo,neq; enim a principio hoc cil ante rc;porcnri~ erit fc.cundllll1 quam facie,Be patieur ,hoc en Cceun.
plttioncm mcatuum per tranfparenria tranure contingit
dum quam ca!cfacit, & calefir.quare ~ fimul cotraria crüt,
vi{j!e ipfum,auc radius, vnde verbum iIInd a principio,grz..
hoc paéto Philoponus in~eIlCldc. in.commCntari;s tamen
cc efi caca tas archas latine dl Cecundum principia, fiue origi
lllC!ius intelligirur, q~olllam 1~01l vldetur abCurdll.Ol hoc
nes,Be {jc quafi incendie ve dixi,ru vero mcl;lIs penfita, 11C!1;
l
"Il 1) quod Philoponus inqlllt ,quolllam eadem cil potcotla (onper
mcarus,fi vnllfquifque plenus ut ,hoc dl ponquam pic: H
t. c. truiorum.
nUi en ,aur dllin plenus efi,qllid enlm refere tunc meatus no
.1 li ~.
Q.!f.icunq; igitur per pororum ~totiof.,eln inquiunt pafljo~ haberelquafi dic.ar nibil , cü roeum ipfum fimilc plenum ut.
Iles contingere, fi quidem V' plems poru ,fuperftuunt port. "c'tbum illlld forllm, gr4rce dl pan latine fonar, vc di xi. Di.
,~,
Si ell/m patitur fic omne , 0" fi non poros ',abens ,fid ipfim. . cat quiç mucus Cunt vacui,& non plcni.Conrra arguie,T
vidclicet fi fint vacll; contingit repleri ipfo~ . D j cir q. fi vacua
Dilu
COntinuum exiftens,patietur codem modo. .
quidem fuermr, corporibus ramen in ipfis rrpofitiç,ne~elfa
f,J1
Q.!f.icunquequidemigitur propter
rio id': rurCus euenir,fic Conar grzea fcries, licet nô Cie /acea~
crltUIll
Rt
fi.
I/:;cccn
Il
.
r
cr
r
1)
/le
cr
t.ci:i~~: .
meat~um {Ufc~ption~
d, cunt paJ?iones cuenire ,fiquidem ,1l4C euemunt plcms meatl
bur,{uperftucnt mcatus. Nam fi ratione bac patùz,r omne
:.C~ (.
9uamuis meatus nM babeat {cd filmum cOlttÎnuum cxiaés,
Q, 1a•• eodern parietur modo.
.
Il
Corpor.a indiuidu3 haaenus confut3uit,nune mutus ip.fos.refclllt,& arguir primo fic.rcplrtis rneatibllS adhuc aliq~ld patieur ab agente,alircr meatibus replctis cdraret qQ1_
llis aaio. Igitur mut us CUpcl'fiUunt,qllia fiue fint, Ciue 110n,
Ari!1:.( vt Philopol1us inquir) loquitllr more pcrf~C:~llIO .. RECO • .
rum de vifione,Cl' fiat eXI ra mirrcodo ~ hoc q> radllç vlfu~les exeant ab oClIlis. Pr::rrerca.loqllitllr eriam more ant~
qllorum,qui crcdiderllnr radios vifuales e(fe corpora ,reh.
'lua in commenrarlls manifrfia (unr.. .
• Ami. c.
Si autcm taI/ta fillt {ccul/dum magll/fudtntm.,/lt /lon (u(ct= 1 s6".
piant corpus aliquod, ridiculum t'ft paruum qUldtl1l exift1ma
fC UMIIU", efJè, magnum aulfm non ffJr, "cq; qua/ltU/leunqi.
Suclf.dc gfi.l.& eorrup.
H ii j
�DE GENERA. ET CORRVP.
pollquam ilabit intus,& repleuerir poros, n'ihil faciet intUS, rJ
quoni;} eangcndo no facie.Si aut pofiqu.i Ce fecerit intns can
gendo plcna qu:r Cunt circa poros facic , ctia cune poris non
exiClemibus eorum qu:r nara runt pati, h:rc quidcm pacicntur, h:rc aGt facienr,qllOnia fi intus pOt fa cere in plenum fa·
10 taétu.& extra etia (010 taétu faccre poterit,& fic pori (u~
perRui funt.Sed dices.'!' vfus pororum en ad patiendii (e({m
profunditatem.Contra obijcit Philoponus quo nia v(us po'
rorum bene en, vt faciens paffo appropinquet , vt cum fa~iens ingreditur per os,& per ventrem, non tamen côferut
Co
ad faciedii aliquid,(ed Colum,vr faciens,& patiens appro lti '
e. .
menf,&
vt
fe
tagat,ergo
uétus
Catis
eil,p
faétiae
&
pasfio
Co. 186. Scd dicer qui~ ad rationem taaii,dari parua vacua,qug po
si autem tal/gendo, (J' poris ltol/ exiftentiblu, b.ec quidtln AO"'
ri dicpntnr ,magna vero non plena corporc dar~, e~ i~po~
fibilc.Cotra obijcit.d .Si aur h:rc Cecundu magmtudlOe ralla patientur,h.ec auttm {admt,ad imâcem ,'oc modo natorum. gr;,.,
fint il) paruitate vt non CuCcipiiit corpus aliquod, ridi culum
Si autem taéfione meatibus ipfls 110 exiftelltibus aéfio fiat ,.1'1'
crit parmi vacl1~m pl1tare c~c~magnû ~cro n on:N.ii in ?i~ q
er
papio,eorum
qua: T,oc modo apta [unt.T,iCe quidem p.ttien
funt CÎl1C4ë rônÎS gcquid vni c nnposfibllc, c:rtcrJS et cm lm
tur,iUa
uero
"gent
inuieem.
GO·II
pQsfibiie. l.c~1i.~om.4 9' Scd dices. nunquid aliquo modo
Sed dices.fi meatus ad aaionê no protunt,lneqJ ad padio'
vacllum fit posClbile.RcCpodet. necv vacuum quoduis exile,
K neque vacuum aliquod aliud magnû putandu dl dicere,pr:r ne,nô posfint h:rc pati,iIla agcre alio mô. ReCpodet Q' fic, v~
ter locum,gr:rcc verbum illud )ocum dl choram latine re- pote cornétionc ip(a,& nô meatibus exinentibus(inquir )51 0
:luté taétione meacibus ipfis nô exifi(cibus (oballdi in gr:tco
gionem,tamcn con Conat magis vr dixi • .
Nota qle
Sccl dlces.4· phyfi.diétum dl cp locus non cCl va cuum.Re aétio fiat Sc pas(io , tunc eorû qu:r hoc mô apta fimt ag cre
vacuum. (pondct.nam omni corpori ~quale cCl vacuG (ecundl1m con & pati,h<tc quidcm paeicntur ,iIla vero inllÎCem agent, St fic
• p,'
tinenti<i.igicur no datur vacuum fimpliciter ,Ced (ecundü cô- non po ris aaio fit & pasfio, (cd comaaionc tantulll.
QJjod trgo ita dicere poros, lit quidam exi~imant,aut me AO,.
tinttiarn,quil.ocus dicitur ,fiue chora verbG iIIud nam,gr:r_
cc cCl oGc,latme (onat quare,non tamen ad propofitü dl. Il dacium,aut indne efl,manifefium eft ex 1,is.DiuiflbilibM al':: "
lud vero fm continétiam,gr:rce cG hogcon qèt ca. Tum (e- lem oml/ino eorporibus exiftentibus,poros facere,ridiculuff'
,
cundû tllmoré, Tum fm magnitlldiné, melius aGt (onat , VI:
u
'
cft.
ficundum
el/im
cp
diuiflbilia
funt,
poJJùnt
{eparari.
pil
diximus nos.Animaducrte '!' vacuum dari apud ArHl. dl1pli
QEod quidem igitur meatus itd dicere ut aliqui putallt , ,. 'I~
citer eCl. V no mô vt oi corpore careat , & fic impugnaf hic.
Alio mo ~m côtinentia,'la pot cotinere ilIud vc\ hoc corpus, fit uel mendacium,uel uallum. ex 1,is cft perfpicuum. Adl,uc
& hoc ideo vacuû di ,'la non plenii certo corpore , quia pot corporiblls ipfls 'Indique diuiflbilibus exiflel/tibus, meaW s
effe cum vuijs corporibus.Na dum p\c:nG en aqua, igne va{dcere ridiculutn eft,nam qua tenus iU" diuifibilia fimt ,fipi$
COlt & fic regio & locus dicuntur vacui non vacuitate fimpli
.
ci t~r ,Ced fecllndum qllid~pro quanto plenus vno vacat alia . . fari POfJullt.
P
d
'
rr
••
o' (6.11
ropter
uo
meatus
cocenerunt
antlqul,
vt
propter
a~IIO
RECO i
Verba illa { neque quanciicûcv } legenda (u/1t fic,ridicuL lu dl paruu qui dé exifiimare vacuû, magnum aute non effe, nem & pasfionem,& proptcr dHHné\ionem,erediderunr.n.
neCV quamuciicv,quonia fi conceditur paruum , debet con, partes nOI1 dil1!di,nifi pro quanto ad vacuum irellt,& vactlÛ P
cedi magnü,& quantGcunqJ amplum, quonia :rquc imposfi e!fe diuifionis cau Cam epilogat igirur nunc meatus 'ad vtrun
bile cCl vtrGqJ. Aut fupp\e ridicul GcG paruû quidé ex;aima que CiIRllacaneos dfe( &. inqllit ) ~od quidé igitur mucus
re diccre nifi regioné hoc dllocum corporis, nam ac~ipere ira dicerc vt aliqui putant,fit vcl mcndaciutrJ.vc\ vanum,c:"
vacuum pro 10co corporis no videtur roni dHfonG, & quo- his cCl per(picuum,&. hoc quantum ad aaion': &. pasfio nê ,
r
nia conceslit vacuii accipiendo vaCuum pro loco,infeu qua cp vero quantii ad diui{ionem etiarù declarat.d.Adhuc co poribus
ipfis
vndiqJ
diuifibilibus
exiGentibus,
meatllS
fac~~
IH? manifcGum eCl,q, oi corpori Cecundu tumori hoc eCl ~m
cocaui ci" côtinétiii v aCllû qêt é eius locus,erit zqle. In comç re hoc cCl faccre meatus ad Caluandam corporllm diui(ionc,
tarijs aliter legif , & pot expo fatis bene verbis accômodari. ridicu)um eil~nam Ijuatenus illa diuifibilia (unt, taliter po!"
~
And. c.
Vniuer{aliter autem poros faccre,fuperfiuum. Si cnimni funt feparari, fubaudi po!fun t diuidi non exiClcntibus pOtls.
igieur,fic
&
(epauri
•.
H:rc
pauca
de
.I~eatibus.
C
1 87.
bit{dât fecunduln taétum, ne'!; per poros tranfies {aciet. .
Epllogar,& reae 111 commentanJs diximus verllm qUO lte
DiI~C ..~~.
Omnillo autem medtus {acere {uperuacaneum eft, fiqui~ ad verb.a ~ttintr( Arillo.teles in.quit) {poros f;cere, vt quj,
c . elu(ae. dem enmt
. educens,Ileque per p1enum,neq; per meatus agit.
da~l eXlalm31ltJ ~ddlt. vr qUidam exiGirnant, qllonia (~r
,
S
Dllbitaret qs vtrû pofito q, aétio neqJ fiat per plenû,neq; Phlloponus optlme mqUlt ) non fimpliciter poros denrUlr,
Co. 1 ~ pcr vacuum,pori ipfi funt ponendi? Rc(pondet. omnino:le l1am Cu nt, vt dixirhus inteGina vc'n:r arteri<t &. rcliqu a•
rr • r.'
,
,
.meatus fa cere (ubaudi ma quo faciuht antiqui. vidc\icet.q, Non ta~cl1 1l:rC necenana lunt ad patiendllm, Ced vt facreS a."
fint fimpliciter vacui,(u}2uacaneû eG,Gquidé.n.educés hoc é appropmquet pa!fo, vt posfit iIlud tangere. Et his Ari!loCC:~
dato,,!, educës,neCVI2 plenû agat,ne'IJ 12 vacuG,fic.n.omni- les refutauit poros , pr:rcermifie autem refurationem va cIl1
Q&les no fill2uacanei (unt,cû ad aétioné pasfionéve no ,p(int.Aritl. aut ex quarto phyficorum aut quia eiCdem rarionibus refu
Il
'
.,
pori apèf tn li eos côcedit, vaeuos 'ldcm fimpliciter non vule effe Ced tan• poteu.
vd fm quid,& fdfl1l:rquiualêtiii, vt diximus. Anirnadu'ertc
AriG.
O!!o auWn modo itlflt generare entibus (J' {dccre !1' pal AO~:
vt di xi Ari~oec\ë rlcnum interdum appclla!fe aphen , quoI! ti,dicamus,accipientes prillcipium diétum [iCpe. Si e1Iim (ft "
ideo efi,qUla contmuum eil, vt Cupra diximus (atis.
110c quidem poteflate,boc autem aélu tale natum alite eft /Ion.
RECD.
l!li teGus in,fi~ullegen~i (u~t (ecundü PhiloponG,in quibus AriG.( ve Ph.Ioponus mqult) re(umit vim rônum hoc Tum quidetn pati, Tum autem non pati,{ed /4bique ftcunduln
modo,l'i faciens ~on p~e taétu f~cere,ergo nec per por~s fa .~ ell tale, ",agis autcm (J' mitllu fecundutn cp tale m.tgis e~
cier nam folum mgredletur pacu:ns , & poGca nihil faciet
(J' minus ,[le utique poros aliquis dicrt m:tgis illefft, ut.,n.
quo~i;l caau nihil faci.t.Sinil~tem pofi9ua ingrcffum en fa~ metaUicis cxtendulltHr p4?Ùfi lIfniC continuiC. CO/ltilluum Ig'
cier,licet iIlie nô fuerlllt ~on,t~étu vtJ:D faCiet, quare Cuper
. '1~'.1
Oui Cunt pori(inquit )VOlucrCallt~r ~ure poros facere Cuper- tur ulJumquodque, (J' unum exiflens, impaflibile cft.
Generatio
ucro
(J'
aflio
(J'
pafiio
quoI/am
modo
ipfis
1/1
fluli cil,quonia vc\ faciens raétu nlhll fam , vc:1 caau aliquid
elJ
f~cit\fi nihil fadt Cecunqu t~étum , necv R poros tranfitns, rebus fiut trallflgamus prillClpium accipicntes,'1uod frequ ,.
J aut fucuwn ali'l,ûd alitld exifUmare dicere,71i/l regionem COI'
poris.~apropter manifeftum cft, $ omllicorpori fecul/d,~m
.
tttmorem a:quale erit /Iacuum.
DII~C~~~.
Si autem hiCcfeclmdum mag/Jitudinem talia fin t, ut non fu
1
c. CIU e. {cipÏ.4nt corp/ls aliquod rifu dignum erit, paruum uacuum
putare effè,magllullt uero nOlJ,neque uacuum quoduis aut ua
cuum alquod aliud putandum ffi dicere, puter corporis lOI
cttm, nam omui corpori iCquale eft {ecundum cOl/tinentiam
uacuum ip[um.
Vil
ter diximu S
�LIBER
" terdiximus.Si fl1;m r[l T, oc CfuMmz pottl/lia , il1ud uera déFu
tale I1ptum IIfro "ollfwmdum partem quidem patio jfcul/du
partem u~ro I/Ot~ ,fod fit U/tÎufr(aliter qUdl/tum tale: minus
u':o c::r mdgis quatet/us tale mdgis cIL a- 11/11//.I.S(qua rl1tiolle
utique mcatus quis d/cct magis,ueluti il/ metall/cis uend? qU&e
dltm dus quod pajsiuum rft perpetud? porrigul/tur.) (olma::
tur~le l:taq; tmumquodquf alieui, a- ullum eum co exiftcllS.
lib IUo lmptt}?ibile erit.
Confurari~ polirionibus 3ntiquorum de aaiouc & pa sfio
nt,& de gcncrariolle , rranliens nunc ad veriratem , ralem
probar ConclllfiOllem videliecr nlhil porcn pati ab aliquo,
qllod fibi efi connarllra\c,hoc cil ve 1CÎu (d CIl 1 rpeciei Be na
tur~) vc\ congenirulll. Ad quod proball~lIm (umit rres (up
pl
PO~!\oncs pro anrecedtnre,& Infere conlequen5 propofitü.
Prllha,cntiulU aliquod cil in aélu,& dliqu?J in porcnria.
,II
Sccllnda, OlUne pasfiuuIU cfi ICCllllJu11l le Be qllodliber (ui
Il P~sfibile, & non Cecundum pal rem fic, & CeClIlldum paneln
non,Tertia,qllanro l'ariens rrit 11I3gi~ vclmillll' aprulll Be
;tff'célu,n , ranro uugis vclminus pasllUull1 cU, vr e"el1lplo
lllcrJllol um dcclarar, in quibus funt venr qurdam continu.a: porreéla- proprcr quas reddirur I11crallum l'asfibilius,
qUlb us a(cept;s pro antecedenrc,dac con(equens.diceIH. Co
llar~ralc iraque vnumquodque lubaudl alicni,& vnulll fub~ud, cum illo cxificns,~b illo fubaud il11pa\fibile cric, verbü
Illud connaturale,grrce cCl Symphyes , Be Aucrroes in (ua
glo[f~,Coadullarul11 inrclligir.& ira vulr q, agens & paricns
1:011 debC3nt elfe congt'nira,(ë:d bene conriglla, Be Cc rangco
tla,fOrte & Illcliusper Symphyes 'ntelligir cOllnaturalc, iden eillCdelll narur~,nam palrum iplum (clllper efi conrrarifi
ôlgenri,modo co III rari~ dlffcrunc llatur.J Be (pccic, & generc
COI~Ucllillnr,& quocunque exponacur modo,Uare porefi.
AnlOladuerrc ra men q, vtroque modo e,"pouendo, per 3Cciden~ verbü Arillotehs talfulll l'or efi elfe l' aIII parutls ignis
pati porell a magno,& rOlmen narura conùcniullt, hoc enim
C pet ",ccidens dl,prour magnum conrrariarur paruo. Irelllep
calor naturalis agere poten in humiJum radicale, & hoc cft
per accidens prout nutrit (e, vr diximus. AnimaducrrendUIll ex antecedcnrc po Ife tribus ryllogi(mis deduci cOl1dufio nem . Primo Cie. agcm cft in aall,p~ticIlS in porel1!i~. igi
rur patien~ non potcfl pari a Cibi cOl1lur~ralj. Secllnc!o Cic.
paricm parirur [ecüdulll le & quodhbet lui ~b "genre. igi rur
non a connarurali,aliter non lecundulll qllodl1bcr rUI paterc
rur. Tercio pariens magis affeélul1l mag" patHur , & minus
affcdum minus.igitur non a connarur ... li pari pordl,naOl cô
natura1c rque coafficirur CUIll fibi. connarurali. Vnulll igi~C(). lur enchymema Cil parenria rres (yllog,Cmi.
Rcprobaris pofiriolllbus pnlèorulII, hic volt propriam 5(
vc~~m opinioncm exponcre.quo modo faccre & pari fianr,
& vult hal1cconclufionem Cl' facicfls'& ,pariens nec dcbene
e[fe vnum continuum,nec duo reOlora.Sed debenr elfc duo
~iue.{a [efe tangcnti;t,auc immedt:lce, aut-pei' medium. Ec
Ideo textus hi kgi debem conrinui,& n(,n leparaci, vr in côn Incntanjs legunrur,Phlloponus ellllJl concinuos Icgir. ArinOtel elU ergo primo accipir inrenrionclll ( & inqulr ) ~o
;tUtelll modo gellcrare,& facere,& pari infinc cntib\-fs,dicalnus.Dixit gcncrarc quo ab [ub(lanrias,dixit facerr & pari,
liuo ad qllalicares ac pa~fibiles affcaiones. Hzc (Il inrcll(io,
anre vero q; conc\llliollCnl inferar, accipir fuppofiriollCln,
'l~;tm [~pius hIc, & in phyGcis 3cccpir ( 8( inqllir) AccClP.lentes principium diélulll Corpe, dcinde accipiens (uppo(itlollem, loquicur (u(penfiuc vfque ibi { Cominuum igi~
tUt} Suppolilio vero efi '!' enriullI alterum aéln, alcerutll
por.cfiace dl, porefiace 311telll cm dico quod cil aprum na ru
P~tl nOn fecundum qllid/lic,& (ecundum quid nô, fcd quod
toeum efi natuOi p.. ri,non ramen ira apcum rotulll pati, go
Eos(i~ (ecundum aliqllid magh Be fecundum minu~ pari hfc
lIP.pofitio,qu7 (ecundum Phll~pOI1U\U vna cU,Sc non rrcs,
~t ln COllllllel1tarrjs diximus efi vn;t dico quia 3liud ponirnr
III dcclilficiolle allcriu)( inquil )Si cnim ll~c 'luidcm pOten"
Co, 1
1
90.
P RIl'v1V S
tc,hoc :1t1tcn! 3"U dt,c1fponft quid pcr cns potenatc fnttlll- E
gare & inqllir )Dico aurcm fupple ens poreOdte,qllod narum
cil: pari,non tum quidcm pari,wm aurenr 11011 pati,fcd vbica
(implicirer cO aprum natu pari quarcnm raie pasfiulllll dl, vc
calidum cO, aélu calidllm,& aprum (ecllndü re torum elfe fr!
gidu1\1,noll ramen dico ira (ecundulll (c rotum aprum pari,
vr rqualirer lir apruln pati,nam magi~ 8( minus c:Ct aptuul
pati (ecundum cp raie magis & minus efi apruIU pari. Pordi
enim pati magis (rccundum aliqU311l pané, minus recundü
allquam. vnde & proprcr hallc c311Cam poros dicer quis magiç inerTe ,ëjJ vr fiar 1'3sfio .l'0rius enim pori viderur elfe, vt
palfllm fadlius pariarllr in partibus poro{js,~ in partibus nô
porofis, vr in merallicis dus quod parirnr vellr col1tinlJ~ ex:
tendllntur, & ranql1am pori habenrur, vr faci1iuslpari~n_
tIIr in panibus ilIis .Hl'C cO (ilppo{itio, runc inferr c6cJufionê,Be terminar (i1(penrionem(inquir)Conrillllu11l igirur vluï
'1uodqJ Be vnt1m e"iOens CUIll ipCo faciente ab illo e~ iOlpa(_
fibilc,Sil1lilirer aor Be no appropinqu3nria ~ fint fdéllllum,8c
pasfil1l1m,1H:~ fib~pfis,neq; ali;s.r.mcd~s"pJ~ Cunr 3FU f;a(cre & pari.EU enim mediü pari aptuln a facicnre ,Be facc:re F
aprul11 in e"rrcOlü palfunl. Exponir aur~ (r( & inquit ) Dico
aGt,,!, ignis non (olum caltfacir aliquir rangendo illud. (cd
eriam fi longe fir ,modo medili ralcfacir, aerem enim ignis,
ôler atHem corpus. Clignü calefadr ,qui aer apros efi facere in
lignullI & pati ab igne. PoHer ergo q, pariens non paririrur
ab co q<t cO fibi corinuii,nec ab co qè1 cG fibi re111011'l, ergo
ab eo,quod ipfulll tangir,quando illud cO al'wm facere, ipsü pari,vcl ôI medio apto fa cere & pari.H~c cil cxro huiuI,
Ant. c.
Similiter autem,et lion appropil1qudt/tia,/lequt filbiipfls,
mque alijs,q11d? fa cere lIata [Utlt a- patio Dico autcm·ut I/Oll
fo/'um taugells ealrfacit ignÎS ,fod cr fi/ouge fit. am", emm
ignis, drr autem corpus ealefacit, lIatlls (1' laccre cr pali.
'!in.
. Similitrr autetn (1' qUd? lice fibijpfls, lIec .tlijs appropin,,; D ll~c.t~.
cjuallt,qud! apta fimt agere (1' pati,dicoalltem ,'oc quiJ I/Oll
tamu", igl/is tangel/s ealffacit, (rd fi procul fit,,~.tm 19l/is qui
C.
clUCdr. \
delll a.erem,l1er uero corpus aptul1Il1gcre (1' p,tti, ealefacit.
G
coCe Cquel1~,lèll vila parti' confequenris,nunc dar aliam ,& qnafi
g,l ~ 1.
vulr q. nihil pilriarur a con~rurall,neql a remoro vlrra (ph~
ra paslionis,quod cft dicere 'l> agë~ no Cit nimis parro pro ximü, ne'F nillli~ retnotu, Na a ,pximo RR con3tur:rlir:rrë no
pacitur a remoro RR di!1aria Illinirne( inquit ) Similirer auré
' oon patiulltl1r Illpple ru Be quz nec fibiipfi~, nec alijs appro.
pinquanr,alij~ dico q 3pta lune agere.& patl. igif oponet a, ,
gc:ns nô elfe nimis '-plC.imu pa(fo,llec ni mis remoru. Animad N .
ucne Cl' idl rpetie pari poteil ab codé Cpé vr parum ignis ab o,a.
'2igne magno.'-ppcerca dixit nec Gbjipfi~,& poreil pat! ab alio 8- ,:;J"'~"
~f
altcrill~ Ipeciei,& proprc:rc:a dixir ncc ahjs. Exponir aurc:m ..,.,,~)~~...~:::::._
hoc ,qui;) agens Be pcr (onraduIU agere potc:fi,Be per Illediii ".t
t"
. proprerea oponer vr rangar omnino pa(fulll,aut per [c, auc
l'cr OIedium,Be hoc air. dico alltë quia non tantü ignis c;tlefa
(ir rangcn~ ,red fi procul fir ,c:rrera plr~llr.Animaduerre uer Na quii
bum lllud oion Frequenter rcddere caufam. ideo tranilllli, 01011.
qUia ranquam reddar cau(a11l , & rem hallc latlni ignora"c, H
1
I\tccpic anrccedell5 Cl< rribus côl1irutü, & dedir
VIlU
r;t ....
Exiftimare .tutem tum pali,tum autem flOIl, dfftrminl1n= Anti. c.
tes in principio ['oc d~cendum. Si enim lion ubiqu6 dluiflbtlis 1 J~.
fit magnitudo,jfd rfieorpus indiui!lbtl(, aut l.ltitudo, flO uti
'lue mt "bique paf?tbile,fidncqul: cOl/til/uum uUum.
Putare uero aliquidparte quad;tm pati quidrm, parie ut 0'\
ro quadam nOIl,deurmiflaflteS..t principio rem halle tr~n!lga c.le~~(~~:
mus. Nam flquidem magnitudo nOIl 01'1(/; ex p.trt( dlU;fibtles
tffit,fèd aut corpus ftt,aut m.1gtritudo indiuidua, lliM utiC];
omlli ex parte pafliuum erit immo neque cOlltrJ/uum.
Elt his confurat errores vererü,& primo ,pbar (ôrra Oc.
mo() irG pal iês nô e~ côpo(itÜ ex (orF~rib9 ind,iuiduis, quz
aCOOla ~ue adiertca nucupanc. Aucrrol vero VIde{ cp Arin.
J)bct ~ corpu; no parirlJr ~ parr, aliqu3. ~c, & Fer <lliquam
~Llcl[de gnJ.~ cor.
H iiij
Co.
l".
�DE GENERA. ET CORRVP.
1 : no)', qu ~ fuit vna fuppofitio.Et h~c e~l'o!itio eô(on"3r prin
cipio textus,mihi vero videtur ArHl.cofutare errorem Demoeriri vr dixi,& petit,'1' omne paci'e m patiatur fecundum
fc:,& quodlibet fui. Tune argllit fi eorpllS naturalc ex indiuiduis componeretur, tllne non fccundum quodlibet fui parerctl1r ,quia non fecundum pu cm indiuidua , nam probatu
ca indiuiquu non pati(inqnir )Putare vero aliquid parte qua
dam pari qllidem,parte vero quada nô pari, dcrermin3nres
a principio rem hâc rran(jgamus,& fic fupponit hoc, Sc rem
Demoeriti 3 principio perrranfit.d Nam fi qtlÏdë magnitudo
non omni ex pâne dillifibilis·efTet (vt democritus credit dari atoma )nihil vrique omni ex parte paffil1um erit, imo neque côtinllum,quoniam exindiuiduis non fir mai us. Expori
1 t gd tio igitur Au errois conucnit principio litera:, non 3utem co
p a os
uenit fini & condufioni. Animaduertc verbum i\lud magni
rudo gra:ce efTe plaros modo c:tiam latine accipirur pro
n1agnitudine,quanqua proprie I:ro latitudtn~ intdligat~lr.
REC(!).
Dixir,q, id qllod dl per natur;, talc .potentla non partJl11
quidem pati,panim vero non,fcd penltlls quatenus dl talc.
K Nunc (ecundlll11 Philoponii Y~llt ollcndere ad quam pofitio
uem (eqllatUr '1' corpus non fit penitus patibile, fed partim
quidem fic,partil11 vero minime( & inqllit )Exillil11are aur~,
tUl11 pati,tulll autem non,determinantcs a principio hoc dicendum,hoc ca ad quàm pofitioné hoc fequatur.Pofita vero intenrione(inquit) Si c:nim non vbi'l3 fit diui(jbilis magni
tudo,(( d ea corpus indiuifibile, vt Democritici & Leucippci
dixerunt,aut latitudo, vt Plato dilCit,qui pla ni ries indiuifibi
les pofuit ,corpus 1l3tllralc non vbiqm: crit pasfiuum , ncque
crit continuum.non pasfiuul11 quidem vbique, quoniam nô
crit pasfiuum (ecundum in diui(jbiles magnitudincs, nequc
fceundum planitics,qlloniam indiuHibilia non rune paribi~
lia. non continuum ve:ro quoni;i idillifibilia nô po{funt COOlIe
(ccre.Patet ergo ad quam pofitione~l.(cql1atur id qllod pati
tur non pati (ecundum totum fimp!JCJter.
Antl. c.
al4tcm IJOC mendacium,e:1 omnc corpus diuiflbilc,l/iTJil
J 91·
L refert dil4idi quidem,tangerc autem,aut utique diuiflbile efJe.
si
Si enim fogregari poteft focrmdum taélus ( ut aiunt quidam)
u fi nOlldum d/: dl~uifùm, poj?ibilc crit diuifum efJe, fit cllim
Dilue. te:.
c. ciufdé.
Cô. J 9 3'
nuUum,impoj?ibile.
QEodfl iUud mendacium fit, et fltcorpus omne diuiflbile,
niMI refert diuidere quidem.dum cotiguum aut diuiflbile fit,
IIbi nag;fèculldum taéEus (egrcgari potcft ( ut aiullt quidam)
fi nondum diui{um fit,erit diuijlbilc. Nam potefl effi diu/[um,
cum /l!1Uum fiat impoj?ibilc.
Re:(pondet vni dubio ,diélum ca q, corpus natural e ca di
uifibilc in (cmper diuifibilia,& q, pafTum ca diui(jbil e in CeIU
per diuiflbilia,alirer non fecundum Ce & quodlibc:t fui pater e:
tur ,ideo quzrct quis vtrum pa!fum femper de:beat in partibus eITe continuum & vnum,an Catis fit c;p fit vnum côtiguii
ad hoc vt fit paffum ullulll,quafi qrere:t quis veru pafTo fit ne:
ceCsaria vnio continuitatis in partibus, an vnio côtiguitatis.
M Refpondee Cl' fi iIIud Dcmocriti fic me:ndacium,& fic veruIU
quod diximus. v 1.'1' omne: corpus fit fempcr dioifibile,quan
wm ad pas(jone nihil refert diuidere ÇIdem, dummô fit paffum in partibus contiguum, vcl potentia diuifibile:.q.d. fuffi_
cere pafTo efTe vel vnü contigllû, vcl côtinuû.Cuius Cam (ub
(cribir.d.vbi nanC}l continuum pafTum rot fegregari (ccun4
dum taélus hoc ell cffici ContigllG,ti nôdum diuifum fit, erit
diuifibilc.Nam potell c(fe diuifum , cG ipCo pofico in ce nullG
fiat imposfibile, quia n~_po?it.?r in cfTc {ecllndii aélum com. pletG,(e:d (cam potentl<l ~I~a aélui.Sic igitur fiue pafTum fit
vnü cotjgu 'rate,fi~c COlltlllllltate,quantü ad pasfione nô reRECO. fcrt . HunC1locum Ignorant nolln, ob malas translationes.
Hic tex tuS (.1tis expofirus cil in commcntarijç Ced ql1~rit
Philoponus tcxtu pr~cedenti. Vtrum in corpo;c fil}[ pori
determinati,& qnidam argut1lcneanrur primo.c;p fic,in dies
fiunt fudores.e rgo (unt pori,per quos Cudorcs exeunt. Scèfo
di~unt medici q, funt qll~da vnéliol~cs rar~faéliue, &ali~ dë
fa~iuz corporG,quz ce I~O po !funt,1 Il fi port cfs~nt • Raref,,-
faéljua. n. vnflio porificat , & fade poros , per quos exhalat N
materia apoilematu.denfatiua v(;ro tollit poros,& (je maru
rat,at'}} conglutinat,ycl repercutit, vt vnélionc:s frigid~ r~
percusfil1~.Rildebat quid.l,q> vnélio dicirur rarcfaéliua, nO
cr faciat poros, fed 'l' omnes partes qllér prim erant dcnf~,
fiant rariores, Ilulla porificaeionc fJéla. Simili ratio ne ahqua vnétio cil denfatiua,quatcnus omnes partes,.qua: priuS
erant rariores,facit dcnfiores. De: fudore vero dicune Cf (UI
dor ell humiditas,qua: per part~ poa parte fit ad.cutim, non
'1' per poros exeat. Contra ohij cit Philo po nus, quonh} hoC
quod dicüt de fudore e(set verG,quâdo humiditas efTet quali
tas rihû, qua: mignido fc facerct ad cmim corporis, vt pofi;
ea Aria.dicer/cd quonia humiditas,quér ca fudor ,dl corp
humidum.crgo ni(j fit pcnetrario corpods per corpus,opor
tet dare poros. Pra:tere:a.Medici cx obfnuacione fciL1nr aliqnas Illcdicin3s cale:faélioas appoCitas apollcmaribus cuti~l
porificarc,& conuenere lllaterial11 in vaporcs , qui clChala t
per poros~aliquas efTc Illedicinas frigidas repercusCi1l3s,qUa:
poros conaringcndo re:pcrcueiunt materiam .ad interiora , 0
conaat autem hoc fieri non pofTe nifi pori cntanei ciaudantur ,alij intus :mt fiant,3ut per :1I1tiperHlafim dilarentllr, vr ~
cos matcria dcfluxa retrocedat. crgo oportet concedere ~o
ros ,non tame:n vt dixc:runt Empedoc\ei proptcr pasfiooe , .
AOI
vcl rerul1l diui(jonel11.
~I
1
,'
Vniuerfaliter atlté IJoc,gencr4ri modo fcifiis corporibll r, 194'
incollucniel/s cff. defiruit cnim hic formo,alteratiol/cm. Vide,:
mils Cl/ùn idem corpus continuum cxifims, quaI/do']; qtlid~~'t
humidum,quandoq; autem coagula tu m, non diuiflone (J' CO"
pofltione hoc patiws,t/fC conuerflone a taÇlu ,flwt ait De'"
mocritus.ncq; cnim tral/{duétum, I/cq; tral/{pofltll1n , ncque
tral/{mutatum feculldum naturam,coagulatum cx humido gC
lIeratum cfi.llcque mmc fimt dtlYa t7' coagulatâ,indiuiflbiIia
tumoribus,fod /lmiliter omne l1Umidum, qUândog; autcm d!~
rum e:1 coagulatum cft.
pû~
Aélionem autem illo modo inefJe /lmpliciter propter cor'" ,/
pora ipfo illdiuidua,cfi illconuclliens , ratio enim beCc alterd~ p
tiol/cm interimet,immo uidem.us idem corpus exiflens cOlltil
lIuum,lmmefcere quidem interdum uero are{cere, a' non di'"
uiflonc,ct compo[iiione id pati,fed Ilec c01/uerfiollc, a' taél/I,
ut Democritus ait, quia nec translatum, nequc tranfpofitu~1
fècundum /ûtturam arefo'étum ex Immido fit Ile']; qu.ce mag/I/~
tudine ùtdiuiflbilia {UI/t. dura {tmt e:1 arida. fodfimiliter t~
tum lmmidull1 rfl.illtcrdllm tal!'e/1, durum cft atg; aridum. CO,I Pli
Secundo ollendit q> per atoma faluari non potcfi alrer~'
,
tio, vt dixit pCl;llocritlls,& hoc rPponit.d.Fieri aut hoc mO,
idcll ag(re& .pari i,nefTe: corporibus ipfis fcisfis hoc efi ,ppt cr
corpora indiujdua( qu:r fchizomena vocat. ~ia fua nacu~a
(d!fa & .diuiC3'Cu~t,lic~t congregatione vl~um faci;lIlc)efi Id
conucmcns. Ratio emm hzc altcrationcm inrcrimit. Quo
dec1arat per ca qll~ (enfu vifulltur:d.imo vidclllus idem cor
pus côtinuum manens,humcfccre quidem intcrdum ar eCe ' {lt
!:e vero inrcrdum,& non diuifionc & compolitiolle a't0 0101
rum id pati,fed nec conuerCione Cecundü (jrum, neque t;t8 u
hoc ca congregatione noua imminente, vt diccbat DeOl OI
cr~tur,quia nec tranflatum nec tranCpofimm (ccllndii mar~'
riam arefaélum ex humido fit & lie atoma ad alccratio nen1
110n profunt. Sed diccs.nol1l1~ atoma Clmt dura, vidccur beY,
Cie c;p funt indiuldua.igitl1r non apta Ccindi. igituf dur:!. 0 ~
cit contra.d.ncque: n)agnicudine indiuidua Cu nt , dllr~ (U~l
& arida, vt dixit Democritus,(ed lil11i1iter torum hllnlld un
a
ca Cecundum fe & quodlibet (ui.lnterdum ta men dllr unl c 1
atque aridum.Sic igitur tOtLlI11 patiens oponet cffc cill fd~l~
rônis vd molle fecundtfm (c & quodlibet Clli, ucl duru rll '"
cundum fe & quodlibet fui,cffici tamen intcrdul11 dururll'
~d
molli,ecomra inccrdum.
"fPlato dixit fic ri non pofTc alterationel11 nifi per cOJltaél~
& ideo fdfso corporc in pareiculas.Contra obijcit Arl~. C
inqul t )
~n
19;
~l
tll
tiu
QI
Qi
Pi
(1
tl
�LIBER PRIMVS
A in~l1it) Vl'itrr :lIJti hoc modo genrrari.r.ql1atit:lté quz 31~c
r~tlo prius fcifsis corporibus,inconueniens dl:,nam ddlrll~e
hIC (enno :llterationem hoc dl: hic fermo Plaronis deilrulc
~cnfum quem habcl1lus de alteratione. Videmus elliOl
Idem corpus exiflcns continuum non fraaum qnando!:Jue qllidem humidul1l,quiidoCJ3 aurcm c03glllatu~ ~C lac,
!:Juod altu3rllr,paticns hanc mutatiollem ,neque dl~JI~Olle,
orque continuatione atque compolirione nouJ, fed Id!: ma_
nens,brec Contra Plato.Comra vero Demo. (inquit) VideIlIUS corpus fie ri hlllJJidum,& fiecum, & ramen atollli , non
pariunrur in aromato conuerlionem, fiue tr3nfpofition~,nc
que ad eXrra eaélllm ab alio exreriori, ve ait Oemo.neCJ3.n.
tranrduélum,ncque tranfl'ofitum,neque rranfmut:ltum fecundum nacuram hoc efi fcbOantÎam lac coagulatum ex hu
Illido factum eil,& quoni:i quis po{fer dl cere atomos in coa
gul~tjone 13élis fieri dur:ls,ideo-in~uir.neqlle nunc funt dura
& co agulata indillifibilia fuis tUl110ribus ae corporeiratibus.
Sc:d fimilirer tomm atomatllOl fenmdum ft' & quodliber fni
B cO hllmidum,quanQoque autem ~urum & ~o.a~t11atum. er4nti
go Ilon cOllee fs:-rium vt alrtratJo fiat, ve Inl dlcunt.
'pr: c. .Amplius autcm,lIcq; augmclltationem pOJ?ibile efTe a' di".
I1Wllttioncm . lion cl/ùn quodctmg; crit {aétuln maius , flqui:::
c(elll crit appofltio, a' non o11tlle tra/lfillutatul1Z, aut miflo aU
G1
(ct probari motorcI11 prin1l1m clfe,diccrr?, cnim. c~ll1tn il'_ E
fum e{fe primum mororem , & quando dlceres mhll mouee
fe:,negarem,quia fic ri po~e~ -.:t idem fit in .aélu, ~ in.poten- _
ria diuerlimode. ·Et fi dlCJt\lr Cl' rdlat vIa Fer tnfintrarem, Rnfio.
vcl pcr hoc C]> mOlleri cfi diCpofitio accidcntalis moto ri, Be
omne per fe pote{l: nOIre fine: poneriori & pe:r acc,idem, h;EC Replica.
nihil Cunt. Primo quideID non.quia deum & pnl11ul11 2.1~-~~ ~~-4torem r{fe illfinitum,cG-ii'rd~Citt'n, vcl faltcm non efi dcmo. I~ ....
nrarun! apud ol11nes , &-p« cN!dkllm-nihil-d~mon{l:l'atiuc .,....-~, .
«irur. Secunda minime, quia apud Platonem Illoueri en di• ;'
"
.
fT: •
., d
n.
. r, r .
t <'o..1A, ..... , ) ...... ".H •....... 6
(pofirjo neCcllart3
moro~J, q1113 ~us el(,q~llelplllm moue, v.:,,>,-tft
""'1: .M..,f .. 4-, .
Be fic omnes de:mon{l:ratlones Anllo.de primo Illotore rue- ( .
.
.
rellr Gante i{l:o. Secundo principalirer arguo , quia in rextu [,(101 r6.
Ari{l:.contra Democrirum probauit illdiuiduü non fcipCum
mouere.quia tune idem e{fet in ~élll,& in pocetia. v,bi igicur
·drlll effe in aétu & in potcntia d1l1erlimode non fic 1l1lposli- Po ,ppria
b1r ratio Arin.nulla c{fe. Proprer h~c Bnimaduertendum
,'1 ,,1-l.
1 .,
:4-.
c:,
.
.
r~~JJ;. . ~'r
tfi Cl' formlr vt forll13 en agere: ralltum, vt matena v.e:ro 1rA....... ,..' -'r --e:fipati,vr Auer.tradit'9,l11cta:c0m.l11rn.~. EX~10.c~equ~t:lr F
•
veriras qureliti n. . videlieet aétlone mtentlonalt 01h11 agIt 10
,1 )
~(H fi , t.~..
Pl'
o..
,
.
l' 'Ii
ure cCl: ••...u
...............
i'
l.
fe.probatur . nihil
agit awonc
tIlt~ntlona 1, nt ,ca q
~tr.:.. .
forma r:rt)cul11 & nullo modo in J13tcria. Sed forma vt for
Illa non pariru; ,(cd agit rantun~ " igiru~ a~iot1e: intenri~na\i
nihil agit in fe.de hae rc pIura dlXll11US ln IIb.de fubfianua or
quo, aut{cC/mduln ft tral/fintttato • Qjod igitttr gencr"re bjs. Nunc ad argumenta rrcenriorum dicamus.Et ad pri- Ad argul
4'
O}tcerc, 0" gencrari a' pati adinuiccm, 0' quomodo cOI/tin Il1UI1J C]> intclleélus nihil:~git in (e.l~am jnrclleai~ 110n differr mClna.
gl~ 0' quomodo inquil/llt quidaltt,llon contingit autem. drter arc inrcllc:éla modo res I11tclleéld {ecundum An{l:. & Aucrrocrn.en pcrfcétio zterna intellcétus,~ non aétio nona , ve
bU
nUl/lltum fit boc 7I/oJo.
diCpurâmus in Iibro dc inrelleétu , fimlltter & de voluntate.
(.t~~f~~· A11Iflius aUlé neq; auélio "cg; imminutio poflibiles erul/t. V fi dfcatur, '1' caufarur a ph:lrafmat~~ ve trnio de ?nima pa
t. ll~n fIIlm quodcun'1; erit maius fàétum, fi quidrm crit appofi
trt, vcl Cl' cau(.,t imclltélionem po{l:C}; en, redllétus 111 aélu,ab
tlo 0" totUIn lion erit auétuln uei miflo aliquo uei per{c cor:: intclligibili. Ad fec~ndllm. de v~fione: d,cer.nus, Vlfi? enUll
t~pto. Q!!od quidem igitur fit gcncrare 0" agm,atg; gcnerâ non cG aétio pcnittls IOte:ntlonahs, fed rralts pcrfeéllUa rari 0' pati illuicem, 0" quomodo cOl/til/gal, 0" quomodo qui::: men,& propterra dl: a forma. macrriali , & ideo Cenfus agit
in fr vt f~n(us.rccipir vero vt 111 organo, fed de hoc l'O{l:~lO
Co, 19 S. cIcm dicant aliqui,licet l/o/~fit,l}oc detcrmindtum,flt modo.
dum. De aétione vero rcali nunc dical11m.vbi debc:s CClre G
l cnio arguir.!i auétio cfi appofitio & non hlifiio vcl cor 'l' aétionum realium qucrdam (unt perfcétiure vt fenCatio_ De aétio
( rllptio, vt Democritus cOllccdit rue datis atomis auaio no ms & morus locales & hre qu:t nihili a fubieéli fubCl::mtla re ncrcali Cc
,
, &
e!rerOnquit. )Amplius autem ncC}J auétio lleque imminutio mOllcnt , qua:dam (unt
corrnprf[ œ , vt gencratlO corru~ Cl1ndum.
posfibilcs dlcnt .ha:c dl: conclulio,qllam probar.d.No cnitn prio,ahHJtio,allélio,& imminutio,dc quibus haétcnus,tullC Aétio rea
qllodcunC}J c:rir lTIaius faéhml.Î. nOIl quzlibcr pars auéli crit cutn recërioribus tenco aliquid po(fc agere in Cc aéliolle rea- lis IduOIutta (ubaudi.igirur dari~ aromis, non efi auélio. ponit ante li perfeéliua, non ramen (ccunduni vnam & e:al1dc:m parte. pIn:.
ecdcns primum.fiquidcm 3uélio crit appolitio & rorum no Scd l'ropter diuer(as partes, vr grauc ratione forma: mOllet Pofitio.
erit auélum vcl milHone aliqlla , vcl per fe conuprione . dl: ft r:llione mareriz mouecur a Cc • nam ratione formlr en in
igitur (yllogifmus a primo ad vlrimum {ic.Si auétlo cfi appo aéhl,rarione materi:r cn in potcntia,itemC}3 fet'rum.rationc
t1cio St 1101\ miftio \Ici corruptio, tunc non qll~libct pars au affeélus fibi a magncte tributi mouet fc, ratioe: fe:rri &: (ubie
1
éli, erit auéta , & fi non qucrliber pars alléti erir auéta, rune éli nl0llctur rurfum vi[oruhl rationc virus vidrt,hoc dl agit
Ptilll~ • non cric anétio.deindc cpilogat & patet.
vifionclll,ratione ocu\i patirur vt in libro de (cnCu ag~ntc
.
qo
, \~ Id t
Nunc digrediendo ql1lr recemiores pertraélant tranfiga- fcripfimus , Scd circa hrec dubitares. nam ratio ne cmis in publtilt .,
l< i ~ mus. ~rerl1l1e itaq; primo vtrum idem posfit agere in îcip potcnria nil.lil mOl1crur ,quia olnne quod lllollcturefi.quinAtgUnlè' Cum, q> lie :rrguUnt pluribus argumenris , nos vero pcr duo to phy!icz aufcultarionis. igirur ratione mareri~ nihilmoue
t~i!\irnl '1rg uimus.primo de inccllcélione & volitione,ql1~ funt aélio tur .Secundo tune {lante: hoc l1ul\a e{fct via probandi moto
tl~i. a Iles illllnan.enres.igit.ur remanenc in agente .fcciido,de aqua rem immobilem • dicerem e:nilll cœlum radone form;E (e
D calcfOléta,qure reduClC fc. De dublo lolent duo inquiri. pri
rarione marcrire moueri: .Animaducnendum H
~.t~o q_ lTlul1l dl, vrrum idem posfie agcre in fe aaione inrcntionali. rnoucre,&
rimo rff4.Qlmc.ai.1ta Fario qllar a·hql1ld mourrur dl for- R'
•
P
p:Ql)is. [ecundum v~ro ,vr:um idem po~fit agerc in fe aétionr reali. ma non
'1"
n.
quidem abfo.\ùrc, fe dvt"III matena, Cll
qUI'd e:m J:rOr d'omoue
& cci
.0 reCto . Quantum ad pnlllum reccntlor s omnes te:nmr q, idem
qliod mouetur &quod Cl ra rio motus dl in aélu, . p~di ~a •
~~tlltll. III {~ agere porefi aéllonc intcntionali. Primo, quia altus in- ma',quia
& om.Île quod e.ft ill Olétu,e~ ra.le proprer formam. Ex hoc pmu nop~l)ts. rc:\~lgendi 8( volendi fune dure aélione:s intentionales nou~. colliglrur C]> rauo-qllMC-lIIKjtlkl.-.tno-tiet dl f&rma-, & quarc rabile.
f Illli. ~gttur hab nt agens & patiens , & age:ns non dl phantafma aliql id mouerur.nam mouerut quidem vnumql10dquc pr~ Seqla.
lCcllndi. Ip(~,u,quia nihitagit exera genus. igirur ages dl: inreIleélus , quanto dl forma in mattrkl,monee vero vr forma. Secu Vn for ~
tlllpll .. & Ille: efi p3tiens.igitllf vt fupra.Secundo, vifio eaufatur a vi do animaduertenduJn cp vc forma moueatur habet a matt. mamoue
?I)i ti o. (~& non nili in {j ipfo.igitur Idem agit in (e.
Sed hrec pofi. ria quia ab iIIa conftituitur in dfe: . igirur & ab 111 a.fit r orcn - tur 8( ma
[cilla r(i. tlO dl: Contra maiorem partem Philofophurum. Auer.enim eial15.mareria VCfO meuc:e, vr ill3élu,quia forma ln elr~ con uct.
cUlld~. rdc.anima.commen. 4.&.f .reeipit tancji imposfibile intcl- fiiruitur,& per conCequens in e{fe aétuali.E" hoc d~tur C]> ~o
~aum agere in fe,quia tune idem e{fet in aÇlu , & in pOtcn- la forma marerialis mOller & mouct\lr ,idell cfi ratIo proxI~.
tla,& Arifi.in litera inculit q, dato iIIo nihi! e{fet immorum. ma agendi motum & rccipiendi,quia ipCa & en f~rma,& c~
~~Ott Ad hoc etialll faciunc dua: rationes quas recentiores con in maecria,quia namC}3 forma tnOUC~, vcl ~n ra.tlo m~ucndt
CCl\tiolf' tra Ce fa,ciunt prima tunc idem c(fe:r il~ aélu & in poritia.
quia in mate:ria mone:rur vcl en ratio panendl morum ..
t~lici ,à ~c:c lieri .porc~( vt. dleul~t ) Cl' idem fie in aàu pcr e{fcntialn TUile ad primum dico Cl' moue.lls e{l: rOrU?' gra:lc,& mobl' Ad ronti
oc vlrtualt,& /11 potetla formali. Pl'imo,quia non poC le dl totum graue. Ratio proxlIlli1.ageodllllotu cU forma,
en
en
r ..
1:'
4
/. ....
1?
....
7«" .
�DE GENERA. ET CORRVP•
'1 ratio proxima patlendi illllOl,eG forma vt in m3teria,remo
ra vero dl mareril ipfa,& fic non cCl inconucniens aliqllid in
pot entia e{fe rationem recipi erÎdi morum non pro xim am ,
fcd rcmoram. Ad (eeundlllll con cedo, cp c~lul11 rario ne
formf prim\! mouer, & ratione cfli monetur . IlIa tamen for
ma c.11 aélus rJnwlll,quia r~tio l110tus fotum , & non ratio re
cipiendi l1lQtlll1l, quia cfl fo rma tantum, vbi alltem e{fet for
ma & in matc ri a eo)'lG ituta ~ tunc effet genc rabi\ ls & corruDe aélio ptibilis . De aélione vero reali, & corruptiu3, omn('s conne reali u('niunt ni \1i1pollc
r gcnerare le
r IICC per fie, Ilec per acci d ('IlS.
co rru vt dicitur fecundo de anima. Decbr atl1r cp omne generans,
fi lle per fe,fiue pcr accid('ns non dl. modo nihil poreCl e{fe,
ptiua.
Oc giia- & non e{fe.&: hanc conc\ulionem non dllbito de: corruprio
Ile ,alterationc,& auélione. cOl11munis opinio cCl recentiotionc.
rUnJ,cp aliquid potel1 fe corrumpere, alrerare, augere , vcl
De altera minllcre non per fe fed faltem per accidens. De alteratio
tione.
ne pater in aqua cal;faéla, qua: fc per ;1ccidens r('dllCit .lpCa
e:nim ob calorem dl pq:rer naruraliter rarior qe{fe debe:at,
& fic exit pnrternaturalircr focum in quo crar . Clllllalltell1
fuae natura: dirninirur , ipfa ab inrrinfcco l'cr fe moucwr 10
K caliter a circul1ferentia ad c<:nrrum , & quoniam cum ranta
dcnfirate in tali mareri:! non Gat caliditas i1la , l'cr accidem
corrumpitur,& par frigidiras per accidcm generatur. qlla e
re videtur ha:c reduétio dTe ab intrinfeco & ab extrinCeço ,
ab intrinfc:co quidem per accide ns ratione motus localis.ab
exr rinCceo per fe. vbi enim iIIa non e{fer ab intrinCeco,nulla
dlet callCa quare reducerewr ad maiorem g lit, & li non ab
e:xtrin(cco,in hyeme non redlléta e(fcr ad maiorem gin cna
te.O!!.od fi dicaHunc motus localis caufaret frigidicatcm,
dicendum 'l'in fubieélo JpCO nato facit frigidiratem, aliqm'i
.
.do vero caliditatem in ca\efaélibili, qlloniam mocllS no per
Dl1blta - fe,ced pel' accidens dl: caufa vrrillfca. Sed dices.comra hfc.
tiq an idë nam runc idem po{fet gcncrare fe pcr accidcns. nam gcnera
fc gnee. ta frigiditarc in aqua gencratur & intcndicur Cllb(1:antia 8(
forma aqllae Ceclllldllm AlIer.1.q~\i.commen.67.fortc concederent aliquod totum po(fe generare fe Cccundum partes
De corru dillerfas & per accidem.de his tamen latius dixim us in libro
pcione. de ClIb(1:antia orbis.Q!!9d idem pofsit fe corrurnpere per 3C"
L cidcns patet de calore vitali, qui humidum refoluc:ndo Cc: Ile
cat. Simili ratione & idem pote(1: Cc minuerc, per refoluDubita. tionem panium materialillln. Seddubitabis quare aliquid
tio quarc poedl (e mouere in loco per fe , & nihil alccrare vd angere
aliquid fe Cc per Ce.vt dicit Auer.primo coOlmen.(ccundi phy(jcorum.
mouet in
Dici poten,quia :tltc:ratio en medium generationis , mo,
10co: ced do (i ali.quid po(fet fe alterare per Ce.igicur gencrare per Cc vt
nihil alte in principio huius libri diximlls. Per haec ad argumc:nta pafat.
ter Colllrio. Mulca tamcn dixinms in libro de CllbCl:'itia or bis.
Solutio.
Secundo qua:runt, VCrllnl fimilc poCsit agerc in fibi fimile.
(ecGda qo Hic ~unt cres pofitio~es pri~cipa\e.s • Prima. v.ult ~ limile ~n
an fimile qllahtate & gradll ctlal1l aéllone dlrcpra agIt ID fibl fimile In
agat in li qua!itatc & gradu,Gante tamen dislimilirudine in aptitudi"
hi fire.
ne, vcluti continellS frigidul1l vt Ccx congelat aquam & t'ePria po. ducit illam propter aptirudinem dus ad maiorem frigidira(dta po. tem,q, fit iIla medij. Secunda politio e(1: '1' propofido Ari
M not.dl: '1' fimile in qualitate & gradu non agit in libi limile
'in qualitate,& gradu,nec aliter op onet Ari(1:or. propolitio. .. nem intelligc:re. Alij volunt '1' propolitio Philofophi dl
tçrm po. q, fi'l
' qua1·ltate & gra du con denlarlone
r..
& ranrare
.
Be
Iml e In
.. Bione .non agit in fibi fimile ilIiCmet adione direéla, quicquid fit de aélione reflexa . Vt vero vidcarur qua: pofitio fic
PlJu ro. vera. Arguo pro terri a policione,& contra ip(alll. Primo ae
cipiendo Cl' fimile in qu~1itate & gradu agit in fibi fimile • fimiliter & pono cp.a.cahdul)l vt qUatuor cgerit in.b. pa(fum
calidirate:m vt quatuor,& arguitur 'l'. a. pote(1: vltcrius age
n in .b.nam. a.potd} condenfari rcmancnre eadem calidica
te Cub e:odem gradu prfciCc.igirur faéla côdenCatione.a.e(fet
f"unda, forcius gante. Sccûdo,.omne a.gens fo~rills agit per linC3s
breues g fongiores, quolll am Olalorata dlCtantia aélio mino
ratnr Ccd in tali condenfationc c:xtrema punéla ipfius.a.con
tinuo'agerent pcr !incas brcuiores, quia quanto plus approfinquarcQt ad ccntrum. ;J. canto minus c:longarent\lr a me-
ac
Tertfo lit.a. N .~ P
pedale rcrr~ calidi tatis vt quatuor, &. b. aliud pedale rarius. tcr"
a. rantf porC:l1tiae in caliditare.cum igitur eadem caliditas vcl
fimilis in materia denCa fit (orrior gin materia rara,oporrct
caliditatem.b.c(fe inrcnfiorcm caliditatc.a.tüc arguitu .vir·
tutcs eillfdem fpccici & f<juC forres po{funt producere caliditatem vt quinqi.igiwr.a. pote(1: producere caliditatem vt qUlrl~
quinque. OE.arto, CUIll caliditas coniunéla liecitatis fortius agat gconiunéla humiditati ipCa eadcm , vt obferuatio
do ce:r de calore ignis ,& acris,fit igitur caliditas liccitati con
iunéla vt quatuor,& (ir.b. vna alia tanta: potemi~ coniun·
éb humiditati quo admi(fo Ccquitur '1'. b. caliditas lic intcnfiol' .a.calidirate, Ced. b. potdl producere gradum intenfiorE
gvt quatuor.igitur etiam.a.cum fit tanca: potentiae, 8( habcrur inrentum . Haec funt praecipua argumenta pro tertil
politione. Contra hanc pofirionem argullnt qllidam.pri- C6~
mo,qui.a potencia rei attenditur penes mulritudlnem form~ illiuS f'
{cd tanta dl multitudo formae in matcria rara , vt in eadem allqoo;
denCa.igirur tanra porenti:J.maior probatur , quia potentia pOlIr
pafsiua attcndirur pelles mllltitlldinem materia:.igitur aéli- 0
ua pelles multirudinem form a:. & Fer COIJCcquells forma
una & cadem non e(1: maioris potentiae in ra ra g dcnfa. Sc (CCOnh
cundo , data hac politione aliquod calidum remi{fum po(fet
generarc intcnfiorcl11 calidirarcm~ ignis filmnms.probarur
q, ignis fuml11us non poreel generare calidicatelll intenlio·
rem caliditare Cumma . Ccd aliquod calidum remi(fum pordl
Pt
intenfiorem gcncrare g fllmma,qllod declaratllr, & fupponirur q> caliditas fumma fit vr oélo,wnc lic.a.e(1: caliduJ1l "t
d
quatuor. igirur c(1: remi(fum calidum, Ced pcr condenfation~m con.tinuo fit maioris potcnriae, & fortius agit.per 0ri.
nJoncl1l Ig/tur condenCatum ad duplum erir in duplo malO'
ris potentia: , & in duplo magis & forcills aget , Ced Îalll agit
cahditatClll vt quinca ·igiwr tunc aget caliditatem. vr.1 o.
tri~
Tertio f('quirur,q,fint aliqua duo fimilia in qualitate, rarit! tC
te,& denfirate,& gradu,quorull1 qU,odlibet potdi reliquutn
in infinitum inrenderc. probarllr. & pono <l'.a. condcnfetUC
ad duplum,qua faéla .a.intender.b.induplo,& q, in fine: in'
tenliollis.b.erir tantae ?orcntla: quanta: dl.a.qllia ficut.a.dl l'
in duplo denfills ira. b. tunc crit in duplo inrcnfius. ponatl1r
igirur cp.b.faétum intcnfl1m ad duplum incipiat condcnCa·
ri,& fcquitur 'l' fiat maioris porcntiae ~.a. igitur poterie intcndere.a.pollg igirur a.crit :llteratulll3b ipfo. b.pono 'l'iee
'rum condcnCetur.a.& habctur circlliatio infinita in altcrad~ qOI~'
nibus. ~arto Cequitur, 'l' calidieas coniunéla hUllliditatl
e(1: Illaioris potentiae!i eadem coniunéla liccirati , quod dl
contra eos,& paret confequentia,quia calidiras ignis coniu n
élOI humiditati aeris e(1: in materia denliori. Animaduert~n riP11'
dom <l' dum ql1xritur , vtrum fimile ag'lt in lilllile , qu:rCh o Pbac'
cel nOf) de rat-iOlle agcndi,Ccd de agcnte -& pa(fo, & Cic-te lle ra St
ri potc(1: '1' fill1ile agat in fimile,non-talllcn ratio ne limilitUqu 1
dinis fed rarionctcontrarietacis, & 'l' contrariunt in contrarium ag-at non rarione<oncraric:ratis camum (cd rationc1iOlilirudinis,& (j~:Jélio fir rallone COntrarietaris limilis "el ra
1
tione limilitudinis contraria:. Secundo animaduerce 'l' nec sc~fl1
•
porentla
a.../1'uua nec potentia palsiua arrenduntur penes nJIll 0 bi"fi
citudinem matcri~.aétilla quidem non quia penes ma[Cria nl pi11~Jt
non cll aélio. paCsilla vero minime,. quia materia c(1: tan Ca S,CO
nunc quanta ab a:terno. Amplills potentia aéliua non (c· Q;
quitur multirudinel11 forma: , quia vc:1 mulritudinel11 e(fcntia1cm vcl mllitirudincm accide:ntalcm. non e(fendalc"l ,
quia forma fecundum e(fentiall1 e(1: indillilibilis, neC accid e"
.
tialem,quia accidentia Cc rencllt ex pane fllbieéli , & ma~c' '1crti'
riae,vt dicitur primo,phyficorum. Rurfus pocemia aéllu a
attendirur penes recelfllm ab immo , vcl acce{ful11 ad fum:ë
mum.nam potentia e(1: qllfdam qualitas intenfibilis 8c rem' i
libilis,(cd qua:liber qualira s incenfibilis & remiCsibilis dl lat
tudo,& omnis latitudo attcnditur pen es rcce(fum ab im mo
vcl accc(fum ad Cummul1l Cecl1ndl1m Ari(1:.Be Auer. Q!!-ar
to,licct formalitcr potentia dicatur maior vcl mioor
pter accc{fum & rece(fum,difpofiriuc dici poten maior a 0 .
ma l'ropter difpofitiolles diuerfas, vt quia in materia della"
. dio-lmnClo.b. igirur.a. 'continuo agercin. b.
poi
Q.!l
Pif;
l'i,v c\
�LIBER
PRIMVS
P6if1er~ r~,vel quia coniunéta (icciw; ve131~s hulufm04i. His flan do vna (jt in nuteria denfa Be alia in materia rôlra eiurdcl1l E
I~ (Ibu~ videtur mihi Q> pofitio ArilUir hrc , 'l' nullum fimile quantitatis. Si enim per poCsibile vcl impofsibilc: quantus,ca~afSlt agere in fimi.lc Ceruara parirare porc:nçi" vndecunCJJ fic lor dl in Igne tantus in ferJ:o & ccontra :rqualis erune poteo
Il(~ porentia, vbi tamc:n non (erueeur limilirudo potenti~,Ii~ ti:r.Scd non cG poCsibilç, vt du:r. materia: c:inCdem quancita
mile: poren agere in flll1i1e quomodolibet fiue in gradu, fiue tis,quarllm vna fir denfa:alrera rara,rccipiane formu :rqua
ln f~nlla,fiue omnibuç alijs modis , dempta Cola potemi:r fi Iiç potenri:r. Terrio dubitant, vtrum duo lumÎl13 e diuer- T . nt
. me d'JUm faClant
'
.
filUS. R e- d crut.
nl~lJtudinc,h6c-C:{l fimHe in potenda non potdl agere in fimi fiIS 1umino (iIS efiA UlCa III
vnum mten
b'
'
1
1
d
Q.
'd
.
d'
1&( m potencia ,m:cli fint ciuCdc:m gc:neriç nec diuerfi gelttri~, fipon dent qUI am 'l' III Ille 101 a remancnt uo, 01. 'l' non U lum.
;J,
h:rc en pofitio Alexan.primc metheo.& Auc:r.4. merhc:o fe intelldunt.Primo,q~ia faCÎtlnt dtfts' vmbras \lt p~rfpe~i- .... ..-...... ,."~ c·.....':2 .
rarum.& omnium pc:ripatc:ticorllm. Tunc ad argumc:n- ui dicunr. Secundo ,qUIa tunc debcrec apparerc c\anus & Ill' ~'j:t'* ,! ~,w~ ~., (t~ .VtriuC'll partis. Ad prin13.omniôl concludunt pro mc:,nam tenfius ëii fi i~i e~et vnu~l tanrunllncidum. co.nCequem cG ~-:>
A.
Ibll\on Cc:ruatllr potc:nti:r fimilitudo.Ad oppoliea.Ad primü contr3 cxpcnentlam, qllla non apparet plus IUClda vna can~ 1']:,..... DU .. ' .. . ~;;-L
~î:<'''~~
paret Colut io.non enim inceflfio porenri:r habet attendi pe- dcla,Çï fi e!fent centum accenCr. Tertio, tune in medio litera-' "IL'"
•
lles rnulritndinem form:r. ve pat ct. Ad auaoritarc:m fatis pa rnclills legeretur ëjj prope a!teram c~n~c1am.~rto, V~lIlU .., ""'" ~~-poc9Oi
tCt Colllcio.Forma enim dl principium ~gendi, non propte- poteG corrumpi alcero remanente. IgltU~ dno fUllt: AIl:) re,
rc~ (equitur 'l' potc:nria aaina Cequarur cius multirudinem, ncnt q, ilIa lumina in medio Cu nt vnu~ III e~e , qUia vntl~l
qUIa non en cau(a toralis. . Ad fecllndum diccret force ad- fubictlulll non poreG habere pIura accldent!a numero.qnlll
ucrfarius q,iIIud dl nc:cdfarium , propcerca quia Iicet ignis to Illetaph. ftlllt talllen pIura reprc(encatiue, proprer arguCurnmus fit l11aior in forma, non tamen maior in potencia. menta nunc taaa. Tunc ad primam concedunt tllud tociI
B vc.rulll cG t'Illien q, cuit!flibet aaionis nattlralis cG datus ter faccre du as vmbras,quia cG duo repreCentatiue • Ad Cccii P
~IIlUS ad maximum, & minimum, & fic nOI1 pord} agere dum concludit 'l' in repreCentando funt duo, pr~pterea. non
l1~li v Ccp ad oao,ponendo Cl' iIIud fit ma,cimum. Ad tcrtiii repre(enrantur vna candcl3lucidior. Ad Certlum refpond,eerem tandiu per r.ondc:nCationc:m altc:rnam ma polfune dc:tur,q, in medio cfi debilius in reprcfentando, quia non fa
.j~
fc augere,donec potentia agendi veniret ad Cummum, tune ciunt vnum reprefenutione,fed elfe & propterca efi fecunquurn clfent :rquales,cdfuet aaio. argu01étutll.n.fupponit dum elfe intc:nfius. Ad quartum dicerem,q, vno corrupt ( ~ tW r i V '(>1 ~IJ7G
'~.," 4" "".,,;;:...~
I;>tI. .
lion dare maximum in potentia neCf! minimum. Ad quar- totum cG aliud Ci'1 prius, remiCsius tamen. tll vero refponde,
TI'
.,? 't..;~
Prillt
tll~ , licet argumcncum lit, contra i\los , non eCt contra me, vt pl~cet,quia problema cG neucrum.H:rc de qu:rClione.
~zrunt tertio. vtrum olUne agens in ag~cio repariatur, N~ ~e ,~.e
db~I'~. qUIa ego dico potentiam dTe maiorem propter gradus.
-... ~~ru~t hic primo vtrum ealid.i!as rulis poCs!.t Cc augcre ~ & arguitur Cl' non. Primo, quia poCsi~i1e ~a Cl' .aliqu,an,do aaloe.II,.
~lltlpenGalim hoc.cG per afsifié1lriamcolltrarq . omnes re- :lé\io ipfius agentis protcndarur ,remotlUs~. pOCSI~ aalo IP- Prima ra
pondent 'l' fic.fed de modo dt: difficile.
Animaducrten- tius parsi. Secundo, tunc e!fee Idem nob,hus ~ Ignoblh,lIs Sccunda.
~UIlt tamen cr vnaqu~Cf! qualicas Cenfibilis, & maxime taai re(peau eiuCdeOl. Tertio,ldem e!fct in aau & III potelltla. Tcrtlol.
~3rtO tunc talcs dfent infinit:r aaione~ & reaélioncs,& ~arta.
liS rnultiplicat Cc intcnrionaliter per Iincam fphzralcOl vfcp
'J,
•
~d eerrum datuOl terminum , iea vt reç ipCa lènfilis fic , vt vnalaélio 'infinie". <l.!!into , tunc a proportione a:qualita- Q$m;)l.
centrum & Cph:rra ad qU3m terminanrur line:r Cenfiles por- tis vcl minoris in:rqualitatis ficret aaio pOlltndo '1> Cumme :;'\ ~ ~lJJr~~
~eél:r a re Ccnfili dl~ vt orizon . Secundo 3nimadnerte q, c311dum & fumme frigidum :rque Illultos gradus habc:aI1t.C~., g~~eu' 03'
I?tentio rei Cenfilis cfficit in Cubieéto apto,& intentionê qua_ & fint vrreCf! vt. 10, tllne ponatur (umll'lum calidum agere
."d3:..tJ.,~::A-f
l~tatls & ql1alitatem realem, vt caliditas intencionalis fph:rra in (ummum frigidum, (cquiwr <p cum qu:rlib~t pcr Cafllll1, y,~.SI:.~"tII ."1~~.
lIter mulciplicata in mue ria caurOIr rcalem calidicatem, in ta fit vt. 10. Cl' fiat atlio a proportionc ~qualir3tj,. cum fine:r- G ~
~;ti~
élorio inrentionalcm. parce, quia manus difiaos ab Igne cG quales. '-n illa qu:rllione breuitcr. Primo djcam ca in qui- Oflô'qg :;:~"h ,.,.1.:.
{ realiter calcfalla, vt corpus O11ccrabile, & incentionalirer , vt bns eum reeentioriblls conuc:nio.SecÜdo,ea in qllibus dilfe- nis.
:~ -:..~~...,
taélorilllu. Tercio anlmadllerte Cl' intcnrionalis qualira~ ro,Terrio, mouc:bo dllbitarionc5 COlltra diaa 8( [oluant.
Coia. 8( .....,t.,.~7
poren reReéli li contrario re;lli, vt inrcnrio caloris pordi rc " ~nt\1m ad prinlum côccdo cum recentioribus ad rcaaio princlpÎll
flcéli a ruli frigidir~te, & inremio frig,dieatis a reali c310re, nem.quatuor requiri. Primo,'l'-'Igü-at}lt jn piltiellS aélio CoditlocG a\1t~m h c rcflex~ndirusjnuntionis ad-fuam radicem. nueali & corruptiua, (uiu(inoJi efi alteratio • na color agit nes r(a-_
neC inconuenit accidens intenrio ')ale: migrare de ftlbieao in in vifum,ec tamen no Il repaeitur,itemC}! inrclligentia QIouee élioni5.
fubieé\um,quia cum fit inrentionale , non dependct ab illo, Prbcll1,8( non repatitur ,quia motus dl aaio rca!is pcrfeé\ifed'ab agence. Ex his patet folurio dub[j , q,. vidclicet t:a!idi- ua . Secundo~q, agens 8t patiens coucn~l'il)t in"fl1atcfi~. nam
tas realis per intentionl1m rcflexionem augetur • nain eum (01 alterat fpha:ram cleQlelltariam,ac non alter'ltur. Tertio,
"
:CtUfid- fpeties i\lz redcDnt in radicem , inucniunt Cubieélum aptpm 'l> agens Be p3tiens debite applicenrur.& econtra. mi fi agcllS
UbiUI\\U calefieri. igitur iIlf calcfaciunc per Cuppofita. & fic radix auetict extra (ph:tram aé\iuitati$ paffi fierce aé\io abCC}! reaélio
• getur. Secundo dubitant , vtrulll virtus vnita hoc cG in ne.~arto , requiritur contrarietas (llffic;cns mutua agen ' H '
Illateria denfa fit forrior Ceipfa in materia difpc:rCa hoc en ra fis ad pa(fum.nam fi agcns clCc~derct pa(fum tam in aéliuita
fa. ,quidam fil1lpliciter rcfpondent q, fic. Primo , per yerb~ te ~ in refiacncia aaio ficret ab~qJ reaélionc. Secundo pri1'l- Secullda
A,flGo.in metheoris.Secundo,pcr obfcruariollem. nam cali cipalitcr coccdo q, aÇlio & reaÇlio Cune poCsibiles, <I.uod pro
b dlt:\s manuç dl minor caliditate aeris. & umen quia in ma- bant obCeruationibus 3c rationibus. Differo tam~ prhn o , pnu diftcria denCa,forcius agit. T crtio, vc argutum efi omnç: agens quia non a qUôllibct proportione mai,oris in;r~u~lit;jris\pro- ferentla.
f~rtius agit per bl'c:uiores Iineu,~ per 10ngiores.Alij volune uenit aétio vel reattio t probacur • qUIa non qlllhbct exçclfus
~lrrUteln vnitam,hoc efiin materia dcnClOri elfe fortiorem fufficit ad m9uelldulll.igitur nec qu;rlibet proportio maioln ~eIiQendo,& non agendo, vel fi efi forcior in agcndo,non ris in:rqua,lic;nis (ufficie ad alrcrandum.anreç~dcns piltCt.per
t ll ,lI1t clligendum refpeau effeaus. Ced re(peau temporis,no
Aria.& Aucr,primo c:rli.commen.116. vbi vult potentl3m
tnlln oponet vt.a.ca!idum côdenCarum fortius agat Çï prius
aéliualll terminari per maximum in qUQd poçdl , ,'1> IÎ qllili~n) ,rdpeau tempo ris Çï reCpeau elfeé\us . & fic foluieur au- bee excdfus (ufficeret ad mOtlllll , non rcnninarctur per ma
hOn~as,& obCeruatio.Similitcr ad rationem,licet per !incas ximum in quo d potdl. Secundo, reneo q, pcr qnanrum Sc:cunda.
fi reulores fortius agat agens,non umen maiorem aut intcll aliqua qu~liras ca aaiua, per tanruln dl rc(i{btl1l 3 , IX c~o~
tlarem effcaum producit fed huiufmodi forcitudo ineel\igi~ na.per quantum aliqU3 ql.lalita. refiaie , per ramunl efi aéll~r ~enes tempus,& non penes cffeaum.lllud vero quod cfi ua.proParur. per qU'll1tulll aliquid cG atlluum, l'cr taumm
i ellus apud plures ~Q q, po[efi forma e!fe ciufdem potcnti~ (ufficir {ç CQnrcruar,.pel' quantuQl [ufficic (c conCer~are. per
r~ rara & denCa mater!a, vt calor poteCt e!fe [antus in mate- tallcum contrario repugnat • per qu al1C Um ,c ontrano ,rc:pu- 'pma rÔt
rara.vt quatuor, & in materia den{a vt tria, non tamen gnar.pcr t31ltum rcfiQitiuum dl.lglcur a prJ,nlÇl3d VIWl1ull\
orllltt ciufdcm rationis po(funt e!fe zqu~lis potentht,quan l'cr quantum qUôl\ita$ potcfi agcre,per tantum 8t rcfiCtcre.
G'i.
Ct.
t
�DEGENERA. ET CORRVP.
:nt"":,, '
t Sccunclo,per qll~ntllnl agens porell agerc. per tantum cR
(ecunda. fortc.pu quantum dl forte, l'cr catum conrrario re~ugnar.
'3
~ercia ~ & fi c per tlntllm refillit. T enio, agerc e!l contraril1l11 rc<.; ;...,Jl d ' - L . Nc .mittire.igirur agere ca refiClcre.confequenri .. deducitur, 'la
--~t-~,4.~":".~:(.J 'p er qu,m'tum (onrrarillm re.mittitllr , per tantl1m agens (uf "" ..1...... ~.':'~".~'\., perac conrrarium.& pcr quantum (uperat,per rallcum rdi(tit. <l.!:!,arro ,per quanrutn agens pordi corrllmperc , l'cr
·g uarta. taorunt potell fe in erre cuClodire , Be per quantum poteCl fc;
in erre cullodire, per canmm rdiClit. Q!!into,fi qllalitas no
'lui~ta.
cr quantumagit.per tantum rcfillir, tunc frullra c:Icmenta
duplid qualitate comp.q nerérur ,deducit (ofequttiam Auer.
_ . . quarto mctheoro.co 10. Ex histeneo fecundum Arillo.&
J'o .pph3 Auer .quarro mctho.commen.lo.& alibi,& fecundum Ale
-f . r o , xandrum qu()d aélio &re-aélio non fit fc(~dum eandë
~"O f..~.rH "',,,:~_r.A. '1'~litatem, vt fi ignis agie in ai]uampcr ,ca\idit3tcm agIr, Be per
~~;:}it. ~~:l';~:"lmmid1talem ab aqua patitur,& ita fi calidiras ign~s reminic
1 !'o; p"1:,, ..:'~/.'~frG7t.rjgidiratcm aqmr, frigidicas 110n rcagit.in ealiditatem , fcd
h .. :.p < ~>t.é'.t -:- f'.~t: '~lwil1iditas aqu3: agit in ficcitatem ignis, & nonecontra.
< 7f~ ~iL~'4':.,
K' Ex hocCequitur Cl' aaio & reaaio funt pofslbiles feculldum
.
diuerfas qualitates,& non rccundum candem, Be hanc pofiQ!!.ah~cr tionem innuie.Aucr.tertio de anima.eommé.l O • vbi voluie
s. rolftbllcf intel\eaum agerc in phanra(ma, Be econtra phanta(ma in in
~1 ......... f,...:...~.,":"'" i ....telleaum.i~eo infer.igirur in illtclleélu funt du~ parres,alte
L.4~ . .u: 17 l ....... ra qua a~le III phanta(ma.alrer .. per ql1am patieur,cr fi (ecurl
t:"~#~~.;:'~~UI11 idem ~ffer aélio & pafsio+,~ihil.valeret ratio Aqer. Sed
"" "::~ .l'~t;' .L~Rubones ln hac pofirJonc occurrunt dublratloncs vt propo(ui in ter~:::f:~~:" c~t~ ro ~io dicendorum. Primo contra politionem,quia data,tune
pe pma. mter elementa Cymbola non e{fec aélio & reaélio . 8( inter
t(rram 8( ignenl , quia vcrullCIJ eorum cil ficcum . igirur ibi
folum f(cundum duas qualitates fit aélio & pafsio . vidc\icc~
per frigidicatelT! Be caliditatem, & non rcaBio. hoc viderur
contra Ari!l.dicentem . ~od raaus naturalis en eorum aai
llorum & paf~iuorllm inuicem , quorum vltima funt {imu\.
~odo ignis 8( aer fe naturaliter rangunt, & pcr confe'quens
rccp~da. agunt & patiuntur inuiceOl. Secundo,tune non qdiu dura
,
ret a~Uo,e{fet reaBio,immo valde cito reaBio defineret. na
L cum ignis in aquam agerct • attio caliditatis in frigiditatem
cffet vc\ociorq humidiratis in Gcciratem. Scd quia cum cor
ruprionc humiditatis corriipitur frigiditas , fequitur fiatim
q, humidius erit debilior liccitatc , & fic non vlterius erit
reaaio. Tertio Cequeretur, 'l' quando calidit3s Be frigiditas effcnr ~qtlales , {jmilitcr humiditas & {jcciras non fiercr
reaélio,tenet confequcntia per mc,conCequens cil falCum.Be
~uarta. contra expcrientiam. <l.!:!,3rto,omne agens naturale corn
mtmicans in matcria cum palfo in-agtdo rcpacieur • Sed fym
bolum cfi agens naturale in materi~ q"nmunicas cum alio
C]QiMa. fymbolo palTo.igicur in 'agendo rcpatitur. ~into,mittio
dl-attcutor_unt-Yflio,fed hoc en impofsibile nili cITer aétio &c
fext~.
reaélio in omnibu,. Scxco,ferrllm proieélum in aqua calç
facic aquam & frigefit.igitur aélio & reaélio fecundum eandem qualitatem.idem & dc cibo ~Iterar Be altcratur fecun~ii{jqn.cs dllm vnam qualirarcm. Ad ' h~c re(pondctor.tenendo po
4d pm9' fitionem Arin.& Auer. Be Alexandri. Ad primum conci,
.
do q» quando inter Cymbola c1ementa en aélio non cil rea~ élio,vt fi ignis pcr exceffum licciratis ageret in aerem perdr:
feétum humidicatis,aer non rcagit, quia no per qualitatcm,
per quam paritur.nec per qualitarcm commun(. igitur nul10 modo.Tunc propofitio Philofophi cil h~c, Cl' ta élus fccii
.pl1m omnes conditiones e(linter aéliua & paCsiua mutuo.
ulis taétus (ccundum omnes conditiones non en intcr fym
bola,Ced (uffidt Cl' vnum agat,Be altcrü pariatur. vnde proprie di~u~ ArHio.efi verum quando inter agcns 8( patiens
~d fcttm cil conrrarteras (ecu!ldum ambas qualitates. Ad Cecundllm
èocedo.(~mptr enim fcaélio citus definit,cV aélio,quia a de~~ ~~rtiü ' ~ili~ri cOflfingit virtute. Ad terrium rcfpondet Auer. quar
to methcororu.Comqlen. J o.q, proptcr illud dementa non
iimiran't fibi qualirates amb~s in (l1l1Imo. fcd pro pria in fum
~o.S~cundariam vero rcnllffe.& ho~ vt ~at aéli,? Be reaélio.
Ad qrtü
Ad quanum maior cil vera Ceruatls omqibus conditioni_ bus,Sc pl'~cipuacfi Cl' agcns Be patiens.diff'trantin ambabus
~d ~11tH+ ~U"~it,,ti~us: Ad ~uintu~ rcCfonde~ Auet:. '{t fupra ~ mi
e
clIN
s:
Rio Ça po(sibilis.nllm:qualitates po{funt fragi dDpticir~r ptr N
[e,per propriam corruptionclIl,& per viâ rcqude per 'corruptionem .. licuius fibi naturalitcr coniun'a i. vdg~ p'oce!l ca
lor ignis rcmitti ab humiditate acris.pcr hoc 'l' reillictic licciratem fibi conhinébm. Ad (excum concedo illud fic ri ~ Ad (,'
diuer(as qllaliratc:s per fc,in ali;s fit pcr viam fcqucl~,vt Suif 1° du.
fechus ca\culacor dec1arac. Secundo dubitatur, vtrum oltl
n~s. qualitates prim<r fim ~9~aliter aéliu~ ~ z9ualiter rcli- pO r'
llltlU~. RcCpondcnt recetlores abC'll dlfimétlone quatUO~ tior~'
qualitaces non erre zquales,ncc aéliuitate, nec refi!lencia.Prt
010, quia ArHl.appellat humiditacem Be ficcitarem pafsiuaf,
frigidicatwl & caliditatem aéliuas. Ideo conGicuunt duasl 3
titudi~cs refillenti~ Be duas aéliùieaees Be emergtlnt q1l3tUO~ COo~
at tu VIde cos. Sed h~c politio vt diximus erronea dl. na- p', '
qt.mitH quant-um.aaiua cfi,tamum-l'diOit. 4 Propteru ani Q 1
maduertc cp ciuCmodi qualitates porrunt comparari ad medium & ad conrrarium.Siquidem comparantur ad mediutll
hoc-c:ll .. d t~,ea ell....éliuior, qu<r magis mouet taélum, 8è
fic caliditaHG maxilfla.Sccunda dHrigiditas. Tcrtia dl hu 0
midltas.Q!!..arra cfi,liccitas,& proptcrc:a-du~ funt diél~ adi
uzcaliditai-& ...frigidicas, qaï.l..,(enlibilicer mouc:nr taélum,
du~ pafsiu~ ,quia hebetes funt ad morum. Si vno compareneur ad contrarium, vt taliditas ad frigiditatem,Be hUl1lidiras ad liccitatem,& econcra. Tiic-qu~lib~t cll ;rquatis-\,rO'
b.1wr.quia qtY.rlibct cft de!lruéliua fui comrarij Be pnr(er ua
tiua fui 3 (uo contrario.quare qu~libec dl fqualis virtutis,8C
hoc ignorant iCli. Ad ratiol1cs eorum pcr h~c patct Colu- J\
tio .. Tcrti~ d~bitatur , vU'um agens quod agit in paffuJJ1 , ;' ~
pofsle re.pau ab tllo . fi Illcdiet aliquid. Quidam rcCpondcn t
Cl' rea~lo fir,qu3nd~ nihil mediat, Ilam ri mediaret aliquid,
IÎt gratla argumentl ae~ ,r~nc aer fimul frigefieret Be calcfie- ~oof
ret.
TCllemus '1? .ah.qUld reagere porell per medium, ~
t~nc concedcrcm cp 1111110 medio inducitur frigiditas & cah
dl~a~, non tamGn cal~fit, vcl cn calidum, neCIJ frigefit vcl
fng.ldl1~.caura el:l.qula neutrum i\lorum permanenter io- ~
dUCltur ,Ideo neutrum fll~cit denqmin'lre. Sed cocra hoC !trf
arguum qUidam. Primo, motus fpccificatur a termino ad P
quem, vt dicir.Auer.quinto phylicorulll. commen.9. igitU r
~~
fi inducitur cali diras crit ealcfaaio. Secpndo aliqui cenent (,(Il' ~~
'l' latitudo acquiritur fucceCsiue per parrcllI poil partem CO
t
tinuo aliam atqpliam, & tanun pcr iIIam aliquid ca1cfir.
. ~tl
Dici po tell.,!, motus fpecificarur a tcr~ioo ad quem perma p.i1~' g~
nenrem,altrer non. Ad (ecundum d,ccndum.,!, apud ill o!
r
·dicetur illa ca1cfaélio,quia via ad calo rem tandem perm an'
t~
te~,nam lie ct cominuo fit ~li3 .. t'll alia, tandem perm3n~e
~\
'~I[Jmus t~rmjnllS, vcl djci potdl tutius q» ealidl1m calefaCi c
t,r
Illud mcdlUm vfqJ ad aliquam partem , ~ frigidum frigcfa'
r,.
~iC ~r'lJ ad aliam , tunc iIlz partes medij agum & patiun tUr
mUle cm reducendo fe ad medium temperamcntum qu od
vi~t~t.e age~t~s cal~di remittic frigidum, & virturc ag eoris . 'du~
frlgl.d l renuttle calldum. ~arto dubiranr {j rnaio cil pof' •
fibllts liue Cccundum vnam,liue aliam qualitaccm. tunC vn a
fars fimul calefierct ~ fri.geficree. probatur. accipiatur ali- a."
quod agen~ qqqd lie.a.culUs pars propinquior
ft
parro lic.c.& lic parrl!111.b.tunc fi, a.repatiacur. - - - cil
parrem.c. propinquiorê
!pli p:{f~. fic 'gaur:a. calidum Be.b. frigidulll,
a
tunc ~ clrq.b.renlltteret caliditatem iptius. c. .......
fiue pcr Cc ,.liue per viam fequd~, tam cito.c.
c
fa~s e{fet dlCsirpilis in gradu re(jdu~ ag~cis Ced
'1 CltO erit fi~i diCsimili5, tam ciro re(jdllu~ ip_ ..~
p.
fius.a.quQd 'pli.c. cil eoniunallm caleface_
b~1 f.oft~
ret.c.igirur limul.c. pars ipfius.a. calcfirret
8< frigefaceret,quod dl impofsibilc. Ad j
hoc argumenrum rcfpondét ml1lcipliciter
mihi tainen videtl1r cp.c. pars db. b. ipf~
parro reagcnre frigefaéla,Be ('erra latitudine·
.
~
frigida,&: tunc nego cp. a. ira ciro lieur. c • cil fibi di(,i n1tIc ,
IiI
• agac in.c .. corrumpcndo frigidiratem illam nOIl obllan re 'l'
1
fit maioris potcntior ~ illud., n'lm pars iIla refinie in virtll~'
l3
tPtius.~. & ipfiusl3. i fiduum non belle illi app]icatu r ., qt.l
llO
(fi omnl
ca
1
~.b.hoc f~c~ndum
1---1
t
.--.
1
�LIBER PRIMVS
en omnino c,onttnl1tlm, 8( proptcr mulrac caùraS; quas omit'
ttncttit .,..ruffirmatiua. ' Vbi dcbes (ciree quicquid in com E
Per ha:c ad argumenta principalia parct folorio . Hzc mentaréjs diximus fequendo iuniores ) CI> iocenfio potentiz {ntfnlio
RE
p~l1ca de reaétione lecundum ~erip3rericos.
artendirur penes elfeltum,& penes caufam. pelles effeaulll potenciz
CO, , Pro bar q, nô folum altc:rationem defiruunt,per hzc quz quidem,illa porériOi dicitur maior fecundum peripatericos, l'cnes 'lei
, rC!
dlc,unr ,~ed (riam augumenrarionetn,&diminurionem, vn~ cuius cffcétlls cil inrellfior & maior,penes caufam vero, cu- •
ju,
ck l~lqlllr.Amplius aurem nc:C}3 augumenrariollem & di mi- ius gradus fune plures, vc fuperius diximus.Non enim potéll11tlonc:m pofsibile dl elfe, & fic non folum a!cerationcm, tia dicitnr maior vel minor penes rccc(furn vcl acce(fuln ad
f~d c:rialll augumelltationcm ddtrullor, & pro bac hoc.& di. fummum, vc:l ad non gradul1l,nam dato Cl' non detur fUI1lClt.fiqllidc:m crir appofiro , & non onmc cui apponitur , fit mum, vt in potentia dei, vclnofljgradus, faltem ad imagina
tranfml1tatum in maius,augl1mentario non erit , non enim tioneOl,aliqlla porcntia pcnes cauf:lI11 dicitur maior vcl mi.
quodcl1nC}3 erit f;taum maim . Dico Ilon erit quodcunCJ3 fa. nor & hoc 110n ob aliud,nifi quoniam eius gradus funt plu.
éhll n maius,fiue miao aliquo , fiuc {ccundum It trao(muta. res ~c1 pauciores. veluti multitudo p e cl1lliarum altera efi alto,dÏltir { fiue mino aliquo } fcilicer cibo. Cibo enim immi, tera maior ,quo vnirates (unt plures.Cognofcitur aurem h~c
~;
fio,fit nlaius totum.dixic {fiue (eculldum fe rr:mfmutaro }
graduum pluraliras ex effeall • vc dicitur primo de c~lo • Et
Vt C~111 demmarur aqlla in aeré. Eteoim in hoc olllnis aquz tunc ceneri pocdl-,,!, Iieet latitudo alicuius formz,vt calidip,arclcula maior f;téta ea,verum hoc non allaio/ed genera- tatis & latitudo dus pot~nri~ fint idem Cl' forma fcilicec co,
en.~od ~orte addit, vt ofi~deret ( ql1emadmodum Phi Iidit;s tamen altera latitudo dici porcU maior , airera miB fiPolluS IIIql1lr) q, l'jeC}3 gencrationem (aluare po(funt,nam nor ,&'penes elfeaum,quoniam a cali~itate.inquantu~n cali
1 ex aqua aer fir,cum fiat ex cerris atomis,quz flint in aqua,
ditas effeétus minor proficiCci,poterir,'l ab elUs potentla ,vc F
n~n OPOrtcbir aeris mo'.cm fic ri maiorem.~d autem au- potentia , & penes caufam , quoniam gradus potenti:r p.o(lh oncm faluare non pofsint,parer. quoniam llue tiat addiris (unt die plures hzc pro pofirione pofita in commentarl')s.
qUlbufdam in poris , vc Empc. dicir , fiue in va cuis , ve De- Sed contra hal1~ pofidonem tunc eCt vnllm dubilllll, nam fi
ll1o.a~lt taais planiticbus ( vC Plaro dicit.) nung anaio tit, cali dit as vt oao in maceria dcnfa, & vnira poneretui. ha:c
(~o[)lam (olum pori aut vacua replebuntur, & nung tit qua in marerla atiqua vcl aliquo pafsiuo polfec agere caUdicatem
1 ~r pars maior.
Przterea. Daco '!' fic porus vel vacuum vitra oao. Przterca.~~ro de potentia huius vcl en prz
. ~l~lor.nullull) indiuifibilium fiec maius,tl1l1c epilogat, quid cife, vt oao, v cl maior ,fi vt oao.ergo latitudo potentiz cor
~ltU~ fit gcoerare,& facerc , dixit gellerare fcilicee in fub- refpondet latitudini formz,& fic habetur intentutn, Ci non
li boa, !X facere in pa(sioniblls , cfi enim generare nluCare correfpondet,quoniam cfi maior. ergo latitudo aliqua exu fralltlam potentia in fub1lantiam aau. Facere vero muta tenderet fe vItra gradllm oétauum • Hoc cnim dubillm coete qU~lc potenria in id,ql1od ca qualein ;tau, & quid fim gc: gic primos qicere potent~all1 non e(fe maiorem,ll~qJ m~no'"
ncr~rl & pati,quz funt conrraria.Pafsimi enim faaiuis con': rem fOl1ma cuius efi. AnlOuduerre ergo q, caCus lfil fiai; Be
~~aflil (u~t , nam gen~rari dl d~ci de po~entia fubllanria in commentie'i j omnes funt impofsibiles,nam .Cccuodllm ~cti
bnantlaOl aétu . patl ~ero duC! d,e quah potenria in qualc: patetico~ nunq poten calidllffi e(fe in nutcrta den(a , ~,fi co
aétu,~ quo modo côtiogit vnumquodcv horum, quoniam vfCJ3,quou(C}3 c:ius potencia fiat ~r, oBo ponend,o mUlIllUtn
C ;rate na verfa ~ecu,llqul1J rotum, &. quomodo inquiunt qui- de quolibet generato , Be fic cahdum fc:cundllm tot gradus
am,non conrlOglc allcem. Nam dlcunt gellerationé & corJ formor IlJre potea in Illateria denfa,(ecundul11 quot poten-:tUP.tionem fieri conCretioDc, & fecreci.one , facere vcro Sc ria cius fJétiua cric intenfa, vt oao,& ita poterit e(fe,q. gra
~nnfc fa r~tl per p~ros vd vacuum, vd raaom, quz Illlre non pof.! dus formz in tali materia erunt, VDquaruor , & pro~rer ma
1 ~Itifirt Uqc. Clrc~ prorfentcm Ariaoccl. decerminarioncm, in 'reri~ condcnrationem potencia faétiua cric, vt oéto. <l.!!..arc: G
t~ I,r • ~nlll1enrarlJs quorrirur vrruOl fimile porsit alibi {jmili pa- cum vlrcrins ponirur q. augcarur denfum,dicendum q.flan
~tl ~q\~~ tJ. V bi debcs f(ire quèd qu:dHo hore pcndec ex hoc dublo, te eadcm calidirare: , C3fl1s eCt hnpofsibilis. alioquin daretur
Ornl' Vtrum vna &: cadcm line zquaUs forma lit zqualis potch- maÎus maximo, quoniam 'potentia faaiull fier maior q; ve
gril! ~ ln riz in denf" , &: rara l1lateria . Prima po{jcio dicit q. fie , olto , lic natura ordinem feru:llIit in rcbus natura/ibus , ve
tqli\ ~ fit \lOlO! ( vc Ari1lotcl. inquie in methcoris .) potentia ynita cfi c(fenr.in maximo,& minimo commenfurat~,Ex hoc (equittnr I~O fortior (eip(a velfibi (imili difperfa. '1lpdl) vnita pocentia tur Cl' fi in ferrt> fieret caliditas maior,<1 requirat faéliua ponl't~'~ ln en forma in matcria dcnfiori , difpera vero in mareria ra- tentia vt oélo,corrumpererur ferrun"quoniam deflruercrltl&~. riori hoc ~~Iod Arjfiote~.aic., obfer~atio.n~ perfpiculim dl. tur ordo rerunt , nifi corrQl11peretur, talc denfum . Sequitur
4. c l1am cahdltas manus mlnor efi aem cahdlcacc , quia umen etiam q, fi aliqua caliditas in gradu fit vt quatuor, in Olliqua
dl in maceda dcnfiori Olc magis vnita pollentior en. Pr:r- mareria denCa,(j cius potencia faBiua fit ve oao ·, talc dëfum
,.
t~rea • Potentia vniça pa(fo applicata agil:. per !incas bre- nô poten augeri,nifi ad imaginationcm machematicorum,
\
, '
Ulores, vt in commfnurijs patet. Tunc fi qzc fuppofitio efi quoniam fi po(fet 'luger}, po(fet dari maius maxima poteove,ra, patet . quod, Umilc. in gradu portfi facere in iibi fimi- tia. .Przcere3.Nçc 'po(fet illa caliditas fieri maior, nifi mil) le ln gradum, vc fi ialterum fit magis ' vnitum & denfius.
noretur denficudo propter eandem cau(aOl. Hzc (unt dicen
fca - bAlcerumvero difper(uOl &ra,rum,v~incommentarqspro da pro pofitiol'1e pofica in co~menta,riis olill1:Non enilll po
~ po, at~m en. Alij vero dixerunt , 'l" quaca potentiaell in ma tefi aliter dici,fi vclimus 'pofitlonem IIlam fufimere.Sed pul, H
ï
tcrla ra~a,tanra erit in ~cnfa , quando forn~a ca :tqaatis-in chrum ~(fec pro veritate diccre in qUfllione,quonlam perigr~dll,hcec firmclius d,fpo{ita,probatur.quorthlm pocenriâ patecici non cognouerunc p.otcllriam nHi pcnc:s e~ealll11,Be
tor~lz en ipfa forma potens. ergo quanta dl ipfa forma in Ita fi potencia aliqua,calefam vc.oao',coguotur d,~ere , fa- .)
gradu,tanta cfi ci us potentia in gradu.Hanc panem in coOl ciens e(fe vt oao cahdum,quomam dlccre Cl' fit minUs callhcntarrjs probauimus multis argumentis. Et tunc iuxta dum propter materiam denfam,ea ignocum,cum nullo ~en
p.
. anc ,pofitionem oporeec dicere,'!' fimile in gradu non facit fibili effcau id fciri potea. Non enim video quomodo pwpa
'f 0 <PPt' ln {j~1 fimile in gradu,quoniam tllOC fimile io'potentia fa cc:- tetlci (circ po(funt in aliquo lubieao caliditatem e(fe: fecunI~ ~t ln fibi fimile in potentia. In commenrarqs nos teneba dum gradulll rcmifsiorem,& (ccundum poCenti3n~ illtenUo
ill'us,'~ fi~li~e: in gradu potea pati a fimih in gradu,modo fit rem,cum in fenCibus nihil fit cale,quo id [circ pofslnt,qu~fi 1dlfs~mile I.n potentla,quoniam fatlillum aCsimilac fibi paf niam non pelles alrerationem faétam in caétu,nec pen~s cotill~n~? eo,m quo ell ilIi difsimile. FaBiuum autem potell' gregationcm hOlllogeneorulll.1fii enim cffe~us arguu,' po~d'
~ ta .Iua efi ~a~iuu~, pa(siuum vero potcntia pafsiua • er- tériz magoitudiné.ergo dicere '!' forma pO(Slt e(fe ~~Ior fe
lis, I~Ci ~Q daCleos afslmllarc Imendit fibi patiens in potcntia. quod cundum gradum S fua potentia:hoc cil commentitlUOl Be
b ~ lnente Auer.& Alexandri. Vtrum vero cum umili- mathematicum non aucem (enfibus confon~m , pro aitera
l' USat gradu,C!et fimilitudo potentiarum efi quzaio diffici_ parte fune auao~itates,& rat!oncs. id~o v~m35 dl diffi~ili~,
15, l'ro vtraq; parte habet fautores , c~mmuniter .lutent ~ cauCa en,quoniam Aria.no dctcrnunault nec dus ab qUIs
['
A
to,
:10
~
�'DEGENERA~
,
'.
'E T .C .O RR'VP.. '
;Igr~cus :~x,pofitpr •.nobis ~tit~m ;fatls (it.l~cu~ l~lonnr~{fe.
I,~;t.q.in .~ubium1;,ap cr uiffc ..
.Secundo in (.o~ml~nr~rCJs qua:ntu~
cômenca vcrulllcalidum pofsic fe: aQgere pe.r antlpcnilaCim~hoc ca co
;ri;.s de an~ra rCj ci l'.~u,!npofitiol1c. I n commcnrariis crgo de~nit\Jr ha:c
tirziilica dl1biratio {c:cundum COUlmunem modum dlcendt. V c:ru~
audione:. nunc dici poté/J,cp calidum circùnaal\te frigido 3l1ge:cur ,I~~
.
3 ..... .. . 'ex rcflexron'e fpccicrum calidi iIIl1d calef;lcienre:,fcd quonta
~ëi: ·..,..".Oèh~~..f'prohibira taUdi fphfrica ml1lriplicatione tota calidiras, qua:
.12~"·~f-v"""Jt:e:rat pcr rot al11 (pha:ram IllUltiplicara,rcmancr. mu~tiplic~ra
~~~ .
.per paru3111 (ph~ram,&hoc modo (encitur malot. Ula cmm
j d
,
:calidiras , ql1a: crac
mulriplic3ta pcr (ph~
. ~ - -........
.......1\'c!. . ,1'.! J"Y",, · '<fr !~.,
0.. .• •ram
d.e:.f. circundan
'
)
rn-'b .,l'1::i?- ~~It,te: frigido circa. a. c.
Il
,
. ~ ,.... ~"''''v.
b.ca!Jdum, cuius cen
.trum cC!:. o. tot\Jm re:
.
maner inrra (phzrâ.
K a.e.b. & Gc r.emane:e
.
c e
, -/J .
. :S'~ .1.lla~uscum rem3nC3t 'k
--!J:7 ~ s._~ l n mil'lori fubicét~ ,
t:iG~4"~zc dlfentetia AnC!:.
1~~~'1 ·:,'1
Sc Alex. primo me'...l. 6 " r .."u
",,!,~
ct.
- ...l.
; . ,..,.~ the.i l "'"
tu ....
qua:re: 1'11'
le
..,....., <;.; ') .,.,...,... ....
.
1"~ .( .......AJ-~.;,l1 ou r.;I cOI .. mer~na;
T ertlQ qu~rJtur JO co
,
C
ntentarCjs~vrrum faf
~ l) ....... ~(; •.1""-"'" 'r::i.iY· .tiens in faciendo rep~ , .
.....~ • .. C~ pt.P.lc ~~ ,riawr. OEida probarunt hac rc:p3~ç{ionë ridiculis argumétis.
~< .1 1~I<AlI ... C_tt'ç<O ,pri,t:l1o quoniam oculus meus vider tuum"ruus vero mccr.
kt- ';J'.;~;:;,::r
&, ,.. $ecundo,manll~ mu calida femir frigidirat~m tuz frigi~a:,
~..~~h ~:a,p~ rcpaf & tua frigida (emit c.alidirare:m mez. TertIO, duo am ICt ex
..~.l=vf"";t3 , ~pn,e.
imnrouifo obun mllCUO afficiunrur. QEarto, lupus &: agnus
.('..,'":5 ..... 1 . .. ~ .
'1
r· .
L'
. 1
' il
C"" ... L1':.v.ff r ç,.r.-r ' <C< obuCj contra afficiuntl1r, lupus cllIm ~ratur, ~gllus rnLlaq.I11:c;;;:. H .....f.~ 8 6 :tur. ~inro duo gladij omnino fiml\es. Will fe: pe:rcu ~.
tiunt (e hcbe~anr. ~a: ar.gumenta ridicula funt, quoniam
,.. nullu; rzipate:ticus loquitur dt ta\ibus pa(sioniblls . Sic enim
.dicere poffemus dcum repati, quia amat n05,& nos eum dili
.;:: ~ r.4' ;;.:~ . 6 f . gimus . .(\rifii.~nim loquitur ~'C facere: & pa.ti,qua: hic defini'--= l'M?1~ t3-'f!;'~ 'ta fllnt,f<lc;ere quidem q, fit ducere-ad pafston~m;fiue ad paf
C ~ do#- flbilem qualitatem.pati vero cr fit duci amUant. Ideo his riP j)"'"
.diculis przternii(sis,<J? facicns in patiendo repatiarur,proba
tur phylicis experientqs.prima de ferro.ignito in aqua fub,lnerfo, vbi patet ferrum infrigidari,aquam caldieri.Secunda de: glatie polira in vola manus, qlia: Iiquefir,& manllm in
frigidat. T e:nia dcdtiobus gladi;s,qui fefe: percurientes fe he
bétant, vcl frangunt , idem de: vafculis. ~arta de gutta fupra carbonem ditfufa,qua: exringllit aliquam carbonis partem,& ipCa in vaporcm vertitur.~inta de: duobus corpori
;bus denCis quorum alte:rum fi fuper alterum cadit ,ambo co n
:c'f?ll,l',lp.,. d.enfantur: pro hac parte: dl ~udontas.Au~r:quarto lib. me
.. .
.tbeoro.vb, probat,q, li non effet rcpap,mlfilo non e{fer pof
fibilis.Ampliu s( vt Philoponus expofult )AriCI:.mouit, & fol
:uit hanc quzC!:ionelll.ergo omne faciens in refaciendo repa
.ritur. Przterca.Libro quarto de generatione: ànimalium.
~ cap '3.ArHlot. expreffe: readionem probat, pro airera parce
. funt augumento fortifsima , primum,q, fi fac}ens in facien
dQ repatitur ,ab a:quali vcl a minori proueniret faÇlio quod
f.?:!P' 7...• ~uer.quarto phyCico.negat,& Arif.in Iib.de caufa motoum
animalium.Secundum argumenrum difficile dt de parte re'palTa ,quod i\la {imu\ c~lefieret,& frigefieret, vt in commen
tarijs dedudrur. Terrium argumentum quod ungirur in cô
mentarris,eC!:,q, fi inter f"dens ulidum , & patiés frigidum
mediar~r aer ,ille (jmul.caldle:rct~& frige:fierer. Q.!lar~um:lr
gllmçntpm (fi,<p fi fac,e~s Eateretll.t', nun~ po{fet pcrf~ae
i1\ud flbi a{Similare, vel nunq po{fee dlud intendj ad fummii,
'911onia~ femper rc:linqlleretllr ~emi~um.Alia argu!ncma CI
lieri (olér funt friuola. Dcbes (me q, IfilJd problema ffi neu
trul}l,& pro omni parte defen~i potcG~ideo in. hiscommç~
,arqs de It)e:nte: Auer.& A1cxandn tenul rcpa(slonem. In C!,
fne:nurijs phyficis tenui opinionem ca.lculator~m, & affcrui
r~parsi?n~m p~U<lli~a!ll, ~ npn pq~t!Pap1.~t I~~~ ~rpit~~r
X'r:
.
('If- ,-"
J '),
1
"1-
l'
y ~ ....
~
'iJ.5J.,.wJ- .
1
"........
+'
h::
•
•
1
•
,problema tnud po{fe.pro.omni.paru defendi.Ve:mm in'hac r4
a:raCt' ,cum )egiffc:m Philo po ni COll1ll1e:ntaria in hoc libro rc
p.cri cum velle: omne , facic:ns in faciendo rcpari, his~ol1di,
1I0nibus ob(cruacis,q, facicmis & paricnris vna lir communis materia,& ideo celllm facit in c\ementis & non re:pati~
tur.Secundo '1' fint c~ontraria cir1â-f~,diCo circa fubie
dum"quoniall1 album & nigrum 110n faciunc &: repatiuntur ,quoniam funt conrra~ia ( vt Philoponus in'quit ) "i~ta po
c.~nttam vICiuam ,&: 110n clrca fub,edum in quo (ullc,ni(j ra~
tlone fubicéti proximi, vt complcxiois, ve fuperius dixillll1S.
Pr'zrerea. (a!idum facir in luto exiccationem & tamcn non
r~patirur ,quonialll ,~on fUllr contraria. Terti~,'l' fint appro
xunara,nam Ci ~{fent relllota non inuicem facereot & parc
~entu: .His cnim Gantibus Philoponos vult,cp omne'facicns
III ~ac,endo repatiatur , & omne paticns in patien do conrU
faClt,n am Arifi.nec Philoponus pofuit aliam in hoc qu;r(iro
con(idcrar i on~tn. Tunc re:fpo~ldetllr ~d argumenta qua: de- 0
firuullt repafslOnem. Ad prtmam dlcendum cP in compofitis ex ll1accria & fOr1113,110n cil inconuenÎens ab :rquali ~
a minori prouenire pa(sionem. Calidum enim paritur a frigido, quoni am rariol1e ,:natericr efi pafsiuurn ab illo.Econr ra
rio enam ,quoniam frigid um ratione: communis matcrif pa
ti poreil. Verum d t ra~n -,-cp Ci-e-aliditas & frigidira5 tffent
forma: (eparat1[' ~ mate~la,noll inuicem facere:nt & pare1"en
l'tIr. Secundo dICO q. In motu \oc<lli mouens d ber fUpCl'a
re: rc(ificllciam mobilis vc\ medCj.ln altcratione vcl fadion C
fatis dl ~ vc .fiot contraria circkubicétum &: Cit e:orum comIll Uflis mater~a.eaufa diffcrcnriz cfi quo~iam in moru locali'
Illouemis ad mobile vcl ad me:dium non efi contrarieras dr
C<l-idemfubicélum,nec fcmpcr lTloucns & motUln comlllUnicant in illateria. Ar fàciens & parlens & funt contraria circa (ubied~ITl,& co~~munic.ant if mat cria. ergo in falibu~ (ie
compofim concran)s ahqUld fl'Otcfl pati ab crqua~1 & a mlll o
ri proptcr cau(as didas . . Ad Cecundumin cOllll11cnrarijs di
xi~us, verum ~10~ recedc:ndo ab his , qua: PhiiopOlllis dixic
cap. de: augum~rarlone:;po{fumus dice:re, '1> licut tllcmbru(Jl P
a~getur torum appofito ~lutriOlen~o ~lic.Ui fui pani, quonii
vlnus allgmenrauua efi ln toto .DlIlunultur Vero totum ap
. polito diminuriuo alicul fui parti, fic. b. eum applicarur ipfi.
c.parti totius.a.totum.a.calidum remittitur in taliditate,no
(nim efi abCordum fecundum panem ficrÎ'appllcatioJ'tcm,ro
tum aucetn diminui, vt dit\um .dl, quam folmio ncm nu\lu~
;lIlimaduerrit.Huic efi confona cxpe:ricneia, quoniam appo
fito ipfi igni calefa{libili fecundum aliquam (ui partem , tOlias augerur.ergo appoCito infrigidami alicui fl1i parti,tor~S
de:bet diminui.ergo pars.c.non diminuitut ipC() rOto,a.ex'fiente a:que incenlo,vt prius,fed totum.a.remittirllr appli'~
to remirtenre: ipfi.c.c:ius parti. Ad tertÎum de: medio ,diC'
potcfi,q, li corpora il\a contraria fine remota {bfficicnrcr, ~
antipcriilaCim altum alte:rum augcbir, fin 'autem finr propill
.q~a (ufficienrcr parD~ acre illtcnnedio, in tali corpore me:
.dIO fier qu~dam. ~uahtas ,rcmilfa media,qua: vtri(cv compa ,
. rara habeblt rauoncm alterius contratij & fic rarionc alrc~ Q; ~~(
rius pottfi fa,crdn altcrum & econtrar'io & fic in vrriiqJl
declinabir autcm ad larus for'tioris fadenti;. Ad quarcllo. l
diccndum,'l' nung complerur gencratio alterius conrrarLJI
fc:mper enim temanet remiffc genirum Vcrum re:ducirur~,
l'
cut aqua ealefada a continente vireute c~li. CUOl enim ca ,dum afsÎ/lIjlauit fibi palfum vitra medianllatirudincm , po~
{Ica virt.uc.e: Cfli concincns reducit illfum eoufqJ quou(CF ~CrJ
potefi,vt didum cn de aqua ca\cfaéta,quod expoCiror 1 hO' bl~
aperuit recllndo huius ..V cl forca{fe reducitpr a \11otu , nall 0° JI
ca\jdum motuinflammarUl;"1 frigidum vero frigefit. Sc . jJllll~
citca /'Izc funtdllbitationes .prima, qlloniam.1i caliduOl parI (CrI
lur a frigido rarione ipCius materi;r,tul1c tatione mareria: ~
lidum reCifiet ~pft frigido .' ref~edu ellim eiufdcm dl p.an 1
.rdifitre,1i ratio ne marc na: cm rcfificntia, (UI11 marcna Jl~
' lius fit rcCinelltiz~tota latitudo frigidi corrump.erctur (1l~1!"
to. Diccndum q.-faffrC"& agcre eil r .atione adus.,-pati fatlO~
nc.maccrÎlI'.refiilere vt"fe rationc (onrraritt-ari§ovci inCO IlI ~s ipili ~ arrs-;ycl-indifppfJ.tiollis, y~l ineptit udil1i~. f rigi~U,ll
d
"
. .
.
.'
cnill'
�.LIBER PRIMVS
A c~im p~ titllr a calido & ca!idum a frigido quia Cunt in mate
na, CJ l'd
1
,
1 !l11l vero faclr , acq; agit in frigidurn & cconrrario
qllO~l am adus vcl in adu,l clÎ(tle aurclll alrcrum aleeri & cCÔ
~radnolqll i" co ncrariu 11\ vd in eompo(,ibile vcl incpculll vcl
ln iCi O,
1
. P hClll1l,& fic nego CV racione ciufdem fie rclincre & pa
tl.Rclil1ere cnim po rl uo; au agere CÏJ ad pari rcduciellr. Sccllnda
. fi1 a b a-quah. vd' IllInOr!
.
. POIlCt
cr proucmre
.
él' db
u It' atlO,
3 IO,tllIlCcunl calidum vr quatuor applicarcntur frigidu vc
q.U3Cll or poffet 6cere,& agere in ilInd & fic mm§: pOlfee dan ~~l1JP\cXiO ecmperara in adiuis conr'ra mcdicos, diccndli
'tli ~ct-ab :tqua(i adio & faétio prouenire pofsit non tamcn
nllUnt Cotraria & eiofi:icm communis-marcria- ' & inuiccm
(>proxilll3ta modo calidum -vc quatuor,& frig!dum vt qua
dUor non funt conrraria,nam cnim fimul Cllm I1Ulllerus gra
. UUm vtriufq; non cxccdat numerllm latitlldinis alterillS vt
ln ll1etaphylic is difplltationibus diximlls.
Tenia en d:to
B (calidum,vr odo 3gat in frigi dlllll vt vnum, vtrtlm ~cpa
&.at~lr ab illo,videtur cnim cp lie ,quoniam cH i\li cOlltraril1,
e'u~dem f1latcria-,& illi approxil1latllm , diccndum q, no
U l11311l i~ pnmo inaanti applicationis frigidl1m il\ud pere lie elTer Ipfi calido, vt odo afsimilatlun,quare non (ufficir
q, IIU c~nlraria eiulQcm OIareria-,approximara, fed opor~
}C~ ~r ages lie apcum gcncrare prim minus fe , modo minus
c~~ldo vt vnum n~n dl gCI1~rabil.~ . Ali~ ctiam qu~~iones
. n' P0ffunr,(ed fans fit aperUlffe vla.Ex hls parer,Cl' Ilia opit 10 Auer. 'l> rcpati fit pofsibile fccundl1l11 diuer(as qualita::f~o.n cG peri~arctica: ~rinot . enim & ~hilopOllllS ad hoc
<pli (Iens repatiatur,l1Ihll allud neccffanul1l clfe voluir nj(i
de It approxirnatum conrrarillm,& eiufdcm materia- . Hanus de rcpa(sio ne.
ter fi ').tbere. altero duttm corrupto , 1I0n mifla elJe . fid boc E
quidem elfi, boc autem lion elJe. miftiollcm dutem flmiliter l,a
beluium effi. Eodelll autem modo, e::r jl ambobus cOllucllÎenti
bus,corruptum cft mi[loyum "utrunq;,IJol~ ellim elJe mifla,nul
laut/usexiflentia.
D1 'd
ImpoflibiLe Ilamq; cft alterum quodpùwz alteri mifèeri ue te:c~~:(d~
luti quidam autum.tllt . remallent/bus quidem enim adbuc mi
[cibilibus ipfis e::r n011 alteratis, lIibil magis l1unc ~ prius mi
[ceri fatmtur,immo codem Je habere modo. At altero corrue
pto, mdlura non erit Jèd /M,um quidem erit. Aliud lion erit.
mmura autem efi forum qUd: pariter affici'Utur • Eodem uero
modo e::r fi eotlcurrentibus utrl{q;, utrumg; mifcibilc corrü:=
peret/~r,mifceri enim 11011 dieunt gUd: ,ut/latet/us rctll.tllent.
,
ta
R.eliqlluln autem cft uidcre de millione, fècu"dum eUl1dem
~o~um metlJodi.1Joc enim erat tertiUIn propofitorum a prin
"f'o.Scrutanduln autem,e::r efl, quid cft mifiio, e::r rluid mi'êi
bile ,'-1
"'<fO qUI'b. u~ eX/J,il
;n.
1
IL
entlum,
e::r quomodo. Amplius
autel1l
l)iiu C utrum cft mifllO,an hoc,mwdacium{
c. ti~è~~' en (d:teY/m, autem per eUlldem doélrind: modum de mifturd
. :I~ conjlderanduln . nam forum qUd: propoflta funt a prillcis
pro, hoc crat tertium. Confiderandum (aile e::r quid miftura il'
~ellli, fa ~t,c:r quid immi(cibile,ct qualibus mtiü il/fit, a quomo=
I~ne. cio,ztemq; utrum ml/lura flt,aut mend.1cium.
~Q'19G".
)
64
Haétcnus. d.e taa,u,adiollc.8c p.. rsionc,nunc de terrio,q"
gr.~~c en m~xls,la.rlOc vcro( vt placet Materno )miUura fiue
m,a,~.de m'~l1~a IraC}] agen.do pro?~nitintentioncm in ge-
lIerah & fpcmh.ln generalt propolllt de mifiura dicere mo
do ?oétrina- eodcm quo in c~reri~ duobus procersit, vtpotc
dl.uldendo,& compon~ndo, & dubirando. In fpeci ali propo
nIt. quatuor qua-fita.Pnmum,quid mj(lura ipfa Gt.Seciidum
qlud mifcibile hoc en,& qualibus entiunt InGe verbum illud
&13libus gra-ce.entili.n,fed grcrca fcrÎes Gc inr;!ligit. Tcniii,
ln ql1omodo mlaura Ipra fiat. ~artii , an miGura lit vel ne.
~~ l} S Coluendo h~c qU 3ruor qua-fic3,non Ceruar hunc ordinem.
~().
ed alul1n,quern diccmus.
b Nu.ne de mïaione. vbi ( vt Philoponus animaduenir )dees fClre .Cl' ipCa miaio vniucrCalior dl temperie,& appofitio
l1e,& rehquis aggrcgacionibus,qu<E ex pluribus fiullt. Hic ta
• l1\en genus pro Cpecie accipicur.r.mmio pro cemperie & lic
~Ult Philoponus q, Aria aglt hic de cemperie • Ahi V~i
l'jt'ru llt nliŒionem effe CubGantiarum e\cmcnta\iul1'l;t~mpc:_
ltt~ vc r.o ~tlaliratum, vr medici, vnioncm cnim-formarurn
&:le amlallum,grçCÎ rni-xin~lar-ifli miftiom~ appellant-oVnio_
r~~~ V-cro quali.t~t.um crar~m,la~ini 5emperiem,-.r.1I~e.
de il ~.Mcd,el tn~pte ~op\cxlont!.Sed vtcunqJ lit , quinC}]
bus ~n;~ne pr~p~ntt,qUld cft mimo, & qllid mifcibile,& <lA.h'!
lit".. dU~ cXlftlr,& quo modo,& an miil10 fir,31'1 ipfam ct:
.~
•.. en aCmm.
~;rl1io 311 rcs fit,eCl prima qua-nionum. (ecundo poae- Co. 1')7 '
riorum. propterea primo an miaura lit qUCErie. Aucrroes au F
rem viderur velle q> Arifl.primo qua-rit quCE fint mifcibilia,
Be argnere viderur <l' lion tint rcs,qua- nullatenm in minura
afficiiitllr ,quia tune non effec miflura/cd eongrcgatio, neC}]
mifcibilia ica Cunt, vt VOUI1l corrumpatur, alteril remane ac,
qnia minllra efi eorum qua- pari ter afficiunrur, ne'l3 mifcibi
lia (une ea qua- in miaura corrumpunrllr . nam nul\a ea mi,
fiio cornm qua- non (i,nt,Multa verba hic tranflnli nOIl ad fi
gnificarionem,fed ad (en(um , quia gra-ca (crics id expoaulat, vt parer gr~casliteras de gufranrlbns.
Sicur dicit Philoponus,an ca,primum problerna eCl,dubi RECO.
tat ergo Arm,an miflio Iit,& probat Cl' non,quoniam neceC
fe dt, qua- mifcentur , quum ad minimum Cune duo, Olut vc
vtra'l3 in miaione (eruenrur ,aut vtraC}3 perdanru r ,aut alcerum quidem rementur ,alcerul1l vero perdatur , no enim efi
aliud mem brum pra-rer ha-c , ~are fi Ilullo horulll modo~
'r um miaio cffe poten miOio nihil eric,non porc acrgo dici, G
quod vtraC}] fcruentur ,qlloniam tunc non effct miClio, non
cnim differrenr a prioribus , hoc cnim mô nul\um eorG effet
magiç poaca quam antea miGum. Si vero vtraque perdanfUr ,n.:c dici poffent mina, qua: cnim mifcelltllr , opus cfi vc
fioc,ad hoc, ve uli(ceantur.Sin anrem alterum fcruecur, alte
rum pcrdatur ,hoc pado non poten effe miaio,quoniâ opus
c~,.q, finr ca,qu~ mlfccntur.Scd in rali ca(u, hoc quidem effe
dlcltl~r.Cqllod reruatur.Hoc alltcm non erfc:,quod perdirur.
Ac nJllllO cn eOrUI1l,qll:l: fimiliter rc habcnt & funt ve didii
en. Non cnim fi alrerü corrüpitur ,alt.crû (er~latur, fi'rr fc habene & dixit (ccundu eundem modu mechodi, quoniii prius
op.inioneç. vcterii, dcindc propria pO ilee, vc\ dixir hoc,qm
prllls dub'tando,& poGea dctcrminando vt en c:ius modus.
ha-c dt dubirariù per qllalll vidernr Cl' miCtio nOI1 fit.
.
(;
Hie igitur fermo uidetul" determilldtldo qUd:rm, quid dif p. ntt. c.
lin. '
•
J ert ln 1,10 If generatlOlle (J' corruptiOlJe , (J' quid mifcibile a
1'3.
gellcrabili 0' corruptibili. MdllifoSl:um ellim eft CJ> oportet
diffèrre,fi rft mtflio. quapropter bis exifielltibus lIIallifeftis,
qUd:fita {oll/entur uti1;'
H
Sermo quidem igitur lJUiufinodi qUd:rere uidetu r, quo mi= DiI~c.t~.
ftl4ra ipfa ageneratione atq; corruptione difèrepet, e::r quo mi c. cluCae.
fcibile agencrabdi at,!; corruptibili.nam fi guident fit, patet
cam ab iUis differre oportere, infitperq; euidellter l1is ftanti:::. ·
bus,qud: qu~ereballtur,perfoluentllY iam.
Pro folntione qua-nioni~ proximo mota- (vr dicit Auer- C'o. J:1 a•
ro. )vna ea pr4Ecognirio. vidc\icet an minllra a genc:ratiollC
& corruptione difcrcpet , & mi(cibil cab ipfo cor ru pei bile.
oponct cnim hoc fupponere,hoc efl Cl' diffcrat, Ci ipfa miau
ra fit,dtq; talis inquifitionis vrilit<ls ;tUa, Cl' diffcr,ria h ~ ~ per
eepra Cfrera qua-fita tolluneur. & lie ex hac pra:cognlClonc
duo habcntur. viddicet rei vcritas in Cc , 8c vtihtas ad q:tc ra
19 ·c.
t Il?'
>, ' I1IP~J Ibile enim cft aliquid alterum dl/eri mifèeri fieut di qlla-fita verba patent.
Oflendit qualis cft hcrc dubitatio ,nam Iicet h:rc dubitatio RECO.
Clmt
nUlda m.E'1l
t' 1
• XI,~ClltI'b uscnim adlmc mistis e::r" 11011, alterd= !it an fit minio , tamen dcrcrmioando vi.:icrur qu<'trcre alia
IS,IIOIt magis nUlle m'n ,fi..'
,
~ .'
h,a eJJe mqulunt CJ prlus,fed COti mlll:: qUEfita, ve quid differt mifiio a gcneratione,& corruptiol1e,
fi "
�DE GENERA. ET CORRVP.
l Be quid mi Cci bile Be gencrabili &. corruptibili. Caufa autel?
Ant. c.
qua:rc Vldctur hoc quzrerc hz,c dubirario eG~ qu 0 111 a m. I~I~
(lio vidcrur diffcrrc a gencr aCione & eorruprtolle, 8< m\fc\~1
Ic a gcnerabili Be eorrupribili.ergo( vt inquir) His elCiGenttbu~ manifefiis.t:q, gcncrario drc a miUionc, & g.cnc!ab1Ie ~
l1liCclbili,qmdira accep.ta,& quz polfunt 3CCipi, {olll~rur: DI
xit auro! BOrarer cp hic !crrno vidctur quzrel e. dcrc:rmmado
bac differcl1wi,qm fermo ille direétc ql1~ric an fir rniClio. Ve
rum non poreG Idri an miilio fie,n lfi ha-c derermine n t~r •.
.A.t uero nec matcriam, igni mifceri dicimus, neg; ml(èer~
,um ardet,neq; ipfam fuis particulis,neq; iglli. fld ignem 'lut.
01
dem gClleYctri, hctf/c ctutem corrulI/pi.
1 ~c~~~.
Veruntamen nea.
IIe'1; mi
c. eIUlI,e.
]' Inaterictm iglli mifceri .dicimu(,
.
, .
[ceri CUItI comburat, Ileg; ipfam fcip,fct partlCulls '. ne']; IgII/,
fid igllem quidem generari. ipfam autatl ~o~rumpl.
.
li9·
Co. 1 ~ 9.
~od miClllra a generari.one Jj ~trJr. Primo pr~b.at. q t Jl3
K forma non dicinll1s llliCcen rnarcna-.& formam dlomm ge
nerari ex maeeria.igirur millura non en gcneratio. qn afi fic
3rguar ,ex forma &. lTIateria fit gcncrat io. ex forma 8< matç
niiCccri fubiedis fiue rebus.cuius cau(am dicit,qllia I1fc enim N
infimt Cubieais iII~fa ac falua.Sed in miClura Ill llclbilia aliqu a
ratione afficiuOtur.quare hzc non mifcenrur. Adhuc addi~
Cl' affeétioncs non polfllne inuiccm mifeeri , neqJ infèparabl ~EC
hum aliquod,quandoquidem ha:c faluata manenr,miü:ibili a
Vero aliquo modo affidulltur.
Ponit exclllplum eorum qllre vtraC)3 (aluantur , &. fim ul pJCl
ofiendit,q> mifiio non cG eorum quz luor in fubieéto, & q>
di : erat .. b alrerarionc( ve Philoponus in'lr)vndc dicit.NcqJ
figura cfr~ dicimus tumorcm miCbm figurare.q.d. q, cû ruIII or. ((jgmû figurar figura (fr~,no dicimus hoc fieri mifiio.
ne,qm dl hoc ~uidé fubieétfi,illud vero fomu, neC)3 corpus
& a{bu n!ifia cllé: dicimus,ne1; oino paCsioncs, & habitus fi·
ue accinecia pofsibilc ca miGa elfe rebu5.f.fubieétis.dixit paf
Anti
liones.C.corporcf,habitus vero aiales,& caufa en qm accidé
~04
fia nô rniCcêrur fubieétis.Oide cria q, ncC)3 albii &'ni(ciplin a,
net}J aliud inft'pardbiliû aliquod milceri dicimus,& ca (lte nl 0
plû hoc cius,çr vtraC)3 falu;lmr.q.d.albû 8< diCciplina & fi fint
in co dë fubicéto.c'aiali,non dicûeur mifccri , & induxi( h~C
cxtplum( v[ Phlloponus inqllit )ad demonnrandü cp qulr 10
c,
codé fobieélo CUllt,mifccri nô polfllnt,cû neCJ3 f.lciunr, net)l
paciutur adinuic(, & ad demôGrandil cp miCcibilia debéc c~~
Ccpa rabilia.Pot fi aueé ad demonGraclû hzc,excmplû .ac.C1 pl
.accél1~odatillS de flauo & dulci,qua- funt in mellt (v( Phl!0é.
po nus inqllir)&. lion miCcc\1Cur ,quoni"m nec faétiua & pa' .
~n~
uua fu nc,neqJ fcparabilia.
ri311011 fit Illif}ura.i.gitur in tenia figura mifillra no n cG ge ..
neratio,&' per con(cqncns neC)3 corruptio. De rationc tari ,
gie vim minoris tantUnI , &: verba patent.
RECO.
Secundnm Philopo l1 l1m Aria.hic duo facit fiOJnl, qm de
moGrae cp gencratio &: corruptio differiir a mifiione, &: ponit (xépla co rû,qnz (uperius diél:a fllnt.( cp ncC)3 vtri(q, cor
Sed hoc a/CUltt flon bene, qui omnÎct qualldoque flmul eJlé ~ol'
ruptis dl mifiio,ne(}J vrri(C)3 (crllatis,neC)3 Ccrnaro alrero.Ex
non cllim omne omni mifèibile efl,fod opor
ponit aut~ Philoponus at vero hoc c:fi,neq; cnim Ccilicer ma dicut, (7 mifta
terial1l cum ignc mifiam elfe dieimus • Non cnil1l miC, entqr tet I:xiftere{epctrabilc urrul1que mifromm. pafliollum autetl~
Co,
ligna cum ignc/ed corrllptio qllidem dl \ignorum,gencr~. Ilullct f!parabilis.
'
'I~:
tio vuo ignis( vnde inqui( )At vero hoc cn.neC)3 enim mate
riam cum Igne mifeeri dicimus.Cllius cauram affcre, qllonhi . Dlcunt tamen circa hoc non belLe ($ omnia interaum ft~ Viel,
fupple,neC}) dicimus lignullll11ifceri igni,cum ardet, Cc:d cor mul e!Je profitentcs, cr miftct effi,no" cnim quodlibet cuil/bet c,
1. rumpi,ignem vero generari.& hoc circ: pot~~ exel11plG cius mifclbile ,ft,fcd efft oportet mi[cibiliultz 14tnmqucfoparabik.
.(.q> vno (aluaro,alrcro corrupto,n oll fi m\{lIo. Secundo di paj?iol/um autem nulla, !eparatur.
Co'
cit,ncC}) ipfam material1l.f.lignllm dicimus mifceri fui parci . Ex his ill(rcpa~ Anaxagoram, q, omnia fimul fui Ife inrCr p
eulis &. hoc d!: exernplllm cius , cp neC)3 vtrifC)3 corruptis fic dum,& miGa,& non exccf'it accidenria,nec affcaus & erra
mifii~.q.d.ne'lJ dicimus Iignul1l cum ardct, mifceri fuis par uir.nam omne miCcibilc en feparabilc.paCsioncs non' funt (,
ticulis,iea ve ex ipfis fieri pofsie vna R,al1l111a,qm particulf il. parabiles.igitur non mifcibiles. & fic omnia finm! fuilfe, ac
I~,&: Iignü ipfum corriipuntur ,ignis vero gcneratllr. Ii erbû miCla,e~ ~alfu?l,raltcm de affcaioniblls.
.
~
iIIud { neC}3 cum igne } ( ve Philoponus inquit )aur (llperflue
Colhglt Phlloponus,q, ad hoc vt aliqna Int(ccantur, nO l1 ~
po nit ur, aut debee lic iote\ligi, q, neC}3 particulf ligni Oli(c~ debellt vtrJC)3 fàlu~ri llCC}l elfe in[cparabilia,(ed per fe ClIb~
tur in flamma , licue nev dieebamus mas mifccri cum igne. .ficre po(fe.& ob ha ne rC_llllleC}3 qllalitas eum fubieéto mife'
Secundum autem eundem modum,nec corpori cibum.
Anti. c.
lur ,ql1alicas enim non {c:parabilis cn,ncC}3 forma cum mar~
ria llcutrum enim fc:parabile en. Ex qui bus haberi potcli qUI ,.'
Eodem uero modo nec corpori nutrimelltum.
~OD.
Diluc.te.
~od vero differat ab inercmeto, fyllogizat fie.lex nmri bus incG mifiio.c'q' opus fit, vt ipCa po(sint pel' fc lubrifier" ~n~
c. eiufdê. mento &: (orpore nutriro fit increll1entulll.ex nucrimento . O,Eoniam, autem font cntium ']<1:c quidem potentia, l,tC ,01'
C5.;\oQ. & corporc nurriro non fie miGura.igitur miGura non cG in- autem aélu, cOl/tingit mifta e!Je ctliqualiter (7 lion effi, a~u
crcrnentum.Dc ratione tangit minorem talltum.
quidem exificllte alio gClJerato ex ipfis , potenti.! .tutcm qUld
RECO.
Fortalfe hoc
cxemplum eriam tius quod di xie q, miutriu[q;
eorum qu~ erallt allte~ mifèerentur. ($ non perditd•
fiio non dl hoc quidem Caluato,iIIo vero corrllpto. IVcl for
Ollf
calft per hoc ville innucre differemiam inrer mifiionc:m &. boc dlttem fermo qUcffiuit prius.
"1/
.
t nf .j
M audionem . vt Philoponus inquit.
~Ol1lctm autem eorum qu~ {unt ,,~c quidem flmt po e c, ,I~
• quodctm effi. (J' "..10 ~10
/lnti. c.
Nec figuTam ,~r~ miftam figurctre tumorem. /lcq; corpus (la./·u.it ucro aélu : contil/git mina, modo
effè.
cn
J"
cr album,neque totaliter pafliones cr T,abitus poflibile eft mi
fla e!Je rebus. faluatct enim uidemur. Sed tamen neque album
( f difciplinam cOlltingit mifceri, nec allud non flparabilium
aliquod.
DiI~c.t~.
Neque figuraln c~r~ minam,ne'1;/igur~ corpus miftum,
"CIl.J{de. neque ,orpus (f ctl~u~ .lIeq~e penitus pctfliolJes ~ l1àbitus
mifccri poffunt fubleélts . namfàluari uidentur , etlal1l neque
album ($ di{ciplinam , neque tnfoparabilium aIiquod mifleri
,ontingit.
:;0
~od miClura non fit altera~io, pro~atur per induél:ionê.
Primo qUIa nop dicirnus figura c~r~ m~f~cri,neC)3 carra corpus czr~ü figur~ mi(cerl • Scèlo. r~cC)3 dlClm.us albii &: corpus
mi(ccri in tertio. Tertio l1eq; dlClmus paCsloncs,vr (unt qua
Uratcs l'aCsibiles~lle'll habituS, vt difpofitionc5, Be id genus
do allo .non. eJJè. aélu quidem cft quod ex bis gClleratur .tltertl~ a..
Potenml....uerofunt mifcibilia utraquead id quod_pr.ebdb~/rant-alltequa mifcerentur uel fruftiUctrmtur. , 'lu~rebat e/l111;
l:l
bocfermo prior.
, ( ,"
Ex his foluit ad quznionern. petebamus cnim qllali a IlU:
fia Cune,&. qualia milcibilia,declaracum efi cnlm cp mi~~ 0,0
fune corrupt~ pcr diffcrenriam. vidclicet inter gcncr3t100c,
& l11ifiuram,nec (aluata aau penirus, per diffcrenriatn i.o(ct
mifiuram & altcrationem & auél:ionem.igirur mifèa /îlot p.0
tcntia,& mifium adu.mifium quidem cG aétn , quia c" 111/:
fiis gcncrarur, omnc enim gentiullI itétu cn. l1lifia Cu nt pott
tia,quia polfllnt cAïd & dcduci ad i1lud quod pra'habc?anr~
& fic mifia fum in difpofitione media, & fic patct qual~a fio i
111ifia vc\ mifcibilia ipla,& fic tollitur ql1zfiio mora pClUS. \
dclicct qUf & qualia Cuac miCcibilia & milla. Animaducrt
q> rC)teuS
0
�1
LIBER PRIMVS
ft. tl'.tflCtus grgclls fi de v~rbo acl verbum interprztarc:tur, no
~I~tr illtdhgibll is,cgo 'uro ad (cn(llITI fic rranauli,non qui. 'Ill murando ucrbum, (cd orationcm. fi vero capis ipfum
\ECO, IOtptc~quzre tranflationcs vereres.
S?IUit nunc,q.& vult, cp mi(clbilia in miao mancae in po
t(cntla,noo aurë aétu, vero per potcntia non ca intclligendii
. v~ Phlloponus in quit ) & poacrius dicccur apritudiné, quo
~n 'gne porenria eU a,~r)J1I:c habicum,ficl1t dormiem ca po;ntla geollletra,fed qm non fincere in mil10 (unt, & hoc pa
~Ioa
&..
rV
• qua VJl1ii mitc.:rur in teperamenro rnmq; enim in
tcptramento caOigare agit,ita quidem vrracv potitia faluan
~llr ,aélu vero nemrUlll na quod perfeaum efr,porenria qui
) ,
el1l ca vcrunqJ corum ex qllibus miaum dl, aétu vero ncu
Anti.
?llnl, quare {olutllm ca dubium Ccilicet cp parrim quidem
20~,'c aillara fille ,ca quz milb,func parrim vero minime.
'Yld~lItur autem qUit mifcmtur prius, 0' ex fepdratis COlt
uel1:ellt/a, 0' poj5ibilia foparari rur{us . NeC]; mallcnt igitur
, B aélu,ut corpus V album) ne C]; corrüpuntur,neg; altcru,tlc a;
DijnC,t. all1bo ,/àluatur.ll.potétia eoru. rdeo bitc rluidem relinrl/ûtu~~
,
(,tiufd~:
f'.
~'lo
~
'1
,Videl~tur autem mi/la exfoparatis prius coirc, u fepararI rur(us poflibilia. igitur lice aélu rcmdnctlt "ueluti corpus
gr~cii)frangllntur,& ira !uCla fe ponllntur ,moclo. v; ,tali, vt
E
vnuquodcv.fubaudi (corlum clfc (cnftl non di(ccrnatur ~ tGc
mi(centnr,addc minorcm,{ed in vni"ne minimOfum ad fcn
fum ca ciulinodl.igirur mi aura ca vnio ad (en(ul1l, vcrbum
iIl~d grzcc dclol1)latinc fccl difcc:rnatur ,vr c\arim clfee.
Mouct nunc dubirarioné annex;i his C vr philopot1us elC"P 0nit )qllid na fir miaio,funt enim duo modi miHionis, pri- RECO.
mus Cl' miCHo lit parriclliarum minimaruJ11 vnio .ad tantam
parniraré rcduétarG, vr nô difcernaf aliud ab alio. vr cum fari --z«, ....~~ ., ••"' ........ ,,~r
r '
....~~.~ ' ..... I t t ........ . . , : .~..·":' ..
na rritici cli farina ordci mhcetur.Alius moduç dt, cp miaio
' . ,-. . ~ ., ... ,
fit eoru adinllicé raliter vnitorü, \lt qllodcnnC)3 vnius rangat 4~.
e{if;J: --1'
~
quodcuq:J alrcrius, vr latcrcs in thearro.q.d. feciidus modl)s b~:";j -;(Jh".:~ /}_<-rr·
ea non quando mulra (jmul ordca tangunt mulra tririci,fc:cI.
qfi 'ita l1lifcentur,Cl' vni'iquodC)3 rangit vnüquodcv, vt in lare
rc~ in rhearro,vn dicit.Continua aur his qôn( diuidcndum,
hoc dt dcrerminandü, vd dixir diuidendum( vt Philopollus
inquir)'l' qua fi pcr diuilioné dubirüda (jr. n:i qua:rir quid lie
mifiio,& deduCÎt fermoné per diui(joncm. vrru ne miCHo ad
fenrul11 aliquid fit, vt qualldo ira in parua diuidunrur , qll~ F
mifcenrur & ponuntor hoc modo adinuicem, vt non Illanlfenum fir fen(ui vnumquodC}3, ruile finr mina.En ago .primus modus, vrrul1l mimo fir vnio corporum paruorii, quo
rUIll tlullutn per fe fenfum difccrnere poten,
Atlt /tOit elt,{cd ell ut qUitCUIU]; flcu; quamculIC]j fit parti And, c.
J:.,.."
..
?" album tlec corruplmlur alterum uel ambo. rcmanet etlbn
'prorum potentia.ideo !,<cc quidem rentaneill.
fi ~U~c.~uali ad form.i qonis re[ponder. Argl1ebarur cnim cul1 mifiorumicitur igitur iUo modo, uerbi gratia ordeu mi .106.
1 ~llfCtblha fint, vcl entia, vcl non emi!!, Rfidet dicCI1S, ~od
flum effi [rumento,quctlldo qdéullcp ficus quodcuq; pOlletur.
~llfia fUllt aau Be potcntia. funt quidcl1l aétu , quia aliqua\ltu
AlIt uolt,(ed elt quado quitlibet pars toru qUIf mi{cwtur, Dilu, ce.
Ulll clfe habem in miao ipfo ,po temia vero, pro quanto vir
dt iuxta qualibet, dicitur quidem igitur illud,l10c efi ordeum c, eiufdé.
tus corum fa\uatur in mifiur.a,Be q\lz dicit p,atcnt .
•• d' ~xponit quali follltionem claraC vt Philoponm innllit) Be
il';
.!Clr. Vidcntur aGt quz mirccn{ Be ex prius (eparacis coùenié
ci~
td'~'&' posftbilia (cparari rllrfus.q,d.his miaio indt,qu~ ql1i(~Ipfa per feipfa pra:exificbant,& poU mifiiont cciii Cepar~n fum apta per natura.Expollit aur~ Philoponus htc dupli
C Clt.er, Vno modo,q> mina fim) nô qu~oino ac perfeétam in
~nlnur~ formâ perdat,fed foliimodo finccram,qu;l perfeéte
l&nrcgra rur.fus ac pro~ri3 alfumere p~om.Jlit', vt de minurà vni
. 3quf, vbl a~ua Be vtnu f'OUi lincera forrmi perdu nt non tfi
..()lJ1o,qm itcrul1l polfunc illam alfumerc , vt folet fierl diuilio
l'cr qllenda modü artifici.ll~,Et f('cundü hane c:xpône Philoponlls velle vidctur,q> clcméta remanc:at in e(fe renri(fo n6
fimt'I'r corrup,t o,qm rurflls PO(flll1t ficri pcrfeéla,& inrcilfa,
Vt cG opinio Auer. Alitcr velle vr,'l' mina Cint ilIa,quz prius
. fllcrunt fcparata,&. ponea polfunr feparar,i non cp ipfa pof.
fiot pcrfici,qm Cu nt aétu corrupta, fed qln (unt apta Ilara Cepar ari quantum dl ex fe,Be fic velle vidctllr Cl' c\emcota no
nJancnt in e(fç.rcmïlfo in mmo,fed folum in apriwdinc, qm
ex miLlo funt 3pt3 ficri demcnta. ldeo concllldir Arin. ncC}3
nlaoent igicur aau vr corpus Be 31bü,neC}l ~orrGpûtur, oeq;
a~tcrnm,t1eC}3 am~o,& (je djfferr ab altcrarionc, Be a genera
tlonc.S~llIatur ~nlm porenria eorum in mi Llo ucl qm in miflo non.f~nt .(jncer~ ~ ~ecundum ~lfe perfeétulll , vr prir~a
b ClCpo(itlO PhdopooldIClt,\lc:lql1olllam ex \llmo fieri po (fl:Hlt
~.
c:\c.tncnta vr fecunda expofitio inlclligit,i~o( vt inqllit )hzc
~tl,t, <Juldetn rclinquanrur ,qure de dubiratiol~e mo(a funt.
mifccri tritico quoties quodlibet iuxta quodlibet ponitur
Rc[podet ad dnbirationé per poficion~ aliorum , qnod no
,
tat illa particula,aut quz en nor,l folutionis non ccreeC Be in Co,10 •
quic) Aur non,hoc en minora nô omnium paruorllm ad
(enfum,fed cum ca miGura, qllando ql1a:libcr pars corG qua:
mifcentur ca iuaa qllahbct, hoc cn quando ql10dlibet vnim
~git..quodliber .llrerius.proprer quod infcrt . dicirur guidé
19iwr iIlud,hoc d} ordeum mifecri tririco , quorics quodli- G
bet illxra quodliber ponitur,& lic non (llflicir \lt rantum (cn
Cu non difcernarur vnllmqllodqlle,imfllo oportet vt ql10dli
ber vnim (j( cllm qllodlibec alterius.
.H.ic tangit feCllIl~um lllodum, qllO quis pote{} dicere elfe
11l1Glonem,q3lit vn.lo multorllm Cie fe hab~dllm,quod vnü- RECO.
QllodCJ3 ta ngar, vellllCla ponatur alreri , Ciue i\la Cint m inima
fllfcn(jbilia, vcl Cenlibilia( &. inq() Aur non ca mHHo iHo mô
(cd cn, vr ql1~cûq; fecus quâcuqJ fit parriŒlii miUorum , it!
'(if. vt talircr llnianrur "Cl' l1niiquodcp ponatur iuLla alteru,(iue
IIlt parua,liue mag[la . Tune ponit ex~pla & inquit . dicitur
jgirur i\lo mo,uerbi gratia ordcum miGum fl1rmento,quan
do. Q110dcllnq3 granunl ordci tangir quodcllnC}3 granurn fru
!1~cri,.E~ Ii.cct Phi!oponus ucli.t hoc ~xcl1lplum elfe primi mo
dl,nllhl llIdccur,'1' lit fecund, modl.
.
•
si dutem cfi oé corpus dillifibile flrluidé 0' cft corpus cor Ann, c.
,
. ;~ .,
~ "1,
.
1°7.
porI ~lIJclblle)"()mitomeram quacl~~lque uttquc op~rte~ltp~ H
en
lem rert [ecus quamcullque, Qy,ollla al/tem /lOti cfi!ll mmlma
diuidi i l1ec copofttio idem quod V mdlio ,fodaliud, m.tl1ifi""
jlu./n'en ~ ncqJcdln pama (aluata oportet qUte mi{wltur di
cere lIIifia efJè, comp~fi:i~. n. ~rit, 0"1101: c~aJls nec m~llio.
. u tc:
SI uero corpus oc dluiflbtle en, fiqulde en ufimiIare cor O,I .,Cdr.:
pus corpori mifcibile,parté utique ul/aqll~que ùlna wlaqul/ c. elU c.
que fieri pportebit,quoniZi auté lion est ia mmÎma diuiJl~ik~
U Ilcque miStllra idem en quod càpofitio {cd aliud pe:JP.LCul~
·erit cp nec {wm du 111 pa!"ud [aluata oportet dicere mifcl~l~t,t
'mifceri, effet Cl/im copofitio et 11011 cotéperatio) n.equc m(§tl~.
C.dl ~mo ad (enfllllHvcrbum iIIud annexa, grfce dt fyne
Solui~ ad dllbitarioné fcam pofirion~ aliornm,nunc (ohm Co. 10 7-
COlltit/ua", autem bis qu1fjtiol1em diuidendum > utrunll1e
J1zifiio adfin{um aliquid fit, ut qua/ldo Ît4 il, p,tma diu/dull:::
b
tlir q.u<c n~ifcentur,u pOIllUitur boc modo adilluiccm ) ut liOn.
[' / (1ItlC.t~, l1lal/ifenum ullulnquodq;fit{enfui,tullc ~lifla {unt.
. tl~rd( Scd l1is annexa dubitatio pertraéla1/dct efi)utrum mifillr..t
fitaliqlûd adfon{urn ~ Qy,a1/do ellim mifcibilia ita in. minim"
fral/guntur u iuxta. (e pO/fUntur modo t~lj)ut fingulltm foor
{6,
fum effe fi/ftl non dilcematur ,tune mifccutur.
•
~Q r. h luxra q6nê principalê folurii,petir vtrii 'n;iClura (it aliquid
...
lOI,
h
( es,lattne cotinua,fcd ad (enfum traniluli, vcrbü iIlud per~ra~éland~,gr;tce e~ digrcteon,hoc dicc:ndu c1arius 'rraéta
d, .~rg~lt ad .part~ .a~rn:atiu;i, Be fumft quafi vim maioris.
~cmm mlfclblha Ita ln minima vcl parnaC magis iuxra
•
,
en
ad ill<l (cêlm propri.l polirionê.&. eôclulio rc"t"hfc dl. fcarn
Rua faillara n6 en mifiura,q ê prim.a ~u.pp.o(jri~.~ argllit. hy,
Forhetit~ (jc. fi corpora funt di.uilI3'lta l\l mInima: ml!lu-.
ra dl fcam parua faluilta,dc(lrlll t 3ns,fcd corpora no (uot dl
Suclf,degi'ia.&Cor.
l
�DE G'EN EKA. ET CORR VP.
1
1 uiribilla in minima.igitnr mifiun non en Ccêfm parua faillaca
(i nquic)51 vero corpm oé dmiribi le dtfubaudi ln minim a,fi
quidé cH &: limi\are corp us corpori miÎclbi\c, pan cm vri:'}3
vl1.iq ua 'IJ iuna vQ .lqua 1; ficri ,opol"ccbi r.i. miaura crir fc<lm
parll a (alu3ta,& q'JIa qUIs poirer dic, re rorpm erre JillHibilc i
., minïma no ami! mifcibi!c ni:ï cu cor?o re alr crill5 (l'cc ici , vt
rôné fJc~ree vl'.:m,;\Cilic" t,liq u,dé ê & fitll'I.1rc corpm corpo 1
ri mi(cibilc. Tuc dcO ruic aÏ1~,d Q tn Jutë no cil in minima di,
uHibile, 8< nc~ t1IHlll r ~ iù~ ca qèl CÔpO(jCIO , inf.:rr oppourû
é>licis.d.perfpicuu erit ~ nec fcèl m pama (aluata oportec dicere: mi (cibi li~ rniCceri.cuiu s roni (ilb{cribir.d.errcr enim copoficio,& no côcêpcratio ncql mifiura, hfc dl prima Cuppo.
v crbü crafis ap nd illcpco~ ca coplexio, rrâfruli tri contipera
Cr3Î1s ~d cio. ~c~ ci~~a hac rô nc rn dtJ~)ie.:'H,iO de f~nna, quia ab, oPP,o
fito :mrrs no rnfcrtur oppofitll ;mtJ5, vr al (eculldo toplCoru.
SCQOde m;'i,qllia vi' q,oêcorpm lirdiuilibileinminima,qm
côpccir corpori vc n;'ile cfl,&. lie vi' minor fJlfa,qua: fuit op
pofirû .1 Ï1tis.Dic; poecile vt elt verbi, Aucr.eolligi p<>tefr) cp
. d.upl~lC en minura , f. ql1 ,~rila.ri~la &. .qtJJlit3tiu~, l~linura,quall
tlCatlua cG V.OlO ~orp<:?ru n;lOlmoru, & Cal.uatoru, ae m,lfl.ura
qualiraciu3 ~n ml,nura ~eru3I,ce:ra~31f, vc dlee,mus.~u!t Igltur
K Al~er. cp Ar~f. v~hr q, c~polino (:ltnllnOr~ nO,lic 1111 fru r a J'ro
pne. ~ qualitaCll1c,fed ~arge ..Tuc ad d~b,tatTo,n~s, dtceu, v~
. coUlglcur. 7 ,phyfico.C?6. ~ III term l~l~ ?lI~nlblltblls argUI
poc:fr d~llrt.léllllc~~ c~ilruéllue.pc:r ';lIl(Ja~ Hll prO ~cèfo topi
corl1.\110,1~1 renm~1 ~ouerru,ntur. v 1 circ dlUllibl,lc I~ parua,
& cffe mlfClbl(c p.1I IIlS (alllatJs. Er fic pata ad pnmu. Ad fe:
c~n,du~ll ~lCel~dl.lm,q, Ol1lne corpus phyficulll fua l1atura en
dlulfibtle ln I11101ma,ll0I1 tamen oponet vt in mHlura Cemper diuidacu,r ,Be ho.c ~rifio.tc\cs intclli~ic.
, . ,
RECO.
Sd1m Phl!oponu hiC Anilo ,rcdargUlt hos m ,filoms 010.
dos,&: accipit duo proloquia,quorii primii en, cp o~ corpus
cll dillifibilc in infinitli,Scèllll vero,cp miGio efi atiud a co po
fitione.primû p.roloquiii acce~ir, vt de~~ôn~atii iJ~ phyucis,'
[cè1m vero CUlntt, vc per Ce nocu , & de rOI hOlllm coren(u. HIS
~rgo nanribus rcd~,r&uic illo~ mini.o~is m~dos,primo,prob:mdo q, non fit nllnlo appolle mll1lmOrll vc1 quorum
corporii inllicé,& vcicur CyllogHinis hy?othcticis pri
'fi
fi fi
• " ,. - Q. d' 'lib'! .
log'
COCIl1UU ~ lUI• Ile
. • mus
h efi ',laure
1 oc •corpus
- lb fi CH
fi.
·r 'b111'l
oql1lU,~
1 Cl[ corpu. corpon mltC! 1
L 111CU,
. ocIl. rUlt •pro
.J
d
'fI. "
d' . h
•
pnmus ~ leCU (llIS 1110 us nlluloms IClr, omfomcra m qua
cUqJ parté vtiC}:l oportebit lieri Cecu~ 'luâcnn<}3,hoc ea ois ~s
oi parti hom~omcra fiet, qêt efi ab(urdti , n6 c:nim cii corpus
corpori mifccrur potea ois pars oi parti fieri homfomera,
nifi penetratio tierct. Prftcrea.DJto cp non liercc pcnccra, d
' 1.
• •
, t lo,a huc non qu?:hocc pars mllh e[fec mlfia , qm non corpus quO<i miC,etl1r ,crit miilu.Sea, Cyllogilinl15 cfi,qm aurcm
'
. . d' 'd' fi d "d' 'fib'\ ' . fi'
non eil 10 1111 nt ma lUI l, e oc: corpus Cil IUII 1 e III \Il 111tum vt primû roloquiü dicic nec copoucio en idé lIod mi
frio ~é fc Cf III pr~loquium diCiC~ Manifenum en cp n~ Cc(tm
par~l Call1aca( vc dicit primus modus) oporc,t qu:r mifcenrur ,diccre: minJ c1'e\ qlloniam ( vt inquir) compofitio atqJ
iufrapofirio crit, & non crafis,nee mifiio.
A ntÎ. c. . Net{; T,abebit eande ratione'n cu toto pars. Oieimus aute
minimii fic toti minimo mifcibile.adhuc couÎ effet arcerum a
partibll~. nalll torum quod fccab artlr in minima cric attcriu~
rationis a minimis,c.um minima fint milèibiha,&: cotum n~.
,
~ r~tcrea argUlmr af tertif> Cy llogiUl10 hypotherico( &: 1~1 p.,EC
qUIt rii,fu?audi minio dl minimorû corporü , nCqJ hab~b,c
cande ron~ cum coto pars,hoc efr Ce,quetur q> non qu;r!Jb ec
pars mifii erit mina.tune defrruic confequcns,8< dicir • Did·
mus aurem fiquidem oponet minum effe aliquid , millu n1
homfomerumdfe,hoe ea,cp que:madmodum pars aquz dl
aqua,ita pars tempcrati ac mifli efr remperaca ac mifia.Co n
Cequcntiam autem probat Philoponus ,quoniarn minim llJU
vnumquodqJ en mifii par,,&: tamen non ca mHlum.
"
Si auté fcdin parua copofitio efJet mi/lio , nihil cOl/tinger' Ann,
borufed[olu qutdé mUta ad [en[um. et idé, 1mie qUI de miftû,fi J 09,
non uidet nuis t L
'(1
'd b'
, J acu e. Ylteeoaut~m"OI1, mll·ulI:~/ , e ltur. "pi!iI ';
. SI <lute fcdln parua eompofltlo eft mlRura, Il/bll "orum CO ,.elol·Ant
tlllgerc,[ed tal/tum adfen[um mdra efJe, u idem.1,itle quidem
III
efJe miftutll,fl non ~cute uidet. LY/lci uero /lon miflum.
0, t
1
Tercio arguit.1i millnra e:(j'ec côpolitio minimorü [a!u3rO CO·
rû,tunc miaora cffec ad (cn[ul1l, &fi ad C' IlCum tune lim pli c
ter nihil effet mifiul11,ar in rcfpcélu , ve re(peélu infirma: vi :..
(
Gonis Olillum,refpeélll Lyncis non m iflu Ill. vcrba patene. ' CO1)il
ln commùar[j, hic ugnatnr rerria ro, fiue qQarea.lverun1 [\~ t.tl
(cam Philoponu,hic remoud quau dnbitacio, qm poffet ~i·
ci,q, millum non en hom!;omcrOlu,&'lie 11011 oportct qu oJ
qo;rlibec l'ars miCHfit tnilha. Contra obijdic,quoniam u ro•.
tum miGum non cfi hOITl\;omerul1l, rune millio effer appa.·
rem 8< non exHle:ns &: fic Lynceo non cric minio.
Neq; diuiflone,u/qu,eeunq; pars [ecus quameultq;/lt im~ hO!Î.lC•
poRibile eni 't d' 'd'
"
':(1 '
d' et~ o·
~J
m,la lUI ~. A~et 19l~ur /lon crlt In/I'w, aut tC JI
dum 11Oe,qu~modo coutmgtt fiert,rur[us.
.. 'l
~eq; dlUiflone~c: ,ut CJ",elibet pars quallllibet iuxta fit. ~r~ OJ~J
cft lInpo)?tbrle ftc dluldere. igitur aut non eft mi/lura aut dlCC C.
dum rurfiu CJuomodo cOlltill M'fieri iUud.
'
P, JI
Q.
"'narro a 'r 'h'l
g " d'
.
,
. S CO·
drglub' . nll 1. po~e,fif d,~~ 1, fi~ vcnqllodhbec vntl~
b
0 1 ct a cenus 19l millura no e aggrcga tio Illl"
lit
morü Cal ua t 0 ...lI.ans
• - patet, qUIa
. rue
- e!Iict pcnecracio h"C.I1·
. pcne:tr~tl'o
,
Z,
.. q n' quo d/'b
1 cc VnJ,., Cl[fi. luxta
quo dl'b
1 cc al'tenUS.
iicia p cet i ('
'fi
(Ji '
~ . & f; 83
~nio ~c·n; c:t I~er IGU u:-a e ct 1U~~apoa lt~o: I~O pe.r ,e .<)
rû Cal~ato/a h tC~ upp_o. V 1 cp ~I,
no ~ r.1~10 ,m ll~ld:
e
l
birar' n 's ~cx, ( Ole uppo,nc: ~rot b : a.lS ~~~a , 0 uCton ,
nl ' fI. 10 1 , d
ndo rcpctl~ vlln u olld • : .gltllrfiallt'~1°11Id 04
Illura aut ICcn llm runus quo mo 0 cormgat Cri 1 • l'~
• P il:!.
b'
'fi'
~ .
b3 C
n fi
0 (lil> Pd~o'liault (~~l 10. n)oN t oPP: ~t~OtJ.e, Iltl~cd'P 'lio
'1' non
It IUt lonc !,li. IIlqUit cru mllllO .. en pocel{ IlJl
h
él f.
-p
~
ne, ~e pa o •• vt ql1odeunq3 mifiorum fic iuxca quodCtlC}l!1
q~ol11am hoc lieri n~n PQcefi~ nifi mifcibilia fint diui(a ad 111
~1~1l, l~odo ~o~ c~ ~Illposub,lè corpora ita diuidi , cutn fine Aot\I ~~t
co't~a-gac qll
&
ld
rn
ln
II1finH~lln dl~lfi~ll~a.H~e P~~loponu.ç. ~.
:a
,.J
bIll' llj
. Sun~ ltag;(ut.dl.Xlmus)clltIU ',<fcqulde faélIUa,11d~C dut d
,,1$ fa]?llIa.H,ec Igltur couertütur qfloru eadé materia cft, ~t
a
flq uidé oportct mift'U eft aliquid, miRum hom,eomerum effi. {~ffiù~ adù~uieé & pafliua abin'uicé.1,,ee aut{aciut,impdj?lb
~.
u quemad'nodttm JquiC parr,aq/u,ita e7 tempcrati.
Ila,cxiflc/~tl,a,quorum 'Inn eft eadem tn..ttcrùt. Horum iglm~,
M Neq; pàrs {ccundllm rationem ea/ldem {e babebit toti die; non e~ miflto. [deo neg; medicitlctlis [acit fanitatem,IlC'1;fon 'd
/
ni!? . t~. mu~ au,tem.flquidcm I,niflioncm oportet effi aliquid, mi{cibile taS mi/l.a corpori~~s.
... .
. ~ . ' .
Oi~:;~ ~Q
c. c\U(de. , flmt/are efJe,~ uelutl ~ars a~u~ aqlld.eft /le eOlltemperati.,
. SUt l~aq;C!!t dlx.!mur)e~t!~,1~,ec qUlde dél~ua. ,Ud ucfa dfè "
Scêto ,a ~gUlc ad eand: fi,pp~n~ fic. S. miilio cfi comp~IiClO ll1s pafltUd. couertutur qu!de tgttur ea~quorucunq; eadeJ1t e
Co. :.08· fcèfm Illln~ma {aluna 01110 ,ru.c totû 8( p~rs nOIl effent elUCdê materia ,'oc eft aéliu4 flmt illuicé u ab alil's pafliu:t . dgU /lt
, ..Ill .tlll{luraprob~tur
'
roms
."
' qUIa mi'
nlmu- ~'~fi. c.orpu~ at·Iqua·t-t~, auté impaf?ibilia exi/lwtia éa nuorucunn.
m.1teria n011fi'ne"
& ranglt fUll copar 11011 per quodltbec CIII.Igltur (eèfm part~, d
"
,
'"l
J'
dcr/l tt
quare: pars eiu~ mircibili~ e.fI.&: no~ rotü . igitur ratio ne ditfe
em',1,~ru~ qUI~em Ig/tur Iton e~ miftura, ~ropte)'qu~ ,fi. ,l'
runt pars &: tocu,&: qu~ dlC~t, p~t~t. , ~ïldumendû cp mini medlCl~alls (al1ltatem dgat,f.tllItas eorporlbus IIM mift.t(~( Co '
log.
b
1
miî naturalc dl quod~a tom q;la:lcar,1l1U ~ cii fit quantu,& g
;>'1~ habet partes,ccrru el1 cp qn ~u a!Il~.ml[c,ctlJr minillli~,no
tagilUr 3 b iIIis fc a m fe, Be ql1odhb~r ~lll~ qllla tune effer pene:
tra tio c orpo~ qllare CÎus)2s cfi 11llrClbllt~,& torü no &: fic co
tü crit alccrius 'ranis a ~tibus. Aiadll crte (eeüdo cp fi corum
~fPIC (olu.ere Cecu,ndum rolitiol1cm proprilm, nunc n r(
q,ult.ur,&: primo petl.t <l' m lanra non dl.e?rnn:t,qt1~ 00 nda
Clpr?" agl1?t &: patlUtlcur .Ad hane petlclonem decl~r~t in
fumtt q> aéllUorum & pasfiuorum qua:dam conl1ell lU ,
nmcria,qua:clam diffcrullt matcr,ia ., tW1C VJJlc Illj{h:;an~ ('10
cu'
�LIBER PRIMVS
At&c
'
,
~ECO
orull1,quz ln matcria non c&municant.& vcrba patée.
RcprobaCis modi~ .fillfis de ipfa miaione , nunc tr'lI1Îlt ad
.
~~oPrJUtn ntodutn.& ex commcntuijs,qu~_dicir.clara,funt
11loponus c.unen vult, ve Aria.dicat qUid tlt miaio, 8c quo
rum vcrba tamen vldma oblèura lunt( Cu III inquir) { [cieo
bcen medicinalis facit fanitarem,net}) fanieas mina corl'0riUI } lQ[clligic Philoponus,ideo net}) us medica facie Canitol
~Clliln eorporibllS fubaudi milCédo le corporiblls,quoniam
/ro Cf faccret in corporibus Canicacem ,non propter hoc
lecrclur miCb corporibus, quoniam non contra patirur il
Corporibus,nc~ Cmitas ca miaa corporibus. r. fi faceret in
Corpore Caniutc,qm no é'tra patitur. Aut forta(fe verba cor
rUprt,ltguntur 8c debellt fic lcgi,ne'13 medicinalis faciem Ca
~ICal( dl tnHla fanitaei in corporibus, qè.1 mihi magii platee.
lt hls vult habcre,<]? miaio no cCl eorü qUf inuice no faciüe
U'I:"
8( rtpatiulltur ,quod ca principia Cuppofieio in comencarijs.
rum aleerum penitus atterum ex:uperat,quolliam Cie non mi E
aio,fcd autlio vd corruptio e(fet, nunc addic, <]? Cie eorum,
quorum aleel'um ad alterulll cCl excc(fus , fed non quo illud
exupcrac,red quo po (funt firaare in eertio medio ex vtJ'Îfcp
compolieo,8c haec ca Philoponi expofitio.ideo conc\udic Cl'
manifefilllll/ie,qufcuIlCB faciemium eontrarietaeelll habëc,
hzç,C, qu:r humida lunr,8c altcrum eXl1perae alterü non otll
nino,fcd aliqllo modo fune mircibilia, quoniam h~c funt inuieé pa~fiua.Q,!!.o vero dd verba atliner, dixit { aliqualieer}
quoniam oporee; ve al.terum cx~perac aleerulll non ol1lnino (cd ôlliquo mo,vt dlétum ca.Ex hoc loco colligi videtur,
Cl' ~oncraria non po(func cITe aeqllalia in mifio,& lie non da.
tur aequale ad pon~u~.
. , .,
Mattifeft/41n e~ IglWr cp "lCe mife/blila fullt 'lu~cul~que fa Anti. Co
cie/ltiu. eotrarictaté habent. 1,.ee ellim /Ullt abinuicé pafliua. 2 t4.
Dilue.te.
Manifoftum igitur fJl bitc effi mifèibilia, 'lUitcu/JCj; eorUln c.
ciufdi:.
tiU" OU,t. ' ,:~~iuorum autem ~ PdJsmorum 'luitcunq;{ullt facile di
Ill.
uifibilla, multa 'lu idem paucis (;)' maglla paruis compoflta, qUtC agu/lt contrarietatc [,abellt./ta b:,Cc{unt abin~icé pafliua. F
Soluit in gcnerali quae fint mifcibili3.& qu~filonem anne Co. :.114.
B lion faciul/t mifiionem,fod augumelltatlOllem dominalltis. tra/ xam vidc:licct an miilura fit ad CcnCum,nunc in fpeciali redie
1/I~tatur el/im aLurum in dominans . Ideo gutta uilli. decies ad declarandum quae fint miCdbilia,& vult miCcibilia e(fc, q(
mlUe ampboris a'luit non mifèwtur.foluitur etûm.IPecies (1' cunC}l Cune conrraria,8c aétiua 8c pas/iua.nam hfc (unt pasuua abinuicel1l,& l'cr conCc:quem miCcibilia.
ECo'llilac.tt trall{mutatur in om/Jcm aquam.
Et pan,,, autem fecus parua pofita • mifcelltur magis.fa:r.
('tiufdè:
AéIiuorum autcm,a pafliuorum 'luitcunque facile diui:z.
ciliuf
eflim in feùmicem er ,iti/os tral/feunt. multuln autem, Anci. c.
dU,lItur. multa 'luidem paucis ~ magna paruis compofita,
J'S.
er
a
multo.t.trdius
hoe operatur . Ideo ~ belle determill.tbis
1I/ifl~ram I/OI~ cffiâullt,fod pritdOmÙ~dlltis incrementum, con
lIer/Uur ellim alterum ill prttdomillas ut uini fiiUa itmumeris Lid diuiflbllium ~ pafliuorum, mifcibWa {lmt. diuiduntur
~2Uit ampIJoris lion mifcetur. {pecies ellim eual/cftit totumg; ent'm in pdrua bitc faCllius . boc enim erat bene determùtabi:z
lis eJTe. uerbi gratia . humid:t, mifcibilùt maxime corpo~ ,
[Î,ICô
'11 aquam cOlluertitur.
0, '111. 'bSecundo petit Cl' non mi(cei1tur, qu~ omnino magnitudi rum. belle determinabile enim , maxime "umidum dluiflbi ..
111 us & poeenrijs non funt proportiolHta , dcclarat per ex':' . liurn,fi non uifcofum ~t.H:t' etlim àmpliorem utiep 0' maioplull1,quia fiilla vini non miCcetur in multa aqua,fcd in illam rem tumorem faciullt.
:. .
~ol1uenitur ,quia fua forma euandClt, 8c maecria couertitur
Parua
auum
~ pdfuis iuxtapofltct mifcentur rnagis.faci DII?c~~~.
III fubnantiam,aquz ( inquit) Aétiuorum autcm & pasfiuo1
t
c. elu,,,e.
' . .
t
C rlint quzcun'13 facile diuidul1cur. multa quideOl paucis , hoc e enm: ~ magu lIIUlCern, cOltuertulI ur. mu tum au em a
tn ~1~ra,corporeit3te paucis corporeitate,8c maglU virtutc "mullo tardius agit iUud. Ideo nûfcibili.t ea diuiflbilmm (1' G
~CO pal u/S v/reuce Clon milè:encur ,qeera patent.
paf5iuorum (unt,quit bwe terrninabilia {u/It, 'llta/ldo 'luidem
•
SceüduOl Philoponnm hucuièfJ AriG.dixit quid Cit miaio. iUa faciliuf in parua diuiduntur . Nam ('ite eft dus quod bene
& quorum,q'Joniam eorum quae Ilmt eiufdem materiae.Scd
tjuoniam lion omnia,qu..: Cunt eiuCdcm nJ3teriae milcclltur, dcterminabilc eJi. ratio. ueluti eorporum lJUmida maxime mil
110n enim lapis,& lignul1l miCcibilia (une,ldeo, vult dcclare, fcibilia fullt.quia l)Umidum eoruIn qUit diuiflbili,t {unt. maxi
quae miCcibilia (unt eorum qUae lùllt eiu(dem m3reriae. Et ex me bene termi/labile efl,tlifi uifcofum fit. facerét en;m T,ite In4
ponit elTc qllz f;acile diui(jbilia (u11t,hoc dt,qua belle termi- iorem tam er alnpliorem tumoYfln.
Cô. JI S.
nabitia fune , bene aUlé tcrminabilia Cunt humida . crgo vult
dec\arare,quo paéto humida fine miCcibilia,& h~c eCt e"pofitio Philoponi, \lcrum in cOlllmentarrjs ponicur optima ex
po{itio,quam \cgc. Ac fccundum Philoponum AriCt. vult hu
~id;; cffe mifcibJlia', cum Cintproporcionaca, ita vt alrcrum
111 alcCYllm fdccre posfie,& econtrario ab iUo pati, talicer vc
110n conuertatur in dominans.
QB,1IIdo al/teln potelltij.s adequalltur aliqualiter,tunc trd.{
IflUt./lltur utrul1q; in d<>mùlans ex{uiipfius natura. 110/1 gelle
bil~t II tatur aulem alùruIn.fod medium commune.
t. ti~r~~'
QBalldo autem aliqua ratione cOlCquantur • tu nt; tranfmu
f
• t"tu~ quidem UtTullq; ex{ua natura in medium flcundum prte
la:~ ~.
domln~'um aLterius ne']; alterum efficitur fld medium er coe.
O·~ll. r Petit tenio Cl' ,mifcibilia tint fecundum potçntias propor
tlon;abilia • hoc ca nec zquipotentia nec fic 'l' aliud ex tod~ pr~doOlinetur ,red p~oponiôe quadam coae,quata,de qua
Cl
"
,II
illcel~lu~.il111d vcrbum in medium (ecundum pr~dominium
rotttlus,gr~ce cCl cra toun,latine przdominatlS ,Ced fic non
Ilibae,propt~rea illo modo tranauli • ElC his tribus pccitio
r" pa.tet (olucio qUffiiôis annexe, vtru~. viddicec miClutôlt'It VIIIO ad fenrllm.pacct <l' non vnio <jjtitatiua,fed quali~CC: fClb~~~Co~}fu~gens.C.C1r, aétione & rcaétionc, & fraétion, mi
C ~ lI1ul(em.H~e, de quzfiionc :.Illnexat,
..
il Uillido
fplt declarare mlfilonem e(fe humidoru,m Be dlXlt c(fe
•
•
f~m mm quoruQ,lCUIl'l1,quonialll nO\1 eOfun;l,quo-
t
<l!!,.~ lint bene & facile miCdbilia nunc declane.d. Parua
auc(m & paruis iu{\:apoûca ,miCc.encur magis ,cuius cau(am
adticie.Facile enim & magi.i inuiccm conuenunrur.mulrum
cnirn a multo tardius agit illu.!, hoc dl tardius conuercicur, \
nec obGat q> fimilis en proportio rotius ad rorum, Be paruis
ad partem.nam non (unt c~rcra paria, quando quidem par,
mdius parti applicacur ,fij cotum toti. Ex hoc in (peciali de:
daqt Cl' humidü efi max,ime mifcibile,nifi Gt Vl1étuo~um,!i
1
ue vi(coCutll vt nouus expoucor declarac, & reéte. nam fic
non miècerec~lr Ced (upernatarec maiorem faCÎem amplieu
dinem & huius fyllogi(Olm ea bene cerminabilia facilius mi
fcibilia humida bene ccrminabilia, vc fecundo huius diceeur. H
igitur bene mircibilia Cunc,accipic maiorem.d. [deo ~li(Ci~~.
lia ca diuifibilium St pasfillorum CUllt, qu~ bene tenUillabJlla
!•
funt h~c efi maior, quam probat.d. <l!!,.ando quidem ca faci
IiUi i~ parua dillidüeur ,nam hft cCl tius quod bene cl'termi,
nabile dl racio,fiuc e(fe fiue dcfinicio.betle enirn terminabilc
(ecOdo hulqs dcCwbitur Cl' UC facile dluifibile. hEC efi maior,
8( eius,dcc;larario.dcinde Cumit minorelll & cocll1{jonem.~.
vc1uci corporulll humida muimc mifcibilia (ullt,hEc efi co ..
dufio.dcinde minorem addit.d. quia humidl1lll cornm qu~
diuiCrbilia Cunt,nuxirne belle (crminabile ca , CEeer a ~atent.
8c {jc in generali quid Cie facile miCcibile accipitur , 8( IJ\ Cpcciali, <]? fit humidum. hze larlus in (ecundo declarabunt~r.
CUOl dcc\a,rauic , quàd miCHo nec fecun,{um ~p~oCic.,o. RECO.
Q,em ne' (e'U1l4um diuifionem in parua fic ,nunc dlClt'll h~(t
Suell'.dc gna.~ cor.
1 il
.~
�DE GENERA. ET CORRVP.
1 ncc appolitio,ncc diuilio lit. mHHo,tamcn ad mifiioncm con
ferunt , & dicir .Er parU3 aurcm (ecus partla polira , mi(centur m3gi~,facilius cnim in Icinuicê 8{ cirrus rrMeür, hoc cfi,
faciunr 8{ contra pariunrur . Mulrulll autem & a molro rardi ilS hoc operarur . pa rcr (rgo ll' dilli(io in parua confen ad
.. d mifiioncm.Ex ho c infcrr ,Cl' bene terminabili;t dc nnl1lero diuj(ibilium & paftiuorulll dene (npplc, Be facilills mi(cibi
lia (unr,quonialll in parua facilius diuidllmur , 8{ Cl' in parua
facilius diuidl1ntl1r co paret ,quia hoc reilicct faci!i us in puua diuidi crOIt benc rcrm :nabllis clTc & ratio, vt pan'bit (e:cundo hl1ius . Er {je parer per gentlS, Cl' bene: mi(,ibilia (unt
llene tcrminabilia, per (pccicm vero, Cl' humida fin r maxime: de numero corporum mj(cibili a.cau(a aurcm, quo nia m
maxi rne hllmidum dc nl1me:ro diuilibiliul11 dl l1uxirnc Be be:
ne de:terminabi\c,mo do non {ir viCco(um.& nam Vi(COr.1 hu
mida ampliorem 8{ ITIJiorem turnorcm facil1nr, non autent
facilem miflioncm. VI(cora inrclligir glmin o(a, vt oleum , vi
. Ccum,picem Iiquidal11,& ql1orCll t~ 1; ral ia. H:rc cnim propee:r ·
glurillo{jtatem dtfficulrcr drulfibll13 ulIlr, dlfficulrerC}l (epara
K bilii & dllabuocur eum ip(i:i,qll ~ rn fulldulltur,& no n in pr o
fund'um permeallc, & ob id neqJ mlfcenrur , quo fit vt eunt
coeane IIlUllo patto l11i(cdr ur ,ccd (olum mole:m Jm plio rtm
Dj(\iétio. faci Il 1lt. Dllbi cat ~urem hic Philoponus, quolli;un non vi;
philopôi. detur ,cp paHillm a paruo facilius pariarur, m ~ gl1 l1rn v ero a
magno cardius, quoniam parriculor ad p3 rcicl1l~m cadi: proportio viderur, torim ad torum , & (je diuifio in parll a nihil
conferre vicletur ad mifiione:m, Przrere:a. Pore nri~ vnira
fortior cil (cipCa diuiCa. ergo torum faciliu~ in toru m fa cir,St
ablipCo parieur,cv li vtrunqJ clret dil1i(lIm. Vidcml1s eoi m in
gral1ibus,eum diuidütur ,connu grauitatem 110n (e:oriri pro
porrionabiliter, vr in auro, quod Ci diuida rur in fo l\icul a vix:
particul~ grauitu Centimr .Philoponus re(pondrr , 8< fi rdte:
pcrcipi,qu~ipCe: dixit,ve:llc vider~r, ~ ali~uod rortl ~ ~n par
ua diui(um eum alio toto contrario etlam ln paru a dUllfo fa..
cilius miCccantur. Ea vero tota non diui(a facilius fada nr ae
repatianrur ad eorruprione:m,& Cie tota in paru a diui(a facilius faciunt,& repatiürl1r fa~jon~ 8{ repaCsione facicnribl1 s
L ad mHlionem, in qua non qllzriwr alcuius corruprio . cadê
vero non diuiCa facilius faciunc St patiuncur faétionc, & re·
pafsione facicntibus ad corruprione:m alrcrius.Huil1s rci cxpcrie:ntia dl,nam ignis quo magis cil vnitlls calidior dl , &
idco magnum Iignum in magna fornace proie:étum confeflim a((endirnr ,non autem in minori Aal\Jma paruiu ~ lignu'
{ecundum proponionel1J,id pui poterir .crgo duo tota con'
traria in parua diui(a facilill. fadum, & repatiulltur f:aétio nc'
repa(sione: facientibus ad mifiionem.EadcllJ vero inr egra fa
cilius faeiunt. Be patiulltl1r fatlione:, 8{ pasfione facie:ntibus
ad corruptionem.Hzc ex Philopono.
And.c.
Q!!ando autem altcrum{olum pafliuum trit,aut ue],emcrt
~16.
mi(ceri,& Colummodo colont ~s, quoniam non pe:r eotam tl
eius 'CubHantiatn conecair , (cd (uperlicicm colorac , Be idco
non mifcentur leue [cd impcrfetlc:, qu:rdam e:nim enriul1l
quz mi(cetur ,balbutium aJinuicelll , & ancipida [unt , h~'
dl male: mifia (unt, modo quo Cyllab:r in balburientibus. VIdcnrur enim aliqualiter ,St mifla remi(fe , veluei in b:llbuticn
tibm Cyllab:r e:a qu~ imperfcéte: mifce:nrur ,dico re:mj(fc, quO
niam "I(erum (e habct, vr rubicétum (u(ceptibile,alccrum VC
fpe:cies,& forma. ~d in his contingir (eHicer Ilano &: fr"
nam fiannum Îe habc:t vt pas{jo fine mate ria exiflclIs, ~s vero vr fl1bieétulll,quoniam e:uane(cic fiannum,& aere(cie, 8C
ide:o fol l1 m colorat \;s.Ex his vult habere balbe: miCceri, qll:t
{je (c babcn r, vndc:( vt Phi\oponu~ inquic )c:x his,qu:r verbis "
a.ccidunr,o(tendlt idem rebus accidere.
Aot"
Videtur enim aliqualittr a" mifta rcmifJe , (7 ftt alterut71 ,11'
'1l1idem fufceptibile, altcrum autem fPecic.r . qllod inhis CO~:J
tillgÙ.SWII1U ellim ut pa}sio abqua exiflér fine materid terlJ,
pene euanefcit, mifium omnecolorans folu m.ldem Jutem l,oc, 0
eOl1til/git a in aliir.
l)llu'
Videntur lumq; . Iliqual/tulum u debiliter mi/ld, 0' alte c, "
rum quidem ut fufceptibile. alterum a.tltem ut'/pt jer, quo d
quidrm (7';'1 hir WCll it. ftalll1l1m eniln ut pa)lio qu~dam ,trtl'
flne materia fore cuane[cit, e:r mi/flall omllibl/s , tanwm colo
rat,contillgit uero ')oc idem a" Ïtl eteteris.
C6, I
Credercr forfit JII aliquis q, Clannu m & f' , & ca ql1~ (je (t
habent,ut :Iltcrum (umme pa~fiuul1l {jt, alrcrum rumlnC im
pasfiUUIll ,111l11 3rcnus mi(cerclltl1r, ideo Jeclarac q. aliqLlan'"
c'Illum mi(ce:ntur, veru m in OIifiura fianni cum :rrt alrcru~l
fc habcre vt forl113, (tallllum . vidclicc't ~~ amclll vt marcr l3
Be Cubicétllll1 proptcr quod in eorum mi(lura parum fi;ini rt
/lat,immo Colm color,& mll[rum !;ris 8{ vt dicit in his, in c~ ~I.
te ris etiam idem (pcétari porell.
• ,.,n'
Manifeflum est igituYfx bit qu.e diéiafimt, (7 $ fflml~ III'
jlio,f?:7quid eff, a" quarf rfl,a" qua: mifcibilia en/;UIII. quO' P
niam fuut qu~dam talia,qualiafunt abùlUÏcem pafllbilia, cf
bene determinabilia , a" bene diuifibilia. H~e e:nim,ncg; cor-
rupta effi necèfTarium cft qU4udo mifta , neq; adbuc fimpücÏ"
ter eadem effi C{U d' priur , l1e'1; compofitiol1em efJe mifiiotlcil'
eorl/m,neq; adftnfuI/I . Sed mtfcibile quidem efi, qU411do ben~
detmninabile exi/lcn) p4siuum .ruerit (f faéliuum, (j' tal~
mifèibile. .td 1,omonymum cnim mifcibile. MIHia auttm cll,nl
fcibiliultt alteratorum ul/ia.
. 'I~
perfPicuum igitur ex l,if qu~ diéi.t font: a" quid m~~ Olé
{lio , a" '1, (lt, (7' proptrr quid ell, a" eorum qua: {tmt ,quai/II ,.
mife/ bW" fillt ,quonia (unt rer qualu qu<tdaln ciu(modi, quI
inuicrm apt<t fimt pati,betleg; determindbilcr,{acilet]; diuift~
biler,qu"d ( /I r q; corrumpi eft neeefJe dum mifcentt~r, neq; e4'~
drmflmp lleiter ad"uct/F qUtepr~erallt.itemq; nfC mijlu~a.t7I
efJé compo(itiortem carul1t,neq; ad{ell{um. crit it"ag; mifctbtl~
c.JIâdfl1l dl/ n brne terminabilc'exiftrrlr,pafliuum {t{erit de aéfl
UUIn,a" mi(abile taU, bDc cft adflmilare mifcibile. miflura-ue
ro UII;O cft e.orltm-qll~ alterata ful/ t.
. CO.III Ptl
ta
ter,boc Ituttln ualde l'arum aut IIlbil amplius crit mtftum ex
ambobus, autparum, quodquidem coutingitcirea stanllum
& ~s. Q!!~dam enim balbuciut adinuicetn a" ancÎpitia fune:
Q!!ando autem alterum talltum fit pafliuum,aut ualde, dl
,a ml/'U
;fI. ...
terum autem l'arum ua lde,aut III'h1'l amp l'IUse,>
ex am",
bobus,uel parum,quod quidem ,otingit cirea ftannum a" tes.
balbutiuntur tnim qutedamentium inuieem a" eotlfimdutur.
Q2:r male: mi(cibilia (int, declarat & vult cp qu~ ma\c pro
Tria e:pilogat ,pritnum circa millllr:lI11 abColuce:.d.Pcr(Pt ' Qtf
porrionabilia Cunt in pas(jone:, vt cp vnum pas(iuull1 (ir om, cuum igitur ex his qllzdiéta (unt,& quid e:lllllinurA,8c CI' ,It
Irl\~
d.
DiI~cidt~.
c. CIUl, M
e.
cô . .J J 6.
RECO.
nino vel mulrum,alterutn vc\ nihil, vd parum,hzc male mi
fcentur, veloti circa ftannum,quod efi valde pa$fiuum,8c \;5,
quod dl parum pas{j~um.h~c dec\arat per {joule: in orario .
ne:.naln oralia cfi mlfiura Itt(rarum ,1110do in rali mi(lura
aliquz littr:r prolarione: cxceHum alias, vt in balbutiente,
Be inde fit mala Iirerarum miflura & eOllfu(jo.
1n commentarijs oprime: hi duo t("tus exponunrur, ve:l'lUT. dcbes (cire: n. llannum male ll1i(cetur ~ri ( ve Philo po,'t'
CInus in quir) quonialll {lannum c ae:~e:l1, atqt p~cllum acre: ~
& id~o O;inum (fi par arum ln mutafl~mm atm, proprere:~
Cum calcfit ab Igne euap~rat, ~ 3erc[CIt , Be fic non porcfi ~n
mifiura ,& proprer quid efi mifil1ra , hrc quo ad mjnuranll~
Cc.Epilogat (ecundo circa mi(cibile .d. & parCt eriaJl1 CI' Cof
ql1:r (unr, qualia Illifcibilia (unt,quoniam funr res qualc~ q~
dam einfmodi, vr ca\id~ frigid ~ ,& id genus , qUa! inulc' s
apr:r (unt po ti,ben ccv rerminabilc:-s,fJcilcq; diUifibile:s,qll~,
nc~ eorl'nn pi dl n(cc(fe dl1m l1Ii(cencur , nequc cCI nc~cCo
adhue filllplicirrr e(fc,quz prlt'eranr • hzc quo ad mina Ip '~
epilogar renio qu o ad milluram in rcrpcétl-l. d. ircmqJ1C J1~
c:fi.necefTe: mïnllram e(fe: e:lntlll rerum qU'Ilium cOO1po{i[lO
nel11,nrquc cllnete(fe: JI1ifceri ad (c!\(i lm. h:rc quo ad r11i(l~~
ram in re(peétu . Tune côcll\dic fine Iibri.d. cric itaC}3 mlclbl
le quid ctll ,
�LIBER P'RIMVS
A le qUidé,dü bene termina bill: exifits, paffillti futilt 3C a~iuif' ' dicit rubfiantiatn r,ô (ufcipere n1agis Sc minus.Sccundo,rup- Ji :
&."lifcibllc tali qua\c ipfum dl, hoc cfi mi(cibilc ad fimilare, ponic accidencia falrem qUfdam incendi & remini.hoc docer
~() li III Pl'r ,fed in genere.minura vero vnio cOlf quœ alterata cxpcricncia • Ex his infert q, clement.aria: form:r [unc quali
{uer ull .r: f:ia-c efi lib.primi cô. Ex his parer cp tin demema medi:r inter fubaamias & accidétia. cum accidencibus enim
Ullt tnl!clbilia (cam oés côdiriolles Arifr. &: fi qua llIifcibilia eonuenilloc cp fuCcipiunt magis ac minus,cum (ubfianciis vc
\
ro,quia ~pt:r fune confiirurre lubieélum,quod informant in
)i
. trüt,oporter clfe, vc\ elemét.J, v~1 in -:.irtllte ~l"~tolf mifc~r~.
~ grtma 1 Auer. narr Olt hIc pofitiont AUlc.qua f,aan vldetur ,qUIa Il fpecie . fUn\; pofirio Auerro . efi q, form:r elemencarj:r inccn S èf 0
Urr.
am non refcllir( &: inquit )Et Auic. in fermolle fuo fuper ca- duntur & rel11irruncur. Mouceur aucel11 Auerroes ad hoc . car •
pltlllü in fermone: Arm. valuir diecre cp modus Ariflo. ca 'l' vniea ratione pro nunc,&: arguir.fi qualirates demeneorum . . pP
U
n11fcibilia (unt in porétia in mifio , &: illa elfe in fuis effent~s, intenduntur & remirrunrur.igitur form:r.confequenria de- .
r~
quas hab~r feRara,& fic voluir Allie. cp cl'ma remanêr effen- c1aratur.quia fi forma ignis porta remanere pcrfeaa (u a ca
~~lJ~c. in tl1i~o &: (,,1m formas ae eo.~ df~n~i~s,.quas. v J ha liditate remifsa in uno gradu,paritcr POCtU rcmanere remi(
• Ct \J1 propnls rph~ris . Sed contra.qUla Ana.dlxlt,miGa effe ' fa in duobus & fic in omnibus.nam Olllnes gradus funt eiu!:' Dubéncs
I~ nlllla in ?otêtia &: nô in aétu.Rilder & dicir primo,tp elfen dem rationis. Concra h.. nc pofirioncm [urgunr omncs.Et contra
t~a ~Il potêria,qua eforÇi porc!! multa. Dicit (c<lo q, hfc ctfco' .primo.quia tune in medio e[sem p lure~ forlnf c1emel1taria:, Auer.
lia q dt po.têtia,cfr ca in rebus ra fimplicibus cj miflis calidi.
8< ira in pluribus (pcciebus.nam qu:rlibec dar e:!Sc. Seclin. Prima.
S tatl s., & frigi~icaris qualicatcs cni prime (equun[ formas , {cd do nihi! efr magis talc in nOl1line clementi. igitl1r elc:rnêtum Secunda.
qu.~htacü pa{fiuarü, vt ficcir3ris &: hüidic'Jtis cii en ma,qui;l a nO:1 (ulcipie magis St minus. Tercio, nullum clemcntul1l Terela.
pofset alterari pura alteratione. no enilll po[set alcerari nifi F
, III a ~a pari,fed de hoc alias.Sed côtra hfc ,adhuc obéjcics, ~a
POterl3 di" de potétia paffiua,& nô de forma.Rildct & alrel il> reOli{sa qualitate,8< per confequCl1s ctiam remi(.a forma •. '
nladi,quia analogicc di poti cia, li efi pparâs hoc ca paf{jua, ~arto,cl1nc vnul1l dementum 11011 pofset immediace ficfI ~rca.
~ua ~hqèt ~cddj[ habile: ad rccipi~dü ll1oto,& rraCinurationê. ·ex alio.llalU dum ex aqua fieret ignis, oportcrec aquam re·
?C c por~tia di' e~uocc de potêda paffiua & de forma. & fic mict~,& fic c.onuenire. ad mc:dium,& per conCegu ens non.im ~nta.
110.lllale cffcnria & forma efllti vocac potécia. ,Adhuc côrra, medr3re, qllJa imtnedlatc tale ea efse abf'l3 medlo . , ~II~Ula li d'ma cffent in mino fcèlm ei\cncias, igitur non differc ' to,tunc ex duobus clcm(nCi~pof, cr Ill ifrUIll cffici. nam cum
tlfe Cfnti in lUifro.àb e!Te CÎus in fphtra pcopria.Rfidet.& ifra , ignis non porlic aquam c·alcfacere nifi remittendo for ma01
c:lfenria [aluarur in miaione &: franguncur fim: remittuntur aqua:,& i()troduccndo formam jgnis,in medio calcfaaionis
~(~Idcntia.& fic.differc efntü in millb, & a fc in (péua,qm in . erif vnum mi!lul11 ex duo bus dcmcntis . Se)(ro , runc in Sexta.
<l'ra h;!bet die, completü & pcrfcaü ae intenfum in c:({'en omni generatione mHtorul1l e(set multitudo lI1iClorum Ille- .
~a & qualitatibus.at in mifro habct dTe perfeftulll in ,({'cn- dia.nnm fem per ex noua proportione fo rmarum d emento
tla,nOI1 autctn in qualitatlbus. nam qualirates eius in mifio rllm clscr vllum nouum mlfllH1\,Ccd in quolibet inGanti trje
tenuttUntllr . Deinde declarac quid cfi c!Temia clementi Be· mutationis dt alia. igitur in qllohbet c:!Ser alia mil'!io . eum
V~lt q, clfenria clementi fit forma (ubaantialis eius car~s 'no igitnr in tcm porc cran(inucationi- fine il:finira inaamia. igi , Sepcimll.
Illllle proprio,dieic. In aqua cnim frigida nô ca effcmia hoc cur miaa infinita. Septimo, tunc aer \11 hy me e~ cr plus , DlIboncs;
c!l ' (
.
'
tn Ip a aqua nOI~ e.tt ~ur.a c([cntra,fed ell effca~s. ,({emit,hoc a~ua q; aer.naOl in co plures runt qualitates 1QUZ. Com ra. corra ro, .forOI l=, vc\ frlgldlr.ltlS,quz vulgo forma dlclf aqux.aqlla rariolles AlIc:rroi~ dubitamr.Er primo concra, primam. quia nes.
C:~llnl non cfi clTcmia hoc efr forma pura , fcd effeétus e!Tell- . cunc inter contradiaoria dar([ur 01 c:d.·i um . nam inter f" b. 'Prima.
~I.f,hoc dl effcélus refulrans ex côpofirionc formt cü mate- fial1tiam &: accidem damr mdium, Ced [ubaantia non ~~ in G'
la.ca dIco cffcaus effel\tiz,~fC e:fi pondero!itatis, & erhi c~ fubietto accidem vero dl in fubicao,fcd h~c funt con~radi· Secunda.
tcra accidëtia [unt clfeaus e!Tcnri:r.aliter & alirer.accidenti" étoria. Sccllnqo , l11edüml cil eiufdelll generis cum e:xtrc, 1
~?i~l fluunc ab c!Teneia. aqua vero componirur ex cffentia, lilir.1 o. mctaphyfiq,. Scd [ubfiancia & accidcns lion pofsllnt . T .
'li. Ilc cffcntia cG forma _quZ'.
Sed dices. omoes c:ffentiam' cISe eiufdem gClltN~gicur inter ca n'ol1 c.fi medium. Ter- , crua.
;jqu:r vocant formam, & formam diCllnt dfe ponderofic_c~ tio 6.J:r:H.lis dilferenria fccundunrforOlam fubfianrialem va- ,
fiue grauiraté,aliqfi frigidirac.!. igicur dfclltia erit accidês.Rfi tiat- ~cm. s . mecaphyli.igicur fi forma igllis rccipc:ret ma
ace q. homillC:s nô habéres 110m~ iIlius effentiz il Iii effenciam gis &,minus, [Unc ignis differret a Cemetipro fpecie. Sic igi- .
voeant noie pôd<rolicatis. VIl. 4. (fH. grauitas dicitur forl1la cur prima ratio qua: erat clementa rcmitti atcp incendi,qllia ,
{ublbirialis elemCtorü,Cum~ces nomé ab effeftu, & (irr aliqii mcdia,nulla en. Conera Cccundam inflant. Primo,quia ca Dubo Co
Vocant elfcnrifj noie frigidic,uis, vc Alexander .rune conclu. data probarem formallll1lH1i porse efse (ine CoCa dirpoGtio_ trard:l 4 1U
dir propoficum.d.Ec iHl effe:mia( \jeec frigidicas remicrarur) ne qna!it<!ci1l3 . nam ft portit e[se: IÏne parte:. igirur fiat coral Prima.
faluarur in aqua,& ica in minione.Ex his (onc/udit Auieenna fie arguit Aucrro.
q, clemema lune aftua!icer in mino fcèlm cfsendas, fed remie
Secundo per idem \ll3ceria porset e:rse: fine forma,qllia fi- Secunda.
b f~ Ii:èttn qualitares,& fic (aluamur elfemie in minura, qui bus ne hae & fine Hia. igitur fine forma. Tercio,per idem cor- Tcrria.
dcmcma ipfa potrunc redire ad eofdem effeaus . hoc efi ad pus cISe poccU fine loco. <2..!!.arro,fi forma clemcnraria rc_ · ~Irca~
~lft COOlplctum in propria fphzra. & hoc nifi fuuit impe- micrcrecur, vcl ad remi({joncm alterills qu a liraci~ vCl amba •.
Icns.vbi cnim Gt iOlpedicns, daro q, mifium re(oluatur cle rum non vnius cantum . nam dum generarur igllis ex: aqua H
11lent~ nô redeikproptcr hj;( verificar Auicéna diaü Arifto. remirrUllCur al11bz. neC ambarum , vt in gcnerOicionc acris •
~ lll ,lcibilia n~ funt aftu in mifl.o.quia qualitates. funt remiC- ex aqua. ~illto,rullc generatio clememi e(set alteratio, ' .
. cfr rel111l110
.r,. fiUCCCIl!lIJ.
rr:
Pro rc fipon fi10 {)uinca.
, ,II
fUnt potccia,hoc dl e!Tenua, qUfea potenCla.Hfc nunc
qUIa
vc 1morus.qUla
~
o. ~tlilii • fturt,tcnct,& hoc norac ~uer: has p~raphr~fes in ÎlIU.enture ne (fi confiderandum q' impcrcinens dl noaro propoflro il,
• qtfOt q~ oCI(fe, nam renio q;li.cocradrClc hUlc pofitJ~neJ vr dlCemus
lud problcOla.videlicet vtrllm clemcl1Cul1llimitcrfibi vtra(•.
t~to~l' l> nll1odil. Circa hfc pl ures emergunc dublc3t1ones.Qua- que qualirates in fummo ., vcl altcram tancum.Primo, quia
U, ~U111 prima dl vcrutn form:r clcmcntaria: po (fi ne incendi Be Auerroes v:1rijs locis fullinet vtrafCJ3 pofitiones , Vt quarto
~b~litti.Er lice; de hac qua:nione,&: aliis plurin~a di.."erim in l11echeo. cp non. & in (eCllndo huius q> fic.Sccunda quia neu..
t . 110 de minura faao pro defenfione Aucrrols , tl1 bonllm
rra harum ca n·ecefsaria. Sed illud accipiendum dl tanqllàll~
lt
~~ 1
aliqua fcribere ve li aliqua qUI: tune non dixerim,occur ntcefsarium oilceram Calcem qualitatelll ([sc clementi t ro 'I~
'nt ;)(/."
,
,
d··
tt. Il ' t)':iam.Et li qua minus cafiigaca ixertOl,etlam corri priuln accidens & efsencialc , quod tribus conicébris dccla- '
"an)
&
r
.
h
d'
.
qu . lequar JO oc or mem recenClorum. C·Irca hanc rarur. Primo, quia 3ntiqui (cmper c:lementunl quodltbec;
~ , l1it:{h o nclU dl pofitio Allerro.cercio Cfli.cÔ.~7. vbi. fuppo_ dcfiniunc per ciufmodi qualitatcs, qllod e[s~ nOI1 potea,
~Ih. hl' ullall1 fonnam fubfiantialcm perfcftaOl II1rendl vd re- nifi quia qnaliraces ill:r [unt dlffcrcnri:r efsellr~alcs, ~el pro'~t~ '''tti fi
.
tilt " Unt autem forma: fubfianriales perfcaf formf mlfio pria accideliCia clementorum.Sccundo, 01l1111~ (pecles de: bet;
lI.Ec per hanc verificat diélii Arifi.in i'r~dicamencis) cum haberc aliquod accïdens pr~'prium , quo medlilntc ex,e.r.cca'l·
Suc({'.de: gna.& cor.
l 111
-=.::r:-
t
e
X,&
r:
fi
..
�DE GENERA. ET' CORRVP.
l· ·ptopriarn operationelU , nlodo vldem us fgni ·eJC'ercere·opc:': moYiu. Sed'differu·n't tanfthn , qbia gtneratio dl in (ubi(tt~ N
racloncnJ prOpnal1l 111eJla nr c calore,& aquam llIedi~tlrc fri cnte in potencia,mocus vero 10 (ublcao entC' in aétu,& tU III ,
gorc.igirur cal or 'gll,.fngus aqua: ,propnUI1\ accjdcns crir. de codicillum noflrulll de lllifrura,& piura alia inuenies. Se j\~
11
Tc:rti o 1 vldcm ll s v 'b'<: O(c alo rc igncm multiplicari. vlgenre cundo qua:runt , vtrum c1ementa reillaneanr formaliter in 1 /11,
vero frrgor( multlpll can aqua. Ex hi~ (lIlllir Aucrroes quali mifro.videtur q. non.per verbum Ariilotc1is~ldum dlCI[ rC- J1lln;
mancre virtutes eorum . l~ oppofirum efi t\riCtoce!cs du for;.
t al (S pnlll~ s ;(fc pro p rr~s & circntia,lcs paCsiones clemc:nro~
. rum , T unc pcr ha:c ratio Allerrois cfficax el1. nam CI potdi . dicit millura cil vllio eorum,qure alterata (unt. igirnr no cor JlII
fo r m ~ eleme oc i pc:rfeéta cHe ablèJ3 parte accidentis proprij rupta. & fic manem formahter, Ad hanc qua:llioncm rc& dfenriali . , pordl & abCque roro. pars cnim & totum (unt (pondet Auerroes tercio cfli.commenco.6? lI' eltmenca rC
(ÎuCdem rationis & a:qualis elfencialitaris reCpeétu Cubieéti,& manent formaliter, hoc dt (ecundum (uas forl1l a ~ iu IT'2tehinc fcquicur ad rC01i((jollem ql1aliratum remini formas,& ria cali. vidc\icet modo q. ex formis ipforullllllHlura qu:r-"
~- ç.;~
. (ecundum erre, & lc cu ndum ((fentias. Tune ad r,ltiones. d,nn refulrat,qua: cfi medium form~( vt diétulll ect)vc\ cqul
Ad primalll dicédum ~B«iHHn bw.lriam dici,relTIiaiofle,quo vcl bouis 'Ici alicuius talis. Sed contra hanc pofil lo nc 0(11
a
t··~ ''::' ~'. ~ I....
' modo calidum remirrum quod dl tepidü, dicirur remi((jolle nes conucniunt 'l' fit falfa, & argumenta infinita adducu n1 ............ .,-,.....,
..... & ...... . b+
'
b
d·._.
tur,vr in Iibello de mifiura (cripfunus, IIUlle vero tarunt qua
• •
.
A.
media , hoc qlll'l'
diétum cct a Auerroe me • lU •permutatlOIS,
r; " 4~ .
""!-,~~""" .... ~?~
'""P
•
S~ s-ojt..... ~.f. IJ-... _ qUid non pordlfieri mlltati o .de exc.remo ln .c_xtrcmulTI-,Olfi tuor pra:cipuas alfumemus.Primo, forma clemcntaria naca
en connituere compo(itul11 per Cc Cubfillcns in gencre (ub• f--t~j,i-..... " 1P~ r<' ·prius venia r in talc mcdiü, AhaQ~.Qcur l~l1-for-l»r qn.. v J
. 'V ~ :f0.ç··'-t.)B-:-f,prima eltcrem'l [u:,t i~a ir: mcdlo propo~rron~ta, q> l11ere:cur fiamic.igitur fi funt plures forma: clement ari~ in miClo,ql1ft'''~ .. _1 .. (1- J.~tJ:'far-flliï vnam fpeClfica, quo mlGura equi ~1Iedll1~1 form~ dl, liber conGiruet fuppofitum,& fic in omni micto crrenr piura 0
~~ ....J4.s.... ~.., K quia calis dl extrelllorü fraétio,cp mcreat forma equi. Tunc fuppofita, vr CUPPO(itlllll aqua:, (upPOfitulll igllis , quoruOl
Ox ''''' ' *ff-, ovwfJ1~.'L". diccoJü 'p (j c1emcnca vcniune ~d .mediii pcr~n~taeioni~,tale
quodhbet natum dl per (e fubfiClerc ,Seculldo ol11n, ILl bilan
., ~ ~.~ f- .
medium non diffcrc ab extremlS~lmo errentlaheer efi lua ex tiam corpoream conlèquJtllr fua pro pria dimen(io , qua: dl
trema remirra,licet accidcnr.lliter fit in fpecie medrj . fi vero pro pria pallio ilIius , vt in libro de (ubllanria orbis. Sed for~
faciunt medili forma: fic talc medIa non efi in plunbus (pc ... ·· Ina clementi quantuncun<); remilfa cum materia conCliculC
Ciebus,fed in fpecie illius form~ tlTI • Ad fecundu dicendil,' (ubllanriam cornpofitam. igitur ip(am confeqUltllr fua pro'l'in noie clemc:nti,quod efi in (ph~ra propria nihl l dl III agis pria diwen{jo" Ced eadem propria dimcllfio lion cil pluri uo1
talc, at in Ilomine c1crnenri , quod efi in mifiura aliquod dl Cubie80rum • igitur in vno Cubleéto erllnt p' ures dimenfiomagis igneum.aliquod min..us, v,t medici n:lrranc. Ad ter- nes, vt alia mi{l! & alia: c1ementorum~& miOio crit ronlp Otium reCpondet Auerroes Icculldo de anima.co. I l f.q; de, {ido. Tertio,mifium generatur ex clel1l~ro, & corrull1pll.U~
mene,il no potefi alterari purot alteratione.Scd bcne alteratlll' in ilIud.igirur ulis ect incompoffibilitas Îluer formam IJllnl
alceratione m illa generationl.poccll tamen alccrari de figu- & forlllatn clementi q1131is dl inter termlnuOl 3 quo gcn cra
ra in tigura,& in alqs eiu(jno~i. ~d qllartl1~l~ dicerem.c\e\. tionis., & tcrmiuum ad quem . igitur forma mifii & forma
mencum imediate porre ciliCI ex aho per carwam llledl] for clementi in eodem [ublcéto non compariulltur (((Ul11. C2!!J(
ma: non autcm per carenriam medij permutationis . Ad to, fi quatuor c1emema vc1 qU3ruor forma: c!clllentOrU Jl1
.
qui~tum dicendum ex duo bus deme~Hi~ effici porre miO~, e~rent coextcnfz in matc:ri~, .runc in quolibet punét'? marC: ,.
quod efi medium quoddalll permutatloms , non autem ml~ n~ errent quatuor forma:. Igltur penetratio fa{cem {ubl1:rn1~ f(;.~I,,? ~:t;;;;<J frum quod fic medium fonna:. Ad.(ex.ru~ dicend.um, infi ti~rum,qllz en IInpo((ib,lis.Mulc'l: rationcs fini poffum,fed P
U~:::: ~,;1 L niu miCh qua: Cunt medIa perJl1utatioms fUlrre gel1lra , non ha: nunc Cacis,quia in IIbro de miOllra diximlls. Pro (olu~ft1. .
,*)-'W-:1 ~.T
tamtlllllicta infinita)nec qua: funt media peTlllucationis,nc:e tiol1e tamen ad ha:c argul1lC:nc~ Animaducrtendu1ll prr mo,
.....u.. J<'./~ ,p- ~...~ media forlll~ , vcl ~ vt peripatetice loquar )illfinira mifra in Cl' clementa in miilQ nec (Impliciter manenr ,ncc-tOtalitc( 8C
~~~ ~_;f4 1'-4. e-<potcntia qure funt media permutationis fucruntgcnita .non fimpltcircr-corFUmpUntUr. Mmenr quid cm (è clIndum for~
r .o.l. ....... ......" f f y
. . t'........
r
t:
.d
.u..
~_),.
.
aurem infinita aétu. Ad leptimum rClpon ct Auerroes fe mas fubfiantial es ,fcd quia non imcnfas [cd rClllilfas,idco (11a
eundo de aia.co. I I f. (emper in acre & aqua dfc vapores & mnt in pocenria . c0.!l~ llIpu ntur autem aétu ,qui a non ma'3
i1105 nllnc ea\cncri , nunc fngefieri. & fic acr non cfl corpus nent~~cUndlll1l-COtl1pe{jtion( 1l1 forma: (um mate-ria, vnd e
.S;
.
1
·
fimplex.ced miOunt imperfettum~quod vno tempore vinu bene mante inhrerelltia forma: ad l1ute riam . Scd 110n infor
7 · ,...- Zr"l zf>..4._-+>- ~.......
i · aqucum a1·10 remporc minus,
.
T une matio faciens per lè Vllum ex m ,Hel iJ & for mJ qlloniJlll
1,.....
r
te vaporum ft maglS
H~ --t " " ... " , ~
1f:~ '
d
HU
,..Jj:,:.
concra raeionem. Ad prilll31ll1 icendum, Ch
forma miOi C: XlfiC'1lS in "au & Ilon potentialis ad vlcerior cl11
qT~ c:, ...,t;~ . . +
t........... ad raciones
"3'
T
2'f":~h... }_J.
ln.c:diuOl en multiplex, vc\ parcicipacio n.e~ ve . neg~tione , & forrnam Cola informar 11l3cerialll,& (Ollie informJrione' ~f
'!J ......1bJ.a.- f~'·~:
medium p~rricipatione dUfle~ \I~l partlCI~aClonc formarü, terJrll111, {je q. forma mini illformat mareriJm Ill Cdl anr~
vcl condlClOnUl"lI . formaru qUldc, vt rubru , nam parClClpat bus formii omnium clernc:nrorum, tam Cubfiamialibus, CU
"Ibo & nigro,participatione coJitionum,vf fimia , cO eo im 3c;ide~1C ali bu s ,ne~ diLbnguumur hre-fo rm <l: loco, &..(lIbi~~
medium inter brurum & homincm,pro quanto in quibu[da ~qUla omnC:·H .oextcnféE fune (odem il1loco eadet1lqJ-Hl
~~~
imitarur hominé ,in quibuCd;l brutum.Auerroes igicur tenet pan e {lll5icéti,ncC}l-dimen!io.lcs illar-wl1 flint di~crle, {,.cl fi~
fOMlud~nlmt-HÎi'H4f, f~Ub.aati..-S-. nam III (u bitéto cut olllnes 11latena! vn.am faC-lU"t-miIHr~:U1).p-cr~c",nrtnI13".
non Cu nt . CIl quantum ad aliqu3s conditiones feétalltlll' for- tioncm,fie omnes dtm-enI10[}eç inuiE<+Jl CÔti1l1l31l1'Ur , Be rc.d
M mas accid(ntales,& inde media: diél~(llnt. Ad (ecundu fi, duntul' 0Jl1ltC,':"qu3nca: vna-dlll:Jcnt'ioll(... comlnuni propf!J
militer. medium enim particlpatione formarii en C1l.(dë ge- form'ltïTrifii-:.-Ex his {cquicur qrforma clcmc:nti alitcr-~ ~n
neris cü ex.rremis.allter non. Ad t(reiu dicendu ollln\: dif mino, alitC( ill-propt:i.Q.(.kmenr.o tûnc enilll iu miLlo, VC JI:
feremia ClibOanrialë perfeéta erre (pecifica, (cd fubOàeialem fpofitioncs,.& proptcrea fl1Îf11eee:re cIrc fllb errc renli\fo. No
imperfeéta minime. Ad rationes contra (ccundam. Ad enim diCpofitio debet erre ita inten(.1 III proprio (ubieél.) , 1/'
. primal1l direndllm~Cl' qualirariua dl{pofitio ellerrentialis mi cG in filbicéto cxcr,llItO • nalll in fubl éto proprio cil pr;.:
fio non quidë (ub omni gradu,fed fub cerro modo, & pon- ptcr (e, & Vt conLlit113e {pCciClIl. In alieno vero cfi, VC ~
,der'e.qu aliras ver~ .c1ementi cG fibl errentialis (ecii dum fe , 5( (ponat . Secundo (equitur ll> eiufillodi diCpoficionc:s inn,l"
quodllbct (U1,fi llll hter & ar~umenra de matcria, & de loco fio non dan. nOlllen,lle'l3 dcfinicionclIl,l1ccp l11j(lllm.il'{UI~
tolluntur, Ad quarram dlCcnduln fo rmam clementi remit dcnominanr denomil1 arl OIlC Cpeciei ~ quia ClllH non mfo r
ti ad rellliÜion( am barum fi amb as fi bl hlllitet, vc\ altC'rÎus fi ment, lion reponunt in (;)ecic . Per ha:c ad argu rTICIICl ~
al~cr a m. vd proponiollis,fi libi limitet pl o porriol1cm. Ad Ad primum dicend urn, cp forma c\cmcl1tMia n3C3 dt con
quinram dlcendulll cp nec clIc (u.cce(~tllIm de raciolle mo Lliruere indiuiduum in Cpeu e, qll1ndo il1 ellll1~reria: (CCU~~
tus nec dlè 1ll0lllcntanelllll wlht rattonetll motu • nalll an- dum errC' pcrfcétullI, & gr.ltia lill ,& lion vt dlfpo{irio ad oJ :
aio dl III 0 fil C'nra Il CA & ramc n efi tllOtllS .g([1c racio c\em(n tcriore·m forma'll, (cd vt Il1fo nl1~J1s & Gc 11011 0rco rr
. Iium milluln cl fce quatuor t:IUppofira, auc
'
ci cG fuccdiiua gradu~li[cr & quantiratiuc, & tamen non cCl IF
ill qUil tU O p' CI"
-r:..;::.L-.f·
--U"'1c
..
il
*
L""
ii. .
f
. .y :."
f' {
If"'
.'
-r .
a
en
.
bU h
�LIBER
fi bus.
PRIMV~
fit.mmû e:x: c:lcnl/:ntis corrupta priori mifiura . Pro hac poli E
tione arguirur.Prjmo,~cnrialirer<frdinarii in aliud tan~
tlam ,& informanrcm~ 0n(è:qui-pf<lpr~nl-<iiRlcnrioflcm. in fua pe.rEetti.om:m,nunq (fi abf1; illo,llifi violenter.(cd de:
.....
Modo nec cx materia milli & torma clementi fit fllbfbnria menta ordin3nrur in mifiü,vr in propriâ pcrfeélionê ,vr ter
~Afo.I." b:v t .
compofita infpccic clementi ncc forma ip(a clcmenti infor tio cËli com.67.igirur nun~crunt abfqJ mi(ljone.Sdto,par~ ..... ~ ""- ........ :: ~ ,
~lat marc:riam. Scd-di!p-onit rarum ad vlccrlorcm formam, t.c.~({e-ntial~s alicllins nunÇï-ctfe poffunt abfq1 iUo. (cd e1emê
~ 'I~ 'l-..,
Ideo di mcnfio dus dl iUaïv!timor formor. Ad rc:rriul11 di- ta Cunr p4rtcs clTeotiales l11i!l:i.igitur nun~ c\emcnra elTe po~:éi}'" '.
Ctlldum,cp quando gcnerarur mHl:um ex dcmentis corrum terull[ abfqJ mi(l:o. T e:reio , perfeaibile nfig dre pordl: abCqJ
PUntur omnia demeura, non qll1dem corruptione collente perfcaione Cua,fed elementa funr perfeaibile: mjfl:ura perfc
fO rtllal11 clcmenrorum,aut ·nhventia-s- earum ad macerias élio.igitur clementa nun~ erunr abCqJ miGura.Sic igitur pafilas, fcd (antum tollente in.fo·rmatioA<nl & denomination( tcr ex: dcmcntis proficiCcl mifl:um , vr ex marefia compofifptcici. nam in ipCo mifio rCm3nellt c1emclltorum form~ Be rum,noJ) rn ex clclIlcntis purts. Alrj & fcre o~s tenent cie mi
~atcri~,nol\ quidem loco (cparat~ ,!è:dcum iohc:remia prio ta e(fc,pura,& e:x his puris mma ina proficifci , vc enin! eo~
ri, fubrraaa informationc &: denominatione fpecifica cie. r·up(io fiue dilTolurio en ad clemcnra pura , ~c mjfl:ura e~êl':
rn~l1ti.nam forma mini "duc nie , quz fola informat.&: dello delllcotis pllri>,non tamcn iplis remanenttbus in aau, Ccd
JnlOar, Vilde nul\a ca pars mini qua: fic ignis vc\ aqua acr vc\ rcfraéli~ fe:cundllm qualicate:s & formas. Animaducrte ct'
B ttrra,hccr in qna libet parte milh fint om·ncs. PJtct igicllr Cl' pGl.sibil e, vr Ccribir Aue:r.primo qli . corn. 114. aur e:!l: ex fe
forma mifl:i & forma clemcnri elTc non poifullC in codcm hoc cil ab inrrinCeco,allt ab extrinCcco.po(,ibile ab.inrrinfe.
~llodo , fed Cunt incompofsibiles incolllpoCsibilitate qnor cil co cn rationc matcri~ &: fubieai, poCsibilc ab elttrmfe:co eCl
Int~r formas perficienres . Ad quarrum quidam tenellt nQ rariolle agêcis .MiGura iraqJ efl poCsibilis ab intri.l(e:co , & ab F ,
tlfe inconllenie:m fllblbnriarlllll penerrationem concedcre. exrrinfcco.ab inrrinCe:co quidê, qm.dcmcnra Cua narura orfcd COfporum pcnecrario'e(t impofsibili~'A\iter diei pocc{} dinaxur.ad_milla ve:luti mareria in fua forma, vr dice( Arin.
q, clcmcnta etfi lIlanunC in mi!l:o (eclll1dum formas ra (ub. (cao huius.& fic miOio dl pofs,bilis ex parce (ubieéli,& mallantia\c's èii accidenralcs,noll ramen fecundu materias coex rcrior . ab extrinCeco vero, quia ex parce agentis, ele:menra
tCIl~~S,& proprcrea non efl ibidem proprie loqllendo pene- enim cum (ua natllra pofsint miCceri,aliquod agés en, qllOd.
tra~la c~rporùl1\ de przdicamcnro fubaanriz, cum ex ma- porell illa mifcere. Scd quid fir illlld agem ex: parce cuius miltna 3< forma dcmenti in mi!l:o nihil fiac per Ce: , Ced canrum Oura efi pof~ibilis ab excrinfeco,e(l: dlfficlIltas.ln minura eni
l'Cf accidens aut pcr rongregationem. Ad hoc aurcm vr fic quor imlllediate fir ex clementis, ql1id:ï volunr agens elTe: cie
~cnetrario vc:l corporum vel formarum,oporter vr vc\ cor ruenra ipCamer virtute proportionis fiue fra.:lionis . lm.tgiJlOra vtl forma: zqualircr , Be cadem rarione rècipianrllr 10 nalltur enim '1' qllorics cleme:nta reducllntur ad vnum 10,
t?dCl11loco modo Cola forma miCH pc:r fc: recipirur.in ~àre cum,tunc 'agunr Be pariUi1tUr ,ar'l1 reduaa ad fraé\ionem gc
~~llûn~ ~.tb vr informans,qtef!~ vr difpo{itione •• Mulr"alia tc:tigi in neranr mil.la. Sed concra hoc inllant.Primo,quia e:1e:melHa
f!1
ICI 1 r~ de tnill:ura. N1.Jllc h:rc Caris.
Tenio '1uzrunr vtrum prodllccrel1t aliquid nobili.us eis, qllia.miGu ~tucun'l1 mini~.I~~I. IllI(ho fir pO(;lbilis, &: vidcrur Cl' non, quia tune vd narur Jli mü fmipet 'cG excellentius c1cmentis.Sci'to,quia tUc effce\us
tll~. ter, vd violenrer ,no Il mruralirer , quia vc\ lc:uia Ilarllraliccr effct fine ôlg~re ,qui a in in!l:ari ge:l1erationi~ mini elemêra de:~ r.. dc~(endercnc,vc\ grauia naruralircr aCcendcrell[, vcl ambo finunr cITe. Tercio,runc nulla clfer cauCa,ql1;Jre magi. ab cle~\IIl.~. c{h:nr.ln contrarium Ariaotcle. en in rextu.
nlelltisgc'neraretur mini'l.a.~. mifiü.b.qllÎa clemira Cunt cau
Pro folutione quzfiionis anim3duerte.Primo Cl' ql1ornio! fz vniuerf-ales.~arro~cltmcnra non intendunt forma mi ..
POtc!l: intclligi vno modo, vr pofsibile fequirur ad inclfc, 8c ni/ed m!luis fibi firnile gener arc, Q!!icquld fit de pofirionc: G
nccclTe clTe,vrin Iibro de: iorerpre:rarione dic·tur fo\cm lu ce ipfa.horc argumenra non valenr.Primii Iloo,quia ab clellltn
re: cITe pofsibile , quia neceCfe en (olem luccre , &: homincm th proficifcl pordl nobilius virture q;li. &: vri a cauCa tècun(Ufrcre dl pofslb,le , li de ineCfe homo currir , &. hoc modo da.ScèllTll1linime,ql1ia clcmcra m3licnt, vcl daro Cl' defin:ir,
ql1a'fiio non cil dubi~,quia de incrrc en aliquod mifium. igi- faris cn Cl' primu in!l:as crre mini lit prill1ü non erre c1e:menro
tur porefl cITe mHHo. Alio modo intc\ligi potc(~ pro contin- rii. Tc:rriü n~c valee, quia clemëra virture fraaiôi. generat,
genti ,ql1od difiingnirur contra inelTe, &. ne:eelTario incITe, mi) fraaionls Cu nt diuerfaru fpecierli.<l!!.arrii licer c1emehta
qua rarione dicimus hominem currere cITe poCsibilc fi non vr elemenra no inrcndar forma mi{li, vt redaaa ad fraéliotlé
(urrir,& fic contingeos & pofsibile: (umuntur vc\ pro co q'f bene II1tcndut. Propterea arguo cotra hanc pofirionë.Pri
non en,lX pordl,clfe, vel pro co quod ell,& po.tell non erre:, mo,quia cleme:nta non virtute propria ve:niunt ad locu mi& fic itcrum duplieircr intclligi potell. Vno modo vt Cit Cen. fiure.igirl1r non virtllte: propria gcneranr mHla.Secüdo,tüc
fus Cl' nulla fit mHlio,& qu:rrarur vtru poCsie e\Te,& Cie qu:r- res el1enir~r de ncce(,itare: Lll3te:ria:, & no dl.' nece:fsirate agi
nia non nabcr locum,quia (cmper fuir millio,& Cempcr cric ris.corra Arifi.ubi'l3.Alrj dicunt cle:me:nta miCceri & minum
j~ • nlifiio.Alio modo vrrum ex puris c1C:1l1entis poflie de nouo cffiecre llircure Ceminali,Be uirture cfle:(lj , hoc cn propter CE
~. proficiCcj ~liqua mi!l:io,Be Cie qu~nio intc\ligitur-. De: qu<r li arpe:élü.Sed horc pofirio ue:ra efi de: millo,quod non fir nolhane Cu nt du:r pofiriol1es, vna cG qt ex puris cI~mcneis non uirer cx eleme:nris Ced a Cemine:.<l.!!or(l:io nofira cfl de minio
b p<.lren profici(ci aliqua mi!l:io de nouo, que:madmodum ex; ne: nouJ,quor imediate fir ex elemcnris,iccireo uiderl1r mihi
pura martria non proficiCcitur compofitum,fed qucmadrno q,--Ïmcdiat.û ag(s en calor cl?ldHs multiplicarus ill fph~ra de H
d.um cx mate ria non piura fir cOlllpofitum , hoc dl elt llIatC' .uûcarta vr dicie Aue:r.ll.l1lera.co.18.qÎl eoim elem~ta uirru
la quz pq~erat (utU aliqua f~(ma,~r cômpofirum corrupt .. te c.. loris cfldlis ueniunr 'ad locii mi(lur~ ctia uinute eiufdë
onlla priori, fic e:x elemelltlS fit Ilufium , non-ex-puri~~le_ reducuncur ad minima R .. aionê Be paffioné c:oru muruam,
tnentis -' (cJ--c.lf-detnenrircorrupra miGura priori corn-qua qua ratione mi!l:a ab e:is proficiÎcürur . Ell auré calor iile ua·
~l.
;tiltlt.lmaginantur enim ini Cl' ficut nute:ria noit datur line rlus,prout fiel1f ipff uaria ratioe cû Cole miCc~tur ,(li enim c~
ti°rlllôl,ir-a nec clcmenta linc-mifiura-, & 'l'ficut ex mareria lent'; minura lir uaria,eria inde lIarillS calor ad nos mitrirur, ~ "'."t>; '7". -~;.,{.
tlt .eo l1lpo!itul1l corruptl forma priori, fic ex eltmenris fit & inde uaria fir hic clemérorü agiratio.Hic enim calor gene:, .:i:J-..... Sl"~fl ~
ur dicir Auer.) aialia ex putri ma orta, qn.f.multipliclf
<
h'l!lunl nouum • corrupra priori l1liilura . Ç.~loratur aurem
;te po!irio,quia ve Cecundo huius dieetlJr~rta (unt--e~par_ ad noS. Scd hic accidunr dubiutiones. Prima, quid cil
t~-;yj~14Cet-prima-ma[~ria-,quœ.cn Ctlbie:aum pri- forma miaionis ad quam clel1ltllta ordinanrur. Ad Inne
tl1or
·_
·
. ,q o~ l'
. 'reCpondenr quide.m quod. cn forma corporis. lmaginanrur
1 ...uu.
eOntrulorum-,
prima cont~r1a
tun tm aret'Ia
cnim ele11lcnta ipCa corrmnpi il! millura,& ex corum corru
t tl\tC:tltorum,.c.IelUcnra qu:r.(unt m:lt~ria minOftlm igirl1l'
:ateria-nunij dhbftv comrari;s-, & contraria Ollll<}abfqJ ·ptionc gcnerari formal1\ l11iQ.ionis, ql~i~~r ~orporeita,
V;lllt-tlti~t«tWten[a1100~ ab(tJ~iRura e/fe porcro~t;~ & halle eand~ nUlllcro profirërur remanerc III UIUO Be mor..
vnUIll compofi[(i fit Cll matcria· corrupu forma pnon, tuo.de hae re prolixe diximus alibi.ProptcrCi nunc uidd q.
Suclr.dc gna.~cor.
l iiii
Ad·Cccundum diccndum omncm Cobf1:antiam corpo
r~am , & Ol1l11CIU formam lubfl:anti~!cll1 pcrficicntcm marc
...::::l'_kf:
't. .
t
rate
.
\
r---nJ""
�DE/ GENERA. ET CORRVP ..
1 forma mifiionis fit forlUa (pecifica
rd rnifie. uerbi gratia.
cqui.ma eoim form a equi cfi Cpccifica equi,fib j~ propria,Be
miCHonis fôrma,ur quidem edutta de potentia marcr/ \; uirturc mifiura- dicirur forma mifiionis, vr vero pra-DellS cquo
nomen Be dc:finirion~ dicirur Cpc:cifica. Sc:cullda dubirario,
qiio fir miGio ? ReCpondellt (c:nellres form.as c1cmcmorUIl1
non remanerc in mino, q> mifçibi lia primo dillidürur in par
uas partes,dcinde agullr 8< reaguot inuicem randiu CJ? 0111nium Hlarum particularum f('lfm~ (liliales c\ementarix corrumpuncur,& tune de rotali iIIarli ma{fa copo(jta eJucit for
ma mifii,per cuius edudionê marcria- illarli reddunrur coo
'3
tiouoc,qux prius crane cocigua-,cli fiabant Cub formis c:lcm.!
~
..-J ~~ -:i!arijs.propterea concedunt primo ad giion~ mifii non fuffi~•• •~w".... ~~. Y"'-~ cere partid iufta po(jtion~,(ed continuation.!. concedunt (e~J..'j\.... •. c..e ~ ->;:!. cundo Cl' non fir diui(jo mifcibilili in infinitii, Ced fiabit ad R·
:r.. .."
..-.. .,.....".. ~",...
..
, d
.
- ' n.. n.
.
,
'-Otro:...... r
·t'",.;...-;r Ij'-'i-& tes mlOlmas. coee unt tertio Cl' OIS 01h00 en generatlo , no
~c:.: r::--~)~.,:" t;':' au~é econtra.na ,mifiio ,efi cor~llprio mulrol UI~l 8< genc-~ario
,,'.
.. ~~~""-~' vl1ll1S 'eoorinentls omllla Ilia vlrtute &-potellua,no amI! Ccm
~-='p- t"J':.. •• 9 . . . . .~ ~K per generatio. dl hoc,qui.1 multoric:ns aliquid gc:neratur , Be
J'"
,...,~
· r 'b't'
.'
t -..:l'i'J'i
non corriipunrur Olnel
1 la 1'II 01110 d O. Sc: d h a-e po fi'
mo cunco
futata ia in Iibro lIoGro de mHHolle,& in Hlo libro.& Ccc un '
do hoius.texcu corn. 4f. mouet AriGotc:\cs quaoftionê hallc,
lX Coluit di tcx:ru cOl11enti. 4 6 '&'4 7. & inde, & vult CJ? mi(ci
bilia nec tot~liter eorri'ipunturin mifto, oec tocaliter rema,
nëe,fed eordipulltur (cètm exccllitias, & remanêt (c<fm rcfa
4étiopes,& ru Icge loeii mG. fdeo diec:ndli aliter (eètm ArHl.&,
t,. t; .
..:../;..,- Auer.,!, eum elementa eonlleniunt ad millura- locum diui-'
1--':" ~"~~~~~ duntur ad minima,dooc:c iufta p0l13ntur, tullC tandiu ;guot
f~P.~J...... .t;;Tiii!.tr...·Sc pariiirur ~l1P~CC}3 in euiuflibet c:\emëti marcria indueiirur
1...
; : : ;.... ~~ per gcnerauone formx aliorû c:lementoni priori forma no
'./f;!:;;;;~~·~f."!;,! corrupta. ad quarii formarii gencrationé Ccqllitur continua
ÇJ"",• .:!)-",f.:.,t;::~ ~ _ l'fO m3terif clementorii omniii,Be non exrenfio,.lIec penerra
,.
.
tio. Sic igitur minima ignis tandiu agunt in miOlma aquœ 8c
cconrra,Cl' in marenis vtrorû<]3 form~ inducûtur prioribus
non corruptis,& fic faélo, forma mifli educitur de potemia
materi~ iIlis prfinduélis. Ex hoc primo Cequitur Cl' non Cemper miaii immediare proficiCeitur ab c\cmëtis tanq.(Jt termi
L no c quo, vt qil cx aia\i cadauer , vc\ ex femine aial generaf
tiie enim ex mino mifiii fir ranq; ex termino a quo,noll auté
cx clemcntis.intcrdii vero imediate mifrii aliquod fit ab c1ementis faéla in minimis iunapofitis generationc forml! prio
ribus nô eorruptis, vt qfi rana fit in media regione acris. Secunclo (equltur Cl' formf priorcs Iieet n6 eorriiparur (jmpli~
~~
• 'l_
.
ddinut informarc mâs ae (pecifieare, & incipiullt cliCponerc:
~ ! ".!;.f-;-- f"'~ooé tr..:;' pro forma mini,eeon~ra aut miftii corriipirur, form~117·--c,..r-"~ .. ~ t"""·n~~ ~'fd r.
d
~~f- ~ .. J ;.~ I~defillût itponere a rcrtiii; itlforOlare ae fpceificare in"~':'J ~:f":f!, fl?t;;:-i..t' 8\- cipiiir.feOlpcr tn remaneot (cam inh~(nri<l. Terrio Cequitur
. ,.
interdü ex vno cleméto minû initiari.ex quatuor tfi femper
contlare, Vt li virture c~1i in aere generenrur tria clemêra,8c
dato CJ? in media regione aeris non fit ne<]3 aqua, neCJ3 terr"
ex folo acre nô eôcurréte a principio alrero elemenro po(fec
mifiû generari,qm c~lü ex vna parte illius aeris po{fer giiare igoe.ex alia parte aqua. & ex alia parte terra. qnibm inulcé iunapotitis potcrût inuicem per alterationë miCec:ri & ex
eis miClii generari, 8< fic ioitiatiue mi{}ura voo ab clemenro
M inciperec,difpofiriuc vero a quatnor. Tcrtia dubo en eum
clemenra ad minima diuidantur ,quid efi diuidem iIIa?Rc(po
det Cl' (jell: aqua & vinG (e diuidunt fuis grauitatibus R motumlocak,& ignis diuidir ligna per motuOl alterationis, ita
clementa venientia ad mifiura (e diuidut per alterationem.
aC ctiam per motumloealem,8c (je ipfamet clementa Cc dini
dunt propter. grallirates 8< leuitatcs, & propter qualitares
adiuas & paCslU3s . Refponfio ha-c deficir nHi filpplcatur.
fcmper cnim Cere diniderët & Cemper ad minima,propterea
dicendum <1' diuidens en gcncrans,Ccd mediantibus qualiratibus motiu .s & alteratiuis . Ex hoc paret (ur elemcnra magis in Vila parce?i alia di~lidiiCt~r. hoc quidem enil1l efi ex par
te agentis fiue gcncr~n~I~, qUIa &ener,ans nOI~ fqualiter ap_
plieatur ip fi s ideo ibl dlUldlt. vbl mchns apphcatur ex parte eriampaCsl,qnia ip(um pa(fi1l11 diUl(jbil~ nOn dl v~liforl1l~
i rdiClemia,potefi ctiam clfc ex parcc qh,& eonClellationis.
,"--'
r;:....
,
ti
O!!.arta dubita.tio dl, vtrum ex millis poGir minum effici. N
Rclpondent quidam ('1' fic,proprer conerarictatcrn qua III ha
benr mifia inuiccm, vt in I1lctallis connar,8< liquoribus, quE
inuieem mifcentur. Sed concra Obticiunt.Primo,elemcnta nOI1 inuicem miCeencur pro gcnerationc clelllenti. igitll r
nec mifta pnll gcoeratione mHh. Secûdo, vnum c!amentu lll
non cG in porenria rellcrfionis in alrero c!emento.igir Ir neC
VIlUIll Illifium in alrero. Terrio,non p,otcfi forma unius dementi erre di{po(jtio ad formam alrerius el ememi.igirur lleC
forma vnius mifii ad formam alterius . Ego vero dico mina
mifiura prima non effici, nifi ab elcmenris , quoniam ex ciS
primo confiat, & in ilIa vltimo reColuitur. minl1ra quodalll
modo (ecunda mHlnm porefi ex: mino eomponi, ve aoim d
ex Illembris compoCitione Cecllnda.Sed ex prima matcria Sc
prima forma c-ompofitione prim • & fic ar"umenta nulla
funr,omnia cnim concludunt nOI1 efficï trJifia~x miftis (0111
pofitione prima, Ced bene compofitione Ceft;nda dEci pof,
filllt,& per idcm patet miGum non po(fe miCcc:ri clementO,
ni(j miftura fecunda,& qua(j iuftapo(jrione qlladam,mHlur a 0
vero pril1la minime. Quinra dubitatio , vtrllm mifiio fic
Ilaturali~. RcCpondent quidam Cl' efi nacllralis narura1irat~.
eommllni,nOIl aurem natl1ralitare propria, vclmi narura!i:
tatc cOl1lllluni,graue aCeendcret ad implcndum vacuum,110
amern naturalirate propria. Moucnlur autcm quia oulla (pc
ci cs natllralitcr (ccundlllll Ce ordinatur in alterall1,modo e~'
~~
menta 'limt (pecies & pcrfeéla-. igitur i':l oullam alijJ.Ïl ordl~
Qo
nantur.Mihi vidctur Cl' fit naturalis narQralitace propria
li
p3rte mi(cibilium , quia-clementa ipCa naturalitc:r ordinatLIT
Il)
in mifia vc:luti matcria in compo(jt:l. Sc:ctlOdo', naruralir arc
fo
communi ex ordine natur-a- vlTiuerf"lis , qua-.eft confiituti o
Il)~
v.niuerfil Tertio,cx parte agentis,quod (ua natura miCcee cl'
menta ad gC)1erationem tc:rtti. Tune ad arguOlenturll pa
tet.'!' ~iftio eft na~uraJis,nec inconuenit grallia a(cender c,
vc:lleUla dcCcendcrc propter motum natl1ra- vniucr6Hs, vcl
forre CJ? vnjuer(ale "gem gellcrabit grauia 8< leuia ex vnO
~Icmento,vt dilti~nlls.Hfc de miLlura.Mulra ali'l diximll~ ill .p
"bro nofiro de lmftura,qnx debent eonferri eum his & rcfiabi~ [orius pOfiri~l)is ~rifiotdis vc.riras, eriam aliql1~ adde
mus 10 fecundo hlllus. (I(ca expofirlonelll Arifiotelis qu3!
erunr vtilia hi. omnibus.Hzc de primo IIbro.
'
G~
Epilogat( & inqu i~ )cuanifeftum cn igirnr ex. his , ql1x di, ~~
'éla Cunr,& q, fit millio\hoe en in CubCiflen'tia rerum, & norl
(vt quidam plltanr ) apparens fotum modo,& non cxifleJl~,
& quia dl, vr poClea dieet,& quare dr,proptcrea q, eomnl,1I
ois mareria Cubicda (jt,his quz mi(ccneur, & (int ~quf fJ8"
ua,& ~aC,iua :Jbinuieem,& quao eneinm mifcibilia, q, ne~u'
(olida,ne<]3 ornnia humida , Ccd quatenus (unt bene terntl~a
bilia & diui(jbilia , non exifientia glurino(a , ncC}l dilaban na
in diui(jone,& qnomodo fiat.Hzc enim (cilicet miCla non n'
ce{fe dl. vt corrupr:J (int,ne'13 vt fint fimpliciter cadem,qu O
oiallll1liLlio non efi eorruprio. permanent enim vtraCV l'0~
[eotia quidelll,quz quidel~1 crane amen Illifcercnrur a8tl
.. A l'
,
'1
,
C
vero ne~ua<l ' m~ I~S patet quid non en mifiio,t nal1l neq,u
neee{fanum cn mlllionem e{fe compo(itionclll, neCJ3 3d !',rJ Q...,
fUlll,tiCl~Ç eoguntur dicere,qui dixcruot mifiionelll cff, gl~.
bet partleulam (ecus Çïlibet.Sc:d hoc efi quarc miCcibile qUI"
dC.1TI eCl,quando bene determinabile exiftens paf,iuum ~ ~a
~I~m ~uenr,~ tali tnifcibili aptlllll miCeeri,dico cali n~I(CI~
blh,qUl3 ad nomonymum hoc efi ad voiuocum & fibl firTl
' genere. S
' homonymum pro vniuoco
,
(ut
le ln
umpfit enim
dicit Philoponus • ) millio uero cll l1l,feibilium alteratorul~
unio,hoc efi unio-per altera~onem qnando cnim qua' nll~
(centur, alrerata fuerine, ira ut unn~ qlloddalll rorum hOm~omerü elC eis l1at,tnllc unita CUIiC,& mifia. unde Philopo
nus dc:l1niens milliontm inqllic,mifiio efi unirio l11iCel~i\iU~
qua: alterata GlIlt (eeundulll qualitatem,'qux Cu nt fadlu a
(of
paCsiua, neurro quidem (ecundllm aélulll manenreeod~nJ. p.n l'~
po.tentiJ uero lItri(ql_. ~i~ea ~~ê huiu~ in cômërarijs ~(I~ud J11 i"
pnmo,fi formç c1emcr3f1~ II1t\!dl le r(mitei poCsint. vbl 3(13 CO(I'
cS
ncrte,q, pofiti~ Auer.en difficilis,& ideo iocunda , nam l~t fJ"il '
Plato in quit ) difficiliora ioctlodiora Cunt.En cnim pro babl '
lis,n anl
c"
f:
�<
L IBER SECVND'VS
A lis, nain argumrnta quer funt contra ip(am "on dcmon '; T R A LAT 10 V ET VS
SEC V N D 1 DE G E~ E
fira nt,v r in nofiris Iihel\i~ ql1;'iplurimis paccr.EIl camen verü
neratiol/e cr corruptione A rmoulis ex gr.eco re=
cp llulll1s antc Ille :lu(us cil ipfam dtfendcre, O(S enim can ëp
cognita,ad R. P. D. Gulilermu Bricollne
f~IÎalll,co r ra Arifiorcl is menrê dert:!Jqucriir, plltii reç ip(am
tum Epifcopum Meldenftm.
tè I\lll:frois inuérum, arCf3 cOmenrii. In hac ~Gr ercatc alT(ro
/
polirionê hmoi dfe, vr dild, ,pbabilf:,haberc tamé difficulra;/1. "
•
él
d' ,r: r.:
. ~nti,pri.
Eml,.lOnelgltur,crfa u,cr e lPJoJâcere(7p~tt, mi.c.
tes,q fem12 in dies accrcfc~r,8< RRea fi q'Jis vllir cenere oPP,o
diélum eft quo modo illexlftUttt rebus tran[mutatls[e
firü,rolG rcl"pondcar ad argumérum vnG Aucr.quo argumttatu r q, rune forma fllbllarialis c!cl1leO[aria 'polTct fiare fine clmdum Ill/turam. Amplius autem de gel/eratione cr corru=
oi gradu fuer rPpria- qualitariç , vt ignis fine oi gradu calidira ptiotte fimplici , quo modo cr cuius cft, cr proptcr quam CaU=
IlS. Nii nullam alia habcbir difficLllrarem.ldeo dic~du Cl' pro[am. Similitrr autem cr de alteratione, diélum cft quid altera arr.
pri{j dl duplu,quodd ,l cocomirarillû,quod quidcm Phy(ici
dlxcrür Auere ex principij, (p~cici. AlrerG dirpo(iriuü ,per qa bil~) cr <Juam "abet d1fferentiam forum unumqllod'1;' Relil vtruCf3 Ip
./1. confid
' Itocata e1ementa corporum. .Corum ad
1 erare Clrca
forma indtlCÎtnr in mareria, per cuiurqllecerr;i 1aricudincm ::JdUU~ «utem e,,,
'
II1ll1cem.
côfcruarllr in materia. Tûc dico 'l' qllalirares primer no rune
De voca
.pp ria- e1emêri, prima racione~ qllonia no fluiir ex principns Eiu(de'n Arifiotelis de gel/eratio le cr corruptione Liber Se tis c\cmê
~ fpccierû l'orü,fed [eçunda rone. Non c:nim pôt forma ignis
CU I/dM, interprte cr cxpofltore Auguflino·'Nipho.
eis.
fieri in materia nifi pcalcfaéla,& exiccata, nec con[eruari,ni
.
.
F
fi natihns caliditare &:: (iccirare in mâ [ub cerris Illéfuris. Ad
1
<'
.
<
E
mifiura
quidem
igitur
(J' taélu del]; age:e Di1~c:t~.
fOrmà rrgo dicêdnm 'l' ql1ando proprhi primo ~no_int(derc
<; ~f..~t];.
cr pati'9uo,modo ',;s,quII: pc: naturarn tra" e. CIU((j~. <
tur ac remirreretur form3,wills dl,oporrct vr II1tCd atllr ilC
rcmirrarur ,quoniam ,ppriunl cG feel1ndii fe ~ qllodliber Cl.li
~. t~,,·
firtutal/tur.lII{ll/t)dl~um en,l~e~q; de gent::
C:([emi ale ipfi form a- ,Be de hoc rPprio argulll>!cum Auerrols
f);1 '.~
ratrolle cr corruptlone fimpltclbus,quo mol
valet. At.qualitate runt propria- c!cmétis no hac ratione,~ed
_",-,'2:Z'
do et qua ratione fint , etiam qUd ob caufam.
rccundo modo,ideo potTunt incédi 3e remitri fOr)lla n~c '"-:~~in Illi t~nfa,nec remi!f~, vr pater de formis minorii 9uarii dilpo!i, fimilitcr autoll d;élum e[t, 0' quid rit dlterabile in altfYIt,tio'"
,o rUbfH tlones im~diitllr ac rcmirrürur ip(z vero ~fedre funt. Q ua- lI ~, er 1"am 'Jabeat differCllliam ab eorum ulloquoque. CII:t(~
tlll ,\ r f
,
.
· _L '
<.
ts ctc e acile pofirio polira defendi poren. Vlreril)~ in (Ohl~r3rlls 1'Ul1tdtlWn de bis qUII: corporum d eme/lta nucupantur. tran
~tnt()rù qU~ritllr an-in-IlHOO mandr fubn.. ntialcs formz cl cme:nro figendum eft·
1
ornl:t flllll. Animaducrtc 'l' pofirio Auerrois li.ccttGt.,pbabilis,vt
Illl ntàr • nos, in quaplllrimis locis demônrauimus,tn r3~is bene pofiriO . Epilogat omnia quer inlibro l'~im~ perfc~utarus c~,8< q Com .. 1 •
ilPpo!ira reneri potd}. Po{fumm eniro di cere:, 'l' forma mi. nunc ditlurlls en, proponie.Scd clrca mtennonem hlllus Cenioni~.vc:rbi gratia anima bouls, ell virru'alirer q'J a:\lber for .cun.di dubitabis . nam de: quatuor c1ementi5 rraétat liber de
nIa elemcnraria,fimplex ramé, virturc multi~ltx ; céplcxio qlo.ig~rur de bis non efi agendum mod~. alitcr A~ifi . hic cét
q?oque bOllis,eG qualiras fimplcx formalire~, virrure vero fllperflulis.Rcfpoodee Aller. rertio. ( ~1i , comen, pnmo, (1' de
OIS elcmêtaria qU31iras,vndeficut (anguis.apud AriClorclem, quatuor r1emenris confidera mr in libro etH. Sc ~nli~rc de ge
( ~fi Oillnis humor,8,t anima ois forma,fic compkxio ois qua 'noratione.alirer ramen arqlle alirer.inlibro '1:11 emm conli·
~I~as,nam efi céplexio infirl1mëtü animr adcquatü,& fie dl dcr.. tpr<ve parres mllndi,& vr Cpecieç Cubietli i1Iius libri:3t in
mfirumfr.1litcr m111riplex,ficue & anima en vna forma vir- libro.de generarione confidC'rarur ,vt parees mHli generabi
tUtc mnhiplex.Conrra hane pofitionem non inuelliwr argu lis & corrupribilis.3tquc vt C~ll[~ generabilium 8< corrupti G
biliuOl, & fic non ÎupcrAuir eonfideratio. vcrba Arinotclis
ln~tlIm vrgens,quonia nô valet,q, data luc pofirione, tune
tô plcxio e(fet ql1alita~ fimple", nam concedo cp efi qu~\itas <hic pareoe.
Cum I\riCl.in primo libro egit de: gl'neratione arquc cor- RECO.
fimpl ell formalircr,cum fit vna forma qua1iratiua, ve vero
innrunlcntUm animer, qua: dl forma mifiionis , cfi virtuee 'Tuptione in communi,& de auétione,ac alrerationc,& dc a.
multiplex,porês calef'lcere, & humcébre, & clliccare. Sed lijs,nullc vult agere (peci;uim de gcnerarione & corruprio.
dubiû en anriqnii ,q, tûC hfc coplexio in oibus minis eét ~qua ne rlilicr. t c\cm~torum.Et circa ha:c primo cpilogat omnia, <
lis. ClUe :rque calida ,aut a-que frigida ,aur id gcous aU[ :rqua oquf i.nllb ro-primo pen radauit.Se:cundo pra:mittir intentio
lirer ola ha-c. Amplius oes homines e{feot eiufdé côplcxionis lIletll ad dice nda, ibi recunda { rcliquum autem} Epilogado
fpeci fi cer 8< gradualiter. qlloniam in oibu~ ch qualiraç fim- .oIucem non fcruat ordincm,qucm obfcruauit in primo dum.
plcx <Amplius miCHo erret corruptio demétorii, vc\ mifcibi. de illi~ fco r(ull! cgit ,quonia m in epilogo non dl i5 ~rdo nelium ,8< gcneratio formz mini, corruptio et qualita[uLn mi <c{farim,<l in narrationc cil ob(eruarus , vr tertio rcthorico(ribilinln ,8< gcneratio coplellionis,qllz vidêtur corra Arillo rum colli gi tur.vnde dicie. De: ruifiione igirur 8< tadu, 8< de
};) te,,~ 8< Philoponii & Alellandru. Sed hale non cogüe, primfi 'ip(o facere & pari didum efi quonam modo inCunt rcbus na
qui dé non , quoniii licer in omnibus (jt formaliter erqualis, .tllralibus,quz tr anfmlltabilcs runt [ecnndum nawram. dinOn tamen vinua1irer ,zqualii,qllonia in alijs .en virrualirer ,dllm cft quidem( vr Philoponus inquir ) vnillerCaliter , non
nlagis humida,in aHjs magis ticca,in alijs cil ccmperatior.Se <nim de his egit Cpc:ciatim, red generatim. Prerterca. Dictû H
(~ndü minimc, quoniam no ~n in oibus virtualirer cadë, vt efi de his non l'cr (c,Ccd per ac.ctdens,ql1atenlls neC gcneradlétum dl. T eniû concedo 'l' mi(lio efi corruptio l1lultorii tio,nec corrupr io nec auétio,nec alterario dfe polTullt fine il
St generario vniuç virtualirer côtincl1lis oi~ ilIa corupra. Ex: Iis.Dixir edam quo modo ln[lJnt rcblls,quia taaus, agere,
Corrllptione enlm formarii c1emétorum vc\ mircihiliû gcra .& pat i Înfl\l1t rcbus natllralibu5 pro peer qualitares alteraritUr formOl mini,ex corruptione vuo qual,ratii mifcibilium ms, hoc efi primum eorum,qua- dixit.Dcinde epilogar Cecil
~cnerarur COplellio,nee cotU hoc Cuot vcrba Arifiorclis. ,p <lG( 8< inquir )Amplills aur diali efi de gliatione,8< corrl1p~iQ
Ole p~.rrc efi i1\ud argumcntii q, (i mifcibiltllm forma- rCma ne Gmplici, qllO modo eG,8< cuius efi, & proprer quam cam
I1c.r(t:1I1 mifio,tue Cu mifiio fil'rcr eX mifiis ; multa- former efi. Philoponus per generationem fimpl ieem intc1li~it genc
~Ifiorum nec il1tenr;'tn cc relllj{fer Inanerel1t in eadem mate rationcm entis perfedioris cniufmodi efi gencratio ignis re ~~ Phi
r':l,veluti in eletlu ario fiercr. ~od cu fit abCurdllm.dicere Cpeall gcner.ationis terrz,q'uia efi ignis gene~a~io fimplex, loponu, .
°Poner omnia mircibilia corrupi & minullI gcherari. Ve- terrZ vero lecl1nduOl qllid.~er expofitio mlhl non placet,
--uni de his in Cecundo.
'
appc\1at enim hic fimplicem gm erarioncm omnem genera Refu.
tionelll qua: non efi alterario aliter cp,logus non e{fer perfe
Fini5 primi Iibri AriGotclis, de gnationc & corruptlone. aus,pr~~ermifi(fer enim gcn~ratiO~leOl fu~Clan~i~ impcrfe
filoris .crgo per fimplicem gClleratloncm mtclhglr gCllcra,
'
D
'. .
<
�DE GENERA. ET CORR VP.
1 tlontm in fllbiella,qua' comparatione g~nc:rationum 'acci-' fimplicia,(e:cl milla, vt dixit Emprclo. Melius autem exponit ~ \
acnrium dlClrur fimplicitcr 1 vduri fublcéta dicitur CIlS fimpli 8( dar fecuudalll caufam,CJ' Arifi ,hoc dixit proptedvircuccs
citer cOl1lparatlonc açcidc:mis.dixir quomodo cil, quia cil naruralts,quz generamur & corrumpulltur in corporibus
per mUlarionem rotius in torum nullo fcnfibili rc:manc:ntc. naturalibu5, qu<r vireures non fllnt fenfibilia COrDora veru
vr Philoponus animaduertit,& dixir ,cuius dl, quia dixir gc nOlllllne fine icnfibihbus corponbus, cum finr c~lIoc:(or ln
ocrationcm elfe enrh in porclltia.quod vcrbum in Philo po- ipfis lc:nfibihbus corporibus,vt III fllbleéto, n'lm raétlles qua Conrrl
rii gr<rco (odice 1101llegirur, Dixit & proprer qualll c3ul"m lirates,clllll generalltur ,lion po (funt gencrari, aur corrulll- dl810 1
q!lia propter 111 Jrerial1l, quor cil communis caufa omnium pi fine fcn(j~llibus eorponbus. Secl in dia,. Arul.dl eôcra- dla'l ~
~orUl1l quor gener'll1rur "IX corrumpuntur, quor cnim funt fi9 diétio,quia (eprimo phy~.voluit AnG. potennas & vitas n6 ao,htl
generan ve\ corrump"i.cd Colum corpora, hic a!fcrit virCU- col~~
ne mareria,gel1erdbilia non funt,& ficintcllexir. Ph ,lopon
hoc dl Îecundum eorulll,qu<r diéta funt in libro primo.Epi- tes ae potentlas gcnerarJ.l\cfpondet Phlloponus,CJ' in IIbro
logat terrium( &. inquir )Similiter autcm & de alrerarione di phyfieorum Arutlol"Utus efi de ge:llcrarione fimpilClter qua
b
ttum efi.libro primo ql1l<1.1lrC'rabilc fit , quoniam d,étuOl dl gelleratiolle virtute:s 8( corporull1 potcntie milllme gel~cr:i
"
c.
alterabilc elfe corpus Cc: nfi bile affeétllm qllaliratiblls pasfibili tur.Hic ~ero ampliat verbum gencrario, eClam adg t: ncubus,& Ij,uam habet dlffercnriam , hoc cil, &. diétulll çfi eorû tioncm l.ceundum,quid ..Jcccplc clllm generarloncm comu'
1
vnunlquodll,qu<r ~lter3nrur qual11 differentiam hOlbct,hoc niter dlétam ad OI1lIlCIII gcncr,ltIonem ra corporü ~ potètl a
dl qU~Ill'll13litOltcm pJ~fibilelll. Appcllar enim qualitarem rum corporalium. Ergo fuppofirio ~fi, q> gn<jtlo illlit r(bus sopro'
pasfib ilem'diffcrcnrial11,ql1 arenus corpora gellerabilia rali- naturahbus omnibus 11011 fille corponbus lc:n(lbilibus.
Horum autem [ubieEt~I/lIn .. ttrlam, hl quidem iU'luiul/t cf "uc,r,1
bus quarïtatibm diffenmr, vr dicit Alexan •.Philoponus vero
.": .:lli. K aliter legir litèni,cillia aliter verba Arift habc:bat. dicir enim
unaln. puta aerem pMel/tes,aut ign~m,aut aliquid medium 0
.)<1 :l
erre dlétUI1l de alterariollc quid alterabi\e cCl, quod dl (i.lbie_
borum
t7 corpus exiftens, U' ftpurabilf.Hi autcm plures
dum alterat.i~nis,& .qu~m differ.clltiam habct vtrun'l3 ipfocundum"
lu11l~ru Ul/d,lIam hi quidem igncm t7 terram. hl au"
C
rum alterablhum adlllulC(m,qUla diétnm dl , <JI aircruin fit
.~i~u~n,& a,lrerum pasfilJul11.~<rc de epilogo.Deindc pror- tem CT b.ee, t7 dcrem terllum. hi autem U' b.ec, U' aquam, If(
mlrm II1t,entlonem qUlfi protmlUln > &. dicir rcliqnum dl cô quartullt,llt einpedocles,ex 'luibus congtegatis CT ftgreg alÎS hiI~I'
fider.are III hoc fcc.ulldo IIbro filpple tu ( Vt Philoponus filP ' aut alteratis, cOl/t!/Igc:re gwerationem et corruptioné rcbî~f. aql~,:
pleUlt)de: ge:neratlone & corruprionc circa vocata dcmen1>1ateriam igitur his fùbieél"am,alij unam qUldem effe /Idr (il q~,
ta,quz Cimt de numtro (orporum , e:rgo inrçntio cil agerf;
de gCIl~ratione,& corruprione: e:lc:mentorulll corporalium, ~ant, ildu.t(aerem aut ignem, "ut /)orum medium allquod g,
quod dl CIl ( vt Phllopoll'JS Ilorat )ad differenriam clemcnto- feorfuni exj~it, profitelltes, Alij uero I/umero piura "/w, {ed "
rul'II nô corporalium,q tùnt matcria,&. forma. VcI verba le hi quidem ignem IttCj; terram. Alij U' hiCC alque amm t~rtlu.
ganrur hoc paéto,reliqllllm autcm efi cOllfiderare de: clemê.! Alij autel". CT borum aquam quartum.quemadmodum Ell/pt
lis vocatis,quz (unr eorpora,qllz vacantur e:lementa , non
funt amem,quia vera clement a fUllt materia,& for~a. V cr d,ocles. Ex quibus flgregatiom: U' cOlJgregationf .If']; ./ t. nt
bum cnilll cirea grorce cfi peri, quod cxponi poteO pro de, tiolle;'l rebus ip~s gellfratiol/em CJ' eorrùptiollë cue/llrt! 1.11:' colfl' I
Hic de propoficio profeqllirur ,&.1icc:r de, gl~" vtplun,
vcluti circa apud IlOS qlland0'l3 accipitur pro de.ergo intentio erir. agere de: corpor~is e:lementis. f. quo ad ge:ne:rationë mllm aduerfati1l3 fit. hIC tamé ellecutionis nora efi & de rua p
6C~ ~
L ,& corruptionem eoru,&inidem ve:nirhzc de intentione:, teria ip(a narrat pofirione> dici foli[as.& verb.l pa;cnc.
IOlitati e:xpofitionem Diul Thomz in cOlnmenra n j~ di j{
&
tl' •C• S
Generatio el/im U' corruptio, omnibus natura cotiq'[tetl""
, ximUi Arifi.de: inrentionc przmilfa nunc excqui.Se(uadulll
nn
l',
tibus fubjlantqs,non fine fenfibilibus corporibus inefl. ,
vero Philoponü,cum prorm,fit fllppor,rione ,cltendir cp ne'
Diluc ~t~.
GeneratlO quidem enùn U' corruptio [ubflamijs o/tmibus fifemtnta omnia limlll,llec aliqllod vnum conlln, d l (ubietlum primum corulll,qllz gCllerallcur , & corrulllpuntUr,
.c, clulae. per flatura {ubji.jlétibus /la Ùljuflt fine fenfi/ibus corporibus.
(cd
cp gcn~r.1tiollls, & corropcionis pnm ull1 Cubicétulll ca
.com,J.
Quod conGdcratio de de:mentis Gt tranfigenda, declarac
prima mate:ria .ln ofiendcndo vero,cp nec olllnia, nçc piu& fyllogifmus en.de cauGs generationis Be corruptionis
(onfiderandam ,ponit minorelll.d. Generatio quidem enim ra, neC vnum delllentorum cil generacioniS,& COI rllpri o&. corruprio (llbihntijs omnibus per naturam fllbfifiêciblls nis prillilum fubieétum,primo narrat opinionc:s vereru l11
no in(unt fine fenfibilibus corporibus, hoc en abf'l3 demcn dicit.Horllln aurem.f.corporulll gcncrabililllll & corrul'ci
tis.conclllfio erit CJ' de dementis dl agendum.Et in hoc ap_ bilillm fubidbm 1ll3teriam,hi qUldelll dicunt dre vnaOl, q
partt differentia inter clementa con(jderara hic. & in libro fubdiUlfi func,nam alij dixerunt omnium commulltllllll JCc
q;li.nam in libro cfli confideranrur ve dfcélus cfli. hic ami rialll effe acre!n,vt Diogenes appcllinatcs, & Anaxill1,n~s:
Alij ignem,vt Heraclitus ephehui, & Hipparcus. Alij aqlla
conGdennrur vt Cal1f;E, vt dixit Auerroes.
RECO.
Nos in commcmarqs imitati expofitionem diui Thoma: vt Cupplcuit Philoponus,qucmadl11odü Thales & HIPF on ,
diximus ArHl. hic asfignare caufam CJ' de c:lementis fit agcn- Ali; autcm(vt Anaximandcr)potùit aliqllod medIUm ho rô , Q.,
dllm,Philoponus vero,fi quz dixit,teéte intcIlexi, vellc vi- quod quidcm ca & corpus,& IcpJrabilc ab his c1cméClS.llcc 1
dd 'l' Arm. poClquii przmifit intcntionem, hic proCcquatur ~x~ofuit,quorllm fit Illedium ail aqua &. terra:, an 3CriS SC
iuaa cui us expofitionem oponet IC'gere, ve:rbum enim quod Igllls,an omnium,quia inlibro phylicorum dlétum (fi '. &)~
Id gr:;r~e efi ga.r , latine qua!i fit execmionis nota. Arm. ergo Cc corpus [rparabile intc1lexit narurale:,&. non mathtlll aClCu l~
(un<1um Phlloponum cxtque:ndo, [umit hane (uppofirionë vt rcde Philoponus in quit. H<r funr opinione~ ('orum.qu
quali ex hi~,quf in primo diéta (unt,perfpicuam vidc:licet <l' materia.~ [ubl(éta~ dlxerunt elf~.vnam. Deinde nar rac ';
gencratio & corruptio inlintiab!bmijs oOlnibus, quz per r~m o~ll1Iones.qlll materiam fublc:éhm fccerune plur es , Ife
nacural1l confifiunt non fine clcmétis quz funt corpora fen dlclt ,hl aurem diltcrunr materiam lecundom numcru l11 ~
CS
fibilia.nec alitcr p~obat !lIam/cd (olü'ex bis, quz diéta funt plures vna,nam hi quidcm igncm & [Cl ral11, vt ParoJl:ni ..
primo huim, vult Ilia III elfe probatam. Scd dice:s, cur AriLl. mate:riam commonem fccerunr.Hi àurern &. b~c duo, 8l. aCC
non dixit,omne quod generatur,&. cornllllpitur elft (enlibi Hm terrium communelll omnilllll materiam di)(crunr v
le corpus fcd dix it non elfe abfC13 fcnflbilibus corporibus.
[~Ilchius Tragicus.Alij &. horc & aquam q1l3rtulll oruni~~
Phi\opon~s asfignare videtur caufa~ , p~imam quidem quia COllll11Ullem m3tcriam asrignaucrür, vt Empedocl cs , q~1
allqui dixcrunt c~leOia corpora gcnerarl & corrumpi , quz xit rebus n3turalibm côtingCl c gilanonê & corruptiOJl" .Se
non [unt corpora fenlibilia,quunJ non fint milla,non tamen ncr~tionë quid( COllgrcgam,corrUptiOll( vero fegregaCl~i
<Iut alter.ms, vr primo,huius dlétum ~fi. Anilliaducrfl~ll' '"
(li nt fine fenfibilibus corpor.bus, qua' cxpofitio non placer,
qui .. qui ponit c~ldlia corFora gencrari , alferit ip[a non elfe: gnum Ch licct huiu(nlodl opll1ioncs differanc , vt pcrlplCUIJ
Je
ft
VI;>
ca
,sc
~
.
,a,
�LIBER SECVNDVS ..
Ailt
70
A efi,omnes tamen in hoc conucniunr, q,commtinismarcria ' t:atn a corpol'Ibus incorporeanl,& infortnc'm,bene dixi(5~r, 'I i i
fit corpus eXI1S in 3étU ta Ci VI1Û, Çï Ci piura lit vt I2Cpicuu dl. quia ha-c cfi pofitio Arifiotclis.
,
,c'4,
OJ:!od igitur prima principia rcT ~demrfJta bene 17dbet di~ , , Vt autem iu Timteo (èriptum e{l, l/ul1am '1dbet detcrinin~ ; .
.
' d"Ixttmd/lI};r.,n
fi r..
t ura b Aml.c. f
tlonem,
Noncmm
c}.e, pail dec11CS,l}cpJra
congregationem rcT fègregationem aut fecundum aliam tran dementis. Neç uti/ur ab Ullltltl, dicCIIs e!Je rubieélum aliquod /
[lIllUatiol/em co/ltil/git gcncrationem e!Je (J' corruptionem. uocdtis dementis, prius. ut auru/n,operibus aurel. Certe a'
Sed {acientes quidem unam materiam extra prltdiéfa, '}d1lC ')oc Iton bene dicitur,1)oç modo diétl/m, Sed quorum qllidwa ,
dutem feparabdem rcT eorpoream,peccant. Impoj?lbiLe enùn afleratio efl,ita cft. quoru autcm,zeneratio a eormptio,im-:::.
cft, !l,te cO/)trarictate efJè corpus hoc fonfibile cxj{tws, aut poflibile lUud eIIulltiari ex quo geueratum eJt. Scd talnm ùz;:.
~fllm leue,dut graue,aut ealidum,aut frigidum necefJè di e!Je quit,lOl/ge u~rij?i"!um e!Je:~urum dicerc un~~lquod,q;~!Jè ~d '
J)iluc t IlIfinitum hoe,quod quidam diClmt e!Je principium.
demet/tis exiflenubus [OlldlS , urC); ad planztles foett diffoloe
c, tiuèd~' , Erit quidem igitur comprobablle dieere prima Je babcre ,;em. Impoj?ibilc autem eft,materiam primam, pianities e!Je. .
, ut principia rcT elemwta,cx quibus fluc congrcgatione rcT di
sed Ilt in Timtto fcribitur res l'lfe I/ullam T,abet determina DII~c.t~.
,
. aperte d'lxtt, aIt ontnl'p
l c.clufdc.
{gregationc, fiue alia mU/dtiollC trallfinutatls. gcncratio rcT tlol/mt.lton
p~'
el/lm
ca ax abl'
11S 'lUte e e=
eorruptio {lm. Sed {acientes matcria~z una/n extra diéla, (J' menta uocantur,fiparetur, uerum I/on rcéte utitur affirtn~
halle eorpoream fcparatam,aberrant. Nam abique contrarie fubicélum iUud e!Je prius bis quit uoeantur etemel/ta Urlutl F '
B tatc tale corplH fil/flbile exifrere no potefl,quia aut Leuc erit, aurum al/reis operibus.l10e et/iln ratiollc ifta explicatuJn,ll~
\ dut grallc,aut frigidwn,aut ealid/~m il/finitu iUud quod qui:::. bene dicitleY. nifl forum ql/oru alteratio efi,lta fit. scd de lUIS
COQ1
dam prillcipiUln e!Je aùmt.
quorum gef/erafio rcT corruptio fimt,quibus medial/tibus ~ef
'4.
Vc autem diélum cft poficiones omnes de materia redn- fiunt,impoflibile cft clI/ù/tiari. Cum ipfi a!Jerat longe uer/us
c~ntllr in duas,quia vcl omniulll rcrum mate ria ca v~a ..vcl
aurUIIt dici e!Je ~ unu/1/quodq;. Fdcit tamw elcmcntorum cor
pIura. Nuc oacndit quantum ad quid bene dixerunt dIC(CCS
pOreOl"UIlt
refoil/tiol/cm ufq; ;11 fllPcrficiem. Impoflibtle auté
c~emel1ta clfc rcrum materiam .~& quantum ad quid errant
,
dt(en~es omnium materialll c(fe vnal11,& Ceparatam. Diccn matcriant primam plallitiem cOi:.
ccre, [it comprob!1bde,ex qllibus tranfinutatis aut fecundum
Nunc breuibm quid Plato in Tima-o diC3t,apponir(8c in Corn. r·
t~~ qtlldcm igitul' plura,lloc tantum bene aiunc cp congrega
flone gc:nerat & dt(grcgalione corrumpunt rcs ipCa'i.Dicen- quit )Scd vt in Tim~o Ccnbi,tur ,rcs h~c ~t1 ~ ple tu ~ullii habet
tes vero materiam vnam & fcpararam hoc errant <l' ponut dctcrminatiollcm. Non CI1I1TI apcne dlXlt,iln radcchc~ hoc
cam corpus fcnfibilc & (cpararum. Nam imposfibilc efi e(fe dl omni capax ~b his qua- c1emcnta vocamr ,ccp;Jrewr,Eecc
Corpus ICllfibilc & ab(que conrrarictarc 1 vr non leue nequc quol11odo de: Ceparacione m:l[c:ri~ nihil cenum a(fc,rit Plagrauc nC1; calidul11,aut id gcnus.vcrba patent. Anil1laducr to in Tima:o. Animadllcrte Cl' padcehcs groree ventt il pan,
te cp illud princlplum l1lJtcrialc,quod volunt clfc maceriam & dechomc hoc cCl omnia capiés. propterea dici potdl om
PO~l1crunc (orpus apcrion hoc cft infinirul11 , nOIl quidcnll2 niCJpax,RclJrehcndit r.amen ipCul11 primo de {imilirudine.
C
tOttm occupanoncm,(cd 12 abftraéhoncllI a fCllfibtirbu s dif- Pcr qn3m rnaccrialll deCcrip{ie dicens. verum non reéle vtiC~ ~tCoC ferentrjs,& propterea apciroll hoc cft non dc:rermin;ttû etr tlIr a(fercns Cubieétllm illud c(fc prius iIIis qua- vccantur clc. .'
• ta data forma clIc volune.
mir;'velllri allrû dl prius aurcis opcribus,vt idolis- & annu
Cum narrôluit duas opiniones alteram eorum, qui pIura, Iis,& c~tcris qll~ ex allro cfficillntllr. Et'hoc argnie dicens.
altcram eorum,qui vnllm matcriale prmcipium ol11niG po hoc enill1 rationc Hla cxplicatuill no bene dicirur nifi re(pc~
[Ucrum.Nunc vulc di(pmare has pofiriones,& primo oaen- 8u corG quorum alteratio ca,ira fit, (cd de il lis quorum gedit quid ponétcs matcrialia prinCipia piura belle, Be qllid ma neratio & corruptio (unt , 'lb us mediantibus rcs Cupple fiût,
le dl)ccl'Gt,Ec in cornmentanis vcrba (um cxpofira vno mo- inlpo(sibilc cfi iIIam merhJphoram cllllllriari. cu 111 cciam ip'2f
do.Ac (ccundum Philoponurn aliter ClCpOnUtltUr, vulc enim (e a(fer at longc verius aururn filfciperc nomc:n cmis gvllun.l l\..
ç' ~
ponentcs piura materiaha prit\cipia,ho( bene dlxi(fc,cp cor quodt}l quod ex auro fit.Sic igiror fi eXCmpllllTI illud de au~ (,~.;ç!:"~;
pora prima fint principia, & clcmenta. Ideo lcgit verba ro comparat ad alreraciol1cl11 reéte facic , Ccd ex hoc non ba ~~ ~~l;;.~ {~,~
hoc paao,~od igitur cûrpora prima,ex quibus tran(muta bet intcntuOl, maxime cum ipCc velit aurum dici ~rius Be
~~.!
tis aur (((undum congrcgationem,& Ccgrcgationcm, aU[ fe aélllalim CIlS ~ cx co faéla,fic cnim notat matcriam e(fc cns
(
'~~"" 4
cundum aliam tran(mutariollcm , COlltlllglr gencrationem in aéln.Scd Ci eXl:lllplum IHu.{ dt Jd gcnerationê,llullum cfl,
c(fe,& corruptioncm elfe principia & clemema rerum, qUiE & perdiéla Cua,& per ratio ne m taél.tm, vnum tamen dicic -r~~""'4.1~-"1~
fiunr,bc ne le habeat dicere lit côprobabile.crgo prima cor- inexClIrabllc,'l' videlicet clcméta reroluantur :Id (llperficiê. tJ.w·(,~~1;'i'
l.) pora ex quibus alia fiunt, vocare principia &,dcmenta ratio n~m fic llIaceria erit planiries Gue plana rcs , quod 1 on alt 4"",~~~;.:f ,,(:;
Ilabitc dt. Tacuit autell1 qnid male: dixcrunt,quia( vt Philo- cum principiis natllror. Animaduene cp texcum hune fide
6«...,,,.r V ---J--tponus inquir )caquam confequens manife:fium omifit , & efi lirc:r rranftuli.mutaui ramé nOlll1u\las parriculas nullius mo- H
prima illa corpora Cubijci gcnerationi, & corruptioni rcrû. menti vr CenCus gra-cus cxpoClular,vt fa ci li us ,i,nte\ligeretur. RECO.
Eizc coim tanquam apcrte falrum omiGr.crgo Çf iIIa prima,
Tcxrl!S ifte obfcurc legirur in commcntarqs,Phiioponus
•.
Cl( quibus cftcr;t fiunt,fint diccnda principia & c:lemema,be
tamen vult , cp cum Arifi,l'efura(fer eos,qui materialc princi
ne: dixuunt,fcd Cl> illa prima Cubiiciamur 1 vr materia, gene pium vnull1 cooalrucrunt ,nunc Plaronem carpat.& Philotationi,& ,orruptioni,hoc male dixerunt , ha:c Philoponus ponllS vllit cp Ariftotc~~s pri~lo c.~rpat Plat,on~ c;- co J quia
de poCitione corum,quz po(uerullt materialia principia plu in Timfo loqués de ma,alfcm Illam c(fr pnnclplu l'cru natU
ra, ,Dcinde rcdarguit Anaxim:lI1drum qui poruir vnum ma ralium,non umCl1 dcrerminat. vrrUlll pesfit feparari a cor;
tenale principiut1l,corpus in aélu,Ccd aliud,& fepararurn ab porcis c1emencis , qua! (unt ignis,aer ,aqua, & terra, an noM
clern~tis.& argnmêtai fic ~m Philoponû, talc corpus mediû vnde inquir.vt auCclll in Tima'o (criptum dl, ili dJ quod de
, ...
cfi Cenlibllc,ergo nô pc cxinere fine (ltrarietatc.crgo op J, vt mareria fupple dicit PI ato ,nllllam hJbet detcrminatlol1~m.
fit,~ut Icuc,aur graue,aut frigidu,am c:l.Jidii, ill(1 rale corpus QlI.od clCponit,& dicit.Non cnim dixit man/fefie 1~1Jtcrtam
~è1IPfi ~ppellanr Infinitû ,~arc op; dictre ipCum tlTe efntû. quant pandcches appdlar,{i rcpararur ~b c1C~lCIl[IS corpo~
fi Oc Vlt,lmut~l conCequc m( vt Philoponus ioquit) tacuit Ari reis,Dico notanter dcmcntis corporels, qUIa Plato poCutt
O~,qUla faCIle potta (ubaudiri. Quo vero ad verba aélinct cl entcnca mathematÎca vt cubos Be fllperficicl1S , quz arbi,
,
'1
d
I\rlfi.d~xit {lunc autcm (eparabilcm,& corporeal1l } quia tnrur edam elcmenra rerû vt dicelll llS • Phi oponus cfen(Vt Ph,loponus inquir)fi po rui(fcIlt vnam materiam (cpara di Platoncm,& dicit,q> licc~ Plate non dicat m nifcac, nec
3:-;::ttt
'ft:Jf.J. . t..-z.
i7P
. If'" ..,'ëJJ!.;-C
t
�"
DE GENERA.'ET C.ORRVP.
1 ci(dem verbis;quibus Arill:v(us ta.mc-n-dicit quzd:i ex qui~ , in"materia,aliqu-ando Inlipllint erre in iIIa. Secundo, nulla cô ~
Dps' col/lgitur de ma[eria Id,quod Arill.de ipfa [radie. Secun
do incrcpat Platollem ex (o,quia ipCc in mundi origine alfe
., rie materiam elfe Cubieaum omnium eorum, qua: fiunr, Be
tamen loquens de gcncrationibus rerü ad nihil eorum , quz '
fiunt, veitur marena,fed alferit omni3,quf fiür,cx Cupcrficié
tibus fi eri , vnde dicit.nec ad vlll1lll corum,quz fiüt Cupplc• .,
vtitur ipCa materia,quam in prima rcrum faaur:1 poCuit ma ,
terlale OOlmum rerum principium. & hoc inquir, Ilec ad vllunf eorum quz fiunt vrirur materia ,diccns l1lateriam elfe '
aliquod Cubicau vocaris elementis prius , hoc dl in l'rima '
ll1undi o rigine. d.Dico mareriam dememis elfe Cubieélum , '
v~ aurum opcribus aureis,ad generatiopcm nullins rdpçll;- 1
ca ca vtirur ,Ced CuperficiebllS,Be hic e~ ~ecundus Plat~~is..e~ ,
,'; , .. ror. Terrio iucrepat Plaronem,c:r ipCe voluerit matena~ cc '
p'rincipalem fubieéhm corum ql1Z fiun't u: 'ipfa , & ca qb:t
, ' . . fiunt ,potins a mareria denominari lii,a formis. ~onrra obij ',
cir. Arm.cp hoc Plaro dicie ,falfum dhn gcncratlonc Cubllan ,
riarum Ced bene in alecrationibus.ln alrerarione cniql prin,:"
K cip~1e rnatcria,& id quod denominarl1r fieri en Cl1~icaÜ,
dicÎmus enim paricrem fieri album, & non albedinein..fiè'ri. 1
Ar in gcneratione fubicaz diciml1s hominemfieri,& 110 ma
tcr.iam fieri hominem.vndc dicit. Certe Be hoc non bene di"
cjr l1 r hoc modo diaulll'c, quod materia fir ad ca, quz ex ip' )
f~ fiunr, vr aurum ad opera aurea. Sed quorum quidem al~e.
rar;o dl,ira dl de auro ad fua opera, quorum amem genera '
tio '& corruprio Cunt impo sfibilc dl illlld quod fit, enuntiari
ae dellomiri ab eo,ex quo generatum dl. Scd r:unen Plato
•~ .
inquir longe uerisfimü e(fc dieere aurom elfe vnumquodCJJ
corum,quz ex ipCo fiunr,non tam in alcerarionc, q; in genc,
rarionc ClIbllanriali,& in hoc errauic. Vlcimo incrcpac Plato
nem,(}l clcmcma corporea rcfolueric ad Cupc:rficies t3nquii
ad propria mareriam.& hoc IJlquit, Ced elc:mcntis ex'illc:nri-,
bus Colidis aC corporeis vfquc ad planities facie dj(rolution~
P ilo o. veluti ad matcrias proprias,~o.c autem( v~ inquir) en imp~f
n~s d(f~ fibile.(mareria primam plallltles elfe. Phlloponus defendlt
. Pl ' . Plaronem in hoc.& dicit non elfe crcdendum q, Plato per (il
d le ato
" marenam fiumen d0 liupe .. fi ClCIll
'
nem.
perficielll vo1
ucnt
geomeL trice,fcd bene [umido ClIpcrficiern phyfice.f. pro materia fu
pcrficiata,ac dimcnfionibus extenCa,Quod Auer.eriarn COll'
cedir in libro de (ubieaa orbis.Ex hoc paret Colutio ad (ecun
dllm,nam Plaro in gellerarionibus parricularibus rerum vti
tur (opcrficiebus,pro quanto Cumuntor pro mareria Cuperfi
ciata vr ita loquar ,accepit ellim Luperficiê phyficc,ce no geo
metrice.Ad aliud argumérum Arill.de dellominatione labo
rar Philoponl1s (oluere,& Ci reae percepi tius verba, innoie
hanc difiinalonem cp (ompofitom denominari a materia
porea inrelligi,aut fecundum ornatum, aut feciidllm neceC
ficatem,tunc vlllt compolitl1rn denominari a forma (eculldum ornatum,homo enim dicirur ab dus anima Cecundum
ornarii, ab eius mareria dicirur fccûdum necesfitatcm,ûmi'
liter in gencratione materia fic fccundum necesCieateOl,com
poGtum vero & forma fecondom ornatllm,hoc paao Philo
ponus defendit Platoncm. Verum ( vt mihî viderur ) hzc
non efi Platonis dcfcnfio,Ccd rcduétio dus opinionis ad opi
M nioncm Arjfiot.
ch
Nos autan dicim/ls eJJè aliquam materiam corporum flt~
fibilium {cd halle non feparabllem,fed flmper cum cOlltrarie
tate,ex qua generantur uocata elementa.
NoS ucro ul/am corporum (el/filium materiam tJJè dici:r.
Diluc.tt.
r.
c. ciuCdé. mur,lIo '~ tamen ,eparabilcm,immo eum cafemper conraric::::
t~ tr,e'X qua iUa quit lIocamur elementd> gfneral~tur.
Anti.
C,6
Com,G,
~a: de materia dixir pluri.bus in 10cis,Hunc brzuiter R':
tlringit,dc ca d.uo a(ferens .Pruno, cp Cit vna omnium demI!
torum.Sccundo,'l' nunqu~m de~l1detur a pritnis ipfis cootrariis,ex quibus c!emel1C3 combll1~l1tl1r:A\1 materia Cit VI~a
dirpll tatnm cO pl uries,fcd an expohc~ur ".l tcrdum a rrinllS
qualitatibus dl1bitabile dl primo qUIa prIma COlHrar'Î:I ge.
J)cr~l1tur & ~orrulllpuntur.igi[ur a\i~uando d~Cinunt criant
craria (unt materiz eozterna,igitur vcrbom Phylici falCum
Er
ell.Refponder Auer.(ccundo auCcultationis phyfice. co. 'f'
Il
'1 Arifi.intelligir cp prillatio cozecrna matt:rif llullquOlmdc
Iludatur a primis contrarijs,modo priuatio fine fit forma ge '
n~rica fiue priuatio,denudarl1r quidem ab his vcl i1lis contrOl
D
rijS,llunquam tamen a contrar~s denudatur Cpccifice tcnriS
c,
(jcut materiOi {emper haber formall1 & nunqua efi fineforCo
ma,habet enim Cem~er fo~mam, quia nunquam dt verum ,
dicere ipCam elfe ablqlle forma,forma femper caret quia il
la vel illa carct.~odautcm mareria nu nquam denlldcrur a '
cOI~t~arijs,pa~et.quia nllnqllam denuôatur a formi , demen '
torum,& iIIz Cunt in mare ria medi ;ll1tibus primis côtrariis. 1
igitur nURquam.a comrarijs. Tunc ad argumenta. Ad l'ri,
mum cOllced~ q, hfc vc1 illa incipiunr vell definl1nt cé in ma.
teria.nunquam tamen materia denuda'rur a comrarijs Cped
fice tentis. Ad Cecllndum,Sorricolz aillnt no valere,a (orra .
rijs denudatur materia.igirur ma[eria denudat\lr a conrra- .1
~
rijs,qoia in prima .iIle terminus contrarijs dererminare ren e ,
ali
tur.in Cecunda confuCe.tu vero reCpolld~, vt fupra.
q 0.
Vulr Phil.o ponus cp ~rill.nunc propri .. opinionem,qual1~ ,REe
habet de mareria,eXpona't ,& hoc vr inter ipfllm,& Platone
~.
cognofcatllr differenC\a . ~ vero de materia dici r( vr in c6
pr
tllcnrarijs diximus,Be Philo po nus' innuir funt duo.) C2.!!,0rii
primurn ell,quod pro gèneratione & corruptione omniu l1l
Cellfibllium corporum Cupponenda efi vna quœdalll m areria'
Sccundum vero.qo ina mat~ria,quz Cupponitur, nunquant
per Cc fubfillir, Ced Ccmper c\lm aliqua contrarietatc cfi corn '
miGa;ex qua co.mrarierate.,ClIIll matcria fcmpcr gentrant '
clcllIenra.Scd dlces,non vld('rur verUIll clement" fieri "C
mate ria & contrarietarc,ql1ia tunc clementa lion h~bcrent '
aliam formam CI; Contra rictacem ihn ùic'Philopollus in CuiS
verbis fol~rionem,.cp Aria. vc1ir e~ côcrarÎCrat c fi eri clemi- Q§iol
ta,ve ex dlCponenre,non aurC:1ll fimplicirer. ln commel f3 ll/t ,rd
r~s ?uzfiuimus, vrrl1 ln matcria lir rC'parabili~ ab o III ni con- . 4/lÏ cr! ,.
traflcearc,& percontraritrafcm Ï1uc:\ igimus duas qu lira- ogliO" n
t>.
JCl1lentum , ve cali du~
' (cu ' ~tu
· '
tes,quarum ~011l b.1II~t1onc
conuarc
f
& ficcum,qlllb~l~ Ig~l\S con.aat. Calt.dum .& humidum, ql1ib l'
t
Q
confiat ae~,& III a1lls ~l1l1hter. Ptnp3r~!i(i, .vr Dilll1S Tho:
mas,& PbllopOllus,dlxerunr cp marefla (jt (C'p~rabilis ab 01
Q
contrarierarc Clf<e~~fiue,no.n· aut-em-fimuI.S(d qllid (jt dicen
dum de rigore logico, non e(llcuis qu:rllio.~orticolz conee:
dunr hanc,lllarcna efi (eparabtlis ab omni contrarietate , 8C
negant illam,ab ol1l11i conrrarietate matcria dl Ceparabill s,
quia prima propofitio zqoipollet huic Imteria potdi curn
aliqua contrariera!e non elfe,& hoc propter ncgatiol1ern in
cluCam in illo termino (cparabilis,quz przcedcns vniuer(a·
lem aflirmarionem,facic cam equipollcre particulari ntgationi.At fecunda propolitio huie non zquipollct,fed vinuec:
illius figni 01,accipirur iIle terminus conrraricrate vnincr(ali'
ter.Be fic hzc efi falfa,ab omni contrarictate materia cfi (eparabilis,quia elfet Cenfus, ab hac conrrarietatc materia dl
feparabil.is,& ab illa eorrarieeare 11Jatcria efi [cpar:lbilis,& ~c
de (j~gUhS~ql~od falCum efi.Contra hanc capriunculam di~;- Q...
~us mllldlCrJS,cp ficut apud inrellcaul11 forma!ieer COCip'f'
, te nu11a efi diffcrenria inter has ab oi contrarierate efi ma (c
ma efCl1abills
ab oi corrarierate , ita neC inter illparabilis,&
.
F.
aS 111 v?cc,cum ca,quz Cum in voce,his quz {imt in anirn~,.
fubordlllentllr. OE.od autem apud inrellcaum ill as forrn~h ..
ter concipicnrem Ilulla fir differcnria patct quia inrellcétus Il
las formalitcr concipiclls,Ccmpcr concipir ilium ablariu~l.rn
ab omlli conrrarictate, vt eafualc illius [ermini Ccparablh s,
cum vbiqlle polirus in voee Cemper rcgatur a parte pon, cr~
~o intellcau~ formalircr concipiens ilIas, Ccmper ablatiUUn.!
~1l11rn conOruir eodem modo apud fuaO! concc:prionen~ Cil
1110 termino (eparabilis. Qua ratio ne fir, vt hf fine (yno~In1~
ab ornni contrarierare matcria efi faparabllis & matefl3 e
fcparabilis ab omni cOl1trarie.rate,qu.1re !iClIl 'in (ecunda iI.le
terminus contrarierare Cuppo nitllr in ill.1 propofitione ab J~
",1
tc!lean detcrminare,fiue parriclIlarirer ,ira in prima, & (jc J;/l GCl
rigorc logice vtraql efi vera,de quibus jn luJicris.Er fi qU2.'
rcs,
t.
�LIBER
SECVNDVS
A ~es,l'roptcr quid non rcFcrt terminos pr:rponcre, Sc poGpo
Ena!'
cre,m propo (l[Iorllbll ~ ligna vero, & Ilcgarione referr . .
An.' r'~f Caufam asfignaui l1l11 ' in ludi cris, rdeo de 1115 haétc:nus.
•I.t.,
D
.
It
.
7
1
Sc de contrarictatt' feorfilm. Olt hic Colum de m~do quo ma E
rcria reci pir clemenlorum formas IUcdianribus qualiratibus difqulrir .
Princip,um '1uidé et primum exiflimantes effi materiam Ami. c,
illfoparabilem quidem ,fubidlam auté contrarifs. lJeq; mim
.etermlllatum e" auWn de1m,certius ln alijs. Sed tamen
8
quolllam (7 hoc modo {unt ex matcria corpora prùna,deter=
DilUt.te 1/linalldum en (7 de his.
calidum materia e~ frigido,tleque 110C calido , fid [ubleétum
e, tiufdë:
Dectfum autflll en diligentius de I,is .1libi. /lune uero,quo amborum.
Et de his quidem principium putantibus effi a primum Dil~c. [ ,~.
Colll. 7. modo prima corp'0ra cx materia fint etiam diffirendum eft.
. .~afi fe exculae.nam de demcntis diétum dl ad plenum. materiam illfèparabilem '1u.idem [ubitétam tamen cotrari;s) C. clufdc ,
Iglt~r non efi re~ ha'c repctenda,excufac igirur fe,& propo- non cnim frigido calidurn matcria en. neque calido frigidum.
nit Intentionelll ad diccnda.& dicic. DecifllOl 311tcOl cG dili(ubieétum,diflèretldum.
bub' gClltius de his in alijs, ve in. ; .q~li.nunc vero quo modo pri- Sed quod rft utrifC1ue
J
l'
CÔm . ~ ,
Nunc excquitur,& primo lUl1lit materiam e{fe in(epararri It~t. ~na (orp~r~ ex materi;j funt,eriam dirrerendum. Sed clrca
bilcm
a pril11is corporibusl , & primis comrarijs fubiettum,
Ill!.
:tc dupltmer dubirarur primo cur penraétatio de demenquod
dcclarae,quia
ne~ cali~u,1ll en ma,ceria frigidi"l1ec con.
~~ faéta in. tenio & quarro 8( ~ecul~~o c~li. e~ hacriuenera,
tra (rigidum en l11atwa caltdl.Sed vcnfque cCl (ubleétum q<t . d.
G
S C dl dlhgenuora arque ccrtlor, Cl> ca qua' hiC eangicur.
~ (~~ &ccundo,cur elcmenta ab Arin.prima dicantur corpora,cu dam commllne,quod vocarur hyle ,hoc dl ~13re~ia. Dub~. p~lma u
il.!fpOfio . (fleUra prlora fille. Ad primum refponden,t ,q, de elemi- tari folce,ql1omodo mareriol dl fubieétum cotrarrorllm',Pn: blr3t.
n. non quia contraria fUllt qualitatcs & Cubleélu F '*
0, rquora. riS III IIbro (fli difcu{fun~ en fub ra[ion~ vniuerfaliori, vr in-: mo videcur
,
-,r , fi
.
' s d Scua Ro_~
B {~al)r~11\ corp,:~a mobdla ad locum,h,c ::(ro ve m~bilia ad qUOlhr3tum cft compo Itum. non pruna m4tena. ecun 0"
~.
d' rn~a:m~do COIUS cft mobrlc ad locum q; ad forma. igitur quia (ec\lndo de anin13.dicicur C0I11(l1tO.4 . Cl' 3ccidens i~C~ ahquoru
nGodl- .llrgctlon 8< cerriori mô de his dl diétum ibi.cü vfia fine cer enei in aau forma fubllantialis m3rcri:r refpondent qUlda
Pfl~.
~Iora ~linus vniucrfôllibus. Mc\ius at dicitur <l' cerriori & di q, tam mar~ria èiJ comporirum dicun.rur [ubicétd contrario
'gentlori modo de hi> cft deccrmlllarUI1l ibi quàm hic, quo rum,fed aliter ar~ aliter cOl'upofirü ql1id.c\ll fllbieétü dicitur
0I~~1l in ordinc ad pIura qua:rira, vt in ordinc ad mundum, primum (ecundum rc(olucionem. Materia vero prim\! fub~t Unt partes mundi in ordinc ad motum ,prout h~c (urful11 icétum. df fcèfm compônê. Alij & reétius dicullr Cl' ma cil fub
fi ~c deorfulll fcrulltur.in ordinc ad accidcntia R fc" ve func icélum remocum, com pofir lm vero cil fubieétul11 J)lCimü . Rcfpo rio
ti~ur~,&inordinc ôldprincipia . vt anexindiuiduisvcl ru~ Ali; Cl' mareria rir fub it'étll l11 pJrri alc,compofirum vero tota propria
~Iebu'i . ln ordinc ad locum;& in ordinc ad (~Ium. an rcei- le .Ego vcro dico Cl' Arill.non dillingnir 11'J IlC intcr prima co
{lIanr c~ldles illlpresfiones,8< h.cc gra'ce hacriud'tcra nuncu r;al'Ïa prout flInt accidcntia,& prout fU I\[ fl1 bi ~ ét~, p ro~re
palur percraétatio,ac de c1ementis hic nulla alia ratione nHi rca indHHnéte loqnirur ,donee rc~ h:rc pateac. Infuper prima
01
Vr cauf~ generatlonis & corruprionis &: ve generabilj~ 8t contraria vr 3ccidcntia funr,& iorerminata funt in m3reri a)
~
(orrup,tlbiha .ppler h:rc perrraétafio ~linus cur.iof.. dici.rur. &: prima contrari a, vr " cro fu nt tcrminata CUllr in comporlRECO.
c ~ '. C ftuAd Itcundum refpoodét,q, prima dicütur corpora refpe tis eorum & lie rollicur qU a'ltio ornnino.
- V erba ha'c { &: de his Ph:loponus , ve vifum ca cMrllie
or ~nl"dre t generarorum,& fic motus & qUOllirucs funt priores retUndutl} peétu Illorum. Melius aüe dicendum Cl' vri c1ementOl ' voca cum verbo pr;rccdc:nri. [n cOllllflenrari;s vero ab ill.:: ver,~t[PoG' tur Illore amiquorum,'lui ina CHchia dicune q' uia putaucrüc bo { &} fccinlll' no ra m cxcucioniç.vode Philoponus conci C
~t
Ol1onp ura, rd·n.
,
f .oPtia
le . 011111a. S'IC more aliorum aneiquorum
qui vo nuae ha::c verba ( ,mm propo(lIir decerminare de contrarie
tatibus,exc quirl1 r.& dacrminat primo qu~ fune principia
tQQrtl}' Callt hzc hylla,hoc en marcrias,prima dicuorur corpora.
a. Et q. non debcant dici prirnarerpettu gcnerabilium,paret <;ta elementaria( v r P hilopo l1ns inqllir)& no principia faétiua.Ec
fI (Unt prima via compofirionis lunt vlrima via rc:roluriol}is. vult cp primu tll clemenrari um principi,"n dlillareria,fccuo
& fic non magis prima cji vltima.iteOlqJ & Ci dicunrur prima dum forma qu:r en cont rarieras. tcrcillm Cimr ip(a c1clllenra
quia panes miUorum. Mina diccnrur prima,quia tora. cil ta quarnor. Cllr vero dlcantu r ha'c c:1clllenraria principi:!,
(ni.rn torum prlus p~rrc,vti forma prior l11atcria, & ita pro dicel1llls.propo!lic ento <1> ma rc rid lir primul11 c1el11entaritl
ta lomata,hoc dl pmua corpora diCantur" lllorc vcrerum,
prin cipi~m. & dicir . p~incipium 'l"idetll & primulll cxiaimâ
. Ha:c de cllcufarionc,ac intenrione.
rc~ elfe mareria m,qu'a quis polfcr diccre ft materia fit priNon rcccdcndo ab in~roduélionc,quam in commêtarijs mom c1 emrnra 'juill principiurn .crgo Ol principiatis Sc a (c.
fccimus.Arin. vt Philopol1o confonar pr~mittir cxcuCatio- ~l1ndarij~ prin cipi' ç fepa rabilc , hoc remoucm (inquit) l nfcnem,qua przmilfa,proponic intétionem vcrba lie lege ( ve parabil ~ m quidem (, ili(et a con rrariet 3riblls , qua: funt CcPhiloponus inquir)<1' 8{ fi oacncum fie c\e'mc:nta e{fe ex m~ cundaria prin cipia,& ab c\cmentis,qu;l funt rertia c!cmcnta
. teriil in quantum fulcipit côcrariecatcs, vt patct primo phy(j, , ria princip;a, fubieétam aptcm colltrariis; q funt (ccllndaria,
(orum.cum hoc 110n (ufficiac ild doétrinam, dcterminandü principia.0!!9d marcria fit contrarijs fubieéta, prob~t, &: di
dl de his concrar!ctatibus n~nc,qu:r~:i fint,& qllOt,& quo. cit.l\cq; cni m ca idü materia cU ipfi frigido, ne c hoc.Cfrigi,
l) lllodo aducl1lenublls OIarena: perticlllntur elcmenra (ingr ) dlwl cG matcria ipfi calido, fed ipfa cCl vrriCqu e CubicccuOJ ,
DCterminarum dl autcm de his.r. mareria &: contrarictari- vc furnie elt Iib.phyricorum. lic igitllr paeee matcriii cë fubie H
tus dilig~ntius in ~It~s, vt primo phyric~rum,ha:c en excu- étam contrari ;s.Sed cur fic primum inrer c1ement3ria princl
&,[Iq. DC:lndc pOOlt. lllrC:lltlone~l,&. diClC, Ced tamcn quonia pia.Phitcponu ~ as(ignat caufam,cx co quia materia ipfa in,
hoc modo quo dlétum dl pnma corporea.f.c1cmëta fune corruptibilis ell,conerarieeas vero,qua: cil formol naturali~,
~l( 1l1aleria.hoe modo.C. inquantum fufcipit contrarierares efi corruptibilis,qlloniam Ceciidum hanc cfi ip(um corrüpi.
eternlinandum en 8( de his.Lconrrarieraribus,quibus ma. Q!!apropter primo quidem,potétia corpus finflbile,prin Anti.
(cria fllCcipir formu cltmcntorum,& quz Cune, & quot fint
dv~ exponir Philoponus ) nam illud quod in Iibro phyfico. cipium efl,fecundo dl/ tem, contrarietates. dico duttm. uerbi
l~ unI cn,non (ufficit ad hanc doélrinam, curn fit nimis cô- gratia ca/iditas (7 fi'igidltas.tertio dutem. iam iZ'zis et dqu4
une ,Ex.
feql.jcur prirnam qUa'ftionem motam in corn,
(7 taUa.
.. his
Ci
.,.
nlellt
ne art!s ecun,dum hanc Philoponi expofirioncm lion t {fc
~re corples fol/flle potelltftt, (7 quod e}l pri/lcipium pri Dil~c/".
d cc~anam,qUla de materia & contruiceatibus nô in lib ris
mo
loco cft,Secundo uero {U/lt contrarietates. Dico autem ut c. clu Ll •
q~I~~ O{cd in primo phytico.ell diétum ( vt Philoponus in\: )as Ignat autcm cau(am Philoponus CU\' de martr..ïa 8( frigiditas a caliclitas.Tertio autcmfimt ignis (J' dqua fimul
Ontranerarc xqUl'fi ' d
ibi dl d'a
mus létum dllibro phyrico • ~ hic. 'la atque c~lera id gellus.
.
' .
.
1 um e lUiltcfla (corfullJ,&. de priuacionc [corCum,
Acccpic materiam elfc ifcparabllcm et lublc8um prllnu Corn 9.
r
c.,
d
�DE GENERA. ET CORRVP.
1 .contrarijs , nunc ex hoc ëonc1udii: or'dinem principiorum fp(ct p.o nit ca alterari in qualitatibus, & aliquando tran(muta N
geneutipniS,&. vulr primum principium e{fe mal!=rÎam, qèl ri in lubllantijs,dicir ramen cp dato 'l' demeNa nec in qua'
clicitur corpus lenfile porencia, Be prin çipium l'cr excellcncia/p.Seqlndo Ipcp rum contraricrares, q primitlls;n materia ipfa pro gener;ttiolle recipiunqJr. T crtio~mediariblls bis
fpm quatuor dqnenc3,quz P!ima.çorpora nuncupanrur,~
fic AUer. narr a~ in parapbralc hUlus.rria r(rum & gcnerationis principia ordmc ramen quodam primum omnium dl '
prima matcria, qU:iIe i~cir(o primllO\ omnium dicicur ,quia
,pfa pro fui c:( nihil pra'lupponlr ,& ca'cera omnia fllppOllul1t
ipfam principillm (lèlo loco funt prima contraria, qua' ideo
(ecundo lOlO h ~ bentur ,cp primam fupponunt mam ,cr ipfa,
(ilpponütur ab elementlS principiii . T t.nio loco fum demé
ta ipfa quz rertio loco fum,quia maceria,Be prima contrari'J
fUFPonunr.fi d ipCa ab omnibus miCHs fi'p ponuntur, Sed du
~jrarur primo,quo geni:ra caufz hzc tri .. dlcantur princi,Iub. pma pia. Secundo videtur q:. prima contr aria funt tenio 10~ecuilda. co, quia prima contraria funt accide,: ria , &.accidl.'nria flln~
poil fù~ilanria. Dic~n~um cp hoc tm 01110101 ~llbc~nt ratio
Ri) aq )?ri nelll principi; matenahs, vnde vt Auerr~.lIJq lll r p~l/)cipium
JIIurp.,
materia\c vnum c:fi,quod vldehcer fl: pnm ulll 8< Inrra/lnu_
~abJlc.llla :Ilia duo rcducu otur ad iIIud pro Gtlallto Fra'parât
K illud pro receptionc formz vltima'. Ad Îc cLlnd um dici pôr
~d C,<.1m 'l' pnma c9ntraria IlOlTlen principij fibi ,opJram, vr inr(r~
Plinaea (unr .nan.
ric primitus in materia rc:cipiuntur & (unt
.
di(pofieiones eJUs , ve vero terminara , conCequunrur foi:'
mas.& p~)tius principiata dicuntur. Ex hoc apparet quomo
Error
dp Ilon rc~e intelligunr prima contraria clfe principia forquprüda! Qlalia primorum corporum.non enim hOfC Arifi. dicir, ncc
cft ad propofirum. & proprerea qui qu~runt vrrllm prind.
cPI,eraria fine principia formalia clememorum,frufira qua'
rUnt.curn inrexcu rC5 hzc non habearur.
Rl!ÇO.
Oprimc in commenrarij~ hi~ ~extus. eum proximo conti
nuarur vt eriam Philoponus cotllluar,ldeo lege quaproprer
primo 10co q!liclem mareria,qu.z cfi potemia corp~s fCllfibi
le,plincipium en ..ECI .quldcm pnm~ loco,non dlgt~ltate ( ~~
Philoponus inqu1f )lcd quo dl fubleélum contrarretari 'fiée
forma' marcriali,& prr Fotenti" corpus fenfibile, inrclligie
JIIareriam( vc e,rponir Philoponus)& diciturporentia corpg
J. fenfibllc,quia fecundum fuiipfius ~arioncm dl aélu in corpo
ru potc:nria tamm corpus Icnfiblle, &. per Ccnfibile corpus
flO~ P1arhematicLlm inrcll igir,fcd Cenfibilc hoc efi phyficlltn
ve '''ponie Philoponus.Secundo aurem loco principifi {urit
contrarierares,quia in materia lunr, vt calidum, & frigidt'l ,
& id genus. Tertio loco CLInt ignis & aqua Sc ralia , quz (ve
Philoponus dicic)no Cune principia fimplicirer ,ced {olum re(peau mifiorum. [ntendir autcm Philoponus per prima con
traria ,formas naturalcs , non 'l' vc:lic {ubfiami.tles form'as
cJementorum eé prilllas contranerates, vt Alexander opina
batur, [cd donee dctertninet~r, ira a{ferir, Er per principia
inrelle"icelementari3ptilJ~ipl~, quz funt partes torius,qu~ .
que dicuntur parres e(~enCiales a nonris.Et fic ce{fant omncs
dubit~tiones quor in commentar~s mouebantur
,
H~e enim tran[mutantllr adilluicem,(J' /Ion dt lit Empe~
doctes (J' alij di,unt./leque eniln unquam fffit alteratio. Con;:
trarÏttates,autem 110 tran{mutantur. fld lIOn minus etiam ut
M corporis,qualia (J' quot,dicendum principia , alij e/lim fup~
ponentes,!'tul/tur,u nondieunt quare aut talia) aut toto )
Ha.'C quidem enim adinuieem trallfinutantur) (J' non ut
Diluc.te. Empedoclt:s (J' alij a;unt. /lam /lee «lteratio erit lIec contrarie
ç. eiuCdé. taleS tran[mutabulltur,quanquam etiam lion minus dicendfi
fit $ corporis principia fillt talia u tot. Nam alij {Ullt ~uidë
qUI (upponmtes utulltur, ~ ~'~II dieunt qua lia u quot.
Dixic c1ementa cffe prrnclpl3 & tranfinurari. quis porefi
•
C9~.
ri
r. . Empe docl'IS.nam Ernprdoclcs air.
dice!"e rune hxc ~1I
p~)UtJo
"nr.c.Jo
'o.
qu'!r uor ~lel11C11ta e{fe principia ~ rran[mut;rri.nam lire gcncraneur amicitia eorrumpuntur .Re(pondet Arin.& air.
pofitio CII~ dilfcH ab jJla EOipedoc1is, quia Empcdoclcs picit
trap(mutari rdpcdu talltum,at Cupieéla :ileterna CU!1c.Sc:!
cr
, t
ma
:0
liratibu, alrerarentur ,nec in lubieéla rranftllurarërur ,adhuC
oporret côcedcrc iIIa e{fe: principia taha, hoc efi marcrialia,
& ror,qula qUôltUOr ,cui us rariolles ait , d. Nam <llij (unt quidcm qUI rupponcnees vtunrur,& non reddunt cau(am,qua·
rc fim r~ha hoc cfi materialia,&' ror,& fic fiue fi, fiue ahter,
'hOfC oponer eé principia malla,& quaruor ,quor dicit pacée. FJ"
In eommentarqs verba hore cxponuneur vno modo, ab
expofitoribus nofl:ris eriam alio modo. Verum CeeunduOl
Phlloponum hoc paéto côtinuêrur, <r cum Arifi . asfignau iC
ordincm in dem(carijs principijs, & dixit magis elfe primO
loco inter marerialia prmeipia confiirucndum.Secundo yC,)\t
ro comrarictates fiue naturales clementorum forma.,Terrio vero clementa ipCa,& asfignauir caufam,cur ron"trarie ea
tes inter elcm(caria principia [ecüdo loco babenda fine, haC
in parte ;lSfignar lau(am , cur rertio loco clemenra fpla ha'
bcnda lint principia & concrarictaccs [ecundc.Be ôl{ferir hoC
e{fe pro ranco,quia demenra ipfa CUIn fine compofica Cl( nu
reria, & cOlllrarictatibus, Cunr per' fe corrupribllia, & gc~
ncrabilia. Côtrarierarcs vero non,nifi pcr accidens, qu~CC- 0
nus funt partes dcmencorulll,quz 12 Cc eorrupribilia &. ge.
ncrabilia lunt, Be fic clemenca magis recedunc a rationc prin
dpij , cum magis accedanr ad corrui>ribiliraré. Contrarieea
tcs vero CUI1J magis accedant ad rarionel1l pri ncipij . qll~ dl
ipCa femper mancre,iure (ccundo loco côtrarinares cIc:Ol C•
ta ipfa rcrt io inrer ~Icmcntaria pr~ncipia conni t uend~ limr, .
vnde dicir.Ha-c elllm.f.c:lclllcma IpCa tranCmutantur adin u1
cern,&. non dl de hls dicendulll vt Empe. &. alij dicunr , qui
a{fel um ipCa non c{fe in fubfl:ancijs tra(mutabilia na fi ira dl~
(crerur ~O!l e{fer in eis alter~rio.Cuills oppofitii a'pparcr [cil·
fib~s.fic Iglrur dementa tranCmurantur in fubilanrijs &. pef
re ,conrrarictarts autem ipCc quz Clint naturales clClllcnroru
formf,non rranfil1utanf per (c,cum frigidii non Cufciplat e~
lidunl,nec ficcurn humidum,rranfmuranru'r autcm per ;JeCl
dens,quo [unt partes c1cmentorum,quz per (e rran(muraW
tur( vr inquit PhilopOllll s) ergo concrariecates fecunao 10- p
co,dcmenra"fCrtio conililuellda func.Sed diccs fi conrrarie
'tates non tranCmutanrur ,non vidcneur e{f" cl ~ëtaria prill
cipia,quafi reCponciens inquit. Sed non minus edarn vr cor·
poris funt confiirpcnda principia.q.d.Jicc:t conrrarictates nO
tranfOlutcnf per (e,1I0 minus, vttcorporis generabilis & (Or
rllptlbilis clicenclum efi ipfa cere principia & qualia , Be quO~
fine principia,lIarn( vt inquit )alij fupponenccs ipCas contr;rrietaces dre principia, vruntur 1pfi,s, vr principl1s , verurn ~
hoc defeccrunr,quia non dixcrunt quarc fint primipia ,
cur talia,& rot fintconrrarietates,quz (unt principia. ergO
nos fuffidenti" diccmus contrarictiltCS c{fç principia , non
obGanre,'l' non tranfmurrntur per [(,& quaI es fine ,Bi qllO~
finr h:ile côrrarietatts,quf fum prmcipia.~x his habes raCÎOil:
ordinis,Be proZ'mium ad dicenda , hoc paéte vcrba hlr C phI
Joponus expo.Cu.it , lieet a~iz expofitiones non difplice~n~' ~I,w
QEontam Igullr. ~ud:rtmus {w[lbilis corporif pritz c/p/1 ~ t"
(1)OC autem ell tanglb/Le) tangibilc autqn euÎlu fft fOlfos (dl
tlus,manifdtum fIl ~ Ile /1 omnes contrarietaus corporis IP~
cier, (J' ptincipia faciullt,fidfoLum qua.' fèculldum ta au ln: 1I~
(J' fccundum contrarietatcm diffèr~mt,cr" fccu1ldum tang/ bl /
lem contrarietattm.ldeo Ile'lue aLbecJ,o et IlÎgrcdo, neque d~.1
ctdo (J' .tmaritudo , flmilitcr autem ntque aliarum fe/lflbl~
hum contrar;etatum aLiqua, facit elementum.
i"
QEoniJ igitur querÎmus fonlllis ,orporis prillcipid ("O~ OI,IJ
<lutem rft taélu)taétile autcm id e[teuius ta élus [rnfus ffl,,~d.~ "
nift/fum "iam ~ lion omnes contrarietates ,aufallt 'pri/l"P~
(J' fpecies corporis, fid tantum h",qu~{unt feçundum ta(tlt,.
l
etenim [reundum contrarictittem difforwzt, u ftcundum Ida
lem repugnantiam,quo fit ut nec albedo cr" IIIgredo lIec ~ulc~
do u amaritudp,in{upcrq; nfC alipr/lm{w{llium cOfrarletd.S
qli~ua elementum caufobunt,
�:Otn,l~
LIB ER SEC VND VS
~Ïldt rrÏlm cOl1tr~ria erre c:mr;s d 'ntornm , & <l~ cotraria
7].
fit c1eme:ntum.efi ergo ratio, qu<rrimus principia Cenlibilis E .
corpori s,fcnlibilc: corpus ,efi tangibile. ergo qu:rrim us prin
'ipi a rangibiliç corl'0ris contraricrates circa quas verfarur
taBus funt principia tangib,lis corpori •. crgo contrarietates
h<ls , vt dc:rncntaria prin ci pia qu:rrimus,ho( modo cxponit
Philoponus,qu:r q:politi o non multum diff'ut ab u,qu:r in
comcnt anj asfignata c:fi,nili <l' h:rc re(oluir rcxtu in [ylros.
à~,rn 1 r~ l1t in multipl iei diff'eremia, vt. 2.de aia tangitur ,qu~
III Cil lin Cum prima cô,ra ria in vitll vt album
& nigrllm,
' vr
q'u~ .i aIII 111 gufiu
,
h,\ce & amarum.dixit
<p per prima COll
tra l.la,C'jI1~ fum princi pi;] orr orurn imelligit prima contrat,~ '~ taéln,& huill ~ fyllogHinm cO,quia cali,er de primis co
t~ ,' rIlS efi inrclligcl1du m, quomorlo & fcnli(j corpore intclliglill us. Sec! pe:r fcnlibilc co rpll5 de quo in hoc Iibro agi. QEamuis prior,lIi(us es? taélu.ut 0" {ubieélum prius.
t u ~ , imelligirllr Ii:cundum tatltltll • igirur & de: contrari lç
Ant.c.1 ~
Il\1is t aél us inr clligic llr. ~ nim adllcrrc: q> vcrbum iIlnd cau tdl1le1l e{f torporis tdngibilis paflio feculJdum ~ tallgibile eft, .
a.'H , gra.-ce cO pinfin,lati nC" faciunr , (cd quia faecrc conue:- fldfoculldum aliud,U
fi fuerit nafurd prius.
.
~It agentÎ.c au(il re vno omnibus 11lC'lius (onat ca·ufant. Ex
Et licet uifiu ipfo taél" prior fit, ita ut cti.tm iUiuI fubie", D,I~cè~~ '
I~C Cancl ud it nu\I~m c<tte rorllll~ (cnfiliulll comr;trictatelll
~J:CO. (~rt" ~lcmCn t ll lll,nec vt ma,nec vr forma 3.: rts rota patet. élum prius fit,no~J tamen talefilbil?élum erit taélilis corporis c. elU c.
AP.h'loponm hoc paélo ccxtli hGc cli priori eontinllar,CI> eli guafwlH laélile, pa(5io. Set! quatenus iUud eft aliquod aliud.
dlxliTcr tria cITe rlcmel1taria principia, nunc propon it 0' fi ta élu aliquid natttrd prius cOlltill~alefTe· .
.
ICcrc qua-na m fint fpccific:r contrarictates , qua~ alTlImc:ns
Du it<l ret forfitan quis an prim a cotrana vlfus.funt prrn' Côm. I l
B tnatcria ,fi mplicia pc:rfide corpora.proccdit .lutelll ad hoc a- cipi;' corporm n,& vidcrur <l' lic,quia
virus efi pn.or caélu,
gc~dun~( ~r P~iloponlJs inquit )methodicc: val cie, & pcr de- & ira fcnfibile fcn(u virus e:a prius raélili,tu
ne fic :e:,s c~n~pe:~ p
nlO~ratllla Co(cqnëtia hoc mo\nos qnœrimus principia (01'- tit magiç ratio prin~ip~ , quibus
magis compe.rlr p'nm~ras,
por".llon l'crpctui. erg qlla:rimns principi a corporis gene Ced v ilitc dl- prins raaili, vr vifns
prior taélu. rgltur m a.g~s_ha
~:b~hs & c~rrupribili\\corpm gnabile & corrupr.ibilc efi qua bet rationcm principrj. Refponder q> aliquod
potea ~f( 1 p~s
..No ll emm cITe potcfi aliql10d corpus gener.lbtle & corru fimpl iciter ,quod non dl prillS reCpeélu
huius.mod~ \Icct VI'
e
PtJb'l non quale cum gmcrar io & corruprio marcri:r fine file lie prim taélni qnia
commu nius,no n tamen p.rru~ rcC~c
ficc d
' s.ergo oponer cITe qUille.
un Un pasfi.one
éln elcl1lflltorum,& corporis taBilis,q nod princlpalrter 10Pr ~ t r. r ca . Cor
pUs gcncrabile cf} matcriale matcriale e:O motû habc:ns \ 010 tenditnr . vcrba parir.An imaduer
re cr adi!:ci particulas quaCtUS:lI1tCI\l natllralis fit,a\lt gral,itate aut Icuitarc .e:rgo corp9 d:l,ql1~s gr;rca.conDruélio exrofiu tat,no
ta men fuperflllur.
hlalt oporece cITe gnuc: 'lUt Icue Ccd grauitas & \cuitas (unt Allimaduer~e vt cx vc:rbis AlIer.côm.7 .cotligir
ur, 'l' [aélile
~l;alitJres cor~is.:rgo ql1~rimus' principi" ql1alis corporis.
vno mo do efi comunius vilili.alio modo vifile taaili. ln gc- .
rra,corpus quale en (cnlibilc,(enfm enim qualitarum limt nerabilibm quidcm taéln ,comunins cO vifi\i
quia olmllbus
G~n:'prehenfilli,& oOlne: quocl habet qualirates fCl1fus ipfe (u gcnrabiliblls,compctir.Scd il~ .corporib
~ls i~{js vi!ilc priu~ ê,
CI~lt,qnare eum 1105 qu:rranlUS principia corpori s,& na tu- quia copctir c:rlis & gCl1crOlb
rlr , & lie alrqurd pot~a elTe pm
~abs ~ (enfibilis,contrarietatc:s ql1:rrend:r fune fcnfibiles.
in gencrc,qllod eO poOcrius in fpecic. ItcI~q; an~m3duerte
n
c r..bJ1c:s ver?,qn~ fum prim:r materi:r.C. proxime. 8< co. etiatn e:odem comme nto CI> liuc
{jc fiue altrer, VIii le: finc ct
~lIn,slim~,qu:r pn omnia copora gltl1erabi!ia difcurra nt. forma,~loc cfi perfeélione
& nobitiratc prim &raaili .at co
~Ics alltcm funt raélltes,nam Iiccr virus fit dignior ,raélus ê rra raélilc pl'illS"CfHHis fc(ÛtlUm
-tllareriam-& origincm, quia
(: ~I.orlcommunior, cG ip(o abbto e:rreri (cli(US allferantllr. in his qll:r comper
unr raélilc pra:ced:t vr mareria , & talem C
Ip~O pofito,ll on ponanru r atii omnes. ~rc: taBiles diffc priorirat( qll:rrimu>,quia
nos de prihcip~s matcri ..!ibus rra
fC\1tl:r Ole COl1trarietates prima: fUl1t,funt & communioreç , élamm. Animadllertc
etiam q.> fubieéllim (enfUi qlloci no .
na~n colores non conpetul1t omnibus,raél1tes vroro omnib"
, Ori obicélllm vocant, gr:rcc: dicirur hypocime non,hoc cft
qUlbus colores inCunr. AI1lFlius foni non omnibus compro- fubieéluOl liuc obieélllm
fiue incidens.
tunr,t;Jéliles vero omnibus, quilms & Coni inCunt. Pr:rre,
[0 cOOlmclltari;s per pulchre reClus Hle c:xponimr,
Cl'. f. RECO.
l'ca. Odores non omnibus cOOlpernnt, uétilc:~ vero olnl1i- Ar i/l.remoucat
bus,quibus adores inCunt .ln(uper neca guCbbiles omnibus, éllim r:igibilia tacitam dubicationem ,diétum en cnint caC}l ipCa priora c:rtcris dfc,idco inter principi"
cum nô c1emenris,ar taailes oiblts infunc . ergo taélilcs funt ekm cnraria
Oaruéd-a funt. Modo hoc videtur falfllm', viprrm:r & comunislim:r. Quarc h1' po(isfimum accipiend1' fu
s taétu & viflbilc tangibili (cmper prim dl. Rcfponde:t,
(unt principia.Ex his (c'luitllr ct> corraric,as in a l[j ~ fCIlObus , 8(
dicit. Qua vis prior vifus en taétu, vt criam fubieétum Vi
Vt albedp & ni,grc:do nOI1 fune principia pOllcn da corporii [u s. f. vilibilc
fir prius tubieéto taétusJ. rangibili, non tamen
gcncrablhum ( mqllic) Q.uolliam igi nr r qua-rimus .fcnlibilis vi
(ibi!c: cU pasGo corporis tangibilis,quatenus tangibile: dt,
Cor poris principia. Cuius caufam aslignauit Philop0I111S , ~a fcd
potiu'i rccüdl1m aliam ratione:m, fcilicct quia corpus tan
tju.1'~i~us princip.a corpo ris narura1is gcne:rabihs,& corrugibile dl diophanuOl rc:rmimtum, vr dieitur in libro de: Ceo, ';. -, __ •
,
pr1bllis.ergo qu:rrÎmm prin cip ia corporis qualifica ri. crgo fu.En
eflim-color extffolnitaf'di.aph1tfti..jn-eorpore- te:rmina- <:J::f""' .... ...., "cc~rpo ris {( nlibilii. Hoc autem Cciii cet corpus Cenlibilc cfi ta
rs..lic igitur vifibilc non cO paslio corporis tangibilis V[ cft
tl,
g!bile \cuius.C. clt fenfm raétus,nam omnc: (enlibile qllocunb q'H: fen(il,cl1 fcnlib ile: Ccnfu taélus .Tum quia fc:n(us rOlaus é tangibilc ,& fi fit nacura & vnillcrfalit3tc prius ipfo tangibili.~o vero a~ verba minet dcbes fcirc,q, vilibile ve vifibi
pr,or & commu nior c;rceris fenfibus, Tuen quia contrarieta
le fimplicitcr en priuç rangibili dignirate & vniucr(alitate,di H
t~s Je fc nfibili a (c:nfu raélu funt fcnlibilia priora & vniue:rCa
gnitate qllidem,qno vifus cfi r"élu ipfo dignior. V niucrfali,
lIora Ccnfibilibu~ c:rr l'orum fenfuum,ideo concludir, CI> 110 [cr
vcro,qll o compe:rit generabilibus,& c:rlcfiibus. Taélile
~nl 'le~ Contrarictates fa ciunt principia & fpecies corporis
vero efi prius Vi[lbili ~gm.e, .quat<:nu~ in ge:nerabilibus viii
f~nfib~l~i,hoc cn,cunt ca,ex quibm fiur princiflia & fpecie:s bilc:s qualiracc
s fequtlntur tangibilcs,& commu nitate, qUIa
d nfiblhs (orp,oris,fcd folum cOlltrarieratcs, qll:r funt fe:cun tangibilc
competit o~nib~s .gcnerationibus, v-t-milliç,8<
UIl~ taélul1l,nnm( vt inquir ) iO:r diffc:runt St (ecundù con- {Ft({lt.j,
vilibilc,non mfi Intfl-n. ~o vis 3utem modo (ie Cil,
rranCtatelll ab(olutc ,& fecundum tangibilcm contrarieta_
nos qu~ralllus principia gcncrabilium corporulll, ~ ~ontra
t~~n:Calidum enim & frigidu!ll non folum flint cotraria fil1l rietareç vilibitcs non
(unr gencrabilium,vr gencrablha Cunt.
ICltcr ,fcd contraria erga fenfum taaus.A t album Sc nigrG igitltr contrari
c:ratcs viGbilcs non porfunt ;t,cipi vt c1cman~:et fi~t cô~raria fimpfr ,non rn (unt comraria 61ll tangibilé taria principia
gene:rabilillm.
.
q~tra~be:tate, li ~fi irer aéliua & padiua:E x his coc\udit. Cl' ne
Jpforum
autem
tangibil
ium,
diuidelld
uln
pruno
q~te Ant.c. 1 n
a~ a. cdo & I1Igredo,q côtraria Cunt i viCu neC)J dulccdo 8c
primd:
different
id:
a
COlltrar
;ctates.
s~,,~
clutr.1n
CO~lra
m=
bili~~udo,qlJ~ (Unt Coturia i gunu,ne~ aliqua aliarü {cn!i
III
Contrarretatum,qu1' funt aliorum fenfuum facit cie tatcr. {ewndum taélum,b~,cdidum, fr,gldum,l"mlldum, fic
e:nt~m,hoc tn,cn ilIud ex quo vti e principio elcm~tario cU ln, grauc,leue,durum,moUe,lubricu1n, aridum, afperum
,
no
F
/10.
c!c
f.
en
�DE GENER A. ET CORRVP.
(uin.vnde diclr. Ipforum auwtl tangibilium d~uidendull1 i N
primo qull' priolll' diffcremill',&. com ra rietatcs fune, Deinde fupplc tu cligendll' qull' funt demcmaria prinCipia pr0l'~
Il.
ncquepatiendo ab alio , dicufuur. oportet a/ltem aéliua (;T fita intelnione & ordine,exponit omncs,& dicit. SUlle aurc
P
pctJ5iua abil/lucem,eJJè clcmenta.mi[cefltul" ~~zim, u tranfhm conrrarictatcs fecundum taaum ha: calidum frigidun~'8t ,le ,
tantur irl ft i"ulam. Calidum autem U {rigidum, U /lecum, ttrll' alill',qua: cllumeranrur ab co.Hll'c de enumerac!?nc. ~
U humidmn,lliCc qUldcm quia aéliua {tmt) biCe autem qlûa Verum O!ccidit qull'ili9 quia rarum &: denfum videllCur effc Solo,
p.t)?iua d/euutur. Calidum Cl/im eft,qu\Jd congregat homogr:: tangibiles qllalitares,&. tamen Arrilo.ip[as prll'termific. Re[ponder Akxander cas Arifi. pra:termifilfe ,quia reducunrur
nea.fegrcgare ef/ im quod iuquiunt {acere ignem, congregare ad graue,& leue,quoniam rarum clllcue,&. denfum grau e ,
tft ta qucC eiufde tribus funt.cotillgit efllll1 tollere allenigena. Philoponus vero dicir has reduci ad tenue ac cralfum , nalll
Fr/gidum dutcm, q/~od eoniufJgit a eOllgrrgat flm/liter U tenue ,quod [ecundum qua!Jtacem confideratur ,l1on auceln
((cundum quancit3tem, videtur idem elfe cum raro. vt cor~
[yllgenea U qute IIOIl dufdem tribM.
.
w
pus
quod tenui dicta vfum cil , tenue en,& rarum , dCllrUIll
Ipforullt ita']; taélilium quales primiC qual/tatcs atg; co'"
vero adcraffum,nam cralfunl non per qu o[uis poros illgrc~
contrarietates {[fit diuidendum cft. primo. Sunt autfm ftCUfl= dicur ,(cd per maiores,rale 3UtCIll quoda modo efi denlull1,
dum taélum contrariet.tUS"cC calidum,frigidum. humidutn, curn lit multo cor porc ad paucam molem copaiSum. Dcil1~
flccum.graue,leu e molle,durum.lubricum,ari~/~m.afperum, de f aa" comraneracum en11l11eratione,ponic inter cas diffc
lene. crdjJùm,fubtile. Horum Itaque gr~ue qutde u Leue. /tee , rentias, v't eligat,qua: [Ult a nobis accipiendll' , vt clem enra : 0
R
aéliua flee pafiiuafunt. Non en/m qUIa m allud quoddam ege ria prillcipia( vt Philopollus continu3t)& dicit. Horum auct
graue quidem,& leue,neque aaiU3 funt , neque pasfiu a. (u~:
riftt,ueZ ab alio patialltl~r.nunwpantur. Licet clementa eJJè alterarionis,cuius cau[arn affert,quia non faciendo vcl pau'
oportet adinuieem aéliua atque paJ?iua, cutn-mifcealltur at'!; do.f.alceraeionem dicumur ,non enim graue applicacuOl.n.
tranfinutentur ùwicem. At calidum u frigidzl/lz , u durum (vt'Philoponus ir~qllic )agit in co producendo gralliraeelll,
atque moUe dicut/tur quidem, " <cCquidem talid, quia aéliua. .incc econtrario.Olt dementaria principia, qua: hic vocat cie
fimt iUa uero quia pafSùea. Calidmn e.t/im i~ eft quod congre= menra,oportet elfe aBiua &. pasliua ab inuicem, quonialll
c1emelltaria principia,vt primo huius diétul11 efi, non fulle
gat cogl/dta.namdifgregarc,quod qUldem 19ncm{acere autu rnaterialia principia elem~rorum vcl miflorum, nili mirC
mam,eft congregare cogmtta. 4"idit el/im alienigel/a éxcipe t~1r:J3ui~cm i.n ~lcmentis fil~lplicibus quidelll per combin are. Frigidum u~ro id cft quod coniugii u congregat fimiliter ~1om,m-mIGIi ptt.reffaalo~l,modo hll'c ficri ncn poC;
funt, nHj clemcntaria principia fine aaiua, &. pastiua . cr~o
(7 cogl/ata U alimigcl/a.
graue &. !cue ab~cicnda funt a nurnero c1em~tariorum pr lO
HJaenus fecir (uppolitiones,nunc profeql1itur. &. pr.i mo cipiorutll.Deindc digit propeer hanc rarionern caliduo 1 ~
enl1merat differentias omnes tJétiles,&. [ermo parer. dcmd~ frigidum,& hllmidum &. fic<um .& didt. Calidum autel1 t ~
ponit differcntiam inter has. &. vllit harulll quafdam nec ce frigidum & ficcum &. hU/1lidl1m c1igcnda IiIPple [unt, v' ma
aamas nec pasfillas vr grauc &. leue,quanquam clementa a- terialia principia,ha:c quidem quia aétiua [unt calidulll 8t fr l
ailla fint atqlle pasfiua. Q!!.ll'd .. m aaiull' funt vr calidum &. .gidum.Ha:c autem.fc~licet humidun~ &. liccum,quia pa fillJ
frgidum,Calidum quidem,~uia per (e c?gnara congregat, dicuntur.Q!!od vero Ira fit.probat( vt Philoponus inqnir) P, P ~t
&. alienigcna per accidcns dlfgrcgaa. Fngldum vero qllla R earum dcfinitionc:s,quas 3ccipit,vt ab omnibus concdfas.
~~
(e &. cognata & alicnigena cogregat per (e &. indifferenccr. Calidum enim cft quod congregat hOOlogenca.Sed conrra.
Et verba ArifioceIis patent pet (e.
quia 11011 potdl homogcnea congrcgarc, nHi alienigcoa diScd cirta hire qllirres.Primo,quia videwr qJ graue, &. le fgrege t ergo calidul1l dl id,qllod facir vtrunque.Rdi,onncc
ue agant,quia (unt principia motus. Secundo vidccur du- & inquit,fegrcg3rc enim quod(i nq uiunt) facere igl1ei11,·ta
bium vnde calidii habct Cl' congreget,& vnde quod d,fgrc- congrcgare e3~qUt eiu(dcm tribus.,ac eiu(dem gcn_Cfls (u':'(.
get.Amplills videtur Il' dl[grcgare comp~rat p~r fe: cahdo , & ita per fc calrdum efi congrcgatluum~ pcr acC/dcs Sc qU .
quia ci competit pcr [e rare fa~ere,& hoc e~ dl[grcgare.
ex confequcnri dig[rcgatiuull1 ,quia vt dicir. Calidum COJ1C1~
Ad primum dicj potcll <}> Anilotcles !oqUltur de agere &. git tollere fiue difgregare alienigena, vtpote quo efi con g
pati, vt in proximo libro loquutus cil vide1icet pro alccrati o g ntiuum hOl11ogcneorllm. Deinde dcfinit frigidum, vt c% d'
ne.Modo graue &. leue non per [e alteruionis funt principia finitione pateat ip{um elfe aaiuum,&. didt. Frigidum a~,(,~f/
fed per accidens.Per fe autcrn (unt principia motus localis.
efi quod &. fygenea,hoc cil limiliaria,&. qUf non fune CIII '.c
'~
Ad fecundum dicunt quidam, '1' calidum cogregat & di[grc tribus hoc efi alienigena cOllgregat.fllp.étquot per (e. E" tuS
•
gat,quia rare fadt.cum ~nim calidum ra~efJcicndo c alef~ fequitur, vtrunC}3 elfe aaiuum.
An[~\
cir &. rartfacicndo {ubule euaporare fam, quo nr vr Icma
oe
'
.
' o, be ' a,.
,4'
furfllm mo'ueat & grauia dcor(um.Sed hoc non placet,nam
HUlnl'dum autem,lII. d
etermmatuln
propYlo
termm
ab co quod compcrit per ",ccidens non fumirur pra:dicatum termillabile exiflws. Siccmn auteln bm/: termùlabzü propriO
per fe.Sed rarefacere calido eompetit per accidens. Proptetermirlo,difficulter dulcm termillabile ",lterius.
1 OiIP[
ru v.idctur mihi '1' calidum congreger,&. difgreget, quia ca
er c, CI'
Humidum
uero
proprio
intermil/atuln
termino,
belle
t
lidum.Nec alia ratio dl. Ad fecundum viderur mihi q, per
o
fe com petit fibi congregarc !imilia ,quia congrcgare cil aa" mùrabile exiftit.Siecum autcm termùtatuln b~l1e termin o pr Il'
formll', modo ipfum calidum videeur formahus cll'reris.
prio ,diffiCIle ab alio termirrabile eH.
. rcr CO' •
Tu vero confidcra.
, Nunc de p'asfiuis loquitur.d.Humidurn vero propn~ 0 0
Conclulit clfe qull'rcndum, Vt demenraria principia con- mino iterminatum,bene rerminabi\c exiGir.fuballdl ah',(_
trarieeat cs raogibilcs,quia vero ( Vt Philop nuS in quit ) h:le termino.Et per con(cquc:ns pasfiuum efi. Siccum vero;{ilb
plures funr, vt eligantu~ ,q~~ primll' harum lint, & qllll' ma rnin3tum ,benc! rermino proprio. difficile rermi na bll c ' . ari
gis habent rationcm prmCJ~I1,cl.lUmerandll' omncs funt.
audi ab alio,modo rerminari termino altcrim &. terlf1J1~nt
Vult aueem Philoponus AnGo.1Otcr onmcs has,qul: enume proprio termino , cum vtrunqua fit rerrninari , impor'
1
rabuntllr cas erre eUgendas, qua: & funt vniuer[aliores,& no paslionem~&. fic elU[modi p.asfiua eru~t.
.
HellO ~
in alijs cotoira:,& aaiuir ae pa~~l1a:.fnum~rat autem c6[ra~
Sed dubltabis vnde humldUI1l tcrmlnetur rerml!1~ :I." h OC Jl. Jr
rictaees feprem vt caJidum fngldllm fit pflltla .ficcum hUllll vnde liccllrn terminctur proprio.~tfpond r Ci' hucmdufjlCit ~!J~"
dum fccunda.le~c graue tC:,rtia.durllm n~o!le qllarra.aridum habct inilabile parrii.1,qu:r /luGt &. refluiit. cii.n,plr tCS 1 ua
lubricû quinta. afperum lcne fexta. feprrma vero tenue craC & rdluunr,idc:o l'Ccipill nt terrnilluionem a cOlincnt'~ aq
.
Cl1 1111
1 ltette,cr4Jùm, fubtile. Horum dutcm gratte quidem u leue,
neC[; aétlu., [ullt,lIeq; pd}liua,no Cl/im fitciwdo aliquid aliud,
Dilue. te:.
Ct eiufdë.
K
.2'
·-~W~:;:;''':::J~.!:;:G-~::~ T" &- .tf:f~
~f
#'
COm. J J.
L
DubitO! liol1cs.
soroncs.
ea
,.
M
RECO.
�LIBER
SECVNDVS
;z,'
73
'l--
A tnim Sc :1er, vinum,& oleum,& c:rtera id genus terminatur giditatis,frigcfacerc dl Frigiditàté agne ln aliquô per corru B
~trillino Contin enti, . Ar ficca vt terra, 'apide~, meralla,&: prionem calidiratis,qu"f: cr le in illo.Smli1i ratio ne: humeéla10 gtllus,cum p.. rtes non fluanr,nec reflu anr, non termino re & exiecarc (une agere:,guia hun.li:.élare efi pro dute:re hl1_
COI tjnenti ~ fcd propprio terminanrur.Animaduerte ramen midirarem in (ubieélo ficco,& {jecare dl pro du ccrc ficcira.
~(V.t«~XiI1\U S )l1umidum ideo habet parres infiabiles , quia tem in fubieélo hUlllido,e:rgo re(peélu prim arul11 operariolUnlldtl,& Ilulla efi alia cii, & id co terminaI termino alicno num o 111 Iles (unt aéliu:r. Tercio dubieae Philoponus , quia
\la hUlllldü.Nec efi ;llia rano.ll1fi guia hUl1lidü ë humidü.Sifr 110n vidc:rvr cp calidulll & frigi dul1J fine aéliua folum modo
~1 ~Cl1Jn Co hab t t parce, Gabilcs, guia ficcum dl talc, &: nulla fe d cei am pasfiua. Paeieur enim calidum a frigido, & econ.
hlJ a cil caufa. Vertlm cO tamen q> ha'c funt duo propria qua' trario. Pr:rrerea.Nc( humidl1l1l & ficcum Vldentur Colum.
fi" compcwm ordlllc gllodam, Vt humido quidem primo pas{ju 3. Si enim ol11ni a c1eme:nra adinuÏ(em tranfmlltancur,
uXus & rcfluxus parrium. fccundo terllJinari ab alio. Sieco Ilece(fc: humidulll & {jccum adinuicem agere, Pra'ecrea.
NOtt aUtel:l primo partium fiabi!itas . fecundo terminari projJo. lpfelllee Arif!oec:les dicie hic eerram in aquJm rranfmuuri.
ttrnllo.SeClo aiaduerre q> tam terminari proprio1q; alieno Modo hoc fi eri non potca nifi humidum agar in ficcllm : co
~rm'
.
.
Ino Important.
pas fiiOnetll .llam per rerminut1l figuram dcm modo aqu a tranfmlltatur in (erram, lI' nec fieri potdl
~nrelligunr. inodo patet CI' figura dl vcloti qUa'dam forma nifi ag ene ficco in humidulll. ~on cnim frigidum 3gua agie
~Pfi terminaro,&: tcrl1linacum veluti materia. Siue igirur a i1frigldllm rC'rror vc1 econrrano .e:rgo hunlldum &: ficcil (unt
~ fille ab alio parer q> terminari cil p.a u, quia cil figu ram re- aéliua-. Pr~tere3 Dubirarur tertio, qu ia refpeélu taélll~ 001
Oub ô• ~lpc:e.Er fic iOi rermini de primario fign aro im portant paf- nes fune aéliua',& afperum &: lene,& gralle &: Icu~, & id ge,,:
IOlle.Scd circa ha'c dubieares,quia vidcrur CI' genlls non for nu s,omnes enim mouent taélul11.Adhuc contrana funt ath
. ft
tUtur Ilomcn a ratio ne fpecici .Modo humiduill & ficcum fe ua &. pasfilla adilluicem,fed omnia Cu Ile contraria. ergo 013
RlrlôGo ~u~dum rationem generis funt pasfiua ,fecundü rarionë fpe {ill1e aélina &. pas{ju3 ctjm (uis contraréjs . Q!!a'rebamus cria
B clCI,ho c ef!lv::e:rmil1allt~r .fig.lI.ra funt p~sfilla,modo ~n 'P lus in COll111\tntanjs alias qu:rfiione~,qu ~ belle Cune di (p utata',
p.asfiuum CV terminan . SUllIheer argul poeeil de cahdo &: Vl r.:rius dubieae Philoponus Cpeciaeim, quia non vidcrur fi,
ngldo. Diximus ill primo huim.& addillll:ls CI' ha' qllaliea cmll e:(f.: bene proprio termino eerminabile. nam cinis in fic:
~cs po(fllne comparari ad taéllll1l,guod ë earum me:diü. Ad citaee cxiO~s diffillir,Pr~rerca FI:ima &. ficca,&: rerminarur,
Ua Conrraria, ve fingula ad proprium contr:J rium .Et pofsuc
ac configurarur figura caufamini, & quod magis cf! , omnia
(?l'l1puari inter rc. Siqoidem ad taélullI,cum calidum & fri clemeuta terminari videllCur termino alieno , cG non h~.nc
glduUl maxime immure:nt taélllm,maxime: Corriulltur no- figurâ,nifi a coeincnre, vt dicirur inlibro de q ;lo.Pro foPone Decfatio
Inc A'
. n ~~lll1arum.humjdum &: ficcum parum immutenr, for, Philo po nus dicit, '!' ~a''. qll~tuor po(funt compar~ r i fimpli Philopoi •
tluneur nomen pasfiuarum.Si comparantur ad propria con' citer,& rerpeélu mla •. SI e:OIm comparalltur at! nuOulll, hu
tra' fi
'2..'
na, IC omnes runt aéliua' omnercp pasfiua'.nam oês funt midum & fic cu 111 pasfiua rllnt,& ve materia' fc: habenr. Cali~Ontrariorü corruptiuor ab eifC}3 corruptibiles. Et fic omnes dum vero &: frigidum,vr aélilla. exemplum in colhuélione
I~nt ~élill~ & pasfiua'.~t fi, compare.n~ur generatim inter fe Iaterllm & teilarum apparee, vbi pater humidum &: ficcum
li u~ld~m & ficcum,vldellcee ' ad fngldum &: calidum , fic concurrentla maeeriam tefiarum cffice:rcm , frigi dllm vero
tClanl11111 a' funt pasfill~ ab aligna operatione. IGor aéliuor conglueinat,cul11 vero ponuntllr in fornace, calidum erana .alia ~p~ratione. Tune parce Colurio ad argumenrum h~e fmurar , &: facie ceila , quia facir cuaporare, pa~tes rariotnun no dlCunrur aéliua rccundû rationê generis.red copara res inepeas generationi ecfia:,congrcgar parres aptas genera C
ta ad fpeciem, Ula nec pasfiua nifi e:odent moJo.Neclincoue_ tioni,& fic refpeau miGorum humidum &: (jccum llIaterhi
pôfto Ille fpecies conlparata~ fpeciebus (ortiri 1l0mCl1 ge41eris ab efficiunt,frigidul11 &: calidllm formam.Omnc enim minlltn
Uer.
0peratione Cpecifica. Auerroes aurelll com ,9' vulr Cl' eiuC- fit in llIedio c1e:l11ellCorul11,ac vniucrfi, vrpote circa terram,
e 1l10di dicantur aéliua,illa pasfiua fecundllm inrcrprcracionê curn olllnia participent terra.Modo ell: hac fola ficri non poC
nOlUinum. Nam thermon,hoc en ca1idllm, p{ychron,hoc': (unr,ClllTI rerra pcr Cc incolligibiUs en,& idco eget aqu3 colfrigidlllll apud gr;rc~m
linguam fic dicllntur&abù~
ill" .aaiolle_ Iigelltc,&' permi(eenre ip(am.Ha:c v(ro duo cotnmilla licee
" , où
qua: en congr:lrgJre J::'cl'on,hoe dl fiecum, hye on,hoc e fine concilluJ,e"quifieam compararionem .le coonatione:m
humidum,fic groree: diciirur a terminari rermino alieno vcl 110n habcnt ,cllm Ii~e alienigtna,indigere ergo frigido ca co
proprio. Et fic ha'c aéli\la,h~c pasfiua diéla r~nt non fecun~ greganre,& cahdo lpecificantc .le comptente generationê,
dum ~em,quia fum fecundllm rem omnia ,?asfiua &: omniil qllarenlls corrigit facicndo cuaporare partc~ generationi
.aéli;n ,fcd Cecundum nomina,'!c nominum deriuationcm.
illc:ptas,& facicndo cQngregar ion~ partium apearum geneNec cil incôueniellS aliquod dicit eale ab interpre:tacione no r:lCloni,qua rationc in hac miilura humidum & ficcum llIa- ~
t; J.,. ~ 0.7 ..... t ~' ".
nlillu~l,qlla' accipitur,pattim ad placitum,partim ab aliqu3 terLz rationem habcnt. Calidum vero & frigidum formz., "C"~
f ,.' f f~'ot'o: ~ - •
~tc). i'ropnecaee,quod limpliciter non dl tale:.
er~o rationc habiea ad miGIJm hUl1lidum & (jccutn Cubeunt
.. lr....
l"~. r
Eligic nllnc bl!midum & ficcum ex eo quia (unt pasfiua.
rarlonelll maeerior & pas(jui, & calidum 8( frigidum rado- ~~~ .;pj?'
C.
Quod pro bat ex corum definirionibus ab omnibus concee nelTl aaiui,Sinautem comparentur ad gene:raeionelll eorum H
<.'>
fis.& diCit.'!' bumidum dl illud,quod proprio termino ma qua' fit ad inuiccm, omnes parï modo aéliu~ &: pasfiuz fune"
J.) le eerminabilc e:O,bene aucem terminabilc alienO. Siccum ~a e:rgo Aril10tcles rerpe"ie ad has rub raeioe,qu3 veniüt.
. ve,ro IlIud,quod bene ccrminabile proprio. male: autem ter- ad 11lIGionem iure alias aélillas,alias pasfiuas appellauit.cum
~I~abile ali~no •. [pfum vero male & b~lle t~rminabile: ( yt rationc habit~ ad miilioncm, humidum veniac Cub rarionc,
jv
lihllopolluS InqllJC )pasfiolluln fune figllJficatlua. vnde dick. qua be:ne alieno eermino ( ecrminabilc, (jccu vero (ub rone
, ;UlJdll m aucem indeterminarum proprio eermino dl,hoe qua male al ieno,& bene proprio ter mininabile cG, At frigi
1 t l' IUale terminabile cPprio termino.bene terminabile. fup.
dtUll vellie fub racione,qua ficcum & humidum permiGa be
~ ICno exHlells . Siccum aurem bene terminabilc proprio nè conglutinar ,ac congregat,& fic ve:nie ad mj(lionern ve ê
1 ~~rI11ino,difficllleer hoc eCl male tcrminablle termino alte:alienioenorum congrcgJcÎlIul11,calidum vero, ve eG fpecifi
pQOncs ~~~:;IC bene terminab ile,& male terminabilc, ve Philopon" ca riu~11,& quafi eorreptiuum,qllo conGieuit fimilia, & di~
~lcbrc. q '~pasfionum nomina Cu ne. S:d tnulca' hic occurrunt dic disfill1ilia.lnfra autem &: in qUJrto mcrheororii refpexlc
10nes,quarum mule a' in commenrarrjs (une di(purat~. ad ha'c qcellus ex inuic~ gnanrur ,& ita appcllat oia .:Iet!ua,8t
fi~arum prima eG,quia 11011 videtur lU!; dcfiniciones e:(fe: ae oi:rpasfiua.ha'c cx Phllopono,&: quidem perpulchrc.Ego ve
C. II~~~a'i ~er primas differcnrias,ac per primas opc:rationes. ro po(fum dicere diffufius.ve pro parte in commcntul)' pafr~ 1 f. cOlm profri~ & pril113 opcratio dl calcfaccrelrigidi tet CI' radone habita ad poeéeiam,cuius fune oblcéla, omnes
rc~e âce:re,fic~1 e"lccare,humidi humeélare.Secundo,qnia iGa' qualitatcs fune aéliuz,etiam graue Icue,du:um. mollc,ct
(~l Pé u propnarum operationulll oml1es funr aéliu:r, quia ia gcnus ratione habita ad mi(1orû gmeratlont' , .altqu~ funt
c ~(e:recll calidicaecm produccrc pe:r corruptioncm fri- paifiu~ qu~ quidcm ildlil\;i concurrunt fub rauonc: matc:~
>
Sudf.dc giia.& conup,
K
l
"1.,-..
!Ir
f
9::
-:'?;' r
r!l.·" .....
�DE GENERA. ET CORRVP.
l ri~,& (ccundum operationes principl lirer Importanres par
fione s. Aliqua: aétiua: , q u~cllll q u e COIlCUrrllllC fu b ra tione
form :t,fcclI lldll lll o perationes i~l1 po rc a nte s aétioncm. Sin~
aurem comparCntlir ad gCJleraCio nem clclllcntorum fimph
ce m,fic Co III 111 quatuor {u tlC aét iure ,& pa s fi u re .C~re rum autem lice aaiure ,nec pOl s!iuz , Ilon cnirn du ru m & mo ll e con(urrunt, vt prin cipia in gencra rio ne all qua , nec cretcrJ id ge
TUllc ad rarÎo nes. r\d prim am pare r folu tio, AriClorc:les dedie has dcfini(io nes refpcall mHlo rum, qu ia horum de
mentaria pri ncipil quz rilll llS , vt propo(ui e , modo rerpeau
miltorul1l ba' III ne propri or,& primre opcrariones. Aliœ vero opcrarion es Cu nr reCpeau gc neraeio nis fi III pliciu m,&: pcr
idem p ret ad Cccund.1Il1,& ad tertiam, & quan am. Ad quar
talll prillcipalcm pater Collltio,criam quia diaum clt omncs
clTc aa iuas rc(pea u po temia: caaiu a:. Ad qui ntam dieendü
o m ni a qure agullC & p ariu ~1t u r ,elfe c o n rr ari a ,Jl c ~ po~e agere aut pari nili fin r contrana. Contra vero non {equlrur , S~
mulra Cunt conrrart:\,qua: non Cunt athua,ncc pasfi uJ, vt co
K rraria circa VI(i Jl11 , &. alios omncs (cnC\1S prre(cr r a ~ um .
Ad (exram dllpli c3cioll el11 de cinere. diei r Philo ponu" q1l0d
dnis por rerminari vc\ llci harena, ~a P Ôt ~ccllillula ri , 110 fic
aqlla nifi hab caC alicnulll termillllm,qllia lu bct ql1;ida m rPpriam COll1p~~tiol1em vt harCl.la,CU Il,l vero dicirur cinerem
fluer e,non dlClcur II I fi pt r a:qu ,u ocJtlo nc m, potiu> enim efi
(padio,qllà m Auxus ad illUlI de fl dI11 ma dicit guod Iieer flam
ma pos(ir figu ra ri figura olc termino ca u(amini contincnr-is
criam efi proprio rer mino bene terminabilis, vnde Oam ma
pofira in piano propriam habcr figuram. In camino vero
violellCum , vt ron irus CÎus' oltendit. Ad aurorir atcm ArHl.
dicendum qU0d ratione habira ad n3tllram, ae ordinelTI vni
uerfalem,olTIlli a elcmema alicno termino termi na ntur ;r,a tione vero habita ad naturllTI eorum particularcm, ad natu
ram Cciliccr mifii qua: ex his fit. Alia Cunt rcnninabilia male vcI bene, alia ~ongregatiua~~ ve diétun.l cil. Vnde poteCl
folutio hoc paéto reduci ad llormam,qu'3.c1ementa vc:\ quOI.
lirarcs rmgibilcs,anr polfunt confiderari (ecundulll natlml
J. cotntnuncm & fic omnia CUllr pasfiua, cum omnia cr fi gura
cdi & alteraciones ab ilIo rccipi anr ,aut (cculldul1l naturam
p~r;icularem,& fic aur ratione habita ad raaum, & fic omnia Cont aétiua Cecunoo d,e anima.allt ratione babita ad genc
·rarioncnJ mifiorum,& fic aa iua dicuncur, quz ad illam Con
currul!t (ecundllm operarione5 prineip alirer Cignifi caras pcr
nomina aaionem principalitcr' Cignifi canria , vt ealidum &
frigidum ,qu;r vero concurrunt {ecundum operationes figni
ficaras per nomina principaliccr pasfionem tignific3ntia,di.
cunrur pasfiua vt humidum & ticcnm. Am ratione habira
ad gcnerationem propriam fimplicium,& fic omnes qualita
tes pmz funt aétiuf & oés pasfiuf.Ex hi. fequii 'l> ,ogrcgarc
& tcrmÎnari termino-func primz opU<ltioncs clcmentorü
refpcétiue,qllia refpeau gcneracionis mifiorllm,clll11 Cccundl1m iIlas primo concurrant,eum 'luo (amen !lar has Opc:raciones non clfc primas fimptleiter ,CUI11 .calefacerc & frigefa
cerc finr antc congregare,humeaare & exiccare anee rcrmi
M nari proprio vc\ alieno rermino. Przrerea. Ante hrec Cunt
rarefaccre & condcnfue Cecnndum aliqllos vt anee c,ongre
gare. Ance vero cerminari Cunt Ruere , & connringerc , re
(peau tamen generationis miCli illz {unt primz opqarÎôes,
termin.tbile, O' eontillensfl éfetur. Sil dutem tellueip[um re N
plens(per p4ruum entm est) 0' per pam um {it replens (tOlU
elllm fotum tangit)tenueautcm maxime tale dt. malJiftftu ln
!R tenue IJUmidi mt,eraJJum ficci.
1
<l.!!!a multas caailis asfignauir differentias, docet nunCrt ca,1
dllcere ilIas. Er hoc proponir. d. Tenue vero & cra(fufll,
lubricum & tenax,& durum & molle, & crteror differe ntia:
ex his fimr. hoc dl ad humidum & ficcum, reducune ur tanqllam fpecies ad genera. Er primo hoc fyllogiza t de (enui
& (r alfo. Er facir vnum enrhymema,qllod pocdl reColui ad
~
fylIogiCmum,& ad rPfyllogiCmum fic . omne replens humidum dl. renue repler. igirur renue humidum. proCyllogizatLlm maior fic . quocl non rermino proprio term'ina rur,
(cd fcaarur figuram conrinenris, efi humidum, vr pcr den·
l)
nitionctll parer. Sed replens rCl'mino proprio non rermina
c.
tur, Ced fig ura conti ncnris . igirur replens efi humidum.
Mino r proCyllogizatur ed am fic. o m ne perparllum rcpler.
t enue pe rparuulll dL tenue re plet. minor profyllogizarUr 0
adh uc. omoe rotum rangens totum perparlillm efi. renU'
corum rangir rorum. ig1rur re/lue perparuum dl ( Inqui( ~
Nam wm rcplere lir hUOIidi. hrec enim efi ryllogifilli prin Cl
palis maior. videlicct omne replens humidum dl • repler e
grrece cfi anapldlicon,quod climlarine dia um non fic ftplcrillum,replerc tranlluli. ha:c dl maior principalis (yllogiCmi.Deinde ra.~gir '.nino~em prorrllogifmi pro ban ris 1112
iorcm banc. Er mqlllt. qUia non qUidem reple ns ip(ulll.rcrminatum efi,fcd tcrminabilc,& côtinens (,acrur. HoC gr<t
c:
cc fic dicitur hacoIurh~n apt.ommo. Et cCl CenCus quod figl~~
rarur ad figuram COntlllenrlS,Ciue eontangentis. Hzc dl nJln~r ~ro~ylI~gi~mi m~ioris. DeirÏde rangit minorent fyllog.Cml prll1c'pahs. d. Sir aurem renue ipfum r(pIens. Ha:c dt
minor.& hanc proCylIogizar.d.perparuum enim efi. & ha:'
cCl minor proCyllogiCmi . & perparuum replet. hzc cfi maior. proryllogizatur adhuc minor huius Cie . rorum cniJ11
paruum tangit [orum. tenue maxime tale idcfi ma" il11'
rangir torum. & ita renue maxime parulim. Tunc in- p
fere c~ncIulionem ~r~ncipalcm. d. ManifcfiunJ Cjuod renue erlt CpeCics hurmdl . j:ra(fum aurcm ficci . Anillladllcrt'
quod illud quod grzcc dieirur micromeres,hoc d l paruar6
partium Cine paruipartile , dixi perparuulll, cl arius cfir.
CUnl dc:monGr:lllit , qllàd dua: Cu nt p r j ~a: co ntrariera
~
tes .lItera aa iu orllm, alc era pasfiuorllm, llu}le l'diqllas on~nes vult in ha5 reduce!'e , & hoc proponic, & dicir. Sllbole autcm & cralfun) , & lubriclllll & aridum , & durulll ~
molle, & alior ~iffcrelltiz, ex his Cunt, ha:c cf} conclll(jO. 1
~o vcro ad verba ;lttinct, addit { & aliz differcnriz } ~c
proprer lenit;!tem, & afperiearcm , quas priuS enumerall. t,'
nunc non. vcl proprer alias differcmias, quas pofica pcr d.·
~
uifionen) (jcci &' humidi asfignabit. Dixir { ex his (unt }
t.
vt Diuus Thomas inquit, quia hrec {Ullt vt cffeétus iIIonJ.I1,
(ubtilc cnim cll cffeaus humidi , ficd ve'ro cralfum. Phll~'
Pbonus autem vulr hore cpnrineri Cub illis , vt in ftlis gcner~~
'C
o
1,15. Hac conc1ufiollC pofira,cam probat (yllogifm o , qlll_
omne replctlUum dl humidum. tcnuefiue (ubrilc efi repic
tillu~n. crgo renu~ cCl humidum(inquit) ~oniam enilU r:: Q.,.
pl etllm 11\ cCl humldum, ha:c efi maior, quam pro bar .l'r~
lllo,.quia repleriuum proprio rermino non bene rerminab!Ant. c. J f
Subtile autcm 0' 'rafJum, 0' lubricum 0' ..triduln, u du= le,cCl a\icno vero bene termina bile exifiel15 • Cccundo , qu~a
rum 0' molle, 0' aliiC diffèrel/tiiC,ex bis fUl/t. QE.olliam f/li~ {eCjuirur t3ngcns ,hoc cCl figuratur figur~ conrinenris, 51.
repletiuum cfi humidum, quia non eft terminatum quidem,be parct maior. asCignat minorem , & inquit. Subrile 3Ur,ftl
ne determinabiLe aut~m ex/ficus, 0' quia fequitur ad tangetls, {up. omne cfi repletiuum, probat. quia quod efi par uar
ul11
fubtile autem replctlUum, [ubtilium enim partium, 0' quod partium efi repletiuum , & (ubtile efi paruarum pareiu '
e,r go efi rcpleriuulll , quod autem quod dl paruarulll l'a~
paruarum pdrtium rcpletiuum,totum el/im totum tdgit , {ub tHlm Cir replctiuum, probar. quia quod totum ragir, cO,tU 0 ,~
tile dU lem maxime tale eft,mall.ifoftum cft fP[ubtilequidem c= cCl repletiulllll,quod efi paruarllm partiulll,totum rang'Cfic
rit 'JUmidi, grofJùm dulem flcct ..
tUI1l .ergo quod cfi paruarum partilllll efi repleriulIOl, 51.d'
p,llle.te.
Tel/ue uero (5 crajJùm,lubrlCum,O' tmax. flue aridum, p:ltet minor ,tune dat conclufionê. f.qllod Cubrile fir hunl~ 1,
c. eiufd.E. 0' durum ae moUe, (5 ClCteriC dlfferentiiC t'x (,is funt. Nam cralfum vero ficci .f. vt Philoponus Qicir RR corrarias caU .as~
n
quia cralfum non cCl bene repletiuum, nec alieno rer m• 't
mm replere fit 'JUmidi. quia lion quidf11t termille/tum cft ,[ed ben e rerminabilc:. Sed occurres dc cinere & harena, qU
,
{Lille
om.
pi
l'
d
�LIBER
SECVNDVS
A funt repletiua,& paruarutn partium ,& ramen non attiner
;ad humid'J,rcd ad fi ccum.Diccndu lll cp ca ,qua: Anfi. dicir,
dc~cl1t inrclligi limplieircr ,& non comparabilitcr. Cinis
t'nun & harCIl3 ru Il r rcplcri1l3 COlllparablhrcr rarionc habit" ad la pillo s,& ramenta lignorum, fimpliciter autcm nOl/.
At farin 3(vt PhilopOllllS inqllit )rcplcriua cfi, cum pel'Ierret
p.er pornlos valde paruos, pcr quos vnllOi pelletrat, ideo fa
tlOa ,miner ad humidirJrem.Ex.his Ccquitur,cp Ariilor. vult
Glbrile e[fe humidi quo arrinct ad illud, non quo dt li III plici
ttr ingcncre i1liUS(~C voillir Philoponus) tu vero in his aniIlladuerre.
Ant'C.llS
Rurfian autcm lubi'icum quidem bm~idi ( lubri,um
fnim humidum aliquid p4Jum en uelut oLfUm) aridum au '"
tem /lcci. A ridum cnim cft, quod per{eéle {lccum , adeo ut
l>nb
coaguiatum fit propter defel1fiol/em propri,e l1Umidttatis.
C, ti:r~~'
Amplius autem lubricum quidem lJUmidi cit. /lam lubri",
(. CII~ 11/1midum quoddam eff. qllod pa/Jùm e~ . ue[uti oirum.
Arldum uero enficci.llam aridum en pcrfeélc {lccum, ila lit
. 8 ttiam ge1icidia hlmloris defoélu fillt.
R.educir lubricum & aridum ad humidum & (jccum.nam
lubricum Cuperaddir humido rcnecirarem quandam, propterca quia pa[futl) eil a ficco • & inde (onieur aliqllii Iiel itarem & tenaCÎratem. veluti oleum. Aridum vc:ro rupcr-• ~ddir Iieco exce[fum t'ieciratis. Signum affcrr ex gclicidqs ,
ln quibus humor toralirer euanuit vr in cryRallo, AnimadUtrtc vt bene dixir Auerro. qubd ha:c [unt nominum inter
p.rerantenra,qua: accipiuntur ab aliq1l3 proprietare ,& par~~
tun a volunrôlte, vt in llbrù de il1terpretaricllc dicitur
O.
~o quidcm modo Cubrilc arrineat ad humidum, cra[fu~ ad ficcllm,ex hifce patet. ~od auteO! lubriculTl ad hu
hll~um,& aridum ad liccuhl attineam, lIunc probat ( & in~
qUld) RurCus autem lubricum quidem hllmidi cil,hoc cil ad
hunlidulll artinet , vt viCeus, pix, olculTl,ca:ra liquida,& id
gcnus, probar.quia lubricum dl humidum,quod parfum en
a ficco aliquid, vr tenacitatem,ve olelllTl. Addir ellim humi
do tcnacitatem,quam a ficco parfum en. Quod aurem aridum arrineat ad Iicccum,probac. Aridllm enim cfi,lquod en
perfeéte ficcum,adeo vr Be c03~ulatum lit proprer defeétum
hUtnidi proprii, vt crylhllu5, cuius propria humidiras euanllir prima frigiditate loci.ergo lubrie;a actinenc ad humidG,
arida vero ad faceum.
.CQIll. 16.
74
Dl1bitares fort:r, quia ficcum videtur potiu! fpccies duri. E
n3m omne (iccum durum, & non econtra.cum ca:lum du": Dubo.
rum pomeur, & non liccum. Icemque cur (llbcicuir aCperum & lene. ReCpoJdenr quidam ad primulll quod durum Rc(pôfio
cuius coagulario dl a licco cfi liccum. Dumtn auccm ca:le- aliqoru •
leOe non eil fir.cLlI11,nec durum cuius coagulario efi a frigido am {jClO & frigido fimul.nal11 meralla dura Cunt. & non
fic~a. Ego aurem credo quod cœlum non lit durum. quan RcCpôfio
d.oquidem dllrum. ab Ariilot. ponarur qualiras taétil~s.nili ~11 propria
rirics dicarur <l'qUluoee,& fic oppolirum non ddlnllt. Dlce
rem glloque omllem duritiê cffiei ob defeétllm humidi, &
per con(cquens 3 fieco defeéturn dico aétualc:m non poren.
tialem,& fic mecalla erlinr aétu (icca,propter aétualern defeallm hUl1lorcs. Vrrllm vero line potentialircr humida,
medicis omitro. Animaduerre quod gclidü & coagulacum
hic non differunr, voco enim gclidum omne priuaculll humore aétuali. Et hec alchimici coaglliatumliue congdarlll11
vocant. Mc:1ius ramen dicerefur conflans, e[fer CIlilll corn,
munt pluribllSlcd nomina gramm aricis omitro.
~o quidem modo Illbricllm ad humido, & aridum ad RECO.
ficcum arrincant ,ex hiCce connat, qllomodo vero molle ad F
humidlll11, & dllrulll ad (jccurn arrineant,nune exponir , &
dicit AIII pli Ils molle qllidem humidi, hoc efi ad humidum
arrincr, durum vero ficci en & ad ficcum ;minet. ~od
molle otrincat 3d humidum, pro bar , quia molle eil quod cc
dit in (cip(um,& nOll obfiflir tangenribus. Immo cum corn
primicur ,ad Cc rerr.lhirur. Modo hoc idem facir hllmidum,
ergo .minet ab humidum. Vrrum Arifior.qllafi obi ter , ex
hac dcclararione, colligit quod in plus eil hUl11idllm quàm
molle, cum omne molle ad hllmidllm attincar, non autem
omne humidul1l molle efi. Agua tnim hlll11ida dl,qua: I10n
en mollis ,metalta quoquc humida (unr,& non mollia (vt
Philoponus 3utumar) ~od olltem durum ad {jccllm attincar ,pro bat . quia dllrllm expirarionc hnmidi proprij efi coa
gulatum, & ita liccum, & lic patet quatcnus hore ad iIla rcducuntur.
nicuntur dutcm fhum (7 bumidum,multifariaJn. oppo Anti.c.r 1
nitrr tllim {lcco, (71JUmidum a' udum. a' rurfiH bumido,
0' /lccum (7 coagulatum. omn;a autcm ',.cc, [unt (l'cci ct ba
midi primorum diélorum.
C
Dicuntur autem /lect/m (71JUmidum multifarùtm. 'ldIn Dilue.te.
~~t,C'I, Ampliuf moUe 'lu idem l1Umidi,durum uero {lcci,eft,mol= flcco (7/1dum e:71JUmidum oppol/untur. Arque etiam bu mi c. ciuCdi.
le mim '1uodccdit infoip(um (7 non ob{lftit,quod quidcm fa: do {lccl~m a cOlIgeldtum. Sunt utro ',.cc {l,ci a' bumidi co",
cit humidufn. a ldeo liait dt bumidum moUe, (cd moUe lmmi rum qu.c primd di8a frmt.
Dec\uat3 reduétione,temollet dubilll11.pO(fct enint qlliç
di durum dutem ficci. Durum enùnen,quodcodgulatum
dicerf vrrum hllmidl1m & {jceum fine vno tantulll modo Côm.
cOdgulatUln àutcm, ficcum eSt
ditla, Re(ponder q lod humidllrn mul tiplicirer dieirur. &
tliloC,t
Adl1Uc moUe quideml1Umidi.durum uero ficcifunt. Nam ficcum fimilirer. V dum cnim Sc humidnm ambo humida
c, tiurd~·. Illolle efi id quod ualde cedit"a 1I01l refinit, quod quidem fa: dicutltllr.qnia ambo ficco opponuntur, (jccum & congelacu l1Umidum. Propter quod a l1Umidum 110 tpfius mollis eft, t!lm ambo {jeca, guia humido opponuntur. Proprcrca
.
fer!. moUe 11Umidi. At durum {lcci crit • nam durum gelidum concllldit quod vdum & conRclatum, qua: (unt hllmidi Be
(jcci, etiam (une cnumeranda: inter primas taéti!ium dif~Oi1lIl, e~,gelidum Itero ficcûtn.
e
cn.
1)
fercnriaç.
RECO.
Rcdllcit moUe & durtl, & vt diétil en ab incerpretatione
Hi~ redn8is,nulle Cilbdillidit ficcum & humidllm. Vbl H
~Ol11inumCinqllir) Adhuc aurem molle q uidem humidi.
dcbcs fcire,qll od (jccom cfl triplex, aliud quod in (upcrficie
d Ur\l~l vero (jcci 'pecies funt. Nam molle eil id quod val- efi liccum, vt ~(far umhBe lapi~ CuperfuCa aqlla.Aliud quod in
e ccdlr,& non relilt;t,quod quidcm facit humidllm,hoc en profundo dl (jccum, vt valde cli[farum, & coagularllm.
q?od efi humido accommodatam . . Animaducrre quod hy Aline{ quo in vtroque dl (jccum, vr lapis ab(olute . ArilloplCon grot'ce, latine Ccnat (ûbrjciens, Ced hic [onac cedens. teles primo proba quod ficcum {jt mulriplex, argumento
ltt:mquc anrhHblllenoll gr~ce, latine (onat CllrgellS
(vr inqllit Philoponlls)a concrario,quia habet duplex Be for
~OIlCOI1~r [amen magis hic pro reliOcre. Proptere:! in ~ t~[fe triplex oppofirum,crgo ipfllm ex mulriplex vnde dil
~rt .q lOd & humidulU non ipfius mollis Cpecies. Sed cit . Dicunrnr Jurem ficçnm,& hun1idllm mulrifariam non
1 agis CContra molle ad hurnidum reducitllr. nam 11101- a:quiuoce (vr Philoponm innuit) Ccd mulcipliciratc (peciee partie"Ipl3t huml'd i pro prietate. & non econtl·a. Icemque
am
rum,probat. & primo quod (jc~llm fit mlliriplc:x: loco ab
'lll' ~et~l1e e~ hu.miolllll, & non econtra. Animaduerrc: opolito ( & in quit) Opponieur eninr ip(j (jcco, & huml.
ap °d cm Arla,hlc d ffercnriarn hanc, & non in alris. quia du- & vdum (li pplc tu & perfllf,'Ill. Jntclligit ellim ( vt
lX u quodCdam gra:cos 111313con & hycron confundebiltur arbirro
, r ) per
" hUl11idllm , quod in vrro~ue cn h!lml'd um
liOn differcba t l
.
C . d'L<'
.
celUI
. . f:
Il • . Il ca:ttrlS nulla fUit liTerenrla. nos au
fcilicet & in fllperficie,& in profllnd~,_&.Ideo ~c~ cxcclle.n
a lnl a:pe nlol\l pro humido vtimur. ca;rcr" patent.
tiam,quod in vtroql1c dl ra~e, erir dICcdu (jmphC1 ter.~lIml_
~ue(f.ide gria.& cor.
KI)
en
~Ot~.
l,.
•
�DE GENERA. ET CORRVP. '
,
l: dùm.ergo (jceum eG multiplex. Q)lo d'uuteni humidG mùltf q'uoi! prtfufulll cG iIIùd, qtiod habrt humiditatem in pro ' N
plex fi t, probat cod, loeo a côtranjs,& dieir. Ee rurfus hllmi fundo,part"t ex quid nomin'is dus. Turia efi, <l' fic~um fil1l
do opponicur fiecü fimpliciter ,quod dl (jccG in (llpcrficic Br: plicieer in vtl'oqll e dl,quod priuatur ,hac.fcilice[ vtraCV hll-'
in profundo,& ddcOl oppollieur coagularum , quod efi lic- midieate, CUIll fit ficcum fimpliciter in vtroque:. Ex his in-'
cu m in profundo, & (upr1e eei Jm cidem opponirur ficcum fert duo,& vdul11 fic humidi,hoc e:1l attineat ad humiduOl
in fuperficie,quod de licentia dicarur exiecatul11. ergo humi tanquam iUius pars,& qllod ipfi vdo ,0ppoÎlcum fie ficcuOl
dUIll mulriplex dl,& addit quùd omnia h:rc funr ficci & bu fimpliciter in veroque,quod ell fpecie:s prim! & communif-,
midi,qu.-c prima genera dicuntur. Nam htimidllm in vrro- fimi fiCli,qnod cil conclllfio pr0f,0fita . Ddnde probar Cc-,
que & vdum, quod cfl humidul1l in fl1perficie & perfll(ul11, cllndalll,& primo JJponit illam . & dicit. Rudlls autem h~
quod efi humidum in profuildo, fl1l1t fub ipfo humido t.an midum . fcilicet fimplirer quod cil in vtroque , & coagulalll
quam fub gcncrc Simili rarione fi ccl1m in 'vtroque,& elUC- quod cil ficcum in profundo. Sitlli\iter opponunmr, vt ~c
carum ql10d in fuperficie: fi cc li III eft & coagulatllm,Cj110d in CUOI in vtroque,& vdulll,quod probar per duas fupp~firro~
profundo Î1CCl1l11 dt/ub ip(o (jcco f~nt, tan'qul m fub gene:- nes.~arum prima c:lt,q, fimpliciecr humidum quod 1 vtro
que dl hlll11idum ell etiam qncd habcr propriam hUl11iditare.ergo ficcllm & hl1midum de muleis fpecicbus dictllltur.
tem in profundo,paret.quia fi h.. bet in vrroque:,c:thl in pr o-,
Ant.c.19
ClEo/dam el/im unD opponitur ficctlm U udum quidem cft !llndo habet.Secunda e:fi,q, coaglllatum eG, quoèl priual~lr
quod babet alienigcllam lJUmiditatem fuper~cictenus ,pcrfu-: IOtima humiditate:.ergo opponuntur ,fieur & de/initiones Ip
font autfm quod in profundo,ficcum dutem prÎltdtllr bae,p ~ll f.-c opponi videnrur ,hinc concludit,q, coagulatum e:rit fic(i,humidulll in vtroquc ve:ro crit licci,& fic opponi vidcI~" ()
C;, udum qI/idem crit llUl:1idi,oppofltum autem ficcum pri~
tur . ~o vero a vcrba attlnct. de:bcs fcire q, bumiduJt1 I.n
K mi fieci. R ur/us autem llUmidum 0' cOdgulatum fimiliter. TJU profundo & humidum in fupe:rficie: di!fenmt duplicitcr.pnmidum rnim cIl, quod l]abct propridm TlUmiditdtcm in profu" mo,quia quod efi humidum in profundo~non ell humidu n1
do.. cOdguldtum dutcm priuatur Tide. QEapropter U lJOrum nifi propria & narurali humidi[ate, vt metalla. HumiduOl tI'
ro in fuperficic: humidum cG extcra & alienigcna humidira~
frit T,oc quidcm flcci,r,oc dutcm TJUmidi.
Secundo di!fcrunt pmes locnm hl/miditatum, quia al~e,,:
Diluc. te.
Et quoniam udo opponitur [lccum, u udmn.quidcm cil qd' te.
rl1m in fl1perficie:,alrerul11 in profundo humiditate habt"~t.
c. e:iufdê. (xtcram fhptrficictenus lJUmiditatem"abet infufom autcm in At hl1midfi fimplicitcr ill vtr0'B,parcim narura.partim all(~
profundo. Siccum autcm quod IJac ipfa priuatur, Itlanifefturn nigene huinorem haber.Simili rarione & de fiecis ditf,r~n
g, udum erit TJurnidi . Huic dutfm coutra)'iu ficcurn trit primi ti:r funr.Qu<E vero,in commenrariis diximus, pulchre:dut14
,
flcci. Adbuc autfm T1Umeéfurn U congelafurn {lmilitcr. Hume funt,fcd h:rc ex Phtlopono colligimus.
cr
rft
COin,
J,
élum quidcm enim eft 'Juod bdbet propriarn lJumiditdtem in
profundo.congtlatum iUud en quod 1,ac ipfa priuatur. QEd~
re u TJorum erunt,lJoc quidem lJumidi.JUud uet:o fiai.
HlImidi du:r fi.mr Cpccies primf. vdum.vidc\icer ql10d dic
ron dicirnr. Er infufum quod & vel1regmenon.dicron iIlnd
dicitllr.quod in fuperficie: htlnlOrem hahet. Et hoc duplicicc:r vcl a n:ttl1ra ta le ell.& hoc per lictntiam madidum appel
L !o .vcl ab alio.& hocvoco madcfaélum, vClIrcgmellon cil.;
quod in profulldo humorem haber. & hoc dupliciter, vell!
natllram Sc diGatl1r humeétum.vcl ab alio,& dicarur hl1O\e_
faétum. Sic ipfius (jeci du:r (Ullt (pecies , qua" geminat<E c_
runt qnatuor.nam quOt Inodis dicitl1r vnum oppofirornm,
tOt & alrcrnlll dici neet/fc dl. Vernm ha'c nOl11ine carcnt.
hanc m111tiplicitatem oGendit.d.Erqlloniam vdo opponirur
ficcum,& vdum quidcl11 dl,quod exteram Cilperficicnrenus
hllllliditarcm habet. Infufulll quod habec in profundo. Siceum quod hac ipfa vtraque prillarur, manifefillm q, vdum
tric Cpecies humidi, huit alltel11 cOlltrarium fi('cum, quod '
nomen non habec,erit fpecies pritni,hoc dl generici ficci,ad
vdum igirur opponitllr qucddam (jCCUIll nom~ non habës.
Adhuc autem hurneétum,quod gra'ce per rarentiam nomi
num hygron dicirur,& ell fpecics infufi, & congclatum fimi
lirer Opponunll1r. hUl11cétum quidcm enim dl quod haM bet propriam e:natl1ra\cm humiditarcm in profundo , COll ,
gelatum huic oppofitum cG ilIud,qllod hac. ipfa priu atur.
In [.-cte:ri, omilit c:xplicare: oppofitione:s,qllia pate:nt.Et con
c1udit, quare & horull1 e:runt hoc qnidem fperies hLlmidi
vt vdum & infufum.ilIud vero ficci,quod nomcn non ha~
bee.H<r~ ~c mulriplicirare humidi & licci,& oppolitione bre
uibus dlxlr.
Acccpie quèd liccum & vdum opponantur, & qu~d coaRECO.
guI arum & humidl1,m limilire:r ,nunc h.-cc probat , & primo
pro bat prjmum,de~llde fe:.c~ndum,& in probiido primum,
primo ilInd propol1lt,& dl~,r. Quoniam enim vdo oppo"
nieur , ficcum fciliccc quod ln vrroquc efi (jccum , cil ((00
co
h
cl Il fi 0 vdum,& ficcum vtroqne 0ppOlluntur, probar. & Cumit tres fuppofitiones, prima dl, Cl' humidum fimplicieer,
ql10d in veroquc cG hl1midum, hab~at fuperficierenus alie.
nigenam hl1midirate:m, paret, qUIa cum eam habeat in
vtroquc,ctiam in fl1pc:rficie habear,necdfc cG, Sccllnda dl,
Vdum
Humldum
fimplicite:r
Contraria
<
Pcrfufum
Contraria
Contraria
Exiccatum
>
Siccu m
fimpliciCCr
,
~
Si&~ij
C03gl11atum
, (.I I~~,
~n"
Mdniftftum eft igitur tp (J' omnef ali.e diffèrEtitt) reducUtl
tur dd primas quatuor.T,.e autem 1/01% Jmplrus in minores. ne
'1; enùn calidum efl,quodfiecum,ucl quod bumidum. neg; bJJ'
midum,quod ea.lidum,aut quod frigidum. l1ee frigidum (J' fl&
~,~no
cum fubinuicem /tee {ub caUdo (J' Tmmido {Ullt. Q!!.dpropte1'
olr~
neeefTe cjl,quatuor tflè ',as.
. Ojlu(~ '
Mdnifofturn igitur '1> c.etc:r.eomnes differenti.e in TldS prl< ,.'~
mas quatuor reducuntur.Hac urro no dmplius hl pauciores•
Non enim calidum ell quod 11Umidum. uel quod flccum.l1eq;
midum quod calidum. uel quod frigidum. neg; frigidu (J' qllO
ficcum ,ne'1;!ubinuicem,neque fub (alido et bumido[u/lt,qud/
~.
re nect?fJe fft bas fffi Ql4dtuor
~C' li n~1
bj
• 1 d'
•
.
dit
Coc
Il Ir nunc quatuor e:rre primas qua1it3te:s.& Int cn
O·
tIr
~
fic argoere. non porrum elfe plures qllàm quaruor , nec pail
.
,
, ~ nol1
Clores ql1am quatuor. igiturtanrum quaruor fUllt.quO l
j
plurcs,dec\aratum dl quia c.-ccer:r ali.-c rcducunrur ad huJ1'l
dUIU,& ad (jCCUIU. g:aue: vro & !eue: aétiu.-c ql1aliutCS 110;
fune .quod nOI1 pauCÎores. JJbar.quia nc:c aétil1:f ad p3sfitl3c~
nec pasfiu.-c ad aéliuas.nec aétina & pas(il1a 3d aétiuaOl . n"
pasfiua ~ aétina ad pasfiuam reduCÎ polTnnr. & fic Cunt ~Il
tuor pnm.-c qualitare:s tantum. Er qu:r dic:r .p~renr.
bitare:s fone: cur AriGot. pr<rtermific rarnm 8< den(u01· n
Refpondet Alex.hoc fecilfe. quia rarum & denflml redllc~iÎ
tur ad graue & le\lc.aut ad duarum & molle.Scd contra 0 [1l ,
cit Allerroe:s, rarulll non pot fcduCÎ ad n olle. quia vitn;~
1
en rarum 8< durû, 11e:'1; de~f~~ ad graue. ga nu~cs den t1i~ O~~
funt Ienes & molle:s. mdm s Iglt dicC'ndum cr r:JélUlr h~S q:t"
no funt ôlétiu.-c nec pasfiuOEJed pntcs has .Solit qri dt1~ qU
,
Qion"
�LIBER SECVNDVS
pn11 q~~
~io~es,prima vtrtlm tiù1tunl quatuor fint primf qualitates.
dirur ab clfeéln 'quem nata dl conrcruarc, ideo ibi ignis ficus E
cClIdo vrrum harum duz aéllU:e fint calidum & frigldum. cG. Dcinde aer.quia adhuc influentia viger calcfaélin'l, Be
du;t pas!iuz hnmidum & !iccum. ~al1tum ad primum viger valde hamefaéliua. dcinde aqua . dcinde cerra per CiVldttl,r qllod pJudorcs!im , il111110 vna , quia qllod per fu- miles rarioms. Tunc parct ad dubiraiollcs. Ad primant
Ordo' pc~abllndalltiam dicirur vni loli competIC. Videcur etiam dico quod Iicer fir influenria rerrz !ie prope cflnm,ramcn Ibi
nion' q. quod.plllrcs,quia lux & morm,raritas den!itas,figura Be cz- Cerra gcnerari non pot cil. quia dt i~p~dicns. ~t inRuenr~a Q.!!!d l! III
li t~bœ Id gcnus. ln iflo quz !iro primo di(purabirur de qualira ignis. Ad fecundum diccndum, quod tnfluenua ,calefa.éb~ cc didic.
ri us C,<tlcGibus. Secundo, de qualltatibl1s c\clllclltorum ua ibi fortior dl ideo ibi ignis colloc.ltur. Amphu.s prim. Oc ordic
p.
Ju<t vldellcct compecant c\ementis. T enio,qnalitare. qua: paliter (ecund~ t~nent 'l' ,lux etlefii .. , & lux ernt~na d.tfc- eOlf q ea:
ti o~(ttn ICantur aaiuz,& qua: non. <2l!.,arto,de propolito. Q.uan runt fpecie,quJa Ilia efi prima qlliahtas,element.ana v~ro fe 10 in(ûnc
9~r~dt tunl ad primum tencnt rc[(miorcs ca:lo & Ctcllis treS côpe cun<Ü. TertiO ter..enr quod licer lux,& moCllS per (e m!int
IiU~I[l[i t~r~ qllalitates. motulll,luccm,& iufluentiam.qllod quidem cflo,motus cil prior luec,& cflo,priusinhorrens. ITun: quia
~ r~Ii, ~sJnfi.nt motus,& lux omne. conueniunr,vr AriCtot.Cecun- motUS circula ris efi pnmus 1'1'Iotllum. 8. phy!i. T um qma per
in~ (~Io 0 cËh,& Aller.commcnr'4l.& in libro merhto. Quod au- motum imOlediatim agit, quàm per lucem. Tum eci am q..
tnlt inftu lCm lI1f1uentia & alia ab ilhs. dec\aranc. primo quia cccll1m motUS dl innrumCnCllm per quod prima cauCa per pl'ius;v
III, nOn dfet cauCa omnium qualirarum.natn per motutn & lu- gir. ~arro,ttncnt q~àd,lux dl prior, influe~ti3. TUI1J pr~~len fcluln caufat ca1orem.&!ie czterz qualirates non cf mo,quia influentia en fortlor curn lumlil,c qU,oun !ioe I~mlIl Cnt a c~lo. Secundo,cflum con[erUJt terram in loco fibi ne. Tum eriam,qnia aélic luCÎs dl mmifelllor, hzc dlcu~t
n~~rali,&,non nifi perinflllenriam. Tertio, tcrral1lelius rccenriores in prima parte quz{jri, Hzc &!i ~olo~ate dl- Impgna ,
~ ,Cltur rtrra de noae quàm de: die, vbi minus iIluminatur. lia !inr mihi tamen probabi:irer & verJus omnlllm InOrUI1l rio.
~glrur ab influenria mclillS aHidtur. <l.!!arto,c~lllm mouer vidctu;oppo!itum. Erprimo probo qllod vlrra c.alorem.3 F
Ig~Cl1l,& nOIl pc:r hoc quodcflum increr ignc:m,llecper hoc luce Be moru caufatum non efi alia inAuenria. pnmo, 'lW<l è1 ifiuëtia
quod lit illi Continuum.ncc per lumen, quia 11011 cil aprum ll1'C'ttlS- q:li e!R:lF»flibus -vk-a qUil'-pC'r narurall1..fttb{j{htnt.!.
Il:,oucre,igitur per infiuenriam,qua" cil quahras intcorionalis phy!ico. (cd motm non caurat ni!i calor~.jgi tur nulla ca ina la a moru,& lumine. Q!!.!mo,in viCceribus terra: pro cre- fluenria pnrrer calorem. sc:cundo,Ariaot.in Cecundo c~,
a t.ur quœdà & non a calore mu1riplicato in acre Be aqua.igif li traél~m cfli omnia accidentia, inflllc:ntiz nihil mcminir.
~ l~ftuCntia. Scxto,mulr:e res narurales a (pecie propria igicur ibi crit diminurus. quia ptermi!ic vnum accidrmilllU
~rtJ(~ Gmt idiotropias <lC virtutes infcnlibilcs,igicur:1 maio clfentialium , Tc:rcio, AriOor. in libro merheo. a5{jgnans
fi C~lum.
Septimo, Prolomzus primo aporele(uJatulll Clu(as omnium impres!ionul1l ex calore folum as!ignar ex
P,onl t Saturnum frigidllm,Murem ficcum, & czteros czte parte c~li, & ex vapore c:x: l'a~te terr~. Modo valde facile
Pôni \ ' ~IS mO,dis atfcélos,8i non per qualitates (enfiles. igiwr per in fibi f'uilfc:t as{jgnarc cau(as ex mflllelltIJ. Er {je de mente A~ jft~~~s Uenrlam. Tenent igitur quàd in c~lo [unt dua: qualirares riGor,non en dubitandunl circa hoc,qui.l nulhbi dixir & pra: Deloca"
tl~ qu~ nobis ingener;Jl1r calorelll.lumen fiue lux & motm & termifilfet vbi libi fuilfct neccflJrium dicue. De locario- tiolle cie
OInl?Z Cunt CenCiles.'l' enim folluccat czrcr'.l'que fic:llr ,p;tct ne vero c\~mentorllm, vr mihi vidcrllr" valdc: errant. ArH}' mentodi
~uod vero moueantur varqs motibus. infirumenris fenfili- cnim in quarro cœli &: tertio phy~ c o. de loco clemenco:
. us (tiam deprehenfum dl. Vitra, haç adhnc ponune aliam rum loquens,nllnquam aliud ~llir m~ :1~mcn~lIm co.ntentl1 G
tocari pc:r fup~rficiem clementi contll1CtIS, CUI.US ealllam [ub
~lrcnfilem fiue jntcl1ti~nalcm,quam influe:nriam voticane.
na~tcm hzc non vnlUs gcneris,Ced & frigcfaéliua qU2odo fcribit Auer.quarto phy!ico.conlmcll. 41. qUIa clcl1lcncum
S' C quc:,II1~erdl~m calefaalua,intcrdum hUl11efaaiua.& quando cotc:nrum quieCcitlin clemenro côtineme,& Illouccur ad ilI&natfli quecxlccatlua,ac crteris modis aéli1l3. Allipuli ,llr huit lua vri in finC'Ill,& formam. velmi fcrrum ad magncrem /3(
tl ~~,
afirologi quidam,quia in a:nalis conliClentia f:l:pc fl'eébtull1 nunqu:llri inAuentir Illeminir. Scd arguirur per rarionelll
cft magnum frigllS,quod dfe non poteCl, niCi a conficllario, primo,influcnria frigefaéli1l3 efi pollentior in fphœra ignis 1i
Ilc,qUtf nobis mittit intemionalclll affcétio r cm,qul1e in acre in fph:rra terra: per cos. igitur femper in ff' hrra ingnis cric
apto infrigidari fngiditatem efficit. Simili rationc: & in violentia. vc\ falrem ignis violc:nrcr aliquatenus ibi (ollocahyeme vlfus cG quandoquc calor. vr hycmc proxima •• f 0 f. retur. Secundo, vcl ilia inRllenria recipirllr in pleno vc\ in
'~
'vbi frigus nô percipimus,qè1 elfe poruit a conuentl1 rriulll vanlOo non in vacuo,quia non datur. Si ill plc:no runc in acl.~Qont\ planctarnm Sarllrni,lolli~,8c Marris in canero,qua: affcélio- rc,& igne,& aqua recipcrerur.& fic violentul1l elfet pnpe1111 rt. nem i1\am affecit occulram. Scd obqcies primo. quia fic tnum.Vt ilta influenria violenter elfet in ilIis perpetua. Ter
~J
~~I~m per inAucnciam terram con(cruaret fic multiplicatam tio,non poteU reatis frigiditJs terrre !lare in eodem (ubieélo
,JI
ln lphorra rCHz, tune tcru naturalitcr a(cendcrcr , quia 3- CUIll caliditate ignis.nec iIIius {jccita, cum humiditate aeris
~c:ns naturale corporeum fortins agit in propinqulIlll quàm ve1 aqure.igitur inAuentia frigefdéliua non poten nare cllm
II) relllotum.igitur influcnria con(erllatiua terr~ fortior erit rca\i caHditare ignis in eodcm fubieélo. nec inAuenria exieea
tiua cum reali humiditatc aeri s.tenet con[equentia.quia in~ope c~lum,quàm in lph~ra rcrrz.igiwr locus ver[us ign~
.
c~l um apru~ efi terram magis conleruare.igirur r~rra de,
flucntia iIla cG fortior quàm eiufdclll rcalis qualita., quia cct
.
~cret a(cendere verfus c~lum.Scculldo,rullc iglli, non cbn- a cau(J pollel1!iori. vr a c~lo. <l!!.arto,infiuemia calefaéli- H
'l' ~nno b truarc:tur il1loco narul'ali,quia ibi influenéia terra con{er- ua llluiriplicarur vrque in centrum. vr pater proprer ilIa qUlE
o· tQt~~t~ lIatluol viger. Re(pondcnt 5l tenent qubd d,mema loc:m- ibi gcnerôlllCur ,quz non gencrarelHur nifi ad i1la peruc:niret,
calor c~lcUis qui cG cunais vita. ll.mctlphyfi.com. 1 8. igi.
, tllr per c:iufillOdi influentiam a c~lo ad'cenrrum rcrrz diffor
tur non ranrum veque in (phzram aquz exclllfiue, immo vf
1ll1tcr l1Iulriplicaram. Vbi :lI1imaduertel1dum é'l'inOuentiot
~Icfaétilla multiplic3rur v(que in rphz~am aquz ex:c\ulillC:~ que in fundum aquz.propt~r pi.Cces ibidem genit?s .. Quinfi am Vt calidiras re:llis Ct mulrutll aalua & parum refinitla ro frigiditas'cau(awr per prlUJtlonem caufarum calcfaclcn, I~i ad InÎJ~imam <,tilhnriam illa c,?lefaaiua in~lle ~t~a ,mu1ti- tiu'm. (cd prope cflum adCunt omn(s cauez calcfaélillz vt
P, catur.ldeo non nlli ad rphzra ôlquZ ,& qUIa fng,d'tas ma motus St lumen. igirur nullo modo ibi potea frigidiras caO·
Deluce
~I~ refifiit,& Illinus agit fi c mnlriplicatur eillS inAuentia v(<:ll ,Cari. Vltcnù. n'Jn videcur verllm quod lux c~ldlis, & lux
,ppa
po.
t~ cent~um. Irêquc f1cut hlllllidita. fortius agit qll ~ m {jec.- .ele:mentari .. differant (pccie.primo,quia quzctJn'lue .conue,
COfutafp~' fic Influentia Illius ad minus multiplicarur vt v(ql1e ad niunr in aliquo a.:cidentc elfcntiali lpecifico non dl,ffcrunt
fpecie c:lfentialirer.eed lux cœlcfiis, & lux cleme'~tma con- tioall.lee
id l<traol tcrrtfelCclufiue. & qui" "ecitas maxime re{j(ljr.
tr ta lilius infiuentia maxime mnltiplicarur vfljue in cen, ueniunt in il\o c[fcnriali accidenre , vr in aélure dlaphanum.
lirurll . Tune per hanc fiélioncm (aluant clementorum igirur non ditferunt (pecie. S ~ ct1ndo vtrzqt1~ gellcral~t cafph ol . ~ùia enim calefaéliuz infiuentia: maxilTlé vigcllt in lorem elfemialiter. Tertio, vtrzque Cunt oblcélum VICUS ef
, otto! 'gois pro[ltcr 'luod inftuenti .. frigefaéliua ibi impe;- . (entialiter .igitl1r non differunt (pecic:.
K ii)
Suclf.de gila.51 corrup.
b
�DE GEI\TERA. E'r CORRVP.
Viclctur etiam tire proabilitl'r dicl'ndum q, lux (~Ioprius ln
Oc ordic Gr ép morus,qu ia poreft intclligi in effe Illi l1IC'1CU non inclC-i.
eOlf q Ca' ficlltc,vt qU3 ndo 'l;lum qUidir.adhuc lll cere inrcllJgi pordt
1;) irunt .
Proprer ha-c primo dt'claramus oppofira horum. Se cu n
D ~do pô do ad raciones rcfp ondebimus in cootr arium. Oc primo vinI> quar ü , der ur recundunJ Arifl.cffc dicenduin czlum agt"re in 1I0S luad oia. m ine 8< moru. [5 n3nquc calorem cffictr il> (pha-r.l hac cJemCllrarla,quo nll1éb CUllJ & agunr . Verum ifie calor non
efi remper idcm SI. a-quali s.Efi COlm nunc inrcnCus,nunc rc,', miffus, nuncgencrariu us ,nüciml'remptiuus,&: v a riu~ ac va
rius prout fi clla- vanjs rario nibus configuranrul' &: ad IUl11inari a &. inter Cc vna,culll mulciplex Ge CfldHs miGura, Be C3
lor Wc luminc: &: moCll call(acus v.uius exillit. Ex hoc (equi
tur Cl' influcntia 8< calor non differunr nili ratio ne, vr enim
pro duéliuus caloris in Cubieélo apto calcfieri calor ell, vr ve~
ra .-iptUli c:fficerc omnia, qua' virture q;li fiunt, influxus fiue
iuA uent ia dici porell. Secundo Ccquirnr quod omnes Gelle
apud AnClor.infiuunt calo'rem, vt Auerro. declarat (ecund.
cflLcomme n. 41. verum aliqua' dicunrur influer frigiditatem al iq ua' ficcitatC'l11,aliquz humiditatem,nô quidem fim
K plici~ r ,Ied in r~rpcétu, vt dicit. Et fic prout-cum IUlllinaribus varijs confi~uratioilibus conClltuunrnr ,fic variant calor em, tlIl1l nunc frigidiorem facieotes in refpeau , nunc huIlleétiorc:m,nunc fieciorem,ac varijs rOitionibus varium. '
De hoc in Iibro efH Be i libro de (ubGatia orbis (aris. Tune
ad rationes comra hoc. Ad primum dico CI' c;rrerr qualic<I
tes nOI1 fiul1t immediare a eflo,ni(j in re(peélu. (cd bene me,
diat,e. Calor enim cflefiis eleuam vapores;lb aqua in media
rcgtone generat gelacidia,ad qu~ frigiditas (equirur m3lCi~
ma,fimilitcr e1ellam exhalationes in feptentrione generat
ventum Ccptemrionalcm ad quem (equitur friglls. Et fic ca
lor iIIe intntediate frigiditatem non generar. Ced bene me..,
dia te. Et fi immediate fiant ilIa' a Cflo non fiunt nifi in rerpe
élu. Simili ter de ca'teris dicarur. Ad lècunduru Be ad ter
tium patebie reCponfio per ca qua' dicam de locis c1emenrorum. Ad fecundum dicendum q, mouet ignem per influen
tiam non difiinttam a calore q;lclli. Ad quin~um dicendllm
Cl' pcnetrat iIIuc calor qlefiis camus per lumen,quod call'fa
cit rerram per partem pon partem. & per morum varijs fiL guri~ lumen i\I ud variando. Ad rèxtum nc:gatur Cimilirudo,
quia in Hiis non (l1fficit qua litas (enCibilis pro (pccie ilIarl1m
con(cruanda,fed cflo Catis (unt lumen motus.Ad (eprimum
Peolom;rus 10 ql1itur de iIIis in refpeélu. Ex his fequicur Cl'
nulla qualitas per Ce,& immediate Cecundum c([e fimpliciter efficieur a c~lo pr:rtcr calo rem. Czrerz vcl fillnt in rerpe
élu, vt in hyeme frigus,in vere humor ,in a'Gare calor, in au
tunno ficcum. vd fiunt Cimpliciter &: hoc mediate, vt quando per c.. lorent q;lum producit ca ad qua- czterr (eqlluntur
De locis qualitatcs. De hi~ aliqua retigi in Iibro nofirarum c:llamita
el'ntorü. tum.de 10cisc:1ememortl'vero Auer, quarto cfll comment. '
23. in fine apene loquirur. Vult enint Cl' elememunt comi
nens fit forllla Be finis dcmiti content;' & hoc propter quaIiratem (ymbolam.vt ignis continet acre III propter calorem
{ymbolum,aer aqllam, ~,]ua terram proprer idem. Et RRea
M non oporter poncre a\iud przter (ymbolas, &: communes
qualitatcs pro locatione clementorllm. ncc oponet locum
erre omnino in omnibus fimilem locato,fed (aris cil. vr fit il
\ius .conferuarillus per aliquid clus.
.
Tune ad rationes.Ad primam qmr erat (ecunda , dico Cl'
tC,r n con(eruarur illloc~ naturali l'cr Cymbolum , non pcr
ahud. Ad [ecundum dlcendum Cl' nec nlclius nec peius ter
ra afficicur ftcundum naturam tersz quia (cmpe r cominetur ab aqua,fed ben~ ~er accidcns. E~ per hoc (oluirur ,pble
ma. vidclieec quare III ~fiate fit frigiditas. Rcfpondernr 'l'
i1\ud dl quia cal.o r euanarus pro,ptcr morum configurationu m fiellarum mgenerat grand'nes vcJ vemum Ceprentrio~
nalem ad qu:r fequitur frigus . &: fic i1iud fit mediare. hzc de
locatione e1cmentorum • ~Itc~ius dico Cl' qua litas prma
& lêcunda non ditferunr (peClc,mfi accidenrali,vt calor c:r\cfii~ & elementaris.non auum e~enthHter. Propterea lux
Cfli,& lux ekmcntaria accidentalrter djfferunr fpecie •.n,ln
",utcm erremi.lllittr. Vlterios etiam dico Cl' IUle cG prior ~Oi N
ru,& dl po~ertor.fccundlJm rllbicélû quidem morus pn or
cCl, quia rnlcquitur quantiratelll (ell corpus in co Cl' quantum. 1ux in[cquirur c~lum in co quèd quale: modo quantunt
dt prius quali. ,Scd Cccundum prioritatcm conCequentia' lu"
~c~
l'nus cœlo intfi,quia poteCl ci in elfc moto,&: non moto.
Et l' cr hoc patet ad rationcs. hzc de prima pane quzfiri.. (,i!l ~ t ,de
Qpantulll ad lecundum [encne quidam quèd ra éli/es quah ra 4quI UII,I
tcs ramum clemenris competunt. quia taéliles compcru?[, Icsf'~ ~Ul!
&: nulht· non taéliJes.vt Arifior.enumcrauit in lirera. Alq ~c rntO~ ~nll
ra tenent qllod competll1t eis taéliles,& vifiles. Q!!od qUIdcm eis com~etant udiles,ex tcXtU patet.quod VC!'O vifil('
dec1aram,& !llppOnllnt colorcm non effe aliud quam !1ullIl
ois rcflexionem,fiqe lumen opacum,(ed lumen pord} re/l céli a terra,& cffici opacum ab ilIa •• igirur terra potd} effe colorata .
Secundo fuicunque competit poflerius cidelll
comperit privs.(ed clementis corn perie taélilc , quod efi pOi
flerius.igitur vifile quod dl prius. Eis talllen ncque (apor,
neque: odor ,neque ,tonus competere potefl. Sapor quidc~l
&: odor non cOlllpCtl~nt,quia h:rc (cquuntur miGuram pr!- 0
marum qu'aliratum. De (ono dl dubium. quia (anus efi (u,h,·
_jcaiue in acre, quia fra~io efi in fraélo, & motus in mo bth •
Modo (onus vel efi fraaio ~ motus aeris , vel non fine 1J1~·
tu &: fraélione, igitur cfi in acre. Forte quùd (onu\ (ubicéh ...
,Ile en'in aere,denominatiuc in corpore dpro , Et tunC inlt!'
ha-c oponet dicere elementis compe~cre qua!icates (enfiles
caélu, vieu, &: auditi. non tamen omnes omnibus. VerUIll
tencado quod color cauCemur c)t mlfiura qU.Jliratlln1prilll~
rum.dici potefi quèd c1ementis fubjeéliuz comperu llr ra~1
C
les 8( auditiles qualitatcs. viCiles vero non ru vero qua-re 111 ' , o~
f(q.mdo d~ anill~a.ha'c de recunda parte.' De tertio tcnCn t rc~;IÎ tlo,
omnes quod. aéllone fuli 8( alteratiua Ciue corrupriu3 {olt ca ,~, ,
qU3t?Or caéliles (Unt aélmz Be pasCiua', vr calidul1l frigidll rTI , ~al 'flP.
hunudutn Gccum. Declaratur .quia vifiles non [unt inuiCc lll
aéliu:r ac pasfiua',n;fj intenrionalirer in virum audiciks gllflatiles,odores eciam in proprios fenfus De ;aaj\iba~ 'Cola-.
funt aéliuf 8( paseiua', quia Cola' iIIa' agunt & patiUn[~r
1Il~lcem. cfrçr:r cum fimul (tare posfint proxima' noO dl l
wntur aéliua- & pasfiuf' Ex his patet primo quod 'graue 8l
leue non di~ûrur.aéliua: & fOlsfiua" "d fenCulll darum.quia (0 f
lurn Illotllm effiCiunr, mUlcern camen approximarj; non J. '
. gunc & pariuntur. , Item eriam vcllumen &: motus,& li ptO
aucanr calorem . quia non agunt Will contrarietate, qui'
l'o(func fia(e: cum frigiditate. Sed ambigunt qUf fic cauf'
rdnisCionis & inrenllouis c~rerarum qu alitatum Ci non {u ~t
aéliuf ncque pasCiuf , Vt vnde albedo ineenditur &: remi[tl'
tur. Refpondcnt tiu(modi qualicate5 inrendi Be relllirti per
intenlionelTl 8( remislionem fuarum cau(arum hoc cCl pro·
por~ionum prilllarum ql1alicarum ad quas (equuntnr.hf' de
rertla. De quarra Arift.in lirera vult quatuor effe pri lllas \ol~
ql!alitates "éljuas non inuicem reduciblles nec coincidentCs, q
car,u m dic~ ~l1f genera~is & corrupcibiltb'us (ompcrunr v'
ca\ldu~ fr!gldum~h.umldum &: ficcum. Hlfdicunrur p~i01~
non ~uldem fimp\JClter ,ced rcCpeélu generabiliuOl, qUIa lu •
dl ~nor re(peau cœli. ,aéliuf propter graue &: 1eue, 8( cfr~.
~as ~d genus,qu~ l,on ~I cuntur aétill~ni(je fqlliuoee.no~ cre
IIlcldcllreç, qUIa (pC'cle affC'ntialircr diffcrultt Ilec III allas.
'
,
. r,lrI
duel'b'l1 es,~u,~
c~ter~ r.cducuntur in h:l ~ quatuor, $( Ipl'
rur
nuUas nec IIlU1Cem, ve 10 t(XtU deduélum fuir. Dicun
tia~l priores a~ris Be u'mporc 8< cauCa. Tempor, quid clnl
qUia poffulH altcui incITe fille alijs , Be a li~ non fine ip(iS.
Cau Ca vrro non qllidcm princip~ii (cd di(politiua, 9uia r~;
daél~ ad cerram proporrioneOi (unt infirumenrnOl quO f 8l p~'
ilia mifli, vc/ gencrans formam gencrat con(eque nri2 " Il 0 PI
C~ref'3 rcunda acddtntia. Dub,ranr quomodo calidunl c
QQb'
effcéll~s ,primi calidi. cn,m calid.iulU fit etfcélus (olis , qui no~ ~;611, ~Iin:
cG cal,dms. filll,l,rer Be 10 Cftens dicarur. Rdpood ee ~lCP" P f(,! fj~l
fitor Arifiotcl .Ioqui de qualiraribus aélillis &: pasfiuis 'InU~
Po~
Cf ,mo do li cet lux fiellarum C:lu(tt c:llorem non ramen a~t~ pr ~n
. non COml1lunlCar
, in marrria.
' Mel'lUS dlCS
rIt
& paneur ,.qula
""
potdl qllùd U\tduOl dl etfcdU$ primi calidi :1 quo cauCJr
•
'inquantll 111
!":r.
;ri
a
'1
·l
f'.'l
1
�LIB ER SEC VND VS
1.
~llq\13ntllm c~le, modo a'{lellis éalldum non profici(citur,
7$
~.~~~
tur fimplici eolllplcxionc (ecundum (pedcm , 8( in acre E'
.
lfl~uantunJ f!da: (unr , (cd vr lucida: vcI mota:. Per ha:c teil1pcraro, ter
& in cibis & poru t~mperatis, ab intrinfèco nunq,y~A.I ' . ç:.-..... r-~
.
3a. ll rgUln (:lIra paret folurio. Ad primum cnilll pater.
qllam corrllm peretur. Proban t quia omnis dificmp eran- ~'*".~
~~.. .
G~."I d'Cl1ntur pllma' per ncgationem priC/ris, & non poprouenit ab aliqua fex rerum non naturali um. fed raie g"4~ ~(~<4
#
rca '. Ill~: Ad fc:cu.ndulll pater [olutio. Ha:c de qua:(Ho _ tia
tempera rum omnes rcs narurales remperare perficerer,dor
p*~t: '/
. id Iqo q ne pnnu. De lecunda qua:[tïone arguirur quod omms mirer
nacuratirer, quaneum libi comperir , tantum edcrer
r'J,..
.
,
J
Ir UiS&la,. quatuor Cu nt aaiua: ,quia omnes funt contrar ia:. Secundo quanrum
necesliras . & in ca:reris limilitcr. igirur rC~6 .d-.... d~ ô:;
q,~ fiuis. Pif ~~nes Cum fo~ma-. igitur omnes agunr, ln contrarium en ~a~re~ t,alevrgcrer
q~Ia!e, & ran~um quanrum.ha:c res perrraa atur1 1" .....H'? 4 '
r ~ PQ.
.::"1'6
l~ote\es,qUl harum quatuor duas cffe aaiuas duas pasfi- a nll:dIClS. Mlhl
aurem vldetur quod corrum pererur ab ex_ c::::;:*I''''' ~J'''
tO
Il po, u~s «ficrie. ,ln ifio qlla:liro refpond ent quida~ quod
ha: trin(e(o C~lre.m per 3~cidens,quiacom partes fint disfimula-.
q 3ruor qualilares potrunt rribus modis comparari. Vno res .erunr IIlUlccm
aarua:, & pasliulr . & fic aptz difpooi ad
~~odo e~lidLlm & frigidum inuicem compar ando. Secun..' corrupr
ionem,q uare cont.i nuo erir aliud arque aliud i & per
f . ~u'n,dum & Ii( cum. Tertio illa ad ha:c vt calidum con(equells
non rcfhur .. brr raIe quale vel talltum quantum .
tlg,dum ad hUllIidum liecum. TUllc tenent omnes e(fe
Pra:ccrea. Calidum ageret in humidn m radicale i1Iud
a~iI!as 8( pastiua compar ando quamlibet ad fuum conrra~ exiccando.
crgo nunqua m po(fec reaaura ri quale prius, vcl
r~drr., vr humidum ad Ciccum vel econtra, Et calidum ad fri quantum pri~s.
Vnü tan~en d~billm cfl grande, quia ex c~o
g Uln vel ccontra . Dicunt (eeundo quod ncutra dl aai- & potu & al!}s cempera
tls fien potea (perma tempera tu01,
~:c~d pasliua compar ando ad (uam composlibilell1 niCi per ex q~o fieri po~cfi
Il & ~~e~1S, vr compar ando c.:l\idum ad humidum vel liccum, qualrs & quanti puer teI:nperat~~, & talis & ranti humidi,
fUIr pater Ill. pueTltla,quare cum Cpcr?1a fit F
fi rrgrdul1l limiliter ad illa. quia po(fUIlt ane cü iIIis. Dixi fuperflulIlU
nurrimenti. Vlderur ex nutrime nto fien po(fC'
~' 1per aceidens, quia cahdum agit in hnmidulll per acci., h.umidulll raie &
tantum , quale & quantum fuit iIlud puef;t~'. qU3!ldo. ccrrump ir aquam., vidclicer corrum pendo nie, & fi.e
porea rcCla~~ari tale quale, & rantllm quantu m,
i ~.drratCl.Il. 'IU,S. ad cuius COrrUptlOIl,em fequitur re,rnisfio hoc
cf! dr~c ,. le, medlCl.s rtlll1quo . ,e(fet tamen longen~~
'US_humld,t;at,s. Dicunt tertio quo.! quo 3d aélillltatem ~ corrupu
bde corrupt lone naturah, ft lie patet ad dublu.
u:t tunt aaiua:, calidum vidclicet & frigidum , 'lnia fortim; Et confegll
cnrer ad argume nta in principio faaa.
:lgunr. ~o vero ad rcliOentiam dur pasliua: Cu'nt. videli. . Oua: {
vr diélum cfi.:l Philopo no J conditioncs (unt vt RECO.
Ccr
h
'd
R.
& n UlUl um ~ lieeum. IlIa: coim Cunr pnum rcGOentes, ~ua l Irat~s
'
d'ICaneur p.n.mz ., ~
Q.
'
o~1nes alia: contineal~tl1r.f
ub
fc a lultum agentes. ha: concra mulrum rdjf!ent cs, St remif lplis, & Ipfa:
[ub null.,s, Hlllc ~naot. c~nc\udir! ~uod qua.
r~, ~Clltes.. Sed hz:c politi.o en co?tra AriOotc\em in lite- tuor ~~ntum funt
pnma: qua"tares~ calrdum, frr$,d~m " Be
on efllm vocac Illas aalUas qma plus agunt ne91Je illas hUlmdulll &
ficcum,& hoc propom r,& probar ( & '"qUIt)
pasfiuas, quia plus relinune, S;d quia HIa: quide'm congre ~ Manifd lum
en igicur,quod & omnes alia: dlffcrentia:, redu,
~bnr: Wz ( vr iea dicam) congreg antllr ,quia tcrmina ntllr caoeur ad pr~m.a~
quatuor , tan'luam Cub ~h ~onr~nta,& h~c
tUt ~I.o quodam . (~emque eciam prcbacü ea quàd per quan ca alre~a
eon~I~lo. Ha: aurelll.non amphus III ~lI1orcs, ta.n
, n quallras ca aama per taneum rclif!it. Propter ea ani- quam III Cub .UIS
content e, pnma concllllionlS pars ex dlrrtadu.ercendul1l cf! qllod hr quatuor qllalicates po{funr eo- élis pater,
Ccwndam vero pro bar , & dicit, Neque enim cali
paran vd qua:liber ad Cuum eontrar ium vclgem inarim in dum dt
'lllùd liccum, & lie calidum non conrineeur Cub fic- G
t'dr Cc, vt calidum frigidUln ad humidulll Ïieellm vcl omncs CG. vet quo:!
humidul1l , & lie non contine tur Cub humido ,
a.
eratlones,'lna: a b his proficÎl
' r
' taaum cu neqllc h li III 1'duen tu
cuntur vdad
rt ca 1id um,hoc ca tanquam
Cub co conten'
C lUS Unt Cubicaum liue obicaum . Siquid'em comparen;lIr tum,au t quod frigidum
ranquam Cub co contellt um. Proad rua Contraria, omnes funt aétiuz . & pasliua: vt bene di bat hzc
Philopollus,calidum enim non efi Cub licco ( vt inX
en
' omnes POilU
tr. nt contrari
. Il'lr,
" a eorrum
qUIa
' ) . q'""
- nOf!
. omll~a l'cl
perc , & ab qUIt
1 um c1l1i"cl1 lll, ur cnim calidui
fiS ~orrumpi. Si geminar im inrer Cc, nec diti debent
per fe cfi,qull~0':l dl fic.eus,eadem ration~ hlllllidum non efi, CUln
aél,uz, nec per .Ce pasfiua:, quia omnes compasfibilc:s, nHi eub .110 Ip(un.
calldUl~ non conrinc:aCIII' , ~liquod enim calitamum per aC~ld(ns. ac per viam fequclre. Si ad raéluml ic dU.lU efi,&
/lon h.llInrdu~n, vr ignis. Simili ratione, nec huCl~nes (unt a~IUZ,~ omne,{'~uc per fe. Ueet calidum & Imdul11
cCl fubcal~d,o,qUla .aqua dl,hum ida. ql1a: non ca cali
~ngldum mag.s, qu~m hurnltlum & liceum,quia iIla: forcius d~)nec Cub
rub frrgldo,qllla aer bUl1lidus cG qui non cH fri,
lm mutant. ha: l'cm,lsfius. Si ver~ ad opera, fic dua: Cortirz gldus. 1nrup~r (vt
J\nfiotcIes inquit) neC frigidum Be fic.
f~nt nomen pasfilll, vtpote humldum Be ficcllm,quia ha: po (UIll [une rub
101lIccm, f:Uffi..n011 omfle-f rigiJum-fir. liccum
tlUS c~ngrtgant~~ qu~m congrcg cnt . dlla: nomen 3tliui, vt ;qua,
~~I.fr-tgià-U1'Jl-1.L( ignis,nce frigidum ~
c;lld~m ~ fngld.u m, quia amba: congrcg ant. Hzc
&: ~ccllm fub e3Ir~o & humido funt. Frigidu m cnim fllb
X~ofitlone htera: d.aa [unt. Sed ambiges, quia agere Be caltdo non ca,
qUl-a-fttl-ltum;-c-Q'Atrarium fub--a\ter~n nec
t~1 Cunt cum. "Iteratione corrupti~a, modo congrc gare, lub humido , quia
ig(~is non.en humidus. Simili ratio~~ fic:
te on~rcgan non funt cum al.terauone corrupti ua. Po- cU~lnon
~a Cub hum,do ,qu,a Cuum eonrrar ium cf!, nec fub
Si~ ~1~Im agens congr~ga~e nrhil corrupt iue aIcerando.
cahdo,quI3.~cr~a licca ca qua: Cub calido non cfi. Ergo Hlz H
R. IIhter 8( congreg an eClam nOIl corruptiuc patiendo.
'iuatuor libllnuleel1l fuppoli rz non fUll[. Secl penitus .bb rrtCCpondct quod a rarione generii omnes func aaiua: & o·
t n~s Cu nt pasfiua:. aaiua: quidem , quia omnes fuoru~ con
Calidim
Abiuna a:
(ranorUin funt corruptiu3?, pasliua: vero, quia omnes a Cuis
"Olltrarijs aprz corrum pi. a ratione (peciei, & eompàr ;ndo
Il nUtn par adaltcr um par, .vt calidum & frigidum ad humi
ct unI 8( {jecum , fic clua: Cortitz funt nomen pasliui ,vt huI
A~1l'l 8{ {jecum, quia auta: rei'lnin ni, ac eongreg ari. duz a~
Abiuna z
Abiunt lz
~i
'-Ulii 0 .
C
~
d"
v
<tu
..'lUla apta: congreg
are. Tune:J d rormam
ico quoI!
1 PQ\Ch. tcr:t fune aétiu:r & duz pasfiuz 3 nomine fpecici. N~e opor
(~f ~~biU tu rcd Vc °peratio lit corrupt iua, vt habenr nomen a fpecie ,
(
(II ~llnij ~I'I rrtin t hab,cnt nomen ;1 genere. Secundo d"bieant.
vtrulll
(~ lil iI~t Ir "cI tn~ d.s~mulue quod etherog eneum dicitur ve animal
Humidi us
Siccieu
Abiuna z
cr PQlijt c, (0ll'lapIS ~xlncns in (ua n ..turali di(po{itione , ae ,eempcta
ta
~PttllllCC l'\rll'l P:cxb'~ne ~bi (ecundum fpeciem po~fibili fic aptllm cor Îunaz atque "ucr(a: & fic patct (ecunda eonditlo
•
ll\ l\cfi p il .lntr~nfeco rcmoto omne agellte cxtrinfcco •
Qua:ri~ Alexander cur' AriUotcl. pr~tcrmif.t afperum St
pondct qUIdam & fapienres , quod "quis e!fet lcmpera . lcuC!.. Rcfpon dct primo, quia afperum rcducitu
r ad flèSuc!f.de gna.8t corrup.
K iii j
r.-4- :
!
0ru '
.:t
in
f«"
�DE GENERA. ET CORRVP.
l cum,ac coagulatum,kue 3utem ad humidii,nam humIiiii é
'luid a!quale,Ad h:ne lâlrem in ~ius (uperficie ~quale cil. Melius (vt inquir Philoponus) dicir Alexander, q> h~ contraricr ates ncque"aéliua: funr nrquc pa s fiu~, cG non finr qualitates,Sune enim potius in pra:dicamellto pofitionis. ~od
fi non (unt qualirates,nec aélma: nec pasfina: dfe porrunt.
ln commentar~s difpuratio magna fit de qualiraribus Cfle.
U: qtl~d - {libu5, vbi licec t'a,qua: diximus, plllchre diéla lint ', ~am,en
us Cf e- dctcrminario qU<l'fi{i dl.aliquo paélo ob(cura , pro dl!uclda
Hlbus.
tione Igirur fumamus primo cp qltlm, fiue ffleaes aeUa: nlhi! agunc in tli.$ inferioribu!i , rrifi calorem Immediate , probacur. quia=(œlum dl cunélis vira. Vira aucem non nUi ca
lore confiait, ergo immediate agir calorem. Ex hoc (cqui
tur ca:ceras ficllas , quas mathcmatici frigidas, vc:\ humidas,
V cl fit'cas appellant etiam calorcm cauCare, VCrtllll ~te·
J:~ualitates cfficer~dicunrur in re(ptél~, qui c,alor aliqua n
do vnius videeur frigidieas rc(pcétu .calons altenus ~ vc:\ lic.
cita s vcl humiditas , vt calor martls re(peétu calons Vene,
ris videtur liccitas , calor Veneris videtur & Luna: refpeélu
caloris Solis & Mards humiditas ,omnes tamen (unr calores nec ribi hoc videatur importunum , cum ante Hyppo ,
K cra~em in elementis nutta alia ql1aliras fuit cognita ni(i cali.
ditas , quam varijs re(peélibus dixernne erre omnem qualitatem. Secundo fumamus calorem inum caufari medianre
. te motu & lumine, non codem modo. Mcdlante enim lumine per rotum, etiam v(que ad viCcera tern~, ad qua: licee
non pcrucniar lumen, quia tamen lumen calefadt etrram,
caliditas iIIa per partem remE pon panem ducirur v(ql1e ad
vi(cera. per morum vero, quia mouendo ignem & (nprernam a cris pareem aélione catcfacit , héEC autem qua: (unt in
fra aeris (uprzmam parcem, & infra ignem cum non mo
ucantur a c~lo , non calefiune attritione. Verum quia varqs motibus, aelléE varijs modis figuranwr ,inde variz fillnt
rniaurz luminum, & Cic calor hic 'non efr(emper a:qualis.
Mediante ("S0 mot u-cakf-il Eic-c-rlum dllplicitcr;aue median
te motu Immediate "tiqua mouelldo, Ole trieuratione mediante, calcf-acie-ndo,3tlt'Varijs..figuris {l,lias afficiendo , vt
lumé miUü varietur. ergo aeltz mediante moto agiir calo
rem quaeenus medianee motu aliqua mou t'nt • iIIa calefaclendo, vel quarenus mcdiante motu lumen ab ilIis emiffilm
non zqualircr ad hzc venit. Medianrc vero lumine ,quo ilL luminando Immediate vel mediate ca I-efacit hzc. Ex quo fe
quirur quod calor infra fupremum aeris & infra igncm Ilon
fir hic nHi a Colo lumine,licet non fine motu i\Iud variante. "
Terrio(ummo quodlicetnella:immediatenon agant', nifi
calorem, tamen Iltedianeibus cauCis (ecundis agunr otllnes
qualiraees. Calor enim celdHs diffuCius 'in his inferioribus '
omnia agie, aqua enim agente in terram. cum aqua.,ex terra,facit aquam & Cie facit frigidieatem,& hurniditatem medianee forma aqllz,cllm acre agente in aqllam facie urus
qualitatcs, immo cum homine facie hominem, & otnnia ho
minis accidentia , hzc en opininio Arinot. Ex quibus patee dilucidatio qllèd nihil e!Hn (lel\is pra:eer lumen & maturn,&-nihihl nellis multiplicatur-prztu-<alorem, qui cil
M Immediate caloris tantum effeéliuus,mediante vero c-fi-om
nium eorllrn.produélillUS ,quz hicfiunt. Verum in hac di
ne virtu lucidatione occurrit qml'nio propterea quid in rebus gene,
oc- rabilibns przter formas, & qualitates c\ementarias dantur
fi bli)'
•
' 1tz, vt magnetl' tra hcre rerrum.
~
Reu bar ba·
Vlrrutes
occu
cu ltlS.
d
h
l
"
"
I!'
1
'
1
'
ro e ucere c 0 eram,ue IS autem nu am Vlrcutem przter
Jucem:vn6 modo dici potdl quia virtus nellz eiu(que forma en przLlantior forma milli,ideo piura poteG agere vno
Innrumeneo , & Cie porrune medic! defendi. Alio modo dicere poffumus pcripate~icos in miGis nul1am po(uiffe virruté
JI cc occultam ,nec maOlfdlam przter formas (lIlla,mtiales
corum,& pr~eer qualitac~s e\ementarias. Tunc dicendum,
quàd reubarbarum cduCit cholcram rua caliditatc,non qua
calidiras ca Ccd qua eG-inGrumeneum eius (ubfianrialis fOF,
ma:. Simili raeione magoes trahit ferrllm qualitate mahife
na, quz in eius complexione pr~~omina,tllr. vt quia calidus
nOI\ (implicitcr, Ccd qua dus c;ahdltas en mGrull1enrum cius
formf,& Cic argumenrum (upponit fallilm. De locatione !II !~
vero e\emcntorum. animaduene quèd c1ementum fllperill s D'nc
dl corpus !ocam c1cmenrum in ipfo cootencum ratione {ulr rl~ Q~
fuperficici,& ratione (u~ qllalitaris fyl1lbol~ Sc r.uione licu s, In,I 1
quem habee in vniuerfo. Superficies qUidel~l corporis conti
D
nClHis,locm ea corporis côrenci,quo corpm côtincns loear
contentum qu ancirat,iue. qualicas (yrnbola, qua locar illud qualitatiuc,ac fimbolice. dlfianria vero ad cflum, qua 10
cac illud formalirer ,accomplceiue. Non enim corpuS per'
(olas (ui (upcrficicm porree iocare naturalc corpus quia (jc in
diffcrenre,r p~rree 10ca.re,o III Ile narorale corpus, quod eCl (6
tra expcncntlam, qlUa rgnis per fui concaua m (uperfici cl1!
non poceU locare narurahrer aqualll vcl rcrralll. lleC i'cr lill
qoal,iratem Cymbolam (olam,quia runc aer ad ignis concauum mouercrur , vbi,cunque poncrCtur , quod non Clred erem. Pra:rerca. Sicur per Cymbolam locaree ira per dlfymbolam comrariaretur .ergo nifi dirrYlllbola regu!ar erur
ex cfli diClanria, per fymbolam (olam nunquam corpus con
eentum naturaliter locui porree in continente_ ~ ratio- 0
ne fir, quod condnens corpus contenrum locer omnibus ilIi.s, (cd principalicer ,ac completiuc non, niCi p~r diaantia n}
crrcunnamiollacam ad c~llIm. 'Ex his (equitor, non cll n:'c,.
farium ob locationelll c\emcntorllm ponere infillentl~nl
pra:ter lumen,& motlllll , curp ad il1am fufficiae dinantl a ,
qua: non dl forre nifi qualira; fymbola ad cflum fic dHbns.
Hze ca opinio Auerrois, & AU1cenna:,& aliorum phyfico- A~I
rum. Vlterius qua:ritur in commemarqs vtrum alia:qu a 'Ii 1111
Iitates pra:eer tangibiles posfinc inell'c dem~n cis. Anitn ad - qpm~
uerte,C'l' ill~enrionali.ecr,omnc:s qualitaces po{fullC compe!e- ~~" ~
re dementls, ve fubleélls , quoniam po{funr erre (ubieéla.o ' cn~
mnium incenript'lum qualit3tum ~lianlln (tnûlUm vt parer J1I
di(currenti. Rcaliter vero non ni(i (onus in acre 'St 1utn ell
· rc:rra,quo d
'eolor.Corn etiam'
.
re fi uxu~n ln
non ca
qu~rr[Ur,
quz aéhuz,& qUf pas(iuéE.& cur quatuor (a:pius in recog nl
tionibus hi(ce patuit.
'
t
(lEoniam auttm quatuor etemellta{unt,eorum auttm qud A~rI,
tuor, fox coniugatiollts{ullt,colltraria at non Ilata {Ullt colr" P
~ungi(calidum enim 0' [rigidum tfTe idtm, 0' rurfus l)Umid~
p" {iccum imprfiibile eft)mani/èRllln cfi ~ quatuor erunt ,le i
mentorum coniug.ttiones,calidum (J' {lccum,calidllm (J' lJu~ (lJi~'1
midmn, et rur[us frigidum et llumidum, et frigidum et [lccum. (J"~M
Et{equuntur fecundum ratjoncm (lmplicia apparelltia cor~ Ii~Ji, 1
pora,ignem 0' aerem,et aqud,et terram (ignis wim ealid~sf ~r(~
et [lccus eft. aer auté,ealidus et l1Umidum. uelut. uapor ~/I!rn ;i~51
aer, aqua allttm frigida e~ tt l1Umida , terra autcm fr~g,dd 11I!J~~
et flcca) ut rationabiliter djfiribuantur diffmntite primts'Of f(l~,
poribus,et l1lultitudo eorum fit fleundwn rationem.
' ~i:l
Q!!od uero quatuor {bit ernta,et "cfa T,oru quatuor fl-t fil!" ,. ,iU~
eoiugationcs. COlltraria at eon~are tlon pofJunt (ealidU enl,rn
et [rigidu coRare,et rur[us /lccü et l1Umidü impol'e é)N1dn ife
ftum etiam cp quatuor erunt ipforum tlementorum ,o/lfl~~'
tite. utpote calidi 0' [leci. cr calidi 0' bumidi. Itemque {rlg';
di 0' {leci. 0' frigidi e7 bumidi. Et T,tee ratio eonfentdlled c, a
l
flmplicibus corporibus qUte uidétur. uidelied igllÏ ct der •
e7 aqute 0' terrte. Jgllis quidem tnim ealidus 0' {lccusefi:
Acr uero calidus e7Tmmidus,lIam aer cft uduti euaporatlO'
Aqua aU/tm frigida, 0' TmlIIida. Terra uero {rigida et fl~Cdi
ut igitur rationabile eft diffère/Jtias primis corporibus d,flf
buere,ita multitudo torum erit fleunduln rationem.
'\liS C6.1"
',il
Venatus ca numeruill qualieatum,nunc venatUr c,c ~a'
numc:rum clememorum,Ee ponie hanc condufioncl11· q !JI
tuor (1l11t clemema .• & (yllogizat fic. conGantiz qua~jta~iu.
filOt quatuor cantum.clementa (une connantia: quaht.t t ,
19itur dementa funt .q~atuor e~ntum. Maio'r ~cdara[Ur (~4
otnnes quatuor termlOl oppofitt (ex modi$ contuganeur,
quatuor [amUm conLlant , vt in cxemplo.
�LIBER SECVNDVS
H~c rcgula declar.1t3 eG
(l1nda topicorull1.nunc auten;t
(uPPonatur. Sccüdo idem pro
bat a figno,quia (enfu raorum
"
quatuor apparent. i~irur tan.
uQl..
t
0
uo
Utn quattlor (unr clemcnra.
Scd dubitabis . quia h:rc ratio
nOn probat nili quatuor po{fc
c~e , quia ait (ex e{fe eonlugatlones, & quatuor confbntia.
hoc cU & de fex quatuor pof11lti
o. ~unc c~nfbre. Dicendü'i'- Ignis
I~~cka-pesflhile
A
re
77
Arr
numerus corporum en ratio- E
nabilis, quia conucnit iIIis qua
ruor coniugttionibus.ergo (0
lum pro bauir, Cl' ca, qu:r appa
Hnt fenfibus I,ilicec quatuor'
corpora , quorum quodlibet
en eum duplici qualitare,con'n
tic:nir urioni. Vnde ArH\. An A~I_.
fupponit ad (enfum quatuor .pbault~
c~ corpora, Be fupponit ad fen tuor e fie
fum vnuquod'll iIlorum con- clementa
Aqua fiarc fua coniugarione.f.
duplici qlirate. pro bat aut
~C~tLlr-ifl . ati-quo-tnùttttduo.
h:rc quz fenfui fubiaccnt con,
Sllgnur potefi e{fe confiantia
ucnire rationi fcHicet quia coUlidi lX (jeci, in aliquo indiuiiugatiolles non po{fum e{fe
duo erit , & fic habetur ignis.
plures. Et propterea dixit q,
Er de c~teris codem modo.
iO:r quatuor coniug~tiones fc
~Ol verba patent.
cundum rationcm tequunrur
ln commcntarqs ponitur
àd
quatllor (cnfibilia corpora, r
~o~elulio , & fyllogifmus,qui
vt innuar, qll:r Ccnfibus fubia- P
Bilia probat,& omnia funt becet ,conuenire ratio ni. [0 com
ne dléta,co ntinuecur ergo te..
anentJrqs vero fequuri Cumus
:l~us.q, Cum ArHl.determin~i
1'eru
cxpo!iriones latinorum , qu:r
Ult COntrarictates fiue qualita
fic verbis Arino. conucniunr,
tcç cOntrarias, quibus c\emen
fieut q~lum terrf.Animaduerta C.onfianr ,nunc ex eombinatione iUarum conc1uclit nurne te q, PhiloponuJ pro bat aerem,;.t{fc calidum pluribus ratio- ~ ' .'
,
_
rum demcmorum.Ad cuius deduétionem fumit tria,pro to nibus,primo,quia dllellis,modo leuitas.dacur calido, quod L ,.,,,
f ï:'r~o al1~ecedeme, ex quibus eoncludit quatuor e{fe iIIarum co probarur, nam ignis calidus & ficcus \cUIS e~ ,& non ratio- ;".,t:~, r-f"':.~' f ~'!;.
lugatlones,quas poUea adaptat quaCllor c1ememis.Et( vt Phi ne ficci,alioquin terra e(fet leuis.ergo rati0Jtc: calidi. fccun_ ,.tV:J ; . JJ~"
~ponus IOquit )per dementa intdligit hic quatuor contra- do e\cmenta eontcrmina habent aliqualll conuenientiam,
3'
~Ietates c\ememarias.f.calidum,frigidum,liccum,& humi- non enim e([ent belle approximata , nifi in aliqtlo conuenit{~-"" .~.. ~" ~h...ç
Ir
~i?
. - r·1 '::" ~dlr.""
um.vnde di(it.~niam aut~ quatuor demema funt, iddl rent.Cum igitur acr diuerat
ab'Igne per hU11l1.'dum ,oponct \. 1.:;;:'
~,.-...~
f .. ;u~ ]-if.. ~
~uatuor c\emelltari~ qualirates, qu:r vt philoponus inquit. vr cum eo conuc:niat & eum non posfit cumlgne eotnmu.riIdeo dem~ta diaa fum , quia immediate pon mareriam fune nie are pcr frigidum.~rgo per caliJul1l.tef tio videmus quàd dJ M- S.;,... ~;:".+'J:;""'~
P~lncipia & c\emenra.Hzc cU prima fuppofitio . Deinde po- tranfilltltario ell' aqua in aerem fit per calidu~,n~.I1~ a.qua 'Ü tt:J:...~ ·.!;"r
t nit feeundam (Be inquit ) Eorum autem quatuor c1ememo. calefir ,euaporando vercirur in acrem, vt Anfl. dlXIC III mc- 1-+-'" 'p.ç 1" --;1-,
rum fiue t1emenrariarum qualiutum fex côillgationes funt. rheoris.paret igitur aerem c{fe ealidutn.
1 .... 1.-M1~~••
;f~'H'"
.
'fi l"
.1
r . t .......'}... (, ~ ..JIs, \<i ... t ...- ~. ".
Hotc en Cecunda fuppolitio . Dcinde ponit terriatn. & dicit.
O m~cs emm
Ci qUI unp ICla eorpora, c emetltd }de/Utl, C ","Ci-v<!'''' • ••;~,... ..,. ..~ ..tl
t~ntra~ia autcm non naca funt conillgari,quod pro~at . & dl
tlt. Cahdum enim & frigidutn e{fe idem Ciue coniug~ta, & bi quidem u/lUnz,bi autem duo> hi autun trid, hi dutem qua- Ant.C.u "'-::jfi~1(..ç d"'n;.
r ...
lurflls hllmidum & {jCCUtn e{fe coniugua imposlibile en. Ex: tuor {aûunt. QEjeunq; igitur Ul/Utn folum dieunt fJTe , deind,
1;.
his tribus conc\udit I1nmerum pos{jbilium eoniugationul11 denfltalt e:7 raritate alia gel/eral/t, bis eOlltingitduo {aetre '1\ " ... !;:r ....... 41
(& inquit )Manifenum en,q. quatuor cru nt elementorum. pril/eipia, e:7 rarunz U dCII{um,dut ealidunz et frigidum,l1tCc
~
ideft qualitatllm clemcnuriarum cOlliugationes, ~arum cnim aétiud,/~~um au~em fu~p.onitur,guemddmodu tn~terÏlt •. "~." ~~,:"':.r{..
prima crit calidi & !icci.fecllnda erit & ca\idi & humidi. terOmnes
cmm
et
qUI
fimp.llCli.!
eorpora
tlemet~ta
faClullt.l1t
Dlt~e(l~6
ê·~.f1+
1:tia crit & rurCui frigidi & humidi.quarta vero crit & ftigidi
~~.:..c.
&: ficci,patet crgo <}> quatuor funt conil1gationes . Ueinde guidem unum. Altj autem duo.alij tria. alij qudtuor faciunt. c. elu
per fenfum accommodat has quatuor fenfibilibus corpori. QE.icunq; guidem igitur unum tant/ml tfJè aJJèrullt,deitldc: Cd!
bm.&"dicit,&. ha' fdlicec quatuor coniugationes fecundl1m tera cotldel/f.ttiolle rarefaétione generallt,bis tuenit profitcri
tariollem ad fi 01 plici a corpora Cequuntl1r. (ad igncm,&. aedllo pril1cipia u rarum U denJum, aut Cdlidum f:7 frigi
r~m,& aquam,&. terram.exponit quomodo fceundum ratlollem fequilnrur :Jd illa quatuor fenfibilia corpora. &. clicit. dum. Sunt quidem enim "tee aétiua. ulmm tatltllm fubijcitur)
H
19nis en'm calidus &. fiecus cCl-,& lie prima coniugatio acco, ueluti mdterid.
Pofieiones antiquorum de de mentis nunc narrat.Cecl vn· GO/ll. JI,
1) tnodatur igni. Aer autem calidus Be humidus , & fic fecunda
Coniugatio accommodatur aeri. Probat alltem q, aer fit cali de ad hanc rem veniat. Auerrocs & cfteci expofitores ArH\.
du\,&. de alrjs nihil probat,quia( vt Philoponus inquit) fue. ad hoc deucnire dicunt, vt oflendar non piura e{fe c1ementa
~unt aliqui qui.opinati (unt aenm e{fe frigidum,& humidü, quàm quatuor.A Clipularur autem huic,q> conduCerit delllé
Ideo probat acre tu dTe c'alidum,quia dl vrluti Vapor , con. ta e(fe quaruor,ftlbferibit pofitiones amiquorum cum vna
n~t autem vaporem e(fc cahdum , CUIn il caliditatc genere. panicula q\l:r reddit caufam aplld gr~eos vt plurimum.d. pi
tur c~lC{li.deinde accommodat alias alrjs,& dicit. Aqua au- tcs gar ,hoc efi.Omnes coim.vbi videtnr ape~re redPere call
tc~ frigida,& humida,deniqJ terra cG frigida,& ficca,& fie fam • Scd fiue ad hoc deueniat ad fuum propofirum confirt~tlollabilitcr numerus coniugationum cG pro numero ck- mer ,fiue vt pofitiones antiquorum eonfutet ) ccrtum ~a cil
tncntorum, vt primf diff'crenti:r c1ementari:r r:Jtionabilitcr narrare po!itiones veterum,& iIIis conrradicere,Be qUia res
l' ti nlis eorporibus dlnribuantur &. multitudo eorum. fcili,. facilis e:n,Be (fpis(jll1e cnarrata,raptil11 in his fcribamus,coll
~:t clcmelltorum fit fceundum r~tionC\l~ ficur cfl (ecundu~ renti (olum aputa tranOatione. De de mentis itaCV auétorrs
nrum.Ex his patet q, AriG.non proballlt numUllm eleme quatripartiti (unr. Alq cnim vnum dementum e.(fe: a~unt. Be
tOtll m per numerum eombinationum fecundum expofitio ilIud faciuntphy(jc;arum rerum mareriaOl Be fublcélu,quodIl:n.' Philoponi Ced probauit folum q, quaruor fint combi~ cunCV i\lud fit. verum ex parte forme duo dicunt vc .rarun\
t'latlones posfibllcs deinde per (ellfum accommodauit mas &ldcnCum.aut calidum &. ftigidul1l ..\lIud vllum f~bl~étun~
qUatuor corporibu; appuentibus nobis . &. ollendir , 'l' ille efr.ha'c duo res ip(.1S formant.Ahi faclunt.duo. Alq tna.Al!)
t
·-;.;....t:.t;,.1"ç
r
tk.
1t
1··1F·
1. . . .
tt.·. . . . ;
::;;t
tilt"'';;:t:!.;!:'};
effi
'or
�DE GENERA" .ET CORRVP.
l quatuo.r nento cxces(ic nl1m~rum q\1~ternariü . Et hoc quia -nus dicit )dl1o qu~dam Cupponit principia magnum Be par- N
lIum.Alilld tertillm (upponic,quod qllidcm dixit e(fe millupiura qu~tuor e(fe non po l~unr •.
Duo accepie & prob;turt Anll.& Cl' non funt plures qua- ram contrarietatis,magni. videlieer & parui. vnde Plato ma
tuor qualitatcs nec plures quatuor coniugarionibus ,8< q> gnum & paruum voeauir formales differemias, qua. primû
non fÜ9c pIura ~uatllor clementis Ccnlibilibus,Cccüdum P~i ipCa materia (uCeipir . mHluram vero voeauit materia01 , Be
loponum Arifi.nunc vule oftcndere pcr auélorrratcm PhIlo hoc in quit, & fere eadem dienne.Plato & parme. & qui duo
fophorum, qui de clenlCntis opinati runt , q> Illas qt1a~irat~s & qui tria dicune ,qui duo dieune (cilicet.Parme. qui duo eXiC}.duxenm,aut quafda1ll3ut ol1\ncs;& <:p c1ementa '.tlam.III trema po(oir,terram & igne01,qui tria Ccilicer Plato,qui pofuit tria (cilicer magnum & paruum,& mifiuram . Dixir aU·
duxerim
.
, nalll licer no lint locuti co modo quo de ilils Artll.
ffi
efi 10qllutUS , ramen numerum quaternarium non exce. ~- rem Parme.polui(fe duo,quia media qu~ ponit non COI1I1U·
runt fciliccr nec in clcmcncis,nec in qualiratibus. vnde dlClt. mc:rauir inter elem,ra , Plato vero pofuir rria,quia medium
Oll-mes cnim,& qui rimplicia corpora clcnrcnt3 faciunt , hi inter clementa connumerauir. propterca dicit pr~tcrcj Cl'
quidem vnum,hi aotcm duo, hi autcmuia ', hi autem qu_a- -hi Ccilicet Parme. in duo diuidum medium Ccilicet aerem Be
ruor faci _u nt,& fic numerum quaternariutn non cxcc(f~ru~. ~quam.Plato verum medium fadt, vnum Ccilicet miflllram.
pcinde ol1endic quo modo vu Cunt clel1Je~tis , & quaIrcar~~ ~omodo autem Plato ponebae medium i1\ud millum eJe
~us.& dicit.~cllnC}:l igitur vnum C~lum dlcu~t c~c,& ?el~ magno & paruo,qu~fiio efi non leuis. Philoponus [amel1 di
de: ex illo vno rcs generam denlieudllle, & r3nt~~rne,hls co cir,,!, Plato vulr miL1uram illam c(fe medium non ex magn~
tingir duo faccre principia forn~~lia, & ~arum C"Ircet & de.1l & paruo mifillm faélum,fed co,!, in illo medio funt magna
K Cum aut calidul11 & frigidum CCIIrcet calrdum pro raro.fT!, & paruum (ecüdum partcm,quali ve\ir illud medium dlm e
gidu'm pro dcnCo , h~e cnilll ( vt inquit ) a~iua Cu ne, ~n.llm dium non cornpolitione, {cd participatione. nam per illu.d 0
autem (upponirur , qtle~ladmodum ~);Iterta. H~c Igltur medium iotclligir mareriam dimcnlionatam, vr fuperius dlaum efi, qua: partiClpat (altem porentia magno & paruo.
prima opinio lie dementlS, & qualttaubus vtebatur.
Per magnum vero & paruulll intclligit forma~ nobilior em
QEi autem mox duo [adullt , ut Parmmides ignem (J' ter ~ igllobiliorem. Verulll alibi h~c Plaronis opinio aliter e~·
Ant.c.l J ram,media, mtflurdS [aeiu"t l1orum, puta aerem (J'aqIMm. pOllitur ,Ced nOI1 referr.Notat hi~ Philopon~s <l>.Arillor: h~'
Diluc.te.
At qui mox duo aJJèuerarunt,Cjuemadmodum Parmenides meminit Platoni., non Cl' Plato tnrroduxenr alrqua prin CI"
ç. ciuCdé. igncm (J' terram ) horUln media materiam profitcntur ut ae" pia diélorum quatuor ,ealidi Ccilicer & frigidi , & ficci & ~u
midi.Sed CÎm melllinit primo,vr innuercr '!' Plato in pn~·
rem (J'aquarn.
cipqs ctiam quandam cotrarietatem Ipeculatur velur & Ar!Parmenides cx parte form~ ait e(fe duo. videlicet ignem {lot. Secundo mcminit Platollis propter fimiiituditlclll ratio
Com.zJ. & terram,ex parte materi~ ponit mcdia,qua recc(fuab ex- num,qu~ ,fi ad Parme.nalll ambo vnum principium con~
tremis migma hoc dl mjfiiollcm appellat.Et liccr pluraliter trarietarum fllppo(ucrüt,veluti Parme.tertium quid ex igl~e
fcribatur fi' lgdlarittr legi. Et lic ex patte concrarij p~nit ex Be terra ClIppofi.Jit acrelD & aquam ,ira Plato ruateriam di"IC
trema,cx parte 11ledij po nit acrem ~ aqua~ m:1[err~m.
terriul11 principium , contrariorum inter medium di"ic il'Animaduerre Cl' migma gr!;cc ca C~ltUS mult,e m a vlro , & {am dre,quoniam vtri(q3 Cubieéla cll fecundlltn partent, SC
fic migma pro mateeia accepit , 8( Irl matertam rranfiuli. propter hoc miCcc:llam vtrifcv, qll.r: vtraq3 CllCCipit, appcll at
.
quia fic fonat.
Plato in diuifionibus,his crgo de caulis Platonis opinione01
L
Sceundo loco cxponit quomodo elementis, Be qualitatl- incrodullit.Sed qurerit Philoponus quid Ariaot. pcr diuifio' l'
RECO. bus vtebatur Parmenides. & dick . ~i aurem mox duo fa- ncs intc:lligit , CUID dixit Platonem h~c dixi(fc in diu/lioniçiunt, vc Parmenides ignem Be terram , dementa inter h~ç bus. Alexander dick q, A rill. intelligit per diuifÏoncs ca qult
collocata 8{ media, faciunc mHl11ras ex extremis vtpote ae- in Cophiaa diéla Cunt, vocam diuiliones ea,qUf ibi diéla Cunt.
rem & aquam.concrarietates vero ( vt Philoponlls inqui c ) Philopollus vero dlcit primo cr diuifioncs in(cripr~ a Plato'
induxerunt calidi & frigidi.hoc crgo paao Parme.dcmieis, IIC fub hoc titulo non habenrur.Sccundo dicir,<Jl in Cophifi~
8( eorum comrarietatibus vrebatur.
nihil talc Plato diccrf vidctur , qllod hic de cius mellte diélll
rfi.tandem
dicic e(fe dicendum cum Alexandro in nltima ~~
Similiter autem (J' qui tria dicunt, qutm.tdmodum plato
politione. Dicit enim Alexander,qJ Arifiot. per diuiliollc.s 1.'1
ÙJ diuifiollibus,medium e"im mi/luram, {aeit . Et fore eadem telligit dogmata non Ccripta Platonis qll~ Arifi . uoeac d,~I~
djcunt,(J' qui duo,(J' qui tria dieünt. pr.eter~ cp l,i quidem ù, fione!> hic.lbi enin! Plata dixir h~c qu~ Arillo. hic narr.IlIIC,
duo diuidullt medium,l,i autem ullum {olum faciunt.
QE..o uero ad uerba attinet,debes Ccire '!' illa uerba { 8t. f,~c
D1 t
Similiter autem (J' tria dieentes • quemadmodum plato in eadem dicunt &. qui duo,& qui tria dicunt } & retiqua . phil
~.I,~:id~: diuifiollibus. Facit ellÏtn medium mifiiollem. (7 fore eadem loponus dupliciter exponit,primo q, h~c de Platone Be pa~
,nam Parmeni.duo princi pia dicebar,01Cuolunt. lIifi quod hi quidem medium ill duo ineidunt. uero rne.intclligantur
~ium ucro illorum nqn principilllll appcllabat. Plato autCO~
Ullum folum {aciunt.
tria principia diccbat,quia medium etiam principiun1 app'
lvf Plata eum Parmenidc tria principia facir,magnum & par labae .Et lic utri'D conueniunt in ponendo medium Be c"trC a,...
çom., 4 uum,& vnum.'Et facit medium migma, hoc efi mifiioncm. ma,licct Plato ompia princip!a appellet.Parme. folum ~uod
Addit tamen differelltial11 CJ? Plaro medium facir vnulll tan efi ramen diffcrenria,llt Arill.lnquir.'l' Parme.mediul1llllu
~um.Parl1lenides medium vnum in ùuo incidic.
Animad~ diuilit in duo fcilicet aerem & aquam . Plato uero illud nl~.
veree tamen Il vnum Placo ponit ex parce formf. Magnum dium (eruauit indiuilibile.Aliter cxponir, & unit quàd u,~ .2
vero & paruum ex parte matcriz.Sed de pofitione Pluonis h~, non dc Platone intclligantllr, Ccd de Parme: . qui po u&
nihil nunc quoniam Simplicius vult Platonelll idem Centire. duo extrcma & medium & de illis , qui poCuerunr ign(l~ [Il
culll Arifiocc\e,de quo alias.Nunc tamen hoc accipias Cl' Ari tcrrolm Be aerem,ut Cuperius patuit.hi enim horum medl u8'
(Iotdes duo principia Platonis videtur ponere ex parte for- ' aquam poCuerunt. Ar Parmenidcs poCuit duo cxtrclll a , in
m~. Migma ex paree matcri~, nifi in talll breuibus verbis duo media.diltimus (Uim fuperius Parme. pofui(fe duo P;'n
;rquiuocalfet circa verbum migma.
.
cipia formalia,ignem & terram,& medium horurn,qLlO 10
l\.l;CO.
Ofie/ldic quo paa o PI~to vc~.ba~ur c\ementis, quafi a~lo duo diuiditllr (cilicet aquam & aercm.lol1chius crag lCUS , Po
modo .. b arm. & ab omnIbus alqs,( vt Philoponus expolllt ) Cuit principia tria igneln & terram & aerem , mediul1l tlC:~
&. dieir. Similiter 3Uccm & qui tria dicunt c\ementa,quemad aqu3m.De his ergo loquiwr Arifi.hic.& dicit.& fcr e (ad~ S
rnodum Plato in diuifionibus, eo~em d!: dcmentis loquun- dieullt,& qui duo Ccilicet panne.& qui tria (cilieet [on chlu~
tur vt Parmenidcs falccm in pane,licct differat, & hoc ex- principia dlrunt,dicunt inquJIII fere eadcllI,quia al1lb~ po ,\
rQI~it.~edium cni~1111inur~m facic~PI~to cnim( ve Philop~ nuqr e~trcma & medium, affect lIero differcnl.ial1l( ~ Ingc]
.
pr:rr rC];
RECO.
',i
(tft
�LIBER SECVNDVS
A pra'tcrcv q, hi qllidem (cilicrt Pnmtnidj{l~ in cluo diuidunt
llledium. hi autem (cilicct [ooci UllUl1l (olum f,lciunt. l1aln
Pannenidilla: medium diuidunt in aqualll & aercm. [onei ue
ro aquam pooune talltlllll. qu~ CUlll non faciant ad rem~no
d13n1pliu5 elabor.lndum in hi\'.
78
abf<l1 contnréjs.& contraria nun~ abCC}3 clementis, ira cle- J!
mcnta lIung ab(C)J minura. clementa i~itur e(fe 1100 po_lfunr,
ni!i parees Cint millorulll.Ec lie clc:mc~t~ pU,ra eOllccdu.t. fed
non fcorfum ab ipfis millis.H;rc poCino ln hbel\o de mlflura
confurata dl. Nunc vero contra cam arguo.Primo vbi cn
I.nt,c.~ r QEidam autem e7 m.ox quatuor dietmt , ut Empedocles. darc a\iquid participans.debec dari aliquid per eCfcnriam. ~i
tl1
COngregat auté. e-1JIEC in duo, igni e/lim omllia alia 0ppollit. Oum cn tale·propter clementa • igirur & clementa funt talla
per t(fcntiam.igirur CcorCum. Secundo,quatllor ~u~t con(.I~C.t~. Alij uero mox quatuor aiullt,ueluti Empedocles. Rtducit fianti~primarum qualicacum
posfibiles in Cumlllo:I~lrllr pof
~ ufde. tatnenlJlEc e- /lc induo.nam igni aUa omnia cOlltr~ponit. . (jbile cil t(fe quatuor indiuldua c\emenrorum cal,la III ,fU~l~ .
Ill'tr. Empedocles concedit quatuor ex parte maten:r, reduclt mo (cd omne posfibile in (pecie,efi de faao in a\Jqu? l~dJUI
tall1cn omni.l illa in duo,pro quanto igncm fadt in uno con duo'.igitl1r de faao fun~ qua~uor indiuidua. ex quahranbu$
trario,c{tcra tria pro alrero contrario. Oc pofitione.Elnpe- quadrupliciter eonllantlbus III Cummo , 8( IC~ quatuor ~u,r~
~~ca. dO .h;rc latis.
clcmema. Tcrtio,quatuor funt motus fimpllccs 8( pUri. Igl
Onendit quo paao Empedo. vrcbatur c\ementis. & dicit. tur quatuor cor~a limplicia & pura.J;r fic cenel1lus cCfe qua~idalll .lutem Be mox quatuor dieunt, Vt Empedo. verum tuor c1eOltnta pura. & aliqua e(fe impura. Ad arg,I.Jlllen- p
~oc patto i(lis vtitur CI> h~c quatuor in duo reducit . Dam wm parct Colutio , non cnim argumcuwm p.ro fil1l1 :lrer dt
~gni ipfi omnia alia rria opponir,nam ( vt philoponùs iquit) vniuerfale. Animaduertc CI> A[exander vult Igncm ~n Cph~
~gntm dixit clfe calidum,alia vero tria frigida ,8( fic reduClt ra proprla non multum calefacere. quia cil in m~[edla (;ar~,
hnt B Il\a qUatuor in duo.
Sed ignis in l11atcria hic agit valde , quia in mate,na ~ n a. t
,C,IG
Non eft autcm ignis (1' aer e- ul/Umquod<]; prlEdictoruln. fic vult definitionem igni\ elfe intel Iigcndam de Igne Ino.
prnpleXJèd miflum. Simplicia autcm, taUa quidem funt, non Contra hoc non arguit AlIcrro.nunc, Ged promIt' tic Cc parra
~atnetl eadem. uerbi grdtia. quod /lmile igni (fi, il, neum lion Bare rem hanc. Alrj vero rencnt CI> il\e ignis Cumme agtret.
& hoc quia ell incen(us (ecllndum formal~l & fc~undum qua
Ignis, e- quod aeri aere/IIIl. fimiliter autem'e- in alijs. Igllis Iitatcm , & cil agens naturale.igitu~ fi fibJ appheareeur pafa~tem eft fuperabundantia caliditatis,qllemadmodum 0' g~d. fum :tgeret,res iCla aget eonfideratJone.
.
RECO
Pl1iloponus in commtcarqs InlÎus loci, ob(cure 10q.Ultur,
•
Cles [rigidltdtis . Congelatio ellim 0' arfto [uperabundalltlte
q~~d~m (un t, biCC quidem frigiditatis, lJiCC autem ca~idi~ati~. tame ex his,qu~ dixir ,po (fuOl liS cligne du as expo~~JOnel,
CI> Arillo .remoueat vnum dubiu~ a.n fimphela corSllgUur glacies tfl cOlIgelatio humidi e- frigidi, a IglIIs erlt prima
pora qllt Cunt fenfibilia corpora,,~nt fimphcla c\c:menra,Re~rfio. calidi e- /lcci • Ideo lIiM ex glacie gencratur) tteq; ex fpondet q, non quoniim fimpl1C13 clementa fun.t fo rtllf cie
~Ibc.t~ Igne.
mcntorum qua' (unt cooiugat!ones dU3rll~ 9u,aht3rUm,h ~c
t'~Ufdè: . Verum ig"is U' aer e- unumquodq; diflorumjlmplex mi enim dieuntur(jmplicia elcrncca. At fiOl~h~ la IpCa corpora,
1IIme e{t,{ed miflum.Sunt enim fimplicibus fimilia, nOlt tdmtn Iicet fint (jmplicia corpora, nô funt fimp\JCI~ c\crnenea,cllm
elementum (ic ~ quod non compomrur ex alqs d ,e b~e.ueluti igneum igni /llllile tft, non ignis. Et aereum, aeri. fimplex
mentis.Modo fimplicia corpora ~ompo~unr,llr ex m atcn~,
C S~rn iliter e- ill clEteris. Sed cfi ignis calori,s exCfJJùs. uduti gld. & conillgationc tang ex c1C:l11mtJS:e~go lib \leec fim fill1 ph- C
c/~s frigoris. Nam congelatio e- uflio exctJJùs{unt quidam~ cia corpon non poCfunr dici !impllCJa c1ementa.' lt~/la hanc
bic quidem [rigoris. lU, uero caloris. QEod fi glacies bl/moris expofirioncm lege verba( inquit ) Né en au[em IgllIS ~ <1er,
0" frigoris cOllgelatio tft. ignis quoq; caUdi ft (lcci uflio crit • & vnumql1odC}J pra:dittoruln {implex ~I.eme!'t~m , \Jc~~ fit
fimplex corpus/cd cCl millum cx clemens pnonbus felhcc:t
tOlll.t~ quart ntc ex glacie, nec ex igne quici] generabitur.
materia & forma qu~ (unt fimplicia clcrnenra. verullI
Cunc
,
• Sunt qui h~c ad Eanpcdoclcm rcfcrunt,dicclltcs Eanpedo ralia fimplicia hoc, cn fi Olili a limplicibus cJeantnm,
qU3tcn
cltm volui(fc c1ementa elfc duplicitcr ,pura quidcan,& illlpu cx his tit minu'lll ex cis compofiru11l, non ramen cadcln ipfis
ra Clue anifia.QEa: quidcan oculis pr~(cntia (um, impura ait. fimplicibus tlcmentis.probar hoc:,cxell1plo quoddam {imili.
non limplicia.Ccd lianplicibus fimilia. Nam fimp!ida ·in exctC & dicir.vcrbi gratia, quod efi fimile igni , non dl igllis, Cc.d'
fu tonfifiunt,vt ignis excC{fus cil caloris & (jeci. Glaeies fiue igneum,81 quod cil lil1li!e acri ,n~n cil aer, (cd ~ereum ',fi~nl.
aqua tXce(fu5 frigo ris & humoris. Sumit hic cryflallum pro lirer 3utcm & in alijs.ergo a limih,quod en filmle !imphel cie
aqua pur3~ vt mihi vidctur. Tune ex his conc\ud it gcnitù mento non cfi limplex elc:mentun) ~ qui~ dixit . Simile igni
ras (ffici non a puris elcmétis , fcd ab imperf('ais atC}3 mHlis. non.elfe igncm,fcd igncum,e xponit , quid efi proprie ignis
Non cnim po(funt extrema in mifiuram venire, nifi remit- (& inquit )Ced ignis,quod dl proprie ignis ,cfi corpus,in quo
lantur.& hoe dl e(fe mifium.Mihi vero vidrrur Arin,h~e di fuperabundar cali dit as , (jeur glacie~ hoc dl propric aqua efi
(Cre cx propria intentionc:. Declarauit enlm quJtuor e(fe cle eorpus,in quo Cllpcrabildat frigiditas, CI> aute~n aqua (je ~or H
tntnta.tunc contu ipCuIU obijci porcll CI> piura quàm qua- pus in quo (uperabundat frigiditas,prob.ae.q,UI.a ~on,gc\aCJo,
1) tuor CUnt, vt ignis carbo,ignis flamma aer calidus. aer frigiqua' abundat in aqua,elltuperabundJotla fngldlra~ls, ' ~ Cl'
dUs,aqua dulcis ,aqua amara,terra alba,& terra nigra, qllz ignis fit corpus inquie abundat caliditas.probat,qUl311l Igne
fpecie . & idiotropia ditferullt , Huic Philofophus re/pondce abundat arfio,qu~ cil excc(fus caJ i dJt~tis.ideo concludit "fi
qu.atuor e(fe c\ementa {implicia.ha'c enim non clem(t:a, Ced igirllr glacits, hoc en aqua dl corpus III ~uo en cOl1ge:JtJ~
1l11.Ga Caltcm impcrfcae nuncupantllr • Nam ignis purus efi humidl & frigidi,hoc cll,in quo h::l:C Cunt III ~x~e(fll , ~ Ig,ms
CUIUS ConUant!a en ex exce(fu caloris &. ficci. "qua vero ex crit corpus in quo cil ar(jo , (ille exce(fu~ cahdl & fi~el , hmc
~xccrru humoris & frigo ris • Propterca concludit cx aqua & conc\udir,nec ex glacic,hoc en pura aqua. llCC}3 cx Ig~l C: puIgne nihil generari, quod intclligo ip(jç fiamibus in Cua puri ro aliquid 6eri nifi refrangancur, H~( cn vna expofitlo qua:
tare.Oponcc enim reduci ad mcdium,fi cx his aliquid fier.
colligi poreO, tX Philo poni comm;erarijs (eilicn q, I~c.ee cor
~Ubit;IJ:1t hic & reae, vtrum (jt in rcrum "aCUra aliquod cie pora Cenfibilia Cintfimplicia corpo\,.l, non (unt fi~phcla ,de~ntum purum fcorCum li quocunqlle alio . Refpondtllc menU. Ali a txpoCitio qua' colligi potell, ell cp Ana. vclle d~
;u'dam CI> non,immo volunt CI> licut ntateria nun~ illucni_ clarare an h:rc (enfibilia corpora~qll:r nobis vidcntur fimpla
&,r nUi Vt pars compo(jti,fic neC c1emcntum, nj(i mini pars. cia & pura,!int limplicia corpora, Be reCponder Cl' hzc cor(j Vt mate ria Celllper form:!: en conillllaa ~ lie clelllcntum po;a fimplicia,qll:r apud nos e(fc viden[l\ r ~ura,l~on.(unt pu
ctlllper millo (ubell. PerCuadellt hoc figno . nam AriGotclcs ra (cd mifla,& fJuali Cimilia corporibus purls,fcd IgnJs ,pllru~
. ~ parce ~atcri~cria principia fecir. vidclieet (ilbicaum pri en,11l quo exCt(fus calidi tfi,& glaeies fi~e aqua pur,a, ln qua
UIll'f rlma tontraria.& c\ernenta,vt igitur I)l~tcria nun'll cil excc(fuli fritiditati$. probatur. qUIa congdatlo & arCio
'
.
�DE
GENERA. ET CORRVP.
1 (bnt fuperabundanti:r,3rfio quidem ipfius caliditati~., :c~l1g'e.
lario vero fr igidit3tiS, modo hf lunt 111 aqua pura, & 1I11gn c
puro,non ~~lIn furnpfir eogela.tionem & ar~onem p.ropric,
Ut in miUis, led pro cxccCfibus,ldeo concludlt,cr glacles, Îluc
aqua dl eogclatio, fiuc cxcdrus humidi & frigidi , & ign!s dl
excdrus fiue cxarfio ,a!ldi & fiw,& qUia hfc hoc paéto (UI11pta non [unt remj(fa , Idco ex cis fic inre n(is n.ullun! miClun~
{jeri pOt nifi fiant impura. ergo pnma txpofitlo quenr. urru
fimpli cia hfc corpora , lieut tunt limplicia corpora , ira (ine
fimplicia c:lemcnta.fecunda uero querit,utrum hfc corpora,
qu~ videntur fimplicïa corpora, li ne in rd vericate: pur~ cor
pora , nolo tamCIl te: larcre vc:rba hfc clfe ob[eura ,~ Phipo Philo loponum illa non exponcre • Ut [olet • ~:rn~ l'hIlopol'0ni,
nus vtrum corpora pura fint dabilia [eorCum per {~[ubliilell
tia & Ilon in mifiis .Rrfpondet primo [ecundum TlIl1fum cp
fi ignis dcfinirur vifibili,& terra eangibili, tullC nullü cric e~r
pus vd clementum purul11 , eum purum c:leme~cum nec VIderi nec tangi po(fie.Secundo reCponder per AtlCl. q, dentur '.
qùia nihil prohibet ilIa dari. ergo poHibllc dl dia erre, [e~ po t
K fibile aliquando euellia ..111aXlme fi 11Ihl~ en:t quod prohiber,
a\if ratiol1e:s afligllantur ll1 .com me ncarCjs, turorcs a~rcrunt ~
arteUl fuCoriam fe porre ehgere cleUlema pura a mlfbs. Alq
dixerunt,<l' terra pura cfl prope centrum.ignis purm prope
cflum, aer purus pro pc ignem . fe:d de aqua pura vbi fi e, nul.
lus de[crminat. [Olmo ArifloJecllndo 1Ibro llIerhc:o.afferit
nullibi reperiri aquam puram. Proprc:rea problema neurrii
.'
effe potdl an déeur pura h~c corpora rcor[um ab ipfis miClis.
Anc.c.%.7
Exi/lentibus auttm quatuor flmplicibus corporibus,ulra
'1; duorum utriu{q; [ocorumfunt. Ignis ellim U' aer, ciltS qui
ad terminum fertur,terra al/tem U' aqua, dus qui ad medlu.
Et extrema 'lU idem U' fyncera, l'gllis & terra , ~edia autem
U' mifta magis,aqua U' aer. Et utrat]; autem utri[q; cOlltra::
ria. igni enim cotrarium a'lua, aeri autem terra. biCC ellim ex
cOl/trarijs paJllollibus cO/~lituta fullt..
..
Q....f.latuor auté cxiftentlbus corpor1bus fimpliclbus. Vtnm
.
L n. duorum,utriu{q; lo,orum en. Igllis quidé enim (J" aer dus
plluc.te, 'P
d'
fi
T
'11 '
f;. eiuf4é. {unt, quo '? extremum mur '. erra autc~ ;'" ag~a '. ms
quod ill medium. Et extrema qutdtm ac purifllma, Ignu (J"
terra[unt. Media autcm (J" illilicem mifld, aqua (J" aer. .A/Cf;
utraq; utri{quc contraria. 19ni quidfm cnim agua contraria.
Aer; autcm terra. Sunt emm lJ~c contrarijs e pafilonibus COlt
ftituta • .
.
Nunc loca de mentis ipfis prf{jgnat. & vutr quatuor elem~
!:lm, a7 tis erre pr~Cignanda duo loca,. vt Igni & aeri vnum. Terr~ &
aqua alrerum.Et hoc ( inquit ) ~atuor exiClmtibus corpo
ribus fimplicibus, Vrrum'!J duorum , vtriu['!J locorum e{t.
boc dl pro (ingl1li~ duo bus dl ilatuendus vnus locus. 19nis
quidem C'nim & acr c:ius loci funt,quod in extremum colloc=!
tur. TC'rra autelU & aqua illius,quod in medio mundi rc poni
tur. Sed contra. quoniam cuilibet corpori per fe vnus (0rd petit ptr fe locus.Refpondet ct> non damus has locorum di.
ferentias vniformiter.Er hoc (inquit ) Ee h~c extrema 'llli"cm ac puriffima tilllt ignis St rerra. Er extrema loca fUllIÜr.
Media aurem & inuicem mifla, aqua & aer . Et hfc miCla 10c3,
fumunt. vt aqua llJedium non fimplicircr, (cd in reCpcétu.acr
cJCrrelllum non Cilllplicitcr;, Ccd in re(peétu. Addir tamen q,
funt alrernarim contraria, vt ignis aqu3,& acr terr~. Sic igirur patet duo erre loc3 fimplicirer , & duo in re[pctu. & quatuor c:Icmenra,& quatuor loca.
RECO.
A ptauir Cor pora C;mplicia quatuor ipfis coniugationibus
at nunC ad~prat quatuor corpora qll3tuor,locis,fllpponit aüt
quatuor (orpora elfe 8c.loca duo extrema erre, & duo in re:{peétu dcindc eX Jllotibus adapt3t hfC iplis corporibus fimplicibus. Vilde: aidr. ExiCtent ~blls. aut quatuor fimplicibus cor
poribus,raq ad ((Il(um malllfdhs,& Cu~ple exiiribui Jl10bus
locis e)l'Irellli~, vtraqJ dUOlf .ext remorul~cOlf Cunr loca vrri
Ur1' corporis,q [unt cj)[crmma,~èt cxponlt(& in!!t)1 gois .n.
C
~
&'aer:Cunt elus'Ioci exrretni, qui ad tertninum, hoc eCt ad finem c6etncntis,fcri,hoc cCl uergir,no enim fertllr locus/cd
vergit ad finem cfli. Terria aueem Be aqua funt dus e:xrr c ,
mi loci,qui vc:rgir ad medium, & quia viderur cxtraneum
dare vnum locum duo bus corporibus , ideo quafi [oluendo
(inqllit )Ex extrema quidem & fincera,hoc cCl fimpliciterta
I!a fecundum mocum{ vt e:x~onir PhilopollllS) [unt ignis 8C
terr:J,media 3l1tel11 & mifia tcclIndum rcfpeétum talia Cunt
:iqua & aer & {je [Ullt duo extrema loca,& duo media ,Ioca,
& lic patet quo modo quatuor corpora Îenfibilia po(funt rationabilieer adaptari quatuor locis,qu:r per mocum funt rc
pcribiles.Dcinde adaprat h:rc q' acuor [e:nlibilia corpora or
din; cOlltrarict3tul1l,& dicic. Ee vtraql1e autem e:orulll qua:
~unt. in vna d~alirate,runt contraria vtrifql1e eorü qu:r [Ull:
111 aha quz enlO] runt in dualitate corum qua' vergllllt "d co
tinens vlrimum,runt contraria vrrifque c:orum, qu:r virg6~
ad O!cdlllm,non quidem limul. re:d lingula fingulis, vt ignl
conrrarium cfi aql1a.aer; autelTl terra. Sed dins. hlbClanri:t
Îlihil dl contrarillm. Refpondet fecundum Phllopol1UIll,cr
h:rC' funt con traria,qllia funt ex conrrarijs pa~lionibuç. q. d.
h:rc (Ullt contraria non fecllndl1ll1 eorum [ubllantias fcd (c·
cUlldul11 qll ~ litatcs,ex quibus [unt corum dilfcrcmi:r. ve
r um de his poflea dlcetur.
a
,
Anr,r.·
Sed tamen flmpliciter ( quatuor exiflentibus) uno unUl1t:
quodq; eft. terra ('/llm flcco magis efi quam frigido, dqua dutt
M~
frigido magis êf. humido, acr autcm humldo magls ~ calido,
~4~il
ignis autem calido mdgis qflcco cft.
Pil~Q,
. Et licct flmplicitcr quatuor ex;ftant,unumquodq; Ul10 cff. Vil~,1 I~rul
Tertid quidem el/im flcco magis cft, gfrigore. Aqua uero fr;~ ,. clpll
gore magis if. lJUmido.Aer lm I/lido.magis 5calido. Igllis calt
~
do magis èj flcco.
• i n~
Dixit clementa cere cOI1!lantia. qualitarum vt il!neOl co- 0 ,1
~ant.ial1l calidi & fic~i , & c:rtera id gcnus. Nunè" dec1ar~t
9uahter lint confiantla!( & inqui[ )Ee licet limplicitcr demeta quatuor exHlant iuxta numcrum quaruor con{l an riaru~ P
~3men vn~mqllodqu~ c.orum dl vna qualicate magis. hoC C
IIlCon!lantl3 vna quahta exuperae. Vt per cxempta oflendir,
i,.\
8c, torum pater. Sed hic plllres emcrgunt qU:l'Gioncs. ci!,r.
Prima, vtrutll tanwm quatuor fine c1ementa • & viderur'1' I1J((I'(.
non Cinr quatllor.Primo, quia quot moru~,tot (unt eklll~lI' tOrd,ll'
ta.Mot 9 [lInt [l'CS . pmo cfh,a medioad mediti.& circa medi6: prjl ~J'
igirur dntaria. Sccundo,dementul11 ignis non eCt. T Ulll pre
. mo,quia Ci effet ,cre in (ph:rra fua lucidum. Tllm quia in co C
fent anima\ia qll :l'dam , vt in C:l'teris. Videtur e:d am q, pIura
quâm qU3tllor.Primo,quia c~lum cCl elemencum prilllO (]le
thco.Sccundo,quot (unt planctz tot flint cle:menra.red planeter funt q'l1inque. igitur & c1cmel1ta. anrecedens vidct'u!
AlJerro.fecuncto c~11 commcn.44-.11cIl~ habent qualitaCCS ~
miles vnicuiC}J r1c:mC'ntorum.ln COlltrarium cfi Ariflot. in Il
tera. In iflo qmdi!o .primo aniall13dl1erte qnad fii,hion gr:t
ce,latine cIcmcnrul11 dlcirur quanquam e:ti:\m aliQui cIclnCI)
.
b
•
r
tum a grxco ver a hyle, hoc efi materia ,kdncant. vt pC. ~
l
l11
mutationclll litera' y,in f ,<jllafi byl (mentuOi. & tUI1( c!c .
tum c:ri~ dlétuill. quod vc r bulll fic deduC'i grall1matici~ Oi1J~
to.Snchlon flue c1el1lenrul1l gra'ce fillclatine Ivt in prcpo.l
il or ptn"lIr. l1tp~inquo
1
' d miltumprimor
'
c(olu
~(h
t o (ili n Il'r ur,c:(
q'~
tur, & e'lllo pr~~olllpofir-lIn! dhl.errio ffh. vr igniS, ~cr,
, ~~.
a.qu3,~ t rrd. quot ve ro al ds 11l0di~ accipiatur, alijs lom r~ ore>
ltnqlJo. In ifio qua-fito igicur primo videodulll dt vo dC3 ,il'
"
da d·Ct·
A '
& numc:ru~ clrmentorum.Sccun J 0 quO' qOI)
,
Clplen
1 1I1~1I0
,
, 31:1'
funt c1el11enta . Q!!.alltllm ad prilllulll rment quidalll ~I"'- pOo(P~
pliciter '1' flllni dc:bc:t numerus elcril elltorurn a qllalirat lbU q~
taétilibus,ea ratio ne qua con binabilcs rune. Mouelltur a0
hoc propterea.ql1ia l'CliCS ('a (umi dcbct,pencs quas fic ,0
,1
trariC:~3s aétio ~ .pa\lio. fiufmodi funt qllalir~res r~ét!lc~"Jl' Jlfp, I~
Srd vlderur mlhl q, ha-c re(ponCio fic fimplimc:r dlét3 Cie 1. i '0' ~I
fllfficicns,quia vc:l numcrm & difft'fe!1tia c:lementorum aL.~ CI
~I~
pi dcbct a priori,aur a poClcriori.Si a priori,tunc dcbet ~C'I'
t
pi ab eorum formis fubCtalltiallbm & noa ab acciden nbus ,
Si a J'0a,-
d
co
�LIBER SECVNDVS
A Si a polleriori,cum c:!e:me:nta non t:meum h~é habtant pro' men. 91.Et in hoc Cecunclo de generatjo~e.commen.ll.)q, E
pr~ pr~ s accidrntibus.non tantum pcnes m.. di!linguntur,
ignis diciwr :rquiuoce de nol1ro,& i\lo qui dl in fph~ra pro ,
ArlQ.tnllT! in libro cl!li tribus modis acce:pit numcrum de., pria ,Primo,quia ilI:r dl viea' con(e:ruariuus, il1e: nol1er vie:r
tllCl1torum a moeibus, vt in primo cfli, quia cnim quatuor corrupriuus.Se:cundo quia illc: non caIc:facie, ille caIc:facie in
fUlltmotus rdli !implices, vt ad me:dium Îlmplicicer, & ad Cummo. Animaduerce <r fi Alexander inrendit fquilloca~cdlUm in rcfpeélll.icclllqJ a medio fimplicitcr , & a medio tionem dfentialc:m, non vere: dicir , quia ol11nis ignis omni
II~ rcfpeélu.quatuor condufir e:(fet deme:nta. A litu concra igni eiu(delll cil fpe:ciei. Si vllir :rqlliuoce diCÎ pcr accide:ns,
~Iorum , ve in fe:cundo Cfli vbi aceepit fi vnum c.Orrarium dt vcrllm dicir,prima enim rario valet pro quanto radéj folares
~n rerUIT! nacura,& rcllqullm ,terra e:fi in re:rul11l1atura.\qua' ad nos defcendenees percranfeunte:s per ignem mû a(fllmunc
III ~Xtre:mo conrrariatur igni fecundum fitum. ignis igitur.
aliquam impresfionem , & lic propee:r ilium calefaciunt , Sc
vbl cxtre:ma fecllndum fitum funr , duo oponct e:(fe media quia fiell:r przbent vieam,ideo calor il\e viuificat,ifie noller
qUO!um vnum cum alee:ro corum,& aleenuTI CUIll aleero co corrllmpit propter milljonem. Secunda rario entiam dec\aordmatur.igicur quacuor. Irelll<}i a qualiraribus moriuis, rarur per Auer.in commeneo libri canticorum,commen.lr.
~t tertio &: quarro cfli. vr a grauieaee fimplicire:r . a grauitare vbi v~lt ilium ignem non habe:re aélu calorem,quia calor dt
ln refpe:élu,a leuie:!re fimplicicer,&: a le:uitate: in re:(peélu.igi. :lccidem huic igni fenfibili prout in corpore efi eerreo, me ta
~r, quatuor. fic igirllr non camum pene:s combination~s ra- men cO aprirudinalirer calidus, Vçl dici poteO,vr dixit Philo
B Ilium ql1a!iraculll.igirur nume:rus & diffc:rencia deme:neo- ponus de acre '1' ille ignis dl calid~sfimus, non ramen calefa
runl.colligitur a priori pencs formas, a poficriori quatuor ceret,primo quia non e(fet re:plcrlUlIS pororum n~Ororu~
ll1odls. V no modo a oume:ro accidencium conlideratorum corpornm.Cecundo.quia non e/fee adhcfiulJs nonm corpon 6uar~a du
in pr~re:nri libro.&: lic a nl1me:ro combinarionum taélilium. bus cum fic clongarum a te:rra . V e:rum de hoc alibi. Q!l~r ICatio.
Alio modo a numero accidentium confide:rarorlllll in libro to dubitanr quonam modo ronOanriz qllalit~r'um.fe habee F
cfli,&: fic tribus alijs modis (umi porell. Ex ijs pate:r folutio (e ad e:lell1e:nta ipCa. Ad hoc in libro me:theo. rclpondioltls ,<l'
t,"~:
cUnde: panis.viddice:t '1' quatuor rantum fUl:t c\emcnta. TG e1c:me:ma po/fllnr conliderari in fieri,& in faélo e(fe.Si in fiepro nu l1,l cro combinacionum taélilium , & hc quatuor (unt ri,fic fubeunc rarione:m caufa' mate:rialis,pro quanto. videli
rl
iemcnea,quia vr vifÏ1m dl in lirera quatuor (une confiâtiz. cee pra'paranr ad e(fe formarnm.Si in faélo e(fe, ie:! fune for
~Idu Um pro numero motullm. TuOl pro numero liruum. Tii m:r falrem accide:ntaIc:s,ipforum, etiam virtllte~~ffe:élrices,
'0'III'10. te"l'lm pro numero qua!itarum moeiuarum. Sed hIC. eme:r- falrcm infirumcnrariz. TUllc ad rariones. Ad primam pa
. 1 I~nli. gUnt dubitationes.Prima,an fit dementum ignis. Antiquo ter '1' mocus funt rres in ge:ne:re,fe:d quat\1or in (pecie. Ad
0
1 '1/
urn. ;u m quidam negauc:runr cleme:ntam ignis (eorfum exifierc. primum pate:t folucio.Primo,quia non oporte:e vt lucc:at.Se
lU
t
Il1mo dixcrullt inreruallulll hoc ad c~lum vC'lJ elfe plenum cundo , quia vr quidam aiunt iIlud decoracnm e:fi d~moni".·
· perpetua, verllm d.~ renia.
.1n~ma 113
~
~cre,f~d pars illa aeris,qua' prope cfli co 11 c:\.u l:l III exifiit ,CUI11 bus,qua' apu d Pl.atonicos llunt
~ lifu. Ir pllnor , magis ignea e:xifrit '.ide:o ab aliquibus ignis diéla hoc in libro de da'monibU5 perqmracur. Ad fe:cundum etJa
0,1
c~.hzc narrat Ari!1.primo me:theo. Sed conera hoc obéj- bene concedunt qua!irates t!e:I1lc:nrorum ('(fc fi miles quali_
[It ArWot . & po(funr rationes e:ius re:duci ad quatuor,& ad r"tibus planetarum,non ramé oponce vt fint tot, veluri mul
C VOllnl lignii.Pril1la,motus timplicirer furfum cfi.igiturignis ta niifia-a pr~dominio Cunt fimilia elementis,non proptc:rea
t~ . oam.non-potetll:xi!1cre-:tccidens propriutn & e(fe:nriale oporre:t vt in nllmero conue:niant . Ad .::zte:ra fimilite:r pa- fdta qo ê1
a Icuius nifl-illud-(llb~r.Secûdo, terra e:fi igitur ignis. ree (olurio.
(YOlbolis
pe:r ~egulam,conrrariorum.recundo ropicorum.fi vnum co
Se:cundo principaliter qu:rrnnt , vrrulll calidir3s ignis & G
~1'.l~'4l1m ea.& rc\iquut1T. Te:rtio Ic:uitas fimplicircr cfi, igimr c:alidiras aeri~ lint dufdem fpc:cic:i fpecialisfime. SiI1lilire:r de POiles ·ex
~gl1ls.~arto,combinatio ca\idi & licci e:fi poslibilis ,igimr humiditate aql1Z & aeris, & de frigidieate: terra' & aqul:, & crem:r.
Ignis dl.lignum vero dl asfignatum ab Alle:r.quarto cfli. co de ficcieare ignis & rerrz qtl~ri pord}' Su nt in qll!=fito po
men, J z.vbi dicir.partes e:nim igni~ & morus c:arum ad Cupe fieiones dl1:r cxere:m:r & conrraciiéloriz, quidam a!fcrunt q.
rills,deOlonfirat ignem e(fe, veluti fi non viden:mus aquartl fic muids argnmenris, & alij q' non , & ~Illbo nc:fcitlnt ql1id _
•
.congc:ricm,quz marc dicirur, & vidercmus q> olUnes fluuq vclinr, Ignorant e:nim & r3riol1es di toélionum & cOlluc:niê Po propz
currunt:ld me:dillm , quod e:fi inre:r aerem & eerram , (cire~ ti:l', Proprcrea animadl1crrc:ndulll fi' aliqua Cunt c:iufd<:m
mus '1' medium illud til locus omnium aquarum,& ica ma- (pccic:i in ratiollc-obicéli,qul! noA-Îunt in radone (ubicéli due
re:,fic in propofito vidcmus omnes ignis particulas vndique dem-fpe:cic:i, ve in viCus aql1ile,& viCus hominis in ratione (ub
fur[um ferri ,& omnes pe:tere cfli concauum, &: fi motus no ieth diffcrunt (pccie:,Quia (ubieétum vifus 3quil~ , vr viCoriü
fit frunra,(cire poffiunus ibi omnes ignes congrc:gari, &: pcr diffen {pecie a (ubieao vifus hominis, nam viCorium differt
Confcqucns e/fe ignem pnrum. Animaducrtendum cp qui .fpc:cie a viCorio.ar in ratione: obieéli Cpecie conllcniunt,nam
dam rccentiores concedllnt demcnta elfe, Ced tanrum in mi virus aquilz mouerur ab code:m obieélo Cpeci.c,:I quo moue
b no~veluti maeeria ell,fe:.d in compofito,& vt non datur ma- tur vifus hominis, vtpote: a colore, & ita vre:r'lJ viCus in ra.
t~rla Ceorfum a compollto , ira nec clementa fcor(llm a mi- tione (ubieéli fpe:cie differunt,in racione: obieéli conueniunr.
{hs, 8c tunc vol une in concauo cfli e/fe igne:Ul non purum, Similiee:r caliditas i~ne3,& calidiras aerea in ratione (ubietli
~ed lllil111m.lmmo e(fe ibi aerem puriore:m,& pra'dominio, differunt fpe:cie , quoniam ignis fubic:élull1 igne:~ calidieatis
Ignellm • Er tunc argume:nca omnia conc1ude:re:nr dari iglli:, differr fpeciM (ubieélo ae:rez calidiraris , .lt in r,lrione obie:t}on feor[um a mi!lis fed in millura. Sed de hoc diximus in ai conuertiunt fpecie, quia caliditas ignc:a & caliditas aerca H
primo libro. & in libe:llo de millura. Secundo dubitant. Cub c:adem racione obic:éli mouent raélum igirur (ubeul1C ca ·
~uare ignis in propria Cph~ra non lucet, & tamcn hic extra dem raeione:m obie:éli,ql1~ vero recentiores dicllnr , metaPha:ranllucet.Re:(pondet Auer. quarto ("fli.coOlmen. J 1.'1' 'phyficam non fapinnr:Et per hzc argum.cnta vtrillC'lJ partis re:nla qô
l.]uCtnadmodîi congc\ario aquz accidie, n·on e:a rarione,ql1a pcrfoluunrur. T~rtlo qu~:~nt vtrtlm 111 demenris fine po dcql1alica
~qua)fcd quate:l1l1s fibi commin; [unt vapore:s terrci \ & fic nencl~ C]unlitares vlrcuales dlnlOélz ab aélualibus. In hoc tibus vir,
qIJatenlls mi fia efi fic ignis non quate:nll~ igois lucer ,ced qua qu~fi1:o (unt dl1z po.(jtione~ e:xtre:mz . Prima vule q,.in.cle- tualibus ..
t~n.us ipfe mifcetu; r(rrto denfo, & fic vt congclario aqllf ac mentis ftll1r tor qua!Jrares vlrtualcs,quot aélualc:s, vt 1Il.lgne prima p_
Cldlt p Cr d·fi
. . 1
·d· · · qualiraee:s aélua\cs funt c.1lidit3s &: ficcir3s,8c rotidem vl~tua
0
1 pofitionem extranum , CI ,Ita ux Olccr It Igm
Iv:1
fer difpolitionem extraniam ,fed demenr3 , quando funt les. Similicer in cfteris diratur. S«undo dicit vircualeç dlffcr
n ~~tti~ i~ loc~ n~n polfune h.lbe:rc diCpofitionem (xtranean~., ~ re ab aélnalîbus, Cl' ilIz nugis a~ minus recip~lI~t. h.œ .minime. pe: r(uadent hanc pofitionern • primo qu~a.1Il ml.nl~ fu~t
'ilti du 1 ?ec IgOlS lucere nec aqua congclari polfune proprlls III
~ 0
OCIS
T
'
d
·
..
fi
h
t~~d ta'
. e:rtio d~bi~3nt .quomodo ifferunt Igl1lSIn p ~- e:iufmodi qualitate:s virtuales vt in pipe:re calldleas vlrtuahs,
te A (>ropfla & ignls hIC noficr.ReCp0l'ldet Alc:,can.( vr.narrat & in cfce:ris id gellUs. Scciido',quia aqua C.1le~aél3 r~dllcit fe,
Utrtocs quarto c~li.commento diao, & primo c~l1,com- & non nHi per frigidiratem virtualcm. TertiO, qUIa clemen
!
�D E GEl\lF, 'ZA. ET CORRVP.
l- ta conf~rôantur in locis proprijs per ciufmodi virtutes • 'l'
vero iIl~ 110n intendanrur ,Ilec remicramur.argumento patcr cp alirer aqua calcfa:t4 non reducerer fc.
Sc(la po.
Secunda vero po!itio tener '1' in mifiis cïu{inodi virtutes
daneur aliz- a formis fubClaneialibus, & qualitatibus primis,
in dementis minimc.Prillllll11 p~ect de vino Be pipcre,& eft~ris id gelllls,qu:r aélu ql1idem forra(fc frigida fUllt, vireute
vero calida. Secundum vero probant pluribuç rarionibus,
iPpria po quai omireo nnnC. 2. Ego vero cllm his concedo in dCl11enon
tiç qualitares virrualcs null a ~ cffe,proprer rationes quas tan
-::2.-"';.1 r;:,. ~ ~""f5> 1 gunt,nec in miGis cas concedo .. lias erfe ab aaualibus, quib"
~~.i~ii5
1 C;...;;;:v
conferuatur forma in materia. vc:rbi cauf... complexio pipe
.......,........
'f'. l~ • r.is,porea conGderari, vt ralis qualiras,Be lÏc gemrat fibi !imi
•
le, vr frigidiratcm fi ~ pra!dominio "aulÏr frigida. Er potdl
t:2..._,.,. 4~
con!idcrari \1{ inllrut'l1cntum forma: pipct'-ts, ~1I0 illa exie ifl
(-.. J.,.,t
~~~.[-1 b OUlnes opera~iones,in quas poreG in mareria apta illas reci:;~, . :'.....
~b ~ r_.
- .... ,.:j.,.,
n.
A
l' Ber
of
'-6"3- pere. S"1 pnmo mo d0, lÏIC Cn
qua l',ra~.a "llla.,s.
.Ic~per rib'fi
1 1 1
r~ 'f ·· .... ..... C"'. ,;;!~t't.... . mile generat.Si (ecundo modo qttahras vlrrllahs dlCetur, &
fic inClrumencum form~ potcG gcnerare omne in quod poten forma in rubicéto apro affici, & fic q1l3litatcs e!ementorum,nec in (e, nec refpeélu forma: dici po(funt vi nualcs, :Jt
K qualirarcs minorum • &: lÏ non fimplicircr dicunrur virtuates,refpeétu forlll~ virt-uales diCÎ polTune,pro quanto exeût
jn effeétus ft'ecie disrimi!cs·a/e.
~d rones,
Tune ad rationes pareto Ad primam qllidem,qllia in minis & de mentis nOI1 ea rimile, quia forma, mj{li cil ait cri us
generis :1 f~rm3 elcm~nti. Ad fecundum vero dil(iOlns Cl'
i1qua reduCle fe per accldcns,inquanrum. vidclicet mOl1etur
ad centrUm. Nam aqua cale~aaa en rarior qu~m debet,cef.
(ante autem ca[efaciellte, Ipla mouendo fe ad cenrrnm extra
quod pr:rternaruralirer faaa ell,condenfatur. Ad (ondcnfa
riollem vero cum auxllio conrinenris fequitur frigidi[a~ , &
ira per accidens inquantum reducit fe ad priClinulll Incum fe
infrigidar. Vel dici porea Cl' aqua calefaéta fc infrigidar ,pro
qllaro mouet fe ad Cni lllediii,nalll-mot-as in-corl'0re apto in
, frigidari frigefacit+corl?e-3pto inRnmari, calefacit t'rio me
qua:u qo theo. Ad rertio paeuit folurio in alia qllionc, vbi de lo(acior
v[r~ er~ ne efntorum di(putattlm dl. ~rto èjrunc, vtrû quodlibet
q~lr be[ I~ efm 10 naturali difporitione exiflem determiner libi vtra('l3
n1lt~t (i~t primas qualit3tes in (llmlllo . Circa qu:rrimm diCÎ poreil Cl'
~m as 111 aut quodlibet clelllenrum vera(cp fibi in Commo limirat , vd
lOlluno.
. t:
. / e1emCll"
. L ncmram II1lUmmo,
v.e13 1teram tancum . ql1lcunq;
. ra pura,& (cor fi, III eXIOere nrgant, cogûcur concedere nru
tram in fummo c1ememum habere cum quo camen volunt
alteram clemento prius illc(fe,eriam fi amb<E fint remj{r~.
Mouemur conïectura accepta terra,quia fi aliquod demenmm deberer e(fe in fUl1Imo tale,maxime e(fer terra in fllmmo lÏcca, vt Arj(l.tdbtllr.Modo terra non en in Cummo fie
ca,qllin lÏbi hllmiditas fie admiGa, alirer non effer continua.
Mouenrllr eriam per verba Arifr.rex.co.noOri. 26 • vbi voluit nullllm c1emenrum e(fe rimplcx ac purum, fed e(fe rimile clemenco, ha!c opinio di(putabitur poilmodum, quando
qu~retur vtrum clemcmum habeat qualitatelll aliquam in \
fummo.Aucrroes autcm in iao qua:(ito varins inucnieur.nâ
t~rt~o q:li.commë.67. (in quit ) Cl' ignis non rCl ignis in actu,
M mlÏ 111 calore & ficcitare,qul; funt in fummo idem & in c~te,...
ris.,& lÏc Ce~unda poritio cil, Cl' quodlibetel:mentum ribi li• mltat vtralq; in ClImmo quarta vero metheorum. COol . 10.
cxpre~e vule n.ullum elementum limirare libi vtra(qJ in fum
mo ,qul.a tune mte~ contraria clemema non po(fet e(fe aaio
&. reaéllo vt de~lIC1C, ~t nec ignis in aquahl, nec aqna in ign~
agerc po(fec ,qUIa ~qUl~otences c{[cnt in vtri(C}l rontrar(js.
Propcerea tcoct qllodhbet c1c:mentum al teram tamUIll ribi
limltare in fummo,& alceram remi{[e.verum cirea rcmisfio
~e11t du:r funt poririanes, nam alij dicune remi(fam e(fe aire
.
•
'g.
,
rotin per admj(tiollem .conrrarij.alrj effe rellli{[al1l per fimpli
?,H_/'F:f.. ..u;;,,, j;-L;J.... . cicarelll ql1~ differentla pendet propter polÏtioncs diuerfas
~ t1:-".... h r-rl'~" qnu ali~s enarrabo .ln inori qu~rito
Anerroi non mulrum tri
~tIN~ ~. ~"..IJH.ç.
.
~
. buo,qllla ip(e in ipfius po Hlone non ell certum.cunI concra
ria dicar.l'ropeerea( (aluo meliori iudirio cum protenaeione
~iccndi ~1iter , ri aliter occurrit ) dico quodlibe~ elçmelltum
'J.'rr
...." F"-" .
in naeurati dl(polirione conCHrutum,& (eor(um a millo exl· N
ficns,fibi a (p.c:cic a-fua Itmitare vtra(qJ qu..li~ares in (umUlO,
altcram ra men per prius &-dfemiatius. verbi cauCa. ignis dl
in fu~ma calidus & !iccm , fcd pcr prius & dfcntialius calidus cp !iecm,3cr a;qualircr in (ummo calidus Be humidus/cd
per prius humidus , & (ecundo calidus, 8( hoc pcr rcgulam
Arillo.in pollerioribus.viddi,,~~ cp quando du:r pasrioncs~
fe-EollTpemnr vni fubicélo , nece(fe efi vr ordine quodam co
petant, vt vna l'cr prius,&'altera pcr pofieriu~ oô coin! po(
.fuor duo ~que1'rimo-alicui ine(fe,di.xi in natur;li difpofi[Îo:
ne conllirucum ,quia pr~ternaturalirer exillem ha; non libl
limitat , dixi fcor(um.l miaa , iuxta poritionem veriorcm,
qUa! tt.oet e.lementa pura dari in proprijs fph:rris,dixi a fpc:
CIC:,qU1a. cahdu~ vt calidunl non magis igni compctit q 3Cr~
Ilcct IglllS e(fenmllUs per fpeciem eius !ibi caliduOl limircr,q
aer ,quonia hl;C infllnt per fe a partc (ubicéli Be form:r (ubiC
éli.Ec h~c dixit ArHlot. dum inquit. & licct fimplicircr qu ao
tuor eXlilullt vnumquod'l3 vno cCl,terra quidelll cnim (jcco
magis hoc ea pcr prius , &: dfcncialius ca èfj frigore & rcli:
qua. Vode vcrbum illud magis,quod gnrce ell malton. qua 0
d0'l3 fonar l'cr prim, & quandoqJ inren!ius , hic vero fonaC
~cr prius.hanc poririonem ideo reneo , qu ia ad cam minora
Lcquulltur.Ec ctiam quia non potcll facile as(ignari, vnde Ii~
rcIOIS!iO illius qualicatis, nHi ad volunraria deueneris.Sed co
rra hoc arguuIU ,quia runc aer non e(fcc conueniem locus ha
bitationi animaliurn.Refpondc:t Auerro.fecnndo de anima.
(Ommen.II ~.q, '1er non fentirur ab animalibus nifi qu all do .fibi ad~lifcencllr .cor~orea. exera narura01, ~t vapor es ,
qUIa vero 10 acre ammalra onul1Cur a confuerudine conl1acural~s ell ani~13libus.Tunc dico Cl' aer licet fit ~qlle calidlls
lÏcur Igms,qUla tallIen an ~qllc humidus ideo calor ille hu-midicati (oniunélu5 efficirur conuenicns l1abitarioni.Er cll l11
argllu?t cp en in materia denriori. ReCpondeo Cl' non dl il1
macena denfiori conuenienti riccitac i.Sed humida COtlll 3eu
ra li animalibus,& lÏc propter humiditaeem aeris Be (on aeU
ralicacem calor ille nOIl (entieur, proportionabl1iter eniOl
humidicas cn maior 'i dtnficas , proprerea hebes dt Be idc o
dl conueniens habicationi animaliulU . Ad fonnam 9itur di p
(erem cp licer caliditas fie denlÏori in materia, quia excdfu s
humoris ca Cummus,'ideo caliditas illa non fentitur nâ nl ul
to maior dl h1ll1,liditas qdenritas . Scd al11bigun~ dato Cl'
aIrera tantum qualitJs (ompetat clemento in (ummo , qu~
en qualitas Cumlna ignis , & qu:r ca!tcrorum dementoru""
Primus expofiror velle vidctur cp rerr:r non (omperat maior ficcitas ff igni • Djcit [cetlndo Cl' nec humiditas aeris cil
maior hunudlcace aqu:r. Dieie tertio Cl' aqua nOIl dl frig i'
dior terra. lmmo terra dl omnium frigidisfiml , primll~
pro bat ,quia caliditas humorem con(umir, {cd ignis dl cal ldisfimus,& proximus morui q~li.igitur maxime ficcus. 5~
cundum etidm patet apud ip(um primo, quia in aqua dl fngiditas fa(iens ad (c Ruere hllmorem , caliditas aeris nO Il. f~
Clt. Cecundo, qui~ fen.fu. aqua humidior percipicur . T(rtlll~
etlam probac,qUla fngldlcas c3uCatur ex diaantia a cflo,J)'I o
do terra en difranrisrima,igitur frigidisrima. NOllus e"poli
tor videcur diflinguere de dupliCl frigiditace. vidclicet cfl:"
fii Be dememaria, vt cie cal ore dicit Auer. r 1.l11eta.conlt11~
1 S .Modo ~i~i~ 'l' frigidira.te. c~lcai terra dl frigidio r aqu3do
aqua dl fng,dlor terra frrgldlcate clementaria vr (CCUII. l 'l
' de f ri'glu
·
Cf1l.cOl11men.
94. & licet hlfc concordla e(fe posfit
CUIl
ure,de c~eeris non conuenie.Propterea dici pordl vcl (e C
dum rem ipfam, vcl fecundum poririonem iIlorum , qui t .:
nent in quolibet clemento naturaliecr confrituro pr:rJonll
nari alreram tancum. Si prrmo modo, fic quodlibc:t cl(I11~.~
tum limitat Cibi vtrafqJ in fummo,riquidem dl in naeur~ 1
fporieione conairutum , & tunc nec aer dl humic\ior aq~ni
necp econtra,& ~n cfceris de c~reris idem.Scd ad diélu m , r
lofophi,dico ~"J Ariil. vult alccram in e(fe magii , hoc dl p~
~rius, Vt aeri per prius humidiratem , aqu:r frigidieaeC: 111 ,
de cfccris idem,<vndc-cltlllenra CUllC :rqllalircr calia, vt tJt~~(
cuncp frigida,~ql1alieer frigid-, qu:rcüC}l humida req1l31;~~
lmmida,qultcunque ricca Itqua\it.crricça, ql14l'eullqU(-eJ 1
Itqualiçer
1
a
0
�LIBER SECVNDVS
8
0
A lt1t1aliter calida , non tamen ~o-&~m-()rdihe , n'lm ignis pM- tllr in grauYrate Be leuiratc, conucniunt in iIIit CeclInclllm (pc E
nl-e-e-ttli1:lus, erprimo ImmiJus, aqua-pr-inlo fngida , terra ckm,fcd terra & aqua comparanrur in grauitate, &. aer.~
f,r llllC fKca.Sed diccs.'lllod cft primo raie, di maxime ralc, igni~ in leuirate, igitur conllcniunr in ilIi~ Cecund~llll Cpcclc,
cd aer eCt primo humidm , igirur maxilllc humidus , & per minor patcr.quarto q~li.re:K.eommë. 26. &.27.& primo Cf
COnrcql~ens q;rera (un t minus humida . Dico q, illud '1llod li.rex.COl1llllell.I'. Proptcr hzc & alia qua: diximus in li Po d'pria
tCt 1ll.axlIlJe raie in Of'iline-ad (ubteéta , efi illr~fi)!imc ralc,fed bro c~\i, vidcrur elfe dicc:ndum apud Ari!lo.& ~uerroem,&
110n. I~1 ordine ad pasfiol1es, vr lieet hOll1o fit primo difcipli- Simplicinl1l,& Alc:xi\ndrum,cp grauitas & leUlras po[fu~t ~e
~ab,l~s,~ pcr prius ëi3 rifibili~,non proprcrea magis difcipli- dpi pro formis CubClzntialibus elcmentornm,& pro aCCld\!abills cV rHibllis.Sed fi refpondemus (('cundum pofitionem [ibus illis formis coniunétis.vt primo Cj;li.commen. r 7.Be Ce
co.runl,dicimus cp ignis ca maxime ealidus, aer maxime hu cundo de anima.commen., 08. Si pro formis, fic licut for~ldu.s,a ~lIa maxime frrgida, terra maxime licca. Quod qui ma ignis & forma a(ris diffcrunt Cpecie,ita (euitas a lel1itate,
enllgllls lie maxime calidus,omnes coneedunc, & AriClot. quando quidcm forma dl \euitas,1i vero acdpiuntur pro ae
prob.ar,'luia maxime eongrcgac inter fimilia, cp vero aerlic cidentibus con(cquentibus formas, lie Cunt eiuCdem fpccici,
~axllllC humidus,& magis éj aqua Arifi.probauit.quia ma- & (olum diffcrunt (ecGdum magis & minus, hoc rel1ct Auer
~IS terlllinabilis tcnnino alicno,éj aqua.efi enim a'lua plus fo rocs exprclfe quarto c~li.comn~en. ~.d. graue autem Be leue
l'da,ac r vero terminabilis maxime termino alieno.Nee va- fewndum comparationc:m dl Il\ud ln quo ~on dl ~ura ~ra
R :t argulUenrum fccundum .qllia humiditas acris minus Cen- uiras,neque pura \c:nitas,Ced vtrunC}l, cCl elllln graulUs aho.
tltur prQPter (onnaturalitatem, & quia eum calore dl vitOE & Icuiu, al.io,& rcliqua,idem Er comlllen. 6.d. IIlud ~11.tem
(On.ueniens.fccundo de anima.commel1.', 1 f. primum etia quod e!l minoris grauitatis,c!l ex gcnere grauls (jmphClte.r,
t?lhtur,quia frigiditas aqu t non m a ~is facir ft uere,immo fa & non diffcrunr,nili (ccundum magis 8< minus: proptcr 11CI~ ~umorem crasliorcm cp aqua fit frigidior rerra,patcLga Ind qnod mi(ceeur cum eis ex alrero contrario quod dt le~e, F
fnglditas aqua: magis congregar inrer limilia & dislimilia Ci & rcliqua.Er eommenco. 16. dicit. ECl quia graue Be graulUs
terra.Et argumentum de dH1:antia dl (oluCllm per nOlluru ex fccllnnum compararioncm ciuCdem generis (unt , fed diffePO.fitorê,cp Vero terra lit liecior igne,pate:t. quia minus rer. l'unt [ecundum magis & minus, vt aqlla &. terra,qllOE Cunt in
~,nabi.lis termino a\ieno , nec calor facit ellaporare humi- genere grallis limplicirer , Ccd differun eCccundul1l magis, 8(
1Ulll~nlfi conillné\um frigori .videlicet aqueum, non alltcm minus, & limilirer igni & aer ,qui Cum ex gcnere leuis lim- Nota
1.Unlldum quate:nus hUl1lidum. V ode pace e:xpolitoris dixe- pli cirer ,& accipit genus pro fpecie. Verum pro Colutione
run, non bene: pe:rdpir, qua:.AriClo.pra:milir , accepit e:nim ad argumenta :lOil1laduerre.primo '1' grauitas &: \cuitas pof
v.nde humiditas dicatur, vnde calidiras, vnde frigidiras & fic funt dupliciter acdpi. vc/ in rarionc qualitatii, & fic (unt (vc
qnitl • ~lt~S,& tune pro ratione & definitione il\ofum ordinauit il dixit Auer. )omnes leuitatcs e:iuCdcm fpeciei,& omnes gr 01dt~Ur qo 3S .1I1 elementis, & cas maxime clemelltis conuenire dixit, uirates rimilitcr,Si in ratione inClrllmenri,cum \le lic fonian
~Qtiu:re qu~bus maxime competutlt iIIorl1m defioitiones • Obiter cur differentiam & e{fe 3 formis agclltiblls , differllnr Cpccie
~o rte . q.lI~llto qllltrl1nt, vtrum leuiras aeris 8( ignis linr eiu/dem Cpe aliquo modo. TUllc ad primum dico Cl> ex pane: Ic~i~aris
tlQt~lllell (ICI,& de grauirate aqux & terra: limilirc:r. Rcccmiores tc Be gr~uitaris porcG c~lIigi Ilumerus ~lc:m~ntorum.,acclplen ..
. ".enr .primo cp differunr Cpccie:. (ecundo CI> (euicas ignis & Ole do i\las pro CubClantils ,lion pro aCCldmnbus, qUia {jc ex nu
Arglih1~ ~IS rUI~t a:que intcnfx,qu3ndo (unt ignis 8( arr in narura\i di mero mo[Uum accipiuntur , vr pater in commento Hlo. 17.
t~.p • c. pOlitlOl1e conGirllti.Sil1lilirer grauiras aquOE 8( terra:. Sed primi c~li. Ad Cccundum dico primo <].> bene mouerent ad
olle 1101l efi iu!lum condelllnare aliqucm abCenrem. primo & Cceundem loculll fimplicirer Ci ({[cnt !;qlla\cs in gr;adu in vtro(~ ndo cfli.proprerea ra.iones corum induc;lm, poil modu quc,& ciuCdé f"eclci in racione inllrllmcnti modo( vr Auer.
dl cam alirer. ~od igitur \cuiraç ignis 8( lcuiras acris diffc- dÎxir) Ic:IIÎr as auis dl remilfa , & in ratio ne inClrumenei difrll ll t Cpccie,argullnt primo. quia rune ex parrc grJu\raris lX fcre fpeeic ab iIIa 19nis.
Ad cc:rrium (odem modo dicas, G
lelliratis notl po{[ec conc\udi numerus c1emcnrorum. (cwn- qu.ando cnim e{[cnr :l'quales in gradll, & eiufdem Cpccici in
do tune ad cundem locum (jmplicirer moucrenrur, quia re- rariollc ÎnClrumcnti,runc quo vna rrahera, & alia cclam.
rum ciufdcm fpecici iden1 dl\oeus 1i00plicitcr.rercio qua: lic Ad quartum codc:m modo dicendum q> diffc:runr loco nOI1
fe habent,cp vna trahit alicubi,quo altera nOI1 trahit, diffe, (p~cie , (cd fecundulll magis & minus, Vilde vt leuitas,ita &
runt fpecie, fed \cuiras igllis trahir ad locllrn, ad qllc}n non 10cns,eG çnim elememorum duplex locus,&. a medio,& hic
trahit \cuitas aeris.igirur diffe runt (pecie.Q!!uço , 1 5~ itas Ole lellibus competit,Be ad mediii,& hic grauiblls,ira etiam duris nacnraliter collocatu r in (pha:ra aeris, &. noleuitas ignis t plex qualitas motiua.kuita$ &. grauitas. Ad quintullll1laigitur diffcrullt fpccie.<2.!!into, diuc r(orum corporu.1ll dllfe,,; ior dl vera de accidcnribl!s & vlrtutibus & pas(jonibus pro
tcntium fpecie,diuc:rCf (unt,vinuces (pc cie. igiJur non poteG pr~s & c{fentialibus,modo ICllitas dl qlloddam accidcns co,:
c~delll fpecie leuiras Iglli,& aeri indte. ~o~ vçro lçu!ras ae nUlIle igni & aeri. Tune ad primam pro alia conclulione
ni fit ~que inccn(a,vr ma ignis.probaeur prill1Q , qUia ve,1dt Allcrroes conccdit q, aer non dHimplex in qualitare moti
1:) fllmma, vc\ remi{fa.1i Cumma,habetur intentum . (j rcmi{fa, ua,Ced mi!lus , cG tame limple:x pcnes qllalitaees alreratiuas.
tunc aer e{fer miGus in qualirarc moriua, &: lie non e{fer pu1 Ad Cecullrtom negarer rnaiorem Allerroes , quia motiuâ
rum dClllenrum.Sccundo,qllodlibcr elcmenrulll debct limi qllaliras non efi propria pasfio & ~rrent.ia~i~ , Ced commune
tare fibi qualitatem aliquam motiuam in (l1,U)llO, &~ll1ti ali:- quoddam. Ad terciam fimilirer. Inrc\hg,cur quando cQmqlla.1ll alrc:raeiu~m . Terrio, ol1lnis vinus comperel~s a\icui perit illi fubic;é\o per fe, vbi autem competit communiter,
bf~b,eao puro, & per (e competic {jbi fecundulll omnem ra- non.opOonet. Sed ambiges vnde aer habet remj(fa.m teuita Uv o.
. . .
. ve:ro non. l"d
1loe SOlO.
CQf
tt onern ,& in CummQ modo \cuiras comperie aeri, &. in naru rcm, & cul11 adml·Ct"lone grallitatls,
Ignl5
'
utt rali dirpolitione conGiruro.igieur in Cummo. Ha:c funt argu dici poreCl
III1Id elfe propter duo. Primo propter formas Cub
~cnta &. vires i!lorum. Sed pace i!lorum dixerim. pro- Ganrialcs,quia formas ignis differt a forma aeris . Secundo
arc .Vidcnrur verba AriGo. ~1' leuita~ ignis & aeris.lirniliter proprer qualiratlll11 proportionem , quia ignis connar pr~~rau~t~s aqll3: & terra: Cu ne eiufdel1l fpeciei.primo, quicu<}3 . pOl tione (~\idi & (jcci ,a cr vero proportione cali~i & ~}U~I. Cfi~'t,one (une eadem,(pecie funt eadem,fed Icuitas acris & di,lllodo ad proportloncm primam fequitur qllahcas Ilia ln;
Ig.nls ~tfiniri6e [Ilne cadcm. igirur fpccie, minor de~laratur, eenfa,ad (ecnndam vero qualit3s iIIa remilra.Hr~ (lInt ~u~
~~ ~rln~o cfli tex.& CO.17 .lcuitas fic dcfinif leue cG qet natü probabiliter (uGineo , Cl> fi aliter aliquanclo ~idebltl1r ! altte~
h em a mcdio,graue verO,<].>,llatum é fcrri ad mediü, me eciam dicere non recuCabo .Ego e:nilll cum 10 nat.urahbus nt
•
o~ definitiones copetunt illis.igitur fpccie conllcniuut .fcèfo hi! (erti habeo ,illlld defenclere enitar, quod n~agls ~r~ tune
cl 1$ na.tura cfleGis neutra dl ciu(dë fpetiti oi nltura:, vt (ecü confonar,Ccmpcr tamen cum protcflati.ol~e dlcendl allter,fi Sexta qo
Ico ~~~.com~en. 4 9.igitur omnis natura Icuis omni ùarura: aliter OCCllrret , pcrtinacitas enim in opllllonc non dl digna dee~nro~
UI»I.II. omms grauis.olllni graui.rcrtio qua:cunqJ comparan Philo(opho. Ha:e de qmdliooc. Sexto qu~runr , verUlIl Cit puneate.
g
�DE GENERA. ET CORRVP.
.
1 dan: a\!quod dc:mc:ntllm purum,h~c dubitarlo dliraaa ulpe
riu~, vcrum quia a reeentioribus hic (pe:ciadm rangicur, ideo
-
.N
h~c pofitio dl de: dirc:lto corma Auc:rroc:m,nàm ip(ê p.~nIC
formas clemenrorum in te:ndi & rcmirti p roporriOl1ablhr~r
(eeundulll intenfionel1l & remirsionelll qU3litarum,quo fia~
te (equirur Cl' fi ignis non e{fcrinfinire ealidus • e{fer remi(fe
cffe miilul11 mifi ionc clemeocari a.dlci ramen demêtum. no caliuus,& fic rcmi{fe ignis,& ira alteri commiGus, & per poJl~
quidem fimpliciter ,Ccd a prcdominio. Hanc pofinonelll vi fcquens non purus. Propterea dicendum infiniram intel1'
clerur Centire Auic. Vt Autrroes nJrrar primo de gencratio- fiom:m calidirari fimpliciter & abColure repugnare,lieer non
ne.commcn. vltimo,& efi expre{fe Conilanrini.llbro de de repugncr redl1plic3tiue,proprerea de:mentllm poteil df~ pu
n\cntis,& vid ~ tur Auerro.Cecundo de ani ma.commen. "f. rum,daro Cl' caliditas non fir infinite intenCa, [3{ fic pun~as
& AriGo. vt in hoc Cecnndo pa ret.tex.com.noilri.16. Addiit clementi penes fimplici rarem elemenrorum atrendirur, Ica
ramen (l.' fieri potdl vr clelllenrum pururn excrabarur ex vc illud !impie x dicarur dementun ,quod ex pluribus non
quohbec mifto. [Olmo fingunc quint am c{fcl1tiam c quolibet conflac c1el11entis. Ad rerriam ni ci pocdi vt ad pril1l~I~,
Pô côtra miflo extrahi po{fe:. ColltrariJtn po!irionem tenent 0111- v~rum quia qU f~io illa poreil extendi ad materiam de I1l1n l0
ria.
nc'i & concedl1nr dari excrema CJlccm aliqua in parte pura, mIs, volo hfc CatIS e{fe & fic de qu;rilione.
; REC
vr ignem & rerram & hoc Cubflaocialirer & qualirariue , de
Saillit qUfG ionem ,nam dixir vnumquodqne elcmcntO rtl
aneJlis vero aiunc a~rem & aqu3ln Cubflanrialiter e{fe pura, conflue duplici qualitare, ideo qmrrirur , vtrum vrra.q u'
omni~ tamen qual~tatit1e mHb.Primum probam,_q~lja igni. illarum conGec ;rqualircr. Re(pondec (vc exponir p~llo& terra flint in lacis extrem,s,fed llllfbones fiunt 111 mterme pOIiUS)& dicir.Ced ramen quatuor exiClcntibus qU3Iicac~bllS,
diis.SecunduOl pater,quia ha'c clemema {il~t in med io,}deo calido,humido,frigido,& ficco, vnumquodque, (enfib l".lI n1 0
miGiollcm habere debellt. Scd (eneC vr dlxlmus altas) 1 hac corporum !implicirer confiac vno,hoc cCl vna illarun1 . ~r~K re nihil cerri ea,& nec opiniones nec argumenta CUnt l1ecc(- ci vruntur accu(atiuis abloluris,lIos vero non , & genirilllS eC
Dubita. (aria, vc pater confiderami.Sed circa hec occurrullt dubltJ- loco ablatiuorum ideo communeS cranslati ones nOl1 ben'
riones.," tion cs.Prima vtrum calidiras porcfl\in infinirû intendi inquâ fe habent .Exponi; ql10d dixir( & inqujc )Terra enil11 co~etac
tum calidiras.Sccunda daco.'1' fic .penes quid accipirur puri. fieco magis ~ frigido.aqua aUCfm frig ido m agis ~hu'l1ldo. ,
tas dementi.Terria, vtrum calidiras vr c.tlidiras porsit in in- aer autem humido magis g calido,ignis alltem caldo mag l!
,
Pô qno- finirul1l rCl1ljrri. Ad primalll rc(pondù aliqui cp rcpugn3t g ficco en conaans,& fic vllumquodQlle: fimpliciccr VIlO co
runda ad caliditaci vr caliditas eil,incendi in infinirum,& hoc prob;ic. fiac.Sc.d pro.prer qui~ clcmenrorum Vlluf11 quodquc: coneta~ Cor d.
pma.q. Primo,quia ficut cœlum ad extenfioncl1l,ica caliditas ad in- dupliCl quaht3Ce,Phlloponus bon~m affàc r~ cioncn1. Se. IJ1enr~
tenfioncm,Ced repugnat cœlo vt cœlum cG in infinicurn ex cur conllac altera magis ac fim pliciccr ,cauCam non afferr.~' coner '
tendi,igitur calidic3ti repugnabic incendi.Secundo,quod fi- cir enim q.-clemcnta ql1acenus Cunt abinuicelll cranf11luraW \ici Î
bi non potcG conuenire,cidem rcpugnat,Ccd cal.idiCart inccn ua,carrous of'lorrct qualltatibus conrrarijs participare, qlla~ Pl're S
. .
ft"
n.
h lna 'f
lio in infinitullI conuenire non pocelli' igicur (ib
1 1 repugn~c.
tenus vcro~lclOa)catcal1s
neceue
Cl( ca cOl11municare in a
minor dec\aracur ,quia fi po[fct conuenire, aliqual~do conue qua verbi caura,ignis ael'i vicinl15 cO, & quatenus ci viônllS U'p i
ni{fet,vcl aliquando coucniet~pcr rc~ulall~ de poCs~bllc. Ter eG,collll1lunicabic cu.m iplo Cccundum aliquam qualitarcl11, Cl
tio,quod en indiffcrens ad fi11lcum &111fi11ltum,fibl non com vepoce fccnndllm caltdltacem,quatenus lIero vtrunqu e in al
petit finicas nec infinitas.igirur Cecundum fe non poteil ~re. cerum cranfmutatur ,nece{fe dl ipfa Ceclll1dum aliam differpô .pP'" fcere in infinÎcum. Animaduerte apud Aucrroem plunblls re qualitacem,quia vero impofsibile efi duo <rque primo coL in locis cr aliqua propo(irio cG ver a'per Cc, & falfa per acci- percre alicuj ,nHj ordine quodam,ideo omne elcmcnrum aldens vc1 (ub 31~s verbis,aliqua-cfi ver.:! per rationcm generis tera tantl1m principaliter conftabit. Alioquin duo erunr ad r ~
qUf dl falfa per rationel1l fpeciei,boc dlali'lua cil vera re-· idem rque primo ;rqual.iter c~mpar.ar.a . Dub!tallt ~iqui, Anl~'
duplicariuc,quz cfrfalfa (implicicer tiue abCoJurt, loquor dc quia non vlderur 'l' am magls hunlldlras trlblleda fit ~ ague J11,gll
rcduplicatione ad bonul1l Cen(i,m,qua~cnus no difiinguirnr qui a vt obCeruatio docet,aqua multo plus humefacir. ReCp6 v,~,d~
a Cpecificarione:. verbi cauCa.htc efi falla abColure. oml1e ani. det Philoporll1~ cp hllmidlllll Cccundulll calll rarionem q.u3 ~qUI'
mal poteil videre\qu~redupIicatiue efi vcra.vidclicet olllne ipClIlll deCcripfit Arifi .magis aeri,~ aquz competit. Eil enl nt
animal potdl videre inquanrum Jnimal,quia ttiam talpa po humidum quod proprio termino m ale rerrninabile cil , b~'
teil videre /oqllantum ~nima\.Similiter h;rc en falCa abColu_ -n.e..1urcm alicno,modo h;rc definirio videtor magis aeri co.'
t~.omnis mocu~ poteG vclocitari in infinirum qUf reduplicà
pctc:re.aer enim & m agls ëj aqua fundicur, & mag is difRu'c
ciue efi vera.vidclicet omnis mOlliS pocea vc:\ocitari /11 infini &male ccrminabilior cG ipCa 3'1ua. aqua e:nim & Ci difRuarJ
tum /nquâcum motus,fic in propofito hfc cil falCa abColute. aliquem term/num inrerdum dimi{ful11 ddi.lpcr canquam CO
omnis calidiras pocca in infinirul11 imendi,qu;r camen cG vç: paaa Ccru:t aer aurem pcrfunditl1r facile,quare quo ad rat'O
ra reduplicatiue. vldelicct inquancum caliditas.probarur • ~c
nem hU1l11dl acri vldetur humidiras magis dfe: rribuend a .
quld 0011 repugnar fpecici,non repugnat indiuiduis Cub ro- Tu!)c ad argumcntum dicit CI> aqua per accidens m agls hune Cpeciei,modo Infinieas non repugn3t fpecici, linca enil1l mefacic noOra corpora.primo,quia confiar ex craCsioribus ,
M finira & linc:a infinira CUI1C eiuCdem Cpeciei. fimiliter & calidi. panibus,& ideo efi magi~ repleriuaeorul1\ pororum 9 (un:
Sofoncs ras finita & calidicas infinira. Ad primul1l reCpondeo cp fi- in nobis,acr vero quia cil cx tel1uioribl1s partibus, ideo fa~1
ad argu- milirudo non cCl conueniens, quia extenfio compteit (œlo II: dif~lJ it. ~~=U I1tio,quia 3ql1a conare qn afi Cc habcr ad ccrr~,
mêca pri vr qoanrum,intenfio competic cali di cati Vt quale,modo qua & faCile (u'pCa colligatllr ,& cG noGra corpora cccrena (in ,
h1f ponis ruO! per accidens comperlr cœlo,quale per Cc caliditati. Ad ClIm terra magis particip ant,ab aqna magis hllmefil1nr.qu~
fecund"m ncgo minorem. Ad probarionem dicas rcgulam (u~pcc ~larl1r a facile dl CUIll rerrenis permiCcibilis.h;rc~)t c
illam de po(s,bilc C(fe veram in poCsibiii abColuro , & non re nm~ r'1s Philopôi. ~,od vero ignis fit priocipaliter calrdllS~
auplicatiuo nam poteil talpa videre in co Cl' .tnimal,lIunquâ aqua (impliciter frigida tcrra vero maxime: ficca.Ariet.C31l
talllen vidir nec vidcbit. quinto meta.cex. comm. Z 7. Ad quam 110ra ad fcnCum fl:pponie Ccnfibus e:nim pater ignC~
terri am conc~do maiorem,'l' fibi 110n compcrit alrerull1 fe:- e{fe magis difgregariuum ether~geneorum ëj proprio ccrnl~
cundllOl inclinarÎoncm macerialem,3cumen (ibi non repu- no terminab,li~ fit .Aquam etiam e{fe etherogencoru m con
gnac[3{ hoc Cufficie ad propoficionem dc poCsibili redllplica- grcgatiu1111 magis g humidam eriJm fen(ibus (uoiacer. re~;
Rno ad tiuo.' Ad fe cundam dubitationel11 rtCpondent hi ijdel11, ~ Um eciam e{fe magis proprio tCTlnino tcrminabile, J113 g 1
~ -d
volum q, fi calidirari qualltum ca de fe compcteret po{fc ln ëj etherogencorum congregariuam cciam Ce:nfibus conetat.
ecu Jml
d' dh
ffi - fi "
fi
d'd h r .
,
raIl
prima. inll nirum intell " a lIC p~I~CS .C &clfin . ?lte 1I1ce.n UIl1 nb~11 e: 1 co ;rc IlIpp011lt .l n cOlllnlentarqs quzfiuimus vrru11I :î
berce fumi puricas clement' Ignls, le III Cf~C~IS •. pro ant: rUIll quatuor fin, clel1lel1t~, v bi d/cebamus Arifi.f'1'O ba cre [.~
quia hzc infinica inrcnfio e{fec pr;rrcrnaruralrs Igl1l vtt ekmc tum qU.;Jcuor e[fe dcmenra, vt per ratione~ taéh~ in coml11'
Confuta. co, & fic penCl hane 110n dcber attendi dus puriras. Scd carijs dcclarauimus.At vr ex COl1l1l1entarijs Philoponi pcr"
fpiCU uIU
Po alchi. aliqu3 cti;nTl adtjeiam. Alchimici aiunr nuiluln dc:menrû
micorû. elfe pllrUI1I,nee in rllb(bnri~,nec in qualitate. [mmo omne:
co
a
,.
�LIBER SECVNDVS
Sr
A fpicullm dl,Arin.non probauit tant~m quarnor elfe detnen' ciabilis, cum oino fit altrrius naturf ab :ttqua,qua magis co· E
ta/tMuppofUit quatuor elfe nota ad fCRfulll, pofiea ca ada- fiamus Signe.l\rguméea Diui Th.quf vfir côerariu probare,
ptauit· quatuor c&iugationibus,& quatuor k>cis,& quatuor in c6mérarijs Cune [olllta,& facilius foluGeur , quû.n.probat
Illotihus,& quatuor cérr-:trieratibus.& hoc, ve ofienderct ca Cl' ignis efi !iccior eerra,quia calid.it3s exiccat magis.dèfm.qt
qu~ [cnfibns (ubiacenc de d'ntis,couenire rôni.Pôr ée dici,q, tcrra efificcior igne,quia alieno termino minus terminabilis
h~c propô(t.m:quaruE).J:.funr efnt~~quipoller iIli-quatuor (une magis aue proprio nô.n.eG (jccior RI? frigiditaré,Ced RI? fpetfnra,& non plur:!Àvcl Cl' interpreC 3[ per iIIam ,quacuor (unt cii:,qua limitat !ibi maioré !iccitaré.Modo fortior cfi vireus
~It~nenta,& 110n pIura! mo~o h.rc inrcrprecatio [ecundum fQrm~(pecificr g vireus qualiratis mallifefi~.cum vero pro~
ql1 ahhet dus parré nô prob'nur ab Arifi.qllia vbiq; Arifi.rup bat aqua efi humidior aere,patc:t Cl' non, quia aer minus pro
~rUit tius primii parcé, vt10tii ad (enfum , Itu\libi.n.proba- prio termino terminabilis en.alieno.nugis quam ignis,qualtit-;<p-qaacl1or-fme deméea feJ [appo(uir ve R fe notü-ad fcn re autc:m [e~n.tieur humiditas aquz,cau[a afsignat efi a Philo4,
.? "
fùtn,probaf cil quo ad eius fccunda parté, cta Arifi. probauic Pono qui3âqua-efi~I'3f,;G-fé-p'anium-& -rrrai>-K replefiua,& '--:.=2........ ~"':f,:,. "-1-<44 ~
,
.
tr_· b:J:
. b".
.
-t
~
...,.,..)....4
q, I1Ô polfunt elfe piura, 'la pres côiugationes nô fi)nt pofes, quia-c:1l fua-naeura magls am,cra mHcrrenlS<orpor-tbus.Cil ~-:-~ •..:. f..-;
~t)..
P~ura \oca Squatuor non [une pol'ia , pfes , rylotus ii quatuor vero dicit,quia frigidum facit fluere humidum,dici poecfi q, ~ .~~A..&f,éo" L~.-1no fUllt pofes.pfes qualicates motiu t non funt pofes , piura q aqua en humida propter fpeciem,que n?~ requirit. ranra hu
quatuor cônaria nô polfunt elte,nili vni elfent pfa côeraria. midiraeem,quaneam aer. Prcrterea.Fng1dum facle exhala .·
trgo ilIa exclllfiua naij probauie Arif.fcètm oém cius I;?ré,fc:d re humidum via-compreCsi-onis.vt paeet in cryfiaUo. Calidii
rOlü fecundu alrera.r. Cl' nô [unt piura ij quatuor .ad hunc [en vero l1tiJ-cxiC'E-ationis.<l!!are pro dilucidarione fi refponde2 fU!ll procedere pôt Philoponi incerpreeatio, vt patet lcgenti bimus ad qucrnionem caCu pofito.f.quod clementa fint ab
I\ladueree Cl' Cl vellet polfet dicere q, no poe cPbari igné elfe omni mifiura (cparata,& in naturali di(pofirione conGituea p
fitn'plic~ & pUlf ab oi miflione abiunccG,no.n. valee prima ro vnutnquod'l3 elc:mentum limieat fibi vrro1'l3 in (ummo licet
qua ftcimus in cômenrarqs,qa lict'e morus (urfum limpfr dl non ~qlle primo.Sinautem ad qutfiionelll rcfpôdebimus fim
hoc arguit aliqd moueri (ur(um (jmpfr, vbi predilaf ignis,no plicirer ,quattnus clemenea (unr nunc fimpliciter , diccmU5,
q,.fit purus ignis.nec v alet lt,,~a bene volo Cl' ignis fir , (ed in Cl' ignis efi ca!idior aere,& magis calidus quam ficcus, vt cx:
-ho vnü.n.côrrariil arguic altelf e(fe)vd in fc, vd Cu alio,nec actionibus qualirarum cônat,& quod acr efi humidior aqua
Valet 3° ,quia fi fimpfr leuitas efi,no Ccquit nifi igné, vcl in Cc &: magis humidus, quam ca\idus, ve etiam acrionibus con.
Vtt in acre.nec valet 4· ,sa (j ilIa (obinatio cfi pofls, ignis efi, fiac,& aqua efi frigidior terra & Cl' magis frigida quam hured cü alio eômifius, & lie rônes ilI~ no condudunr igné e(fe: mida, vt irerum actionis ofiendunr , terra vero ficcior Igne,
11 1I rG,& fc:or(um ab oi alio,per idé tollif figlJum.Auerr. illud & magis (jcca ql1àm frigida , vt criam acriones ofiendunt.
.n.arguit elfe locii, vbi oés ignes côgrc:ganeur nô puri/cd im Verum ignis fit in Cummo calldus , aeri in fummo humidus
l1u.ri,(jcut de mari,quod nô efi locus purcr aqllcr.Pofiea in co aqua in (ummo frigida, t~rra ~n Cu~mo licca,credo q, ?on
~~tar[j,; qugrebamus, vrrull1 caliditas aeris & ignis fit eiu(dé quia nullllm tlernencum ln rel ~erttate efi pur~m , & Ideo
Pei.Vbi debes Ccire q. Pniloponus in primo huius a(feric,q, Arifi.& Philoponus (olumloclltl (unt comparatlUe, ve quod
~aliditas ignis,& calidieas OIeris dtffc:rent (pecie , & fic de alijs ignis fic magis. cali dus quam ficcus,aer magis humidus quii
l~nlbolis,probat per fimile in miflis,in quibus (unt mulla ca calidns, abrolute de his nonlocuti (unt. ~zrebatur etiam
t .Id~~qu~ fpé drnt.nam alia efi qUf i vino caHditas, &: alia qua: in commc:ncarijs, vtrumleuitas aeris, efi ciu[dem [peciei in
ln plpue,canoreo,aut balfamo,& fimilibus, & tune côccdit igne & acre, &: fimiliter de grauitaee in aqua & terra. Vbi G
q, vulr ca ex vine fanguis generatur ,cota vini calidiras t'or- animaduereendum quod in opinionc: Auerrois,quam dc:fen
tUtnpitur ,& alia qu~dam (c:cundum fpêm in fanguine calidi dillltls,oporece Cupponere ignem 8( terram repc:riri pura
tas genc:rai,ita ét( vt inquit )accidir in gnationc: c:fntolf, quz quo ad qualieatcs motiuas , & alreratiuas . lncermedia vero
gtncrantur inuieé " Er fi dices,cur Arin.appellar vbiCV calidi non reperiri pura quo ad motiuas , Iicer forte. IlCC quo ad
tatl! fymbolam qualiraré ac:ris & ignis.Dicédu cp hoc cn pri. alteratiuas . Tune hoc fiancc, polfumus dieere primo leuitno.sa côneniüe in nom~nc:.(ecüdo,~3 ~~ (ullt_eôrrari.~,.li.cer tas & grauiras porfunt confidc:rari, vt qualicas,abfolure , nul
tint fpé abiunetf, vt albu & dulce.Cahdlras aut & fngldltas la habiea ratione ad formas, nec ad c:Iemenra, quorum (unt
dicunf côrrarif,fil'r fic CItas & humiditas,1a nec nomine cô~ infirumenta,& po(funt conliderari, vt infirumen ta forma
lltniur & (unt iuicé corrup[il1~.ar caliditas ignis, & calidiras rum • Prima ratio ne lcuitas aeris & ignis efi eiuCdem (peciei,
~tris nÔ Cunt luicé corruptiur.nHj Raccils.pôt tfi hec pofitio & non differt ni(j Cecundum magis,& minus. Secunda vero
~t intc:lIigi, vt in cômetartjs dix:imus Cl' Cu nt dufdé fpéi, vc ob ratione,diff'erunt fpecie.Caliditas cnim magnetis , & calidiItCta,diffc:rüe (pë vt acciltia qcenus calf • ,ppria fubiecra Mnt tas vini differunt fpeCÏe , vt inGrumenta formarum , vt qua
fPë'~frc:ba( tEr in cômétarijs, vtrü quodlibet c:fncG limiter lieates ver%~~nt eiuCdcm Cpecic:i,& non diffcruOt nili (ecunIIbi anlbas qualiwes in (ummo. vbi dix.imus hypotheeicc: Cl' dl1m magiG , & minus,hic dl vnus modus Catis, probabilis,
1I~,vtpote fi darenf efnea pura,ac feor[um a mifiis , & in nali Cecundo dicere po(fumus,dato qt non rcperianrur clementa
dlCpône collocata,cathcgorice vero Philoponus tenet çr ael' pura,nec extrema nec media, Cl> leuieas przdominans in il- H
tl ~n hUUlidior aqua,quia minus proprio termino terminabi- 10 ignco,quod n05 appellamus ignem , & Ic:uiras prfdomiIS.alieno vero magis tenet edam Cl' ignis efi ca\idior aere,qa nans in i\lo aereo,quod nos aerem dicemus,ieerum [unt eiue
Il~agis eeherogen ea apcuS Cc:gregare. Amplius q, aqua fit fri- dem Cpcdci , 8( [olum differunt (ecundum magis, 8( minus,
~Idlo~ terra, quia magis con®~t.iu~.ter~a autem ficcior, nam illa lc:uiras ignei,efi inrenlio, lieer non in (ummo quam
~ tnlll uS alieno termino tcrmmabths. magls vero proprio, illa aerei,& fic de grauit:ttte, ve vero inGrumenta formarum
~ fic uult alterum e(fe alrero mag~ in vna qu~litarc ircnfi~e differune [pecie, vr dictum efi,& fic non oporeee concedere
_non Colum [ecundu prius. Hoc aut tenet PhllopOIlUS, qUIa pura clementa nec extrema, nc:c media, nec in altentiui~
110 a(fcrit h~c quatuor corpora e(fe pura,Ced mifia.Si.n.aqua nec in moriuis qualieacibus.Sed tune efi vnum dubil1m pul~;crc Illinus humida,é qui: habet aliquid d_e te~rdlr~ fieco chrum vtrum daro igne puro in al(cutiuis & motiuis ,
~ 1 tcrra en minus frigida aq cfi,~a habet ~o nlhll de Ignc:o mouerc'tur przci(c ad concauum, an vlera , no~ vitra, quia
8( Clthalabili & fic no vule ,fnea e(fe pura m(j quo ad Cenfl1ln non e(fer locuS naruralis eius.Si przci(e ad concauum,igirur
p hoc arbitr~r e(fe dèim carhegorice.Dato ole q, efoca c:lfene mifium przciCc e(fet ira Cur[um motiuul11 , fieut purum be'
. 1I4t~~&
ll~rG·aer hret calidieaté ita intéCam fie ut ignis , & (jc dc alijs. ne quod patet , quia igneum Illud quod in concauo manerl-" -----A. ..b .4( ~~~ 1
·!zr~_.:(#
d~ tntiüe aüt ,RI? caufas Philo pc ni, quz dict~ Cunt de humi_ pr~ci(e ad i\lud Olouetur,& fic haberur propo(jtum.dic~nd~
t'It~tc aeris,nec illa calidirls ignis puri Centird,imo duis efn q,igncumillud,quodmoueeur ad co.ocauum & manecm c.~
~ "'''f~~'
tl~Pllris calidiras aeris magis femird illa ignis. Tii quia ignis callo,non manee.filllpliciter narurabrer Cecul1~lIm. propna
c te pareiO fubtilioril,& ira minus repletiuus pororü nonri nlift fedtii côi ad cuieandG vacun . Ar li daret IgnlS purus,
O~poriS,((fet ét fuapte niltun minus noUris corporibus a(fo mao~rct ilUc & mOl1ercf ad cü locii naliter vtr0'l1 mô,& na
,
~uc:lr. de goa.Be cor.
L
H
(.., •.++...
L} . ...
�DE GENERA. ET CORRVP.
( cura p.r.opria,Be n:ltura communl,&: h:tc dl differentia. .
Ant.c.19
QE.oniam autem determinatum en prius, cp (implicibus
corporibus ex feinuicem genera/io "ft, fimttl autem et feeun'"
aum [enfum uidétur gel1erata(non enim eflèt, alteratio·flcu t'
aum enim tal!gibilium pasfiones, alteratio e~) dicwdum cft
quù modus adilluicem tranfinutationis,rt tltrum ontnc ex om
I/i generari posfibile fit,an blCc quidem posflbile ) blCc e(utem
D lluc.te. imposfibile.
c. ciufdë.
QE.oniam determinatum e~ prills Ùl corporibus ipfis flm
plicibus gencratiollem reciprocam eflè. flmul autem per{w",
fom generari prohibentur,non enim effit alteratio(fecunduln
enim taéliLes pasfiones alteratio cft) diccndum quis moaus re
ciproclC tran{mutationis eorum fit ,et utrum quodLibet ex quo
, Zibet fieri posflt,~ut hlCc quidon pojJùnt,iUa aut /loa poffimt.
~~
Tractat nunc de e\cmcntorum reciproca gcneratione &:
. per d'ICta tertIo
'.
pnmo qua' fi'lonem:m e nr,0 lut' ·vu 1t, partlnl
cœli. pareim per (en[um . qua' dixir in ~œlo., patent. :tt per
K fe n[u ln fic dcclaratur ,clementa alteran [en{u perhibetur nâ
ca alterari per qualitates tactiles en qualitates tactiles ta~tu
perhibentur , igitur ca alterari [e\l[u parer, [cd declaratü dl
ra non po(fe alterari nifi,gcnerentur Be corrumpantur ,quare fi patec alreratio,[altem per accidens patet generatio ca
igiwr generari reciproce [upponatur propterea qUfrit v'trii
quod\ibcc ex quolibet fieri po(sir,an qu;edam effici polfullt lquibu[dal11,qua'dam vero nOIl.
D I: r'O
Cum demonarauit quatuor e(fe elementa,&: n. vniiquoa
""""
-r COntraque 1la bct arctam qualitarem propriam, qua alteri
riatur ,nunc vult loqui de gnatione ip(orii, Be primo pmitric
(mi intcntionem,poClea excquitur ,in premittendo cius inré
tionem.[upponit vnum.f.q, clementa ex inuicem gel1(rcnf
& hoc partim, vc probatum tertio de q~lo , partim ex fenru
partim ratione,vndc dicit.Q!!,9nia aût dctenninatfi en priu~
.f.tertio libro de c~lo~Cl' fimplidbus corporibus infit gnatio
ex inuicé,hoc en reciproca,lfa en fufpHiua v [CV ibi { Diccll
en} en .ergo f~ppo,'1' cfnt~ prit!eciprocc gn.ari ex inujL
ce,.pbat hac parum [enfu pantm rone [etl[u,~dc.dicés filnul
aût & fdfm fcn[ulll vident gnata.f.ex inuicé, cadit.n.fub fm
fu,q, calidii fiat ex frigido,& uice vcrCa,& humidii ex licco
& vice vcrCa,& lic de alijs rone vero( cum Inquit )Non eni~
e!fet altcratio,Alexandcr per altera tionem gnationcm intel
lexit,quod non placet,quia tunC probatio e!fet eiu[dem per
idem.e(fet eniJll fenfus,!i clementa reciprocc non ficrent elC
inuicem,tunc non e(fet gcneratio .reciproca, modo hoc id';
cn.Melius ergo Philoponus,per alterationem intc:lligit alterationem,ql1a' fit fecundû qualitates,& quia quis po(fet dubitarc fecundu quas qualitates fiat altcratio,idc:o exponit. fc
cundum enim tangibilium pa[sionê fit alteratio.q.d.loquor
de alteratione,qu~ fit fecundum tagibiles qualitatc:s . De hac
cnim [equitur,<l' li mutua generatio non fit, neC mutna alte
ratio ea,qll~ (ecundii tactiles qualitates fit. modo hoc eQ COll
tra [cn[um,& contra dedarata in primo lib. con[c:quenriam
M non probat,quia patet, na fi c1ementa mutuo no gnarantur
mutuo non alterancur.no enim po(funt alterari in qualitati.
bus,quin alterelltur in fnbaantijs vt fupponit primo huius
Dixit aür notater,'1' fi no e(fet gnatio,no e(fet alteratio qu;e
fit [ecundü tiigibiles pafsiones,quia po(fet e!fe alteratio intê
tionalis, vt alteratio diaphani alumine & animf a fdétia vt
patet (eptimo phy.Sed dubitatur quia ;Ibi in nigrum duicis
in a~arii limt alter.ationes, & tn ~o funt fecundü tangibiles
palSloncs.H?C ~ubJUm mo~~t Ph~loponu, iuxta fuâ exponé
(ecundii me;) no dl necdfanu,qUJa AriU.addit il\ud ver bu nt
no ad dcmôClrandG oêm altcrationê e(fe [ecundu tangibilia
(cd ad demonClriidu,q> ca alteratio nô en,qu~ cn (c(fm tangi
bili"J ,quia li n!if Cine, non runt ad propo(jtum ni nidet Phi.
loponus,q, ad qualitates a!iorun~ [enCuum no'n en alreratio
pcr Cc prilllo,fed con[eclIClue,qU13 con[cquitl1r ad alterario
nê tagibiliü.Ad miClioné.n.calidi.& frigidi,& hUll1idi Be CicCi,& ,olores,& [aporcs,& oës (enlibilcs qualitates [cquûtl1r
1
(~ Oln . "?
d?
His declaratis,ponit intttionê ~8c terminat Cufpenfionê( 8cin
quit )Diccndum en quis modus adinuiâ rran{inutationi, 8C
vtrum omnc: elel11enrnm ex onmi clemento gencrari poti~.
bile fit,an ha'c quidem po[sibile,hfc autem illlpofsibilc,dicl~
autcm hfc propter Platonem ( vt Philoponus inquit) qUI
(uppo[uit tc:rram intran(illutabilem.
ri
"
QEod igitur omnia nata fint adinuicem tranfinutarl,md<' /lotI
Ilifeftum cft. Gencratio enim in co/ltraria f7 ex cOlltrarijs.ele
menta auteln omnia T,abent contrarietatem adinuicem , qui"
aifferentilC font contrarilC. His enim amblC contrariee, ut ig/li
f7 aqulC.l1oc enùn fiecunl f7 calidum,boc autem Frigidum (j
bumiaum. His autem,altera[olum. uerbi gratia. aeri f7 aqute
ho.c enim calidum f7Tmmidtm: cft. hoc autem frigidum (J' bll
mldum. QE:tproptcr uniuetfalitcr quidem. manifèPum eft, Cf?
Olnnc ex omll i gcncrari uatum eft.
. QE.od quidem igit/~r .omuia ùl~icem .tpt.t lira tranfinuta: Di::~
rl.patet.naln generatlo mcontra Y/a f7 ex cOl/trarijs cft, el.c, ~
mmta autem om/ûa T1dbent ùluicem contrarietatem,cum dif"
ferentiee contrari.e fint),;s quidem enim utrlCq; (ontr,trùe,U~
luti igni f7 aquiC . /lam boc quidem ficcum a calidum, iau~
uero humidum f7 frigidum , bis llero altera [ola l uelutj aeY'
( f aqulC , nam l,oc quidem caliaum (1' Tmmidum. iUud uero
frigidum ct bumiaum,patet igitur lmiuerfoliter quodlibet e%
quolibet elJè aptum gener.tri.
(0
Nu~c probat q~odlibet generari ex quolibet ,&: arguit.GC ColI't
quodhbet contranum en aptum gcncr:tri ex [uo contrario!
fed quodlibct cie men cu ca contrarium çuilibct c1emeto . ig l
tur quodlibet c1cmentum cffici potcQ ex quolibet maiorpll
tet per fe & per definionem conrrarioru corraria 'enim (tint
vt: 1 o.metaphy.d~citur ,qu~ fullt apta in~icem tranfmllcari,
mmor dec\aratur tnductione, quoniam qUa'da dcméta (un t
contraria in utri[cv qua!itatibus,ut ignis,& aqU3 aer & ter"
f3,qu~d~m in altera ta~tulll,ut i~nis Be aer ,aqua 8< terra, 5C
fic omn.ta funt coutrarla faltem ln altera.qul; dicit patent. P cO- bc
Solmt fecundum proble013.f.'1' quodlibct c\eméCUIn fiC· ~~ tltc
ri porsit ex quolibet, & [ylfs [ecunduIn Philoponum dl coo
ll}u
traria ex inuicem fiunc.Non cnim quodui5 in quoduis nt de
Po t
môllratum cCl in libro phylico.c1emcnta (unt Côtrari;, quia
diffcrentia: ipforum funt contraria:. ergo elemem3 fiunt
~
Inuicem hoc en quodlibet ex quolibet.
/lotI"
c"
Iam aut fecundum ullumquodq; no/~ difficile eft uù1ere,q/l~
modo quiaem otnllia ex om/tibus erU/lt. Diffèrt autcln ipfocZ
Po
tius et taraius et facilius et difficilius. QE.ICCU//tl; ef/im "abcn t
~tQ
fymbolum adùmÎcem,uelox T10ru tral1(mutatio eil. qu~Ctln$
autcm ~olll)d.bent t~rda ..quia {a~l,[ius cft ullum?j mllLtj tr~4
mutarl.uerbl gratla,ex 19nc qUldem frit der, altero fdcill/l~
tranfinutato)10c ettim erat,calidum et flccum,boc aute/n,calz
dum e~ T1Urnidum , quapropter fi uil/catur flccum ab bumido,
aer ~rl.t. Rurfus autcm ex aere,aqua erit, fi uinc.ttur calidu~;
ct [rlgldo. boc el~im erat calidum f7T1Umidum, boc autem fr l " Q...
gl~um ( f hunlldum. quapropter tral/(mutato calido, aq~~
~
CYlt. Eodem moao ex aquf! terra,f7 extra iguÎS. TMbmt et1l1 /
~
ambo ad am.b~ fymbola,aqua enim humidum et frigidum, ter
r.t .autem frlgldum f7 flccum. quapropter uiélo bumido terrI.
trlt. Et rurfus quo/liam igl/is quidem calidus f7 [lccuJ cjl,tcl'
ra at frigid.t et flCCd,fi corrupetur frigidu,ignis erit e~ te~rd. .,"
. ~omodo}atn :es flt fè.culld~m unumquodq;,no/J est diffi~ ~1:jI
~lle ulderc,erut e/wn omntd qUldem ex oml/ibus, differt ~~t1IC ,
'«ud penes uclocius f7 tardius ,facilites quoq; f7 difficzl 1US,
qUiCCUn.q; quidé enim coionts adinuicé TMbcnt ',oru trall{l11te~
tatio uelox ell. OE,lCcunq; uero lion '1dbent tarda rft,na tn {d~~
...
'rIt
Cll'1It~ enn un.u.
~ multa trdllfinutari,ucluti ex ignc quidel~ e
acr)IUo{dClllUS trdllfinutato)/1a1n t'Uius quidcm erdt ctl.lldutT'
& {icculll,
�l
LIBER
SECVNDVS
A 0' {lccum " llUùû uero ea.lidum &
bumiè1ü, un'de fi fieetmi db
Immido eXlIpcl'abitur,acr frit. Amplius autem ex aere a9ua.
fi.calidii e frigido deuilleetur, erat enim illud l1Umidt~m qui=de Ci ealidu,hoe autc frigidu 0' l],umidum,un.de c~lido refo,:
lttto,aqua erit,{lmili al/.te/ll modo ex aqua fit terra, 0' ex ter ,
r~ igl~is,utrung; enim ad t~triîg; comuniones babet , aqua qui
~e CI/lm frigida 0' 1JUmida ~ft, terra autem frigida 0' {leca,
lcc~rco 111lmido exuperato,terra erit , Amplius qUOI/id ignif
~ll/d~ flccum e:r ealidu,ttrra autë {rigidum 0' ficcum,(l cor:::.
rumpitur{rigidum,ignis (rÎt ex terra. . '
.
tQIll
'il
têrum vna fola qualitate filpcrantê fieri tranfitu. Cum enim E
raro accidar c1ementlll11 qèf efi alerri in duabus contrariul1l.
Vt illlld in duabus Cupcrat.ideo h~, gcncratio dicirur difficilis,at qllando c1ementum efi in vna conrrarium,pleriicp accidit ipCum fuperarc: vicinulll ,ideo hf' gi1ati~ efi facilior , &
frequCIltior ,cUln illa cxuperario facilius aCCIdat.
. Ant.c"l.
QE;tpropter manifofll~m eft,rp circularis trit gel/cratio ln
fimpllcibus corporibus. 0' f-ccillimus ']ie modus trdftlJut.ttio
1/is,qlli:t fymbolum cxiftit in 'Jis qu.e deil/eeps.
Diluc.te.
QE.trc patet itljbnplicibus eorporibus circulo eJ]è genera c. eiuCd~.
tiol/é. 0' modu lJU1/e traftnut.t.rIdi efJe {aei/em. quo1/ia bis qua.
~acrcnl1s Cl' quodlibet e\emeneum ex quolibet tranfinu- tellu scoorditlata {ullt,cOmmUIllOIJeS competunt•
.tarl posfit dec\arauir. verum quodlibcr fieri ex quoliber non
rfi v,no ,modo,fed qèfdam ex altero fir vc:locius, & ex alrero
t~rdll1s,qlloddam econtra.(hoc inquir ) <2.!::0 modo fubau~I res iam fit Cecundum vnumquodÇJ3 vniuerCalirer ex quoli
et effici ,non efi difficile viderc , quia cogniro folum cp fi t
(Ol1r~aria,i11ud deprehendicur ,erull[ enim omnia qllidem ex
Il om l1l,bus, hac .v;. r~tione , qu~a ,onr~~ria Cune ,ditfer,t t~, ~lcnll1l1d pelles vcloclUs & tardlUS , faClllUs quocp & dlfficlhus.Ad hllius dec\ararioné prfl1littit duas coclufiones.d.~
(UIIC}l quidoë enim comuniones adinuicé habcnt,horum tran
frnllrario vc\ox efi, hec efi prima , qu~cnnCf3 autem non hahem COtnmunionem eorum gen~ratio tarda en. H:rc dl fe
cunda conc\ufio.tr tt~lil11aduerte quod Cymbolii gr:rce lati.
Ile efi communio h~bent aurem clement a communionem,
qU~ti~s in altc:ra qualitatum diffc:runc,& in altera conueni,ut
v~ Igl11S & ur ,qu:r ficco diffenll1t,calido conueniunt , quod
fi III vtraCf3 conuenerint,nolifymbolum haberent,fc:d e!fent
cadem •. Ex his,AlIerroes infert c1ementorum generationes
duplicitcr e!fe,quia vcl Cccundum alterain ql1aliratem can~un~, vc:l fecundum vtrafql , h:r c:onc\ufiones fic ex litera tra
l' UCI polfune,facililli V'1um qpiura tranCmuranrur, & diffid
lUS piura qvnum , fed communicantia c1ementa tranfmut~nrur in alrtra tantulll.côrraria vero in vtriCCIJ,igitur comu
nlCantia. facilius,conrraria difficilius inuicem tranfmurantur
C~ b~f . ~ 1l1inorctll & maiorc:m quafi exemplis manifc!lat,'& rcs tota
1~lt aC~Ir. patct.qc Animadllerrc: ql10cp vt magis videbitur in qUfGioIl)u tt a•r• nibus cp alirer Auerrocs in pacaphrafe tranfnll1rationemin
Pô l~tIOi( cOnuenienribl1s facilem dicit, aliter cxpofitor. te Auc:rroes
'1 Utr. enim inter conuenicnria tranCmutationê facikm fade, quia
airera raCllm corrtlmpitur.Alrcra c:adcllI m:lI1er,modo vnu
gplurafacilius en triifmurare, Olt exp.ofitor vult nullam vna
numero rc:mancrc,dfe tn fadlé rran(lllutationê qa clc:mentum corrumpc:ndum minus refifiit pcr vnam\~ per duo.
Pà~\~
'Scd circa ,hoc expofitoris verbii dubitamr ,quia 12 quantu
ftl Qtb \l. Vnii contrarlii vni rcfifiit,per t3ntum duo duobus.Similis.n.
, proporrio efi vnius ad vnii,& duorum a duo .Iigitur fi c1iltu
Conu(ni~s rdifiit per vnum,cü aliuu fibi cotlueniens agat R
Vnu. Tanto rempore l'efifiit vnum vni agenti , quanto duo
duobus . Res h:rc lariu~ in qudHonibus declarabirur • Nunc
Vero dici poren <l' vnu refiGit vni tanrum,& n6 reagit,& cP
ptcrea citior efi tranfmuratio, at qU31ldo vnul11 agie in alte,
tù ~ duo & illud pari( ~ duo,cu ibi fit actio & reaccio no CUlit
1) lirnilia,nec cfcera paria, & ~f!ea plus refifiit vnu pc:r duo Cf;
v~ü per vnu alteri pcr vnum (m.~ouus e'ltpo(jtor alia cam
. R~t(). 11lrnOtis rcfiGentia: a(signat,& de hoc diceeur in qu:rfiione.
NUllC trafic ad primû problema,in quo qu~rebat modum
tt~l)rlllutationis eoru ex inuicê, & fupponic (ecudu Philopo
1111~ hanc fuppônem, q, c:I'ntorum qUfdii hab~t coem qua li~ate.~lIa Cymbolü nominauir, vr ignis & aer calidttaré, & fic
altis qmrdâ nullam cocm habenc, vt ignis,& aqua,& aer,
b tcrr~.tunc ponit di'Ïols gii'ationii,& dicit.Qèt qu:rcun93 ha
~~t Comunem qllalitatem ,facile ex inuicclll tr an(mlltarllr.
~otcl1nCf3 nul\atn difficilius ex inuicê gnantur ,h:r Cune du:r
rJot gn~rionis.ln comenear[js fit qu~fijo cotra expolitorë,!i
Vtra'lJ corrumpirur ql1alitas in habentibm Cymbolum , quo
~IOdo dicitll,: h:rc vc\ocior iIla in qua cG gemina conerarie\ias,& quamçpnulta dici pofsinr,breuibus dicendum,q, faci
or dl tranfieus ,quia in quiblls Cymbolum, conting;t al,
&
cn
~dall1 exponunt circulo,ho~ eG p~rl:'etuo, vt fic fenfus Com'1
qu;\re pater in tim plici~us corponb~ls Clrculo e.Ife generar~o
nem,hoc en perpetuo. Nam propne pcrpc:tulras motus I.n
circulatione confiGit fcd h~c conclufio multo rcmote ex dlctis oritur & mlxim~ cum hac laeius dicee • Propcerca mihi
videwr q.'Arifi.concludae,generatiOnem in altera qua~irarii F
elfe circularcm en enim demenrum duplicitcr pofsiblle ex
clemento gc:ne;ari vt dixit Aucrroes, aue Cymbo~ice, aur co
rrari:r(inquit ) Q!!a re pater in fi~plicibus c~rp?nbus., quoties (ilballdi oenerentur Cymbollee generatlone elfe clrculo,
& patet etiafn modum hunc fymbolicü tranfmutâdi e!fe f~
~i1,em,quoniam Cymbola infime his qua:: flint dein5ep~,ric jacet feries gr:rca tranlluli camen ad Cenfum ,(jc, qm 1)15 quaee,
nus coordinara Cunt,no qdé po(jrura~ fed c1rcul~ c6ioJ;lC:s co
petüe . Sic igitur vulr clementa quottes fymbohce genc:rentur cireulo generari & facilins.
.
Èpilogat (& inÇJt) ~af!R m~nifefiii en, cr circula~is erie RECO,
generatio in fimpllCibus corponbus)hoc ~G, Cl' .quodhbce e.
l(métu pot fieri ex quolibc:t,& tltra et,& hoc fille fcè1~, problema & manifcGû efi q. fatillimus efi hic modus era(mura
donis ~lIâdo (ra\l(l1lut~nrur inuicë qt;~ habêt Cymbolû,quia
fymbolü cxiGit hi5,qu~ deinceps vt igni & aeri,aeri & aqua
aquz & eerr~,& fic quando tran(mutaeio fit de vno fymbo10 ad Cymbolum facilis efi modus.
G
Ex igne auté aQU4, 0' ex aere terram, 0' rurflu ex dqua Ant.c., 1
C7' terra aeré 6' igllcm ,otùrgit quidé gellcrari, difficilius dU
tem,'1uia pluril4ln e[l tral/fmutatio. ncceffi ellim eH Il erit cx
tiqua igl/is eorrüpi 6' frigidmll 0' l1Umid/~m. Et rurfus fi ex
terra acr,corrumpi 0' frigidum 6' ficcum. Similiter autcm
0' fi ex iglte 0' aer a'lua. 0' terra,l1cecJ]è rft ambo tranft1lutlt
ri. H.ec igitur tardior. gClleratio eft.
. At ex igl/e aquam,O' ex acre terra.itemq; ex aqua 0' ter Dil~c.t~.
ra aerë 0' igllé cOl/tingit quidem generari,difficilius tamen. c, clufde.
quia pLurium cft tra/lftnutatio , lleccfJariunt cmm erit ubi ex
aqua fit igllis.tdln frigidu ~ IJumiducorrnmpi. item'!; ubi ex
terra aer,corrupi ét{rigus 0' flau. Sitniliter auté ubi quoq; '
ex igue 0' aere aqua 0' terra,lIeceflè cft utraC]; tral/fin/Ilari. H
1J.ec quidem igitur gweratio tardior fft.
Vc Auerrocs dixit duplex erJt gcneratio c1c:mento rum Corn, H
vna Cymbolica , altera diaphorica & rudi.ls diaphoriq vc\
fimplex, vt quando ex igne (010 aqua fola fit, vel gcm~n:a
vt fi ex igue & acre rimul, aqua & terra ficrent fimul.de Iim
bolica dicru efi c:am fieri circulo & fddle.de diaphorica nunc
cam in l'ecto ficri,& difficile dcclarat arguméro <l' piura cor '
rumpi djfficilius efi,quam corrumpi pauciora.fed qu:rcul1cp
dlaphoricc: generaneur fccundull1 piura corrllmpüwr ~ ~e
ncrantur ,igÎrur rectc & dlfficlIlter gc:ncranrur, ~ qua: dICI.,
patent.pœnes ~ui~ aetel~ditur vclocitas & tardlras gencrationis,in qmdhombus dlccmus.
. '
. Epilogauit prQblcmata, nunc epilog 3e_, qu:r.lI1terpoftllt RECO.
inter Coluriones iIlorum.& dicit.Ex: igne :lUr ~qua, & ex ~erc.
Ceorfull1
t c• r
r a , & rmeus ex aqua & terra aer(
• &ffi'gnem .mfi[
fi.
coringit ~dem giiari,diffici\iu~ aÎlt,cuius cal~l ~ err, qUia e~,
rmutatio plurium in piura. pro bar qUE dlxlt &. pcr orda,
trallli
&
L .'
Sudf.dc gOJ. corrup.
a)
�DE GENERA. ET CORR VP.
tlubio ptdcùl:expofirIo ilIa. (atis ?(onat verbis,at nunc PI~j(o t./
pi Be frigidii & hUlllidli aqua!, Be gnencur calldum Be liccum . ponus expomt cp veltt An{t~eclarare quarram generan a ignis.Er rurfus li ex terra gencr c rur.~er, n~ce(fe ca corr~n~ nc~,q~!; fit quando duo dc~en~a corrumpunt~~ ,~ua: ~o~pi & frigidum & liccum terra:, Be gnari c.alt~um Be humldu trana lunt,& gen~rarur rertJ.u~n v.tri~ Cy~bol~,llhs pn onaeris .ha!c de primo,dc Cecun do inqlllr .. Sll1llhrer autem Be fi bus limul corr~ptl5,8( hoc dlclt.sl .lute vmuCcull~Cl}3 e:!em~n
ex ignc & acrc generar infil1lul aqlla & tcrra,necerre cLl am- rorum colltranorum al~c.rum,hoc dl. alte~a quahtas. corrubo tranflllucari vr rotum aerem in terram,Be rotum Ignem parur airera feruata,faclhs 9uldem ent rrafilluratlo 11Ioru~
in aquam.~Jr~ concludit hancgel\Crationem rardiorc elfe. in tertium,non autem. erir fadli~ rranCmut.atio corum illlllf
hic cLl epilogu~ toms.
.
cem,cum linr conrrana,qu!;lIlulcem diffiCIle rranfillutaJltll r
Ex igne
Aqua c:x aqua
Aer vr dicrum eLl,ve:! lic legatur,1i aurem vniufcuiuCqJ clemc~(~
).~
'
~ii éltrariolf corriipd altelf. ideLl altera qualiras, facilis quld,
crit gencratio terr~ verifque fymboli non, autem erir iIlarum contrario il\uicclll tranCmutario, fed erir ex ds terrilllU
quia altera fola corrupta 110n poteLl vnum contrarium Cl( al
tero gcncrari,ncc contra.Et exponit quo modo crit gcncr~Ex acre
terra ex terra
Ignis 'tio in cafu polico 'l' fim contraria 8( agat inuicê ex qua actl~
ne corrumpa[Ur altera qualitils (Be in quit ) Sed ex igne qUI'
/.'. '['
.
dcnt 8( aqua inuicé in omnibus eotrarijs crit interduOl.1uP:
Si autem uniuf'cuiufct;
alterum corrumpetur,
J ace lS qU/~
&
li.
CI
Ant,c. J 4
/
J'
1.'
ifi
terra, interdum aer. E-..: acre vcro "" terra inuiccm ag cn 0
'.
K dem erit,non au~em in feit/Uic,tm
mutatio·fed ex i~ne ~ui= bus inrerdUl1l quidem ignis,inrerdum vero aqua fiet. Be .1aC
dem U' aqua,eYlt terra U' aer.ex aere uero U' terralgnu U' modum,Be primo quomodo ex Igne Be aqua contrarijs i~lli
~ LL. dqua. QEa~do.~}qult co.rrupe:u~ frigi~u,ig~ir a~të flc~"!., cern agentibus fir nunc ur nunc terra,Be dicit.QI!ado COJ~
(:j\ ... A . c.~ ~?Jn:~ atr erit. relmqultur./t.1JUms qU/de calLdu, hUlUs aut humldu. aqu~ eorrumpetur frigidum,& Ccruerur humidum ignis 3~t
,- F df{'.
TTl" v ~
corrüpcf ficcti,& Ccruet calidti, acr erit.nam ( vr inquit )rch~
~7 ~~ BJ..-..-~ QEando autem igl/is quidem calidum, aqult autem humidum quitur huius.f.calidii.huius.f.aque,humidü.& fic crir acr. qn
}... .~, terra. quia relinquitur buius quideln flcwm, huius aute,~z {ri aurë contra ignis 'ldê calidü corrüpcf,aqua autcln humidt~1Il
gidum. Similiter dutem U' ex aere U' terra igl/is cr aqua. erit tarra,quia( vt inquir )rclinquif huius.f.ignis ficcü ,h UIUS
Cjuando enim aeris eorrumpetur ealidum, territ auttln {hcu, auré.Caquc frigidii.ergo cric ccrra.idê declarar ecôtrario( ~
inquir )Sifr auc 8( ex acre Be. cerra inuie!! ag~tibu~ gencrablE
dqua erit. relinquitur enim buius quidem bumidum, huius ue niie Sldë ignis,niic vero aqua. nol( vr inquit )quando acris cot
ro frigidum. QEando autem aerÏl bumidum,terree autem fri~ rumpe:{ calidü,&: Ccruc[ humidii , rerr~ autel11 corrumpen~
gidam, ignis, qlÛd relittquitur ',"ius quidem ealidu.n.lmius ficcü Be Cc:ruccur frigidü,aqua erir,rclinquif cnim huiu. gd~.
autcm ficcum. queequidem era"t ignis.
f.~C!fiS h~midü,hlAjus vero.f.rerrz frigidum (rgo aqua , cri'
QEodfl cuiufq; alttrum corrumpatur, facile quidem fiet, qn vero contra Ole ris humidum corrupif Ce rra! aut frigidul ll ,
Diluc.te.
c. ciufdé. non tamm eorumgetleratio reciproca trit ,fod ex igltt quidé crir ignis,çp relinquitur huius quidé calidü.f.aeri~ hui us an'
L
(jccu.r.terr~,qu~ quidè crac ignis.Dicit Alexander q, talcS
C' aqua,tam terra ~ aer erÎt,cx acre uero cr terra tam ignis gencrationcs rune faci'
dqUit, qualldoquidem enim aqult corrumpitur frigiditar, les,quia i prima gn3cur Ignis
Aer
P
igllis autcm fiecitas,aer trit. remanet enim buius quidem ca:: idë numero ur , ex cor
lidum. buius autem flmiliter bumiduln,quando uero ignis qui ruptiôc (olius fi cci ignis
8( Colius frigidi <lq, na i
bumidum,terra erit,~Uia iIlÎttl quidem fl c gnati6c ignis ex aij cor
dem calidum,arlult
J
cum,iWus uero {rigidum relinquuntur. militer autem U' ex rôpunf vtr:rC}!.& gnanf
acre U' terra. ignis U' aqua. QEandoquidem ellim aeris cor~ vtr!;'V in giiarioonc ae- Aqua
Tcrr' d
rumpitur cdlidum terr.c autem ficcum,aqua erit . nam buitu ris cx Igne & aqua,licet coorrûpanf du~ , no gn3 nt du~. ~c
quidem bumidum,iUms utro frigidum dertlinquuntur. QEa:: hanc exponem reprehendit Philoponm,quia li corrumP.le ut
do dlltem aeris quidem bllmidum,terrt autem frigidum,ignis ignis.!i~eul1~ generab!f I~umidü.no enim por vnü côtranund
corrup',qulIJ generc[ ahud.ergo gelleratur humidû, &< all u
erit,nam huius quidem calidum. illius autem
remanwt. humidu rdlat ex eorruptioe aqu~.ergo crur duo hUl1lida al'luee quidem erant ignis ipfc.
rcrii ex corruprione aqu~.derclicrü alrnti genitü ex corru'
C6IU, J4
Gcncratio prima fui diuilione diuidi por in fimplicclll & prione ~~ni.s.erun~ ê~ d~o calida,qm cG corrupirur frjg.i~tl~
gemina fimplex,quidé erit,quando ex vno vnum tin fic,gc- aqu~,gnabltur cahdu cu non poslit corriipi vnli cotrarttl,g
mina vero quando ex duobus duo,aur ex duobus vnum ,& gcnerd alcerum,& alterii c~lidû remallcbit eJ[ corrupciOI1~
M fimplcx erat duplex,fymbolica,& diaphorica.fic gemina du i~nis,ergo relllancbunt duo cahda & duo humida Be (ic ide
pin erir,fymbolica qU3ndo ex duobus clcmenris conrrar~s 3er OUlllero e{l'ex dtlobu~ calidis,& duobus humiJis.Phi~d
in ambabus qualit:Hibus,tenium fic vrrifCJ3 Cymbclü, & dia- pOilUS ergo vult Cl' genercrur duo acres nlllllcro diu erli • . Cl;
phorica quando ex duobus conrrariis in omnibus,duo fillnc C~ecic lires,na corrupta ignis liccitarc. mox fUJ?lIenit hunll~
conrraria Hiis in omnibus vt cx igne 8( aerc,fiunr aqua 8( rer d,ras,ec fir aer vnus niiero.Corrupea *0 aqua fridirat e fug ll
ra,de gencratione c\emenrorulll gemina & fimbolica vule nit fiarim calidü, & fit acr.& fic cfi vnus "er fpé & duo oUo,
nunc cam e!fe poslibilem & facHem, aic tfi ilIa111 non e!fe re & hoc pacto incclligic ArHl.cp cx illis.duobus c~ntrarijs co~
ciprocii , qm liccc cx duobus posfic tertium effici non ril ex ruptis gcnercrur nunc aer ,mlllc rerr3,no vnus nuJl1Cro ~',
vno duo effici potcrunr,& hoc inquit. QJ! fi cuiufqJ duorum v.el vna n~lmcr,? rerra/e? idem a.cr ~pecie,& cadel~ aql~adJ~
clen;cnrorum limpliciter contrariorum alrerom hoc efi al- cle.Sed cotra hac expone cfi dubltauo !la tue quahtate.
tera taneum qualiras corrumpatur ,facil~ quidcm gencratio corrumpc:~.en~l1r,~ d.Uf gell.erar~nrur:qui.ll fiunc duo aC~ds;
rcnii fymboli eis ficr ,1100 ramen eorum gcneracio rcciproca ergo hfc gnatlo n. cm faCiltS. Rndct Philoponus cp qua' l
crir fed cx Igne quidelll & aqua,tam cerra (jj acr aqua erir, vnum côtrariulll in aiCer1l1l1 tr5 linl1tatur circa idé cô(id cra
ex a'cre vcro & rerra,tam ignis ~ aqua.Corra aurem ex vno oi~ rraCm~ltari.o,hoc cLl_gc n c r3~io duarG q'u .. lirar~.8r. cOd~I~:
folo duo fimul minime gcocrari po!funt \ ncc cnim ex rerra puo duaru.at III ca(u 1ra(mutano duarü ,hoc eLl gl1atJ~ di
fola Ignis & "qua limul,nec ~x Igne ur ~ ~erra,Be in cfteris rG & corruptio duarG non colidcr3ntur circa idê, Ced cJrC~ ..
lifr, vcrba textllS,quia b,; rrallara funt,n~. lI1.dlg fOt cxponc. uerCa,Be lie vrraC]3 dl facilis . CilIa vnius uri ex corrupr lOn1
~ECQ.
Vcrba h~c vno modo in (OOlmcntarl)s mrclJcximus , 8( nc ignis,& illa alterius acris ex corruptione aquf,quia cu
l ncm (& ihquit) Nece!fc: eG el1im, fi erit ex aqua Ignis corrü.
A
Di
c'I
Co
tra
C.,..ç&.
ec:
~
g
fi"u
V[rat))
~ij,
t,t
C~
�LIBPR SE CVNDVS
A
, vtraq3 Gt faeilis,non videntur difficiliores generariol'lc: unius
COnt rarq.. cx altero.~o modo vero poslir defcndi Alexand
Ant.c
cr poUea dicerur.
·l r . COllfofJa dt/tem C7 [enfui, ignis generatio . maxime enim
IgIUS
fiamma,btec autem fumus ardens,fumus autem ex aere
Dilue t
t:r terra.
<:
emm elus,qui cQ igllis flamma,blfc autem cft filmas accé
II/S,dt fumus ex aere,C7 terra efi.
C.tiurd~: d Sen(ui u~ro C7 btec ignis generatio Ïlmititur, maxime qui ~
/m
°lll'll
Rë ha.lle CenCu approbat. per hoc q, CenCu videmus ignem
~~~erarr ex terra &: aere,maxie de igne flama , &: ugnir fic,
lX na cf't. f~l1lus ~ccenCus, fumus accenfils eCt faétus ex acre
A"terra.lglrur flama ex acre & terra erit in prima figura .
.p~~duertc 'l' vapores terrcCtres aeri ?mifii Cunt fumus (cèfm
'loCophos.quia igirur fUma fumus efi &: accenfus ideo ex
:~ce en. &: t~:ra,de q:teris .~~ habemus fcnCu~n , C~d rô diétat
d ~c JO ah}s.Expoficor dlClt.exduobus fien tewllm,qii il\a
IlO Ira fc habenr,'l' airera aétiuaru vincit alteram &: airera
pasfiuarCi alteratur, vt q6 ex igne &: aqua fit terra,~ecdfe en
Il ~t aq.u~ fri~iditas vincat igni~ caliditatc,&: ignis fic citas aqu~
l~m~d'tat(.Sed fi ambo illa cotraria :rqualia fint, cx aétione
~oru te~tiu nô fiet,quia ilIa nec agere polfullt,nec pati, 'fllÏil. ~qaa.hhu~-nôpreueAk ..€tio.Si vero VIlU eOlf altcrii CURac
~n Vtif<}3,ncc ex: eis potcn tertiü effici,quia Cuperans eonller
et UpeUtu in Cui Cpecicm,potcll etia fi airerunt eorum Cupe
ret alterum in altera tantum,gcnerari eertium.vt fi ignis Cu~er~l1S aquam in calore , hoc cCl magis calidus qaqua frigia
~CO r· , ato q, :rqualia fint in humore & (jcco pOtcU aer gencra
1
'
• , Vt pat'
c~ I~ aqua b ulliente, v b i acr generatur.
lit ~u:t d'~~t clar.a fuot. ex cô~n~nu~Qs, Ced diccs an flamma
r' l~m rOlugatlo ficcl &: cahdl,ficcl.f.ecrrei (aiidi vero aei~l.v.r q> ~ô,quia tüc elfet ignis purus.dicëdu~l q' Rama ( vt
qUit Ph,loponus )aeris & terrf verü di ignis pr:rdominan
tn q
.
d4
,_
, 1I3tenus 111 co prf narur ficcu quod habet ex corruptio
~~ tcrrer, ... t calidü qct habct ex corrllpriolle humidi aeris rfi
alllnla habet de .omnibus vt de calido aereo & fic habe; de
acre,&: de fieco t(rreo,&: fie habet de terrco.AriCtoeclcs au~~t C tem exemplifieauit in demencis impuris,quia forte pura cie
lG Illenta non dantur, vt fllperius difputauimus.
.t·
I~ bis autcm 'lUte cOI/(equclltcr fUI/t, nOIl contingit corru=:
pto III utroq; aitero elemelltorum fieri tran!mutationem in ut
lum corporum,quia relillquulltur in ambobus aut eadem,aut
cOlltraria,ex ncutris autem coutingit geuerari corpus.uerbi
gratia·fi igl/is quidcm corrumpatur fieculn, aeris au'tem lm::
midum,relj~quitur in ambobus cdlidum. Si autem ex utro<];
callduln,relmquulltur cOlltraria,flccum (5' humidum. Simili
~.
t~r aute~,a itt alijs: ln oml/ibus enim I,is qUte per con[cque/l
IIUC,te tlam exi/lWlt,hoc qutdem ldem,boc autem contrarium.
.
t.ti"fttë:
In 111's autem qUte deil/ceps (unt,nott contingit altero corm
pto in utrog; elementorum generationcm fieri ill uUum corpo
r""n ,'lula' remat/tnt ln
. am b0 bus, aut eadem al~t contraria ex
quorum ueutro corpus gmerari potc:fi,ueluti fi ignis 'luidem
t) (lcc~rn,aeris uero humidum corrumputur rclùlquÎtur fane il,
Utril:'l
. utroq; caL'd
~'; ca l'd
1 um.SI. autem III
t um, remaucbUllt 'Olt
traria
fi
'd
l'
b
'do'
fi
1" .' ccum.ut e /Cet, (J' uml U, Uni l'Uer autem C7 in a:
CO!>.
:~S,//J oml/ibus lIarlC]; talibus mmt "OC quidem idem,iUud Ile
''l'J~
COlltrarium.
do ~o ~o ex duobus clemenris cc3trarijs reniii gencrernr,
de~tr ~nuc cp ex duo bus elemêtis fymbclls tertiii no giietur
83
.
corrarijs minime, quia oportct Cjualitates elfe connantes mo E
duo co ntraria conCtarc non po{funr, q, fi cotum c\emclltum
corrumparur a toto, vt totus acr corrumpatur ab igne in
vtrifq; , nihil fir terrQ , Ccd corruptu conuerrctur in fpeciem
prfdiianris.rationé hanc cxponit per exempla &: totu patet.
Alexander intelligit q> ArHl. ve\it probare ex: duobus efn
ris Cymbolis nô polfe fieri tcrtiu,quia fi expellimus ab vtro- RECO.
que vnam corruptam qualit3tem,que derelinquunf,aut cé5rrari\!inlleniencur , auc e~dem,ex conrrarijs nihil combinal.
ex vna nihil fir.(cd côtra 1 quia fi vtrunq; tranfmutantur Cccii
dum ,aliditat ê ,~rit t.~rra &: aqua.ex igne quidem tcrra, & ae
re vero aqua & 111 alr)s eodem modo. Defendit Philoponus
Arin.cp ipfe non ncga(fet hfc fieri,Ced confiderauit dereliétas
qualitales,c:x his cnim qUf Jerclinquuncur , nullum tertium
clemétii die pot, quia vc\ illf Cune conrrarif, vc\ fimiles,&: fic
cx cis nlhi! fit,atcamell quia corruptio vnius en gcncratio al
terius,fi ignis calidum corrumpitur fiet c1ementum illi Cymbolum, vr terra,&: fi acris calidii fiet aqua,& fic ex cis corru~
ptis fiüt c1em~ta,fed Arin.dixit ex qualitatibus qUf relinquii
tur 1l1111um fieri rertium,hçc folutio eCl optima. Et per hallc F
poreCt defcndi cxpô Alexadri fllperius aCsignata,nam AriŒ.
attend Ir Colum ad qualitates dcrdiétas,non autcm ad corru
PC3.s,&.ideo dlxit c:x iIIis concrarijs gencrari vnllm numcro
aercm vcl vnarn nuo tcrram,quia Colum rcCpexit ad qualita
tcs qll~ rdinqlluntur vt paruit.Animaduerre cp AriŒ. Cuppo
fuit applicationes fieri demencorllm aliquando contrariorunt aliquando fyrnbolicorum,vndc vero fiant in~ applicationes,&: a quiblls cau!is,noll cxporuit.tantum enim ilIas fie
ri aliquando accepit/ed an a cœlcfHbus an ab alijs call!is no
(uranie expollere ,fupi'onendo crgo applicationes haCee cotingcre,& eales,q. clementa inuicem applicata non totaliter
corriipancur , rcCpexic ad qualitatcs dcreliétas ex: aétione &
rcaétionc eorum in applicatione, vt puichre Philoponus inquit,&: inuenit,q, qil cotraria c\ementa ex aliqua ca applica
tur ,in prima applicatione ratione habita ad ql1alitates [erua
tas,gcncrarur ex Hiis vnum tcrtium vtriqJ Cymbolum & fa- C
dlc. [n Cecunda appliearionc ratione habita ad qualitates C('r
uatas,gcneratur alilld fymbolum . ~ando vero ex aliqua
caufa fambola &: contcrmina c\ententa applicancur, ratione:
habIta ~d qllalirares (eruatas nullum generabirur, quia Cerua
Cf qlla!rc3c cs funt aur concrarif,&: fic cx cis nihil fit aut fimi ~
lc!,& fic êr.ex ci~ nihil fic, 110 aut rcfpcxic ad eorru~t3s,quia
~u ~orrllptlo ~IIIUS fcmper fic gcneratio altcrlus , elementis
Il.1.ulcem exalrqua cauCl applicatis,fiuc (ymbolis,fiue rôcratI)s,femper del11entum, vc\ clernenra fiunr,& fic pot, &: Ale
xandcr,&: Philoponus dcfcndi.
fymb rat .& h~c proponir.d.ln his aût qu:r deinccps Cunt , 8(
titi o!yca n~ cotingit airera quali corrupto in vtroqJ genc
tcc:l° ne e~emctorü fic ri in vl\ü corporii, vr in igne & aere al.
tadè fiual'tas dcfinct ,nihil fict ,quia rcmanêc in ambobus,aut
nan corrCipuntur conrrui:t. v J ficcum & hnmidü aut re
,.lym b ol:r,ex quorum 'neutro
c:orpt COntraria '.'fi corrupuntur
Us gencran porcn,ex vna nou,quia ex vno uihil fit. ex
QEapropter fimul mallififtum cil, rp qUte ex unD in utlum
tran[cullt,ut/o corrupto generalttur. ql4te autem çx duobus in Ant.c.J 7
unuln,pluribus. Q!!od ergo omltia ex omni genmtntur, e7
quo modo ifluicem generantur ,diéfum ell.
O,!!are fimul patet rp qUte ex uno in uflwn quidem tran'" Dilue.te.
{eunt, UIlO corrupto generallt"r, qUd: autcm ex duabus ÎlJ c. ciuCdé.
Ullum, pluriblH corruptis gwcrantur. OEod quùfcm igitur H
Oml/id ex omni generentur , C7 quo quidem modo gelleratio
fiat reciproce, dia/tm eSt
Concludit ex diétis duplicem elfe gellcrationetn.viddicet com.J7
fymbolicam &: diaphorieam , (ymbolica ea cCl, quando VIlO
corrupto fit alrerum , vt in acre corrllpto humore fit ignis,
diaphorica vero,quando vtriCqJ corruptis alterllm ex altero fit,vt quando ex igne aqua,corrllptis C~iOl in igne calido
&: ficco,fillnt frigidum & humidum, quod en o'Iqua, dcindc
epilogat &: Cermo patct.
~,j§' qu:r in comentarijs diximus,bene diét" (Jnt,Phi~o.
pOilUS inqnit,q> cocluCa rone, AriCt ,rcCumir pr:r.diéta (&: ln: RECO.
quit )<l.!!aI2R fimnl manifenfi en, '1> quz c" vno III vnu~n tra
(cune, vno corrupto,hoc en vna ql1alicarc eorrupta ahud ge
l1eratur, vepote in his qu:r adinnicé habellt Cymbo\a,qu~ aut
ex duobus clcmétis il; vnii terciii tran[eunt, pluribll5 corruptis. c'duobus tranCeunt ,fuppléda aurcm cil \itcra,q> eodem
L iij
, ~uc(f. de goa.& (O!.
�DE GENERA. ET CORRVP•
1 duab us co-"r u pti ~ vnü co ntru iu nl tr;ifi[ in ruû contrarium • . & minoris concluCionis . Scd diee$,CuperAuit pro po prima,q, N
nam qua ndo ex vno conrt ;Irio fi c alruJ co crarilll11,dua: cor- im poYe!ir vnü erre oia.dicidum qt hoc CU12fluir ad lyIYm.,~on
aur ad rcrminos,quia hoc dixir remouendo vnum dublU,9~
rum pumu r in ca dun müc cna ,& dua: gcoc r3llw r .
Sed wne/l ad/Ille, 0 fic infF)/cwnu Jde ris. Si etl/m eft natu porret quis dicere ,nulla erre materia ,quia oia Cuntv nu ,& It~
ê terminus a quo & ad qui.Catra hoc obiicit.d.ciimposfi 1
raliucorporu materia,ut (7 uidetu r '1 uibufdatn,aqua 0 aer
oia elfe vnü,l?l? ha:.c mihi facilius litera .h<r~ v~d~r.~r e.{fe ~
o gute ta lia fUll t, nece!Je cft,.lut unü cjfo, aut duo IJd:c,.tut plu \cponenda,'l'
Arifi.pnmo remoueat po(jnono: dlCerIU 013 e :
ra, V nuln itaq; Omnlâ rJJè,IlIm cJt po}?ibile. uerbi gratia aeré VIlÜ,& haé remoutt per hoc. <.la ois tnirmurario ca inter ~o
oml/ia aut aquam,.:tut Ignem,dut terr.tm,fiquidem tranfinw::. traria,& fic no (unt idf terminus a quo,& terminus ad que,
. . p,EcO
tatio eft irt contraria. SI el/imerit aer ,[lquidcm permanet,all cftcrum crit enthymema,ha:c mihi videneur.
ScClm Philoponü,Arifi.de ma gnonis vulr loqui, & qll,d'
teratio erit 011011 gf lleratlo.
~l? duas cauCas,primo,quia dixit de ma quaCda POI.\CS v,rc~1
Diluc.tc.
Verutamw iterum 0' fic inJPiciemur de 'Jis.Si cnÎm Ita qui opinabanrur materiâ erre &mêtu vc\ efnta,fed cü dl {fer
c. ciuCdé. tura1iUIn eorporum mateY/a,
. quem.f dmodUttl et/am
. qUI'b u,ua
,rr uisCer,no ad o~s,Ced lolü ad Anaximadri ponê,ad rimfu~l ~c
uidctur aqua m effi et aerem. 0' ctetera id ger/us.nece!Je cft aut darguir,idro niic poil demon{lrationé c1emcntoru, qUf Ip ~
unum,aut duo,aut piura e!Je TJtec.ul1um quidcm utig; cffi om poCuit,exponit oés de clemêtis opinioes, & quas veteres Opl
nati Cunr,& quas pos!ibile efi neces!irare diuiGoniç Cequi. e~
nia,no eft po)?ibi/e,ueluti aerem omnLt,aut aquam, aut igllé, ergo pma cauCa,qt ideo d!; materia rurCus repetit, vr o~s op:
aut terralll,jlquidem tranfmutatio eft. in contraria,nam fi aer niones narret,& perfeéte reprobet: (cClo quia propoCUI[.r~ 0
K erit,cu quidé perl~aneat, alteratio erit,1I01l autemgeneratio. eCsc principia.r.materia eôerarieta[i~ & c1emenra, Be dlltl[ _C
c.;onucniul1[ oes q, Ana.nunc de marcna eYntorü pcrrra c1emêtis,& cotrarierare l?feéte. ergo de mareria re(j{lat ~uc
ComdS
élat (~d vnde ad r~ hanc accedat,noullS expolitor ait. ad hoc dicendü esCe perfeéte.Hfc efi neccsCit3S capituli.Ponit crJanl
ArtLl acccdere, v,t onmdat tm qllatuor dfe cYora. Melills aüt Philoponus diui!ioné in qua oia diâda. c~ntinêrur ,hoc pa~O
videcur di primo expo!irore q, Arill.ad hoc accedir ,pro pte co ru qui pOl\ür reru nacuralium princlpla corporea,nCCc SC
rea quia de generatione eYnto rum egir, llunC oOëdne debet t'fi aur dicere unü,3ut dicere plura.!i vnu, aut illud dl prf ter
qualc!it Cubieétü gencratio~is,ciuCd~ enim Ccienria: ca pcr Cc quatuor, vt dixit Anaximader,aur aliquod quatuor, vr Hcr~
con(jdcrarc aCCIis per fc,& (ubicéta 12 Cc, vt in poficrioribus clitus & Tha\cs,& alij,& quouiç modo ponarur ,a ut illud e
diximus. oficndit irat13 Cubicéta gnonis dnrorü no dre cor- tunl~ucabilc.allt inrranCmutabile. Tran{inurabile quidc~
pus in aétu,& hoc proponit.d. Verurii iteru & lie in(piciem' no pordl poni,quia no poterit habcre roné materia:.sin a~r
de his,& (jc hoc dl con(jderando (ubieétii erntorii qualc en, illrran(murabilc,aut haber rônê materia:,aut nô habct ratl~
oÎldir primo cr nô pos!it materia elcm~rorii dfc aliqllod cie, . né macerlf.nullus vero dicir i\lud cCsc inrranCmutabilc,& nO
memoru,& (clim paraphrafim Auer .ArHl.argnie ~c, {j Illa- non habere roné m3rc:ria:,ha: (unt opiniones eorü, qui di"C
tcriol clcmicoru efi aliquod corpus aélu, vc\ efi vnu c.l cmcn- runt vnu,eorum autem qui dixerunt pluu,aut quaruor ,aut
toru, vc\ aliquod pra:ccr c:lemcn~a,{j ~Iemenru,~ut remanet pauciora ii quatuor pofuc:ruoc,& quouis modo dicaror,.I~eaut in aduentu'alccrius corrumpltur ,11 corrumplcur, non dl celse cil ill a ponere,aut tranfmutabilia,aut intrâfmutablh a,
materia,quia ma eo quia ma,debec 111anere,quia efi pars rd vt diaü fuit in po(jtionibus eoriJ,qui dixerunt vnü .His pr~
L fi remanee ,tunc erit .. élu i\I~ res genita , & fic oia erune acr, :mislis,Arif.primo accipir Inrérioné. (& illql1it )Sed efi adh.u~ p
vcl oia crunt ignis.vc\ aliquod talc,& gelleratio erit altcra- Be fic inCpiciemus de eisJ.iterum. vt l?12 mas cau(as,qllas d.I"1
tio canrum(inquir )Si enlm dl naruralium corporü materia, mus. Dcinde cxequitur.& oat'rat poCirioné anriq110lf( & In~
qutadmodum ctia quibu(da viderur aqua erre,& quibuCdam quit )Si enim dl naturaliü corporu materia, vr Be viderur qUI
vi elfe aerê,& c~rera id genusj, ncccrre dl aue vnum erre,aut buCdam,aqua,& aer ,& qua: talia (unt, neccCse e{l,aur vnulII
duo,aue piura erre horc qt no vnu.dcc\arar.& primo ponit co efsc,aut dllO h-zc,aut pl.ura. llarrari~ po~tionib~ s}nc.ipir ~c)
fequéeis falfit.1eë.d. Vnü quidé vtiCV erre oia non dl pofc, vc, probare primam,& primo propol1lt eoclllGonc (/3( .JI1qUlt
eC
luCl no cfi pofe oia erre aeré,aut aqua,aut ignë,aut rerrii,li<.l- V nü ieacv omnia cISe no ell poCsibilc. ha:c propofino deb
dé rranCmucatio dl in cotraria,na fi aer erir, cum quid~ 12ma intelligi cauraliter ,hoc paélo vnu omnibus (ubiici.r.cICOlCO:
ncae,alecratio erit,non aüe giiatio. Sed dubitarur cie forma tis,& minis pro eoru gel1eratione impos!ibile en. verb,.gr~
3rgul11enei,nô cn!m vi arguméeü in aliqua figura. & viditur tia.acré efse omnia,hoc e{l Cubi;ci oibu\, aut aqua, aut ,goCi
fl)perflu~ propones. Amplius hzc 2nria Aller.& expotitoris aut rerram,impos(jbile ea,hoc paélo Philoponus in argLln~
v J {j ur rc:manet oia drem aer , mi hi dubia ea. Nil eodé mo to prfmirso 311 textü incc\leltie.Ocinde pro bar conclll(iOI1(~
3rguo,{j prmla materia remanet cadé numero,oia errent ma & primo prfmirtit vna ftlpponé, cuius vruÇ Cc(fm Philopooë
Auerro . ~ expoliror velle vidécur forma (yll'i Arifr. erre hy(eruier ponca vt videbif,& Icgal hoc paélo, dico erse i01P~
pothetid diCiunétiui vt viCum d'l,rue ad é>Îltij dicerent,'l' va fibi\e vnü elemitorü efse materia oibus. !iquidê trâ(intlra[l~
1er pro rato,quia qll mareria rerü efi ens in aétu, totu eé rei é e{l in cotraria. Sed qüo ex: hac Cuppone reql1acur no po(sc CC
M ma, vt Cc(fo de aia dec\arauit Auer .co. B.per differemi;l inrer vnü clemétû mareria oibus,hic no probat,Ced CuppOI1.c sc.C Q..,
1TIaec:riâ rerü naturaliü Be arrifieialium.Propterca valet.fi '1er thymemate !ic dercliélis ad poficrius dcclaranda (umlr .. !tLl
aétu rcn13net,torü erre geniri erit materia,&!ie porruneecne argumêrü côrra pofirioné,& dicir. Si enim crit ae'r, vcll2iT1~:
ri. Ego dico q, ha:c expo bona en,Be pulchra , no rfi ad textu net inrran(murabiliter in aduétu alrcrius clemcti"vd corru a
Arin. nec pore fi applkari lircrf vt patet doéto leétori.Propre picur ,fupponés q(f 12maneat(illquir )Siqllidé l?mane c,alr'~l
rca viderur mihi Cl' rario Aria.cfi vna & enrhymema hoc pa tio crit,& nô genentio,cOCequétiii dcrclinql1it vr probaca~a
80,!i efi aliquod ,Yotü Cubicéto gcncrarionis eYnrarif rue ge- ex definiriont' alterationis,hoe en priml'i argumc:nru COIl~r.
1
ncratio clfet altcraeio,?liria deducitur lie,ois tr:Hinurario cu ponences vnü clemclltolf Cub~ci omnibus, & permallcn;. d i\ot:~ ~i
ius Cubic8ü cfi corpm idé Ilumcro aétu de corrario in cOcra
Simul at neqj ;ta uidetur,ut aqua {lt flmul et aer,aut.a I~ il
t.
riu efi alecrario,Ccd!i c\Cl\li!tü remanet idé numero (ubie8ü
quodcuq;,Sed crit aligud. contrarietas 0 diffcrelltia,cuI~$ "
~~
... .
genc:rarionis elfet id~ nU~lero corpus "élu, & de c6trario in
Oil~u(~
comrariü.igitur gene~;ltIo cll altcracio. Tüc ponit duas pro bebit aliquid alt,ra particuZa. 1mb; gratia . ignis calidtlate~
U
Sùnul autcm /le uidctur. ut fimul aqult 0' der cjfi/lt.' il jJ C. Cl
politiOllcs.prim 3,fiqUldcm tranCmutatio efi in cotraria, hoc
efiinter conrrari3,& per hanc vult habere maioré hanc. ois aliud quodcu1/l];.fod eft. aliqua contrarittJS 0 diJffrentld,'
altcratio efi de contrario in côrrarium .Cubaudi (ùbicélo t'x/- ius alterum membrum babet igllis,utpote caliditalem.
n coJ1l·1
fiCte cnte in aélu deinde ponit minorem.d . Na (j acr erit Cu
Secundo argllic.1i atiquod elememu e{Sec materia c:ltn~r
quidé permanea~. ecce qèl rerigit minoré, dat conclurionf.d. torü,tunc aqua & aer ([sent Cif, aut alilld quodcunqJ' ~edi'J
altcratio crit,na aüt gcnerario .Ecce qüo tcrigle ViOl maioris curn altero,de{lruit <os.d. Scd cfl aliqua contrarieras
inter
ea:
d
1
. .
�LIBER SECVNDVS
filpcrcalcfado ignis d~,contr3 eti.] cx igne calido ur elfe po E
rerit ,igitur ,alidû ignis inel ir acri , Be fic fimul aer e!fet calidus & frigidu ~ ,& fic non poruir ignis gcnerari ab acre: calcfaélo ,ced circa hac rariont dupliciccr du biratur, Primo,quia
aer non en frigidus,fed ca!idus Be humidus.Secüdo, quia ois
gcncrario efi corruprio altcrius,igirur fi ex igne: fit aer, non
remanebic calidum ignis in acre . Ad primum cxpoficores
aiullt AriG.loquurul1l erre eûplariter,& non verc,& placer.
Ad fcam a\lqui dicune Arift.loqullrum e!fe ex hyporhefi.
daro • vidc!tcet Cl' qlÏ ex acre ficbar ignis , idem erar ignis &
aer ,qua in re fimul calidul1l ignis,Be aeris frigidG crune. Sed
hoc nihil en,h ~ c enirn ratio non diff'crrtr a prima.Proprerei
vidnur argum~tG e!fe ex hac hyporheli. vJdclicer.<l' ge:ncracio rci fit per re:man~ria dus ex quo res fir, no eniOl alire:r an
ciqui( contra quos argllit )ineelligebanr giiono"i. Tûc a primo
ad vlrilllUl1l valer,fI ex acre percalcfaéto ignis en,COntra ex:
igl1e cali do aer e.rir,per maxmJam.oê-iti C1t ~hqlli~
~e-fdl~x iII<H'-cg~Buati vk~.ex igne: c~hdo aer cric,
igitur igni, remantr Cub aere,per aliam maximam.omnee:x If
quo aliud fit,in aduencu illius remaner,ignis remanet, igitu:
cahdum ignis &: frigidum aeris fimul erunt,hoc vlrimllm co '
fequcns cfl imposfibi\c.igirur primum antece:d~s, Ced primii
anrecedcns efi <l'ex acre calefaélo crat ignis, igitur hoc cR
falful1l,& per conCt'quens cius oppofirum cric verum. Animaduerre'l' rhe:rmol1 grzce.larinc calidllm dicicur, ego (amen tranfillli (upcrcalefaélum,quia fic eonfonat fenfui.
Pnrterea daca hac pofitioe,tiic aceider duo contraria elfe RECO.
in eodê,Be probaf cOfcque:neia pOI1{do R carum Cl' vice verra
ex ignc fiar acr ,tGe caCu pofiro,aer fiat calidus, &: non poteR
,,~o 1 Sed tamen,(7 IltC igllis cft aer ,alidus, etenim altcratio tlt fie:ri calidus,nifi prius erat frigidus,nam tranCmutario (vt ac
ccpir )dl dc corrario in cotrario , &. fic non pottfi acr fieri Ci
Diluc.t. c,O' 1I01lltidetl4r.
lidus nifi prius flliff'et frigidus , Be di in calf generatione ne:c
~:iurd~: :ra:tma IIfC ignis aer e~ calcfaétus. etellim eiufinodi aIte fubn~llria corrGpicur 19nis,occ CubGaneia aeris gcncrctur rc
ltt· 40 ratio rflèt,CJuod quidcm nOIl cOllflat,
eûdû hac poficioné ,quia generario non cll ni{i alrcratio, aer
~ida cauillando reCpodebam acr': affici nûc hoc côrrariii prius exHlcns frigidm,calcfir,&. cû no pcrdat,qùod habebat
nunc illud per qUJndam ellariationelll Cui fic 'l' fi fuper cale dcrinebir ergo frigiditarem &. acquirit e'alidiratem.ergo'duo C
fir,en i.gllis,fi frlgefir , cG aqua , St fic vidc:~ur omnium quafi comraria in eodem.Eccc <l'in hac rarione: vfus cG fuppofitio
hlarena .Conrra obrieir, quia cGc ciu(l1lodi rran(illUclcio elfe ne prius accepra.(q, rranonuratio fir de contrario in concra
h
C altcrario,&. non vera gcncrario, quod quidem non confiac. rj1ll1l. vnde dlCÎt.Simlllaurem Clll11 prox.imo abfurdo rurfus
fi vice verra erir aer ex igne, no nifi calido ih contrario rr.'if
''tee. 11111110 rorum oPPOfiCUlll viderur &. CenCu & ratione.
Scèlo principal'r argumharur cocra pofirionoE eorû qui di- mura rio e:ric per fuppoficionem,igirllr in cermino cranfmuXcrunr vnü c:Ielllo"irorû e(fe: marerialll ,ml Cic illud gracia argu rarionis qua ignis fic aer , acri illex.illcr hoc./: calidum nam
nIéri aer,Sc eJe eo fiar ignil ,cu aer Rmanc:ar, vr accepim 9 , rûc in fine Hic aer clllcfaélus . ergo Be acr erir ,aliqèt frigidii', quia
ignis nô cric nifi aer faélus calidul , ml cii aer Rmaneac,giii\- 110n porcfl: Il III ta ri iu calidii,niCi erar frigidus per (hppol1~ , &
tic ignis ex aere,erit n)(ra alreratio, &. aer cu murai: ad igné cu 110 Il admicrar illud, quia tunc generario no e!fet alreracio,
ipfo RllIanire aere,vt pofitu eG,ignis erit aliud nihi! Üaer fu- ergo fimul erit calidus & frigidus,quaR~ ( 1(t inquir )lmpofe
per calefaélus,plust}j crat.Modo hoc cG conrra fcn(um~quia fil igne acri calidü c!fe: , fimul «:nim idë acr frigidû & calidii
videmus acrë,cG ex co fit ignis,ipfum corrumpi(inquit')Sed nir.Animaduenc( vt Philoponus inquit)'1' AriCt.loqulltus
tli Be nec ignis dl acr calidus,ficut [cqllirur,fi arr fir illud cie. dl ex (upofirione,quia reuera cum ex igne fit aer , non (ccü
lTIëtG,qllod oibus fubricitur Rmanés , & q> (equatur probat . . dum calidum tr3n(mutatio fit, fcd fecundü humidii & (iccü.
Erenim raie hoc en gcncratio igl\is ex. acre altcrario dl:,1:um
Atiud aliquid igitur prttter ambo idem crit, et aliqua alia Ant.c.41
·Pcrmancar aer modo Be hoc non videtur irnmo cG contra
f[llrUm.Quo vero ad verba miner, verburtl
' illud { Scd tO } materia commun;s, eadem autem eSt ratio, (7 de omnibu$, cp
n~n aducrCarilie rmerur ,fcd cfi vr principium noua: ronis. no" e(t ullum 11orum, ex quo OItlllia.
H
J) J\la.~ucrce <l' htc ro porcG fieri corra cos,~ dieûr piura cfnra
Igitur aliud quoddam. pr.cter ambo idé erit, atq; aria qua: Dilue.te.
fu.,b l)Ci oibus,na cria ad cos feqllitur gnarion~ e!fe alrerario~(,~ ira li ponenrur aqu3 & aer rcrum principia,Ceqllirur '1' dam cO/llmul/Îr materia , radem autem ratio (J' de ca:teris c~ c. eiuCd.?
c~m nuUum homm I4nUI1l flt,ex quo culléta effillt.
~~t.c
gnls nOn efi ni{i aer &. aqll:t ealcf.. élz,vt paret deducenti.
A inter elcmenta,cnius ditrerentifalterG membrü habct Ignis,
~rp~re calidum,haber cnim ignis calidum,aq1l3 frigidum,&
~
IC nullo modo po!fllnr drc fimul , alirer comraria e!lellt fir.
O.
Pe.r id_~ argul1l~tü( vr Philoponus inqui t )r eprobat eorul1l
r~li~tonc,qui dicüt piura illorü fubljci oibllS,& innuir( vt mi
~l v~detur)dllo.pril1lü dt ,eolf rcprobario I? argumërü nUlle
~élu.fcal1l efi,noua qllafi rcprobario.prinlu dJCnobis .intel:,gc re Rvrrbü illud { fimul } {cètm dar nobis intclligerc R ild~ vcrbü {,~ed crie a.liqua corrari c r~)} R argul1lêrü !lGC f~
u r~probar Ilia polino,qllia fille vnn, huc piura tl\oru pona
~ur olbllS .fubljcl,rcI1lR Ceqllif, vr gcnerario fie altcrario, quia
cml? qCl (ubijcirur ,efi qllid fpecIlicarG, Be ens in aélu fpccifi(?~cr nouü argumêrG,quia duo c!cmùa non polfunt fubire
~onc vni1l5 marcrif,cu no pcsfinc e!fe duo crnra , quin am in
~abl1s,aur in alccra fine ciirraria.crgo no po!funr lubirc rovnius materi;,;. vlÏ dicir.Simlll iir I1CC}3 ita videtur ~ vt aqua
~e~ ,allt aliud quodcü'll crntolf fif iüélaJup.e!fc poslir vna
~la olbus cois RI? ronclll Jsfignaca,ql1ia fune in aélu corpora
pcclf"a~a.Dcindc ragit CcClm (Beinquir )Sed hoc cfi qllinim~
~o Cnt II1tcr ca aliqua cotrarieras Be df,a,autin~uabus, aut
8 ln airera qualit;lce,cuius di'iz ac corrarietaris aliqllid eorG fiUe: .vnü torû habebit alrcr;l.Ericula, fubaudi. &. aliud a!tcrâ,
Vr 19l1is quidé calidiraté, Be alrlld cfllrii cofil1lu!tancu in rone
rnarCrlot hl bcbit frigidiraté', vr li fuG fimultancü fic aqua, vel
tc~ra,ar fi fuu fimulrallcü fit atr ,igni~ habebic ficcu,~ '1er hu
rn'dutn.c:rgo non po!funr fubire: rationé vnius principq hoc
P~élo intdligenda funt vcrba. Nam illud verblllll {Ccd } ill
allo C~dice Icgirur { di } quod pro [cd vcl pro quinllnmo,in
~ r tcll~Xlt, Vt parce intucnri gr;,;corum expofitiones.
&
Similiter autem rurfiu,fi crit aer ex igne,calido il1 cOl1tra
t/~m trall[mutato erit. exiStet igitur aeri,1JOc, (J' aer erit fri ..
t,"~
gldum aliquid. Q!!.tpropter, impoJsibile en igl/em derem cali
~iI~c. te dum ~fJè.flmul enim idem,frigidum (7 càlidum erit.
,clufdè'
S/mut autem (7 fi ex iglle aer efl,calldo trdn{!nutato ill co
. ;arium erit. igitur aeri 110C itlerit,eritq; aer frigidum quod",
a~.quare igllis aer [oper calrcatfus elTe 110/1 poterit erunt
clI/mfl .
'
J'
JI'
,
Co
mul cal,dum (7 frigidum .
'4 1
J11,1
111'41
Cum nullllm clemelltorum quatuor matcria Czterorum
(f'
•
T um Cl' gcne:ratlo
. a1terat i 0 CIICt
IT
T
~
Corn.4 2 •
ellc
potent.
• um Cl' corra
ria fillllli errent in eodem,rdlac vt fir aliud ql10ddam przter
ambo unum arqJ idem,quod comlllunis materia nuncupaf,
& lit dilCir de aerc,& igne,& in cftcris uult e!fc inrelligendu.r-;;tI.::;;- ~
,t/Ar<t
AiaducrcenduutdeclaratAucr.l2.mcta.co.r4.&alibi<l'
(~f'- t
m reria en idë & unü numero contrarlorum,& hoc per priuationc cotrariorü,eCt cria cois, qu4:.caret forma indiuidua.
ln hoC cnim differt Q-Rum ntlmcl'O prltlacione, aHtlttttn nuRW-O po(jtimi,ql1ia quod dl vnum numero po(jtiuum, non
t E?ndë caui\lû confllrat n. dato illo adhuc (cquitur n. CÔ potd\ e!fe commune:. primo meraph. at vnum Ilumero prirarla e:'Ie:nt
IT
fiImu 1.pro b
' T ' maxima ~*-.
'T
arur.pervnam
uaCll111nl porcG e:!fe commune:m, ha:c duo inucniês ait idem
lllut-lb'l·
l' d
'
1 C-In a lU , poteil rctran(mut-ari.cxJi«,- Vt fi ex: acre
& communis materia.
~udr. dc goa.Be cor.
L iii j
•
,
�DE GEN ERA . ET COR RVP .
l
Ex diélis conc\udit primum quod viderur. de mate ria ( &:
RECO. inqllit) I\\iud J\iquid igirur prœtcr ambo fcilicct aercm & 3qual1lldem erir,& aliqua al13 1113reria cOl11ll1unis vrrifq; ,&:
ficur di xi q. non cU 3er materia aqua',eadcm dl ro,& de: oi,
bus dmi;,,!:, no dl vnum horum ,ex quo vr ex marcr;a oiël.
àlia fiant.prinlllIU ergo pq;dicarum de maceria,cll q, ipCa no
fit aliquod c\CI1lCnrorlll11 quatUor /ed quid coe omnibus.
Sed tamen neq; a!/ud aliquid 0' pretter lJ:ec,l!elut medi,um
Ant.c.4-J
,
.f?
aliqd'aeris et aéJ,ue l aem' (;T' 19nis,ac
re Cfdé 0' igl/e groJ,lus
,
Dilue.te .
c. eiuCdé.
iUis alité rubtiUus crit. enim iUud aer et ignis éii. cotrariet",te.
Infitper etiit I/eq; aliqd'quoddit pretterlJcec ueluti medium
1:d aeris 0' aq,uel aeris 0' igltis. Aeris g.dé ct ignÎS craflius,
c.etcroru aut twuÏtu erit.lI.iUud aer et igllis cu cotrarictâte.
SyllogiCmus erat ri corpus aétu erat materia quatuor c1cCom.4 1. menror um vel iIlud crar aliquod clemenrorum,~vcl mediü,
q. non fir aliquod e1cmenrorum docuir,q . non mcdiul11,nûc
dcc\arat & infcrr cric enim aer & igni~ CUln contrarietace,
ho c en I~on ad;nir'rcns contrarietacem. (on(cqu entia prcba
K- tur per maltim~111 :llltiquorum materia rcmanet (ub genito
{ecundu\1l dfc (uum ql10d habet(in quit) [nCuper ctiant necp
aliud quoddâ prztc~ ha'~, veluti ~le~ium ql1id aeris & O1qure
vc\ acris /SI. ignis.ae m qUldcm & 'gnls craslius liue dw!il1>.
aqu~ autem & ccrrz tcnuius • Dixit hrec . quia apud vetcres
de corpore medio fuerunt dl1~ po{iriones.Nam al~ dixerunt
i\Iud medium e(fe: ignis & acris. Be tlIllC dix erunt, dl den{iu$
ignis,Be rarius aeris.l\i~ il\ud c(fe medium terrx Be aqu~, vt,
pote dcnlius aqure & rarius terr~. propter h~c dixit iIIa dno,
RECO.
Cum cOllclulit materiam non e(fe aliquod qnatuor c\emé
torum,f ed quoJdam commu ne, inuelligat ifllld conlMlune
quid fit &: venit fe in hoc loco ad Anaximandri opiniol1cm,
qui voluit iIIl1d commu ne dTe ql10d irermcdïû :lcris Be ignÏ5,
aut aqure Be aeris , Contra qual~ pofitio~en~ argl1mentatll~,
quoniam tunc i\Iud medium cnt aer vc\lgms cum contran e
tate.~o vero ad vcrba attinct,fcias,quia Philopo nus Icgi~
difiiiaiue hoc paéto.( aer vc\ ignis.Sed quo modo valet h~c
L confcquc~tia,fi mate ria crit interme dium, tGc il\nd crit acr~
vc\ ignis,vc\ aliorum aliquod cum contrari etate. Alexan.ex
ponit ,<]? illud interme dium fiet aliquod c\emen torum Be in
co erunt duo contrari a.Deduc it autelTl conCeqnentiam,qllia
vbi ponieur hoc medium e(fe mâteriam oponet diccre <l'il
lud medium fiat ignis vc\ aer dinerCa diCpolitionc, ignis quidcm rarcfaa ione, aer vero condenCatione . Si ergo rarefaaionc fit ignis,fit calidum , cfl cnim e(fe ignis in calidirarc , fi
fit calidum.ergo fuit frigidum,& cum non corrum patllr cu
fit ignis,no n enim e(fet materia , nec principium , ergo ipCo
rcmane nte frigido fiet calidum . & fic fimul erit ealidllm Be
frigidum.Simili ratione deducctur ,fi fit aer, vc\ aqua, vc\ ter'
ra.ergo fi materia cITee iII11d mediü , ilIud fierct ae:r vc\ ignis
cum concrarictate,hoc cn re:cipiendo duo eotra~ia infimul.
Aliter deducit Philopo nus, fi hoc inrermediuOl dl materia .
-hoc raritudine fit ignis,no n enim diffcrc ab igne nHi raritlldi
ne Be denfitudine , cum igitur non differt nifi raritudine ab
ignc,erg o omnia alia,qure,in igne: ronfide rantur habec ,cmn
M Cola raritudine differac ab co. Erit igicur liccum hoc l1atllra.
Simili ratione taritudine Be denfitudine alia gener~rur ex ip~
{o,& fic denfirudinem a(fu me: ns fit acr, quar~ qll~Cllncp (unt
in acre erum in ipCo,humidiras amelU cil vnum eornm,qu!;
inCunt aeri.ergo hoc corpus dl humi~um,& eradicc u,ergo
li tir aer vcl ignis,vc\ aliquod dcment orum,c um non nJt ali
quod iIlorum, Ilifi raricudine vel denlitudine oia cotraria co
ru habet. Vel tertio dici potdl breuius no dïffercndo ab illa
Alex.Si mediû fit igniç.e:rgo cr~t frigidü,quia oia 1llt1t3cio ë
cx cotruio .lrcnî fi fic aqua,e:rac calidü.ergo li fit oia de men
ta oponet vr in co fint omnia contrar ia. el'go fi tir aer :llIt
ig~is,oportet ipCum haberc in Ce c~mrariecatcm.
'
Scd priuatio, altcrmn colltr(1rlOrUm, QE.1propter lion
.rr. ulIg~ t "
'd ' .h '
contillgit iUud,fàlum c"c
) U lIlqUlUll t 1/" am lIlJ,/litum
Diruc.te. 0' comprclJendmf.
c. CÎllCdé.
Etiam prillatio contrariorum altcrum cxiftit proptcr qd'
ant.C.4 4
/
tteq;/èorfum iUud e!Je poteft, lICC in terdum ,ueluti quidam dU~
tumant,tUud e!Je iI/determinatunz,a- flmiliter cOlltinens. ,_
~
~idam dixerun r illlld medinlll c(fe priuatum cotrar~ç, CO~,I
apiron hoc cfl infinitllm, vc\ mdius interminarum,&: pc.n e{chon ide Cl continens. Contra obijcit Arillo. etiam prl ua rio concrariorum alterum exiClic, vc\ {illtel1l Ccmper en annexa alte:ri ccntrari orulll, vt'priuatio calidi frigiduln,cfl vc\
Cl1m frigido anncxa.igitur ncque rcorcum ab omnibus ,00'
trarijs i\lud medium clfe potcCl,ne'13 inrcrdum hoc dl cc r ,
to dato tempor e/cd Cemper cum altero contrariorUl11 deber pcrmanere:. Animaduerre <]? politio all[iquorum pordl dnpliciter ite:lligi. V no modo <]? medium i!I ud lit corpus
aélu per formam (ubfiantialcm propria m & Cpecifical11 ,fie
tamt/l inre:rmillatllm reCpeétu c\emcn rorum. & hoc modo
noh poteil Ilare • quia co ipCo <]? habet formam Cpecificalll,
habet aliquod conrrar iorum Cempcr annexu m tanq; c(fentiale libi. Aut poteil intc:lligi <]? corpus illuJ fit medium pct
priuatio ncm ,quia (ecundum Cui drentiam nllllam form~l11
fpeCific3m includit.& fic diri potell apiron hoc cf!: inrcrm1ll 3 0
mm,& pcriclèhon,hoc en cOllcinens omncs formas in potcntia.Er tunc hœc cCl poficio Auer. in Iibro de (ubfiantia or"bis.vb i te:net mate:ri~ e(fe cOEtern am trinam dimcnfion ean •
& forte: corporc itatem de genere Cub{lanri~.
Et contra
h~c ratio Arifiotelis nulla efi , quia bene concedere:m tal eot
materiam,e(fe (emper cum aliquo contrar io, & aliqua forma;non tamen en termina tum imnio efi priuatu m, quia Cccllndum Cui c(fcntiam nullü habet.lu vero vide in Iibro mcO
de (ubnantia orbis.
C~
Duxit Arifio.ad hoc cp li iIIud medium c(fet matcria,run C R~
haberce in {e conrraria,quia ergo polfee quis dicere,hoc n~11
elfe abfllrdul1l CeCllndllm Philopoollln , nunc demonfirat.lllud elfe abCllrdum.Nam alterum conrrar iorum dl pri1l3t10,
vt enim Cnperius diétum eŒ,duorlllll contrar iorum alrcrutll
cil priuatio ,vt nigrulll,alcerum habitus , vr album. ergo fi
duo conrrui a polTcnt elfe in eode:m , tûc priua,tio & habitUS
pblfcnt e(fe in codem, nam contrar iorum altcrum en priuatio,& altcrum habitus (inquit ) Sed :lltcrum conrrariorulll
cfi priuatio ,& altcrul1l fubaudi cn habitl1s ,qu~ C\ll1l non poC p
fint fiàre fimul,nec contraria fiabullt fimlll.q.d. Ccd iIIud ç6Cû
(equellS e:fi falfllm, quia alterum contrar ior ll m priuatio
alrerom habitus ,quœ {imul {lare non po (fu Ilt. Ideo infere illud'inre nncdlum non polfe aliquiido fiare (olitarillm, vt qui
1
dam aiunt,diccnres ip(um c(fe infinitum cOJ1linem, Vilde v~ ,"ot.'.l
lunt talc incermcdium aliquando ficti(fe folit3rÎlltn extra pn aliter,;:
mas qualitates(vt exponit Philopo nus) quod e:f1 faICum.. 1113g~J
Similiter igitur quodcungue "orum, aut Ilullmn si ig ltUr vcll~;j
ca,
nullUl~tefl flnfibilc prius his,1,cec utiq! erul'lt o~l1i~..
'. ,rjr~~~"
IgltUr quodculI']; l,orum /I01~ l1laglS aer Uellgllls crtt,ueq, C',n priil'
fol/flle b.is prùu. q~are oml/ia erullt "cec.
~~JI1,II'
Ex hls conc\udft.<]? fine dicatur medium iIInd e(fe inter aC
rem & ignem.fiuc inter aquam Be tcrram \la magis erit ace
v~l.igni.s,qllia l11e~ium dl vrrun~e:xrrem'\lm,propter qu od
nlhll ~nt Ccnfile prlllS quatuor dcment is, & per conCequ~llS
011111101 elcmel1ta (runt h~c quatuor,&: nihil a\iud. Er
hoC 111qu i t.~odcuncp horutn lit vel medium :lcris Be ignis vel l11 ' Q.,
di~m ~q\la' &: tcrrœ,noll n~agis Oler veJ ignis erit , irn'mo ae~
&: IgOlS fimul,necp e:ric Cenfile: corpm prim his quatUor. qua
r~ omnia e:runt h~c,& nulla alia.Hunc textum manCU nl ha- a ECO'
bent nofiri,p roptcrca non inrclligunr.
, _ l'
Animadllrrtc q' in grfCÎs codlcibus ell djfferentia, Philo
ponus ellim habebat fic {Simili tcr igitur quoduis horu, a~c
nulluOl, fi igitur nullnm fenfibile dl prins his, h~c vticp crt
omnia} [n quibm ve:rbis (ecundul1l Philo pollum concl~
id"quod ex reproba tionc cil dic~ndl1, nam cum ordo vn 1L1(f,
clIllIfcp ql1atuol" c!cmcntornlll e:m(dem honoris en , ne cc li
cil vnumquodl}! eorum elfe maceria m,aut nul\um eoruJ1l.' 1
igitul' in VIlO o!lcllderinlll s, <]? nô posfit dfe llI ateria ad ~h3;
patet q) Ilullii iprOlf e:rit c~terolf materia (inql1ir) Sil'r igl~U r
quodcücp horü po~cndû cUmii,3ut nullii, na Cllm no 1l131d~
qtio fit de vno,qu am de ;tlccro,oportct vc\ vt vnumquO
que ponatll r,
g
�LIBER SECVNDVS
BI'
'A lJueponatur materia , vd vt nDllum . féd non vnmuguod- 'ca bene diélum dl, cp fi vna cG cnlltrarietas,érlll1t duo côtU E
quc:.crgo' nullum (cd quia nos probauil1lu) coorra AnaxiIllandrum nullum' Cenflbilc corpus prius his e(fe matcriaOl.
trgo h~c olllnia crum maceria.C2!:!..od quidem dt vcrum (vc
Philoponus illquic)refpcétu Imfiorum. Elementa enilll h~c
(lInt materia ml!1:orum.ln noGro vero codicc habetur, vt ln
Antl c'4G tOlllmentarijs icgimus,idco alicer ibi intcllcximus.
. NecrjJe cft igitur,dut fèmper nlanentid Cl immutabilia in
IllCem,aut tranfrnutabili.t,O' aut omnia aut h.fc quidem,1J.fc
autem nOI',ut ilt Tùn.fo Plato fcripfit. QEod igitur tral/frnu:
t~ri ùll;icem necc!Jè e{t,demonftratum cft priM. Et Cj, /lon /lmi
iuer cito aliud ex alio diélum rfl prius,quoniam IJdvwtia qui
detnbmbolum citius ger/eralltur exfeùmicem, nO/ll'abwtia
4Ute~ t4rdius. si igitur contrarietas Ulla e~ fècundum quam
tran[mutantur,neeefJè cft duo e!Jè,materia el/im mediu rlt,i(/,,
8 fell/ibilis Cl infeparabilis exi~ws. QEonia,n autem pIura ui
dellt~rcffi,du.f IItil]; erullt.qu.f minime. Duabus dutem exi:::
/lel/t/bus,llon poflibilc cft tria cjJè ,fed quatuor, quemadmo...
d~lIIltidetur,tot enÎln cOlliugationcs crunt,fex cnim exiftm-=
nl~c Ilblls~d~a.s impo{?ibile enfi~ri,quia contrari.f fUl/t adinuicc.
t,ti ;~~ • .bc hlS 'gW4r diéfum en prlus.
nl~e'
. .
. • N.eceflè efl igitur aut ip/a ftrnper manere, atque 1t~~IC/!m
lntranfinutabilia effi.aul trallfmutabilia) Cl /tel omlll~, u~l
"lu.tdam Cjuidem. qu.fdJrn autem 11011. Q!!emadmodum Ln TI~
lIt.to Plato fcripfit. QEod quidcm igitur mutuo tranfinutart
ne~f!Je fft,declaratum c~ prius. $ ucro n011 .fgue cito aliud ex
4110 fit,dlélum cft prius.nam CjU.f quidcmfyl1lbolum habel/t ,
~c~erius rnutuo filmt. qU.f uero non IldbCllt,tardius. siquidem
'gltur un.! eftcotrarielJs,qua tral1fmutalltur, Iteee!Jè duo ec.
C nam mater;« eft medIum ittfcnfibile, 0' feparabile. $fi pIura
r!Je uidtlllu)', JUte utique trullt èj mmime. Ex;nentibus autE
duabus,llon pofTunl tria effi,fed quatuor,t/t uidelur. tot enim
fulu cOllflanti.f.Scx tnim ex;nelltlbus, dute fieri 110/1 POfJùllt.
CQill quia colltrari.f illuiee fupt . de 1,is quidc igitur diélu rfl priu!.
Epilogar rria declarata.Primul1l, çr olllnia ~Ic.menra ~unc
IllUtuo rran(murabilia (& inqllit) Neec:lfe dbglCur aunpfa
fcmper mancrc,arquc_inuiecn~ ~ntranfmurabili .. c(fe,~ur rra
fmutabilia c(fe,Sc fi traCmur;jbllla funt,erunt vcl omm:!, vcl
'quzdam quidem,quzdam autam non quemadlllodi'i in TIm~o Plato Ccripfit. Vbi voluit terram non rranCmurari pro
ter (uorum rriapgulorulll,latitudinc:rn.<r quidem igitur mu
tuo tranftnutari~lecc(re fit ,dec1a~rum efi p~ius. hoc efi pri~
tllum. Ani",lIdaerte Cl' Czpc alréla tranlluh muruo vcl reci
procc,tamc:nl:uine fO,lar inuicem.Ec hoc quia gr~ca (crics
cxpofiulae. Secundum guod epilogat en,Cl' non ~que cito
t)uodlibet fit ex quolibcc( & inquir)<l.!!od vero non a:que ci
b to aliud ex alio Cir,dié\um cil prius. Nam qll~ quidcm Cym,
bol um habent, celeri us muruo fiunt. qll~ vero non hab ent fymbolllm,tardius fiunt. Tertium guod epilogat en,
q, quaruor [unt c1ementa tantul11.(inquit) Siquidem igitur
Vila dl contrarietas , qlla tranfmuramur , necdfe dl duo
clementa e(fe,quoni.1m contrariorllll1 côtraria fubicé\a funr
~~ hoc inquit )Nammareril cfi ~l~dium inCenCile,& Ccp araIlc,qllod duobus aci minm [ubf)Clcur.& per confeqllens 0'
P~rcCt ad minus clementa elfe duo. Quod Ci pIura c!elTjenta
Vldentur ëi3 duo,érunt du~ conrrarierares, qtl~ minime elfe
Poffunt. vna contrarieras non porea erre trium,c:xiGentibus
~U.tem duabus conrrariet<ltibus,llon porrunt e(fe tria, Ced ad
n11nus quatuor, vt eriam vidctur ad [enCum. Toc enim funt
copnanti;;t.(ex enim exifientibus coniugationibus, du~ c(fe
~on poffUnt,qllia contraria: inuicem (une. Dcinde rcmittir
CC ad ~iaa & paret. Animaduc:rte apud gr<'tcos <r differllllt
t n;anr1otes.& enantion,qucmadmodum aplld nos c!;)ntrarie
3S
n & Contrarium ,nam conrrariCf.1tis duo Cunt conrraria.&:
011 Pluu.quia vnius rclarionis funt duo cxtrCIT\a. pro pte-
li&'
,
ria .& fi dua:,erune quaruor,& quia quatuor porfunt rex mo
dis conillgari,quorulll quaruor tallCum rune posfibiles,ideo
qll;Jcuor po(fUI1t e(fe clement3. Sed circa hoc capieulum plu- pma qô .
res cl1lergune qua:lH ones.Prima, vrrllm quodlibct demenmm Fo sfic immediate in quodlibec tranCmutari. Animad- Nora pri
uerte primo cp (enCus qu~ftionis eil.vtrulll ex quodhbet cie 010.
mento pos(ir immediare ~enerari quodlibet elementlllTJ ab
3gcnte Ilatur ~ li. vcrbi caula.vrrun! ex igne posCit immediate gcnerari aqua acr & c~ccra id genus non tanquam ex ma
teria (cd r31l11Uam ex termino a qllO,& tanquam ex materia N
r
,
" Secundo al11ma
' d ucrcendllm cp lllud
,r
Iyncathe ota
cl lealrerarioms
gorema. quo dl ~'bet.tenerur pro genen'b us fiIIlgu 1orum. non cun o.
aurcrn pro ling.ulis gencru~,ide{} ~ro indi~idllis elemel1c~rum ollll1iurn,lcd pro fpeClebus.Pnmo,qura nullum deme_
Will aau exiGem poreil ex aliquo clc:mento generari, quia
nihil potel} bis gencrari.Sccundo,quia non quo~libet clC~li
Will rorale porefi in quodliber tocale rranfmuran. non emm
partes centrales terr~,neql1e parres Cuperficiales ignis. eurn
non p O~rlllt corrumpi, & ita fmfus efi (1' omne clel11entu~
(eciidum (pecicm porefi ex quodl ibet alio clc:mêro lim CpeClc
gcnerari, vrpore ignis ex 39ua,& rerra .ex a~re, & econtra. F
Er ha:c cfi dec1aratio rccenClorum. TertIO aOlmaducrre cp ex N
t
' "
rr
r
texru non aC ~ lplrur
quodllbet c1emcntum pOIlC
rralllmuta, ota cr
ri in quodlibct immedi3cc , Ced tantum quoliber e(fe aptl1m UO.
tranfi1llltari in quodlibcr. Verum ccnrus Arifi.( vt dicunt )cLl
quodlibct effici ex qllolicet il11mediaeelEr propterea qua:l1io •
,
habct IOCUlll. ln Wo qu~(ito dotlisfiml viri teneor quod_ pma po.
libet po(fe ex quolibet generari,Ced non Immediate. Ec hoc
quia rextu Ariiloeil. non dicic. Seco~do,. quia q~inro phylico.medium cfi in qllod cranCmyrablle pnmo trafmuratur.
Modo elemcnrorum aligua funt exrrema, & aliqua media.
igiwr-no porcll ex aqua cffici.ignis v~1 ex igne terra,. ni~ pus Dra poli
tranCOIutabilc rran(lllutctllr m medium. Vcrum ahql1l po, tionum .
mUle ex quoliber1cffici quodlibet e1emcntum imn~ediate per
carenriam clementi mcd~.non tamen per carenrlam corpo
ri~ mcd~ vr cxhalarionis ~C\ vaporis•. Alij bene eoncC!diit me:
dillm effici immediare ex medio. at extremum ex extremo
nOIl,nHi fiat prim tranfillUratio in medium. Sec! vrcunque Argumë
fir,cp 'non dcnturtalia mifia media,arguunr reeenriores .P'ri ta.
mo,quia inter ,,'erem & aqu:lln non damr ôlliquod medium G
vr vapor ,quiôl vapor dl filbfiantialircr aqua vcl aer. Seciido
quia exhalôltio deuat/a ab argéto viuo efi fubfiantialirer argl
rum villllm.igirur ql1~ exhalar ab aqua efi aqua. Tcr'rio,fru
fira h~c ponuntur vr probant. QE.arro , vapor &: aqua diffe:
rllnt fecundum magis & minus. ~into,non efi differcnti.1
Cpc:cinca nilj proprer opcrationcs. ~od vero quodlibct im
Illediate posCie in qllodlibet trallCmutari. declarant. Primo,
quia quodlibct c1eme,~rum habct magis commllnem & Cllffi
cicntell1 concrarletarem ad a\iud. Sccundo,rimiliter ex aqui
immediate fir ignis, vr pater qllalldo faber proijcit aqllarn in
flamllla. Animaduerre cp hœc qu:rfiio cfi ac fi qtl~rcrecur Decfo p_
vtrurn ex panc: posfit immc:diate e.ffici ~anguis., & tune efrdi OlZ poliilingucndum qr dnplex ex porentra prrmo cfh commen. 12 4 t' 1'5
r_
b e~mlll~co.
. r bJ -I~nflle~o
. r eX pan~ porc fi. lm
' IiIon.
ab itrillKEo-&-it
mc:diate (ffici CangUls,qUla materla pallls pocd!: ImmedIate
rc:cipere formam fanguinis,& fic potcnria ab inrrinfeco panis poteG;lllmediare mu~ari in ranguine~n • Sed potenria ...b
extrin(cco vidcliccr medlorum & agenm non potell panrs
tranfmucari in fangl1inem. ~ia pro hae re necerraria (une
pIura media. ~UIlC t~llent cp ex terra fic ~gu~, ex aqua a~~,
ex aerc ignis.ltfC}l ex Igne cerra,ex terra Iceru aqua,& rellg,;
itell1q, cp ab icrinCeco ex q~odlibcr pote(l: fieri quodlibcr,l1o
tam é ab cxtrinfeco 1lI(i ordille quodam. Tune Cl' non dc,~rur
corpora media vc\ denrllr ,nihil ad rem. Tamé raci~ncs c.ot~a
nos non valent.Primo,in textu non haberur plus g, dlxltn :.
Sccundo,licec quodlibet clc:mentutn habc:ar ~arenal11 Be co
rrarillm,non fllfficit,ni(i pro posfibili ab iner.lIlfcc,o. (cd pr?
posfibili ab extrinCeco oponet diccre ilI~ ficrr ordlll~ quoda.
Ad expcrienciam de: fabro.dicêdum Cl' Ilia gcneratlo fit per
media Cecundum mareriam, non autem fccundum fcnCum.
�DE GE NE RA. ET CORRVP.
t Verum probabilior pofirio d l tenere quodlibct e1emcntllm
Po ,ppa.
efficid immediare ex quolibet & apcitudine, & potenti". &
racio demonnratiu a en, quia ri oponct peze(fc medium vt
quando ex aqlla fit ignis opone, pr:rgcnera ri :Jeré, vcl aer
przgene raeur vt medium iplius fien, vd vr medium falti elfe non vr medium ipfius fieri,quia ru ne generario ill"
no elfe~ fimplex.Ced mulri plex vr gcneratio hois ex Ctmine.
Sed nequc v~ medium ~aa l erre , quia run o/: clel1lcnrum elfer
mixtum,quia inlllarena erfent piu ra clemcnta vcl plu res for
ma: clementariz. Tunc ad ratÎones pofitioni~ , licct textus
non dicat,ncc ponat conrrari UIll .im l11O porius cJici cur pr~
pofirum. Ad Cecundum quinri phyrico. verulll cil de medlo
tranlinuracionis,modo ignis & aqua fune extrema, aer medium parritiparion e propeer (ymbolum. Itemqi !gnis & ter
ra funt exrrema fieu,& polirura,ac:r & aqua medIa pofieura
& fieu.Er hOlc pofitio cil conCona cxpo(jtioribus,& Auerroi
& A lexandro.fiquis ramen vulr rellcre contra,n am , teneat.
Hzc de qu:rfiione.Seculldo quzrunr, vtrum III babc ntlbus
Sc(la qo. Cymbolum fir facilior rranritus.Reccntlores niulta congreK gant hic,& bona,li~cr non ad ~nemcm An~: [d eo alllllladNora pri uerte.Primo,'l' Arrfi.hêl!e faClle,dlfficlle,wllls, velocJUs, &
mo.
tardius pro eildem accipit.non cnim fdcit vim in verbis.Se.
Nora fe- cundo,animaducrte'l' conc1uoo Arifi.cil intelligcnda de ecundo.
lemcnris, vt c1ement3 (une. Et cËreris paribus.Dico vr elemé
ra func,hoc eiljn ordine ad primas qU J\irares . propter mul,
tos caCus iuniorum • dico c:rreris paribus, quia vbi flon eC,
Nota tcr fent (;rtera paria ex parte rari & denfi,& ex parce aliorum,
conc1uoo po(fet lion erre vera. Tercio, aducrcenduOl dl cp
fio.
velocius poreil exponi apud AriG.quandoque pcnes etfl!élü,
vt Cexto phylico. vc:\ocÎl1S eil qllod in a:quali rem pore mains
vcl in minori :rquale perrranfit, vcl agir,qllando<]3 pene cau
fam vt velocius cil quod habet proporrionem maioris i!,\zPo expo qualiraris q; habeat aliud ad fuam rcfiOcntiilm. Tune Vt pa
fieoris.
tIIit in Iicera,expoliror primus voluir nullam vnam numero
qualiraté remanere c:andë nllmero in generaro & (orrupro.
ait tamen inter (ymbola e(fe faciliorem,citiorem, vcl veloCÎorem tranCmutaçionem pro quanro c1ementU\ll corrumL pendum minus refiCHt per vnam qualitarem, § per duas • Er
fic vule rranCmutationem elfe velociorem pelle. cau!à m.
Confuca. Pace expolÎtoris dixerim,h:rc expot'itio cil cont r~ rclt cum.
Ariil.enim probar propoÎleurn (uum ex hoc, quia facilills
vnû quàm duo cran(mutare vc\ efficere, igirur accipit vcloci
tatem penes dfeétum,&'non penes cau(al1l,S ecundo co ntra
ip(um faciunt argumenta recentiorum. Primo,quia fieu t
duorulll ad duo,ita vnius ad vllum proportio cil. Secundo,
lieut vnum corrumpirur ,ir~ vnum agir in habeIHibu fymbolum igitur velocir~s efi zqualis. Propterea tcner Auer.
ad Arifi.menrem inter (ymbola e(fe vclociorel1l eranCmuta
tionem penes effeaum,quia per generationi clementi CrlnboH a Cymbolo pauciora corrumpuntur,vr Allcr.aie.& Ari
Oo\.inquir. Anillladuerte tamen '1? penes effedum aliquod
elfe veloclus fiue facilius dlduplicitcr.ln propofieo Jllud vo
car Arifi.facilius,& vclocius,& drillS produaulll, quod pro
M (ui e(fe fado pauciora corrumpuntur,& pauciora gcncranf.
Et hoc conConat teXClIi grzco, vt patuit in noilra coml1lcnQitertia tatione.C:rtera vero qua: adrjciunt recêtiores, eurtofa (unt
Iicet extra limites texrus. H:rc de qu:rfiione. Tertio quz2
runt, vtrum ex duo bus elelllencis di(fymbolis rerrium cotin
Pro 1ntê- gat generari. Omisfis argunremis. animaduerrendum pri
~u qonis. 010 q> nihil prohibee ex duoblls vc:l rribus elcmentis fymbo
lis profici fci territlm,Cjuocies aliquod tertium agee i duo vcl
tria dnca asfimllando Ilia Cibi. cauCa verbi. fir ignis tripedus ,
agatque in ter.ram "aquam,& aerem vnipeJos. Patet tuC ex
his eribus pcd,bus Illo~u~ trium proficifci ignem. ItcITIque
(j aga ne tria eJcmema InulCem~Vtpoec tcrra,aqua, & aer, agent in aqual1l & corrump.al~t Ilbm humiditatclll. & 3qua in
.. eré & corrumpat iUill s calrdrtatem ',llIaccriOi remanebit frigida. igieur & humida,& fic aqua erre,& non aliud clcl11C1leu
a eribu ,Ced VIlUOl ex r ribu, rarione ~uorum, qua: corrum
pUllfllr. Sed fic non illfcllig icur qll:rfilo,nec Arif!. ric loquifur .Sed quzfiio cCl quo modo ex aéliQJ1( plllrium lI1ulccm
ca
pos(it tertium profici(ci.h6c auté intelligi non potd} in Cym N
bolis.Ad hoc ellim vt terrillm proficiCcarur ex adione duo
rum propria inuiccm oportet vc alterum e:xupcrec "lIlcerulll
in vna,& exuperetur in altera. vcrbi cauCa.fi ignis aq'tiam Cl'
cedit in humiditate,& cxccdatur in caliditate fit tcrra frigida & fieea. Et fi aqua !ùpcrat ignem in ficcitate: , & exuperatur in frigiditate,proficiCcirur aer calidus & humidus. Adll
fymbolis nt aaio. t31ltUlll Cc(lm vnarn , c qua non potcft tJ,~
mC,n tum proficj(ci. His expofitis patet {olutio qua:ilioniç V!
dchcce <l' duo bus clemenris dilfymbolis inuicem mueuo age
ti,bus per a~ione,m corum pro priam ac reciprocam contingle generan temum CUI1\ vtriCque altera in qIJalirate Cymb o
bolum, vc ex aaione Ignis & aqua: inuiccm contingit, & tCf
r~m,& acr,cm effici. Similiter e:x adione: acris & aqua: pro fi sorqD
cl(~lcur & Igllis,& a9ua. Hêl!c conclufio declaratur pro tall iO~;
to ln htcra,qllla po({unt clementa dHfymbola fecundum aire a
rarn eXllpcrari:& Iccundum alt,eram e:xuperare,& pcr COI1~e
qucm COtltloglt ex els co~rupt,l~ per combinationml ql1al~- 0if1l1
earum rcmanmtlum cffiCl terrru.Scd ambigit expofitor prr- pr
' frigiditate tcrnr ""
Q, bl c1c,
mus q> nOll VI'd etur vc:rum q> corrupta
humidirate acris fiat ignis,quia nec rerra: (jcciras nec acri>
ea\iditas yidenrur ad gcneraeioné ignis po(fe Cuffic~rc. [goi>
"
iJi
emm multo calidior dl éjj aer,& ficcior ~ terra. Re(ponden( Solu
quidam Ci' non oporect toraliter frigidicacem terra: corrur,"
~
pi,nc:c humiditatem Jeris.fed pon corrumpuntllr, quia cahdiras illa,liccc non (ufficiat,nee ficciras,inrenduntur a vircu- sci\I
te q~Ii,& IlIce folis,& aliarum ildlarum. Secundo ambigunr bicl C,
quo modo hllmidit3S aquz rit conueniens gcnerationi aeris. 50f.~·
Kclpondem qU,idam eam remanere & fieri eonuellientem i? r~nt
aalO.nelll calorl>. Sed hoc fiare non pptdl. quia vc:1 diffac Co o
hUlllldltas aquz CpCCIC ab humidieate aeris vcl non. Si differc
fpc:cie.nul:~ môdo fic conucnie~s,nifi. corr~mp,atur. Si noll
,
dlff~rt Cpecre,ll~n oponce effiCI c,ollucnienrem. qoia (ua Jl3~ soUfl
tur~ cil COIlUCOIens. Proptcrea dlCas,ilIam dfc: Cua 1l3COra CO p
Il,CI1ICntCITI ,' & no cfnci al!ter conuenieorelll,nifj per frigid,c~ rcrcl,b
Ils Corruptloncm. Tertio ambigullt quo modo poreil vnll bitIC~;
c1em e mum_exuperari & exup~r~r~ aleerum.Rcfpondenr 'l' p.'~ 1
pocdl c(fe cr cerra per Cuam frrgldltatcm cicius corrumpae
caliditatem ':Ieris, q; humiditatem eÎuCdèm. & econtra aeris
humiditas CÎtillS remirtat temr ficcitarem, ëii frigiditaté. Ee
1
runc ex illis cont1abit quoddam remi(fe aqueum,quod po{ll
modum per :JlIxiliul11 elttrin(ecom & imrinCeclI1ll crit aqll' b'!ll
pura. Dubitant v\timo & Catis ad rem Vilde cll C].l ignis agis OV :1'
in aquam,llon corrrul1lpie cam Cecundum vcrllnque,ex q~ qv;~~o
efi illi contrarius penitlls. Ad hoc dicendum rcm hanc Cil', 5°
comingentia aaionis,& non per (e. contingit enim jnter~Di
ignem & aquanl iuila poni.no tamen agere inni cem.aliqua~
do agcre. fed alterii penirus exuperari aliquado agere & ,p~:
ci mutuo,& reeundu quicqua exuperari.& Cecundum qU IC l}1
exu12are.& hoc efi a qlefii confiicutione.Ca:lefiis ellim cOll'
Oitutio quz aerea: fauet generationi. poteU faucre gen eral
tioni hum oris & generationi calo ris, & inde refiabir hu/l1 0r
& calor ex iIIorû aaionc, velllti in Cumnlo vere cot'nit,qllO
tempore aer incrc(cit. C:recrz dubitatiolles reccntiorUJ1J. ~ECO'
hic patenr.Hzcde qu:rfiione.
eum conelliot qlJacuor c1el1h~t2 elTe mareriam mia~lI'i
(ecundum Philoponum cpilogando mOllet qua:Oionc01 ,1
lis quaruor c1ementis ( & inquit )Nccc:(fe cil igirllr quacu~
clement .. am femper llIanemia & illlmutabilia inuicc:m .e.
maeeriam miOorum, Vt dixit Empedo.aut rr:mCmucab,ira,
& li cranCllIutabilia,aut omnia, vr oOendimlll ,qllia contra:
rictatem habmr,aut h:r.c quidel1l Ccilicct ignis aer, 8f. aq~Jl
tranfmurabilia,hzc amelll non Ccilicct c:rlum & terra,
1
Tirniro Plato fcriprit.Solllie epilogando( & in'quir) Qpo 1 6
tur quaeuor demeora necelfe (jt inulcclll tranCmurari, deJ1l
Oratum cil prius,quia habenr contl'aria. & diaum e~ P!~I~
cp non a:que ciro aliud ex alio,quoni:lI11 habcm!a qu,d e Y r
bolurn cirius generanturexinlliccm,no habentia aureJll,~a i
dills dl.Sceundo epilogar I1Ulllerllm eorum( & inquit )511~C
tur corrarietas vna eil,lccundurn qllam rranCmlltlJl(Ur, tll
duq (unt c\cmcnra,quoniam llIaruia eorum non pordl pO
ni ccrtiU Jll
a
1
dt.'g
#
�N
LIBER SECVNDVS
Il ni tertium dementum inter ca,cum (jt medium Be in(epara ' ter ip(um. V erlttn de (en(u phy(jco ihemillius quinto phyti li
bilis, & inCenfibilis exificns,fic nullam parrem comrariera- cO.rener q, ex excremo dememo non potefi fieri exrremu
fis habere pordi,(cd quoniam (cn(u videntur pl ures ,contra elemenrum,nifi fiat dememum mcdium,non eDim ex aqua
rierates vna hoc enim (cnCu parer. ergo ad minus du;r erunt fie ri pocefi ignis( vt inquir )quia pr;rgeneretur aer. Auer, aue
conrrarierates.Ar duabus contrarietatibllS exifiencibus,ele- ibi reprcbat hanc Themifirj pofirionem , & vult, cp immenlenta non po{funr efft rria,quia vni ex equo conerariemur diate clementum potdl fieri ex alio tam extremo ~ medio.
duo vcl in eodem c{fcnt pIura contraria. ergo (ùnc quatuor Diximus quinto phyfico.elementa duplicirer cofiderari poC
Vt (enfu paret,cp quatuor fine demema & non pIura, Alia ra (e,aut vt (unt in 10CIs proprijs,& fic dememum non porcCl
tione,pcoba r,quia tot erunt conillgationes Ccilicet quatuor, fieri immediate nifi ex fibi vicino,ex remoto ver9,fit Ilt.,edia
Ccx enim exifientibus,cum du;r fint imposfibiles, cum con te generatione dementi medij.Aut (unt extra pr~ria loca,
trari;r fint inuicem quat uor erum, [n qui bus verbis l'cr duas & fibiinuicem immediate applicata,& fic c1ememunrpotefi
fationes probauit quatuor éffe c1ementa. primo,quia dUf co fieri i mmediace tam ex fibi vicino,cj ex fibi extremo , nam
trariecates lùm. (ecundo, quia quaruor combinationes (um cum extremu applicatur extrcmo,& Cuper i1l0 optinet, ex
posfibiles. Verum ha: rationes non ex fimplicicer necc{farijs ilIo immediate fit, vt patetin experiemia de aqua proieéta in
procedum,fed porius per accommodationé ad e.l,qua: (en- iglle,cum ignis obtinet totaliter Cuper aquam. Tn vero 1clib us parem.Q!.od tnilll dua: Cunt contrarictates t~ntum,ex ge,ea,qu;le illic diximus. [n commcntarij"qureritur, vtrum
his,qu;r Cenfibus (ubiacent,accepit,quia Cen(u pat ct piura q; in habentibus Cymbolum gencratio lit facilior,& licec in co
duo effe contraria. Accepic eriam contrariecaccs non po{fe mentarijs ben~ diétum fit, tamen animaduerte( vt Philopo
e(fe plures duabus,& lie prima ratio,partim ex fenrlb 9 Rrint nus inquic) cp hic non accipitur facile & difficile pro velocio
e~ fuppone proceslit.Scèta lit fumit Cjuacllor elfe côcraria & ri & tardiori proprie, vt Cexco phylico.defcribitur.nam ve .. F
nuqua probauit, Ced taqllam ad rcnfum notum i1lud accepit lociras & tarditas, vt de eis loquit Arifi.' .phyli. funt aut mo
& fic ifiz rationes non ex fimpliciter nece{farijs procedunt, tus continuus,aut affeétioncs motus continui. Przcerea.
fe_d ex Cuppofitionibus. Prorcerea. Siquid prob ant,probac Non loquitur de vc10ci Be tardo, facili & difficili penes cauO pIura ~ quatuor e{fe ernta,(ed ernta e{fe quatuor ,no profam,no enim de illa cofidc:rat naturalis, vt primo hui us dix!
ant,red Cumunt , vt Cuperius diélum dt ln commcntarijs mus.Ergo confiderat quid facile, & qllid dIfficile generatur.
l}u zr il11us, vtrum quodlibet elementum poslie generari ex tune tenec Philoponus , cp refpeétu eiuCdem Cubieéti facilius
I}uolibet c1emento. Vbi primo debes Ccire,'!' eum qu;rritur, ex Cymbolo fit Cymbolum cV ex contrario contrarium,nam
Vtrum quodliber c1cmenrum gcnerari poslit ex quolibet cie effcétus in ?,eneracione (Yl11boli ex (ymbolo ell vna qliras ,
Ille llt o,illa parcicula ex,didt habirudinem matcrire. verun! effeélus in gnarione cotrarijs ex cotrarijs funt du;r' qlitares,
C:~Ol' duplex fit materia,alterarionis,& generationis, hic di- modo hic effeétus é nuior.& hinc gnatio dicif difficilior, vn
~:t habitudinem mare~i;r alterac.ion,is,n Ol~ enim potefi vnii de Philoponus vulr Arifi.re(pexi,{fe ad qua,litates no~ c~rru
d tmemum e{fe matenôl generatlonlS altenus. Tune viden- ptas.CCd ad qua!icates ex corruptlon,e derehét~ , & qUIa tn ge
UIlI ~fi de rigore logico, vbi in commencarijs diximus , cp nnationc (ymboli ex (ymbolo qnalat3S derehéta e,x c~r,ru
')UZ(lIO cil vera,tenendo illud Cyncathegorema, quodlibct, prione gc:nira cil vna,ac paucitate eff~~us generatl~ dtClt~r
C ~t ~I~ri~uit ilium terminunt demeneum, non pro fingulis faeilior. ln generatione vero contranJs ex contrano qua!tta
tndlUtdUls c1ementorum, (ed pro lingulis (peciebus , h~c in tes derc1iét;le genitorque (unt du;r,ideo ratione habira ad efCOlllmencarijs. Verum nunc dicimus,nec Hlo modo Ilia pro feétus magnitudinem diciwr maior generatio,& ita difficiPOlitio de rigore logico dl vera,noll enim quodlibec elemé Iior.ergo vclox.eardii facile,difficHe,citius, & [cri" nô penes G
tum fecundum fpeciem pocdi lieri cx quobber elemento Ce tps,nô penes câm,[ed penes majoré vcl m:noré cffcélû men
t~ndum fpeciem,quia ignis fccundum Cpeciem no pordl fic furac Philoponus.dicirur igirur genc:ratio difficilior ,quia plu
ta c:x igne [ecundum fpcclcm, cum non fic ibi contruieras. rium qualitatum facilior ,quia vnius vcl pauciorum. Addit
quare nec in hoc (cnlu propofirio cfi vera. Ali} diICcrunt , autem l'cnes eadcm maccriam,quoniam penes diuérlas ma
q, vcrum pocdl, & vcrbum fignificans motum acquifieiuii ecriu,non cric vna gilario,Ced dUj!,quando ergo in genera;unpliôlnt fubieétum pro eo quod cfi vcl cric,lignificillls vero tione vna qllalic3s relinquicur.hze gencracio ciicicur minor
motum dcperditiuulll amphat Cllbieétum.p co quod efi ve\ & f"cilior ,qu3ndo in generationc: dua: derelinquuntur, h;rc
fuir , Cum enim dicimus,homo generatur, h;rc ;rquipollet dicitur maior & difficilior.nee valet h;rc eonfequenria hore
iIIi,rcs qure dl vcl crit homo gellc:rarur , (um vero dicimus generaeio dl fadllor ,ergo in minori tempore,quonia quzh:l mo (orriimpicur ,h;rc crquipollet iIIi res quz efi , vcl fuie libet dl in non tempore,& per minima, vt f~pius in libris no
homo,corruml'ieur. Tune dicunt CJ? ilIa vera, quodlibet cie llris diélum cG. Ex his patet error Auerrois,& iuniorum,cii
lll':rum poeeG generari ex quoltbee,quia fenCus en qu;rlibct dicunc generatlonem Cymboli ex Cymbolo e{fe faciliorcm,
tes,qu;r dl vd erit e\cmencum poce(} generari ex quolibet quonialll in hac minora corrumpuntur .Si c:nim hoc e{fet ve
t1Ctllenro. Sed nec hic modus placee.primo quia "dhuc fiac rUIll,porius arguerecur faciliorem e{fe corruptionem ~ gel) argumenrulll concra prilllum modum,quonl31ll nullum cie ncrationem.Philoponlls enlm attendit folum adus qualita
~entllm liue quod efi fiue quod non en poec:(l fic ri ex quoli- tes ,qu;r relinquunrur ,qurue pro generatione (ufficiunr.
:Ibc~ elemento,quia Ilo,n ex CcipCo. Cecundo, quia peccant in ~zrirllr etiant in commentarijs vtrum ex aétione, & paf- 'H
(j0glca,bene verum en Illa ~erb3 3111?liare ,(ubicétl1ln ad di- flone duorum contrarium c1ementorum inuiCt posrit aliud
SUl1étum,quando pro~ofitlo dl parucul ans , vel indefiniea. & rercium ex illis generari vt ex aétione & pasliolle inuieem
dcd quando cCl vniuerlalts ô1ll1pltat ad eopulacum, alioquin ignis & aquor poslie ficri terra vd aer , & ex aélione aeris Be
1Utt COntradiélori;r e{fene limul ver;r. viddicet quodlibec e. terr;r inuicem poslie fieri ignis vcl aqua. De contrarijs vero
. ~n\cntum potdl generari ex quolibet c1emenro, & quodda clementi loquor proprer cafus in commêtarijs cnarratos,
: Ctllentulll non pocdl'generari ex quolibet,Prima enim ve tencbamus in commencarijs, '!' fic nam ingnis poce fi agere
I)~;n~quia quocilitce c1cmentum,quod en vel erit,poccn gc in aquam humiditatelll corrumpendo & gcnerando {jcciratl\ an ex quolicet e1emento,nam pro c1emento, quod cne, rem 8( aqua in ignem corrumpendo calidltac(, 8( {je ex qua
p Vtra. Secundactiam vera,quia quociam c1emeneum no Iirarlbus dereliétis fienerra.poeea etiam fieri aer,1i I,gni,> cor
.1
t Ote(l gCntrari ex quolIbet e1ell1enco,c1emellto, Cumpto dl
rumperct aqu;r frigiditatelll,& aqua corruOlpe~ct Iglll~ fic~~q~od en c1ememum. Ex his paret hanc pro polirionem, cicaeem. Nunc vero dicerem , q, auC de cie mentIS loqu~m~r
ddh~et elemelltull1 pote il generari ex quol Ibet demen, vt clcmenta,& vt agunt proprijs virrutib~s, aut vt agut vlr
ru ~rrgore logico e{fe (,lICall!, De rigore vero phyfico,fcn tutC fiellarul11 fauen,:)ulll diuerfis qualie:ltlbus,hoc efi vt cie
~ rl daeo vno c1emento ,ex co fieri po{funt alia omnia Pfl; menta virtuee cfldH dotata . Si emm loquimur de c1ementa &r.U1ll,Vt dar~ aere,ex co po{funt ficri ignis,aqua, & ter tis inuicem agenclbus vlctutc propria,& quo, cle,l~cnta funt
,
le de finguhs.quzcunquc daro po(func fieri omnia pr~
caCus efi intposfibilis,non cnim poteCl agcre tgl1ls 111 aqu~m
a
b
o·
gG
;0
tc:
�DE GENERA. ET CORRVP.
,
1 tius humiditatcm corrlllllpèndo,quin èriam eo'rrumpat fri .camus ex igne \le! terra "erre eunéla.Et Cic non poten e(fe: u:· ·N
Je
J-
gidiratem,quoiliam fi obrinct (upra vna,obtincr Cupra ambas.cum olllnes finr a:gllalcs , & lic ignis corrumpet aquam
gcnerando igmm,& non rcrriul1l.Sinautelll contra aqu3 ob
tincl fupra igncm,obrinc:t (upra vrra(que,& fic ex iglle gene
rabirur aqua,& non terrium.l\t fi confid.crelllus ha:c e1cmêta inuiccm agere & pati vireure fidl arurn & vr dotara vircu.
~e e;rldli,immaginabile efi (alrem confiel lificarionem faucre ficcirati ignis, vt ignis posfir humiditarcm aqua: rcmittere
"fque adeo vt fit cOllllcniens terra: vcl tcrreo. Contra vero
.. qua virtute ficllarum poterit corrumpcre calidü ignis vfCV
;deo, vt cOllueoiar eerr;r vcl rerrco , & fic gcnerabicur vna
terra Cpccic, & dllO numero Cecundum regulam Philoponi
(uperius asfignatam contra Alexanclrum.~od quidcm tcr
tium non crit pura terra, vcl quia nullum clcll1cntunHepcri
tur purum, vcl quia ponea a virtuec cfli c~mplcrur (lUS gcneraeio, vt quidam autumant, vcl quia (atls cn, vt fit pr;rdo
minantcr terra.~critur eeiam verum clcmemum concrarium pcr duas alrcd clcmenco contrario pcr duas magi) reCiClae èji cOl1trariulll pcr vnam concrari o pcr vnam, vt vcrü
ignis magis refi{ht aqua:, S aeri.quando cx corruptiôc iglliç
dcbet aqua generari Diuus Thomas dicir Cl' fic, quia maior
cCl rcfiŒeneia per duas S per vnam. Contra obijcit inquiens
quoniam per qu;itum refiait igni, per tOt & tantü 31!it aqua.
Philoponus dixit Cl' dua: qua!irarc:s in eadelll ll1aterla magis
rdiClunt duabus qualitaeibus Cffi fi il! er rc:finentes e(fc:nr in di.
uc:rfis (ub~eétis,& potdi e(fe caufa,quia virens vniea forcior
~n di(perla.ergo iller dUf qualiratcs in eodem (ubieéto magis
rdifiunt virtuce vnionis . Scd conera adhuc fieri potefi qô,
quoniam fi qualitates ignis virttlte vnionis magis rc:fiŒunt,
qualitates aqua: virtutc vnionis fortius agunt. ergo a:qualis
vdetur rcfi/lenria vnius ad vnam infYl1lbolis , & duarllm ad
duastin contrarijs. Hoc argumentum contra Philoponum,
& diuum Toma.m cfi fortisfimü. porcll tamen dici, q' vnio
virtucis lieet faciar ad agendum & ad rdifiédum, longe ma
gis·facie ad rcfifiendum quàm ad agendum , vt cxperientia é
probacum,& fic qualitatcs ignis vnitz magis (unt refifiieill~,
~ qualitates aquz vnitz fint aétiuer & propterca dato quod
qualitates aqua: vnita: obtine:aoc (upra ignis qualitates , dl
ibi magna refifientia,& longe maior ~ fit vnius qualiraris ad
vnam,& ~ Cit duarum ad duas in diuerfis (ubieétis. Si vero tu
mdius habes,mdius dieas,hzc mihi vide:nrur pro de:fenfio.
ne Philoponi & Thomz.
QE.od autem cum tranfinutentur ddinuicem, impoflibilc
.nt.e,47 fit prùlûpium aliquod eflè borum,.tut in extremo,aut medio,
ex bis manifeflum l III extremis igitur no erit , quollÎam igl/is
dut terra efTent onwia. a eadé cft ratio, ae ft dicamlls ex igue
dut terra eam OlnllÎ:t. Amplius autenz lIeque medlum,ut uide::
~ur quibufdam,aer quidem a in ignem trallfozutdri {7 in d..
quarn,aqua aulem in aerem (J' i/l terra m, ultima autem 1I0/~
amplius;" foil/uicem.
Dilue. te.
QE.od au/em forum quit mutuo tranfmutantur, principiu
( • r:iufdr. dliquod 1/oltflt, flue;n extremo, flue;', medio. ex l,is ptttet.
M In extremis quidcm igitur ,no" erit,quid cUl/éla uel igllis c::
rUl/t,uel terra a eadem ratio eft. Si dicamus ex iguc /lei ter",
rd effi CUI/éla. OEod autem nolt medium uetuti quibufdam ui:s
detur~ut IJ aer quidcm tam in igllcm ~ in aquam trall/mllte::
tur.Aqud utro tam inaerem ~ terram. Manifdtul1l cft, exc
(rema enim non dmplius inui,em tral/fmutabUI//ur.
C
Aucrroi viderur q' Ari/l.hic velir dec1arare nullunl e(fe a_
om.47 liud c1elnenrull1 praorcr ha:c,cxp.o~rori vcro q, de clemcntis nUllc pertraétct ~e~undum, oP:OIol1e_", aliorutn,quicq.uid
fir proponit quod dlxlr.d . ~od iu .coru qu~ml1tuo tran{mu
tantllr ,principium non (it ahquod Ipforum elemêron.m, fi·
lie eorum qua: (unr in exrrclllo,fi.ue, ~o~um qu;r UlIlt in medio.cx his pat et • ln eXIremis qUld~ Igltu.r non erir,quia cpn
~a vc1 ignis erunt, vcl terra,& ~ade:m fatlo dl ad hoc. Si fi-
1
tremum,Cl' non medium,declarat.d.~od autem non me·
dium quemadmodum viderur quibufdam l vr 'l' aer quidcm
tam in ignem,S in aquam tranfl11l1tetur ( Cuppleui parriculoi
illam vt cp,quia gra:ca conClrllétio expofcit )Aqua vero tal11
in aerem ~ rtrram ,Cupp1cui manifcaum ca. exrrema cl1il11
non inuicem tranCmurabuocllr ,quod cil inconueniens.Co l11
muraui particulam de gr~cam in enim, vt Ce!lfu, e(fct c\arius.
Receociorcs expofitores,& veteres latini propter malas rrâ
flationes .hic peruerre exponunt,quanquam ad (enCum no ll
magna differentia fit.
RECO
Secundum Phlloponum cul11 Arifi. demonClrauit vnuOl
ex q~3t~~r intranCmlltabile mane05,non po(fe e(fe materia
le: pnnClplum a~iorii,nunc oŒendit, Cl' neqllC tranrmutabil:
eXIGcns,m3rerrale principium aliorllm dfe poteCl ve lit onc
Cum, cp neque vt incranCrnutabile, neque vt tran'Cmurabil c
posfiblle dl vnum quartlor elemencorum e(fe czterorii ma
tcriale prinCÎpium & primo oncndit Cl' nullum extrel1l0 rû
Vt tranrmutabile dfe poslit c~rerorii male prineipil'i & dicic. 0
In extremis igitur nOI1 erit qril aut ignis 3ut terra e(fent O'
.
.
"
,
",mOI. Sed dubitat Philoponus, quonia~) non videtur con pu bO '(
(equemia valerc,nifi pra:fuppolita inrran(m utabilieare cl'· hpilo~
menti extremi,nam fi clemetul1l extremum dl tran(illuta·
bile non videtur fi fit materiale principium om nium, ve om·
nia fine ignis vcl terra,quoniam l1 ullllm horutn manct, cu~ p~JII~'
fupponatur cran(m~tabilc e(fe. RcCpondet VIlO modo Phl- SOIUI~ ~
10pol1us,cp (upponltur e(fe tranrmutabile nô fimplicirer,fc.d Auer, \/'
fccundum renllsfiol1cm qualicatum & fic fequitur 'cr 01111113
u(
e(fent fecundum rubnantiam ionis ~cl terra non a~ltem Cecu
dllm elfe perfeétum & inteI1Cu~),red Cecund'um e(fe remi(su,
&. tranCn.1Utatum~ quam re(pollfionelll Auer.in paraphralt'"
asfignaul~.S~d Phll~ponus refeHit hanc reCponfioncOl, na~l
(j ornnes Ignls qualrtatcs corrUl1lpulltllr ,non remanc:t ig nlS ,
& fic nOI~ po(funr e~c omnia ignis , rcd fi corrumpantuf in
parte,& III parce relrnquantur, non en posfibile vt ca;rcr a
c\c:mcnta ~nt ignis,quoniam non poteCl humidull; aeris pcr p
feétum & IIlt~nCull~ Œare,~um ficco ignis impcrfeéto, neql~e S"II~
pcr.~eéto. Aliter dlCcre: vldctu~ , q> ~rj(lo:velit non omn l3 r,(l~
lien Igne:m vcl eerram,Ced (equi omma fien ex igne vc:l ccr bijo1'
ra,& hoc AriG.innuit wm inquit,& eadcm cCl ratio' ae fi di P
camus ex igne,aut terra e(fe ol11l1ia, & fic f.:quitllr o!nnia cé
ignem non formalirer ,rcd eallfaliter, hoc cfi omnia fieri e~
igne vc:l terra,& h~c efi ditfere:nria inter prima pofirionc:m,
&. ha ne,<t' ad dicenccs clcl11e:ntum extremum intran(mLl~a
bile e(fe materiale principium e:rrerorum,fcq uicur form altter omni" alia e(fe igncrn vcl t(rram.ad diccntcs vero ,,,tre:
mu~ clemcn.wm tranrmllrabile (fe matcriale p ri n cipi u01~
~Q~
fequltur OUlma e(fe ignclll vc1 terram caufaliter ~hoc dl onl "
orl
nia e(fe ex ignc: vc:l terr a.Sed contra hanc rcfpo nfionem o~~ Rtfe .1
cit Phl~opo~us. qlloniam olllnia fieri ex igne quonial1~ cl' CI" rio ~
mat r~a~ n~ Vldet~r ab~lIrdum,pcr Cc emm 1Il3nifefiu dl ( , pOOl,
matcrra Ignrs 0011113 ficrr po(fe.crgo o III Ilia fieri ex ig nc (air
ôl
ratlone (ua: ma teri;r non videtllr impo,(jbile. Propr(r~a soU
Philo pOilUS talldem velle viderllr Cl< h:rc AriCl ratio 110 1111)
'1
'
l's
cl ucatur tanquarn necdfaria Ccd Vt
appdrentcr probabl l ,
.
&
'
·b
quolllam vera I1ccelraria ratio dl qllonial11 qllodlr et cie
'
. co ~
me~eulll fi tex quollber , cum quodliber
ad qllodhbec
.
ll
tranetatcm habe<lt & fic non magis vnü crit mareriale prl
.. '
111111
Clplum ca:terorum q- quodlibc:t.Secundo o/lcndir q' nU 1
'
me diorum Inallens trMmurabile e(fe poteil matcrialc
prr'n'
. .
8<
J·ll'Il.
Clplum ca:terorum. dicit. Amplills aurem ncque mcnl!
Vt vidctur qUlbu(dalll Ceilicct Thalcti agua Ana"in\Ctli aer:
An3ximcni CIlim videtur aer quidcm & ig~lel11 tran(pJllrar!
Q, •
T
"d
01. III aquam,
la I
cuIvero
VI ewr "qua cran Cimutan" 111 ;Ic(e
.
& terram vrriCquc aurem vidctllr vlrima noo am plius iOU,I'
Çelll tranfl11l1tari,quoniam ncc ignis in terram neC rerra I~
igncll1.Sed Ari/l.has pofilione:s elfe fal(as :lccepit , non 3uf'
probauir:quoniam po/lea il\as de/lruct nUT1C vero,lvtapcr"
te fal(as derc\inquir,ex co, quoniam li' ponltpr c:lel11,(lrlJ~
llledium c(fe matcria\c principium,cum non magis a.l[ cr6
alterum lic ronendllUl,duo CI'Unt marerialia pril1C1pla,&
materia1e:
a
Z
�LIBER SECVNDVS
AIllatrriale principium 110n erit vhum. quoi!' omnes 'nrgant.
Sed forre h~c\quz dixit,non dua: pofitlones (unt. C. Thaleti, & Anaximellh,(cd vna,qua: dicebat c\cmcnta media e(fc
lllatcrialla,principI3,Be vtraquc,aercm (cilicet ignis Be aqua.
Aquam vero terra: & aeris. Contra quam proximo CClttu
Obijcit, Vt videbirur. ' 1
87
Aqua
album
E
humidii
Oportet enim ~are) 0' non in mfinitum ire boc in relUtul
di!le ad utraque. infinitce el/im contrarietates , in uno erunt.
~1t.1l. terra.g.aql/d.Y. aer. a. ignis.p. Si trgo.cÜran[mutatu'l'
ECO
In.p. O'.y.contrarietaserit eorum quce.a.p.flnt bite, albtdo
0' nigredo. Rurflu,quia ù/,y. 0'. a erit alia,lIorrenim idé Aer
t.O".y. flnt atflccitas 0' 1mmlditas. ~. quidem flcitas.b.
autem l1UmWtas. QEopropter flquidem manet album, exi,.
/I~t agua bumida 0' alba~ fi autcm 1I0ll,//igra erit aqua.in co
traria enim tra·n[mutatio. NeceJJè c/l igituy, aut nigram, aut
(jccum
B albam effi aquam. Sit itaque primum. flmiliter igitur et. p.
:t. existet, flccitas. ErU igitur igni,tranfmutatio in aquam.
p
bé.,
COntraria enim exifiit. ignis enim primum quidem nigrurn e,.
ilo~
tdt,deinde autem flccum. aqua auttm T,umidd,deinde uero al
ha. Pai4m t'taque eft, cp omnibus ex flinuiee", erit trdn[e
[gais
~~~ ta "'ut~tio. (J" in T,;s,$.g terrce exiflunt 0' reliqua.duo fymbo=
tnquir. Sic cnlln terra in quo g. aqua in quo y. ur in quo
I~t, ~t. tt. la fltgrum ( f bumidum. bcec enim no"dum eoniunéla(unt•.
a.
ignis
in quo.p.ha:c dl terminorum dl(polirio, huius ratio
~Qrdè.
Oportetquidem enimflare, 0' non iUud dd infinttum Ire
cO. qllÏa ge,grzce terra e/t,ideo per.g. voluit gen hoc dl ter{t~undum reélitudincm utrunque;" latus. E/Jent enim infi/ ra. ydor vero gr~cc aqua e!l,ideo per.y .aquii notac.Aerfgr~
II/t.econtrarietates in uno. Sit en;m terra in quo. g: aqua in ((,latine etiant acr dicirur ,ideo pero a.acrcm. Pyr vero gra:1UO.y.dcr in quo.a.ignis inquo.p.Si itaque. et. tran[mutetur ce,larine ignis,ideo per.p.ignem vulr.Difpofiris terminis,ac
~n. p. a'.Y. ttiam ipforum. d. p. contrarietas erit ,{lut T,cee al cedit ad probationem minoris Cyllogi(mi taai( & inqU1t) Si
.tdo 0' nigredo. amplius ~ O'.a.in.,.erit a:Ud. ndrn non eft iraque a.aer tran(mutcrur in. p.igncm Be .Y.aquam.etiam ip. hoc cG aeris & igni~ ,crit contrarietas per maxiC Idem.p. a'.y.Sirlt autem ~ccital 0' humiditdl. siccitas qui forum.lI.p
maln.omnis tr31l(mutatio cil inter contraria. Sine ha:c albc:
dnn.~. bumiditds. b. Siquidem igitur manet album, erit dqU" do & nigredo,iea vt :1er fit albus, ignis fit niger. Amplius fi
burnida (J" albet, {inautcm nigret aquet.nam tranfinutatio in Be 3.a~r tranfmuterur in. y.aqllam,crit alia. 1 anon en Idem
con~aria en. NeceJJè igitur url albam url nigretm eJJe etqUd. p.ignis &. y.aqll:t,Be pc:r conlèquens ad vtrllllqlle non h,t bct G
1.P:,mum alba {lmititer igitur 0' ip{l. p. intrjt.~ . {lecitas. c== ndcm contrarictatem. Sint aueem ha:c quibu\ concruianf
& aer liccitas & humidiras,:ta "1' :ter lit {jCCll~.;Iqu3 veru 19itur ipfum. p. 'luod cft in quo ignis trafinutatio il, aqua. aqlla
ro
hUinida.!iccit3S
quidem.z.humidiras.h. Animaducrre pri
Contraria tnim font. iglzis quidé enim primo niger uat,dein s 010 q> gra:cc !iccicas,zerotcs dicitur.idco Arill.per. z. vulr in
cie Pecus. a'lua uero 'mmidct , deinde alba mal/i{e{tllm itaque telligerc !iccum. Humiditas vero ygrotes appellacul' idc:o
~ omnibus rtciproca inerit tr.m{mllt.zt;o, 0' in l,is, quoniam Arill. pero y.vult intelligcre humidum.Fgo vero ne lit ~onfu
ip{i.g. terrce (cetera inflint,ac duo fymbola nigrum U' frigi s fio inrcr.Y.lgnem,&.y .humidum,tran!luli h. aqua lirera inti
pir dié\io nonra humidum. Secundo animaducne vr bene
(Q
dum. Hcec enim non coniullguntur ibi.
expofiror norat Cl' inr qualitates non {unt propri~ elemen.
~
flOfl
a ~idam dixerunt Cl' materia clemenrorum en .medium torum.Ccd vtirur eis Arifl.excmpli caufa.naln vt dicit Auer.
AIl.!.49
1
/l
p'i
tlcrnentum vt aer, vel aqlla,obiccir contra i\tud AriOotcles,
qUia rune elltrema non inuiccm tr;i(illutari polrenr vt ignis
8( aqua,vcl aer,Be terra. Refpondere potdl aduer(arius q,
tlttrc:rnum, vtpote,ignis tranfOlutatur in alind medium, vt
1) f,0tc in elemcntum quintum, &: i\lud Celtrum , Be Cextum in
.tlllptimum.& (je in infinitum . Et li, non oponet elttrema
IIlUiccrn rranfmurari. Contrâ obijcit AriOotcles.d.Opor
tCt quidc:m enim Oare, Be non il\ud ad infmitum ire Cecundü
~Cé\itudincm vrrun<ts in latm,hoc cO fllrfum, & deorCum.
.r hoc probar enrhymematice .d.elrent enim infinitl1e Contra
tlCtates in vno,hoc dl (j non !laretur i c1cmêris. Hanc conCc
~~Cntiarn non deducit. Sed circa eam r~lem fcruat ordinem
DI~O demonClrat omnia c1ementa inui cem tran(mmari.
le ~1I~de enrhyOlcma nunc faé\1l1ll dcducit. Circa prilllum ta
(t~l Intendie rationem apud Auerroelll,Be expo(irorcm qUf
Ili "qlue limt contraria, rcciprocc tran(mutanrur. Sed omri: ~ ~~enta Cille habeant fymbollllll,liue non/unt comraIc"'VC 111 ~l1lbabus qualitatibus vc\ in aIrera. igitur 0111 nia e'
r
fio·..Qenta inll!Ccm
tranllnutantur.
Et hoc e!l contra re fipon
!tcn~~~iCent~m qu~d medium folum ad excrema, Be exIlo nt (irncdlUrn tral1ftnutanrur. Extrema autem inter fe
ttrrn;ajl1&l1ll1tantur. Ad huius dccluatiol1cm difponantur
Il, figura.
(ecundo de aninu .comment.67 .exemplorum non inrenditur nili manifenario Be Arin.primo priorum. exempta poni
mus non Vt ita rint'ced vt felHiam qui dircunr. Auer. auten,
i paraphrali. ~ ( Il. vtitur veri cx:emplis.fed vnde Ariel. vtarur
falriç cxcmplil.ri poruir vti vcris,non dicit. Poee!l ramen di
ci hoc lauee: egilfc ,propter antiquos, qui forfiean de qualitaeibus elemelHorullI,non ira fentiunt.propterea vtieur falfis H
exelllpli" vt habeam licentiam dieendi in hoc q'lodcunque
placet. qnia aeeepi! aquJlIl elfe alb3m(inquit) Siquidcm igif
mancr alblltll,fuballdi quando ex acre albo (jeco fic aqua, crir aqua humida & alba. Sinaulem manee , propeerea CI> aer
aqua: lit dilfymbolum.nigra ent aqua.nam tran(mut3rio in
conrraria e!l,hoc dl de cOlltrario in colltrariü.Nccdfe en igi
tur in talla tr<lnfmutari ol1c vcl alb Jm vel nigram cfre aqua ..
Sit 3urem pril11um,hoc fi .exempli cJufa alba, 8( rat/onabl
lirer ,quia aer &: aqua (Unt fYIIl holtCJ c!elllenta,quar e ~p~rtcr vt 111 aIrera Calrem coeant & nOIl in licclrate, belle 1~ltur
dÎlaul1l cp fir alba.Sic igirur h~bcrllr Cl' aqua e!l llha hum/da.
Similirer igirur & ipfi. p. inem. 2:. fiCCltas. propr~ r (itl1 ,lc ,
ratiOIlCI1l. Er ~er hrc minor pJter. -:iJcltccc qLl~d . lg1HS ~
aqua fine ,ontraria .ClIi addit conc.lu\Joncm . d . E~lt I~ieur IJ>
filtll p.qllod erar pofitu in quo ignls ~rallCml rab,le. 10 ~qua.
Deinde repetit minorem.d.Contrma.n.funt. Igl1l qUldem
�DE GENERA. E (f CORRVP.
1 cnim primo nigcr crat. Dcinclt'(Îccm.~ql1a vero humida. dd ita vt aqua humitla,acr,(icctis Gt. In tcrram vero Cecundu m N Co
inde alba. Repaie conclufionem .d. ~ôd omnibm his con- album & nigrü,iea vt acr albu"tcrra nigra fie.G.!!.od fi ica dl
trarijs rcciproca ineric eran[mll ~o\.t io . &. in his ho c dl (ciam aeris ad terra III cocrariecas cfi,qponia acr albus,tcrra nigra
l}'mboli s,quoniam ipfi .g.tgt~, (~ra inCunt , h. c dl duo dl ergo Înuicem tran[mucari po(ful1t.patet itaque 'l' omni'
(ymbola,1 igrum &. frigi~dl1\ . Pçr nigrp m cn!mly mb ola cfi bus ex Ccinlliçc1:n tran[mutatiQ cll,& in his cciam, quouia SC
igni.Per frigidum Cymbol a ca aqua . Forlitan cp gra'ca litera g.terr~ incxiaunt rcliqua duo Cymbola nigrulll,& humidû!
f31Ca dl,Be vbi'dicirur pCychron,hoc cil frigidn ) ,dcbcc Icgi hllmidii p~r quod cum aqua conucnic & ab acrc differt nig ru
ygron ,hoc cil humiJum. Nam de frigïdo oïhll m mi nir ,&: per 'quod (fitfcrt ab acrc,& ab aqlla.H~c cntm. f. nigrllm SC
placct mihi.idco inquir.~o n iJm ipfi .g.terrt ('~t ra inCunt. hamidomin clel1)ontis alijs ijondü,vt cOJ1illnéla acccpim uS ,
ac duo Cymbola nigrum <& humidlJm.h~c enin') Iloll coniun ' <l.!!.are ;ter potdl Olurari in terranl Be ecotrario Be fic Onln c
gunrur ibi,hoc dl in acre .fcd rant nm (n aqua . $iC igirur pa.: ex .on~ni.,tran~mutari pot'çfi.Seq ~ublt~t Alexa~der ,q~onia pub ·
tet cQ,n tùfio. vidcliccc cp om nia eJemc nca cam , cOIl~raria q; ~on vI~e~ur rcae cOI\éluCum de omnibus.q, extremum 111U ,.I,~'
fymbolicareciproce tranfiTllltantur. Er debcs fci re' q,' AnCl-d " tCtur ln c'lttfcmii,fc:d dè: igne 'l"n1utecuf in aquam,Be de ae·
9
teles accepit extrema Cecundu\1J di tfcrenciam, vt bene 110U
fe cp muretur in terram , at cp ignis ~otcrur i 1 rcrr;'l 111 vd
no ta t expofiror &. Auerroes,& non excrcnll fceudqm fitü. ~ontra,hoc non demonllrauit. ergo n0l) r~~e vniuer[alic cr Solu!~
& fic ignis & aqna extrema Cunt. Acr eciam & tcrra. qu~quc mtulic quodlibct e?ttre111u Be mediii fieri ex quolibet. Die cll
non e{fent extrema Ceeüdum pofic.uram. .
~ c~~clü cp ~mplicirc,hoc vniuerCalirer efi demonflratu 111 ,qL10 0
RECO.
Diccbant antiqui Cl' cxcrellla.r. e\em~.nta no~ t.ranCmuta . nia aèceP.lt terram e{fe humidam,~ nigram. ignem vero (i~ .
tur, quoniam nec ex inulCern,ne(~x ~Ir)~ vltcn~rtblls,& Cl' cum & mgrunl,Be fic,[unt contraTia Caltem in altera,qua' co
meclia tranCmucentur .Conera Obl)CIC Ann.Be pruno Cuppo ' trarietas(ufficir ad tJ\1nCmucarionê,quo modo vero terra [;{
K nit extrema non tran(mucari ex vlterioribus, deinde hoc di ignis, vno mo fint extrema 31io modo non fill~ extrema 1 io
mittells,Onen(jjc,~ no.n (olum media mutcnrur ~d extrcma commëtarijs perfpicuum ~Cl-. Amplius'cur vCus fit e:r e[1l;
fcd edam c~crcma IIltllcem ~r~nCm ,utalJC.ur.~e pn~o (inClt) plis fal(is,eriam in commenrar~s noc3uimllS. Patet crgo nO
Oporret cOlm aare, & non ln Jnfi\1lwm Ire III reéllruclinc ad [olum media elementa mutari ad' inuicem . Be ad extrema,
v~raque.r:[urf~lm,Be d.corCu~l. Tangit ,:,cro rationenCIll bre Ced ttiam extrema adcxrrema:
'"
. ~or,,1
tllbûs(8c(l ngul t ) [nfillJt~ e!Jlm contrancrates in vno eru~t.
QEàd autem in infinitum 1/0lt poflibile eft ire Cquod futu~
quod qllomodo Cequatur ,pofiea. exponer hec de,CuP.poutlo: ri oftendere,dd l,oc prius uenimus)mamfccftmn eft ex bis.' SI
ne,l'0aea rranfic ad oaelldendum extrema potre IIl111Cem cra
.
.r: "
.n'
"
t
(murari & non Colum media ad excema C,d extrema ad e.x
t'mm rurjus Igntsquod en li! quo.p.mallud trdllfinutatur, ~
trema &: [umma rationis ca quoniam (unt contraria & fic non reuoluitur.Ut'rbi gratid. in. x. contrarietds qu.eddtn IrJ
,
,
,.
I::n
ft
,,(lendit,'l' vnumquodCl3 c1ementorum ad rcliqu.1 contrarie Igne 0'. x. aud eXI,Det pr.lttct' pudiélds.l/uUi enim ide.m :up~
tatem habeat, Be Cie non [olum med!a adinuicé, .~ ad .exrre. ponitur.t.l.a.i.ipfum. 'X.eorum quit fimt.g.y .d. p.Sitergo.ip
ma tr~nfmuta~tur ,~ed extrema admUl(CIT': Dilpolllt er~o {l.p.c.fipfl. x.c.ergo omnibus exiJtet.g.y.a.p:trdll/inutan"
termmos, voeas vnuquodCl3 clcmentum a IIcera, qua' efi 10
....
?
principio nominis gr~ci, vt fit terra.g.aqua. y,aer.a.ignis.p. turelllln 111 lIIulcern.. Sed IJOC ~uldem, fit ~ol1dum de~o/l:
t
hi s fiantibus,Cumic,q.> acr 110n Cecundnm eandem ~ppofitio SlYdtum·ftd IUI.d mdni{eftum,c;fi yurfus. X mdIiud, dut erl
né rraf~utatm:. in igné & aqu~ , alioqn a9ua ~ ignis eiint idë co~tYdrictdS 0' ipli. x.u igl/i. p.fimilitcr al/lem ftmper C/lm
(Be ho~ JOCl.t )SI ~rgo.a.aer tra~mutar~r In.p. Ignem , &. y. adlcélo contrarÎttds dIiqu"" exiflet bis quit dl/te. QEdpropter
aquam ,3~ns. ad Igne~ coorram.ras e.nt corum.' qll~ Cunt a.
infinitll {lnt 0' eontrdrietates il1finil~ uni exiftellt.
'10e,l11
t aer,&.p .lgms,lim hU/us contranetatls contraria albedo ·&
) ..
,
.
·t Ol 'of!:
nigredo, ita vt aer albus , ignis niger (je rur(us quia & a. aer . QEod dute1n ln lI1fi/lltu.m Ire lIon It p~rsl.blle Cquod ~UI e ,. CI
s
tran(murari potell in.y.erit alia oppo!itirio,qllolliâ .p.ignis, ln futuruln decldyare poUlcel/tes ,antfd ln IUud deUfl1l1nu )
&.y.aqua nOIl (uor idem. ergo alia oppo firione aer contra- ex hifce pdtebit,Ndl1t itemmignis qui poil/us cfi in quo. ~.
riarur ,igni,& alia aqu~. Sint aurcm cotraria oppofitirio nh ;1/ dli/ld trdn!mtltetur (J' non ecollfra u/pote in. x. cOlltrd r1e
ad aquam liccitas,& humiditas.f.ita vt aer ficcus,:1.qua humi t"s q d . . . ~n
. 't l' ' b b'
dl'a", (UI/f,
"
d
'd '
" Ute dm 19nt U 'PI" x. lI/eYl d Id d IS qUç( '''''' l'
."
.
Udtd
d a fit. Be vocceur li!CCltas qUI cm.z . haml Icas vero vocetur.
h. p~ret ergo ha:c fu ppoficio cr alia conrrariecace acr in igné, IIdm X.I/Oll foppol~/~ur effi .Idem a~cul eor~m qUte dPP~ ,tJ
& a lia in aquam tranlillutatur. Ex hae ofiend lt ct aqua con- {ullt.g.y. d. p. Il/CYlt Itdque 'pfi. p.,pfum. c.lpfi uero. x.lpfo
tr ariatur ~gni.& dicit .Cl!:!.ap~o~ter liqu~dem cum acr t.ranf- f igitur ip!um.c. ollll1ibus.llidelicet.g.y. d. p. ;'/erit. traf/~IIUll
nlutawrm3quarnrem3lletllllpCaalbu,quoderat
ta~tu,'•.
Il "IUtU
.. b
J
~n.,.<tU(n.
r.
.'
Il
1 'd &:lensqua
b
H
o. V eruan
oequl'd~flt
e nOIl d'"
"ufmOj""
r
.
' fi
~
.'. ,
~
etuf,
1ltas,aqua 111 nc trallllTlutatIOIll eXll1CC luml a, al a,hu Illt~d
mida quidem Cua natura ,alba vero in caCu, in quo albUIllIll"
. .lame COIif1.dt,.$ Il :urfit~ IPfu~n. x: m ~llll~trdflnllt d~
neret ,quol1iam fi non maneret album, aqua III fine tran(inu a~/~ 'pfl. x. O'1gm. p. cotrdrlftdS II/frit.
aut femp ad d
rationis eius ex ~ere,eric nigra\quoniam Olllliis rran.Cmuta. dltlO~lé Imil/s,Ul1d ipfls prioribuJ emerget cOlltrdrictd~. qud
rio eO in conrrlrJa.ergo nc~e{fe ca aquam aut e(fe IlIgram , re fi mfinitdfunt 0' cOlltrdrietates inhllita: illcrullt tll/ l,
"ut albam,ponatuf ergo pnmum.r.'l' lir alba, quO lll 3 1)J ad
'F '
~'
.
. i
['
.
'd
Be
Igura
rd Vlm ration s non rcrert qUiCqUI pOlluur, tune patet a·
--:n::~=---_"":::"'~~~---------'"
qualll Be ignem e(fe conrraria,quoniam igllls dl nigcr, aq ua
~ntUIlI x
F QlIalitas Igllota
Nigrum
vero iaOlll1anct alba per calum. <l.!!.od Uaqua Be iglm line
contraria tranCmutarl poterunt,Be fic habctur primull1 . vn..
Ignis
p
Calidum
dc dicit.Similiter igitur 8( ipfi p.igm ficcitas.z.inexia t. er.
Album
go r.rit ignr rran{OlutOirio in aquam,quonia aqua ignl contra
C ~a liras addita
Aer
a
Humidllm
ria dl,ignis quideOi primu!quia no per caCullll1igrum erlt,
Alhlllll
dcinde aut ficcumJ.poaqua acr muracm cil in igncm, aqua
"üe primo hllmida,dcill~c vero ~~rc murato in aqu3 m, alba
C ~aliras addita
trar ergo ignis potdl rraCll1l1tan III aqual1l & cihra, quouia
Aqua
y
Frigidum
Album
com'raria.Eodcm ma dici pot Cecundull1 alialll opilllon!: .. Si
C
"qu rfotull1l1ledium mutctur in tcrra 8< acrcm naIII 110 {e.
Terra
g
Siccum
cun dü idem td rmutabitur ,alioquin cc~ra.& a.cr idel~l cene.
crgo Cecl1lldü aliud in JCfClIl,& Cccunclu !lud I!J terra cr:IIlCAlbum
.C
Ulutatur. [n aerelll quidem (d'lm humiditarcm 8( ficclcat 111
I!
fi
fi
.,
fi
S,rr
a
�LIB ER SEC VND VS
Coll) A . Nunc cnthymema propofitum deducit . & rupponit vnü
'49 vldelicet q, fcmper vno c1emento addico {upra quatuor
.
vna excrdèit concrarieras. cuius conrrarietacis vnum mem
brum darur clemenco addito • & altcrum mcmbr um damr
prioribus omnibus. verbi cauCa.Ci vitra quatuor ,detur quinrunl,emerget vna rontrarietas,cuius vnum mcmbrl1m vt
POtc.f.dabitur illi quinto,altcrum vtpote.c . dabirur c~ccris
q~a.ruor.Hcrc CuppofiCio declaratur.quia oponet omnia alia
Irallnutari in i\lud quinrum datllm R fl1ppoCicionem declara
lalll proximo texcu. [gicur iltud quinrum cric contrarium
C;t~eris quatuor vcl in vna tantum , vd in ambabu s.& quicqmd dicacur crit propoficum,ramcn magis confonum cG vt
folum ill vna contrar,iecur .ni ira fe habet ad ignem, vt ignis
ad ~(rel1l ,quare vt ignis acri in vna cG c6trarius, fic dacum
qUJnrum in vila contrariatur omnibus & fic oponce omni
\:l.us altjs dare Cymbolum,& dHfymbolum, vt conueniant,&
d~fferant.Primo iraque proponit intcntum,cangens vlilitaté
~lus,quod proxim o dixit(& inquic) ~àd autcrn in infinitâ
13 l~e,llon lit posfibile,quod quidem in futurum declarare pol
ltccntes,antea in illud quod nunc diximus deuenimus. ex hi\cc pacebit.H~c feries grcrca,& fic confonat.propoCita intêtlone exequitur( & inquic )Nam fi iecrum ignis,qui fupple po
fitus ~G in quo.p.in aliud traofmu tetur, & non ~contra, vt:
rOt~ lO.x.quincum demelltum datnm, contraneras quzda
1&111 & ipli.x.inerie alia ab his qucr diélcr funt. H;rc efi grOEca
cOllfiruélio ,propte .. quam verba qu~dam mutauit,nihil tanI en Ol1lili,nec adieci.Reddit caufam.d.nam. x.non Cupponi
tur e!fe idem alicui eorum qu~ Cubaudi appcllaca funt .g.y.a.
p.&: per confequcns eum fic quintum.oportet vt habeat alia
C~lltrarietatem ,inerit icaque ipfi. p. igni , ipfum. c. quod
C vnum membrum illius cocrarietatis inter.x.&.p.lpC
i vero,x.inerit.f.quod cG alterum membr um eiuCdem contrat rlCt~tis.Tunc infen.igitur ipfurn.c.emnibus.videlicet. g. y.
a,p.lOeric.Cuius caufam Cubdit.d. tranfmutantur enim mutue omnia in omnia,& fic illa quatuor omnia in iUud quintû.
& per conCequens oportet illa qu~tuor hab cre iIlam qua litabcnl.c.fymbolicam eum quinto elemento, vd e(fe in omniUs Contraria,quod non conConar. Sed quia aliquis arubigete potd!: an quacuor elementa posfinr in illlld quintum darâ
tranCmutari vcl ne,fubfcribir exeufationem,d. Vcrû an hoc
qUidclll fir. vidc\icec q. quatuor iUa posfint rraCmucari in da
turn quincum,nondum demOnnr:ltulll en.ll1ud t:lmen connat Cl' fi rurfus ipfum. x.in aliud. videlicec fexrum rranfmucc
tur.alla ipfi.x.& igni.p.ccrtcdfqJ omnibus contrarieras inerie. Simili ter aucem vno fuperaddito, vna ipfis prioriblls elllerget contrarictas.hlrc dl (llppofitio , & declaratio CÎUS.
lune arguit,G vno addito vna excrclcit contrarieeas.igitllr
additis duoblls,dmr cxcre(cent.igitur tribus additis , trcs erunt ,igitur infi nitis additis ,infinitcr cxcrercent cOntrarietates in vno quolibet(inquit ) Cl!!..are li infinita ldnt clementa,
h
& COntrarietates infinitcr erunt in vnoquoque c1emcntorii.
'~CQ. 1:t fic patet ratio AriGotclis.
1)
In proxima ratione accepit , non po(fe profici fci fceundû
tcélum in infinitum,'luia tune e(fenc infinitlr contrarietates,
nUnc ifiud declarat(& inql1it )QuOd autem in infihitum non
P(oSlibile cG ire in reélum.f.aut ru~ra igne.m , aut Cub t.erram
quod futuri oGendere,ad hoc prlUs vcmmu s.(prox lmo tc
~tu )rnanifeGum ex his,quz nunc dicemn s, pofira ergo imê
tl on(,& ordine,profequitur(& inquic )Si eniln rurfus ignis,
~od efi in quo.p . in allud quintum clementuln ~rallfmutc{,
li nOn reuoluitur.verbi caufa.in c1ementllm qummm quod
~r·lt,c?ntrarietas qUlrdam in.p,igne &.x. quinto c\cmento
I~ e.xlfict .prlrter du as prrediélas. Cuius caufa ell( vt inquit)
~ulalpfulll.X. quintum elcmcnculIl nulli idem (uqponitur
t~rUln,quz funt .g.y.a.p ,Quod Ci contrarietas ignis ad quin
C'&~f~cmcntu~ fit alia,fit ergo ipfi.p,igni qualitas inex!Gés
tic .Ipfi,~.qumto clemenco, vtpore. f.malum,quod qUl11to
tis ~Cnto Ine!fe pOnitl1f .c. vero quod igni & czteris clemen
IncG
~.Clt·
G' fit b.0nUlnn,,~
.~u d fi'
lita filt.c.ergo omm'b us pert y. a.
fnlU 1 et,culUS caufa eG,quoniam h;rc elementa inuiccm tra
tantur.& omnia in omni ... Addit t .. men hoc nondum eé
88
demonGratum.r.'l> omnia mutcnt ur in illud qllintum,& in E
uicem verum illud cft manifeftum,q, fi rurfus.x.quintii c1emcntt:m murerur in aliud.f.fcxtum.Adhue alia crit contra:rieras,cuius altera parcicula erit,& ipli.x.& ignis.p. c~teril
'lue alijs addita. Similicer <lt femper ,cu. adic.élo contrarietas
aliqua exiGetijs,qu~ ante.~ ap ropter I~fim.ea e1e~len.ta Cint
per additionem faéta,& concrarierates Il1fimtcr VOl eXIGent. Ouh6.
Q!!..lrrie Philoponus, vtrum vno clemento pofieo vitra quatuor vna ponatur contrarietas, vidctur q, non, quo nia vna
eonc~ar jetas efi duorum clemenrorum.ergo duabus exiGen
tibus concrarietaribus,guatuor erune elementa , quare non
vno clemento polico,ponitur vna contr"riecas,(ed vna qua
Iira~. Prztere a. Si vno clemento poCico.vna ponitur (ontnrietas ,tunc quatuor c1elllentis po(jtis.,quatl1~r erun~ (on
tr"rietates confequens dl falfum,quomam Ann. pofUle qu~
tuor eleme'nra,& Colum du as contrarietates pofuic.ReCpon, ReCpô!io
det Philoponus,q, Ciue vno efnro ~o{ito p~natur vna con:
tnri(tas,Ciue vna qualitas contr ~ rta c~tens , lde~ abrurd.u
feqllitur ,quoniam quouis modo mrclhga.tur ,fequ~tur ~ fi ln
finita e!fent clemcnta,infinitcr errent quahtatcs vm. Ahter re F
fponder 3c meHus q> AriGotc\is conlcquentia renet in caCu
fuo,q,.f.ponarur aliud clemcncum vlrra ~uatuo~, q~od generctur ex igne.& non vertatu r gelleratlo. Vbl elllm non
conucrteretur generatio. oponet vt quintuln cl.cmen~un~
habea'c qualitatem oppoficam ~tri(que v~1 altcn. qualteat~
ignis & fic dabitur alia contranetas noua 1110 addlto. ae An
fioteles Cecl1ndl1m veritatem pofuit quatuor clementa, non
autcrn quatuor contra rieta~es,. C)uoniam g~neralio in eis ~~
uertirur. verum de hac dl1bl~atlone poGea lm com~entarl)s
qll~rc.Seciido qu ~ ricur, vtr~m {it ver~m q,.~.qllahtas,ql1z
ponitur ip{ius iglJlS,Ctt ccrtens e~ementJs Cub Igne c~t11m."
nis.f.ql1am qualicatem appcllaUlmus b~num,no~ e.mm VIde
tur ncce!farium,cpficoc.bol1u indl igm, 9' ccrr.~m ~ne(fe debeat.AriG.probauit.c.comuncm cffe igl1l & alt)s trlbus, fup
ponens quatuor clc:menta po!fe tranfmucari in quintu~n .' fi
daretur .Quod Ci po!funt cranfmutari in.quintum ~~l1la dia
quatuor , oponet vt faltem in vna quahtatc omma dia fi~c
quinto demito contraria,& lie omnia illa qu~tuor ~abeb~t G
c. communem qllalitatem,per quam contrarIa funt Ipli qulO
to e1el11enro,& per qllam rranCmurari polfunt in illud. ergo
c.qualitas.(bonulll communis dl omnibus quatuor demen
tis,& ira vnüquodq; dcment orum tres habc:bit qualicares.
Vllam quidem COmllll1nCm fymbola~ omnibus, alias vero
fecundum ordinem aslignatum iam. Philoponus vero hoc
idem probat,quoniam Cecundum.Co ignis non differr a trib"
(Iementis quoniam fufficienter diffcrt ab illis per calidum Be
fiCClltll.ergo fi non differt fccundl1m.c. ab ilIis. c. ipfum cric
fyrnbola qualitas omnibus illis, Prztcre a. Dicit eljam Phi
loponlls CI> Gc1ementa quatuor non tran(mutcmur in quintum datnm nec tranfmutari posfint. Adhuc.c.quatitas addi
ta igni,om~ibl1S ponign em competere debct, q~oniam( vt
in quit )ignis fit ex omnibus al[is rub iplo c1cmen~ls, & non
fecund nm. c.qualitatem.ergo.c.qualitas cG oml1lbus Cymbo
la & fic fiue quatuor clementa tranfmuccntur ln quintü,fiue
n~n Cemper Cequitur pato quinto c1emento.c. qualitatem fI H
igni; incfi omnibus po~ ignc~ i?e!fc , & pro~terea Arm.~n
quit tranfmutantur cOlm admlllccm, hoc cG IUa quatuor ln
quin'tum,(ed hoc quidcm fic nondum demonGratum.q.d.'l'
fiue ill .. quatuor in quintnm mutent ur Ciue lion, lU ud manlfeGum,q> fi rurCus.x.in aliud.f.fcxtum trallfll~utetu.r ,fine: re:
clpro catione. Alia erit contrarietas cuius altera quaheas indl
ipli. x.& ipli. p.igni ,& omnibus alijs pon ignem . vt pr.obatum cG. Similitcr aurem [empcr cum adjea~ eontr:metas aliqua exWet & his,qu;r ;ulte, quare li infinlta (c1cmpe;.~a
fint & contrarietatcs infinitlr vni exiGunt ,h oe cfi vt Il 0
pon'us c"ponit )infinitlr qualitatcs contr~rietacum vnl el .emento inexmunt. Sumplit enim contranetatcs pro qua Ita
tibus,q uz funt p:miculcr (ont~a rie~a cum.. .
Si autem ,'oc /lM crit "cgj diffillltur altquld,/leql,e ge/l~rd Allt,C, r 0
ri. oportcbit cnim Il erit dliud ex dliQ)tot tranfire contrarleta
�DE GENERA. ET CORR VP.
N
cxponit)erir impodjbili~, quoniam non contingit infini.c3
perrranfire. Pra'rerea. Neque rran{murario elfe potcri~llle
qualn erit tr .mfinutatio.uerbi gratia.ft iufil/ita media fint,ne dij ad . extremum, vrpoce ex acre in ignem, fi infinirre co~ra ,
ceffi autcm fi infini/a fint elementa. Amplius autcm, ~le", rÎetates (lInt in eodem,oportet cnilll percurrerc per iofinr: a D~~ Pol ch
dubô,
'lue ex aere ill ignem tral/finutatio fiet.~ in~lIittC contrartet~ quod efi imporfibile. Dubitatur auec:m quoniam non VIdetur
llecdfariu1l1
cum
ex
acr
tir
ignis
vr
per
omnes
conrra,
tes fimt. PIUllt autem cr- oml/ia unum.necejJe enim omne! ex&
fiere in inferioribus quidé. p,qUtC fuperiorum. bis autem,qute rietates percurrarur ,(cd (olum (ccundllm vnalll, ca:teris tall pOil'
quam (ymbolis manc:nribus. Re(pondenr nOllnulli,Cl' arillfcriorum. QEapropter olUl1ia unum erunt.
. gumeneum Arift. valet in ca(u,quoniam vbi infinita dcmcn
Dilue. te.
QE.od fi boc fit,nibil definiri contil/get, ni11l1que genera:l. ra darcnrur ,in vno clemento dIène infinitz qualirates, hoC
c. eiufdé. Oportebit enim fi aliud ex alio fit,tot pertranftre cOl1t~arle", cft imposCibiie ,quoniam non darur infinitum, Be lic non da·
tates, U etiam plures. quare in qUtCdam quidem non mt tra,n tur aer ,nec aliquod elc:mentum Cl' fi non datur acr , ex acre ,t, ~
no potefi fi.~r~ jgni~.ex imposfibili. c:nim feql1irur ,quodlibct~ O~::f nt.c
{mutatio,ut fi infinita media interfint. quod oporteret , {l'lUI"" Contra
obl)Clt Phlloponus,quonram Arifi.loqUitur hypO ph
dem elementa il/finita fint. Amplius autcm neque ex acre ad chc:tice filpponés ip(a (ubfiftere,nam (l1pponens ca (ubli{lcrc ,
ignem tranfinutatio crit. flquidem il/finitte fint co~trarietal confiderat vtrum posCibilc: Cit ilIa ex inuicem ficri. Propr~ R,(r ~'
tes. PrtCterea fieren t et amnia ullum , neceJlè cft ctUm oml/es rea Alc:xander rcrpondet,cp requitur non po Ife dementa cra AI'·' Ilo c.
fmurari,quoniam rupponit ArHUllud quod poGca dicet,f.<l' 0 c'CiuC
ineffi inferioribus 'lU idem ad. p. eas qUtC r~nt [uperiorum.
datis clementis infinieis ,omnia elfent vnum elcmenrum. Ac
K His autem eas 'lute inferiorum. quare om/lla unum erunt.
fi omnia vnum (unt,nu!lum fir ex alio,nec ha'c refponfio va
Com. fO Nunc ddlruir conrequcns iIlatum.& primo infcrr in genc: let,quoniam AriG.intulit <l' fi ignis fieret ex acre, oporrc: cr phil,~
rali imposlibilc vnum.deinde in (peciali tria impos(jbilia (8c infiniea p,rcurrere. Philoponus auccm aliter dicit, q, An Ll . oir~' .
inquit)~àd fi hoc lir,tunc nihil definiri concinger ,fllppleui
loquirur il1 ordinara tran(mlltatione,qure cft ex exrremo. a.d
~ill.
~
:2..
•
côringet,qa deficir vcrbü more mico. nihil q; giiari dcducic cxtremUl'rl per generationem omnium mediorum,riic dlcrt
'-~~~ de gnari.d.Oportebit e~ li aliud ex alio lit, tot pertranli- Cl' ex acre no potefi fieri ignis,quoniam fi ex aere dcbcat 6'
~ r~' re concrarictares 8c «4~Fes,idefi non tor quin plurrs, ri ignis,dcbuit aer prius elfe genitus,fcd acr non potuit dfj
quia fic exponitur infinitum.tertio au(cultationis phyfice.de gc:nitus,quo~liam oporruilfet ifinita prius fuilfc genir~, quaCl
ddinitione etiam deduci potcn per idem, quia clementum cCl imposlibllc,& lie Ilec extremum ex extremo fien porc
definitur per c:iU(lllOdi qualirates.modo cum h~ fim infinit!; in ordinata generarione qu~ fit per omnia media, nec elf;r~e ~,
& igl1or~,nihil (cietur. Dcinde inferr per ordincm tria im, mi ex medio,eum medium ilI11d no potuit fi'cri,nili etiatll Hl pu
poslibilia in (peciali ad datum con(equens. Dicir primo.Q!!..a finita fuÎlfcnt genita. Dubirat ctiam Philoponus quia l'Ion
re in quzJam quidcm non erir tranfmuratio , hoc cCl exrre- videtur verum, vr omnia clcmenta line eadem quoniam o~
,
mi ad e'lCrremum, vr li pro quia a te ponuntur infinira media .mnia ad omnia habere c?trarietatem requirur,'Be fic na (un~ sor,l,
quod oponce elfe,fiquidc:m dcmema infiniea line. Primum cadcllI. Rerpondcc Phlloponus <p hoc Arifi. infert e" da lopq~
igirur inconueniens c:rir,Cl' nullum extremum clememum to imposlibili,nam fi infillitz qualirares crunt in vnoquoq~C p
ex alio extremo fiet.Secundum Cl' nec ex medio ad exrremü cl~mentor~m!.nlllla fotefi elfe in .aliquo eorli.qua' non fi; ~n
(inquir )Amplius aurem nc:que ex ac:re: adignem (ubaudi rra aho.ergo oes,q funt ln vno,fune 1 vnoqlloq>.Alioquin na rn
fmutatio eridiquidem infinit:r (une in quolibet contraric:ra finitz ineriit vni,<p fi omnes qua' rune in vno,rllot in fingl~'
tes. Oponec enim infinita corrumpi, & Înfinita generari.
lis,e~de?l erunt ~mnia, quoniam el~l~lêta non diffcriit n~~ pc,f'
L Tertio inferr <l' omnia e\cmenca dfent vnum. Occlararur. qualrcatlbus. Phrloponus autem enltlwr dare aliam folut!O I,~I ~
C
omnes qualitares omnium elfent in vnoquoque, alirer in v- ncm/ed nihil dl. Tu enim debes (upponere, <l' aliud ca c~· pu
noquoque non dfent infinir:r , quia fibi dcelfent aliqu:r. (cd cedere aliquid fimplicircr ,aliud vr (equcllS ad pof/rum, Vc rn
ad omncs qualitate:s inelfc alicui {cquicur omnes formas ci- dialcélicis ludicris diximus,dato enim q> clcmentum c:"rr~
dem inclfe.quia form:r vcl (unt qualitates, vd recept~ in ma mum conuertatur in aliud,& no ccontra,& iIl11d in aliud,.
teria iIlis mediatibus. igitur li in vnoquoqJ clfent omnes qua fiL in infinitum illaturn efi,infinitas qualicates inelfe vni~ur~
litates & forma',omnia e{{'ent vnum,& vnum omnia(ingt) elemêtorum infinitorllm, vr diximus,8c ponea di(purab rm ;
Przterea ficrent & omnia vnum. Necelfe efi enim onlllC:S in hoc cDcelfo.Cq, vnicuique clementorum in(unt infinirlJ: q~t
elfe infctioribus quidem ad.p.quod VOIUOlUS elfe ignem,eas liraee5 coneraria',(equirur primo dcm,orum Ilullu m P~Il'S
qua' (unt (uperiorum.his vero quz fupra.p. nec elfe efi eas in de~niri"quor.liam. cum no definiatur I~i~ per qualit~rcs, ~II_
clfe,quz funt inferiorum.quare omnia Vllutn cru nt • Et pcr cXlfic:ntlbus II1fiOltls,non potcfi dc:fiOlrr,fequitur ctJaOl 0 •
ha'e patcr tora rario Arinotelis.& tu circa literam confidc:ra IU11l clementum po{fe fieri ex aUo (econdum ordinata nl ~~l
nam mulrum circ", verba labor.lUi.
nerationem,quoniam non extremi ex e~rremo, qu onl3 •
RECO.
Nunc defiruit conrcqllen ~ ( & inquit)Si autem hoc. f.infi- n~ conr~ngi.r infinita media.pcrrran(ire,nec e~tremi ," O:;i,
nita' contraria' qualitatc:s inrllnc vni c1emento, r. ~ Ue cric dlO line Igars ex acre, qllonram non potdi iglllS e" a~re fi in
definiri aliquid,nc:que genc:rari, generari quidem non quo- ni~ aer priu5 fiat ,modo hoc efi imposlibile, nifi .E0tUI(fed~J1l
niam oportebit li cric aliud ex alio tot tranlire contrarieta- fi III ta elfe faéta. Scquitur terrio,omnia clemenra elfe ea uia
m,& adhuc plures,addit autem { & adhuc plures l vt Phi- & vnum.quoniam no differunt quia fi differrent,e(fet,q cil
M loponus notar,nc: quis crcdat finitasJnam cum dixit, tot poC aliqua qualitas crit in vno qu:IC n6 crit in alio , 1110do hoC o~
fec quis credne,finiras elfe per r,ranleundas,ideo addit,& .lei falfum,quoniam tüc no inclfer infinirc vnicuiqJ contra Pgtl
~Ilt
hue plures,quia infinita Cie exponuntur ,rot. v 1.& adhuc plu tionem. Ecce quomodo Arifi.difpurauir hic [ccûdu,m ~'dia cof
ra.Declarat autffil extrc:mum elemc:mum non polfe mutari las obligationum doélrinalium, de quibus nos in ludl crlS uJ1l doplll
in extremu {ecundum ~~natam tr.an!inutationcm qUa' fic leélicis diximus. Animaduerre Cl' duplc:x en clcmc!1tO~do llJII~
de utremo ad c1emicum medium,& deillo ad aliud-lie,p- generatio,altera ordinata,de qUol fuperius diximus,~ua(uJ1l ~JIl' bit
cedendo v (quc;. ad vltimuln,Be dicit.Quaproptcr in qlladam aqua fit ex eerra,& ex aqua aer , Be ex acre ignis , Be Ir' olfe r
t,t
quidcm demenr3'c. extrcmi ad extremum, nllnquaOl cric ex igne terra, Be lie (emper circulo , in qua pater no~ P J1l~
tranlinllcario.c. dato Cl' procedatur ordinaee ab exrremo ad clemcntum extremu,m fieri ex extremo, nifi gcnerat~d~ vr
extremum pcr oOinia m(~i~ verbi gratia fi infinit3 clcn~cn nibus medijs.Altera vero c:fi inordinata,qua raro a'C1d!C~te
ta media line lieut data opll110l1e eorum,nccelfe efi elfe IOfiquando ex extremo fic extremum non generatis or r~OJI
nita clc:mcnt~. nam daris clementis medijs infinitis, vt dari lllcdijs, vrpoce cum generaretur ignis ex rerra vcl3quaCl\11~
oponcr illa poCirionc concclfa,ordinara ~enerario qu~ efi ex mediace,Arifi.crgo lccundum Philoponum 10cut,US dl ccn~
Crellli ad extremum pcr omnia ill~ media ( vt Philoponus per in generarionc ordioôlra , probauit cnim da[lS c1~I~
l.
tis infinlCls,
1 tes u amplius plures. OJ!dpropter il, qutCdttm quidem, nun
en
a
�~ LI EEl:t
SECVNDVS
89
argllit p'rimo de comparationc in quantitate molis. Deinde Ii
inlquancitate virturis.Et arguit hypochetic,c fic. fi c\cmenta
fune comparabilia,c1ementa conueniunt in quantitate. fi cl e
menca conllcniunt ï qu aticate .c1cmenta conucniunt.in materia .fi clemenra conueniunc in materia.c\emenca tranCmutabili a [ullt.quare ti comparabilia funr,tranfmutabilia crût. Dubô cir
Sccl dubica tur. quia alr qua po (fûnt e(fe comparabi lia in quali ca iatioe
tatC, vc duo alb a.& aliqua in proportione, vt quantum hoc
calefacit,tancum hoc infrigidat , & aliqua in quantic<lte, vt
duo ~ qualia. H:EC difrinétio dl Auerrois commenco. 17.
~
Empcdocles voluit elcmenr~ erre comparabi\ia fecundum ReCporio
:rqualitatern.vt fupp ofuit Anfr.nam aliqU3 po(funt e(fe corn
pliaf ,C, H
Adtnirabitur allttln aliquis di,~ntes piura uno clementa pa(a bilia fecundum qlla litacem.?oc dupliciter. vd qu alit~t.e
corporul1t utl1l01~trallftnutentur inuiwn,ficut Empedocles in corrllptiua, vel qualitaec perfe~lua, ql1~funt compara~ll~a
fecu nd um qualitacem corrupuuam omnr3 funt corrupttblqUit,<]uomodo eontit/glt ds dicere eomp,~ra bilia deméta. Scd lia. & hoc modo clementa apud Aueroem non fum compal'~ Dilue.te tamen. dicit. /le. H.eccnim .equalia oml/ia.
rabilia [ccundum cotum cum recundum totum tint perpe~ c,ciUfdë: Admirabitur autem'utiq; quifpiam dicentes eleme{lta
fua.red bene parres e1c~encorum fune compa~abilc.s fecunpiura uno corporum, ut flOIt trdnfmutwtur inuicem , uduti d um qualitates, quia Cu nt inuicem cran(mutabllcs.SI vero ahûoi
Empedocles (il/quit) quomodo t'plis contil/git dicert clemen= liqua eomparentur in qualita te fpiricuali, bene polfunt e(fe
Ircerna , vr ficHer comparabik s (unt in luce,& altjs.lccm ColU
ir~~
B t~ e!Je comparabllia. ($ tamen ita ,oll,cdunt. nam 11.i.'e.equal parabilia fecundum proporcionem, non funt vere compara f
~ill lia omllia dieu lit.
bilia,quia ibi non en vera orqualitas , nec vera vniuocatio •
,ft
COn f utauit Arifi.haélcnus po fiItionem d"lCentlUm c1c m ~• · ideo Empedodes voll1it clemcnta effe comparabilia Cecundii
ta crercere in infinitu hac vero in parte cam( q u~ di jt ilb ln ql1alic3tem. Tune Auerroes deducic enchymema Cic , fi cle
t~<tn[mutabilia erre) I~efcllit. :lI1 ned itur aüt h;tc confidc ratio ment .. rllnc comparabi\ia,clemtnca conueniunt in quantitlhl~ qu~ nunc dixit.dixit enil1l .verum an hoc quiclem Cie no- te,tmet conCeqllcntia per opinionem Empedodis • vl.tra '.fi
dUIll dcmonfirati'i cG. quia igitur res bze ali qua in partr [up dem cma conuenillnt in quantiCace, c1emcma conuemunt zn
~o{jta fuit,nunc igitur bene um dedarac.Et proponic inten m ateria deducirur ,quia quor proportionanrur Sc eonueniût
t:t ncm r!lam. Be c.luran! imemionis' [ub for ma admiratio nis il1 ql1atit'atC,o portet côuenire in giiere quan~i . fe~ ge~us ~:i
. ri;Adtnirabitur aurcm veique quifpiam 'di c c: nt~ç clementi dl cuius ma efi vna num ero igitur oponet Couemre 111 ma.
C c piura vno corporum,argumenro. VJ. vc non rranfmucë
cztcra patent.S ed dubicatur cciii, vtrum vnus ~u.gillus .aqua:
tur lOuicem , velutiEmpedocles,quo modo ipfis colltingit di fit rqu alis [ec undum quantitatem dccem puglllts aem.
~cre clementa e(fe comparabilia .q.d.quod dici no potdl. Be Rerpondet A uer.q, runt erql1alcs Cccundum quanticatem ge
~tnen ita concedunt & dicunr.N ;lm hore ola a:qualia erre f~p neris nOD aurem fCCllndû rarita tem & denficaccm. Nam( ve
pc volum.Hzc dl dubitatio, vtrum hore nent timul,cLeme- decla~al1i in libro de fubGamia orbis ) decem pugilli aeris no
(: ~a Cu nt tunfmmabilia,Be clementa (unt com parabilia. uam hab em plus de materia , éi3 vnus aquz\, nec plus de qu~nci- G
tllpedocles negat prinlllm , & conccdit [cam. Animaducr tatc.habetlt camen ipfam qU3ntitatem maiorem vcl mll1o·
tc: q> ideo Empedode$ voluic piura e(fe clementa , a.d hoc vt 1'cm. Ec hoc cG diccre Cccllndum terminos , non autcm fecu
110n tran(inutentur ,quia fi vnum cIret apu.! eum,non pordr dum naturam dimcnfionis.Be tu qllzre illic.
RECO.
gCncratio ciTe rerum.De hoc in libro phyficorum Catis.
Quùd auccm elcmcnca e(fc non posfint zqualia nifi cranC
Proballir Arifr.,!> nec vnUrll ncCV, pIura VIlO posfint drc mutelltur ,probat,qûonia vc\ erum erqualia magnitudinc,
nlatcrialia naturaliü principi"',nüe probu, Cl' ncCV quatuor, vcl qualicue. primo ergo probar , Cl> cfnta e(fe no n posfinc
\lt Empe.dixit,quoniâ( vt Ph,loponus inquic )vcl V[ tranfinll zoqualia magnitudine,quoniam vcl cru nt zqualia magniturabilia. vel vc il1Cral1(muc~bilia crune rnum natur~li~m prin dinibus totalibus,vcl parcialibus,nêi calibus, quoniam hoc vi
cipia ,(j vt tr~l1fmutabili3,tuc erum m atcrialia principi" mi- decur manifelle contra fenCum, nii terra vidctur maior aqua
llorum ,& h~ c efi opinio Arift.(j vt in tran(murabilia,erie 0 ~ clIm in cOllcauicatibus terrlt aqua reCideat , côLlat autem ter
pinio Empe.probat ergo cl cmenta non polfe dfe inrran(mu ram e(fe [ua concauiratc maioreOl. Acr ctiam vidctur matabilia,& (je non trunt rcrultlmturalium principia vt inmiC jor terra Be aqua {jmul iunais.ergo non poffumus incdligcre
lllotabilia. ~od autem del11enta nOIl (jnt in.tranfmutabilia clementa erre a:qualia rccundii magnitudincs to tales Sin au~o patct, qUOJÙIll admira bile dl,q, Cint intran[mutabilia lX
tcm fccundul11 magnitudines partiales, hoc fciri non poteQ
b~lllpar;tbilia, vt ip(e Empe. cOllcedit( vnde Înquit) Adl1lir .. ~ nifi ex tran(mutatione partium inuicë, ex co enim quia vide
Itur aut aliquis dicrntes piura vno c\emenca corporu, qu~ mu s,q, eadem materia & orqualis,cxtenfa facit aerem, con1) 110n tr~n(mu[antur inuieelll, ficut Empe. inquic • quo modo
traéh facit aquam,Ccimus cr acris querdal1l maior porcio eft
COntingit eis dicerc clementa ciTe cop'lrabilia,& tamen Em. a:qulllis aquz minori porcioni.ergo non Qant fimul clemëca
Pc:d.diCit fic,in Cu~ carmine,ha:c eniOl a:qualia omnia. vnde cffc :rqualia & intranfmutabilia,cum non pos{jt haberi ha:c
Vno loco dicit herc elfe omnia erqu ..lia,alio dieit effe incr;tn(~ :r:qualitas niti partillnl inuiccl1l tranCmut'ltione.vnde dicit. H
~lltabilia,cUt1l ponit il~a prinCÎpia prima. ~er videlltur fia Si ergo fecundum quamum,cum non PoS"C hoc elfe feeun~ Coryla.
~Ilt
e non poCfc.
du rotales magnitudincs,necelfe cfi idem aliquid e~ Îndifiê, vrc~u,
oibus
cORabilibus.f.Rtibus,quo mê(uremur.vcrbi gratia. Si M~~ u~a
Cilf .t·!l Si erga {ccundum q14dlltum,neeefTe dt idem aliquid ÙJ=
ex aquz cocyla,fiue vrceo cru nt :leris cotylf, Ciue vrcd de. po r ~s.
dvr~~
;XIJt~1JS Ù, omnibus coparabilibus, quo men{tlralltur. uerbi ccm.cum hoc haberi non posfi t,nifi parcium iIIuum crarmu 9' Vl1C1aCI:. bil~
~:~~l;-~ ex aqu.e puglUo,crtmt puglUi acris decem.idem ali: tatione .igitur atiquid idem eram :alllbo fi eodcm mcn(uren- rum .
~ t.ti:r,tt. S' gl~Ur erallt ambo,fl mell[uralltur eodem.
tur.C.cadem & z qualis materia.qu :r extenfa fit acr,~ontraitè. ~/JIl'g~~de~ igitur {cculldum qua/ltum. IIceefTe cfi aliquod aa crOIt aqua. [n comm cllta r~s alit r diximus 8c ~Ulde.m de
~el/nt'/l,neX'fl:crc compotrabjlibtu onl1libus,quo mell{urelltur, mentC Auer.fed h~c cxpofitio efi f'lcilior.Nota hIC Phllopo
nus AriCt in l1letheoris proporcion\! aquf ~J .'lerem (umpfiff~
Il ex aq
1\
il/ erit utri u.e p.ugl 0 IlIlo,aeris effe/lt dccem,utllmlltaque ex partium tranfmucatione qu alll ~nitn dlXlt, habet aqua ta
~tq'f C que flqlll dem 1110 ntcll!ùrClltllr.
ta proportioncm ad acrem qui cx Ip(a fit,c'lndem par efi co
1
Ontra Emped
lll ul.v
1
oc t: ~ rglllt.& ollcndir q> h:rc non fient Ci- ton, ac:reln ad toram aquadl habcre. Veruin de hoc inlibris
3. Cfe ClllCllta fint compolrabilia, &ingenerabilia. Et
methcororum.
~udr. de gna.& cor.
M
A ris infini ris nullulll c1ementum in ordin ata gcncrationc l'Ic ..
ri porre,qt,J~nial1l nec excremum,ncc /ludium, vt dcduétll~
cfi,quoniam ft I11per oponeret per infinirorllm generaeione
penranfire. Dicet crgo qui(piam \ V crum daei s infi nitis cle~
IllCnris cle ml:ntum fieri posfit ex clemenco (al rem g cnera.
,
1
t lo :1e ioordinaea ,de qua nec Alexander ,nec P.hiloponus ~'
CUtl,rUnt dico q, minim&: quoniam daris infinlCls clementls,
ilIa e(fcnt'v num elcme ntdm quoniam non po(fUl1t djfferre
Pcrqualitaeem,quonia oés errent in tinglllis ctdè , & tic ePota
fl~nr eadë,quo conce(fo,alteru ex alcero fierj oO Il pot nec o.r
dmata,ncc inordinata generationc. Arillo. ergo non curault
bi't ~
partclll iGam tangere ,quia ex his qu:r dicic , perfpicua dt
,ft
eflè
efJè
·u
r
.
�DE GENERA. ET CORR VP.
[ . Si autem nonfic flculldum quantum compa'rabiliJ, ul qua
J tum ex quanto,fèd qu.lllium pofTunt.llerb i gratia.(i puglUU$
aqu,c ,cqllalaer f'0 tr~ infrigidare ut decem aerü, (;7 fic fècu n
dUIIl qual/lulill/Oll {le/wdum cp qual/tum comparabllt,t, fodfe
cU ll d/~m cp po/Junt altqHld, Cl'Ù autem (:J' IIOIL qual/tl InCII{ura
comparare fècundu m potfll tias, fod[èculldmn proportion cm.
uerbigratu .ut hoc calidum,hoc album. Hoc autem ut hoc,fi-::
gnificat Ùt quali quidem flmile,ill quanto autem ,cquale. In,ô
umiens autem uidetur, fi corpora immlJtabllia exi~l!1Jtia 110
proportionccomparabilia [lnt, [cd men{ura potctltiarum, (7
d us quod efi efTc ,cqu.tlccalidum allt fll111le,lgliis tdtum (7 ,te
ru multiplex. rdem emm plus,quia l}omogeneum, talem ha:
bcbit rationem.
Dilue . te.
Si autem IIOIt fic compar..tbilùt{unt fecundum qUdtum, ita
c. eiulaë. ut fit qual/tum ~x quantolfdjècundu~n quaI/tu quod porrulit,
" 'ueluti fi aqu,c pugiUtH talltum tnfngldarc potefi,qualltum de
K cem aeris,(7 [lefitjècundum quantum, I/on quatenu$ quanta
comparabilia ,jèd qu,amus aliquid p~rrunt. nOIt erit utique
V' per quanti I1Iwfu ram compararc potcnti.tI • fid per pros
portionem,ueluti cp boc calidum.IUud album [lt. nam lit iUud
in quali quidcm fimile. hoc fignificat Ùl qual/to eequale.11C01~
ueniens itaque uidctllr corpora lion èomparabilia exiRentùt
proportione. fid menfura pDtelltiarum ficulldum id qllod dt
(7 eequale calidum ud tantum ig/lis fimile, V' .ter aeris plllri
mum incommutabilia eXlfiere. Nam plus idem cxi/fcns gene::
re,ta{em habet ratiollem.
Am.c t f
Com.f 1
Ve bene dillie Aue:rroes,zqualia fiue compuabilia erifa..
riam fune,aur quaneitare:,quo modo vnus aquz puCillus dl
zquale: pugillis. J o. ae:ris,nam e:x vno fium illi. r o.aut zqua
litate potentiarû,quia quantû pot mfrigidare pugillus vnus
aquz tantum dc:c~ po ffu lit aeris. Aue proportione ficut quan
L rus'acutus efi fonus,rm illlus,& quara albedo,târa calidiras,
ditferunt vero,quia zqualia proportione fune disÎlmilia i for
ma led a:qu alia pocétia,in form a li milia {unt led gradu di ~ (j
milia,at zqualia quantirate,(unt dimcnÎlua mêfura zqu alia,
non qualitate,ncc gr3du,fed potim extenfione. Arifi.igitur
probaui r Cl' Ci deméra Îlne zqualia fcèfm quancitaté,o portec
ip{a tranrmura bilia eé,ga oponce in gfic coucnire,& qCllncv
goe coueniullt in macr ia coutoire ntce:ffe en ,& fic mi(muta
bilia erunt.Nûc arguie de: alijs, & potdi' tora ro fic ordinllri.
deme:ma (unr zqllalia apud Empe:~oclë fiu~ co parabilia, vcl
fcttm SIUm molis, vc! fciim qU.lntll porentlz, vel Pm ,pportioneOl,fi ~m quantum molis.igilUr cran(muc"bilia, ve dec\a
ratum e:n,fi feruncllï ,pportionë,runc no dicenrur coparabi_
lia fciim quantû/ed 6m ronem,& fic concra Empedoclem ,
fi 6m qu ancG,potenriz ca coparancur CccundGqU.lnrii pocen
t iz,qul! funt zqualia pocwria, vcl differencia (ecüdum mahl gis & minus/cd zquale,& magis,& minus/unt eiufdé gene
ris,igirur [alia coparabilia e:rune eiu(dë generis,(cd qUlr (unt
eiu(dem gentris,funr in maecri .. tonucnie:ncia,iglcur in mlteria conucnillnt.qulrCucp in maceri .. coueniune,funt eran(mutabilia,q llue fi (fnca funt com pa rabilia (cètm quantii po
cent i~,e:runt tran(mllrabllia . Circ.l hâc ronf fic ,pceuit, (1' pri
010 d llruxic prilllUll1 mêbrum in textu prlrccdenri,dcinde
dellruit (e:cun aü. d.SI at non lie coparabilta (une fcam ~rum.
v J .molis,ica ve fir quantum ex quamo.v J . J o. aeris e:x vno
aquz ,ced 1 èf m quancü qC1 POIfUIlC, vcluri fi ôlqUZ pugillus râ
tum in frig,dare po r eO,qu~ntllm potrunt dccê acris,ica vc fic
rail[ côp arôlbl1la (, èfm quiir.u,non quar.cnus quanta coparabllia,(eu quatcnus aliquid 'p ~1C: h~ dllplt ci r,cr . fub .. udl illccll igi
por vc:l fcam candi: poralz IFclIl, vcl fl êtm dincr(alll,q(t dt
dicc:'re tcêtm proportlo né ,& .q .d.fi ~ôpara bilia.. fu~r (cèlm cP pon ioné ,l1on tr ic vr i'l ll~ & J'cr q ll~1CI m Cll ~ur:l co pJrJre po
t([l a ,fi quid - l? pr0 l'0 l [IOll l (i n~ copar a.bllla, ~elll.rl > ho~
u lidul1l iIlud <llbu m rir n;;Jm Vt IlIuu cCt JO qualt qUldcll1 fiuu
,
,
le,ira hoc in quaco dicitur :t'quale,igitllr comparabilia fcêfl11 N
,pporcionê,nô dicenrur ~q lJ alia co rra Empedoc\é. Animad
uerre '1' licera traofiuli de verbo ad verbii , qUIa non confilùs fum in iIlJ"inre:llcétione,fiqllis tamë vcllec,ad fellfunl for
fieall fie intcrprec;;Jfer, vcluri fi aquz pugillus vnus candi infrigid are poceil, quantum & decc:m acris PQlfunt, & ira fic
(cèlm quantû comparare,non quacenus qmïra coparabilia!
Led quuellus aliquid poiTunr:quare non crit & per quanti OId
(u ni caparare porentias : fiquidem illud fie (ccundü proporrionelU,& tunc fermo pater,mucOIl1i enil1l verbiï alla, in vcr
bum liquidé,ficut fzp e accidir lpfo in lèn(u grzco. Si c igicu r
de~cot;;J fi {une :rqualia quanricate,tran{murabilia erunC, li
vero proportione ,no diccmur fimpliciter compara bilia/cd
compoliea,quo quidem lI'Iodo Empedoc\es non loquicur.
Deiode deOruit tcrrium, vc:\ magis ex ip(o dato inferr propolicum .d.lnconucniens itaque viderur corpora non cornparabili;;J u.i Oellcia proporcione, fed menCura pocenciarll~n
fecun dum id quod cil: & zquale calidum , vc:\ tantum lirn lle
in calore ipfius ignis,& t3ntum plurimum in qualirare acris: 0
in commutabilia exificre,idefi vide:tur imposfibile aliqua CC
comparabilia fcèt m porenrias per magis Be minus;& cff, ~n;
traoCmueabilia;na plus idem genere cx:Hlcns eum ipfo IlIUl
rali:talem habe:r racionem 8< cQmparationcm in geocre,m o
do qua:eunqJ genere conueoiunt : eti:101 in materia conu e•
niunr:& fic limt cranfmutabilia. Nec potui litcram gr:rcaO'
fe:ruando verbum clarius traducere:vnde & antiqua rraflal
tio vix iotetligi poren. Siquis autem ad Ccofum hac caudaltl
vellet latinam:fic diccrelll,inconueoiens itaqJ viderur cor~
pora non comparabilia proporrione::fed fe:cundum lrqllalc,
& in;rqualc in potcnüjs lion rranfmueari inuicc:m ,quando
quidem plus 8( minus in generis racione conuenianr, ve rbJ 1
tamen cranOua in [cxm limt nul\o diminuco: liccc orado (J~ ou~
aliquanculum euariata. Mouet expofitor dubjtariones ,~fo,
tra dceermÎnaca. Primo:quia terra & Clreerôl c\emenca (u~C riS,
comparabilia cum nellis lècundum rqualc Be inzqllalc ;in ~~ p~i1I"
titace,& cOlmen non en eadem maceria verorl1nC}3. doode,l' S"~'
mo metaphyficz. Seculldo videcur <l' lion oomia comparabilia Cecundum porentias communiccnt in materia • Na!fl
ignis Be fol (une compara biles in calefaaione fecundum ma: p
&is & minus,& cOlmen non communicant in matcria , vr .dl' 1,rd'
dum efi. Terrio dublf3Cur ab altjs,quia vidctur CJ? lrquahC~S
proportionis (ic vera :rquall t:u,quia a:qualitas proporciolll~
vc1 dl in nU lllero:v el in magnicudinc,fed vtraquc e:fi CCC llllt1 QUI(!I'
.
. mer o C
dum eidelll geous , nam Ol1lnlS numerus omlll nu. tlar
eiu(dcm gcne:ris:& omnis dimenÎlo omn! dimenfioOl. <l!!!in
co vide:tur cr non omnia ciufdem generis comrnu~ice~alll
matcria:ve dicit Auerroes lric,& ArHtotc:1es fllppomt. cil
omnes nellf (une eiuCdcm generis apud AucrroelU.& ~anl
of~
non eonucniunc in materi a,quia tune elfent genera~I~C~. ,~~ ~
Ad'primum reCpondec Auerroe:s ln comento vt di8u . u C!fi pl or
"quale: & inrqlc acc ipiulltur duplicitcr vcl (c::m quan.nca;c 6
vel Cccundutn exeenfionem,hoc cil (ecundum rcrnll.nle ~Jl\
{ccundul'Tl quantit d C~,(jC vnus pugillus aqu~ en zquah S c luS
qU;lntir .. ré decé pugillis :leris. NJ V Il us pugillus n6 habct ~3re
de qu:irirate Cil dcc~ pugilli, nam qu;'iricas en cozecrna ~"-c. (J CL
riz:nihil plus quaneir3 tis vc\ efi aue eric:ëj ab zee:r no ~tra[i
vero (ccundum [(rm i1I0S fic deccm acris habel1t qu an t
plus extcnfam:hoc cfi fub'maiori rermino, CV vnu Ç aqun~o
Tune ad formam diccret Auerro.,!, nc\lz & clell\en ta cpc'
limt companbllia {(cundull1 a:qltale & inzqu ale ace ,0 r.
' 1loll
a dime:nfione inecrminata, vcl ce:rll1inara:cullll..11 lIls
Jl.O'IIo~
ueni ar,fed ((cundum dilllcnfion(m an~logicc dlélaJ11· t (pOl' ,~p
Rcfe:n tame:n expofiror duu r(Cponfioncs. prim a r aliOl riS, f:
d,bat qu oJ AriO.loquitur hic de comparablhb~ls. f("~l ll8L 11 0 (;op
fl1bfianti31l1 & fub ie: élum,hoc cil macerlam qll a ClratlS~ct.'la [Io~l
fCCUlldu 1l1 cx tenfione:m ipfam.Q,!;!z re(ponlio non pla 'rare prl p
Ariil.pc:rerc:r. Sul11 it C' nitn .qu:rcunC}l conuc:niunt. quanrlacc' 5('~
conucniunt 11l3eeria: êt .n.dicere qu:rcücp coue:n lUllt ~, nIé
ria,cauCil iunt m;'i ;q uod dt ridiculü. Altcer nidee (',ClIn l;lI(l1
ré cPprj;'j :& Ville cp A nO . lo gUil de côpararione (~ ~iT1 ~a(rI1U'
& de:nlum: Çi3 per ho c (ua, mol ma eYnta ad (,inulCC cra (
can cu
,0
cr
j
�o
LIBER SECVNDVS..
90
A ~antl1r ,Be '{obt han't coparationem (ccundum quatit:item, fignat'rimile,in quato vero fignat :rquale, quare efi illa Ce ha II
\l.a rarü & dcnrum non addul1t Cuper partes materiee qualita beant fecundü proportioné in quali.ergo potius fune limilia
1~,ql1ee c(fcntiali{c~,fif qu aliras, Îcdl'0ciu~ Jicum in p~rcibus {j eequalia,cuius contrariü dixit Empe. de{lruie pon hoc lim
(O~fQ'~ lnatcricr ad diCc'ènfion cm per maiô'r'èm & minoré quatitaté. membrü,& dicit.lnconu,eniens aGt videtur 'l' corpora fine
• S~d (Onrra hanc refponlionem dli bir'o.quia vclip(e per rarfi comparabilia,hoc eUzqualia non cPporcione ficur calidum
8< dcn('um intd ligir qualirates [eQucntes calidum & frigidiI, àd album,fed menCura potentiarii,hoc dt variata fpiE feéunVt dicic Aller.7 .phyfi"cô. t f .ve! il~rclligit;per rarum & den. dG magis & minus, & dus quod cft e(fe <l'quale calidulll a'ut
fl1tn parrium qllaltci iuxta pofitioniE)v.c1 elèngationt, vt loq_ limile, vrpote ignis tamum,& acris mulriplcx,hoc cft ferua~ur'4.phy!i. & 4 ;>$i primG,tunc comparatio' ~ët in quali,& nô uata fpë Cecundü ronem, vàriata vero fcèfm magis & mitllls
ln.ql~anto,çOJltl:.a. AriA.in litora.Si (ecundli,calis comparatio dico e{fe inconueniens cl'nu fic e(fe,& e(fe immutabilia qnt
pOt lnueniri in {le\lis ,& fic vcl verbum Arifio.efi fal[l\m,vel idem hoc cft tadelll matcria cn, quee cG plus & quz mi~us
°pOrtcr poncre in fiellismateriam. Propcerca mihi videtu'r nam homogcneii & qllalitas eillfdem (pecie;' ra\em habebi~
cp li rcCponfio dus fit aliqua deber reducrad iIlam' Auer. Ad ronem Cl' earnm vna fit eôis ma, qua' potea nunc manis nfic
fecundam rcfponder Cl' ArHUoquitur.dccomparatione Cccli minus denominari.c\emcnra ergo no pllt e(fe eequal~ i~ diC
dUln potenriam vniuo,ce accepta in vr,roque,talis aüe non en ,fimili qlla\itare,quoniam non zqualia,fed proportione firgi
potentia calefaéliua (Qlis,& ignis,(ed benf e!ementorü inter lia.dice~tur ,nec a-qualia inJpecit ,dis{jmilia Cecüdü magis Be
fc. Ad renium reCpondee Aller.q, ~qualitas proportions no minus,quoniam heec e(fe non po(fum nili rrafmurabilia fint,
cG ~era eeqllalitas" nec vera côparatio,oam ad veram copa- cum eorum !it communis materia,ql1ee aliquando plus, aliqtlonem requiritur,vniuocario falrem generis'? phyfico'. 1 quando minus en tacuic. tertium Cl' non posfint e(fe a'qualia
B :ru,nc ad formam dico <l' nulberus, & quiitit'as no en ,genus proportione contrariarum qualitarum,quonia aperre paret P
',~nlUoe.ü,red gehus analogum, vt dec1araui in Iibro de CubGâ ' g> cum côtraria fine circa idem fubieé\um,!int tranfmurabiUa orbis propter quod numerus intelleéluum ~qlliuoce dici lia.Dicie Philoponus,q, dementa â eequalia & intran[muta
tur, cü nlllnero lâpidû. Ad quanii rJÏdJ:t Auer. ~.c~1i co. 49. bilia no poteU dici nifi (cao modo, ita vt fine eequalia propor
"bl v,ult ~tllas n~c c(fe eiufdem gencl'is,l)C;c diller!i generi5, tiollc qualitatum difR3tarum,heec.n.e(fe prit, & nô rranCmu
. quolllam genus nô competit cœldlibus & ~ternis proprict, tabilia, verum( vt inquit)fic djcens nô eequalia, Ced propor(Un:' r~1ll~atur omne gcnus a m ~tcria , fe~ fi fun~,eiu(deOl g,e . tione fimilia dicit,quod cft cOllrra Empe. qui demema. eeql1a
!üa eé dixir & non fimilia.~are Empc.no libiipfi connac cfi
~tCO. nens.,l1Jud cft eequiuoce.
- • .'
HIC tCXtus ()bfcurus-dl,obfcureqtte à Phiropono legicb , con'rraria fuis fundamentis a{ferat. Hz c expo(jtio clara ~fi
'
poteU tanun fic ordinari clarills cjj in cOrhmentar~s,non au .& ex Philoponi commentar~s apertifsime habetur.
tCln recedend5> ab illis,qll~ ibi diximm, çum probauit ergo -[ S.ed "eque argumétatio utique crit fecu~/dum Empe~oclé, Anc.c. r ..
~ q, clementa ~on funt eequalia magnitlldin.c, nunc pr<,?bac Cl' nifl focudum additioitem.igne enim augetur ignis. Auget au~é
~on fin~ eeqllalia qnalitate.& argumenti vis ~U. Si lint eequa
Ira qu ahtate, vel (cruâta eadem fpecie,vt fi ignis & aer e(ferie pùluis proprium gellus)tttbera autem ttt1Jer.1Jtt.c a{ltem ad/il
~quales,quoniam V (erC}3 'calidus.licet ignis magi. aer minus duntur. videntur autem /lon fic augeri qUtt augentur.
, 'nluper ét IIcg; auélio utique crit fecu/ldum Empèdocltm, Dil~c(~~.
dUt e~~nt qualit:lrc eeqpales ,fecundnm di.ucrCam(~e~icm, qèf
UrhClt~r e(fe pordt " aue dl[Rata , aut CQJltraria, Contraria tlifi {eCl/ndrml adicélioltcm. Auget italique igllis ipfe ignem, c. elU c.
C qUlde~ vt 'l' ign~ fir.)t'l cal\dus,vr aqua frigida difJ;!ata Vf:- ferra uero proprium gCI1Us quidem, tttber autetn.tttberé,fed G
~o Vt <l' ig~i s !i,r ira calidlls fieut ac:r-albus, ve:J,aq~a nigra, 8c
· ~ttc adf~ciu,lltur. ma /Ionflc lIIcrefcere uidelltur,qu.e augétur.
I.C crUnt ma !l)eml>ra. vel qualicate:,cade:m (p,eele: vcl dif~a
QuoCi dl cere dcmcma elfe II1rranCmutabilia Be compara C'
tlS ~cl "om~arijs, primo modo dicun~r'zqU.1les in forma ',
'! ' r
d~
\'
1 A
'
"
omo t4
8( III gradu Inzqualc$.feçIHl.Jo & tefUa modp diciirur eequa b 1 la lecun 0 eequ3 ItarCIn 131..lCnUS lmphcare dcclarauir con
q>
~onrradi,cat
ha:c
polirio
principijs
n3rur!=,
•
tra
Empe.n,unc
• Ies pJ:oportionç Qficndir ergo AriU. c1emcnt3 "Qn porrc: elfe:
:tqualia qualir;lre: e:iufdcm fpccici,qu.olliam errent tranfmura one~dlt.pru1l0 qUIa ddlnllc :Jllétiol1em , pro quanro diccre:
. bilia,quoniam. materia qllee ca imenfius calJd!1,fieri poten re cO~lrur auél,onc,m fieri pcr adieélionem , & non per aggene:
mislius caJidal Et fic habetur contra EOIpc.l\ce tertio modo r:ltlonem, cum Ipee neKct gencrationê omnino. Animaduet'
lluQnia m dfentJs:anfnlutabilia,quoniam cpntrari-a Cecundü t~ Cl' ehthon greece, latine cft terra, licet apud quofda lit pul
fllbieélum Cum qmr ~ol1ucniunt in e,adc '!l1l13tcria,& qll~ cir uls.ego ramen ad mcntem rranGuli tcrram,:rther vero lati, ~a i\1;ml cran{n\;ut~n po{funt,nec (cèlo ll1ô,quonia non ~qua ne efi ignis cJemc:matus,fed quia illtcrdum fUl1licur,p cœlo
Ira,Ccd fiOlilia ~rUl1e diccnda,na fimilia funt quorii qualitas ê apud PI-atonem,tran(lnli ad verbum,qu:r dicit paient.
Cum dcmonGrauit cp Empe.non Clbiipfi conGet cum d,cadcn~,aut fimpliciter ,a,ue prop~rti~ne & fi male Empe. ap
COlt
elementa intr3n(muta~ilia & :rq~aIi3 inuiccm ~{fe , qua: RECO.
P~lJau\t clcmcn~a a:quaha, debUlt ennn diccre ca e{fe fiOlilia
(lllquit)Si amé Qon fic côparabilia, hoc tn :rqualia Cu nt ve n~n :onn~ nt,nu~c,o(lendlr,q.> non (auélio [ecundü ipfum,
quantulll dicirur eequale ei,quod en ex quanto, Sed funr ~ô m(i q eeqllluoce dlCltur fecllndü appOlitionell1,nô autem ca
fcarabilia liue œqualia (ecundü quaneum,quod poffilllt hoc ê quee dl gcneruio parcis tl1aioris, q; lit deperdira cft cum cle~
n I~cundü qua~itates ~ p.otentia~, vcl hoc cil ferllara ead~ qua- ·menea inrranCmutabilia ponar , intendit autern per pulucrê H
/~t~ll1 fpccle. verbl gra fi pugillus aqu~ :rqualitcr pOtcn in- terum,per ztherem ignel1l,reliqua quz Philoponus inquie.
ngldare Vt dceem aeris , ira vt fint zqualia in forma & in clara Cune ex cornment~rCJ .
Multo autem difficilùu rftèidem traden de gencratiollefo Alle.c.s r
:qual~a in gradu.dicit,CJ? fi hoc paélo erunt comparabllia &
qqual1a,tunc fic erut demenea a:qualia fceundllm quantull'l cUl/du;n I/cUuram, QEtt ct/t'm gel/eral/tur (r:culldum lIàtura/1l,
li' I~on <pprie ftcundO quantii & magnitudinelll crune 3!qll; .aut fomp er,aut multum. Ea ault/n qUtt lion femper, 6' mut..
cd eru~1r eequalia fecûdli Cl' po{fum aliquld, hoc en pori"
tum, ab CIWltu 6' fortwla. ~ttllctm igitur CdUra exiflit eil'S
ll1cPobe~tlls 8< formis,ci in magnitudinibus,hoc en primum
tG ~~ ru,dat Cecundii,8< dicit. Erit aGt & ca comparue hoc quod dt ex homil/e l}ominem,aut femper fieri,aut {requellter,
pcr ~ere e{fe eequ~lia fecundü potctias , qu:r acdpiuntur no ex frutllento frulltentum,fed 1/0/1 oliuamf
Prop cn~uram quanti,nec (eruata eadem (pecie,fed (ecundü
Sed multo cft difficilius [lbi de generatione tradere focun::. Dilue.te.
~atasortl°b~111 p~tentiarum,hoc dl fccundum qualitates diC dum I/aturam. Nam qUtt natura fiUl/t, omnÎct ut! fomper ita C. ciuCdë.
ig nis r. vC~ ' d gratla Vt hoc calldG,hoc album) ita vt qu:itum fiunt, uel ut plurimum, atq; extra ftmp~,6' {requenter [unt
Gra t~; c.a 1 lls"rantuOl aliud fit .. lbum,hze lunt duo mem_
c:rg~ fc~~t ~~tlu~,~uoniam dcnruitur ,ficut primu,deGruie ab tuentu (J' fort/ma cOl/til/gll/lt, qutt Iglfur cal/fa eft $ ex
bet hoc v~ m.t . ru,& dicit.Hoc aût ica Ce habere, vt fc: ha- 1,0m;lIc uel flmper uel {requellter bomo fit, (J'ex triti,o triti=
r 1ca.lgnë ir" Ce h"bere, vt Ce babet aqua, in quali 'UIn, fi 011 autcm oliua.
Suelf.de goa.& corrup.
M ij
J
il:'
b'
�DE JGENERA. ET CORRVP.
l
~~d non posCie [aluare generaciofle'rll oClefldi~. ybj Iti-acl
C omo H ue n ( quieqUld v lit expofiror) 'l' Em pedoc1es ponens d'n.l.
[a Ille rruptlbllia ac in generabllia, faluaui[ gcnerarionê ex
pan agcntis,dixit cnim rune rcm generari, quories ellentll
vcl fonuna clemellta congrcgamur, tunC (orrupi , qlloti,~
enemu vcl forcuna di[greganeur , nam {item & amorclll no
diflingui[ a forcuna & cafu.Syllogizar mô conrra CLlIll fic. Ci
a cafu & fonuna accidullt extra temper & frequemer acei
~unt,qu:r eueniunt a natu;a generatiOne', fcm per & f equé
ter funt,igitur ql1:r generaneur non cafu gencrantur & foro. cum non detur alia caufa
' apud eum, tolletur olllm~
.
tuna,OI.
no~eneratio.& qu:r dicit,patent.
;
RECO.
l.onc!u~o texrus fecundum Philoponum dl, <}' Empe.10
ge difficilius potefi Caluare corporii mifiorum ge~era~ionê,
vt hominis tritici, vd alterius ponendo clemema ~pCa I11rra~l
fmut4bilia,pro dcdaratione ergo huius cocluCiolllS, pr~ml[
tit, q, ca qll~ fiunt gcneratione narurali, fiunt aut vt Cemper
am plc:runC}3,qu~ vero caCu vcl tortuna , fiunt extra Cemper
& frequemer. Tune argumematur,fi elemema non e{fent
K tranfmutabilia,tunc mHla fierem Cola elementorum aggregatioe,modo hoc dl fieri fonuna vd ca(u, quod enim fit ag
gregatione,cum non fiat ex agente determinato,fit ex cO <Ja
contingir dcméta aggregari ,& lic fortuna vd cafu, qllonia
forcuna vcl cafu clemema congregantur, vnde dicit. multo
a~t ~~fficilius efi eidem Empe. tradere de generatione (ecun,
du nam,exponunt aut,qu~na fit generatio fcèlm nam( &: in
I]~it l~~ ~nim g6<1mur fecundu natura,aut fcmR, aut mul
tu fiur,ea aut qu:r non femper &: vt multii, ab euentu & for
t~na.6unt. Tune argumêtatur( & inst )OE:rna Igicur ca exi
nit elUS quod cfl homine boicm aut fcml2 fieri aut frequenter fcilicct ex frumellto frumentum, fed non oliuam, oon
enim poten e{fc,c1emelltorul11 congregatio, cu,? illa cafu
fiar, vt diétum en.
Ant.c.rtS'
An {7 fi it.! componatur os f non enùn ut contingit conue
aU71t'ilit mquit. fortun Jtmim in T,is nominatur fld non ratio. N
èn eIlim mifceri ut cOl1tingit.
~
. ,. Neque etiam mi/lio tanlum U' miftorum foparatio, uduti OiloJI
îp[e ait. Fortul/a nat/que ifs bifce nUllcupabitur,non autem rd. C. Cl
!io. Nam U' mifceri cOlltingenter cft.
,'
'pI,(
(Murat tenia caufam gcnerationis,na faluare videtur il- Go
lm
lam
miflura,na mHlura non rô fiue caula dici potefi, fed
h
l'o,tius for~una quia ipfum mifceri côtingentcr fit, vc1uti for
I\t
tulra. Al1Imaduerre cp quatuor modis Empe.eni(us erat fal
uare generationem. primo propter euétUI11 & cafum & hoC
ç,onfutauit per hoc, quia tes naturales non e(l'em femper vd
frequenter.fecundo propter côpolitionem nec hoc dicit po
ni:
tefi,quia h:rc nulla videtur cau{a,cii lit aCcidens rebus.tertiO
(,«
propter amo.rept & lite,&: hoc non,quia h:rc funt cauf~ relationum tantum,non Cubllati~.vltimo propter mifiuram, l\ECO,
-& contra hoc intulit,c.r tunc inciderer cum prima.
•
Qu:r dicit ,Arm.ex comentarijs patent, Philoponus rame
pro bat Cl' mifiio nçm pôe e{fe cauCa gcnerationis millorutn
Ci
Jola,qm millio-C01a{11 mi[cibilium mediétatem fadt, non aU
-tem tran(mutationeni fubfianti:r,neque innrumentorii fo~ 0
inutionc:m .Efi enim mHlio non fimpliciter generario,fed ml
~
, f,ibilium,qu~ alterata fuerunt, vnio.
,.n~'"
Natura igiwr exiftmtium,caufa eft ita bahere , (j'ultiufo
;~uiufqu~ natura IJ.cc eft,de aqua lIihil dicit. Nibil igitu~ de n~
1
-tura diClt.ftd ,amen {7 banum 110C eft, U' optimum.. HZc a/~te
miftiontm fo1um laudat. Etenim U' demUa figregat non 1/11 • cd.
fod amicitia,qu~
tlatura priora fUllt dea.dUl autem, U' l,tCc.",,,.,CI
Oll'or~ I
.
t:
.Nam,ltaq;/dlle rerûm caura eft forum ~flcfi habedutl v . ' ,jat
umufium{que natura b.cc. de qua /liI"l ait. Vnde de tlaturâ 711
(t[1
hil inquit , cum ~amm ipfa (7 bonum ftt atque optimum.
\0 t
"Laudat tamen mi/luram, quia non lis ,fed amicitia difgregdt
funt natura priora deo.dei autfm I,lic.
coJlllll1
uel/ientibus aliqllid generatur, quemadmodum iUe inquit,{cd . elementa,qu.c
Ex diais quaCi obitcr interponit qu~ fie rerû cauCa & vul t
L ratiOlle atiqua. QE.c igitur l)orum caufar non enimigllis,aut .Cl' reru ca lie ~orma & matc!ia( 8( inquit ) Na iu'IJ fa'oe hO~
R
tetra.Sed tamm neC}; amicitia,tseque lis. cO/lgregationis enim ,eCllforma reru efi cauCa eoru Cl' fic fe habcat 8{ vniufcuiu(4~
E
foLum iUa,11lfc autem flgregationis caufo. hoc autem cft {ùb'a: .na hoc efi ma,forma.n.dicitur natura limpfr ,fed ma h~C na
,
flantia uniuftuiufque.
l tura, vr dicitur fcêto phylico.de qua na materi~ nihil ait oe~
' que de na fimpliciter,qua: eCl forma aliqoid inquit cG ta~IC~ ~
Dllue.te,
A Utfi qllla
.f
i ' oS,noft propterea contmgenter
.
, . ' CI"
Iccompolfttur
l. • CIUIU!:.
"b us aliquid'fiet,uelut; ipfe fentit,fed rationcqua= ipCa fit bonG & optimii. qa'gr~cc agathon dicitur' Ialld3t (11
cOf/uemfntl
.llIifiuram quia n"lis corraria minura: diCgregat elemëta,fed
dam,quil igitur borum caufo f N~n ef/im t'guis t'am lIel terra amicicia difgregàt elcmenta qUf funt na priora deo fiue c~}~
.
nec etlam amicitia U' lis. Nam I,.cc congregatiollis,illa dtfgre •quod apnd Ipfum efi deus, qfiquidé h:rc clementa funt dl}
a dl·
rerum
cauf~atque
principia.
Animaduerte
<l'
amiciti
gationis e{leaufa,ma hoc eftfubftàlltia Ullillfiuiufquc.
Co rn. r6
R.emouet( vt mihi viderur )tacita ri'ifionem,dicebat enim
Empe.rcs gencrari compofitione tntbri cum mêbro Cotra
obijcit,quia cu h:rc compolitio fit vcl femper vc1 frequêter
hab cre ~ebet aliquâ caufam pcr fe ,mo Ula caufa ~ fc c{fc n6
potefi ahquod clemenrorii,quia clementa vidétur veluti ma
teria,& CiJufata,quia ip[a reclpiunt congregationem nec é
p,o(l'~nt lis &amh:itia,nam h~c cODgregationis,illa dlcgrega
M tI a 1115 efi caufa,modo congregatio & diCgregatio non funr
re~~~ fubClanci~,ced rc!atlones.Proptcrca ait. nec etiam a.
mlitCltla &,115 lunt cau(~ rerul1J,nam h~c cogregarionis, iIla
d.1 gregatlo,nis efi cau[a,at hoc quod efi rerum e{fe efi fubJl:iua VOlUCculuCque,& fic lis & amicitia non po (l'unt elfe cauC~
fubfiantiarum rerum.
lŒCO.
~omplet rario~ê re~utando r.eCponfionë, qu~ pro Empe.
dan porfet,qu~CiUlt cOlm qll~na caufa fit vr naturaH gene,
l
• 2.
ratio ne homo ~x h~mine,aut femper ,all~ pleruoC}l fi <l t.Re'~.....{ ;r4 q~. ~.J (pondet an & fi Ita.copo~at~r os.q.d.'l' homo fit, quonia co
-r~""t.r~ 7 tlllgit ira clemenm vente~ltIbns componi os, & c~rcrJS par
~
tes hois hoc reprobat,qm homo vcI os no Vt côtillgit loue
::;;~ .... tJ.. ...~~ ntëtibus 'ernci gencratur, vt Ille dicit,Ced rone aliqua hoc efi
';7- .
(ed altqua caufa narur;,J!i &rationôtbili agente, vt parr'e & ma
tre.rcfutara refpêi(jolle,argumen~~tur ali~ Olodo (vt Philoponus vulr)& fatis in comlllenran} perfplcuum efi.
" nr .C. f'
Scd nOIl {olum l1IifllO (j' fiparatio mWorum, qucmadmo c
t.,.t;.(l }-;zr;:
I
fgrcgat & congregat c:lemel1ta.diCgrcgar enlm c1cme~ru~
didimile a dlsfimili, vt aquam a terra, 8{ congregat Iim iieC
fimili, vt ignis partes cum igne,& terr~ portiones cul11 (ct~
ra ,ced dç iClis nihil nunc.
~CO'
CUI11 probauit,<}' nec amicitia nec miClio caufa efi mHlo· frum,conc1udit <l' natura ca efi v~ l'CS naturales ira e" (ibi limilibus generentur,& vniufcuiulÎ:}3 natura efi hfc ca, vt hO'
fiat ex hoc Gbi fimili,de qua I)a Empe.nihil dicit & pot il1tc1~
~~t
ligere l'cr natura /pfum agens narurale hoc el1l\O en cau(a!
Vt fi~t v?uquod~ ex fibi fimili,& p6tJ~tc\ligi forma,qu:t ~ ~
fllb!bntla,& e(fe rci optimu h~c enim c<llIfa cCl vt illu d q
generatllr, fiat a fibi limili in' lipé qm a forma efi (imi(irud~
f ·p~e!'fi ca dus quo.d
gtlatu~ cu '
co a,quo gnatur , & hoc ni agIS
i~
mlhl placet,quolllam Clarlm Cubdlt nlhi! igitur de n3tUra d
cit,& ramen dcbuÎt dicere quia h~'c natllra eCl bonum & oR
timum,bonum fcilicet qlli~ forma quia autem nnis, cf! op"a
. ,
~,
Cl ror
mum. p r~tennlttlt ergo I:OrlllalTl fiue naturall1 qua' (;
,
reiCublla nllia,& mifiiollemlaudar, tanqu3m pt~ IpCam lie 11'
fUUllJ1illum,laudôtt dico miaiollcm quoniam & c1crll,n~'
r cl amicit/a, qu~' efi elemcnto ruOi ml -bil
/'cgrcgat, nOIl 1is, le
a
r
lllO, qu~ c1ement3 Cunt /pfo deo fcilicet fph~ro prio . : cC
(. ~
Ip[a tamen clementa aftid CUlU dlj funt 8( fic deus (cll l'
unC
Cph:rrus ex c1emeoris fit per hoc quôd ipfa amiCÎria fller
commiCla. crgo aOlicitia efi pr~fcrcnda liti quoniam l'cr
ipfam (ph~ru5 faétu$ dl appcllauit autcm fn;pcd. (ph~r\l111
deulll, .
�LIBER
SECVNDVS
9r
lentitt cont'l'ar;um et/, id quod efiftcundum naturam, (7' /le efi. Il ...
aliquid moueri /lioientia, (7' aliquid etiam cft mouerifeClmd~
natura~. ) Secundum bunc itacp arnicitia m?uet? arJ n~n . ,/la.
terr~ fllrfum ferri contrarimn cft. Itemque fegreg~tlom af
fimilatur,ideo magis lis caufo erit motus /latutalis, ~ amicil
tia,atquc 0' omnino amicitia motus prttternat~raiis magü
r.aufa crit. Simpliciter tamen nifi amicitia uellls moueat, tet
hnl.c
lium corporum neque motus,neque quies I!runt,quod quidem
'19
Amplius auteln de mot/{ dicit jl1lzpliciter. n~n et/im {u!fi'"'
eSt Wconuenims.
cit clicere fb dmicitia a lis moue/lt,/lnon 1,oc amicitite effe
Reprehendit fecundo Empedoclem , <la voluit motu e{fe: Côm.' ••
$ mot/~ tali,liti aut cp ta li. oportebat. igitur aut definire, aut duplicem,narnralem & violcntü,I&.amicitia fit ca,~f~ motus
lluuc.te. {UPPonere,aut demoftrare,aut certe,aut moUiter aliqualiter. nacuralis vero cauCa prztcr natural,s. Contra obqclt q, ma
tl~Uf~ê. Adhuc autem de motu fimpliciter profert, non tnim fi4fi-= gis lis efi ~aufa motus I:acuralis,èh a~icitia. proponic, aurcrn
cit Ilarrare fb ttmicitia 0' lis mOl{fant,nifi boc fuiffit amiciti.e hoc in forma qll~n ioI1lS,& fam vnU antecc~ens , CUI "ppo:
ratio taUter mouere,litis autcm ta liter , opork],ctt i~que u« nit quzfiioncm loco conf~quentis, a~tecedes efi cp corporu
hzc mouentur violenter ,lia naturallter, Vt per exempta ad
Il clt~llire,uelfùpponere,t4el onm4e~, (J' ho,c aut effic.tter.aut probat,cx hoc inferc qu;r'fiioni, vtrum amic.itia ~t caufa .mo
CQnt, !~ 4ÜQUCnj.ulullt-l uiler.
.
tus naturalis corporum,an lis(inquit )Amphus _aut quoOla~ F
A deum,quoniam cll omnin refom prlnclpil1m , c\emêra v('ro
dros fphz ro priores,quonia m prin cipia funr illius amidti ...
Ex his vulr hab cre (1' dc (p exir forlJl3m , qlJZ efi bonum, ~
Optimum mifi iollem vero lau auir,& an iciciam.AriŒ.aute
( vt Philo pO il US inqu it )po tius liteml auda r fiante pofitiont
tll1pc:.quonia no n po (fUI1t clcmenta vcnire ad fph~ri miŒuratn,nifj (cparacls qualtatibus ab cis,non cni m fphzcrus qua
litatibus clcmëtariis infigni rur ,hzc autctn (eparatio lis efi.er
go 1i5dl pr:rfcrcnda tanqu am callfa prior ipfa amidtia.
Ut
. ~àd vero de motu locali errauerir oGcnclit .primo,quia
Infuffieicnter loquitur ,n01111 de motll narratiue procesfit.,a{fc:
ren~ cp amieitia eongrtgarionis motu mouet ,h, vero d,rgr~
gatlonis & de hoc illlUam ~ ffà t catiCant, quod crroncum VI
d,etur ,niG congregare amicitire competar per ronem ~~ici
tla: veluti graui per natllram grauis dcfecndere, & lin fC~
l1aturam ae rationem \itis conueniat diCgregarc, quod no VI
d(tur, ~E quod li [ufficÏI:nrer de his tradcrc eupiebat,opor~ebat (Um vc\ proecdere per dctinition~m vcl fllpponuc,&
or.cfi accipcre h<Ec, vr per fe nota. Aut onendcrc,& hoc vc\
~ffieJCiter. v J,pel' de1110nfirationé,aut aliquantulum'Ieuircr.
oc dl dialc:8ice, Animaducrrèndllm ~ in d08rinis tribus
~\Odi~ procedimus tradendo de: qultfitis, aut detiniendo, Be
~~ Via diuifionis & compofitionis proeedcndo, vt fccundo
d~C~tllr pofitriofum.aut fllppone:ndo,&'hoc dl ponere prin
(.IPI<l vel per fe: nota, vc\ demonnrata ab a1i'js artibus fupcrio
t,bus.pritno poG .rlorum,vel fyllogizandd,qllod duplidter
~~C C fit,aur dcmôfirariue,allt dialdtice,& cu Ilullo iGorl1m modo
O. tUIT) ro c lTerit Empe.idco errauit in 1110 cradendi de: motu.
R.c:prchcndic nunc Empc:,<ie mocll.( & illquit) Amplius au
t(l1} de motu dicit fimpliciter Cl' amicitia mOllet ad c003re,
gationcm lis vero ad difgrcgationelll ,modo hoc videtllr di
tninllte diàlllll,quoniam non fllfficit dicerc Cl' amidtia & lis
tnoucnc,ti non hoc fit 3micitiz cITe, f. CJ? moru tali moueaq,
liti ;luté cali,& cum hze non fine e(fe illorllm,ideo inqujr, q,
oport cba t cum Olut definirc qultdam prim de motll, ;Iut (up
pO llere quzdam prius de moru,qui{,us fuppoliri. opon bat
(vt inquit Philo ponu ) aut ex il! is (uppolitionib lS & definil1irion,ibus fimpbci lcr demonflrare Ol e certe,aut 1l10lliter aUqualirer Calrem ruionibus di aleéti cis. vnde dicit Philo po nus,
q, tius qui vule traderc aliquam do8rinam, huius (unt oper~ principia Cupponere, velllri ('1' triangulorum tres fint Cpe(Ies,& q, a punéto ad pun8um (je reétam ducerc. Termini
V~to definiuntur, vt quid fit pun8us,quid circulus in gcomc:
~ b trla,qua: vero pon principia demOllnr:ll1tUr.
!\t,r
vidcntur corpora & violentia,& przter natura, & ~ccundu
nam moueri cxéplificat de motu violento & naturah,& prre
termirtit mocus pr~rern3turalis cxemplü, & lcgc fufpcnfiuc:
vfquc ibi fecundü hunc,& fermo patet. Animaduerrc Cl' 001
•nis motus qui non efi fecundii natura vocarur przternacur~
lis vt motus ignis in pro pria fph<Era, qui efi ad mocum c~lr.
m~tus vero cuius principiü efi intra ,efi naturalis cuius vtro
principium extra,pa(f~ non co.nf(~ente vim ~ cG contra na.,
turam. His acceptis petit quznlon~ per modp confeqllentls
.d.Seètm hiic itaqJ amiciria mouet. hoc dl vtrum mou,eac fc
cundü hanc natura,& per naturâ ~ Rerpondct q, non. pmo,
quia terram furfulll mOllcri en viol~nter ,modo li congreg a
re dl motus naturalis,ccrra nacurthter congr~~aretur .fur:fum (ecudo,quia motus naturalis asfimilatur Qlfgrcgatlom,
,quonia in di(gregatione efnta mouentur ad .fua loca. 1dto
codudit duo·,primo,q, lis videmr caufa magls motus natu.r a
lis, quia caufa dl fegregationis ,quz en vcl mo~us n<ltllrahs,
vel ci fimilis. fecundo,c:r amicicia magis efi caufa mocus,prf G
tCrllilturalis,fiue violenti,quia cogregat cotraria in vno , qêl
fieri non poc,nifi vcl vi vcl pter naturam. Addit tamen q, fi,
ue fic,fille fic apud Empedoclem ni{i lis & amicitia finc , ne<}3
motlls ,neqJ quies erunt,quod reputat imposfibilc. Eccc igitur quo modo de caufa motus non bene cradir ,ccd conrrapo
fite loquirur.pro quanto !item motuS pr:rternaruralis caufam pofuit,& amiciriam motus naturalis, cum magis lit eco
tra. vt dcclaratum en.
~ia Empe.1audauit amicitiam,quonia dl cauCa motus Cc RECQ.
cundum naturam,lit~ vero virupcrauit,quoni:i en di motus
violcnti,idco Arin,oficndir corra 1itê c(fc cau(am motus na
turalis.Amieitia vero violenti,procedit autArHl.hoc pado,
quia primo difiinguit motllS,in violcnrü,& natural~,conclu
dcns,<l' quia violentus en,& natural is motus·lit,Deindc oflé
dit intcntu,de prima pa~te dicit, Amplius autem,quoniam VI
dêtur & vi, & pre:r nam mOllcri eorpora,f.efnra & fecundii H
nam,Philoponus per elcmêra mou cri vi & prztcr nam idem
'~Q l\lnplius autem quoniam uidcntur (7' ui (7' prtttcr IJdtUd inrelligir , ql\J fi alrcrum alterillsfir expofitillum . [n commen
urijs vero alite:r inrcllc:ximus. exponit autcm diuifioni ( Be
)'/lm IIIOller; corpora,O'fecundû ,,~turam. uerbi gralia ignis
inquir )verbi gratia.ignis fi,rClIm quidem non vi Ced natllt:a
fUperius qUldem ItOtJ ui,i,,[eritu al/tem rÛ,ui al/tM ci quodfo fcrtur.d orfum vero vi, Addit quo modo fc habcnt himoe'.
CUl1dUl1Il/aturam contrarium ~fi. Bit ,Mem ui moueri , cf/: igi & dicit. Vi 'lut morus,ci motlli qui dl Cccundu naturam cotur,{7 {ecudum naturam moueri. Hoc igiwr amicitia mouet f trarius cn,efi ~ûr vi moueri,igitur crit 1110ucri Cccüdé niim,
«11/10/1
•
'fl
i rUH,(7'
'
firgreg,illOlU
' . fi ,n. violentü cfi ni:i1c oponet c:~, violcntii etlilll narurale fup
ctj?' " eOl/trarlUm
ell/m
e/d erramfupC
pôir,H is expo(itis, q rit ,ho c igitur. motu n,'ili amidria mo
JI! mlllatu~. a magis lis,cau[a eficius qlli [cclmdam lIatur;(. lIctunEm pe,diceb at qu6d (IC cuius car/né refere Philoponus
«lot,lI~ ~ amicitia. OE,apropter ct Itllillerfoliter puter lIatllrti Arj(t,allrem r Ipond r <p nO I~ (& inquit)an non.p~imo ve
bil~r ro'l/~ltla erit magis, SII/pliciter alité amicitia dut lu mourt, iquic)qm tcrram moucr! fll rfum cCl cotrariu (ju~ cO,tra .narn
r, "te
rUcorpor'" U
.
'~ .fl
tl~rd('
A . U I/U us motus eft 1Icq; mora. Sed IllCOUtIIIes (?/h terrz mo ami eitia Illouet c1eltlêta ad Cfli confiltutlonCfur[uUl.c'rp.o porim en cJufa motuS violC11ri.feCtln~o qllo~1ia Il.1
. t1 mpllus autem quoniam uide1ltur corpora (J' uiolentia,
turalls motus cCl fimili fegrrg l tioni, qua clcmna a m1Cccll,a
tetet
feC/mdl/ln lIâtura moueri(ueluti igllit foluta ad propria loca fcrllntu:,concl~ dlt & ho: cn ~rg,o hs
UIIl ~Ulqem no" uiolelJtia.dcorfum uero uiolf/ltia~ cui Ilio magis cauCa
tius qui fceun dull 3 rura motus <l J m ICltlol,8t
~udf. de giia.& cor.
M iij
... .
r.
c..
Il
ooJ
Arr
~'dturam,(7'
ca
�DEI 'G ENERA. ET 'CORR VP.
1~
~ ln •
~
ti5dem lTio'do triui,dü (e h:.htre di~at Be nu ne & prius. Reli cl
d' , 'r
f1i
d (i
éto Ced alcerum aepon ,ct <p ICit ~p um e e ~~n cm u I~ , Q.. d,r gatio.
DI
que ralterum
IIgreCegrc:g
a ratlonel' "quoOla congregatJone,~
'
vcl
c,
a
ne a lUS e datque ~ Ib~,no~ enl~ congregatlone
tione mun us in u antla vanatur,
"
'
Inconueniens au/cm eSt, 0 fi anima ex elementis, aut Um' f.nt,'
b'
l Îlc amicitia dl vmuer(ahter cau(;rmotus pr:rttr' lI~cura a'gis q;-·lis. Animad'ucrfione dignum per amiciei:i clementa a
,. !
,
C. fi
.,ppnjs- locis moucri
ad mliluram,~
IC quo a 1oc j s ~erulI[ur,
vio!'enr~l- h'loucri videntur , quare 3micieia potiu's vio1cnti
motus cauC.1 dl.Per \item dementa mOllentur a miUura 3d
propria loca" & fÎe quo in propria loca feruntur nat~rali
moru t)'louemur.quarc\is na.turalis motuS caufa ea. Vlnmo aliquod eorum alterationes enim allimlC fluO modo erullt.uer
Arifi refellir quod vis dicatur ,ql1oniam (iue clementa mo,
.
fi' ,ff.,
fi f i '
,rùt
.
l'te fiue ab amicitia c1ementa non moucbuntur ni bl gratta. mu cum e"e,o rur us Ile mIe ca, aut mem~ ,
1 ,1
\
, l'
hl"
'[ fi 'Jn fi' , , fit ,RoneS
fiueantura
a motore e"trin(eco, & fic nô narur3liter mouer! ve qm,e aut 0 tUIO. Pa am qUI~em er> rp IglllS anIma 1, paF~
fcere vidcbu eur( inqllit ) Simp,1iclter aU,tem fi a~icitia ~t;;: ùterunt ei qUlCcullque igni {èculldum rp ignis. Si autem It~iflum
Co
elementa mouet,fic quod a Cms proprqs natuns ad pr, p
corporales.1Jarum autem lIuUa,corporalis e~. Sed de blS,dlte
. .. ·' .Ul
1
t: r
t
corporom quz clementa dlcun,
. .
1
oca non re an ur ,eorum ,
"
rlus opus en contemplatlOnls.
pil ,
tur nu\lus motus dlnaeurahs,neque mora,fiue qmes natura
"
'"
'.11ê uC'uV
,
od efi bCi rdum Be contra (enCum. ~are omnino
I!lconuemClls autcm erlt eUant all/mant ex elementls CjJ" ,.CI
l IS,
qu
au,
,,
'
, ,r;
d ' te dl::
Empe.errauit. hzc Arifiotcles.
, r"
aut unum quoddam IP, orum. Nam quo mo 0 erunt an/m
Ant.e.Gl
Amplius autcm 0 uidentur mota.Segregault el/lin lls',d~ terationes,ueluti efTe mu[lcum,Cf rur{us immuficum, a~t m.t
•
<"
•
'
, • 1:
•
....
élus en autemfuperius .etlJer, Ilona lite ,fed qu.tIldo,!; qUlde
K inquit ut afortuna. sic cl/im fu.il cu~rells, tunc fr~quet/ter alf
tem alite~, QEl1lldoque àuteln(l/Iquu),natum efTe 19nem[upe=
rius forri. Aetl)~r auwlI(inquit)ingrediebat,u: terrlC pro(un
das radices. Slmul autem 0 1twl1dum flmlbter babere (11t'=
quit)in lite nunc 0 prius in amidtia. Qgid igitur en id quod
' caufa motus! non enim amieitia oli$ fid
mouet primum Cf
,
' f i . n 'u "
cUIU[dam mows 1;oc cau{1C autem (lmt. al4tem fj.) t ud prin
, ' el·'
n
elpzum
Iterum 0 T,cee quidm moueri uidewr (quia Ils difgregat)
Dilue.te.
. rJ ,
c. CIUlue.
tttber uero duci fur[um, notl a lite, fed interdum quidem ln'
:
, l ' (',
'd
,nituit pluries ta.
qutt,ue,utl aJortlma. Na~ /ta ~u~c eus.con,>
'"
mer. altter.lnterdum aero In,qu~t.'g~em zp{um aptltudll/efù,a
furfum Ferri. NUllc 0 teUurls(lnqult~ ICtber penetra~at.ad .''''
mum (lmul autcm 0 mundum panter fi babere ait, ln lUe
~ prius in amidtia. quid igitur eft primum mouens. f:7
L nunc.
..
, , , l's r: d wiurdam mo=
,aufa motus,nOIHnl~ ,am aml~ltIa o.' ~J~
'J"
tUllUIC cau[1C[unt.St autem eft,IUud prmClpmm elf.
.
Anc C.&I
Nunc qJ varie de motuu cauCa locutus fit enumerat,& prl
f'..l ~. 6116 . ~'..cLmo Cu mit <1' ?a'c clcme.n~a mouentur fic ad [u~ loca, ,qui~ lis
(....~.1.Jj.,.w ~J• •ôiCgregat. Ahquando dl~'t Cl' l~he [~r[um ~UC.ltu~, no a lJ~e,
~.I . t "7'f'd' "CO 8< fortoo • •~o" d,o,~" ~nc coon"o". hw
~4
[iflJ
arr
_.
ri"""
~ t aliter motus fit verbu theon,aIrqUi tranfililcrunt curres,ego
("'al, ~tranfiuli theon proDco,quia Îl~ et~â Conat apud ~mp~do~lis
carmina. Itemque intcrdum 31t, Ignem mouen apmudmc
fua (urfum.Concra a caCu ait ipfllm pcnetrarc ad imum,& ra
t: cl
' pon itm un,d-u nuc
?iC~S tcrr;~ pro[~n
at., dfi'
,c, CIC quo~, qUIa
10 1,Ice ~ffc,nul')c,lO amlclcla_,~ ~ul1a affert ~a~~am h_ulus mucatloms,non cnl~ po[e~ cc hs Ip(a vcl ,a~ICJtla~ qm h~ Cunt
cau(z motos parucllians, modo (imphClccr tOtlUS entls , fic
igirur deficir,quia varie loquitur de caufa 1ll0tlls,(ccundo Çla
motus totius cau(am primam non tradere potefi.
RECO
Secundu Philoponu A rill. dll 0 fadt, quia primo oficndit,
Cl' quz Empe.dici~ de otu n~? con~anter dicu,ntur, & hoc
per pulchre pacet III comentarqs. fecudo ofiendlt,Cl' e"',qu:-c
de munda diCit,ducur ad vnû principiu quod efi aliud a !ire,
& amicitia,nii afferic mundCi nunc [e hab cre in lite, nllnc in
tr fi
'
'd'Ill cl
' " & eue
amlClCla,
Iml'l'!ter lie h ab cns. ("\",
~OIem ergo, qUI C u
quod mouit ip,Cum m~ndû fim,il,irer Cc hab_cnteo~, Be,qu~d e,fi
cauCa motus e,lUs.(.~.I~rZ limlhte~ (e ~abes f~er,lt p~lUS 1Il1~te)~u,n,e vero,10 a?"I~ltla , N~n:~.ca hulUs vartat~oOl~ effe pot
amlCltl3 vcl hs,qm hs & amlCltJa cauCz funt cUlufd~ motus
Il 1
(;
.
d . , - f
.(cius quo d Cu cementa cp'an, at 'l3 congre art,no aur unt
"
m d 'dli _. l'
\
fi
cauCa mo[US Imp !CIter ,quo un us 1 e mallens It nue ln 1
te & prius i amicitia,iô côcludit, fi aut di huius motus mûdi
.f.quo (it nuc in !ice,~ pr!l1,s~in ;S:cit~a cU,cû non fi,r,neC)j ,lis
ne'" amicitia iIlud pnnclplu cu, primus motus clreulilns,
'J'
, & fi
er mundii erit motm crJi perpetul>
& perpctuus
, le pra'r
~"
quod Empe.negaret hoc patto Alexandcr,& Philoponus ex
poCucrunt verba h~~.<l!!.~rit Alexander quomodo Empcd.
M
:n
a
mori.t 0 obliuio.Matlifeflum eft eIIim rp anima quidé 1~1I~
/ft affèélus illerunt ipfl quicunC]; igni in(unt. quateltus igl1lS e. 0
Si uero miflum corporei erlmt {cd lJoru nuUus eft eorporeu s,
:uetum de opus cft alterÏtH conflderatiollis.
ncS Cé~
"is
, ~od non potuir Caluare anim~ aff'eétiones,(iue pasfi o
fiue opera, quz gra:ce pathea dicnntur ,nunc ofiendit, & a~:
, fi1 cementa
1
r.
'
"
-r ex: de111'cl
gUit.
Iltnt rerum pnnelpl3,tllne al~ et!
tis, vcl effn vnum demenrorum , vtpotc Igms vcl aq1l3 Va
aliquid talc deflrllit con(equens,quia (i anima effet de 111eo t
,
. vdi
tunc omnes opqatione$ al1lmz effent clemcntarl%,
ignis;omnes crunt ignez,Ct aqua, omnes erunt aquea', fi e,~
't
.
tr
modo VI
elerpentlS,
unc '
~IUS opcratl.ones Client corporea',
nidemus nullas ammz opcratlones effe corporeas , Be org a 1
cas, vt in libro de anima patuit,quare non poteU effe n,C:C c'
mentum,nec ex c!ementis, Be fic i\la non Cune principla o~
nium rcru,l1~. Animaduertc ~ ha:c ratio contr~ Empe~o_
c1em duphCJter porefi hab cre vlm, vcl quia pa elUs pofi no
nem de principi'js nen potefi (alune anima: pasfioncs,&,hO~
modo cxponere vidcrur Auerro. vc1 quia per CÎus poliClo.ne
de principijs non potefi Caluare omne ,pduétlJm effe eJe ilhs; p
quia anima quoddam produétum efl,& non efi ex iJ1is , (cd
deo (ublimi vr in libro de incelleétn (cripfimus 8( huic. fauce
.cauda tcxtu~,& forre <P, his ambo?us defiruit pofitioni cios, ~~CO
vc expofirori & ~ucJ'rol placc~e vldctur:. _
. ctll
Secondom Ph,loponum A"n. C,condo.voa expofino?, d'
reprobat opinionelTl Empe. qU:ll1tum ad IlIud, quod d~lCl '~
anima,dixit enim <P ol1lnia flunt ex quatuor elemcnrJs/e~i
anima. Contra obijcit( vr Philoponus inquit) nam fi 010 101 ,
ex clcmentis udem pasfionem habcbit quas habent c1cn~
\
'u
l l an' "
ta,at hoc efi Contra
(enfum,qllia videmus
anima~
uu'
corpoream pasfionem haberc mu{i,unt enim &, Jllln~'J1_
cum memoria & obliuio,arccs atque Ccientiz,nulh c1en, u'
forum accidullt non enim Cunt corporeOle pasfio llcs , n q
fenfibiles. Pr';terca. Videmus Cl' clementorum p"s(jo:~d
non (unt anlm:r vt raritas denfitudo caliditas ,& ca'rcr ~
genus clemenro;um paslio'ncs [unt non ani~:r.Alitcre,(
ponit Philoponus rationem.(ecûdû·Emped.elcmenca ini~:' Q.,.
murabilia CUnt anima vero tran(mlltatur Cecundum [c c
tiam ignora~tiam virtutem c vicium • ergo anima fl~
efi clemClltllm nec e~ deme t' aHZC ex Philopono,vcrll '.
n IS.mc\ius exponllntur. Ani
qua' Arifi.dicit 'in eommentarfis
. 0
maduerte q> hie colligirur Cl' intelleétiua anima (je 0111nl~j..
,
imateri"Us,quoniam fi erit marerialis, CÎus opcrario oes J01'
mOle & propri~ erunt matcriale$ ,(jc enim Ariflotiles argor tatur,d Si anima cric miflum operarioncs erunt corp aa'
i'
,
, 0 pe r
les.crgo a pui fi anima cric materialis dus propr/:t
p'
1
,
, ' US 0
'1
tiones erunc materialcs quare cum non fint propnf el "
ratinnes males.ipfa crir Illlm aterlalis & ita incorrupribl!JS. i (0(11"
De elemelltis autrm ex quibus corpora cOllflitutar#lIt;'~1
b ,r,
'd
'd
ut trallJ ,I
u,culIgue qUI (In UI ctur e e a tql/ld COmml/llf,a
011
, ,r:, "
.fT. ,n fl 1
1
{teruW c
el
ac
fI /. ,
t..1rllll,ClIIlIlCfnl,lIfCt"e fI. j a Uruln Jorl/In, (j'a
atio
ti/lgen:. QE.iCltn que autem not~ faciullt ex ùmicem gel/cr
nel1'l,
�LIBER SECVNDVS
8:l!
cdro ex ds generdtur, ~ meduUd. b.ec at quo mo generatur? E '1
11
.Il'
1 b d ' ,r; ... DI UC.tt.
:rerum quoddt'élum eu
'1u.eJ,tolle~tt )a et, ala t7' 'Ploru CnCis ci
Dijbc.tr. liorum quodcunque.
rectproca generatiolle,quomodo ex lpfis generetur alterum
Il
C.tiufdè.
De elementis u~ro~ex ql~ibus corpora cOllfiat, quibufcun:: 'luoddam pr.eter ip(a.Dico auté utfi ex iglle aquafit. ex T,ae
que quidem uidetur (ubcfJe aliquod commune, uel ea 'lnuttlO que ignis fia tequia eis commune fubijcitur )dato ~ ex eis caro
tr,anfinutari,necffJc en fi alterl~m "orum fit. (§ atteruln eUf:: cr meduUa fiant,quol/iam modo b.ec generantur ~
ntrc,quicunqueautem eorum 11011 reciprocam {dcjunt genera
Confiiruro pr:rambulo, qu~rir de modo quo generanrur COIU.->+
~IOl/em,1)equc uelut ex UIlOqUOquc, nifl ut ex parietc lapides, mixta ex clenlcntis,& etiam an gcncretur mj{lum ex elem':
l/lCOIIUClliés aiunt,quomodo nanque ex iUis carnes erullt) cr tis,& fic qU OEllio viderur duplex. Petit primo fi ex clemenris posfir ficri miftum aliquod( & inqllir) Verum quod diélû
(0111,6. °ffo, f:7 c.etera id genus ?
A nern,neque ut eXune quoque,1li/l /leuti ex pdt'iete ldferes, inl
COI/uen/cns. quornodo cl/im ex iUts erullt)carnes t7' ofJa t7' a==
•
Traélaturus AriGot.de elc:mc:nris (ecundum vcriratê,pri-
~o lubmeminit dllarum poûrionum de: his, & quid habent
~I(ere CO,nlequellter .(ecundo loco mOllet qu:rfiioncnl Cecun
um vet'Itatem.
Ad huius ellidcntiam ell animaduerrendii
cp du~ dc clementorum gClleratione extittre pofiriones,pri
ha cp funt Illuruo gencrabilia, & cp quodlibct fir ex quo Ii-
B fi cr,& tu~c h:rc habec concedcre cp omnibus communis fub
Ir ~ a tc:na,& cp h:rc fc lequuntur, fubell eis materia , igitur
~c,clproce tranlmutari prir,ccôrra reciproce trâlmurari prit.
Igltur Cubell côis ma.fc(fa fuit politio Empedoclis,Ç1 voluir cf~t;) nô trâCl1Iutabilia e{fe, & rue hfit dicere mifiurâ e{fe velu
t~ parietem ex lapidibus,& e1cmenca gcnerari ex mille velu
tl ex paricre lapides, & runc non po{funt asfignare cau Cam
~ur panes fimilares ex c1ementis eônet • hoc efi vt ira loquar
&~al11bul.um ad ~nquifirionem veriratis,quam de e\cmenris
, gl:nerattone mlfloru ex eis diéturus efi (inquit )De c1emen
tl~ vero ruabudi ita prOEJccipicndum .Cl' quibulcunque quidé
Vlderur fube{fe aliquod cômune vel quibuCcun'13 viderur ca
111U(UO tranfinurari,ne:cc{fe efi alterum horum fit & airer&um euenire,quia fi commune luben cis triiCmurabilia {unt
fi rranr.lll
t b'!'
Ci b
'
econtra
,
Il U a 1 la,commune u crit. Ra'c en prima pofi no de c1emenris.deinde narrar (ecundam.d. ~icun
que alltem eorum no rcciprocam faciunr gcnerarionem ne,
t que velut ex vnoquoql,hoc efi neque aiunt quodlibct effici
~~
ex quolibct,nifi vr ex parietc lapides, ineoueniés diccre coCO. gunr~r ~&, qua' Cu bCcribit parent .
Mlhl vldetur,cp AriCl.eomparat poCirionelll eius ad ilIam
Empe.~ dicit. De c\ementis aurcm ex quibus.( mHla corpo
ta ~onnlr~ta [unt,ira fubaudi diccndulll dl,<l' quibufcunque
qUldcm vldctur omnibus clclllemis e!fe aliquid commune,
Vr cil mareria aut rran[murarlln (einuicelllllcce!fc cfi fi aire
fum horum dic3tur,& alccrum conringcre, bore eniTII conuerrunrur ,ell demcnris eommunis mareria. ergo fibiincem
n3nfmutantur.& econtrario libiinuicem tr'l!1fmutantur. er
go dl e:is communis maceria, ha'c de dementis Aria. Qucr
~ero Empe.dicere: cogitnr, CubCcribir( & inquit) Q0cunque
d~ ~.on fa dunt ex inuicê gfiationé, vt Empe.Ç1 cl'Ilta ip(a inu i,
Cc ln tra(mutabilia dicit, & êt vt ex vno inrrûCmurabilia.Hie
enim efnra ponit dupfr inmifmucabilia , qa no\} rrafluuc;ll1f
Cx Vna côi materia vc\ cx vno oia neque inuicem Ced folü
tr
.
' . vt ex pariete
' (cilicee
d an limllr~rlone~
e1.e~~ nrorum ~{fem,
d,fgrcgatlolle,hIC dlclt IIlCOlluemens. Exponit autem abfur
b IIm( IX inquir)quo modo cnim ex illiç clcmenris crunt car~ts,& o{fa,& aliorum quodcunque.H:rc e:nim e{fe non po(_
~Ilr ex c\cmelltis,cum hOEC non (ola elemclltorum aggrega
~Ione fiallt/ed verll generatione in fub nanria,fic igirur Cl' e~~~cnta intranrmlltabilia omnino dicunt,llon po{funt vera
b '~arum gcnerationcm faillare. po{funt ctiam !cgi h:rc ver
t~ .cC~ndllm Philoponum fic , quicunque aurem non faciüt
'
li
queIllUlecnl
fi
gel1cranonel~ IC .v t ex vno,quoque vnumquod
lar at,fed cxcernanrur Ipfa lIlexlfic:ntla .. élu, vr ex parietc
te ~cs,hi (inquit) non poffimt ex ipfis carn cm, & oç face_
hi 'PIC POGc:a dcducer. Hoc paéto legit Philoponus , & ml~
aCet.
fi
dl qll:rctionem habet. verbi cau la. fuppofit3 iplorum elcmé
torum reciproca generatione fecundnln veritatem,quo mo
do fi "an ex his generetllr al rerum quoddam pr:rrer ipfa vt
porc mifil1m, verbl1m illud dara & iplorum reciproca generatiolle,lic tranfiuli,vt e{fer c\arius. quia aliter vix intc:lligi..
bile dl.aur iuxta gr:rcum,verum ql1oddiélul'l1 eG.q .haber,
quo modo ex his quOE reciproce generanrur alt erum quod.dam pr:rter ipCa gcneretur. & rotum fiare potefi, expomt F
qUOEfiionis (enCum & addit nouam qu:rflionem. d. Dico autcm vt fi cx ignc aqua fit,cx haeque ignis fiat, quia cis Cubijdrur eommune,daro Cl' ex Ci5 caro & mcdl111a fiant, hoc dl:
foluta prima qu:rllionc,ql1onam modo hOEC generentur , Be
lie dupl ex cil qu:rllio . vtrum videlicet ex elcmen tis posfie
aliquod pr:rrcr clementa gellerari.lecundo daro Cl' fic, quo
modo illud gcnererur.
Mouer qu:rfiionem ad eos,qui c!emenra ex alterutris ge- RECO.
nerant, vc (unt periparcrici,& hoc ,pponir, hab ct aurê hoc
quod a peripatericis dicirur de c!ementis,quorllionem, qu:rfiionem dico ad eos,qui ex alrermris elemenra generanr , &
qu:rfiio Cccundum Pl~i1opollu~ dl ~ quom~do ~x clementi.
generatur mifium, Vldetur eOlm p~lIl1a facle quod non porfit gellerari, quoniam cum clemenrum fiat ex ~Itero , non
viderur, vt ex eo posfit fieri tertium , cum clementum non
fiar,nifi ex clcmel1to,& ex clemenco non nifi elemêtum fi e
ri vide3tllr,& fic nihil prOEter elelllentum ex eis fieri vidcrur G
Cvr Philoponus cxponit.)
lUis etc/lÎm qui dietmt lit Empedocles, quis erit modus f Ile Am.c.' f
ceffi wim eft eompofltiol/cm effi , ficut ex ldpidibus f:7lateri
bus paries en. minuraque 1711:c, ex {ctluatil utique rlemmtis
erit,fc:cU/~dum paruel dulem adil/uicem compofitis. Sic ita'.l.ue
caro,O'aliorum unum'luodCj;.
,
Illis nallquc,'lui ut empedocles fll/titmt, quis modus COI/I Dll~c~t~..
.
,ff..n
· compo,n'
,ff.
' ex lateri:: c. elUlde.
uel/lt,l/ece"e
eJ. Cl/lln
J.Uolle 1'Il ude"e,
uelutt
bus, U' lapidibus pa~ics fit) U' tutie minum iUud x elernw::
lis crit,faluatis quiddem)fecundum parua tamen illuicem co
fraélis , cr ftc iam caro U' aliomm utlumquod~;fiet.
Obijci t nunc his qui Empedockm fequuntur. fic quèd vc\ Com.G f.
nuHU5 modus dari poten,quo mina ex clemêtis fi nt, vcl mo dus ill, erit com pofitio,quo modo e'lCpofirione lapldum ip- H
Ce paries fit. Sed hoc flare: non pOt ll, quia tu nc clementa remanerent aélu in Olifio , folum quantum ad hoc variatôl . quod c{fent côfraéla pcr minima.& tune (equiru r in(ôue
nicllS datum primo huius quod aliqua e{fcllt m,Ua ad oculos
habetes,qua: non e{fent ad oculos Iyncis.
Primo crgo po nit abfurdUl contra rationem Empedo . RECO.
eincle ponic obicéliolles Contra cos qui dicu nr tran(inura~
bllia.l\rgunlcntaru~ ergo contra Empe.opinionem , quor di
ce b~ t clemema cl~c.lnt ranfl1lucabil 'a ,ltoc paélo, li cletncnr~
li l tntranfnlUtablh .. , tunc miOa fient ex clc:mcnris Iccundu
com policioncm ,ficllt ex laphi lbus & lateribus pJric ('fi. VI
tr:t minura efi compolÎclolle veluti paries ex lapiJlbus ~ la[e ribus. crgo mi!lura e:rit e:x cl el cnti ' (a!uJtis , rcfraétls ta·
,l, nt'C,G4 "er'Ba~et autem quod dicitur qu.e~ionem U' ex alterutris ge men ad mini la miOura en x elemcntls Caluaris,rcfr délis Ol
b~cadll~lbus,quomodo gelleratur ex cis aliud aliquid pr.eter mcn ad minillu~ergo caro , & Jlioru l1I vnGqllo dql Îer. ex cled
mentis Caluatl rc:fraétiç tamen ad minima. er 0 a pruno :J
Ut b'
, . . ft
gtllertcot autem
. . . r 1gratt.t. Sr ex Igne e aqua, t7' ex bac vltilllum,fi elc~1Cnta Cunt inrranlmur.Jbilt a,Cilro,& 05,& id
Il ur 19nu,cfi cnim aliquid
(ubitéluln . fid utique cr gellus erlc ex erntis fa luad , refraélis camen ad minill}3.
suc{f. de goa.& corrup.
M i li j
co
�DE GENERA. ET CORRVP.
1
Cotitrgit itaque non ex qUdcunque parte carnit generari
AnM.cs, ignem a aquam, quemadmodum ex ccra generabuur utique
ex hac quidcm parté fphtera,pyramis autcm cx aliqua,fed co
tierhi gta'tia.·cx cdlido et frigÙ[O,c1Ut ex igni e':J' tfqud.P enÎln N
eflcaro ex ambobus,U' neutrum eorum, nequ(turfos com'"
pofltlo (aluatorum, quid relinquitur nifi materiam effi cJuod
ex iUis cft f a/terius enim corruptio ) aut alterum {aeit, dut
matei'iam.
Dilo(1
Similiter autem (J' lJis qui Ullam eor{"n matcria fadlent, ,. ,i~
qUtfdam emergit dubitatio;alJ aliquid ex utrifquc erit frigido
uidelicet a calido,aut igue (J' terra. Nam fi caro ex utrifque
fit,fitq; ~inim,e iUorum aliquod,lIeque rurfus fit feruatoru~
compofitlo,qutd renat prteter materiam, quod ex iUis fit ~ n~
altero corrupto url alterum fit,aut materia reflat.
(0
tingcbat ex alterutro altert4trum generari. ita hoc iam gene:
ratur ex CJrne,ex quolibet ambo. Bis autem qui iUo modo'
dicunt,lwn contù/guttt,fed ut ex'pariete lapis, C1' lateru,al c
. terutrum ex alio loco a parte.
Diluc.te.
Prteterea cOl/tü/geret lion ex qUJcullque parte carnis igné
c. eiufd.1. uel aquam fieri. quemdmodum ex cera fit utique,cx parte qui
dem "ac,fphtera,ex qUlfdam uero alia,pyramis fieret. Sed c(5
tingebat ex .tlterutro altcrutrum fieri, modo quidem igitur
Mouit qua-:!liones limpliciter , nunc tertio mouct qu;eboc iUud ex carne fit,ut ex qUolcunque parte ambo, at "is qui
iUo modo aiunt,noll contingit ,fid ut ex pariete lapides e::r la fiionem ad hominem,hoc dl ad Cemet( & inql1it) Similircr1
aurem & his qui vnam eorum materiam faciuOt vt perip3
tera utrinque ex l~co alio atq; parte.
t((ici , qua-dam emergi~ dubitatio , an vidclicer a'liquid , elC
Com.G6
Secundo arguic hypocherice a ddhuélione confequentis
K Cidi minus c([et per compolirione~,cun: non ex,quacunq3
parte carnis dementa fierent:ded~mur cofequentla per duo
cxempla,. primum de cera. 10 CUIUS vna parce fph~ra fic,
in airera pyramis figura, vbi confiat ex vna parce fieri fph:rram,ex alia pyranudem, & hoc quia ill:r figura-: funt ibi Caluara-:.Cc(undum exemplum cn de pariete,in quo lapides funt
commini compofirione, vbi parer lapides non generari in •.
ditferenter ex qU3cunque parte parieri.,defiruir confequens
d. Sed contingebat ex alcerutro quo vis alcerotrum fieri,
quo modo clementa fiont cx qoacunqua: carnis daca parte.
modo renétibll) minuram dre per compolitiollem hoc acci
dit,qua-: dicir patent.
RECO.
Defiroit vt vlcimum confequens,& onendit, quod ex cie
mentis faluati.,refraélis camen ad mi ni llla non fic mixturn
fcilicec caro ve) os quoniam (Unc non cx quacunque parte
carnis côtingercc gemraci ignem, & aquam,& quodlibcc elcmcntum.probac Philoponus con(equentiam,quoniam ita
L fit minum cx clcmentis Caluacis , refradis tamen , vt domus
ex lapidibus & latcrcbus faluacis, refraétis t~mcn, (cd lapis
non fic cx quauis parte domus, vt patCt. ergo nec quodlibet
clementum fier ex qualibct parce carnis. At hoc erre falfom
onendir( cum inquit )nam fuballdi quemadmodum cx cera
generabitur vtiquc ex hac quidé parce fpha-:ra, (iue pila, vcl
corpus (ph:rricum pyramis aotem ex qUOl,dam alia parte fioc
corpos pyramidale,cotingebat amcm ameqoam cx iUa parte tieret (ph:rra,fieri pyramidcm,& antequam ex aleera ficret pyramis,fieri fph:rram,ficque ex Jlterutra parte indiffcrenter generari aleerutrum fCI(icec fph:rram vcl pyralllidë,
ita quo que hoc fcilicet dcmentu generaeur ex carne.& [ub.
audi ex quolibct,hoc cx quauis parte inditferentcr côringit
fieri ambo,hoc cfi omnia.Ar eis,qui illo modo (vt Emped.)
dieunt.non contingunc CcUicet omnia clementa ficri ex qua
libet pacc cunis inditfercnter ,Ced contingir ira ex carnc fieri
clementa , vt ex parietc lapis, & latcres , alrcrutrum . vidclicet ex alio loco,&: parte (cilicct lapis ex ca parte, vbi la.
M pis erar,& latercs;ex ea parte, vbi lateres crane. Anlmaducr
te q, Arifl.in hac ratione fupponit, ex quauis minima earnis
parce ticri quatuor clcmenta,quod Philoponus probat,quo
niam poslibllc en tandem carunculam, cum combuna fue,
rit,igncm, vd acrem fieri eum putruerit,terram effi j, cum
vero humida (ubnantiOi dominata fuerit, poslibile en ddrolui in aquarn.ergo cx quauis parte carnis omnia demenca fie
ri po(funt. At (i lIIifilO tierer cx clementis faluaris,refraélis tOi
mtO ad mioima,tunc non tiret poslibilc ex qualibet partc
c.unis tieri omnia c1emenca,quoniam( vr Philoponus deducir )ahquid eCfet in ipea carnc,quod ranturn efi ignis , & aligd
quod folum efi :Jqua,& fic ex ca parte vbi e(fec Colum ignis,
non nili 19nis ficn polfcr,& ex ca, vbi (olum efi aqua, (olllln
aqua,qua- fune cotra (enfurn. Ha:c en dubitatio Contra Empcdoclcm,& dus (cquaces.
Ant.c,1S'(
Similiter autcm (J' fodwtibus ut/am eorum fflatcriam,lJd
l;et tÛù1.llam 'lu/Cfliollem, quomodo erit aliqllid ex ambobus.
111
•
vtrifque erit , frigido. videlicc:t & calido , aut igne Be tcrr a ,
vcrbum cmergic non efi in gr:rco,fcd grrece efi hechci hoC 0
cfi haber ,quod cum apud nos minime confonet cmergic 10co verbi habct,tranfiuli. deinde facit argumcn;um dubir ationis( & in quit )Nam fi caro ex vtrifque fit , vduti mcdi.uJU
quoddam,firC}3 minime illorum aliquod fcorCtlm quia ahre~
non e(fet minum,ncque rurfus fit compofirio,hoc dl COI11~f
natus amborum,quid renat pr:rtcr materiam , quod pos le
di ci e(fc ex illis,nam altero corrupro, vcl altcrum fir, aur Jn~
tcria Cola rcnat.gra-:ce verba iLla non fic habeneur ,fcd fic. na
~
alrerins corruptio aut alterum facit aut materia (cd vr trall ~0(11 ~Ot
lluli,cl arius en. Animaducrte cr ad' di(iunéliual~ (officie If" ]11 0' 0,
nam paneln e(fe veram.modo ha-:c propolitio cft vera pro
prima partc,qllia corruptio vnius en gcncrario alrcrius,pJ'o
~ecunda vero dl fal~a,quia nunqllam ex corruptione aliCU"
IUs,rcfiat Cola matena,quia nuaqll:J11l mat cria potCn {tare (0 1~
I~linc: forma. Animaduerte (ccundo ql10d argumcntu ll1 p.- ~o'&~ ~o
flnor.efi pulchrum & difficile,& vis dus en. quando clcmell ,uo t~
ra veniunc ve1 Cu nt in miLlo,auc remancnr,aur corrumpUIl"
tur,li rernancnt feruata,tunc minura e(fct compofirio tall'
fu~,1i corrum~untur ,eum corruptio vnius fit gcncrad~ al
tenu, g(llcrablrur alcerum clcmcncum ex Hiis corruprlS,
vcl mifiurn, & (ic mifiio cric generatio & (orruprio & nol1 p 1
minura.
'
" F,ECO'
Dubitat Arinot.nunc contra Cc, & argumentatur fic (ecU ,
b
dllm Philoponum, (i caro ex vtrifqllc efi contrarijs clCfl1e~"
1t
tis,& caro neutrum coruM,cx quibus (n,neC efi compofi~'O
l
corum faluaeorum ex quibus dt,caro nihil dl, nHi 0I3r e(ll,
quoniam corrupto contrario,am contra rillm fiec,aur mar~~
~
ria,quare fi vtraquc non (aluantur , llequc alterum marcflJ
~
erit. In quibl1s paret qu:rnionem hanc c(fe quo modo' CI
•
mcnta manent in naturali miLlo, quam qu~!tioncm mou'"
.r
~~
ru nt Auer.& Auicenna in Cuis libris.
f,ot. c
QE.dpropter quoI/t'am cft (J' magis (1' minus calùlutn (f
frigidul1l,qua1/doquidem fimp/icittr cit alterum a8/1, potCII '"
tl:d alterum erit. quando autem lion OI1l1/iIlO ,[ed ut quidc~t cd
lldlt/n frigidum, ut dutcm frigidmn calidum(quia qutC nû[cC!J
~
tur,corrumpu1/t exceUmtias dtlilluicem) tU1/C neque mdtcr/d
.
.
' 't r a.mt 1/cgue llloruln cOlltrariorutn a/terutmm aéltl flmplt ct , ,
fed medium.
" Oilu'~t
Et quia ca/id/ml e:7 frigidum afcClwdum mdgis (1feCl~ c' ciu ~
dum minus fimt propterea quaI/do fimplicitfr quidellJ a~t~rl~
~
aélu efl,alterum erit potcl/tia. QEal/do autem 1/011 flmpltc'tc~
aélu,{cd uel tlt calidum frigidum,uel ut frigidum calidutn CCI4
gUte mifccl/tur excellCf/tias corrumpant muicem ) fit
que matcria flt, /lcque illorum cOlltrariofl4m alterl/In d U 6~
flmpliciter,fed medium.
" C6(:I~
Soluit nunc ad qu:r(1ionem, vbi anim:lducrrwdum <l' c 1 q~ cr~1
ut;'
clcmcntis profici(ci mi(1um potefi tribus modls intclligl,l/e OISjlliO C
cr alterum .. Itcri limpllcircr pr:rdoOlinctur,& hoc modoat~~ /P
minum tit/cd corruptio c1cmemi cxuperati cric gencr !
clementi
�LIBER SECVNDVS
93
,
...
A clcmcnti cxuperantis.'~ur q, arnbo lrque cxceIlcnttr rerna. 'minus ealidus 'li humidus '.Sc feigid.um~ne{l tcrr~ in ordinc ~....;..... ,,' (J.,;:" .~I~·~"'-;J:4nCat in ipfo miUo & hoc modo mifiura conrpofitio efi,aut ad ficcum,q uia terra efi minus frlg,da q; ficc~c non ~. ':-:1t~~ '" ,.,f?~'(k. '.:.J;Jt"'7 ~
cp'ambo refiUent fimplicicer potentia,& fic non rcfiat,nifi fo porcer.2.v-t,a.(Nit c.1lidu. in-participancivigne,tMJMltvero fn- &4 ' __ ~ .c...J ~=
la matcria fub forma miLH,& fic cric generatio mifii.Quare gida)n' parricipando aqua. Alicer etiam yiderur dicere co.~ Alia .ex- 'l';:;':'rjf P ">.
cum his modis 110 fiae mifiura,oportcc vt mifium ita fiat ex cedendo Cl' aer participet igne,Ced cun~ negat C~?(cquentla polino.
dementis Vt eorum nullom fiOlpliciter remaneat in aélu,ne 'l'ace fit mixtü exignc:,quia non quzhbet partlclpatlo foe: d~ .
que fimpli~iter in pocentia,fed partim in aélll, per a.dmifiio. m:r efi mifiura. Ad Secunda (oncedic 'l' form:r elementoru A Ill.
ncm formarum &: qualieatum,& parrim in pocentla, per re habent maceriam communem & formam mifii, in vtri~q~e .
lllisiionem illarum,ita vt medium fiat pareicipans nacuris 0- enim continencur in potentia,fed aliter atque alicer, qUIa ln
lllnium clememorum ex parce formarum,& qualicaeü,quo materia concinentur in potentia mere pasfiua , ae in forma
fit Vt tale.mifillm fit aut calidü frigidum, hoc dl remi(fc ca. mifii (ontinentur in poccntia aliquo modo aaiua, pro quan
lidum,& cxcellens frigidum, vd concra frigidum calidum , to forma mifii potefi exercere opera formarum clemenco·
hoc efi remi(fe frigidum,& exce\lens ca\idum. Ec hoc inst, rum quo modo mate ria non pocdt exercere, Et proptcrea
& quia calidum & frigidum & Cecundü magis & minus funt, non fequieur cp corrupti. dementis nihil ~e~at pr:rter mate
hoc efi quia po(funt imendi,& remini. proprerca quado firo riam immo rdlat mareria cutn forma m,fi',qu~ efi comm~
l'liciter quidelll alterum aau dl, vt pr:rdominallS penirus, nis mis formis. Sed contra h:rc obijcit quidam, nam .igms RepUca
alterum erit pocentia,& corrllptum,& fic none fit mifiura, ca ealidus per Cc primo, & aer en c~\i~us p~r.fe non pnmo, cuiufd~.
B ~cd conu.erfio,fubaudi eu quando veru~que rcm~l1cr in poré vt pa cet de mente Arifi.circa prillClpmln.lgltur ae~ efi.caltUa limphciter,nec fic fic mifiura, fcd enr corrupclo demen- dus ~ naturam ignis, quia nihil copetit a~icui RCc n~ pnmo,
torUlU,& generario Olim. Tunc ponit membrum verum.d. nifi per naturam i\lius cui i1\ud corn petit per (e pn~o , vt
9.!!.ando autcm 110n fimplicicer aau,fcd vc:\ vr calidum frigi patet primo ponerio.rum. Be fecundo lnetaphy(.y\H vu~ F
dum,hocefi vcl vt calidu m aliquaneulum,frigidum a domi, emfllnalidumfi~optcrignem, vtpatetComme~t. 4.~ Deprimi .
Il~o,vel vt frigidum fcilicet aliquantulum,cahdum a domietiam.ll.meta.comment.51. Mirorhunc hommc:m,eu tare & or
1l10,~um ca qu:r mifcentur ,cxce\lcntias corrumpant,& f~fe enim fiudium cius crac in contradicendo, non animaduer, di ne qua
renmtant(& per hoc voluit refc\lercre tcrtium membru) tic ad difiinélionem noui expoficoris. Nouus cnim expoficor licacum •
fit. Vt ncque materia fit fub forma mifii Cola \ c:rteris d emen vulr calidu m per fc primo compecere aeri, quia non ~n or~i
tl~ c.orruptis ,neque illorum contrariorum alterum aélu fim ne ad corp us alicuius demellti,n~n tamen per fc. pr.ln:o ln
.rll ~Otl Pti phc'~e.r pr:rdominetur alceri, [cd medium, quod vteiufque ordine:ld aIre ra qualitatë , efi cOlm regula pofienonO,ca cp
~artlclpct nuura. Animaduertc cp litera h:rc paucis muta quando duz pasfi.o nes iRfunt alicui per-fC;' opo~cec v~:llcer~
'qo,
lis non.d,ffcrt a gr:rca (eric,Hla pars Iiter:r.quandd aute lie, perS'"Pri mo ,~ ltera pcr fc [ecundo infit,non qUI~em III ordt
gr:rc~ lacet ad. verbum quando autem non fimplieiecr, Ced ne ad aliucLc.~trin(ullm,fed ad alteram. Ec fic cocederer. am
Vt qUI~em cahdum frigidum, vr vero frigidum calidllm( sa bas qualicJcc. per Ce primo compercre c1emenco per pr~ua.
~
~u:r ~,fce~tur cor~utnpunt inuicem intentiones )cunc neC}) cionem corporis,cui primo in(int, n.on tamen per fe pnmo
rI ~ C OIcena ent ,neque tllorllOl contrariorum aLeerulll aélu Cim- inter fe, quia vna prius ,aI~era pofknus: Tune ad ~orn:a~
d~ ;~Otl ft. pli~itcr ,ced medium.Ego vero( vt res c\arior eét) paucis mu ~oncederet q, ignis en calrdu. per Cc pnm.o , per pnuatt~n~
~qQ, tatls tll~ modo tranauli. Animaduerre q, apud medicos corporis prioris & aer fimiliter fed hoc dlfferunt , c.r cahdq
,
,
11.,.
d'
d
~c~e.rt d,ccrc:a.corpus efi calidum frigidum,&.a. corpus efi igni incfi R fe pril11o,&
in ordine ad cor~us ! ~ III o~ !ne ~
ngldll m.caltdum,.nam terminus additus a parre pofidiCit qualiratë, at acri per Cc primo per priuatlone corpons portS, G
pr;tdommillm,a parte vero ante dicir Cubdominium. Pro- non :tutem per (c primo in ordine ad qualitatem, Et propteptere", fenCus primi efi q..a.corpus fit caliduOl minus Cii frigi rea c;rcera corpora qUI; [unt calida per accidcns in ordine ad
CO'I
~um. Senfus (ecundi dl '1'.a. corpus fir minm frigidllm èiJ ca igncm,panicipant ignc,& hoc nonintelleltit argllem ..
i
hdum,& habct ntionem,quia a parte pofi addirurn, viderur
Sed Iicct h~c diéla noui cxpoficoris bene lint colorata, no eonfuta
b
e(fe vleimum dellominas,,& hoc modo loqucndi yeieur Ari [unt ad menré Arifi.Arin.cnim manifcfie voluit,'l' nec fim tio ponis
t tttliQlI fiot.vr paruir.
ft Iiccr de mifillra multa dlximus in fine pri plicicer vnum dementum pr:rdominecur alteri, quia tunc e[ noui ex.
~ 4~bo mi bbri , ~t & in libello noUro de mifiura, qUia nouus expo fet generatio c1cmenti,& non mifiio,nec dl corrupcio om- ~ofitoeis
.' litor de ip'a qu;tdam tangit, etiam 110n dl 111alllm repetere nium c1cmencorum,quia tune nihil eorum remaneret, nHi
R
qua: diximus, qu~rirur iglf quo modo eroca remancl1t in mi materia cum forma mini. 8< fic e(fet gel1cratio mHH,non mi
~ ~pôn() fio. Refponder nOllUS eltpofiror Cl' clement a remanér vir fiura. Pro pterea concludit Cl' clell-lcnta remal1ent Cecûdum
iQ~i tlt. tualiter rm foemas,& formaliter non primo ~m qlitates,6m formas & q10131itates remi(fas,quia miUum efi medium corû,
,l or~Qri$ formas quidem,quia forma: clementorum per fe ordinan. Secundo tune non tantum ex dcmentis c!fet mifium 1 cuius
f.
tur in formam mifii,igitur aduenicnte forma milli,iIla: defi cOl1trarillm dixit Aria.cenet con(equttia, quia per iprum ica
nun~,& ha:c omnibus illis in virtute :rquiualés remanet,for intelleéliua cocin(t fenficiuam,& vcgetatiuam, vt forma mi (.. _, 1 ~, (, . ~ ;-I ... r.,. ,r:;
1) Illallcer vero non ,primo fecundum qualirates,quia mifium
Ili contin« fo rma. c1cmeneorum,igitur vt forma mini fa.
t-..;~ '')
J_t-.
~ollgregat formalieer qualitates primas, & eas laleem remiC cit miGum,quia contint t virture clemenrorum formas, lic
ilS conferuat,qua: quia primo dementis inCunt, (ecundo &
anima intdleéliua e(fet mifiur a (enfieiui & vegetatiui, quod
~~Uc~ qUafi per accidens mino conuenient,& fic formalitcr no pri non côcedcret Arin.propree hzc dicatur iuxta nofiram ex H
,~~. Se~ COntra h:rc obijcies,quia a pari ace erit mifius,sa pofitionem,quia i\la en vera intemio Arifiotelis.
,1
il ct cahdum non primo,igitur videtur parricipare igne,&
Ad dubitacioncm,quam fccit contra Ce,reCpondcr , & co RECO:
la'i!l
~cr CO~lfequens cric miflul1l ex igne.(ecundo tune non rantu cedit,cp caro Ilec ca alterum ex quibus en, nec compofieio
t iO ~~N
~~~rla .di.ce~ettJr quid commune. ~rncis, (e.d etiam forma eorum (aillatorum ex qui bus efi , & COlmen non efi materia,
~tl~,~' no ,quIa III Ilia concinencur vcluCt an l1latena. ReCpondet quoniam en medium extremorum ex quibus efi, quod me"'cl~uS expofitor <p qualitatc.s luberi po!funt vcl abralute, dium comparatum ad calidumTfummo en frigidum, comhu~n ordlnc al! allUd,1i abColute lie ignis habct calorem ,ace p3Catutn ad fri gidum in fummo ca calidulll , comparacum
In'o d~em,aqua frigus,cerra liccu na hfit h:rc ab(olute & no ad (jceum in fummo cn humidum,comparacum vC'ro ad hu
"'C~I 1I1~~d aliud. Si vero in ordine ad aliud hoc dupliciter miQum in (ummo en ficcum . vnde dicit. ~propter quo.
Illin:& lfJead corpora, quibus primo inCunt , 8< fic inCunt ni3m ca & magi. 8< minus calidum., & frigidum etiam ~la.
toru~ .pptere~ mifium dicicur participare lIacuris dcmcn gis 8< minus 8{ ficcum 8< humidum limiliter.q. d. quontam
ta 8{ h,qUi a quahtates priOlz ci inrunt in ordinC'.1d de men. ca dare fimplici
" ter calidum.& calidum fCClm dlIm compara.
, Oc nlodo l'd
'
tn in ord Jne
o d Ca 1 um non inefi aeri,non enim aer ealidus tionem,ideo Cequitur,Cl' quando aliquid .c~ altcrum c.ontra
hoc IllOd ~ldlgn~ln. Aut in ordine ad alias qualitates, lie riorû fimpliciter aélu vtrbi gratj~ ~l11phCI.tC! aéln eahdum,
o ca Ulll lIlen aeri in ordine ad bUOIidum, qui .. dl tune illud cric potencia alcerum (ollcet frglgtdum 1 & ((on,
r eff.
�DEGENERA. EJT _CORRVP.
1 tratio, fi aliquod dl (implicit(r âctu Frfgidu\11 , tUnc trit. po! e:x clementls tanqua ex ll1atnia compofifionisiqnia demen N
Galidum quando vero aliquid fllcrint alterum contrarlo ru raC vt dixit ) aliquo lIIodo rcmallëc in min-o,ac clementa Cune
non Qnll~inQ·.l1oc dl acm fimp!ici ter. Sed compararione.C: ex mino non ranqu:l ex materia,fe:d ran~ e:x termino a qUO
vc ca!idllll! fri oidum hoc dl (rd fri gidum, vt calidnm ram( (inqui.t )Sed mifio~ erunt alia ex contrar~s aut cle~entis)~
-X· ,
compararum
~d exr:c01u frigidunl, vr au~ctn .frigidu~, c~li hoc canqua ex mil ex qua.& econtra ex illa potentla quoda
t) •
dum hoc dl vr compararum ad exrrcmu caltdum, erlr fn ; 'modo exinentibus erum c!emel1ta,no {je tfi vt materia, Icd
,
,
·r
r modo diéto,hoc é vti (termino a quo,addir tnCl' illud quocl
.r:!
gidulT' (quQd accidit ql1ol1iam,. que mllcelltur, corru.l1Ipl~1l
oii
~xcellérias adinuicem) runc InJOum quod fic c~ efnm.( ca- 6r clementis erit , vnQ modo minura & terminus ad ql1enJ~
alio
modo
materia,falt(
alt(rationis.
,
Animadurrte
Cl'
ml
~~pr~t
tO vd os vc:l tale aI:quid,llc'l3 ma erit l1e'13 iIIorum contrario'ru al~e~lHrul1l aCtll {jmplicirer ,fcd medium.Sic igitur ~a num dl cx c!emenris dupliciter, vt ex materia,& vt ex tcr~ ',~
tct miClu01 nec e(fe alterum extremorum,ne'13 compo{jrJo- mino a quo, vt ma quidë,quia aliquo modo remanellt in ml Icm
mm/ed medium.ql1od ad exrrema comparatum dl calidû, fio, vt pacuir, ve ex termino a quo vero,quia forme c!e~~n
'torum corrupuntur ,non fimpliciter in aduétu forme Imll! ~
~ ..
frigidum (jCCUl1l, & humidl1m .
Ce:d pro quanto àefinontinformarc--marcriam , & fic quod~
Anc.c.63
Sccundum uero $ cft potent/a magis ca.li~um g. fr~g/dut~ :. (moao
corr umpunrur , .. t c!e:menta ipfa (unt ex minura taO_II
ucl cOlltra,jècundwtl hanc ratiollem dupllClter magl~ cal/du ex rermino a quo, quia dementa cum e:x millo fiunt,ddi~ut
potentia ~ frigidum, uel tripliciter , uel jècundum allum tlt: 'difpontrc: marrri-am"miU',& carrumpiturîlla form .. , &'111.~
çipitmrinfor..flhlre marcrias-proprias,& lie millum non ha- 0
lemmodum.
K
Verurn quatenu! potenti.a m~gis calidum.erit, d~t f:igi: bet ration~ materi~,ni{j alterationis,& nullo mo copônis. e• p.~CO,
Hie Arifl.illferr ex; diétis.primo,q, mina fint alia ab elem
Dilue. tc. dum aut aliter, eatenus rat/olle Illa,dut dupll, dut trlplt pote
tis & lic ip(um rniHum non eClipla c1ementorum compo~'
c. eiufdê. ti:t c~lidum aut frigidü,uel modo 'Iuouis dlio tale erit.
tio vel ipCa elemema cornpo{jra , vc\ ip(a clementa colle~tI'
Refpondct ad quafdam caciras queGiones.prima en-.milla ue rumpta, vr dixit Empe. (& hoc in quit ) Erune iraClJ mdla
8
Corn. 6 funt ex demécis. igitur mifia Cunt media, medium en R~que alia ab ipfis contrarijs,aut ab ip{js clcmentis • & {jc non (unr
dHhnriam ab extremis. igitur omnia milla eé ~qualia in qua clemcllta collectiue (umpra.Addidir autem { aut ex c:le~d?
liratibus . ReCpoJet cp O1illa no rimt a-qualia,quia variantnr tis } quol1iam clementa funt inuicem contraria per aCCI ~s
penes exce(fus qualitatum inuicë( & hoc in quit ) Verli quare .f.RR qualitates( vt Philoponus.!nquir) ipla qualia lunt peris'
nus minum ip(um ca potentia magis calidum,aut frigidum, comraria,R\2ea aut ex conrrarl1s.f, per Cc, aut ex clelnen C ,
aut aliter. vidclicct .per eccc:(fum alterius contrar~, ca tenus que: funt contraria per accidem lecundo infert, Cl' clemel.~'
rone illa dupli aut tripli poteria calidii,aut frigldum, vel mo fiunt ex mifio,non ramen co modo, quo fiunt ex mater! ~
do quouis alio talc c:rit,& lie non dl medium pe~ fquedHlan 'lm clementa fiune ex materia,qu~ en ad iIla in porent.ia ~et!
tiam,& partile (jue punctua1c,Cc:d Cumit differetia p.cnes. ,p- tudinali,ex mino vao fiunt,quod efi adilla in potentla JIl~e
portionG diffcrentias, quibus contraria Cc Cuperant 111 mln~
fionali( vnde inquie ) & c:lelnenta Cunt ex illis millis potenCI~
ra . Animaducrte q, verbul1l ilIud,:mt aliter,gr~ce dl ena- exinentibu~ aliqualiter in ipfJ.s minis,non ira vero vt maCc 1
tion,hoc dl econtra,liue contra,quod quia mdius illo mo- ria,qu:r efi in potcntia ad ilIa aptitudinali ,Ced miflum e~ po
do fonat , ita tranCluli , c:rtera bene & iufia Ceriem gr:rcam tcntia elemema (ecada dierum modum primo hUiuS.c.lI1t'ë. p
trannata funt •
tionali & fic minio,vt caro,erir id quod gencrarur e~ ipfa .•
RECO.
Hle te:ctus ob(cure Icgirur a Philopono ) & in comdêtariis ignis. vel aqua pOlentia,ira. (vt dictuln efi inrrnlionali , ma,~
L cxponitur vno mo,tfi aliter & fa t ilius (xponi potea, ictum teria vero erit id quod gcneratnr cxipCa.f.ignii vc\ aqu3 p~- 1 (lllf
c
ca enim miaum.f.carnem e(fe medium comparatione, non cencia illo modo.Captirudinali . Phlloponus in comé~arl~ tcll
ramé limplicirer calidum actu,contra'(l'T! miaG vnG dicicur dillinguit de triplici potentia , nain videOlus, cp O1acert a c pl1i1ot
magis calidG altero in nuplc,& triplo,& lex qui alt~ro.ergo in porétia ad dementa & miaü ca in potentia ad clem,n[~.J
dl ompliciter calidü accu. Rfidet,q, miaum no dicirur om- & dormiens gcmcotra, ca in potentia ad geometran dun?, fit~
pliciter in duplo,& triplo magis calidG alrero/cd potéda di. tripliccm poteneiam diainguit fecundum Arillo. <p alla n.
CÎtl1r magiç calidü ~ alrerû miCtG lit frigidü , limilitcr dicitur ap&itudinalis. C. qua materia ipla ca in potcntia ad dem'nl
.~.
, en omOimo
. d a carentla
. e1e mcntOru po,
in duplo magis humidG ~ aliud minum dicatur {jCC~lI'2' abCo ta quonl3
'm matena
... in cn aptltu
, d0,1.)<.
$J, h
.
. dicicu r
lute tami & acru nec calidû nec frigidû , nec humldu , nec & ,(olt'oipli
ac p~tenr.la m~tcn~ lub/
ficcu dicir~r. vnde dicit.SccGdllm vero CJ? efi Vllllm miCltlln lentia ipCa contraria. Alia \/-Cro mbtttnhs,Cl' JOlie Ipfi, ctO
cll
potentia magiç calidü gfrigidum, vcl contra .fecüd~ .h3~c ~a habitus,non aGe actus & hoc paéto geOl11etra dormlensliS
tioné vnü miClG diCÎtur dupliciter calidG magls potwa q frr- pocencia ad geomeerandum. Tenia dicunrur ince:nfio?2 :
atc
gidum altero mmo.Gn proportione dupla, vcl rriplicicer.f. quod aliqllid non lir actu exrrcma,Ced illa confu(e.ca(l,gtfa
s,
proportione tripla, vcl Ce:cûall aliG talem modum.f.propor.
arCF remilfe,in porentia ramen ad inte:nlione:s aCqJ "cc~a po
tioni Cexquialrcr:i . non ergo Cequitur O1iCtû dfe fimpliciter & hoc paéto Philopollus vllit Cl' minum fit ip(a conerar~ cu
ll
actu altero calidus,fed potétia tantum,3c virtnte .
renria.f.inten{jollali,qlloniam non continee dem,nt a ~r6 ,
Anc.c. 6 5'
Erlll/t ifdq; tl/md dUd ex cOlltrdriis, dut ex elementis. (J' du excelleneias/ed rellli(fa ab exceffibus. ~od ail ~t ~alis, a
M elemcllta,ex iUis potel/tid ctliqualiterexiftcl/tibus, flOIt ita ue pollea dicemus . Dicirur aurem hzc potentia inren lo lolf'
,.1
ro lit materid,fod fecllndu prtCdictum moduln. (J' erit ita qui::: quoniam medium en in potentia ad inten{joncs c)ttcen
C
cum
iIla
contillear
rcmi!Te,a
c
canigate.
cd'"
,.n
'
dé mi/lio, iUo uero modo ",,,tcrid, quod gmeratur.
QBollidl1l dlltent C7 patl/mtl~r cOlltraria flc~~/U[utn o/ell
Diluc.te.
Sed mi~orum crullt alùt ex covtrariü dut etemtl/ti s, (J'ex
c. eiufdé.
l
gue ill primis drtfrmil/atiollcm( cllim actu calldutn. ~ norJ
.
Il.
Co m. 69
en
iUis potentia quodamodo e"iflel/tibus e cmentd, 1/0'~ ctdme,
tiIJ frigid'U, et actu {rigid'U potétia calidum)qUdpropUr ",,fi,,
ut materia,fid modo diélo. Eritq; quodfit fic quidem miflu s
. ,r; , .
Il ml/cr
'l't autc/II vfUr,
cotCquellfur,tran{trwt..tlltur IlljCll/UlCem.
rd, modo lIero iUo materid •
,~
Solllir Cucunda dubiutiont , nam dlctum en- cp c1ementa aliis cOlltrariis. Et primo qI/idem elem~ta ita tran{~u/dlfdfl"
1 ~i
fune materia iplorll minorii pO(~it enim rri ... ~er ordini,l1u. (71)ic .tutem carl/CS r::r ofFt r::r qutC talia,calido qUld~mt
lt •
. quando ad me d'111111 IIC IIIU
'Ia c,
teriam coem contraria,& c1emcta,que: omma ex parte ma- frigido firigidoautem calldo
• • Jet! 0' l~~ t,
,
.
.
' prlmlI
,~
[eriz conflit~ir & modo dlcrum cO q> in minura {il1lt demi
(lEolliam dutcm ( f cOIl/rarla pdtrulltur ut ln
ote ll ,.
Q
ta,quodiimodo 'in potentia,igitur miOuram en marcria dc- tmninauimll r,dl'gmnel/to. /1 ide licrt. $ actlc calidu m e~ f
liter
mr.ntoru Be fic contradictio. RcCpondc:t q, mina Cunt ex cie:
r. ' 'd/lm potentla
. ca l'd
n Slm lum"
1 UI.
memii ta~quii ex m3ceri.1, & c1ementa ex minis t:ln'lu,i ex lia frigidultl, atC]; aélu J Y/gl
.. .
;n
.1.. ,r.
/ltur m
Cnte in porcntia,nol1 camé ciiquj ex m ateri,. . Nam millG dl au/cm ct ill aliis cOlltr..tYIIS,lUrC IIIJI comlT/rnjurt b 'n tur
tranC01UC a u
�LIBER SECVNDVS
!J.
A trttn[mutabuntur, ita el~métd~rul/t penitus corri~pta,fed
Carnes (J' ofJà 0' C&ftera id gemu ex hi [Ullt calido. uidelicet.
frigcfacto, O' frigido cale{aélo,quando ad I1zediufe reducullt.
SOlutis dU<lbus qucfHoniblls tacitis,in parte hac dec\arat
q, clementa remancnt in miao quoties ad medium fe redu(unt,& fyllogHilluS dl hypotheticus a deaructione c~nfe
qucmis fic fi dementa in mi no no fe reducunt ad mcdlU,penirus corrüpuntur fcd clementa non pmitus corrumpiitur,
~uia ex illis proficiCcuntllr panes fil1lilare~. igitur clementa
ln mifio rducunt fe ad medium,antecedens patet,quia fi cie
lllenta non fe reducunt ad medium in ipfo mifio , vc\ remanent (ecundum excellentias, vc1 totaliter corrumpuntur ,no
remanent Cecundü cxccllcntias,quia miaura e(fct copofitio.
Igieur toea!irer corrumpul1i,& fic habetur anteccdens(inqt)
'k.onia auré & contraria patillnrur.fub .ll1di mutuo Cecundii
deeerminarionem factam in primis. Argumento. videlicct.
q, aCtu calidum ca potentia frigidum.atC}J actu frigidum po
B tentia calidnm fimilitcr alltcm in alijs contrarqs,illre nHi co
mêfurcncur fcc'undii dcbita ronem proportionii,mutuo traf
n,utabuntur,& ita clcmcnta erunt penitus corrupta. ca igi{
hypothctica.1i elementa in mino no funt ad mediii reduéla,
(rune pcnitus corrupta. Animaduerte tamen circa verba,
q, multa verba mutaui a coi confuetudine tranflationis. ver
bù illud argumentii.vidclicet.quo,d en redditiuü caufz,8cva
let ad.qm, vd quia, vcl enim,quod gr~ce en gar,fed nihil ma
111entl ea,cum fit ad ornatum. verbum illud iure, grzce en
o.ne,la~ine quare vc1 quaRR,quod cü nô bene hic (onet ,iea fe
f'~uS Illud latinum. vcrbum illud penit us grfce en proton,
btln~primü vcl rotalicer ,fonat vero magis vr fecimus. ver
~m Il1ud corrupta,mctauallei,hic camé fonac, vc diximus.
A.laduerte q~oC}J q> littera tranfpofui, 8c ad ornatum oratio
nls,&. ad ciano rem Conii.deUruit deinde cofequens.d.(ed car
Cnes &. o(fa,& cetera id genus ex his funt, calido quidem frigcf"cto hoc ca rcmi(fo,8c cum frigido comi!lo. frigido vero calefacto,quado ad medium veniunt hoc en fe reducunt.
nam mifium in his medHi exificns,neutrum illorum ca. hzc
~n vis oppofiei conCequentis,quod cum fufpen!iuum lit, ade oppofitum antecedcntis predictü,8c haberur intérum •
. Vt Philoponus inquic , AriGo. docec quando clementa in
UICcm tranfmlltantur ,8c quando miGionem perficiunt ,8c
dicit, q> quando alterum ex ce dit alrerum omnino, tunc
quod minus erar, in maills tranfmutatur a potentiori exupe
ratum , quando vero contraria cOfquantur, cune miGum
perfieiuOt , nam vrroC)3 agente 8c patiente in alterum , excellentiz quidcm corrumpuntur,8c mediü quid eorul116t.le
gic aucem Philopollus vcrba copulatiuz lic,quoniam'llutem
Ô( patiuntur contraria fcciidii cam determinationê dl diéb
in primisJcapirulo de facerc 8c pati, 8c qm alterii côtrario~
actu dl potentia alterum, vt actu calidü potentia frigida 8c
aélu frigidii porétia calidü,quapropter hoc en ideo,fi nô co~
9ua ntur,Ced alrerum omnino alterum vincit , tran{inlltârur
~n feinuiccm.f.minus,quod vincitur, in maius , 8c licut dixit
t) ln cal.ido & frigido,fimilirer Intelligendum en, & in .. Iijs Con
trarqs.f.humido 8c ficco,fub audiendum vero ca.Cl' quando
altcrum non omnino vincit alterum, tunc perficium miaa
vC~um ordine quo dam ad mifiionern proficicndo ,na prim~
i~dcm clcl~enta inuic~~ ira tra?fmucan~ur, non quidi! a1Itum alreru omnino vlccdo.DclI1de ex hls fiunc carnes 8c
~ t'r.&. que cali a funt calido quidem frigcfaao , frigido a~cé
/ c aélo,&. hoc quiido ad mediii vcniullt. Cum enim ad me
f~~~l veniuOt,calidum remittirur,& fit quodam ma frigidü,
e~gldum ctla remirtitur,&. fit pro parte calidum, 8c fic refra
~
i~i: tltc~!entiH)medium erit,quod dl minum ipfum • Patee
, ,,~t.t, ur qn clementa cranfmlltanf,8c qn perficiul1e mifium .
~
,~~
tur cfl indillHibile. Refpondee Cl' medium non cG per :rqui- E
diaantiam,quia non efi vnum (cd multa,8c non indiuifibile,
(cd dillifibile,ur diétum fuit.
.
Similiter autem et [lccum et lJUmidum, et aUa talia,focuw= Ant. c.
dUIn medietatcm faciunt carnem et os ct alia lJUiufinodi •
.
Sùnllùer autem et bumidum et f/ccum et cceterit idgellus" Dilue.cc.
cundum mediocritatem faciunt cames et 0ffo et idgenus.
c. eiurd':.
~od dec1arauit in qualitatibus acciuis,idé declar~t in paf Com. 7Z.
finis quod cum lit fere idem tan qua manifefium rclmquaf. Oc zqua
A'nimaducnc Cl' medium ca duplex, :rquale ad pondus li ad pon
( vt medice loquar )quo e(fet vn~m medium calidum vt qua dus.
cuor frigidum vt quatllOr ,humrdum vt quatuor, 8c liccum
vt q~acuor & hoc quo ad qualicates alteratfuas,quo ad mo. : . . ! - <r1a ", ••{r.
tiuas vero ~qualiter1eue,8c graue.tale mediu~ e(fet (jm'pli-~ç.JJ.t~O!
cirer :rquale ad pond~ [tue ad.menCuram.Alrud ~a m~dlUm
:rqua\c ad iuaitiam,hoe~n tah orquahtate zqlla~e?qualr fllfficit pro optima operationem.i-'.l:i;.&~ropt~rea ~~Cltur :rqua- F
'3'
le ad iuaitiam,hoc d~...1d-<kl:ndin-r~ne~~mm~l~ o-rcr:~·s~
volcbat itaq3 Gale. vt libi nunc J}lIcr.iOlponie,'l' corpus Cf~ ma~ •
. , ... ~
peratum lit medium fimpliciter 8c zquale ad pondus. 8c Cl' CO ; .
hoc lit poflibilc 8c ali quando fuit. Conera hoc obijcit A- . on Ut~ ,,", WI~ ~
uer.per multa ~erba,ex quibus potdl argui.Primo,in omni ~o:
'" •
mifio oponet alcerum przdominari alijs,aliter non e(fet mi CIma.
Oio,fed compofirio.igitur eltmita & mifcibilia non p O~III:t
e(fe zqualia ad pondus Ibl. Secundo,in mino vnuOt nufCl- Secunda.
bile fe hab ct vt forma,8c altcrum vc nlateria . aliter no elTet
vnio vera. Tertio,in omni mifto alterum clemérum della Ten ia.
minat totum ipfum. ~arro\aa zqualib~non pi'<, ucnit Quarta.
aÉtio.Sed res hzc an fic vera, vc\ ne iIIa lit Galeni pofitio po- .
neriU5 forfiean diceeur •
Reddit cam dus quod dixit,8c declarac quale medill,? fit RECO.
minum ip'Cum,8c concinuatur fic,dico miallm e~e me~ll1m,
hic ellim neutrum,hoc en,qm in r~li tranfmutatlonc,1I1 qu a G
alterum alteri cozquatur ,I1Cllt ru III ca fecundum exce (fum
omnino.Addit tamen quale medium( & inquic )Medium au
tcm mule a 8c non indiuifibile.Exponit Philoponus Cl' mediü
illud quod refultat ex dementis ,non ea indiuifibile fecundii
fpeciem,fed mu~ta ~eciidii fpeciem,qm pot e(fe caro,os,8c id.
genus,qmr fpeele dlffcrunt,8c non (olum calidul1l 6< fng,dü
cum Cie ad medium rcducumur ,faciullt miOum,fed & (jmili
ter {jecum St humidum,& alia talia, fceüdü mcdiet3tem faciunc camem & os,& alia hui ufmodi.Philoponus refert (jllgula,liugulis hoc pacro,finditer ~urem & (jccum & humidü
fcciidul11 medietatem faciunt Carncm & os, 8c alia talia , faciunt ali" buiufmodi.cum rcducuncur ad mcdictatem, velut
dulce & amarum,cuOl 3d medium rcducücur , faciunr quod
dam medium mii1um,quod en fimileilli,quod ex dementis
profici[citur, Vt Philoponus exponir.
'1
P4'
Onlllia autem miJ1a corpora,quecrmg; eircd medium (ocü Ane.e., 1
{lmt, ex omnibus compofltafunt flmplicibM. Terra eninz il,
cft omnibus, quia u/lUmqu0d.iJ; efl maxime ct multum ilt pro#
H
prio loco terra: .
Omnia teero mi{la corpo)'(( qU&fCWU1; circa medium (oewn Dilue. te.
{tmt, ex cunélis cOl/stallt jlmplicibus. terra quidem enim 01/1::: c. ciuCdé.
lIibus illrfl, quia ullumquodq; cft maxime et Frequenter eius
ÙS loco proprio.
~od cUlléla miCla ex cie mentis connent. Et primo 'l'ex
trrr3 1& Cyllo~ifmus fic componi tur apucl Auer.qu~ narur~- Com.7 J
\Jter {unr 111 allquo loco,nece(fario , 3ut funt illud corpus eXInem illll10 loco,aut in ci pr~domilla[ iIIius loci corplls:otn:
ni:! mina funt maxime boc en naruraliccr 8c vtin plunbus l
loco terr:t.iglrur vc1 omnia Cl'llnt compo'lira ex terra, vcl in
\Jil ••
J-I' .
t. t~~r~~'
~'C Cl/.,m l/cutrum lIlediu autcm mult.t(1' 11011 ifldùu!ibile. omnibus r~rra przdom inabitur.Sermo pcrlpicuus en.
h~bit i s,l\rii1.( vt Philoponu. inquit )i,~rendit probare RECO.
~alQ .... ~' illdiu~'bz ~1l1lis IIeutrum est, cft autem medium mu/t.t et nOIJ Cl> His
olllnia
miGa corpora ex quaruor clemcl~~s compollatur.
Il,
", Ile.
facit
3uré
hoc ( vt Philoponus inquir ).quonl:l.r~dargl1c:ns po
RCpclie reflp ~
trilll qU<1tClI o~~oncll1 ad quznionem eacitam data. crOIt fitioni!.Emp. fllmp!ir Cl' ex omni paru cula mini. vtpma caro.me IUm ca per ~quidinantiam ab extremis igi nls fit quodhbct clen~entu1ll.ideo hoc no ne proponit di cere.
�1
An mHb
fieri porCine (ola
circa ter
ram.
DE GENERA. ET CORR VP.
Quo vero ad vcrba :lttinet,Ari{lo. in quit { qUa'conC}3 circa tremu~ etlterum,neceffi r(J (f alterum ineffi. 11Ii/Jo.igitur i~1 N .\
medium IOclj (unt }
~a' di x iffe quida alfcrunt diffà~rja . qUQlibet omni4-!impir~itrinettt1tt.
coru ,qua' fiunr in media acris regione. In meciia cnim regio
Q!!od auté in minis finr aer Be aqua . probat. in millo (u~t CO~ .
ne, vt aiunt,coitl1 humida: & ficca: exhalarioni~ mWa fieri vi ' terra 8< aqua igiwr OIer 8< ignis.dedndt confequentiam,q ul 3
dcntur . ~1 '''pofitiont! Philoponlls reprehendit , ct' illa no contraria e{fe: debem in eodem. {cd aer efi terra' concrar ius
•
Cine mifia: natur~,ne'l3 vnu ql1id mifium pcrficiunr,fcd fecD, ignis aqua:. Be (unt terra Be aqua ln minis. igitur ignis 8< acr.
~E
dü oppofirionê adilluic~ iuJ1a poSta' (unt ,8< fic Philoponus probat maiorem,quia gC'ncrationes debenr e{fe ex colltravelle viderur mifia pcrfeéla fieri n& polfe nifi circa terra, qua rijs,quare li amborum contrariorum alterum extremum i~ ~
oppiniol1em Auer.alfcrit in paraphrafi,m~ca Philoponus air cil ipfis mHlis,necelfe cil alterum ine{fe. Sed contra ront Vu
hfc verba addita e{fe ad oficndédü '1' omnia naturalia mifia Arifi.occurrit dubiratio,quia fi contraria debene elfe in cocorpora fiunt (!Ï.f:.(a III cditr,quo'c hfl terr<l.ego vero dictii A- deOl.tunc nullum elemcntii elfet fimplex,quia vbicunC}l int(
rifio.imclligo e{fe verum vt in pluribus qm etia in media ae- Cent calidii 8< IicclÏ,cid~ inclfent frigidum & humidum. p~r
"nt
ris regione fiGe l1Iifiâ pcrfcéla, vt lapidcs,& ran!!, & verIncS. rcgulam contrariorul11 datam in textu.quia contraria debct
Arifio.ergo probat Cl' omnibus mifiis incfi terra. qm vnum c~e in codcm,Be gcnerationes edam debent e{fe ex contr~' S(~
quodqJ circa proprium maxime abundar , proprium autem rqs . Seclln~o dl1bitant.quia vapor & cometôl, & Ca'cer a Id sol~
, m'fiis, qua' Cunt circa ter.ram, efi terra, ergo vnumquodcp gcnus (unt mlna,& tamen non funt in terra. Ad primun~
nlaxime abundat terra.
Auer.inuit rcCponfioncm q' mlfium non dcbct haberc quah
Ant.c.74
Aqud autem quid oportet termÏt/dri compofitd,. fol~ auté tares inrenfas Be excellentes,vnde vis ranis efi, in m ifio (un t
K cft flmplicium bene'termù/;tbilis aqua. Amplius auté (f ter.: terrôl & aqua rcfraéle.igitur acr 8< ignis.antecedens pater. 3 0
definirioncm mifii. con(equcntia vero declararur R hOC.qUI
ra fine hmnido fW" potea comordri,fod boc cft quod continet. contraria rcfraéla d,bene e{fe in eodem.iremqJ quia gcncr~ '
fi enùn dufirdtur ex ipfo oml/illo hmnidum,decidet Ittiq;. Ter tiones mifioru limc ex contranis refractis, 8< lie patet ad ~or
tllam .non cnim en {imile. Ad (cc iid ii dubiu cfi, an illah~~
Diluc.te. rd igitur (f .tqua,propter luts in{tmt CaUrdS.
a
c. ciuCdê.
Aqua uero quia cunéfa miffe' oportet quidé efJè tennindtd, milla,forfit:i enim (unt clement3 impura ,& non rnifia,(c l~
fedfola agua inter flmplicia bene terminabilis. dmplius etia»t fUllt mifia,(unt impcrfeéle I:nina.de ql1ibus nihil ArHl.lbqul
tur enim de perfeélis.
~eC
terra fine /mmido comorari 1/0/1 pote~. nain hoc quod cou=
Philoponns dcdarat hanc rationem fic,c1cmenta non VC
ftipat. Si enim auferretur ex ipfa pellitlls lJ1tmor,deaderet ra~ niunc ad mifiuram,nifi frangantur , aqua 8< terra non fr an:
guntur inuicelll.ergo li veniant ad mifiur:lm, oponec VI' fr~
ne. terra quidem igitur (f dqua pp
inrul1t caufas ,
7
..z.. '1gom_~l: Quod ex aqua confient ,arguit.omne rerlllinarum vel en gantur,& cum non frangantllr adinuicem ' ql10niam •fianCr2Il
1 --"7;; ;;; ,;;'d{;'
aqua. vcl aquam habens ,ced mifia Cunt terminata. igitur vcl mu 1,cu m alcerum conglutinet alrerl1m . ergo oportec Ccr J1C
Z4'
(unt aqua vcl aquam habentia . Se~undo minum confiat ex ab aere.&aqu a ab ignc frangantur 8< it3 fi terra Be aqul (u
rerra.igirur cx aqua .tenet con(equcntia. quia terra Cine hu- in mifio,oporrec vt aer,Be aqua cti~m in mifio fint.Q!;.o v~·
mido no potefi cômorari in aliquo,humidum enim cCl quod r.o ad vcrba. arrincc.dicic {vt conringit (ubfral1tia~lbnai
O
RECO. collipn.propter qê11i auferrerur ,terra in puluer( decidcrer. t~a: contranam ~{fc ~ quomam( vc Phlloponus inquit ) "tb .PhiJoponus ex his verbis vnâ rané faCÎr,hoc paao~ aqua -uz ~un: ~ontr:lf\~.fecllndul1l qll.a~itates,non ame!Il (cc~l~dll p
as
inter limplicia é maxime terminare apta,terra vero ab aqua (-Ubl('~l1 ln quo cOlcant.Sd obllClt Philoponulqm..c«ltd'C
L maxime dl terminari apta.ergo mina connat aqua (inquic) &..ficcius Cimt fO-l'ma ignis,forma vcro rllbnaci~ ê Be (je d~·
Aqua aGt.Cio efi mifiis,quia oponet contpofita efTc termina mcnta (ecundum (ublbnrias (unt contraria. Rcrp~ndcc plw
;S '
ta.Q!!.od aGt fine aqua hoc fieri ncqueat,ofiëdit,cum inquit, loponus concedendo totû Cl' clemenra linr COntraria (,ctlf)
'c:. 1 A ' ~- fola autem aqua inter fimplicia dl bene tcrminatiua,fumpfit dUlll filbllantiam,i1lud vero,qllod in pr~djc"mentis dici cur,
~,
~~ . A;."'" f ~'t .cnim terrninabilc pro terminariuo , hoc dl primum acci ir affffit-cffe.jnttHigendulll ittfubflalltiis mHlis,ex qui bus patC'
~ J"'~, 0 " ' - '-:
"- ( ,rccundum(& inquit )Amplius au té & tcrra fine humido non opinionem Philoponi effe ill.m1 Alcxandri , cocra qu~I11 I1.~S
poreil comorari,tcrminatur cnim terra ipCa aqua, velu i glu in n1ulris locis Olrgumcntari CUlnus,ldeo nunc r:lnCear. M~.·
tino quodam.idco addir,red hoc efi,quod continet \ & gluti crgo dicit, vt concingit Cub!hntiam (u ilant'f e{fe d5rr~rr~~
1
nat,nal1lli ex ip(a terra omnino aufenur hlllllidum,dcc:dct qln non ni(j (~(udu guaI ira tes (ubCtanti~ (um corrarif, ~o aU
c
vtiq3 tcrra,quia igitur terra en maxime tcrminabilis a(lua , fecürlG (ubfian ias formllcs,nec (eciidü (lIbilicCCulll co . ~nt,'·1
8( aqua maxime ttrminatiua,terra & aqua ,pptl'r has inrllne
n/liflcari dutem uidctur,(f lIutrimentu UI/iufcuiurq; 0111
cauras. Sccl dubitatur ,qm tcrra no e:fi maxime terminabiliç,
1/i,(
CIlim flutrt/tlltur cifdcm ex 'luibus {t'lit. OI1ZI/i.t dutellle~
cnm lic (icca, vt fupcrius drctum cll. Przterea. Acr vidctur
l
mllitis
JI/ltriulltllr. etemtn 'lttttcunq; uidel/tur Ijl/O [0[0 1lI/lr '
m:lgi hlll11idus iplà aqlla.ergo rfi magii terra' conglurinati,
tcr
uus. Re(ponder Philopol u ,cp aqua dicirur terminJli1l3 , ri,ut .tglla p[.a~lu)mlllt.is '!lItrirmtur. mi/fa eft el/im dquiC
ili
re rrx,quatcnus fi Illins conglutinatiua, non tamen ita ter- ra. Id 0 rus1w tmt.fl/t Imgarc lIufcClltcS.
" 0 (iufl
minatilla, q, terra, vt fieea non fic ternullata,fcc{ dicitur ter.n '
l '
1 "
. c", 111 Ifâ c·
M minabilis per ipram aqu3m ad mifillram (olidam. Ad (ecul1- • A ~ .lpU .{ ï autcm "Ile Illdctl4r (f CU;It(c!; I/u/rlm /1 ' l.-'
-'
du cit <JI aqua cil m gis terminatiua terr~ Üaer , qm cum omrrùnjl4lCfrllll:IS. ipli r ex ]rluibllS .fi:nt ) enumlttur. Scd. /lutr
le tll1'
tllr
plltrlLU$
(·tl/IIII
qlt.ecUlU];
qI/Idem
Imo
(olo
prceclPt
.
/
Cic co pulenrior ,hfret & vnicur rcrrç,aer vero proptcr Ieuitaret & partium tcnllicarem,fOlctle dimuit .
tr/ri IIi t:/itllt". uiddlC t.pl.mt.c ex drlUa pluribus enutr/lll~
r.
en
',as
7ry
v:-l"!....
.,.A
a
Acr autcm ( f igl/is , quolli.tm cOlltraria {Ullt teme C7 a~
quce. terra cl/im aeri,aqua lIero igm cOlltrari-t rjl,ut coutingit
fù bflal/tiamJubllal/tice cOlltrdriam effi. QBOllÙtm /gitl'r gwe
ratiolles ex GOlllrariis fullt. il/flmt tIltem alteret extrema co,,~
tr.triorum.,lIfcejJe rft (§ alura il/cffe. OE.apropter ill omui co
pollto,omllia fimplicia iflmmt.
Diluc.te.
Acr ucro U igl/is,quia tcr~ce ~ aqllce ~otrariafrlIIt. terrd
c. ciufJ:. qI/idem el/im dcri.dqUJ autcm 19l1l cOII.tr,ma ell,modo. uideli",
cet. quo cf[c pottn {ùbfldllti.t {tMè,tIItl.c otr..tri.t, quiet Igitu r
generatiollcs ex cOlltrdrii l [ullt1 il/cfl autem cOlltrariorllm ex
Ant.c.7f
•
J
'
rI"
tur. Jld/ll ex Jrlu
] tcru commma eJJutriul/tur. III/de (J' dg
JII. I
coltt ],.ec COIII IIIl[cfll tes irrigdtlonCI/l obfcruaJ/t.
i Co
crro
1.
•
.
Au
,
Nun c hoc Idem Anfi. pro bat a (jgno , vt placet.
(j n6
rUr
vd ab et'feétl!, Vt 1 ccc expoutoribus,Be componl
~}cs
fic.Ex his Ipfi~ rcs enutriuncur ,tx quibus runt.Ced reS onl cl'
OIifie ex quatuor del1l en tis cnurriiirur.igiwr e" ~llac~orI3Il
memi (uur.minor probatur per loeum a minon, qu,a Pcri
rf minus uidetur cp ex pluribus ellurriantur,Be calTl en e/1Llbll
untur plunbm, vr pater per agricolas,qlli pr~paraJ1r,std fi.
IUIn plantis Will aqua II1I(C nt terram,& non pllraOl, c '1'~
munl.maior probatur.ab Au r.Be Cltpolitorc, quia l~ur;::ll,
tum tranCmutatur in nJturOim flutnti Fer calorent VIra
nO O
�LIBER SECVNDVS
N\
9r
A nO,n' alltcm po(fet tranfmut:lri,biCi nutrir"um e(fée èx his , ex viro~per duuregutas.prima,fumtna combinationis ",edpi- E
qUI?llS dt & nurrimcntulll. Sed ambiges, quia ex hac pro tur duplato numero penultimo progrcClionis. Verbi cau- mathebattone non habewr nifi Cf' mifia fune ex aqua & terra tan· fa. quatuor funt qualirates contrari;r , accipio nunlerunt ter matica
tu~,non aurem ex igne .& acre. RefpondccAucr. q, h<rc narium in.c.confiitutum,& ipfum duplabo , & cota (umma ratio.
ratio Cupplcri debet vclnei illa fuperius faaa ., Cf' quia adfunt crunt fcx,qui numerus dl combinationunl. Secunda regula
~
terra & aqua. igitur & alia duo.acr & ignis adcrunt ,pcr.fimi, erit ducendo vltimum in pcnulrimum vr.d.in.c. hoc efi qua
IIECO. ~elll rationcm,qu<r Cupra dicta efi.verba parent.
(
tuor in tria,& fumédo dimidium totius doaus. vidclicet fex,
Circa przfens refiim~nium dicic Philoponus,q, :lgricol:r & tot erunt combinarioncs.igicur per primam' Sc fecundam
no" quamuis eerram mifecnt pro nutriméto planrarum, (cd rcgulam combinationescrunt [ex,& quoniam dUll nô fune
~ercorofam,quz quidem & aerc:a,8t ignca participat fubfiii confiances,igirur quatuor cru ne confiamiz & tet clemcnta,
tl3.lrrigare ergo dl eerra fiercorofam mifcere cum.aqua, vt quz ràtio docet e(fe infiniras qualitaees atCV contrarietates,fi
hnt c autumac Philoponus.
funt clementa infinita,Bot fic prima conditionalis patet.
"'7
, Q!;olliamaute~Hftnulr;mcntmn quidcm ma erite'~ quocl
/f/ltem nutritur cOlâunétu/1t ma/crite, formâ ,(7 [peci~s, ratio
notbiie eft folum fimplicium corporl41n nutriri ignem omnium
exfoinuicem grneratorum, quemadmodum (7 priores dieut.
faius enÎm c~ (7 mt.fxime[pcmi ignis, quia natus efi forri ad
Il te:minum.unumquodq; enim natum eSt âd[u;' ipfius forri re ..
gl~lIem.{ormâ autem U {pecies omnium,in terminis. Q!!od
,
!&Uur omnia corpora ex omnibus conftituta[Ullt pmplicibus.
~he',t~ dlélum
en
,(
,
, •.
~tiur~t: ~olliam autem nutrimétum Indterite compdrdtur , quod.
CC
"~tr~~ur ~(ro {ormte (7 fpeciei mdterite coniu~~~ , rati~nd"
,bile tam tnterfimpliciâ corpoN-tamum tl/utrtrl rgnem, wter
Ol1ZlIla nanC]; qUte mutuo fiunt. quéadmodu ct prifoi rellfore, {o
,lus e:::r prtecipue igllis fpeciei comparatur. argumtnto • uideli
cet. $ ~ptu~ ~fl Ùt rerum terminum for ri . cfi utTO quodMet
tI.~t~m ln[~~ 'pfius regiollem duci. at [peeies (7 forma in ter:
~
plntnts.o,!,ntu eft,~ quidcm igitur omniâ eorpora ex omnibus
tll." mpll~tbus componantur ,diéfum eft.
Exemplum.
1
F
cl
.
C , Obltcr quafi & extra diaa Cf' inter clementa ignis maxi.
Ille enutriri videtur.probat.q'uod formz maximz compara
tur,maxitne enutriri videtur ,argumento. vidclicet. Cf' nucri
~cn~um cn vti materia,nutribile vc\mi forma materiz co.
~unaa, vt difputatum cfi primo huius.Sed ignis comparatur
O~Ill~ matcriz coniunétf,igitur maximf enutriri vidccur.
Illinor profyllogizatur , quod fua naeura cCl aptû moueri ad
fOrtnam,efi m:1xime per Ilôlturam forma.Sed ignis cCl ~ natur~m maxime apeus Ferri in formam , quia ad q;[um quod
(),
efi maxime omnium rerum forma. hfc imendie, licee non·
~.j,
r.
oulla vcrba adijciat quz non po{fllnt leuirer rt:duci in lyllo.
gifmnm. verba parcnt.Dcinde epilogat & (ermo pater. Secl
circa h;rc plures emergunt qudliones.Prima dl cirta prima
AriG.hypothctica.vidclicec.vtrum fi infinita e!Tent Glemen·
ta,infinicz dfcnt qualitates & infinitre contrarietates , & vi'
~ h~c codicionalis no valut. na quëadmodu hllC non valet.
'ltuor funt de méta. iglt quatuor cotrariccaces, vcl mille funt
tlenlenta.igirur mille cotrarictatcs,nec valebit.infinira (une
~l.e~enra.igitur infinitz contrarieraces.Secundo, d:lca con,
l) ,ltlollali,tunc vnunl infinirum c(fer mai us altero.confequcn
~Ia dcducitur. quia piura funt contrari .. , qua comrarietates.
Phirl(~ dn o~pofirum efi Arifi,in litera .. Ad hUlus qucfiionis eui.
t~tiQ
~ntl;un animaduerrcndum 'l' hotc conditionalis potcn de.
•
t ~:~n phyfic~,& lIlarhematicc. Phyfice q.uidem quia quot
~ ~atC5 t~t dement .. e(fe oportet, vnde h quatuor fune pri
N~ przclpu~ qualitates • qnaruor oponct e(fe clemema.
t) alll (un) dememum non cx VIlJ prima co.nller qualitate,
1)~~tCt Vt Ccx fine combinationcs,quatuorqJ connantes e.
qu liS Confiant quatuor ipfa cltlnenta,qua ratio ne fit , Vt fi
to~~uo~ fint c!etl\enca,quaruor crulIC qualirates ,atC}J & duz
lllin·ranctatu,quando quidcm contrarietatls duo fint tcr1 COntra ..
toner'
n},qua: ratiO docct,fi rlex rLUnt c1ement:l,tres,cê
ta qu anccates ,accp Ccx contrarias qualit:lces, fi oao c\emen
ta ~lc~uor c~ntr~netatcs atCV oao qualitatcs.igirur fi infini
felllp Cnta,tnfillltz COntrarict:\tcs arC}} infinirz qualitates
'
tatunlCradprocedendo
. f,ecu-d um proportionem d
uplam qU:llicontnnctatcs quod Cr:lt intelltum. Mathcmatict
Tune ad rationes.Ad primam & Cecundam patct Colotio.
nam limilieudo non VOIlee. Dam qnocuncv finieo efi dare ma.
ius,vc\ Cecundum rem, vc\ ad imaginationem,(ed non quoCUI1'11 infinieo en dare maius, propter quod fit q, mundus fi .
fnilrer zcernus,00f! p~nres f~i~el1t.dies pq;ecriti , Çï anni,ne.
que horf plures qua d,es,{imt[,eer !lcer in numero finiro plo.
ra fine contraria quâ conerdriccates,in numero tamen infini
ecun ~ij.
to infini ra [unt contraria,& infini f contrarier tc~.
da Arifi.hypothctica fuit .fi infinit~ e{fi ' nt Contr .. ri cr. tes ni. G
hi! gcneraretur. vidctur cr h c non val a •Primo,quia 1 ~- nt
infinita co.ntraria • quodlibet corrumperet fibi proximum.
& fic e(feçgencratio in Înfinitum.ameccdens patet,quia non
videtor rario Cl' contraria fibi inuicem approxinlJta dedu.
ais impedimcmis,non ag.me & patianrur inmcem, vt Arin.
ait.pnmo & {ccundo hotu .Sccundo,fi quatuor funt dcme:,
ta gencrarenrur inuicem.& fi [ex c(fenr,fimihter g':l1eraren
tur inui cem,& fi (eotum & fi mille. iglrur li illfi llita c(renr
adhuc gencruemur inuicem. ln concrarium en Anfio . '
Animaduneendum 'l' h~c hypothcrica potefi faCile deduci
fupponendo <l' licee vni unrUlll vnum fic contrarlllln pri.
mo &.pcr [e,tamen quantum ad rcrlG ntiam cti nt Illud qif
non efi contrarium rcfifiic. vt humidirOls aquz refillit calidiuri ignis Ile ira cito conCunl:le OIqu m,fimilitcr ficcltas ecrr~
rcfifitt eidem caliditati pcr eande!)\ rauol1cm,quz ratio do(ct '1? fi demema c(fent IIlfilllea,quodlibcr clemcnrum habercc mfiOica qualirates fe~ulldum qUIs qllodlibce contraria.
retur cuihbcc,& fic h~iutmodi quall13te fnfinicz j~ eodem
cxHlentcs,quamuis Lccundum omncs lion conrranarentur
vni ramen Iccundum om cs rdifierenr vnicuirp corrumpê
ri
ira ex ol1\l1Ibus aggrcga remr vna illfi,nira rcfificmia,
ratione cuius non po!Tce ab aliquo corrump,,&fic nullum e.
Icmentum e!Tec corrupt,bile,8c pe,r ~on(c~uen nullum gent
nbilc,cutn gcnerablle & corruP:I~t~cinUlccm cOIl\1crtat~r
primo cçli. &. fic patcr (ecunda co,huollal~. T UIlC ad prt.
,8<
�r:m'arn odictrtt Arin. cp ex propolitlone implicante contra diéhonc'm (cquieur vrrllm 'l3 ,quia ex impoflibili (cquieur quod
Iib~e,& idéo (equitllr q, agereDt Brno t\ agerër. ·Ad (ccunQo .iq:'· dam parct cp fimilitlldo non valet, Terria hypotheeica A:
r.:Hl.fuidi infinirf cirent qualitatcs, Vt}UOl rantum elfet dcme
tum.~ol\tra, quia multa non funr vnum,infinira fune mûluVi c(fent.igiti:Jr non Cunt vnum,Seculldo, fi e!clnema, (unt
quatllor.i1la non (unt vnum,fi.I.o .funt ,minime (unt Vllum.
igiturfi infiniea funr ,non crunt vnllm.hzc hyporhctic~'fa~j~
limc'dellucitur.quia Hla qmr habcnr-jnfinitatn , conueOlcntla
inter (c,tlon differunt,ncclunt diuer(a,quia ex oppofito (equitur oppofitUOl, nam fi dHfèettnt rropiinnfinita.conuenié J
tiam,at fi demema e(fcnr infinita habercnt infiniEa$ qualitatc~limiles,&fidnfinit~conuenircnt inter (c.igirur non differrent.Sed qU<E non differunt nec fum diucrf.. Be funt , vnü
funt ,igitur fi c1emenra erune infinita, demcnta crunt vnum.
~od aurcm infinirz e(fcnr qualirares {ymbol~ fiue limilcs .
parcr.quia non po(funt (ccundû ambas,quaUt';lCcs piura cleK menta e(fe comrHia"quia tun~ vni elfellt piura c~ntraria zque primo,quod c~ Jnco,nllcn~ens. -X:l~nc a~ ranoncs. Ad
primam patet (oluclo,qUTa ex Impo{Îlblh (cqulrur quodlibet.
fequitllr enim Cl' e(fenr plura,& cp e(fent vnllm. Ad (ewn
dum pater argumenrü peccare per fallacià diffimilirudinis.
Q2. iiij. H;rc de hypotheticis Aa:ifiorelis. 2 '~arro querunt circa mi
norem CyllogifOii Aria,argt,Jebat enim fic.omnia nurriuntur
,.......,.....,.,~
'/' , !,,- "<I! .w'~ .r.cJ .- c! ...,~ ex i1\is,ex quibus Cunt ,omnia nutriunrur ex omnibus c\emé
~,~ .. ·,,141 ,... ft 1.·I-- ....~1- •• ',..;.d
tis.igitur omnia conaant ex omnibus d(mêti~,querunt igi,
,tur
vcrum om 'lia nutriantur ex omnibus delllentis , Be vi. ..f)~t r~ Jf~ 43 ' a:'
è{ecur Cl' no,Primo,quia nurririo fit {.olii~flt'lrcriOl, (cd materia dt fimple)!:. igicur nlltritio ex limplici fit, amecedeus
,:\~ s. .
, , pro~uur ,prim 0 ~er Ari!l, gapirulo de auétione:d,Q!;lod om
'r'''''w!>!~ ~~o ..ue: quod nutritur'CX pocentia tali cnutritur, modo (oiG ma_v"'''''''''~~J l:'""t......, 6f. teria dl pOfenria t~le, Secundo,nutrimi!tum in nutritione
~~ ,,~ ~.~2-2...ï' corrumpitur. in torruprione nihil rema,:et pra:cer mate')O .
riam primam. Tertio, Ilutrlmenrum cffiCitur (ub forma nu
triti,& ~o CecGdG form :i .igitur CecûdG materia, Secundo
principaliter arguunt cp fames calidi & ficci , ficis frigidi &
humidi fum appetieiones, Tertio,re!lauraeio efi hunudFdeoL perditi enntncio.igitur ex fi01pl ici fie nueritio . H:rc dûbiu.
tio cc rte non facilis ca ,licer ra8a fit in capitulo de au8ion~.
~o r(ecn G.!!!dam eopatriotz nonri olim in audio Neapolitano mi
tlorunt. litarcs,addi8i d08rinz primi expofiroris ,fic Caluare enlre.
,'3
bantur nutririoncm proficifci ex de mentis ipfis vd millo.
~ ~;., }~o~!J.tt , Imaginantur enim nutrimcnrum ab anima nutririua & c!lfo
... ~ ~~"'~1'. ' I,.(...~ re narurali corinuo affici hoc modo vr priores diflpones ele'10---.,.4--[
tx>4J{J.. .- ~ ç.r.
'" ~ mentari:r per parté poa parté corrumparur, & nou!; mêbro
CluellÎentcs inducantur ,licca tandé in in{hnci l1urririonis alüt
forma l1utrimtci corrGpi cG Cuis qualitaClbus,&membri for
ma gellerari atCJ3 qualitares membri con generari eci.i , & cü
membrü no fimplex lit,(ed mifiû,generatio quoq; 'p(ius mi
Confuta fia erir (a lei! ex virtutibus c\ementorü. Scd vldetur mihi pri
... ( tio.
010 hoc peccare,q> forma generari de nouo in maceria nutri
,
lA
menti credunr,& priori conrinuari in loco rcColut:r, hoc eni
t-o<#...:
y1J.,f flr .. ~~ ,... bo. falCum en.Primo,q> cGc nucririo e(fer rimplexlgelleratio, vt
' " 1 ~'r..-r-''''
~..
capitulo dcincremenro diximus probatum ca , quia per iIIa
J.-..",~_. ~ -::F!- t ' M fo, rma Cubfiancialis accipie e(fe poa no e(fe,quz en cos rimpli
,( --..,.. • .._4 t
T""''-' 1
S
d
i1C
.~;~t-I.'''.f..~1- t1 ' CIC~r, ecun o,llon potea 'lIugnni agens conrinuans,& quic
T ~ l' •."1 .. 1•• , ....tfquld decur,potea dari in omni generaciol1e,& fic omnis ge'~::~.f. <J,7/;, neratio e(fet <Id genera[Ïo. Multa etiam diximus in capitulo
t::~ 1~ ~,ppria de incre~le~co,qu:r hic ~upponancur. Propterca aninudIj.... ~h.<J;;.'f
uc:rrendu prtmo.'l' nummcnrfi efi materi<l conllerfionis nul
triti,eo Ç}J mareria l1utri~~nti quandocv erir (ub forma udcm numcro qUf en nutriCl Cub tqualt extenfione,anima eni
nutritiua membri cum calore animali diCponit nucrimencü
modo t:lli vr quiidoCV dus marerla Cit !pta in formari for,
ma nutrirl' & forma nutriti effici in mareria nutrimenti, nec
generata n'cc (orrupta • Secundo animaduerrëdum 'l' in
nutrimcnro ipfo (une qU3tuOr fo~z c1cmenurlzactU,qua
tuor quoCJJ qualirar",llon came~ emCdelll m~ter~am il:forIllant s vcl denomin~nrcs,nec cldcm foTm3hter IIlh.Ercres,
'cd. iU"m diCpoficiue OIfficientes.qua rone fit, vt concoélio , &
_!.
0
-
.... (7)'M.... J
r
1
.
N'
przpar3tio in nt~trimcnro, vt tonuertatur in nutritum ~ihil Pri,
aliud fit n11i~ario noua,-<l tqJ noua-proporrio formaru Be
'
qualitarG t qu:r (ouenie vr forma rni!bri co(erud in iIIius-tna
<<l'ia,r-alé,n.efficit dirpofitiooel)l calor anilUz virrute aif qua
men(ur3;& propdrrionc acquifita forma' membr~loco U1~.
teri t refo.lut t de nouo incipit tantulll materi<E nutrimenci Hl
formare,qu;Ïtü.videlicet.crar deperqit,û ,quo fie, vt neC forf\
ma,dt noua in i\\ios Inateria incipia~ e(fe ,nec nurririo crit Cl'
fimplici,dc no o>quidem no fit forma in il li us materia,f)IlQ~
man. for\Ï12 ill~~ller mèmbri,migra~f t it~ dicam ) in c~n,t~ Rtpr
h13rCl';a,quanta erat reCoLuta~.n~c-vcro nutritio ex fimpl~'~ 60 ,
vid<:rur , quia [1I'Il11er clementa fiue forroz ill<E c!emencarilt
qu~lita~es guoqJ e~dem folura Pr.o portione & equarione cu a
riat<E remancrir:Er hoc modo fic nl1tritio quâ pàuci norun r• Rn~'
l'unc ad pnmam re(ponden'~ Neapolltani Cl' matcria nU al0~
trihl'ciîti hUC(!rtin ratio,ne, fu~ieéli,at caro ipra in ratione par 0011'
ris, " Sc~ I}~~ r~fponfio ino t inrc1ligibilis , quia vcl de carn~
loqu~nt~~ jW.~\f~ ipCe cibm, v~1 ~e5~rne genira, ex db~: SI tiO.
de carne pro CI.oO loqullntur, rune Ilia non nuent in ration' 0
pa'rtj~,~u.al\û'dq~ic!ttn i\la non ,cIt parS,lnlOlO corrûpiCU r• ~
en comraria nul:rir",fi de carne prt? orne genità loquGtUr,
~unc illa pr~f(]i C~undu.m fQ,tmam.i.gtt,u,r llOl1utrit, [c,d p~
tius nurritur, Propterca dicas '1' caro ipra pro cibo l\0trlr,lI: . n~.
in fine: fa.ét a en {imilis propter zquariç>nem noua ckm~nr~ QO! u
rü,fed mâècrià affééta Ilia :rquatÎo'ne nul:rit vt rubieétum· "
per idel1) reCpon'dere porcs ad' cirera alia. ~into qUfr~t
vtrum incei' c1emenra folu5 ignis .nu~riaCllr.& vldetllr 0/ nO,
"quia vfl ~urririone proprja vd nutritione (oi,no nutrir~on' RQij
propria,Ç1a ;pprta,nurritione tm iara enutriuni (i nll[r lrrOI
ne coi,runc non tm i.grii's , cü qd~dlibe~'p'bmt nu:riri e" qu~
lib~t,qul~ quodlibd ex quolibet generari poteU. Secllria~;
,0\11 ne qlloa ~ugc'cur nlltricur , quodlibet potea ex quolib
gcnerari.igirur & norriri Be augeri. [n cpnrrarinm dl · ~· n(!:1
," lcs.qui" 31r. {0 l
'
,
l
, ' qull R
n,fO[e
llnllgnem
Inter
e1Clllellca
enurrm,
, /.
folus gerir vic~ form:!: c~rera vicelll mareri:r. Ad '.lu#~o rf
nem_~efpolldellC quidalll, cp Ar iqotdc~ loquicur in nuc.f![&
~ft
ne cOlter accepca qu:!: cOll uç nlr rebus Inan.llll.tris & CUI~,
Pt~
C.llnt 'l' inrer c;~emcJl(a fol~s ÎgIJi~ enutr!cur per (~nll~r~on~? i'~Q
ezeerorulT\ cJE;meoeorum III fUI [ubna \lCiaIII , Argl1mcn~o v, 1
,dclicet cp Colus ignis conCeruarur aCqJ çOfo rratur codé in (~,
bic:80 per eonutrfiollclTl alccrius c1emenci in (cipCllm, vep3
ter quotics aqlléC~modiCllnl CURra 1,;{agq\lQl protjcitur i~ll'r;
ipCe enjO) enucricur ab i1lo,& illc~e(cit,quod fane czcer~s c Co
memis non comperie. Scd ha:c rcCponfio deficic. P~Jlllr~J cio' q.~
quia non reddir qu~am~Ccd r~l;rfir;r [IIIlCUm ~"pcrle;iU
rr:adir. SecundoiqUla eClam fi OIqua corrumperec Ign rlll , U'
fui naruram Ilium lonucrteret proc llldubio ex illius cor~,~ ~ppo~
prione inc leCcçret aqua ipra, &conreru.1rerur . . propc'rcr pril'
anilll;tduertendl1 Cl' vr gc:neracro dlCltur I1mplicicer pro! (Il
tria, vcl q\lia en Ffl fimplicis qua rarione miaum (ce un ur1~
quid Be clClllêtii fil1lpliciter generarerur. vc\ quia ad (u,b • c•
-tiam,quo modo gcneratio lubfiarlz c(fet (implicirer ,Ilia :iO
cidenClSfecGdü qutd, vc\ quia e!l.. cms-prrfe8io5, qua ra n'
ne diximus gcneraciollcm ignis ex aqua cffe (jl1lplicit~J}'frj
raciont: ignis,rccundü quid vero corruprioné :Iqu~,(j'd tJlIl,,,
cio vnarnet cric f,mpll(i~, & (ecGdü quid , Ignis ,qUI cn~d~
aqua nutricio en (implicircr , aqua: vero dillllnuCl o ('cu cl cquid.Ex his :Iccipirur qllo modo Colus ignis incer ~f~,ra ja
menea ellutriri dicarur. vidc\ictt abColure OIC (ill1pl~cltCr 'tr~
{olus ille gerie vicem forlllz,quia Colus efi pcrfeého r , ~f 2CC)l
tnutriri dlclllltur (ccüdü quid,quia gerût vlcem mac~rrf C~I
imperfeétloris: Pcr hfc pater (olurio.bene concCdl['d~q9i
tera ellutriri,fed non Hnlpliciter, Cd (ccudu quid, q~3 gai: 1.li
deln non fimplicitcr (inr l,d recGdû quid, \Iiâ cnarcr~~cip21'
ti" non viccm formz. Sexto qll;trul1r quod ea ,prr , (lt'l'
agens in miaionc ipCJ,hoc e!l vrrum qualiraccs prtl~f;Ps c~tJ
form~ Cub!lami:l1c:s dcmemari!; finr pcr Cc Sc princt~3 li~
C:r effeétiu~ ITIlUionis,& vldecur cp (ic.Prirno per Ana: 1 nl s,
bro de (en(u.dicencclll.<l.!!.0d ignis nô agit inquar uOI Igon~
Ced Vt calidu .igicur caliditas en principalis C;JO(;l" [nr~nd~
turium videtur -c
Ch ace idem non cfi c~uCa fubfianCla: PI,s
pa 1 •
ohô
a
a
œ
'-0
�N'
Pril
LIBER
SECVNDVS
pt fo~alis.rn• fuCirca
hoc qll~fitü rerpondent quidam ÎJmpliciter,'l'
bfral1t !alc:s elel1lentari~ non fune cau(a: miGur~ neC
Cf
au(cultationi5,tn~iü dl in ql.lod cotinuc Il'anfitlUrabilc.pri· &
de~nir-§' in-extremum.Eodcm ma arguicur de: humiuo rc~
• 1.:
fpeé\u licci,& de ~raui rcfpcé\ulcuis.Sc:cundo argu,une de 0leo quod in dl10bus graultat & 10 duo bus Ictllcat. 1glrur.a:qua
do,q11l3 forma: pcr fc elcrncne aria: non imrndunt nif! fibi fi- le.idcm de ligno dubirant.nam fecüdii vnalll 111,eda:rare granlllia in fi ' ecic, & pu acci dens formam miGi.Secundo dieiit, uirat & Cceundii aliam !euitu. Terrio,mcdla lawudo cahdlca
tis non rcpugnat media: latitudini frigidicatis,neql m~dia 101<}> qualirarc. prt ~ Cunt eauC<f agües innrumcntales ad ge~Crati o n cm mlftl,patct,quia 1I1ediantibus ds raq; medianti rirlldo humidiratis repugnat media: latltudini ficClt am,ncqJ
R
aUs III 0 rU Il) mis mareriâ diCponentibu~ prima: cau(;r elfe- eriam mcdia Iatitudo grauitatis rcpugnat media' latitudini 1~
fi tpritht ,nrcs agllnt fo rmam miili. Sed ha:c politio peccar dupli uita~is , igirur omne! i!l<E latirlld~I1~5 {cc~dü gradm mcdlos l
•
10,
tltcr.Pnrno,ql1ia apud Auel'roem formf elemenrari t coo, eo deO\ in ClIbieé\o po(funr e(fc. Iglrur aliquod corpus pot eit
turrunr ad mifiuram d;[pofitiue veluti qualirares ip(a:,& for e(fe rniflum ex his fecundum gradus medios,quidquid cnlm
oU:
~[fc c~enrialius, vt dec\aruit primo huim.comento vltimo. cO poffibile in gcnere dc fa~o, v,cl ~e ~onringe~l~i alrquando
~~
tertio ca:li.comùo,67.& nos di(putallimns. Secundo pcc erit in aliqua (pccie,& in ahquo II1dlUlduo fpecle",cal c aU,rem
1. l'
~~t quia qualitare$ a(ferir e(fe principia inllrumétaliter elfe- erit a'qua\c ad pondus.Q!!arro,~ vn~m cont~~rtum_ cil 1nieJ. P"
I~a,& perconfequens nullf erunt diCpoliriones mareriales, rum narura & alrerum etiam ent;pl'1mo ca-h.rex comc·44·
o~Pl\ q,U1'! Vt materia no coeidir cu agére,ira neC di(pofirio mate- & [ecundolj:li.tex.cometi.1 Il .Ccd corpus a:q~alc ad pondus.,
[la'
rlJlis CUm diCpolitione elfeé\iua, ldeo pro meme Auerro. Be illa:quale funt contraria.igitur cum dctur I/l~qu.alc ad_pon
13 ~~ncrnl1s formas & qu alirares cocurrere ad generationë mi- dus,dabirur & ~quale.~inro,{i I1ltnCuratum eal~ rcru na
l nOn principaliter ,ccd alirer atqJ aliter. ln fieri quidem .n. tura. menfura ctiam debcc e(fe in rerum narura.qula menfu
"' .
~oncur~unt effeé\iue inllrnmentaliter. In falto e(fe (ocurrüt ratum referrur ad menCuram.rclatione reali. f .mcraphy !l c~ F
IfpofiClue macerialiter, velmi vireus feminalis in generaeio- (cd corpus in~qua\c ad pondus men(urarur pcr corpus a'qua ~uJ'~ ~..i>-. ~ 7:':'f' i·"r~\.·
ne f~tl1S,cocurrit in fieri elfeé\iuc: il)llrumentaliter. in fallo le ad pondus.& in rcrum nacura rcpcritu~ infqua\c ad pO,n- .:!:;'1~1;b~:p.: ~.
.J
~{fc co.n~ereitur ad virturem difpofitiuam , at'l' corporis co dus.igitur & fquale ad pondus. Sexto .vbt~q,datur malll$'
crUat11la. Sed ambiges vtrum calidum fit principale agés Sc miam,.ibi datuf-fqualC',quia non fit tranlirus dc e~tremo
ca~faélionis,an inUrumenrale,8t fi inUrumentale, an virtu- ad extremum line medio.quinto auCculrationis phyhca:, (cd.
~fi
te orrr~<t fubfiantialis, an virtute fuperiorum. Secundo, v- datur cOilidlf(imum,Be minime cOilidum,1girur çquale, 8< lie
de cfteris. Ad oppolitum (~Aucrroes ~Iurib~s in 10(iS."
..
10, i. trurn 'Iii qua caufa poffie dici prior alicuius c:lfeBus cuius ipf"
~~Il ~e cauCa quarenus [alis cU. Refpodenc quida'm Une di .. In hac qutflione Galenus, ve CI ~u(froe,s Imponlr ,&,vt dlClr Po Gar.
7. '
,Inébone q, calidum non dl: caufa principalis (cd innrumë- primo de complexionibus.c. vIClI1J~.& 10 ~ecundo elu~..ten:" 1:'
1IS calcfaé\iOllls fi 'l' - Q,
,
c.primo,complc:xio temperara cU 10 medlo ronus latltudl- L::.c; ......"":t' ....!'" \d" T"'~'.A
.
. 11111 !Cer er 1."- generarionis ,.mbCbi.tia:.probac
qUIa a~en~ dcpë~c,ns in e(fe et con(eruatione ab aliquo , agit ois calidiratis,frigiditaris,humidita~is,Be ~((itatis . ~o,uerur .::;'::-.;{}':-~Z .
;J.....
,
ô(!:
& cffiClt Vlrtlltc Ilhus,quialicut res indre ita elfeé\ione arq} aurem Galenlls argumeoto a taé\ono,qUla vbl h?rnlOls rcm
~l'
operar!ollc.Scdaecidcns depcndct.Tum ~ (ubnOlnria. Tum perati raé\orium no e(fcr temperarii limpliciter ~,~qual~ ad
~. C 01 c~lo.lglrur agir & vireure fllbnantif Be vireute ca:li. Et pro- Pondus non haberct pcrfeBum iudieiul1l dc taé\lhbus ,11110 R l'
'
G alcOI' fiurgunt re cp ICa: .
p~qoPt\) ptnea pater apud cos qualitates non e(fe principales cauras fempc:r ,crr~rer. Sed cootra po fiItlonem
,rll,
nl~U,orum. Animaduerte tamen Cl' b~c re(ponCio Cic (im, Centiores ab Aucrroc a.:cipienres,8t porislicuul1l vno arguJ'~QQ. phclrer p~olaea,cll falCa, ideo diCHnguendum cil de inll?urllé mento moucntur ,quia vbi cil adequario in qualitaribus .. Ire G
to quodda cG omne illud quod dependellter agit ,qua ratio- ratluis, (rit incqualiras in moriuh, v bi contra erit fqualiras in
ne Ol1lnis caufa re(unda dici potcG innrumentllm , Be ira ro- motiui~,crit infqualira in altcr~rillis. Proprer hoc argu- Po recen
lus deus cric caufa prÏ)1cipalis,e~tera: caufz eum agant depê mcnt1l11l rect'nriores noGri adduoc <JI daro q> minum ali qit elorum.
denter ,cnme cauf~ inGrurncntales. Alio modo intlrllmenrii e(fct ex fqualibus qualicatibus in gradu,non poreU e(fe ex f'
dicirur illud quod per fe non conl1enit eum effeétu,fed ad cf
qualibm in virrurc,cum cahdir~> fngidltare,&humidiras fic
, q'~Q' fcétllm eoncurrir, vr direé\ulll ac morum a principali , Be fic
ci tare agenriorcs fint,& vbi e(fent :rqualcs in gradu & virtu
o. fccuris caufa dl incilionis.Be ferra feBionit.Vol generalius in te,non po(fellt e(fe a:qualcs in reliUemia,quandoquiJé quali
firumenrü vno modo poteU capi pro caufa fecLlllda.alio 010 tas agencior minus refiO:ar,Be eco ntra qua: plus rc[iO:it,min'
do. pro parte per quam totii agit,quo nlodo ArHloreks or- agir ,& fi ctient pe r im ag'lI ationem fqualc fi in gradu virture
gana fcnCuum vocat in{lrumcnt1l. Tertio pro cauCa aaiua ad & rcfillenr iJ 1 non polTunt CITl' fqualcs (ecunduill a:quaht atë
di~ofitiO+'lë prlPltiam,quo modo calor dl infirumentii gme dlmen(i1l3111 ,quia fi frigiditas Vt quatuor cITee eiuCdcm gr Jtatlo~JiS Cubflantia:,quia agit ad pr~ui;i diCpofition(, per qua dus & virruris,cum caliditarc vt quat uor 1 dcber e(fc in maio
fubUatia cfficirur.~rto innrul1lentfi efi,quocl'Mo-moucmi ri qua nto ,quia lieer quantira s non fic aé\iua, concurrit tamé
f'l-tilo cum, vt infirumcntû artis,e quo traltü dl no III li ad ca:- ad a8i oné,C\l11l in maiori qUJnto lir maior vircus fccundu~l
t~ra alÎl,runc patet 'l' calidl1lll cO inllrumentUIll calefacrio, cffic3ciall1 & nOIl forllla!it(r feculldum gradum. 8. phyfico..' b I\~S accipicndo ~nar~mtntü pro ca,u(a h, ~Il tamen di princi rum .cOmt .6 1.& lie impomblle cU clf, ~qu3lc ad pondus. co
v~'~ôd ~ Ils prout dllllllguirur contra ratlonem mnruillenti rertio {ra Galellum. Sed ace horum dlxerrm hoc fundalllentu
t~Ullt dl) qU'lno modo.non eniUl caliduOl prfparat ad calefaBion( videttlr dllbit1m.Pril~lO, quia Clll11 imenCa caliditate poteO: COfuta~Ql\qu: d~c calefaeir motü,Ced cal efadt per Cc. Ad (ccundii dicen- flare inrcnfa grauiras, vr pJlet de ferro igniro,& aqua fcruë tlo.
" ~~:'~ aliqll3 porcU e(fe caufa prima principalis,&communis {e,quf flint InrtnCf caUda, Be t.lmrn funt dam inrcn(e gra- H
c ~lI1U eff\:é\lls,cuiu i\la non ca caufa vr talis . verbi cauCa. oia.itelllC}3 inrcn a leuitaS potell O:are CUI1l inrenCa calidirace,
'l~l~~ en caufa calcfdé\ionis conJUnis prima, Be principalis, & Cllill illlellCa fr igiditatc vr patt e in igne,& 11\ acre frigidlfC~lidl~alnen non (a (facit qu.a ttn~S !:alc, ~~ia n~n quatcnus fimo tCnlForc hyberno.Ambo enim hfc (um intenCe leuia,
fho , 111. T unc parcr ad argumeru fdé\U III prmcipio qua: & talllCll VOU01 cU inrellCc caHdii & ~ lrerullJ intenCe frigidii.
(jbi:~IS.H~c de qmdl:lOne. Seprimo qu~runr, vtrum fit poC igitur inr enfe lcuita & grall ira polrunr Uare cG intenlis fri ..
dus & ~tllral tcr d~ri mifiü vcl contemperatG fquale ad po- ~idi r a[ e & oli ditare. lgi tltr & media' lariwdincs iftarum qua
pu~ \ 1 I1\tdl igo pro nun c pcr a:quale ad pondu ' l1linii cor_ lim um. vidch ccr gra uit acis & lClIlt Jtis (Lare polfunt cum m~
tlu~'fi qu~ qUatuor prilll ~ qualit arcs alrcutil1:t,& dU<E mo- d~s laritudiniblls calid1tatis Be frigl dic~ri~ , 5{ lie ~otefi dan
do Ounant a Ill cdiUIll redué\ç,lta vr in ipfo tantum lit de caH- corpus çqualc fc cundllnl graduali' mê(ur.111l Om ~lIl1n~, quod
Q.
d
d
d
dicetur f qllalc ad pOlldu\. C: errandi fn ir , qlloOiam Il~;r !c:x
Co o& ta tum
_ dde frig'd
1 0,1.7. tantulll e humi 0 quamii c lic,
ntu
e
graU!
..
dl
'
&
'
r:
pus calid - 1
,qudtll e CUI. argUltllr <JI IIC,vt fi cor qllaliratcs non IlJbwt e(fencinlcm or,dinem ~lec c ~ntlalc de
<.
f rigl'dum aliqual) d0 d Cllcnicc pcndcntiam. proptere.l polrunr Oa~c In medlo (e ~~dulll I1lC
,ln 11lCdiuu li 'teretur d once "ar
~
IlllUxta Jcfin't'
d"
.
ciias latitudlnc:s.Sccundo.quia dublUOl efi <In pot~t1a Ccqua1 10nCIlI me lJ datam qumto phyfic<E
~
pcr fc ncc difp oficiue. Primo, quia millii cffici porell fine a,
éb ollc ,c1cm IIl 0rul1l,vt quando fit homo ex homine. Secun
�DE GENERA . ET CORRVP.
1 fur multirudinë forllla-.it~'l1an :Jaillitas Be rdillëria fint co~
Rationcs 'ltl~ inulct. Proptcrc;) Auerroes ad noc propo!irü &. conAucrrois rra Galcnü ad udr trcs ratiots, Prima colligitur ab co i hoc
Prima rô CCCIlll do,cô men'4 8.& .4 .mctheororii,cômen, 1 0.&.1 O.me
ta phy,coOlcnro.l 3.ln-omni 1l1iOione oponcr pra-domirt:lri
altffll AllTIl(cibIHIi ,quia a proporrioBe fqualirau. non prollcnit aaio-,[ed idem ckmtntllm qllod pra-domillatllr in mino edam in mifro geniro pcr talem ndClioni oponcr pra-.1om inari,&. lic dt, primo ad vlrimii in omni milHooc pra-domi
nabicur aliquod clenunto n lfn, Secunda, ratio tangirur pri
ij.ratio . mo cfli.cômé., ,fi darctur miftii a-q\lale ad pôdUl quo ad om
' _
'2
Iles qualir3tcs alrcruillas & morillas,vbiC}3 pofirum tale mi~:~ ~ n-:"1'9 ..
p/'·1-- fium quie[cercr in medio .f.lcuium &. grauium , qllf rario nô
~"::4 :~ ---V~..A- '7-~? ' cll incelligenda,vt recentiores crt'dunt, &. vr i~tcll~gir Ca~,
daucnfi s q, viddicet Aunroes velir talc mlClu qUlcCcere 111
quocul1~ loco quia hoc efr fat flll11,dcfccndercr enim talc mi
flum inloco ignis ,&. afcc:nderer in lo~o terrf fed v"oluir, dice
re,vt Cc exponirillic,C\' Garer ln medlo duorum corr;U!o)f,
&. 1lI0ucrctllr in '1;teris,&. hoc ait cfTc inconutnicns,pro qua
K to tale corpus non inueniru r, yr Cenfui patce. Tercio arguit
iij. ratio. in fccuudo colliget.capiculo vieilllo ,ex plurib us nô potdl cf
fici vnum,nili vnii fucrir illorum vr JaUs ac form a,& alrerii
vt materia;lC potcntia,hoc autcm clTc non poterit ,nifi aIre.
rllm alteri pra-dominc:tur, vbi naq3 omnia clem~ta in miClo
clTem a-qualia,non effet maior ratio Cl' vnum dcbcrce dfc vr
aélus ,qua alrerii.Be fic vel omnia haberenr rarionê aau ~ , vcl
Mcdicottl omnia habere nt rationem potcnrif.quo fequeretur, vt ex Hf
c fi 1iii. , lis nô fierer millum per (e VIlUIn. Animaducrte talllen Cl>
on 1
pcritiŒmi lllcdici volum GalcnuOl non cITe fpernédulTI , fed
cxpomndu,Proprerea dicullt cO\l1plcxion em e(fe triplic.:,
vn am QU~ rcCulru merito mi(cibiliunJ ,qua vidc1icee fonna
miCH in" mareria ipfa inducirur vcl confiruirur, qua quida &
non indoéle vocant innatam,alti naturalelTI,alij prima appel
lant,eG &. alia q Ua"( VI ira loquar) inAuitur a corde per (pi rifUi ipfos vic3lcs,quam inAuenteOl vcl infiuxam dicunt. crir
~ tenia ex his compofira ex innara quidem vr potemia, influxa vero vr aélu,adijciunr & quartam,qua vo ca nr ror;l l~,
quia refultar ex omnibus particularibus membro ru cOITlple
L xioniblls co alteratione vel coaltcrnarione omniii membro ,
rii,dia a qu0'll Vila nô limpliciter,ced amiburionc ad vnu •
.conri!iü
TUile his habiris peritiŒmi medici dicunt primo Cl' necv
inrerGar. prima côplexio,fiueinnata,fiue naruralts,que rcCul rar ex mi
& Auer. (tione prima en fqualis,immo forcc dcclinans ad frigidul11,
necv complurimo,(ecunda influxa efi ~qualis , quia etiam de
,Iinar ad calidum & humidum .dicum feClindo 'l'illud trperamcntum quod in cute rdilltolt ex vtrifq:J , innua videlicec
& infiuxa,reddit curcm quo ad qualitares primas fuas altera
tiuas aauales vere mediam gradualircr in homine tempera_
t o ,& pcr zquidiGanriam graduatem ab extremis, Be hoc fen
tit Galcnus vnde & Autrrocs ipfeOlet,fecundo colliger, capi
te primo,ait errorem Galeni de complexione e(fe parUlltl')
quia lic inrclligendo Galenum,(ua pofirio efr necelTaria . Di~
(unt tertio ad memcm Galeni,q, complexio omnium ment
brorum vna aggrega'tione vel artributione faéla computatione c;lliditatis,frigiditnh,humidltatis, Be ficcitatis omniii
M mcmbrorum,eorrefpondellt rem peran ento pondcrah , Be
lie polirio Auerrois Be illa Galeni flant limul. Aucrroes enim
Joquirur de complexione pl ima ,fiue dicatur innara fiue
naturalis , nam hzc proprer rationes ta:tas non pottn efCc :rqualis pondere. Galenus vero loquirur in ahis , quod
cllllece:rrariun~ in ~ominc tempcrato vt vifum en, Scd pa
Confura cc tantorum dlxcnm . contra hoc confililll11 milirant prima
tio.
& vleima ratio A uer ,Aecipio cnim comptexionetll innarolm
& influxaru , vcl funt a-lualcsIPondcral,ter in cure, vel in fqllale s,fi fqlla lcç,runc re utrant côplexi~ ~on erit VI1;J, itrt}!
tu ne .1mbf crunr, vcl vt aélus, v~1 V,t porw~, Si v ro in ~qua
le. tunc cx his non poreil proh"fCl fquale, Propterea li rationes Auerro. v Jlcnr oportct negare omnê fqualirarern po
dcr~lï talll videlle r il~ prima,q in (ecunda complcxione,Re
Gu refF'ondtre ad argul1lillllll Gal eni de t aélorio , quod nô
I1UIlI acutl mcdlu mirulllllllllod(l coloranr ,quod vide fi pla
r;
"'I .....
in
cer. Ad colorem igirur eorü dicune in cartl argomend vbi j: COh
obieélum clfc medium inter fquate ad pondll5, & taétonul~ '0~1r. lio.
calldum vt quin'l3,q, talc o,bieaii agcrer in raaorium pU fn liu ill
giditatcm,& cp raétorium lubdicaret libi impre lfum ab ob" con~
éto,& non de ip(o obieéto (ccundii Cc. Sed hfc rfi tio Clare iOI
non potefr,Primo,quia fcnfibile pofitu fupra [en(um nÔ dli: r
ci (enfarionem.fecuJo de anima.igirur nec illdicili, & per co
fequcns mutto minus qualitas ex.ifiellS in taétorio cfficerc po
teil (enCationcm,& fic raaoriii nô porerie djiudicarc de qua!itate libi imprdfa ,ab obieélo,Scciido (enfib ilc (entitur, qUia
caurat CcnÎarioncm in Ccn(orio,(ed qualitas exillcns in talto"
rio no agir in iIIud, quia nulla forma agi t in fubieélu in qua
efi.igitur fenfarionelll nô efficit.SignoJutCIll cft q> medi CO~~
periti[(jmi volunt ,Be ira docer obfcrua tio Cl',ethicllS proprra
febré nô fen f ~,& hoc quia in (ubieéto habiruara é.igitu r neC "û '
taaOrilim (cnt..je~ impremoné-f«i per impl' f:'ené>.()~ie8ul1l ~n 01
pcr.ciflier. Proprerea mihi videtur pro nunc faluo hldlo rl ptll.
iudicio,& cum proteflarionc dicédi aliter ,fi alite o CCl1rrc,[ ,
-'l'in illo ca(u raélorillm iudicat raie obicallm habere Jr~gldl 0
tatem in (e,& ira dl cp talc obicétum habct frigiditaCe , Id eo
non dccipitur C(n(us circa hoc , ftldica re auté vrrum in rait 0'
bieao frigidi tas exupcrec ealiditarem vel co nrra,non, pcrc~net ad ipf[ ni infcriorcm (cnfllm, fed ad ulperiorcm vlrctlC~,
qu~clln'-13 fit iIIa,fe,d ad raétu,n~ r~lü pe~cinet diilldicarc fi:~
ta li obicéto fit cahdltas vel ff) gldlras , Clrca quod non poc:
t adus ipfe errarc Clanribus wb'us condirionibus declar ans • O~[!lI
j ~ f(' :\mdo de anima. Sed circa h~ c qu'lrunt ' Primo., an dond'
aliq llod corpuç narurale clTc potdl,& de faao ita efi cp lit ç" pti~l;
quale ad pondus Calt em in qualieatib lls motiuis. Secundo, sc,u~'
dato Cl' elTcr vtrl1ll1 libi competercr aliqua operario n atura: ~nflo l
lis, Vt motus vel aliquod id geOlls , Ad primalll rC(l'0lld,c priill
quidam non iOlperiti mediei Cl' lignulll Be oleum,fulltl fgu a- IPUJ!
lia ad pondus inter qualitates mot iuas. Mou ~eur ad hoc ,Fra: q~o:.1
pterea '1' grauitant in duobm,&. in dllObus tcui ran t, & Ira f lilJ'~
qualia funt. Recenriorcs refpondmt Cl' ole um noll dl f"
gliale ad pondus, quia fccundü vn:ll1ledictarem qllie(( crc
in acre & feciidu alia m in aqua,fic enim dcbcr cITe fqllal c ~
pondus,primo qli ,comemo, 7 , Sed totum fupcrn :,cJC aqu l
propter vi (co(irJrero.De ligno vero volum 'l' daro cp ~Il t~ P
(lTcr tantum de graui,qllanrum de !cui."ô propterca c(lr ,'lo!/
qll alc ad pondus,q"ia Vllu m corpus vbi crit lell ir as .vt rn d~
Be grauiras vr tria ~ri,t fqu~ 1c in ~I o rillis,no~ tanlC:1I .Id ~d:~,
~tc
dus,quia non (unt Ibl qualrtatcs 11ll: (cclIodu,cJrUlII dll11 'diU. "1)0,
Be lic volunt inl igno clfe de vtrocv xqllale,ted non dll 111 'n
~n
l
,
Forte: oc'l3 oleulll \1e1; hgnu
m Ciunr fq ua l'la ad POl 1,dus ra
11l0tiui~.0Ieul1l quidem Ilon"quia totalirc~ rupc: rn ata r ~: :~i"
uibus proprer v\létuof~m vl(cofitat cm. [lgllum vero d' ill11e,quia en magis gr.lUc ~ Icuc,q,vcro qu,dcat in nie , 10~iÎa
lud cfi I? accidens,& quaG a d,fpofitionc pl~cernaruralr, qqu i
videlicet.cn vainc prorCum pluribu s,nlc all bu~ alfcBulll, aC'
(ne detur vacu un\ ) lere implenrur & protterea (upCr lla
~igll\lm huiu s cCl vas fnculll,quod polirum in .lqU a ()Oll~ JC"
bd
fcendir ,lieer fit magis graue ~ leue co quia dus (OllC~UU ,cf J3c0(J~
re plenum cCl. Ad fecundâ dllbi r~rio\1cm rc(pond~nc~ ;orJl III al • ~t :
tiores,q, dato tJIi miOo fquali ad pondu'leCl diccn du or6
QIQt
perere motum eircularel1l c!fer e\1im in medio c!eIl1 Cl1,r1 ,a
l
ll. '
~
Clrca CCmrUltlllle d
ium'Clrculariter mo ueretUr. Na Cù il Ô
1
0
pute; cirrumferencialcs appetant moue ri J d Ille J iulll" ç.
a 'le ~~,'6
pommt rcae 1Il0ueri.igirur circula moucbuut,u r. f;~ hOC pf l/'
ro credo huic corpori uullal1l eouellire operatlo lleOl ,
, fi1 cher,
r
' lell ruOl0 ' "
<lUl3
e!fet corpus pra-tcr natura 1e & vlO
01
Proptcrca dico q. in mcdio pra-cife quiefccrcr, Na,m corne quod mouetur ab alio mouteur, modo nihil dl ln 1i i1JJ
porc: IClo quod mou car circulo , nili anima, Olcd,o alfiClJC
ill hoc cITe non porell. Ad .lrguIlICIlrum eorulll dlco'ulldi
de tcrra,'l3 terra rota qnieCcit , quia eju~ cenrrum en III dUS
b'
CcntruOl,& partes pcr accidcll\ quicfcunt ad quicrcll ra 00- la'o
fi c in hoc corpore. Vilde vero talc corpus ~qua l,c a Prllrll
dus c!fer prfrernawralc,periri Illedici arglllln r ,qUIa ~uf Jbiinfqualilllll ad al'quod rnriuOl non porcfr c!fe fquah~d l li ,ct
rudo ,(Ulll igitur (~tn:llI~ cuiurqJ conrraricrarls, ~d" c
cah 1,
1
dc _
a
d
�.
LIB ER SEC VN DV S -
,', Cohfu A ~alidi/rigidi,hUl:nidi,(jcci,granis Sc lculs fint in:rquatia,atqJ
nJ' lio,' til tn~qua\is pcrfeaioni ~ , ideo nulla forma natur"lis mifti pôt
O~I:
fibl naturalitc:r crqualiter fibi Iimitare de illis extremi s. Scd
ICr,
h~c refponfio fi are non pôt.nam hac concdfa,rllnc ignis eé
or.rno polfet ~qu3liter (umme Intis & fqualitcr (umme calidus,
~ec terra ~qltaliter grallis,& ficca in (ummo , & confequen
tla deducitur per diéta eorü,quia qllaèCUq; funt inzqualia ~'
fcéhone,ad tertillm minime elfe polfunt ~qua\ia. Et fic forma fubGantialis ignis no poterit ~qll a rr de eis llibi Iimicare,
quare rone fit vr no poslir ignis e~ zquafr leuis & calidus in
lurnrno,Propterea'l' millü ~quale ad pondus corpus lic.prf
tb~rnaturale,non alijs caulis diCcas, nili per cauCas Aucrrois ti
t recitaras.
lunc ad roncs, Ad primii dicerem confequéter roné illam
conc~udcre,elTe posfibile a:quale ad pondus in via, Be non in
tcrnllno, violcnrcr & no naturaliter.vr per hzc patet, Ad Cecundü de oleo & Iiguo patet (olurio pcr diaa in dubitationi'ô
b~s,l\d teniü medias iIlas latirudines elfe composCibiles 6m
cofiderationem mathcmatici vniuerfal~,non autem in corB porc naturali,& naturaliter propter cau(as Allcrrois as!igna
ta.,S.Ad quartô,diccndlltJ1 vt Auerroes ait. primo phy!icorü.
&.41.'1' aliqna (une contraria (ccundu famofitaté,>Vt vacuû
plenum.Aliqua (ecundU rci vcritatem qu~cunCJ3 (unt eiu(
d~nI generis.Auéloriras AriGotc\is intelligenda cft de <:otrarl'js (ecundum rei veritatem,cuiuCmodi non (unt crquale' ad
~on~usl& in~quale,nant)il:quale ad pondus en priuatio.
er tde~ ad qllintii diecnc\.um zquale ad pondus e(fc menCu
t.am ad Imaginationcm gcomer n:, Non autem ad imagina:'
tt.one~ naruralem. Ad vlrimum dicendllm 'l' illa propo!itlO efi ln qllanritatibus marhematicis & in naturalibus ratio
ne
" & qllanma
" tlua. In natllrali
, bus r arc efl:
d vniucdia,l,
vera vt
a,eur f~hzra c~IC{Hs maior [eprima vtpote oétaua. & da~ur
mtnor le~rima., vrpor~ (exta,& tam'en non poreC\: dari fpha:
~a zqual,'s (epttm:r,& tn (pceic:bus idem po(eU explica ri, vt
atur altqua [pecies maior zquina & alia minor & ram~
nunquam a:qualis. Hzc de hac quzOione faris.Mul;a alia r;j'.
gunt recenriores in lue mareria, quz eum in medicina per_
~aacnt~r,hze ~n generali dixilfc làris Cit nobis.Q!:Iod fi 110~
( .ts COllttngar ahquando in hac cadem materia loqui, diligen
[lUs explicabimlls. Nunc vero nimia le8ionu m copia necno
ncgociorum multitudine eur!im in hoc Iibro contlngit Ccribere.:,verum (fi deus concedet vitam)pondcro!ius Be vbcrius (cribcmus ill 0111 nib us ArHlorelislibris.
Q2.,oniam poctl ( vt Philopol1l1s in quit ) dixir quod nos
omnes ignis comedar ,allcgorizar AriGorc\es hoc ex co ,
quonial11 ignis (olus ex limplicibus maxime dicitur nutriri.
CauCa eG,quoniam ipCe asrll11ilatllr forma:,qu:r propric nutritur ,nurrimc:cum VerQ materia:.~od alltem Ignis ex!im
plicibus magis formz aslimi!ctllr, pacet. quoniam termi
nus hoc ca locus ell forma corporis locati. vnde cœl um
quia cn locus ignis,eC\: f\)rma ignis,& qufa ignis ê continens
(;trcra c:lement3 propinque vcl remote,ideo efi cZteris c1eb~
~lentis formalior\& fic aslintilatur magis formz, & hac ra(~
l) tlo ne dicirur magis nnrriri.Sic ergo a\[egorizat diélum poe. ~,t Illi
ta:. Er pcr formarn( vt Philoponlls inquir )non CubC\:anrialem
QIQ~t '- fcd feCltlldum limiliwdincm intc:lligit. Animaduerre C'h ex
• C
'-r
Otnmentartjs Philoponi colligitur ci us pofitio de millione
Vult
cnim
q,
miaio
lit
vnio
qualitat
um
ptimarulll formali~
01
t cr, remallentiuOt in medio rccundum e(fe remiiTum. Hzc
Cntlll
' vt-<uIl. 5"
' Vt ex Vtrtutlll
,
1 vnto,
qualttatum Cufi. comp leXlo,
n
~ ttn~ntorum,duuifiiO. Nec Cequitur Cecundum Philopo,
cli III ln miC\:o dl caUdum,ergo ignis,quoniam( vr inquit ) li_
r:~ Olllnis ig~is lit caUdus, nô t~men omne calidum cG ignis
() ,o.tnne: c~~tdum intenCum dl ignis. Sequitur ergo ex hac
r~~ntonsq, n~iaio cCl rnedium,& complexio ,alla acque alia
\ln,one, ~cdtum quidem c:xtrcmorum complexio vero, vt
cgit~~~It~atum,miC\:io vt vnio virturum. Hâc policioncm
ti rUnt Èpnmo hUi~s,~ Drulianus monachus i tcchna f(quu
& in f' ago.vero dlcere, q, llIiftlO poceG confiderari in ficri
3
St ""n
. °a~n fier! qltid~,fic efl: medium c:xtremorum
vnio'
'01\ 10 ~ ho
A
.
,
,
,
c pa\,lo-<"Udit,u & c~nalitates fune
ilélu
97
j~ miruo~ercg;ndf!~cmifTU111~& (d!m hue modum loqni E·
rur AriGorclc:s in hoc Cccundo. Sittlurem loquitur in faélo
elfe fic mi!l!o efl: fimplex qualitas , medium, complexio , Be
miGio.Simp\cx qualicas quidem,quoniam non cU quid COOl
t
politü ex diuerfis qualitatibus l'emislis. 1e cll. quid fimplex, ~
' G __ '1;; '.F.:L ,,~V·
ficur qu~libet clementi quali~as,~1l vero n~edlUl~, non COOl
, :
<.1
v·~(
..po.CiHone extrem orum reml{for~ml,c1:tH-<>P*'Itfe1'tC, vt ru,,-.. ~";0+4
brum,n am vt rubrum compar atum ad nigrum"dl album, A "
v
comparatum vero ad album cU nigrum , fic mifilo comRata
l'
ad calldum cil frigida,ad frigidum vero cil ca!ida. EfI: autem
'S'
1
complexio,quatenus contin,et, quali~ates clemento.rum po-e,.-..... j~
r~~
..!_
teftareJorefl-cnim forma ·~ntUt llIedlante complexlon~ ~al,e ,~
l''0~ '''' 17 . .
facer-c c.x1<:ca~ ~ilrcra td-gcnus facere. EU v~ro mtllto, 'f...t'
quatel~us potentia continet qualitates, vr vinmes c1emcn. -p ~
Ce_ Ci}
torum runt,Et hoc modo ioquurus c\rillotc\es primo huius, .:3-:-~ ~
J;J.
C&c' ' ""of.
'-<1
.'
'n.
'
E
h'
r.
h
-_)O
.e...
dum dixtr clemcn u c~m.iIlCrt l,n Iml(~ poren~,~. x , ts le - ... -U' f.,L..- -f.":1 ::t'il
Cs ' 4. '
quiror,' l' mifl:io in fien efl:, vt dtfp~litto ~d m,fitollem III faao elfc,quoniam in in.anti,in qu~ ,~duc,te~r fo~ma (ub~.1n:
rialis miGi millio iIla definir,& mtntO aha mctplt,qua: cnc co fi
plexio,& inftrumentum formz indua~.Non tamm cr~~35
me hanc politionem a({erere , ve ecrram , (cd vc probabtllo- A r 1
, ,
"
n 10 us
rem qu~ mihi videtur nunC. Quzrttu
r tn commentarqs
cur , '
,
r.
.
,A- .. d' "
E
l
'
Igms
Arift.vclie Cl' lolus clemenrorumlgnts
rrutnrt tc .. tur. t 1- , nu,. d'IXtOlUS
,
tll"tur .
cct,qua: in, commentarqs
,re c: d'A
Il.Ia fitnt,ex Ph'l
10po ni tamen eommenr~rrjs colligitur, 'l'(olus ignis clernen- _, ~ _
c-0 2..
corum dicitur nutriri~9l!f.nia, gen~mio ignis ~lcn.'cntH:x c~ c.t;"'::.~:f.0
J;: ~
teri,(e!a-viderur limllts nutrtttOlll. quarcnui Igms (olus VI.dd e(fe, vt forma c~terorü,eG oia n~ediate vel i~ediate coti d:;;~ç
f;.,s;,""!
f{eac.ca:tera vero ve materia,Et fic !leet ex quoltcet clemen- ~
... ;..I,J.:....-.a
tô fiat quodliber,Cola tamen gcnera~~o ignis., e~ q~ouiS c1e~
,_
4-"
mento as!imilatur nutriCioni,qt2oma-felus tgnts vtdcrur elfe
\44&fma,ca:tera vero, vt rnateria.Q.l!.!~ritur !nf~per, Vt~U?l Si clemc~ ~ 1. ••
qualiutes clemcn tariz lint canCI: dfeéltU~ prtnctpales mln~o taria: qu..
;::u, ~ .....f. :r
nis.Animaduerte 'l' re1\er\ poreet q, ,quaht~tes cleme,n~~n:r lirates
tam fn fi cri <i in fJélo concurranr dtfpoftttue matena llrer, fin r ~gen
aliter tamen atque aliter. ln faélo quidem, vr conferuances, tes mi in fieri vero, vr przpara ntcs. Sen dices li qualitates concur- fiionem.
une difpofiriue materialitcr ,quid erit ageos in miftione, Diccndum <l' quando miUo fit ex millo mediante (emine vc1
medianrc Olliquo proportionali [cmini, vt agens concurrir G
calor fcminalis,qui di~tur vircus Ccminalis,hic enlm non cie
mcnrarius dl,f~itaHs.,Be hic concur rit. Vt in(lrume:neum
principalis agenris,a quo (emen de:cidirur.Quando vero mi
{lü fit imediace ab efmis,agés gnans dt calor 'I,ldlis, Vt dixi
mm primo huius,applicans vero faéliua pasfiuis efl: agens fine quo non.verllm de his diximus primo huius. ~:rritur
in(upc:r przrer hile, vtrum przter complexionem in mifio
fine aJiz quallcaces c1emcneanil,& lIideeur q, fint, quoniam
ad CcMulll pncipH caliditas in carne. Dicend um,'l' pr:rter
complexionem qUil efi qualitas fimplex , in millo (unt alia:
quahtates c1emenrariz cauCar~ a qualitate,qua: en comp1cxio, verum ex illis non fit complcxio , ideo efi vna eanrum
compleltio in millo., & plures quahtates. In comme nturjs
quzriw r vtrum deru( complcxio zqu<llis ad pondus, vbi da
tur quoddam conli\ium inter Philo(ophos & medicos, circ&
7
•
U ·
G..I
quod debcs fcire,'l' êomplexio non dl nili qualitas limplex , C;-:;J:f_
~~ .:r
imnlcdia re orra a primis qualiratibus, ideo vnio coplexioni5 H J'
inarf cu influxu tran(milTo a corde (ecundum Phtlofophos
non cil cotnplexio,nec voio compkx ionum membr orum
per coa ltcrationem en coplex,o, quo ni am nulla huum imIllediatc profici(citur ab cle~nel1lis. Porius cnim Cunt agg~c
gationcs acciJemium,uellubflantiarum qualluro, vt k'ancs
efi compofirio lapidum & luerum .Hzc (atis.
'b
Ant.c.7 '
QEia ucro flmt qU<cd..tm gClurab
4r
1-:-
;r-7
'3$r:-
1F
"' .. ;.. .. :.
a
r"(\..'.2-&...4-.
At.:;?..
*'Y:i...r
0
'.
r
ilia (1' corruftl 1 Id (1'
generatio fxiftit j" co q/4Î cft circa mediurn lO,co,dlC,CII~"~ ell
de omtligflleratiollc,{lmiliter q/40t (1' '1 u<c e/Ur prm~lpla,fd
ciliur c/llm {le fll/gularia izrJPiClCl1mr , qualldo de wlluerfalt=
bM accipicl1I/H pri/U.
Dilue.te.
CEolliam autem q/lttdanl general/tur U' ,ommZpulltllr, c. eiufd~.
~utlf. de goa.& cor.
N
�DE G·ENERA. ET CORR VP.
l
gelferatÎo ipfo ro ln 10co accidit,qui eli circa medium, dis
cendu de generatione omni fimiliter, CT quot CT qu.e flmt dus
principia. n1fm-eunJ-de uniuerf.tlibtrrprùno accepertmus, perfacile erit fit particularra.(onfiderare •
(J'
Com.7 i
Nunc de caufis gencratorum & corruptorum( quod crat
ttrtium propofitum il principio) proponit diccrC'. Ante tamen q; rcm exequatur, Oleminit duoru qua: pra:dcc1araucrat.crant enim tria propoGta de gCllcratione & corruptionc
& de nnura gcneratorum & corruptorü,&dc cauGs Iioru,
Epilogac illa duo diccns, ~oniam autem qua:dam gcncran
tur & corrumpunrur ,Cubaudi tali modo quod gCl1eratio dif
tcrc a ca:tcris tranfmutaJionibus,& hoc fuit primum . & gc
neratio ipfa co in loco dl, qui dl cirta medium,hoc e~ & ge
ncrabila & corrunribi lia lîmt, ca qua: funt infra cœlum , &
circa medium mundi videlicec c1emema Be mHla,& hoc fuit
fecundum propoficum,rdht renium,quod rPponit dicens,
K DicendG de gcncratione omni fimilirer,& quoe & qua: funt
cius printipia,hoc crat rerrium,Be affûc vtilitatcm huiuE ter
t~ diccns. Nam cum de vniuerfalib~s primo acceperimus,
perfacile cric fic . & pcr canden! vIam particularia diccnda in hbris parricularibus poa confiderarc. Ha:c dc inrcntio
ne,& caufa il1rcntionis.
RECO. ;
Cum di~ilfc~ quidnam fit gc:neratio, & quomodo ab alijs
tnm{muraClolllbus dlfferat,cum diaurus fir de particulari~
bus generacionibus rerum, vt de generationc millorum im
perfcttoru~n in methcorologia, de gencratione mineraliô,
de gcnaatlone planrarum,dc gcneracione animalium re(u
mit prius fermoncm de vniuerC.. 1i generatione quam!s'quot
nam fint principi .. vniuerfalia eorum qua: fiun~,& corrum.
puntur,& qualia. Ex his.n.panicularium generatio num prin
cipia fcic:mus,quonia01( vc Philoponus inquit )quoe vniuer(alium gcnc:rationum principia funt, tOt ctiam particulariii
elfe oporree. legatur autem fic tcxtus,quia vero funt qua:dam gcnerabilia & corruptibilia,& gc:neratio exiOit in co 10
co,qui dl circa medium. Er funt Cubaudi qua:tiam (empiter
.'
L na , quorum null .. gcncratio en dicendum en de omni generacione fimilitc:r.hoc ca de genc:ratione in vniuer(.. li, &
quot,& qua: fint cius principia. Cauram affcrt,& dicit.Facili"
cnim fic fingularia infpicicmus,qumdo de vniuerCalibus ac.
cipicmus prius.
Ant.c·7,
Sunt igitur CT I/umero ctqualùt, u gmere cadem priltci::
pia qUd' U ill ftmp iternis U in pmnis . boc ellim ut matcrùt
eft,boc autem ut form a. oporttt autcm CT ter/ium adl1Uc exi::
flcre. non fIIim fufficientia [unt ad generandum duo.quemadr:
modum neque in primis.
Dilue. te.
Sunt quidfm igiwr ÙJ l,if principia U' n,umero ctqualia> rt
c. ciu(dé. gwcrc cadem l1is. qu.e qu/dem CT;'J fèmpiternis CT primis ui
funtur.tlam 110c CJuidem ueluti matrria.iUud uero urluti for::
ma funt. Oporttt autem CT tertium {ubaudire. non enim ad
generatiollé duo fufficiunt > gurn/admodltm "cq; in prim/f.
Com.79
Profequieur & proponit ralem conclufioné. tria (Unt prin
M cipia rtrum generabllium & corruptibilium. & lyUogizat
Cic. principia rcmpirernorum corporum Cu nt rria materia ,
forma,& efficiens,principia gener .. biliulll & corruptibilium
(unt numero a:qualia,& ndê gcnere prjncip~s fempiternorum.igieur principia c;orruplibilium (unt tria. Primo pon~
minoreOl.d.Su~t quidem i,itur in his principia.fllbaudi, Be
nUOlero :rquah .. ,& gcnerc cadem his quz quidem & fcmpi
ternis & p.r imis viCunrur . ~a:c vis minoris, dcinde ungit
vim maions .d.Nam fubaudi III c~leOibus hoc qu/dem cO vc:
luti m.1tcria , illud vero vc1uti fornu. Oponet autem & ter
rium Cubaudire. Non cnlm 3d gc:ner3cÎonë duo (ufficiunr
quemadmodum ncquc in primis (ufficiunt il\a duo line cf~
ficienre .
l'ECO.
Exequ itur,& dicir ,Cl' in rcmpit(~~is (cilicct c:rleOibus ~ni
rnalibus,& in primis corporibus fClhcct demc:nris,principia
funr numero a:qu31i .. ,s a tri a ,ma.teri3,~~rl1la,& ~adlUa caur...& gcncrc tadcm .quod e"ponn,& d.crr, quolllam in fem-
pirc:rnif,ac: t~leQjhl1S,hoc, vr materia cll,hoc: autcm vt for- ~ECC Cirn
ma,vc form .. <juidtJ11 ai a cfi,qufimc1l1gclHi .... ppcJl.. rur,~t
maceri .. vero ca:lent ipCum torpus,qur cfi aOlma: fubicdu.
Addit q, oponcc adhuc exifierc tenium CcHicet elfediua!ll
c.. ufam.Cuius caufam afferc.<juoniam ad gener.andum cctlene corpus non fufficiûr duo ramum Cci!Jccc matui .. & (or
ma,quemadmodum nc:que in primis corporibus fcHicet cie:
métis duo riJfficiunt .. d corum gencncionem, Ced oporecc cC
fadiuam cau(atu. Sed qu;rrn {ub qua rarione qli mareriJ~ dob.
. & materia clementi limt elUCciem gcneris. Rdpondet Ph' sol~
loponus {ub ratione fubieai,nam maceria qli,& maceria cie
memorum (ub ratione fubieai eiuCdem generis Cum.fub ratione vero qua ad formam referul)rur ,non fune eiufdcm gc
neris,quoniam materia gencrabilinm form~,c'ui comp'
tic habere conrrarium,& fic ca marena potentia cOlltra(l'
exiaem. Mueria vero cœlorulll,ea form;r,cui nuHum con
trarium debetur ,ideo ca fubiedu Ccmper aau (pecificatU[Jl· i
Sed quares vnde materia gencr .. bilium habet , vt fit poccoi oobl '
tia exiGens contraria, materia vero cflorum non. Philo- ,ooJ~\
ponus ait q, hoc potea elfe propter diffcr.~rjam formarulll, SQIIIl'
quoniam cœldliü form .. non h.. bet conrrarium,fed dl (clll 0
piterna (emper eodcm modo Cc: habens,ideo cœlorum 1113'
;u~ô
tcri .. fempcr .. au cn.Forma vero gencr .. biliulll femper ha~b.p
bet conrrarium,aut poficiuum, aut priuariuuOl,3ut pcr (c,
,
;Iut per .. ccidens, & ideo accidic huic materia:, vr fic porco Cla ~Iil ~
exifiem contraria. Aic cciam q> porea elfe hOfC diffàeo tla
proprcr n3cuns macerierû.f.q, maceri .. generabiliii fua n3:
ItCb
tun dl potentia contr3ria,matcria cœlorum fua narura 0 0 " 'I~~bit
cxifiit pocemia ad contraria. Sed dices macuia cfloru e~ 1lI~ ~q'IOII;
lior ,acC}J perfedior materia gencrabiliii. crgo no CUllt cltJCd e 0 ~tr '
generi5. Rcfpondct Philopollus cp mclius & peius non .va~b~1
rianc ratlonem generis,quoniarn ron .. 1c & irration .. lc dltfej pOO It
rUllt Ccwnd~ mc1~u~ & peius,.&fll.nt ciu{dem generis. Sed ~
~to
huc dubltabJs, qm Ann.alIbl dlxlt.f.libro dc cflo cp non en .
ad gellerationel11 cfli nccdfuÎa caufa faaiua, quoniâ cflu lJl 501o~1
cum eillS forma en nccclfario ligarum. Refpondtc Philopo'
nU5,q, ill gcnerabilibus tcni .. COIufa necelfuia ê rP gÏJatio~C,
~
in fempircrnis rP pertlunenti .. & ,([c,& ita vcrba fic Icgldê
t trp6
(unt,non enim (ufficientia Cune .. d geneundum,hoc efi ad ~
~~'oG
fenduOl,& permanendum duo quemadmodum ncC}J in pW
1 ~o
mis corporibus.Celementis ad generandum Cufficiunt duo, .. ~lIr."
r
ca
1
Vt materia igitur, gwerabilibus quod pofllbüe efJè (J' 110 P
tfJè,caufa f~. Hctc enÎm ex neceJsitate junt,ut .eterna. h~C atJ {
tem /JOI/ [unt ex neceflitate. Horum autem,T1ctc quidcm IInpo
fibile cft Iron effi,hctc autcm impoflibile cfJe,quia 11011 ,ontll'~
git circa neCffJarium aliterft baber,. QE.edam uero ,/fi et /I~
(/fi po{?ibile cft. quod cil gellerabile CT corruptibik qUâ"doq~
e"im cft hoc,quandog; au/em n011 cft. QEapropter /lfcef~t~
cft, getlerationem CT corruptiol/cm effi circa poflibil e.c,,' (
11011. Idcoque ut materia quidem: hoc eft caufa gencrabtllbll~,
. gralla,
. fiorma, CT /pecus.
. h.ec autem t~..n ratiOd
ut .tutem cUlur
ulliufèuiu/g;{ubftanti.e. Oportet autem ddefJè f7 tertlllllJ,q a. r.
r;
.
d/Clt' autcm nu Uus.
.111~ rI'
oml/es qUI'dCIIl ,ommallt,
.r: ft Y,io'
V t quidem igitur materia • gel/trahit/bus ipfis Cd~J/~:1 c· •
dus quod été U' non tffi.nam eorum qu.e{ullt,hltC qu/ de ; .~
cffJario [l4nt,utluti fempiterlld. lUa Itero n011 fUllt Cf' /l,ce ~~
latc,110rum autem b.ee quidem impoflibile tft lIOn cffi·tUfld tJ iil
ro impofl/bile dt effi,quia lion contingunt prcttcr ncc C t
aliterft babm.quctdd urro CT effi CT lion e!fi poflibiliâJU~fl
quod quidcm cft (J' gwcrablle CT corruptibile. n~11I "O'~i_
quidrm irltrrdum. En autem non intcrdum,quare clrcâ po tio
bile cfTc CT 1I0tJ rffi "cce/fi en gel/cratlol/em efJè (J' cor:~f f,
/lem. Ideo U" ut quidam mattria, hoc tft cau{a gcrzcrJbll/ ~iO
a
ut autcm cl/ius gratia,forma fft CT fPtcies. /lam hltc fftr /TI
{ubft.mti.e CUil/h"e. Oporlet autern ct tertium adijccrt,g, 0
I/(J foml/ial/l. Srd affirit I/rmo.
t
�'::,~~"~O",,~ : :~~.~I~':"O.qU;'
Co A '''""do "gu;, G, qU2'"'IJ h,b,",
CC 1\1, go & agc s,gc nerJbd ,a habenr maecriam.igieur forqla, & ag~s .
De r.ltllJne prilllO eJ\lgit minorem,& iliJUs probacioncm di.
C(n ,Vt qll 'dclll igi C\\l' J\la ecria gen rbilibus 'ipris cauCa c:il'S
quo cl crt elfe & nô elfC,efi minor. glÏ ablha habcnc m,atcrial.
hanc ,mmorem dcdarae per diUlrioncm reru~l.'d!Nam eorû
qu~ (une,horc quidem nece(fario (une , vclmi (cmpie~rna, il1a
V(fo nô Cu ne ex lIcces(itatc,(ubdiu,d it l1eccl[aria.d.Horu aut
h:rc quidcm impo sribilc en non dIe, ve ne cc(fari a C;ITc, Vt de"
Ca: lllll1 ,& propolitlOnes I1cCdr~ri:l'.llla.Jicro imposfibile cft
blIc,Vt hypocétaurus,tragclaphus, & propolition~~ iplposli
Iln,qu~ ldeo l)ecdf,lria lum , qUia n(;l11 contingu,nc pter ne
cclfariulll ahter Cc haberc:,c xpo11lt quor fum non ncccrfaria.
~,~,~dâ velO & eCCe & non cITe po sfibilia Cunt, ql10d quidé
c~ gCllcrabilc & corruptibile.nam hoc quidé dl interdum,é
<lUt non ineerdum.tll11c concludit minorcm.d. ~3rc circa
pos!ibilc cITe & 110n c(fe tlfcelTe en generarioncm e(fe & corrupeioncn-,,& fic pat ct niinor.v J.cp Oln11C: gcnc:rabilc: & cor
B ruptlbile habct l1Iaècriam:del11de accipir maiorem.d.Et idco
Vt CJ.lIidcm l1lii,\,1oc cft ~aura gcncrabi\lbus, vt au té ruius gra
tla forma & Cpecits.nam h",c dl ratio Cub{lan~a: cuiur<}3.0.
1h'
ponCt aüt & tenia adli ccre,cp ofs [omniat,Ced aITerit lIemo
d: c.nts dlnlO~C ~ apene. Sed circa horc dubira.rur , Primo, Co ntra
b'Pllla pnnl:l ratloncm,quia Ariil.probac concJufioncm pcr magis
,~
dubium.ambiguü en cnim an corpora crldHa habc:ât miitn
Il
& forma & agcllS.Sccundo,quia medium cil CophillicG,quia
IlUteria dicirur orquiuoce de materia cœli,& materia gcntStCttnd rabi,liü,runi1iter & forma de formis, Vt in libro de Cubfiâtia
%\it~t~ ,0~bIS ~iCitur. Sc({o principfr dubitatur concra [ccondâ rôI~II 10 ne. qUIa cITe & 110n clfc: ma [ola non vidctur ca 'quia volûtas
~trti~d cfi ,cauCa Co~tin,gcn~i~, qua: non dl n13tcria.T ~nio dubitat.
~d~bit~ ,u qUI.a plura q3 tria vldeneur clfe reru naliul11 principia, vt ma
~D
tlO te~la & forma &: agcns &: finis, vcl vidécur triil'alio OlÔ. VI.
~to 111a & forma & priuatio & Arifi, videtur varius hic Be il1lr~
, ~ts, bro phy~co~û. Ad primû animaducrtendii cp inlibro cœli
IU~'
"l prfccdlt huc dcmôftrarfi cft qlum moue ri mocu circulari
v~i êt de~lonnraeû cfl,in om~i motu oporrere té tria, Cubi~
~tr,. C ~u for~la & agcns,&: quia hoc dec1~ratum e!lin libro cœli ,
t.'0pono
d. co v,mur illis dc:claram vt Cuppolitiont. Exporitor nouus
r
~\ra'lto •• It.q., Ideo horc ratio valct,'la motus ad forma C~lmi[ originé
"I naui Cx nloeu ad vbi,proptcrca qllOEcunC}3 prinCÎpia cocurrunt;ld
Ir,
lUoeû local',deb~t côcurrc:re adgeneratiollé. cum igicur ad
nlOtü localé cocurunt ilIa tria principia ,& ad Gli ationë etia
.
Vt céicurranr ," cceffc dt. Sc:d vt diximus nirl Arill:hoc( vr de
~~It~ (!aratul1! {upponat)per ignotius procederet.h~ lecundii pd
il\ mus c:"pofitor inouit nifioné,cp. v 3. ma dicitur non :l'qui no
~II ce de cfldh & gencrablli,Ced analogice , qct eri,l Auer .in co.
1.
sa ,Modo analogia rollit lophiilic<ltioneRl fylloglfmi. Aiad
UCrtc tamë Cl' nm~ria 'tli)& marcria gcnerabiliü po(funt co
fldcrm in radone potécia:,qua: en ro metaphylica & in rone
?~i~ crMmutabilis , qua: cft ra phyfiea.Siquidé cqfiderenc
~11 r~t1~nc mctaphylica,hoc dl in rationc: por,:ria:, lie Cu nt e~
I~td( tpccici,& ronis,qui 'llr~poteotia e~ aaü. at fi in
rOne phylicJ,hoc cil in rone po(~ri;r..tr:l11linU[abili.. ,ric mio
Il Ill~tcri;r nô cil cadé vtri[cp,quia ma q~lt Cecunda doélrinam
I~'~'
~nQ.& Auer.cG 111 por~,l)tia tCcu~d~ ~imidla _C,otingéti tm,
,iu •
Oc cH ad cITe cm 8{ ma c.orruptlblhu dl porcua [({m vtrû
JllC.VJ .ad cë & il~n eITe, vr dim I\rifLSimlliter & forma pt
8(u~rr (ôridcran i rarionc_ mccaph; (jc3 pr~uc dat c(fc tançu,
p bt ~cfcrtur ad potc:ntia,& fic forma c~h ,& forma corruf~l lits vniu Cunt ronis.at li rone phyrlc:l conlidcrcnrur, tic
Sa
qll~Ola dicitur allalogic~ de f"rm:' (th ~ corr~pc~b~!i .Si~nirr
ft 10. a~ lio l ClJ &: agcllS porcfl coriderari 111 ratlonc pnllclpl),& JO ra
• t,~~~q ca/ :n~tons,& codé I1l J do, vc diximu • I\d (cèlm dublUm
. q, c~Q I~ ,dc?~c di(cord.tre a Ph.lolo ho.nâ Phllo[o ph 9 vult
Prop COtlngCtl t lit Cola ma, vc\ in fe vc\ inqll'lnta ~tlcipatur,
tctj~ tercê V~lunra humana di (otingcns,qm parricipar ma
CiPiuh~~ ~Itc e~ in ma,vcl pr~(uppomt cognitjom~,cuills pn
r~ta p ,Ult phataCllla in ma côGitutü RP. ql10d volûtas Iibc(tint 1~~It~s a, ma, Vt volûtas dci,& cfre~uii incelligêtiarUlll
Cc arla:,<.la nec Cunt in ma, nec pncipiü cognitiois en
l
dO.: :'Ü
PO"ir qu;'qu;d ,fi
E
conringens,& Colum deum ncce(fe e(fe, cogicur poncrc deû hnt.c.K7
ad cxera côparari contingenecr ,propterea liber & ad verun
que,quia obicélum incelleBus en conringês, ae ad inera com
para ri necc(fario , quia obieélum en neceiCe dfc,Scd horc al do
ribus rdinquo, Ad eerrium quicqllid vclit cxporitor nOHus,
Arin.Cvr mihi vidctur )de prjncip~s loquitur pcr CC,cuill{mo
di non cft priuaeio noninuic( rcducibilibus Caltem Cecundü
ratjonem,quod dico propter finem, q.ui-pcnituHUm forma
~oÏtlcidi{.[u vero \cgc di~:i noui expolieoris,& placebûr.
Sc:cundUln,PhHopollü cxponit h:l'c tria principia in iplis RECO
gcnerabilibus, & primo quid lit mate ria in generabilibus.Ce.
•
cund'l ibi {vt aut cuius gratia } cxponir formam. tenia ibi
{ Oponc:t aut adelTe} exponit faéliua cam.Dc prima dicit,
cp in generabilibus id,q({ cft posribile c(fe,& nô e(fe,ca dl, vt
ma ,Et hoc tPponit,& dicir,igitur in gfiabilibus & corruptibi
Iibus cauCa vt ma eftid,quod cil posfibilc eITc,& non e(fe , 8c
per posfibilt e(fe &110 clfc inrtlligit id,q<t cil Cubic:élii porens
rcciperc e(fc & non cITe.f.ad vmïcp,probat hoc ex diuilione
rcrü,& dicir:cp rera alior Cunt ex neccsfitate, vt Cempitcrna,
ali:l' vero non ex ncccslirarc:.Sepirernara vcro ali~ [UI:t ill~: p,
po\fibilc non eITc: , qu~cunqJ (CI1lPcr Cunr,alizimposfibtle ~e,
quz«l~nibiL(unt-pfC:f(ÔCeptionc ( vt Philopunus inqult)
vt figmenra,qu~ nihil prorrer coccptioncm fl1nt.Ali~ dcnicp
Cune ,quor Cu ne e(fe & non e(fe posfiblles,& hor fun res gfiilbi
les lX corruptibile~,quor interdum quidé funt,illterdum vero
nô Cune. Ex hac dlUilÎone cocludit (1' gencratio &: corruptio
non lint niri circa res posfibiles elTc: & non e(fe. Tunc conclu
dit id,quod acccpit,cp.(id ql10d ca poslîbilc: cITe Be non elTc:..
.cauCa fit vt mareria.~o vero ad vcrba attinct,dicit,lla non
l;otingi t circa necc:ITarlu alirer Cc haberc:. C. quin lit duplelt.C.
.impQsrlbile eITe,quod (ft nece(fariü non c:é, & impore nô C:',
q({ cfi 11cceITariii cITe. ~d i~il fit ~a in g~a~iltbus & q,uare,
p J.Quid vero forma dlclt,torma:'.t & Cpes 10 generablhbus
en finis & cuius graei~ ,quf cft rario & dcfinitio vniu[cu~U(<}l
[obfiatior dc:finibllis.Quid vero ca faaiua fit cxponit~& pmo
q> nece(faria fit,& diciLoporrcc olt ad e(fe tercium, quod om
ncs quidclll Comnianr,dim autc:m ipfum diClinélc nullm.
A
,
'fI '
,r. ifJc d nt.c. a 1
'
Se dl)1' qUI'dcm ,r.u{fi rz!!lItem
eXI Imâuenmt cal'Jam e (a
gencral/dum ,fPccierum Ilaturam,quemadmodum if, plJlCdo=
,/c Socrales.etenim ille increpâl/s alios ut IId,il dic,tes ,foppo
]lit ff,ftmt clltium,lJlCc quidem fPccies ) blCc autem participdti
llaffiecierei'i.tt fI>!!!fi quidem ul/uquodque dicitur fècudul1JfPe
ciemgenerari autemfocul/dum {ttfceptioIJem,f:7 corrumpl ft
G
cllndllm âbieélionem. Q!!apropter [ll?ICC uera funt, lPecies
exiftimat ex 'leceJ~ltate eauras efJc (J' gwerationis (J' corru=
ptirmis. Hl autem,ip{am miter/am. ab lJete enim t!Jè motwn.
Alij quid nt putJ.tlt ad gel/eralJdum [ufficientem cJufdm Dil~lC.t~.
effi ideantnzllàturctl1t,rllmnadmodwn;'1 pblCdolle Socrates il c. clUCde.
1
le nallq; alios illCU[âlIS tanquam lIihil dicelltes,fupponit eoru
quit fimt,blCc quidem c!Je ideas. iUa uero idearum pal'ticipia,
(7 cum Ul/uqltodq; quidem cJJe dicatur idelC participatiollc,il
lius uero fufceptiO//e gellerari, corrmnpiq; abieRiolJc eiu[dé.
iure fi blCc 14era [lllt, ideas (J' gelleratiollis (7 corrttptionis H
caufas extÎlnandas eJJe aiunt. Alij 14ero materiam ip~mfuffic
cerc,argumcllto ~ ab ip[a motlls exiftit.
Quia cfficicntcln cam Comniantc, tctigerunt, nunc cluu Corn. Il!
de agente fomni_ciones affert. Prima fuit Socracis & P.lat~
ni in Pha!donc. Aha phy!icorü. Ad euideneiam priml 301m3duercc:ndllm Cl' Plato 'deas po Cuit ex pute "gentlS , ~ ex
parte formor,Exiftilll3uit enim rrrum has elfe pcr c:(fcntl~m
formas. Has eITe participcs i larum ,rune v~lt Cl' res participes fioc iliarulll participatlone.genere~tur 11.larum CupCce
pttonc,corrumpantur illJrum abicélione.lll1agll1anr\1r cnn1\
(vt ThcmiCiius Inquit in primo de :111101a.(:.11. ~ ld~a~ crfe
formas rernnl a formando.non ab iJlforfnJ~o.lla qut: .. dmo
da e luet en iII11minatio, fic a forl11J formatlo ,8( q~~mild~
SucIT.dc &6a.& corrup.
N 1J
�" "
DE GEN.ER-A. Err CORRVP.
l tnodum grnrratio luminis rn r pra'fcntÎa fl1c'i ,1I/iÎlH èfrti1 ~
prio ab abCcntia1illiu (qJ cITe illu mmatum a parricipacione III
cis .Si c rerul11 tlfe: en parrieip.ltione idear lll11,ilI~rum genera
tio dl i!l arum fornllr io,illJr ul1l corruprio ill3fllm priuario.
ECl ;lUrem fo r mario ab idci~ prournie ns in animal ibm vita
(enfitiua , in plan ris vcgctatiua , in rebns in. nimaris forma
particularis. Vrrum vero ha'c fiue forn13tio fiue fuCccprio fit
crratio forma: ab idcis faéh, vtl fit generatio, in libro. 1 1.
merhaph.& in lib. de in rclleélu difptlt311im us,& fic ideferü~
rerum fo rOI a' form antcs,no n ill form anrcs re m m agenrc~
cauCa: informarioncs pra'bmres.Ha'c en prima pofirio de a,
gente.Secunda pofitio fuit phyficortil11 diccntium null am ré
caufanl agcntem pra'rer mareriam , Ccd J1lat ~ riam fufficc:re
ad generaciomm.argumenro <l'ab ipf. motus cn generatio
nis.& corruptions.~Ia' air. patcnr. Laborare hic de pofitio
ne Platonis inutile en, maxime cum in primo de anima, &
K alibi rem hanc tetigi.
~ .
RECO.
Hic narrat dUilS pofitiones de faétiua canf3,nam Plaro fadiuam cauram nô dininguit a formi., qua. idea. appellac in
Ph~done. Anaxagoras vcro non dif1:ingnit a materia, vcl me
lius di camus Cl' Plato faéliuâ cauCam lIOn ponic pra'ter ideas
Anaxago. vero faétiuam caofam non alTerie vItra ma reria.
'Q0dam fic Plaeonis verba intclligunt, vr iacenr , q, generatio fiac Cecundum fufccprionem idere in propria materia CQr
ruptio vero fecundum abieélionem. Pofuir enim Plaro vna
ideam vnieuiC}! fpetici,qua' dl vna numero forma omnium
indiuiduorG,vr Aucr.eredidit de intelleélu rdpcélu omr:iu
hOnJinum,& voluit q, homo fit eum illa idea inen marc ria',
eum vero abell,corrum pirur.Fir amem idea in marer~a,qua
do in ca inducunrur oritnes difpofiriones,& quantf & quales
qui bus illa fie in materia. Abell vcro,cum difpoûrionem di(proportionarur,& vt diétulll dl de homine,ita q110~ in omnibus animalibus,& omnibus côpoficis nacura!ibus. Themilliu$ vero alieer inrcllcxit pofieionem Platonis, vc in-eofll
memarijs pcrfpiclIum ell.O.!!..o vero ad verba acrinter,Anll.
L diltic {fi ha'c vera funt } inrelligens, vr verba fonant quoniam recundum (enCum incelleau<llcm, verba illa polTunr ali
ter intelligi, proprerea aie,fi ha'c vera funt, vt verba (onat,
tune oponet dicere Cecundum eum fpecies clfe caufas generationis & corruptionis,& fic pra'ter idcas faétiuam cauCam
nOIl meminit Plato. Anax~.vero pOllens memem primam
omnium rerllm eau(am,mareriam Cufficere ad generationê
a(fcrit,cp ab ca fit motus,& fic fibiipfi non conCl~t, vt Philt,.
ponus illdicat.
.
Neutri au/em dicunt hwe. Si enim {unt cau{tC fpecies, q'ld
Ant!. te.
r.
.
r;
d
'd
(ô.s l.g J te '~011 /cmpcr generant cOlltmue,/cd quan og; qHI cln quanl
84.& .1f do']; at no exiflwtibus u [peciebus ftmper et participatiuis.
D1
Sed neutri bwe diwllt , fiquidem etlim ef1 cau[a idea exiflé
(.Ie~~~~~ tibus ftmper tam ideis ~ aptis partiClpare, propter quid 1l0'~
[emper perpetuo generant ,ftd interdum quidem {le. inter",
dum autem IIOIl.
Com. g 2.
Ob*ic ArHl. contra vcrofque, & primo contra Platon~,
M & ratio ê hypothecica aplld Auer.fir:,fi idea cCl caura gener"
tionis voa cum Cubieélo apto parcicipue hoc en rllCClpere &
abijcere,cullc perpetuo & femper idca generuet. probac cô
fequcntiam,quia agente ~terno & pa!fo a'rerno , effe:éllls en
reternus ,Vt in tertio de anima. declarauimlls ad I11cnrem
Thetninhij. T;lI1gic autc:m ArHbrgumentum ln forma qua'
Nota ,p Oionis.& res pat(t. Ahimadutrtc,vt ex Auer .par~ p hr a fi,
rationt. & noUO e~pofitore rolligirur,'1' Plato duo principia fufficiê
cia ponit ad generlti.ol1cm. v J.clt pute 3gétiS forma~ , quu
ide as gr:tct vocat.dllhs formas a formnndo non infonnan
do ex parte: matt:ria',illud quo~ gr~(e dicirur merhcélicon,
hoc fi pa rri dp 3ns, (ille fiICce:ptluum. Tnquantutll quidcm
ponit ha'c principia (lifficcre,patct non dfe nccclfa rias d,rpo
fitiollC5,qUlbll s mcJiant1bus,lde:r genere.nt, qU3tcnU,S vero
ponit form as 8< ft'r .u ;!t S,W3111 nccefi': rillm nOI1 d~ Ilia debite FaITo al'pl,(ari hine pJtct vis r!tiol.lis Arin orcli~ agente
& Cublcélo l CI etUI c:xlOcndbus (ufficlcntcr ~ffcélis \ac debi
te àPPlicàtis,hrdius'erit Rprtuüs,& {jc gnatio erir fempe:r ..
Telttus mi pe:rpulchre in commmcarijs lcgürur, neC phi
loponu~ aliter exponit, verum verba Illa { & quoniam dt ~e
Iinquunt principaliorcm cauCam ,auferum enim qllod qUia
erat cITe & formant} primo modo cXpBnUnttlr, q, Hli avfe
rendo faéliu am caufam,auferllnt formam,quoni il m forInI
non 'fit necesfitarc Ilacurre, Ced a faéliua caura , & ha'c dl 'Ina
expoficîo Philopolli. Alexan.imdligic per formarn & qu od
quid crac eITc,f.. éliu3m caufam,quoniam omne qllod faci~,
gon fadt ni~ vt aétus ell,tale amcm dt form a,& ql10d qOld
erat eITe.Phlloponus cercio per forma & quod quid erac c~e
in.re\ligit finalê cauCam,qm diccntes materi:i elTe cam gÔ3[10
OIS folam,nec}) menrcm , neq; nall1ra Cupponunt pr:rcogl1O
fcente~ finem/ed coguntur diecre ca, qua' fiunt ex rc: quadam caurali fieri.Mc\ius Alcxan. vt diecror.
~f
.
~i
Amplius <lutem in quibu[dam lIiderrzus alidm cdufollt eJJe. ~Ol,(
[anitatem enim medlCus[acit e::r doétrinam doétor, exiftetltt 0
e::r[anitate ip[a et do6trùl4 et pàrticipcttiuis . {lmiliter au ttltl
tt in alijsfècundum potet/Liam operatis.
.
p~a:
( Amplius autcm in quibufd..tm agentem cau[a1n aliud quo~ (,1 ~nt,
d~m exiftere uz'demu; [anitatem enim efficit Infdicus ,et d~ar~
nain doélor, qui et a[allita teip{a , ft à doélri!,d) et d pa t/Clp' ,
aliudfunt.fimiliter autem in cce te ris {dClllt.ite opmwtjbu~. d CO~
Sc(udo arguic vt in arte,ira in n~/ed in :mc: :tgés cil aUu
..ab ip(a forma ,& li fubieélo .igitur & ill n!i .i3ùr fic. ,vc in ar~c
ira in na,fed in arte agêtia ,pxima, & pardcularia COIlCU rrll [
pecr formas.igirurin n.ï( inquit ) Ampl ius aüt in qllibu(aa J1l ,
f~baudiJS agc.mê ~~1Il a li u~ quodJii exiOcre vidcmlls/l1bd~
.dl a forma & parclcl pc: /anlratclll enim efficit mcdicll s,8C li
.élrillam doélor ,clCHlellte r;Jnicace & doélrinJ & pJfClcipC, IC
.gra'cc adv trbum iacet, Ced vr c1arins cITer tran(luli, qui d~~
-dor & Il1c'dicus aliud funt & a raniracc & doét rioa 8< parrlCI
p.e,fi millt er autcm lIidcrur in ca'tcri j facultate opcraJ1ribtll.
IVC! n mc:chanicis & aaiuis. hi cnim artifices faculrare op~'
COll]
.ranrur)pro quanto habitn di(ciplinll=,qui efi facultas qu;td~, p
qua' gra'ce dicirllr dynamis.
~nt,r.
Si autem materiam quis inquiet gCllerare propter mo/ll~
ndturalius utique dicet ita dicentibur alterans enillt et tr.t4~
r.
.r. .Il
. .
,i7ÎJetl
,ormdn
r,magu' callJa
t:/~ gel/eratLOIlIs et m omuibus dfr ' J
[umus hocdicere efficiells, flmiliter et in 1Jis qu.e ndwrd, ,III Oil~l
bis qUdJ ab ar.te fimt,quod utiqj mouens cft.
. /lé ,.ci"
siqui$ uero mdterÎam ipfom propter motU11t get1crJtl~ol
rfficereaffirat, 'l4turalitu certe profitetur T,is 'J l1Zod~ tllo il
gucballtur.nam alterans et tr .ms[ormas gelleratio/ll f IM;t,
l
caufa fxi[lit,et Ù, o/11nibl4$ tam flmilitcr lJis qutC IIdfJ(r.tfi o~
ëj T,is qutC db arte,iUud agclls mmcupare aDolcl1ZlIs,Q/lod 111 ~
tiuum ,xiflit.
111 CO
l
. de (c(unda pofitione. Primo taJ11' n~
Nunc elCeql1Itur
Ir cp
par<lt po(irloncm phy IrorUIll ad ilbm pI"roni " 8< v:ntra
pofitio phyficorum qui dic une materi a111 elfe O!l(~ 581 di,
tioni'yrort tr motulll ,hoc en propte:r inc\inati~l'Cn~3roniS
~~(
fpo{itloncs q1l3\ h~bet ad fo r111 JS ,llatura1ior dl Ilia P cl1rc,
nam materia cllm mOlu magis conllcnit cut1l vero ~gur.
qllando qllidem ~gens in omllibm per OlOtllm ~cfii1~ qiJif
Sed dubirares forre quia dit1erëtia in genere mal or C cnre,
ferentia in fpecie, rcd tn:mria dit1crr in gencre:;I~ ag {)ré,
quandoquidë mueria ell porcntia pasfiuJ agen~ aéhu?phyrt
tia . Sed h:rc dltferunt genere, vt p~tet.at idea 8< agcl1crc r~
ITcn
· t:r
•
cum non dIrre:runt
gcnerc,quolllam
vtrunqlle 1'n /'. rcJ'lI ce
10
tcmia' (onllcnit. Dici potell q, AriCl .lnoll dic ic ve:r 10rllJf1
pofi riollem phyficoru.fcd naturaliorllm,quia (c:ruar n
~~I,I
quo dcfinÎ11 Colcc lJ1 phyficis agens.
t' ft 711 0
a.
$ed ta1nC/l /Irq; TJi iI/fie dicullt materidJ cnim en, pd .'r.,fltl'll
.
r
l ' potwtld:.
. !Jdl/ll"
,
' lt IP
0It
C/1/1 •
alltem e::r il/I,is glu arte U nat/(ragwcrantll r. rI {Id drS.
[ct {aeit aqllct animal ex fctp{ct,trequc ligllum. fc{fu!n , ~ro
tlert. mOl/erc autan UJ acerc a tenus
QllOCI
�~
J
~l
r
I~
A
LIBER
SECVNDVS
Qgocircd e:T 7,,' dicullt non'refie, propter1>oc,t1"quoniam cie:
tel/n'luunt prùlCipaliorém caufam. auforutlt t!llim,quod quid
"Vile
f~ efTè
'
JJ<, (7'fiormam •
'"iuè~~' Sed ncque ,,; rcéle fentilmt.llam materire quidem eft pati ae
S • moueri.mouere autcm ae effiare rft alterius potClltire, 0' pa
,~
tet "oc t,tm in l,is,qure artc, ql,is 'lru /latura jiunt, non en/m
t~
~qua Ipfa animal {aclt ex.fe/p(a,lleql~e ligl/um leélum, fed ars
\( 'pra ,quaproptrr mi dicunt /l01l rrélc. Tum prcpter ,'oc. Tum
~
qll~a principaliorem ca u(a m omittunt. A/tforuht enim quod
COll!, qllid erat effo, (7' {ormdm.
VidetuYautem U igitil ipfè molut el patio Ampliut uero, E
/lmile atiquid[ici/mt,ut fi quis ferra: U unicuique in~rumen Ant.c. 8 7
torum attribuat caufom eorum qure gener~ntur. neceffo enitn
cft(errallle diuidi, (7' incidente eorequari. (7' ia altjs fimiliter.
QJ!ocircafiquidem maximefacit U mouet ignis,fed quo mo
do mouet Izon uident,quolliam deterius ~ orgallct.
.
Sed uidetllr igllÎS ipfo 0' moueri U p.tti. AdTJUc aulem (lI D.I~c~~~.
(;
' r;,
. ,n
c. eluU4e.
ml'[e,aclunt
'luema dmodum fi gU/s,errre
tn"rumelltorumqlte
ullielûque rtuéloritatem tribuat agendi. erit enim neceffo tulle
(erra ipfa cXlftéte diuifionem efTè· fcalpeUo quog; U fculptio
gr Arguir modo contra pof'itioncm.Primo, quia rnateria /5{ ne m, 0' flmtliter ÙJ creteris idgwus , quare e7 fi maxime a:::
agens non co'ncidllm, vr (yllogizctl1r {je. ca non concidunr, gal atque moueat ignis, moduln ta men quo efficacius inftru'"
quorum vnum mouer & agir,alrcrum moucrUr & paritur.
mel/tis moueat,l1oll animaduertullt.
Scd a.gens mouer & agir,marena moucr & paritur.igitur 110
CO?cldunt minordcclararur .in narl1ra' auéloritare Thaleris,
~ula aqua CcipCa non fJcit animal. & in arec, quia Iignum Ccip
B 0 ~101l facir Icélum. Amplim h~c pofirio viderur dcficicm;
p~~
qll~a omittit prindpaliorem c3uCam ,forma, v J, quod cn qèt
c, ' ~nt
qUlcl crat clfe,& quiddirao; fiue ratio.
.
,
DeOruir confcql1ens.erat enim hypothetica.fic corporib" Corn. 87
inCune vinutC>, nô dabirur .1gcns principale. deOruit modo
confcqucm.prÎmo, quia vidccur ignis & moueri & pari in
propriifphzr a a c~lo.igirur vitra vires naruraies corporib'
phyficis rriburas d} vintls cœli prillcipalis. (ccundo , fi ha:c
cru nt infirumenra,tunc oponer dare caufas principales, SIa
,c'8G l\mplius aulii (7' potel/tias attribuUllt corporibus,propter inClrumenra line principalibus non agunt, vt onendit exem P
quas (7' generatlt ualde organice dufererrtes fam 'lure foeutl'" plo.proprer hoc condudir cpini concedunt ignem magis adU'~1 fpeciem eaufam. QE.onialn enim natum esrCut in'luiunt) gcre ii ca:ecra , Be tii non videnr Vilde fibi hoc compctat.hoc
autem ad*ir,quia oponer hoc igni cOll1perere, quia agir in
Cd~ldum quidem fegregare,frigidum dutem congregare. (J' virturc
cœli. & pcr cMequcus oponer clfe aliquod agê~ prin
al,lor~m ulluquodque, boc 'iuidem [dcere, T,oc dtHem pati,ex cipalc.& quia lireram rranGuli ad Cenfum,idco lege.Ced vide
tlilu
11/1 dCCl/nt (7' per ',Ife omnia alla gellerari (J'eorrumpi.
• tudgnis ip(e & 1Il0ueri & pati Cubaudi a cflo. igirur cœlum
t,ti~f~~" l\~',ue autUlI t7; p,otél/tias corporibus tribuunt, propter en principalius agens,hzc en prima raeio. Dcihde arguic Ce_
e. quas.mft~umelJtali~s dgllnt auforentes uidrlicet càufam [eeu~ cundo.d.Adhuc aurem iai phyfici limile faciunc quemadmo
dum fiquis [erra: infirumcnroruq; vnicuiq; auéloritatem tri
dUI1I rp~Clem,cum mim aptum fitCut aiullt) calidum difgregd.
bu .. c gigllendi liue agêdi,hoc efi praeé agédi fine arcifice,gq;
re(rlgldl"~ a,u~em congregare, U creterorUln id genus hoc cc vcrbû verbo reddendo dl , qucmadl1lodllm li quis Cerra:
gU.ldrm agit. ~Uucfùtro p'atituy, ex his 0',prop~er T,ree crete ra & vnicuiq3 innrumentoru attnbuat cau(am eorumquz fiüt
~ C alla gen~rart (7' eorrurnpi irtquùwt. · . .
, quod cum minus [onc~ niodo 1110 trannuli,fiquis ramen bar
Ill. Sc;
'TCrt~o arglllt,&,porca argumenrü inrc:\ligi (c cundü ex ' barie afficcrcrur fic pord} legcre.dtclarar falfiearem con(e~
fiOntore,~r lit r.a~io fcçun.da c1arÎlHpn?do 'e?,poflt3 , & pôt quentis.d.Erir cnim nccelfe cunc,rubaudi ferra ipfa cxifience
tC,rc con(onare,Sc pôr jntclligi alluq *ucr. yt h-.:c. fit rerti~ diuilionc:s dTe,fcalpcllo quoque SU(Ulptioné , & fimilircr in
ra,rlO & nou~,~ litere, rpagls COllrO~a,& ra~io cn hyporheri c~rcri ·d genus.Scd vcrbum verbo eCl,crit enim nccerre (cr
Ca fic.(i ,folis corporibu~ in(unr porenti ,qtcnus mareria,tûc ra cxincJ~[e in(i~i , Be rcal~ellte delerc , quod non Conar. na G
[0101 agcnria infirllmfnralia cru\\r,Be principafe quod per Cl(, vcr~Dm 11 lud pnoll':'s p~o te~ra funlir , &. xcon pro (caipe1\o
(Cllcnriam dicirur fecundull} (pecicm,n,o cri'(Î1]quit)Adh!Jc Ciue mfinmlemo ralt,demde II1fcrc il1conuenicn ~.d,QDarc &.
:lUteln & porentias corporibus tribuunt,E>roprer quas inClrD (j ,maxime agac arq3 moueac ignis,modum en quo c~ecris in
hlC:ntalius agllnr,aufcrcnres.v J .c'~l1(a\'Tl [ecundum fpcciem firumelltis, vr C(rra Ccaipcllo,& id genus,agac. non vldenc.
efi igitur vis hypoil~frié:f fi pocenria: tribuunrur corporibl1s Amou uerre'l' chiron gra:'tC efi latine pc:ior fiue minus cü
vr inarumemalios aganr.igitur Cola innrulnellta agùnr, ver om':ga,rcd cum omicroll ti.llnirur ab operari '& fic trannuli
'
bum illl1d irlfirl1rllentalius gra1ce'cft lian organicos, hoc en cfficacius fiue operofius & lie Conac.
1 Secundu Philoponum & Ale1Can.Arin.hic obijdt ad Par. RECO.
lIaldc,Qrganice.cgo autem v[u~Cpm.'('nowed)o, VI; ,~Iarius cf
fcr.dcclarat hypothc:ticam.d.Cum cni~1 aprum fie (ve ai lie ) ~enld~os,prill1o,q~onia ignis non (olli viderur agere ~R ca
calidllm dlfgrc~are/rigidum amen1 cOhgregare,& C~tero It.dllm •.nnrull1eorallrer ,(cd & moueri & pari, cuius concrarunlld gel1us,hoé quidem agir'.i\Iud vcro patirur , ex his vti nurn d,xCfunt. vnde Alexan. 8( Philoponu velle vident ur
t ,lt I\latcri:J,& proprer\1ltC \jti 'pprerinnru'ménra C~tcra~ ....
hoc argu{llenrum c,lTe ad hominem,non firnpliciter, quoniâ
1) ha & gencrari & corrumpi inquiunt. Ea igieur hyporctica. (ecundum opinione Arillotc\is ignis & facie,& patirur , Cecü
fi ~orporibu's Îl1(\lnç;yinueci.tJJnC n9h,4~tur aliquod agcns dum auccm Parmenidcos nOIl'gnis facir, & parirur, Ced cali
~~C() pnncipalc.
.
dum,Cecundo fi potenricr ag.unt ve Î11firum~ra,oportet aliqa
, p ~n commenruijs verba C:1Çpo~ra Cu'nt (ec'~ndll~n Auerro. elf~ faéllllum,vt principalc taciens, vodedicir.Amplius vero
h,lo~onus) vero & Alexander abt~r expolll,lt , d.cune enina P:mneflidci alfcrcndo poeeorias incITe corporibus naturali , H
~~CI(l.~oc narrat d~ t'é\iua cal1Îa çcr, iaqwpfiéiollt, qua: ê b~IS, vt illnrumenta faciunc aliquid (unile, vt fi quis (erra: 8(
& mCnldcorum,qui dixtrunt qualiraee$J. alidum, frigidii vniclIique innrumcnrorü artribu at caufam corum qua: geci c~reras elfe caur.ls jnnrllm~rarias,al1fer(tcs 'cauCam prin hcranrur quali dicat 'l' Parmcnidci fic dicenrcs attribuuc llis
la,c~,qu~ dll'au(a fil~iua f~llndû forma ( vnde inqllit) poremqs rarioncm caura: infirumcmalis velur: ferra: &. alijs
Q'pllus autcm & potcntiaSattribuunt corooriblls proprer InClrum'ris.crgo Cupple (i'ùt Il~celfe en ~\iqllO ~rrifice Carra
qUas d'
,
~ Il
:
tcs 'cune fien generationes,rallquam ~cr organa aufcren re,hoc ~A vect ferra Iignli diuidi,& aliquo artifiCc inciden,cin elarn,qu~ ca caura Cecundum Cpeclem,hoc' d\ faailla Prlll te,cocrqllari ac dola ri hgnum, & (imilitcr alijs !n~rLl~lcnrl~
ra Cm Vt A'. ,c ~al~.""
AI PI '
r
M oll~ncur vrellte, fic Cubaudi necdtc efi aliquo agenre prlllClpah potc:
aUtem
1.10ponus Cxp01UCrUIlt.
laria f ~u~nlam vlderunt quo ca\idum en Ccgregare dlsfll·n\ rijs iIIis vtenri,iIIas agcce, Vt organa. Vld(n~ur COl~l verb"
vnü~lI~~1 U'~l vero,quo frigidum, congrcgare, 8( aliorunt herc ob(cura nifi fic (upple~tl1r runC condud.r,quoCtrca Ii~talia tilt ~ "1~cr:II~,hoc quidé facue,hoc autcm pari, quo di maxie faclr & Illouct ignis:hoc ~.fi ignîs n,l oue:, ut faa~rUlllpi lr~~x;~s d'c~t,& pcr ha:c omnia a\i~ gcnerari, & cor llUrn pncip~le,quo ma mouër no lIidc.r,{llRAlIIe unu {,Ce~} ~n
,q
tcrua politio de faaiua cauCa.
ucrb'\,.ut p j . Qèt oportcat 1I~ igtlls moucar ut pr,I?:lpale
~ucfr. de gn3.& cor.
Nil)
f
at
�DE GENERA. ET CORRVP.
( probat ,qlloniam fi ignis, vt prineip'ale ' l1On fatl're' portthi:t
clcl1Icl1t;.ria: det (rius agerenr, § organ;j , quoniam agcr cl1t
non rcgulata a forma ilgentis prineipalis, & tic agcrem eorruptiuc & nihil gcnerillldo. Sumptit amem ignem in exemplo omnium dcmenrorum , & omnium naturalium corporum,qucrum fum illz potcntia:. Animaduerre q, qu~litares
elcmctari:r, nHi agcrcnt, Vt rcgulat:r ;j formis clcmrnrorum
omnia corrumperit immo corrumperent earum (ubicdul11
(vr inquir Philoponus. )Pr<ftnca.Si aliquid gcncrarér ,illud
clTct Colum accidcns,& non (übfianria,cum mhil agat (ubO;i
tiam nifi fit fubfiatia,aut inflfm rcgulatum a fubflantia,& fic
nili cITet agens principale potcntiz iIl~ agcrenr dcterius ,ql10
niam irrcgulancer,& non nifi accidcntia.
Am,c.sS
No b'IS autfm a uniuerfaliter prius diau... dt de cau s, a
fi
mmc dfterminatll/ll cJI de materiil a forma. Amplius autem
'lu Olliam focundu [ationeln motus demollftratum cft cp cft per
K petuus,l~m!Je cft bis cxiftelltibus CT gellerationem e!Je contio::
nue. Latio cnim fa cie t gellcratiollfm aaualiter quia adduo::
cit u abducit genera/ls.
Dil~c. t~.
Nobis uero generatim f:J' de citufis diélum en. nUI/cg; de
c. elufde. matfria a formd definitum. ill{uperque a Inotum cc:rlcftem
fempittrnum~!Je dcmonnratum [uit,bis exiftentibus, necfffi
efi (§ gweratl,ollem e!Je'perpftùam motus enim cœlfftis per
peluo gcneratlonem [actt,argumellto cp generans ip{uln addu
Corn., 9 cit u abducit.
Confuratis pofirionib" his de agcnte,nüc ,p(equirur de co
po(itlonê ,ppria,& fadt embimenl.1, vbi in antcccdcn
te Iumit tria.d. Nobis vcro dc cau{js gtiarim diaü efi in {cifo
phylicorum,nunc [pcciatim de ma & forma definitum cfi.ln
fuperC}J tenio motû cœlefié fcmpitcrnii elfe, in Iibro cfli
demon!1ratû fuit ,Ha:e (unt tria. Animaducrte '1' motus qli
gr~cc ab "riO.in libro q:li.phoras nuneuparur. co quia fcrt
flellaJ.crgo tn Hannuli motü cfleflé, quia nobis aliter non (0
L nat.lflis tribus acc~pt~S i~fcrt con~equ(s.d,His exticibus, ne
cerre dl & genermone ee perpetua,liue( Vt fophillice Joqr)
perpetuam erre gncrationé,quod probat dicens.Motus enim
c~lcfiis,q\Ji & phoras dicitur .perpetuo fiue aétualiter gencrationem facit arguméto '1' gencras ip(um {juc Colé adducic
ad apicê nofirorü capitü,& ab apice noOro abigit docer. n.
obCCrllatio cp (u Col accedere incipit ad nos, Vt in vere ipCo
primam arietis parttm decurres , gcneratio rerum incipit
ip(o vero rcceden(e( quod fit in autumno )dccurrellte e3 pc;
primam libr:r parrcm,corrupdo incipit.
.
Ln cômëtar~s oprime legitur te"rus hic quo vero ad ver
bOl artinet, verbii aétuafr grzce efi endclechos,latine vero fo
na~e potell ~ontinuo, ~c\ [elllpiternalitcr ,cum vero dicit,sa
latlo add,ucl~,~ abduClt gencuns (olcm intelligit, Vt in corn
Illcnrarlls dlxllnlls,& Philoponus cxpoCuit.
Ant.C. g y ,Simul dUtt'" mall!feftum tfi, cp a priora be/le diéfa [Ullt.
f{~m
ac
liat.urt fortc,~ fic tmlius iuxta gr:rcü.fimul .luté pater,<!, CI N
priora bene dida,hoc efi dc:fcripta funt mutuionii prima cft
dieendü lationé. non aGt gliarionë, Ccd fiue Cic,fiuc lIe.l\rifi.
Adj
uult hab cre q> moruS cfli fit prior "l[js, & per côCcqués Cl' ~t
Cilt
caufa cfterorum.SecGdo arguit.dnorii quorii ullum en perl
peri
manem alterum deftuehs illud efi caula magis diccnda.quod
pcrmaner Cf; quod non permaner.Moeus cfli pcrmanc:t,ge~
neratio tranfit.igirur motus qli magis gencrationis caillai.
ëp econtra. Animaducnc q> an grOEee,larine cos cfrJcd hiC
pro permanente fumit,fimiliter & verbum efr, & C;Erera id
gCllus,aliter [cn[us erret obCcurus.
RtC~
V ult Philoponus ofiendat,'1' iure in phyCico audiru dl dl
dum motum circularcm elfe priorem qualibct tranCmurariO
ne,& q> fit cAufa generationis & eorruptionis.unde dicit.Si~
mul autcm cum his,qu~ dicta funt in hoc libro. manitèfiu lU
efi,q, & priora btne diaa funt,f.qulf in phyfico auditu diéb
(une. v J.primam lationcm,qua: en motus cœlenis, eITe clÏrn
tran(murationum & primôllll,fed non gcnerationcm diccr c
c,au(am primOE lationis.& ptimam,& intdligit per prima la- 0
tlonem primum corpus,quod prima latione fecrur, pcr geOijl
nerationé uero qct gencratur ,ira ut {jt Cenfus,cp bene diétunl
o~~
fit in phy{jco audiru,quod prima larionc fcrtur, eITe cauCan~
Inno
eius,quod generatur ,uiee ucro uer[a non,cuius rationcl1I ~1
'hi.
cit.Multum cnim racionabilius efi ens cauCam erre gcneratl O
nis non entis,ëfi uicc ucrfa non cm erre cam generatiOnis cO
ris.Sed quod fereur efi,& quidem (emper, quod aue gcOC~'~
rur non dl,nili poClqua genitu dl. ergo quod fcreur pOtiUS
ci us quod geneutur ca cfl,S uiee uerCa. & accepit ucrbo ig lf
pro fed,aducrfatiue enim cenetur. Conc1udit cria;?~ ciidcm,
caufam,q. !ario por efi genc:ratioe,quonia quod fCl'cur l'ri
e~,& cauCa cius.quod gencratUr.qllare'qu:r oaauo phyfi co .
dlda (unr,bene d/da funr.ucJ fic,& quinem magis imc.ta u~r
bOl limlll auté manifeflü cfi.'1' & priora,qu~ in phyfico aud l;
tu diéta Cunt,bene dida [unc,latiol1cm.r.l11otum qlcfie/11 ,~
primam tranCmutationum,(ed Ilon gcneraeiollcm dice rec '
primam tranfmutationum. Quèd auté \atio fic prima 8< gC I
neracione prior ,probat,quoniii multo rationabilills ca en~
non enti cITe generationis cau Cam , ~ ùice ucrfa non ~ns corI p
crre.Scd quod fenur ,dl,quod aüt gcneratl1r , non eCl. crg O
(ubaudi quod ferrur ,caufa dl eil1s,quod generatl1r,ulera (u b
iludi quod fercur cau(" efi eius,qud generatur. crgo prius
co,quod gcneratur ,(unc omnibus his Cublntc\lcélis cooclu~
dit ,propter quod & latio prior efi gcocratione,quonia/ll q
fccrur ,prim dl co,quod gcncratur.
~nt.d
,a
QEoniam autem {uppofitum cft et demoaratü cotin udtTI
tffi rebus gem:rdtionem a corruptiollcln, dicimus autern. ~~
liol/cm cal/fitm cffi gellerationis.maniftftum cft cp una (%ift~
te latloe,no cotillgit fitr; ambo,quia cotrar;a {unt.ldem enl/ll
1
0' fimiliter fi babés{emper idem ndtum cft [.mre.
. Ojl~~ :
CUln litp~ofltum flt atque oaéfi4m perpetudm rcbu,t (%I~ ,. Cl
flere
generatlOllem atque corruptiollem,dixerirnu{q; glgne~
prunam. tran{mutatlonum latlottcm,{ed lion generdtiollem di
M cere.multo enim ratiollabilius,ens non tnti gencratiol/is cau di fatio/mn caufam ~fJ~ ~Icimus $ ulla quidem exifle"te la~~ a..
{am effi:J tlon cns etlti effi,quod fortur igitur ca', quod genu nt, lion utrafque fitrt cotlllgere.contraria Cllil1l {unt , TI"'"
oplJ
'I t ratur dut,1I01J ta. propter qllod a l.1lio prior cftgeneratioe. ~ fimptr flmi[ittr {C'baberu,idem natum fft .tgere. n1 ( l'~ c
1
uC.
C.
.
l
D
Dedudlltn tCl phoran,hoc cCllationem {jue 0l0ru 1;,iO
c. ciuCdi,
SlIn~ autcm pdtet mobiliurtl ea bClle priord c!Je dicwdu.
(lem caufam erre perpctuz geDerationis. nunC uule cp rU rfl
'~
,
. co ,r~
qUit Idtlo/~t mo~,!,tur , 110/1 alltem qUtC generatione item que
UOI ormls qu:r motus diôllCius dl, quo torum firman)
milIta rattolldbzllUS cft permdlltllS cffi caufam gel/erationÎS & planetz moùeotur ab oreu in occafum non cfl cauCa P i(
~I:
il/ius quodno'l per~nill/ct,~ lion permanens cdu{a fit pmna .. petuz generatlonls,atque perperu:r corr~ptionis. 8( Cyll~for
ntntis,(ed quod qUldé {ertu,r l'crmdntt: quod aut gCllcratur. mus Cic componitur .contni'ia non proficiCcuntur ab ulll rU'
mi & codem modo [chiper fe habentc. gel1crario p,erpe !Ii~
1/01t pmnalltt,ullde a [atlo gcncrationc ip(d l'riot' dl.
& corruptio perpetua funt contraria. & 1l10tU~ dia nUS / rflil
COin.: g 9
Enthimema probat.p~in~olqu,ia quod en prius eITentiale forllli,.igirur lion prouenillnt a motu diario :lmb:r. r~ UbU'
efi cauCa omniulll pofierlorll.tcd ln IIbro c~Ii.& il1.9 .phyfico
rii.dcclararû efi '1>ll10tuS cfll {jt pnor. igitur ell cauCa oium
aliorum motuü.de rone tangit minorr tantG.d.Simlll aurem
patet mobilium ca bene pno ra e(fe diccndü,quz [libaudi lationc 1l10uentur.non aût ea dt aicerc priora ,qufmoucntur
gcnerauonc,in tranOatlol1e omifi vcrbû dicerc,qllia non fo
pmo qUf recit.d.Cil fuppofitu {jt atC}J ofirfum p'pe CU )1 r'iUS,
cxHlere gfionioné atC}J corruptioni,ut patuit in priOlO h~ 't~
quia gcocrario unius efi ~orr.uptio alteriu~, & q\li~ Ol!d~ lario
gne la rio '
te!'n: & :Jj;ens ~ternü,dlx~nlllllfqJ ,pltio tc~[U W
ne cam e\\rtidmus [ubaudlllfic '1' una quidc e"lnen te arfl
n6 utrafCV' v J .gliiltioné RPctua & corruptioncm pcrp~~~j
�LIBER
SECVNDVS
roo
A fitri côtingrrr. H~c dl coclu(io dclndc t~glr ViOl minoris.d llir dnbirationê,& didt,q, necelfc cG diccrc: aut duos elfe: mo li
COlltraria enim CUllt.dcindc: apponit vitTI lIl aio ris.d. Ndm idê tus Iccundû.duas lariolles côrrarias,aut vna quidë larioncm,
S·
Adid'f & fcmper fimilitcr Cc habcns,idë natum dl agcrc . hic igirur. diuerCam aût ~~ motus ina'qualirar~. vii inqllit. Oporeet Je
Ciat~ t a puee c motu dia rio non effici vrraCque. Sed qu,ues primo. mllitos elfc,& côtrarios Illorus,mulros dico aut \.at~o~, aucG- - r ~~ M-~
Ptr ·~I11· ~trl1m ab aliquo agence no variato nrc tranCmuraro poslinr i~;alif:ne,quoniJ corrariorum cotrariz Cunt caufz, latio ~ ~~~'r
1 CIll Inlnlediarc: progrcdi piura & diuerCa, vt eÔlcer dicitur de agê
Ile quidé multos, ve doa: fine lationcs cotrariz , qu arii alteta
te naturali,rPpolicio Arill .ell vera.& ab omnibus côcedc:n- gcner:ltÎoni: ,altera vero corruptioncm fadar. ~u.ali~at-c
da.de agente pc:r intc:lledG lic propô non cft vc:ra,C:lICpolitor vero mulros,ita vt vna (jt latio, propterea q> CemR codé ad
nouus dat cauCam,quia agc:ns per intellc:dü agit imclligendo modo re habet ad id,quod mou ct ur, ina-qualis vero.ad.no~,
hoc dl inquantG intclligir res. agês vero na rurale proue cft , Cl' imcrdü qllidem ad nos propinquet ~interdu vero difter, ve
Qtquc elfe habet·.& quia intcll's vnus pOt pIura intelligere abC acccffu. v 1.ge:neret ,recelfu vero corrumpat .Ex his infcrr,cp
ft)
'
.
que Cui variationc:.igitur piura agne.Ccd cnm idcmno posfir lario prim~ q~z (Il motus. llc~laru no~.~rramiG.,non {je cau: ~~~:
p~ura c:lfe.ideo agens naturak non potdl piura ~gere. dicie fa gcncratlol1ls & corroprlollls, quollla vila eltlficns 8( cade: ... ~u6 ~~~.....t
tn q.lille fic,fiue fic iPpolitio Arill.eft vniuerCalis. v ~ .ide qua nullii ad nos fade dram .Sed quz circa obliq uû circulum~qm 0 ~ ~J~iù.t-""'~
~cnus idem Cemper ,idem Cemper facir. quia Iicee agcns per (vr inquit) in hac & conri?uG ineft, hoc efi Cempiternllm 8c t.e.~~).4.8..:,~~
IIltc~ledum Vlllllll mancns posfie piura agere non agie quatc inzqualc,quod dlmoucn VIlO moru qua{jduobus ad nos.
'r& ~~~
:y--J~
t'lus lQenl.!ed per diurrCas rariones imelligcndi, quas ideas di Quo fâim iIIi ineft inzqualc:,concrarifi rranCmutationG cau'6 ~
CUI\t, ve Ilotat Auerro. 1 l.meta.com.1 8.&. j s.& fic propo {a cil generatiois. v j.& corru ptio nis. <l2.o~ëro iIli ine(t tcm
Il fitJo .PhiloCophi dupliciter habet 10cul1l.Tum quia loquirur pirernum,cim q efi (cèfm gcner;ttioll( & corruptionê COti.n.. d.c ~gcnte narurali , cuiuCmodi cil motus diarius • T um quia nuitatis ca cft Cuius dm affert,& dicir. Nccdfe cni m li cm l'
a~ll. the al.t Id~llI quatenus idem facerc idcm,quod e~ verum in om fempcr coeinua gc:neratio,& Ccmpcr cotiou a corrllptio , Celllr l:~4
t4-><
.~ 8( ni agerc-. Sed( ve diximus ) Theologus & Ph,loCophus dlfeor pcr ali~d mouerl,vc no defi eiaor cranrlllucationcs hz , no ta 1- h,..
~
r~loro. dallt PhiloCophus cnim vult ab Zterno {jmpliciter agente (j. men vnalatione quo ad nos/ed duabus,vt accelfu,& re cc(- H8-~"':;;;~~
rhl,
\)~ per iAtcHcéffi , fiue: per natur~m non euenire nouum ni{j fu,quarcnus non côringat altcril.r. gcneratio tin, vel corrll- ~~ ~~
oll~~Otlit~t vcl ex ~~ntis, vel ex parte Cubic. prio tm . f ) rindc Cequunturilla vrrba { conrinuicatis igitor ~ ~~".
~~nt1S, vd clIC parte w-ritiq!:, vd ex parte rt.rtq-c.xtrin totius latio } qua' expollutur al irer Cd!m Alcx:m. & alit er Ce: - ~~~ ~ - .
~C-I ab vtroC)3 .vr declar.le Auer. 1 l.mera .CO. Il.er.s. phyric~ cl\ndG Philopollum. Didum rfi enim Cl' lationi obliqua: duo
(
, .,...,~~
aufc~lta.tionis com.g.&.6.&.1 ~. ex parte vtriu(C)3 quidcm, ifuot,côtinuiras fiue Cempiternaris,& pr~felltia ad n05,& ab •
~t fi 'gms appropinquer nuppz & (luppa igni. ex plrte agcn Ccntia,nunc daccaufam horum,& fc cGdu Alexan. cii eontitlS tantum.~t fi ~~nis lluppz appropinquet. & non econcra, nùitam mOrm obliqui cft vniuer{j lario, qua moneeur cœla
e~ parte Cl1.b,eél~ vero. fi COntra fiuppa appropinquat igni.ex ficllifcrom.Secundü vero Philoponu caora concinuitaris mo
p r~e extnnfe:CI.vt fi agens fit per incelletlum & przconce:. tus obliqlli eft lacio torius,hoc eft tora Colis fph~ra, qu;r Cem
per& ~ere pro Certo dato tempore tune adtl~niente tempo pirerne: !Douetur. Ca vero pra:Ccnci;r ad nos, & abrenti;r cfl
r~ ada mutatione: in aliquo cxtrinCeco effedu> e:xibic in obliquitatis circuli~ac Jnc1inatio~pcr qua quadoC)3 fit procu!,
a um a vOluntatc antiqua. vt dicit. MOlietur aGt Philofophi qllqJ prope,tune epilogado côplee rcCpôGonê( & inqUlt) 1n~ '
. ' "
. re 1ario no. qu:.li vero dlnantia exfHe,hoc cft in:l'quali cxHlente circll19 ' ~-..t.;
<: ~dhocduobu
" s prIllClpI)s,quorG
primü en. Cl' OIS
u.a requlnt .nollü fundamêtG, vc\ ex parce agétis, vcl recipie quo ad nos,inzqualis rrit circularis mocos, ideo conclu dlt,
!;o
~~à~c' vtnuCC)3 . aut reret} exrrinfeci.vr Aucrroes dicic.locis q> fi acccdcndo ad nos generat,recedcndo corrilpee. Ampli" G
1 • Is.S~cundo,quia omne agens quod contingenter agir.;6
fi in C~pe accedclldo ad nos,Czpe gCllerae , in fzpc rcccden_
agit. qUIa vcl efi in mareria,vcl mouetur ab aliquo materiali do (orpe cor~nmpct,quoniam concrariorul1l contraria' (une
Vel aliquo modo mate ria participadi igitur en .1gcns per in cauCa' .quile infinieies accedrndo infinitics gcnerabit 8c infitclleélum & penitus 1ibeutum a nutcria ,non poecn diucrCa ,:,~ries rece~endo Infinieics eor~ul1lpec , & fic calll gC~leratio Duba
agere,quia en necelfariü,& nccc:!fariuOl ad quodcii'IJ copa- q;'corrtlptlo fuccesfionc, &: Clreulo perpetua cric. ~zrir
tatur ,necdfario Cc habcdi in ma conllieUlü, agie Cemper ex Ph\loponus cur c\ongacio Colis facit eorruptionem accesfio philopoi.
aliqua variatione.theologus :lur quia cau(am total~ contillgé vero gcne:raeionem, przra'rtim CU!D ;rftatc non Col~.gellera
tiz & variationis ponit voluntatë.nam hzc cft prima propo tio,fcd corruptio lieri vidcatur. & hycme eodem modo. <
lido contiogentiu.volunras vult diuerCa, & nulla e:ft cauCa, Przterca.Accedcnte non oia gfiantllr, & re:cedcntc non oia
ni{j quia volulltas,& tunc Cequitur q> agens per illtelleélii & corrumpunrur .Rodet Philopollus,q> Arin. produéllone Ille'
v~luntatê pot agere conrrana,& nulla alia cauCa,nifi quia a- Iioris l'ubnantiz vbique pcr elCccllclltiam gener ationcm vo
g~t intelleélu & volllntatc,& fic thcologus ponit duo princi cauit produélioné vero deecrioris, vocauit corru ptioné,qua
p'la lonrraria.primu,porcn aliquod agcm nouu agcrc nulla eenus pcr talé dcterioris Cobnanci z gcnerariollë mclior {ubhéta nouieatc cx parte agcnris,llec ellC pute pasfi,nec ex par {hnria,corrGpicor ,qlloni<i vero ( Vt in plu ri bu ) accedenre:
VtriuCque,ncc ClIC pane elttrinCeci, v~~e agence per intellc foie ad nos,produdloncs fiullt mcliorü lubllantiarü vt fru1) Uln & volonraré,& Callra cft quia,rclatio effedus ad ipfum étuu,ai alium,& mc\iorum demellrorG acris & igllis, rcccdi
tG tealiteridclll cum Ctfe:dll,& fic (imul (effcdu'i & rc\ario
te vero h;rc pereunt,dato <l> aliz fiant,a dhuc corruptio ho ~
Il.irl forte lir <trdo1:àrionis.fe:cundG,przcipua caula colltingJ dicitur iIIo ru III vero generatio per exccllcnciam. verG de hls H
tlot cn voluncas maxime conringcnti~ agcndi,forfitan enint pofiea. Scd circa cxpofition~ Philoponi dubitarur quo nialll Du 0 ln
(Oll~l1gelitiZ paticndi maecria ipCa cn cauCa, & in his appa- Philopollus vult , <l> Colus motus obliquu fi caUrJ gellcrd- c:xt'611~.
I~t Ll! di~inutc lit locurus e:xpofitor nouus , q~j fimplicitcr tionls & corruptionis,& conrinuitaci haru.Contra dublt .. f, plu Op OI.
t qu~ns,1Ilter PhiloCophos,& Thcologos nulla f.lccre vide:~ qlloniam tune motus vniuer(i Cu ~ crRucret.quoni :ï nOI1 cIrc
~tCc). I~!, dlff~r~ntia.verü de: te hac mulra fcripfimui nonra in ado necelfanu a.d gcnerationcm vc\ corruptionem, qu ia ad 11 1
~ntla 1O. Ii~ro dcllrudlo ddlrudionum.
(atis cft obhquiras motus quo ad Ilos,nec ad COtiIlUi a tel1l, ~
fe ()trus Inl Cecundulll Philoponum nOIl pommt diuidi i5 pc:rpetuitate:m earu,quolllii Caris en motus torius rph.trz 10
la~~ndlJm Phlloponum dicalllll Arifi.mouer.q,qllo pado lis.ergo moru diurnus en CupcrflullS,& per hoc argum ~ru l.1l
01110 ~ircularis cauCa elfe po fit gcnerationis & cor rllprlonis
Alexader cx~o~ulr iIlo modo, ve diélii dl. ~n c~ruc~ranJ.s dll Olliant ge
. & corruptio (unt duz tran (imutJtlones
.
illtli
ncratlo
élum cn,Cl> dlanus motus cauCa eftll:ôtinulr.1tIS vllluertahs.,
c:ni,~elm .COncrariz.ideo qllzritllr qnid harulIl caul'" fic ,non obliquu5 verofrOxinta,ac magis puticularis, & fic poffun t
POt eff,3tl.O c~e f.0ten ,quo ni am vnum inquarllm vnum non Alexander,& huer ,ex vna,& Philoponus ex alter a co ncor
t'lnati: c~u r,3 aaiua côrrarial ü triiCmurationü . ergo aut ge dari. Tertio dub itatur, quoni:III.1 Ptolomzus li ~ro c~p .
{Opo;m _cm~,aur c~rrllpt l o erit (empcr ,dcinde cG dicit. e:nunCÎarorum dicir • ne przrerlllltCas. 1 19. cOlllU nél lo_
tet at multose\: & côturios} 5cètlll Phlloponü fol ne. ln his cnim porita cn cognitio eorum , quz fiu nc in
Sudf.de goa.& corr0E'.
N il i j
ri
cr
�DE GENERA. ET CORRVP.
l ' J1lUndo,& gcneratioI1is,& cortuptioriis~a quibus c5iùn'!lio'
nibus,vr palet,c:xc! uCir tolem & lunam,i\riil.aurcm gellcr"
riO ll tl1l & corru prion cm rribuir Colis morui ranrum.iDicenduIII '1:' i\riG.f1cgaffcr illa , quoniam alrjs Gcllis paruanl, aur
nulia m vim pr buit, poffum ramcn concordari , quolli~m
Arifl .log uicu( in gencrariollibm & corruprionibus qua: JCci
dunt ordlnarc.& vniucrCaliter in anno. Phrolomcm vero 10
quurus cil de gencrarionibus & corrllpttonibus parricularibus inordinaris.qua: .. ccidunr extraordlllaria- in Jnno.
QE.ocirca aut genrratio erit femper alltcorruptio. Opor::
tet autem multos e!Je a' contrarios motus, aut la/iolle, aut
ÏtllCqualitatc,colltrariorul1t cllim conttarilC cauflC.
D ilue. te. . QEare uel generatio ,{emper erit, uel corruptio iccirco
c. cluCdi. oportetplures e!Je motus dtqlle caufas aut uidelicet latione ip
fa, aut uariatione, quandoquidem cOlltrariorum contrariee
fùntcaufee .
.
Porell CyllogiCl1ll1s faaus for~mri cathcgor!ca:, Vt diaum
tuit,& hypothcticc,fi hy~orhctlce ~c for~lIa.bltllr, Ci a m~tu
K diario vniformi & .-rquah profiClCcutur ~narlo & corruprlo,
vd gencrario Ccmper trir.vel corrllprio. vulr inrelligc!~ con
fequenri. dcflrua!onel1l ,Ideo dat oppofirum antecedetlS. d.
lccirco Cuballdi fi 3111ba: fllnr (emper oporrct plures effe mo
tus atC}l cauCas,dico plures,aut. v J .113tione ipCa ita quod fint
dua: lationes,auc variationc,ita quod (jt vna/ed non vnifor
mis,(cd varia cuius (aUram rcpccit,quadoquidcm '(otrariorum contraria: funt cauCa:.
Ant.c. ~l.
!dcoq; non prima latio',cau{a generationis a' corruptio::'
Com.91
n.is e/l,,{ed quce cil'ca obliquurn circulum, in TMc enim a con::
tinuum iltcft, a' moueri duobus mofibur. NeccfTe wim fi erit
[emper continua generatio a' corruptio,fempcr aliquid mo:
ueri,ut non deficial/t tranfinutatioller h.e. duobus itutem ut ,
non falum coutingat alterum. COlltinuitatis igitur, tctius la::
tio caufa efl, pr.efintiee uero a' abftntilC,inclinatio. contillglt
L tnint quandoq;fieri lOl/ge,qualldo uero prope. InlCquali ue~
ro diflantia exijlente,inlCqualis erit motus. OEocirca fi ili ad
uellielldo (J'in prope eJTe genmtt, a' in recedendo a' longe
fieri idipfùm corrupit. Et fi it~rlCpe aduenielldo generat, a' in
(lCpe recedendo corrumpit. cOfltrariorUll~ enim cOlltrarire
fullt cau!lC.
.
Dil uC.t~.
OEo fit ut lion prima ipfa lalio gellmaÎonÎs a' corruplio
" CluCdc. nis caufo /lt,,{ed ea qu.e circa obliquum dt circulum. T?ICC na"
'lue 0' perpetua dt, 0' uariatione gemina fxiflit, fi); perpe=<
tua fit femper generatio ipfa atque corruptio , IlCCCf!è cft eam
tffè mutacioncm quidcm femper,ne uidelicet deflllt tral/fmuta
tioller ip{lC. geminam uero. ne altwm lanlult/. conljugat.
igitur perpetuitatis quidem totius cal/fa cft latio ipflus,acce(
fiu .uero atque ~c.cefJus obli2uita~ tiufdem. 1,ac (/Jim fuenit
M ut lIIterdmn qUldem longe fiat. wterdum uero prope. in~
teruallurn liaI/que il/lCquale cum {it , uarÎmn liftât motlltn
qu~rc fI.aectfJh (J' uicinitale gCllerat,reccffie (J' IOl/gil/quita=<
te Idem Ipfum corrumpct, atg; fi frequenti acccfJù generabit ,
frequfllti rectfTu corrumpet , Ilam cOlltrariorum cal/fre COIJ=<
trarilC fùllt.
Com. !JI
Morus c~ldlis,qui gra:ce.phoras( vt diximus )nücuparur,
duplex ({l,alter qdem dlarJus,ab onu, videlicet i occaCum.
ln.' 4.horis.Alte~ huic( vt ita loquar )oppoCitus:lb occaCu in
ortum quo mou erur omne planC[~ & duo luminaria nel
,
..
br'
,
1~C}l ipCa: fix:r varCJs temport us lecundunt naeuras tPFrias.
primo nallqucm moto o 11111 cs mOUCllfur n:ltura qU3dam co
muni, &( vt alijs placee )motu r~ptus: Motus diarius vnifor
mis. quidetll & ngularis.r gul~ns q~ldctll~quoniallJ refpeau centri prOF dj Cemper a:qualls, vnlformls vero, quia quo
.. d lloJ Ccmper horis.14.perficitur.MotllS vero huic cotrari"
rcgularis quidclIl en quia fingulil' ficllfrcfpcétu ((l1fri,j prij
:tqûales arcus dcècribulit (31~atis faluadis,nol1 vniformis N Dub
quia reCpeau cérri noari ina:quales arc us dcfcrrbGr. [nCul?CV
fol cui potisfimum gllandi auétoriras rnbuirur, 3d apicé nOfirorum capitum vario moru mouetur ,quia ac(edit, & rc ce
dit,quo fit vt motus (olis in zodiaco fit perperuus Vno mô 1
& geminus alio modo,ea enim ratiôe qua mca cêtru!1l pro
. prium pcrpetuus eG,& vniformis ac rcgularis , l?pet~llS dl.
raeione vero,qua:td apicem noGrorum capirum varie (e h2
bet.geminus exj(lit, vltcrius mocus il\e Cl Gmui gencratio ca
vnius,alterius corruptio, vno modo vnus & perperuus dl:
altero modo geminus. ca ratione qua nunquam deefi alicuI,
parti mundi perperuus en,ea ratione qua compararur diu er
fis geminus motus cG, vt ad nos gcnerado , ad ilIos corruptio, vcl comra. Ex hoc patet,morum hGe qui Cimul cfi gc'
n~ratio & corruptio motui {olis in obliquo C:([e tribuêcluJt1,.
n3 vt i\le I?peruus & geminus exillit hic I2petuus & gemi/1~S.
eG,& h~c Philo(ophus ait.qu~ perfpicua lune traOatione tl11,
vcrü qa multi barbarie magis efficiunf, vt ne credât me v~r
ba fugcre,lcgo litcni.more barbarico. Id co & nô pOla latl.O0
cauCa cG gcnerationis & corruptionis,fed qua: cG circa obit'
quum circulii,fic phora duplcxefi,prima diaria,& obliqua.
In hac enim & cotinuum vnum dl,& moueri fccundG dllO~
motus,& fic cG vnitas & duplicitas, ncec(fe (l1im Ci (empC(~
perpetua generatio & corruptio,fempcr aliquid quidem m~
ucri,vt no dcficiâc rranflllutationes ipfa:.duo vero. {ilbau~1
dl phora illa obliqua, vt no altcrum accldat tancum. vidch-,
cet vel gll3cio vcl corruptio.perpetuitatis quidem igitur t~
tius latio caufa eG,hoc en perpetuitaslationis.appropin~ua
di autem & rccedendi.Cubaudi cauCa cG obliql1itas. coeig!t.~j
il1te.rd~,:il.onge fie.ri,Î1~terdum propc.in:rql1ali enim Clciae;
cc dln atla,II~a:quahs cm motu5.Cyllogizerur igitur Cic.perp
tu us & gemll1us etfeétus,perpetuam & geminam habet ca~
fam.gcneratio & corruptio efi perpetull5 & geminus effcél
& motus diarius no cG cauCa gemina. igitur gcneratio & cor
rupcio nô Cunt a motu diario,tGc adde co(lanriam, & Cunt .2
motu cœli.igitur a motu Colis obliquo 1tGc inferc intitU pr lll
cipale.~.~ar.e.fi accedédo,& prope effe gencrat,& rec edcll
do & loge fien"dem ipCum corrumpic,& fi frequemer ad~' p i~ , t
niêdo generat,& frequércr rccedcndo corrumpit coro(lO
rUIll cnim contrari~ [unt caufa:,hoc modo de uerbo ad "cr ,
bum Icgcnda dl litera, verum CcnCus grrecus,cCl vt traaul~. Oti~11
S,d dubitatur .quia.ll.mCtaphy.Arift. voluit <:p motuS dIa'
ll
rius cfi cau(3 pcrpctuitatis gcnerationis, (cd obliquus ca
fa pluraliratis.hic vero [olunI obliquum ponit cauCaJ11,
& Auer.i paraphraCi.vult motum diarium effe c3u(am p~r~~ Soro.
cllitatis gencrationis. Did poteil <:p mOrlls obliquuS c. '1_
proxima,& gcncrationis & corrurtionis Be pcrpcruiraClSI :i
lanlm.motus diarius dl caufa perpccuitatis remota,pro qU ~
to mediante motll ip(o obliquo agir in gcneratione p,rp~r
tuitaecl11,quia nHi ille effetlol omni die non di(curr cret p
~I
eapita nonra.
"or.
llfl
Et ill.eqllali tempore,corruptio (J' generatio, quttfiCU
en
'd
"n :
dum naturam.
. ft \iI~,i
O
Itemque (J' tempore .equali (J' gelleratio (J' corruptl ~ ci~rl ".
cUI/du ln lIaturallZ melljùrabul/tur.
. " rps C6J11 1 tlq.
Ex his declaratis Infere coCequelltia qUlEdam,prlm ll 'l'r.g2
gcncr~tioJ:is a:quale cG temporl corruprionis.d,c1~r3r~ dl'
gencraeio acceffu menCuratur.corruprio vero recc/fu, c 8(7
ceffus & r(ceffus (olis Cunt a:quales. nam (01 e primo t~ ad
a...
capricorni accedere ad nos incipit per fex menCes,.v qditnf
primum punélum caneri. hine pcr Ccx alios recedit ~e 111111 '
ln primum capricorni.adijcit Cccnndum naruram,qu l3 1> fit
cis partibus terra: ,proprer particulues dirpo(jtio nes "~l
l nO
a-qualis mentura gencrationis & corrupcionis , boc ell rcr
~
cG C(cundum naruram communem,fed per accidens,tPP , ~CO' ~~
cerr~ idlotropias. verba patent.
. (or !\
.
Quia dixie rempus gcner:ltlonis effe ~qllale tempO.CI uie,
tuptionls,nunc( vt Philoponus inquit )(e expon 1r}( :~l~gé.
& Ina:quali tempore eorruptlo & gencratiO en,n o III u~ dl
do de omn i gener~ciol1e & corruptione, Ced de ca , qd III
Cecun u
6
�LIBER SECVNDVS
~
1('1
~ Amplius (1' tempora (:r uit.c jlllgu[orul1Z 1/umerum bd= E'
Onb ô~~ rccunduU1 naturam. Sed qna:rltur hic quid per generatioPCfg clle ~cn,l\& quid per co~ruptioncm Arifr.incclhgac, vn~ reCpo'.1- bel/t,quo. uideLieet. eonfiitutt1![ul1t,nam omuium eft ordo, (1' Oil~c;~~.
, "
,r.
c. etUllle.
flllDllè 10 ~fi Cecundl1m Phdoponum,q. Arill,per generarrollem 10 omlle tempus (1' utta
Clreu/tu melljUratur.
C
9+
'niCUlgl!. tcllig ar auélionem aélil1am,ql1:r proeedi~ ab oreu vCqJ ad co
Secundo infere omnia enria & omnia viua cerro ac con- omo
'
fificnri;tm,per eorruprionem vero ilHelligic diminurionem, fiituro termino ddignari a qleGi moco, Cyllogizatut' quoTiî
qll~ dl a eOllfiGenria uCg3 ad finem uirz, tune uult rempora en ordo & rem pus motu & circniru ca:li menfurantur • omharunl cffe a:qualia, quando gcncratio & eorruptio fuerant nium narura conClanrium efi ordo St tempus. igitur circuitu
(CcllndLll1l natufam,nam fi corruprio fiat uiolema , non fier
cfli meIlCur~ntur.
pC,r~qtl ~ tc rm,pus ipfi gencrarioni & per uiolcnram eorruEx his infere quafi coroll:trie,'1' tempora,hoc en vira: ,fin R-ECO.
Ob'
~tlollcm intc\ligimus non Cotum cam qllZ extrin(c:cus acci- gulorum viuencium numerum habenr.f.periodorii vcl .tem
p~cao ,It f~rro uc\ caCu,Ced qua- eue nie ob deliélum , & in ordina- porum,Be hoc temporum vd periodorü numero omnia vi.
1
ni °po. tlone eibi. Sed concra hac Coroné dubitat Philoponlls, qln
uenti", determinantur ,cauCam afferr,qm omniii en ordo,ac
311élio aêtilla no videtur attribui accdfui folis ad nos,auetio.
,
men(ura. Pra:cerca.Oê cfis & viea men rUral periodo fimilis.
Sor
d,fic accrdc:nrc 8< recedente Cole.Similircr nec corruprio vi- Sed di ces vtrû eadë periodo oia vioêtia méCuûtur. RcCpodec
la ,Phi- ~t,ur attribuenda recc[fni,cum Cole aecedente fiant & dimu
'1' non eadé oia Ced hz~ quid',minoreyeriodo, hz~ ~uté l,n a
POll1, nlClones & auéliones. Rc:Cpondet Philoponus Cl' licet in ac
iore,qucniam( vt inqult )pcnodus ,,1[Js e~ a~nus" a"Js ,mator
cC,!fu ,Colis, & in rece(fn vtr3q3 fiat, allélio nlagis acceffui atperiodus quam annU5,alrj~ minor, vt emm mq.Ulr Phllopotnbultur , quoniam ipfo accedente plllrium auéliolles cernus,alia quidem e:G vira ~ominis,alia vero eqUl,' verum (v~
~ tlll~tur q; ditninuriones,ipfo vero rtccdente,~pluril1m dimi
Philoponus inquic )vniu{cuiu(q3 Cpecici dererm1l13CUm dl t~
Dnb' nUtlonc:s, vt fruélul1m herbarum,& cfterorl1m id genus,Ac
~P op hi trtb~itur ergo al1élio a'cce[fui,q1l3tenus co fic frequencius,Be pus,fpecici e:oim humanz dercrminata ë qua:dam ~Ita '. qua p ,
°nl. rnehus, diminutio vero re(eŒui fimili rarione. Sed adhuc non en pol1ibilç pr~gredi aliquod lingularium, VIllU(CUlU Cq3
dubitat Philoponus,quonia vira humana eontingit vCq3 ad. autem finguJarium non eadem efi vira,fed alia, nullo aurem
~
110.annos,& rn auétio non poten procedere nifi ad annum eorum vitam Cpeciei Cupercedcnte,aut inrdligi poten q, Ari
,°t.l!io .. 4 o.U1ulri enim proce[fcrunt vfq3 ad. uo, annos, nullus auré fio,per ha:c verba Colu3r,q.nam dicrum cG,,!, Col accelfu ge ..
Q~.
~CCJ3 ad,60.annos auélionem habuir. Prfterea. Equiuoca( nerer,rccc[fu vero corrumpat,hinc poŒr crcdi '1' vitz om.
nium Cpecicrum viuenrium effent fquales,fic vt fquus & hott de gcntratione & corruprione,quonia in principio loquu
010,& planta omnes fquali tempore viuOlnt .Ideo Coluir,'1' li
tus en?e gc:nerarione pro ortu,& de corruptione pro interi
cet omlle vi,uens determinalo tempore: viuar,tame:n no utu. AIl') per genc:rationem St corruptioné proprias inrellcxe
dem Cpccie virôr,nec codem tcrnpore viuunr omnia.Alterius
funt,pc:r generationc:m quidc:m que c:llmntatio de lion elfe
euim Cpecici aliud en vira: rcmpus,cauCa ~l1tem efi diffcren.
ad c:ffc,per corruptionem vero i~tel1exerunr mutationem
q~z ~n de effe ad non elfe.& tunc vc:rum dl quod AriG:ingt: ria hUl1llda in quanto & quati, vt libro de longitudinc:, vir~, di
na cu gc:nc:ratio vnius fit corruptio alterim Be econtrario R cieur. Intc\ligit autcm per periodum( vt Philoponus III qUIt )
OOitA' quantum generatur aliquid pc:r titntum co~rGpirur aliud ~ motllm compofitulll ex acce[fu St recc{fu Coh , rotum enitn
\110
'II d f i '
,
,
,..
quo 1 li t. Sed COntra obtjcit. qm fic intdligëdo no cric hoc periodlll1l dicit •
Sed tamen lion rad,m omlllct,[ed ',tee ql/ldem mmorl, htec Ant.c.S) r
C ~1~Cd.ent rei ternpus generationis a:qualc tempori corruptio
nll,s el~Cdc:rn rel. Pra:terc:a,AriG. poGea dicee generationê autan mdiori.l,is fnim annus,1,is autem m,tior,aliis auté mi.
i~. . l a ~qua fieri in pluribus periodi~, Be corruption~ fimilicer , q<t nor periodus cft men!ura.
G
t~po\ Il~ poteG intelligi de gene:racionc: Be corruptionc proprie diN Oll tamm eodem omnes.l1aln bd: quidem mit/ori. iUe uero Dilue. te.
CtIS. Propter hfc ahi dixerunt Armo.per generationé intcllexiffc: conceptioncm, V( vdit dice:re: q> pe:r quantum rem maiori,qlûa Imie quidem ipfo. aliis maior.aliis millor circui:: c. eluCd':.
pus Vterum geric,per cantü & corrumpieur,Modo genera- tus II/wfier.t cft.
tio hoc patto aliqualldo durat pluribus perlodis, vc dephan
RCl1lollec dubium.nam quis polfet obijcere,Ci moru Be c~ Corn. ? r
ri ,nam elephantus gerirur i vrero pluribus periodis, aliquan ti CÎrcuieu vit a: cOnlenfuranrur ,omne:s e[fcm a:quales , quia
do vero vno,aliquando minore tempore,nec intelligas pu a(c({fus Be reeclfus zqualcs fune, vt diélum efl.Rdpondet.no
coneeptionem femper ge(lationem pro prie qllt fit in vtero, umm codclll eircuitu omncs vita: menCuranrur.nam hz g
fcd omnent produélionerh, que pOttn durare tempore, vd dcrn minori.illa: vero maiori,quia huic quidem viril: ipfe cir
periodo. Sed dubitat 'Philo pOilUS contra hanc expofitionem cuitus,qui vnius en anni menfura en,aliis maior, alti, minor
lIam cum corruptio fit duplex violêra,& naturalis, qu~ cor cin:uitus mc:nCura en. adeo q. aial en, quod vno die viuittârllptio en rempore fqualis generationi c1ephanti. Pot cG dici tlltn ,lX fic negatur confequenria.quia IiCtt acce{fus & rece(q, corrûprio naturalis,nam clephancus,& om!')e quod nacu- fus Cu nt t quales,ramen adhuc in ca:lo (Unt (peciales cauCf, çtrali cOn'uprione corrumpitur am morieur , tanco rempore bus vitz cunétis confiitllta: Cu nt , vt dicemus.
COtrupirur ,quanto fuit concepcus.Ante eoint illlld t~pus be
Appdre/lt autwl a feeulldum fillfum, cOl1feDa ,,;s rcttiol Ant.c.S)6
Ile diminllebatur, verum cum venit rêpus corruptionis na- nib/u qUd: a lIobis ditl.c [ullt,uidemus enim, ~ aduelliel/te qui
1) turalis,runc a:quali mora Gar in corruptione fere inCenfibiii.
dem foie gelleratio efi,readente autem dimillutio, (1' ill tequ~
01.1 i ~.l • oblnuaui eniOl in multiS (enibus,qui morrui (unt morre nalpl). ~bali,febrem fere infenfibilem,durare aliquando noué mê- li tempore utrulI'];. Equale et/im tempus gelleratiol/is a cor H
1 ~s,de qua credebant non fcbricieare.
Non cG di[fonum ruptiollis qu.c fecundum lIaturam •
ratloni Arin. vniuerralirer e[fe loquutlll11 de generatione Be
Apparent autem a "tee flermdum flnfum his ratiolliblls 0 '1
'
torrup
,
, d e nOIl effe ad effe'
' ,
'd
d r.l
,
1 uc,te.
• tlOlle,tam
de ca qua: en l11urarro
quas mo d0 dLXLmus. Nam U/ emus acce ente JO e, generatlo== c. ciufdé.
qua d.n ,
'
l
ci
e aU~\Ione:,& etiam de conceptlone, qua: rnaturario di
g POtcfi,cconrrario vero de corruprionibus, & fic arcribuic /lem eJ[e,rrcedcllte,corr14ptionem, t7 tempore teq14ali utraqj,
il~ncrationtm (olis acce{fui fic vniuerCaliter accept;l,1l01l cp cft ell;m tempus generlttiollis t1!quale foeulJduln naturam tem'"
ri: ~ccedente, non fiat corrnprio, Ced qm illo accedente plll- pori corruptiol/is.
, .
~
tet g~neratrones fiullc.Corruptio vero artribuitur Coli reIncipit accedere (ole prin13 caprieorni parte ,9Ul3 ,~d~ Corn.,6
CO,' ~,~ t.c
de h,n~I,q, Co tempote plurium corruptio cernarur, Verum dies increCcere iOlipiunt • Accedir iam Ipfo ing~'edl~cc pn~la
""r '~4
1$ ln commentarijs.
:trictis.3Cccfli{fc,dicitur ,com in prim~,111 canert labttu~,~ qa
fenCu uidcmus ip(o accedente gcneratlOnes rerum ,a:dl , tpCO
eo
• lJOC1dd {7
{7 uita uniufcuiufcp)llumermn IMbcnt)O'
recedente corrupriones effici ,pacet q. col qUf rattonc: dléb
fterrnmantur
'
'.n
uita ,r;
• Ollllllum fllll1l rJ~ ordo. Et ol1lne tempus et funt fenfibu5 concordanr & quzdicitpatenr.
!ncnJurantur periodo.
dixit,q>fqualc: efi g~neratiOnis [cmpus tempori genc RECO.
Il
i
~crnpus
ch
�DE GE NERA . ET CORR VP.
1 r:\cionis,hoc( ve inquir Philcponm) pro bat r~ fi ngularib'.
Ant.c. ~'1
Verunl 'lllO ild verba 3crincr,cum dlxir corruprioncm addir qll<r: lècunGum naturam,quoniam vr (Philop on!l~ i~gr )
& iIl3 mmalibm , & Jilnis fr ll étibus dl violwrum fiai.
Sed cOl/ti1Jgit (,cP' i" mi10ri corrumpi, propter a.dinuicé
ntateria e7l1on ttbitf;
€adem,lIf:cejJè cft gen erationes ill requates elfe, e71Jas. quidem
citiores,b;ts autem t~rdiores, OJ!ocirCd dccidit propter ']oru
.
gel/erationcm,aliis fic ri corruptiollem.
DIlue. te.
. , . 'd'
.
.. rdVerum
ln mmorl aCCl It rein gel1erarl propter rwprociJ.
c. CIUII C.
.
.
.
conlugatlonem.Nam Itlateria exiflente uaria,6' non ub/cp ca
dem, f7 generationcs uarias c!Jè necefJe efl,1Jds quidem.uide ~
licet. celeriores . ,Uas uero I01Jgiorcs . Hinc eutllit ut pYoptcr
Côm.97· bltl1c c((uram []Or;4m gellcrdtio iUorum fiat corruptio.
COml11tltlOI/Cm. illd!quali enilll exiftrnte
S.
~. ' 0 1"!'f~ ... ~.6"::s... ..
Refc:llir dubium,nam porrer quis dicere,tnn~ omnes vitz
\4-~ ~..,~ erum clTenr !;quales Rcrponrllm dl, Cl' per aCCJ(jen~ Gmt in
"PoL
~ "'T&;~fqualcs,hoc en rJrione materi<r,& hoc dcclarat.d. Verum i
,'7 ..... ~~ .
K minori rempare a:d~ir rcgcnerari v~1 pr05edere ad perfedionem,qmr dt v,nl,ras,praprer rcclproca c1C'memorii côiugarionem ,qu<r innumeras habet variationc~. Nam materia elti(te~re v~na ~cr f~rma9 c1ementorum , 8c 110n vbiClJ.
I.in omnJ fI' CCI: :lnlOJalls eadem pzr complexiones,& gener~tiO?es,{ille V.IC35,~ ~[ates varias dfe nc:celTe efi,has,qllidr.
Vldehcct.ccknorc~,ll!as vero longiores,tunc conc1udit. hic
cuenir, vt proprer hanc c;lUfam .vidc!icet.marcrie variationem horllm gencratio.illorum fiat corrllptio ho~ dt vt [rOI
pus,quod efi vita aliCllius,{i[ mors alredus , v~ homo viucns
Dubita _ naturali cur{tl anni •. 70. fir cltccdoEs vitam cani; qui viuir an
tioncs. nos noucm, Mulra hzc rccentiores Be expolirores de periodo.& viel!' tClllporibus addunt in AriGo. declararionem,
quz cum nec anronomiam,nec philorophiJAl rapiant, omit
ro proprerca primo quid AriCl. per generacionem intelligat,
cxplanamus,& quid per corruprionem.Secundo,quor gent
ratlones fint rc:rum.tertio vnde varietas euenir in rem poriL bus gc:nerationü. quarto, quid fit circuitus qui grfce perioQlli:l per dos didtur vniurcuiu(~ entis nacurz. ~ntum ad primû
gnuioné videtur <l' Arill.pcr gener.. tionem intelligat acce(ful1l ad ~~
feélionem quo modo .. ccidens in viriliratem, genrrari dice~ -.I
...Ii...- _ rctur. Hine quo~ reccd~scorrumpi,& fic generatio ea mo
<- r o04E- I~~ rus pcrfeéliuus,corruptio motus deperditiuus.Ex: his fcqui('\...
'7 tlt. :J""-ftur q, vnicui~ enei nawrali,trmpus genc:rationis en fqu31r
3·
tcmpor i corruptionis per narurall1,dico per naturam , quia
.~."'k ~~ -tJ\ potdl virilitas elTe minor ,cremcnco per accidens • Sequirur
~( ,J,,!-.<,,~.
fecundo Cl' vniurcuiurCS duz (unt naCllr~le, partes ruz perdu
"""-rl~/G.,
rjtiollis,vn:a quz dicitur generuio fiueiuuenrus . aIrera qua:
' - J [ . - e.G' ~_~ :;~idtor corruprio fiue viriliras.ab ortu ur~ ad tincm augumê
~otmo ti;durat prima,hlc in tinem du rat fecüda. Vlcerius animad
di~ genc- uertendii Cl' gener:ario pot en accipi pro operatione,& corru
ratio.
prio pro priu3tione operationul1l, quo modo diccremus, <p
foIe accedente ad apicem noGrorum capitutn generarlo en
quia nirpes 8< animalia mourr ad opera vitor & generarc di~
....t......., eirur ,recedens vero quia prluat animalia & nirpes operibtls
M vitz,corrumpere dicitur.Er hoc edam modo cempus gene
rationis narurale :rqllale dl t.ipori corrllpcionis, di xi natura
Ir.propter particulares condltiones regionum, 8c rerulll viuenrium,& ;lIia contingentia. H:re de primo.
Sofo (ecü
Q!!allcii ad recundum :mil11aduertrndû ve AriOo. in libre
d~qufaio de hlCloria an.imalium enarr:at.q, virl!' 1lJ1Iitiplices Cimt,puc
IlIS quor
varijs remporJbus num~rancur.nam aliis longa,alijs breuis,
gnUlo- alii~ ll1edi a, & I~orum ali)s recllndllm rpecie\T),al~s (ecundum
ms runt Indiuldu um.HlOc fir <p rcclln.dum (peciem vnicuiC)3 tépus ge
rerum. nerationis en fqualc rcmpon corruprionis. vt fi c~nls vira.
9. en i1llllis,generatio crit qu~tu?r. cG dimidio.corruptio can
tlll11dem. Verurn (ccundU~ll. InC1Ulduull\ non oporeer, quia
proprer particlll arcs COlldltlones. po~efl alirer c(fe.hfc de.i;.
v
vero dieallluS <p caufa dll1crlirarls vitarllm dlls 010. iij. plCltDecCl.tertio
'0
r.
vna ex parce mate ria' ,1111 u~a Il.ue complexlo. altera cx pute orli Jrud Ana.l11oru~ 10\Js.Ex parte quidem m:!
tcrht,deterll1inarol & cerra Ole eonaicuta formaru & qUillit:l
te.
j
.&;;-.1,'
tum rlemrntorllm proportio,C3!1ra cil Îpceie; , Sc indiuiduiS ri ~
(ub rariooe (peciei, vr daro ranco rempore vill~nt,runc COlm
aptz recundum rpccielll tallto rempore Coriréruarc: formant
in matrria, vr complexio & minura c;lni~ fOrl1JJlll cani~ aliois habet. ,9.complexio & mifiura hcminis .anima homil1is.
annis Cepeuaginta , nec ex parce m;neria- cCl petenda alia
caura ex p;lTte (a'li roI cxillit folus, & Iccundum Arino,
tclem,& r.:(undum Prolem~um,eaura perdurationis vit~Cc: ·
cundum fpeciem,cü cnim canis ~dirur ca!cuktur verus motus folis,ut (caufa uerbi) fit in primo punélo caneri, dico 'l'
rrdieus folis nonies in primum pundum cancri dl cauCa tan
tZ' perdurarionis.uiddicct.nouem ad annos.nam fuo moru,
& rualucc alrerat urcill calefaciédo,qui calor in mare ria di,
(polira pro complexione canis,pr~parar m.neri"", pro coll(~rl1~tionc animz cOlnis per noué anl1os,quiC}3 calor in ma~C:
na dl(pofita pro forma hominis,pr~parat ut forma hoffiiOi S
conferueeur urq; ad annos.' o.unde fol & compl exio C3UCt
flmt tlitf,quz fecunda fprdem tanto pcrdurar r~porc.Et hoC
;air Phil~!~p hus,~ol IX homo_g~n.erât h?minê. Hinc parcr <l' 0
motus whs expnma pa rtI.' caen 10 genltura canis habct duas
partes,una diCltur accc(fus,quo uiddicct.ipfe in primum capricorni'quat(T cum dimidio accedit,quo rem pore canis gc:
nrrarur ,hoc en crcfdr ad pcrfeélionem.hine ad fincm hoc'
ufqurquo redear in partem primam cancri alia pars dl ,--or'
ruptio.Patct eriam Cl' tempora uitarum , Sc generatio llU ~
eorruprionii rpecierum non runt fqualia, quia liat (01 a-qUJ
Iitcr m.oueacur,complexionc, 8( ma teria non rum fqu al cS '
HF de rem pore uir~ f(cunt/um fpecirm.Sed undc dt Cl' 50'
crOlres. 7o.annis Plato'40.uiuar,cul1l remplIS Cpedci fi t fq1l2
le omnibuS?rcs hl!'c tranrcendir philofophi.1m n:truralé, n~c ~~
Arillo.curauit rxplicare ca uram aliam pr;rter marem lll , g~ ~~~i~
non erat pbyficum,fed .tfironomicul1\ negocium dici raUl' ln
poten,ut rc~entioribm ratiCfada, etialll indillidullm aliqu 211
~
do non feqUl tcmpm rua' rpeciei.& ex pahe (U3.& . l'X part'
.~ VI
cfli.Sua quidem (quia (ccundulll PrOICIll~l1ll1 illlibro apor"
r~i~
lefrnatoll, ur declaraui in noOro telTarologio ) porcCt ho l11O
%I~
uoluntatc mulra agere,qu3 fibi czlum non pollicebarur, uC
or
ali~ua tota u.rbe diluta .in abi~un~ omnes homincs perc uor: ?
qUlbus otnlllbus ex cflt conflltlltlone fic mori non erat pr~.
mi(fum. Item ut accidit etiam uolétibus ire per mare 8l aJr1l
, '..!r.t
cau{i$,unde & Prolem~us in Iib.e.rllunciatorlltn ait.,Cp g
bc-nt ari€«m aor.lib1â~1l horoCcop-o,hiIuz.mortis ca crU c
no~...cx Eflo,fc..d f»'opria l1Q.!tlAure-:-Dico (c:clido Cl' hol110 (u'
uoluntacc pore mulr3 euitarc,qua! no cuieando, porc~ ~r;
uiorem habcrc: uitam,~ (ua! Cpfi conucniar. iuxra urtbu .c 0
lemfi.2RHlIa bpiem-potdlmulta-auerrere & rcfiqu a • Ol'ul
tercio Cl' multis cHerre poeeO,quz fibi uenrura (un t, ~ III it lSobiicere,nc ira acerrime accidôlnt. qu~ omnia in ratIon.
bus commcntationibus Ptolcmfi re1inquo.Ex his pat~t
fe homo potefl propter multa 3ccidenria eerminul11 ulCf 3 ,
breuiuc,quâ a cflo 8ca rpecie fit connitutus.Ex parte: cfll ulS
ro,quoniam dator annora , qui grzcc~pheta dicirur /l1~g Il
ue! minus dinar in gcnitura illdiuidui a loco "~fre:rf, hoC c
inttrfréloris,propter cclip(cs in locis uita:: occurrÎ'res .S!.pr~
pt~r al!as eauas,quas in tclfarologio,& inlibro de crtCrelS'
.~
pl lCaul. Hl!'C de rertio .
. II soto
De quarto pater quid fit prriodus fiue circuicus , ~a ;11;~_
1rll f '0t:ROft)1 folis,quo ualC ad p.arreJl) qU3lntcnebar gel1
rd
'
'pIC"1
~rf· 1n qui b l\I' aIII conrraétus ad annu proprer .co
cs.
ne rpcciei.in qUfbllrdâ ad noué annos in alij6 ad alios pll~ .,
~n
Et hoc quantum ad fpecicm,quantun~ ucro ad indiuidllll,Jc ~c
riodus en motus fiue wnporis,quo apheta fiue Collit,li ni
luna,fiue aliquis alllls,accedit pel' moruru dlariulll ad loC~o'
l
an~retf dando cuilibce gradui afcrnfioni pOlrte m proport in
nalem l1itf (ecundlll1l (pcciel1l,l1r in qll ibufd.lIll a nnl.J1l1}d~J1I
bominibus,in qllibuCdall1 plus ut (crpentibuç. Tn qu,b n nt
minus,ur in canibus.ln quibufdalll minimul1l,ut 111 Cph~1 iro,ur dicirur in hbro de hlnoria anilll:1 liulll. Ar iOor.cl~s
rur dum dixfr gener:arioncm menCurari periodo (olrs ~n Pu;t
ciebus loquirur ,noo in indiuiduis.Scd de his qUfd al1ll1l q
a iolllbus :tddemus.
i
a
t-
a
;g,.
�~
LIBER SECVNDVS
,
lioe ql10d hic djeit( ut Philoponus inquit ) no~ ad pro~i,. .pet' gttut'..dtlonem.
R.ECO A
• 1110 diélum audiendum en,fed ad id,quod (ùpcri? diélum d~,
cnim dixil[ct,'P & cempora ordinata funt fpcCici vniuf
CUlnfq"hoc in loco dicic,'P accidit plcrun~ in minori rcmporc,qnam ordinatum (it (ccundum fpcêicm , morio Inttclie
trgo huim rci cauf3m affignare. (.cur qU<l:dam fingulariG pr~
Illori~ntur non adimp~cntia naturalem pcriodG.& dicit, fed
COlltingit ffPc in minori tempore fingularc: corrumpi quam
~t ordinatum fecundum fpeciem proprer adinuicc:m comIlllfHoncm.Exponit Philoponm proprer comilliollf mêfirui
Illl~licris cu femine viri,quoniâ( vr Philoponus inquit )ponqua eomifia fUllt femina,conringit matrem in lItero ferentelll vti inordinato regimini',& lie nafcc:tllr fftus debilis,qui
n.on potrn percingc:re ad tempus vir~,quod dl fccundii fpe(~Cltt inordinatlHn,nam( vt inquir)inzquali exifiente mate,
tla~& non vbi~ in omm rlOgulari eadem, necerre dl genetatlones,hoc efi vitas in~quales elfe, & has quidcm citiorc:s,
has autem tardiores. ideo conc\udic Cl' accidat propter horG
generarionem , ac vitam fic languidam fieri alijs eorrnptioB nCIll citiorem.q.d.q, porea nafci languidus aliquiç,& fic ficri
POteU,lIt corrumpatur ante CêP1l5 fpeciei. Alirer Exponi pot~n verbum {propter adinuicem c6mifiioné } vt per eômi
{ho ncm intclligatur in qldHbus,qm( vtPhiloponus inquit)
l'lon falum fol/ed alia erratica,& incrratica opcrantur circa
gCllcrariollcm.licet non taneum vt fol (vt inquit) f~pe cnim
o,b talcm ipfarum inuieem complicationé,in~qual is fit mate
rla.Materia autem exiClente infquali, vira crit infquali~,po
tcG c:ria verbum commiGio,intclligi pro cOl1lplc:xione,qu~
C,UITI non fit omnibus vna,ideo uira non erit omnibus fqua
hs, ver~.a iIla ~ quo circa :!ccidit proprer horul1l gencratiorC:?l,ahJs fien corruptionc_m } obfcura (llnt,& po(funt intel
tgl,q, propter gClleratlonc horum diuerfilllode fubaudi Il:1h
torum,accidic alijs ficri corruptionê h diucrfimodc quo nia
.(Vit. fieut.no n omnium gcnc:ratio cG fqualis,fic nô omnium cor
Pt~i6t~ ruptlo cCl fqualis: Ex his colligitur fccundum PhiloponG,
~ I~diu' cp vnaqueC}3 (pecles uiuenris limitat fIbi cerrum tempus (ur
~QrUnll ~uratlonis, vitra quod nullii ci us fillgulare przgrcdi porefi,
hc~c,~ltra ilIud carrumpi poftït.Cau(a .nifé en diffcremia hu
~ldtln quanto & quali, vt libro de caulis longitudinis & bre
llitatis vint dicitur ,quia enim humanum humidum differr i
I:]U~lltO & quali ab humido equino , idce humana fpecics IiIllitauit libi tamam viram.equina vero t:lum. Caufa autern
quare humidum hllmanz fpeclei fuit ita conOitucum , equiIlum vero illo modo,c:G ~x-diffcrentia-fornurum, quz nOI1
po.liuni Gare in matcna,nHi eum humido fic (ccüdii (pecic:m
confl it-mo.ergo dltferencia ccmporum vi.t~ fpc:cicrutn proficifcitur ex dlffcrentia humidorum in quanto & quali , dj.ltc
rcntia ucro humido&:um' in qu.tnto &quall cx ditfcrcntia for
1l1arum fccundum fpcciem,qu~ non po{funt nare in matctijs nif! mediantibus humidi~ fic connicucis. Singu)arc vero
f['tcid portn citra tempus fpecici corrumpi, pn~f'r<rditfcrê
h~1tt comifiionum (emimi-maris & ffllllne,auc FOf tcr,. dif.
(Um
tOi
."
E
01
t
Semper ucro quemadmodum diétum rfl generatio
aU]; cor c.1elUlUe.
~c~.J~.
.
t'uplio perpetutf funt,ita ut nunquam dfjiclant , propter eam
quam diximus caufom. QE.od etiam .1lia caufa rationabile é.
.
flam cum in omnibus naturam ip{am dicimus [emper opta ..
re melius. fit autem e!Je ipfum melius quam non e!JeC quod efo
fi quot modis dicatur,in aliis diélurn eft) ~t autem iUud in om
nibus impofllbile in efJê,propter 10l/gam e prinûpio diUan s
tiarn,modo aUo perpetuauit totum deus perpetuam. uidelic~t
focimdo generationern, Modo enùn iflo maxime perpetuabl'"
tur r!Je ip{um,quia peculiarif]1mum[ubieétis ipfls cftJèmper
tffici per generationem.
m."
Nunc arguit generationcm e{fe pc:~petuam. , per cnthimc Co
ma cuius anceecdem en tres proporitlones.pn~a,narura a~
petit melius Je poffibilibu5,fecunda,crrc efi I11cll~S quam 110
dl'c.tertia,erre femper dl impoffibile fecundum I~en.l ~u?,c
ro,Ced poffibile fecundum idt fpecic:,q~ia r~~ e pnn~lplo 10- p
tm dinanc , ut nô poffint iIIius pcrpetUitarc fccundu n~mc~
capere.Ex his inferc cp dcus compleuit t~rum e'f~ faClendo
perl'etual1l generacioncm , quia ~o~o 100 max1t~e potc{~
c(fe perpctnari,quoniam ipfis fublcétls fempe~ eRicl per generationcm en maximc eonueniens fiue proxlOlum, q<.i ad.
dit ad differcntiam aliorum , quz non (unt pcr gcnerationê
,
1 " '
fed ad c:rterorum inceptioncs, vc accidentia ipla. Hzc ratio
fyllogHlica potcil refolui in cres Cyllogifmos,quibLls conclu,
ditur h~e'conclufio , gcncratio en perpetua. Tu vero confidc
C
ra quia non en nimia cur:!.
'Af(ignauit caufam ob quam fernpe.r dl ge,n~ratio,& ma- RE O.
tcrialem,& faéliua,& materialcm qUI~c:m d.lxlt femper g~
ncrationis caufam ex eo,quia generano unlUs eCl corr~pCJo
alterius. Faéliuam 'ucro,fcmpiternum motum c~lcCtcm , eo
enim cp c~h:ni:! corpora fcmper moue.ntur , nu~qua.~ motl1S,aut gmerario dcficiet,nune( 'Ir Phlloponus lIl.qUlt )fi,na;
lem cau (am aflignat,ob quam femper efi gcne~atJo.& tex~
rcfoluitur in (yllogi(mos.primus dl,quod mclms ~fi,defidc- .
rat natllu,e(fc dl melius quam non clTe.ergo erre Ipfum defi
dcrar narura, fecundus c(fe quod cH poffibile , defiderat natu G
ra e{fe pt'rpc:tllum (ecundum fpccicm,efi poffibile gellerabi
lib'us.c:rgo e{fe: po(fibile fecundum (peciem deliderar narura_
Vel fecnndus fyllogifmus cO ifie,duorum id, quod cG pofCibile compleuit <le fc:cit deus,erre perpetuulll (ecundum fpecië en pof(ibile'generabiltbus, & non cil poCiibiie erre perpe ..
fUum fcCt~ndum nurncrum • ergo c!fe pcrpctl1um fecundum
fpJciem deus fecit gcncrabilib~l~, non "l1t~m fee~ndu nùme
rum. lertius facicns gcncrab,ha fccundum fpcClCm perpetua,faccre debc:t generationcm perpctuam,pcr.quam gCI~e
rabilla fc:culldü fpeciem fiunt perpctua,deus fem generabl1
lia (ccl1ndurn fpccicm perpet~alll,qu~ e.{fe non po{fum per:
-:z...
tua fine generatione.ergo fem genc:n~lonem. perpc:tua: VCl
A-,4..~... .
fercn~711 comiflio.Qü-<l\iarii-fi.cU~.f'Ole,qtlf-v'arrmt~e dicit.Semper uero( ~t diéll.lm cn )col1tlOua ene geller.at~o ~
~l; ~ ..J.
f:,
rilnl~a conGituitur fpecics. Aut ex differ.~ria côplcxiocorruptio,8c nunqua dcfiCiet proprer c.a~fam ~uam dlxlm. -~!::, . ry
nU~dcm fpccic,aut ex diffcrcntia regiminis in 'lita, Ex r.materialcm & faéliuam,hoc aurem ratlonablhter conrfn... ~~ J~l
1) quo fcquitur Cl' l'cr Cc ommbus indiuid~is ciufdcl1l fpcclei vi
git etiam proptcr caufam finalem,~u~ ~Cl vt fcn1etu: ~I{e fe
ta cG ~quc\ollg~,per accidem autem no eG fqllalis,hzc fune. cundum poffibilir3tem. Tunc tangle pnmum fylloglfmum,
q~f phy(jcc colliguntur ex Philopono. AGrollomicc vcro m & dicic.<l!!..olliam in omnibus inquimus,quod melil1S ell de- H
~,CJIll(tarijç mulea pulchra dicumllr ,qu~ f3ti$ ~jlccnt .Tu ird lidcrnc: naturam femper ,fcd e{fe eCl melius q\13m non erre,
~
Igas pcriodû .tlicer PhiloponllOl,altttr nos fump(j(fe.
ergo e!fe fcmper defiderac natura, Hic cil primus fyllogif~".
~4"s Scmper ucroCut diélum efOcolltlllua
'
.
'
mt generatlo a cor dcïnde tangit fecllndum,& dicic,c!fc autcm qnot moais dlc!
mus in alijs diélum en,ut (ccundo de anima.& oélauo phy~
•
;Uptio.O" nunquarn deficiet propter quam dixirnus cau(am,
corn~,.cc{feidcrn
~nm~ro,&
e{f~id.t
~p~cie:hoc~utcm.~
ee .:::2r;, of ':l~~_
•...;
~utcm,ratioll4biliter cOl/tillgit. OJ!oniam el/lm ill 011111;= id(numeroinomnlbuslmpofrtbllcc,i4cemOlntîrnao e~ e)~, .. :.7C""'" ~
(lUSI
.
,. nqullnus quod met;us eSl-,defiderare naturdm[el1lper,me ~~U1 & fubnamlz (eparat~,& corpon e~leOla.~n hes
t;....~~~..It~
;,us ~~tcm quam non
autem quot modi s diei",us utro qUf fu~t in matcria,c{fe idcm nurnero 14f.en\pcr D,G .po: .l..~11~
,
d'fi
' 'pio dco. co en. J.
"
~
C)> longe 1 cnt a prlll CI ;.. r.
J-~
:;
~
.1'
~I a/liS diélum cfr .IJOC aut ;,l omnibus impoOlbile cxWm, flbilc,propcerc:a
.
.
r.
1
O'
rernotil\\InôlulOt
genera
,
f'"174'n
ea
lU nt corpora cr e Il,
cl f. ~ _..I~ ~.... ; ........
u;Optcr ~ louge a prlllcipio dtflaut ,rcliquo modo comple,. proplllqUiora
bilia ideo concludit cr dcus reliquo mo o." CU~.
~/ oml/e d~us,c~ntinuam facÎcns gmeratiollem.itlt cnim ma:: r '
l '
nbilia nâ facicndo Ilia pcrpetua fecOr mp. eUlrL'~~~equodad.modo media intcr gcncume c;ontmuabltur cfF, quia proxime cft fubStautite,ficri {cm lellldPcr
(un um peCICm,[1
è
:oc
eflè
cJlè , cJlè
8-.t..
LT
é
,7w:t-
.t'f-
-/
�DE GENERAt' ET C.ORR VP.
1 bilia fe!cnndum numeru01 accepra\& c:rldlia (ecun'dd num: ba Arin.d~it\CPAri~.per potentias intc:lligit qualitatcs
010'
N
rUnI fterna . Fecie alltem deus h:rc CecunduOl (pecrcm perpc: tiuas ,per paf(iones qualirarc:s alrerariu.ls, vel alirer dicir, Cl' g
tuall1 continua faciens gencrationé\ira enint ( vt inqu ir) ilia potenrias intclligit qualitatcs aéliuas calidum &: frigidum \ I?
xime -cQn~in1l3birur .le perp:Cl1abirur effe\quia proxi\11c dl paffiones vero qualitates paffiuas humidü &: !iccum.Ego vc·
(ubaanria: gcnerarionem fieri Cempcr ,& per h:rc innuit rer. ro per potentias fubaarialcs formas intelligo, per pa({ion cS
tium Cy\logi(mii.~o vero ad verba artincr,debes (circ (ve vero qualirates paffibiles,per reétam vero iarioncm Philo po
inqllir Phi\oponu~) cp deus fccit Cempirerna Cecul1dü nlll~c- nus inrelligie generationcl11 in reélU. Ea cnim gener~tio durum. r.corpora c~ldlia,qu:r (ecundü Cubaantiam inrran(mu p\cx circ1.lIaris,& reéta,circularis dl c1emcnrorum, reéb. ~c
rabilia [unr/ecundum loeum rr3nCmutabilia.Fccir & ea qua: ro hominis ex homine,& fic in infinicum.Ha:c enil1l dlCIfecundum Cubaantiam &: numerü Cilllt intran[mutabilia vt rur a:terna\qm imirarur circularem,quatcllus ex ho mine fit
gcnerabilia, vr perfeétu~ effet mllndus/ecit Cccundum Cpecië Cemen primo,& poa [etuen cmbrio, &: poa cmbrioné puer,
'1.'
1
gellerabiha elfe perpetuôl.Secüdu11l numelf rranCmurabilia, poCl puerllm aclolercenrulu~ ,poa adoleCccnrulum fit vir, elC
,"f..:~. . "p";cc~
.
.
"7.h
-~ideo
dicit reliquo modo.r.facicndo terriulll,comp\cuir 0111- viro vero irerumfir CClllen.&: embrio,&: fic deinccps.H~c cr.
f~1..~--ct"t:I,....- . . . ,.'~~
fA"
&j'cO(4~ .. ; d"~., • ne hoc rorum llIu.ndu dem. vt.n. mUlldus effer Fer el.IU~ \ 10 go gencrario reuera in reétum cfi\ quia vero imirarur circu·
co debebat rripIfx genm emis ade(fc,(ecundum numeru fi,~ :um,habet rC:l1lpirernit3rem.Animaduerr~du vero cp genc·
pliciter ~rernorulll,f(cüdii numel'um fimplicircr, corru~(lbJ ratio ciemêrorum Cl{ inuicem dicitur fimpliciter in circul o ,
lium/ecü.iü rpcciem vero ~ternorul1l,horum trtum\pnmo quoniam in illa non porea lieri proccffus in infinitü (vt pro'
prÎllClpio propinquiŒmum ca quod cCl a:tcrnuOl Cecund~m barü dt) ideo oporeet vr rerrocedarur.Generario vero hOI
llumerUlTl ab illo vero ionge dillar,qucd ca recundu nume- minis ex homine ca m rcétum,quia procedir in infinitl1l~,~c
K r~m gene;abile,medium ca (ccüdl1m rpc.dem ZterllUI11, fic rum habet non nihil circularitaris,& ca ratio ne proccdlrJO 0 1
cnim deu$ facicns mundum proceCfir ordlOare,non ab extre infinirum.
'I\ot.'
mo ad extremü une medio\cum vcro dicir , quia proxime ê
.fubaantif fic:ri fempcr generarionem,~b{hnriam dcum
Simul autem ma/Jifi~um eR ex l]i$,quod quidam qu((r~d,
muAdi o.p.ifu:.em inrclHgit,'per hoc tnim cp generabilia tiulle quare ul/oquoq; corporum in propriam lato regioncm,itl tI~':
femper ,funt proxima ipfi deo [ccundum effe confideraro, R (il/ito tempol'e /1on diftant corpora. Caufa CIIim lJUi/ls cft,ctdlll
generarionen) vero (unt proxima'deo recundu perpcruit.J[~ uiwn trallfmutalio.fl enim un'Uquod G; maltent in [Ud ipfi~l;
accepro,d~m ;lk~r~ui gcnerabilia (unt pro
t1
r.
rcaione,
cr /lon tranfinutarrlur ab co1:quod pro,oc, idm". tlï;
xima quo acl e(fe cius per ipwnl fieri,quo lIero :Id rins pC'rpc
éo
tuiratem per CÎus gcncrarionë( vr Ph'loponus annota bac. )
dif1arent. Tranfmut.lIllür igitur,propter lâtiollcm dllpl/celn
Drus ca
Colligir hic Philoponus [ecundü Arift. deu e(fe mundi opi cxifl:entem. quia ucro tranfinutd/1tur lia contingit manere II~':
coi müdi ficë\,atqJ cffeéliuam caufam,ha: de cauCa tinali , tllnc repcti~ lum forum ~n /lUa regiQ/1c ordinata. QJ10d igitu!, cil ge/1e~dtlO
fecGdum cauCam faétiuam perpecua: gcnerationis , &.q.d. licer final!. cr corr~p~lo, cr ~ropter quam c.t!/fl,m,cr quidgwerablleet .tl'.~
Philop. cauCa perpecuf gencrarionis {jt, ve gcner~bilia deo a~p~opl:: corrupflbtle. manifollum ffi ex l,;s qlliC diaa (Ullt.
. VilA
quenr quo "d illius e(fe , & il li liS perpeclIItatem,tame CIUS C?
CI,I'
faétiua dl circula ris motos, vt dlétl1m ca.
.
Sim!ll autem pdtet ex ']is id quod quiddm dubitallt /pro.~ (,
Ant.c.99
Huius autem caufa ut diétum eftftfpc,circularis ratio.[o= pter qI/id fingulis corporibus ab illfinito temporc i/1 proprl~
ca
&. 100. la f/1im COI/tin/lit.
DII~cèl~'
Huius autcm ut diélum rft pluries, caufa eIl circuldris la::
c. elu ~ tio. h((c·cnim[0 la perpetult exi[lit.
Corn.,9
An,c.loo
Repetit cJuCam gcnerationis & corruptionis aŒgnatam.
vicfelicec.cirwlarcm lationem,qu:r res pacuic.
Id~o (J'alia qu((cunC{; tranfinutdntur adinuiccm fecundli
paf/lonis cr potentias. uerbi grl{tid flmpJicia corpora imita
tur cit'éalarem latiollem. quiido cn;rn ex aqua der generatul',
(J'ex acre ignis~cr rurfus ex ignc aqu!t,ftculldum circultum
dicin~s ~~rcuire generatio1/em,'luia rurfus reuertttur. Q!!0::
·.n
0 '11uc' .te. circa W reCla latio afJequells circularem.col/t/llua
c. (iufdê.
Hinc fit utc.etera aüa '1utfcun'l; mutuo tranfinutanturfe::
cundum potelltidS crpafiloneJ,ucluti flmplicill corpora ,fi"
{lm/ur circularem motum,llam cUIn ~x dqU.t aer fit, ex'!; ae..
rc ignü,iterum cr ex igne aqua, circulo dicimus generatiollé
cOlluerti.quia ecouer[o uertitur.lllfuper ctiam (7 borum ma::
M t14$ reClus circu/arem fiélalzs,perpctuus eft .
e,.. ..
Co. 100.
Soluit problemara.primum quare generario c1el11cotolV
circuiari ,ut illa Ci cft ex CYl11bolis (cmper, vr qua
do ~x (qua acr fic\cx hoc ignls \ cxigne tcrra, t'x hac .lqua ,
ex hâè .lcr' ,ex hoc ignis,& fic (n infinirum.ReCponder <l' C.lU
fa huiuS cfi mo[Us clrcularis,nam eum natura inferior Ccéte,
tur Cupcriorem inquantulll portn\ ideo curn C~:llm Il)otleaf
circulo 8t gcnerarJo Cymboltca circularis c:rir.fecundum cfi,
quarc reéta gencracio vr di(fYl11bo!ica cn pcrperua.ReCpondet quia hale (cétawr rnotllOl c:rli, n.llm :lccedeQte foic crefëlJl;t clementa Cupcriora,& inferiora diminuun[Ur \Sc rccedentc fic ccontra & hoc pcrpccuo.Er qu:r dicit clara Cime.
Anim~ducree cp generatiOncm Vocat.phor.i, a?utitllr cnin~
verbo.fcd accipit phoran p~o gcn~raCl~ne. HIC te"tus Op~1
nIe cxpolJicur in comcncarC)S, veru Phlloponus quo ad ver1,1001 dicitur
RECO.
regionem latis,ip(a eadem compo(lta corpora /1on dtfia/l t ! "
1{uiuf e~lim ~~U(4 eft rn~tua borum tr11/(mlltatio.Si el/im tln~ p
quodq"mfuupflus yt'glon permdneret,71eg; a flbi uicino trif
1r1lltaretur,denitifJcnt tdndem, trdn[mutalltur quidem igitll f
propter wn'latiOlicl/t qUiC gemùld exifti!. Propl'er (ol/U.erflO~
llcm uero illl/uita fil/a rcgionem ordirldtd forum aliqllod fer
manere contil/git,propter quid quidem igitur dl gweratù,d
cortuptio: (J' propter qlwn call(am. 0' quid gmerabile, (j' Ol.l'!
èorruptibile,perfpictlum ex ']is,qu~ diéla'fimt.
. fi. CO
Soluit rc:rtiut11l'roblcma. vîdelicer.proptcr quid per 111
nirum' anre reml' IS fingul:l corpora c1ementa per (u~~
d
f'o
Sc
d
r
11U l
gione~ clira IUnr, nunqllam ccci erunr ,:11= nliql1a~~ l, r'
cem dlnarnllt,fed femper fllcrunt conrigua & proprf]s 111
gionibm.Mollir probiema hoc propter Em~edocl(m, g VO'
luit iIla q1l31idoqJ confundi per amicitial1l(inquit) Sim.u~ aLl~
l
tem parct ex his id quod quida dllbitallt vt Fmpe oehe 1
ptcr quid (j1l~lIlis corporibm ab infiniro ~ell1porc ant(;~lo
Propriam rrgioncm bris ipfa eadem fllpplc comportea r.·S
\ rempcr rIUm contigua,:1 cin (J.
1111
or d"lIlata nunqllJ diOant Ced
tcgionibuç.hoc cCl probiema. Animaduerte <l' tC"nJ~ 1110
glllarirer fcribirllr in gr~co. videiicct.propter quid vn~o~~ .
que corporllm/ed ego rranauli pluralircr , quia verbLl
fio~ (jgnat mulc!tudinè. Rcfpondct <1' caur:l cCl murll~ 1 r~
ttanlilltitario.nam fi vnumquodC}) in (illipfiu~ regioll( Pdé .
mancret,neqJ a (jbi vi cino tranfiuutarcr\ defiitiffcnt .r an rte
(Ilbaudi cortlm tran[mnrariones. Et (jc ql1antii eX vna pa ..
tc
de ris corriipirur ,t3ncurn ex alia generawr ,8( propcc(e' r
crll
temur if') fqualirarc rcmper. vbi .luté de eis corrllmpcr
& nihil regnaretur \generatione~ 8c tnn(mnrationc:S c:orl~,.
tandelll ddlitiffent,quia effcnt omnino & penirus corrup ~I'
at quia ca generatio 8( corruptlo • Ideo fpecies Sc cffe rot il o
in eadelll regione conrcruarur ab CC}) confnfiolle. IUIIC CP1(~
31
g:ar cau[am hniu5 mutll t tranCmut:ltionis( 8( inqllir ) Ir
mucantUr
r:·.
P:
a
f0*
Il:
.
�LIBER SECVNDVS
A mutant quide:m igi ur propte:; ratiffr'a·nCm'utauor.em , quz vero minimf,quia AriGotrles"in libro cfli , & in phyfica ~u- E
gcmina e: xi{lir . viJdicer:pro prtr ",omm toits per zodiatü.
fculrarione.cum probat perpetuo e(fe morum, fiue femplter
Proptc:r ca oucrfio ne m vc:ro c:arum tnuruam in nlllla vna re oum.probac pe:r hoc quia 110n inccpir, nec deliner .igirur Rgionc: ordina ta 'c:orlll1l ali gllod permanere contingit, ~a par petuo dt a.apud Arifiotdc:..n fic cxponetur ,nec incepit, nec
~cs fe tan gences COl1funduntur.nam qu antum vnum accipit definec a.igirnr perperuo eli a. ~od fi vc!int con~endere cp
ac.natura pro pingui, ra mm e:tialll accipi~ de loco eius,& pd deber cxponi modo illo. voluotarie loqurlltur ,quamq; apud
nllfcetur ci, vt vidcmll s Cl' terr:l 8< aqua euporantes, tédiit eos hoc non mulro videarur ioconueniens,cum (\:piŒme.p
.ad lotlln\ aeH~ ,& permilcentur cu iu co, & fimiliter quando pria loquanrur auélorir3te.~od vero nec phyfice. de~lara~
rgnis (\{ aer frigore înrpHfanrur, vadllnt ad locum rerrz &'a-' rarur.quia PhiioCophus in littera vulr generacionem cc fem.
qu;r,& permi(cenrur t Gc:is.quo fit vt dement3 non fuot vbl piternam,&'rcmpus generarionis elfe fquale tempori corru
bUbita que: pura.nam in partibus in quibus (e conr'anguor ,permilèê prionis.igirur viderur velle perperuam (ilcceffiuam, 8( con~Ontl: l'ur illllicem,& confunduntur.
Sed dubltanr. vrrii partes tinuam elfe gcner~t ; onem,h~c efi fe~lpiccrn3m. Pro~t~r Re(polio
tlementi non tangences elcmentum fibi vicinum aliquandd ha-c & alia piura vldcrur mrhl q, de ngor~ phyli.co duplrc" pro pria •
corrlJlnpantur. vrdcrur (.1' fic. aliter aliquod corrupriblle ûc, ter poren verificari cp perpetuo fiue :emplt~rnahter efi gen~
'
.
~uod nunquam corrumperetur conua Ariliocelê primo c~ rario.vno..m.odg ac,ipie-nde--gener.a tlonem pro accelfu -reru ~"~-J.-""" A> _--' V':-.
fT:
•
l'
.
~
• q •• .l:. ~ oo6
li. Videtur etiam q, no. quia illis non potefi âpplicari coruOl- ~aionem, qua ratio?e ~c~ellnOl
al1lma IS e gelllrura
1r.e 1W'f~.c-.
pem.Secundo,toruln elementum potefi corrumpi.igitur 1'0 ad-confincnria vCCJ3 generatlone dlCercrnus,~t~a vc:r~ receftum aliquando corrumperur.aliter 3liquod corrupnbile eic, fum e (>fifi~tia i corruprionr dicercmus corrupl. quo 10 (en(u
quod ounqua corrumpere[uf.Ad hzc dici potcfi. vt refpon- J'?petuo & CeOlpirernaliter en generatio,<l~ pe~petu? & (cm
B d~~ Auerroes Cupra comé. xxxvj . CI> clementalunt corrupri L pieernalircr cfi accelfus remm ad 12fethon~ ,qula vel m.oonr.a F
bill a fe(Undum parte:s.& fic nulla .e~ pars, quin illa qu ando$ regione fub tropico dcri, vc\ in iIIa fub tropico capncornl.
corrUOlpatur.Tunc ad primùm dicendum q, licrt libi no po · accedence nan~ (olc,accC[fns fit relf in regione nofira,recetdt applicari age Ils tamen ipra infpHfàta, vc:llèuificata VCO!t 'cedite fir accelfus illico SicqJ de corruptiooe dicerel11us. mm
ad loeum (u~ corruÈ)(ionis , pordl eoilll J:onfréllacio aliql!" recedëre hinc fic rerû recelfus. recedenre iIlinc,fir illic relf rc:
fuecc:derc: qUf eerrant data igois parcem in roncauo infpilfrt celfus.& fic (empiternalirer efi accclfus,& fem pirernalirer cll
& faciac defcendere ad locum (uf corruptionis . Similiter de .tecelfus.igitur perpetuo Cempiterrialiter efi gen ~rario, & Etnra pars (uperficialis'corrumpitur,& alia (lIccedit & gene_ 'peruo fcmpirernalircr efi corruptio.Er hfc de gcnerarione&
r~tur ex alia pane,adeo q, quandoq; c(ol:raies partes eruot corruptione vniuerfali totius mundi. Potefi emm vcrificari
clrcumferentiales. Ad [ecullduOl dkc:ret Auerroes ct- totii & in generatione particula ri certfdarz rel, vt hominis & f' Secunda
flon e:fi corrupribile,ideo non oportet Île (orü aliquado cor 't:jlli vc\ eiuCOIodi. vt in proxima digreCt~one.circ~ c.elCeum ~n qo de cau
rUI1l.p~tur.Et fi di~ltur rotum dl compofitû ex matc:ria &for ' declaratum.Et fic de rigo rc phyfico Ar'fio.ln rcllrglt. Tuc fis corr~
tn~.lglrur tOtum t' corruptibile.quiequid veline [orticolf dr ad argumenca pater (o\mio. Con(equ~te:r fec.un~o qu\;: ûr prioois
C~ dlud fin cathegorema totum.dico Cl' roruO! e:fi corrupti- vtrunl Colum contrarili ipfum fit caufa corruptlollls. Er VIde
~lle.ne~ opor~er .v~ rorulll aliquando corrumparur. [cd (atis tur cp non.auéloritate Arj(l o reli~ primo anlculrationis phyfi
n q, alrquod ItIdlulduum eiu~ femper corruOlpatur ad hoc
cz.& (cptimo met~phyficz.Marcria inquic efi quo res pot~Œ
,
Vt fpecics non frunretur.Et hoc vule d/cere Auerroe:s . q, (o~ elfe & non elfe.igicur m ~ reria é per fe prin cipium corruprlo
f.n tl ~ ~~ non e~ corruptibile hoc efi itôl q, aliqu;ld o lie corruptiî. nis.Seculldo,Allcrroes in libro de fllbnaocia orbis ait diOleo Ordo qo
tJÛlJ,
.c'nde eP.llogat, & totnm parce . • Se:d circa hfc [unt quz- (jonem elfe principium corruptionis.igitur lion tantuOl co- l
tr~llJ .... Grcnes.pmua vtrum perpetua fic ge:neratio & corru\,tio. Et rrarillm.ln conrraril1m eO qllod comOlunieer dicirur.cmne 0 s.
~~~ ptr arguUnt q, non. quia fotus motus localls dl pcrpctllus. Se:- ql10d corrulTlpirur e filO contrario cOrl'umpitur. Circa hac
~ 'fit Cundo.quia nullôl generuio cCl perpe:rua.Ad oppofieü en A- dlfficulca[clll tria (une vidcnda.primum ellim de c~u{i~ cor- G_
~i~lo. riGoteles in littera. Captiunculaeores & (orricolz quznlo ruptionis . (ecllndllm de C311{iS I;ccrnito'ltiç .tcniü de caulis ton Po recen
I~~~tti~ Ilc:m (olunnt logice UntO,quo in [m(1I Arinocc\es non loqui girudinis & brcuicarts virz. vel pe:rm3llenriz rerlun. ~a riorum.
tUnl. tur. Vnde votullt verbii perpc:ruo mutciplicirer exponi. vno rum ad primum recentiores fere: omncs aiunt caufam corru
quidem modo pro co quod en fine inrercifiooe.& fic conce, ptioois elfe: t3ntum conrrarium.& hoc vcl inrrin(ecum,vt in
du nt perpetuo elfe generaciooelll . quia fine intc:rcifione en minis,& diffimilaribus, vel cxtrin(ccum, vt in fimplfcibu ~ ,8c
aliqu a generatio. videlicet .iIla Jqua- l'lib polis.& hfc aeris Cub fimilaribus.& inrell'gunt per conr rarium illud quod cotraria
fqllarore .Et fone fub hoc fcn(u aliqua vna nUIllero geoera- tur corrumprdo forlllahter vcl virrualiccr ,in te vd fuis qua
tio perpetuo eG.Alio modo expOllltur fic .perpetuo a.dl.an litatibus, vr accum olat e cxpol1unt.Proprer qèt Infe runt quz
te quod libet tempus fnit a.&poG quolibet tempus erit a.igi minus colltrarictatis participant. diuri us pcrdurare , concra
tur perpetuo dl a.quo fenCu etiam naturaliter loquendo cô- vero qua- mulrum contrarietaris. vt filllpirc ia di utius perdu((dunt perpetuo elfe gcneratiOnem.113m ante quodlibet té- rant miGis,quando quidcm fil1lplicia non nifi e:xtrin[ecü hapus fuit generatio,& pon quodHbet tempus cric generacio. beant conrrarinrn.lrcOl'l3 fillllli a diutius permane:n t diftimi
Igitur perpetuo e:fi generatio. Tertio porenexponi perpe laribus.quia diŒmilaria ab extra 8( inrra conrrarilllll habët. COfuta.
tuo dt a.fic.(cmper & omnl tempore finiro dt a.igirur per- & dl(fimiluia partium pluril1l\; corrarietaris,fllnt Cilius cor- tlo.
petuo en a.quo qllidem in (en(u catholiel concederent perpe ruptibilia. 8cd pace rôlncorUIll dlxerim, hi pro priam vocé
b tuo clfe motum,quia femper 8( omni tempore fuit motus. non pe:rcipiunr. nalll vcl quzfiio qUfrit e quibus.videliccr.
h~ll1 verbum femper dWrllbuit templlS , modo afrte mundi pnncipi'js corporibus inen hzc pJ((jo,qn~ corruptibiliras ap H
C~eationem non fuit tempus . ~~rto cxponir ur . in infini pcllacur.vct quibus e caufis hic c:ffcétus qui corruptio cn,cor
~rs tC,I11.poribus,quorum quodliber cfi ~q ~lale vlli cerro dato poribus inen. vbi quidem de effcélu efi qUfGio , cü corruptio
v~ a.lglrur perpetuo e:G a. quo in fcoCu AnOotcles intclt~gere non per fe: a oacor,,_int~d;Hur ,(cd generationis graria, vr A~
ft 'dctur apud cos.Et hoc modo perpetuo cn genc~atio, tam rifio[cles air.ille ipla- cauCz corruptioOls erunt , quz 8( geoe
t~ ~r~tl. ~icundul1l quid,qu3m.fill\pllcit cr,& ram clclllent1~ qo~m mi rationls.confiar autem generarionis tria elf, principlJ. VIde :
1
. ' Vt patet m corum hbris.
Scd pace horum dlxenm hz liccr . m~tcrialll formam & pnu Jtioll em quaruorqJ c~uC~s. VI
tde'ltur capcionls.primo quia nec grammacicc , ner logice dclicec.mat(riam formalll finem & effiticnrem • vr rn hbro
OquunturJecuodo nec qu0'l3 phylic.c.gramm arice quidem auCCI1lr~tionis phyfic~ der.lar atum' efi • Cl.!!.o~ fi de affe':lion~
nOn ' ql'
.
.
Il'
.l1a perpCtulll v b'1t}3 pro commuo
acclplum.
Vn de Ph' fit qUf Œio.rria fum principia corru ptibilitau.s ~pud ~uerroc
blla'~J.lrbro hynori~ naturOllis,c:\pire.lij. inquir. 1gitur virz in hbro de fubflanria orbis. vidclicer.marena IpCa drmellfto,
(~~UIS fig lla po nit raros deotes,pr~longos digicos, plumbc:li & contrarlum in (e ve:1 fuis in qua!irJtibus'9 uz enilll corpopc orC:l11. ~I ~reft}3 in manu incifuras ,nec pcrpmus, vbi per- rum matcriam habellt dimenlionc interrnlllaca prpffeébm
tU;J$ :tCClplt pro concinuis.& hoc vbi'1J <llij ornnes .logiee ante form<r recepriooem,& cOlltrarium CUa! forant pro [e,
�DE GEl\JERA ,ET CORRVP.
l ve\ qll3lit~tibus form~,ip(a pcr (e corruptibilia 1l1Ot. hoc cCl runt pecca nt, vc\ quia coinciclunt, vc\ qui3 fal(~, ve\ quia (u- N
a Fe3 OHa corrUill pi, v cJ pa ri affeétulll corruprionis. H ~ ( igi- pnfiuunt.coincidunr qllidem vr tertia,& (cxta. vt confide·
tur zfTcétlo fiue pdlÏl ,qu't' corru prib llitas nûcupatur ,his ip- rallti patet Fal(l, ve:ro.na mul[~ arbores fimiliores (une mu!
lis e priuCÎpl;S in corporibu'i p rof. ~ ifcirur 1 qmbus corruptibi ris animalibu~,ql1~ cOlmen vita brelliores func. SuperRuuoc
.
lia co rpora Jcfitll unrur . D cfini lliltur amem e princip ris imrî, aurem,quia refi!lcre conerario non caufa cil/cd effeétus,Cu.
fecis,111 3re ri a. viJd icc r. dl nlenfiolle, & ql,alicaci~us cotrarili ill:s cauCam qll~rimus . H~c de C3U!iS perm an enri~. & pcr corl ~ ~;
habenribus. Vt Ariftorcks exprc!lït d~ qv aliratibUSi,pfa'i vo- {equcns dc rota queClionc facis.Nam (olutio aroume:nrorunl Sc ;cr
cans dilfercnrias clfcntl aks,& pril1cipi~ f rlTla 'ia cQrl'0rum confiac. Se:cundo, vtru vira humana po(fit p~rp'.ctuari vel de j(.i
rr:
d
..
A . ra cc Il
. 0" pOlllr
phyficorum .de m ate ria (atls in libro phyfi'Olf.1\ r diJTl~lllio pro 1o.ngan:~o~
~pet~lari~ ec~aratur allétoricatc ri ois, fi~lo
nelll adiecic Auerroes, qua ex vcrbis Arinote lh illpll,lfibos fiorclls remo roplcorum, vbl ~ICltur 111 trillalis l1Iaétare pa- h
locis cni(us dt deducere. Proptcr qu~ non male rcccndorcs cres dl facrificiut}l.qllia fi non perpetuarcntur. Secundo, e:lC
(IPO Iigni vie~ poreil ~ale quale humidum rcflaurari.igirur~i
aiunc alfeétionCl ind iuiduorum ex parre olarerie Auere prin
cipq fq3 indiuiduolf,qu~ (IInt materia, dimenlio, & qpalita- ta h~maua perp.tuan.Q.!!ot prolongari.declarane. quia cO~
tes concrarium habëres .affcétiones (pecierul11 ex principijs plexlO vnd habe:r vnUlll t crmi num. Secl vna complexio pofFecierum,qn:e forre funt parres form~ tanrum . ,IIlu.d t:- reCl conllcrti in aliam.igirur poreil prolongari.SeCtlndo, nie
PÔAuicr. men atrenti6ne digllum Cl' Auicenna credit hanc :tlf(étion~\ diei Cc ribune libros de rerardanda (eneéture. igirur & de: pro
qUf dl corruptibilitas polfe co rporibus inelfe ex fola mate- Jonganda vira. Tcreio,tr'ldullt alchimicj C}> per quinral1l e:(.
ria.e:riam nullo contr;lrio libi comperente .q ua rarione c71il Cenriam,aurum pOt abile,3tq3lapidem Philofophorum po.~
~~
ait corrllptihile e:lfc,ipfum camen nunqu;l corrüpi,quia effe- reCl homo Ca llus viuere:, vt Arnaldus de: villa 110ua rradir.iglt
~,
e:riam
poficiaétus
corruptioni,
e
contrario
prouenir.Cllius
rur
&
vita
prolongari.
In
cootrariul1)
en.
confHtuic
deLl$
~,~
K
Egidijpo. nis Egidius noile:r elfe viderur in craéttau de mate:ria cfli. a Ife terminos cillS,quOS nemo prretcrire por~Cl. ide:m & I\rHlotc: ~o f .
rit enim c~lum habe:re matcriam,& (Îllfdcm Cpeciei cü ma- les (ccundo de anima. Circa qu~fliQnern primo vidwdLlOl Or li~~
teria ge:ncrabili l1I,c~lum camt:n ait elfe incorruptibile , <i a de prima pane an vir:1 huma na poflie Fer eeuari. fc:cudo~' l~l~' ,
marc ria c~1i (ariaeur forma iIlius proptcr concrarrj caremia. fecunda parte,~n-po!lie proJolJgari. ~dii {jmplicit~r CI a pop
Sed h~c res pluribus in locis confutata dl. Nuric vero ad .dune vitam humana nOIl po Ife perpe:cuari rribus rarioOl bus ,
~d Auer. Aue:rrois mentem ica (upponas, iII~ tria elfe: corruptibilicatis primo quia fcmper mareria apperie aliam formam. Sccû~o,
z..
cau(as (il!e prin ci pia conuertibilia • nam v nUIll infcrr omnia quia f.létd JC completa hominis auétione, hoc dl po!lqua v~
... :~"'- 1'~"1z... T"-f.':.~ ~ reli~ua~ biJ:'nin~~ materi:tn'3Tul'3lis.ibi efi & dÎi!lenfio-;& nie ad {iarum,calor naruralis continuo agir deficcJl1do hu nll
LT-;:{J~ 6 1- '1. ..., ,... .. E qu~ba.uontranum habens..nam rrtaft!.ria qu~ n011 infcrf i~. dum radicale. T e:Trio , impoGîblie dl homincm ro ni in ;tac
11' ~I <If, d1-l '1;"1 tTf.~ 1_ d
. marCf,a
'
.r:.
o.
.
ita cc:mpera co ,qnÎn ab illo cOl1tinuo n:Coluarur. Anirn Jd•
.. ~ , ......;..... .ç. r~::-:. ~T
N
uo,no- d'IClwr
nl~~qull1oce , IX iu ratlone' metaphyfin , qll~ di l'atio-potenti~ , & non in rarione phyfica, . uerrmdum (}> cacholici & phyfici differunr propte( cOlltra.•
ria principia.carholiellS qu,dem mortem homlllê intrare al'
qu~ cfi rario tranfmutabilis potc:nti:e. qua. viddiccr. ratione
AlIt:rroes pluribus in locis c~leOibus l1Iacerialll de:dicac, eaq3 propcer pecc.1 rum.BcOitenilll morcalcs (lll1t.q~lÎa quo IIib~'
e materia conflare diccos.Ec de corruprionis,ac corrupeibi- illarum hoc cfl forma & corpus morta!ia funt.a homo an'Oc cauCis liraeis caulis fatis. De cauris ~tcrllltatis corporum vcl relf ma ql1idc:m immorr:llis dl.Corpore vero moreali ,. fcd CJuo~
!';ccrnita - tranfigamus.re:ccneiores rimili racione renene habcrc coera- niam forma cr~hit ad fe corplls,hlll1l~na anillJa Cecundu (UI
tis.
rium incrinfe:cum vcl cxtrinfccum formalicer vel virrnalitcr nacuram corpus re:dderet il1l111orralc,(ed propter pCCCJtunl
Po rccen elfe: caufam corruptionis.igitur non habere conrrarium '1li~ mors hominem illcrallit.phyrici vero morteln natura\cm ad
fiorunt. quo modo cauCa efi fecrniueis,quando qllidem contrariolf ucnire: aiunc proprer caloris extin~ioocm,& toralis hllmidi p
L comrarif fine cau(~. Auiccnna vc diximus. & Egidiu> vo- re(olution(m.pr~rcr naturalelll vero ob caufas p r ~t rnarura acrroP
Auicën~
Junc corpora pro tanto no- corrupi, pro quaro cuenr (ocra les. Vnde Auerrocs tertio metaphy.cômenro,xv. mirul11 f>
&Egi.po. rio.ECl.n. contr"riti câ dfcélus corruptionis.d vero alfeélus (fi quo modo qui indlget cibo & pocu , rcm ane ,l[ in çtcrn u,
corruptionis cCl materia,qii quidé c~lum dl fte:rnû& corru- Cibus enil1l & ponls 110 GJIlt nccelfarij nj(i vt reClaurellt ,or~
ptibilc.~ternil quidi,ÇJa ab effeélu corruptionis capi non po- ruptul1'l.qIJo modo igitur remanet ~r crnllm illud ql10d c:~ 10
teCl.com conerarium nuIlatcnus habe:at. corrurribile vero, n3lum (orrllmpi. A 111 pli m, phy!icus (cquirur couc:niw[lJnl.
Po Aut:r. quia matcriam haba phylicam. Verum de: caufis a'terni- fenfulIlll.omolbus cnim fen!ibll s experirur omne qllod nU~
tatis fentie:ndum dt apud Auer. vt de CJlIlis corrup[ionis,c:n trirur undem eltdllglll . catholic\1~ reuehcioni imit tirur In~
quidem contr:triorum li ne 0pl?ofit~ cauf~. erat ip(a res alfe, do reuclacul1l (n,in Oaru innocenri:.: vniuer(ali 011l ncS fui'
Bione: corrupribilis,qui~ habet nurerial" dimenfioJl~.& co~ immortales.icelll']3 poO refurr('aion~ anill1H rc:fU(llcrC eor
trarium .eric pe:r idem alfcaione: ~terna,quia caret materia, pora ill1ll1orraliJ HIS prilleiplJS CJtho liclls 5< phyficll- ditf~:
dJOH:nfione,& contrario. crac ipfa res affeétll corrupnblli q runt.Se:d qU0l1i ~111 euh !JCUI (un 'Jl(r verum & po((ibllc, 10
tuor ipfis e: caulis.erit effeétu fccrna e carcnria iIIorul11. ~ Ilrc raClone~ f.ét~ lIulI:e r fTc Olt. prima qllid cm nOI1. quia lieer J\13
Oc caulis pau ca de fterniraris caulis. Et de cauris permanenri~ /iue ( cri~ appetit fOI m .ll n le mpc r.ho c en proprer for
iIl1P::
Rmancn- long~uitatis agamus. [ulliores permanenti~ fex cau(as affe:- fcalonefll 'mo d .lIllllla en 110 di!ima fOrIllJrun.l.lgICUr n
. fa[I.,1r " ? J('Jtatefl1I11Jreri;~. Ad (e:Clllldult l .feC~
(l~.
runt ,fimilaritarem partium, Mcd,j conrinentis conllenien- turalltrr
1
Pofitio rc ti.trn,calidi cum humido bona ciimiClioncm,refiaentif for- rer cp faaa conlÎ rlcllt i 1 po dl hO(1,o re:Claurare ca le qual',p:
ccntiolt, tirudlnelll,larirudinem comptcxionis fiue mixrur:r, arC}} in peer cil,i & medl) 1elllruiclII.ElI.ligllo c.nim virlr hUrnid~~(
M viuentibus bona (a!idi cil humido proportion,. Mlhi aüc fuilfer rcflJllr . tul11 laI e ouale cx loco pardd,fi c(1ntinens .Ul
li
r
' -1
A cOJ\ll
~ro
Po ,ppa. videntur generatim:elfe duas talltil cau(aç,ab extrin(eco qui let
rem peraru m. cr l'c r Idem patet ad rerritllll . cr
0 0' r, ~
dcm Illcdrj conucnicntiam.quando quidcll1 res a medio COli p~rad.ri fl1llT~r fil ltplldr r [ëpe ratus . h~c de primo.. Qua 0 g~rIO'
jtUrio & corrupaneur & infirrncncur.ab inrrinCe:eo aurem la tllm ad (( cundulll aOronomi & medici dlfferunr W alll qfi. It· ~I,
tirudini mj(lur~.~ando CI1inl minura efl ampla magnç:u ad prinC'ipia. M,J lci qllide lll cancul11 re infcriorcS C0l1110 pé""
Jarirudillis,fub cuius quolibet gradll poteO forma in marcna d eranteç,col11plex lo nii a!eCl'nationes affirma nr. & q' qui. e 1s,of ~Ol'
pcrm~nere indiuiduü dlius diurius pcrdurat.Proprere3 me- leriem lIafcic'Ir poreO lleg111aricu~ cffici, vcl Illc:l3nehoh'tll~
talla & lapides (une. 1011~çui?r.3 hon~lO~bus~quia eorlln~ m~ vc\ fanguinem.Ec hoc propter V(UI11 ciborulll, & (C" rcrulo
nura amplior cxi/ht.at 11\ VIllIS fpCClatll1l cc poren rertla ca, non n.Hur:\lium. hoc t(uiJcm pro tamo alferunt ,pro qual~t •
bOlla. videlica. proporrio calidi cllm hllmido, hoc cCl cempe CUppollulle omnelll vir.<Y pe~dur3rionc1l1 cffici .a rcf!aur a
raneia ad iuClitiall1 vr AnClotclCS rradlt il1llbris de longirudi IlC humidi,& halle ex (ohs clbiç fex rebm non n~cllr3\Jbt lfc
hCV, ' oro
ne & breuirôlte: vJC~ . vbi nanC}} alrcrum iIIorum nimium (u' AOrol1omi vero :lttendédo ad cau(am fuperJ1.1ruralclll 0 l'o~loi '
11
o
pcrcxcrefccret Vt caUdu fllpra humidü, vc:l CCoorra. procul cCl ad cflcficl1l alferunr omnia hic enenire e Cle:lli iP.fis. pr j: 0°
)
C:
tr
CMuto. dublo tita dl d,lfolutio.
,
J1t
Cau % vero qllas rccentiore aile pter quod hune brcuioris elfe vir!;,iIIum 10llgioris alll :qu
\.
fc ëtiolf'
in hU lllS
oP
a
la:
a
°.
,
�LIBER
SECVNDVS
A in h?illS quidem genfrura,annr-ttic~pal't~s hoc-rR-ltu-lia-lo
10 maiori. Tone nrgo q, dttut vltilTlum inllan. tcInporis. E
C-.a (~t~lI~in-amb1:l1af1[ ad-'aphecie-a-hoHil vttaha.ln Illlus ve- Sed bene cil deuelllre ad minimulll hUl1lidul1l CUOl quo poro rardius.Er tune confc:quenrer cOlllplexiones redicaliter R ten Uace vira.& .cum dicis.cum hoc potell . & imediare poft
1l1Utari negant,fc:d bene "pparenter, vbi a czlo connitutum hoc non poreil.oego hanc.quia nuoc potrU & imediate p~ft
fi~.qua ratio ne fit , vt qui cholericus exorirur ,e c~lo fibi an. hoc cum eodem humido poreU.nam ceColutio non cil conti
~I~
hl.lx.fiacuti fior fiue ad aliam conurnacur complcxiollem, nua,licer [ucceCfiua. Seddices.appliCctllr in hoc inUanti in
fIer
fiue in eadem pc'rfiCtar,anno, libl c cflo prffixos non permu quo dt faaa reduélio ad minimum conrrarium corrumpens
illi minimo.ruuc in hoc inllami applicaeionis dt.& immedia
,\1 .
rabir ,quando quidem-vi«f-li-p~c-iGHi-t-\l~fibuS-~nK .
Il, PI~lt Forfltan enim nec complexio mutabilis cil,nec vira prolon te pon hoc oon erit .igieur cil vlrimum. ReCpondco Cl> pri
• ga?il.is. Ptolfmeus autcm qui peripateticus cil, vr aITerit ip Olum inilans applicati circ en primum non e(fe iIIius humidi.
3'
fc ln li~rî.mago~connruéboni),aUrOnomulll verCari ait cir Ee fic nego cp in innanti application!s talc humidum fit. Sed
Ca medium imctJlcc;c{farium-ô( cont-inge-ns.propter qêt mul adhuc dices.illa applicatio vcl cU ad cIlS vc:l ad non CIlS. hoc rh 1'""_L~ f4-~r;.,-s ~
t~ po!fe hominem affirmar in prohzmio .lporclcCmaron con cft ad minimum iIIud, vclad corruptum e(fe minimi.Dicen. -u"':J~~....8-..:
tra Confiitutum a cflo,multa quoC)3 quz a czlo non promit dulll CI> cil ad cIlS in potcntia & oô ad CIlS aélu qnod cU mini
~1I~lIr.Er fic coocederer & complexionum alternarionem. mum.Sed bene dl minimum genituOl.&hoc fa ris. Adhuc
vira; proloogationem. quando-quidnn-czlu~rRofl agu-.,ni repli ca bis omnem corruptioné pq:cdiir alteratio.Cexto phy . /
fl<um-c-aufis Cecundis,& c-.1uf;r-[«undz, vr-p~rimum -fu~da ficorii. Riidecur Hi ud e{fe verü vd rerpeau diuer[ol(:, vi' re
~~trlo tur--v'Oluntaf-i-&' Fationi-huma-tla'THz( de (ecundo • Rationes fpeau ciu(dë, Ad tenia diceret Allerroes non in quatü\rbet
.'
Vero in Contrarium per hzc (olurz (unt. Terrio qu:trunt tépore modico po{fe e{fe corruptionë, immo poftquâ res ge p
:~,~, v.trum cuiuOibet fubnanriz corrupriuz fit determinatus pe_ nita eil,habet certllm tempus [uz durationis,intra quod cor
ot t. B rlodus fuzdurationis hoc cU ad maximum & ad minimum. riipi no pÔt. Vt fi nüe exoriE Socrates,non PÔt imediate pon
I~tti. ~z. qUfUio & fi fit cômunis frcciarim de animalibus & de hoc corropi. Sed dl dare certü minimii rrs (ub quo pée , &
prf~, hO./1)'~e m3xi~le audtarur. Sorticolf quo~ü ~udiii en in ca fub nullo minori. Ad argumérü dicecet Cl' patencia forrio~
l'rlonlbus renet. primo Cl' non cU dare maxlmu tempus per nô po (fer corrumpere io minori quam minimü,diccrcrur en
"Juod ho 1110_poteil durarc,ncc maximum per quod non po- fortior ,quia inzquali tempore poteU corrumpere duplum
refi,nec minimum per quod potdl.igitur minimum per qèt minimum. Sic igirur de mente Auerrois vira anirnalis dt [cr
~Oll p~rell. & hoc loquendo de homine in co <l' ho.~d '1- mini nota per maximum,& per millllllum.
RECO
.
(m no detur maximü per quod poren.probatur primo. qa
Hic tenus optime exponicur in 'i,Ommentar[js, verum epi
•
tU?e exce(fu\ diuifibilis perdrretur in inilanti.Secundo,tunc logum fecillllls, lbi {tranCmutantur igirur } Philopol1us ve
"
~el permanentis darctur vltimum innans c!fe.~odvero no ro epilogum fccit ibi { Cl' igitur cft generario& corrllpelo }
ctur maximum per quod no pareil.patct quia runc nô pof verum iilud non rcfen.Anllnaduene q,Philoponus dicir,Cl'
fet. durare per hoc , &. pOiler
Ir
d urare per malUs.
~ Quo d nec ml. qui ponunt elementa intraCmurabilia, vt Empedocles, cogü
rllrnum per quod porefi,eriam declararur quia quanrolibet tur dicere c:Iementa non femper fUI Ife in eifdem regiombus,
ten~pore mo~ico dato poteH ficri corrupr'io. Secundo dicüt Tu vc:ro intelligas,hoc ideo elfc quoniam aliquando ex his
tenodo~ .fpec~eru~l e(fe_differ~ntes, vt Arillotdes tradit inli fuir miCcclla propter amiciriam,& fic non fuerunt in (uis 10ro de hy ilofta al1lmaltu maxime. vltimo rradlc enim viue- ci~,aliquando vero redierunr in eorum ioca per lirem,feciirco lles ad'"
.xlt).annos v fC)3.capras ad.xj.canes ad. xii. boucs. dum ramen AriClo.(elllpe~elementa fuerunt (ccundum fpe~x.cquos ~d quinquagefimumOlnnum. afinos .ad. xxx. mu- ciem in fuj~ locis,qm continuo gcnerancur-(ecundum pané,
Os ~d annos.lxxx.camc:los ad quinquagefimum,& in .. lijs fi & corrüp~nrur (ecundum panem. Q..!IO vero ad verba artit ~lthtcr.Dico [ecüdü rpém.quia quodhbcr indiuiduü moritur net,Philoponus per { larioncm duplicem exillentem } intel G
Infra annos rua: fpeciei,& ve equus infra quinquagdimum, ligie larionê (olis.per obliquum circulum,quf acce(fu & recef
&quodiibcr indiuiduulll capra: infra. xi- 8( in cZlcris Id gc- Cu duplex dl. Aliter erialllinrelligir ,C}> rolis lario cCl duplex,
nus. Terrio dicline e{fe perlodos indiuiduos, vr alium (hole- quolllam rOII~lOUCrllr motu primi mobilis ab orell in occa_
tici,alium melal1cholici & .. Hum "liorum,quem indiuiduutll CUln,& propno mOlU ab occafu in orcum.Prfterea dicit Afimilis complexionis non excedit,qui ralllen indiuidui perio .riUoccle { quia vero tran(mutantur ,nullum eorum côtingit
)I~ do intra ilium CUf fpcciei continencur.S(d vnde periodus, & manere in regione ordinaca } Cubaudiatur ,quin in tali reglo
. ~tt. de: caufi~ p.criodi,nihil dicune. Sed animaduerfione dignü ne fit aliquidalcerius demcntl,(emper cnim clcmentum pro
~pud Allerroem vt legimus primo cfli.comen.cxvj. Cl' poeé ximurn effumat,aut migrar ad regionem fui vicini.Et cu ditia quelibet terminatur per maxiOlum quod porefi, & cu po xir in regiooe,addidit,ordinatl,quoniam regio vnicuiq; cie
rentia perdurandi fit poeenria"iunum dt vt tertuinccur per meoro efi ordinata pro loco CI naeur ali ab ip(o deo vel nacu
tnaxilllum quod porell,& ita oponce concedere dari OIaxi- ra.Ex qllibus ver bis colligitur non <lui elementa p~ra,quotnulll tempus per quod poreU viuere,& mlnimum.maximü niolm v nUl1ùl11odC}! in pro pria regione ,ordin1fibi pro loco,
q~idem quia inter omnia quz poreil hoc cil maximü,& mi, haber non nihil elelllenti proximi vc:l remori.Tunc epilog~t
~~nl~m c(f(,quia incer omnia qll~ pot.en hoc cil mil1lnlü.Pro Cecundum Philoponü,& inquir,q, igitur cCl generatio & cor
i IUt,one tamen ad ratlones debcs fOre Cl> apud Aucrroé cu ruptio,probarum dl,&propter qua c311fam fir g(neratio,8c
uOibcr grncratl dacur maximum,& minimum. & fic (equi- rorrupeio,probatum cil ex eo,quia mareria efi potcncia cô'
t) ~ur q, nOn qlliliber exee{fus potentif (ufficie ad conlèruandü, rraria,& quid generabile & corruptibile etiam monnratllm
IC~t non quilibet (ufficle ad Illouendum,oam datur minim" en,quoniam cil id quod porell c{fe,& non e(fc. ex his patee H
JUI fllfficir,culUs quid, dimidiii nô (ufficeret. Tüc ad primü q> ine cil epilogus totius,proxil1lUs vero epilogus, dl parrirll:er~t ~uerroe5,<p potêcia poceos côCcruare cxcedit rcfinë cularis,& propofiti capiruli,& fic qu~ Philoponus inquir, no
d~I.CU fofiituitur III illo maxlmo, vc:l i ilIo minimo. & tunc li aduerf01ntUr his,qnz diximus in côtnentuils.
fi~~~dtrer~r,tlec fufficeret,nec c{fer,qula crat minimus,S de,
QJ!olliam alité necefTe cfi rlJe aliquid moués fi motus trit, An.c.IO S
fol e.(fe lubiro. Secundo,dcbes (circ Cl' corcuprlo fir 12 rclli~tlonrlTl hllmicli l1aturalls.hzc autcm re(oluno fit per mi lit dlélum dt prius in aliis,f:J"fl ftmp,'J> oporttt aliquid ~mp
t([,0 ~'9uor(i quodliber reColuicur (llbito . Ex hoc fequirur Cl' ffJc,f:J" fl cOlltintlf,unum idem f:J" immobile ct jTlalterotblLe ct
~a l~tlO nô d\ otinua. (cd bene (ucccffiua,fucccCCiua quidf illgerrcrablle.
.
~ Dilue.te:
IlU~ .. "t<}l ah;) in Cerro dato tépore. Non continua vero,Çj~
QJ!olliam IIfcrfJè tffi aliquod moutns motus eT/t, qlle e. elufdé.
Ua inCt vn~t minimum Cuuiro fit ,nunc fit aliud. & fic fucccCli
rc1
ttdu.: r'dSecundo/eqllitur 'l> cum humidum n3wralc cfi admodum in aliis prius di{/um tJi , ~t ~ ~mptr cil, op~rtet CJ,
\.IUlll
a llIinlm
' tuc en ma a/qI/id flt Fmpcr. Et fl perpetuus e~ifftt,lillld UIIUIn et Immo:
~IIlIG tCIll
. um Cum quo pote n n
arc Vlta,
pus, qUIa Cub hoc v cl v('ll ad hoc poten, 8( (ub.nul bile crit,et illgmerabile,ct itluariabtlc.
ffi
Il
�)
D 'E GENERA I ET CORRVP.
c~l~lW n~ ~~
Obiter 8< quart extra propo(jt~l~ de motorib~s cfli inda . Secundum c'nthymen13 etUi funt plurcs motuS
Corn. iOl garur ,incidit (orte in hoc ,quia acccpit tiiq3 luppofirionê cflG ce~e efi contincr~ omncs il/os 1l10cm Cub vno principlo. t
moueri perpetuo ab vno motore perpetuo, & quia pluribus q~lr.Er fi plures etrcul~res moeus fint,plures quid~m erun C,f
motibllS mouetur & perpetuo,ctiam (uppofuit plures cé 010 dlUerfi,omncs tamen 'pros talcs motus ratione altqua, nC
Anill1adl1erre 'l' expofitorcs
torcs,& pcrpetllos,proptcrea Jabitur ad hfC.Pctdl etiam eë fe efi cric ftlb vno principio.
propterea quia acccpit gC\l(rationCin elfe a motu cfli, & vl- nofiri fic formant cnthymema.fi plures Cunt motuS c~lctl';,
rur11 '
~,
tas,& perm:mentias.ne quis crcdat iIIa elfe e motu tantu vir pIura (unt mouentia reducibilia ad vnum primul1l ran
Et
licer
fenCus
fit
verlls,non
tamen
efi
ad
(eriem
grfcam
Coll
tute motus,ln~idir i~ declarandum gencrationem , vitas ,8<
ipfa elfe a motlbus vlrtute motorum.Facit igiwr enrhyme- ucnicns.Nam vc:rbum paCas,latine omnes,cü fir generis [C"
, ma . mows cil & (cmper &: perperuus. igiwr motor cil (em minini ,cinifes referr,iddl motus,g efi gr~ce feminini gc~C;
u
per & perpetllns. hoc dl ingencrabilc, & intran(mutabi- ris,proptcrea mm verbo iIlo motus connruirur. Vlrcn
lc,& inuariabilc.Proponit auretn hoc (ub forma (uCpenfiua, anima du erre Cl' Arifiotc:lc:s per principium, qè! grfce caa~"
quonia,qna: tamen non renetur fll(penfiue. Et fa dt tria c:n- ches.potcn intdligcre primum moto rem. vidclicer.deu01IP
,n
rhymemata.quf in vnum reducllmur .Er in quit. quoniam ne fum,& primum motu.& vtroqJ modo (cnCus !lare por,fi cc Ife efi elfe aliqllod mouens,fi motus erir.hoc eil primum. telligat cos reduci in prill1um mocorem, verum en, quia o~tl
& remitrir (e alibi. vt in (cptimo & oétauo phyficorum . Et fi nes intc:ndunr primu moeorem vti primü finem , & (jc CO,n
fcmper efi morus.oponer Cl> aliguod moués Cir Cemptr. hoc nemur (ub primo aliqua ratlone, vt fub rati,)ne finis, & fi ,n"
r
cG fecundu ,& fi motus perpetllus exiGit ,iIlud \lnum (rir & eelligat primum morii,ctia vcru en. quia omncs moCus Cf &"
vr "
~l
immobile,& ingcncrabilc,& inuariabile.hoc c:G 't crtium. ex rorum orbium (unt ordinati propter motum diarium, o01r
K qui bus pordl fi~ri ~lfc hyporherica,Ci motus cn,&: fcmpc:r,& clarat Auerrocs (ceundo c;rli pluribus locis. maxime c : 0
2
JZperuus,erir ah qUIs moror,& fcmper,& pcrPCtuus, hoc eil i 66.&.71.& ita concincntur rub iIlo aliqua rarione, qui (~I['
gcnerabilis,immobi\is.& inuariabilis,quod fuit primum no (ecundum ordinem. Verum propter r~centiores, l3C LlU"
firum cnrhymema. Animaducnc Cl' Cync:chc:s gnl'CC lati- diofos fchobrfs(licet de hoc multa dixinlUs in comn1elJ~~
ne. dl continlllls,tamc,n hic magis fonat perpc:tllus , pr~prie tionibus nollris. Il.libri metaphylic;r, )aliqua dicii ex Vj(,~si
Aucrrois.ll.mc:taphyficf.dimen.44'cp cgteri motuS (ecu
cOlm pcrperuulll continuum en.
nl
Secu~du~ Philoponum cllm Arillo. dixilfet (empiternlr darij conllicuti funt in mobilieate proptc:r ficum eorum cu
RECO. ~eneratlonls faéhuam c3ufam elfe clrcularem lation(m Cfll, primo.nam qui (unt propriores diario mccui Cunt curCu V,C"
lO,hac parte \iulc ofl(ndere,cp & circularis lacionis cn aligua lociores,ci~cuirione tar.diores , .(u_bic:aa nobiliores Cubli~,r~
cauCa ~bfiraéta p(rpetuo moués immobilis fempieerna in- te pr~nablhores, VeloClores qUlde,curfu, quia in minorJ v'
alterabilis,& vna Cc:cundum numc:rum , ex qua dcpend;e Be ~quab perrran(eunt ~quale vcl maius fpatium.Circuitione v'6
/ ,CfluOl,& mundus.Fecit autcm hoc, vt Philoponus innuie,de ro tardiores quia in maiori tempore cOlllp\cm fuum circulnt
~
fui 'con(uetudine quc:madmodii fecit in phyCicis,& in libre (t eum enim vc:lociori (unt propinql1i, vc\ocius moucri licbe
rcu ':
o.rbes,cum
vcro
appeeant
affimilari
primo.
tardiori
a
anima.ln phyCiclS enim cum dilferuilfer de na~tlrali nloru,in
oétauo Iibro reduxir ilium 3d quandam abllraétam cauCam, tl~ne perag~~nt, vt per calem rarditatii magis côuenian c '~
immobilelll,atqJ fempiterna.ln libro vero de anima ex ra- pnmo mobllt.vtdlClt Auerroes (ecundo c~li.cômen 66. n'
rioniblls,quz de anima Cunt,cucurrit ad menrcm , ira quo1; obnant hzc.qllia potdl (aturnus vc:loCÎus moueri Slun a , ~
& in hoc loco,cum dixilfec Cempitertlf generationis cm(am . r~r~ius circuire. qui. luna c~rCuit in menCe,Caturnus iu anl1l~
lo
elfe motllm czlcilem,tranfit ad cau(am ilIius fimpliciter ab- ClrClter. xXX.modo potefi Clrculus faturoi elCcedere circll P
lunf
maiori
e:ICcelfu,quam
anni.xxx.(uperanr
mc:nfem.
S~b
firaétam.Hzc cil intentio & cau(a intentionis ((CundG Philo
L ponG.in côm(ntarqs vc:ro alirc:r diximlls,qu~ non ab ratio- fiancia autcm (ublimiores,quia motor mouens motll proPI"
O
ne diéta fuerunt.Cc:cundum ergo Philoponum vniurrCus Mi quiori ad primii leil nobilior motore,Ç) mouet motu rent '.
tiori
a
primo.Sublimitate
pr~nabiliores,quia
cminenria
Jo"
fio.fermo dl Hlc,fI dl vous motus contin uns ae (empicern!>
nec(Ife efi elfe aliqllid,quod perpetuo mouue , vnu & idë n~ faeit Cublimitatcm.Sed h:rc quomodo & qU.lliter in .Xij,ll1'
ulaO "
mero.Sed efi moeus (empiternus & Côtinuus, igitur efi quod raphyficHcrquirancul'.fae lit nunc Ccire Cl' omnc:s rcg
perpc:tuo mouet, vnum numero & immobile, & inalterabi- tur & ordinanrur aliqua ratione per.motum diarium •
o 6(0
Sccundus Cyllogi(mus hypocbeticus en (ecundum Philop ~ 1
lc:.Arill.autem non fic in voum,hypothc:ticum fyllogifmum
0
facit,(cd (umit cres hypotheticas, & inquit, quoniam autem num,fi mule .. fuerint ,qll~ tali continuo & (cmpiterno 111 o;
necdfe en elfe aliql1id 01011CnS, fi motus cric. cil crgo prima tu mouentur ,necelfe dl & ea,qua: mouent,multa crfc, conal,
hyporhctic3,U motus cG,neceffe cn aliql10d mouens erre vt dinata tamen,& dcpendentia ab vno principio e quo co
dittum en prius in ali:js. f. vi:j.libro phiioCophicorum. Dei~dc tucionem & ordinem habent. Vnde dicit.&. fi n~ulti circula.
ponic (ccllndam,& dicit,& fi motus cn (cmper, necelfe ë Cup res motus (un t,qui bus lUouel1tur l1ecelfe dl mulca quidc~
rr qu;r mouem , omOla
" autem aliquo modo necclfe cu
Il
c
le cp oponet aliquod moueos fcmpc:r clfe.hfc elHccunda.de eue
inde afferc tertiam,& dicie,& fi cfi motl15 côeinue , fuppl cne hzc (ub vna principio e quo & ordinem & confiirurionl ha
cclfe efi,cp fit vnum idem,& immobile, lie inalrerabilc:, & in bent.~o vero ad vcrba arrinee verba grfca plyus mcn,pa"
generab,le. Vbi patet vcrba Arifiotclis clfe fuCpenfiua & ca- ras de,ad caufas,fiue p(incipia rctulit nos autem in cornlll~n
rere ~erm!no (ufpenfionis,na( vt Phyloponus in quit ) ex his tarijs.ad mo.rus. r~culimusd.Philopo~~s quidem ad prilrt~;; Q.
M ve~b,sArt.notelc~ ior_endit vnum (yllogiCmum hypothc:ricu, quomam prlOCtplUm apu grfcos r{minini generis C • "
autcm ad morus,tiis ad proxlme diétum,addidit auC { quaIl
CUIUS cacUlt pofiuont anrecedentis,qulr efi alfumptio,& poficione~l con(equcntis,quf cG conclufio,in hunc modum, fi dam modo,} quoniam illud principiuU1,a que clllléta IdCP~o
motuS efi.& (c:mpiternm,& continuus , necelfe c:fi aliquid cf dente vt phlloponus inquit )omnia continet quodatn OI~ 11i
fc quod pc:rpetuo moueat vnum & idem numero immobi_ recu~~un~ l.ocllm,n~n quidel1l ratione (ui , fed r3t~0l1e p~1
le \nalrcrabile,& ingenerabile.Sed motus efi & fe~pitc:rn". mobllls,cUlus efi prtmus motor, vcl dixir { quoda llI,od , i
'
& , continu ? ,ergo .. l'Iqul'd cu1'1. quo d perpetuo mouet
vnum & quo ad ordinem,quoniam primus motor cil prior illts.onlf~
idem numero,immobilc, inalterabile, & ingenera'bile. Ta- n.em &, ~acura Will fir a (e,cztc:ra ab ipfo,noll aur~tn li~I,(l
cuit ergo a(fump~ionel1ll~oc cil po!itionc antecedcntis, quia Cltcr fCI!tcet rempore, quod en elfe fimpliciter prrus , hl Il
ergo (ccudus hyporheeicus fyllogiCllIus, vbi ctiam poli tlO rcr
dcclarata efi alibl,& pofinoncm confequenris innuït.
eecedenris,& con(equentis dc:Cunc,& idc:o en fuCpcllli ull.S cl
Atfi
multi
circularcs
motus,multd
t1uidem)
omnia
duteln
n.c.IO}
l
A
~10 linc eermino.debes autem ilIalCupplerc per qu;r clat In~i'
e
aliqudliter e/fi heec I1W:ffe [ub 14110 principio.
ltgc:re Cl' fiue vnus,fiue plure fint motus fempicerni, deU
Dilue.te.
Et fi. plures circulares motus filll,plures cjdé crut, omncs dum fit ad primum principium immobile omnino.
'",
c. ciufdë. tamen ipjo rdtiollc aüqlla nfCf!Je eS! f!Je {lIb UIIO principio.
Contil/uo autem exiflente tempore, /lcccjJe motuJn ,otlW'
t
['&
Il'
r
oU11111
�~i,
A
IIUU~ ,eJJè, fl.qu~dtmYmpÔflibife te'tnPU$ fln~ 1nottl4fe"côiUi:
1/11/ Igltur allculu!llumeru! tempu!. Circulaiù ergo,quemad
~c .te modu1n in
"ü qu~ in principio deter»iinatum
.
j
j
;
...
efl.
1"
J
Sed perpetuo exiflwte tempore,neceJJè eft motum perpe=
tumn fflè,quando quidem impoftibile cft temp/if fine motu eé,
~ te~pus cllim numerus.tft alicuiu! perpetui, quia.circular~!
' 10 4• •quclnadmodu in. rationibM a principio ai2l.i/ det~rminatu ffi.
c'QUfdi:
~ POllir nûc anteccdcm hyporhctice,fic, fcd motUS di,&
Ctnper & perpetJlu~~gicur motor efi.& (cmper & Rperuus,
p~qQ;uur poGri<;>o anu:cedenrihquia templjs pfrpetuû en qCf
~Utnerus motus perperui,& non ponit anrec~d~s,fed pro
./r.10ne m ejus 10c.Q poGtionis atitis, ~r !Ftmo'fie ~reuior, &
I(n,fed perp,eruo ex;inellte tépore,necdfe en mocum perpe
tll~lTI e(fe,hoc non en
antecedëti,s. fcd ,è!us.probatio,
qua exponit, d. Qu~ndo quidem imposGbilc e.n.tempus fine
hlOtu r:(fe. T épu~ eriim numerus en alicuius pet;petui,quia en
Il nUIll
' , r ~j "
1) d
erus,motqs circll "ris, v[.quarro ,~byfic:r aufculrarionis
Ctcnu'
~
S'
.~
..
"
d, uerte
'
,'
Inatüc:. ic!\gltur
pa,ter
toc" rIy l si Anima
cr par
tleula ara gq~ce" lar'rie'c,ergo, vè:l igitu.r ,in~er~û~ ycro reddi,e
~aur~Ol Vt hic,id~o trp(luli 11l~ modo' ,,~I~i/PJ1çiP.FrtC '!' Aria Ot,des !Jouie ntotllll) ~iuniuoh8ç morü lo~liquu,& mocum
birquulTl diuifit re~undum apparentias,..quas narrar. I l . me
t~.OlUncs tamen 'ponit.co ·centÎ'icos.Ptolcm.rus vero cer-
'b
P?fitlo
1
o
~
QII,
J
_
,
,t spon~t ~iariuni,~ O?liqJÙm,8i eutW~c~t ~I} ec~~ntricos,
, • COIlC,CtncI?S,~ cxtrin(c~os ,quos !l~rraUl S }1l ~Ioro magne
~OP~fitionis,motu trepi4atiqnisfiellarum fixart}m,quem po
a~t1~res adii1q~l~cr!l~~.A'l:'in.no cognouie, & Ptolom~lls no
c' Ctlt,cllm ponac ~uge fixas (9Iis,(cd.res h:rc pmicracur, li
t Ct nlulta de hac re dixcrimus in Ii.bro fic no(lrarum calami
~
, atun) ca~fis,~ Gdeus"mihi ~it:r longi,tudincm pr:rnabit,ali
CO. ~uan~o dlrp~ta~iq~us.in re liac.
• J
JI' • •
~ l>hd~ponl\s non n;cedie ab his,qll:r in commensari}s dil:i
t US, Vult.n.cp cum ArifiorcJes pr~eermifi(fet pofitiQne111 an
t cC~dcntis in primo fyllogifm9', qua:,;,otencia contincbap'~r 10 eo"nunc illius a!lu'mpcionis .pbatlpn~m affert ex teqll
&~he:,& Ifa fc(fm Phiiop011Ü vult .pbare,,!, motus fit cotinu~
C e oc probae çx tem~~rc,cum,n.tempus fit conrinllum;oe
t e(fe: dl lX motû conrinuü clt'e,probatur cOfeqllëtia, quoniâ
COlpUS 1ll0tu's me,~fura en,talis autcm en circolu'is,ergp té
Pus lrIcllfura dl circularis motus quare fi eempus cU conti~4Uhl.circlllari~ motus efi contÏl~uqs.~oquit , ~ol1rinuo aut~
ltlGCl1te tempore,necdfe efi morum continua dfe., liquide
(\Ir illquir) imposfibile cfi têpus Cine motu e(fe,~ mOlli fupcOi
~Cfil1e' êpore:cuius caufam affe(re quoiniamdte,m~usi ed~ n~.
"ICrus ;tlicuius mo[U~ continui .• circu aris i co coc u .r,Clr
C.U1aris crgQ 'nlotus,[~pori$ numerus dl,~ circul.uis cric co
t~nuus.quêadmodq in phyCicis draa ê. ~o vero ad verba at
~
~tlCt, verbü { igieur } pro ~nim acce~it, vt kgit Philopon r>.
1:'li,c. UPponit auet! tempus c(fe cotinuum ex Iibro phyficorum.
J
CO/Jtinuus autem motu! ùtrum eft quia quod mouetur co '"
quo m~uetur,uelut locumdico, aut paftio:s
"fll!~ Mal/i[eft'U /taque,$ co $ id quod mouetur. quomodo.n.
COlltlllua paftio,nifi quia re'! cui accidit, cOlltinua cft! Si auté
1) ~, fO $ id i/l quo) [0(0 loço hoc ex;nit, magt/itt/dincm entm
«'914 «171 babet Imiu! alfttJn quod circularc cil, folum cOllti=
~14141n'9uocirca;idem fibiipfl flmper cominuutll eft. Hoc.igil
h.
{cur r/! quod {acit cOlltmuum mowm, clrculare corpus quod
"11~
tttur
,1
t .c· tt
.lnotufâutem ttmplu.
'~~fdt: tl/oVtruln autem motu! rflt perpttultl1, quia perpetu~m cft
111 bl~> ud id in quod mouctur. dico,ut locum (g' paftlOllcm ~
àlli/èflum itaa; taud ellè,quia mobile cft perpctuum , quo::
tl/oc!o
' paJ,io
,,l perpetua
lr tll niIlJ rt! CUI"acel
d 'It, perpt=
t
tlilm
~:f.~, fed ~ pet id ill quo fft, motus ipfè perpttuu~ fl~, t~
" Il, quod I1I10co mouetur ta,rtum erit. Nam magllltudii
h~b~t. Huiu! autem fotum quod circularc tfl, perpctuum
~2Ula Ipfum fibiipfi ptrpttuum rft , quod igitur facit motu
l,
l
.
t/ 1I14lon. rfi; an in
fft
pt rpùutmt,corpus quod cÎrcù[o flrtur efl.Huiu! autem mo:: E
tusfacit tempus perpetuurn.
•
Sol~ie qu~fiionë, verum motus fit perperuus RR perpetui c~. 1 0
Urem mobilis cui inefi,an RR perpetuiraeë termini ad qué
vepote ~R perpetuitaté loci, vcl pasfionis,qll~ acquirimr pc;
morum.Rcfpondct quod RR mobile,& non RR omne mobi
'~c:,fed fol5 Ri:? mobile in loco,& non ~I! omlle mobile Ï!lloco, fed f91li RR mobile in 10co circlliarc, propterc~ quia hoc
'folum en perpe[Uii,quo~ facit moeum Rpecuu,& motus c~1i
'Rperuus,facic cps Rpetuum,& Ge efi ifie ordo,q, lllobiit Rpe
ruUln fadt motum Rperuum , ~ motus fadr tépus. & verba
.narét veroOl pro illis,qui volunt verba vt iade lego literam
~,
- ~petl1us Cl<,
Il
'
more corum. M otus at
vtrom (ubaudi
fit I2pecu~
.ipfo 1l,101>i li exinente\~petu~,h.oc efi ~m mobile, an I2R id in
quod mobile moueeur, vr,dlco I!R locum vcl pasfioncm.Re_
·fpondet manifefiü itaC}J quoniam RI! mobile,fubaudi moeus
,perpetll~s ~n.cuius cau~a~l fubfcribic.d.Q!!.o enim p~sfio 12;petua en, mfi RI? rem c,!i ac~idit,perpceua fit,quafid.car.nul
10 modo ,Si véi-o ~R id i,; quo,hoc c rolo loco en, magnitudi
o
nem enim habet,ted h~c litera pot exponi vno de termino P
.:'d :qu,e~ fic,fi vero 'l2l2 ip in qUo,jde.n proprer terminum-ad.
quelll motus ipfe dicatur.perperuus, hoc.i. motus RpctuuS ë
talis {olo 10co,magnftut.dÎn~in enim habet folus locus. Scd
h.rc eltpofieio non con(ohat (equentlblls vcrbis,io legéfic.fi
• •
vero propttr id in quo Iloc en propter mobile cui inefi,morus ipf~ lie I?erpetuus, hO(;.i. talc mobile erit quod folo loco
cft motum.Ec huic con(onar,~uoe fubfcribie.d.Huius aue 12':'
pctuum cft (olu quod (irc.~10 tubaudi mou~tur.Dcjnde rcd_
die callfam,quia ipfum fibllpli,hoc e(lper hoc quod circula-;
re en,& habens oaturâtperpctuii, fcmper perpceuû en,vnde
~ 1
articula
illa
o(lf
in
gr:rco
reddit
callfam,
igitur
corpus
qd'
~
P
":",,.~
~ir,ulo fcrcür;illud cfi,quo d morum perpetuum f acie, mo'tus !lüe calis c,?raoris (ilbaud, facit tempus,& Gc pacet fenfus
qonis.nonra igirur cranO lio 110n d,ffcrc a vcrbis.Scd ambigcs forte,quia mocus efi pcrpctullS edam a motore. I l . me
ra.{o.41 .Dicendum '1?per mobile non intclligit Cubicétum
J/lOCLJ\ rarpm,fed id ,quod pcr fc monceur a principio in co,
St fi, in ipfo mobile c1audi~ fubic:a~lm,& motorcm. . " G . '
~ Philopol1us a4 vcrbum expollir, vç n05 in commenfar:.ijs RECO,.
aiximus.dubftat tamen , quolliam id quod augecur magni., dub,tac~
cudll1i~.addirionc crefcir, 8< hac continua additione .mét,o i; phllopo
concinua,crgo non cn verum,motum clfc continuum cills Solutlo.
quod mouecur cotin}lic:lte. Dicédum,cp AriG,accepit hic co[muu ,p p'pctuo.cllius en femper dcinteps aliquid accipere.
Augumcnti autcm non efi femper aliquid acc/pere dcinceps
non enim il) infinitum augercit quod augctur. reliqua ex co
ll\ell[arijs clara funt. J 1
AI1U.C.
.
Q!!oniam autem in continue motis flculldum generat;oué lO,".
1
aut alterationem aut unitttrfaliter tranfmutationem,!ddemus
delude exificn! (g' generatum lJOC pofi lJoc,ut UOI~ deficidt~çOIJ
flderaudum eft utrum efi aIiqllid quod ex lIectftitate erit, an
nilJil,fed omnia cOl/tingit 1JOII fieri.
Cum autfm in hi! quit: perpetuo ut! fecundum gelleratio= Diluc.tc
,r.
'ntm,utl alterationem,uel quam'ctmque tra1~mùtdtioncm
mu c. eiuliié
tantur,uideamu! deil/cep! en!,(g' gel/erari hoc po~ iUud quit
tenu! lion dcficiant , cOl/fideratione dlgllurn , utrum aliquod H
erit,quod nmfJario erit , ucllllbil: {cd cUt/aa cOfltitige1lter
generantur.
.,
Mouet fecundlm.q. vrrum Onlne quod gencratur , necef
fario gmcratur ,c~uCa qu~njonis en, quia qu~ circu.10 (LInt,
lJecc!l;'rio fom/ed qu:r generantur ,circulo funr,quia vnutn
pofi aliud , igirur dignum conGderatione dl vtrunl qu~ g~
neranwr ,necdfario gcncrantur ,rJngir mi norcm fylloglfml
facicntes qu:rniol1em.d . ~un, autcm in his qu:r perpetuo ,
vc1 fe(llildum gencrationem,-vhl~lterarionc:m~ vel quancun
que tranfmurationcm muccnrur videamus demccps cIlS, Be
generari fcmper hoc po(l hoc, q~ate,\us non dcficiant , h:rc
dl minor fylri faciemis qonê,fobdit qOllelll l'cr modum (0Sueff.de gtia.LIt corrui"
0
cô. 10
(Si
�DE GENERAt:.lli,T ..CORR VP.
c\urionis .d.C6ridcrâdû vrrü aliqêf trit,quod nec(!Tario erit,
vc\ nihil/ed cunéta côringrrer fiunr.EU igirur go verii o\' qèf
generarur coringlircr ,an ncccffuio fia(. Aiaducrtc Ll' ver
bum illud quacuqJ grfce cft olos,qê! larine err oino, qêi cum
nô fonet ,trâGuli quacûq3 cranfmutationt,quoJ id~ dt
.
CG oftendiffer in prpffumpcis,q, in~n gc,nerarioni COI:tl\RECO. huum,qm in hls qua' gcnerantur dl ipfulll drince~s, &: Ip~
lieri Cecundû poU primû,nunc(vr Philoponus inqult) qUa'nt
fi dl ipfum Cl[ necd1ir.re cé i.n his, qllf gcoeranf,ira vt neceC
fe Gt ad primum cOfcqui fcèfm,aut nihiloqllod fit , cft neccffr.,
fed oia conringcncia,vt comingar quod fit,fieri,&: non fi~rr.
Vndc inquic,quonialll :lûr in corinue motis fcèlm gcncra.tl~:
né aur altcntiollë aut vniucrfJliccr qllauiç cranfmuratlone
viJcmus dcindc exiGcos,&: gcncraefi noc poU hoc, vr no.dcficiat confidcradü dl veru in ralibm dl aliqllid guod ex neceClic~cc crit ira vr neceffe rir ad primü confegui fcê!m,aur ni
hi! hoc dl ~illlum fcètm ncce!fc fir confequi ad primum ,ccd
om'nia.((ecunda in gcncrat~onibns .c~n:in~ar ~,o fieri ' ? ha'c é
qo( vt exponir Philoponus J&: nos III come~arlls .. Quo vero
K ad verba actiner,cum dixic {in conr!nue motus fccûda gcneration' } no dixir gcncracionê cffe 1l10tllm firjjpli~itcY /ed
qm fine morll gcncratio,no dl ,iure dixir in his qUlt Il.l ouentur f(:cundum gcnerarionë, vr Philoponus in<lt.
".
,
•
j
QEocl enim qu~dam,mdniftftum eft (§' mox, ipfum enim
1.n. C.\07 trit,(§' ip[um futurum,a.liud propter "oc, quod mim uerum
dicere fJ. erit,oportet bqc efJè qualldoq; uemm fJ. eft.1uod dU::
tem nunc I{erum cft dicere fJ.futurum ejl,IJi1>il pro"ibet nO/l fie
ri, futurus elûm incidere qujs~non ùlc(det.
f"'I aod l'1uidem wim rlu.edam, patet. nain cluo {Ullt. U' id
~
l
l
D i1uc.tc.
(. ciuCdt. quod mox erit,(§' id quod futurum ~lterum erjt,propte~ bac,
gd'quidé etlim uerum rfi dicere fP ertt, oportet ,'oc t/Je dltcf'Ît!n
do uerum fP fit,qucd autem,nUllc utrum e~ dice~e,.fP futurum
crit,nihil prol1ibet no" fim , de futuro enfm altquls dtambu"
laturus,aliquando lIon dtambulabit.
Soluic,& innuit diuifioné talcm 'l'corum quz futora'funt
Com.i07 6eri,quzda fimplicitcr dicuntur futura fieri, vc cffcétus1, qui
L e cau fil proficiCcunrur nacuralibus, vr vapo!- e pluuia, & e va
porc nubts,Be cztcra id grnus,quzda quz profidfcunrur àb
agence a propofiro,quod dicirur agells proprcr hoc, vc inceC
fus (iuedeabulario, q u~ fit ab homine propter Caniratcm .Eo
rum vero qu~ !implicircr c narura ipCa , cau(iC~ naturliliblls
furura funt ,qu~dii Cunt proximo futura ficri. vc quando cau
fa' promociuf ad cffe ita Cunt propinqll~ gcneratiôi a:ïcuius ,
vt no poClinc impedirl,&: cauff impeditiuf ira remocz,vt 110
Impcdiant,~da (unt a remotis futura fieri,~.t qlJando pro
mociue etunt remocf,impediriuf proximf.Rnder nunc Ar!
notc\cs 'l' qu~dam necdfario crunt, vt ca.qu~ proximo futu
ra fieri funt fimpliciter,&: no apropofito,qu~ vcro remota',
vd apropoGto,non oportcr, vr olllnino futura fine neCclra_
rio. Inquit.Q!.!od quidé enim quzda Cub audi Gnr nccdfarlo
generanda p<lter,(ubaudi tu in grzco,nam eorum qll~ crût,
duo funt,&: id quod mox erit.vidçliccr,abCCV r:I[Îone & pro
poGto.Er id quod fururum alterû crir ,proprer hoc ,idcfi pro
pter utionem,dixit alrerum,quia omne quod crit I2Q rônr.
M aliquo modo cct,fed crir alterG vr ambulans, vcl CcribcIH.q(t
quidê verü cft diccre 'l' erit,oponer hoc e!Tc aliquado verû,
q, !ir,nam talc cft quod deproximo dl fucurum ficri, vr qua
do (unt Olllnes cauf~ promotiuf prol[im~,&: impcdiriu~ remoc~. Q!!od aGt nunc vel(: cft dicne q, fururum erit, vt cft id
quod erit propter ratio né,&: propoGtû,nihii prohibet nô fic
ri.De futuro cnim aliquis dcambulaturus, cria omnibus cau
fis promotiuis proximo p.o~rls,3Iiqmjdo non dcambu,labir.
Et hoc quia cffcélllS profic\CCltur a caufa libeu, 8( conrmgcn
ti.Sed dubitares.narn de ncccClicate omne fmurü erit , quia
hzc dl neccffari", fllcurû erit, qUf adfquare {\gnilicar fllcurû
fore igicur de neceffitace omne flleurii cric. Ambulans cU fu
turû:igitur de neccliitare a~bl~lan~ crit. Riidecnr Cl' ~x ilia.
lori de n((e(fuio ,&: minot! dc I\Ic(fc , concluGo (eqlmur de
. ri
necclTario condit/onati condltiOl1e..addira a parte przdicatl,
- prrm
' 0 prlO'
vc A1cxan dcr ,Philoponus,&Auerroes d eclarar
b
rum.ldeo dcbcé fic infcrri conclulio dc necdlieatc alll U
lans crit quarenus futurum.Rcplica' &: âcfcnfiOllcç fune cadf primo priorum. Animaducrre.tamen 'l> ete hac n~a\~: :
ria multa diximus in libro dcGruétio dcftrnétionum,&: I~ ~
bro dc incerpretarione ,qu~ lieet finr diéta in ooGr a ad~le t(i~
tia,nullc non rcuoco"immo addo 'l' h~c rn pofirio prm,c ~"
machcmaticorum Ptolempi in libro apotclcfmacon. Er III ~ .,
z:
bro c(ntllm enunclatorum.
Ipfc cnim in hac re conced'Ir trr'i
veriC!ima (,èfm phlloCophiam. Prîmum allquod potc~ ho!1l
1
ni euenire,guod neca c~lo • nec a natura efi fi!)1 proml(f~m~
vr Cubmerfio,&:abiffario.Periere enim (~pi(fime omncs C1UC~
abiffationc vrbis,quibus omnibus partiClilacim nô craC e c.
I~ calis mors promiffa,nec e ca aliqua fibi connara, ,,:r ofic~11
dlr.Ptolcm~l\s in pro~mio apotclcfmacon. Secûdû cG cp ~~1l1
ta porclt homo pcr prudcntiam aueruye eorum ,quf Cf •
fibi ominatur ,qqatldo feip(um ante aduchculll illor~ fe prf. ,
, vc IClens
r . . r[u~uraml' peucm
fi.
•
b,!l \. a poC ca
-0
parauent,
III vr em ,a Iqu, ,
1C
cllirare,dato 'l' J cela 8t a cauCa naturali fibi promitrarur."
rn
~,
declarac Ptolcm~u; in libro ccntllm ~\lIjhCia?ôrum. lerriu
elt 'l' f~uà Vcntll~~ n~J poffumus m'ih~C'ere;.~ optima ~CC~~
lerare,ldem Prolemfus ibid.e m.Argumenta vero &: ,ob IC8"
Iles quorundâ anronomaHrorü,fiuc colpriuncu!arorUm, nU'i
1
omirto,~a Catis in locis diétis dixim" .Sec:! fi allas occurret Il
hi res hfC,&: cfi maiori ocio,forte mufta puichrior: 3~~a"li ItS&
Soluir qu~lliouel11 fccüdii PhiiopOn1ll1l,q, qu~d::t cotlng ~
té cuencG habenr~qllfda ~ero occcffariii: Qtiod quide,? qdi
dam contlngcnte enemu habcanc,probat( vt Philopon uS
cic ) duplicitcr ex vfu iIldrum nominii crit ,&:'ipOus furur~
dl.& ,~x ipfis ~erum nacuris,Cccunda ibi {Vniu(rCali~er au~,
qU~IlJ~ } pro rntcllrétu ergo primi a'nimaduerfiôe dlgnllrin'
q> III h,s,q,u~ fiunt,his,nominibus vtlnlUr crit &: furur~ e ,
dicimus cnim ignis comburetur & futl1r~ dl ignis co mbunio:E~ VCr.1 ergo horllm nomillu~l pro bat primo cp in g~ll~
ratlonrbus quzdam non fienr n(ce!fUlo , qp:rdant aût fi~O
ncccffario,quoniam in his,quf nunqua funt, fcd in fucur not
tempus forc porcoria dicuntur , confueuimus vti i[lfo furulE ?
c(fc:,& ipCo crit,alitcr tamëatCJI aliter.nam ipfo erir, vrirtlOr 1
in his,quz ordinarc fcCe Ccqlluntl1l' necc(fario, dicimus.n. ct'
'pon ver ,c~it fllas,& <l' nccc!Tc {it c(fc aliquando fGatt. Ip{o
'3urem fururû c!fe vtiOlur in his,quf fe non nccc!fario fcqu~
tur, vero cnim cxiflenrc ipfo furu~um eé : ~d(en &: n6 e~cn~
re,quod quid, dixÎmlls futurulll' e~, Be non cuenientc n,o mo
titur,qui id futurum cé dixit.Cuius caufam exponic Phllop
nus ,qm ip(ilm fururll~ cé in fqllali cn cum'ipfo cOl1tjng~,
Poffe vero &: cooringlr non ad el1cntû vo~~ f,Ccd non pr 6
hibitam aptirudil'lê ,poffibile ect enim Iigl1um t6buri~ 8l. r, na
qua comburarur ,& virgo potea coire ca viro , &: li ntlnqfic
cum viro cocac . &: fi dixerimus femine dcicéto 'J? fdtur6 1
oriri fpica'm,&: poffibilc cft oriri , vcra exillcnte negaciO.t1e~
.,
contingir non orid.qm contingens erat eurtus. parer Î.grt Un .t
Cl[ v(u iIlorum nomin" qUa'dam fieri n(celTario quçda n~
nece!fario( vnde diçit )~Qd cnim qu\!da.C:eolf ~Ufgcn~~~~
tur
,non cx .nc:ceffica
cc erunt ,manifcftum
cil , 8< 010'"
C ......
• •
r
'
r urUI"
ront expol1lr ex vnl nominum vcrbi e~ir &: verbi rU r , U
eé,& dicir.ipCum cnim cric,&: ipfum flltur'ulll eé RR hâ~ '~r
(am 3.1iud funt,ac alio mo vrimur.Dico RP. hac di l11 ,qrt1 ",.
bo cne vrimur in his,quf neceffario fiüt hfC. verbo poil b~f'
311tem fucl1rum ci, VI illlur in his,qu t nô necclTario fiu nC di'
pon hfc,& hoc exponir( &: inquit )quod enim cft vcr ulll ja
cere,quoniam erit,oporret hoc cé quandoq3 verum q~O~'l
cfl, vdi verü cft dicc:rc crir fOas poil vcr ,oporter ut ;I~lh Ili
1~
do fit fnas,quod aût en nunc uerum diccrc qm fururu c \
!'
h~ prohiber non fieri,qm (ut inquir ) futur~s incedcr~ qU~i~
.
no lIlccdct.ergo dHfcrllnc fmurû e(,&: crit,qm ipCo crr t v(lI'
1
Ill
III ur ,In his qUf nccc!fario ha'c poft hfc fiunc, ip(o autC
III crfl1 ~
~G c~ utimur vniucrfalius,qm ta in his,quf ncc:c!fario,qU;~, 6~~jlf
ln hls,quf contingcnrcr hfc poil hfc fient'.
Ex hocl oc bd t~ .
cipirur (ccûda AriGorc\é hac confequenti;i ualere,n3ual'bcl' ,~(J
111m crir.ergo,aliquando nece!Tuio h<l'C cn vera, n.,ual',
lum cfi.
q;
~.
a
�LIBER SECVNDVS
r06
AI '
,
nm (~.ha-c tamen non vakt,nauale bellllm d\f.ucurü.er-go
. Et cft ueluti incflè, lue quidem impoj?ibilia no" effo. Ina Ile E .
nccell.rio Jliqu.'ido hgc cG vera,nallale bcllii dl,& rora cau ra PO)"
.17·b1'[la' file a clrca
' gerler.tt/oncm
.
tc.
, uelut!' COn/4erfi on es Dilue.
. rdfa ~n apud Phil oponulll,qm ex v(u loqucndi grzcorum ipCo
,fT:,
fi
.rr:
.
C. CIUII e.
tnr VtJlllllr in Im,qua- neee,fario fiunr ha'c poG hzc, ipm fu 'lu Idem nueJJe elt cri, cr 1/01/ pOJJlmt lIOn cOlltwgere.
Ex:ponic rarionelll <p licur r<:rum ha: limr nece(sariz, vt- Co.
turulll c{fc zqlliudlc[ ipli eonrmgere,quod potd!: clfe,& non
tlfe. Vrrulil vero dila lir lCè1m v{tllllloq'Jendi noGrii ,qu~Gio porc qu:r ira (une,'1' non po(sunr non e:Cse, vt cœlii , Sc intel
dl: log'ea, vd gramarica,raris aurem cG habere ex: vCu horü Iigentla'. Aliz (une posfiblles eCse Be non cé, vt gfiabilia qha:.
~1011l 1 1 1ii eolligerc aliqua fieri necdfario.r. in quibus vrimur d .. m,lic & circa generat lolle:m,quzdam nece[sario fiune, vc
Ipfo erir ,ali qua non llecclfario,in quibus vrimur ip(o fmurü conuer!ioncs, vr quando ex aqua generarur vapor,& ex ipc{[c,& fic ex: v(u horum nOll1intlm parer non omnia genera fo vaporc,nubcs,& ex hac aqua &: ca:tera. Sic igirur gcnc:ra
rio conuerlÎua ncccCsaria eric,& quod en gcnerabilc conuer
~n.c
fl ll(:cdfario,qua' po{[unr gencrari aur fllcura CUHr generari.
fiuc,nc:cefsario
gencrauirur. verba parent.
&
•
l
I ,:&8
Vniucrfa/iter dutcm quoniam cOlJtingit qu€dam entiti efTe
ontl.c.
10'.
C'7noll eDè Irfallifdl:um eS! cp u qu.e gel/crantur ita fi babe=
D'
bUll t, a 11011 ex ntccflitatc l,oc erit. Vtrum igitur omnia filJt
1.lluc•tr• ta lia ,an nonJed qu.edam I1W:fJe eft flmpliciter (i~ri.
~ufdè. . QHolJtant autcm ulliuerfaliter iam cOlltingit qu.edam en=
tll/m, a effi U non cfTe,mallife{/:um cp U gu.e general/lur {le
(e habent, cr nOIl ex ncccflit.tte illo modo erunt. utrum olnnia
~' IQ Il talia /int?,m non..fed qUlfdam nccefJario [Ullt fieri.
110.
2·
Repctit qua:fiionem vcl porius (ùlJdiuidir qUëEClioncm. vi
dclicet vrrum omne gCl1crabile nccdfario gcnerabitur, ~cl
q~a:da non necelTar io gcnerabunrur ,aflerr caufam ql1ZGlonlS ,ql1ia generabilia {unc ror modis quor poslibilia,modo ar
guo fic.posfibile cITe Be non dTc,contingencer erit, omne ~c
'0·
ntrahilc dl: po~Gbile dfc Be non e(fc,igirur omnc gcnerah,lc~Cl'\. COnringens.RcfPQndcr '1' qua:da generabilia no erune genci
v randa conringtnrcr /ed C1ece(fario,verba patent.
Philoponl15 ho~ textus 11011 diuidit,idco \cgamus nunc iIlos fimul,& dicamus q, cum AriG. demon(trauir ex v(u iIIor?ll1 noroinum erit,& futurum e(fe,non oltlnia fied nccdfa
rro,nunc idem oGcndit ex: remm diflercnria, nam cnciû hfc
quid(111 ex neecsGrare habenr e{fe , & impodibilt cil i?(a no
({[c,héEC vero pos!ibile dl & e{fe, & non e{fe , codem modo
fe habcbit & in his,qua: gcneranrur, vc ha:c guidcm ex nece(
fitate gencrcntur illa vcro conringenter ,nam li quid ex necc:sGtarc (e habet,~elU[ (01 in ariere e{fe,hoc dl necesfir3te eé
h~~(t,rn>n e:nilll posfibile dl ip(um non cffe ibi , parcr quo ..
C nIa quâdo nondii crac ex Ilcces!irare ibi exHlcr,& imposfibi
le: dl nOn fore ,bi.Simili l'nodo quod contingècer habet eé.!
C~nringcl1té habebir gliation~ ecu poslibile: cc & non.eé. ~x~
~Ir Ca. Ii eé domG,~l1t griimarlcum, aut fabrum conrm_gerc:r
t,& horii glÏario corillgh cil posfibi le.n. ~rar & non cc ne<lJ
~fiari vnGquodCV horn, v t,fi l:on ne:~e{farlum hab ct e~c hzc
'Pica (c:d conringebat & no e:~,parer q, hU1ll~ gencrarro non
cOnC~cura dl ad {cminis in tcrram prolcéllollê,fcd cOlltingir
& non conCcqul. vnde ~icir. V,fr aiH q~oniam con~ngit q~a:
d~nl (ndu e(fe & non ce,maOlfdlum t '1' & qmr gllantur ,Ira
fc habcbunr Be ira in illis no ex nc(c,Gtarc hoc erit fic igiwr
. ,
b
fT.
'~his,quz contingéter funt ,id quod glÏa i1e dl, non nc(ella
rio gllablrur .Sed declaratis aliud mébrum, qua:rit verum igi
tur oenni .. finr ralia vt.C.coring(iter gilentur. Coluir & intluit
~liud l1lèbrum & di~it ,an non, (ed qua:dam necdfe ~ fimprr
fic r.i,& Gc ipCU~1 fieri ill !pli~ .g(IJbilib~~ c~, ql1e~admodul1~
. tft ln e~ corii nam (jcut lIlec Illlpo~fibiha c non ec , ha-c aut~
1) Posfibilia ira'& circa gc:nerationé.~.ql1zdam nece{fario gi'iabunt~r.v'crbi graria. c611erlione~ tolis R~gna n~ce:{[e: (fier!,
quonlalll no é poslibile non contll~gcre.~~ (c~l~nc vcr~ .Plc:'
~~ ~cri fpicam posGbilc é Ilon fiCI1,~11011l3 ~p~ca po.sf,b~\c en
o Cc. quare cx ip(o efse accipitur olffcrcnrra 111 ficn,qm qu~
~c:ce{[ario Cunt anrequa crant nccc(fario crant fic ri quz con
~
t'ngèrer funt antequam cram' non ncce(fario erane fieri , &
'
. fi·
'
..~\b'It~ fic ex d"Iflcrentia rerUl11 patct non
omOla
en ncCC ffiarro.
~ ~nl' Std dices deus ncce{fario ê & tamé dcus non necc(fario erat
~t • fier"
rr
n. D'
d~ l.
I.ergo lion cG vcrü '1' oé, ncccilario
fiat, !ileur eLl.
!CCO u
,~~ ~ro. ~ ~erba AriGoreiis inrclligenda Cunt in cis,in qUlbu5 cadunt
if~ .t'Io g n,& faaum ,modo non fic en in deo.. .
...
• Si :tutcm quod prius Ilm/Je ell fierifi '1uod poflerius erit. uO.
uerbi gratia. fi domus , fUlldamel/tum, fi lIero hoc lutmn ~
lIunquld ergo fi fimdam en tu.m faétum,eft neccffe domu~".
fieri,an 110n adhuc,finon u tUud I/w/Je fit generarl fimpllCl
terf li autcm boe,lIecefJe a fund.mléto gwerato, generari do
mum. sic filin: erat quod priusfe babetls,~d poftcrius. Q!!are
fi tUud crit necefTe iUud prius gel/erari..
~iluc.tc.
An auté flcut prius lIecefTe dt fieri fi poftmus fit,ut fi do:: c. ciu(dë.
mus c~,fundametm1t ,fl,a- fi hoc fit,lutum eli.tm ,/le contra
fi fimdamwtulI! eR,lIecefF cft et domum Fieri.alll/Oll adhuc,lli
fi id iplum Ileceffi /itfi.mpliciter fier!. Nd ubi illud neee/Je /it,
etiam fundamcllto faéto,domu c/fici lIeceffe crit. Sic fIlim crat
priusft IJa bws ad poftcrjus,quare fi. jU,4d erit,lleceffe eft. prit
us id gel/crari.
.
a:
Perir rertio, vtru in his qua- fiut a .ppofieo,conuerfim l1e- Com.lIo
ecCse fir ficri pofierius faao priori, velu i faao poGeriori nc:
ccCse cG fic:ri prius. vcrqi cauC". veluti faaa_dolllO , nece(se c
lieri fundamérum,iril (,or ra faao fundamero,llccefsc cG dE
ci domu.aU[ limprr pôt eCiC qo.vtrum ois gi'iat io lit conucrfiua/ vr qu~admodul1l ex fundam~ro ncce(sario domus (n,
lic contra e:x domo, fundamenrul1l ncce(sario erit. ReCpô
det <p non \1 nillcrCafr ,fed rüc quado id quo fir nccdsario fit,
Vt li dOlllllS eër necdsario faci~da, valet ecouerCo li do III us
cfi fundam~rum eG,Be fi fundam~tl1m cG, dorous cn. Addit
p~fal1l.d. Sic enim crar priu~ fe hlis ad po!lcrius in gencrationc fimplicircr necefsaria. Er per hoc Ilotae Cl' in his qU:le a G
.ppoliro fiunr,non dl conucrfio,n.i in cis quz fiut a ,ppo(ieo
nihillîmpYr (Je/cd cm proU{ fubiaccr pcocc:ptioni. At if) gfia
tiont lliili ,& circulari,faao po!leriori,fir & priu5, & e:coru
faao priori fir Be poGcrim, & ru inrclligc vno vcl pluribus
lnCdli S , fccundû (pcm vidc:licct vc\ indiulduu m, Vt dicemus.
Sccûdii Philoponü Arill.qua:rit, VlrUIll in ~bus
necefsa RECO.
riii kètm Cuppéné,in his ctia fimprr nec Csuiû côlidcrabirur.
In qua qOllc alrerli (upponit!alre rû qua:rit ,.~pponir cni~ i~
his qnz cotingul1t cCse,& no eCse ,ncccCs3nu Ccam fuppone
illu~niri,quarenus in cis dicimus po~ rio!i'~xifiêcc, ex neccf
lirare pcesli(sc prius,;n fn!éb~m cmm g~13tIS ex nec.esliratc
l'ro icél um fuit fem!? ,qèf quide neccfsarm ex (upporrtlone n.~
minatur.Vnde Philoponus norat hiC q,duplc x fir n~ccfsanll Duplex
alrerü Gmpliciter ,qu arenus djci~lluS ad prius,poGcriu~ ex ne n~cefsa
cesfiratc Cequi,altcrum ex (ilpponc ,quarellu>li .poGe.nus eue num.
nir,ncccCsario quod prius eCl,ru~(~(l't.~c~c~sano qllld~m:x H
(ilppone oi~ qllZ gi'i~nru: ad~~~lCe parrrClpar,necc:Csmo a~c
limpl'r no 013 Rr~cipat,q~ no 0101 ex Ilec~s(jrate CU:1r. ~~r~t
erg o Ari(t. vrrii 111 Clbufcuq3 eG l1c(cfsanu ex (uppone: , III hlS
ër limprr ncccCsariii cofiderctur. Ad qua qon( reCponder , cp
in qu,bus e(t fimpfr I1cce(sariii,in his eG I1cce(sariü ex ~uppo
Citionc & no côuertirur ,qm in aliqbus dl ipm Clt (upp.onc ~c
ceCsarifi,in qu'bus né c(t ipm limpfr nc:ccCsariû. vn~c J~qUI.t,
Si aiic qèt pr im neccCse eG f,cri,fi qllod po(tcrius cm ,nuqUld
Cubaudl ccontrario. verbi gt 3ti.1,f1 dl domus,nc~e(sc cG pra:
·r fUlldam~nrum ~'Ii hoc nece(se (ir przfulfse lurum,
fiUllie
, ur..
f ét
G
iii
nunqllid ergo ecorrario li fundJme~lrUn~ba r um e 'G"ec~ c
ct fft quemadmodum i/lfjJè,
qUldem lmpofltbllia lion cG Be domü fic:ri.E(t ergo qo vtrulll ln qUI UIC~~<lJ e e~ lUp
,
}(cc(farium in his fir fimplicircr nece{fanu. Ke(podet.
rfJè,bœe a/ltem poj?/bilia,ita ct circa generatiollem. uerbi gra l'one
1
,
d
rr r.
. r.
l'
lb
d'
dt
ncceue Ilr genc:ran Ilml' 1
t/a. cO/lcrfioes Ileceffe cft fieri, 01/0 poJ?ibile cft no cotingcre. "'" 1 an non 3dhuc , nifi & i\lll
Be
0
.,
Sue{f.dc gi'ia. cor.
1)
',Ife
cn
�DE GENERA. ET CORRVP.
1 circ:r ,na fi hoc fir, vt fit fim plicitc:r nc:cdrario giiabilc:,nc:cc(Cc en & fun damëro gn aro,gcncrari domü,iic,lI.erar qè1 pus
ca Cc 1111s 2d ipfum pofleriu s Itlbaudi in,tahbu s, qna: iilllplici
tc:r ncc d Tario fiunt,Qu arcC ve inquir) Si IIIU<1 poflaim (rir,
nc:cerre: cil illud prius gencrari,fubaUdi il! tallbllS,qu ~ fimpfr
nc:cefTario fiunc ,idro côcludie in taliblls ,qua: fi lllpliC/Cc:r ncceffario gc:naaneur ,hoc conllerri.( Cl' fi IlccC:ITc cil gfiari qt1
ponca,& gcner.ari quod prius,nccclfc ca,& fi q<1 prius~& qt!
poficrius.igieur ce ià ge:ne:rari nc~elfe ca. Sic igieur pHet in
quibllfciiq3 efi fied fllnpYr nccel1ario,in his elfe ne:cdbrio fie
ri c:x fupponc:,& non ccorrario , Exponie aue Arifl. quare in
his q fimpPr nccelfario fiullt,qè1 poflcrius c:fl, nc:ce(fario fiat,
faéto priori,& dicir,fcd non ~R dllud,hoc dl, quia pofirii dl
i\Iud prillS,(cquirur raie poflcnus, [cd qm talc poflcr~us [~a
na pofitu dl ncceffario fururo, vepotc 'la dl ex fcmplecrms.
Ex his condudit,Cl' ill fCUlFitc:rnis,h;Ec conucrtllntllr.f.q, po
lito priori.ponatur poflenus & côtra,( vndc inqllle )[n Çlbus
igitur ,quod po:rc:a c~ nccdf~ e(fc.i: fimpfr lIecc(fariii , in hi~
K ordo coucnirur & (cl11pcr l'on gnaro, neccffe dl gcneran
quod pofica, & CÔtra f?élo poflcnori " fic qu~d ~riu:. Pater ,
ergo in quibuCcû'!l cfl hm~lr nece(fa~1O lien,1O h~s cc nccc:,~
Obic étio fario ficri ex fupponc,&.l1o ccontr':lfIo,H~c de qonc. Obl')'\ cit aût Philoponns côrn Arill. quonia in phyricis gnabilibus
IlCS Ph
1
. ft'
. - h. 1 0 & corrupti b'l'b
1 1 us,mu ra gcncratlonc nccc\tafla
nt lion P.I?
pon~ CO~l ftipfa,ftd ~~ pr~cedc:nria.vclut ad nutritionê altcrario ex ;le
tra ri • cc:sfitate {èquitur ,no '1' ipfa 1?J2 fcipfam necc:(saria habeit ge
ncrottion.!, (cd RI? pcedc:nté nurririoné.Pra:terc:a id multa fu
pra digc:niua potcntia comena fc:quitur ncce(fario tarda d igcfiio non ~12 fc:ipf~m,red RI? pr~ccdcntë comdlorû n1ulri
tudiné,Amphus ad aqua eum tcrra confufam ,limus cx ncccC
fitare fcquitur ,non quid~ ~~ ~eipfumlcd ~~ pc~dcntt confu
fiom~ & alia mulea (unt \11 qUlbus ad pus,po!lCrtus ex nccc!fitare'(c:quitur ,nô ~R fcip~a,rcd ~R prius, & nCq3 omnino co
uerrirur n6 cnim fi digdlto tarda dl,&. mulra comcfla Cunt,
ob piura'cnim alia cotingcrc pôe,ve ob ~o\icitu~inc_s,ve,l ob,
curuiraré nomachi,& ahas caufas,& ad IUgulatlone qUldcm
ex ncccsfitatc fcquirur mors,non tamé li mors dl,&. iugula
tio pr:reesfir,ha:c (ullt,qua: Philopollus eotra Arin. inducir,
Defenfio & infolura omirtÎt.Ad qu:r facile rc:fponderi poten,~aliqua
Ana.
propolitio cG Ver.1 per fe,qu:r dl falfa pcr acciis, vt Auer. di
L cit. Tune dicendii cp in phyficis giiationibus,qti fequitur nc:e
neceffaria goarion.! hér p.p. pus p. fe,& inquatii pus, neC P.R fe
ipm , Ced accidir hfc neccliaria goationë RP. pce'dê5,qm é tale
& lic p. acâ1s,vc~uti ~otus,~t motus,po.ten vc~o~itar~ in i~fi
nitum,non tamc,qUla c~ldhs. & hoc CatiS cCt hls Cl Ann. 'lIt.
Ant.c.1lI
Si igitur necrfJc generari quod poftea, u quod prius nuer
ft. U fi qllod prius, U 'Ii! poflerius igitllr IImfJè . (c'd I/on pp
. iUud,fid quoni4m [uppofitum efi ex neceflitate futurum.
QModfl necefJè fJI gmerari pofterius, etùtm prius 1IccefJè
cft effi, U prius U pofierius,igitur t/ccefJè erit, {cd 11011 propter iUud,fod quia quod[uppol/;tur,ex nmflUate erit.
Dilue.te.
c. ciufdé.
Corn. hl
Ex his infcrc duo.primum <r in his qu~ a .ppofiro fiGe vaIct e priori ad pofierius, & ecôtra. Vt fi domus en, & funda-
mencü,& c:côtn,red no c:odi mo,quia a pofleriori ad pus va
let fimpfr ,fimpPr cnim Cequitur domus eCt,igitur fundamcn
M tii,at ccotra nô Cc:quitur fimpPr, Ccd 'la Cubicâü ê nc:ce(fariü.
Vbi animaducrte <li in his q :1 .ppofito tiunc , c ponc:riori ad
pus i!latio c:n nccc(faril ~m (liltiii.a pori ad poftcrius nccc(fa
ria fm "iiris necesfitar(.qm ncceffariü (c'l' ad q<tlibcc ,~m ne
ces(ieaté ,Mequétis.Et hoc fub alij~ vcrbis I\riftorelcs innuit.
An.c.JI l
ll~ qllibul igitur quod ponea lIectffi cffe, it,l,ü couertitllr,
priori generato.. nwffe cfi ge/lerar; quod poftca. ,
l''rluibusigitur P,oftmuslleuf.JcejtcfTc
, e, itll,'ü (onu,crl/::
r, i l
.n.n
fi
.Il
tur,U'1 fomper priort Ja\,lo)nece~Je
CJ> P~'US m pOHer/us.
f::)' {emper
Ulluc.tc
c. CÎufdé
Co.
III
Infere Cccundo Cl' vbl pofitrlus fequltur ad prius neccsritate conrc:quenti~,in his ~on.uerritur a poncriori ~d prius ne
ccslirace coofequcnriz. SI emm ad v~porcm fcqulrur pluUla
ncces{itate confc:qucntia:, ecoor~a etlam ad pluul3111 vapor
Cc:quitur nccesfirate con(c:quentlz.
si igitur in infinitu"; t;lIdant ad infirius. non crit ntctffi ~O.C,III
fod ntcp et
fuppofttiollf.fomper tnim ,tlteruln,antcrius /lece/fi erlt. Id~o
iUud lIecefJc generari. Qy,ocirca /i 110 efi prüzciplum infittltl ,'
/leq; primum erit aliquld propter quod ne,e/fi erit generJrl,' , r~
Siquidem igitur infinitum proudu/lt ad II/ferius, 110/1 (rit OI~~~iQi.
tuaffi quod efi pofterius, (lmpfficri Jmmo nccp txfuppofltlO c.
ne.Semper enim alterum anterius ex m:cej?uatl! erit,ut (J' zl·,
lud nccefJario fiat,~ fi infiniti tluUum fit principlu, neque prt
mum erit quo quicquam necefJario fiat.
Co" lI'
eorum qua: pofll:a [unt,hoc gellerarl Jlmpiicuer ,
Difpmarurus Arill. an generario fit ~petna , J'po nie doo.
Primum dl', '1' fi in gcncrandis procedarur in infioitü , qu od
poncrius fir,nec firnpliciter hoc fccundum narur;illU l1((,fSI
rio fic ,nec neeeCsario fir ex fuppolicionc,hoc cU ex prop~li.
toC & hoc inquit )Siquldc:m igirur in infinitû .pccdunt ad JO!e
rius,hoc en altcrü pon alterü,nô erit necc:fse q<t dl poner! ,
limplicircr tieri immo neC}1 ex (uppofirione.Anlluaduerc c Cl'
verbum eato ,gra:ce quandoC}1 pro pofi fumitur ,ita vt fit fco 0
Cus fi generatio proccdit in infinitum hoc en,,!, (emper gc',
nerctur alrcrum poil alterum,quod puCtcrills en, nec lim~\I
citer ncccfsuio hoc en fc:cundü naturam, nec ex fuppo(it'OC
& propofito ncccfsario erie,(yllogizat eonclufion~, lie,liyo
ficrius nc:cefsario fir .prius nccef5ario fic, v~ diximus. ~cd IIlfi
niti nullû efi prius.igitur ponerius crit nullum, & per co n('qucns poncrius non nc:cefsade gcncratur(inquit) Semper
enim alrcrû antcrius cx ncccS(itare crit, Vt &. illud poner'~~
nc:ccfsario fiat,& fic in gencrJ<tione poilerioris Ilcce(sario pg~ncratur prius,h~e cil maior <l' fi intiniti nullum lit prill cl
pium,neq3 primü erit quo quic'lua necefsario fiat. E:n igitUC
ratio.v bi non en prius,pofic:rius nOll fit. ln gcncratione iofi~
nita non dl prius,igirur nc:c poilcrius. Animaduc:rte q> per
hoc vult habcrc quod genc:ratio rcaa non cn infinira,& tOca
rario cfi,quia runc efsct nceefsc gcnerari poilcrius gencratO
priori ,modo prius non dacur. ' .
.
0,
Cum fumpfifsct duplcx figlllficatum Ipfius Ilccefsari), hoC p.6 C J
quidem (implicitcr ,hoc vero ex fuppofieionc,& onendiCscC:
ln his qUidcm.qu:r ex ncces(irate fimplicirer funt , conucrtl
conCequemiam,quoni:i pofieriori faéto , oporr~t & prius f~ p
étum effe,& pr:rccdcnri faéto,oporrer & ~oilcnus con(cq,~"
in comingmtibus vero non c6ucrti vltcnus con(equenCl3,
nam in his quidcm pofieriorc cxificncc, nc((Csc: cfi & pr~'}l6
faétum e(se. primo vero exificnce non vltcrius neccCse e pO
ficrius cfse,in ha' paree vult onenderc( Vt Philoponus ing t )
q. fimpliciter ncce(sariü in (olis his dl,qu:r circularlcer n1fiucntur,& non in his,qua: in reéto. ~èdauré imposlibilc d~
in his,qu~ in rcéto inefse limpliciter necefsariG,probat Cl', 1
uifione.Nam quod in reéto mouc:rur, aut infiniea , aut filll~~
reaitud.ine ~nouct~r ,modo probu,r.r, limpliciter nec~{sad~
non cft 111 hls,qua: /11 reéto moucncur mtinita reétitudln e,
inde probat,'!' no cfi in his,quf În reéto mOllc:ntur. tinita r~
airudine.~ud limpliciter nccefsarium non infie his, qo~ JJ1
reéto mouentur infinit .. reétitudinc: pro bat ex co quoniaJll,
limplicitcr ncccfsarium diximus efs~ quando ad pr:rccden~
ex ncccsliUte poficrius fc:quitur ,fed in infinito,ncq3 dl prfa
cedens,ncque pofierius.lnflnitum enim prineipio Ole fille' Cl
r'..t.crgo in his,quz mOllent .. r in rcéto infinic .. reairu~JJ1e, ,
no porefi fimpliCiter nccefsniG Cumi,lm candë ratioO( o.'~
in his Ci gilantur posribiie efi fimpfr necc:(sariû (umcrc li 111
Ilita reétitudine genc:rétur ,qm in eis oino,nC:q3 pccdiis, n~~
9
pofieri efi accil?e.Ex his por .pbari '1' nec nece(;ariG "c~ 0,
p~fitione accipi potefi in his,qu~ gnancur in rc:ao infl~lItJo
altudine ,qm diximus ncccfsariû ex fuppone accipi,qn a, s
poilcriori tit pr.rcc:dens. At cum in talibus ne'lllc po~~~~,
Ilec pra:cc:dc:ns lit , non crgo nc:ccffarium ex (uppo/lrl de
e(fe potc:il.OEare infinico nihil fimpliciter tic:ri pot. 11%c •
gcncraris.Simlli rationc fieri POtcCt argllmEntü in gen crall ,
dis,.'1' nô fic fimplicircr nccc(fariii ri infinita reétirudine gell ,
rabulltur,non c:nim in talibus crit poncrius fcquells adY;~i
cedens,<um infinieo nihll lit pofierius,ncquc prius.Q.!!..~ ,
curi ll
�LIBER SECVNDVS
A ~ur in hii,qua; Cccundum rt8um in infioitum mouërur, non
~nfit fimplicircr llecdfariû,ex his.patct vnde dicit.Si igirur in
IIlfinitum rcndant ad inferius,hoc cil in rcétum ad poaeriu$
ca quz generantllr ,non erit nec.elfe eorff , qu:; ponca funt ,
hoc generari fimplicitu ,(cd ne CD ex fuppofitionc qm( \' r inqUi.t )i vrroq; Ill~do Ccmper altcrulTI antcrim eé ncccffe crit,
& Ideo il1ud erit nccelfe gflari ant(~ raie poaerius fiat.quare
Q
conc!udit,fi ipfius infiniti lion dl principiG, nCqJ principium
,o~;,~lo eSridr ali quid, ~~ quod iplùln poUerim necclfe fit generari.
.c dubitat Philoponus,qm AriCt.fupponit infinieam reélam
~Incam,modo Iicet infinlrû Careat principio & fine,tamcn ca
ln ipfo infinitO ip fll 111 deinccps,& hoc poU hoc generari.vnde Arifi.dicic.tel11pus elfe infinirul11,llcc habcre principium,
nec finé,diCit rÎ1 in ipCo ipCum dcinceps confiderari & prius
& po(lerius'R~ hoc Philoponm diClt cp ro perfcéta dcUrués
~tnplicircr ncccffariû in ralibus cn probando nihil ficri po(fc'
ln infinie3 reéta linca,qm olnne quod fit gratia alicuius finis
fit, ar Olnne infinieû fine fine en ergo nihil fieri poeeU in infi·
B nira reéta linea .Ha:c cnim ratio non (uppollit rrétam infini.
tam & aliquid ficri,& fic vult Cl' per e,a ,qmr AriCt . dicit, non
defiruirur iimplicitcr neccflàrium, vcrû dici poteU,cp Armo.
argllmCnr3tUr Cumpto imposflbili implkante conrradiétio,:,
nem,Cumie cnim rcéta infinitam elfe,in qua aliquid gene .. :.i,
& arglllncntatllr 'J? li aliquid in tali rcéta infinita gcncretu~
crit vel fimpliciter necelfarillm, VIel e.lt CJlPporlti~nc, & fic i~
fcr{ illlpOi fibile veroq3 modo.quare argumcntu cri; ad adUerrarium,qui fic po(fec dicere aut fingc fc. ,At argumentum
Philoponi dl lil11plidtcr. hdhuc dubitae Philoponus 'l' in
gcneratione infinit3 &. {ecudum reétam lincam ' Cucccsfio dl
îpCutn fi.mplicicer cxnecesfitace,quoni;i ntce(fe ca ex h~mi
ne oino fic ri hoicm,non.n.coneillgic ex hoie no ficri hoiem
R.elpondee <l' fuccesfio quidcm,quz en recundu (peëiem,fc.cundum quam ex homine homo fit, [ccundum circolum fir,
co' Cf ab codcm in idcm redic,quodcirculo propriul1l en. Ex:
hOnline cnim fit (cmen, ex (emine embrion, cx embrionç
pUer ,ex puero vir ,cx viro Cemen,IX fic circulo modo in his,
qUf cirCula fiunc,pdiétii dl nccelfarfi rcpcriri. Succesfio vero
~ua; non [ecundum circulum hc,Ccd in reéta !inca, tal~s 'c n;cj
~I\ fingularibus, fec~ndul1l qua .exTamalo Pelops &: ex hoc
C Atrells, modo hzc no vlcenus. necelfariu habent, non enim
fi Tantalus en omnino Pelops, neque fi fophrcnicus, iam 8c
~
SOcratcs necelfe cn.
.
.
'
n,t'Iii
At uero neque in finem ',aben/tbus, ,'oc.ej1 dtcere;lfere, cp
~
t.~~~t~.
dt,
rum generari. V dut eum dicimus Colcm nccelfario in ~rietc E
fieri,& Ccmper in ariete gCtlcrari,non quidem,quia in aricec
Cem~ corinuo fit/cd co C}? iterG, ac icerû,&. hoc (cmR, no po
teU iprum femper fi cri inrclligi fccundum vnam &. continua
generationem. quoniam contingit fcmpcr elfe,quod concin
gens cn non femper e(fe, quod cnim in rcéta IInca fini~
ta moueeur ,ipfa linca reéta finita ac completa,cclf~bit a moeu,nec dici poeeU ipCum fempcr ficri Cempcr e(fe Cccundum
iterum ac itcl'um ac fempiternam quand a rdlexioncm , qm
in rcéta linca non cU circulario,quz fempitcrna fiae. Tum ex
ipfa euidenria,co C}? nihil fir t ale, cp in reéta linca Ccmpiccrna
rcflexionem faciat. Tllm eti~m qooniam quod (empitcrne
mouceur, (cmpitCrllllm efi, Icmpitcrnum vero fcmpiter1l3
habct porenriam,& non inrerdu quidelll moucbitur.lnecr_
dum vero non Ced femper iccundulll continuum.motus aûe
qui Cecundum reétam \inca rcflcélitur ,non manee cocinuus ,
{cd in medio quies comprchenditllr.Arin.ergo pro bat in Iinca finita reéta non cCsc Ccmpcr fieri (ecundull1 vllam 8c co
tinuam gencrationem. vnde: dicit. At vero neque in finé habêribus,hoc ê dicere vere. CC}? necefse fimpliClCcr fit [cm Fer F
gencrari.hzc cU conclulio,qualll cxponit pcr cxcmplum,8c
di cie vcrbi graria domulll,quado fundamentum gcncracur.
Tunc expofira conclufionc,eam probar.& dicit.Q.2ando.n.
generarur in rcéla finita,fcilicee fcmpcr,fi no fit ncccCse [cm
l'cr gcnerari,fcd lit vcnicndum tandem ad fincm,accidct qit
cn (emper efsc,clsc contingens non femper cfsc. En crgo co
fcqucnria,fi in reéta finita en gen'crari [empcr. ergo in retta
finita ca neceCsc generari.probarur con(equemia. quia li no
eCset ncccCse Ccmper gencrari,id q~od fem pcr cfset cotingie
110n Ccmper e[sc,cunc dcnruit conlequens C& inquit) [cd 0porcee gcneratiohe Cemper c[sc,~ Clt neceslit~te fimpliciter
cius gcneratio & etiam cconcrano fi genera~1 fie ~cmper , <,Ja
nccersc efi gcnenri.Cuius caufam a/ferr( & 111 qUIt ) Ex ncccf
{itate enim &. femper idem fimul dl,quia( vc inquit )quod cé
necefse cn,non poslibile en non et'sc, vt paret in ~rimo pria
rû.ideo conc\udit,quocirca li cn ex nccesfitare, lempitcrnû
ca & fi (empiternum c(l,ex nccesfitace efi. quare li gcncratio'fit cx neceslirare,gcneratio huius.r. hominis elt homine.
vcl equi ex cquo in infinirum perpetua en,& li giiatio fit [cm
pitcrna,generatio crie ex neccsfirctc,patee ergo no crse Cem G
pcr fieri in Iinn reél:. finiea Cecundum vnam & concinuam
generaeionlë.Suppolllt auecm non pofse c.! [cmper fieri in ca
dé Sm itcrij arCf:! iterum & foree hzc probatio cois cll vtriql
intcntioni,
vt parct conlidcrati. Quod fi dieu cp pot dse (cm
fimpUciter necefJe fit generari.ue,rbi gratia. domum, quando
per fic ri in linca reéta per reflexioncm, hoc remouit PhilofUI/daml:lltuni gellcratur.quando c"im generatur,fi nOIl ne· ponus , quia inter duos Illotus rcflexos mediat quics.
ceflè femper generari,accidet femp cJlè, cotingés io ftmp eJlè:
Sed oportet gweratioe {cmper efTe,fi ex lIeceflitate cft dus Ant.c., Ir
Rurfus etiam neque in fines ha.~cntibus , illud ueru~ çri,t generiltio. ex neccj?itate cnim u femper firnul. quod ellim eJfo
qicerc)~ uidclicet lIeceffi /it aliquidfieri , ut domum, quando necefJe c[t,non poJ?ibile cft 1l0tl eJlè. Q!!ocirca fi eft ex nectflittt
fundamellturn fit. Nam quando fit m/i boc [emper necefJàrio tc,fompitemum cft. (J' /i[empiternum cft ex lIece{?itate. Et
figel/eratio igitur ex neceflitate fit,perpetua gweratio !mius.
4
Prima Cuppoficio fuit,1i procedunc generanda in infinitii~
(J' fi [empilerna,ex neceflilate.
panerius non nccclfario fiet. propter rationem taciram vl-'
Oportet autem gel/erationcm femper effe ,fi ex nectflitate Diluc.ce.
~tlicet quia nec prius nece(fario faétum cn. Sccunda fuppor.
tlO dl, cp fi gencratio habec fi~cs videlicct ~ parce ame & ,a cft alicuius gweratio. ex neceflilatc elliln effe, (J' fèmper /lmul c. ciuCcié.
P.~rrc: pofi,nc:c gencrari poncnus necelfe cm generaco prio {ullt,quod enim dl /Jeceffe efJe lion poteft 11011 e!Je, quare fi ex
t',ye gcntrato fundamento gcneretur domus,deducie.quia tJece)?/tate ffl.{emper cn,& fi femper eft,ex neceflitatc en,(J'
Il Ii.lenlpcr VIlO genito aliud fit,tUnc quod Ccmpc:r ca, comin..' fi generatio itaque ex neceflitatc fit, fèmpltema geneY/uio aU H
glt non Cemper elfe ut gcncratio quz en Ccmpcr per dec\ilr~
RECO.
ta,cO~clngc[ non Cc'mper elfe, vidclicee eG~ quand~ dcuenic~ cuius crit (J' fi fèl~!itcrlla (tt,tX ?ecej?itate eft..
~ill," fiat,aceidet fèmper effe,quod cOl1titlgit 11011 [emptr e!Je.
1
~th
'\;(J,
Remouct dublu po(ser.n.ÇJs dlccrc gcneratione elt ncces~
a~ vltlmum.Ex his vule habere <l' gencrano reéta , nec en fi;
nlr .. , ncc infinita infinita non quia non habere prius,finiea tate d~c non eamen fempiterna,qllia Illulta fune Clt neccsliIni nl\ne,~a
'
, vlcimû, &'Îlc lemR
r
rr' r
cêt dare
CliC
no lemper clfee~ tate,quz non [unt .fcmp~terna, vt fi decollatio en,n~ccCs~ cn
. CUlU ollendilfc:t 'l'in rtéh Iinea infinie:! imporc en fimpli Soc ur.! interire,no talll~ (cmpircrnû tn Socratem IIltenrt •
CIter Ilcce(farium fupponi,nunc oficndic 'J? nec in rcéta finita Rclpondcc q> nccefsc cn [empiternum , & fy.llog izat. fic qd'
C:!lposfib,lc nece(farium limpliciter haberi, hoc paéto, lim~ non poten non cCsc efi neccCse ersc,vt P J .qula ~egae~oyrz
pllCirer ex nccesfitaec fi cri en imposfibile non ficri,quod au- po{ira facit a:quale fuo concradiélorio,h:rc.n.coeradlCu: n~
telll inlposlibile en non fieri [cmper fie.At in reéta finita fcm ccCsc é cC porc clt no eé igirur h~c zqualce. ncce(se en cc. no
per fi~n Imposfibilc cCl ,quod proboltur( vt Phlloponus inqe ) porc cfi nÔ cfse,& lic pa'tct maior ,fed [clnpicernii e.n.no po~c
quo l1lam !cmper fieri bifariam intc\ligitur, aut Cecundu vna non ci,igitur fcmpiternG en necelSe c[sc,& quz dlClt, p'Hce
~ Cominuam gencracionf ,aue Cccundum ipCum ieeru, ae ite cranfiaeionc fola. Animadueree duas figuras has.
Sue{{'.de goa.~ cor.
0 ii j
�DE GENERA.
E~
.C ORRVP.
1
1
.... .
r:: i ~
,
,
~
g(Ç ({fe
.......~
1
~
K Vt igi'tur valet ;liqi'i e~e,igjtur eotingés dre,& aliquado nô
c!Te igitur côringens no e!T~,fic ~alcblt fCIllR ~!Te, nece!Tc dl
crfe.Nunquii e(fc,imposfiblle,no e!Te,& fic PhJlo(ophus bene
di cic, Cl' nece(fc e(fc :rquiualee:d fcmR efse, ~ fie ~ecc~sa~iii
cfi (empiccrnû.Ad argumc:nru.ad formam dlcendu quod Il.'' '
lud dl: nece!Tarium ex (uppofitione.AriCl.loquitur in ncc.e!Taduboncs rio (impliclter. Se:d ambiges. primo, qr.ia deus dl nece!Tc
c!Te,non tamen fempe:r elfe,'la non in infiami quolibet deus
fuie, quia non in infianti pr;r(cnti dellS fuit, & tamen deus
fuit nece!Te e!Te. Am plius videeur ("1' perpetuum , & neccirarium non fint ide:m,quia omne quod cG,dum dl:, ne(e(fe en
c(fe,non tamen omne quod en dum di,efi perpecuum. .R~
fpondit Sorcicol~ Cl' nece!Tarium & femp.cr e(fe,dcbe.nt h~lI
uri a vr-rbo,ficut igitur h:rc en de pr~tertto.~eus ncc.e~ano
fuir,ita i\la. femper deus fuie,Be ~c cfi fe~flls:, JO emlll t~po.
rc vc\ innanti pr~tcrito deus fUIt, Be fic m alqs temponbus.
Ad Cecundum oficndunt pcrpetuum & ne:cc!Tarium e!Te ide,
quiafnecc(farium poteet dupliciter ca pi (imiliter & perpcru6,
(cd i~ hoc errant. Nam apud AriCl.bc:ne: nece!Tarium conuer
L ritur cum (e:mpiterno.lloll tamen cllm perpetuo. Nam apud
,AriCl,continuum efi perpetuum,qllo gr~ee: efi fyneches , 8(
tamen non omne: continuum eCt fempiternum.
~ln;:.&
Si igitur alicuius ex neceflitate fimplicittr gtneratio fit,
neceffi circuirt a reittrare.neceffi enim cft. autfif~em ',abere
generationem aut non. (J' fi non,aut in reélü aut circulariter.
, Horum autcm fi erit ftmpitertla,1I0f~ ifJ reélum poflibile dt •
quia ncquaquam cft principium. ncque fi in[erius ut ad futu'!!
ra accipi4mus,I/cque fuperius ut ad generata. N ecefJè autcn~
cft efJè prillcipium lion finita exiflente. a fimpiternam (/Je:
Ideo nuefJè eS!,drculariter c/Je.
DiI~c. t~.
Si igitur alicuius tX necefitate flmplicitcr , generatio fit,
c. clufdc. necefJè cft circucre atque conucrti. lI"e/Je en enim generatio.:
nem uel (il/es I11tbere,uel no,fi non,ucl in reél;;, ucl i1l circulo.
Horum autcm fiquidcm erit fempiternd,non in reélum efJè po
M tcn,quia nequaquam eft principium. neqi uidelicet dcor{um,
ut fi genera1ldis frflmcinms,neque [ur[um, Il in l,is qUte ge71tratd {ummt,at nece/Je cft t/Je principium",o,~ finito txiflél
te tffi a {empiternuln,idco nccrffi dt ipfam circulo tfTe.
CO.116.
Ex his fuppofiti~nibus conc\udit intcnt~mJ Cl' vid.el!cct g~
ncratio fit circulans & conuerliua(& hoc mquit )Si Igltur;llt
( lius ex netcsfitaee fimpliciter , hoc en Cecundum narurarn
~ne:r;ltio fit nccelfe: cCl circuere atque conucrti,deducit co~quentiam ~lIia fi genrratio efi alicuius nece!Taria & fimpli
citer vc:\ fill~s haber vcl non demonnrauit falCum effe e:am
habe~e fines pe:r mul~as rationes,Cl' fi non haber fines, vcl in
reaum, vc1 in circulo,ho rum alltem dato vi.delieet alrero 't
fit Cemplterna,non in redU\ll e!Te poteCl, q,UIJ nequaqll,~m e
principium,neque ,,:idclicet d.eor.Cum, vt fi 111 generandls re.
fpcxcrimus,nequc (urfum,fi JO hl~ qu:r generara fuerunt a-
fpexerimus,nu!to enim modo dabitur principium, neque fil 0
nis,at nece!Te en principium c!Te,~ fi non fi~itu~ e,xillir c~l~
principium,necefsc dl cCsc fCl11plte~nu~, Ita vldehce~ q~o(.
aer fit infinities principium ge:neratloms aqu~ , & fims elU
dc:m Ideo ne:cefse efi ipfam gene:rationem circulo e:rse.
,
r. '{jImp l'ICI'rer
En igitur
ratio breuis. g~ne:ratio cCl nee~lSa;la
'Il
alicuius vc\ reaa\circulans,non relia, qUIa no daretur pr!
1
Cipium,'quod oporter ~ari, ~~itur c!r~ul~ris. ~~imaduertC
'oQ,
Cl' in circulari motu prmciplu & fims IIlCldl1nt III laem SC pro
1
pteru in Colo.circulo potefi dari principium infinitie:s, quo d
appcllatfemplternum.
·
aSCO,
Nunc ex his concluait intcntu fcilicet q, Coli motoi cir,~la "
ri fit necefsarium 8( fe:mper fieri , nam fi onenfum en neC ln
his qu~ il'\ reda finita,nee in his qu~ in reaa infinita mou en
tur ,fimplicitcr necefsarium c(se: patet <l' in his, qu~ in reét~
omnino moucntuf,non inerit fimplicirer nccefsario.crgo 1
efi ipfurn femper fieri,oporcet Cl' his in!it !impliciter ne:ceCsa
rium,qll~ circulo mouentur. Sola enim circularis latio ba·
bèt Cimpliciter neceCsariunl,quoniam Colus circula ris motUS
(empiternus vnus cll,& continuus,parces vero motus ipfius
numero quidel11 dillerf~ funt,fpecic vero e:rdem. Motus,n.
ab arlete in taurum,& a tauro in gc:minos, numcro quide:!l'l
non idem cfi (pceie vero idcm,& periodU:cinugratione: f~' P
.àc-quidem~e:m-fwt,,~'Rr~ diuerf~,So:i ig~tur c~
culationi indt e:x ncccfSltate,& (emplternc, It-Cru &=-lt~tlà6
fi«.i,quolliam nunquam deJiner (ecun~um an~uam perl O
in ariete fieri. OE.~r~ o{lenfum cCl e:x hls qu~ dlda fun~ '!~
neceCsarillm fimplJclter ,uue C«tlfldunH:~ntlntJl1~l~ ru
~ mowm.confideretur, fiue fecundumjurum-& t.e .
folum hlc,quf circulariter mouentur ,infit.vllde aicit. Sllg'
tur alicuius ex necesfitate fimpliciter ~eneratio fit, cum non
posfit eCse aliquo paao fecundulll relium, neceCse en cireUr
re, &.rciterare,Be repetit .pbation<: breuibus,& didt.Nece,
fe enim cCl aut finem habere generarionem,aut non, & ~ nO
habet 6nem,aut nô habct fillem in reltllm , lut drcular~tC~,
horum alltem fi erit (empiterna,non in reé\um posfibJle e~
quod probat repetcndo,probationem. & aicit,quia nequa_
quam dl"'prinapiu~Pr~terea.( Vt inquit )Ne:que pordl g'(
neruio cise fempirerna,fi infcrius ad fmura aCcipiamuè.' JI <L
que (i fupcrills ad pr%tcrita ac generata.Tiic reddit cai; a!l'là
& (umit ,{ autem } pro cnim quafi dicat quoniam ne:C( s' de
eCse principium. V cl { autem t aducrCatiue lenetUr qua(i 0
{I.ruat illatii, vt fit dicere,fed neeefse cCl e:(" principiu lll q~o
uis modo dicatur ,quoniam in lleccCsario fimplicircr clt P~~,
ri feql1itur pollerius,in neceCurio ex:Cuppofiriolle,elC pO el
riori (equirur prius,vt diaum dl. Tune ( inquit) q. fi ~t" 1~
ratio non finira {jt,& fempiternam cCse: neceCse dl,.8c (j ~n 'r
pitcrna ell,cum non posCit,cCse: in rcaum, Id,co nece(st.c:~(
cularirer efse.proptc:r h~c mfert,'!' {jt necdse connc:~(I, cr.
bi gracia.fi hoc po(lerius ex nc:eesfitare: dl,& quod pous
go cil necesr~ate erit • & ccontrario nia fi hoc pc;rcc: dcnsl~
& ponerins nc:cefse cfi gcncrOlri J & hoc (empa ialll COll'
nuo.l>I~c Arillorilc:s.
C0I1 11crd
,'"l,.
�LIBER SECVNDVS
Conuerti igitur nccrJJè trit. uerbi grdtÎd./l boc ~x ttccefli",
tate ell, f7 quod prius crgo.(ed ft boc, f7 quod poJlerius neee!
~u {ègenerdri. ~t 110C femper iam cOl/tinue.
.
\ c.tc,
Conl/ertl/gaur ex neceJJè est utft boc ex /leCt?fllldte fit, f7
1 ~urd~, priur igitur ex lIeceflitate crit ctialn f7 ft lJoc,pojlerius etiam
(Q~, II Il ecefJa rio gencrabitu r,atq; IJoe uti'!; perpetuo fi'mper.
tl'(,II;
, . Ex pra:diétis infcTt duo,pril1lul11 in gCl1crationc ex prion (cqlJitur poncrius ncccsfitare conCcquenria-,& tCOlHra. vc
fipluuia efi,opoTtee elfe vaporcs,& fi vapores, oponet elfe
nllbes,& fi nubcs oportct elfe pluuiam,& fi pluuia dl,lleccC~'lt'(.11 rc cG clfe vapores,& hoc perpetuo cffe.
~'U(,tc~ Nihil e/lim lJoe differt dicere per duo,aut multd.
~lurdl,
NcC); cl/itnlJoc per duo dut plura refirtdicere.
'118.
Remouet dubium,quia fi ex priori Cequitur Ilecelfario po
OCtillS,& econua,fit immcdiatc, vcl pluribus medrjs. RcCpo
'i Il det 'l> ha:c cO J1l1erfio fit, vcl per piura vcl duo media. & non
CO. tefere qnamum ad rationeru conuerfionis.
Cllm oC1cndj(fet l'j> Gmplicirer necclfarium foli marui cir
~olari inefi,& ad hoc oltendcndum necelfariam conuerfionê
'll hoc cirClllari motu circa duo qlla'dâ excmplificalfcr , nûc
(Vt Phlloponus inquit )Ilocat cp fl'cundum continuum fem,
per necelTario & ad (ecûdum , tertium,& ad hoc quartulll fe
qllitur ,quoniam( vr inquir )nihil di/fert per duo,aur pIura cô
fidei'are cOl1uerfionem ~ ri, & qua' ex nccesficate conCe1,,<\
qUetltia , quarê per 'ha:c dubillm remouit circa excllIplum
log
fonum exiClcns his,qlla: alibi dcl'llonClrata funt.Dcmonfira- E
tum efi cOlm. 8. phyfica: auCcul ra[iollis ~l' circula ris motus
folm Cempiternus elt. vnde dicit.Ha'c qu ,dé vtiqJ racionabi
liter Cubaudi diéta funr,quoniam perpetuus cCl circularis mo
rus,& qui cœli,hoc cCl ca:lcfiis Itellarunr fixarulJ1, qui diurnu~ dle vc cxponic PhJ\oponm )quoniam ha-c id dl alrj morus cœlefies ex necesfitatc,gcneranrur & crunt ,qua-cunquc
huillS prill1i morus GIIlC,& qUa.'cunque propter hUllc Cum.
Q!!od vero ad vcrba artiner, dcbes fcire qllod ca'tcri motus
cœldlcs perficiunlur a primo moru, & (unt proprer primum rnocum,perficiuntur quidem ab co ,quia a primo morore,qui moucc moru illo primo, perficiuncnr enilll a deo
fal telll , vt a cauCa e/feétiua vniuedali, funt vero propter
primullll11ocum,quoniam (unt proprer motorem,qui mo,
net illo motu ranqllam proprer finem.crgo reéte diétum en,
quùd nccrlfarillm inefi primo motu fiellarliOl fixarum,ca.'te
ris aurcm proprer ilium.
Si enim quod circulariter mouetur,fèmper aliq~id m~uefit, Ant.c.llr
neccffè est f7 hormn circ/llarcm e!Je motmn . uerbt gratla. U F
periori /. ttione existwte,circul,m{ol/lc. QEonia autem fic,
ho rd? proptèr hoc circulariter general/tur f7 reiterantur. His
autem ita gcneratis,iterum qUtC ab bis.
QE.ad li quod C/rculariter mouetur , femper aliquid mo"'
ufat,neccJJè rft f7 horunt circula rem e!Je matum,ut{upcriori DiI~c. t~.
latiollc cxistente,fol fic circulo cxiftit, .a quia hortC ita fUllt, c. elufde.
t'lr~ ~sGgnatuOl.
propter hoc circulo fiullt atque iterum fiunt. his uero ita geni
. Il, circulari igityr motu U' generatione efl, quod ex ntce(i tÎs,iterum grnerabul/tur qUtC ab iUis.
1
0, b fitate Ilmpliciter. f7 fi circ ulariter, IIecf!Je generari f7 genel
Kemouct.q,caciram,nam non videtur (equi.dlmotus c~
,'; UC,tc, totta e/Jè. U' fi nece!Je ejlIJorum gencrdtio eireularir.
li perpet uus ,igirur generatio perperua, quia motus cœli cf!: Com.iu
1 lur<tè, In motu igitur f7 gel/eratione circularibus, cft id quod ne caufa rcrum vniuerCalis,modo a cauCa vniuerfali ad cffeétü
c~fJè eJJè ftmpliciter, f7 Il cinulo, IIfceJJè cfi unumquodqJie::. parricnlarcm non valet argumcntum,nili ncgatiue, vt deda
racum cCl primo poncriorum. Refponder cp lieet fit cauCa
~~' I r/, (7{aélum fu,fJe. U' fic neccffi cfi, T,orum gweralio cir~
vniuerfalis Be remota,tamcn ex illa Icquicur propofitllm, 8c
1~ culo frit.
,
)
deducir a primo ad vlcimuOl, vt Auerroes deducit hoc mo ..
SecundliOl quod infert efi,\}' necc<fario generari & cirCll
~ generari conuerwntur( & hoc inquiunc) 1n 1ll0tll igltur
gcncratione circubribus, dl id quod necdfc: efi fimplicit ter e!fe,IX fi clrctllo,fubaudi,aliquid fic,necdle clt vnGqucdque ficri & faétum fuiffc infiniries falcem in Cpccie, vt dicem"
IX fi necelfe dl fubaudi, vnumquodcv ficri,horllm gcncratiO
circulo erit Sc fic necelfaria gcncrario, &. circularis generatio cbnuerr~nrur,&. necelfe aliquid generari,Sc circulo gene
110
"'() tari fimilieer conuertnntur.
.
Nnnc( vt PhilopOtlllS putat) vniuerfum Cermonem contludit.& dicic. ln circulari igitur motu & generaeione cil,
qUod ex neces!ieate fimplic iter.quafi dicat pacer ex diais in
1\10tll & generationc circularibus elfe ipCum fimpliciter nete!farium hoc paéto <l' fi fuerie circulariter faétllm, ncceITc
en geller;ri,& generata e(fe, generari quidem in futurum,
&enerata vero elfe in pra'terico,& ecôcrario fi nece(fe elt ge
\
?crari & generata e(fe,\ horum generatio circularis dl. ha'c
~'t'Il ln vninerfilln.
~ lI.ec itd<J; ratiol/dbiliter, quolliam ppetuus cft cireularis
~
I/rottu, f7 qui cadi. quoI/t'am biCc ex /lecej?itdte gencralltur
t.t::i~~'
t7' el·ul1t,9.uiC~unq; buius ~otus funt f7
qUiCcU~g; pp hu~,c.
~
1/ fi
.
'
' Ullt cniml,tCc f7 crunt ex neceflUdte , qUiCcunque 'pfo mo
tu r.u
'
~'Il lice: ut/que ratÎollabllaer qUldemfunt, quo~l/am~mplier
.ur et/a aliter apparet circulo motus. uldellCtt ,Ile qltl est etC,:
'\1
~
,
j
nt,(7 qlucunque propter ipfum.
..
.Confinnar ha'( per rarioncm as(ignaum lam dlétum en
e? 1I11 Cl' Illotus cœli cCl Cempiternus Be <:r lie cauCa gencrario
n,s , Igltur
. . generatio felllpicerna erit
, nam ha-c fi unt ab 1'11 0
~Otu velmi a cauCa dfdtrlce, & propter ilium ranquam ~R
'''. ~~~~I .prill1ü.Arguirl-lr igitur !ic.procedens ab agente & fine
\j
III nlS dl a'tcrnulll.getleratio a fine 8( agellte zterno , vt a
Otu Cœli,igitur a'terna,qua' dicÎe patent.
.
CidCun1 oflendi!fct ipfum nece(farillm Coli circu\ari motUl a~
cre,oUendlt q> hoc dl rationabiliter diétum ranquam co
do, fi cœ/ul11 perpetuo mouctur, oportee vt (01 in orbe de
çliui moueacur perpetuo Be circularicer. Si Col mouetur perpecuo circulariter ,oponer vt an ni cempora curra nt perpeCllO circularircr , & li anni cempora currunt circulariter G
ptrperuo ,oportct vr clementa, & res gcnerencur per-peruo CÎrculari[er. Q!!a' dicit parenc. Animaduerre camen
quod in gra'co codice forte cf!: diminutio,&. dcbet dicere, vt
fupcrion latio"e exillence , Col fic circulo exif!:it , Col circulo
cxiOit hora',hoc efi anni tempora ira erllnr,C;rtera patent.
Probac <p dixcrat (cilicer q, iprum neceITarium incfi primo Illccui diurno,in!it c;rccris .pptcr ilIum.& dicit. Si eniIU RECO.
quod cirClllariter mJuerur (cilicee motu diurno Cempcr ali.
quid mouer (dlicte quod intra ipCllm continctur Ca\tcI11 motu rapcus,llece(fe efi & horum,qu~ mouentur ab iIIo circularem e(fe motum proprium alium a mocu communi & a
motu raptlls,quoniam motll communi mouët~r ab onu in
occaCum mocu proprio vero contra ab o cca fiJ 111 ortum.ver
bi gratia( vt inquir )Cu periori diurn.a la rio ne exiflite,(ol cir,
cula ri larione.fic.C.côcra ab occafu 1 ortum moueôlltur. ~o
modo vero valeat ha'c confequencia,crratic:r f!:cll:r mouen H
tur mocu communi raptus ab orru in occafum.l'rgo Contra
Olotu proprio ab occaCu in ortllm. Arilt. non expoCuit, Ced
ranquam expolicam ln fecundo Iibro de cflo omittit, & n05
etiam Cupponamus. Ex his inferr <p horarum anni circulatio
fir ftmpiterna. & di cie. Q.!!oniam autcm fic Ccilicet fol moue
tur ab occalllln orrum proprio 1ll0ru,hora' arque anni rcm
pora propter hoc circulariter generantllr & rcicerantur. vt
a:Clas & hycm~,& ca'tcra id gellU5. Tunc his fiantibUS , rcdit ad propofitul1l , & cocludle Cl> proprer gcne~atiOnelll ho
rarû anni Ccmpiternalll & circularem, generatlO ~ corruptio animalium Be plant arum, & aliorum circulanter fit , &
perpcruitatem posfidcbit,quoniam( vr dlétum cCl) ab ~orarum mutatione gencratio & corruprlo fit vnde dJCit.HI~ autem ita gcnerati~,it.erum ac circulo .gcncrabuntur, qua: ab
his vt animalia & plantz & Ca'tcra ICI gellUs.
,
SueIT,de gfia.Be cor.
0 iii)
�DE GENERA. ET CO'RR VP.
l
Anri,c.
1
QEare crgo TJ!ic quMent ita uic!entur . uêrbi grdtia . d'lui
cr aer circul:lriter gen erdt/ tur. (J" fi nubcs mt, oporm
(J"
principium auiem intentib,iis rurfus 110C, utrum flmili"
~nt!'~
terollllllareùcralltur~annOIl,fidb.ec 'luidemnumero,htC: 1%1' '
~l.
pluere: 0" fi pluet,oportet ue nuhem elfe. homilles uero et ani autem /pc" cJolum, QEorum igitur incorruptlbilis cft fubft.l.
maLia,t/on reit~rantur in!eip{a,utrurjùs getlen:tur Idem. 110 tia mota,l1lallifef/um cp U' numero t:adem etul/t. motus enùl1,
enim ncceDècft fi pater gcneratus ell,te generari, (edli tu, il::: ft'lultur 'luod mouetur. Qgorum aurem non, fèd corruptibi
llS,neCfDe ff/ fPecie,numero aMem non rciterari. Ideo aqUIt
lum. In rd lum itaque uidetur ejJè,heecgcneratio.
ex aere, (J" aer ex aqua fPecie idem, IIOU numero. Si t1.utetn (J'
D lluc.te
Propter 'lU id Igitur ùlUr4l/m utique lJlt'c quidem (lc uidé
c, eiurd~ tur. uidelicet aquâ U' dfre~ circulo [aéta cfF ,ut fi lIubes qui., eadem numero ,[ed non quorum fubllantia generature"més
fld
Il
Dilu'.I~ t~t'
dem crit opor~et pluerc,O" fi' pluit,oportet Ilubem e[Je, Homi ta lis quaUs ,poten IIOIl,e~.
Prll1ClplUm autem JUIUS con 1 crationis tale e/~, utru m• ;u(Oio ~rr
nes ucro (J" allimalid ill flipfos non reficétulltur ,ut itcru gene
uidelicet ommafimiliter reuertantur,allllon ,fid l,.ec quidem c, c ~,
retur idem. NOIl C/Iim necefJe eJi fi pater generatus cft, te
tlumero
redrunt,iUa uero fPeâe tal/tum. Ea 'Il/idem etlim qu~
generari,fedfi tu gmituses,iUum. In reélum itaque uidetur
rum {ubllantia Incorruptlbilis mota cft patet ~, (J" ipra cade
hlt'c gel/erat/o.
nl/mero erut. Motus enim mobile ipfum fi tlatur, ea uero quO
Co. l U
Dubitat t\rinoteles. vtrum omni genef3tio perpetua fie rum non,fèd corruptibilis, nwlfe fft;Pccie redire, 110 aute~
~!
circula ris & videtllr Cl> non,quia gcneratio hominis ex ho• 1
nl/mfro.
Ideo
aqua
ex dere, (J" acr ex aqua /pecie idem frit./l O
lir
K mine c:U ~erper1l3,non ramé circularis . Na~ tu cs ex pure,
~l
Ilon autem parer e:>t te (inquit) Proptcr qUid igitur interdü ,mmero,at fi cadem numcro, non t4men ca quorum [ubfta,,:::
vtique,ha:c quidem fic vidcntur fieri circulo. v;. aq1l3111 ram ti.t fittctliscxif/és,qu.tlia fiwt poflibilia nOIl efJe.
. 0, Ill' ,
8< aerem circulo faél.1 e[fe, vr fi nubes quidem erit ) oportee
Ad (olutionem qu~ilionis przditlz , ait e(fe nece(farIl1(11 Co,
pluere & fi pluir oponet nubel11 e(fc. Homines vero & anim alia in (ci p(os non rcflC'tluntur,8< quod (ub(eribir,patet.
.:.1' •
Er fic viderur quàd gcnerario hominis ex homine fic perpetua, 8< non cir cularis, & iea non omnis generatio perpetua
cf! ci rcularis.
RECO.
Ariiloteles nunc proponir quandam dubirationem,cur na
in acre quidem, 8< aqua, & rcliquis dememis, 8< nece[faria
efi generatio circularis,8< conllenirur> etenim nube quidem
exifienre,erit aqua, Be aqua faéla,nubes pr1'exiClir.In fingularibus vero non ira fc haber.Socrate enim e:>tiClenle pr:rfuic
fophronifcus,fophron ifco exiClenre,non ex necesfirate.S,o:
cutis generario fequÎwr.vnde rticit. Quare ergo hzc qUlde
ita videntur . verbi grati3. aqua 8< 3er circulariter generan,
tur ,ita q, fi nubes fit oponet 8< pluere,8< fi pluec,oportet &
nubem e(fe,!lomines vero & animalia non reirerantur in (eipfa, vr rur!ils genertcur idem numero,non enim nec erre efi
l li pacer generatus cil (cilicet (ophroni(cus, te generari (cili.
cer Socratem, (cd co'n tra fi tu cS gc:nitus, necelfe efi parré
elfe genirum.Dubitatio ergo Cccundum expofitionem Philo
po ni en,cur idem [pccie pordi relleni, vc Will fit ex aqua va
por ,ex vapore itcrum aqua fieri poten in (pecie , idem vero
numero no poreil reueni, quoniam non poteil fieri irerum
Socrates fi fuit corrupcus,non enim qUfrit( vt alij exponur)
cur in clc:mentis generatio circularis e(fe porefr, in animalibus Be plantis non poreO fieri. Sed (ecundum Philoponum
qu<trit eur in fpecie generatio fic: ri porefi perpetua & circula
ris, & idem fptcie reuerei potefr, in indiuiduis vero no pot
generatio circlilaris fie ri, nec idem numero poteO reuerti.
CauCa auteol dccepcionis efr,quoniam A rill , exempl!flcauit
ln elcmemis in puma pane qu:rfiri. in (ecunda vero parte
ClI.éplificauit in animalibus,8< hominibus , verum hzc fecit
nOI1 fine caufa , de prima enim parte qu:r(jti exemplificauic
in elementis quoniam (irculario (dim Cpeciem magis appaM l'ct in iIlis ,De (C(unda vero pane exemplificauit in animalibus & hominibus,quoniam (ecunda pars qll:rfiti magis appa
nt in Hlis.dl ergo dubiutio , cur idem (peeie reuerei poteil,
idem vero Ilumero non.ReCponder ergo,8< dicit. rn reélum
icaque videtur h~c generatio (cilicer quz cf! filij ex: patre, il,
la vero quz cil in (pccie vnius clementi ex alio videtur drcu
bris ideo idem numero redire non poteil,fed bene idem Cpc
cie.Diximus enim (upcrius q. generatio fingulariul11 non cCl
(ecundum circulum,ideo nec ipfum necc(farium, oc que ipfum conuerri habet,aer autem 8< aqua redeunt,quotl,am nô
(ecundum numerum fir ip(orum refle:rio,fed (ecundum ipe
(iem non enil11 Idem aer nunuro in'ref!exione regelleraeur
qU1';il ex aqua in aeré/ed idem ,Cpec,ie.~imi\i modo dici po
tcfr in anim:lhbus & plantis, in ilhs cnll11ldcOl numero non
teuc:rritur ,ccd bene idem (pecic.
(circ (o!utionem huius qu<t!lionis.vtrum. v 'J. idem num ero
posfit reuerri.Re(pondet q> non, verum eorum qu<r redeune
(unt in duplici diffcrenria,qua:dam !;rcrna, vt fitllz,qU;fda~
corruptibilia, vt elc:mema,8< homincs,& animalia, vule tU'
q. fi cil a: oriunrur 8< oecidune,& ezdem numero exoriunell~
quia ifii oreus 8< occa(l1s funt (e(udum motum non {((undu
fubClanriam,na,m CU,bilantia <rtcrna d)\corruptlbilia vero,VC
dcmenta~,~ al1ln~alta redeunt eaden1~ecl1ndum fpccicS.pr~
prerea adC]CIt.at li e~dcm n~mno a!iql1a redeunr, non ran~'
ca qllomm fubClantJa fit eXIClens ta lis , qualla (unt posfib,l~a
non e(fe,ld cil non rcdc:ullt ca quz fui {ubrbnria corrupribl~
lia (Unt ,qua: dicuntur posfibilia non e[fe,cztcra vc:rba pa[é r•
Scd ciro finem huius libri plures occurrüt quaoCliones qllaS
ob ncgoriorum mulcitudlllem in a\iud tempus differo:Et fi'
de gcnc:ratione 8< corruptione finis ad laudem dei inca8a'1i
P CO,
virginis.Neapolis.16 .Otlobris.M,D. V.
Sed adhllc ql1:rrir, vtrllm omnia fimplicitcr rel1crranCUr l'-t
(eclIndum (pecicm (olum,8< nulla eadem numcro,8< hoc itl~
quir. Principium auté intentionis qu:rilionis. f. mot:r rurfll~
dt hoc, verunl fimilircr omnia rcieerenrurJ. (pecie , vt di~1l
cil de elementis,8< animalibus , Re[pondee Cl' qUa'cullCJj qUI'
dcm in(orruptibilia exiilenria mouctor moto circulari, h:t'
(ecundum numerum caelem manenria refletluncur ,quor ufll
vero Cubfiantia corruptibilis cil, hzc nUlllero quidcm n o
pc:rmanc:nr cadem,fpeciem vero (eruant in reflexione.v n ,
dicir.An non,fubaudi eodcm modo omnia redeune, (cd h~'
quidem numero redcunr, h<te autcm (pecie folum redeu~et
8< exponit lllembra,Be accipit { igitur } pro cnim 8< diclr~
qporllm ellim incorruptibilis eillubilantia mota, :nanifcn u
efi,q. 8< l1umero eadem erunt in reflexione vt f!ell:r,qUlE o~
cidunr ,e:relem numero oriuntur 8< caufa cd quoniam nl O:
(equirur ad id,quod 1l10uetur Be fic rcflexio dicj potef! ead~, <L
quoniam id quod reflctlitur ~O idem numero quoruOl au~
fubOancia non cil incorruptibilis {(d corruptib'i\is nccclfe t:
fipeCle,numero
'
"
autem non reiterari,ideo
cOIlc1ndir,?, aqua
d~
ex aere,8< aer ex aqua fipecie Idem non numero reddl(. A
.
d'CC'
dlt,cp fi element~ (adem numero redire dicantur, hoC, 'fine
tur (upPollelldo,cp clementa (ecundum fnbO,mriam nO 8( a
corruptibilia Vt dixir Empcdoclcs.vnde dicir. Si autelTl ~,
delll numero elementa redire dicantur (cd non dicet Ur 'd
eis quorum !ilbf!anti3 exiOem ralis,'lualis potdl non clfc, \s
cf! qualis eil corruptibilis,gencratur.q.d. non dicccur de e ~
,
fupponendo eortlln Cubilanriam e(fe corruptibilem,fed (l/l'd biClc~
pOllcndo illam( vt dicit Empe. )e(fe ingeniwn 8< inCorrup dll !Op~ "
bifem,fic enilll {ilppollendo eadem numero redire dicenrur; phI ,(~('
Dubirar hic Phil~ponus,'& ante ip(um prim dub,jrauir t\le~( (l';JOO''
der ,aduerfus t\nf!. fi emm (ecundulll Ariilo. alllnla (cOll' C t'
c
Rlanct eadel?) numero,8< fatliua cauCa etiam {emper l11an
d
�-s-.
L IB E R - SECVNDVS .
A (ad~m , propter quid (ecundum aliquam plurimi tetnporis
pcnodum ex eadcm materi .. cadem C(cundum numerü non
rede~mt, valer aurtm ha:c dub irario pro ramo, <Juoru A rifi.
a~~rir cadel1lnumero redire,quorum fubfblllria incc.orrupri
billS (fi,in <JU;! dubitarione Alexander & Philoponus fuppoB nunr animJl1l hUl1IJnJm rem ancre pofi mortem, & faaiua
catJ(am c:ciam remanc:re,per quam anima fuit vnita mareri~
& qu a: rum proprer quid idem homo numcro fccüdum plur.llTli remporis pcriodum non redit, vtpote hinc ad dec.! mil
~tiil)a ha annorum, vr Plato cxiGimauit, vcl ad.4 9. millia annorii,
,.I~ ~dt r Vt afironomi dixcrunr. Rerpondee primo cp nonnulli con.
l(~ ~tttai c (~(ferunt fccundum regenerationem magnum annum contr, () I lI1 gcrc ,in quo omnium cntium rcgcneratio fit, quem annü
c magnum ad. 4 9. millia annorum cxrendum aGronomi, quo
t~n.lporc fiellas fixas complere motum fuum alfcrunt.Plato
nl(j circitcr decem miUia annorum eum elfe afErm:lIlt.Q.!;!o
~! . t~c: heliollora ficlla, qua: capllt arictis mobilis cfi,quadran~~OPh,- gul~m ferc côplct, vt in rhc\ionoricis figuris. 16.angulorllm
litr nus. dlxtmus.Contra obijcit Philoponus,quoniam hoc exiGente,
~Ib~ Pr~ c(fe: ~riC}l poterie & in fingularibus, quorum fubClantia cor.
t,anlOPI ruptlbilis dt gencracio,& Cecundum nunlerum reAcxio, qd'
SIP
till. A.r~Q.hic negat,& Pllmo de anima. Ideo Philopon~s alitc~
~~ • [) dlClt.aic enim cp fi ductur iterum Socratcs gcncran non ide:
Il, to llJ • finlpliCitcr & omnino vtiCV & vnus cum Socrate, g primo
1~i Ph' gcnirus c{l,elfe poterit,ll&R-cmm{ vr inquit) p~bilc-~~ v~n' dito 1~&itJcnt-fecnndthlunlfl'-ftfimplk-i(er dcficcrc &; réakcj
Itru: t Ilon enim( inquit )co Cl' ex cifdem fit aliquid, vnum fecundu
~an~t - ~Umerii gcneratur ,fcd co q. idém-pÏrmitA«'-pfius,& pane.
1.
run exifiens.iccirco fol Iluidem Cecundum numerum idé cil.
.
~
.
..~ .
~U ·~~e~çp.
.. f.t!:-~'1 f6.Yh9-f;pGlZ:
~
~~~~f4GS~
dJ-.rrD faifjxfX-9JJ' J"
I09~~~~?i.
Socrates vero, vt dixi,non idem en fc(fm numerû nô enit~
~~(inqoir) fi permaner indiuidua forma,& mareria permaner.
. ~ z:.r~1~"
Horc Philoponus ad verbum, per qua: d3r inteliigere c:xprcf
:~..:4-[e Arifi.po[uHfe animam humanam remanere poll: mort cm
. ~r.-., <-~
de refurreaione ver~ ;:utllmar pofi certam periodum,clliu5 -~
tcmpm non derernllnauir, Jnill1am iilam redire in mareria b\. ?on t.al11~n rtdir~id(m n~mero,qu~niam.licet redeat ~ad~ :s"f~1f..±t:~"
mdlludXa formalll marcna,qua: amma fUIt Socrares,no ta- p .~~ ~~ .... JI
mé redit idem Socrarcs,quoniam matcria non redit-cadem
... 6 oGr.0K~. t
.f.proxima, [cd folum rcmota.Accidé.trJa cnim qua: mate- r.L..P.~'"
riam proxi':IJa.m reddeb~nt,eadcm numero,non redeut/cd iJ,Jr
~
b_ :~
cadcm fpccle,ldco fi redit anuna cadem numero itcrum in t ~ ~
~'*' $iL
tnaruia,cum ndnredcat c:adem materia proxima, vule idlE .. 0 T r~~.
numero rra:cife non rcuerti,cum vero diccbamr q.> Aria.ne ~..:;:t~
dj
gat rcditum anima: in ipCam materiam pon exitum Iibro de ~~~,........(.
anima primo,dicendum fccllndum hanc poficioncm q.> ne- G~~-';;;:Z~~
gac redieum per motum localcm,vr pofucruntPiehagorici, V~ .~~ .zéL.(.l
I~d rcditum per copulatione:m & i~formation~m non ne&~ ~~
. • ;~~?
Ult, vt patet per Alexandrum & Phlloponum hlc.Qucm eua f.:"
&6~r--"~
Aucrroes cogitur ponere alferens vnam elfe Ilumcro anima Cd - tt9fo ~...,jJ
omnium hominum,vt patet confideranri. Qua: an ArHlotc }~j~ Jo.r!~ lica fim,inlibro de immortalitat~ anima: deeterminauimu5 ~JI& ·
nunc vero iIIud nobis cCrtum fit de dccreto Alexandri. Phi.'
loponi,& Arill.huJnanam animam elfcimmorralem,non.n. H
ir~ dubiralfcnt expofit~res,nc:c ita ad dubitationem rcCpon..
.2.
.
dllfenr,fi morralc.~ a~lmam elfe credidHfcnt ad mclJté Ari- t ~{ S~ Y'.....,!lr;......+...c J-~
fla. Er de recogllltlombus eorum commenuriorum,qua: in f.... .,....•(:1) d.fJ.:k -1-~ ,
libris de generarionc olim fcripfimus,aétcnus complete {unt jr-c~J,.;_ ël:....:.: . . ~'
Pifis. M. D. X X 1. die tertio Aprilis.
(''': ) f.--::<IJ ~
~
J~·7.7
~ ..,....""t.. .! • ..,~
...
G~~-;, ' C~/z(O ,..-1-
r ::-
. .--
r
,3°ï- t;4-
?_:J '
"1 '
& ~"'.... f~fU, ~1'
J~f'~:J '
Augu~ini Niphi SucfFmi,ad Dominicum Grimatlum Carditz..tlium maximulII,
atqu.e .etatis 1I0fir.e decus, De infinitate primi motoris liber.
AG N A controuerfla. Dominice Grùnalle Cardinalium maxime, inter Tbeologos , e7 nonnuUos incidit
pbilofopl10rum, de amplitudille,ac potentia primi motoris,hoc cft dei optùni maximi, finita,ne fit, an infini
ta. Scd potiflùnum quid de hac re phtlofopT10mm prit/ceps Arillotclesfenferit Tl1Cologi quidem ipfum fatis
probabi/ius conieéluris in fllltelltiam fuam trabullt, COlltra philofopbi clarij?jmis tenibus, e7 autborum in ..
terpretatiombus pro ftfontirc affirunt, babétq; pr,etcrea lIonnuU,ds rationes,quiC poJJùnt improbis (7 pro::
plMnis fùfPitionem ingmerdre. At tl,eolog; ultra uires catbolicas aliqudntulum euagati, aiullt amplitudùJcm dei efJe ;nfilli~
1"111,(7 tlon tantumeffi il/ter credita el/umcralldum,{ed inter ca qUiC rdtione naturah coUigul/tur. Hille me his ditbllS alil
2uot mei amici'rogarunt ut inter tantos fel/tentialn quoquc meam affèrrem. pl.tcuit mihi 11Uiu[cemodi on us aJJùmm. TuIU
lit exercerem uires ingeflij mei(In magllÎS enim uoluiffi fat eft)Tum cp ad te iCtatis noSlr.e fapientiflimum ae phllo{ophoforun,
Arc11Cdic1JCum recurrere poJJùm. N~m qu.e ambigue dixero, tu (modo bene diEta fint) apertij?ima ratione comprobabis.
Q.aiC uero pertillaciter cfi illiqua erunt)modeflls confutationib~r fedabis. QEamobrem librum hunc tibj ca/ligandum mitto,
2Uem aewrate legas rogo,ubi enirn te {autorem hab14ero,maleuolorum Latratus iure.fJ?eruerc pofTc uiderc. vale. Et me am"
<ft Ille tllO amon: dignurn CCllfis.)
/
Slleff. de gna.8c cor.
o
v
.
1
�DE PRIMI MOTORI S.
VON l A M nanC)3 rationes probabiles (oIent pra:cedere demonfiratioas( Vt inqoit Ari
fio.in principio tertij metaphy!ica: ) Ratioe;
probabiles pro parte affirmatiua inducamus.
Et prio.Omnis vinus corporis eterni !im~
plicicer eO:
infinita(&vt loquar more co
ue ) deus efi virtus corporis eterni
rum,intenfiue & ext
fimpliciter ,quia c~1i ac cotius vniuerfi,qèl cft fimpliciter er~r
~Ik nom, vt nunc pecacur.Oec\ararur maior. Nam virtus pore~
..~~~oc-t .
'J
perdurare per cenum tempus,en aliquancula , & per d.uplu .
Al's dupla in .dl1pl.o ,& per quadrupll1m,quadrupla.i~itur pe~ in~meum
ent & IIlfinita.Ha:c ratio videwr ArHt. xt]. meta.,. com·4 r.
&. S. phyliccs tex.com. vlt.&. 78' Scciido,Ens quo nec â,
nec inrclligl poreil fimplicius,cft infiniee potentie acvigoris,
K quo nia Clll1l aliqllarulo gradu compofirionis efi aliqllig gradus perfeélionis,& Cllm ClIbdllplo gradu coponis , cfi dllplus
gradus perfcélionis ,igirur cu nô gradu côpônis, en infinieus
gradus p ~ rf(élionis .deus efi fimplex,qoo nihil excogirari po
refi li11'lplicius.Nulla enil1l intelligent!a efi Iiberata a por~tia,
prfc.er prima.hi.de aia.com.r.in folurione tercie qo n i~, & vt
inqllir AriOo . g .n1etaph.ad vltim • Air cnim ip(um tire filllplici[(imum ,guia mox efi id qood efi. Tertio,Deus cG ma
ioris perfcélionis ,quam ignis li e!fet potentie infini ce • vcl
quam e!fet ignis, v bi c!fer dilli(os in partes proponionales,in
'luaru~ quahber c!fet aliqua perfcélio, quia cotinerec ilIius ,
vc1 pawum illarum perfcéliones & aliqllid vltra,igitur infini
tus. Q!!arto,Duorum contrariorum Ct alrerum en in natu
ra,& alcc:ruOl, ve.l.c~li Aller.probar.co. 1 8. Sed vigor !initus,& vigor infinitus,Cunt conrrarrj,& vigor !initus .en in re
rû natura.igieur & iofinitus. <l.!!into,Dells en mal0ris vigoris qua graue per infinitum Cpariü dinans a centro, vr ci.fiat.Scd illud graue in !ine motus,e!fct in!initi vigoris, vt Auer .probat primo '1:li.co. g 8 .igitur & deus'. Sexto, DellS
en natura cauCts finitatis priuata,igitur infinitlls,licur natl1ra
L priuara caulis gcnerationis 8'c corruptionis, dl eterna , Vt in
0:
li~ro de (lIbfiatia orbis. Septimo,Oeus cfi id quo maius in
G~
~ ...."...·L ~rgo~e,potentia,& perfcétione excogitari non potefi,igirur
~~ mfinltus,ConCequcntia patet,quia intelleélus porefi intelligi
,~•.,..Ju..t-kf!}.~ fempcr vItra omne finitum.Antecedcm con(lat. E!fet cni11l
).t..~: mad d,o m.;., ;ntdt,llam pt.Cm.. Dlta.o, ln d<o ,fi no
ri."""~'"
g~adus imperfc:élionis,igirur infinims gradus };!feélionis. ga
r;.~'1;
no gradus imperfeétionis & infiuitus gradus perfeélionis , vi
4:&f·~1.-. dcntur idem dfe. Vlrimo,Auerr.xii.meraphy.co.41. idë
~ ~~t~natur ,proprer quod a!ferir erre ponendum Illoeorcm me~iC"ÂI~
IOm.H~c runt argumenta probabilia partis aRirmariue.
t~ ~
Cap ..ij. In quo de primo omnium reru principio , pontio... ,,4-. ~~
•
'f.!+ nes antrquorum enarranrur.
CO'
lthagorc! (ve Speulippus) primum omnium re•
rum principii in diminueione confi(li autumanc,
p
e!fecv loge imperfeétius principiatis & cauCatis.
Argumento vero veunt\1t' ex fimilibus in rerum
primordijs ae (eminibos.Semina enint fiirpium,animalium,
& hominum longe imperfeél~ra Cunt mrpibus,animalibus,
<...;,
4-.
M & hominibus, co quia principi'p. Vnde & Hippocraees,mcdi
~-. :;:~~~, .."...... cille monarcha,pr.incipium imbecciIle ait e!fe. Pichagorasvc
'\-"''''''4 '.
Jl~,:,,"" ro & E~pedocles ln primo omnium rerum principio poCue
::'t~Ii.t, ~ ~ l'e multlwd.rncm.Emped?cle_s quidem amorem & odi.~, am
...,~ ~;!X~ "':'~ 'bo quo CV dICCl~S ve agelltJ3.Nam.amor congregat:pdru .ve ..
."J
ro diCgrcgat,co~rcgarc vJlf &drrgr,fgue motu~ (unt.Paha
goras aiir,ol11l11U r~r.um malu~ 8( GOnû pricipia fingir,qllia
impoHibile c(l( vt drm Auer.xq.metaphy.cO. f 1. )bonorum
& malorum prouidétiam e!fe in vno,qua e re bonum de bo
nis malul1l de malis prouidet.his vero omnibus eontingit di
cer~ principium non e!fe am~litudinis infi.nite,primis qu~dë,
'l> primo diminutlonem dedrcaoe.Cccundrsvero q, mulmudinem . Nam infinirunloCurn totum lic o 111 Il 0; t o ttlmC)3 & om
~ .::. ~
le ocf upans voir cal1tUIlI VIllIIll e!fe. J .:Il1Cculracionis phyfip - cc.Plato ver~ olllnium rerum ponens idcas,infiniti ~c pofuic
..., • (: ...-. (d, f-t ~
_:;;; (..l...
· '"
b ...
-t
-::r:i#:.:i .,
"t"'.::.s. ." 14
A
..
t,'::;:
~élt;7J'~
M~"'r~~
ou.......~
r:;J
~
'Il- ' " , • ..... l
'"!t-'
.~~ ••
~-4:-~ -r; ~((. 4~ ...'''~
..,
~
<4 ••4-~
-6.<t"I:~:;.f~
.. , ~i':f~'
:.dl'~
't"C1i;r&.tt.
"JI" .... ,
if.
•
•
"~y . J1
~ ... tlf(.
fpccicm & ideam ,i1tamC}J amplitndinem quandam immen- N
f.am, & infinitam,nanC}lIl1c11e allcui vc accidês (ùbieélo, n~~
alteri coniungi ve (ubicélum forme,& hanc prilllum omOl~
rerutp principium a!feric ,lluod forta!fe chnGianc rclig ioOl
co ~cnir.Hcc autem quia dcnruéla (unt Arifr. I l . mctaphy.
in vltimo &.3 .phylicorulll.&. 8. Auerroes eriam in libro d~
firuélio defrruéliol1ulll. di:pucacione cenia in (ofo. 11. • dubq
eadem refellit.quare nunc (ae lie.
Cap.iij. Ln quo narratur latinorum omnium politio, 5t
Platonis,& AUlccnnf.
A T LN l vero omnes , quatuor e!fe in deo apud Ari{l.a!fcrunc.E!fenciam,& ineelledii, po-(.
tenti quoC)3 efi'entia: fubordinaeam appecie ulll
fiue volumatem inrclltétiui, qUf & 'cacholici a(
(nunc. Cum vero h1'c quatuor line vnul11 re:
Ced ratione difiinguulltnr, VC.r ~.mcta . corn men. J 9. fic aur'
incelleélus dei infinirus .quia infinite beacus, appetituS quoqJ
infinie:!: quietus, erunt & dfenria & pocenria infiniee. Per(lli 0
dent vero hanc rem,petentes primo dei e!fcneiam, e!fe cot~ .
entis, veri,poslibilis,& excogitabilis,quam petitioncl11 AlIIccnna ip(e.g.filC meta.cap.6. viderur Cuadcre. Primo,CJ' C2U
(a vniuerfalislima emis in co Cl' ens,& equiuoca, continer ~
fetlionem totius entis, veri,poslibilis,& excogicabilis.D~l1S
efi cauCa vt diélum efi , igieur continer perfcélionel11 tot~~
entis,posfibilis, veri & excogitabi!is. Maior co paler,qu O
cauCa vniuerCalis differr a pareieubri. Nam parriculari~ (L1P:
ponit Cui ~n aéli~nc: cffeélum in pa~te c!fe,faétllm per aélio~( piia Cl:
c~uf;r ,:,nlUerCahs .. CauCa vero vn~ucrralislima toehls {implr- (t vrlS,
Clcc:r.mh,l ~upponrt. Cc.d cauCa tOtlUS e!fe olnnino , quart vr 2rÔC~
parrrcul.:rrrs caur~ contr~et pcrfcétioncm cffeélus (ccundurn fa ri •
p~r(Cln.(jc &. vl11ue~Calrslima cotius e!fe & posfibilis,& '" c~
~.ltab,lrs. Mlllor etram ex Arom.ipCo accipirur.1 " . meta.C~
dlcat a deo dependcre cœllltn & Cotam nacliram.Q!;!,od et!a
~uer .1brdc~1~.commcn : r I.affirmauit. Secundo CIlS per tell
tran~ limplrclter ,efi eotrus erre omnium parrieipantium co~
tentruum.Sed deus en cns limplicirer per errentiarn e!fe 3Ue'
verllm,posûbile,& e~co~ieabile,r~ne enria per pa;ticipatiO
nem.~uare .deus comrn~blt perf~élronem entis vcri in effe- p
au eXlfientls,& posfiblhs cau(an Maiorcm Arum. ".311(cul
rationis phyfice.&. z. cœli Auer. idem dotct commene.Ci~·
vnde & Arum.inquir primo cœli,ra1e e!fe communicari rc:bus,his quidem clarius,llis vero ob(cllrius.Mino~n AriLlo.
& Platonis. Tertio, cui non efi adu
aliqua p'ftuatio e~tis, vc:l posfibilis, vc1 cxcogitabilis , efi perfeétio cotius enClS
veri,posfibilis,& cxeogitabilis tale efi deus. Maior patcr ..
Nam homo ct li fic perfcélus in (peck. quia tamen Cibi deficr t
pcrfcél,o Cubnanria: in co '1' (ubfiantia( nam (ubf1antia: non
repugnac ~erfcélio ineelleélus lune) iccirco efi imperfe8L1s •
Amphu!",IIC.er Ineclleélus lune fic perfeélus in co Cl> intclrs lu~le.ga III lib! dc:ficit p'feélio intc:1fs ois i co Cl' ime1l's.adhuc c:~
rmp.c:rf~éla. ltelllque,licet inrelleélus cœli vlrimi( vt orb rs
fiell~fcn)~c perf~~us vt intelleétus,quia camell fibi deficic~·
~c~lO COtlUS entls III co Cl' ens.adhu( efi il1lperfeétus. CLl~
rgltur deo competae perfeétio vc deus &'totius dei 8( cn tlS
& tot.ius entis.igitur erit infinirus, rPpr'cr qu:r dicir. Àu~r. l' a...
de alllma.com.;. &. f 4.'1' (olus deus efi liper 3 poeentr a•.
~arto,Deus dl tranrcendcns genus & nfateri;i, quare er rt
CotlUS e!fe & veri,& poslibilis,& excogicabilis. AnteccdenS
?eclaratllI, pariter & conCequentia.Nii limirarur vnuquodCV
p~~ sa r~lri(~ in mii, oé. n.receptG rccipit per lIlodii r~~!
prCtls,& lrm~[ac ab Illo. ve ditit Auer .J.de ab.co. f. l.<J.a .C08(
Jletu~ ~ub gne ve~ Cpecie: Nam cum ot! talc poslie defin rrr , lr
defillltro lit rcrnullUs, erre terlllinatii. qua e .re albedo dl
fi.nita.Primo,quia in materia,propter quod libi non competlt omnis ratio albcdillis.Sccundo,quia pofirio q.> ip(a fir.f~;
ma Ceparata.quia adhuc concraéla efi ad genus vcl (peer(
ideo efi finita.E!fcr rnil11 infmira (ecundum quid quia ci 'OI~l
peccret omnis ratio albcdinis , non tolmen Gmpltcieer. qu~~
Ilon compec~r(e rali~ omnis ~nris. Tenio limicôlcur v'(t_
qllodC)3~quia rnnit1tll vel dep ndet ab aliquo.a quo Olen ~ii
ram Cibl comparar 8< rcgulam. CUIn icaque deus nullo bo
(f':'~.
limiect Ur
Ina
·~~~~Ilt~~~.f#.+
t~':"'~~.
P iJ.~.t-r.:~ ~~;t.~;'
r~~.... ~J,;
I..:~ ~ ~ af,~I[. ~
f
•...Iû,~r
. #:
r:"
~~ ..t;..-»~
..,~*~rUf~..,
.ü"':.. ' ~
...~~.-:.....
�INFINITATE
A limitetur.erit om ni no infinicus,& imenrus. Quinco,Dtus
OCcupat to ru m ciTe: vcrum,poffibilc ,& cxcogitabi1c,igitur é
totius cmis veri, poffibiliS,& cxcogitabilis. Antecedens patCt,quia ef! gCllcrali[(im a ca,Be cautarum ca,vc diximus.PatCt igitur <}> deus ê perfe:étio (otius entis vcri,poffibilis, Be ex
cogrrabilis.Cui adde maioré. vidclicct.'!' oé contine:ns perfe
éhonê olllllis cnris, vcri,poffibilis,Be cxcogirabilis~efi infinita 3Ill p1icudo, infinit3 perfcétio,ac infinita bonitas .Na vt inlinit u corpus ef!,qllod totu fpatiii ve:rii ,poffibilc,& excogita
~Ilc: oc-: upat.irj. phyfi.fic infinita pcrfe:étio eéntic: crit .qua: to
tJ~s cmis vcri,poliïbil is,& excogitabilis occupabit.H4lec pofielo efi Latinolf ,Auicénc,& Plaeonis,& h ~c ratio e:fi eorii.
b' C;jp.iirj.ln quo inducücur omne:s rationes pro his ex verIS Arifiorc:lis,& alrjs modis.
CT A V 0 philofophice auCculrationis in~t
ArHl.tcx .co.7 8. Illlpoffibilc dl vllü finitu 010
o
ucre: Ccètm infi nitul11 tempus.Ex hoc arguitur.
Impoftibile cfl,finirum mouere pcr têpus infini
B
tu. primll5 moror mouet $2 tempus infinitü, igi
~ur non efi finitus,& fic crit infinitus.Syliogi(mus dl ex malori de necdfario & minori de incITe. Secundo,ibidê in fi. quit.primü ailt
, mouel\S,pcrpetuü
•
l1e Il1
ha bct motü. Be infini
to tcmpore,mani fcfiu itatV cf!, Cl' indiuilibile 8< impanibile:
cH,n ullaq3 magnitudiné habens. Hoc enthymema tex .co.vl
tl.Et ibidem paucis verbis fupra inquit.q, aGe finita,impoflib~le efi infinita habere po têtia.H~c eadé tradit .xij.ll1eta.tex.
~o . xlj . E quibus enrhimema raie form atur.Deus dl pottntia
Infinita,igirur nec corpus , nec vireus in corpore. ~trO igit~r ,quid intendie in antecedel1te 12 potcntiam infinitâ, vcI in
Vlgore , vcl in durarione,no in duratione,quia oppofirii con
fe9uêtis fiaret cü antecedente.Hfc eoim copulatiua (fi vera,
al.lquid dl infinire potentie in duratione:,& ilIud efi corpus vr
V1rtus in corpore, vr czlG primG , q~lod molU diurno moud
(cn. n.corpus,.& mouet ceteros orbes fempiterno motu ab
o.~t.u in occaCum.& ccontra )quare in antecedenre per poten
tla mfinita intelligit vîgorcm infinite intenfum \ aliter nuIlü
e(fet c:nrhimema . Terrio.Omne agens quod fuapee natura pOtefi ponere: etfeétlls infinitos fimul(iicet etfeétuum inco
C ~oflibilitas impe:diat illa umul poni ) efi infinieum in vigore.
eus fuapte: narura potefi omnc:s cffeétus & ifinltos fimul po
lIere in eITe ,igirur dl infinirus vigcre.Ma ior patrt, Gm polTe
-gere duo fimu i fuapre natura ,dt aliquari vigoris ,igitur qua
tuor dupli vigo ris ,igitllr fi iofinira ,eri,r'ifiniti vigoris. Minor
declaratllr.Nam deus mouce per innnitull1 têpus, in quo fue:
lUnt e:ffeétus infiniti,& erunt fimiliter.quare vt cos ponit fuc
cc[(iue ~~ dfcétuu illCOpoŒbilitatcm.no repugnabit cos po
l1erc limul potiflimu cG infiniti etfeétus pr~ fuerllnt. quos de"
pofuit in eITc,& ita in dco (unt aélu infinite pufcBiones. per
qu ~ s infiniea rcduxit de potétia ad aBum • ~arto, 0mne
agtlls quod virrute propria continer infinitas caufalitatis in ..
fillitoru etfcétuii,efi vigore & potenti .. infinitum. deus vero
cG cale.igit ur vigore & potencia infinitllS.Maior patet, quia
P~urcs cominerc: caufalitates,cfi aliquanti vigoris.igieur infi
nltas cominere,erit infiniti vigoris. Minor efi Auer. xrj. me.
ta.cô. JG.vbi ait ornnes formas comineri "étu in primo mol) ~ote,potemia vero in prima matcria. <l.!!inro ,Omne intel
Ig~~s aétu infinita inteUigibilia, vcI vnum quod eqlliualer in
~~l~tls,cn infinitü vigorc.deus incelligir vcl infinita intclligi.'h.a aélu fcètm via coem.vc:l Cui e(fencia,qua: cquiu;!lct infini
t~s 11ltcUigibihbus.equiualer enim infiniris porcionibus gra1I 1 ~ vcl lculs,fi dfent primo Cfli.co. f7 .&.$ 9. Sexto, 001n~ finitumvigore potefi in Cui vigore effici maius ptr additio
11~, Vcl intelligi fieri maius, ve. 8. phyuce aufcultationis. t(xt.
~o: ? 8:deus en cui minime vcl addi vcl intclligi addi potefi,
(jg:.tl1rrl1filll~l1s . H;rc dl ratio Arifio.ibidem ferc: ad ~cr~um.
li cétc Cemls.vnde omni finito dato,~eus po.tefi [llal~s lord
g~~e,& volunras maius appetere.Na appcrrtus feqUltur co
~~ttlon(o,fi.cl1t~ ~l11bra corpus.xrj .meta.cô. ~ 9.Modo,l~aius
o nec ahqllls IllCelleétus intclligir nec volunras vnqua ap~ tet·
. . qu arc: vigore ell infinirus. ,Vltimo Per quatum
ma
tJ~ prima difiar .. de:o,per ramü ccontra . Materia prima di
110
fiat a deo,propterc:t etui a côtincrt ifinita in potitia . Tn iflnitü E
igif de" e m:rteria,~Rca ga côtiner aétu infinira.efi enim matcria infinite modice perfeélioni s,igitur deus infiniee perfc:étionis.Mulc3 alia argumenta .plures eriam captiuncule: hine
inde fufurrantur ,qu~ non (unt digna confiderarione.Prere- -rea,fiqllis h~c be:ne (ontuebirur poeerie ca Be refdlere, qU4le
extra (cribuntur,& approb are,1i oporret.
Cap. v. In quo Ioannis Gandauenfis pofitio explicatur cii
fuis r.1tionibus •
o A N NES qua qua multipharia 10quatur,Sc
in locis diuerfis,diuerfa profiteatur .tandé fundatur in duabus poillll ationibu5 quas Auerroê
(entire credit. ~arü prima efr,C» virtlls fi, ue forma,fill e res,ef! fin itavcI infinlra, vcl quia'
efi quanta, vcl quanto aftribura. Efi quide:m quanra, li depen
det in e:ITe Be in conferuari e nlateria quanta, vt form!; materialcs.En vero attributa qu:mto.fi fit forma perficiens c~r
pus quantum & operans per qua ntum & in qu anto extra te",
Iicet non dependeat ab ilIo. vt intelligentic OlOUCl1ces fiella s.
He eniOl licet confiituant corpora ccleilia in eITc,&agam ex F
tra fe per illa,& in illis.non dependent ab d s nec in cITe nec
in conferllari,& propterea limt Iiberate: a materia. vt Auu
ait primo philofophicc: aufCllltationis.co.6 ~ .infine.H a:c .petitio accipi potefi ab Arum .8< Aller.primo phyfi.cô . 1 f . vbi
dinlBf-finir-um-&-infillicurn-(olj..ij'uuuO-conuenire , ucl pe:r fe
ucl per accidens.&. ~ . de gellcratione:.co. 37'& in rexcu maxime idem. Petit fecundo,,!, primum omniu rerG prinçi.
pium.qui deus dicitur.l1ec dl quantus,quia fit forma depc:n
dens e corpore quanro,nec quia attribuitllr quanto,per hoc
quia agat extra fe per aliquod corpus cclefie quantum ucl in
corpore quanto.Prima pan patet , quia ex quo ~_oiu.m primu.dl umpliciter in dependens.& hoc dl probarn. xt). me: ta
ph.eex.co'41.&. 8 .phyfi.tc.cô. 7 8. & ttx.cô .lllti. Efl .n.pro'
batum ipfum nec cITe corpus\nec llinutem in co rpo re, .& ol
no extra magnitudinem omnem. Opot uero non fit corpol1i arrribuitus ita ue agar extra Cc pCI' corpus,& perficiat ipm.
teClatur per Arum. z .q:li rex.c o.6 l .ubi inquit. Vidc.wr auti
optime qnidem habe:nti exiGerc,qllod une: aétione, pro pin .:
quiŒmo uero per paucam & unam. Idem ibidem tcX.CÔ.64
d.qllod auté cil oprime fe habens,nihil indige:e aétione.Mul, G
te rationcs [oannis porfum fieri ad hoc, quas nue breuiratis
cauCa omino. Ex his [oannes opinatnr deum quem primü
omnium rerllm fincm alltumat.nec eITc finitum,nec infinitü
Nam hfc infime formis,ud quia fllnt quantc , ucl quia :mri.
bute quaoro\qnorum nullum ait competere deo. En enim ip
fe.Jeparatl:ls,& .tantum finis omn ium .Et h;rc:( ut ait) uidetl1r
exprcITa pofitio Auerro . g .phyfice aufclllcationis.cô'7 9. Vbi
(oluens Cccundam qu~Rioncm uult QC\ll1lcfltC fini rmn ci , flet:
-infir1'
rum.Ha:c loannes opinacur.
Cap.v;. In quo refellitur pofitio Toannis.
V 0 D deus fit finitus vcl infinitll5, mnltiplici
raclone colligitur. primo,quia excedens finirü
q
fecundo ,quia perfeétum tertio quia optimum
quarto,quia contra Arulll.& Auerr. & omnes
famofas propofltioncs. Prima fic conCli tuif.·
Excedcns finirum,oportct vr fic nc! finitum vcl infinitii( excedens eni continer exedfum,& aliqllidvlrra )igitur cric qmi
tUl11,ql1ia tantum quantum rc:s cxctITa.& illud per.quod excedit v!rra.O!!.od uero deus excedat omne cns.nemo 3robi- H
git. Secunda fic,PerfeétllOl efi finitum nei infillirum,efi.n.
perfeétlll11 rotum Be onme:primo Cfli .c.iij. ltcmC}3 Perfeétû
.dl quod pareil operari,& perfeétllm fimplicicer cuius corp"
('fi fim pliciter, vt .4.methco.in ultimo. Et cum omne 0$2ans
fic ucl finirum uel infinirum.patcc 'l,orolle perfeétum c~ talc.deum dfe pcrfcétum umpliciter.omnes Be philo.Coph.1 COll
((dunr. Tenia fic. Optimum omne finiturn ue) lnfimtum.
Nam fecunde czli.co.iij.OprimulTI dl cll.i~s in aétione ~ô:cô
cinglt labar. Cl' deus fit optillllllll,parc:t. xl} .meta.tex.co. J6.
&. J 9.& in proiogo eriam. Cont~a uero Aue~. pat~t quia
in Iibro dcfirllétio defiruétulll .ill prrma d'(purat,onc, III folu
tione: dubij primi reprfhendit AIgazclcOl • qui abnc~auit in
�DE PRIM·!. MO -T ORIS.
1 primo ente potcnti:i,cuius oppofitü oes antiqu i pofuàe, :lrgumêto .videliccr. q, fi potétia ~ ~feétio in his, igirur in deo.
Pr<rr crc a.Omnia agenria apud eum .xij .mera. co . 44. reducunt ur ad ipfum,& agum & funt participation'c eiu~ . ii.me:
ta. c6. 4 . qUf vero talia fi per particip aeionê &pcr reduétionê.
oporecr vt rcducantur ad aliquod tale: per e(ntÏ<i'911are deus
crit primli agens per dfc:ntiam !impliciter , & per confequés
quantm,finitlls vel infiniem. A mp lim. 8.phy fice: 311fcultationis te)t .c6. vlrimi .&. xi i. meta .tcx.cO.4 1.facie AriCl.talcm
vlrima conc\ufioni.Primü autê mouens perpetllû habct 1110
tUI11,& infinito temporc,igitllr non cCl corpui vc\ vireus in
corpore,paeet AriCl.loq ui de primo fimpllci[er quia de i110
proponir,etia nullibi de e:o dixj(fcr,Br prffuppo'nir in co potentia effe,ql1a re oponet vt fit vel finirus vc\ infinitlls omni
no, vt potentia (ua ê,nec pores fi ngere vt 10aoes. lnrerdum
Impuait ArifUbi loqui de dllrationc.e ffc:e enim non tran!1atio,fed
gnat au- euerfio"cû & grfci codices ~t ira habdr, vr diximlls. Nec I~â
ttor ro a- nes cCl ;lldi~dus quivoluit demoClrarioné illam oétaui.&.xij.
nem.
meta.eé propria prime) enti tantü, & n6 ceteris motoribns,
vr in libro de (ubCliitÎa o rbis dixiOlllS .Aucr. enim in .xij.me~ ta.c6.41 .& in tertio cap.de fubfh'itia orbis.ponit ca coem. VII
'J.'
de & ATiCl .(oll1ta qone in. xij.mox qu:rrit , vtru fint pOflêde
tU,':W q!{:
plures ra~~ (ubClâtif impar~biles,&indiui(jbi\~s, vt en prim~4- . ~;...:~~
oror ,cu ltaC}} qu~rat de nuero fcparataru (uP3lf, igif fuppo
~~ . ~1~ ni~ i.lla e~. Irêq;,ib!di, tcx.cô.4 hCoc.llldit,pala.itaq; ll>tOt fub
~.
~ ..~(latras ee,neceffarre eCl natura fempJternas & lmo biles f"fm
~~~
.:_ fe,&. fire magnitu~ine propter ~iét,'i e;im,diéta vero ca, Ilon
~ ;~1.
fi O1fi delllo nfiratio i aéta t e: lC.eo.~ 1.& fic illa dcmonClrario
.r.;..~ ~
cCl côis Qibus.ha:c côrra 10annë;qu aCQlU ad conc!ufiollcm.
,
Cap.vij .ln quo refc\lit Ioa. quarû ad poflulariooê fuam.
.
0 A N NES (vt vifum cil de rationibus cau·
(c,dllas ipfi deo rnbuir,rollê pric for\1l f,& r6.
nem primi finis, verü roné agentis oino ab co
remouir,nifi qua rone finis, meta phoricc agis
intcrdu dicirur.Sed qm iCll1d efi QUffi rû per fe,
iccirco r:1ptim aliqua de hoc pcrrranfcamus, & dko de meo
te Auer.dcum effe moton: vt agés, finis, & form ... quod ex
De'é 010 verbis Auer.multifuiam deducitur. Primo, primus mo.
tor vt a- tor cCl eternus & abfolutus ab omni materia,igitur cCl pringens.
cipium nô {olii tiièj mator fed t a ~ forma & fini . , h:rc confe:
L que:ntiaeflAuer.,o .meta. CÔ.7.circa lin é . Scè1o,~od~
pe:rfediorii aétionis & mdioris , & fadt Cl' qu~ {une diurrfalf
adionü.fia etcrna & continua, e:Cl agens & mOllens Vt agës.
deus cCl ciuCmodi. xii.meta.co. ~ 1. Tenio , ~od efi fubfiii
ti:1 prima, prima forl1la,principiü & finis,eCl mouts ve ag~s,
deus cCl talc.xii. meea.co. ~. Qp~rto, Deus dl principiü for
male,finale,& mouc:ns.igirur agés . Anteccdens cCl Auer.ibidem.co.6.in fine. ~nro, [mpo!1ibi\e eClaliqua (ubClariam
cé (epcratü,qu~ no moucat orbé,igitur deus efi agens vt mo
tor.Antccedés cCl Auer.ibidé.cO.4S. Scxto,Deus fadr pri
cipiG motû,etcrnG, vnG,cotinuû,& dillrnG. igitur mouer vt
agés.AnrecedellS cCl ibidti.cô. 4 J. Sepeimo,Deus (form~
quaCi finis cois & vniucrfalis,habës aétioni cocm, OlOl1~S pri
mu mobile moru diurno.igirur mouet agCIIs.Antccedës lbidé CO.44. Oétauo , Deus efi feperatus a materia vt (aniras
concept3,igitur mouet vt finis & agis. AIlS cCl ibidi.cO.H. &
3{j.
Nono. ~ .c~li. CÔ . 13 .&. 4.C~Ii.cO. 11. Forma matcrialis
M & dl moucns,& dl mota .ln co quidem Cl' forma mouet cG
;3 '
de: forme rooe Cit mouere,mouceur vero vt in mareria,q~ia
~L dwtion' m.",;... p.li. vnddl<••.m",.
ln I;b",f~~.·
':';:-:' ris a materia,nô eCl.paffio,(e~ aétio.Tunc arguo.De ratione
r-:f~ëf..g~0&4- forme dl mOll~re,lg\~.ur_v~1 po.tiffimii (aluatur ratio forme
; ;..~'
fi ~ in cO & ro motl.ua . Cu aut 111 p~lmo Cimpliciter & ro forme
1["'
& rô adus maxime {aluceur,& Ipfum maxime mouebir.
~. ~~~,
Decimo,Omne qu od, agit,agie & mo~ct vt dl in aétu.iij.au
• ~
fculeationis phyGcc .CO. 17.&. S'.meta.co.lo. Deus dl; aétus R
.....e-..
t · · • - ~ ... ei:ntiam.igitur aget &. moue b'lt per ellentl~m.
Ir
·
.
:..,
,
Il .,
V ~ldecJmo,
Deus efi in ma i!no CJ~cuto .? . phyfico~·i?· 8.4.ve 11~ 1050,&
poti(fimii in dexrro i\llllS vt 111 parte OO6\tal1. 1. ql1. co. 1 f.
vt in loco magi proprio.igitur ibi operatur 8< ~ouct , quia
abfiraéle fllbfia ti~ apud.Arifi.& Au t'r .0011 (unt Illlo.:o,nifi R
..
...-
1:
~ r'
'ô.,.
.;s:;:
.
;;.
oppoCition~.
·D uode:cimo.idë àrguit Auer.in libro dear~· N
~t
étio dcClruétioncm.di fputarionc te l'CI a in (of . T ertiodeCl010 fic,~od dat encibus feperatis fincm,dar û,quia finis 8(
forma (une idë in iIlis,& formadar cê.ld vero quod dat fo~
m a,eClagen s,(cd deus dat finë illis,igirur cCl,a gens, vide cu:
Ft his & alijs pluribus pedpicuii dt dcü agere &. moutre VOl
uer(um,motu Cimplici,& côi,quë diurnü vodt, huic 8< Alexan .aphrodi(cus & Simplicius in.g .phyficolf, corentie plu·
tarchm ér in Iibro de opinionibus P hilo(ophorû inquie A~.
deum forma intelligibtlë dicit,& euodë infidere fphere v~J~
unu dieit, vnde fit vr d'feét.iue êe moueat . eiufdê po(jti onJ~ c
vbiq; diuus Thomas.xij .meta.&.8.phyfico]f. & vbiCJ3de~
temione: AriCl.& multi alij,quos oll1iteo. h:rc Catis cotra eU.
Cap. viij . In quo pro loane arguméta qu:rdam indU~UJ1.f. Ouilla:
ON efi iuClum cond~ na rc quépia ab(ente, ni- ioO cS ~
fi vifa d erradi.1. Cfli.propterea r6ncs qUfPro [ci loi·
n
loanne facere Colenr,tranfigamus.
Prima) ~
Moto~ appropriatus bearur ex gellcratione co
tinua inferiorü,quia finis beat ca, qua: (unt aa
finem.~ u. non beatur pel' aliquod extrinfecli,(cd (cipro ra~1 0
tu. V[ nd o e:rhicorum dicitur. Sccunda,Motor ap propna
tus moud ~ accriç ad motü mobif.deus vero nec ~ ti: nec per
accidens mouetur. Tenia,Si primus motor mouerc[, VC
OIotor appropriatus,nô differet a c~te:ris motoribus natUr a
8< dignieare.Nam li diffcrrer,hoc effct rône mobilis, (cd mo
bile primû non diffcrr fua lHtura a c~ecris.oml1ia eoim ccle~
fiia quincum corpus elfe ab Arum.ponitur. igitur nuUa rone
diffcrt a cfreris. Q!13rr3,Si primus moror agit vc!,ppter
fincill confcruandu, vd finr acquirëdü.neucro 1116 potea ip~
fe CUIll fit perpetullS,110n eget con[crllatione:. 8< cum fit opU
mum , n~1I0 eger.hfC pro Ioanne fi cri po(fuoc.
r
Cap. IX. ln quo [oluuntur he rationes.
Oilu6~ ~
A T ION ES he lieet fine colorate • camé nO ,auil~~o
cooc!udunt.&. proprerel ad primam re(poa ce Il's.
r
f.ucr.J qlicôm.17.q.mo[Qrbeaturexfioc,
qui cCl prima intentione , iccirco beatur feip#
fo, non 3utelll fine qui en [ccund'a intcntione,
quz en vt h:rc gen erenrur & perpetuo permaneant. icdrco
mout'[ primo propter fe.fecundo propeer ha:c,non qllidelll l'
Vt ex his perf,ci atur , (ca vt h~c pcrficiat.
Ad [c(Un~
dum uaric {une pofitlones.Q0dam inlliores vt Suggeri ns 8(
B acco in quibuCda m traétatibus de motore: primo,& ('~\i 111:1
teria,o pin 3ntur pril11 li III moron! & ccr teras inrellig cntiaS .f!
accidellS mOllcrl . Petunr tnim prilllum motorem effe v J1!·
uerCi lllobilis cfleCli s forma perflCientem,& non con{litur:l,
& intelligentias limilire( cflos conOituere,& ab cis non cao
fiieui & perficicnces,& non dcpendcre,ur primo phyficorif.
c6.6 J.& alibi. Tune arguunc, moto pcrfeélibili pel' le mouc
tur & prima perfcétio litlrem peraccidcns. Primo,PrimU~
motor & (eeere intelligentia: fUllt ciufdelll (pcciei làlterIl cra
fcendcnte~. 2 .Cfli. c6: 4 .9.igitur quidquid pcr accidens n6 rt:
pugnat VOl nec alten.ccci ((Ccre lIue lJgcnrie Olou entUr per
awdens. g.phylicorü.cô. S l.igltur'& primus limiiiter. Ioal1
ocs vero v biC}} & omnes llonri contemporanci ecn êe oppo·
fitum de mête AriCl.& Auer.opinanrllr enim 'l> prillluS 111 0
tor .ca:eereq3 inrelligcncie,nec per (e,nec per parre s, neC ~c~
aCC1den~ '~o~(Iltur . Per fe quidem non,quia non (une COI P
di
r~.v~1 dJUJfiblles omne enim quod tnoueeur cCl corpus ucl ,
uI~b"e.6 .phyfi.Per partes vero minimc,qllia ofs fune {jJTld
ph Ces & parcq non habenr. S.meta.quia fiatiOl (unt id 9uO
(lll1t.~od vero nec per accidens.lolnes pel' l1erba Anfl. S.'
JC
phyli.& Auer.cô. ~6 .&. 37.probae , quia Raccidc:s conring
o
non eë,quia omnc accidens cCl conringens,quod polido n .1l
effe. Secundo.Si pel' accidcns mobiles eëm.cunc per a,~I#
dens dillifibiles, vt primo cap.de fubClantia .orbis. TertiO,
Si pel' accidens 1l10uercntur ,ct! nr forme materiales, ibidcr.
deducit Auer. ~arto,Si per accidens , cG pcr accidcns ~t
duplex,ue quod mouecur per aliud,& poe (eor(um mo uen ,
ue equitans in oaui.uel quod moud per aliud 8< non pô.t ~eor
fum moueri.Hoc dicit Auer.primo de aia cÔ. J1. V cl JgleUr
OIollebulltur primo modo,& paret ~ no. quia (cor(un., mO'
uer!
1
a
�INPINITATE
A ueri no po!Tunr ,cG no fint·corpora.N~c (ecundo 1lI0 ;qa tüc
t:tij c ([e:nt v cl f0Cl11 != accidcncalcs, vcl accidenraliecr e:xcen[e .
~~L~ Auer. vero inte~ h~s ronliltat. S. pbyli.co. r l.ver[us finé. vbi
~ \, 1 de: nlOCo per3cCldes. vl~ ecllr diChnguere. Na qlloddam mo~Icrllr pcr aCCldcns ill blc élille,quia.vidc1icer.vna cG [uo (ub.
l~ao,i Ffum (r rtri pie & [ubqcirur mocui vt albedo quando
intcllig irur in corpore moco,& ai~ 3Ilim:liû.Hf.n. mouen_
tu: Fe r motu (ubicBolf,& jp(n~12 [ubieBa (ubijciuntur 010.
hll,& ra Ies fune form t dluidufper accidcns,ac corporee, &
dlCunlur conllirurf per lubieBa.~odda vero Olouetur per
~cCidù anriblltiue ,no cp ipfum (ubijciar motui. [cd quia (lIb
Ic(lllln eius lI10 ucrur ab alio,qlla ab ipfo. & hac rone oës intclligêtif medic mouenr R accldens qm eOlf (ubieBa hoc é
C
b e ~ mOU(,l1~1 a primo morore,
'
"
Oru-or
qui mouet vniller(um
c~I~1l1 primo & mOlu diurno,cttcros vero & (cc un do & tan
qua parces.xii.meea.co.44.&. z. cfli.co. 7 1. Efl cnim cflG vni
Ucr(um, vt animal primo motü, quod coi & diario mouerur
IIIOtu,Cfteri orbes veluc menlbra , qUf mouenf eodem moB tu ~r mëbra lie igirur oës mt'dif intelligentif mouelltur l'cr
ac.c,dens arrriburiuc,quia carum fubieéb moucntur ab vno
ab.o n,otorc,qui cCl alills ab eis,non cp ip[e [ubijciantur mo
~o pri tUI.Qua fonalTe rJtione & via dicit Auer.qlum eé in loco ~
~1~lO ee1lCl'u.hoc enim cCl amiburione & per accidens. ~ quidë
~dt\fc: e're,primu motore & qtcu.s intelligétias couenire & dilfer
~ &r" r~,conuel\iunr quidé,qm nec l'cr (e nec per parres, nec ~ ac
:!IIiat c~ cldc:ns [ubieBiu~ mouenrur, vt argum':ta loanis cogunt. eCU
.~ris i (cnt.n.formf materiales,diuifibiles,corporef,& id genus.
ll
l'igit blfferunt vero quia primus motor minime moud per aceiq$ ~cns arrriburione,quia ci us primG [ubieBü , quod dl vniuer
1
unl,a nullo [upcriori motore moud alio quam a dia rio 010
r
tu •.& propterea dl penieus primus & imobilis oino, vt vbiCV
CIlq . ~
Anfi. c~tcre [altem per acclden~ attriburione moumtur. & î
d "Q~it~i hoc. errarunt primi qui pofuerüc primu & cfccras moueri R
• ~celdc:ns. Sed ambiges & rationabilicer per rationes pri1'~fPônis,quia omnes [unt perfeBiones prime [uorü diBio~u,lgitur .l1\o?iles ad mocus illorü. [t.ë'll,Cicur medif pcr acci
c~s artnbuclolle mouentur ,eur primus non.Nam [ubieBü
pnn1ü,eCl vniuerftlOl aggregatii ex orbibus,modo talc vniUtr[unl mouctur motu diano a primo,& motu [ecundü [uc
~
ccffiol.lè lignorii. econtra quilibet. vidc1i(et. orbis a motorc
10,
prOprtO.igicur primus motor mouerur, ptt ac(idem attribUtione ad c~teras illtc1ligemias. Dici potea ad prima pcr
doélrinam Auer. 9.meCt.co.l.q.> forma,non parieur per fe a
primo trollnfmutalo elfentialiter ,fed per aCcidens,prout con
Ilieuitur per [ubieBa. Vbi cnim [ubieBa conflituunr formas,
tribuunt & coïcant cis propria corum,quolf vnum en pari&
tlloueri,redduntur cnlm porenriales poCentialitate [ubieBo
tG,& proprerea redduntur pafiibile & mobiles pafiiuc: 1212 illa,& ideo cocludit ibi,q, forme qu:r no (unt in marcria,hoc
c:n,qu t no dependent a materia aliquo mo , nec e!Tentialiter
patiuntur I1('C accidentalirer ,idë primo de gellerarione. ~o.
14.& fic pOIret ad formam ugumenti.PerfcBio enim prima
n'auerur per 3ccidens ad motum fubieéli, qii eonfiituirur in
elfe: per iIlud vr dicie,at vbi conClituit riitii,mouer tm,'& nul
I~ ralione mouerur ,cü quo tamcn nat,has moueri attributlo ne Vt diximus. Ad [ccunda multo difficiliorem,efi aiad
1) \lertendum q> oé per fc efi prius,& per accidcns cU pofieri"
qUia l'cr accldem fempcr ad per It,& non econtra reducit. '
moueri l'cr accidens artributione ,
.'T IIne dicendü , cpeeras
z:
Il Ula carmn {l,bicéla per (e moucntur, vt membra a primo.
1:t prirnus non dicitur moueri l'cr accidens attributione,etlÎ
, 11110. pattes Cui vniuerfi mouentur pel' (c ab ipCis intc\ligentijs.
. ~riano,e parte agenris.Nam primus dl vr ars c~tere vt :Ir
tlflces,lno ars cCl agens primü,artifcx [cctlndum vr.ij.phyfi
,1
cor.urn.cô. ~z.rradlrur. propter qllod 'fIG immediare Olotü
!t(Q~ :lb IIltel\igeneia propria.eCl primo & mediate 1l10rG a ptlma
1
\). arte 8< pnmo motore,& non cconuer[o.
Secllndo,ex par
te 1i.~is.Nâ primus nunü Cupcriortm mororé intcndie,cui ap
Petllll agendo conformari,c~tef\~ mouëcllr RR primo, cum
deflderiil conform3r.J. qli.co.fg, igitur cfterpd ipm,
non CContra reducunrur. Tertio,ex parre mobilis. Na
e
\'r
&0
110
primus ni0uet vniuerCunl primo,& tanqwi fibi tquatü 010- E
bJlc:.ca:teros vero orbes primo & perft-,& quilibce Cuum per
Cc primo.igicur potius Illedl~ reducuntur ad primu qua ccolIer[o,quarc medif po!Tunr per aecidens moueri , quia habêt
aliquod prius,ad quod po!TlInr reduci. at primus non por ad
priorem rcduci,& inde nuUa rone pot pcr accidens moueri
8< propterea dicitur pcnirus immobllis,cftcre vero aliqlla r~
tione mobiles.Per ha:c facile tolluntur [o annis rarioncs.om
nes.n.probane cas non moucri per aceidcns [ubieétiuc:.
Ad principalcm parce [of. Deus enim no cCl motor appro- Ad prinpriarus,quia nullG V~lU .orbem mouer ,ced vniuedUI11 primo, Cipalem.
& cfteros [ecundo .lcclrco ab Auerroe motor vniucrCalis di
citur vbi~.Han~ re(olutioné de primo motorc cftcri[C}l in.
telligenriJs pall~1 ante nos n~ru_nr,& cgo mulris in di(putationibus ac lcBlombus ex hl5 cofeclltus fum honoré quo CI"
,
.
cl
'
z:
teri aflanres admirati lunt. A tertiam quidam pocius rhe
torid quii pbilofophi, videntur velle Cl' primus motor fit ip
propriatus vcl oBauo Cflo apud periparcticos, vel nono ap<f
anronomos,& tûc dicunt [eciidllOl dua6 pones, vna cU Auer
rois.l.cfli.CO.49.& Alexadri Aprodiiei, & Mellàlici,Cl' cœ1i F .
no dllfcrunt Cpede,& per éliis mororcs minime, veru [pecies
non cCl prfdieamêrllliter diBa [cd cquiuoce,rcèfm prlus & po
fierius ac rran[cendenter ,& tunc coccderellt Cl' primus mo Opi.f.th.
tor non dilfcrt fpccie a cfceris,licer fic primus in [pecic. Alia po cCl Thom3: & Simplicij & cfterorum fere omniü q, '1;
lellia dilferunc fpecie,& ita motores,& fie nullo modo ratio
valet. Ego aGe pra:rcrmi~a .nulle qonc,an cfli dilferüt rpê,
an non qUIa ha:c eClloco hUlc Imperrmens,miror hos cu cm
in Ariflorc:1c & Platone proficeantur qû'o vdiot apud' Arm~
& Auerroê primü mororë eé appropriJtû.Primo cnim,llll['
quam legerunt apud Arm.nifi Cl' vcl moueat vniuer[um, vcl
primG mobile & minime apud Auerr. nos enim non minori
fiudio vtriu[C}l3uéloris codices & grfcos & lacinos ablol uimus quam ipli profifCntUr ,nec me mini me 1cgilre'R~ que tl
le cum aClrologis & philo[ophis con[ucui ponere amicitiam,
& maxime ex verbis Auer.l.c~li co. 7 I.Sc.xii. meta .co.44.
&.41 . & vbi'll,Cl' oBo tm [unt Cfli,it apud Ptolem:;um, [cd
hac ratione faluanrur motuü arparcneie,cp primus motor ë
forma mouens vniuerfllm,aggregarG ex omnibus orbib· , G
quod en quali vnum animal.!.,!:li co. 74.&.42.&.71.& hoc
moru vniuerfali,& coi oibus. videlicer d/ario quê oés obferuant.deinde lingulus orbis propric a forma mourur vt fiel
lac us & oétauus a propria in cétû fere annis,& gradu ~no apud Prolemfü,cfteri a cfteris .propriis peragraeionibllS eco
trario rrimo,hoc eCl,ab occafu in onum,quod é [ecundü Iignolf !cquêtiâ.Trepidatio Vero quam recentiores pon Peo1c\1l~û obferuarunt & câ alferGr . fort a!Tc no é ,"erra, de ea.n.
cfpit Prolcmfus ambigere,& tadé negat ilIa.[ed de hoc in Iibro noGraru calamitatû Caris. His e rcbus conat primo motOtl: primü,no eé alicui orbi appropriacG,(ed eé vniuerfi ani
malis cc:1ellis forma primo.Cônat [dio primü motorê & ca:
teros d tlferre l'cnes mobilia,cp cfteri mouët orbes, qUf Cunt
partes primi mobilis. primus mouet vniuer[um, qllod é totG. Ad vltima principalë,riidet Auerr.xii. meta.cO. ~ 6. Cl'
mouellt RR finé cOCeruâdü,& ciJ dicebatur ,rui narura perpe
tuu no eget co[erl1atione,dicédû, Cl' duplex ë cOCeruatio (vt Co[cruaita loquar)pr~[eruariua,mo quo corpora [ana poflibilia egro tio. dutari cOCeruanf,lpfa.n.qllia polfune caderein morbû vel mor plelt.
corrupribiliblls H
té pr~[erll3f, & hfc [pecies eOfcruarionis
copctit. Alia é coexiUitiua,qua rone conclufio cOCerllaf ex,p
poniblls in [uiipfiu~ ncce~tatc ,coclufio enim (uapre natura
efi vera & necelfana!& co(eruatur a propofirionibus, no ga
pôt cadcre in ~alfitatrlcd q~ia per dependentiâ ab illi~ coexiOit nece!Tatla, qualts conlcrllatio non repugnar ent! nece(
[ario.& ~~ hac mouet primus,quaqll:i Cempiternus & Cui lia
tu ra perperuus.Mouet.n.vt co(erud no eoo[eruationc pre_
feruatiua,ced coexHHua,hoe en vt co~xHliUat fibi. Hanc cor.
cap cre potcs .ij.phyficolf .co. 8 8 .&. "ij.~e[a.c~:.f f .&:ij.Cf·
li cÔ . 17.& in libro deOruélio deOruBô dl[puratloe.14. t n for.
primi dubij.SlInt qui puerilitcr diCllnt primii mouerc vt co
[cruet cpera,fe vero non. quia Cui nacura perperuus.Scd hoc
tm
�DE PRIMI. J\10TORIS.
g
.....:::-..
l ad id' venit,quia cô(cruare h~c, en (uiipfill(mc:t côfcruario.,
B\ pr:::F'::rc:a oponce \fe dica f vr.dixillius ha::c enilll illler le
cot:)incid unr.H!!c de efficien ria primi O1oro,.;s.
Cai'o x. [n quo c1 aril1imi viri Beffariollis pô explicatur •
• ES S A E\ [ 0 N Cardinalis Niecnns, noClra co:
pcftare clarilfimus , vtriufqJ lingu t pcricus in li
bro.ilj ,in calûniatorè PIJeollls in (cri?to capib
ta.6.ealü niatoris argllmëtii pcrfoluens talc. vi
dclicet,Si deus drer infinirus,ofs rcs eênr fqua
les nam oés infinito rcccffu a deo diGarent,ratc inquii :lrg ll m;ntu pcrfolucns ducirur dieere rerum ad dcu rc fpcélus bi.1
faria dici,:tut enim vr ad ellS illfinitü,aur vt ad ellS cfteris oi
bus perfeél'us '!~l Cummfi,Quod fi . hi CilS infini rü r(fcres , !;que oés res dHl.Int a deo in infinirü, Scd fi vr ad Rfc6tllls , qm
qua perfeélius dl,llon protendu il~finiti ro e~lI. nihi.1obnat
res pro (ua varia conditione alias a!ijs deo fimd,o:es m,proprioreCqJ hfi.mult:t atia adrjcir cP Cuiipfim rôn e , qu~ omiero.
, çap. xj.11l quo confutatur hfe pofino.
ACE tanti viri,quê ~ras noClra fûmoRe exrot
lit vf mihi cu Arifro.& PhitoCophi. haec Clare
.z..'
K
p
nÔ po~e.Primo qu_i~ de~s ~Cl infinirm vr ~'crJ:i"~~~#~
fcétuç lJ1 Cummo.n;lInfilllcu agcns ,dllnfi ni eu
.
-Jl;"14:!~~'~ V< .r,a, 'nfomm',d,", ,a 'ufio'" 'g"" 'g'..cf(: ~ .... ,...:~ .
tur infini.CUs .v t perfeélus ~n (lJmmo,Syttogl(~us dl ex maio
..... fd~M<'" .c~ ri rcduphcarl~13 , & mlnor. :tbCo~u~a, prImo pnorunJ • Maior
.:..,··~, .....~~~ttdC:claratur qUIa deus efi pcrfeétu ln (ummo, & deus cCl infin i
~. ,fi ,""gi, ,& fiqd ,fi p" F,a"o[omm. fimpli"""pod 'fi
TF; ~
--;-tté.infinirü igirur deus ë infirlltu in co cp f!fcélô in fGmo (jmpli
~L-:;
~.:r
citer. Secundo, vt pcrfeétius in fGmo, vd cft finirus, vcl infini
it:.
~. •
.
< ,~& tus,nô finitus,quÏl no (ffet in (umo,igirur infinirus. Tertio,
~~+ Si receffus cCl më(ura rcrii, vd rece(fus funt a cleo vr finir~s ê,
P'f--~'''L~Q .vel Vt infinitus,1Ï vt infinitl2s.habeo c~tra ipfum,~ vr fillltus;
f"~~~.t.......
(fi hoc (jr falfum.mërura cct nulla, qUIa fieret pcr Id quoci no
-~.tt- cG,Ratio vero que ipli.Jt11 coegit,:Jpud Philofophos valde le~;;;~ 1"'~ 41;..-'uis & friuola en. Nam Phllofoplrl O1enCurant res inrcrdu per
:;::;:.:J"~ j~~~ rcc'c:lfum allo graduentiû,liue illelic pr!nu materia,fiue infi
~[.·n i'é~
1~~ nitf modicû ens,quod rdinquo.tales aur rcceffus a non gra 'f'f~ rw~'13,"~l1,Cii Cunt finiti,funt infquales & ideo Cunt intql~alcs , V ~ri"
~1' <qllllJr~-6.r' ~ iut}J vir ifie cu rheroricis certaffct,qu;:Ol c~m phtioCophls.
.
J .
~
(flp.Xij. ln quo pofirio Auerrois contlnccur.
L
VER ROE S autem in familia Peripatetico
rii au80r grauis primo motor~ rribus rnodis
confiderari po{fe (étendit. Vno mô, vt primus
a
& vltimus finis,quia (~terj s intenditur Alio ve
ro, vt prima omnium forma, vniuedi quidcm
rcalis intelligenciarü vero intcntionalis. Tenio demü vr mo
tor 3genfCj) primG & vniucrfalé 1TI0tu,qué diari(j vocae. Tuc
opinatur primû moror, rone qua finis vlrimus, & primus (.
neCJ) effe finitû,llcqJ infinitum.Na~ finicû & infi~itG ~i COl1h
pctunt,q~od vel fo.rmaliccr eG q~Jatul1~,ve).m~lb~ltlone , v~
.j.phyfi.co. 1 f.& (cèto de gel1tratlone co. F.& III libro de ca
motuu animaliü dicitur, Primus auré motor rone qua prim"
finis dl.(jmpliciter é fepararus,& nec alicui,nec vniuerCo ap
propriatus,l1ec arrribueus ,qua rôn: & via nô poten qu;Ïtus
effe,nec formalirer ,nec ateriouriollc,& per con(equens non
cric finicus ncc infinirus .... t (j vd vt forma, vel vt agens con
{ideracllr.erit finicus, vt forma qUidem. quia tam;} & talelU
1\1 forma dixeris.qlliitu & qualc Cubjcélum, eCl enim deus vniuerfi forma ~quata, vnincrful1lvero,finirG cCl aélionc:,& mo
le,per quam deus erit aélione,& attributione finicus. [temqJ
fi ve agen5 edam conlideretur. Cum O1aximii in quod poten
ipfum agens fit mcnCura porcnri~ agcnris • maxima aût a8io
dei fit fioira & CÎus potencia fiOliliter.prima pars ponis accipirur. 8.philo(ophiCe aurcultationis cô.,. 9. Vbi dicit cp fi accipirur vr dl virrus extra corpm.,hoc en, vt finis Ceparatl1s
omnibus e corporiblls,ncc cCl finICus, nec infinitlls, (ecunda
vero pars traditur rertio de fubfianria orbis capite vbi qonê
perfoluit ad verbü,cc:rrifl autem ~c:eu~d~ cfli aCC.ipirur.côm.
6). vbi air proporcionem rotenrl~pnm l motons aci ~rimû
mobile effe finiram in quahratc:,fcd eempore effe ftcma, Hfc
Auerroes vbi'}} remic.
.
~ •.,!"
:r.:::::t.. r.f.
Cap.xiij. Tn quo inclucitur prima ratio Auerrois.
V ER ROE S leculldo cfti cô, ~ 8, pro bat Ge
prill1ü Illotor~ no cffeinfinitum, & inquir,&
a
ira cITcr .inucnirctur motus in inClanci,& o 111 II(
hoc ê impo!libilc. unde enchimcma pôt {jc pc~
fi ci. Omne CIlS infinit~ porenrlf aéliuf mouce 1
non temporc primus motor ê tali~,igirur mouee in nOIl el2~'
Maior decl2raeur,s ,phyfi.cô , 7 9'& primo (fii CO.7 2.eo qUla
qualis efr proporrio mocoris ad mobile fc:cfidü exeeITum , ra
115 en tëpons ad tëpus,& vcloeitatis ad vclocitatê.ECl eni pro
portio vclocit3eu, qualis proportio proportio nu c:x:ccffu"!
potcnriarü motillarû ad Cuas rc(jCleneias,& ccontra.Ccd pote
tia in finita vigore,ad mobile finieu cG proportio infinita, Be
mororis finiti ad mobile finieû tCl proporrio finira. !gitur v'
locitas qua motor infinitus mouct mobile finirii, eric in infinitum maior vclocirate qua motor finirm mouee mobile fi~
niefi, Igirur in no q~e. vdocitas cnim infinita nô pctefi e{fe ni
fi in non q~e.Na il1Cer qu t cüq3 duo cf!3,eG proporrio !imita 0
ta. Hic itaqJ cCl primus dcd uc t':ndi modl1s.Sccüdo Jcduci pa
cdl ex C6.7 a.oétaui phy(j, vt decur cpporieulll con[equêtis.
vidclicer cp iofinitus motor intcn(juc mouea~ in tRe, vrp ~r:
in hora imaginabile cCl virtueê fillitam moucre in illo quatU
cunque paruo dato quod dl concra Arifro, ~.cf li cô.6 J'Coo
fcqu~tiam probo,accipielldo virrutcm aliquam finira , 8( illl
relligo eam augeri continuo, v(qucquo moucar uelo cius ma
core infiniro,quod e(fe pOlcn,intc\ligédo media re(jU,ria cotiouo rare fi eri , vt ,4 .phylicorum.tcxc.com., 1. Hanc qU;X:1
rc. a. phyficorum tcx.commcn.7 8.
Cap. xiii,. Tn quo contra has Auerrois dednétioncs addul
euntur calumll i~ .
1 DEN TV R hl!clcduélioncs tripliciter erro
ncg. Primo,qui a (upponunr falCu m, qui.f.,p
v
~ortio llc10eitatu fit rieuri proportio proportlo llum exccffl.lû potentiarü & rcliqua hoc.n.
..
falfum cft in po(cnriis agcnribus. qll~ agunt ~
cognltloncm & uoluncatem .talc agcns en deus vbi eni de
ag~rct ueluti calor( qui 3git ~uatü PÔt )tllnc forr'affe quocl;O
cuhe Au~r.fcqueretl1r , Sed qm deus 3_g~ f! pr~conccpeionem l'
(non entm quantum porcCl ,(cd quatu prfconcipit) iccirco
inconueniens non (equicur.& hfC dl ro(jo Thomf.jl. phyfi.
leélione.2 f. Secundo perit,accipit enim deum mOIlCre im
Illcd iatc aliquod mobile,hoc non dl (Crtllm apud otllnes.
Tenio quod eCt e(fentialc a\icui.non porca ab co allfur;
per potenria êt infinir,'i ,fed (llCCC(fiO in moru ê ei effentialis.
tertio phyfi.c6.6 .igitur 12 nul/a potel1Cia poterie ab eo 3ufcr
ri. OE.arto,potent if naturales Cunt dererminat~ ad ma"iIllum,& minimû,diccrct itaqJ aduerCàrills cleG mouere unilledi.lln ob fuaOl infinitalll potentiam . & 'l' ilIud non poteC!:
moucrc atiqua alia naturali~. Nec en uerum,cp quaCll l1qJ data,poten dari. maior & fic in infioirum ,quia poeentif natll!'a
les funt de.terminatf ad maximü. 8 ,phy.cô.G z .&.6.phy. co.
9" ~ . ~in~o,captiuncularQres fiue forticolf,dicum <l' data
potctJa mfilllra ,non fequitur morll il! inClanti . Ced in infinitO
paruo tempore motus,noll tamen aliquis motus, me in ddi
gna.eo~r~e:hoc 311tem non en itnpo((ibile ,quia de fJ~o ~a
mr 10 IOfiOlto tardo rempore motus, ut de infinita pro plO'
qua pa~tc po((ibili,igitur infinico paruo tempore aliquis 1110
tus,qUla fi unum conrrarilll11 eCl poffiblle etiam & altcrul1l. a
A mplius,in motu alreratiôis rignetnr prilllunl
"
inn.ms na
cffe calefaélionis.tunc in hoc inftami non en calcfaélio.cllOl
fit primum 110n effe,& primum calefaétul1l effe,& imme~i2
te ante hoc fuit,igirur ante hoc in infinieum uelox fuit atrg S
rnotus,quoniam nullum fuit inCl2n~ . quin inter iIIud Be hoC
fuit motus,igitur in infinirum uelox fuit aliqui~ moeu~.Pe'
C,"lnt igirur decluéliolles,prilllo quia CupponGt faHi.IIll, fecuo
~o quia petuot, tertio quia illud ad qllod deducunt,non dl
100po((jbile.
Cap.~v.ln quo indllcunturreplicËnollrfPro prima !Iuerrois ratione.
V AN QY A M rationes Auerrois ( ut diceq
mus ) non conc\udanr,rall1cn ut ingcllia uirolf
cxereeanrur.
a
1
1
,
"
�INFINITATE
A CX(f(.eantur .ducam rcplic3s:quas ffpe in p-ublfcis locis face ..
rc fohru5 Cum,omitta quot}l qua Cd am rcplicas quorlidam ca
ft,u_ncl~1 ato!um. qui crcdunt Auer r.rônes intclligtre ex fo.
A1it~
; comecoru nurneratione,& minime verba dus, nedli Ari·
flQttor
.olehs olfaeiunr. Primo.Potmeia dei qui coequacur dfen
~ttr 1\. ~.F,c:1l qu.'i per partes falté graduales diuifibilis,"alitcr fruOra
, .
;~eretur infinita.na licec non fit diuifibilis per qumtii fim.
p ICltcr ,potell diU/di pcr quantii. feelido de gencrarionc: ci.
.Tune arguo.Deus agit vcl quant li Cua potclltia Cc cxtenfi't: aut ~ec~ndü part~ potcntif,fi fcètm cotii potëthi. cum illa
IC rn~nlta.lgitur motus in non lJ~c.Si Ceètm part~ agic . fcètm
pa~te ~Io.i!la pars pcr quam agir.incelligacllr e(fc.a. & il\a pcr
~ua no aglt.inrdligatur e(fe.b.ArH1.enim vticur his diuifioni
i ~s·8.phyfi.tex. cô.? 8. Vci igitur.b.ell aaiua.vc·! nô fi nOI1.
S<{{ in deo .parces pocemif.a.&. b.non cru nt eiufd~ .rônis.
c"~' IU3,& nunqua agit.tiic erit fruara in dco.Rô hze cxtr
t ICt) ~Il. ~ccundo. Deus vcl mouet per dfenti;i, vcl per pot~n(tlarn ah~rn ab c(fcntia, non per pocentlam ali.'i ab e(fenB t a cu~c enlm e(fet agens participatiue. )Si ptr t(ftnril, igit~r ;Jglt nc:e'!'ario quatii potcll,qm ~ t(fcmi;i agere,dl e(fen
t~l~ e(fc ~~nc agédi.Sed e(ftntia en (implieirer l1e(e(fe eé , igi
.r .~rnp~leltcr ncce(fe e(fe,en ratio agendi,& per ?fiç erit fe_
(u~~. vlnOlÜ fUf potentiz, aaum etia en fcètm 1lI0dii rônis
.1. . Tertio.aecipiatur potentia dci,& quzro, am a pot Cntla 11101 dl rcpllgnans cuenire morii in no tempore. vc1 no
t ep~gnans,fi repllgnans.igirur non dl aprus euenire,nifi 1110
t~s&o reOlporc,igitur porentia i\la eric finita.cü aaio fit finite' non poten infinita euenire.Si non repugnas,igitur non
li !ug?at e(fe aüquod recepciuum i\lius, qui~ cuilibce poffibi
l XtrrnCeco refpôdet poffibilc ab incrin(cco,primo cœli co.
h~4.& quod efi poCfibite ab extrinfeco & intrinfeco.aliqua
'lur a crit in aétll per Arin.in priotibus,& fic illconueniens fe
po tu~.. ~arto.Deus feclura volunrate,ageret in non té.
po re.lgltur cO volunrate fibi non repugnat mouere in nô té
tiore,~onfeqllencia deducitur ,quia voluntu potcfi proporalicn~tl CUf porenciz moeiudi.n.aliquod fier! Cuben potéti:!e
fibi UIUS aétillZ.ér non rcpugnabit fubeife potenti:r voliriuz
C tati ~~a~e~cum vtrfC}3 fint infinir~. Si p~ten fube(fc volu
fc u S.lgltur poren velle motu c:ffici in non tempore.Con.
q
nl cns. hoc en impoffibilc,igirur & Inrccedens. Ans crat, q.
in OtU$,1O no tempore fubCit potenti~ motiuz . igitur hoc en
. lpoltbile,fcd hoc Cequitur ex co, q, deus en iofillir~ potcn
tJ~ quue,deum elfe infioit~ porcnti~ en impoffibilc , quia vc
PrlOlO priorum tradirur ,impoffibilc dl quod fequitur ad im
Poffibile. Secundo princlpa!iter (ocra refponlionem pri~~111 arguo,,!, deus merc nccdfario mouer. Nam vcl deus
ICa agit'!' alirer agcl'e, vcl egi(fe, vcl aaurum fore,dl impli_
~aos conrradi8ionem, vcl ira '1' poten alirer agere, vcl egif.
~,lIel aauru!ll fore.Si primum,igirur deus cfl agens Cimpli
~cer nece(fuium.Nece(farium. n.fimplicitcr en, quod nec' ë,
al~c fult.,nee crit aliter, nec concingit e(fe vcl fui(fc , vel fore
n!t~~.SI fecundum.igirur variabilis,quia fi potcn velle aaio
de ~hrer qua nunc agit,igitur efficicur de volence nolem, ÇIa
Ile vol cllte aaionem.a.tale autem cn vuiabile. Hanc rario.
n~1ll tangie Auerr.fecundo eflî co. J 4.vbi ait melius in fter
. . ' l) ~Srtlre (implicircr nece(farium.&. 8.phyfi.eo.I$. vbi probar
8{ .1d~us feci(fet mundû in rempore,e(fec tune rranCmuratg~
fc 10 "~ro denruétio ddlruaionü difpurationc prima in for.
p~undJ dubij. J\dïdë, oé agens quod agit aliquid aétu. &
il] ten ag~re aliter. en agens in potencia.Secl deus non é agës
(ô POtentu,Vt êt conccdunt Theologi,& Arill.ll.mera.tex.
1
t 4'&.8 .phyli.tex.c6.46.Be.4 7 .quia( vt dlcie egeO~ Iquo extrahCllte eum de potentia ad aaum. 1tcm<];,
nelllne q?O~ rcducitur ad a8ü.rcducicur ad aliqua perfeétio
t~ci ,qua prsus non habcbat,& ita eget extrahente. H:rc cil
étio~ ~uer .~cèlo cœll fO. ~ 7 .prope fin cm , & inlibro dcOru_
t;ttio c ~u~lonum diCpucatione prima in cor. ad primii difpu
libro~e ccuda &terria.&.8.phyli.c6.tf. Ad idem vte:x
te quo e b~na fonuna colligit rabi Mofes,fi deus pOtefi age:,
fitjU~~qbua qu~~ no~ agir,vcl mouere velocius qua mouet,
agere: , e:n bonG , vcl malG , fi malii ,
• . vellgltur /Orum
l'
r
:gc
te; [:&.
111.
igitur producendo ipfum,erit prauus.si bonu.igitur nô pro E
ducendo,erit inuidus.His argulTJeotis diccroEt Ann.& Auer.
deum agac mere needfario,& ira fi infinirus vigore in non
tempore aget .hre quanrum ad primaln Thomz rii(ioné.
5cèta riifio, videlicet cp Auer.perie.quia Cupponie dcum mouere immediare orbë vd vniucrfum,faeile rcfellieur. primo
quia( vr probacum efi )idem (fi primus motor, primus finis,
& prima forma. Cecudo quia rônes Auer.Calré crûe de primo
morore:,cp fi e(fet alius vitra illum.fibi ignocus cil. CUlUS ilhl>
aétio later.PhiloCophi eoim qui ex renfibus, memonjs, & ob
Ceruationibus deducunr propofirioncs,quas pr~mi1rasvoeat,
ex qui bus tandem conclufioncs.cii ex lcn(ibus obCeruare /la
pof[int propinquf vcl remotf illius aliqua aétioncm ipCum
abnegarcnt.Nec neeeŒras ordinis ad primû finem e'ogerer.
eum idem fit primus moror.prima forma,ae primus hnis.
Nec ;Jlia rô'lle potefi probari finem vlreriorë primo motore.
xi'j.meta .cô.44.tertio vbi ponerent vitra primum motoré
vniuerfi aliqué aJiG vlteriorê.'qui c(fet totius vt fini, cum ve
fic,nuUa fibi competat aaio.qu~ en mcnCura e (fenti~. primo
cœil tex.co.116.non potea e:(fe vcl finirus vcl inl1nitus, om# F
nis enim potemia mcn(uratur per maximfi quod porcn , vcl
minimii quod nô pôt,vt ibidé Auer.inquit.H:rc (aris ctia Côtra reeunda riifioné. Tune adcalumnias ab ei(dé induaas
eodel1l capite dieamus . Prima quidé toliicur cp en Cyllogif
mus OI(fumens anreeedens impoftibile,ideirco Cequitur CÎ>lequet1S impoffibile.Ec quia 2115 ë impofiibile, id co habetur op
pofitü anrecedentis.Hfe riifio en Auerr.primo cfli co. f z.
Secunda demitur ~Rea quia AlIer.ait. 8 .phyli.cÔ.7 8. cp,p
pofiriôcs Ariaotclis We hipocheticf,qua(i dicar, Ci virrus mo
uens v niuerCum moIU diurno,e(fet infinita,poffibilc erit e(fe
vcl inrelligi e(fe aliqu:i poremiam finitam.quf mouebit 'illud
vcl !;quale,vcl maius, ve deducic.Modo raie côfequens é lim.
plieiter impoffibile apud Philofophos, quarc & anteeedens.
-Erit igicur oppolitii antecedcntis conced~dii.vidclicet, virc"
mouens vniuerCum efl finit3,quod efi opinioAuer.Cfrel Eca
ptiunClllz voo verbo dclentur,cp Auerr .babet intcntu quid
~d dic:lcur ,qm Cciunt o~s vclociorê nec cé, nec fuilTe,nee fo
re,nec po Ife elfe, vc1 fui(fe ucl fore motum cfli, qua niie en,
vt rones. ~ri~.Cecundo CfHtex.eô. ,H. & inde dcmonnnnc, G
quare [C/eu ent Cl' a porentla qu:r nec poten nec potuit nec
porerir, vc10cius mOllcre,quam moucr.proucnir moeu: ca:
li. Talis allrcm en linita,quia maximfi quod potell elfe finirii
. vt diaû ell.Ex bis patct vis primz roms Auerrois, & omni~
quz in illius fl}bfidio dici porfunt.
. Cap.xvj.ln quo narramur ca qUf dicercnt theologi circa
hanc primam rationcm Aurrrois.
V IDA M Theologorum peririCfimi ad ro,
ncm A.uer .affcrunt Thomz rnfion( .q, vidcJi.
q
cet deus mouet in cerro dato tRe . quia nô agie
ex llccefCitatc nacurz, Ccd per voluntarë Be Ill'
telleaum,& 0011 tamû,quantfi poten.Ccd qui
tUni prœconcipit & vul e. At rune ad replie as noflras dice.
rent CI> deus agit fecundü tora fua potêria , nô tamen fecun.
dü omnem porenei:i.dlifcrunt enim totii & oê apud grzeos,
Vt Holon & Pan,vclutl eriam apud recentiores , ve torii elthcgorematicc,& fincathegoremarice,& ,n nô ~12 hze agee
illnô tj~c,quia lion (dfm ocm rOIl~ potentifagit. Ad Ccèl;i
dicullt deull1 per e(fentia agcre.nô camen nece(fario ,quia cf
(entia dl rô agêdi,prout Cubell intelleaui & voluncati quod fi
enim agir per e(fentia qua: (fi nece(fe elfe, & non incellcétus
vcl volulltas.agit fecundü vltimum fuz potenriz,tillis ratio
agendi non en in deo Nal1l e(fcnria in co cil voluneas, & intellcaus. Ad tcrcium ajunc quidam, Cl' feclufa volunt:ttc a
deo.deus mouer in non tRe,uerum potemia voliei.~a nô pôe
illi proporeionari,quia nô pot velle ni(i meliu~.AIl') vero vo
lunt CI> fecluCa a deo voluntare.adh~e deus ageret in cerro té
por;.Nj agerer l'cr cognitioné, & omnis cognitio e:~ derer
minati eoris pofiibilis.modo motus in no tge en rcs Impoli
bilis. Sed hz riifiol1es nare no pile. Prim.1 quidé oon,'la
vcl dei vo!untas en nece(faria, vcl eôtingens, ubi neceflaria
deus .a gerec (eciidii ul,imü CUf pocéciz,tl cu volCitatc: cV line~
�DE PRIMI MOTORIS.
t Si conting'r ns, igitur contingrnter potdl proportlonari om ree portio R qua pt agcrè motti orbis rarurni a motorc (arur
Impu- . ni iIIi.quod (uz po c cnti~aétill~fubdt Scèb vero minime, ni. oon. n .per ter mi nu aétionis,porenriz.l1.no diffcrunt olra
gnatthco quia fi ((dur.l voiunrate no poreCl agere nifi morum in tem- per terminos in quos po{fune primo c~1i cô.116. Modo par·
logos vt pore.igitur eius poremia dl finira,alirer polTer inrcl1igi poré tio ilIa porea in ranru Sc fqualé rerminu ,igirur nô diffcru.nr,
peripate. tia finitolllloncri vclocius èf; moueat potenria infinira l? cre- & per eôfequcns motor orbis farurni nô erit oifi iIIa porClO !
meotfi proporrioodle potenria parriç.vt arguie Arill' R. phy qu~intclligicur in deo,& fic in c~reris arguendü, vndc null~
ticus.
. fi.eex.co . , g . AI11plills,Pot~tif meo(urantur per ma ximû crir agem pr~eer deum. Amplius,moeorcs iIIi infilliri qUI
C]uod porfum, vc\ minimum quod oon porfunr primo rœli. intelligunrur in deo. vcl excunr ad aétus, v,e1 nô. Sï nô, cru nt
tex.co.1 16 .&.ij .cœli tex.co. ~ 6.igicur fi maxil11u quod pôe oCiofi,quod philoCophi negal1C.G Îic,euc aget eot aélus , quO t
potentia dei cil terminatunI,ip(a crie finita, quia fic l11en(unl cneri motores parricularcs,& "dhuc infiniros plllres, igl rUr
tur poeentif. Rur(us,potécia dei hfC dl maior pothia mo- cfecri.non (llnr,alirer ead~ aélio vcl cric bis, vel a pluribudlC
tiua grauis eciam ill infinirii auéti.Sed potenria grauis in infi- fqualibus mororibus.quare deus non htber res, quibus dl~.
rum auéli,ellmouens in non rempore,igitur hfc porétia , ali fert ab iIlis,cu non Gnt motores prfter eum. Secundo prl.1l
ter in nullo effer HIa dei maior hac grauis, velue eidcl11 fqua- çipaliter dcducirur ,quia infinitu ens porcns,occupat infill~'
1i~.Proprer quod alieer aiunr Cl' CecluCa volunrate dells moue ~os motores pofTibiles &r:Jtcogirabiles, vt infinitii corpus,J1:
rer in non rl2e ,nô tii in in(bnti.fed in infinico paruo el2e 010 finira,loca elCifieotia,poffibilia.& excogirabilia.Si igitur de
Olt br
rus effer ab co. ln infiniro.n.paruo q~e motus non cil morus e~t infillicus,a primo ad vlrimu,in co imelllgunr infiniti 1110
in cerco dato rempore,& [Unc dicunt dcum curn vOluntate rorcs,&.cü to.t oceupet,,9uot fUl1t,& ~nt cé vcl intellig i., c:rfe. 0 '11111 ~
polTe velle in infinieo paruo r,emp~re moru, licee n.unqua vc flullus altus em,quare no habee re~ qUlbus differr ab air}>., CI UI ,~
lic,cum agat rarione,& pr~co:cpc.lo~e.& de poffiblltbus, qtt Garruli quida,aiunr deii e{fe infinitu , non rn oCCllpare ro CU , qUOru1
K metius.hfe fati~. Ad Cecunda prtllclpalem paret (of. ab cis fieut in eodem loco ci! pnr duo corpora , quolf vnu occup'.t IZii~II~~
vbit}3,deus.n.fiml'liciter cofidcrarus , potea velle vnico "élu locii,alrcrum nô.Sed hi no ineclligiit vocel1l pro priam, Vbl. "U1ÙU
aétiones concrarias,at ex (uppofirione agit necclfario , & fic n .efnt iIIa duo corpora.illa elEnt aleerim rônis, & virrutis. A'
pofito Cl' veI.:! .nô potdl velle. b. v el..a ( vri pofiris propofitio uerr.aiic arguit Cl' vbi deus eêr infinitus, in co intclligunrUr
nibus contingcnribuç omllino fcquirur coclufio) nô RR hoc moron', infinici,qllolf quil ibn eét ~quipotel1S VIIi dde o , ~
pr~mirff (une nccc:!fari\;. Ad (c<iam conera idem negant an fic cftcri nô eênt ,qu'a torû qllod po lfu I\t , przhabct deus, ~
cecedem,fcd oponce addcre,q, 110 agae & fibi deficiar aliqna mo quo po(fl1nr,~ hoc cCl oCCupare, vbi. n.deus pr~hab(r ~r
ratio agclldi.deus aurem fi agit,Be potea alieer agere.non fi. tot qnot polf.lne infin ri.q;reri no (unr,qllia eorii I2f~a ,o cet
bi dcficit aliqu3 rario agendl. Ad teetiam concra idê diccll pr~oc.cupat~,arCJJ( vr ira dlc.i )cxhll1fia,quarc nihil cru nt •. '
dnm,Cl' deus (empcr cil in aélu,& nô rcduCÎcur ad aélû agm !\rgtllr~r Igl~llr.SI deus ca aélu infinitus,igirur in co intd!'~
I
tis , Ced ad.aétllm aétionis , qoi cG rei aa!! perfcélio,
• & finon agIE- g~ntur II1f".ll~~.perfedlones,quOIf qllflibee efi fqualis VIl
ri. Ad quarra contra illud,diccrellt C]> antequa res It,nec c ~It~ r.n.oror.',lglrur prfO~CllpU tor Rfcéliones, qUOr habcr et
bona ncc mata (cd boniratê (orrieur QlI: co quia deu>vule ra, mfll1ltt ,fi cent , ~ fic 01h11 efi pr~rer deü, quia nullf re~ (unt.
"
.
ideo quod
deus facit.id ca bonuOl f acere, & quo d non faclc.
~~3S occupa?t q;re~a.quf a cleo no (Ullt pr:roccupar:r. H.lt: AJ alf
banû en no facere pro tune, <J> deus non facie. H!!c diccr.ent Igltur dedu.éll.o forCIS c~. Tunc ad obicéliôes. prim~ qUI~' (lIcptl '
theologi,quibus arfeneicndu caRR diffcrentialll princfpiolf, dcletur ,quIa Ipfe loqulrur de rc aélu,qualis no efi dimé[jo,'P
<juibus concJufiones inferuot.
, ,
fa.n.ea in poréria.& RRcac:1l interminata. Ad (cèfm dice"
Cap.xvii. In quo inducirur (dta ro Auerroi~ Be declaratur. rer A~er.<p ~bi d~us eét infil1i~I1~.ip~c diITcrct. quia fi d,ff,~- P
E CV N D A ro ex verbis Auerrois colligirur rct.d,fferclltla.f.dlfferet ,ced cu OIS dlfferenria fit gcncrisdl(eclido cfli Co. ~ S.Si primus itaC}:l motor cit in uifiua Be fpecici connituciua,eunc deus rcponerrtur in (peci'
finirus vigore igitnr non haberee potencia rer Be R2ns rée terminatus,quarc vbi deus eét infinirus, ip(c ci'
f
L
minar:i,Bi fi non haberet porenti;i terminatii ~ differcm,Be R 2ns no habcrec res J'prias, quibus di/ferr a c~
Igirur neC naturam cerminat3, Be fi non habe- teris. Ad teniü diceret,cp pofieo <p deus fit (05 CupcriuS ~
ret natunm terminaraLU.igitur in~clligerenrur ex [ua naeu- côtincar pcrfeélioncs cfrcrolfquia cH finitus,hà quo di~'('
ra motores infinirl,& fi motores infiniti inteiiigerenrur.tlic a cfteris.quia (alté continer vniuer(aliter Be ab!lraétius vlr~
non intelligcrenrur ex fno eé res proprie ei,quarc cum viti. cfrerqlf. v bi vero eét infinirus,nihil habcret quo diffcrrc c, .
mG con(equcns fic impo((jbile,crit etiam St prirnum antece_ (ontinerct ac przoccuparet pcrfetliones omniulll,& partIOhieaio dens. Obljciunt huic, primo coOlra eercia conCcquentia, culariter,& vniuerfalitcr,& Gc nihil erit przter ipfulll' Hlt'
quoriida. quia dimenfio marcria: no hab cr natura terminata.& tamen de Cetunda rarionc Aucrrois.
ex ca non intc\liguOlur infinir\: dimëfioncs terminatf. Sc
Cap.xviij. Narrans rIlfioné TheologOlf ad hanc ronenl.
cundo dato Cl' ex deo intelligcrcntur mororcs infiniti vt in.
HE 0 LOG t & (orcicolf conccdunr pril1l 0
finieis fquiualenres.non videtur (equi J212 hoc, Cl' rcs non in_
deu~n 110 differre,quia qU\!Cü<}; differunC. ,O~I
tc:lligerentur proprie ci,quia adhue differcr a q:teris. vt infl.
t
uenlUnr , (cd volunr deu eé primo diucr(u(1l &
nitum a finito. Terrio.Deus vbi fit agens (uperius, conci.
rcbus c3ufatis,diffcrenria enim.v.mer. (j allg
net vires omnium agentiu particulariii, & ramen nô RR hoc
idé entia. Sed diuerfa. & prin10 in nullo COr1U'~
crir idé omnibus iIlis,quia habct rcs proprias. quibus differc niunt,deus iuC}3 no diffcrr & eli é alius a cereris n3 (eip(O l'rI a
n. Be l '
, ad prima dcdutlionë.i
"
'1
dOreS
10'
ab iIIii.Hfe ratio potell primo dec1arari,fupponcndo <p infi 010 d'I.~cr fius Cu.
not d 1heO"fll
12 10C pater
tum potens agere.colltinet portiones porenriaru infinirorû .n.qUllnrdligGrur il1 deo primo diucrfi (ulle a cfceris. A 01f rP
M agentiu,quarii qUflibct potdi agcre rantum.qu;itü agés vnu fe~am dicercnt Cl' exelln~ ad aélus fi deus vule & fi no vules' [ t1l
'
.. eXI'b nnr ad aétus' deus prpieniet
,
O'on' , '"
particulare, vt vn;i,R qua poren ac re tm, quâtü moror ma non cxeunr, & qn
a~11
aitli1~o
~.
ritus,& fic tot quot porfUIlt agere omncs motores c~lelles, Heerolf ,Ced (ua (one vult eos fic ag~rc vt Rrieulares,ip(O .a~~
.
J~ :':i' ''' ' <Y ,Ut.. .....& generabiles: Tu~e fac~le dcducirur enthimema. Si primus te vt vniuer[ali motore,quod philo(ophi ignoranr. D.I'u i
;":-..w. E! ';. r I~.. ~. f mOCOI' c{l,dh~f,~lI~U!.vlgorc, rune non haberer potct:~i~m (eciido q, t04û-flhi-cus & ml/ndus,quantu dcus folus,qu,a Jl~
'. ~"
1 -'terminarii,ced 1I16~lt.a.1Il aélu~~ fi non habcree poeenna I~- hi! clklcus-&-mondlJ~uin.f1l11d fit d~s (olu$,& (je deLls pr_
l Z···· r(('. -;{,::t...
. terminatâ Ced infintta tn aélu.'gltur nec natUTam rerminaea, occupac perfeéliones oium,& ira ipee per nihil d,fferc ~b a~
.:z.:fcd aélu fmira .Et fi no haberer narura tcrminara , (cd <lBu in Hjs.(ed alia bene ab co,c~tcr~.Il.res diffcrtlnt.'la hnt li~t;.,
1 ....:~ c.~~. ~ 'o~~frnirii,tunc intcJligercnrur in co infiniti moro.res, q~lia infi.cë~deus vero no differr'fed ca diucr(us,ga hér cé infto1ru . 1
~ .~ flL . nit~ partes fiue portiones narurales •.quolf .quahbet C(t pot~s limitatu.& per hoc paret terril' rônis (olncio.Hfc rheolo~" •
~M:'~~-."
~gere.quantii agit un us motor
part/culans,ve pcr(uppofitlo
Cap.xix.ln quo ?tinerdiia Philo(opholf & ihçologolf
•
L f
:.:.J..~
~
b
'b d' cr
b .
"
.. p
~: . 4r.;; 1 ni! patct.& fi fic. ip(e nOI1 h~ er~r rcs qUI us Irr~rrcr a. e15,
HE 0 LOG 1 quida acuriores h3bi~i ~oltl';
~~", ....a il· ... fi adeo Cl' pr~ter deii nullus allus (ec motor.per qUld.n. dlffcrr
re pcrfeétiflima roné .1tt}3 fimpliciorc ,111r.qll
qtl 311
fI
..
J
\ .• :"
c"".,
.. (. :,4:' .:
.J)e':J,..;1.f'i:" ..
.- f!i; ..
t;... "-
~C:'::i;,; 7!~ 71J~ >Jj1',.....
1''''
t: ~~t;/,~ 11...- .~.s7-.
..~.... •
:N--..
-.,...,.,J'...... ,;"....
;r
-~.~
~,,=·H~~~ .
t.
J
�9'
INFINITATE
~: qu~1i in quadii def'initi6nt,(itJt defcriptloe I?Wlirfima'l1obis"
• P~ffibilë cë c:occptû emis limpliciter infiniti. EU qUidê fimpli
(I~r hfC ro, ~a infinitû nec t: attrlbutû nec emis paŒo,vt bo
~u &V(lf,& vnu & finlJ1ia,(cd dl modus inrrinfecus iIIius en
tJtatls, quia cu dl' cos infinitu,no habetur conceprus quafi R
aCt.ldcllS ex (ubicélo & pa/fiones/cd conccptus per fe Cubie~I ln CCrto gradu pcrfeélionis.r.infinit ~ tis ,ficut albedo inté
;,non didr conceptü 12 accidens vt albcdo vifibilis. imo imê
la cG gradus intrin(ccus albcdinis.& lie hfC ro cCl fimplicior
b~t(rIS!P.crfcélior vero,quia oés conceptus a nobis concepti
.
Iles ~otlnens. ECl .luté poffibilis,quia aggregâdo o~s I2fcélio
~Iillili
Olllm rcrû,& tas atrribucndo dco.lcimlls ip(llm C( infini
~ ~t' ~~ . Dcu~.n.hêr o.!s has & entitatê a (e,igitur cu tota plenitu~ th~ l~t,lgltur cum infinirate.Probatur c?na prima, quia nihilli.
tj,6b~ ~~[atc hÎ",nifi ab efficienre Iimirate rem ad ecnu groldum.Sie
~~rp.n Ig~tur rhcologm vreos hoc principio,Cl' deus habet oés i!feQirbr~' él.loncs eoriu in tota plenitudine &01 fe, voluit ct. Ccitü 'e i infi\ . tllturn ens,& lie roné fimplicioré &l2feéliorê poffibilem elfe,
B q,.deY~.fimpliciter-illfiflitum. Philo(ophus .lut quia
Potenrias dcCcribit per aélus,& menfurat us g vltima.dicetet dcuO) in rone tnotoris eé finirtj cm, & Cl' ra 12 feéli(fi ma é
~.fit CIlS fimpliciter in Cummo. Quod quidé Iir finitii ens, co
.clrec.quia mouere in no tempore, dl aélus emis limpliciter
Infilliri,quia nu\la virtus finita pôt mouere in nô tl?e,certunl
~~tü rnobile,imo nec inrclligi mouert. mou cre in rEe cerru
~t(j nlobile,& nec polfe nô potuilTe, nec poffibile fore moêcere ~ertü duo mobile in nô rl2e, eCl aélus porentia: limitar~
• limta:.Er qm deus mouet cenu datii mobile in tl?e , & nec
roc,oee potuit ,nec poterit mou cre in nô tempore , imo nc:c
tntelligi.dicerer philofophus ipfum c( Iimitarum cIlS, & finiUlll ,.& Cl' conceptus emis infiniri,ell ipoC!ibilis nobis de ali,
quo,lmo plafnu,fiue figm eru.&. nô plus quâ hippocenrau?S,.vel id genus.Q!cIod vero cius ro perfeéliflima, lit c:ns 12t eélillimum in fummo.dc:claratur ,quia poteoti~ men(uran~
Tur.!>er maxima in qua: pcffunr,apud Philofophos primo CI;
~CO.116.& n!Jnc (uppono.Maximum aute quod poteCl pri,... Us rnOtor ,qucm vulgus grfcolf de~m dic it,eCl mouere v•
C;1.uc:rfuIl1 hor.14.quod nullus alius porea moror. IremC}3 dl
C :Iprun~ intelligcre,quod efi optimum & dclcélabiliflimu. 12
~eta. ~ec oponer :tpud cos. Cl' quia deus dl: ens pcrfeélilliu~ ln (ummo & fimplicicer optimum. & :1 Cc in tota plcni
tudllle.1i ens infillirû,quia Cummü cos fimpliciter in natura,
Ilec ~ fillitum nec infinirum vt fic ,quia potdi Clare CÛ vtr0'l3.
1tern'l3 infiniu plcnirudo,no en poffibilis in narura. & I2l2ta
Ilon oponer deum elfe infini[Um,quia (ummo &. a (e in rora
pIc ni rudi ne dl c:ns.~a igimr philo(ophi hot diuerfas pra:tl)1{fas a theologis .idc:o infer.unt diuerfas condu!ioncs ab eif,
. drrn.quo g,dë nlodo differunt Thc:ologi & philofopbi,patct.
Cap.xx.ln quo ponitnr libri eoncll1fio.
~&
H ( lOS 0 P H 0 R V M argumenta fortift~ Or
lima refumplimus.quantü prouincia nofira (u
~t~lit'
P
Dulir , argumenta quoCJ3 theologoru acerrima
(~ Ib~
aperta conieélllra cnarrauimus. condufionem
,
4 .
Theologorum tenertftls, iIIam Philofophorii
~~gafnus, verum quia ~os eondufion~ Thc:~lo~Olf inte~ cr~
ICa rt'panimus.&. non mter ea.quf nacurah ratlone awngu
b turc Vt polleriorcs aiunc )rones iIlolf Coluere cogimur, ne ilS
cred~t nos conclu{ioni eorum habere 1212 argumenta. qu~ no
tt~nfcendqnt metâ difpueationls . ~.~..vkr.;a..v.jrCS-Q.àttlrZ'
:~r .dicunt.deum eé ens fimp-li~ifef.infiniHlm , reponi
~l~cr ca qua: rône narurali atdngun~~~, nos vero qui infra li
t l ln~ n3tur~ milicamus,illud credilÎ7Üs,at per racionem naIl~balcrn art~ngi non polfe adiic~mus. ~ihil.n.c~ in r~bus o~
t Us vd al'qua.vcl in deo »obIS noru, quod dlélce IpfiHll-Ct
~:,r.~pli~iter infioitG.at bene eCl aliquid in rebu~ ~is notor ,vldeheet l)\Otus vnil1erfi in horisf'2 4.quo rein pot mo.
c ~lJ primllm eë cm perfeéliffimum in (Ulll~o,qllO vlteri"
llo11lcélamus ipfum beui (cipfo,& eé fibi & e~reri 5 bc:atit~di'
1lI v~ per rônes natl1rales dcduxit Arin .in met3. libro. i.l.
br n~Ç 1~lud fcriplimus in comenrar[js noOri, ibidem,& in Iio \le IOtclleélu,& in comentarëjs Iibri de bcaticudinc. Ha:c
":S
11
.~
'1 11
,~
IUif)
1
,
a:
~
II~
::)~~~~
r-;.tH6-r.:f~
funt qUf tam graui in re mihi vidécur ,quf tu qui philofophus E
es & rhcologus,facilc: dillldicabis .
.
C.p.xxi·ln q'o fol"ntu< "Mn" 'ot'no,"m, q'f '".~ ..~~
ratf funt capite tenio.
~"4''''''J~'' .< ~'r'
....!,,- .
V 1 A (vt diximus )Thcologi cenenr coclufio .
~~t:
nml ~!a . fed pcrCuadem cam per rationcs d.i. '.
~
q
fpuratonas( quod mihi non pllcet) idcirco loi ~ . ~~ _
uendffumomnes; Vbianimaduerrendii êq» - t'J~r"·>i-;.4:·
1
)IDperf~élio( qua mulri inepte priu ation~ vo'/,
cant )melius-careC"lti1m dixi(fem,eCl mulriplex, vna quide~~.p.~;6~
fpecifiea, ve iIla qua Socrates carcr pcrfeélione Platonis, velf ?!51~t~ ~
quia libi ~o repugnat.in elfe. (~cc::n per ron( Cpeciei hoc ~.h~ 'f~~ ~t- ~ SA
minis,qura Socratcs JO quantu ho,pordl habere perfeéllone Q .~~~P6H
Platonis,&c~cerorum,ideo dicitur carentia liue priuatio (e- S ·
~S;~:=
ClIndum (peciem. Per contrarrü perfeaio fiue habitus Ic(fm ~1ltf!H4
_
~•
Cpecié erie.ql1ado rei ipfi nihil deficit de perfcélio~e Cp~Clei Be ~.
oi:!
poffibilis in (pecie,vc li vna cCl ollbcdo numero tm .Hulc.n.fe
'm.Iq~~~c!lil{l:"~
cuda (pe(icm nihil deeO,& dl drentia1iter ~f(éla . Ali~ cG fe- *f
do;!'
ciidfi gen", veluti talpa (ecüdu (peciem 00 caret ~fe~lone,at ~ r~'-sre~ .
fc(fm gellus animalis fibi no repu.gnat vi!us,idco cCl Imp~r~c p ~~~at:I
aa fcam. genus.~lia c.1l ft~m.tr.~I(end~ns lI~tura:,vt fi. etC JO r~~~
ttlhgentla oélaul orbls,cUl OIhil dceCl III ratio ne gencrlS , vcl ~ .
CUbnatij;,quia umê libl no repugnar moutre vniuer[um.14. l.-bt· '" ~
horis in quâtG eos.ideo dl imperfeéla,&caret perfeéliôe ali- ~." .4.r~~ r"~~!4-.f
qua,falré enm omnis narur~.Alia cCl imperfeélio C"lm tran. ~~koI r.& ....4'J.,c:>.:IJrII~
fcendéria inrcllcélus, veluti lieer mundus fit ~rfcélus , & vi. ~~
rra vltima perftélion~.oélolui Cfl~ihillit.quia tn non repn_ it~~~ l!gnat intc:llc:éli vlteriort,in ambitu tocius eoris itclligibilis ca -~tt
ret p~fc:élione . pro quato in co Cl' ens intelligibile.lJbi nô re
. ~.... ..
' 14-'_~
pugrrli: maioriras.Et hac cône Philofophi dicullt deum eé fi... ~~~~
nitG,& perfeélu limplicitcr in natLJu,verii quiol fibi no repu rA'~·
gnat perfeélio entis inrc:lIigibilis. videliccr cius. q~od in alrio
~ .
ri intclligcrecur gradu.iô no infinitü fimpliciter ce dicunt.~3 . =A.~ .. .Jf:...z.
lieer habeac perfeéli on~ [orim entis narura: ,& a fe. no I2l?ea
C~"d
en cos limpliciter infinitü,quia libi deficir perfcélio rotius en \
-;3 '
ris exco~itabilis,êt a no gra du emi.s'pe~ ~nicû rece~i[ :. T~~
~~~~
ad prim a la~inorum patet q,-<kus nQ couner I2fcéllolle tou. :;;;;tll+!~~ 'lftA ~
emis elt,<fg~t... bilis,licet-<ontirlear perfeélioné fO etus e.nds1fa "".-6.6
~j~
tnj:z,&-Po~libilis.Probatio h pec(Jr,quia licer lit cavniuer•
~
faliffirpa tocius emis Mibilis,no cfi rorius enris fi01plki{~,~
• .
quia..non-fuiipfaus , & CÎus quod in altiori gr;adu Intelligercf, 4'W
~d'-oo'
cuius pcrfettione caret in co Cl' ens (alté incelligibile. Ad Cc
•
c.- <tI(?Y'P ç~
(unda minor fl'a en, quia dinG dl allquod poire inrelligi deo ~ht~1 - .... ~;::4~;;:
maim,quod non intclligitur participare deo, velf tn en Cl' ip gt no aC: 41,.,.,6- ~~
fe continer per clfentia o~ cos narurz &. poffibile, quod faai ceptal~r ç~~'.!J..;..~
biler dl. Ad tc:rtiam pater folutio q, deus C!ll!feélü cns fim m~tena ~ff~
.,....
pliciter in natllra,at fibi deficit perfeélio ciu~, quod in aleioci Clrtélol 0..0
''!'l'
gradu intclligitur remoueri a no gndu cntis,quia fibi nô rc- r~?ug~a~.,u...~~ "
PllgRac in co q, cns.Be ad hunc [enfum vult Auer. cu eé libe- tla 10&" ~,~,.,
rarii a potcotia.i.imperfeélione,quia habet perfeélionem to
~E.6y, &~ -Tb
tius emis naturf,quia vero fibi nô repugnat in co cr ens perO'it~ .
feélio alrerius cmis in ;\Itiori gradu pr~fixi,io non eCl infinittf
fimpliciter. Ad quartû dicendG q, deus cCl (pecie ,genere, Vidctho.
Cubfi;lria,8c rranCcendenti naturz iIlimicarus,nô [amen in Ii- Caie.i foC
nirus,quia limltatus 1212 cranfcendcnriam imelleélus.Nanl in ~.ar. '. R'
finita plenitudo repugnat cë,non incelligi, quare c:n limitat" q.,.
limplicirer .sor.quinti parer,non. n: oec,upat totum elfe exco
gic~bllc,quia cxcogitari potefi nUlus deo, licer deo nlhi! fie H
111aius.bene camen occupat rom lU elfe faélum ,&. faél lbilc, .
...fve!-po(fibilc fieri ·non totum elfe inrelligibile.fie igicur ratio
.0;,
~~ -..r. .
"" hf null. (,nt.
'
::nEftl~
C a p.](")(~. [n quo foluunrur radones l~tinorum quz po- ~ ~f
nuntur capite quarto.
.~.
V N C ratlones pro lacinis dilfolu~n~~r, q.~z
capite ponuni.4 • Ad primâ diCCI~dl1lO an~e
n
per potenria infiniram intc\ligere ca. qUf_efi ln
.
finita induratione,& negatur,'! op~ofitu Con
fcqucntis Oec cCi aote primo qUIa Cflu oélauum
"
nô mOllet Cfteros.quia mouetur ipfunl in cent~ annis gradu
~~~.:;;
vno ob occafu i ortu & motor primus moto dlUrno mouet
, ï · ~J!.~l!..
vniuer(um , licec qu~libcr pars Ivniuerfi moucatur proprio
ir.
d-:e...
.. ·
'-r ,.
1!.;-..t.
..
�DE PRIMI MOTO'R IS.
1 motl1, vt cap. 9' Jem~. S,Cfo dato Cl' c~lu otlauu fec? rapiat omnc ~ alios,mollendo cos motll diurno,dic? cp in ante
...
dcbet fi c dici primus motor d l potentia infin ta in mouendo
,
tem pore l=rcrno a fe, igiru r nec corpus ncc virtus in corpore
1-. L;..
51'
•
. vbi.n.ip(c é ~tcrnus.non reci p:ctur in m~teria media ribus di
J~-fcf~~~menfionibu s , & per eôrequ ës crit indiuifibi!is. vt deducir A3t;
~ uer. primo .de C~b(h'itia orb is.C~l û v,cr,o oa~ll u~lieet mOlleat
" $
2.- ~ '(~re ros,qUJa nOjmOller .. (e,red deped(ter JO no dl bona 111fianria.vndc( vt dicie Auer.in lib. de rubChntia orbis ) qnia in
tdlig~tia mOllet ~t erno tempore, dt virrus non re cel'(~ me
1
dianribus dimen!ionibus,& fic indiuidua & Imp arribili~ ,& di
il
C;, .
men!iones ip C:! medi ate rccipiunrur ,qui a mâteria cfli recipit
~~-6j~telligeneiam Vt ~orm~,nô ~lledi~ntiblls dh~((jol\ib:IS , rcd
•
'
ofu dlmeofiones medlanee Illtclhgenm.ea remp!terna,no multa
'..
in potentia Sc vna numero fempcr ,non l'cr priuationê for_.
"
marû,(ed RR vna forma numero,qlla fingula c~1i nU,teria ha
~J:~et.Hfe diximus in libro de f\lb(bt~a o#rbi~.. I\d. rcrriû dic!
,~ ~~ot pri~1101CP deus a~ud rhi.lofophu no agl,t ~me~ l a te ~ d ex,..::: ~.
tra & he minor cn falfa .Et IIcet mOllc3t per Infil1ltos annos
~'::::"If in Q110lf quolibet dl.aliqui~ effetlus,il.le no é imedl.ate .ab eo~
.....,,--FY"~,~ '(ed raqua a caufa vnll1erf~h. Amphus,d ato cp cent Ullcdia
S'
(
"'te ab eo,adhllc negatur maior.albedo.n.vna 1l11merO in (phe
~''''''th~ " ra vi!io#nis,potefi infini tas Vifi?nes i~finit i s oculis caufarc &
~~~ .~ tamen c fqu~ pc:rfeéh.& fic !Jeet agedo duo fimul fit al iquà_
<
~"
ri vigoris.ag~do qua ru or nô erit m,aioris,quia J2 vna porêtia
agc:re pot infinita vt albedo: Ad quarta ncgarqr millor 'la
:::z.
de:us no agit imediate ~-a.fcd rone vniuerra!i(finu C'Oll
~A-c-r~",,-k.,--'--.c~rrlt ad oés dfetlus poC!ibiles, & hac rone vni uer fa\iffima
~ ~t:'.~~~fiJ.. oes form~ funt in primo motore, vt rone: m orus diu rni, St i
~..~f1t~~~~1ï'rima materia. V cl dato cp ,itnediate ageret infinit~. adhue.fi
p"jI't:,::lë;~~~oponc:t eû Continere calitate-s infinitas, vt de albcdlllc dedl~04- ~ï&.,~~"""" lJlus cxemplu.vna.n.ronc: candi agcree oi~. 1\ d,quil~t~ fo~
~-t.
~' patet,deus.n.nô intcUigit nifi Cc,& ipfe fqUl.ual~t II1filll~IS,~
!1l Xt',&., .....
~
_
~
~
<
L ~~ quid"n miCu" p"f,aionid," in ,au ,a,om~, vdu," vn~,
~~
~
-""'tcUigétia numcro , vc\ vna albedo numero fi cet vna fola ln
-;;';f~ ';;;:'
mundo.ipfa.n.~quiualet infioitis,no in gradu & menfura t2-
. .
!3J..~L~~feétionis,quia fic eée fimpliciter infinit3, fedin ac'lu aétionis,
rd; ~9uia nihil pot agcre atiqua,cp hfc fola no ageret. Ad (extû. fi
~f~--.r'i', ~
t' \
4-
(utimaginariua pôt vItra vlrima fuperficié müdi, alia all1biê_
rcm intctligcrdiue ,ihaginari,licer fibrliihil corrfidcat in .re.
~ ~. fic intetleétus vItra deü aliquid intelligcre.&li libi nulla res re
r.!~
':.I:h~ (pôdcu & lie cü intelleétus cogno(cat iIli nihil correfpôdcre,
1.t~~·
-m- voiuntas nihil vlterius appc:tcxTune maior eocedirur,& mi
'''~' .
,
~ nor negatur de intelleélione vera vcl in1 aginaria . Ad fe.
1..·~(f
...
primü dieeodii Cl' nec materia recedic a deo per infinitalHi '
{J'.5.L..sffs.·
. . tudillem,nee econtra.Nil eotintt infinita potcnti:! gener~lir'3'
fima,Be no Rinfinitas prinationes.Vnde deus erit extrelllunI
~. G~~~~!I~tcnrum totius cIHiii latitudinis,materia vd no gradus, vcl
~'- r'"
~ extremii rcmiŒus c~tcr~ res vc:ro ordinate fcam acceiTuOl
1.
rece(fum ab his. Vt in libro de bc:atieudine dicit. Auer. vnde:
Sc cntium ordo R fimilis dl cuidalatitudini difformi, &. ma~
teri~ vniformitc:r difformi . qua difformiter dlfforl11i, vt (\_
uer.ibidem.H~c fatis.p ronibus latinolf'& in hoc apparet cp
vcrbu fccundi c~li,quod loallcs pro fe adduxir,no dl ad pro
poritii.primus cnim motor nulla eget.atlione. qua affimild
,.
alicui priori. quia ipfe en primus,& RRea hae rone (arec ope'
re,a~ c~terf intelligenrif egent,vt per Was primo per fimiles
fint,1I1 qua fimi!irlldine cfi bonu COlf. Et fic patet ad rationes
M oium parriü.& ira bene diélü en dcum c(fe infinitum ens Cim
plicitC:Hë-v~,{edflon demonfirabile,fed credirum tm,quia
nec rariones philofophorum concludunt,yt vifum~, nec ra
tiones rheologorul11,nc:c rationes Ioaonis, igitur credirunt
dl hoc ,quod rhcologi aiunt.
Cap.:x.xiij. In quo (oluuntur argumenta probabilia
faéta in principio.
AE TER V M ad ranes probabiles.Ad primii
dicendii q, maior ca falfa , albcdo. n.vnius dici
fqua J<feéta dl qua vnius anni, & fic eocedo cp
c
vireus potellS durarc per certum tempus,é aliquanrula,fed non oponct cp fi per duplô fit du
ph,vt de albedine diétü, maxime qualldo non ca contrariii
\--'b
.
.
applicatum fibi: Ad Cecüdii patêt <l' intclligi pot maius '.& N
fi01plicius,nô quidc intclleélione capofita. (ed Cimplici,8c Ira
no 'po.t appeti maius,quh appeeicus ïequitur cognirionc reg u
Ad
latJ rone reaa,ficut vmbra corpus.xij.meta.co. 39.
tertiü dic~dü cp caparatiolle relatiua graue fi effee iofioitUll 1
e(fec maiu$ deo, vidclicet in refpeau ~ledij,q tlia hée prop~r
eionc maioris infqualitatis ad medium infinita, deus aur~ ad
fuum mobile finira .ae eomparatiol1c abColuta deus ût niaius,illo. eti a infinito,no I?r! hoc moueret in no ~l2e, quia 1I0.n
haberet proportioné maioris in ~qualitatis infinita ad mo bl'
le CUI1I1l,quia no e(fet infinitü Cimpiiciter in ambitu entiS narurf,& ~.nris fimpliciter. Ad quar,t u inrdligirur maior ~e
cOntrarl]s, qu~ funt de perfcétione vniuerfi cui us non caUl
finicum, immo fi e(fet infinieü, {orus mund~s rueret . Ad
quinr? pa~et fol'. 12 dcâ ad tertiû. Ad fcxtl1m nego ails, qa
vila Cil fi,nlça~ls dl eé ens naturf,nam ipful11 infinirum repU'
gnat enti narur~,deu~ igitur quia dt CIlS n a rurf~en finitus. <!
I\d (eptima patee fof.quia deus pot intclligere maius deo q ,
e(fe cft ~aCm,a ae fil1lp~ici intc\leétione non en pla(ina , {jcu t 1 0
extremo de l11undo dlximus. Ad oélanû infimtia dl de ca
lore vt
vbi dl no gradus frigo ris , & tamen non ca infi
nie t incenfus. Ad vcrbum Aucr.mihi (cmpc: r fecie diflic~l
çatcm, Nue tamc:n Olnimaduertendum cp motus Cfli, videh~
,cct côp,o(irus ex diurno & proprio,habet duos motores,~~
tc:rul1l qui fJei[ motLi coem,qui dinrnus dl, alterum ,pp rn~,
qui {jngulo orbi facie ~r0i'riull1. Ver.g.moeor.oétau i rribulf
oétauo motLi ab occalu in Ortu in centG annis gradu VIIO apud Prolenl~um,& fi c il1 Cft eris .& fie Auer.per irtum c~1i rtl O
tü,intendlC hoc aggregatLi ex ambobus motibus vera vnu s
,horum fit 3Q1Çltore qui mouet infiniea motione' aleer ab alio,qui mou~t fil1ita.& intelligit pro mouere infi l~it:l mariane,mouere IIldetffndcnter quia prin~u qui mouet vlliucr~
1i\.lm c·'
!Ir"
01 & d"lurno motu m0l'ft inde ndenter &l!'
a fc (,1\
121'
J~t efteri 1110uel: t dcp~ndenrer,& abff\io,& 12'{ aliLi,&hOC
vocat 11l0~ere ~11I~um,qu!a fui Il arura eêt finieû,lC:d quia dt'
pend.et ab mfilllro mduratlo ne.ideo efi perpetuü. Ex hac c~J
po~tJone n0!1 hab~r cp deus fit infiniti vig01is, fed Cl' (je ~Il p
fi 111 tus tel~ore,& li fe,Cftcri vero frcrni,led ab alio & bU'
li n(um Io annes ignorauit,& ego longo temporc.N~nc veto pater verus inrtUcétus verborum Auer. Er in hoc app~
rer Dominicc Grimant cardinalium maxime. quomodo ca
in graui qy~Qto pro l1eurra parte fune dcmonflrariones,il Tlo
forwffe r:leionabilius cll crt'dcre de deo nihil po[fe de m oll "
Jlrari pofitltle.fcd (olumpcf'n1g~ tiollcm.qu3nco minuS pOt
ro ne n.aru ali fciri de cO, q' {jt em infillitUlll limplieircr ,belle
ellint (ciri porert,'1' no dl finitü fient alia dta, & foru(fe I?~
ho.e ~ulgare grf.%.olf., ~ anriqui phllofophi vocarnnt ~1ln111~
~lIH1,hoc dt Iltlflti»lClI !iEur c~,c:q;rcs deus el\im en ]Odep
dcns,& a fe cFerf res del'codet Be ab alio. VerullI pooeri ores thcologi acct'pri scrcditi),qu~ in libris fa'l.is trad untUr,~
didere eum dre & vigore & tempore illfiniellm & fi rtlph ,
'
,
ra~
ter cm, & nos Jccepral1lus rem (ed hoc e(fe~djt(j 110 11
tione natll rali dcmonflrabilc. Tuvcro qui idcm phiio(oph~S
.
.r.'
& rheolog $ pnrflancHlimus h~e dnU
' dl'
es CffilllCl1
t ll!t 111 U5,
d
U
ca,& qll.~ ti bi vident.ur co ncedenda,confirmes,quf verole:
lenda ehgas,grauiore .n.iudieê !lûqua andire rccu(ab o Va
oao,
a
'.
PlOIS.! f04.Nouembris.
nis int3ét~ Mari~ Amen.
17.
Sucffc ad laudë dei St
'T·r ui ..
yI"
REGISTRVM.
ABCDEFGHIKLMNO
Omncs rune quater ni prztcr 0 quinternionc:n1.
�"
�1
�IOANNIS ALEXANDREI
,
,PHILOSOPHI IN TRES LIBROS
DE J'NIM...A"' ..A'R1STOTEL1S BREl/ES
ANNOT ATIONES ~ EX DISSER TATI ONI~
B v S A MM 0 N Il FI E R MEl, C V lei Q VI B VS D A 1\1
Propriis Meditationibus +
"Ruptr ë Guco in linguam Latillal1l conlltrJ~.
Ne fUs hune ufi1uam aÜu.f [u~ ditiouÎs locorum itnputldibrum imprinwt,
~ibiue imprefJùm uelldat, (:J' P olltiftcis Maximi ,(f' venai
Se,l4tus InuarifiilIIi Decreto ,/tUtu", ca.
Venetiis apud Hieronymum Scotum+
1 f i- 7·
,
"
�.-
~,
,,
• .r....
.... "
,~
.;~
-:- '"' ,
1
,',
.- ....
-l
,....
f.'
--"
,
,.,
,-
.' ~
".
';
.
' ,'
.
"
1
."
�1 0 A N Î'J 1 S ' A LEX 'A .' N D REl
PHI L 0 P 0 N 1 PRO OE M 1 V M
DEA N 1 M A
IN
LIBROS
A RIS TOT E LIS.
V M NOS De anima fer
mones audiruri fimus, de porë
t~s ipfios anima: primum dicté
dum dl, quO[ Ccil.icet in part("
di{lribuatUr,&. quak uuaqux
~ que nomen confecuta Ctl; deill
de quoI antiquora de illil1 opi.
niones fu eTU nt,&. inter ha:c tI~
~~~~~~ ram de illis opiniontm ex diuï
,
5;
;;:;'l:""
flon~ Celf~re. Primum igitur
animales potemia: in duas partes diuiÎtonem fufcipiiit.ipCa ..
rum nâC}3 atia: funt rarionales., alia: uero raùonis exptrtes>
illC}l ha~um utta'IJ tUrfut'n dupiiciler diuiditUr • tata enim:.
~ua: tatlone utumur,panim funt uitales,&. appetttltl's,par,
110'! Uero cognoCcemrs.eodem qu0'l3 modo diuidumur ca:>
qua: ratiollc carent.Rutfus au l'cm qua: rationis, & cognitio
l'liS rum anima\espotentia: trifariam diuidumur, alia enim
9~a:dam dl: opinio alia cogitatio,& alia illlcUcdus. opinio
t~llur ipf~ uerCatur ~mnillo CÎ'rca uniue~(àk" quod ln fenfib!
bus e{l,lprUm naq3 cognofcit,illud emm CCIt,<}' omne albu
e~ d,fgregatiu'ltm uifus quodq; dt om n's homo h lpe$. Ve
rllta~e~ cogitabilium quo'll conduCtours abfCJl ration~ co
~~~~Qt,IIlUd cni ~ fcit,q, alli~a d~ i ~m~n~)is , quar,e a~té
n' flmortal,s anrma,ipfa nc:fCltop1l1Io:na<lt Illud cogltallo
p:: e ~P,us ,opinionis u'C 0 hoc folum fcire,q, e{l.Q uapro
tab~tP"l1lo ea dt,qu:2 &. uniuerfakin fenûbilibus. 8{ cogil
(j' II la cO ll dut1o ncs cognofcit. V nde ct Eleates Zeno in fO
cl~ ogo,qui Sophifta Infcribitul',opinionem ipfam bene dif
IIlllt
n
, "
{Ji
d'
c: "curn earn'IpilUS
cogltatlollls
1: e extremum Icar, nam
onc
11?I:Nali
ratiocinante quod anima fir immortahs,ipra opi
AO cOll,d ufione accepta hoc fotum nouit,,!, immorcalis e{l.
b t Cogltatio eCl: uduti uia qua:dam rranltws à propofttioni,us.ad concluftones ex quo etia nomen.i.p[um Tii~ J"at.~o" at.~
~.~ogilationis rraxirJd uldelicet cogilatio quzrlt , unde é CJt
. nl,llla ftt immonalis.deinde (x his,qua: magis aperca fURt..
!nc'piens,ad illud,quod exquiritur,tranftt,ita dicens, anima
'pra fponte: moueLUr, quod per re mouetur , & femper
Illoucrur , hoc immorrale dt , anima igilUr ipfa dt lm.
Illortalis, & hoc ql1idem cogirationis ({l opus. InteH'edus
Utro munus l'Cl: applicati61bus fimplicibus, atc)} ita mdlus;.
?ii per demonlha tioncm,in rerum cognilionê uenirc. Q!.lë".
ildmodurn eni m ÎcnCus occurrens fonaffe albo, uethuic fi:,
~Uta: mdlus h 1bet dus cogn'tionern,quam per d'trnonltra·
tl ollem ( non ell im ad ha:c IIldigct fyllogifmo, qUI hoc albii
~~c demonCl:rcl:fcd fimplicr appltcatione hoc ipfum cogno.
~t )eodem quoCf3 modo intcllcdus ipfe iotclligibllia Ctmpli
~I ,applicationc me\ius,quam ptrdemQnf!:rarionem cogna-,
b,t.!ntelleétus autem operatio in hifce [olum uer[alur,qui,.
fummitatem purgationis,&. fcientia: peruenicndl fa,
~ tas data. eCl:,qu~q; per purgatiuas uirlUtell abf'll imagina
i IOOU' & fine [cnfu opC'rari conru~uerunt: quia fcilicet cR:
~1te eétus habitull anima: perfeétlst1mus _V nde Plotinu9
liaritate coniunda eA:,quoniam quoC1fin oniuerro medium
ordinem tenet,&. pet hanc ip[am ( dico :luté cogita'tioncm J
l10fira anima,in imeU:gibilium côtemplationem teducitur,
qu~ 'luidem no{lra: anima: perfeétio eR. Quia (Ieto fimul
cum fen{lbilibus nata dl,& conl1U1rita aia nofita, oh eam.
quam hab et cum fenflbus conful"tudinem,non pouf!: in co
templationem intdligibili um,a,~ immall~rialium feipf,uJ1
reducere. Verum flbi id perfuadel illaq; cfTe corpora ~ fla,
bere magnitudines,& qua:CÛë}J fum in fcnfil lbu9 , ibi I.'tiartt
ea imaginatur.Qlare Plalo i Pha:done dicit hoc dIe oium.
qua: Cum in nobis,difficill mum,cp cum ~au~l fper, a , COI po'
re tradl otium nadi fuerimul1,côtemplatlolllcp dlurnotum
n
/
uacare uoluerimus,imagtnatio ipfa intercidës nobis permr '""uI,,'o'#"llJ t';(\'~ ."::0
baHonemmouct,&' facit nos fufpicari deum ipfum corr UI
~lfe;magnitudinemq; ,& figuram habetc, l'H'~ nos de D eo
abfC}3 c«pere;trfine 6gmOl intcl\tgerc J?mittit. Qlare opor
tct animam ad fui perfcétiomm lt'udentem,primum J:? co'
gitation em opcrari,qua: quodammodo rcru med!a habet,
talla autc:m funt cogitabil a qtralis cCl: anima nofira &' con
templatio dr 11Ia,necnon m~rhematica , qU:E lmmat~riall m
habenr dfcnriam,quauis fubfl:antiam nequaquam, ut ipra
poCl:quam confuwerit in tts agere line mareria hac uia pro
grelTa ad e<l,qua: perfeéte funr à matrria feparata( diuina di
co )recedat. V nde cdam Plorinus,Duc3nt,inquit iuuenfs n
malhemalica ad çon[ue!udinem nalut:E Illcorporca:. At ue:
ro. {} quando~ cogir.uio d~ imdligibilibus ra~iocinatur, n5 C::J,~t:: <~ .., .. ,(':"~,,;r.;..
tamen per fe,fcd 1llrdlcdU1 complrcata Id facmqurmadmq
jf ....,....,- f j., '..-.,ç
dum quoqJ de fenûltbus imaginationi coniunda ratioôna,
UVkt- tur.huius igitur imellcdus ,ctli non muhi Cumus participe~.
urA:igia tamen qua:dam huiu!,atC}J fimulacra Cuntin nobis
uanfpoÎtla,ca:.aurem fum c-ômunes.animi-flOt~~nel/, quas'
mult07ÏteliuIl abf'}} dcmon{lratienc , quam-t'um eapkriqs
omnes cognofcimus,u~ hxc,quod cidem rei a:qualia flbi in
uicem zqualia [um:q"G ab <l'qual'bus <l'qllalla aufctamur•
rdiqua funt s;qualia:q,,111 omnibus aut cfi aŒrmatio,3UI ne
galio:q>_omll'a bonum cupiunt,&: alia,qufcuI1Q; fum ijs il
milia.llon coim ad horum {aciendam 6dem l.mrpararionÎII
indigemus,at ha:c ipfa per applicalione primü fada01 me,.
liuB,quam per demoll{lralionc:m c6gnoCcrmuB.h~ igilUl c5
munes anim i notiones(qufmadmodum diximus )R omnia
procedemes ipÎtus Intellcdus mal1lfcCl:c fimulacra [Ullt.
Quemadmodum imdlcdum ip[um fcientia: principium
uocant,quo intelligibilia cognofclmus, de quo Arif!:ote.in
demonCl:ratluis contra cos , qui 110n cffe fciemiam putabât,
exponcbat ila,tlon Colum dIe: fcienriam dicimus,uerum êt
ptincipium [ciêtia:,quo terminos Ipros cognofcimus. appel
lat uidelicet terminos ipfas cocs animi cOllccptlones,&. cer,
minos,qui [unt in fyllogifmis.oportct ellim <}' ornois fyUo,
gifmus à cômunibus animi conceptionrbus ptincrpium ha
beat,quz quidem Cuduti didum efi )ab imdledu ueniunc
ad nos,nâCf3 fcimus abfCJ;1 demon{hatlone, quod hoc quid,
cCl: homo,aut anima,aut aliquid lfi:lurmodi:uel inreJligibl))a
t ero~emdicensinqu, t.QlÎcun~opcratUsdl:,hicipfe,qd'
lpfa termin~s di~t,ut fines eoru~,qu~cun~ rum,termin~!
P~~t dl~o,cognof~i[,qua/1A:atus hic ~e~ uerbo pc:'~fit intc~ nâCV cftCUt .n'lult ~eomctta )qui allCulus finiS cA:. princip'O
Ill. arl. ':' erfamr Igitur intelledus mCil rmell'glbllia, li Tt, 19itur fcicnri~ elTe: Intclleétum dicit, quia pcr ipfum c~m.iJ
Pt ~u..sfld'~~niens dicebat efft irmUigentia: eum radone com ms cogitationes habemus,ullde cogiratio udut à prin,ClPlJ~
llee e ~blha.Cogitatio a.ih circa cogitabilia uerfatur: opinio fcicnti6cas dcmon{lrationcl1 facit:termll1os uidc\Jcct Intdb
Ca to c~c~ opinabilia, qua: quo~ opinabilia Tima:us expli 'g ibilia dicit,quia CUnt corum ,'luf Cu nt,excrcma" d!,imus 191
ru~ a erlt opinioni cum fcnfu irrationali opinabilia elTe.h .. tur,inquir,dTe imelledum,quem fcielllia: pri"CIPIU~ uoca
Ucro POt"
' 11.n
1 uit,quo quidem intdligibilia cognofcimus ,h~c cOlm funt
limUPl 0 il' etl aru~ ordrn~m prlmum tenet IIlt~ c\"\Us,~
termini ut Bnes. At qu <Frere dignum dl, quonram ~,~cb~
,
P 1I0,medlum cO<aUo,quac noihal aUlmac fallU.
IoâtGr~. fu~ aia.
A II
ui'n
..,
r-
�1
p
R
o
OE
IInUS optniOhtM ipCaftl ipCutn quidem;(tJuod,rcire ,iprùm ue':
l'o,cLu-,ignorauldictbamus quoCf3 uniucrfale ipfum in fen,
~ tL:2
fibilibus,necnon cogitabilium conduÎloncs non ignorarc ,
~:.i ~ ~ 1"~"5"'8' . .,....G- dignum ~,inquam,quzr(fc unde ftt opinioni cognitio hzc
uniuerfalis in fenûbi(ibus. quo cnim dcmonRrante '.ld' ~is
homo fit bipes, hanc ipfam conclul1onem accipicns totam
ftbi illa habet ~ qucmadmodum eciam in cogitabilibus
ipfa cogitationc dcmonRrantc quod anima cR immottalis,
conclul1onct1'l ipfam accipiclls opinio retiner, neC}! enim hu
.
3
,....
lufee rei cogitatio demon{hationem fecit,huiufce, inquam~
~~ quod ca omnis homo bipes,quodq: Hinnitus ea omnis eÇ}
r~ ~Jf~:'~:"""proprium,ue~ iaiufmodi quzco'll alia.neCJl ~nim. fieri .i~ p~
1-'il~'~ .-" ... ~ 3 · ~·r tea,ut ex partlcularibusuniuerfale crCdatur,ld cmm dlCI no
/"~ '5'"3 ' ~':'"1 JI4...
poteR,,!, Xanthus, &: Balias,& alii equi, qui funt aut hoc,
aut illo inloco,quadrupedrs funt,ideo dfe omnes:necv 'Id'
l1ic,aut illc AClhiops nigcr dl,ob cam ~c~ f~ilicet omn.em
tffe Aethiopa nigrum.Manifdlum ca Igaur ,pfam. cogita'
tionem nequaquam (enObile demonftrare: multoq; magls
ttiam patet necv imaginationê,neCJj fcnfum Illud haud qua.
quam facere ,quod,quando hifce de r~bus dice~u~,perfpi~
cuum erit,na<}3 harum unaqu~<}3 partJcular~ all qUi d cogn~
fdt. V nde igitur opinio fenfihlhum cognofClt unluerfale(dl
cirnus id ut plurimum poffe fieri,ut cogitario in Cenûbilibus
uniuerfalitcr ratiocinetur, quemadmodi'i [ecitin aRris Ari ..
fioteles,qui cum uel\ct ea dIe fpha:rica demôarare)una re,
luna fcilicet id credibile fecit)dicit ellim, quod ea, qua= eiuf,
dem fubfrantiz fum,ut in une fc habem ) ita in omnibus Ut
ftmnecdTe dha{tra autem omnia eiuCdem fubframiffunr,
lunam uero fphzricam dTe demonll:ratum d~ ,ideo id pa ..
tet,q, alia quoq3 aRra rpha>rica l'ru nt. poffunt cciam, qui fu,
fl'Ium uident ,argumentari quod ibi fit ignil1, u~i fumu.s cft,
boc modoJumus dt in hoc loco, fumus omnls e~ ex Igne,
iFieur ignis dl in hoc locoJoTtaffe igi tur ( ~t ego dlcebam ~
lien poteft ut ipfa cogitat:o ratiocinetur umuerfa~lter de qUi
bufdam particularibus,& 11 non in omnibus. DICO ramen,
ct> anima ipfa r;:u:onis p:mÎCcps in fe rcrum T.atlones ~onru~
Rantiales habct. Verum qUIa demerfa: Cum ln matwa, fere
funt obl'urœ udut in cintre fcintilla latet. gucmadmodum
igitur cu~ quifpiam cincrem allqual1tulum fodicauc ..
rit.rcin~iIla aatim refplrndet,nc!}3 ~s, qui cinercm dimouir,
(cinrillam fecit,Ccd ea Colum,quz erant irnpedimêro abfiu,
lit:eodem modo quo'IJ opinio ab Cel1Cu prouocar.a racio~e$
"xifientium rl'rum propotù. i1militer etiam maglOros JIJ
qu;ul1t non nobis"tn an:rnum induccrc cognitionê , Ced quz
ln nobisucluti latens ell:,tam ipfam manifefiam faccre, nâ
fi rationcs rerum non e/fcndn nobis,guornodo, cum quiC,
piam prœtcr naluram rerum di/fcrerct ,imelligeremus ( ut
fir,cum duos de anima difputantts audimus, hunc qllidem
conera iudicamus alCV arguimus t1atuta: rcrum milume c5
fonarc:cum illo u~ro conuenimus, ~ magis ueta proferre
faremur.eur igit~r iudicantes eorum diéla hune guidtm ue
l'a,il1um aurem falfa dicere affirmaremus,nifi ipCa rerum ra
tio nobis inc/fe!(nonne perfpicuum illud dt, q, ipfi n08 per
tas,quz (unt in nobis reconditz de anima communes no.
riones dirputantium uerbis excitacas iudicantes didmus hoc
ipfum uera,illum autcm falfa dicne ~ pari igitur modo &
ipCam opinionem fatemul',cum fcillcct fellfus didicerit huc,
;lt~ hunc effe bipedem,prouocatam, inqu~"? fenru.~cor,
darl,q, dl: omnis homo bipes • at commodlus ez dlcantur
<J.: .... •
communesanimi conception es &intelledus adumbratio
~(,-:;'~:;;.J".!:.."~~;: Iles,omnia enim qua:cunC}) mdi~8,quam per dc:monaratio
\..,
"t Il
. Ilcmfcimus-ea,ptr-cômunem animicoceptionem fcimus:
•
., . - f . . • .
qua: uero demonarationis in,digem, uc à110bis cognofcan;
1,,; .... .., .-r-f-:/.-roJ! tur eorum conclu/1ones abCq;demonRratione cognoCcere
cn.W"zo ~oJ1 'Y "'Ûf
I-!
'
J, '
.
f'!
•
•
_'u-ç.·
.... li, __
__~",-,,<J'
~i!" ppinïonis eRopus,etemm
l1llC ranone fcitipfa quod amma
• •...,~~
- w r ·...
l
'.
,
.
..l..J~
5'
• di: immortalis,qua re lorudm C~!hl1tl~ cum demonfi:ratdlone
f.~ (; .. II.'p (b-~ ...-t"
tft,ne<v mc1ius quam. per em~l\ra~IO~lem, quêa~~o um
, .ai.-:v~ .H
-:;'.1'.['" fine demratione id fClmus,C}> OIS hOls rlfus ea .ppml;Poten
1 Z~ ti=t ucro aiae,qua: rationc carc:nt,~!iœ fum cognitioe.s,& ali~
M.l-k •• A.;.t,
IppctitUs,& uita-.ad ipfiUD ,oimponcm Cl!nf~s) ~ Ullilglni
.. #yj
. ....
'>
'-) "'f1L
+
.t-;;!it.:..'t
,
c
.,11!.t.
..
. f,..
'1~".'" V~H';'I ...,.~ ' "
~,;.ç .. .....:..& ~ ..r~r;·
"c,6( ~
""!.# .j_.,':'::1~;.~
i ... -~~~· (-'-.' --WIAl••
fl., f,f _~"....r, ~J.........,
,.7~.y ·f.f!.~~~·e tf~b .
M 1 V
M
tio~'Crtincllt.SenCu~ autcÏb ab imaginatiollt dift'~t ideo, ~I.
imaginatio itrinrecus habee cognicionem:fen us ucro ad ca,
qua: f~nt e".tra,producitu.r.~enfus eni'!l,q~od a ddHol~~l
quodq; extrlnfecus a/fumlt,ld cognofClt,at Imag n3110 ~
bilium formas ab fcnfu capcas,ipfa fecum connngit. V e
c-am uoz:âtAritl:otelcsintelledum pasftuum, inrell eéiulll
uidelicet,qu~.intushabet rognobile,& id ftmplici ap~!Jca l
tione,quemadmodum non pei pra:parationem .coo["9 U' :.
tur intclleéèus.PasLluum UttO uocat,guia cuffi im pl't:sl 10111
bus-iflHUS,HCqlI1Ac.nguta..COgo.ofc;it, ca autem Imagal a[l~
dicitur gra:cc pha.ntafia ,qua fi qua:dam fit phanrafia, Imag l
uacio enim aaei8 ca imaginum ,nague aant in ca, gu:t UlIa
rullt extrinfecus,utercp uero fcilicet fcnCus,& imaglOatiO CI:
ca particulare extendirur,etenim licrt hoc album;oon carne
omne album uidet.hoc autem differûc inuicem ,qllod airer
extrillfecus,altera uero intrinfccus cognofcic,et ipfa guid(1ll
imagi naci? quinCJJ Crnfuil impresfiones ampleélic~r. V nu~
~utem qUlfCV fenfus,quod dl: proprium lIbl fenfibJle ~ Jil~
cog·nofci~. Quz uero funt apperitus , & uira:, alla cft Ira,
alia cupiditas.At quifpiam qu~rc:re poffet,guid ira J i ca rnu~
inter iram,atq; cupiditatem diainéliôem fieri . QlidclllJll:
nonne cupit ira eum mœrorc: contra ameerl' ,qui noS ln ~n();
rorcm compulcrit ~ Q uid etiam,llol1l1e raClo ipfa d,fClpld
11asg;,& comemplatione~ cupie ~ ad hoc igitur dico, quO
cup)di tasipfamagis !:ommunitcr, magisq; etlam p.ro.p~
diciwr.quemadmodum enim difpoûclo &: communll cr ,
in habitu dicicu\',&adhuc proptie dill:inéta ad hab itum,Ûc
ipfa quoquc cupiditas, &: communiterin omlllbus anirn<J:
potcnrijs, at uero mag's proprie ad iram feparata diclt Ur•
Etenim ex quo 110S huc prouidécia mint Ut ca quœ fUllt fuc,
ornc~us,no~is.hanc ha:reditatcm, qu~m c~llffTuare nos
uu1r,lpfa credldlt,Sc ut h?c ipfuOl faciamus,quoni am multa funt,quœ hanc hzred!tatem la:dum( efi enim fluxa, al$
~otrupci~ilis natura)nobis iram;at'l! eupi dital~m ded it, ~t
Illa à n?b,s l ~del1t!a.repellcremus,hac uero,quod cft fl~xu,
fuffulclremus,cz Igltur funt,qu::c ratione uWl1Iur qua:q: Il,
Ia carcnt,aialcs potemia:. ~la:: igitUr funt ratiotls & ad CO
gnidonem percinent,e:x: diuifœ ru nt po~t'l1lia:, Al't:Ua: uer O
funt uoluntas,& eledio,& ipfa quidcm uoluntas attinec ad
folum bonuOl,fed dedio ad utrunC}} rcfenur. Volunras rur
fus ipi1us pet Cc: eft animz ratio na lis , dedio ueto Irratlol1a
Ji complictlta efi:Q!Jado enlm extra gellerationem ipra al1 i
ma eft,Cecundum uolutlti'ltem folam operatul', propter'~
quod eft in folo bono:cum uero in gcnerationc di:quia Jîb~
(:omplicatas irrationalts potentias habct,ob cauf<ls,quas
cemus,tunc implicata parti,guz rationi repugnat,dcébo l1
tem:t. Qlare modo pro r,uior.e,Olodo cocra ra[iollf m .{èar,
at<}3 alteru m pro altero diligit.ez igitur funt anima: ratlO nlS
compotes potemia:,pr:x:ter has ucro [unt, guas plataks 1.10
cant uirtutts.cfq; fum tres, l1utricatio,augmelllatlO,cr gell C
rati~,dicunturCJj.ïdco plamalcs,quia in plantis Col:t uidé [ll~
.(tcOim ll:erc~;atloOlbu~,.a tq; irrigationib.us llurriunW r , 8t
~ugentur, fUlq; confimilla procrcant.llitis eOlm de OIte, 8t
ol«:a ex olea procreatur • ut igirur fummatim dlélum fit,
[u ttlU9
flomines
. , & animalia, &: uegeta fumus , & ex nuO
-J
1 bCI
ho mmes,
quas enumerauimus uinuces rationalcs, la
mus; ex quo autem animalia cas qux extra partf~'
"
. la'"
ex guo uero urgeta,plamaks, uegetas
enim dlcimus IP
plantas,uegctorum lIa<}3 ca augeri nutririq, & fili cOC1Ct[11~
lia produccre.Qlare ipfa etiam di~ul1tur & ~iucre 8t. mo rl ,
.
.,.
fi qtJ<J:~
lma au.t~,at~mors at1im~ pr~ftl1tia,& abfenua r. .atJ1
cun'lllgitur Ultas mdiorts habcllt, necc/fe ea, ur ra eU .. cf
deteriores habeant,uerum e diucrCo non fit,no cllim 6er~~9
potc:R,ut il po[wtias rationales habcant, quibus 11011 p~ cC
deteriorc:s dat~ ûnt.atgui nC<}3 in !cnlibus mtlioris pote 11'
fc parti ceps is,qui non Ût comp.os dctcriorif, quç igitU r ClltJl
confortia ui(us,~c eadcm funf& auditus ,& rcliqUO .. lJdo~
item quzcul1'l1 habent auditum, illa eadem tenent 8t. 0 ct
ralum,& guaum,& taBum,t1on aUtcm oillo uifurn, tiC1tJ,
,alpi.at profcéto qu,dam funt oWnibui ,arentia fenlib Ll ,
d;
Pl''''''
�p
R
o
OE ' M '1
v
M
3
"r~ter ~uâm tadu,ut rpongi~.Q..uamobrem-nullomodo dam corinuationem facit propter propinquitattm,eot enim,
J>ordt-is ~ë-md'()lIs <Opos, qui AO~{(l"ioris paniceps, qua: ratione uacat pars cominenter illi, qua: ratio ne utitur ,
hoc aurern non Ideo,qu/a meliores prioribus indigcanr , ut cxaptata eA::plantalis uero huic,quor rationi8 haud cft parti
tldrlùffineantUl',rcd è conue1[0 corpus meliorum non po- ceps,atque ideo propter eum,in quo limul fum, affcétum,
t~onfors,nifi prius dcteriorcs acceperit. n6 cnim cor confenfum elfe unum dicimus, tum ctiam quia rationalis
.
potentijs rdiquis,uelut in{humemis utitur. Harum autc~
~U6 ~i m rationis expenem participare poteft, quod plama,
lts pr/us paTtern non alfumpferit, neque habete rationalem uirtutum,plant~lium fcilicet'&,orutaliu!?,akcquidem ma ' . C ,1:...- ~.... ~Jw4,i.
potd! ,Ilin hi/ rum utrJufque parti ceps [uerit; lfénim , quia g~s,aliz uero minus :anonalt =nlm~ prOl((m~ [Ut~t . h!; pro, ~~?- 6d7.?ç:yr.h-.
~ 1;:1~" '
0ponebat ut nulla (peciell corrumperetur, neûe propterea plores funt,qua: ratlOnWlno habenr, natura etllm Ita com ~.
~undus tmperfedus effet (di: m im mundus ip(arum fpc,
parme funt?ut cxa~di ant ipfam r~tionem : quare nos cupi, t:~. r-.!.~I-:J p ---~ l '
é";,j;"'JS d~..J.. -;, lt;~fk.~
Clerum plenitudo)neque id fieri poterat,ut qll:E gcncraren, ditatcs cum mcrepamus,mltlores lpfas faclmus.
Increpuit uerbo perculfo peétore corda.
~ ~ :-iJl:tt:,.~
tu~,& corru m p, reneur ,hi c cadem numero mancrenc, ideo
ct rurfus.
_ .1
.
&: Ipfa:,quam potuerunr,fternitateml:epere.Deinde quad
3,'
omnia irnmorcalitatc:m cupiunt ipGus primi,uduti id fit pro Cor perfer , nacp &. pei us quandoq; tu!ifli.
Confuefcc te ipfum mo~erari ab ira, li uo!uptate , a tri 1
III h~" ...... l' ""~",~~
prlum cuiufquc principium,cunéta, quam pro fua unum,
'luodque menfura caperc potdt, immortalitatem pattici; fiitia,& qu':Ecunt}3 conÎtml!Ja funt. ar qUl~ egodico horc in _'" z. . .:::p-e.. ~~ ....
Pant,ob eam rem,qua: funt hic, cum numcro non posfim nobis -: nonne quoque ferarum multa: ranone Jpfa manfuc
dfe :Eterna,eolUm unumquodq; fui Îtmile procreando con tiores redduntur~ Plantalcs uero,utpote qua: ratiol1em no
fors cius a:tcrnitatis c:ffiCltur,& hoc dl: opus n;,uurf maxime cxaudiant ab anima rationall fpatio long:orc difiare ç non
c~nàderat,um, quod fcilicet in nalUrallbus unumquodque c:nim nutri~iua: uirtuli ad imponelldum dt, quamum nurri,
f~1 ~onfim,le alterum producat • igitur quoniam generatio,
re debeat~ut augmentatiua: quantum auge~e:, red n~q, g~~
1118 1I1~lgcmus., ipfaqrgcncrandi Uir{U6~eA: in magnitudine
nerat~;r,quare & inuiti f::cpcnun:ero femc~ 10 fornOls c:mlt
'!'.
<lefiOlta , propterea augmenratione nobis opus eH:: at quia
timus. Quad fi ipfam gen eraEl+illm modetborem
faclmus,
&;::'b
;~i~
.. ~
,
Il
L"
o...r t; .. _~
• &1.;> •• <li
.augmematio per nutrimemum fit,idco uis nurricandi nobis illud cft manHdèum, q, nOfl ipfa~ potentla~ l!m~ I,CI~er, r...; :·~....l.4t-... .-..,..
t,ft neceffaria.quas ob res & n08 , & bruta naturalium po té uerulll-CupidifiHt'm ipfam reprlmlmus, ereOlm potcua Ipfa '1-:, ..ü.€- ~".,..~ .
!Iarum participes fumus. Quarc cu quid agimus, pet has l1ihilominus mal1(t,& ft nihil opemur ,.& ha: qUldem funt
anim:r uirtuces qll:E:l' ratio!1e utuntur ,qua:q; illa carent, et
Jpfas uirtutcs • qucmadmodum plamz faciunt, operamur
CUm Uero per iram,aut per cupiditatem,flmiliter arque ani, demum, qU:E in plantis uegecan~ V niuerfe uero aOlmam
~al,~ ~ationis expenia facimus:at cum ratione utim~r,tun~ alti dicunt elfe incorpoream,alij autem corpus, qui corpus
?f!1'IlIS munere folum fungimur. hac de caufa Plotlnus dl tam d/cunt,ahj nmplex effe, al~ uero compofitum, & qui
~1l1l~[jOlc dlxit,qUl furore quodam perciti fecundum nurriê compolicum fatcntur,alij quidc:m e~ ~ôiunétiscorporibus,
t / UlreSËgu llt,cos cum periculo [emare, ut in arbores mu , ahj uero c:x d/fiunétis. At eorum ,qUI ftmplex elfe corpus
tu t:- lIImuero dignum dt,ut cont1dcremus,qu~nam dif animam dixerunt, alij exporuerullt cam dfe corpus a:lhe,
<1' ,~n~a nt cupidit:lus aduerfus naturales uirtUtes nurrien, reum,quod idem dt,ac fi diceremus cœlC'~e, quem~dmo"
gcnerandi,non cnim uidemus agere cupiditatem cir dum ipfe P onticus Hcraclides: alri autem ,lla~ elfe Ign~m
~~ a /ud quodpiam,prxrerquam l1utrimenta, & generandi dilTeruerum,ut Heraclitus,qui quoniam omnlUm,q~:Ecu'lJ
b,tes,unde Id cxperÏlur cupidltas,ut cum potentqs plamali, funt ignem elfe principium diabat,ideo quoque aOlmam,
propter facilem motum igneam elfe afTwerabat. Alij uero
(J ~: eadeOl!kQlld igitur dicimus-:'nol1 eft idem, quia cupi
h' s agit Cil fcnfu,plamales uero uirrutes fille [enfu agunr. ael'eam,uelut Anaximen cs,& è Stoicis quidam, alti autc:m
(Jln~ ~lè q, alliOl'lha ctlam rationis el'penia cum fœminas ui ex aqua eam conftare uolcbanr;ut rhaks, & H lppon, is,
etl llt,II1 appeti[um mouenrur.quapropl(:r cum cognitione qui uoc;uus eft Atheos,quad I:l1Im ujderullt humanum fe,
~ua~~ m cupid,tas dt,non autcm ûcoperationcs plantalcs. men ex humid,tate conftare,proptcrca principium omnJÏl•
. r'lul donn,,:ntes edam fzpcnumcro nullo nc~ fenfu,neqJ qu:rcunquc fUIlI aquam ipfam nom /nauerunr. V crum ter ..
llllaglll3tionc adducri femen cmittimus , pari modo uidcli. ream cam efTe nullus aulus dt diccre,cum graU/tatcm,atqJ
Cet Oper31ltCS,3C plamales ipfa: uirtutes faciul1t.Quemad, immobilitatem terra: cognofcerem. igirur, qui l1mplcx cor
ll)oduITI enim cum rationalis potcntia cft in fcruitutcm ma pus dfe dixerullt animam,quoniam & quinque fola corpo
Acip3ta eius,qu~ ratione abutltur,omnc confi1Jum mouet in ra Îtmplicia funr,illi pofTunr,& foli quidem icer cos, qui cor ..$Jj.,..-:::; •.• ...t.~ .. l~ç, ..........
cibl,uenereoroC}3 expletionem, Ileque propterea cum plan, pus Illam elfe dixerunr,immorralem fateri,qui uero compo
t .....~... '.-::' ~~=r.i.:
lal.bus potenriis elle eandem rationem dicimus,{lmili quo, ÛtUIn corpus elfe cam crediderunt, partim uoluerunt elfe
Ht' 4A-;;"~'J.t.. .
que modo ratemur in cupidirartt Vetum-uirrutum pla ma, ex elementis haud adiunétis,m Democri[Us,& Leucippus.
l'~m illud ~A: proprium,quod limplicitcr nutrimcntum, ge &. flmpliciter,qui atom05,hoc cft indiuidua corpora imro ..
11Ilurâq; lInc fcufu concupi(Q.am:cupidit4ltis uero quod ddi duxerunt , ij enim principia rerum elfe dlceb'lnr indluldua
lai ~Ol,tal
' COltlOnCm,~
',
DI Il
' delide, corpufcula & uacuum , atque ob eam rem animam ipram
emq;
llmp1iEirer fuauitatem
it'~~d ,gi[ur-:d~arum potel1liarum,fcilicet cupiditatis,& proptet facilem motum fpha:ricis ex atomis conftare dice,
P ~ntalls unus,& Idem effeétus eA: ( non eA: unus inquam
bant,partim uero de coniunais faétam dlfputaballt,ut Cri
uetu,Ol fîmpl /CÎ modo cius uirtutis,qu:E pertinet ad plantas: tias,qui cx triginta fuit unus.is naq; animam effe Canguinem
:Uttl ltum eA:,autgeAitura. cupiditatil1 uero finis eft ipfa diccbat,etenim( inquit ille)fanguis hominibus eft imelligcn
<lu",Pt~s ,eft autem is ,pfi~s cupiditatis finis,ut(quemadmo di cordata uis,ex his autcm, qui animam elfe incorpoream
li III dlxl ) co ipfo deGdeno & fortem noftram , & generis opinati funt,aliqui illam cffe à corporibu$ ,feparabllem di,
tiUcc,l:sflonem conCeruemus,at rationis,cum ea cupiditati de xerunt,aliqui uero feparari nOI1 polfe.& hotum qui non c[,
~,tUlt ,~ucmquam elfe lalis operationis nnem nequaquam fe eam feparabilcm uolebant, alti dIe cam r tlonem tem,
plco,naque proreer naturam rationi talis cft fi nis ,quf autem peramenti dicebant,ut cum du plus ignis aqu~ admiHus nt, ) .. c.,.~.....
h~"
t ra:~er naturam funt,ad aliquem finem minime refpiclUnt. uel fefquialt~r,\ldal,quld tale animam facit, ratio fl1i~ du,: 1~~ .... ..., .''!.f ..... f . •'.,é. b·11rCl\lOl rat1o,cum fcruit,non fuum,fed cupidiratis 6nem uo pla ue! fc:fqUlilltera, gU:Ecunquc: Jccidit, ca cft ani,:"a. AICJ ~, ... Cl_ ~ .
b-Pt~tem pra:parat.At ne quifpi~m in illam uulgarem du, autem ipfum temperamemum, alti uero cmelccl~'~ elfe
b~atl°bem ueniat.Qyid-: igitur tris animas habcmus<& tri uolebant,cft autcm entdcchla pcrfeétio, & JpCCl(~ IpÎtU'
iun&u crnamur ( DICO enim quod uc1ut anima huic Con, fubiedi.à rem peramento autcm ipfa ratio di/fcr t , naque ra
re ra a Corpori uidetur qUldcm unum quoddam facere, uc, tio in ipfa quamitate conflderarur in fcfquialtero, u~l l n du, .t\
lliac rnen ~on tftunum quid, eodem quoque modo ratio, plo,uel JI1 alio quodam,&«mpltcitcr-habitUg a!rcrlus ad-at
xpcrtl potentitt ,opulata,& plamali fi'l&ularcm quan, ,"t'lm pl'O't}Uanritate detcrllritTattn;Ïpfa tçJllperat~~~m rel.
Io.Gra.fu~ afa..
Alli
-f:
f;;
,qî
_4t.:!·.
�,
o
~ OE :-" M
'l
t4CHfr ,tcn"lptr~rnet1tum lterO qua litas dl ~ àdmil-l:is-quali
r ;Hi~'!T-pl!-ff~€ril.ueIuti cum d.: caIido,& frigido Irpidllm lé
peramelllum quoddam faérum eft,lIel ne albo,& nigro fu,
c:ÇZ-:;.,>. ];;: ;vriJI~)("&<l: [cum, AI ipfa cillell'chia eft ipfa rei fubicéta: perfd'cio,dc ta
li ui ddKCt eh:rnentorum compoDlione matcria: fpecies ad-,
mnifl1/1,uellili ccrno tefta: cum fpecies aduenit, ii mto , qui
feparabIcm d fleruerunr,al limam quid,m [('tilm, & r<l(io,
llis ~;wiclpcm & rationis expcrrem,& eam, quam ue ~e lari
vam d cullt,ab corpore feparabilcm rITe dilierür,Ut ;pt c li
menius , qll1 errauir in unbis Platonis in Pha:dl'O d,amis,
Ol\1nefll ('fl~ an imam immonalc01,cü Plalo co in 10(0 ma·
l1ifcÎtc dc rationall homillum anima fermoné facia t. QlIod
tn:m btulorurn animam moti PIaro illtellcxrtit, id f'US uer
ba in med lIm adduccmes "pe ne fatis drmôflraluri fllmus.
Qui ''''\'0 l' /Te l'am iofepatabilcm dixcrunt,eam eITe mOtta..:
lem propterca uoluerutlt,quod dTcrinfl'parabil s, de qllOl,l1
J1umcro eft Alexander Aphrodifieus,qui & Ariflocelrm III
Opilliollcm fuam cOlludlcte temat.All) autem fcpatabilem
'Juidem dft' ralionalem: &uegClatr;cem uero, & qua: ra.
tione carn haud ullo modo fepatari.Sed hotUm aliqui dixe
'
runt ulraf~ue ab hui li Ccc corporis crasflrudil1c fepal'<lb ilcs,
" ...(..
.7-~
(d..4 ~.... ~ ",~~
aliqui uero ab hac ucgetatriccm Colam nô dTe ffparabilcm:
-,...0. ~ ...,.;...; ., .. ~ •
'lux autCnl rati onis dt expers ,ab hoc quid( m rrparati , ab
.. lio uero quodam cmpore Cpirabi li fcil lCer, nequ aqlla m.i]
opihio,qu madmod1:m dcmonfhabimus,uera dt, &: l'am
Plato,& Ariftoteles in primis habuCtllllt, Quod enim talis
Ariflorclls [uerit opinio,& aliâ quidem feparabllcm aliam
lIero Ilon fcparabilem itltellexcrit,de pluribus locis ~anife,
fie demonfl:rari potrft. In fine ig:wr traétarus de partibus
.wimalium , qui ante hoc opus continenter dl:, ubi dix:Lret
unamquaqf allimallum partern fecundum quandam uita"
lem operarlôem formari,ueIuti cor,& hepar,& cerebrum ,
&. rcllqua:urrum(il1ql1it )ha, Copcrarionem animam !Joca
l'eoporreat,an anima: parcem , an 11011 fille anima, qu:x:ren
dum eft, quare multam quidc!l11aritudil1em,immo profun
dlratemalllmarumuidit.Pri"rerca utrum( inql1ir )dc omni
anima llaturalis PhiloCophi dilfererc illtcrea<annoll de om
l1i< UtWm de ca ,qua: nOIl fit abfC}3 malcr;a< hinc crgo à ma
terIa CcparJbilem e{fe animam cognouit.S i enim(i nguir)de
om l1i anima nawratis d,fpurabir,id pare t, qllod c6am de ' n
tellecru. Qlo i fi de intelll'élll,necdrt' eft,cp eriam de imel,
ligibll bus loquatut,illlelleéèus naql imrlligib lium cf!: intel
lecrus, lJuemadmodum quoC):J (en fus efl: fCIll1!ium (wfus,
ha:c l'mm funt ad allquid diéla,de Îlltcll igib,llbus autem di
fpu ra re ipftus primi Ph 'lofophi irc rd1:. Accidcr Igitur quod
ipf.. naruralis de omniblls traétabir,qua:cuCfl funt,C]lIod qui
dem ab furdum et1:,d(q; fClllHibus ,ppler fcnfum, dcqi his,
quo.: intell gunrur imclleétus caura , At']) ctiam illtraétatu
de g.:nerat oneanimalium dicir. Videlur cnim exttinfcCllS
illgrcdl illlclkélus,& dfc d;uinus, llaC}3 cum alio nul!o CiUS
oprratio communicar, corporis en im opcratio dl:, RurCus
(ti:lm hoc eodem il1 Ilb.'o cum de aff~étlblls anima: dixi{fct
ira,cupidltate,ac'l3 alilS, 'l' fCllicct à COl'P0rc fl'parari 116 poC
fum: Propterea ( illquit ) fpeculari natllralls ilmrell:, ucl de
<? ,
omni anima ud de ea u:r non fit abfqj matcria,cognouit
1
~
, )
•
J
v igi(ur ali ~1J:ltn
f .........4J4 f ""."ç. C rvelfe animam,qucr materia fepararetllt. Il
'7 J~'"p,,~ !:'·· ...;:J.. 3 fCCU!1da ctiam dlflpura'tiol1c poftquàm de potent~S aliis ani
T~
- V ..r p''f ' ':1-1 ' ....~
•
,l'
,
•
,n2C qU::dlllll : utrum fit un~~qu~C]uc anima,<lll pUs al1lma:,
cl il1 II élu autcm inguit,deq. potentia conremplatiua nô
dum patcr,Sed al.ud efTt: anima: gellus, & hoc folum porfc
(~panri uid ,tur,quemadmodum ab corrupubill :eternum.
iwn 1I11cn ia d1fputatione,ûquidem eLl( inguit )intell'gere,
ut rcnttre,aut patl allquid,Utica cri( ab illlclllg:bili , aut aire,
rum qu 'dpiam tale,i mparib; l ~ igirur elfe opomt: & paulo,
poll:,hoc folum fep'lralur quod ell:,& hoc folum immorra,
le,:uéJ~ a:((~rl1um, Verum q> l,lOC 0timpatibile, non memo ..
ramuç intel/t'éèus aurcm,qui pamur,corrupribilis cil:, Ma,
nifefte"g tur per hxc , & imp,atibilem, & Immorratem,&
:x:ccrtlurn elfe imelh:éèum d lxlt,arql ctlam Cccundum fI' fc,
1:amq: ipfam patibilcm inteUeétl1n1 uoeéluit, 1J1telleé1un'T"
~dem,quod apud feipfum cognob;le haoeat , patlbi\cm uC;
1'0, quia eum impres{1onibus.in fodcm fCI rronr 1 ur{Us lia:
proCcquilur,is rrgo,que m :lIIima: imcll cCtlJm tlOC<ltl,(curJ1
7lurem imdleélum uoco,quo iln'ma ipfa cogitai', & dcpt e'
11Imdir)nihil cft opcralionc eorum,<}u'X fUI r, <ll1relJuam,II1'
,cll;gat,qllarc 1letJ3 ipfllm commiHum l'ne corpori con(cn',
tancum ~ct. irem pau lo II1fra CrCCll1ftlS ab inrcllcétu rctl'.
[{J m,<I'citipfum fenCum, cum l'X his, c;ua: fem iri rol1"ullt 1
maiora prrcepetit,ea,qua: minus fcnriiln WI", p ctciper~, no il
pofTe.Srd Intelll'étu m,<juamo ex his,qu}În ipfum uell!,u nt ,
~pptehenda t maiora, eo facillus minora comprthCilO crr)
Jluius autem rei dTc callfam diCtt, q, ipfum [rllll tlu U!l1 l1ûl~'
fine corpore cft,inteIleélu s ucro fcpal'abil 's dt <lb (0, [(url
filS eciam lIe, at 'l3 is intelkous ü:parabilis,& impm ii1 us,fr.
impatibiiis rub!1:antia.item quoq; ante h:rc 111 primo {crl1
Ile hoc modo fcripût. intellcétus 311tem uidetul' inlJafcl C:Jb.
Ranna gua:dam exictcns, ncque cOl1'umpi , max:mc €niJ1l
ab ea, qu~ nrin fenio languens deb'hras, corrumprrecur•
item, qualem coim partic,ul ~01 , aut<]uomodo Illd r,:éll l91
contil1cbit, difl1cilc cll:'fi11gerc.ircm de Intdlrc1u éllltCrn, ~ '
fpeculat!ua porenria nondum p::trer,ft:d anima' gW Lls alru
dTe uidccur,& hocipfum folul11 feparari polTe, lIdut li co r' rupriblli ~(el'l1um+ Qllare efk- ipfum ab cü rpore f~pa"
r:lb~lem,ncquc agerc cum corPOte, éllgu C-InrlljJt:f' Cfe--clIrtf.'
~tcrnl!m lIult.At ha:c de muIris, qui bus dc:m on!1:rJrc pof, 1
f~ mus Arlftorelem uoIlIilfe ratiollalem eé an m am ImOl or
tl lem,& ab COtpOI'C CcpJrablkm,diéta fum ci<l III , El1ilP ~C: :
ro fupc rl1l1um putamus erre dicel'c PlaLOnrrn cogllollll1e
~llIi mam ratiOlllS compotem iml110rralem e{fe. q' 'lillen i ra
t;onis expertem morti clfe obnox'am Intelkxetit,i n TIITlfo .
fatis idonca dlda funt. Po!1:Cii cni,nC inqui t )opifex onlll cn1
"
Il )1
d iUlnam llarUtam creaUlt ,t.lm gu.,,;: aperta,tum qux OCCl
ta d1:,ad ipfos a:t,adhu c gent'ra tria morta!;a ad orllaOlC I~' )J
eum mundl deficiunr,terreum lIiddicrt,:'Iercum ,& (l'lldl , J'
qua: nifl nam,hic cric mllndlls :mp n[ct'tliS. hxc <lUIl::O ~,~r Jl
me faéta,& uiram panic palllia dti~ ad, qu?,r(l J!nr,u t igil'Jr J'
monal'a quoque fint,& Il:c mUlldus une H, Ol11l C ,u crrirc ),
uos fccundum néllUtam in animalrum mOl'laliun\ lrcatio ' JI
Ilem trallsferc mes cxcmplum de potent1a /TI "il dt II g CilC'
rationem uefl:ram,a rq.1 eus guod 111 iplls tale flltll tUn; dl: , ),
ut eum immortalrbus appell ai one conuclliat, dj U 'l1 l1 tn'~; "
1I0cetur,pri llciparumqi tm car,e~ o uob;s fe miu l1 ', & ini, ))
tium rradam,uos clCcSlI i (:erera par efl:, ur :mm orr<cli liai!!' "
rx morra[em attexcmcs faciatis,gcnC1'Clisq; ail maLa, (l~la J'
re rarioois cl<prnem animam rationi adtrl'Xilm l11orralt:r:r
cCfe manifeftc dlCic • ~ odcunq~ autcm ra60na le mortah)
bus illdèanimal ibus,lllud principale;diuinum, alque j01'
monale eft,atque ideo pri llcip~m pcnirus elfe l'atiollco:..IJ'
fett. ~od igitur & PItroni &' Arill:otell uidc<lrur a" I01"
nrquc omnis à corpore fcparabilis,nequc ol11l1is \1011 fepa'
rabilis,arrationalis quidem fepal'an, rellqua uero Il cqU,3'
qua m,id m,ll1ifdlul11 elè,etenim 110n oporeel ill enunciarrO'
I1 cbus alltiquorllm acqu:efccre,ue:rum om lli um rerum cie'
monlhationcs coll gerc ,na '(1 ex oml1i pane dogmara h~~
ad lI;cam nolham penincnr maxime autem qubd nob;s nI
!lil dl: magis proprrllm , qu~m ur 110S ipfos cognofC.1m~sd
Igltur /illgu latim qua:cunque dléb fullt,oflendemus,qu O
fcrlicet omnis cft anima II1 col'porca,quod ab o III ni corpo,'
, 1
ta l19
l'C rat l OI1~ IS una fel"ar~lur, atque ob ea ~n rcm imm or (e
dt,quod Item eal] Tattone car~t,ab hac lpfd cras6 t,ud ll1 Il'
parabllJs et1:,qua' tamen à fpimu non fepararur, eoam J p
omnino hoc ipfum fpiritale corpus. item '1' in temp~S;l le
'Juod pofl: huiuCce corporis exitum perfcucl'at , quodq; hO11
in cra{fo corpore alùna ipra plamalis e{fe habcr,atCju c CUJi'
co corrumpimr. QJOd igitur omnc6, qui opinantur,8l ij
Cunt e{fe corpus animam fiue fimplex, fiuc compo{!cu m, ~
u;
falro dicant ,arque opinemur,ne una fola ratÏonc: realarg ltl,.
llmo
0
mUC:,commulle ad omne~contra adduximus arg
.parabilem.imagiuationelll ucro uoluit dTe corruptibilc:m. Nullull) ergo potTe dfe aniJUjim corpus dedarcc r hoC !Tl
'q
.c::
0;
a
fi
do.corpus
�p
R - 0 - OE . M
~
1 V
M
4
d~.cOtpusomi1e-fuapte "~uura di{foIubile cfF atque in infi ~ lus,&: Îlmplicitcl' figura demon!hatur.ipfa enim figura PQr
tll ta parfi~+rotdl.quare Cufl:entationÎ" egrt au~ilio. QIonia fe {lne quanrilaec,& magnitudinc,&: (lmpliciter inco:por~a
Ilon con{jll:erer,ni/l in dcfi n;ra magnirudi nc, & qua i rate fu
aurem anlma,ue! alia qua:dam porentia,ipfa dt, qUa! Cull:i,
llet,utl"Um corpus eH: anima,an icorporeurno:'nam..a.ea cor' bieéta percipererur: in ccrporc: uidclicct paruo, & beui no
pl:ls-C'~lia rurÎus indiget futtentamc, & Îlc deinceps illud quidcm circulus cOlllinercwr,nrqnc illllqllido,:tut pra:ter;'
h~m lntcnogabimus,urrum corpus, an incorporeum 1 &, fluenti conll:arr poffer.igirut eodem modo & in hac l'e dico
quod,&: ft c:a: ratibnes per re f1ntindiuidua! , ramen c, qUÇ>
C,In ,lnl1ll1tUm,necdfe cfi: igirur Ut qua: cOI'pora Cuftenrac
porcntla,ea Ut Incorporca at anima en-animatorum corpo in Cub ieéto corporc id habenr,Ul Clnt, non gcneral:tcl' omlle
tum-fttitenratio,omnis igj ~ur anima dt incorporea. In hoc corpus,ucl quodciique acciderir,cas ratiolles CUCCIPt:rC po'QIarc fubiec1i cOl1uenicnria necdfaria dt. qt:tet.l ft pc,
~ut~m Ilbro ~rill:otelcs, poll:quam mulriplicitcr , &. uarie
las lpfas 0p'llIones redarguit hoc etiam addit. quid(inquie) mt-llS in tora arbore,ct in partibus l'otenti:r omnes pCTfcét~
ego, ,11
1
1" d'
,
~llu(mi :.lI1mr,idcftuidelicer nt:ill~rrrob c2u fam,ni{j q~
a~lls ICO'; potcmiarum anim:r,qua: percinem ad co'
fblllon~m,ren~u s cil: lI!eimus,qui &: iprc incorporeus linea, ipCa:..per fe rumindiuidux,nâquc fi efl~nrcol'pot<l,non qu i ~
dem in abfcilI'o ramo mlx clTcnt, ipfaq; effet arbor mutila.
~s necesutatlbus demonll:rarur. igitur fi ulcima potentia
~Il: 1I1 corporea,tanto magis non dfc corpus potentiores cre Si uero quiCpiam dicar Ce poffe .d,cere h\:c efTe corpora hO f
rnczomcria,quf per romm LteIllUnt,cfl: cn:m corpus homœ
lmus. QlOmodo ergo illud ofl:endito:' mHlum(inqu' t )E&I"
oOlcrium,quod eiurdem rpeciei cil: in parle: > arque if) rolO
pu,s Codenuc.mpore in cadem parte contraria Cufcipir non
(mm rem porc eodem d;g;cus torus & albus &: nige; cfTe ueluc in carne(pars nim c"rois caro é)ad hoc i[a dicamus :
quod ca,fi qll idem corpora d1ènr homœomcria, 11011 qui,
POtefl:,l1cque l1mul eodem momento &: cale~e, &: frigcfce,
te:CenfLls autcm Uno &: eodem tempore paritcr cOllCl'aria <l-em-tota pel' tota fub ie étl pro "edercnC',llon eniOltkri Illod
comp
'
.
_ .rI! 1lCII d"Ir,1n 1cO'endo
enim l1mul albumqi
&: nigrum pmcll: ue corpus per corpus cPcc:dat • Igitur Ci detcriores an~
fUrClp
r"
b
,
.
Ir.quare JClt hoc efTe primum hoc aurem [ecundum mœ poremiœ Cum inecrporc:z:,tatlto ma gis ipfa ratlonalis,
~n fccernendo ab a\bo nigrum. Qy~nam modo igitur co' cum fic ahjs mulro mdlor,cfl: incorporea,quernadmodulll
per communes rarionc:s dcmonfl:rarum cll:.nunc aurem, q
t cm rem pore contraria uifus apprdlwdir (ucrum nc in par
S~ ea.~em( an in airera quidc:m nigrum,in aleera aue albul11<:' àn ca fum propria,dicamus ita. Nullllm ex corpor,bus fe,
Iqu,ld,cm igitur in eactcOl parte, uidelicct indiuidue eadem jpfllm noCcir,l1ec ad fc conuerdwr,l1ô ellim fe ipfa nouit ma
PerClplr,etlam dl incorporeus. Sin autem inlllla, &: airera lws.aUt :ll;ud Cx corpol'ibus quicquam:at ne quidcm pOt n
~rrre.Si~ilc: elf(inqllit)quemadmodum fi hoc cgo, tll uero tia! ralÎollis expel tes, ql1aquam ru nt lIlcorporea: 110Ll erun ~
~~d~emlrcs VelLlti Ci dicas(inquit )quod ego uidi , id aliud 1pfa: fe,non cnim au[ uifits,'Ult au di rus, aU! ftmpbciter [.:0'
fus Ceipfum nofcit,neqllc cu:us nacur::c Ilt,ipCa: qu::crir, lIerü
li a eo,qllod uidiRi tU ,l1aque Ullum, &: idem iudlcans cC..
r:~porrCt, &: in eodem difcreea percipc:rc,corpusautcm-+n ipCa de ratio,'lua: de lènLlbusinquirir. anima uero rariona,
cite;~~e(torc Clrea eandem parrern contrarqs,uel (impli Ils cognorc' t ipfa Cc,quare irE dt qua:rens,;pra qUfl1ra,ipfa
cr lSO{'eurrere non poreil. At fc:nCus eodem tempo illuelllells,ipra inuenr3,ipfa cognofcens,&: cogll1[a:manl fe ~
ris il
cun~tcr~allo &: albo,& t1igro oui:jcilur,ind:uidue igi tllr oe, ÜC crgo cam e(fe incorpol'cam paret.PoJ:ellli-a: aurem, ql1::C
tera I,e er~o JJp'ca inc,:rporeus.erenim Îl in altera,arca al fJ.l.nt in Cub1eéto corporc cum carpore :pf(:) uigent, &obCo.
dfj garce: nlgrll at'l1 albn ~cipc:ret, no guidé ab IlIgl'O albœ le[cu llt,cillesigi tur rUnt fenfus,ira,cupidilas:al1fm a uero raI'
fÏpnatis ecolHrari (l,fl~Ccemt ellirn corpor.c irfa-H'ge~
ro u Icare pofTet ,ncmo cll1m qê! ab fe uidcrur,difcernit ab
~igi tur. in fubicao c9l'f'ore. Pra:rcrea nihil
quod fllb.!:
',C]u od ab alrero uiderm.quod alilem &: imaginario Île in
co 1P ')I'~a
' partibus,inde parer, quod nulla caufa élum CUUnI corrumpi curer,etenim l]U:crÜquc lunr, omnia
eft ' ",arquc Ill1e
e:.l dI: cupium. At anima ralional's co rpus ipfuOl p. rui.
p ,~ld~ formœ fuccedentes deleant cas quœ in ca prius im
al~~ .l: fueranLQ!:,od,/1~uidcm corpus ;fT~t, accideretquê' pcndit,atque laboribus pcr uirrurem domar, ipfuO\q, f;c pe
l1umcl'O pel1itu~ derelill'luic,igitur i11 [ub:eéi:o cOl'porc non
odum nerllll cera Uldemus , ublque pnus eram ligna
ea d~lp
..
Ciucce d um.at eClam
'
' :al1lma~
- 7
habet dl-':.quod ergo lIulh Jlllma lis pocencia lit corpus id
, -nrur ab lls,qu::c
p1anralls
qua: Cenfu inferior cft,&: ipCx eclam planraJcs ranoncs aper dcmolllèratum efè. Adhuc aUlcm demollftrare: opon cc ~ni
te P:trciri non polTe dcmonftrantur,nequc propterca corpus rnam ratio11is participent ab omni corpon: Îubftami;Jm (e:,
dTI:,n5quc ilJ unaquaque feminis pawcula rariollcs plaO[a~ leéèam rcnere,l'eliquas uero cam ipram i\l corpore hab ~re
les co modo funt,ut p:miri nOI1 posGnt,quomodo eriam in qua: ratlone caree III rpiritu,quœ ucgctar, i hac uidelicet cl'aé
fimdinc.quo igirur hœc ipfa oficndamus,illud breuiter an,
~ll1ni femine & Ilutriendi,& augmel1landi, & formandi ra ..
ticipemus.Regulam quandam nobis ln proœmio pl'opoli,
tlolles funt.ut cnim 11 conccperit uterus inicéèum [emen tOi
tum animal abrolutum perficir:l1c,licet non totum, Ccd par tlilbri lradijie ArIll:o(c.qu~quidem communiter omn ibus
:~~ C~~inis acc~perl~,l1lhilominus ipfum facict.igitur Ci pla PhiloCophisplacuie,&: lis,q llmmortalcm, &: ~s, qui mor
taiem an ,mam crediderum.ea autem rcgllia ta lis efè.Oper,
es latton es alllmalls corpus dfcnt,non &: qua: capitis, &
dU<t Pedum, &: qua: omnium pardum [unt ration es in ea • ult(inquit ille) exoperarlolHbu iudlcare Cubfèannas J una
p llllilane {lmu! eere polI'CIlt, nunc autem Cunt in hac ipCa enim qu~qlle [ubll:antla coordm'ltam habet operationem,
i arte,fUllt crgo incorporc::c.cft cnim idem indiuiduum qcf
Ilulla igitur( inquic)rcpar~b l lis Il: à corpore fllb aal1t1a,qll ~
;~orporeum, uclue edam in tota arbore lkin ramo, /lc in l1ullam à corpore al'tioncm Ceparabilem tener.Si naque ca~
qua: fubll:amia cil: fepambills, nllllam {(nc corporc optra,
l' il 1l11l~ ,lIc ilJ ipfo grano &: nutricandi,& augendi,&: genc ..
1~lldi
Ulnus
ell:.
At
forta{fe
quiCpiam
dubitauerir
qua:rens
t oncm habcc,poll:qu:tm r,parata efl: à corl-'orc,lIihil CJllldé
..nd ' .
,
~
ci l'ca quod agat,habebic , arq; ideo fruf1:ra crit. 'le nih.! neq;
'f e IglUsr moll:ra~ none ca aut defeétu,aut Cuperabundan
rCeminis filll1t( irem ~ur Ci,abfcin~at~r frumenti parti eu .. deus,neque narura fru{èra quicquam faciunt:noll igirur 'c.
f ) ellquum nOn gcrmlOat~ Itcm qUld Ita cortex pulllllat,no ri id potea, Ut [ubfl:alltia feparab ,lis nullam fin e cor 0 C
.;ondcs( ue,l t,al,e aliquid ,atqui ha: ipf~ ClIn~ arboris parces. operationem habeac.irem alia l'egula cG: hœc , Q!.la:CU IHlllC
( ~onfl:ns Igltur dico. quo;! rnatcna dl Ipforum cauCa. habee à corpore Ceparabliem operationcm fubftautla , n.:.
~uonlam pro quamitate,& qualirate ipfam materiam con~ C {fario quoque,ipG, erit à corpore fe arabilis.O...!.loJ li ml..-,
rUerr ~POrtCt , animalis aucem matcria funt ipCa mcll:rua, ,1US cric feparabllls,lllu~ acciderit,quoJ CClllC1'1 ~ cauf.1 po,
"-.
~~ q~ld,em materia Îl [upcrer,aut ddiciar,aut pra:ter natu duétum fua cauCa dlglllUS cric, quodqi itldi~l1lus d,gl ll,)tc::
mag:sdlgnum,q
JquidcmabCurdumct1,
"cmpcrclll'u
...::::,~-r
r q ~hratem habeat ipfa cft monfèrorum cau ra. &uni,
ll dIe qUldcll1 d'
,
effeétu meliorem cfTc O"ottet quodquc dt natlll;.l '1-1.-;-1 ....~~
"um Ît r. b I<:Oeas ipCas potcntias c{fe incorporeas , uc' cauCam
, ferIorc
'
d Ig11lUS,
'
t'"
{1.
~ ..~<t:, '
•
Ille lU ' ..n
1>
" r. b'
prius,lI1
q'JOJ cl1im
nautra prl~s t'd
~, 1. CLI. 1
,
dM ' r le\.[Q~rpo re non dfe, arque modcran,l~ le,
I:ftho,(nos 'l lllde!llr,"pU5~ t ~
~ e ~ qwamitate,& qualitaf~,ut fillt' 1V ctu~.' CI(C4- • Jllcbus,nonneigieurita
,.
--
,ua.
en
l:
..·" .
D
~
.
\,
~
eét·
tM
f-
tI--n>
�p
R
o
Îronem de potentia dTe omneM,decii fu bila nthi potcntiam
omnem procederc,arSl tenia cft ~ fubfèamia in ordine ope
r;uio. Qyod fi .\ corpore infeparabilis fubltantia efè,opera,
tio ucro feparabilis,& fi dign iu8 efè infeparabile eo,quod [c
paratur,idco quam fubfèantia melior opcrat.io ferenda cfè,
atC]3 idem dicédum,quod cil dfe [ua caufa dlglllUS, qu~
'Ilatura [ccundum,immo tertium (it,id elle primo [uperius,
quod quidem abfurdum efè.non igitur fien id pô t, Ut aétio
feparabilis à corpore,l1on e fubfèal1lia, atque eadem [epara
bili defccndat. Hx igitur Ariftote. regu lz: nobis profum.
Se~unda quidem ad rationem de anima ratîonalï~ pri~a ue
ro ad eam,qu x pertinet ad reliquas. Qyare de rationall ha.
den us diximus,allllulla à corpore infeparabilis fubftant la
habeat aétionem feparabilem.D emonfè rabimus autem in
anima Ceparabilem li corporc operationem , penitus elTe ~
ipfafn feparabilem.quamobrem cu de inccllig,bilibus an~,'
ma conGderat & fibi Dei notion es proponit,ld efi aperm,
quad ifriufmod l opera!ionrm a~ toto corpore Ccparab llem
tenet,pari quoque modo cum felpfa quxrlt,nufquam emm
C"'
,
:z.
r- lleque cooperallte in hifcc utJ[~r,neqJlpfa Circa
corpus ope
" "J!"'<; ~' 1" &.;) .#-tJ& ..... raeur.Qyalis talls omn lS aétlo a corpore,atquc
ImaglOatlO,
tff,.;
n .. • ... '"
f'(""1'~~\ne feparata cfè.Qlo d fi feparabilis efè operatio , necelTalïo
~~~:~'f:-:: ~4~.:r;,- &. ipra [~parabilis eri~ fub~antia . a~fubfèantia ,feparabJ!~s
4-1''' '''''''' r...l- ' ~ z ~ ', ' ~lIarloomnIno cm xtel na, commu
nner emm hoc OCi
"'4~
!-~ ~~ p "4-k., fatemur uiddicet quod omnis à corporlbus fubfèant
... \ . .'t-':-f
ia fepa
~ .
,
C
I"!
nbihs dl xtema • ooudera enlm fi feparabilis non efè
Œterna,uerum genita,& corrupt ib'l s,aut ea prius quam ge
ncrarc:tUr ,gcnera ri pocuit,aul-noll potwt,quod ft nô pOcUlr,
non quidem faéta efè,non enim fien id porefr,ut quod genc
rari 110n dacul',id gencrecul' . ~od ft potuif,ommno quide
RlQte-rial1serat. Hoc enim quod fCitcet aliqUid poslit allqua
d()·dfe,mnon-d1-e,ad Ipfa m mateffllm peninct.S in autem
immaterialia [unr à matCt ia feparabiba,de potentia ad aéti'i
Ilon ucniem, [ed fcmper aétu crune. Item aliter. quiequid
corrumpiLUr , id duobus modis corrumpitut ,uel enim
mo(c corporum faéla reColutione in elementa, uel incor,
pOTeorum cum fpecies extingUitUr d.fcrcpantia fubleéli ,
in quo datur illi dfc. Veluti eClam harmon ia remisfis chor
dis corrumpilur • neutro ergo horum modorum animam
rational em corrumpi h:et,nam neque Ut corpora ,ea m im
incorporea:ne'l3 uc ca,qua: & fi fum incorporea, in corpore '
tfi [ubi eéèo ,llIs dt elft: datum.DemôaratU m Ilâquc id dt,
cam cITe li ,orpore feparab ,l\!m,quoa 1110rUm ê, Illud eria
fimul patulC,quod ca
xccma,31 que ha:c quidem de ratio
l1ali a111 ma dléèa Î1nt.Prxrcrea aUtcOl de rdlquis quoque di
camus, deqi ea, qmc rarioue caret, dcq , ca, qux ue.g.eraodi
uis efè,quod cmm Ipfa: fint infeparablles,ex prxdiét a ri:~lI
la id pater. ~Od Il dt mollftrab imus nullam cas à corpire
fcparab lent-operatlol1cm haberc., IIf.:celIc erir omnino eas
ipfas nOI~Ik.[cpatabiles.1l1 corpore igitUr, & circa corpus
carum funt omlles operation es,nâque & nutriciua, & aug'
'h11 "3 '
Ill t'mauua,& gClleratiua fumin corpore,& per corpus ope
fan ur,& clrca corpora.atqui ira etlam,atque cupidlt3S, ira
cnlm (anguillem clrca cor mouet ,hepar aÎlt quomodocllC}J
cupldi cas affiClt,ill cor pore igitur,& per corpus, atqJ ctJam
cir a corpora ualem.uel emm c,banor um, uelnicoris, ud
uniuet fe rtrum,qu':'t ad corpus pertinent, appetÏtus efi ipfa
cupiditas,ira aurem Illtieur eum contra ad ttlftitiam torque ,
re,qUl tall in re quicquam nocunir. Q. uare n·non funt hal
rum ~ne<orporeaétJOlleS, el' neccsl1tate Cubfrantfae quoqr
funt Ita:quor[~m cmm [cparata: à corporibus operabuntur~ qUid nutrJcn~ ~ aut qu,d augebuntt;' aut quid tandem ge
nerab~mt;'quc~ ItCru~ triftitta contra complcétcntur <at
l1eque Ipfa cupldltas qUlcquam fuauius habebit unde ad ap
pctiturn J11oue~tur.~u.arc frufira cru nt. QuolCt non id fie
ri potdt , ut [Clllcet aliqUid
frufira fit , illud ccne credendum
il. '
cA:,quod Illa non eu a cor'porlbus Ceparata fubfèantia , de
qua talcs procedum ope.ratloncs. E~l~m ucro uegetandi uis
110n cfr ab hac cras{\tudll1~ fep~rab llts,cum qua etiam cor ,
rumpiturlx id patet ex qUlbui Ip[Z potcmiac fUnt)& in pla
-.J.. .
f
ca
OE
M
1 V
M
tis,in quibus Cpiritale- corpus nOIl uidctur. demonflranttir
autem pofr animx ipfius exitum permanétes adhuc in cori
pore bieue quoddam tépus ,alioquin unde illa putrida,8t
qua: facile dilIolui potefè auétio~J n mortuis enim et ung ues
& pili augétur.Si autem aucriux faculta:i s ctiam pofè mor
tcm cfr in cor pore aliquod uefèigium,nutri tiu ~ quoque fa'
cultalis aliquod dfe ucfè'gium neceffe eCt. Propccr auél ?'
nem enim alimentum eft. Hinc ergo manifefium efè , Cl'' III
hoc corpore ciTe fuum habcnt hx facultat~s • Q uod li ha'
bem,& gencratiuam quoque haberc necelTe cfè.ln eadcl11
enim eft lerie,& coordil1atione.Quare ubi illa: CUIlt,& ipfa
quoque nccelTar io uidetur inclfe. Huius aurem &: in mor'
tuo corpore dixerit aliquis udtigium elTe aliquod propler
ea,qua: ex mottu is corporibus generatUr,animalia,ueCpas,
& apes,&: uermes, &: eiuCmodi. Irrationalis autem in bo~
amplius elfe [uum nô habet.Remanet coim edam pofè ail!
mx ex corpore cxieum uehiculum & fubieél:u m habés cor
pus fpiritale, qu,od &: ipfum l'a ex quatuor. Dicitur aurcl11
ex abundante aere,qucmadmodum et hoc te.-renum ex eo,
quod efè amplius.Et un de manifefèum eA: ft in co eé (uutTl
habet uita irrationali s~immo prius unde omnino efr corpUs
fpi rirale~Hoc enim prius oponet qua:rere,an cfè omnillo
:
Deinde demonftrare,q> in co eft irration alis uira. unde igi ... ,
tur fciemus,quod efr fpiritUso:' Animam quidë noftram po(è
dlfcefrum ex corpore in confeffo cft, uel potius demonftra
tur ad inferos uenire,& eotum, qux in uita male gesÎlt, il1 l.'
pœnas luere.Non cnim Ut Î1mus Colum Curam gerir proU I I
dentia,fed ctiam ut bene fimus. Q uamobrcm an i ma,qu~
ad id,quod cft prxrer naeuram ,delapfa fuerir, non IItgbg l
tur, fed qua par eft ci diligcntia &: fo\Jcitudine prouidecur.
Et quoniam ci ufu uenic,ut per dclicias & uoluptatem peel
caret,neccfrario ut per dolorem quoque purgetur euenie:.
Nam & hic quoCJ3 contra r~s contraria medlcamenta adhl'
belltur .~o fic ut in i:js,qu~ fub terra fllnt,ad iudiciü e,,~rl
cendum paratis locis punira: dolore afficiamur. Sl'd ft Il''
corporea efi anima,fieri non potefi Ut patiatur. Qyomo~~
igitur punitur':NecdTe dl: ~rgo omnino aliquod ei l'Ile adtll
élum ~orp~s,quod ,cum nimio œftu,aut algore uc! im mo:
dlCc dllfolultur ,aut fupra modum concrefc it dolore anima
afficicper con[enfum . ~emadmodum &. hic qUOqJ cor:
porc dolorcm patielltc, propter natUrale uinculum, &: quI
ex co procedit,confenfum rcmit anima dolorë.J prum enio1
per fe incorporeum anu110 patiaru r • Cuiufinodi ergo cfè ri
corpus adlUnéèum~ No hoc quidem .I n ea enim ex qui~~S
compoÎltum fuit reColutum efi:: fcd id quod fpirirale dl~11
mus.J n co ergo propterca funt omnino ranquam in fublcâ
éto animus ,& cu pi diras, & ab co feparari nequeunr. NI.
enÎm eIfe nt , [rd fèatim poft exitum ab hoc carpore ab ,bis
affeétibus elTetllbcrata à gcnuatÏone quoC}l dlà omn ln•
pura.Q tod fi a generati6e & perturbacionibus effet liber:!
ra,fufèolkretur ,neq~ in rubtcrraneis iudicq locis elfer.S lcut
cnim diximus.cum ea in generationé dercellderec, dati fu nt
ci 1111 affeétus, proprer cas,quas dlximus caufas.fieri auterfl
non porcltu t à generarionc Ilberctu r,qux POli feipfartl pur
gauerit.Quoniam w im ipfa ptr fe efè mobilis,&: fua fpOll '
te abono excidlt,oportet cam rurfus,ut fufèolIatur ,fcipfa!11
purgare . Subtcrranca cnim illa iudicij 10ca cam fufèollcr~
110n pofi'um,fed ipfam canmm ad feipfam conuertunr. q.u
Rt,ut ~um rc.Gpuerit, camcj errorum fuorum pœnitu~rIC;
proprio fuo Impetu purgerur , & corporeum illum,cUl {li
fponte alligara erat , atfeéWum confenfum [ua fpon~~
abiiciat . QUllre ait illam pofè [ubrerral1ea iudlcii loca hl 1
rurfus radiu confifècrc,dollcc à fcipra purgata , &:~ gel1~~,
tione libcrata,fublata [uerir. Tunc itacp & iram, &: CUpl ~J
tatem una cum illo uehiculo,id efè fpiritu,deponit.Effc: a cf,
tcm ci pofrca aliquod aliud perpetuo adloétum corpus crn
leac,id efè,xtcrnum,quod radiorum ue! afèrorum forrtla t1
&: fimilitudinem haberc inquium. Cum cnim ipf~ ex (Il~a
danis rrbus fit,eam nccelfc cil omnino munuS allquofldIll'
bere,quod gerat,quod mundi qUQq. pars fit. Et ~ ~a c
pu 1Il0b!1i5,
�P Il 0
, .
ptrmobiIis)& taftltcMptroper2JÏ oportet,oportct eam I!'
~etu~ aliquid corpus adiunétum habcrc, quod femper uiui
, cablt. Propterea fplendidum &; luminofum corpus cam
h~berc inquiunt,quod fit erternum.Propter herc itaC}3, qUa)
d~~a fUnt,fpiritalc corpus elfe nccclfe eft,et animum, & cu
Pldltatem ab co fcparari non polfe.Manifcfium eft aucem~
9uc madmodum uitales & appetitiua: irrationalia facultatcs
ln fpirilu,ica & cognieiua:. Si enim deteriores ab hoc cralfo
corpore Cunt Ceparabiles, multo magis meliorcs. meliorea
aute,m,cognitiua::dico autem imaginationê & fen[um. Sed
Ctfi 1111110 elfe [uum habcant irrationales facultates,uen iunt
tamcn elÎam ab illo udligia qua:dam ad hoc craffum cor,
Pus~Quemadmodum&àmentementis conceptus adoês
~eOlr~ dicimus • Q uod enim eliam ad hoc u[q3 corpus irra
~'o,nahs anima: illuminationes ueniant, manifdlum cft. Ira
cnlm mouct fanguincm,Cjui dl circa cor,& eiu. ehullitionë
quandam facit.Cupiditas autem iecur fic uel fic ad [lolOS m()
tus afficic,Ec fcofus omnes cerebrum illuminac. e1CO WilU
ad CcnCoria per neruos fuppeditatur fenforia (acubas. coq;
Male affedo ,fenfus num adionis expCf[es:ut dcmollthant
edici. Cum cnim id, quod menynga: cuftos appdlatur~
kllel ylJga:,qua: membrana dl: ccrebrum tcgens,fuperpofi
ta fll~r!r.>& fenfu ,1& moto carcns animal e!ticitur. El cum
~or(alis pars male affeda fuerirh crEtot! qUldem pars fupe.
tlor Cenfu fruitur inferiora autem fcnfu carent, co qu.od non
mplius fuppedi~etur à cerebro fenÛtiua facultas ,cum in.
fhu mC lltum,llcruus fcilicct,paffum fit. Et fi alligatus fuel'ir
lleruus,fcnCu turfus uacua fit pal s inferior; {upcrior autem
i ,anet [enCu pra:dita. Ex dié'tis igilur manifeftum dl: 'l' &
p'rl,tale Corpus elt,& ab eo feparari nequeant animus, &
cuprd'tas.lYlulto autem magis apertum euadit, ud ex ipfa
retum operacione. Vnde enim in fepu1crisumbrarum for"
~iln pr~ fe feremia rpeéha apparem< NeqJ cnim figuram
,lm habctanima ue! omnino uideri potdè. Scd non pur~
gatas a:,u,nt animas: poftquam ex hoc corpore exce11ctÏm ~
~n rplrltu aliquadiu crrarc,idq; CÎl'ca fepu1cra apparcr ....
uare adhibenda eft diligentÏa, ut rede uiuamUl; • Ab hoc
~ffi~ex i?lproba ui endi ratione: condcnfato fpiritu clJca
;,1' e ,us alUnt animam attrahi.Habcre enim & ipfum aiullc
u I~uld naturalis uita:: Nutriri enim. Non fic autem nUlriri~
t l~c corpus,Ced pe:r uapores.nO(l per partes,fed fic, uerbi
grat~a)Ut fpongia: uapores recipiunt. Et proptcrea fiudiofi"
{i,btlf,oris & ficcioris uita: rationis curam gerunr~l1e craffe.
(cat [pirit~s Ccd Cubcilis fiat. Ad h~c autem & purgationes
aiile ipCum ru fcipere. Hoc e:nim corpuil aqua collui,ur, illud
lIeto purgationibus,quer per ellhalationes num. pee quof.
<J'lm cnim uapores nutritur ,per alios aUI~ purgatur. Ipfum
aUtem non per uaria dfc inftrumcma diuifum) (ed tOtum
Per totum fecundum fcn(us agere, &: fen!Hia apprehêderc.
~uare & Arif1:otcles in Metaphyûcis inquit. Quod fen~
Us proprie unus ç,fr,& [cnforium proprie unum,[enforium
:ppelIans ipfum fpiricum,in quo fcnGtiua facultas tota per
Ot~tn uaria fcnÎtbilia apprehcndit.~omodo igitur appa,
l'et ln fcpulcris membris & inftrurnentis pra:ditum , & aH ..
f:l~lldo quidem hominis figuram,aliquando uero edam aU
OE M
1 V
M
cui us altcrius animalis formam habens~ Ad hoc dicunt.,Pri
mum quidem illud,quod'ra:pe coringitipfum hominis ha ...
bcre nguram flagltiofa uiuendi rarione incralfalum, & fi,
mul à contincnti c'orpore imprelfum. Qyod edam in g~cie
ufu uenit,ut curn ijs,in quibus concrefcit uaÎts, Îtmullmpri
matur. Q!.Jomodo igitur d,uerfas habens figuras apparet ~
forrasfis,inquiunt,quando anima ipfum uule demonftrare.
mouens imaginationem ipfum Crinul imprimit:ud edam di
uina forte cooperatione adiuuante ,,& apparcre, & rur{us
euanefccrc,denfatum & rarefadum • Cum enim fit aercü.
quando coaétum condenCatum fuerit, fit uiGbile, & lurfus
cuallefcit diCpcrfione,& rare:fadione.Ad ha:c aUlem omnia
dicet aliquis dubitans,~n humaner fim anima:,qua: per pro
prios fpiritus in fcpu1cl'ls apparët,& non impoHores aliqui
dcrmoncs,qui fuapte narura facile: poffum fe in omnia m)1~
,tare,propter eis flnnnum fpirital: corpus, quod in qu~uis
figuras nullo negocio Ce pOltfr trasformarc,quod qui dë a[.
ftduc uidentur facere.Q!Iomodo autcm uel ad aliquod tem
pus hic erraucrit anima <utrum fua [poille & c1eéilone, al.
llonç Si enim ele{ùone, hinc nunquam migraucl'it anima.
'Ad fubterranea cllim iudicij 10ca nt migratlo. Si autem ci~
tra eleé1:ionem à prouidétia cogitur manere ) quomodo (ius
augetur ad impl'obitalcm facultas,& maiora, quam hic,po
left~Sinautcm, canquam dcpofito hoc crasfi corporis one,
re:oportebat polÏlIS ucluti ponde:re Ilberatam, &,qua: pro~
pe: Cunr,iudicij ,& pœnarum 10ca uduti prœfwtifcclllê mo,
;z.
defiiorem fieri • Nunc aucem ea Mala facit, qua: ne hi~ qui. (;\u<0 'd". , .~rJ<dem faccre potera?: Differitautemin primo quidem libra ~)~ {...,~.~
~;
de ijs,qui ante fe de animtil opinati fum; eorum enÎm opinia
Iles exponet,& qua: fis rede uifa fum admiuct: fi 'luid ;luté
de anima non rede exifrimarullt,rcdargutt • In fe:cundo au
lem libro propriam de,anima opinionem c%ponct, & de ca
dilTeret. Primum quidem communiu! & crasuus. Oeinde
feor(um de unaquaquc animali faculeate. & in f(cundo qui
dem pofiquam de anima communltcr difieruerit, difIcl'et
feorCum,& de planrali (eu uegctatiua aut naturali. In tertio
autcm de rationali.lVlcminit autcm & in [ecundo dc ratio,
nali,& in tertio de irrationali. Quemadmodum autrm fo",
let ill omnibus cradaribus naturalibus facere circa (raéta.
tuum fine:m ,Ut fe: attollat ad eas,quer à rebus naturalibus Ce
parata: funt,cauras,ila & hic fallie. In phyûca cnim ad finé
cum ~e mOIU dlffere:rer,& prll1cipéj caufam qrcrcr,reipfum
ad prlmam caufam,er motus ptincipium deuauir.Aie coim
oporttre primum mouens dfc immobile. Si e:nim & illud
moueretur,ne ca 'luidem, qua: moucncur ~ in moto mane.
rcnc.Q!Jare fi funr,qug [emper mouencur,neceffe cft id, q~
ea mouer,elfe immobile. Deindc cum pra:conijs &: laudi.
bus id extuliffcc,quod efi incorporeum,& a:ternü, & omni
potens,a tali,inquit,principio dependec cœlum, &: modus.
Oponet eoim pcrfeétum phyfiologum,poftquam naturél'
les cauras tradiderit,etiam ad feparatas afcendcre: , &
non in cis manere • Sic edam feeit in llbro de
Generationc & corrupc'onc.
a
d
4
PIN 1 S PRO 0 E MIl.
II
�·'.
1 0 ' A N N ' l S ' A, LEX AND R E Il,
PHILOPONI IN
LIBRVM PRIMVM DE
A, N 1 M A A RIS TOT E LIS B R I! V E SAN NOT A T l ,0 N E
EX
DIS S E R T A T ION 1 B V SAM MON 1
,$
r H E R M .E 1
CV M Q.VIBVSDAM PROPRIIS MEDITATIONIBVS~
Matth:Eo ~ Boue Veronenfl Interprete.
Cum cognitionem rem bonam,atqj honorificam erre exifiimemus.
ONTEMPLATIO
nis qua: fit circa animam,
laudes &. exhortationem
in huiufce rci cognirionem
proœmium continer: im.
mo exhonationem ad ea,
qU:E bon a ,&: fludio digna
fumin hUlufcemodi con.
templatione, diŒJafioem
uero earum, qu~ hiCcr. co
rraria fullt.erenim duobus
propoûtis proœmijs ', pet
tlnum uidetur hortari , ptr alrerum uero d,lfuadere:. Curn
cnim dixerir bon am dfe,at'l3 precioCam cognitionem,&. ho
110rificc:nrii/lmam,&: maxima diligentia dignam de: anima
contemplationem,uidetur ad hanc ipf.. m omnes homines
cxhortari : rur[us autem cum dicat ufquequacv dlfltcillimû
clfe de ipCa aliquam fufcipcre Rdem,dilluadere uidetur ,qua
fi per hzc duo demonfi:rc:t Ce: ftudlofos hOI tari folos ad ora •
liones de contemplatione: anima:,poft aur,c~ Iaudem , arC)3
cohortalÎoncm caufam profert: qual'e fClhcet comempla ,'
tio de anima fit adeo diC cilis.Deinde qU 3!dam problemJ.
ta in fermone de anima qu:rrenda exponit Alexader igitur
(ut ait Plutatchlls)cum Cuas udlet exponcl'e fentenrias,atC}l
Arif!:otelis in utilitarem Cuam decrcta côtrahcre, rraérarum
hilc lp(itm c6mentari nllxit.ex proœmijs igi rur Cuam ipflus
fwtc:nriam conrortam demonfi:râs,ipfum proœm1um per.
ucrfo ordine narrauit, inqu it enitn didum elfe imperfc:de,
l1am ftc cum cognitionem rem bonam &: hOllorincam dfe
cxifrimemus )quid ita exiftimemuso:'dicit id Cdicet Cubaudiê
dum elfe eam elfe bonam)atqJ honorificam ,Sic Alexander
quidem, Att:cÎ auu:m intc:rpretc:s quod natur~ per fe magis
confentaneum eft,illud expofllctunt, na'l3 dicit cogoltionê
bonam,atq; hOlloroRcam exif!:imamus:ha:c autem confue
rude, eft Arifi:otelis, ut laudibus ipfam cognitionê extollar.
Quare &. in metaphyficis hoc modo exordium cepit,Oês
hominc:s naturalirer cognofcere deûderant. Signul1J uero ê
ipfa fenfuum dlleétio.Sed cft oper;x:precium qu;x:rere,quid
ira cognitionem bonam,arqJ honorincam diCju, utrum co .
gnitio omnis,atcv c:tiam malorum Gt bona ( ûc quidem di "
co, <l' etiam malorum cognitio c:f!: bona & uere cognitio.
~emadmodum enim dicitur a Platolle( & quidem bene
dicitur)ipCius mali cognitio 110S a malo J)fugere facit.igno.
rantia mro boni cauCa c:ft,ut in malum IIlcidamus, ~apro
pter & econuerfo, igooranria quidc:m mali incidere nos fa,
cit in malum,cogoitio ueto boni ad amplexum Cuiipûus ho
minc:~ p,t~parat. T,ribus au rem modis cogoirio dicitur ~e1
fcient ta dlcltUr cogl11tio)Ut ait Plato in PhZfdollC, nâCJ3 fClte
idem dt,quod acccptam fcic:miam tenere & 0011 aml(1lfc.
&. in Gorgia,ue1 turfus uniuerfalem)et cra~ûorc:m notionê,
uc:lUt ip(e ait in phyÎ1cis. ~Ionia cognoCccre & Ccire circa
omlles fcientias.per i~lud w im( quod ait)cogn~Ccc:rc uniuc:r
falem notionem ftgmncat,per hoc uc:ro quod (cire dicÏc:c:x ..
quifitam ,uel communitc:r in o~ni noti,onc diétam, quam
quoq, de: hic ,&: in Il1craphyftcl5 aCcC:ptt.
. AtaIteram aIrera magis,uel 9' ueriodit,ueI~é
hQ,r,~ admirabilior,hifce utrifque probabiliter l!1.
prnl1lS anim~ hifioriam ponimus.
Tota aUtern pr~œmij fc:ntcmia fic Ce habet;omnem (in'
quit)cognitionem bonarn, at(}3 honore dignameffe exiai,
mamus:at.drc: aliarn alia diguiorem,& nonrlhorc duabu$
de cauûs,uel quia fubic:dum,circa quod ipfa cognitio uerfiJ
tur,fit meliuô: 1Ic:l quod ipfa fit magis cenat:ognitio, uelut'
a(honomia ipfa dt eX'qlliGtior,<j medicina, nâq, hêt ipfu~f
Cul.irum magis dignum,hfc enim circa cœlcflia,illa ucro (If
ca cOl'pora humana uerfalur.ëlt cciâ cognitionc ef!: exaélior'
afhol1omia qua medici na. Quarc: ipfa af!:rol1omia cer!Îo!'
fft ëiJ O1edicina per h:rc urra,!?,fubieétllm (cilicer,&. genus'
cogllÎtiôis,i ré geomerl'ia per h;x:c ,Imbo <li mechanica c}iÇJIi
tior eft,idco,qi'! ipCa geometria circa illud immaterialla de·
fubieétum habet,ipf:E cnim per Cdigur;x: incorpore~ CUllt~
&. fine magnitUdine. na'l3 fi circuflus haberet magnitudiné.penitus quidcm deRnilUs elfet,ut cubitalis, cuod fiquidclll'
e{f~r,n6 effet circulus bicubitalis,:aut tricub, t~lis, nCq3 aliug'
qll1s pr;x:tc:r magnitudinem cubitalem • Quod ft quoddarrt
effet corpus,ddi nitum quidem pellirus effet ueluti fi ecc coJ
zre, non 9uidem fel'reu~,aut lignells elfet ci;cu lus, neC}3 oi'
!l0 quodplam c~rpus allud ?pra:ter<jj ~reum. quare penj(tI~
lmmatwalc C~ble~1:um d~ 111 gCl:>metria,fed mechaniq: cor'
pora,et magOltudtlles Cublec1;x: fuot,cf!: igitur gcomerria elé
adior,quam mechanica,elladior inquam cognitiolle c:ria,
non enim peccatur in geometria.nam Crmper omnis tflan'
guli tres anguli duobus redis fUnt :x:quales , non quidë cra(
Liores lIerum cum omni p~rfettione ~ nec camula quidë br'"
uitate dlffcrens,nâque Ccmper lare ri diameter cft in;rquati~.
IV\ echanica u ro nOIl habet exadas rationes)Ut illa qu a Clr
ca corpora,&: magnitudincs uer(amr,quomodo &: arit~'
tica,& muGca Ce habcnr.Arirhmctica cnim fiquidem ClrCll
rationcs llumcrorum uc:rfarur,fubiecrum, ur immateriafe.
habetpftantius)quam mufica,qu;x: chordas & fO~f)riitl1a
gnirudines circa corpus habet.quapropter a;ithmtticx co~
gnitio cxquifi~lor dt. Qu.oniam igiruripfa Ccientiarum ~ptr
m~ eLt,qu;x: mca alrerurn aliquod horum excdllt, inqJ rp(îJ
3 III rna hzc urraClJ contéplamur:ideo utroru'l3 cauCa ait anll
~<E ~O~ltêplatio~cm elfe bonam ,?tCl3 h~>nol'ab, lem:hono~
bll181gnur efi: anima: comernplano,qUla fe habet ctrca arJl
mam iplam,Cubiedum quidcm ucnerandum,quod (0 1
rurn,qua: fune hic,optimum.pr~terca ut txadior conterP'
platio de anima,dt honorincentior at quomodo iIIa th ex al
dior Oc didicimus.in demol1flrati~a fcitntia nobis duas r'
gulas Arifi:otcles tradit, quatenus id quod cxaétius (~,
iudicare oporrcat, inquit enim ft dU3: Ont Ccic:nti3:, ucltf'
que cognofcc:rc utra c:arum fit c:xadior , duabus de ~a~'
tibus illud 110[ces. quando enim alttra alterius. priJ1Clp tîJ
demonfi:tat , ca qu:r principia dc:monLtrat rxaéèior C~.'
Ut inquil1tio rerum n3turalium cc:nior c:fi: , quam me l'
cina, ca c:nim principia medicin:r demôfi:rat. item g('O~,1
tria efi: magis exada q, mc:chanica)mechanica: eniro prtrl ;
c:ipia &eomcU'ia dcclarat. arithmcrica itc:m plenior. dl hoU"
ca
1Il0nl,a
�6
~onica,principla n~'l1harmenicrS oRwduntur in arithme
tlca. Yniucrfaliter autem prima philofophia, nam principifl
. ~mOlum ipfa demon(har.Rurfus ait cam effe cwioré fcien
tlam,<jIlX circa immarerialia fubiedum habet, uduti geo,
merria,3rithmetica,Theologia. Quare ait in mctaphyfici~
tognobilium com\:mplarionem facilem eê, ar<lJ difficilem:
lacllcm quidem. quod fit e rebus exiA:enribus, qu~ Ccmper
fod~mmodo fc habenr.clarisfima naC}3 diui'nil Cunt, Ut im,
murabilla prorCus fubA:antia,potentia,& adione.ob cas igi
tUt res facilis r.Lt.difRcilis autem propter noA:ram imbecilli~
tate~,nOlî eoim cum fimusin cor pore pc:rturbatioibus ob
nOX!} ln illorum lumé intucri po{fumus, quod etiam ueCper
:lll0 nes patiu~tur ,foie e~im maxime lu~eCcêu: proprer ocu
orum Infirmltatem radios ipfius perCplcere nequeunt. un'
de 11I.ls lumen aftroril fplendidius dfe uiderctur, C]uod ipfis
!bag ls cômêfuraturn effet.hoc igitur modo in nobill quoqJ
l~relb.glb!.Iium contemplatio cÔueniret.quoniam igitur qU t
clrca Immatcriale: Cubic:étum ucrCatur Ccie:ntia, uc! qua: alla
rum principia demon(har,e:a dl (xquifitior, urrü ne de ani <
ma ~ontemplatio dl: exaéèior ,uidelicer quod immatniale
fubledum habeat.non enim demôA:rat aliarum principia ~
quod fi penitus materia caret, atque dtitnmortalis anima:
. <]uare hunc ipCumlocum Ale:xadc:r corrumpit~ extrinfccU!~
cl:im eam per additionem innafci afferit ,ar alia magili qua
CI~la,ue! quia cenior,ud quod ex mclioribus,& admirabili~
J'1~lIS (lt,Ut non huc interprcrando locum ûc coadus ~xqu.;
~tloncm dice:re de anima contemplationc:m,utlull Cubleéèn
Im,nuteriale: habente:m ipfam animam iuxta ipfius AriA:o,'
tdls regulas.nam ft id conccffe:rit animam e{fe li. martria re
rnol~m,l l!ud quoC}3 ut concedat necdTe: eft ,animam fCllicer
~l~e tnH~lOrtalrm,ex mdioribuil auri: ,&: admirabilioribus,
; ud emm quod fcilien Or ex mc:1ioribus , dt ex rei nacura,
lO~ uero,ex noftro iudlcio cfè , quod eA: admirabillus. His
Urnf qu~ probabiliter in primis allim:r hifi:oriam ponimus.
B IS utrlf'l3 Aleûdcr ait,quia hona,& honotabilis e:fè,'ucpo
t~ loc~m Callû con umpens.D:cit ailr hirce utrifC)J,tü P.R CÔ'
Il:plae1o.nis cmitudinë,lu ~P- fubieéii nobilitaté .hi A:o~la V.O
Pr.o nOllont poCuit,hiftoricos enim Ccicntes dlcimus. III pn,
rn~ s ponimus.non dixie in maxime primis,at in primis, maxi '
Ille tllim prima efèintdligibilium comemplatio, quz peni.•.
lus tum Cubfèamia eum potencia, tum aélionc: immurabilia
funt.de anima aur:m colltl:mplatio fecunda c:ft,quol1iam li .
C;Ct immutabilcm Cubfèantiam tem:at,aélionc:m rilmen non
ira haber. Quare immorcallbus ipCam a:quiuocam Plaro'
dlxlf.undc illud dt propric immorrale,quod per omnia efi:
;mmucabil". )ipfa autem quia pro aé\:iôe ml,ltatur,proprercl\
~quilloca eft immortal'bus,quomodo etiam cœleftia cum
i~motlahbus zC]Uluoca diceres, ipfa e:oim fi 110n fubnan,
tla,,\[ loco mUI;ttur.in primis igitur fcilictt corum,9u;e pon,
tam funt.nam<lJ poA: imtlligibilia ordinem primum rcnet.
&. reliquam intelligct ,id [cilicct apertuft1 en quodlloltri ~o
templatio imelleéius magna quoque ad TheoIogiam cop'
fcre, unde &. ipCc in traél:atu de partibus animalium dicc,
bat,haud effe natur!lli PhiloCopho de omn; anima difput~ n
dum,lIamC}3 fi de omni,dcincdle:du quoque difputer neCte
fe eA:,quèd fi de intelledu , de intdligibil,bus quo<lJ difpû,
tabit,inrdleéi:us enim eA: inrelligibilium incdleéius, hoc a,u
mn ad ip[am Theolcgiam,primamq. pbilofophiam pertl,
nec. Juuat etiam nos an i m~ cognirio ad ipfam naluralem
philoCophiam,ûquidem narural:s eft opus de corporibus ~i
fputare,deqj fpeciebus ipCorum,atque potemijs, anima uC;"
ro inter [pecies corporum efè optima.
Maxime uero ad naturam.
Hoc ma"i~e uero ad natUram appofuir, namque coll~,
mm aliud efè ab co,cui cOllfcrtur , in morali igitur ttaéèatU,
atque in Theologia lion confel c, at inde propollti comem,
plalÏo de anim a contemplatio tA:: de Deo enim dllferens
ad intclligentias,aeClJ diuina conuertitur , qu i ('~ Cu nt ibi,inqui
rit ordincs,conuc rf.: autem ad imdligibilia,ad Cc:ipCam quo
que cOl1uertitur, dcq; CubR:antia rua atque: ordine .dICputac,
imelligipilium cmm atC}3 diuinorum anima en ultlma. Pra;
terea de moribus ueroa facicns,ordinesq; uirtutum contef11
plans,de f:.lis ipfa dirputabit potcmijs,quarum Cuntipra: uit:
cutes. in trad,llu aUlem nalurali confen alla narnC}J na!ura
cft,&: aUa anima.quomoclo igitur confc~t. rubimulic.
.
EH enim uclur animalium principium.
'
Principium & Ut efficiel16 ,&: Ut formale, &. utfinalc,pro
prie enim Cunt ipCa principia, cfè ,pra igitur udut dficiel1l
principium,fola n;tque uolumate mouer ipfaanimal,l1equc
alicuius indiget motu,formalc lIero quia ipCa informat ani.
mal,& iimplicitcr al1lmat3,dicumur cnim animalx formz.
illud ipCum dfe Cecundum animam,quod.cnim in unoquo ...
que naturallUm mrllu!l dl (lit ipfe dicic, AriGote. )un:ufcu.
iufC)3 (forma,quod aue in aialis mclius cn,ipCa dt an ima.6
nak uerO quo~liam eius caura cA: corpus,alicuius cnim gra
tia dt corpus, ipfa autem fui gr.. ria t fè. unde &: apparatut
ani~i11ium uarius eA: pro u Il lU fcu iu fq; ani m~ proprietate.
aliter hominum ,aliter uolarilium, aliter t(rrcfi:rlum , & ali ~
ter aquatillum fe habcr apparatUs,& in unoquoque horum
multa proCunditas in{hu ra: rci ad porrllliam ,quf animam
conrincr,aliter fum ca,qua: pro ira ddlgnamur, aliu:r qu:z:
pro cupiditille, de quibu, dictre non eft pr..:fcmis rempo_
ri~.appofuir aUlcm, udur, quiil principium COIHilluum ani~
maliulU,natura eA:,nol1 anima.
Inquirimus autcm c0ntfmplari) al cognofccre
natUl'amqi ipfius,arque fubflantiam.
Colltcm plari qUldcm fig Olncar uniucrCalius aggredi fer
de anima,coglloCcere autcm,fcrutari dilige:nter. dici
mur autem conrcmplari aliquid, cum fimpliciter illi incum
b imus:cogno(cert uero ip(um,quando ea, qu~cullque in'
Videtur aurem & ad ueriratem Omnfnl cogni ' fum illi didicimuil ) naruram auu:m atque: Cubfèamiam, ex
tiC) ipfius magna conferre,
.
' ut raque, uidc:llcet idem efi: fcmiendum, Ut primi uocabuli
l' EtipCa quidem( inquit)per Cc anima: cognitio admirabÎ' fit expofitiuUm fecunJum , n:auram dico pro fubfi:antia;
IS qUa:d<lm eft arque hOllorifica.Oeinde ait &. hoc ad 0(0'1 ud naruram pofuir pro gcne:re ipfius,fubfèantiam Utro prO
Ueritatcm conf;rre,uidclicer ad omnem philofophiam, na' ~dlllÎlione,uduti fub qualc gCllus rrducilur • utrum ne: ad
<]Ue idem dicimus ucriratem,&. philofophiam. Quoniarn fubfèantiam,all quanritarem, an ad qualit.atem. Diccrent
&: Uere fapie:ntia Veritas cfl:, in ipfa cnim nihil en mendax. ;tutem in qualltarem reduci cam,qui ciTe iIIam tempcramc
Quare fi confertad omnem philofophiam, illud etiam pa, tum dicunt: qUi uero proportioncm,ad qUllntitatem. Dein
tet cam conferre ad moralc:m ,ad Theologicam, & ad na~ de cognito gcnere diffcrcnci:r ipûus confiitutiu:r difcl pof,
funt,atque eo modo definitio dari:dclinitio cnim fubfi;tti2t
itur~lem. ad moralcm ;gitur co.nfc:rr , id enim null~ mo.do
a t.npotdè,ut nos hum anis morlbus adornemur, mfi pnulil ipfarum rerum figl1lfica~
Dein~~ qua:cunque circa ipfam acciderunt.
llUnl: potentias confiderauerimulI,difputat autem moralilil '
NOIl dlClt op.orrere quzre:re, qua: (unt III ipfa fcculldutl'l
<]u~~ue ~c anima,proprerea &. ipfe ~ morall~~s inquit, Si
a~ de e/llm uirtus dè alz ornamentU,ornamuu uero mode accidcns,uc:lut 10 corpore album: [ed 'lUX Cecundum f~~,
I~ cA: aia: POtcntiarurn hae ipfas ordlnare non pote:A: js. fiantiam conffquentia funt.hoc igitur modo. quod .acc.ld't
qUIllon' r:
•
.
'
r
cl T IplarUm naturam confidcraucrlt. at eu am conlere ;ludiemus, quemadlllodum, &. in deûnitio~e ~yl1ogl[ml c~
he:.~logiam.Q!lol:\iam qu;erim\ls de jntelleél:u fcpara dufio cft.Syllogifmis enim,inquir,dlorano, 10. qua..p.ofi~.
~I Ù~ll.lll.l .r.:obi~ ~)quoci &. ipfc efi: immortalis, na,!int5lfs quibufdam aliud quippiam poaror~m neceffarlo C~tI~glt.
c 1&lblllo en iucclfs,eo. U"O~<l (unt ad aliSld ali~ fpem. uclut hic igitur non ait per a,çidclli Illdf, propo.fiuonibua ,
hl
,
~Ol1eii
�r-r
, ,
tonc!u(!ontm':urfurn di'~io ipra {lgnificat,quod ex fe necef
fariofequilUT,quomodo quoqur nUllc acciplrndum dt.
Q;ortllTI alli qUldt m ipfius ammœ propri,i aff~
dus rire uidcntur, lllll ucro con~ munes,& Jl1lmah
bus per ipfJm indTe.
"
.
J:orum ,qu3Z ex neccsfirare requuntur anlmam, al l ~ qUI,
' (lem (olam fequulllUraliim am, al;a autem IO\ll~ ammal?
Ilidelicct 'Juod ex 311101a,& cor pOl C cOllHar,& afil' étus qUI
dl'm aOll11Z imdleél io , hoc mim ipfius in rcipfa 1 allol1allS
, dl anima:: p' oprium:alti urro afli-élus,fCilicct rrmire, Ima'
ginari,irafcl ,concupifcl're,& Û quid dl: al ud lale,funt UI~I
urque communeS,omncm naque alilma uclu! Ullé>~ capl~,
.& air huius ros dle aff~éi:us propriOS, non omllis hmpl1cl,
'ier,unum dus, qu:r planius dicltur, qui uidelicet affeétu~
,fum an ima: ralionalis in anima enim fimpliclrer dt ellam
'ratio!1Rlis,al'<l'rum naqüe anllnarum nulla dl affc:~qio pro,
·pria.QuQni.lm l1l'que ipfa rum fubaanna feparabilis. a!fc:dus autem nomcn dlCIIllT.Quia duplicircr a~ea:us dlCllur,
ud enim affcCtus in corruprionern,uèl in perteébQllcm du,
ci!. narn d'clrnus ex igne Iignurn arficl,uc:rurn ut id, quod in
corruprionem ducarur, dlClrnusquoquc [co [us e fCllfi\.bu~
affici ar eniIU id manlfcaum ea III perfeébQnem,& ex porc
lia in ~éèionrm reduci . fic igitur inl)Qphlfta Plaro ait de [0to,qubd tOtum non cft unum,[ed ullum a!feétum cft, fcili,
cet a!fc:étioncm perfeétiuam Innuens,totum emm nô idem
'luQd.L1llum,quoniam tO:Ulll partium tQturn dl, parres au,
tem mul( ~ fUl1t,& non unum,quarc 110n ea unurn tOtum,
licet id habeat Ut i mult s û r, uerum a!feéèum habct unum;
a!feéèum ClUtem unum habuit, pofi:quarn propriam per[~,
diol1~m acceplc. ex hoc aucem 10co rcfellirnus And.lonl'
eum Rhodium, qui Ilbrum de inrerpr,ctat,one a~,llirennu~
ffCJ[.dlccntc etllrn ibi Arifiocele, quod Intellectlones afl :'
dus anima:: funt , quemadmodum dléèum ë in 1, brQ ,d ~ a m
.ln: dlcit Androl1!cus Cl> hoc nullQ modo dlétum fUH 11111,
bro de anirna.Qlare necdfe dt aut Ilbrum de alll ma adul
rerillurn effe, aut c:um,qucm de Interprerationc: fcri pût. at
AnaQte.dTc farerur hbl urn de anima,nQn ergo de In erp' e
tarione ad llilcrinuselè,dlcamus igirur,quod h c nullos alios
a!f.:éèus anim:x:,pr :rterquam Inrellec iones elfe dlXle. ica'l1
hoc nar,quod iIl1.bro de inrerprecatiollc d ccbac.
PeOltus autcm ufgucguague dlfficIlhmum eft
aliq llam de ipfa fidcln accipere.
Nos dix' <lJù S AnftQrekm III prQœmio laudarc: cOntem,
pla ionem Je anima,& ad Ipram fi:ud ,ollores cxhorrari, Ce,
gniores ueto diffuadere.h ,c Igilur ur hQC (aciar,effe comem
plationcm de alllrna d.fncllem uult oac:ndere.ar quornodo
difticilem <(upcrius dixir,quod Ipfius naturam, arque lub.
ftalltlam conremplan qU:Enmus.lnuenire [cil cc:r uolumus,
'lu~ Ch Ip(iUS anioux: ddlll1tio.lpCa igitur( air) inguil1tio de
,Mf1nitIOnc dl(fic,1I101a dè,& cQrnmuniter in Qrnl1lbus,ljuf
funr,& propl'ia in al1lma.oPQncr enim,inguic, communitcr
in dllnlllr ombus qua:rcre.Prlmum quidem Utrù ne fir me,
thodus, per quam omnium quzcunque [une, diffinitiQnes
reddi pollullt,an muhm ~ Qlod t1 una eft methodus, qux
nam Ile Ilia. SIIJ autem lllult4r , id rur(us qu~rcndum , ;
'J uoc , & qua::
nurnerQ, &: quales, &: quanclo inuCl1cr~,
Jt')us eas tor el1e, uidelicet duas, qualcs ipfa: lim, [ubfwptio, & defilllrio. alia pra:tcr has eenia rurfus nobis c:rioll1'
'JUilitio , qualibus [clilcet melhQdlS in rebus tallbus fic uren
dum. V crum quoquc hoc imemo rurfus qu~rerc oport~t
(dlffinitio n:i'lue ex genc/'ibus, & dlfferenllis confiar )qUld
propofita: rei ge~us, qualdque fim dlfferehti~ , quibus
genus ipfum dlUldlwr, U! quales prOp?I1L:E rel d;!ferCl1t1j;
con!t:ilUtiux Ulle, agllQfcamus, quo Iplas gencre comple,
,.i iplius dlf611itlOll em reddamus. cornmunircr igilUl' hifce
de caulis dlffiCllt:
animz. ?Iffinitionern capm:,narnquc
ha:c qUQque omnem diffilll.tlonem fubfequ~nrur, propric
a"ulem in anima id c:dam accld lt, ut fermo de Ip[a fic obfcu'
rlPr..uclut ipf~ ÏI)Cc(i~$ exPQuic.
9nt
ca
Erenim cum fit h~c qU3:fiiO ·n1Ultis quoqu~
aliis coil1munis. '
,
In mulns inquir rcbus comitlun is de di(finir:ol1e dl- qu~
flio.mult ,s aUlcm dix t ,quolliam non fieri illud petr{t, ut
'ornlllum d,ffillilioncs re danlllr: neque enim general:sft.
ma dlffiniul1tuT ,11 ('{jU e Ir)dlUldua,uerum per de[C! iptiQn ern
h:EC ip(a tlglllncamus: V nluerral'sflma qUidern pel' ea,q.u~
per fe proplia fum, Il1dlUldua uero per ea, qua: Friuanrn
acclderum.
Dicoautfln de eo) quoddl: circa fubfiantiam,
&. de co }quod qUld cft.
"
QUOl1lam fubtLWII:E nomen mulra lIgni6cat, namqu c
&: genus, & malwarn, & dlŒ niriollem, & aliquandQ Qm·
mm eXlftentl m liglllficat, plOprerca poft:quam dlXiL de
co, quod efi: cil ca fubfiallliam,hoc addldlcdlcells,.& de cO
quod quid dt, ur dlffinitiollem ûgl1lficcr.
Videbitur autcmforcafic cuipiam qu~dam efl
fe ùnamerhodus in ommbus, de qUlbus uo)u t
mus [ub{1ariam wgnofcerc:qllcmadmodllm qUO
que in propriis fccundum aCCldeus demonChario
fll.QEarc hœc ipfa q ua::renda dt,
,
Al.ud eft accidms, & allud fecundum accidens: aCCl1
dens quidem eH ex oppoliro druiru ffi ad fubfèanr ,am,qu ~d
per fe 110n fubfi:icir , neque fe.:undum fubHantiam nll clC
il! rcbus , ar irl1s CJ(crinfecus accidir,
. ue\uti nigrurn , ;Hl[ al,
bum corpo nbus :.fecundum accldcns uero eH, quod ex 1~C'
cesûcace fubaanrl]s adcfi , quemadmodum propoillionl,'
bus accidere condu{jQnem dicimus, nQn quod aCCident
propQtlriolllbu& CQlldufio, uerum qubd propofici6es ipfas
neccITario confequltur. ferlrnus au (crn nQmell accldentis in
tal'bus, propterea quod alrjs quibuCdarn accidir &: li ex ne:'
c.:slhare quoque ur h::ec fim,accldens aUlcm pr~prj c nOIl id
fequ .ur Ut " :ECam) potcft: Iglrur ) & coruus albus intelle'
(tione forrnari. dlclllgHur IllC lccundum acc dens prQpda
primo,& pet Ce exifrrnria rebus,qua: & (oac iplUliC & co'
dCClptUntUr. V dUl homini, Ut fiL animal fcicuua: capaJ(, 8(,
.0111111 tl'Ïguno ut tres allgulos duobus rt:étis :x:qual 's h '
beat , uc1 duo laIera rellquo malora, ha:c au lem prirno (it,
per le r bus Încl1e d,cuntur: pnmo quidem ) qUia iplls fo'
lis fubelt &: null1 alij: pu le aumn,yuia fecundum (ubfian
tiam • ~~are etIam conuertUl;eur , Il lldlllque eH: homo)dl:
quocp Cctelltl:E capax,&: ecolluerfo,& li rngonus efi:, nc:cer
fario lJUQC}3 tres anguh duobus rediS[um a:qual 's , &: duO
latcra r Ilquo malora, & ccolluerCo. ha::c Igllll: ip(è CCCUII'
dum accldcns proptla uocau r,cfi 19irur ho primo, &_per
~ : per fe aurem elt,quod Cecundum lubLèantlam efi, no aU
[em (j quid ca per re,hoc etiarn primo ë , mag's CIl IIU quo d
Her [e dl: , quarn quod pllmo , animal c:nim hOlUml pel' fc:,
quidcm addt,l1ol1 autcm prlmo.Qualc etfi nQII Hr hOlllO,
arllmal tatnen dl ideQ nOIl prtrno lubcft hornini . S : m l llr~r
qu0'll figura rrlgQno per [e qUldcm inca) I1Qn guidcm p~l'
m o ,& fi enin! nonl1r trigonus,6gura camé efi:. ueluffi qu,d
ego figurarn dicot'at neqJ reétllineus primo fubcfi rrig oClO,
cum quidcm per [e fit, eft enim reét.llneui, & alt/g oOUS •
IlQnGr.hze igirur (inqUiI ) per [c prQpna primO' eXIHcn rllJ ,
qU:Elrei I1CqJ Coli, ncC}3 omui , nr~ Cemper adrunr, et p~r,[c. ,
quate & COlluc:numur ad rem.Oe iis in demonfiratiul6111~
quit,quod hQrum folum dcmonftrariQ eH, IlOIl aUlcm ac~
demium,ne'l3 eorum, qux pu [e,guidl'ffi_, IlOIl ~~~em p~
mo fum,& hoc meriIQ,(x quo (nlrn dCmrdllQ ("ctla dl,
fcitlltla a pCccato ImmUl1 ls,& pgrucns circa ea,q femI? cr
decn funr & C:Qdem mQdo fe habenr )proprerea non el!e: J '
lud POtcfr,U[ accidentium fic dcmonaratio, qUf quide:m aC
<;idcnria allas aliter [e habent, & fiullt) &: corJUmpunl ur •
eorum,de qUibus dubitarur, qu:t:
Rur[us d~mQllarario
aUlem pe:r [c (UI1l,& non primo,ea Ut plurlmum [unrindu ....
bitara uclutanimal homini,& 6gura trigono quorum nC'
)
, in 1'11'~ Il''Il'
quc PJ'Qpric
*monfiratiq ça.d~'Po,"!fi.J'at igirl,lr.
&cllcrali8fun orUQl
ca
�D
A N 1 M A.
E
7
grneralisl1morum generutn eITe detnonfhationem , qudJ rum quatitat~ utendum • hot cnim oportehit ci~ca ununt,
llI<lm I1rq~ dcnni[io, Ced illa per deCctiptioné fignincamus. quod'luc quifnam fit modus,accipere,illud 6gmficat, qua
omllis enim proprie demouHratio efr,qua: de caufis caufa. li methodo pro rerum qualitate fie urendum.
torum fidem facjt,de ulliuc:rfalibus magis panicularia + ue'
Qgando autem manifeflti fir,an demonfiratio~
lUt unde homo fubframia, demonfrramus per animal me.
an
diuifio an alia qua:dam fit methodus ,multas
dium,llanq; omne animal fubllantia dt,& caufa uod ho.
h~bet,ex hi~.
infupdubitationes,multosq;errores
mo Îlt,fubfèantia ca efr.quod omne animal fub ftantia dt.
Ho, uelutin Cupp06tione dicic,pofrquam IIlqUlt oml1la
h~e autcm uniuerCal us cfè,quod mim l1tOm?lC allima lfub
fi,atia,magis eft,quam quod homo at animal.Rurfus qu a qua: enumerata fuoc,inuencri01us,quando uidc~i cet, ~obis
lrlgonus cfr,ideo tres angulos duobus reélis !;quales habet. crit apcrrum,hanc cfTe methodum, per quam d,ffimtl~~es
&!rurfus quoniam trigonus (fr , duo Jatcra reliquo hab et inueniamus,uerbi grada, aut dcmonfrratiuam • aut d,~,fi~
maiora.nô autem trigollus efr proptera, quod angulos trcs uam aut indicatiuam,alia rurfus non minor diétis dublta,
duobus reais a:quales habeat.ha:c ipfa igitur proprie de. lio fu'cced:t,quatis autem fit illa fubinferr.
Ex quibus oport~t qua:rerc) aliorum nâ$ ~Ur;t
monfèratio dt. At eriam conieéturalos dicitur demonfrra.
~io,qua: de cau Catis caufarum fidem facit, quemadmodum alia principia,ue1un numeroru, at'1'fuperficleru.
'pCe in libre de cœto fecie, qui de luminib us lunx, fpha:ri ...
Videlicet fub quale gcnus rem propofltam rc:ducemus,
cam dIe lunam demonfèrauit:& qllidem :onuenicbat eco naq; eorum, quz fune, 11011 unum ~enu~ efr , at decem, &
Uc:rfo demonftrare eam cITe fpha.:ricam,propterea quod co âlia fub aliud genus referumur, ut ,lI1qU~t nume:r~ru'!l ' &
fumus, ubi fuperficierum .dicie igitur horum prlllClpla nU,men qUidem,
modo fplendct,hac igitur demonfèral.ione
caufatum manifeftius efr,quam caufa.Dico autem rotun, qU3ntitaeem diflillitam,fup~rfic!ei_uer~, c~nunuum? ~el &.
d~m elfe eam quoniam id quidem fcimus, quod in menfe ipforo principia dicit llumerJ qUldc,ul1ltalc, fupcr~C1el uero
b,'s quidem nt falcata ,quando fcilicet li c~lIiuné.Hone dig~e uellineam url pudum.punétus.n. dlduétus 1ll1ra ge~crat)
dltur, & quando coitura progreditur, bIs femlplena , bis linc:a uero Ruens fuperficie:m producit. uerum ipfa qUldcm
U~rinque gybbofa,& femel plena.quod alia,de caufa ~ô fir, funt principia compo(ita,& uduti ordinata, cominuatione
tlla quia tuna ipfa rotunda efl:,fi nâq; dr~t dlfcus, fraum &.
autê,& dtftinaione frleda,f~penumeroaûe nobis ordina,
cumu late aUt illuminanda aut non illumlllanda effet. nunc ta principia in relationem diffimionis obéjciütur,uelut in nu
aUtcm quoniam Sol fuperior cfr,quando quidem fit Lun:r meris dicimus enim numerum eiTe multirudinem ex unira,
ex dlamctro oppofirus ,nos quoniam medij fumus , [Qt,~'!l tibus ~ompofitam . Q u:ErÎmus Igitur(inqult) fub quale ge
qU~d ad 110S hemifph~rium fpedat, cui quoque fol ob Il CIl
nus id)quod propoÎ1,tu01 cfè?reduca~ur,mult:s cniro ?cnus
tur"lluminatum uidemus)cum uc:ro propius accedat, fel1li dubitabile efr Ut poftquam mu enwmus,& III pro prIas dlf
pet ~I,US partis)qua: uergit ad nos,lumm imminuit, additqJ
ferentias excepcrirnus,difflniticnes hoc modo reddamus.
~altt Illi,<j:lx fuper nos cir(ut enim dix; , Luna fuperior cft
Primum autem forraiTe necefiariul11 efi aperv
0 )& hoc modo paulatim donec per ipfam ad pcrpc:ndi,
1
re,in
quo nam genere fit ipfa anima)~ quid fit, an
cu, um faétus illi adeo,ut ampl;us amborum non fimus me
fcilicet fit,quod quidefi 8(. fubfianna,a~ quahras,
dll, (cd ambo nobis ab uno latcre ftot, cam pané quidem,
U
an quanritas,an aliud quoddam pra:dlcamentol
a! fp~étet ad nos abfq3lumine facier, cam uero, qua: fit
upra nos, ilIuminabit. hui us autem rei fidem accipcre licet rum,dequibus difi'eruimus.
quoCIJ nobis hic apud nos.nam li quifpiam fpha:ram ma.
Pofrquam impleuit ca,qu!; c6muniter de diffinitionibu!J
~Ilarn-feccrit arC}! deinde leucr't alterum quidem hcmi fph~ qua: uidd:cec de anima dubieantur, hinc incipit quoq, de
tlum colore albo,alterum ucro nigro,cleinde in alrum fphre- hijs, qua: in anima ad acceptionem ad dc:flinicionis dubia
r~1ll fufèulcril,paulatimq; ipCam dcclinauerir,albo, fi ita ac
(um.oporeec igicur inqllÎc, &: in anima qu~rere fub quale
Cldat colore fupclÏus cxiCl:enti:IPoCl:ca Înclinata fph!;fa ran, gCl1us ipfam rcducamlls, d e hac cOlm re mulca dubitatlo
qua~ tenuis umbclla qUi!Edam fada uiJebitur.deinde par,. cit.alr) nalJq3 ipfam fub fubCl:atiam rcducunt,alrj fub quan
ticulatim fphœra inclinara reliqua: ngura:,& albi hc:mifphË
titarem,quorum cfè & Xenocratcs,animam .n. numerum
rij lOti us infra conuerfi finis,a muira Ht altitudo,hemifpha:
fc:ipfum mou entem dixit effe,numcru<autem fub quantita
rium dealbatum figul'a difci uidebilUl' • hœc igitut extra
lem reducitur.Îtquidem hocipfe diccbat,t1on alilld <]uidda
propofirum. talem hanc autem demonftralioncm conie.
pet hoc obfcure loquebatur:alij uelO ad qualitatcm rcfere,
duralem dicimus,n fumus hic cft, igitur & ignis:nact3 per
banr ipfam,dc quorum numero funt quoq3 medicl,rempe,
{Ulllum ignis conicéturam faCimus, coniedura autem fi,
ramemum cam effe dicemes , huiufce quoq; opinionis illi
Rllum eft mColubile, quêadmodum ipfius ignis eft fumus,
fillt,qui entclechiam talem dicum(difccmu& .11. quomodo
q~Od ipfa lu na fph-.:rica tfr)quoniam fic illuminatur.SoIu,
illam entelechiam dicat Arifto. )Q!J i uero proponionem cC
bIle autem nOI1 conieaura,fc:d Î1gnum dicirur , hoc autc01
fe e1ememorum cam d:cullt illi fub pra:dicamentum ad ali
eil:, quando non omnino caufatum caufa fequirur, uduti
quid illam t'cducere uidentur,nancp du plu m,et fcfquialrcru
pallida eH:,quia peperit)non igirul' pallidltatem partus fcqui (unt ad aliquid,nat'l'l3 duplum eCl: allCui~_s duplum • a?lbi ..
iUt,eil: ergo [olub,lle hoc non ~rg~me~tu~,f~d fignum,ue.
guum 19itur eCl: tandem genus • a~ pOfèq:lllOS IIlUCnenrnUIl
Ut adelTc corpon l1uper oCCIfo lneerleétlonls cfr 6gnum. cam ellè fubftâtiam,rurfum qua;rlmus UUtrum corpus, an
~arr. & Ille: dicie, eorum igitUr qUal fecundum accidens · iJ1corporeum.~od {! corpus, lllnplex nc, an copol1tum:
Propria fune qua: dixlmus primu~ n?s & d~e per fe, dcma [cd ft tllcorporcum llt,utru~ feparabile,an inCeparab l ~,&
ltratJo dl: • Dubitauerit igitur qUlfplam dlClr quod ,horum urrum ulla in unoquo~ alllma,<.n mutra-.Qyod fi una auc
t~t1quam fit Una mcthodus demonftratiua)fic dicit,& in I.:a unius fpeciei,autmulciplicis potentia:, & qua: fit potencia,
Plcllda un'ufcuiuCq; diffinitionc cfr ulla qu~dam methodus: rum dlffercmia,qua: fi mulra: fim,utrum llumero mulrf,an
'lUod fi & una efr,id qu:rrmdum,qualis nam ca fit.
fpecie quoC}3,quod fi fpecie,utrü quoCV gellere,an non:quf
" Qgod fi non dl: una 8(. communis qu~dal1l cnim fpecic diffcrune,non omnint> gencre quocp funt tIlter
fferelltJa,uclut ho01o,& equus.qu f ucro gell~rc dlft5t,
:etho~u~ ~irca quod q~id,eft,i~ eriant pctraétJ/ feea dnccclTario
fpecie quoq3 d ffaunt,ut lapis ,&. alllmal.hzc
u~t dl~CIIlUs:oporrebit emm Clrca un umquodl igitur ,& his piura
ad animal dlf6nirionem caplendam,~u::c
q qUIS n'lm fic modus accipere.
rcnda fullt.primum autem fortalTe n('ce{f,ulun~ c,l~ apcnre,
Si quidem érat una boc fotum habebatinquifitio,quid, in quo Il am genere 6t,& quid clè u~dclicet ex dlulhone gc. ,
r.
"
tlIlamliOt'IPla,quolllam
uero plure:s una fum,plura r.Il/lit 1" dC IIUS ipfius capere oponce, quod 9U1,dem gen~s ~rœd.c~t~r
u~ taJ~ 'luoe numcro)& qua!cs fpcc;ic J & quali pro fe. in co quod quid efr , hoc aut~ ln Incrodudlombus dldl",
lo.Gram.fupcr aruma.,
B
ua
6
a,
�1 M
ci mus gtnel'a in eo , quod quid dl pr:l:di~a.rj ~ i~terrogati
cnim 'luid dl homo,dicimus animal:& cUlp~am merrogan
li quid n ~ m palma llt,arborem elfe tefpondlmus. OpOttet
v
eorum,qu:r in potentia funt,uidelicet ea corpota rùnt, q..u:r
in potentia funt hoc eft in materia ,ud cmet ee Ilia qu a da!.
forma qu~dâ pUTa,& immaterilias,diffcrt aUlem nOI1 paru,
uidelicet non parum cor pus ab incorporeo dinat.
etgo ante omnia cognofcere quid fit anima, n~m .q~emad
modum diuinus Plato dicit in Pha!done, prlnClplUm eA:
Confiderandum quoquc an parribilis fit Jan
unum bene confulendi Cci te OPOttet de quo nam fit confi; impartibi!is.
.
lium,uel tota errare uia ~ecdre dt.igitui' co de anima 'lu~
Nos polfumus,quemadmodum quoque Alexandro u~'
rimus nill prius didicerimus quid ipfa fit,utrum fubftalltl.a,
delur,hoc fcilieet an parribilis fir,all iOlpartibilis,acciper~
an qu;ntitas,uerum'pro fubftantia,fi fubftantia fit,ut dll'p potemijs anima!,na nque illud qu:rri poteR urrum mulup 1
fam elf~ aur quantitatem,aur qualitatc,aut aliquod CIC allJs ds potcntire fit,an impartibllis,illam mim ipfam dicit DCI
prredica'mentis necelfario confe'luenrcr prineipio ea ,.qure
mocritus impartibilem,non aUtem efTe multiplieis potc\1'
ddneeps ordinanturcondudrmes, omnino pererrabln:us
ti:r,idcm narrans efTe: Ilofcere,quod fentire, atque 1:3:c a~
alia pro aliis inquitentes. Ariftoteles quo'll in phyfica 10- una potentia procedere Hune locum lie imcrprctarl quoq,
quit,quoniam cognofcere,& Ccire accidit circa omnes mopofTumus:utrum fimpliciter anima una quœdam fit in un O
dos,quorum principia funt,ud c2ufre , ucl dementa ex. ~o,
quoque,an in ditaerfas animas diuidatur, quod in unoquo'
quodea ipCacognofcimus,proinde li adrerum cognlt~o ..
que Hm anima: plures.id autem pat et ~ quod unam poff~
t
nem principia cC'gnofccre nece'!e e.ft~.:ll a autem.!un allOmus,&: plures dieere:, plutes quidem ,quod inuiccm fp.ecl~
rum principia,quodna fl.t ~ire p:tnClpl~l q~~~endl: d~,& eo
differum,uegetatiua,ratiollalis,& irrationalis ~ atque etlan1
magis,quo dubiofior alijs 10 anima prmclPrJ mqUlfilfo eft.
mUlUO feparamur.unam lIero propter earum conilllléè~'"
At etiam utrum fit eoru, qu~ in potentia funt, !lem, & affcélum communem, etenim de racione aéèl"~
an magis entelechia qo~dam > non enim parum tles tranreunt urque ad uegetatiuam,& harum molUs,& 111
ta: fere fibi ip/ls rationem Limul difponum,Île igitur un.a e~
differt.
.
Semper pet diuiûo\1em procedens ,ueram diuilionis par &. non una. hoc autem modo pulchrius eft enarrare lIlu .l
ticulam eapit,& hanc ipCam fubdiuidit.poftquam igitur qi partibilis,3n impanibilis.utrum inquit una qUfdam clè all
ma in omnibus animacis,all muIra!. quod fi multa: ,utrUn;
xit,an Cublèantia I1t,an quamitas,an qualiras,an ex al[js pr~
fpecie diff"ewnt folum,all quo cp grn re.dicercm autCm un"
dicamenris aliquod,alia quidem pr:rtermiftt,id autem acce dre eam,qui tcmperamClltum dicullt,ad proprietatem uan
pit,quod fubftantia Îlt,hanc quoque deinceps & in corpus, que temperamemi,quod in ulloquoque fit cam uariari, ue8( in incorporeû diuidit,eum enim ucllet corpus, & incor;
lut lInus ac:r cômuniter undique infpirans ft-cundum cant
poreum dicere,dixit utrum fie eorum,qu:r in pottntia funt, proprietatem ,qua! cft in unoquoque animalium.illi aute01
an magis cntdechia qu:rdam ,per.id quod di~it in porcnria
hanc faeiunt fu rfum'll,& deorfum, eff"eétus eaufis mdlo'
funt,eorpus innueos:per e/1tc1e~hlam ucre;> ,lIlcorporcum!
nanque omne corpus uniuerfallrer pot~ ntla dl , quod aUte res faci emes,inallimatum nanque corpus animre eft cau.fa,
potcntia eft,uct cft fecundum Cubft~l1tlam , uel Cecundu~l quod uita caret, uita:,immobile mobil 5, irrationale ratiO'"
au! quanlitJtcm,aut qualitatem,aut III .Iocum tr~nfmutatlo nalls,& qUa!cunque Cumifiiufmodi.
Etutrum fiteiufdéfpcciei anima,an nô. Qgod
nem.igitUl" in gcneratiollc, &: corrupu?ne oml1la ~orpora
fi
non
fit eiufdcm fpeciei) urrum fpecic dlffcrat :ln
per omnia,ex eo quod potcntl~ tft ~gl1lficar3,funt I.n poteo
tia,nanq; potentla fumus hommes ln fpermat.e .. & 111 ~en: genere.nunc rnim qui de anima dicut ) et qu~rut,
{huo & eum pucri
us potetia habemus UIfI magnitUdl hu mana de anima Cola per[crutari uidentur.
"
llem.S imililcr quoque io qualitau, frigidi fumus potentfét,
Conrequens eft pofrquam propoftrum an fit una, an
cum tamen ftmus calidi,& potenria mouemur C'Urn Cedea~ mulra: fint,datumque multas dT~,ut quxratur an ~t eiu(~é
rnus.Ccdefèiaau tcm in tranfmutationdecurn locum fo~ fpecid anima, an non, hoc autem non ut ad animas ln
'Jurn iIIud ha benr,quod potentia eft,nanque fol exoriens in ulloquoque pluT(~s exiftemes dlci poteft)~t ftmpl!CI~er 001:
rneridic potentia elè,atquc ibi eum ftt aétu , potentia eft in ni de anima qUa! ftt in animatis, quod qUldem magls cre:d~
, enim diélio feqUltur,hoe
.
. dl.
occaru,atque in alijs cœlefèibus codrm modo. Qyoniam dum elè,qua:
decl arat,1'd COlm
igitul' in omnibus corporibus, quod potêtia eft fpeculatur~ cit,qui de anima,quOl:ftuerunt, de fola I~uma~a perfcrut~
propterca perid quod dixit potentia demonftrando cor~ funt. Quare de omni anima ipfum loqul malllfclèum c~, .,.
pus declarauit.at quid ila in corpore ftruxit hoc, in poten, hoc, partibilis nempe,an impartibilis ,magis ad hoc CX~lpIC
tia,in incorporeo uero 110n dixitin enrc1rehia per ablatiuu dum eft,ipfre igitur,inquit, animre fimpliciter in ommbus
caCum ,uerum potius enrdechia qu:rdam per reélum~ di; animatis an folum fpccie differum, an quocp g(nere~ atru
co iginrr cp aliud cfè potenria,& aliud in porentia,itcm aliud Ollt enim turfus ex diuifione quod uerum clè,atque conce
cmdechia,&al;ud in emdechia.matcria l1acp folum dl: po fum, fcilicet c:am fpecie: dlff"erre,ttenim nunc lluldem dI CI~'
tentia,omnia cnim funt potemia, aélu autem nihil, ft>tma Qui qurerullt de anima,de humana ferurari uidclltur. qU I1
autem folum ente/echia elt,quod uero conlèat materia , &. dam uero dicullt,in quorum numero Alexander cft,iP{tJ~
forrna,id & in potêtia,&in enrelechia elè,h, c.n.pariter COll obfcure loqui contra Platonem. Vidcturenim Plato, ~a
currunt,quodquc elè in potentia, hoc idem quoque elè in bi Frequenter quidcm,maxime autem in Tim:x:o,~e an l ~a
,...
tnte1echia,omnes enirn formx potcnria fum in matetia,quf quoquc irrationali diiferuilfe. forrafTe igirur in phyficos , I~
W-...;;:.:t~.,-~4 ft, ' modo ?octmodo illud aélu nt,!lunc I.'l1im cum ftt ea homo Democritum
&: in alios obCcure loquitur, At habcmus cC
.. , cc • • ~'}~ -'h'.. ...,.;j{;. .poœl1ua,aélu quandoque fit homo magis autcm fimul ha
fuper his,quod reCpondcndum fit, i1li enim dieer,cm i\1 ()li'
' ""~"" t-t
4'A...
'
;;;;-;..'..:J........ 6.,1' 7Zo.1!..~~ ber,& qu~.d aétu,& quod potentia elè,qool}iam a~tem ma mana anima omnem animalem pottlltiam côtcmplam ur,
,-J•• 1.~..,
.l;. A (eria nunC}1 forma \luda dl,ea uc:ro forma aétu qUldem dl: de humana igitur anima dilferêtes,de oi quidé di fputaJTl~t.
o
. .fi:,h(n ...." ....
hoc aliquid,ita aliud potentia,nanC}3 fpc:rmaLÏs (orma potm
Cauendum ell aure~1 ne .nos late~t , utr~m ~
7)~:'~'!.71~::..~ .7/ ria elt hom~, qu.od i~itur in his potemia elè,in illis uero a~1u
cj7"'; . . . ..({.-; ~ ","",(;,'7 quodcp in dIUlIlIS,& InC?rpOrels non eCl: aliquod potenua, eius una ratio uclut ammahs:: an alla fit unlufc
•• ; A""."
~ quoniam neq3 ibi matert~,nequc: propterc:a quicq; aétu,no iufque,utequ'i canis)horoinis ) ~& .
di"
·'~$.~'·""M
. -éJo...,.~:- ~ cnim funt adu hoc aliqUld, uerum fUnt ipfs: per fe forma:
Curn dixeric,utrum elu.fdem gen~r~s al1l~re_{jl1t, andl;
............ "
•
•
"YH,
'
.
.
agenrc:s pura: One: mfitwa,quare&
,"llbrode
interprcta ... uerO rurfus hic de genere Ipfarum dlClt ,liqUIde gen US d'fl
-(~t,.. ç f.,....' ~
.J
.
•
, cautos dTc,& qu:rrere utrum de omm. a11l'ma 1ur
F: ~;7
+. tione inquit,eas elfe fine P?t~ntla ad.lones , n?" aut~m eas oporeere
-~ .~~ ~'<4 ~-~ ~ixit aétu elfe:proptere:a dlfbnguens Immaterl~le,& Jncor~ Rnitio una reddi posne, an non. V na autem r~dder~!ill,
~f.. -~t.f
pareuma matcriali , <k compoficonacura,hoc ait, utrumllc dctlnitio,a commune gc:nui habcw,uelut allim..ahi~~L1S •
f·~
.. ,,....,.
'" ~
. <V.
f·...l'
0:1"
';"'11.' ''. os. ., ,,,,;. '" -:"'"
'l'
0
am
.
é.
1
,"'r. l"r
')
t. coL . ,
1·····....
:z 1] ;ftf.·.
. . ·,· .....
..
J~
~''''·f
.1
1
...
.._,..~,
.Ir ;;":r'
,.
1::
Y.~ lM" ~z.y;.. :;
1;- ... .... ,; ...
t" ..,
'. 1",;';#
• ..:
�D E
ii,tnut: tqui,homini$,& teliquarii fpÛierllm,ëiflinitio reddi~
l~~ una, lubllantia allimala fenfitiua) qua: dlŒnitio anima·
Ilbu15 propu:r commUlle gCllus conumil, Cl' LInon habcant
!:Inum cômünc genus , non quidrm diffinilÎo una redd'atu~
!pfarum,l1oll habem autem,quomodô <hoc quideOl ptius,
Illud ucro poftcrius natura in illis efè, in quibus autcm priu~
& poftc:'riuB cft, horum cômunitcr pra:dlcalUm 110n dl: gé':llJl!,prius aUlem natura dt id,quo [ublato tollunrur alia,lIo
autcm mu d,quo fub\ato,rd1:am alla,& illud quod mfertur,
nOn autê quodinfen. c{l;'jgitur il1 aflimis prius,& poficrius
nalura,ubi nanC}l rationalis cfi, ibi quoC}l irrationalis, & uc2Ctaliua,alC}l ubl irrationalis, ibi quot]3 ucgctatiua dl: ,at ub~
lIegctatiua cfi, ibi non [um,re!iquOE, ntC}l ubi irrationalis,ihl
rational s efi & [ublata ucgitatiua fufiulit quoque reliquas
c f~bÎtéto • ~arc in ipÎtslfi & prius, & poficrius natura
pr~or cnim ucgetatiua cfi,don dignilatc,rcd Cl' aliOE fine ipfa
dle nô pofTUIlt, & eodem modo ranonali irr;uionalls prlor
c:~.q, fi prius,& pofierius in ipfis di:, non cfl: igitur hatum
comuniter pr~dicatum oenus uiddicet anima, fed ipfa dl
1I0x ~quiuoca,uelut ca,qua: ab uno,& ad unG.Quare ne·
que Ipfarum fic una diffinitio,quoniam neC}l ullius efi a:9~i
~ocorun'l.rcd animaru dlffiOitiones diuerfl; funt,ut homll1ls,
~ canis ,& equi uariOE damur diffiuitiones • undc & ipfc de
anima quandam comunem rcdditurU6 rationê,pon per djf,
finitlonern ,uero ex conucnicntia quadâ , quema,dmod,u u~.
debimus,locutus dt, liquidé cômunc quodda in omm amIlla
co munis haud cft.
. diccrc oponet
.
,quia.f.diffinitio
.
l
t,
Anil11al auté uniuerfaIe aut nihil dl, aut poilet
rlUS;& fil11iliter fiquid aliud cômune pr~dlcatur.
',d' PUla~CrUnt aliqui de ideis ipfum obfcure loquêtem hoc
j lce~ COlra Platonem,at hoc no ila fe haba.etenim quo9J
pli Uldcntu~ ciTe genera& (pecie!> , qua: ame multa fUll 1,111
metap,hyGclS igllur inquit,quod quemlldmodü duplex dè
()rdo,alcc.r in cxerciw altcr in militibus, &: ex ordine cxerci,
'~Il.fit o.tdo militü. d~plex qu0'll fanitas, aIrera in medico"
: I~ra aucem in [ano corpore,&: ca, qua: in mcdico cft,cam
aCII,qua: db!'l corpore;eodcm quoqJ modo in mundo,qui
~~ orctv,ex ordlne oplficis faét:us dt. Qlarc &. ipfe rationes
a lhaétas l'cru} cognouit , in hoc ctiam traéèacu inquit )eR:
~uICIll illtcllcérus ll1 adu res.tuge & hi, qui an Imam fpecic
tUn) locii dixerullI,hoc idem dixcrüc.in mcraphyllcis qUOqJ
de intellcdo diuino rurfum dl{ferens ait.omllium fpecleli in
'pro e{fe.dlçit igil\.lr cp fe ipfum uidws,.res uida, cum,r res
ipfas uid:at,Ct: lp..Cum lIidct,& alia infillita eiufdem fentétia:,
qua: ex ip(ius auéèoritace poffemus afferrc in medium. Qya
Proptet h:c fermo nOI1 de fpcciebus ~ft, qua: fuerunt ante
llluIca,uerum de pofterioribus generibus,idco no limpliciter duàt animal nihil effc,fed appofuit,uniuerfale , qUia (cili,
Cet animal Ut fubfHitia eft,& dlfflniri POtcft. V niutrfale au,
)cm anirnalllô cft ill fubfiamia, no cft enim /Im pliciter uni
tJe~ralc allimal, quod aliqu.d parciculadum n6 dè,quare ut
Un~crf<\le,& utgenus aliquod animal ucL IIIh'l efi, uelpo.
renus~hoc di imelliglbile.habe:t cnim fuh{Uléci5 dum intel
~l rur)uL cnim pee fc fublifiens nihil dt",& hominem dlHi.
!lIens,&: cquü non inquamum cômune dl: in multi, ulfum
IndlUiduilllpr~m dlffinit,ilt inquancü natura qua:dam cfi,&:
fUbnam ia,horu nanqJ multitud:> proprer matcna, non pro
P~er fpcciem.efi.id ctiBm patet quod animal,& homo dlffi.,
Il,1 UIltllr inquanru fubfiamia eft,no aumn itlqu~mü de plu,
tl~UIl pra:d.cilmur.Etenim fi unus fuerit homo,ctlam dItS.
~ItIO hominis congruit.Simillter ampl'us anima,lis.Sic qu~,
e,m Alexander. Arifio.autc:m quol1lam mc:nuollem feCJt
::tun~bs il~qu~ens,omnis anim~'nonne efi,una diffillltio,ue.:
n. all~mallS ~ Id co id apporuit quod ut Uilluerfale, uclnullu
eu;antmal
' oml1l1lO dlrJlnltlonem
' rI'! ' ,
•
,
,uc 1pofte:rius.Si igitur
alll.
l 18
ma
uult
e/li
d'ffi
'
,
~
......1 - e, 1 l1It1ones autcm geoerum , qu~ lune ante
-.... ta •uo Vu,nt, lion cUlm fieri id pOlcR ut 1'II a UI'dcam ratiO"
'
..n '
,
ale. rcr.m prOd U~HlCCS
&jb'L
cum funt, dlf~hnllllU6
autcm 'IL
Ime ~
.1.~'~Il<b.
c~'!l ~ÇBIl~'" i,!!cUli:~I~cia.w,q.ua!ll.d,r,bL\~
..
, ~
8
habemus,ca aU lem flint pofieriora gênera. bene crgo-dill.l J :,
inus haec cfTc diéhi de gencribus pofterioribus.
Ad hoc fi noh multre [unt anim~ ,fed parre~/ :
Îlttum prius oportcat qu~rerc animatn totam,an .
parres(difficile autem,& harum dererminare qua ;
les aptœ nat~ fint àlrerx abinuiccm dTe:& utrUnl
pattes oportearquxtere pr~tnu, an ipfatum opera
ue1ut thtel1igere,an iritellcc1um,& fentire,ül1 fcnfi<
timi(fimilirerquoq, & in aliis. quod fi prius opel
ra,rurfus quifpiam dubirabit)& fi qu~ funt pnuS ,
inquirendum fit}uelut fenfiblle prIUs CJuam fenfll
tiuum)& intc1ligibilc prius quam intdkéhu um~ 1
Po!lquam dixit utrum una, an rnulta:,quodq; fi mult3!. '
Utrum fpecie folum, an quoqJ ge~ crt:, O/l~ aIrcrz: nullc ,lcè'
l'am partem diuiOonis cxqUlrll • SI elllm,1I1qUlt, flon al1ltrl:J:
rnulta:,fed panes.Hoc aurem nO Il mul~z, rurfus dupllcller,
interprctabimur CUOI fuperiore, ue1 cnlln 111 unoquoq; 110{hum & edam fimplicitcr anitl1 atorum non mul <E aUlmr,
ur in h~mi nc uegeratiua ,irrationalis,& 1 alionalis)& ha ru~
panes/ed una quidé efi anima, partes autt' m t'i us ~U!lt ha:,
lIidelicec diuer(x potemiot, u 1quod fimpli ciltr anima non,
duidilur ut gCllus in fpccies muiras animar um,in rationcm,
in iram,ill cupidilalcm, & reliquas, uelut unumquodq ,ho,
rum {je ani~a, quod quidrm fupra dixit utrum feparabilis,
an inft'parabil:s. genus cmm diuidilUr in fpecics. quart: in
unoquoqJ animalOrum 110n anima, fcd pars efi • uc! partes
anima: anima: inquam fimpllcitcr,qua: (Ota cfi,noll gCtlUS.
igitur i:l'1uit fi non muIta: anirna:, fed animarû f~nt parlt:s~
pOtell tlOE fcilicet multa: fum,flue ho~ modo ,~ut 1110. accepe
r is.Rurfus inquit mullas habee arauo dubuatl?lIes. Id clllrr~
qua:rcndum efi)unde incipiendum (it,a dodilna,a~l a (Ol~ ..
lem lationc:ulTum a panibu!,an a toto.utrunCl3 emm ratl~
nabite cfTc uidelUr.nanq3 putabil quifpiam oportere incipe.
re a rOlo,lallquam a malllfcfiiore ,partibus w im tolUOl m~
nifefiius cft. ecol1ucrfo pUlabit hoc oportere magis,incipere,
a partibus,tanquam Î1mplicioribus, oportet ellim eurn,qui
4.:ogniturus efi aliquod compofltum,cognitioncm prius ha·,
bcrc corum,de quibus compofitiï dè. ilcrurn quon l am po;
tenlia: habenr opera qUfdam,uiddicct op el auones ,ornoill
ÎlanC}3 operatio ex porencia cfr,ilIud qua:rcndurn an ex ope;
fatioJ1ibus incipiclldum fit primum,an ab ipfis pOlcmi:js.t::E,
.guo igitur fubftanria: rerum funt inccn~, cerra: autcm funt
cperationcs,propterea OpOrlct a manifrfiis incipere • nao~
ex operationibus habitus ,cum fim habilUs illCcni, curn au.,
tem didiccrimus habitus, quod idem cft: ac fi dicmmus
tentias,ex ipfis quoCV fubfialllias ponderamus.omnis cni~
pOlcntia (ft cx fubftamia,&'omn1s operatio ex. potcLltta.At,
pofiquam,inquit, hoc quoC)3 a nobis crjt ll1uemum oponc,
re ex operationibus incipcre: Qroniam funt ad aliquid ope.
1;ationes.ueluti intelledio inrelliglbills ,& fenrus fWÎlb1is,&
imaginatio imaginabllis,& cogieatio cogitablLIi, &: reliquz
iimlliter,hzc autem ad aliquid: opo,rtel autcm fcielltcm ca.:
'lua: runt ad aliquid ,111ud quoquc fClre ad quod ca ful1C, I\C~.
(;efTe dt inquit itcrum qu!;rcrc utrUm opotlcat ex o~eratio.
llibus incipere,an ex i;s, circa qUOE opcrantur: & quolliam
manifcftiora funt operanonibus ea,circa qua: opnalUr, ma'
nifcfiius cnim id quod fcntiLur ,quam fenfus ,& quod opina
mur,quam opinio, &: eodem mO,d~ rel qua.ex hls igilur il~- :
cipicndum ,' dl,ffcrt aU,te,m fol~m ln ~l1tc~leéèu & in imcJligt.
h ili hic en m llltdl/glblic efllllCertlUS lIltelldl.u nauC}3 110· ,
flu ~fi jnt~l1cé(us,inttlligibile uero cft fllpra lIo,~h~C Igi~ur
cponet curn , qui imclligibilia cognofccrc uule" li Ire: pnui
quidnam Ot intcIledus.Sicigitur &: AriaOle!cs ln hoc rolo
facit, prius de inteUcéèu , poRea de intdligiblnbus do cc n,s."
Difficile auté di &: in hi!> diffinire: qualla apta Ilala fim ,abm
uiccm crIc diuerfa,l\anCl3 illud inccrcii c,a, an fenfus tma.
& locale mo .. l.
g inatio at idem 'an aIterü , ue! imaginallUUm,
'IUWD,&in rcliquis ftmi1~cr:~c.q;lUCCI Bar~cj op?n~~!>t qUE~
.
~O.Glam.fupcr iUulDol.
li l,
po
&:
�.
,, ,
tcre priu~,an o!!,era ipfalum,partes enim potêtias ipfas, ope '
ra aut~m ip(arum,operalionesipfas,utimdligere. an intel- .
leêtu n, i n~dleêtum quidcm potériam,intell'gcre uero operationem ,&: fendre, an fc:nfitiuum ,'fentirc rurCus operationem,feofttiuum autCm ipfam potentiam,fimilitcr &: in alijS'
uidelicct poremQs &: operarionibus 111 intdleêtu, & intell'gi
b ili,&: io opin lolle,&: opinabili, &; in rcliquis.Q uod 11 ope-'
ra peius turCus quiCpiam dubitaric an oppolha horu; prius,
an opera qua:rcndum Gt,. hoc dt an operationes ,oppofita'
-autcm dlClmus operaciolllbus fen/tbile fenCui &: rd'qua fi ;
.
"
~
mili tcr,op~ollUmur amê hxc, uduc ad 'aliquid, fenfus ellim
fen~b.ilis eA: [cnCus,&: rmLibde renûciui, &: intelliglbile intel
lCêtlUI, d cere oporcebar f,ilfibile fe1lrus, &: imclligibill" in;
telleêtionis, ha:c cnim [um opcrationum Îtgnificatlua. Ve ,;
fUm pcr abuCum dixit illcc:lle..'l:lui, & [enûtiul ,qua: quidem
Unt pocelltiarum ilgnificêriua.
1
" Vidctur autcm non folum quid cf1cognofcere
utile erre 3d contemplandum cauras forum, qUa! '
fubf1antiis accidunt.
. Po{rquam cxpo[wr cas, qu:a: debebant qua:ri.propoli ..
tiooes, &. communiter in omui dlmllitione, &: priuatim in
e:a,qua: ad anima pcrtinet, iam nobis uult ip[e per h~c me,
thodum quandam, atque facultatem inuenrionis dlffinirioIlum tradere • cA: aurem mechodus ha:c, non folum inqu it
rcrum diffinitio nobis confert ad cognofcendum [ubaantialiter exiaenria in rebus,ueluri cum dicimus animam [ul>fla,nriam per, Cc mobilem, per hoc t'Ilim concludimus quod'
&. Immorralls ,&: quod pC!r fc fubl1acns eA:,anima: immor-'
tali atem dabimusex dlffinilÎone, & rur[us cum cognouerimus quid cA: trigonus, jpucnimus cx hoc quod habec reliquo duo lacera malora , quodq; cres angulos duo bus reéèis
zquales tener. non folum igiturillquit in coglliciont'm eo,
tum qUlE per reinexiA:ullt rebus,conferullt nobis dlffinitio,
IlCS,~t al1qualldo quoCJ3 ecooucrro adcognoTcendum , qua:
l1am (ir propoûra: Fei dl(filliti0 , conCert nobis f;rpenumero
cognitio corum,qua: per fe ,Be. primo n,bus incxiaunt, h~c
cnim dicir accidentia hic,ut quoque fupcrius diximus . At li
hoc eA:,uidebirur e{fe mUlUa demollaratio,nanq3 fi per dif,
finiciones accidêtia cognolcimus, & per hOEC cconuccCo dif,
pniciones,mutoa ea demonaratio. dico igirur quod nOIl dè
murua,nô cnim de eifdem accidenribus utraC}} dicit,Ced alce'
ra quide1n;,quz per diftinitiones coglloCcimus, & airera rur
lus,per qua: in diffinirionc:s faculcatê habebimus, hOEC eniJ1l
manifeA:a, dl ex cuidcntia fumpta accidentia confcrunt no,
bis in dlffiniciones nondum cognitas. diffinitiollcs autem in
acccptionem non manifcaorum ex cuidemia accidemium
qucmadmodum fre:queter &. ipfe fecit uolens diffinitiolle~
loci reddere, quoniam hzc erat inccrta, accipiamus,inquic
prius quaf1 arbitratorcm u:duci diffinitionis ca, qua: fecul1~
dum communem il,ltclligentiam in[une 10co, uclut quod in
'oco eft eomillcrc, hoc ilLi dIe a:qualc, & qua:cul1q3 alia ibi
connumeraui,.&: eum dicie fi reddita diŒnicio eiufmodi rue
rit,omnibus fecundum communem il1tclligcmiam loco in.,
c:xiA:entibus conucniat Ut integra crit , quod fit non,nequa'lU am • Sic autem &: in infinito, &: in uacuo, &: in tr.mpom
fic ctia in fublimibus caufam qua:rês grandinis, qu~auit ca
,qua: c~munitmlli inclfc c6ceJfa funt.qua: quidé iu autom110 autl.Q U(~.c: fietifolcne, dl in hycme: in 10cls repidioribus,
po(èc~JOqult t~lcm d,c ~pfa reddamus caufam, quz omnibl:ls hls .conuemac?Ûc Igltur Inquit &: nunc,quoniam quzri"
J:!lus a~~mz dlffilll.tlonC:,m ,ipfa aui,em cena non ea,accipia~
,!,U$ ea,qu~ e~ CUJdcl~tla pc~ fe anlmam primo confequun,
tur, Ut ex hls ul~m f~c,amus ln acceptioncm diffinitionis ip.
fius;uèlut imagllla~I~Um, locale: ,?otiuum , uira: fadiüum,
&. 9ua:~unqUt fimll1a,qua! propua fUnt anima:, quare pon:
CXlcum Ipllus non opcratur ha:c,atquc talia corpus.
li f unt œquales.Sed ec~huerl'o accidétia ~onferuntl
magnam partern ad cogno{cendli quod qUid dt. 1
, Hoc exempliHA: huius , cp ex diffinitionibusinueniemuS'
c~,qua: per fe inCunt rebus,nal1~ in mathematicis utplJ
rJmum ncc~LTar~u~ ex diffinitionibus confcquencia cogl1~ ' ;
fcere, quolllam 10 f)S non poLTumus a [cnCu quicquam aCCI'
p~re eorum , qua: iUis in[unr, at prius oportCr [cire quid lie
mgonus,poaea lic ex hoc [yllogizare quid ipf! confequel1S
cA:, per exemplum autem <leclarauit [e nunc accideneia di;
cerc~qua: per fe primo [Unt. Trigono nanC}) primo,&. pcr fè
hoc ~nelè,ut habeat tres angulos duobus reéèis a:quales,fo-:
11 eJ~lm)~ omni trigono hoc ineA:, in cognition~m horô igit~r ,lnqu1t) confen fcire quidnam linea Ht, ue! quid fuperfi "
Cles,uc:l reéèum,ucl curuum,ha:c aUtem exempll gratia,uc i
lut 10c fuppol1tionc dixir.n6 quod " uel h:J:comnia url folum,
conreram ad difcendil duobus reêtis elfe a:qualcs tres ang u
los, neC}l enim diffinitio curui,neq3 fuperficiei nihil quicqu~
conrert, oponec,autem ,Be aliotum quorundam cMffill itio;
nes alfumere. in his igitur ad acceptionem accidemium aC]
fumpl'ione dlffinitiol1is opus cR, quoniam nihil cx euiden -'
tia de iIlis di cere pp{fumus , aliquando aucem in ahjs rebt.:s
ad acceptionem diffinitionis accidenrium cognitiollc opus
ea,quemadmodum in loco,& cempore,&: uaclJo,&:inllni~
to,& nunc in anilT!a , quoniam diffinitio non ccna cA:', h<t~
aucem ex [enfu manifeA:a [une.
ea
eum cnim habeamus reddere perimagir1atio~
nem de accidentibu~) ~eI omn,ibus }ueI pluribus;
tun~gu0'J3 de fubf1atzahabeblmus aliquid qUalll
oprlme dICere.
;
, In:agioationcll'! ,inqult, [cilicet planiorem cognitiontlll,
Uldeltcet apparelltla,&mallifeA:a imagioationcm uocauit)
qu~d ea ~nt aperta; tune qUOq3 de CubA:amia habebimU$,
Optlmc dlcere,Ct nanq; eorû mulca qua: per Ce & primo in·
fun~ rebu~ , co~noCc~rc potcrimu;, uc:\ut inu:fliganccs pef
h~c lIluenJre rel dlffinJrlonem, fublèamiâ autem dlci! oml1ia'
qua: Ctmplicitcr,&,diffi,nitic:nem,& qu~cul1gue a1ia Cunt in
fubA:antla ,eutn cmm dlffin'tl~nc.m inuencrimus, pel' "p(a(l1
quoqu~ omnla , qua: Cu bltantl;if Illfunr,Înucniemus • &. ho"
&.Iolel1s tpCe declatare Cubintulit.
Omnis coim demonfirationis principium dl,
quod quid dl.
'
:
~oc uiddicer • & fi ex ~uidmria hab / mus quandain co',
gmllonem eorum, qu~ fubflam(js accidunt arra('h(n hall C
ipCam eognitioncm habemus è [cnCu &. t1~n demoll(èrll'
tiu,u~,~~m Ueto di,f~ni~ione!ll cogl1of~amus , tullC (cÎcnl(f
ptlOClp!')S ufi dlffil1ltlolllbus Ipfis corum cogniriollcm ope:'
r,c polTumus.Sane aucem 11011 ad omnia fimpliciter accidcll
l~~ fublla~ltl)s hoc ,cxcipicndum elè.accidemia autem(udu:
li ,am dIX')qUa: prl~O, & ~cr fe illfunr,ut 11011 appareàr dIt
murua dtmonlèratlo, fiqUidem per accidêtia diffin itionclll,
&. eco~uerfo per diffinitionem accidmtia cognofcimu s , at
alla qUldc~ ~unc,per qua: diffinilioncs difcernimu!:,qu:bu('
CUI1q) cognm onem de fenfu Itabemus uelUt hoc urli mul (li
adclfc uiram inferre c?rporibus, hoc t'~lim proprium cfr ~ni
mx,cf!e caufam nurrlmcmi, augmentatiollis,generatio~JS,
dfe al1l,ll1al,bus caufam,motus inlatcra,h:xc CIIim [enfUI ' ,0
gl1o~,lld f~n~.Attamen ex diffin'itionibus,quxdam exi(t(lla
dubla colllgimus , uduti immorralcm rfiè rauollalcm anl'
mam,p0!è~ua en im illuCllcl'imus ln diffilljtioneipfius,q~od
ea fubaaua pcr fe mobilis,ex hoc quod pu fe mouetur iJ11'
~orcalem eam e{fe c~lI(gimus , diffioitlo nanq; fumitur c*
hls , qua: per fe rebus IJl[UI1t, 0011 tamcn Onlnia qua: pcc ft
~uo,t,am~lc~jtur ,al ca,qugcunq3 fum apta fepa~re fubf1 afl
~Iallter alloro fubleéèam naturam, uel igicur fic cxcipi r:du~
11Iud, omni~ enim demon(èratiolli~ principio l'A: quod qU ld
, Qgemadmodun~ in math~rn~ticis , ut quid {CI dc,ud quod ego d,xi.'.9uod l'A: quo'lJ magis uerum,&: AI~;
place,t.O~.mll pro~r~s qua: per Cc rebus infunt ,prl
étum,& quid curuu) ucl ~u,ld Jmea J & fuperficies, ,,~~dro
Clplum elfe: diffillillonem dlClt, quomodo enlm potd( 1)lu
~ cognofcendU quo_' reGbs Ipf~us trianguü ~gu , Deri,ut i. dCPlanfiratiuc ,o&nof~at l'a qUI" pcrJubfianriadl
d
J
r;
{un'
�D
E
rUnt in r~,qui huiurcc ici rùbfrantiam'no cognofcat< ctcnim
de .fenCu l~cet acciperc quzdam ex his, qux r~bus inCum,ex
qUlbus wam occafiones ad diffinitionem inuenimus at qui
fubCbmiam ni non cognordt ,is ex illis cognitione~ peri,
tam ca pere non potefr,h~c autem dif/lnitio dl:.unum nanC}J
Ucre principifi di: hUic,qui benc confilium capturus efr.Sci.
reoportet de quonam fit confiliü ucllOta errare uia necefTe
cfr,~.enim ht in anima illlaginari, fentire, imelligere;& fi.
nJllla,llIud e fcnru fdmus ) at qu~ nam flt horil natura,atCfJ
Utrum eadem flot inuicem , an diuerfa, & qua:cunC}3- de his
qu:\!r~ntur, nequaquam Ccimus , ueru tune Cci enter de ipfis
cognl~IOnem capimus ,quéindo ipllus animx fub{lamia co'
gnorclmus,mutua uero demonftratio nô efr.cum enim fint
o~nino quatuor problemata , an at , & quid ftt. & quale
q~ld fit.> & p:op~er quid lit ~ hoc quidem quod hxc fim, ex
cUldentla a~C1détla capimus, & quod quid efr ex ipfis conie
dll~am faclmus,cx diffinirione autt: non cogno[cimu9 quod
aCCldclltla fullt.at qUDd quid cft, & quale, & propret quid.
qu~pro~rer per hoc quidé quod eA: iproro accidcntiü,quod
qUI.d cfr Ipfius dif6nitionis cognofcimus , per hoc auté quid
dt Ipl1us M6nitionis reliqua problemata ipforû accidc:ntiiï.
quare n6 (ecundum idem mutlla demonA:ratio cfr, hoc au...
tem nil~1 abrurdum,pcr mutua qua:dam dcmonftrare non
fec.undu idem, uerum fecundü aliud,'at$aliud,& quod fit
hUlUS mentis Arifrolelcs declaram ea,quz fcquuotur.
.~are fecundti quafcuncp diffinitiones nô accil
dfalt .accidentia cognofcere, ar nec conieaare de ipfis
Cile.patct ~, dialeéhce diéta: funt Be uane omnes.
C
;r
9
ri debcbant ; & dfc quandam faè:ulratdlJ ad lcccptioncm
diffinitionis enarrauit fcilicct c [cnfu cognitionem eorll,quz
. per fe funt in anima,hoc ctiam ipfum dicit,ciTe maxime du,
bium de pafsionibus animx contiplationem quandam ~ca,
pere, ucluti occal1onem ad ipfam diffinitionem, non cnim
habemus,inquit,e fenfu dijudicare,an omnes anima: pafsio
nes utriufq3l1mulllm animalis , uidcIlcct cômunes, an ipfa
quoque priuatim quafdam comuncs paCsioncs habcat~ ne ..
cclrc cfr enim,inquit)omnino hoc ante ca pere ad anim!; fub
tlantiam cognofcfndam, capere cnim illud cft difficillimii.
Si qwdem igitur corpore,ut inftrumento ulitur priuatim ha
bens opcrationes,non ad diffinitionem uti corpore oporter,
llanCIJ afcia fubltariam [abri non coplel,ftn autem fubfran ..
tiam in cotpore haber,ut Omul Lltriufq3 ant operationes ne ..
cefTe efr in diffioitione corpore uri, qucmadmodil dixi~ulI
in ira.neccfTaria efr igitur horum acccptio, at no facilis.paC"
flones autem commuoius ipfas opcrationcs animf uocauir,
4pparet autem utplurimum oihilfinc corporc pari, I1tQJ fa~
<ere,plurimOE nall'13 pafsiones & eum corpore fiullt,& cir,...
<a corpora,etenim iraCcenribus, & trifrantibus ? & cupien ..
tibus , & audentibus,& timentibns , & in ~mn~bus tallbus
ûmui parirur , atque mouetur corpus, at etlam Ipfx norum
paCsionum ,operationcs circa corpora fum.~are funt hale
utriu[que,lloll aurem anima! propria.
~axime autem uideturproprium intelligere;
~
Ecce iterum parsionem ipîum iOlelligere uoeaUit hoc:
uduti conrra Androoicum Rhodium, qui Iibrum de i~tet,
pretatione adulccrillum fecit, Ilan'IJ Ibi dixir Ariftotdes in ..
telleaiones pafs:ones animx. quemadmodum diélum dl
jnlibro de anima, nullo modo autem appareat in libro de
,mima UdUli nomillauit Andronicus, ipfas intclledionea
pafsio;es J dixifTe , ecce igitur &: ~icin9uit: quam ~axi,?e
autem ûmile efr proprio ipCum Intclllgc:rc) propna COlm
pafsiolle uidclicet.
?nfonil,
Witt hOEC ~s,qU:E diéta Cunt,nam ft principium
ls
~~rnon(i:ratiol1i6 dt, quod quid eO:,omllis neceCsitas
ta Is nOn fit r.c:ddiea rei diffin ltlo,ur pcc ipCam de omni,
t~ uS'1ufIl prt [~inrunc rei,clarô l1c uduti per pr ncipiil fcien,
liHll. acere ,uc! conieélura qupda m accipere,quoniam non
>:
omn
cr. la,qut= rei infullt per fc,in diffinitiolle manife{lamur ne
Si autem cft, ut hoc imaginario quzdam, uef
Ctll~ efr,inquic,talem diffinitiollcm dialeéticam elfe, & ~a.
Ile dléi:am • uiddicet in ~ano Iaram , minimeque rei nalUra: non fille imaginatione)non contingec utique, hoc
~ong.ruen~em, nequc: tallquam ad applicandam rci ipOus elfe ~me cor'p~re. .
. . .
...
100dhgcntlz extremicaecm, Ccd cfTc rurpenfam & rei llalU~
Slll1cellcéllo,lOqUlr,ue1lltlaglOatlo qUfdam efl,ucl ab/i;JJ
::.
tam non comingere,neque extremo pede cogi:alionis inh3! ~\jmaginationc. l1/)n nc omnioo necciTe cil, ut Ilet~ illtetleébo
tete: fere rei,dialedicam autem, hoc cfi Ilonllacuralem, Ccd ~ proprla {lt al1lmz, Ced urri~(cv amuI, aquidcm imaginacio éË1-:'.. lh'1~:. . .~ . &~
(impliciter ad gloriam rcrpieicl1tcm) & Ut aliquid dicere ui. dependct a ~CllrU,C)( ,pf~ em~ Typos h~bc:t , fmCus autem ~.,':7 c1~~... < yo,," 1..
deatur ,qua de re ipCe paulopoO: mentionê faCiet in eo,quod i1mul e~ ';Itrlurq~e,& hl~ q~lde~, ucluu problc:matice hoc ""~~
. ~, .." oJ
ciielt iram dIe ultionis appetirÎl, 0011 enim naturalis efr hore p~é.h~ dlxlr,m~mfctt~ el11m ln. tertio Cer.~one dixit-abCCJ3 irua ..~•., ~., ... J ."4,4' ':.t.
diffinitlo nanque rub{lantiam ira: non dedarauirl at ab ca ,gl(la[-JDI1c-t~lpfa~e€boOM1, d,CI[ autem fic prima:
.
abfcindc:~s quiddam , quod in fa exiftelltiam habet per Ce alHem incel1ec~iolle~ ,quid differet,.~t imaginata ~on fim,
diffiniuit,ex quo Ileque conCequentia iram cognofceremus, lle! n ~que all~ Imag1l1ata,a~ no~ fine Imaginatis, primas di~
qu(madmodu ex w,quod dicit,iram dfe feruorem fa ngui, ~ens '.'Itdlcébones , qu~ Cl.rca Intelligibilia fU,[lt) quas fine
.~is circa cor propter ultionis appetitum) horc enim M uni, ~ a~l ~at:one eff~ enuntlault.hoc aUtcm~fiF)tribus mo ..~_~ .... .. ' . _
t~o, qua: conCequuntur cognobilia facit , quoniam palpita. dis dl Cl tur,u el COlm neC}3ll.ocens,.ncque iuual1s, Ut diclmus, ~ :)1 ....
~. 9 ... "
tlO qua:dam cord:s conCcquitur cos,qui correpti funt ira or non fiBe umbra,quod dl: ln lumme corpus, neqJ wim cor,
.'
caq; cas parres, qua: ibi Cunt,fic calidltas,iratique rubefc~J1t, l'US umbr~ qUicquam iuuat aut.no~et; ud quod ex ncctfsi,
hoc aUtem propecr mOtum faoguillis cfr , ta lis cO: etiam a lart .cfloJut Ill{humentum,uel allquld rale,ueJuti cu dlcimus,
)(en~crarc: reddita ani~or ~i ffill1tio, numerus enim,inquir, Ach~es uiru~ [e frrenuum prorfritit, at nOl.lllne lancea,ne
t,ft [e'~fum mouens ,qUI elllm hane audiuerit, ex ip(a pote- ceffarlo Ilanqi llh Iallcea opus erar ad lèrenuI~atem,no cnim
ttt.COllleêtare ,& capere I1lh11 eorum qua: in anima, aut il) ife lèrcnue ge~~re nudus .~ocerat;ud qu~d a~ Imprdlmêtum
~nllnali funt. Regulam autem l10bis reddcndarum di[fini, c fr.u t eum ~Iclmus ! qUI.1ll hye~c nauI~aUlt f~r.u~tUs eft, at
Ilooum per horc Atllèoce.rradldlt, ?ponere fCllicc:t ipras eC. non ~rte perlculo, hiC COlm. c~plm~s Ut lft1~edlUUu hoc,non
fe.talcs, ur omnia quz per Ce rebus lO[unt, per cas, ueluc ab JiMol~ hoc a~tcm 11~9ue alla Imaglnatl, no Ctne autcm ima
~I'quo prillcipio fyUogizarc pofsim ,hOEC ellim perfeétifsi, giI12trs,ucIur.,mpe~mull'm hoc,AoA41nc, accepit, in propo'
Ill;! diffinitio dt.
liw autem d.ldo•.SI a.utem dl: & hoc imaginatio quzdam.
. Oubirarionem aurem habent &. pafsiones Jn 01 ~d I~llfine .lmaglOaflon~ , h?c ~on Ct~(, hoc" ",c,f,i.race
blet Ut
'
.
1
ll1qlllt: ut fi lI1~rumcntall l~r Indlguer loceUeétu. ImaE;1na.
uc: rum finr om~es co~m u~es ) el u~ q ~ oq uC ,ionc ad oper:ltIon~s prop~las adimplendas,quart fublOtU:
~ria habet? an fic.alIqua e.tJam Ipfius a[~mlX pro l lit hoc, Ileque COntll1gCt utique: hoc dfe llnc corpore,uc1UQ fl
z.~
,.
Il ' ~centm acclpere qUldem neCeŒlr111111 cfl)at ill fuppofilione au rem (crmo cft.
~.~~ 4-, ,.. ...
O:fi
b·
t
r.t . .
i
04
11~~aclle)Uid~tur autem pluril11or~m Il.ulIum fil "2-" Si qu~dem igitur cft aliquo~ an~ 0Pe."Unt, ~f.fJ7!~ .:.....:«~
re CU rporepatl~ncque facere, uelur lrafcl)confidel ucI pa~SlOnl1m proprium co.ntmget unq.uelpfarn -7';....c.t r L/! -t.
, 1> àere)o~~tno fentire.
• 0
~UilDl dlXle proplcmala,qua: ip r~tio}1c itnima: qu~.
J
feparamfin uero nullumeft Jpfius propnumlnoQ
uriq ue el'itJeparabilis. .
• .
~o. Gram.CLlp,ran~
B lij
.., J
�''''
Mùltà quidem'tx ho', faéla cIl: Clt~o{\toribus ambigui,
tas )arb ltrdti cnim Phllofophum conuertentia cum concra,
poficione urum em:.~dubirau('run t 11aud ImmCrlro,ac (j PhiIoCophus e>: ante..: dente male Ir ulùs cOllucrcemia,cum de
con[cquente fadam dIe CO(1u ~nc n :liun oportuerit. dixlt
cllim inquit lIc, flquidem dè pfop rià altgua pafs'ô anima:,
{eparabtlis dt, poltea accepie oppoûtum antccedEeis,& pa
rauit oppofitum conCequehtis, fi aUlem nuHa {t propria ali
(jua pafsio anima: , m C)J Ipfa cm [cparabiJi ) cum debuerie
ex confequemi uice uel fa cOlluereere:lI aorem non e fcpa ,
raDllis,non habcr aIiquam parsionem propriam .Expofito.
res aue:m Anici bene inqwunt) eum non hic om nino con.
uercentla urum ruilTe ,at duo '1ua:da coaptaea accepilTe duab~s qUibufdam datis regulis,quasiam acceptas hincindica
u,Im us,quod horil omntoo fubfial1ti~ Cu nt reparablles, quo
rum fum a corporibus opcrariol1es fepararœ, &. quorü Lime
În[cpara bilcs op -ration~s, eonlm quoq3 occc/f~rio [ubHan
tia: [Ullt inCeparabtlt:s: Ctquidcm wim titopcrauo r~pat'abi,
lis,fub11i1J1Cia ucroinfcpal'abills;naOl quidcm operation cs è
potenriis,pore'lltia: uero de [ubfèantijs ,cUOl dr opcraeio fc,
....
parabllis,quod Ît [eparabills ert, necdTt eO:aliquam opera,
,
_
lionem elfe Îlne fubfi<lntia , &. fine pOtclltia , quod quidem
c;
.,j r4 .....e~é'r~ neri non potcfè, omnis Il;lOq~ operatio ex potemia e11 om,
~6> ,..,-.{~ ~& .ois aurem por~ntia de rubltalltla. imnino igitur nccdÎe cft,
.sJ1~
~ eum Mt e raelo.f parab,lts-,cfttqtto(}3 ftsbftalltiam fepara,
' .iJ~~f~t?=-"" bilcm. Quod Il hoc (11)i!Jud qllodl.]1 oeceiTarium efi cam
""~-'~6J4~"
rr '
l
' - ' .
,
f~~
-*11'-'; i-~ffd tm!
tm~l rra em ,arc~ IOcorruptlb:lc,qUld na <: omne Cll ;m
f·... •
corrupt,b tle, duoous mod scorrumpirur, ue! in fua ipflus
'C-le~el1t~ rcfohtemfo,udutl 11 {ha orpora, ud cxtinguen,
~o 1n-!i:Jbrcdo,l]<1od1phJm ":lt Illurile,ucluri mulka refolu,
~_\, U ~ ' 7 - .
tis ~bords cxtil1guitur.~u~ Gr igicur d ffer~tltia 9.,upl~x, uel
~.4;." 70'-;> ~"'l.Ç~ '7... UtIn corporlbus,uel utm Incorporels Il:lbcr bus dfe JO Cor,
' . ' ....4....
f.e;,;porc lubieéto ~ ft demol1 fèratum cft an imam ipfam & in.
t'l ..t"" t·r-.~ ;~ corporcam eITc,& a corpore (eparabi\~m. nullo igitUT ma.
.... 1........ , r"""-- l'~;:(jo cotrumpieu r. irem) cum ûntopcrationes infepa rabiles,
J':/
Jy,[--.
mceffe: cfi & CubO:amias infeparabiles dTc:quod JÎ [cparen
:~- :.,.:..-: ·~~t~~~ tur fu bCtanti:f,erunt incfficace~,& fruA:ra: nihll aute,m fru ..
1}-4 4-f{ _,
__ -J~ftra me.{J D eus)neqlnarura faClt.Q uaproprer Omlll110 ne ..
'-t -~~ -4 -ff~ ~ ce lIe efè,cum Îtne operari oncs infeparabiles)elTe C]u ccp [ub·
ftantias infeparabiles.ha: igiturregulz funt, quas commu.
nieer ampleéèumur ornnfs,& qui morralem, & qui irnmor
ta lem (iTe dicullt ammam • infralHier ferulltur ad has regu1
las)ad utranque una,& al1tf'a ad primam , quomodo enim
, (inqu:unr)ArlO:.dixie quod fi cA: aliqua parsto propria ani .
m~ (ide m ae fi dlCerec opel'ationem) fcpal'ab llrm habct
quoCJ3 fub{lanrÎ<tm. ecce: enim(inquiunt)oculus habrroperati011cm proprlam,'luod cfè uid ere, nccp tamen habct fub
fiamiam [t'pa rilbllem, 110n m im pocclè oculus: ~ corpure Ce
ê-.
para ri. qllld Igitur ad hoc d lcimus~quod hoc p1!oprium du.
,tp.,. .. ..• :.1 ( · - ·· ..,._c.....
. pie" dt, aut lit propriutn
p?"-tis . qucmadmodum dlcimus
cr
.\
ptdis proprium tllelre,non enim dlClmusirc elfe proprium
s·
pedls,tanquam pcs non IIldigcar tOtO, ped, nallqJ toro cor'
,?II- ~ ".~~ .r-I-.l!3f! porc opus dl , at hoc dicl mus ue\utl huiufcc: parris p\~eer
J:!t:Z.~..r~j
alias proprium Île, aU[ quod n6 ad Cub(butiam totO egeat,
··(f:I'."";;::"'cP"" ~:7 quemadmodù fi quisdicar uifcoÎtril tcm in a jua mixta oleo,
~):~•• aH'",vdUf#,ht!~ cITe olci proprilm uel dulcedinem in mutro, cITe mellis.di .
~ .'4..t4....~44~~ ....~
1.
'
l·~'... 1-. ~-~.,..~p.f- Clt Igltur ta I~ ropTium 11011 ûmplicittr Ut partis, uerum ut
r.r.i;:'~~:~.E'):.#·
,Ilud quod ad fubCl:antlam coro Ill'Il indlgear,l1ol1 cnim mut
....l-.~ .... ,.:J:.-....." 'f ,t'~~~.., . (o,ue COl1O:Ct,cgCt du\cedo red dè a rOlO fe"drabilis nanqJ
~...
-" ~ -~ .. ,v. f'orr• •• ,r
fi 1
II
'
• ~ 1'A4- ~.~
.~ tlè tn 0 0 m~ C.proprium hoc ig rur Arllto. dicit, quod &:
,,:.,., -~""...:'I"~"'" f"''1'''''"d;-t'xi(èenrl fepal'ablle e(r.Separabllls cnim dulcedo clè a rnel,
fi
Il
' .
4,,l'I'
.' '/1'-:1- ....."·.,........._(..~._~~
·~:.-..... L Jc)ab utroql cum It me .18 propria. Oculus quidem dtCltur
'1~'~t
· .... \ .s.. ';'?'d4- habci'e roprlam op~ratlonem
......... .., r~ ..~.à-ç.a
f i ' " nOll ue cam qua: rOCO il.,di .
~••~ {" .. d~
~eat uerum ad oppo ltIonrm totarum partlum. Qpolllam
~.~.<..~~_ ("t""'::;' ~ ~hUic'toto opus cCl: ad LilbftancialTl,nan Cll & cerebro &. ner,
1<7'~"~""'"
&: h r,
l'
'l'
,
~~~: J'1I:"~.r :!!:~ ~is UI llli~,~ fpi ri tU, . 1 cc ta Ih~s opus efi.Quare propria
fl.:t. ..::::~~t f~'JL"'a.quidem oculi operatl6~lè Ut ad ait as partes, 1101l-a~ffii.lro
rf1 dit tOtO opus efi,ad conCl:ltutioncm.
• ~~.~ a.d t()tum , n!w "1'
I __ r~~ ~ r~' ~'
1 \
C••••• ..a.... r--....
. " f: <sh .., GtG...&-.:; .... \.:'~.Ijlltantla aUtem adalteram rtgu am la:C cft. quomoJo in l
r.H~ .. J r.
~t:''1;"
,
.1.,•• f'• .!1 "'j:J..r-'::J ).~:rp. , 'lult.qaod 'l.uorum opcrattOuti non propl'la!. (cd urriufqul!
1,.
.......
;}!.....
r"+-'
C'
.r...
r!-S
-.
"'r?:-..
f"
0.
•
,. . ,
,
1
,.
~
)
Gmu\ Cunt,ac Gdicertt infcpara'bi\és' ,horum lièq, CubO:an,"
fia fcparabilis cft r Ecce enirn(inquiunt) gubematOfis ope' .
ratio quidem dt in(eparabiJis a nauigio,fubttanria uero {r: parabllis dt , (cparalUr enim gubernator a nauc. O lcimu,8 '
igitur cp ipfe gubernator opcratUr,& ut homo, & ipr~ qu~'
dem ur guberualOris operationes Il nauigio ftllle infcparabJI
les ,nc'll ipGus gubernatoris propria:: qua: ucro fum ut ho,
minis ,ipf~ propria: fum gubcroatoris Ut hominis, quart ~
ipfa fubfiamia feparabihs cft. non cnim hoc dicimus,quo d
oporceat fcparabilcm fubR:amiam omncs habere proprias
opcrationes ,& ft non omnes habeat,non crit [eparabilis: at
cum penitlts habeat operationem quandam feparabilem,
omnibus '1uidem mocis cife fubfiamiam qu0'F [eparabi '
lem oporeee,in inCeparabllis autcm fubfèaneia, oponet om'
nino omnes operationes communes dTc: )atC}l propterea in'
(eparabi!es.('Ib hanc rem igitur gubernacor etia,nancv ope'
ratur in nauigio,& ue homo ineelligês,dilferens,comedcl1s"
bibens,& fimpltciter affeétus animales,ideo & ipfa Cub{lan
tia a nauc feparabilis , quo ni am anima qUOqUf ratio/lalis in
corpore exifiens dupliccs habee opcratiollfs , has '1uideJll
ut in corpore, ipfa etenim qua:dam dt ucluti gubernarrilC
corporis,has uero ut animer ratiOllalis proprias • qu~ igit~r
utin corpore funripfius operationes,ipfa: funt urriufquc U·
mul infeparabiles, lit mouere corpus,& uiuificarc , id cnint
patet,quod has habet operationes,quandoquidem fit in cor
pore.ll'anq; fi feparecur a toto corpore ,quid moucbirr qU ld
U1ui!1cab : [~qua: ucro ut rationah fubfiamia: funt opcratio;
nes,difcuttere,lImll;gere, ipfre quidcm tanquam mhll cor'
pore indigeam,funt ipfius propflz, at'l3 ob hanc caufam ~
iplius fubfiamiam f~patabilem demon/fra nc. quare &. Ar!
Hordes tpoO:quam dedit omnis animre diŒnitiol1em côm tl
nem,liue raeionem dJf6nitioni ûmilcm, dixi tq; quod eilrl1'
tdechia corporis naturalis illfèrumêeah& potenlla uitam ha'
b entis,qua:rie UtCUIIC}3 quomodo dicimus cnte!ecltiam eIfe;
Utrum , inquit", ut inli parabilis enrelechia cft anima, ucl ut
nauigator na~is';Q1a_re fciuit &ipfc Clltelechlam quandal11
fepa rabltem,tnqual1ll1 uule e{fe an·mâ cl1lelechiam. Rurfùs
qU:X:TUm ) quare di dlxcrit:û quidë Igitur eO: aliquod ~l nl ITI~
operu~,uel pafsi onu~ proprtum,fubinrulit<;,côelngc.>t LHlCV
fepararl. oportebatelllm d cere IlccdIarlum elfe ipfam fe ,
parari. Dicimus igitur, quod ut ad totum ipfius habltum,
hunc,qui dèad corpus, aut ctiam ad corpora dixi t. Quo~
niarp cnim nUIlC, dum cfè in <:orporc ) feparab lils dt a cor"
pore,propeer hoc,illquie,eam polTc a corpore f~pal'ari, & {l
rurfus 6et in corporf,& 110n pCIl1CUS in in6nitUm a:;uum ma
mt [corfum a crafsitudill e hUlu[ce CO Iporis, qood aucem fit
in quodaOl ,& priuatur ipfo , comingcmis natura: hoc r{l-,
ucluti caleCcere, & [rige[cerc, [edere, & furgerc. Qyarc
CU t ego dixi ,cum rcrpexel'lt ad habilUm LOtUm, gui dl ad
corpus, co modo dixi t . formlTe autrm ulterius h:x:c extC:IV
deus fel'mo llem, & ufque ad dldum corpus ipCtus fpecici;
quod :recrue IIlqUlunr ipH coaptatum elfe, ûc dlxir, contl1l'
gct, 'luod quantum In'luit in elusipl1us natura ab co {(pa'
rari POtcO:, & (Illon dl: llcccfia rium ipCam feparari ab co.
tale aUtem comingclls eO:,quo nccdTario nOI1 cxiO:emc ,pD~
fito ramen in eITe,l1u llum il1lpofsiblle [(quitur. quantum ig1
tur in rua ipHus l1atura potd!: ab co fcparari . pra:tcrea dlC!mt/s,quod c6tingens, qucmadmodum IpCe dlcit ill l'blo d~
inteJ'prcraeione,fc:rtur 0.:: inn(celfal io,dlcimus ('mm pOfS IPI
le clt Colé elIe 111 ancte,& 'luidem cu Ilece{fario ruturUS (ie •
POtcfr igiE,& hic pofsib le accipi id quod in ncceirano dl':
n,
l
Sed qucmadmodum reéto, quarrnus rcétu cft,
mulra accidunr) ueluri rangerc étnCJIll fphfram Cc
cundum punétum :- non tamm rangt:( hoc fepar al
tUtu ipfum retlu) cO: cnim infcparablle} fiqUldC!11
[cmper dl:~lliquo cum eorpore.
,
'ObCcuricacem fecie d,do .rquiuocationc ufus cû fir, ncq;
difiinxnie ca,qua: dtuerfa flgniflcam.Redum elJlm partlnl
'luidclJl capi' ipCum panicipatum, ipfal du;o rcélitudi~ctl11
paru fD
�1 M
\)attim aut~m paiti cipans , uide\1cc:t utrunC\3 l'imu\, dico au-
W!l dlreéhi corpus,qual/s elè regula.hoc aUlem exemplull1
hwurc.: r'1 d t, quod o,pcrationc inCeparabi II exifrenre, ne.
ce!1e dt & fubf\:al1tlam crre in fepa rabilë.quid ig'l t ur ,inquit,
quod qucmadmodum dicimus, fecundum pundum tangit
rectum a:neam fphxram, d moni1racu cft cnim in geome,
tr,la quod & nJperflcles [eClllldum punéèum fpha:ra m tan,
gn,& elteull \inca Gmol ter,& nô, quoniam dieimus lineam
hoc cfTe afI.:éèu alf~~'ta01 Ipr.lm pcc fe dicimus affici , [ed ui"
dei ee,I',<Jua: ill <luro,uc1 bplde,uel aliqua lali re ar.ll ec quan
~o a~lmJm ip fn m ex fèenrem dicim us pati,i pfam pu fe pa.
tI dlclrnUS,at utrunCllI1m,ul.ob enim caufam appofuic ~ne:i
fph<r ram ,oe Ccrmonem ipfum capiamus de reéto, quemad
Inodum hi, qui Iradum difeipl\nas, faciunr.geomelta enim,
d~mon11:ratls quod fpha:ra fuperfici em circa punétum ran
g:t, Ilullam maceriam accepic, [ed ipfas per fe ration es de.
monlha .eum igicur diear, qucmadmodum reéèo,quate.
nus re~ u m efè,aeeipic quod in maleria efè:dicendo auu:m ,
!JOli qUlde'!1 La ngee hoc [eparacum reéèum, rcéèitudil1cm
Ipfam ,lpfa Igllur,inquit,feparata a fubieéèo, no amplius pa
tl etu~ hoe,llc:que tallge t reneam fpha:ram, quoniam nihil ci
fubfbtUlt, accipit proponionale anima: quid(m, reétiLUdi_
nem:ucriqJ aucem direéèum corpus:fw libil/bus autem,qui
bus eOtl'a accipitu'r anima a:llc:am fphxram.1I igicur & ani
maGe COntra capirur a [er~fibillbus,ut re,du tangit a:neam,
K~cer q, [eparata a corpon: ,11011 amplius cortipiecur a fenIbbus, [(d ftarim d (cedet dicimus, igitur 'l' qaem admo,
~Utn ~~nll.bile reéèum [enûbilc:m fpha:ram comingit, Îlc &
'ntelllgl bile intdliglbilem: igitur &anima feparata a corpo
!e,~ fi Il? ab fell lib:I bus fp eciebus corripiecul', aL cerce ab
~te 19,bll bus, &immaleriabbus, hoc autem multa acci.
, unt,q ual1 dicat , q, fequitll r habere omnia llgna pollta,ad
'
.coaptandum alt era reéta & lim lia.
Videntur autem &. anima: pJfsiones ompes dIe
Cun1 corporc,ira,mj[uetudo}imor) mi(cricordia,
~onfidcn~ia!adhuc gaudium,& amare,atg3.oddfe.
unul cmm curn iis parieur Jliquid corpus.
,Ouobus modis ofrëdunr paCsioncs anima: nô elTe ipfius
fi rnul
a: pl'oprlas,[ed utriufcp l1mul,& cx hoc,CJuod omnillo
cum hls mouctur corpus,nani:}3 eum ira cirea pra:eor
nllll
dIa fangUis mou tur, cu eupldicace autcm dlfponitur etlanl
hepar,éi<: pudorc fad es rubet fallguille ill fu pcrfi'cië furo ,Ht
aUtem CI more p:111or,colllraétiollc fal1guin is in profulldum
fac1a,ct lim pllCltCr in unoquoC}3 pafsioill': corpus allquo mo
do Ctmul d,Cpol1ltur,q> fi corpus cum animf paCsiolllbus fi.
lllul mOUClUr ,id patet anima: Cohus non dTe eas proprias,at
lItriu fq3 limu i. prImus aucem modus ex hoc palet. alrero au
t~m modo id ofècndullt,'l' illl qui Îlc bene nacura ccmpera.
li runr, quaiceun'lllcmperamencû tentant in corporis alfe.
étuum Cllotu, nacura tales Cunc.uidemus ellim aliquos com
~ode qUidem Ce habwres ad iram, qui eo modo tcmpcrati
Ull t:llquos utro d,ffieilis cITe motus,qUl contrariOtempe,
tarnento on11:ltutl [unc.ûIDlliter in relIquis uldemus,q, ali.
~UI ebn; nUllt)aur irariores) aUI timidiores,aut audemiores
'lUt irnpudentlore:s,& ex infirmicacc fit aliquls apclor ad Ira~
CU~d ,am, & aliqui cales Clbi hbidlrl -:m magis mouem, ah.
~UI ~ero rd les eXlIllguutlt,inde med:ci dicullC,q, anima: po.
CI~tJ.c têperaruras corporis requuncul' , quare quoq:J dlcunt
qUI ta Ils IUI1l eon11:1luclolIlS , proniorcs Cunt ad iram ue\uti
~~~rnagls ntdancholici fum:qUl ucro caHdiores func:aul hu
li 1 IOrh Il<\CUra:,illllbidinem propcnfiore:s.& fimpllciler in
falloquO é!J aff,étu :11 quandam coplellionis qualicaccm cau·
rc~erullt, atque ctiam fubllmous aCcendunt il\ arcanas
pornrCI1Uas
,sv
.
'
'd '
rcb ro ~ , "1. eos memorla cwacior s dlCUllf,qUl arl lOri ce
CO/l t tcpcrall [Ull[, at e:os elTe rardi or~s ad in'dleéè,oncm
'11.
S' l' '
in imarar/os
' .,,:J.u lem c6trarium dff~
éèum run:el1lare. Iml Icer
t~ll1p glna~lone)at<}l in rdi luis affcêtibus, &: quod ab initto
Qed~rIe'd celt) ~oc Idt:m ipCa uiucndi ratio in têpCriuuram
t,1 eo 'lUI fi~dlOû ("m ,og~itionis, ~ c;ibi, ~ pot~
1~
•
l"
"
'f
.1\.
10
cu\'am modc{tc gc:runt.undt & hoc diétum eG:.ô'détUIl uen ,
ter mentem fub tJlcm nongignir.quare quidem non intdJi;.
geremus in ebrierare) qua: ame ebriecacem imdlex'iTe:mus.
l)imiliccr autem & moderau: fe habcntes c',rca nutrim cntll~
& immoaerate ) & omnino ingcniofiores , de acutiores, SC
tconucrfo fegniorcs iuxta talc: rcmpcramenrum
Jndc
igicur medici dixerullt anima: potentias ;pfam eorporis rem
peramemum [equi.ad h!;e aUlern dIeu(\[ cxpo(horcs AcLici.
CJuod qllemadmodfi ipfi dlCune eam propterea elle in fub;
jedo eorpore, '1uia tales appetirus anima: corporis tempe'..
raturas [equunrur:ita nos quoC}] de contrario conrral'iü pra:
parauimus.a cnim ,quoniam ipros haber appeticus,qui cern
peramenrum fcquumur, proprerca inCcparabilis efè;ergo fi
non fcquatur temperam êlum corporis,trit fcparabll.s. Vi.
d ~ mus gitur quod quidam praue remperati non habuuunt
fequëces appetieus ipCas tëpcratura~ propr:r philorophiam,
fcd bis mdiores faéèi rUht.quod qUldcm no ~lTet fadum,ft .
quidem ut in [ubieéèo potentia effer in coplexione,Îlcut elTe
album,ueI luceum,uel njgTum,qll~ quidem ~e cali c6plexi~
ne fium,& fi decies millies philoCophetur qUl fpla m, ~on ait
quid horü eOl1!in cre potdè,donec è diuerfo eomple:xlo con ,
ltituatur Îlc omnis erat I1ccefsitas (1 uduc effcétus erat com
plexiolli; talis,<lpp,titUS c<ll s ip{ju~ anim~, non polTe eum 1
qui mag;s ad iram tem peratUS c/Tct,ab ira fe concinere,Gmi ,
lltcr quoCV in alrjs.nunc autcm non fit hoc, 11011 igitur appe ,
t;tus aoimf neccllirio (equulHllr complexIon es corpons,&:
hoc ipÎl qUOq3 mcd ci dicunr',eum cllIm dixilTcnt allim a: po
temias corpori complcxioncs Ce qUi , addlderunr GRe exc-fd
,t~S phllorophi.r, quarc fi poffunr cxcrciraciones circa philo.
fophiam id faecrc, ur anim::E IIlcll1lauo non fequatur ci3plc~
xioncs eorpoTis : dt aloquid igitu r & in nobis, 1ltC}3 fequu l1.
tur lIecelfario,qllare non in côplexione habenc dle,n nanqJ
hoc erar, quomodo aff.. étl bus l'cpugnauit -: un de pugna,&
fœdcris uiolario inter affdl:us &: raclonem (nllll1cOlm cor.
pori fui conCeruariuo rt'pugllat, Ilc'B cauCx repugnare con;
lcndlr, quare fi cauCa erat côple:xlo aniftlatiuis omnibus mo
ribus,l1o quidem al'quando ipfa eôcro fe pugnau lTcr,nancp
PLlgnantia contraria flint. quod igicur fit a:1ima rationalls a
corport: Ccparab'lis,llli,qui bene uiuunc,faeis ofreudunt,qui
bus fal1 idlo corpus efè.at qUl llibil proprium Cubicétii dcfpi
cit, li rum quoCV fcruarc ipfum uulc: at anima ipra contra,
rium faccrc uidclur,affed us autem quoni;j dalÏ [une anima:
in genera tionf derandcllCl dlélis de caul1s,habcIlII!S ln rub.,
ieéèo rp'rieu eŒ:,lranfeuotcs autem, quemadmodum dlxi.
mus,in hoc qU0q1 cralTu m corpus,n6 Goe: lali 'luidcm com
plcxioll': UPC,uc non fine chordis harmonia,no tam m fim ,
pli citer cffdius complc:xiollum funt ,ced quemadmodu in,
digecom nÎ llO rnuÎtcus rallbus chordis , ip[a uero harmonia
ex lis ralionibus,qux funt in mufico,in rali chordarü conue
lliel1li a fad a elt,eodem modo diCllnlls affcdus nô quidem
fine tait complexiol1c neri , nOI1 tamen compI xionem cITe,
aue COll'lplexi01lis efft: {tus , Verum ueluti ea,qu<! (ponte na
fcumur, egcnt oml1lno CJUldcm tali terra, egêc etiam pluuia,
non tamen hoc e11: Cufficiens il\ ipCorü gcnerationcm,red ho
rum raciones de tota IIlHiturionc prod um: hoc modo dici,
mus c:x infèirutionc IOra ratioll cs III rali com plexione illfun'
dere rationcs aff(éèuum horum rl:cundum meritum uniur.
cuiuf~ animarum raclonalium • &: quem adm odü fpecies
qu<! fir;n fponran CÎs,necv ex mixtiollc LC:rra:,& aqua: J1mpll
cicer facta t"11:,necv cxtrinfecus CuHi nêdo rponte pra:orCa in,
gignicur, [cd rationes il1~itutiu<! 111 cali elememorum aptitu
dlil e ingeneranr,arcp 1I111lrUUnt aŒ étuu5 fpecies. 1Ie:C}3 cninl
c~ura: priora effeéè bus faccre ddidt:ram.IJ cnim,uelut ianl
d ,ximus,c0":l Pl~x: o caura dl: ira:,&: cupiditatis,& rwCus,&
im lgillaeiollls, Illud) quod ea fine uita ,eriL u:c:r caufa(ulta:
,
cnim qua:dam CUIlt ipfa:) & CJuod c:fèlllanimawm, al11m:r,
quodq; e11: infellÎlbllc,cognillon s,quod q~l dtm,abfurdu~ ,
ea,at Illud fortaŒ: digllü ea inquifttione. SllrratlOn,alls al1l, ;'
ma,&. ue:gctatlua in fubieéèo corpore h~bcn[ cffc,lluod aij, "
mn fponte r"bGaï, mellUs en eO,'luod U1 altero habet dre) {,
nunr.
�P" R
r
(ponte ru6fiA:ens auté'm corpus, melius jgitu~ ta li bu ~ ani,
m is corpus dt . quid igirur dicimu~ cas ipfa~ animas ~o elfe
uclut in fubiedo corporc,fcd udut 10 materla fO:01a< forma
l1anq3animalis dt anima, ubi'l3uc~o forma m~hor c~ mate
ria,non enim carnis forma, uel lgms, ut! 3 lterJ~ s cUl ufd~ m
corporis,quoniam per Ce Cubflftere non potefi,lam & pelOr,
matcria ,quoniam necp i~Ca matcria carcns form? ,I ll fu~Ît ,
fie:nia t'ft ipCa per Cc,ced cn form a quadam confp~c~tur. Ipfa
autem cotinua materia,& ft pn fe fuhflftlt, ueluu llgna a~)a
culi non Ut ûmpllcitrr matcria,fu bfiirerum , fcd ut fprclcs
:.1&60.;:::~-rqU:Edam ligni ~ quan~:> autcm fium abaculi matcria, lign~,
.:r;~!:it-r;:4t.,~ tunc uiddicet ligna l'clora f~nt abacul: fo rrna , ~uonJJ~ I!.
t ....~~Z.L.&. ~.....gna quidem funthUlus gralJa ,abaculus ucro fims , qUid Igl'
~f....c~_, r~ tur d:lfen hoc Ut forma in materia, ab co, q~od cfi I~ Cub,le.
Q-F"tf'.....t.t., .
do~ q, Ipfa forma quidem co~iunéca mate~l ~ ~e,rfiCit UIIIUS
r~i CuhO:antiam, ueluti abacult forma cum I]gnls IUllda aha
culum perfecit. Îtmiliter forma camis c~m e1emt'ntls , uct
'. s carn~m
in alns
quoque ÛmlliteT.
quod
autem
humorlOlI,
~,
'/
,
r. b' .n
11.'
fi h'6.n
facitunam(ubO:anuam
curnlu
tn III li l , 1,;( onon
C
'
\'
cl l e~~o,
r
uelut album cum corpon~ no n lem a I~ ~ quan am [O~ '
mam nihil enim confen ad elfe corporls Ipfum album JO
clIc & praeCens, &. ab fens.
. Indicacaurem aliql1âdo ql1idem ab fortibus , &.
manifefhs pafsiombus nihll concitari , am timere:
aliquando uero &. a paruis,& dcbihbus moueri.
Qyod Jinquir,non [Unt animg pro prfj,fed Utrill[C}3 fimuf,
paret ex ijs,è quibus quali co! poris difpolitione i ntëdum~lr.
"3'
&: remittuntur. fum enim quidam ca complexione confbtU
J;:;z.....~.uL~= ti 'ur&Î! infinila fi nt irriranr;:l, ôm ou eanrura di ram,cum
~--t..., eti9 '~ P . d4r:frigu atum at.:{:J lOrpCnlCm fanguinern circa cor habeant:
~qâ?"""~~":"'altj autem funt faciles ad perturb:l ioncrn adeq ,ut &: ualde
t;,!,~;:- ""-paruis & lcuibus itrit3mibus fiatim conC'tentur ad tracun-:J
diam,q, feruentcm femptr fanguinê circa cor habeant',lIl1:
,
de &. hi,qui furore affcdi (unt,rofl'ruefc~ltte,perlurbatl o,n~
ferunt,econuerro in timi di(aré,confiden,tlamW, n~l fl ter, tlll
quidem magnis ctiâ tcrrorlbus manent,llltcrtJ!.,1 : hl U ~l'~ f~.
penumero nullo et;am terroreinllante 10 01_(1(1, ~I~ lIl.gna
ulam faci\lime mouentur.Quando ralem coplexlonem con
(ecuri funt,qual is eoru,qui tim:di fum,cQntrahirur nal1CF ho
rom calidum in profundu, q uare quoCJ3 pal1idi !lunt,Pallor
autem ipfu m cepit in gcnis. quando j,gltur quifpiam talem
ab initioc6ple><iontm confecutus fuem,faCile pronus eft ad
affeéèfi ,quare II affedu,s hi ~nima: prop,r~ cr,a m, h~u 1op~r
rehat ipfos corpori cOniungJ,ne~ ex hulUs dlCpontlot1e pl n
cipiu fumerc: fed quomodociiQl fe habeat corpus,ita ipf: m
llel moueri ucl n6 moueri ad clfcdus: Nunc autem &. :Etates aff(du~m formas uariant,at<)l comutanr, complexion&:
uiddicet eum tempore commutata, quaproptcr lItriufC}3l1.
mul funt hj;c,Ît nancv ut infirumemo ufa fuerat ani~a irra.
tionalis,& uegctatiua ipro corpore,nol1 qUld~m ab Ipro rno
ta cft nul1um cnim infirumentum mouer aruficem , fcd ab
co m~uctur , neqj murata inftrumenta commutant appcti.
lUS artincum. Corpus uero lali ucl tali complexione confi:i.
turum tales potentias una commutat.
.
~ando tUt'gct corpus, & fic fe haber ) queml
admodum quando ira[cirur.
.
Vidrlicel fi corpus (a comp1cxiol1e Lit con ltirutu m ,ut ln
fram fit facile , fic aUlem crit, fi talem habuerit complexio.
ncm,qualis fit irarcencium: tUIlC enim, qui fic erit conftitu.
tuS, erit ad iram pronus.
Adhucaut magiseft hocmanifeflu nullo.n.ter
ribili acddére,fiunr in pafsionibus ii!', uf timétes.
q
Ce rte rnanifefiz demonftraliones Cu nt, quod hi affcdus
animae proprij non funt, quando Ilullo cliam cxtrlnCecus
moucnte propter mult~m ~orporis in hune alfedum incli.
l1ationem quifpiam pat.tuf Idem, quod quidem alius ma"
gpis è terrotibus patiecur. .
~
St auté fic Ce habet, Id apcrtll cft 9:' affeél:us [unt
r~tiones in J;)lateria. Qgare diffinitiones qu0'l3 ta;
M
les funt, u t,jrafci motù~ gùidam taUs COfp,0ris eft,
aut partis,3utpotentià:ab hoc huiusgran3.
Si fic fe habet,inquit, uidclicCl, fi l1Ol1fptoprij hi affeé~S
animz funl/cd utriufC}3 fimul,rationes (unt matrrial~s,ul e
licer form:E funt in meteria ipfum c(fe habentcs,& nO fcpa l
rabiles.quare difiinitiones talcs fun~ , ut irafci m~tuS qu;daJ
calis corporis, aut parris,aut potentlz ab hoc hulUs grat a.
nanque naturalis cft opus de materialihus;focmis dilfere rc,
ali:E autê formz in alia materia funt: ntcclIe (rgo efi,ut na~
turalis diffinitiones ipfas rcddar,& cx materia,& forma ,&:
caufa per qua forma in materia fit, de forma enim dilfc ~enS
necclIario quoC}3 de materia dirputabit. hoc enim inter 11l~,
'lux ad aliquid fullt,collocantur, necelIe autem & de cau a
pet quam forma dbn materia difputabitur: fi quidé natU ra
lis cft artifex.Qund li ars cation es deber Ccirc eorii,<)uo ruJll
eft ars,ego enim(inquir Plaro )amm non uoco quod fit res
irràtionalls,ut igilur fummatim tradar fotmam natura~urn
diffinilionum,motus inquir, Ut diClmus in ira feruor, motUS
eni01 fcruor talis corporis, uidelicet naturalis infhumêtall,S"
uel partis, etmim fa:pcnumcro circa totum corpus affeél;
fit,quam uolumus dif6ni~e)ut fi taéto, diffinimu~,n,anq;,( e~
rnotum totius corporis dlcemus:parus uuo, utm Ira ,dl C
",
'
fi 11011
tes feruorem efIie fangulOls
clrca cor: uc l potentl:E,ut
, , ~'
dicamus feruorem fanguinis circa cor, [cd feruoré calidl Clr
ca cor. M anifcfiiJ dl autcm quod 8[ per fanguinem ipCu11!
calidum) & per cal~dt;t~ ipfe f~,n~ui~ ligni~cabitu~,ab h~~
huius gralÏa,ab~cIlCct,qUllOlurl a alfcClt,quod Ipf~ c ,
tra fit affcdus iniuria.Cum igitur diximu8, propter uloo l119
appetitum,figni ficauimus uttaq;,nant)3 uhio fignificat (uJll
']uoque,qu' uItus efi,& ultionem.
Er propterea ial1'l naturalis efi côfiderare de ani
ma,uelomni,uel taH.
Ex quo cni, naturalcs talcs formas cognordt, de quibu9
naturalis confiderat,tales aurê naluralt's diffinitiones,rra/1'rJ
mentes materiam:Hat~s.igiw.r-e~e ralibus animis,qul'C
I1~Ac-m~r~ria rUIlt,cJi.{.f~I'C-re~nanqJ d~nim is ,qu~ mmeria
Qrcm--rIeqTlntdk€waltbus-,l1fputa~r (quëadmodi'i illlibrP
de partibus animaliil dixit ) e1-l-ipfilfs' primi Philorophi • ne '
,elfe eft eni, eû>qui deinteUeéèu dilferat, de ÎllIctligibil'bus
quoC)3 difputare,hoc autem eft opus ipfius Theologi a:, fcd
(quemadmodum di><imus iam )perfeéèus naturalis fei pfu rrt
reduccr in abfttadas caufas naruralium >Ut ipfe quoque ill
phyftca.pofi rationt's de moto, de immobili cau ra diCpu ral
tione faéca,dixit.ex hoc igitur principio cœlum , mu~dus~
pependit.lJmiliter &in rraéèlltu de gcneratione,&. h,c,p~
CJuam igitur &. de ijs ut caul1sll1atU aliû difpurabit. erel~lJ1l
dixit iam de rationali anima,quod dl, Ut principium anima
lium,propterea inquit hic,ucl de omni.
:
Diffcrfntcr autem diffiniec naturalis &. diaIcéh
eus unumquodq3 ipforU, Ut quid dt ir~,hic cnil11
cupiditaté recontrifiationis, ue! aliqujd huiuf~o
di:iIJe uerofangujnis,uelca)idl circa cor fcruore.
Cum dixerit afFeéèus anim3: elfe rarion cs materiales , ~
cfTc naluralis fpcculari de anima ,uel omni,ud qUfcul1cfj 11~
fine materia eft,uult rdiquum per h:EC demonfrrare. QUa)
lis uidelicet ipfi naturali de anima diffinitio cOl1ueniat. cu;
igitur fint ha:c rria in rebus naruralibus, marcria, forma,
caufa per quam dt ipfa forma in matcria, circa h:EC qui,l1CJJ
uer[amur merhodi l naturalis, pa rticularis ars, dialcéè lca,
mathcmati ca, prima philoCophia • Q u:Erit igirur qu.om,o;
do unaqu:EC}3 ex iIIis methodls propofita definlat. At prltl
dicamus circa qua: fubieda ullaqua:que harum uer(ctUd~
igilur opus naturalis cft de omnibus diétis dilfcrerc, 8L a
rctum nalural,um materia, & de forma, &. de caufa, q~
forma dl: in materia , ut qUa!! nam Ot cœlettium rnat~rl~
quod non quatuor elementa uerum aherum quodpllJ
{
' • pro'
)10rum quintul11 corpus, qUI'd [orma,
quod fp hZr1ca·
d
pter quid aU,tem fpha:rica, r~ddet hUius caufam, ~ qu~s'
'PÛUIi ordims dt J ~ ex h:tbltu J qucm habcnt ad ca, q
l
{uP'
�DE,'
Ir
CUllt ante ipra,quemadmodum PlatQ in Timzo quret1uit~
prop.cer yuid cœlum fph~ricum,quod( inquit) oportebac
omma ~omprchen Curum, at circundamrum omnia, h,abe
re capacistimam omnium figuram, capacisûmum autemln plallis dt, circulus ,in' folidis ucro, fphrera demonftratur
eOlm quod figu rarum,qure [unt œqualls men[ural, ca qua:
plures habec angulos,capaCÏ'or cil:, & propterea qua: fine
élngulis dt ommum capacisÎtm'l ell:, ueluti fi fpatium qua.
dralll,ulare fie,acq; alia,quà::cuncp de figuris multorum an
gulorum,ut hexagonus,habetautertt quadragonus&:: he"
~agonus ambitum quatUor ulnarum , Ctt autcm,aUud {pa,
clum.rotundutn,uidclicet circulus, carum quatuor habens .
am~l cum, iIIul! fpacium ligura:, quod habct Ccx angulos,
ia'US,~ft co,quod hab cc quatuor lac~ra,quod au.tem c!r~u
,1 rpaclu cft, hexagono maiull cft ûmlheer qUDq3 111 fohdlS,
ln cubo fcilicer,&'o dal1edl'o &:: dodecahedro &:: fph11:ra
& t~liquis ;id cnim quod cri; multorum ang~lorum p!u~
C~ plet~quam cubus fecOndum rpacium ,fphrel'a uero capa
~r e~lt eo,quod muleorum crit angulorunJ. Reddit autem
. Atlftoteles naturalem caufam figur:r. Oicic enlm fpba:
tlCam nguram illi,quod dfet futurum a:eernum.conuenirr,
9ure figura neqJ principium hab cc, nCqJ fin cm : ucrum ipfa
ln ~eCe COntrahitUr. Plotinus quoC}3 naturalem caufam figu
l'a: I~Î!US hanc cadi ex habicu,quem habec ad ea , qU3: funt.
nee lpfum. continue autcm [unt fuptr cœlcfiia intdledua
(8 fubftanci<e maxime ucrO opomt eff(dom cotillUa: cau
fa! dfe fimilc~,& eius imaginem , atCV imirationem ferr~.
prOpterea igilur(inquie)circularicer mouetUr cœlum j qUia
Intdleél:ul~. imicatur,propriun'l nacu cft imt11edus, ad fei,
Eru,"? U~rtt)lpfe enim uidcns ell:,ipfe uifus.cum nalV uideat
P\ecl,es, lp fu01fc uidet,feq; ipfum uidens fpecies ipfas uidct:
P
. fi'
Ci'
fi'
1
i .Cllltudocf1.
l~ Cillm peClerum,Ct peclerum peClcs,cœ um
glcur habecfig uram fpherricam proptet circularem mOlû,
Zlt m habet propter cam fimilicudincm,quam cum incclk
1
t-xiuftlabct.&
a~it~r imïeaturintclIcéèum imparcib lieer ubiC}l
cft cr.ltcm,ue Igltur il\e fimul ubiqJ cil: , hoc modo cœlum
~ ;.blqi,qUO igitur ubiC}3 llc,quod ubi.:}'l cil: ,imieatur ,per.
1c 10 na<}3,priorum cft ad fu pcriora cOl1ucrli~, &:: llmi,
htudo.Reddic adhuc Arifrolclc8 né/euralem e.ufam figura:
allc,quod enim(inquie)<eternum futurum cft, huie fph..:ri
ca figura dcccl1s e(t,qua: 6gura ne'13 prioc;ipium habct,ne,
que finem,fcd ipfa in fefe w:nirur.hoc igirur modo narura
lis omnium naturalium reddie&: matetiilnt ,&: formam,&:
caufam,atqi ideodiffinitioncm asagnat de maleria,de for.
Ina,&: de caufa,pet quam cil: in rttatcria forma. Particulâ'
ris.ueroartifex ipfe quo~ circa hu omnia fe habet,at a na,
tUtali dlffm,quod ip[a res circa partieulare aliquod uer ra,
tUt ,Ut medicl,ls circa humana corpora.Architeéèus circa la
~des,&:: ligna.Sed hic quoqJ diffinitionem reddet, ample~ns &:: materiam,&:: formam , &:: cau[am + Diffen' autem
~ Ge a naturali,quia particularii artifex proximas ipfas cau
ils asfignat folas,naturalis uero quoque primas ut caufas,
~ua: gencrationis,&:: corruptionis funt.ipfe medicus propor
tlonern humorum,&:: eius horum proporlioniIO c1ementa. ,
~aturaliE; aueem progrcdietur ulterius & in materiam &: in
Otrnarn.naC],J oporcetip[um quoC}3 parcicularem artilicem
caufam cognofcere.ego cnim(inquit Placo)non aucem uo.
~tlàqua: fine rationc fic rcs. Dialeélicus aueem diffinitioncs
t Il gnabit e forma%~ caufa,has enim circa res ipfc ucrra
tUr,&hancipfam non ut caufam confiderans, ac I1mplici_
11~?t r~~ quandam ucl formam, uel~ti 9uod ~ra cR u.ltio,
. CUPJd1tas,hic nul10 modo [abl:èantl~ lpfius Ir<E noblS no
t ·ltlarn
dCd'It. A t folam cau [am , pcr quam .ua Cn.,.
Il. d' .
t .
lJut, dt
. aueCle,
lX"
idnllllueferat mol elèiam in eum qUI"
ante.
IrtlUrla
~
co fuc.'
uaoarn
rr
'
d"ICle, qUIa
, rem .lpfanl
non
. elle
eam diffinitioncm
ipCall) C1PI~.Quod autem &: caufam diccns ,non ut,c3ufarn
ideQ r.e:d,e,fed ûmpliciter Ut rem quandam manrfcll:am,
tell) ,el( . l~,quod dfcélus mentionem non fecic,effeéèus au
taiQlCU::hdltatis dt feruor fanguinis circa cor + ~oniaD1
î
.J:),
\. li
tlcm circa cor.Qllarc li quidem dialc:éèica dirRnitio (a\l(~m '
dicens,non effeélus mc.ltionem Cedt omnil1o aucem ftt ne,
edTe di(fcrcmem de caufa,dfedus quoC}3 menl10nem fa,(
re(ba:c enim funt ad aliquid)iI1ud patec quod' caur~ mcntio
I1cm facir,non Ut caufz,fed ( quiadmodum dixi) ueluti rei. ,
MachemacÎCus autem uctfat.ur&: ipfe circa fonnas a mate
ria feparabiles,non omnes,alqu~cunC}Jconûderation C' f(,
parari polfunt, h:il!c aucem fune,quz uocantur cômunia [en
ftbiliaj , ueluti magnicudines, &: figura:. camis enim forma"
&: oshs,&: dilium rçrum,ncC}3 per confideracronem repara,
ri a maceria polfum.molle ooim,&:: liquidum,& rUDcum,ec
alia,quibus inform.tur caro,quo Gmul cognofc;3mur,pro.
priam materiam cognitam fimul habent: .. blata autemJ11é1 .
teria,fimul quaC}J ipfaauferunrur.Asfignat igitur mathemél .
licus earum formarum ,quz [unt a materia abftraétz dif,
finitiones,non curans materiam illis pcr fe redditis, id~o n(
gue cauf~ in diffinitione mel}lÎonem facit , fi naqJ caufam
diŒnirec,omnino quo<}3materiam fumeret. Quoniam igi.
tut de matel"Îa non dlfputat,propterea neq3 cauCz meminc: '
rir. V duti quid d~ rriangu lus{efi: figura, qua: tribus reéli.s '
lineis comin\!cur.Q!lid cft circulus~efi: figura, quz Ulla h •.
ma continerur.in his nullam mareriz mentiol1cm fccit, at.
que ideo,neC}3 caufa:, per quam in hac materia ha!c forma
eft,fed ft quidem eorum,quf per fe 6guris eueniunt,caufa.
asllgllabit.ut quid iea triangulus duas reétas requales ba ..
hel ~Primus autem Phi!o(opnL:s de rormis omnil1o fepara.
Lil:bus a materia difputabit,formarum nan'l3 maeerialium
fune quo<}l in anima noClra raliones,&: quz abClraél:a: fune
in oplficis mente,& earum,qu<c funt iu anima, aliœ quidé
fum 11iuiûbiles,quz fune in imaginaeiol1e,ali<E uero impar,
libiles,& indiuifibiles,qu<J: [unt in rationali parte ipfius ani
mer. ipCeigiturGcomma de diui6blibus formls, qua: funt ,
in imaginatione difputat,imaginationc: .n. urus dt, ut aba.
culo opcrans,& rpacia remceiens,at'l3 putans.ipfe uero pri,
mus Philofophus difpurabit hifce de formis, quœ [unt in,
parce rationali ipfius animer ,dcC}3 opjfiClbus,at ea: differullc
q, il11! quidem in anima funt imagines primorum, &: reril
eognoCcitiuz,h~ uero aliz funt exemplares,& fadiure. di ..
fpueans igiturdc opi6cicibus,Ut fpeculatiulls opcrabitur,dc
Hs autc:m qua: funt in anima,ucluti purgatiuus, purgatiuul
~ni m opcraru~ ,quando ad fe conuertitur,&: anima: fubfian
tlam cognofcJc, rune enim per fcienriam ucre purgatio dl
&: affeétuur1J,&: ignorantia:,qui aUlé cognofcit al11ma: fub.
fiantiam,illœ pienitudlllem elfe forOlarum cognofcet , &
propretea dicee reminifcentias dfe di(ciplinas.Qyi en lm cu
piditacê ulcircendl dlffillir,dialedicus uidelicet dt,boc auté
(au(a dè,& finis ipfius irz motus. Qui ucro feruorern (an,
guinis circa cor,uel calldi,naturalisel:è, hie autem ex mare,
ria diffinir,matwa enim fanguis efi: circa cor, ud ftmplici ..
t~r calidum.Quomodo aUlem dicimus hoc eé ex ma(('ria~
atqui uidcbitur id dIe cx forma,& materia, dixit enim fer"
uorem dfe,hœc autem forma eQ ira:,maceria l1ero fangui.
circa cor,ae caura eanquam 6nalis efi: propter cupidicaeem
ultionis. Verum dico ego,quod non /impliciter fcruor for,
ma cfl: iracundia:.Q.!;loniam fic quolicfcunCIJ ferueret fan ..
guis circa cor ex aIiis quoC}3 occafionibus, effct ira, fcd dt:
forma ira: feruor ab hoc faélus(utipfe paulo ante dixic) ab
eo dico qui trill:iciam imulit,quare fimplicieer fcruor [; ngui
IJis efi ur continua materia fubieda llUic feruori ,qui fit pro
pter (,",m,qui molcfiia affecit.QLlando igitur form<E memi
nimus(quando proponimns,quod app lÎtUS ultionis cll:,di ,
eendo enim iram elfe appetitum ultionis lUnc mcminimu8
a~ co,qui afTecit triftiria, motllm dfe rer~rorem, <k ~c d~
cauCa UI in ipfum COntra fe ra lUr tri Cli tia hoc eniffi tuliffc tri ,
fiiriam-eum quoqr,qui triftitiam d d'e,ilgll ilicat.
Horum autem alius quidem maccriam reddit,
aIrer ucro fpedem et rationem.
Natulalis cnim ma:eriamrcddic,dialcélicus autem
rpc~
cOQ~.&tJolc.ruaœfmc proptcrca mouç' (aniui~ , çicm,ClLlC wwfam,tft QÙ~ Quâ "'~ udug forlDi d~A~. ,
�.- ...
gnahsire ~ffedum pr:ttipuutn,nam quoqUt p~r alias' quaf ~
dam caufas(quod dixi)fangUis circa' cor mOLJcbitur, at non •
ut comra 'dolotcm fcrllt, hoc enim ddlgl1atiuum cft ir~ • •
quapropter ipra caufa cri t,&: forma, &. h'c quidem plenisfi
me dicit ipfum lIaluralem de matetia dlffinitionem redde.
re,deinct ps 'aurcm pofrquam hoé ipfum diligentius i~quili
uit, qua: {cilicet Ilamralis diffinitio fit, deledum [aClt, at'
'lue dlcit cam dlè,qu::c cum materia formam lJUOqUC rcd,
dit lion {lne cau ra.
>
. Alia ~nim ratio dl:,alia uero reÎ.
.
Subdiftingucndum cA:,inter cnim coniunétionem ,St. ue ro, ut fic fe habeat, alla quidem enim ex diffil1itionibus ra
tio éA:,cauf,l ,fluc forma ir~:aliil ucro rei dt 'diffinitio, uide ..
licer fubA:amia: & matcri~ • .
Necdre autem dl: elle hâc in materia tali) fi erit.
Han c(inquir)c forma diffinitiollcm,û futur~ cA: in rubli,
fl:entia ,ncCB dcbet e{fe uana,& de I~ulla re f~rrt, .n~celfe eCl:
dTe in matcria.quare perfede rcddlturum dlffimuoncs, ma
tçria: quoque mentiOl1em facerc oponet.
Q!:!emadmodum domus bxc ratio quidem tal
lis utig; fit,quod proteého dl prohibitiua eorrul
pti0l1is,qu~?t a ~entis,& imbribu~, & caloribus:
alia uero dlclt lapldes,& lateres,& lIgna.
/
Diffinitio igitur(inquit)qua: dicit ,prorcdio cfi prohibl'"
tilla,&: 'lua: f(quuntur ,ca cA: dialeética) cum caufam do,
JJ]us finalem reddiderinqua: uero dif~nirio dlcit, domum cf
fe 1clpides,& lacl'res,& ligna, ipfa materiam rcddet • qualis
dl:i~i[ur forma domus~efr quidem(ueluti iam dil'i )ipfa cau
fa forma,nill dixctis formam cominuam dom us talem ex
his qua: diéta funt,compoûtionem,matcriam uero taliali,
gna,& lapides,&. lareres .ncCV cnim qU3!libet fun~.
Alia autem in his formam horum gratla.
AsCignatis du abus diffinitionibus,altc.ra ex mareria,& al
tcra de forma: nunc inquit aliam cITe diffinitionem quan
dam, qllZ & materiam, &. for.mam, ~ ca~fam affu,
Ptet, uduti domum effe proreébo!,cm III rah corn poli '
lionc lapidum , &. laterum , &.lignorum, poA:ea &. cau,
fa dt,&: ha:c dl forma, in cali materia dle prohibiriul cor,
ruprionis,qux fit a uelltis,&imbribus,& caloribus.l1on.n.
fuflicit dixiITc,quod cfi protedio prohibitiua corrul'tionis,
&. quz fequuntur, in affirmarionem domus. per hoc l'nim
ftc &: fpelunca l'rit domus,&: tcnrorium ,[cd opus dl adde
te qual1tatem mau:ri~,& compoficionis.
Qga;: i~itur naturalis harum trium inquit diffi.
ars,qua: uetfatur circa mattriam,fed mCIl âfTcêru~ a male'"·
lia non feparabilcs,neC}l inquatum feparabJles, eo quia olll,
Klis artifex non de materia fimpl icieer di{]èrit,uerum de qua'
dam,cui omnino qua:dam pasfiones pet fe accidunr. ip(c,
"luoqJ naturalish'crfi de mareria fimplicirer dilTait, de baC
lamen cuiufdam difpUtar,qua:nam eorum, qua: fiunr in al,
tis,materia &:: uniuerfe,&. particulariter,qüa:nam grandiS,
'lue niuis, &. reliquorum.Similirer quoC}3 de his, qua: fiul1t
in terra ,qua: animalium,qua: mctal1orum~ &..rdiquorum.
Quoniam igicur de hac cuiufdam mareria dl: artificibuB,
fermo,ipfa autem mareria pcr fe habet affcétus accidétes,
'luorum quidem ratagullt artifices,idco appofuir circa aRc."
dus mareriiie. Q ua:rit cnim faber ad ianuœ A:ruéturam Il'
gna reéta ,qui û interrogetur,propret quid ira id faciat~refp6'
debit ur illa conueniam intcr fe.ChIa:rit ipfe nauium fabrl'
car,or,ur ira dicam,non ebel1um, quia denfa dl:, &. 11011 Cu"
pernatat,[orra{fe autem ne'l3 qucrcum,fed ca , qua: rarior~'
funt Ut cuprelfum,&. talia.Similiter :ledium opifex affe{rlll1
propria: mareria: fatagit,quod 110n opoher(ita dicam ) pU'
Inicofos lapides accipere,'luoniam fragiles, & ira in omll~"
bus reliquis anificibus.appo(uit au rem huic non feparabr,.
les,neC}! inquantum feparabilcs , non Ceparabiles quidel'l1!'
~uoniam affeaus enumcratarum maretiarum, magis aUle
'o mnis marcria:, ueluti materia: affeétus in(eparabiles funt,
ut mareria: nauigii lignorum hoc rarum,qui affedU/1dt in'
feparabilis,ucllapidum mareria: domU8 hoc denfu m, hoC.
aurem non inquamum fcpJrabiles,ulde!icetlnquamum nC
'lJ rarione [epararl po{funt , quidam nan~ affeêcus ration'.
film fcparbilcS' ,ueluti figura: & omnia mathemacica, conll
deratione cnim po{fumub' ha:c fcparate,hoc uero l'arum li,
gni,uel denfum neqJ cogitatiolle abf'lJ fl"eculatione poffu'
mus.hi funt iglrur affeaus matcrioE,qui ne~ cogitacionc fc
parari polTum,qui quoque a{fumumur in ralione mareri:t,
l~oc enim(utita dicam)rarum lignum,hoc ipfum tOlô male
l'la cft. figura: ucro non [unt affecrus materia: fcd corporis,'
corporlnan<.iJ informaro accedunt,[cd non q~alC:nus naua
ll,quare quoI}; [eparabiles [um rarione,qui e/l lm fum ur ua·
rurallUm corporum affeétus ,hi rum infeparabllcs, ueluti ra
rum,~el1fum ,gra~e eodem modo ne'l) [cruor ira:,qui dl: in
fangurne,feparablCur,neCl3 per cogiratlonë, quaproprer hoC
totum,feruor fallguill is circa cor,dt ipfius itacundla: mate
ria. non cfi igitul',lI1quit a ts,qu~ citca folos affectus mate'
tia: uerCatUr,fine aliqua rariolle,&: cau ra. Qtare & ipre pla
tO bo inquir hoc ego non uoco anê,qua: Ût IrratlOllalis rc.s
Q êI û ira elt,nullus diffinitionê ex fola matcria asûgnabl t •
llitionU(~alem naturalis erre dicemusfutni qug-
, Sed naturalis circa omnia)qua;:cunque talis Cor'
poris,& huiufmodi materi~ [unt operariones at~ ,
atfeétus,alius aurem circa ca) qua;: ra lia non fun C,
Cum dixerit,an magis cx ambabus, {lmul cum di\liûo, Be quidem c(rea aliqua)fi eontingat arrifex) ut fal.
DC rdldam panicuJam diuiûonÎS adpo(uit<an magis ex am, ber, ueI mcdICus.
ciTea matenam,rationem aut ignoransfan qua;: eir
ca rationem [olam fan milgis q u~ dt ex ambabus '/
babus cum dixerit,ûmul iudicium quoCV contcxuir<cx am,
babus <luu:m dixit,quia quidem funt trcs in naturali dIŒul-.
tioncs,marcri:r,formx,& caufa:,quod(ut fa:pc:numero di ";
"i)caufa ipfa forma cfi.
llIarutn ucre qu~ dl: utraC]3,aur non cO: aIiqua,.
, Q!,Ioniam igicur diltit,circa omnia fcetrnit ipfum ab cO
artifice,qui circa unumquodC}l cA: {ll~gulus nanC}l ilIoru l11 '
circa particulare aliquod fc habct.Oicendo aurcm talis co t
poris,ipfum feparaUit a mathematico,noll enim figuras,il l '
'luantum ta lis corporis figuras,conûdcrat.Qyare neCJl ma
qua;: ejrca atfeétus materi~ non feparabiles) nel teriam in diffinitionibus a{fumir.adhuc uero feparareip(LlI11
que in quantum feparabiles.
polfet &: a dialedico,& a primo philoropho, Ilullus nan'l5
Cum dixerlt in principio dialedici quidem eITe diffinitio · horum inquamum talis corporis hos affeétus côûderat, ."~
(lem datam de [ocma,narur~lis auum de materia r~ddiram, <}J in mareria qucmadmodum iam diximus.de omnibLlS Igi'
pofiea progrelfus.&. re~e difpoflto fermonc pofrquam di, tUr nacuralls opus eA: dicete qua:CUl1t]? calis corporls fu Il r, •
xit naturalls e{fe d,fffl1l~,o~ctn ex ambabus asfigl1atam:qu~ 116 cnim rolum de corpore dl(putabit, utrum etiam de hoC
rit conCequcntcr de rdiquis duabus diffinitionibus , ca qua: corporc,de omnibus igitur illquit, per qua: flngulu~ cor':
de.Cola matcria,& ca q.u ,~ de for~a redditur , cuiuCnam ûc pus hoc aliquid dè,& de tali materia,nanC}! uniu(cUlu~qLle.
artificis alterurra dl ~fil1lt1o,&. q~ldem de ca , QU3! datur de cominuam marcriam reddit cum proprijs ipfius aff~él:tb~! •
forma [ola nihil dicIC,q> ca Ût dlaleé'tici,de qua iam,dixit.dc: ud operarionibus.omnia nanC}3 corpora matcrialia III falCl~
cà Utro, qu~z: dt cx mareria
Cola,dicit nullam
effe artem , qu~ QO,ucl paticndo uidcnrur,uel operariones,&: affcétus(ur ait.
1.
r.
'
circa matcnam rolam ",erletUt. omOl; nanqJ ars rubicda: Alexallder )pro hoc dicet de affeétibus his,qui funt in rna~1
ftbi matcri ~ imponi [Ol'maCl_u~lt.qua.rc l1~n . cft ars) qua: ria,& corporibus cum rationc ipforum uidelicer caura:qu.v
QC materia Cola diffinitur.ac no fimpllcltcr1dtXic,quod nô cfi,.) aUtctn l nou talia[unr.cWLl~nOIl· talia..qu~l1'll.c~mcraul
1
Slua n9t'
�D
E,
'AN 1 IMA~
'.2,'
Si n5CJl t1articulatis attife)! circa ra qu~ dida funt uerfatur ' 'luemadmodum quot]3 fe babet in Rege,În Duce,& militi ..
Ilon ni
' omma,
, h
a temclrca
orum)
igitur pra:terca , qua: di da, bus.Rex.l1.côminit Duci ut quorpiam puniat, Dux aür mi
~U~t, de qUlbufdam quidêuniuerfalis anifex difputabit, ut lites mouer,militcs aut punium. qnl igitur twia é ira) Ut 110
a Ct d~ 11gnorum reétitudine, aut atiditaw de quibuCdam intdligamus ipfum dic.:re de: c:a,qll~ cft in ratiol1e,q> (infe,
.Utem med,cus,de corporibus a:grotamibus.
para bills animali, ha:c tnim Ceparabilis ab omni corpon",
De non fcparabilibus quidem) inquantum :lU! uel de ca qua: efè in fpirilu , nant]3 ha:c qu0'1J, &. fi nOll ab
te~ non humfmodi corporis affeél:us)& ex abfira omni,faltem a corpore [erreno eH: feparablJis ,unde dixitp
inquamum tales funt,uiddicet ~ ruor f<mguinis circa cor•
éhone mathematicus.
. Et~nim marhematicus de infeparabiLbus qui dé formis h<EC .n. uidelicet ira ,in (cparabilis cfè ah hocuiuo corporeL
d'l.ferlt:at non Ut talis corporis affedus fi'ot,uiddice(.non ut
Coniiderâtes autem de anima) neceffario iimul ',,-,-:- ~
~rlS affeétus,aut ligni,aut cuiufdam talis,at uduti depra:'da dubitantes ~ ~is, qUlbus abundare oportetpe(
"
~s ea,qua: fUnt mau:ria:,hoc enim ûgnincat,quod ait ex al> tranfeuntes comprehcndere opiniones priorum,
.
&~étl~)Oe fic de i~fis per feipfa confiderat, Carnis.n.forma quicunCj3 aliquid de ipfa en,u':lti.merunt, ut qu,=
d Igm,&. tallUm ~nfeparab iLrq; dl:, &. tali! corporis affeUs haud feparan poteft a tali demwtorn concurfu<}J &= quidem bene diél:a funt,aCClplamus, fin autem no
~emperamcnto'CIuare neC}J per confiderarioné [eparan poC.. quid bene hoc ipfum uitemus.
Q uod q~idem dieit,tale eft,fubfl:antia~ anima: in9ui,
. um, mar?ematlcas quidem figuras inquam dre &. ipCas
rentes
&:: pra:dubirame:l in fcrmonem de: al1lma( quomam
!n~parablles a materia,fed non ut cale fubiedum exiftêteso.
~ l, qU3?ropter & pIul'imis ca: ipCa: Cu nt, &.ligno, &. lapi- ue\uti hic &: alibi diltit abundanti:!!: principium cft ipfa indi
. " &. aI~s plurlmls camis,forma,ue! osfis nô fic Ce habêt~. gemia)indigentcs igirur dubitare de anima, op~rtct di abil
},gltur q~la cails corporis nô [unt affcdus,,ppterea & animo. dan di, &. qua: de ipfa ab antiquis diéta funt, pnus I:errr,a",!
epararl PolTuoc,impediéte: nihi! maeeria,in qua'côftiterunt. fire,& cauCam inducit ,ur(inquit)fi quidem bene qUld dlétll
efi:,ampledamur,fl quid aute:m non bene, hoc ipCum fugia
R.!!~ uero funt feparara,primus philofophus.
mus, qua: quidcm dicit ha:c funt, quod aUlern obCcuriorcm
olentes Philofophum fcire:,didiuncul<E huius ideas ac diétionc:m conihuétio fccit, oponet paulum traduda ipCa
hl.PlUnc:ecce inquic Cciuie Ceparabiles formas horum, qUa! fic dicc:re,con{ideramcB autcm de amma necefTc cfi: opinio
t 'c,de quibus inquie primum Philo{ophum differere. coin . . ms priorum pemanftUnres prius , &. fimul dubitanrcs de
nUnc ,autem, &: alibi ipfi diCta in te{èimonium, q,uod ipfe quibus abul'dare oponec côprchendere quicunC}J allquid
e ,qUI dlxlt cITe ordincm dupliccm,alterum quidem in lm: de ipra demonfirauerum,&:: qua: Cequuntur, [copo de ani ~
paratore) alterum, uero in exercitu, &. eum, qui dt in lm .. ma propoûco, inquir,oponet prius pertranûre, &. cnume ..
fee~alOlte eum f~cere ,qui efè in exercitu,&. rurCus inquit e('~ rare [ermone opiniones priorum,atC}3 ipfas [ermone corn.
falli~P ,'cemfamtattm, alteram quidem in medico fa étiua, pte:hendcre,&:: li quidem quodpiam non hene: diétum cfè.
u atlSr~clldum rationem,alreram uero in fano corpore" deuitarc:{\ uero allquid bene)complcéti.
~ ar~ felUlt &: [eparabUes formas. alti autem non uolenres,
Principiüm autem qua:fl:ionls proponcre qu~
fi ~as 1PC~m, diccre inquiunt eum diccre feparabiles formas,'
maxime
uidentur eIfe illi fecundum natur:lm.Anj
QU ftall~las IpCas diuin3s,qux quidem omnino d:uiCa funt
matum
ig
itur)ab inanimato duobus maxime difl
p rnate,rla.quernadmodum ip[e quoque alibi dicit cas abfClil
Otenua efTe oper.lt'OllC:S.
ferre uidetur, motug3& {enfu} accepimusJutem
r
.y
b Sed redeundum dl) undeoratiodeffuxit.dice-I'
atnusauc quodaffeétu~ aI~ infeparabiles cirent a
~aturali materia animaliu ,inquantum tales funt"
ira,& mecus,& non quéadmodu linea,et fU1?ficies~
Poflquam dixie pasllones anima: marcrialcs dk ratioIles,&:: ideo non de omni anima naturalis dIe: diffcrere,Ccd'
de e3,qua:cunq; cft non ûne materia, &:: ob cam rem coa~
dus dicere qUOt modis materialia·fint diffinienda, qualiqJ
t'lifflnitione naturalis ipfe ut.eretur , poftea cum préYterierir~
atC}J dixerir, qui nam rcliquis utantur diffinitiombus, quod
I1lhil ad propofirum tradatum confere, nunc in ferrnonem
\ie pasflonibus animéY regre:ditUr , &: ea , qua: diéta funt in
tllcrnoriam reducit,quod anima: pasfionibus ad iuuemio ..
l1ern diffinit:onibu8 cgc:mus.Scimus igitur,inquit, qua: alli,
Illae pasûones diculltur ,cas anim~ folius haud effe proptia~
~t ~triufq{ fimul,& ab hoc infcparabifes,qua: nCqJ cOllfidc'
rat,lone feparari poffunt,quemadmodum in tinea, &. fuper6~le,h;s: nanqJ licet 11lbeant a corporibus inreparabil~m in
txt,lter.tiam ,côt1deratione faitem [eparantur, non lie igitur
anima: pasf1onc:s funt feparabiIes,quemadmodum linca,ct
6,&ura:,fed ue\uri qua: a matcria ncC}J cont1dcratiom: fepara
rlper.
,
'
(l.'
fT'
,OllUnc.lmposfibile
nanqi Cn
Ira: enenuam
con ft· ruere,.
~~I rnatcri~ non memillir,~mi~ter quoC}1 de: alijs pasfiolli ...
Us"ho~ Cl1Im t1gnincat e:o Ipco,\I1qu~ntumtal~s fune, nan::
q c lta,ll1quantum ira efè a corpore II1Ccparabllls,feruor mt
~ e~ fanguinis circa ~or t1milter & in rdiquls .linea Ucro
~trla
l '
b'l' ~ ,.
n
~gu us,&. talia inquarum talia Cunt,Cepara 1 la lune,.
ua nulS
":1
1lab
'
t Clam,
'
eanc infeparabile:m
inexl' fen
quare 1'II om
(u~'ll d:ffinitio nes abCC}J materia redduntur. QlJoniarn igi
t~r Ira e~ in ratione,cfè &:: in fpiritu,cfè &: in ui~o corpo ..
~clUtl rauone quidem comlttentc fpilitui cu~idlrat~~)f~i
UcrQ ~ouen~e fana:wncm citcac.M.~imali~ CUptditiU.
&:
,
&. a maioribus h~c fere de anima.
Qucd propofuit hoc (ecit,&:: facir.dico quidem ex accidë
tibus per fe anima-: diffinittonê ipf1us inuc:nirc:,dixir.n.quo'd
non [ola accidentia per [e ex dif~nieiol1e di[cimus,red fz:pe
Jlumcro quoC}3 econuerro ex accrdentibus diffinitionê,quan
do manifefl:iora finr ea diffinitione,accipit igirur ea, qUOE ad
cITe anima: uidenrur,bic autem motus,&. [enCus cfi,horum
autem ndem faei, ex h's,qua: natura pofieriora Cunt) nobis
uera notiora,quoniâ qua: natura funt pofl:erlora)nobis funt
priora in cogllitione,uide\icetanimaturn prius CF animam
cognoCclmus,animatum nat]3 eft anima pofterlUs natura.
Dicit igitur quodcunt}3 inuclltum furrit diffme ab inanima
to animatum,hoc ipCum ipflus cft anima: , fi nanqi ipCa res
Ilunc animara,nat inanimata, prius quidem cum fit anima~
localiter mouerur,&. [emit quando uero fada cf!: i nanim;;t,
ta,ncqJ mouebitur,ocqJ Ccociet.fenfus igit, alC}3 motus [unt
ipfius animz opera,&. tandé quidem dicit llnipliciter ha:c
anima: aceidiffc, ipfI~ fuo 11011 acquieCcens fermoni,Ced illud
illferens omncs,<]ui an~e:ipfum f~~rût,huiuCcc COlITe rcntétif~
enumeralUrU3 am fèaum efi oplmoneB corum, qui fuerunt
ante,dicés quod h~c duo accepimus de anima ab antiqllls.
Quart ne'l3 dixit maxime e:xiCrentia illi fecôdum nacurarn,
fcd qua: maxime uidemur efTe illi. Quoniam igitur l10ndÜ
{uam dcregit opinioncm ,ced ami quorum [ementiam denu
dat,io fcnfumCV, et mOlUm dixit cômuniter animf ade~e,
uerum non ha:c omni an ima: adCunt non enim ucgetaUU t
funr,Ced animaIibus.ipCe igitur deinc:ps diiudical?s,&. pro,
priam (e:ntemiam exponens animam dic~tdre, Ul1luerfallter
authore:m uiuc:ndi ,uiuere nanC}J facie ea
qUibus l1ata
uiuunt autem uiuentia nutrira &:: auéla,&. generantla !tmt.
lia libi ipfls,cx unaquaq;.n. p~r(nli~rum ifl~rum ammam
con.tcmplamur ,hoc igitur uniuerfalicct ommi alllm \;1
,m
ef!:.
0... -
�P -R ' 1 'M
prium,animatium ucrd dicit elTe;proprium cogitarc, & iu.
dicare,& femire.Hic fane fequcns amiquiores animOE dicit
e{fe fenfum,atq! mcrum, nJOtum dicens localem, &: huius
qui ab impctu an mqli in feipfo nc cum res mota princ;pili
motus ha bC'at.mou~nlur.l1.nalUralia quoque cor po ra , (cd
Ilon naturaliter,l1eCj:l rincipl .m motus in fe habentia, Ced
ab allo excrinCecus mouemur.llon cnim Ila[uragleba: efi ut
(crawr infra/cd ad id quod [ecundum naruram ralem 010;
lum habc[,cum il1loco Pif ter natur;;m Î1t,unumquod'll.I1.
in imcgriracc [ua pcrflfiere natum efi,nanq, aut ftare uol~t
itcgricéites,auc orbicuJari[et moueri,quare motUS quoq, c~
cularis natio cfi..fphfra nan'13 ignis ,acq? aer circa ipfam c~
mundo moti ,taJem quid~m mOlUm u ! ol~mum habellt, no
lamen ab eO,quod efi fecundum n3tUram ,digrediumur,naCV cu 111 circulariter moueantUr, proptium Jocum ~enem,n~o
.n.(um in 10co prxtcr naruram,uidcIicet i1l10co Clrca ce~ra,
[cd & propriam quic:cm moti circulariter habent,partlcu.
latis ignis,& particularis acr ,& aqua ipfa, uiolêtia quadam
cxttin[ecus cxagi[al1cc a loco, qui cfi iHi Cecundum naturam
turfus ad eum loeum qui [ecundum natUram il11 cfi , uiam
mouet, in quocun'll autem mou et ur 10co ue/Ut in al'CI1o
cxifèells,& extra propriam intcgritatem, pra:tcr natura dt,
igitur non cfi motus na[ura inlocum fecundum natUram,
&. iP.[:X: integritatcs tales motus non mouent.. oportet aUlé
magls Ipfam naturam in inrcgrit" te differri , non igilur ipa
motus 10 partibus funr.Atui:r, qux d loeum Cedidum na
lUranl ferunt, cœlefii bus ergo natura cfi (ÏrcuJar.s mOlUS,
~ hOCP3rt1bus tOtum (ullinct,& in totl) magis,qua ln par,
llbus clTcuJaris apparet motlls,uelocisôma n311'}3 en ipfius
rOtius rcuoIUlio. 1)ic 19aur (al cs motus lion {ècundum natu·
ram/cd Ulot: funt ad Illud quod cfi [ecundu natura,ucrü poC
fune aliter di ci fecundum 11aluram, quemadmodum quo'}3
dici~ funaliomm fccundum naturam , pra:ler natutam
urro ipfam uelurinfirmationem,quod Ilia quidcm [ecundii
Ilaturam agir,hfc uero prgtcr naturam.Sic Igitur ,inquit,ma
ior(s cum [enCum,arC]? momm anim~ e{fe deftlliu'rrem, &
bcnc"hoe,edi 110n omllls,male qu~ [equul1tur )concluferur.
poft<i3.n.putauerÜt omlle moues moucri:!1 mouet, inquiUt
anima OO1ne aurem mouens mouewr, illud (equitur qllod
ipfa moueatur,male motu'm localem dlCClltes,l1quidcm, 11.
corpus rnouens,illud certe,quod mouetur,mou bit, ue.·
luti ianuarn baculus,& haculurn manus ,& manum lotum
corpus & ip(um, corpus anima,t1 quidcm fit incorporeum
primum mouens ,nOIl illud ncce{fe dl)pCum moueri.r.lol
caliter.nam Deus 'lu 0<]3 mOUCl1S ipCum mundum immobi
lis efi,habcns et (ublèawiam,& potcmiam,& aé1ionem fia
tem. pr;rterca nihil ex hls ,quf appctùrur mOllens mouetur.
herba nam'}3 a.d appctitum mouet afinum,cum tamen ipf:t
110n moueatur,& ipfd {Jmllicer imago fias amatorë mouet.
v s
ordine ,quemadmodum diff'u(ius in naturali aufculèatio n.!
dilCimus. euro igitUr putaret Democritus eé anim~ mO[O,
ignc:m dixicdIe 11Iam,prop[er motus facilitarem,de rO lun:
dis autem acomis dlè Ignem dicit)quoniam fpha:ra cft faCl'
lioris molUs figura,utpote qua: fecundum pu'né1um plane)
h:rrct.Qyoniam igitur mouet anima, oponet autem m~:
uens moueri maxime,qu~cun'13.n.magis mouêtur, mo uet
ob eâ rcm ex fac lioribus mobllibus atomis rotondls ignhV
& animâ con Rare dicit.Quare fic ego dico Democrilum~
cum dicat animam eITe .gnem,in Heracl!ti fententlam uen~
re.Dlffere autem,quod ille côtinuum corpus hune e{fe ign~
dixic,quod nos qu0'll diClmus:Democriws uero nOil con: 1
11uas eITe atomos a{feuerac,ucrum uacuo difpefd, udut ca,
qua: in aere uClcantur ramema , qua: in radijs folatibus pc~
fores apparent.Acipfe Democrirus nequaquam di)(ir ea,
qua: uidentur in aere per feneRras,puluerulcma qua:dalll,
Cx his e{fe uel ignem,ue1 animam,ue1 omnino has e{fe a[O'
mos:at quemadmodum dim , in acte funt ha:c , quia uetO
proprer paruitltem fuam non apparent,ea Ilt"'ll efii: uideJ1'
tor,deprehenduntur autcm e{fe in radijs folaribus curn pe r
fenellras imm inunrur,fic elTe minuta,& inUlubllla proptcr
parujtatem corpora indiuidua ,qua: ipfe p!ltabat t'iTc 0111'
nium naturalium principia, quemadmodum medici co III ,
po{ltorum prillcipia quatuor e1ementa > quorum rotunda'
atomos facir animam ,arque ignem.
QEorum omnifeminarium e1ementa dicit tOI
rius naturée.fimiliter quog3 Leueippus.
OmniCeminarium mulmudltlem figurarum dicit, quel1!
admodum enim in omniCcminario, in cumulo cfi: ct frum~
tum &horddi ,et alla femil1a:fic in aromis figurarum [elll i
na omni[eminatij elTe didt, & ipCum quoque Leucippu lll
({fe huiufce opinionis aiTc:rit.
Harum auté rotund~animam,propterea gu od
maxime poffuntpcr rorum penctrare femper taleS
~·u(J".uoùç)&~~uere religua,:.u
rrouc5tur ct ipf~}c~e
dcntes am ma cire Id)quod pbct animalibus motll·
Qgocirca Democrirus quidcm ignem qlicn l
l~hyrrnus en diél:io abderica,llgnific;u aUlt'll1 fiourarI1,
ncq; certe cole rare debemus cos) qui temant hui ' diél:ion i
dare etymologiam,uelut a ç·v'-crKtcr6~,.i.reuoluele, l1quid'
.n.rolUnda Colum figura Rhyfmus dlCcrelUr ,apti qUldeJl1
effent ad perfLladendum illi,qui e[ymologiam iftlufmodl af
ferrcllt,t1unc <tutem omnê figuram RhyCmon diculll. Qya.
re non illi,qui [erum e[ymologia ,admittel1d l funt ,quid. tl.dl
cent in cubO<non.n.ltic CCu,' (J"lIt~«I.i.1 cuoluitur.red fiue orIl
nino dié1io h~c etymologia capit,eam quidé f!:cundum pa
triam liogua rufcipict,quemadmodum quoq3(li id cuellla t)
rom :l!Ix dié1iones,3Ut aliiE qu~d a m in pr pr~s lillguis ec'!
mologiam ferunt.tribus auccm uocibus itldigc"is D emo'
cri tUS ufus en,ha: autcm [ullt,Rhyfmus, Trope dlalhigc,6
gnificat alité Rhyrmus figuram, Trope uero p~ÛtioJlerJl,
at diathige ordinem, dixit igitur ,inquit ut faciliol is mOIUS
cxificntibus rotundis , ciTe ex illi anim;m ca enim mag lS,
quam alia penerrarc ,& mouere animal to;um CU[l] moudi
IU~ arqui magis penmare fimul po{fenc pyra:nidalcs ac~'
ml.uel.utaCutl anguli exifiel1lcs ,& incidemes magis, ndi
qln~ dlCal bafcs ipfas impedimemo e{fe , rotundas ucrO d'
labl quod aogulis carcam.
Cum dlxerlr,acceplmus autem,& a maioribus ha:c duo
de anima morumq;,& fi nfum:primum Oemocriti opinio,
vcm exponit,hic cni~ ?aturalium COrpol'um atomos,& ua
cuum dll<Ïr cffe pril1CIPl3 ,nanql eITe ill mundo illfinita indi
uidua corpora , infinitiS]J,
I1gur;s uaria[a)quorum
COilio, &: fe,
'
paratio generalionem 01,. corruptlO~tm facit,& dlffcremias
e{fe naturalium corporum de figuns ato~lorum,de quibllS
~orpora ,ompofita [unrJ~ ad ho, a pofitlom: ip[arum ,alCi
_ Vl~de ct uiuenru tcrminum elfe refpirationem,
c~flrmgcnte.n.co quod côtinct corporJ, et cxr!ll
den: figuras cas)qu t animahbus motum prfbel1~'
Conabantur [e{tacores Democriti,<]ua:cunC}J ace,de~at
animali [ua: opinioni conCona dc:monlèrare:dicebant en lrIl
frigidum dTe quod corpora cominet,acq; ob cam rem dell
fa [aciens corpora,& dcn[atorum eiaculari atomos rotU~:
das,unde animali & allima,& ipful11 uiuere adefi. Quon la
igitur eiaculatis acomis rotl"idis periculum efi Ut animal ,o~
rumparur)3uxilium quoddam faé1um efianimali,ip(a infpl
ratio,infpirans enim extrinfccus allas atomos rotundas prO
l
cia,ularis UiUClc.quarc cou[~ uiuimus 1 quoufque refplra
at
Dicunt cnim quidam,& maximc,& primo :111 il
ma cffe idg uod nlOuet!"exiflimanres aut quodn5
moucrur,lpful11 non contingcrc mouen~ alterum
eoru,q u~ mouécurilligdamma, fic arbirrati fune.
Bene :1ppofuic ,primo ,mou et cOlm baculus ianuam, {ed
no.n prinlo,Ccd ncgl ipCa manlls primo neqJ tOlUm corpus,
at lpCa aia.DÏl" u de ma xi me: mouês, &: pri mo efiaia Ipra.
d~m,& calidum cam dicirefTe.cUl11 ntil1g3 fine in fil
D1r~figur~,&atoma,rorundLlm dim ign m ,arq;
animamÀud~t in acre gu~ ramenta dicuncur} qU t
per fCnCl!ra~ In ra~iisapparenr.
IIlU$,
�D
E
~
ANI
tn,LIs,rerpiratione aurem comprefTa~nos quoC}3 uiuere deR.
(bmus;non folum autcm quod ingrediamur per refpiratio,
Ilem rl"ha:riea: atomi,&: adcernamur loco earum, qua: fune
egteŒ ,nobis aceidcre Ut uiuamus:uerum cci am Cl' Ingre'
~le~He~ perinrpirationem prohibeant egreffu~as impccu ma:
~Ofl,at(}3 codë modo plures fadas mOlUC}3 facili calefadas
Ipfum fubicdum depdlere frigus alicnum , qnod ipûs cau
fa dl:, Ut emitamur. QIod quifpiam quxrerct, quid igi.
tUr Colas rotundas inCpiramlls ~ illi quidem dicercm, quod
eta non folas plures tamen motu quam faciles, quem,
adrn,odum qu~quc ex frigore, fpisfhudinc has emitti "q,
IUbrrca:,cum carcant anaulis funt &:: propterea natural1ter ~
~Otu quam faciles. rcfpirati~ aut~m dicitur &:: de infpira.
tlOlle, &:: de cxpiratione nunc uero pro inCpiratione ipfam
acceperunt.'
E~ eo qu d
Cl' r.
. fc
~ adiu
tnentum 0 , n~n ,e lpla,s q~le cer~ ,unq~a).
a
, fien fons mgredle!lubus alus tahbus ml
, _ ,
te~e~pI~andum.
d' bledlonem quandam qua: per htc efTe uldetur, fotult.
fi Iceret en~m iUi quifpiam.~id aute~ ~~l1ne fa~is idone~
unr,qu~ Imus a principio funt atoml, ululficarc Ipfum al1l,
Illal~ 9uld,autcm ipfa: fola: ah ipfa denficatc excludumuré
~~rte 1.n,~Ut,quoniam nul~o quoCJJ excludentc,eum fim ~~
f~clll .,prt per fenon qUlcfeemes edueuntur,quare auxllu
Cxtrll1fecus indigent
Pr h 'b
~. h d'
r.
•
. aI'bus
e 0, 1 e~e ~naque as)U\. qu~ lunt 10 an,:m ,1 ~
Jre~l cohlbetes limui confiringens &. copnmes)
UlUere quoad hoc poiTunt facere.
M
A
qua: fupra funt,fit eorum,q funtinrra,&: fere miCcetur cum
iplls,pcr feipfam, qua: mireeri non pofTunt, ca e6mifeens~
&:: fuperiora inferioribus impeniés. quemadmodum igitur
dicebant animam harmoniam,Îtc quoCJJ nunc ca, qua: rune
in acre ramenta, anima dicum, aliud quo dpi am per ha:c ob
fcure ûgnificames;ut enim corpufcula ha:c in lumine radio
rum folis,neCJJ alio modo apparent,fi naque non adat lumê
radiorum ipfius folis, non cognoCcimus an fint, ûc anima
<)uoC}3 in lucc fuijpfius apparens,quam nam habeat fubfta.
tlam,demonA:rat,quandam rcilicet diuinam,illcorpoream.
ël~ impart!bilem: cU,m uer<;> in cel1eh~is apparct, hoc ~A: in
corpon~,&:: ln pasûombus,U1dehlmus Ipfam, ut Plato ll1çtt:>
ue1uLÎ qui mar!num Glaucu~ uidentes,at eos,qui ohijciu,n
tur eolores,ut Illt pas fion cs JOquam, uel corpus &:: putabl"
mus ipfam horum efIe aliquid.Pythagoreorum igitur qui,
dam ha:c ipfaefTe animam diccbant,quema~modum De,
mocriei atomos:alij autem quod illa m?ue~.d,cerent autem
uniuerfalem animam uelutinftrumentls hlfcc ueentem. G1,
ne igitur unam uniuerfalem animam intelligendum df~ ip~
fos dicere uelut inA:tumemis illis utemem ucl pcr ea aIII ma
lia ipCa m~uemem, ucl quoC}J particulare:n in unoquoque
animam mouemcm per ha:c ucluti per infirumcntum
ipfum corpus.
De his autem diétum eIl: )propterea quod conti
nue uidenrur mota & fi omnino fit tranquilt
l'
"
)
ltas mmla.
Caufam inducic per quam ca qua: funt in aere ramenta
elfe animam Pythagorei crl'dcbat. diélum cA: cnim inquic
de ipfts,quod [emper moueri uidemur,licct fit ttaquil1itas~
lia: in " ,
."
(4 1
" tanquam de fcipfts,neqJ uemorum caufa motum habeant.
fa: rUnt c:;~\~,grcd,entcs p~r mrp,rar,onc~,n~~u~tu~fi~s Q!Joniam igitur IHi efIe anima: maxime proprium mocum
mOtus ralid'tiH~f~uerum etlam qua: e~le ~: pl'ohibebur putauerulJt,oporret mouens quoC}3 ip[um moucri, ha:c ipfa
q~in iam cg~cdie~;~~;:;::~~~::: :~iuemea~ol i ,dLl~rum ~~~ corpu~cula,uc e,a Ci fcmper mouentur, ~iclm clTe ~il!crQ[. ,
q e Ill~tuum, qui maior cft mil10rem (ceum trahit, ftc Iglt
In Idem etlam feruntur)81 qUIcun~ dlCll~t am
cUlm alta: cxpi rentur alia: inrpirêtur Û qua: infpiralllur funt mam ciTe fcipfum mouens uidentur enim hl oml
Pures)'
)
},
)
,
rr.'
V' ,re Iquas comrahunr.
,.
,_ nes exifhmalfe motum maxime propnum ':,ue a~1
ea Idetur auteru et q~od a ?yt~ago~lClS ~lélU}
ll1f)& alia quidem 001 nia moueri
propter Jl<lm)lp
i fidem ha~erefcntcntlam. dlxcr~t elllm qUIdam fam autem a feipfa)propterca g, nihil uid bant mo
P,?rum al1lmam elfe) qu~funt macre ramenta, uens,quod non & ip(um moucatur.
alu aUtem qnod illa mouet.
,
Seeundam opinioncm Pythagoreorum ~c an~ma cnuIllerat.horum autem quidam animam elTe drcehar ea,qua:
pet fendiras in radéjs [olaribus apparent puluerca eorpu"
fcula:alij uel'O, quod ca mouet, non ut ea ipCa cfTc ~nimam
~l1i dicercoc,ridiculum na'l3 ~«et.ucrum nos hoc,fc,mus,qd
Ipra Pythagoreol um d?dnna my~lC~ erat, qUI d?g~ara
fua occulcabant,ne,ut aIt Plato,cortar~s 9uo ,ClJ Caple,n~lam
fualll palam facerent:que~ad~odu~ Igaur 111 poer~C1~ fa.
~UIls(uripCc rul'[uS ?I~[Q 111 qUI r) ft q~l~em app~remla: I~f~
UIl1 ~abularum qUlCpla~ ~e9U1cuerlt, Ipras qUlde~ dcrtdc
~as ~ldebit:quo~ li,qu~ ll1,II~ls,oc~ulta,tu!, fcnrenuam qu~ ~
tlUerrr,rpiritu qUldc~ numllllS rndlg(blt.l~em quOCJ3 de Py
hagor,eorum dod~lIla dleclldu~ cA:"fi naque quod appa.
l'Ct accrpielllus derldendum qUldem Illud crlt, non autem
q~od ad fapiel;tes pertineat,uerum ucrularum nugx:quod
fillU fapiemcs cram quodpiam, e~ appa,rencibus fandlus li
rere oporrcr.quemadmodum Igltur qUI drcunr harmoniam
elTe a~ima,m) non eam, qua: in cho~dis cA:, harmoniam di .
Cunt(ld cnlm ridieulum effer)rcd qUIa quemadmodum har
llloC'lia,6cut'-ipfl Pyrhagorici dennior,eA: multorum mixto.
l'Ulll & diulfim affedorum unitas (graucm naque fonum,
~tqJ ~CUtum Contrarios cxifientes cum ipra harmoma mi.
cQcrlt,a,rtificiofum perfecit )Sic & anima 110fl:ra harmoni a:
li~iblll~no ~aufa.cum naC}3 fint ca,qux femper Cupra intel
fi 6 1la,lnqua, & omnino a materia feparabilia, &:: c:a,qua:
Uet~p~r Infra~& a materia infcparabiliâ,ûn~q~ huiuCce~odi,
. h nUICC m, eornunicari neque.. m &:: uere dlulfim aff'lClatur.
t ~c pet CtlpCam mediam eolligir'anima,&:: unit, atqJ unam
~ IPÛS hltrmoniam -perfkit. cum enim i'ubfiâtia corum
a,
"*
In Plaronem,&: Xenocratem, Alcmfol1cm obfcure
loquirur,& illi igitur,inquir,moucrc clIc anIma: maxime,p
prium crediderullt,fed pofrquam puraucrunc nô potTe cam
moucre nia moueatur,Ceipfam mouentem dixel'Uc dfe ani,
mam. quod autem Plato,cum Ceipfam mOucntem dieeret
animam,non iecundum localem motum dicebat, ipfe in le
gibus manifeftc dicit.agir aurem,inquit,quf Cunt per cœliT,
&:: rerram,&: mare Cuis ipfius moribus,quos quidem uolun
tarem,&:: intelligc:miam nominamus,&:: opinionem eorum,
qua: cede &:: nOIl fic Ce habent:&: Anaxagoras cum diceret
animam fciprum mouemem numerum, per feipram mo,
uentcm dicebat.
Similiter autem & Anaxagoras animam eé mo
uentem dicit & fi quifpiam alius dixit quod tOI
' , ) Il.0.
~
tum mOUlt mte
c\..l~s)no~ rame,n omnm?~ qu~
admo~ul11 Dcmoc~ltus) 1S etemm fimphc~ter Ide
ciTe ammJm arque mtelleélum) uerum emm eiTe,
quod appar~r.,
,
. ,
QIICUl1qJ,ll1qu't,ab rntelledu torum mOUerl dlxerunt.
illi quoC}} uidcntur di~erc cfTc anima: proprium moucrt·, ~c
quorum tlUmcro cft IpCe AreheIaus.quid igitur, fi rotum JO
tellCL'lum moucre dicebant, anim:c quoC}3 cffe motum pro
prium afIeuera~allt( certe inquir, idem naC)} eredcbanc, efTe
animam,a~quc 'ntelledum, quemadmodum Dc~oCrrtus.
habcmus Igltur hoc apud ipros efTe malllfefèc d,duf!1, 'l>
idem intelledus, & ~lIima ,lIu~lo ~odo cft, a~: ~ll~~~mo
hoc probar.Democrltus emm qult,prl;maOlffi ,~S: li:
uolcns,palam naC}l dixit ucrum,& appa~cns e el em,nu ,
hqJ in (c ucritatcm ipram diffcrrc,atql etlaffi quod fenfuap
Io,Gra.(u~ aia.
C
Il1
1Ct
�P · RIMVS
parer,r.:d quod unÎCui'll apparet:ct uiderur hoc elfe ucrum,
quemadmodum quoC)3 Protagoras ipfe diccbac,fecunrlum
reétum fcrmoncm differentibus & fen ru , & imaginatione,
circa illud quod apparet, intelleélu uerO circa ueritatem,
Quod fi imclleêtus circa ucrirar(m,an ima uero circa appa
rrns fe haber,quod aueem uerum dl, idem cum apparence
dè,ut ipfl Democrico uidec,igilur intdlcéi:us dl idem cum
anima.qucmadmodum aq) fe inrrll(éi:us habet ad uerira, .
taccm co modo anima ad illud, quod apparet. igilUr econ,
trario:qucadmodum quod appa rec ad ueritatem,fic intel,
leéi:us:ld animam fe habel:quod fi idem cft appar(s,& ue,
rum,imclkétus igitur atq, anima ru nt idem.
.
Qg;:m~ bene [ecifTe Homerum, fic He:lor iacel
bat mente alicnatus non quidem utitur ftelledu
ue1uti potentia quadam circa ipfam ueritatem,fe~d
idem dicit aiam atg3 intcllcét~m. A~ax~go~as aur
de ipfis minus explanar,freque~e: CnI~ JUal)~ bo
l1i CaUL.î m ipfum intdkdun~ dlC!t,3Ilbl ~ero mte!
lcétum eé idem cum anUl1J, ln Olbus emm efTc ide
anim:llibus &. magnis}>l paruis) & precious & nô
precio{is ,non apparc~ autcm)~~i pm prudc~riam
dicitu r intcllcétus} olbus um1ltter adeife animalil
bus at ne'l3 omnibus hominibus.
lO uult tire flmile,limile limili cognoCcitur,uult cnim cog no
fcens cognito,&: fimile fimili congtuere. Quod fi omnia,éJ
fu~t animajp[a cognofdr, illâ ptoptuea ex oibus qUf (unt,
elle op~rtet.at quoniam hoc im posfibile dt, q> [cilicetil.la
fit omma,qua: [Unt:oportet igicur illa: ex omnibus elfe prin
cipijs,ut ca ipCa prindpia habens,cfi omnibus qua: [unt pcr
ea,quz [um omnia cognofcar.inde igitur illi ornnes ex prin
cip,i:js ~nimam fadunt ,ullufquift}3 fecôdum [cntentiam (ua,
aItJ qU!d~E1 pl~ta ptincipia dicemes, cam de plutibus con..:
flare f"cult.alt] ueto ex uno,qui unum confesfi funt.Prima
a.uc.em Empe~oclis opinionem inquitit,qui exiftftium pri~
Clpla ~atc:rlall a quatuor dIe fuppofuit, quatuor ha:c t1elJ1~
!a,faéhua ueto duo contentionem,acq; amiciciam,ex ijs igit
Ipfam elfe aiam & inde cfTc rtru cognitionem diccbat.
Terraetenim terram atm unda vidimus undam
'-" ignis mobilis igne dl.,
Aeth ere at fthera diuu,aa
Noms amore amor)& triai difcordia lite.
Manifeftum dt quod cum erret Pytagoricus Tima:uS,.
& Pythagoreorum dodrina allcgorica,ipfe quot}3 diccbat
allegotice,cumt}3 animam ex elemêtis erre dicerer, hoc mo
do dicebat,uidelicet non tanquam elfer ex igne, ex aqua,~
rdiquis,quid enim magis ipfa aliena demëta cognofccbar(
an elemenra ipfam< non igitur fic fimplidtet demenra h;rC
Cumemm de vuIncre fin e fenfij iacçrer H e::tor ueluri elfe animam dicebar:fed ut ea, qua: in fe ipfa horii TatiOJ1C~
fcntiens:dixit,air Poeta Cl> iacebat mt:lltc aliellallls, in idem haberet,dicebat autem de contentione elfe arque amiciria,
duccns cum prudenria fcnfurn .tanqua 110n errec imelYs po. quoniam uidcbar ipCam habere porentiam reduccntem ~
tcntÏa qu~dam circa uelitatem,alia pl <rter cam potenciam, deducêtem,uoc<lbat igilur ipfius reducemem pocenriâ ;rni
'lua: circa apparells,& fenfibile fe haber,quare non remire, dciam,contemionem uno deducentem: amicilia nâCV unio
url deCertire alienatum meme dixit Homerus.Democritus nis e~ caufa,magis au t~m uni~a f~r~t illlelligibilia, quaco 8/.
igilUr aperte imellec1um atqJ aiam erre idem dicit. A naxa .• pro plUS fu nt unD omnrum ptll1C1Plo,comenrio autë in fcO'
goras ailr allquaJo ime1kétum ab anima fep~rafe ~i~etur, l1billbgs pril1cipacum tenet, ca dl difcepcar;o. quarc quoqJ
aliquando uero in idem reducere. Q!.lando emen ~ I Clt 1Ille!, elixir,fic & ego huc fLlm profugus diuinitus conrentione in. "
leéèum rë pocê[iam,& cam eorum,qua: bene,& lune lunt, . fanienti errabundus ohediens. cadem q uoq; Placo dicilÏn "
ab anima ip(um reparat:id enim,lancïi lInr & qUf nt:c iune, Tim~oJ llaqJ <tl1imam dicit dre ex hoc orbe & ex airera,
Ilec bene f( habent,& circa ca alla.r.anim:r potemia ueffet, ru~fuscV in Ph~drC1thabe~c Înquit equum p~khriorcm,~
ftc imelleéi:û iunorum bOl1orumq; eOe cam dicit,uduti pr~ pelorem,pcr hos obfane Innucns potemias & rcduceIHcs
ter aiam diuinior fit imelleéi:us,ac rurCus in altis i[elledum, &. deducemes ,aliquanoo 115q; an:ma r~ciidum intel1féi:u~
atqJ animam in idem duccns,h~c ipfa confundere uidclUr, operatur,& ad diuil1a reducitur, aliquando liera III maceria
in quibus aic intellcdum in oibus dfc animalibus et paruis, deducitur.tPptcrea igitur dicehat Empedocles ex amiCltia.
&. magnis ,& pretioûs,& uilioribus,intdledus ath proprie &. contentionc ipfam elfe animam, quoniam quoq3 omllin.
di dus (ecundum ptudemiam,non in omnibus animahbus corum,qua: fune ,h;rc dfe principia faéciua fuppofuic, quo'
crre Uidee.ac quid ego in animallbus dico< fed ncCV in oibus niam uidebat in omlllbus & idéCllatem, & alrerationerrl,&hominibus,quarc cum dlCat in oibus allimalibus dTe intel. coniulld;onem,& [cparationem,fed in incdliglb Ilbus ma,
leéi:um,auimam ip[am cum diccrc conceJamus.omncs igi gis amicitiam, quam comenrionem uinccre, in fenfibillbu$
tur li motum erre anima: proprium credcbant,non omnino aucem ccol1l,1erfo,quod Illa(quemadmodum dixiOlUS)Curn.
tn,quemadmodum Dcmoctllus:nollltt Democriws aper uno oium principio CUnt propius,coniunélione magis prin. ,
te,& Ccmper hoc inquit idem crre,intelleétum, ar'IJ allima. cipawm tenent.id igitur patet Cl' ipfe Empedocles al1rgori,'
Sic &: Anaxagoras,at mm idem, tum aliud,ut diximus,no ce h;rc ipfa accipiebar,& cum ipfam anima de quatuor cIe
quidern uriturintclleéi:u,ur quadam pocentia circa ueritaté, memis erre diccrec,non ipCa demêla animam dTe diccbat.
ftc m iro quo'IJ ucrus dt fermo,intdleélum pote mi am elfe [cd horum ratiolles in ca erre.dixerimus quot}3 ad Ariftoce··
anima: ,qui uerilarem cognordc/cd iplum aiam ellc,intelle lem confulantem quod appartt, quod qucmadmodum cil
dum dIe diccbant Anaxagoras,alq; Democricus.
for-?lar~m Iocum dicis animam,&: nullus quidcm hoc dice
QEicun<J3 igicur ad id quod mouecur,aiamm, rer 1I1 aJ1lma erre equum,uel hominem,fed rationes forma ."
refpcxerunt inaiam ipfam maxime motiuam crel rum formas dicisleodem cerre modo qu0'll -mpedodcll1
didcrunt :qUi uero ad cognitioné,& feofum eoru c?nfentaneum putate diccu,fiquidem fapiens etac uir:ma'
gIs autcm &: de alijs forcalfc hoc conCentaneum dubicarc,6
qUf funt,hiquidcm prinClpia dTe aiam dicunt,alii enim
lic u~ cft apparcns,aiam dlcebat uel lgnem, ue1 aqua,
quidem pIura facientes pnncipia,alii urro unun"! uel quodplam tale,& non ÇOl qu!idam conuenicmiam h:tc
idem)uelut E:.mpcdocJcs ex erntis oibus) cfTe aure ipfa accipiebam,& multis quid m indodis peiores eranl~
unûquodqi alam horum dicens,hoc modo.
uelUt Empedoclcs ex eleme111is oibus,dfe aurcm,& unu01
D IXICmotU~,&: ren~um .maxlme propria elfe ipltus aif, quod aiam,roram quidé ex dcmentis anÎmam diccbat,ac 6
undc quoq; ammatum.1n l~lrce a.b i.nanimato diffm.his i.g~~ errec ipfa alia prxrer unÏlquod'l3 horum, fingulum quod~
de anima declaralfs,alll qUldem ln IpÛUS mociuum rcfplcle aUtem inquit aiam dicebat dTe, adhOlC autem côccmioncJ1l
rcs,ex* qua: maxime m?tiua fUt1t,~pud ipros conHare d~: ac~ amicitiam,cognofccre aût llngulas res pcr uuuquod'V
cunt,alti uer.:> in cogn.oÛtluas potc:nl1a~.rc:.Cpex(runt. po~~ horum:quoniam l1mili flmilecognofcitur I1cautem frn ip
igitur mumcrauit OplOIUS ~orum, q~1 ln 'pfius aia: motJul~ fum [ex an imas habemus. °osfibile dt ai1~ elfe unoquodlJ!
refpexerunt,&: eo modo de I~fa defilllucr~nt: nunc eos, qUI horum allimam.audire,tanqu~ pa.!.u:m ,nc'll pOlcnriam.a~1
ad ipfius uinutem cognofCltl~am refpedu habucrum,enu, ma3.dicimus ellim quo~}lllos Itacudam aiam & nuuic/u a,
Alcrarc uulr.Dicunt igitur,<}' IpfuJll cognofccllS ipfi coglli. uidcliçcc aniJll3: po"mias~animas Uo,amci. '
Eol1"l1
�,
D
E
N
1 M
A
·4
. Eodem au tem mèdo in Tim&eo Plato ex eIemé bat ha:c principia qU3t(rnaria,& cotJIunÎt(r in omnibus rn
tis animam facit} fimile n5q ue fimili cognofci res tibus,& priuatim,& in imclligibilibus, & in lIaturalibus &:
autcm ex principiis dIe.
) . !n fc,~li~I~lb~s. CÔ~l~~itcr !gltur ~ omnibus unitas quid~m
ct Plato ctiam,inquit,c:: tjS,quf funt apud ipfum principia, Intelliglbllla,lmparubllls l'mm ab lUis non folum fubmüia
Ct e q~lbus omnia cQnfl:are-dicrbat cITe animâ dixit Ut CU111
fcd ctiam operatio in Qatu,& immobilirate con{plcitur du;
liras autcm,& fcicnria,ud ea,qua: fcicntia pra:dita fun:'de.
~~~Itn quinC}3 ge~era cffe omnium ptincipia, fubftanriam, finire cnim,ab hoc ad aliquid fe habet,qu;afcientia a defini~
/li arem,dlUcrliratem,motum fiatum:ha:c ilutem nô fic eis,În definita tranlilus db 110n l'ft enim fci t mia indefintta
e g~ncra diccbar,ut [Ullt ca q~a: apud Peripateticos ha, inde cnim quoCJJ gra:ce i7flO"T~ fl~ idefl: [ciwtia diaa l'ft l'~
(ntur' qua: diui~a
'
.
' ~,
dam
l, (iu n t 1.nUlce:m,~
ex un09uoq3 catena qu~ quod f' 7r" crTO<'O",~, iddtin
1 {tatum nos ducat,. T erniras ;ur';
. ...,
ru generum atqJ fpeeterum fubalternarn rradita cft. V l" naturalia,& opinabi ia,naturalia ,autemdico uniuerfall;l in
ca m gdene:r~ Ipfa uocauir,taquam per omnia,qua:cuq3 [um, naturalibus.circél qu~ uerfarur'opinio, quêadmodnm quo
CUteG1 anr,1I1 omnibus enim fubfl:atia eft,per quam uniuf- que in Tima:o Plato ait,quid 110c quod fcmper eft °el1Cra _
t' lU ClJ cft eITe.cft etiam identitas inquamum ex une c:xifl:é tioncm minime habcns~imclligibi17 diccns. Quid afft quod
~~ principio fumus.habemus qtIoC}3 diuerfiratem,quonia femper fit~nunquam, ea qua: [unt ln phylicis uniuer[alitcr
cltu tlCudo fune ea,quf fUI1t:ubi autem multirudo,diuerfiras diccns.û naC}3 fcmper fieri ipfum dicit )e:t quidcm num Il~tu
di .motu~ quo::j3 in omnibus cxifl:e:mibus efl:, morum auté ralia, Cc:d in qs panicularia-quodam temporc e:xifi:êtia, non
ra~io non Imperfeétam opcrationê,ut ait Arifioteles, ae ope quidem Cempc:r fieri dicerétur,ld patet dIe de uniuerfallbu8
hfi~onem ~l1!Ufcui uCC}3:oia naC}3,ipCa eria inanimata,tPpriam cum fc:rmoncm, circa qua: opinionem quoC}l,operari dicir,
ud ::pcr~onem)uel. n. calefaciilt,uel &igc:faciot adiacêtia» hoc enim inteileétiol1e inquit cum ratione comprehéfum. f. ,
nib ume~tallt,uel exiccam,uc:l aliud S}d tale faciunc.in om- intdligibilc:,illud autc:m rurfus opinione cum CenCu irratio.
tur us quoqJ (talUS confpicitlJr,etenim qUf fcmper mouen _ nali opinabile cft.Terniras igilur hoc eft,quia opinabilc fic. ,
/ltatum.,participant.non inqdo enim quod ipfa fl:et inte; quare ternitas quidem opinio dt, quod gc:fi:iat ab hoc, non
~llt~~, uer~ ~tiâ q, ipfe maneat cominuus morus,ftatus cil. tamen dcfinitc,ad aliquid Ferri Ccd uc! tic uel fic: talia autê
fc~ aeum Igaur quem moue:ntur, in motu perfeueram ucl nacuralia fullt,qua: eiTe in Ruxu'habc:âe & 'non omnino fim
Par P~r,_ud uft}3 ad aliquod tc:mpus, pei' hocipfum ltatum immobili~,atq, imm~ta~ilia, [ed in for~is quidem ftamia,
l1a~~P~t.ex his igitur generibus allimam Plato facir, cam ae huc,& llluc ~ltc~a~lonlbus pcc contrarias mUtatiolll.'s per
fub~1: lCl.t dIe de [ubfl:amia,de integritate, de diuerlitate.de mUlanrUr.re:rllltas Igaur fic fI.' habetin his.&: fi dix cris cede
tabil'la~~I~autcm 11011 contingemi,fed de fubitantia il1fepa~ fiia mutarÎ localiter, alia quidem ab oriente in occidemcm
anim~"'fi ~~~r~blll clrca corpora, ex his utrifC]ue fir.ri iplius .plagam,alia aurcm econueefo) &: ab auftro quidem alia in
omniurnu colcaua?1 dicit,quo. Gt .utriufcv.co_g. nofcitiua,fcd. S}a borearn,& al a econtrario a botea in auflrum. in fenllbili,
gnltl
1fi 1 d
1d
fi 1 li bus auté part'cularibus J ICO,& atomis ipfa qu:uernitas cft,
nlilicudine u 1dO Uc Iml lm Ille, ue 1 t'mate t, ue dIS 1, at quomodo,inquis~id proccdentts oQl'ndemus. hoc igi tur
tione co ) e. luerl1rare.quod c:nim ê album,albi appol1J
oppoalnofc!m~s( quod naC}3 albo limilc eft,album cfl:)&: modo quatc:rnarium principium cômunitc:r in om nibus en
in COl1ft.OIl~ nlg r!, col1trarium na<}l nigri cft album. & h<EC tibus comêplamur,priuatim Ul;ro dicunt quod in imelligibi
natur ~~Utlonc Ipllus mixta [unt inquit, cumqj de huiufce l,bus ipfam contemplamur.priuanm in naluralibus, pliua,
Cat a ~ tcat,de_namra qUO:}3 alcerius dicit. quid ita aueê di, tim in [enfibiLbus,& in atomis,proptcreaautem dicebat ip
QatClnlotam fpote,&: fcmpcr moueri,id patcc,ill hoc autcm fum animal, quod apud ip[um dl, Hc ipfa animalls idea, &
Cet t~qU~<!J habuem.Res aucem ex demcntis efiè.uidcli, excmplum,&: ipfum numcrum dccenariuOl,quem confta Pt eJ(l~C~lltta, quorum ipfd habet anima cognitioncm.pro, ' r~ ex .unit.atc: prim~,& dual:rate.&: ec:rnirarc:,er quatcrnitare:,
t Crea Igltur,quoniam c:x ipfis pl1nciptjs d! cxiil:êtibus ipfis u~ddlcc:t .pro uno,.pra dualitatc:.ipfa t~rnitate.c[ ipfa quater
cbus) limile uero fimills cil: agnorcitiuum, cogno[C\t ellim IlIt.ate.Sec~ndum a~tcm huiu~ analogiam, & in poil: ipfum
~Olnia.cx ipûs c:Icmemis fccit animam qs, qU<E funt,ut ûmi allimai al1lmal,bus,lmmonallbus Uldcliccc &: monal'bus
1 ûmilc cogllofc<lt,rnanifei1:ü efi:,quod maxime allim~ co'
ha:c ~ffe principia:qucmadmo~o enim nUFcri denanj funt
~Ilorccre: proprium cft,& eodcm modo credidit.
omOla, ho~ quoq; modo ex ulllcate,auailtatc) & rernirate,
Similiter autem &. in de philofophia diéhs deI &. qu~tern1tate [un~ omnia.sed,iprum quidé ~ni maf ex pri,
t"rn' t
n.
.
ma Unltare, & dualltate, &: tcrrutate quaternltale.al a uero ' .
.. D unaId um leH.
n. ' r:
.
1
'
.
' "
.,..
~ua:pou l plumfuntat1lma ,fecundumanaloglam longa,
lis au~ p 1orop 11~,d1Clt ea,qu.a: de bon.o mCcnpta fllnt,tn Il- tlonis,qua ab ipfo animali recelfcrum. ftc & a princ:piis re. ·
Illora cm non fCClpta.~olloq~la ~1ato~l~ ~~lftote1e8 c~mc, dl!éta rum.non enim eadem ab remia diltant ab ipfo anima
Py 1 t,eft aucem lrgltl':lus elUS llber.lbllgltur PlatOOls) & li diuina & imortalia & ea qua: morti obnoxia [unt animi't ·· OplnlOne
. . - memo_ l'la.lgltur
. . ' dluina
.
lagoreorum
ti;t tpro
. . .. de enubus
..
'&
. . pri Il c·IPllS
quidi:' [unt & ipaex unitate fecClllda,& dua
mcros dlt.ld Igltur ~lClt eo~ dl,:rc fo~mas effe numeros,llu.. lltatc fccunda,&. ex ternir3tc,& quatcrnitate limilirer. & ftc
minab autem dena~I~~,ullaq~a'l! entm formam decada no fempe r fccundum analogiam c:longadonis ipfius animail&
<ldmodar.numeros Iglt Ipfa: for':las uocabar, ~cl qUla,quê. elongatio fit ipforum prjncipiorum.Di cc~ar igitur ha:c cITe
nit
um numerUS ea,qux [ublcda funt mc:tltur, arcv den quoru dcnaria principiain inrelligibillbus in nalibus
,co quort> . ~
.
d fi'"
"
~ HI
qUa! c ' ~ ma m~t~rlam orma: mW~lltur, at'IJ e niüt: fenftb llibus: atq3 ideo,qm anima hzc omnia cognofcit ita
Per fc :~~ ln ~atcna Ing~nera\ltur,ea.m Ipfam materiam,q dfe,ipfam quoq3 dre ex his principijs unitate,dualitate,te:r,
nUm . e6ntta efl:,de6Il1unt,& termll1ant:uel quod, ut oés nitatc & quatcrnirate. quam igitUr dicebat imelligib ôllbuli
crle)Cun
"
. , . d d .Q.' r.
•
f '
.
uno oiurn ,0 ~n~ratls prlllclplo e u'-~~ I~nt, Ita orma: ex effe: unitatcm,dualiratc:m,ternlratem,& quaternicatê(thco'
di ~ebantu~rlllC\PI~ dcducunrur.~umetl tgtturob l'am câm . logia: fit hoc dlc~re.~ed ne~ quam in phyficis dicebat,l'am
étl ollcm ,denarq uero proprer Ipfaru~ formarum perfe, polfurnus expcdlte dlccre:dtcer(r aurcm quifpiam '" in hls
nurneru ,n~merus cnim perfedus denanus dt, oêm naque dfe quarernitatem,proplerea quod animallum fp:ciCS qUi!
dccadil,~ ~~i~eIPfo c~mp1ed~, qui enim nu~cri [unt poft tuor in m~ndo3i~eantur,qua: cœlum,qu!; ac:ra,qu~ ~erras, .
l'e: decilS quo s ab Unltate Iteru r_c:fledunrur I? ~ecad ~. 9ua & aquas lO~ola[,ln ~en{lbilibus autem punél~m uOitare~
l'IUotc:rQs Pt,en ~o.catit eft,quaû qdam fit J\XocÇ.I, fufClplens acciplr duahtarem,lll1eam' ternitatem fuper!ictem.quaterm
tell1)~ d~al·ltlCIPla aUtem harum formaru01 dicebat unita tarem uero ipfum foltdum' hfC cnim corporis iplius princi, .
II
Itatem.' &: terllltatc:m)
.
D,
•
'V .
,
- n.
d ft ·
umeri qui ab
~ quatermtacern,quol1la pia funt. Illtatrm quidem ipfum pUl.,UIll! quo e lmpar
~'!m ~Ciu Ullltate ufq! ad quaternit.1cem componunt, tibilc,dualitatem uerolineam,quol1i~m ex 11'[0 pundo fluê
. nt. 1. ~. j .... dtccill fiunt.ctrdgilur dççelll di,c~ le ~Ill:i fada cft qua: duobus pundls tcrwll1atur,&: dt 15.
.
"'
~ ~o,G_ra.çlJ~ iia.
C il
te c}\ IIDs,omnium princil'ioritm o~nia cognofcar:diccbae
b
l
s) . '
�P. R
'.
1 M
gîtudo fine latitudine. Tcrnitatematit fuperficiê ipfam,ud
']uia trigollus ngurarum prima fit,ud quod magis dicendëi
d t ,qula qucadmodum punCtus ex ipfa diftatia ~m 10ngitLI
dinem Bués alu:rü punCtum fecit~û ira hoc ipm\punCtû per
htirudinê Ruat,rurfus &. alrerû pUtlCtÔgenerabit,quare ik
tria punéta 6unr. Vnum quidem ipûus longitudinis termi ..
l1us,alterum autcm btitudinis,tercium uero coe ambobus..
Qlaternitatem autem per ip[um [olidëi capit, ftue quia py'
ramis figurarum rolidarum Frima cfi,qu~ quidem quatuor
criangulis conllat,ûuc rur[w fecundum e:idem analogiam,.
nam ucluti punétus Bui. inlongitudincm alterum pUI1CtU
fe ci t,&. iterum inlatitudincm Auens altcrum fecit, hoc mo ..
do fi in profunditatem ffu;u,adhuc alium facier! quarc qua'
tuor pundi flent,oporlet autem lineam reétam profundita;
tis in fublime traCtam cognofcere:Ctc igitur 111 [enfibilibus;
ltnitas,dualitas,tcrnitas,& quatcrnitas i~f"mt. quo~iam igi ..
tur qucccunqJ fullt,anima ip[a cognofm,eam memo ex his
drc prillcipijs dicebat,ut omnia cogno[cat:dfe ergo in ip[a
unitatcm intelleCtum ipfum, per qucm intelligibilium ap,
prehcnfiolles facit,imparribills naqJ eR inteUcdus obieCtio
Ile limplici ces ip[as cognofcens:Dualitatem autem cogita .•
tionem ipfam,naCjJ habet hoc unde quo,perficit enim Ulam
';luandam,&: a propofitionibus ad cOllclufionê tranÎlt. Ter
nlt~tem. ucr~ opin.io.nem ipfam,.9uaniam ipfa geftiens ali,
qUid opman,amblglt,&. quaft Ula [clffam faj:ir, utrom hue,
an hLlc conuertatur,ac ft Ulam quandam perfccerit, dcinde
ingreffa in uiam ambiguam,&. dubitans,an hue an hue lier
tatllr;ûe opilli" quadam (uppofitionc u[a, & opillala qUld r
dam dcipfa uoIens dubiratione utroCjJ cOllucrtitur firman,
di propoftti ne[cia fiue aflirmatio uera,{Juc negario.eum na
que uolucrit habe:e quâllbet cogi,ati~ncm, <& ~c:mel in hac
rem petiuerit,&: quod cft acccpt:rJt alllma,dubllar,~ dlfpu
tat Ulrum mortalem ipfam oportcat eognofccre a? Imm~r
talcm:uel rurfus corpuli lIc,an incorporcum,&: Cte III omm,
bus.quarernitate:m aurcm ü:nfurn,quod ip[a quidem qua,
ttrnÏlas in fcnflbllibus jpfum co~pus l1gl1lficabat, <& [eu[us
ipCtus animœ cognitionum maxIme corporcus cH,partlcu.
lari enim auxillatur, nam finc corpon: l1ihil cogno(cir, non
autt"m dubitare opontt , ft imaglllationem rdlquimus,
lIanquc ca i'l fe,nCu cOlIlprchcnfa dl, quoniam qUl>que ex
(0 principia liabet.
Ip[um quidcOl animal ex ipfa unius idea,& pri
ma Iongitudine,& latitudine)& profundltate.
Vlddicct cx ipfo uno,quod primo cft ullum,&. prima 16
gitudme, &, latitudine, &: profunditate, iam d,ximus iplum
animal,conftarc:,c:x prima unitate, &. dualitate, &: rellquis
qU:r'aulcm funt pofi: ipfum,fecundum analogiam de [ecut;
da,&: renia,dualitas autem <& (rinitas,&. qua;: lequulltur in
']uantitare definita dicumur ,ueluti cum in IpÛS numcris f;r.
tur.Dicltur &. in cominua1 ue1uti cum in linea,ud [uperficie
h:rc ipfa cOllllderamus.hlc igilur ut in cominuis fermollcm
facit.fte aurem fcire oporcct,quod unumquodq; harum ma
gnitudinum uocauit illud,quo quod prius eft fuperat, linea
quidem longitudincm,nâq! longiludille pUl1CtUIl1 fuperat:
fuperficicm ucro latitudinem , quomam lalÎrudine llOcam
fupc:rat:alte:ram uero profullditatem, hccc eniOl dlfferc a [u ..
pcrficie,Il~q3 ipfa quoqJ [UR6cies hab et laricudll1em, quod
autl!m [olldum e:ft,lollgitudil1em,atq31atitudinem, non [o.
lum auten:t Contilluam quantitalem ex quaternitate confii ..
tUlt, fcd etlam multo prlUs dcfinitam: fi nanCjJ omnis poCè
denarium numerum,l1umc:rus,in ip[um denarlum re[olui,
tur' ipûus uerodenarrj unitaB,dualilas ternitas quaterni,
,
Il.~
.
"
tas, principium. cu.: l,equltUr quod diffiniti. &. continui ip[a
.
quacernicas prJncl~l~m cR.
,V, S
ipfe homo,& in rc1iquis litnifjttr.rcrihuntur autenl all:t ft,
m,ili m~do,&. hoc quidé [tculldz cxpofitioni fit cOI1[eques~
a:lias enim ide~s dicit,qu:r ~fi h~minis,& qu:r 'eft angeli.
.Ad.hue aU( & aliter ItelI:étum quidetn unum,
fClcon.aI? u.ero du%Io oa<} modo in unuru) fUI
perfiCIet autem numerum opinionem fenfum ue!
io folidi.
)
Videlicet ~ fecundum aliam applicationem ex his iplil
11U~eru":J ~n~mam. facit.puran~ eni~ eorum, q~:r [unt ,a~ia
dIe Imel1~glblh.a,alla fClbIlla,alla oplllabi!ia,alia fcnfibdlilt
unu~l qu~de~.lI1t~llc~ui tribuit, qui eRintclligibilium per
ceP.t1UUS,llldl~,fib,Ls naq; eft ip[e,&. omnino iUis fimilis,sc
paruer ob,e.CtI~ne pri~a ûne tempote: res ipfas imelligcn8.
duo.uero [~Ientla;: trlbUlt,compoftta naCjJ cfi ip[a fciens co;
gOltlo(liqUldem. [yllogiÛllus efi quidam)folo fane modo
fada,&. no~ ~arle,uideIicet no alias alio modo, fed fcmprr
~era ,&. fimllltcr Ec habens, per unam uiam propol1tionutn
JO unum fint"m cocIulIoncm ducens. tria autcm numeru/11
opinioni. attribuit, non cnim folo modo, quêadmodum fci,
enna,Rt Ipfa opinio:eft cnim opiliio tum uera tum falfa 0/11
IlIS aurem [ciemia uera,quomodo igitur tria n~merum ~pi,
11 10111 propriu~ di"i~us,quatuor autem (en[ui proptere~'
dem caufam.dlcebat Id~o propter hoc 311imam ipfam Cl'~'
ftemem ex ulllcate,duahtare,ternitate, quatcrnitate, omnJa
cogllofcae,proptcr cam,quam ad ca proprie:tatem habcr.
Quareaurem,cum dixcric unum ipfum intellcCtum [ciell'
tiam aure:m duo,no rtiam dixit,opinionem uero Iria 'fed ru'
pcrfi
cid Ilumcrum
diù(
dicimus ioiwr
ad ho c, quo'd Ulla,
.1>, d
fi
.
"" .
..... ~o. non unt llumerJ,ctenim [ccundum diffinicionem!lU
~end,centem,.rl umerum dTe ex unitatibus coUcCtam mul
tltudillem , dua!1I3s quon:.
rr .
.
... -p numerus Cne Ulderetur qua: re UC
ralion
efi:
l1umeru
.
.
,
'
JJ.
1.
s, lIon emm ex umratlbus multitudo Cn,
naq3mu mudo
pr·m
n,.
••
. .'
1 0 Cu 'n trlllltare • prœrerea omnis nU'
~erus multlphcatus fic maior,quam eompoûrus ut tria SC
tria faclunr fex,ter autem tria noucm 8( fic · .... ' lb .~nt
las autetn (
JJ
1·'
,
111 oIHn
liS.
fi
conuer o,mu IIplicata fit minor qllam compo'
lta,nanC}l unum,&. unum,duo,remcluero~num facie uniT...
duah as autê,&. multiplicata &. compoGta .Iq 1· Il. d 0- &d 52'b·
)
cc ua tSCH, U
naq; .' UO,..... IS du~ utroqJ modo quatuor [um: 116 ergo'
nCqJ unJt~s )nt~ dualltas dl numerus. quare primi nllmerÎ'
funt temltas,et quaternitas,imparium leruitas,pariumqua.
letl1ltas:unitas aUt,&. dualiras numerorü principia fum.
Etenim numeri form~jpf:;e &. prlcipia entiunt
dieebantur) [unt autem ex ele:nentis. iudicantUr
autem rcs)ali~ quidem intelleétu ali~ fCléria,JUa:
opinione)& jli~ fenfu:hi autem ~umeri funt fOfl
mx rerum.
. ,?pomt pa.u~um trad~cere ipfam didionê, quo fiat ap~r
ipfz l1umeri, Sc princl'
pla eXJ Rentlu~ dlceb.all~u~ ,[Unt autem lx elcmemis.ipff·t1·
fo~ma;: numCTI, ~ prmClpla cxifiemium diccbantur, pa"!
cmm quo~ non. dlcebar hos numeros, qui [unt apud 1I0S,"
f6rmas ex,Renuum, Ccd ip[as formas elfc: numeroS'. prob~C
autem per h,3:c ea,qu.:r diCta [unt, dico autê quid ira el( ~11I"
l~te ,& dual'tate,ternuate<j,et quatcrnirate con Rare an Jl1l3
d,Cta.Îlt,naC}l ideas inquit atque exempta cxiRêtium num"
ros dlCebam,illi 'lueem numerÎ fum ex clementis ullitatis,C'
dualit~tis,&. ternitatilS, &. quaterniratis. lam cnim di"iJ1lU 8!
quod Ip[as formas denarios numeros dicebant dccas aU le
d ~li8 c~~ponitur!~,!e uero ideaB inteliigibiliu~,(cibiliU~:
oplllablllum,renCililltum;hoc cnim figlli 11 car cum diclt, J~
dicantur autem res ali:r quidem intcllcCtu alia;: fciel1 tia ,ahE
opinione,aliz fenfu,n~m ftmile.ûmili iudi~at.Q!lare ~ for'
ltatC
Alia ucroumlh modo)alia fi,ue pofi ipfumanil mz rerum funt ex umtate,dualltate ternitate quatCtrlO 01,
(ha:c enim funt elemema formaru~ )anima ~utern c i;t1
mal fimiliter.
fcit omnia,me:riro igirur ex clementis exiRcnt1um ipra~ fa#
V lde1icer 9m ipfam analogia ex unitate,dualitatc ternita cic:bam,ut {Imile ftmili cognofcem.c:x his aurcm qu~ dl~a
u,& quatcrnitate, ut iam diébam cft, (cd .non de prima. ex fUllt,illud nob's efi manifcftum,quod qui ideas i~du,eb2t,
'lUa dt ipfum aiai.ut! alia cxempla,udut Ipfum PUkhrulIl J ék ~ae, clIç cxdtcmiulIl principia dic.cballl, horum_~ur(~
tl~S Id.'qu.o~ dICltur,E(e:~lm formœ
,wi
�D
E
.ft,
N
1 M
A
~ia principia fupponrbênt un:tatem)~ualitat~, t~rnilat~ Heraclitus ppfuerunt:incorporca ucro qUI numeros ea dTc
~uacern~a\ cm.']uare pofiquam dixlr, numw cOlm rem
forma: dlccbanrur, fubilltulit: fune autcm ex .ele.memis. &.
fupcflUS dicic,ipfum autem animal exipfa unius idca.ee qu~
fcquUntur, ipfum autem animal (fi, exemplum &: forma,
form~ aueem hi rerum numeri,quoniam fupra dixit nume::
ros clTc formas, nc cos, qui rune in confuclUdinc, numeros
eUm ferrc putates,cos inquam,qui in eurualura digirorum
fi~nt.Dcineeps cum dixie res ipfas iudicari alias intelleétu,
al,l<Is f~iel1tia,alias opinionc,alias fcnfu,fubintulit,hos nume
ros e~e formas rerum,hos mquit eum dixerit numeros for,
~as 1I1telleéhun,fciêtiam,opinionem, fcnfum,qucmadmo
.dum ~nim cft ipfum animal,eodem modo efi ipf:l mens,&.
l1'fa ~Clentia.Simili ter &: opinio,&: fenfus,&: h~ rune idez re::
!Um Intelligibil:um, feiblliu m )opinabilium, fenlÎbilium.igic
Ipfa quoCj} anima eum in fe has habear formas,fufeipere res
I~ras pOtefi,iudicatur coim unüquodC}3 uidelicet &: cogno~CJtur fccundum formam fuam.
dicebant,ut PYlhagorei, &. Xenocrates. Plato qu0'll idem
uidetur.mixta auté dicebat Empedoclcs eum quatuor de~
mentis comemiollcm,&: amiciuam naturas incorporcas.&
Anaxagoras cum homœomerijs,intelleéèum nanC}J ipfurn
~ife incorporeum dicit: fic adhuc i ijs Democritus, qui cum
corporibus indiuiduis uacuum induxÏl. Differunc autem in,
quit omnes inuiccm circaq; multicudinê, & circa principia,
qui<il corporea concra eos,incorporea fentiebanr,;iixcrunt,
&. qui contra ulrof'13 iUos mi:cta alfeuerabant.
Confeq uenter au ré & hifce aiam rerulerunt.
Hoc dl: confcqueneer ira illis de anima uidebatur, quem
admodum ex opiniolle,quarn de prillcipijs habebant.duce
bantur. un us cnim quifCj} de principijs ilIis, qua: credcbat,
animam fecit.per ha:c aute01, fignificar non modo cos, qui
ad cognitiuum rclpexerunr,fed e05 etiam,qui ad motiuum,
de prillciptjs animam merito feccrunt,unde induc.t.
DIXlmus ex his,qui de anima diserunr, allquos rcrpc,xl~.
fC,ad elUs motiuam parcem,aliquos aure'!1 a~ eognofc!tlua,
& P.l~to igitUr aiiquando ab ipfius monuo Ipfa~ ,~I,ifl l1l r>
ueluc ln qUlbus motum feipfum moucnrèm. dlclt Igltur 111
PI~a:dto, immorta~ autem oftcnfo, quod ~ ipfum mouet,
amma: fubl1:amiamq! &. rarionem hanc ipfa qu' plam di
~c~ns non erubefcic:quare diffltlitiOllem dici~ dIe anin~a: cl,d
pfam mOUCat; aliquando ucro ab cogl\leJuo uelut III Tl~
Dla:~t:r qu~ cx princip~s cmium ipL m confiimi.t, (lc igi.·
;~~ , ,atone modo in ipfius ~o,(Um.' modo in. cogniti~nem
. tlClentc, Xenocrates qUI fu:t hUIUi fuccefior ex utr fque
Ip am an imam diffmie,eam in']uiens eifc feipfum moueole
~~cnCtum,quia fit ipfa ex;fiitium cognofc\tiu~, nuùleru,~
d' cens, Ut Pythagoras, principium el\lm mlllum utlut Ill!
f;lcu m numerus e1r,quod au lem motiua elt, addens illl feip
a-:n dfe mouëtcm,prinelpium n5'13, &: fOl1s omnis motUs.
~tlll uolunr,eft quod fcipfum mouc[.ahi quo'l3, quorii de.
Inceps mclltioné facier,ex ambobus ipfam dcnnie:bant ani.
Illa III quemadmodum,& ideo,Ctc allqUl,dixir.
Differunt aurem de principiis ,qU3::) al quot,
hlaxime quidem corporeafaciéccs jnco~pore,a) hl~
aurem mifcences &. qui ex ambobus prmclplacnu
cipium aliqui dIe igocm dixerunc: maxime cnim motiuum
cft eorum,qu~ fune ,in f(ipfo habens fuijpuus motus prin.
cipium. fic motus alia quoque mouet, unde mOIU natU1ali61
calid ,~primo mouet animal, cum a nullo alio cor porc naruraie calidum moueatur,fed in fe narura ipfam caufam mo.
ue Hem habcat.ideo fi in priocip~s moriuum dè.illi qui aoi
mam maxime motiuum eife crcdebanr,e principijs hanc ip
farn meriro faciebât, undc aliqui edam igncm cam elle fup
pofùerullt,ut iplè imu1it dicens.
'r
Motiuum enim fec6dum natura ipfam primol
QEoniam autem Be motiuum uidebamr anil rum crediderunt,non fine ratione.
'.
Ina elfe) Be cognitiuum fic aliqui complexi-func
Non finc rarione mquit, quod dl: fuaptc natura maxIme
ex ambobus enunciante's animaln numerum mOI rnotiuum,hoc in principij ratÏone ponebanr,faéHuum n3qa
uente,m ièip[um.
)
,
. &: motiuum principij réinem habet.quare cxiftemium prin
ciantes.differunt;lutcm quo'J3 circa multitudiné,
alii enim unum,alii ucro pIura dicunr.
Poftquam per ea,qua: diél:a rune, opiniones el!poruit de
:rnima maiorum,&. qui ad dus moùuum,&: qui ad cius co.
Cnofcitiuum reCpcxerunt,in iis côfequemer de ipforulh dif~ercneia circa principia diiferit,diffcrêtia enim de pril1cipijs,
~llJs fuit qUQC}3 caufa, ut circaanima: fub!tlitiam diifemirét.
Inde igitur ahj aliud quodpiam animam eife diserum. Om
Iles Uero de principijs dfe )quz fuppofuerae, exi!temium ca
tlIe)pr~fmim autem qui in ipûuli cognofciriuum rcCpicien
tes dc princip~s eam effe dixerüt,exccpto Anaxagora ,quê.
ildOlodum dc:inceps narrabit.i.n natu~ali.ig,itur ,a,ufcultatio_
Ile,de naturalium diff'ercnria Clrca pnnclpla dillgencer ag.
~re(fus cft mtmioncm nunc quoctJ eorum faciet.At fonaC.
le uidebit~r idem dicere cum Cuperius harum opinionum
Illcntioncm f(ceril &. nu~c rurfus hoc in loco eafdcm enu·
meter.at nOn ei~fdê rci fermo nam rupra opinion es eo,
ruOl
, uoluit exponcre hiC
!
, d~~ aOlma
ucro quomo d0 .mUlCem
dllfe ntlat
'- de principiis exponit, &. hulC
."
.
rel oplmones q u0 '1l
torum
d
'
"
,.
'b
d"
li. ,
.
cantmaaccommodat dequi usame IXlt. d IUIn_
~Ult aUtem dl(fcrelUiâ &. a fubCtantia &: qualitate, &: a qua
n - "
' d a1rJ" corporca.
tltate
lq' 'a fub uatta
quidem &: a qualirate,quo
~c~ncorporc~.cli}(trUnt.~ quancitatc autcm ~uo.d ~lq qui,
al unum, a1n Uero piura. corporea igitur prll1Clpia natu,
ca
t
t&
"
.
ThalCi,Dtmocritus Anaximcnçs 1 Ana",."andcr"
, Vnde uifum dl: aliquibus effeignem,nanq3 hic
dl: tenuiillmarum parrium, Be eIementorum ma!
xil11c incorporeus;atque etiam mouctur, Be mOI
uet alia primo.
Cum dixerir eos,qui maxime mOliuum animam dfc cre.
dcballt)ex princip~s cam Merita dixitTt, quoniam quod ip ..
{jus naruram maxime mouct in primis cft, &. in prillcipqs,
principij nanCJl cft & fa cne,&: mouere; anima autem mo.
tiuorum dè, conrequente:r1induxir. aliquibus proptere:a ui .•
fum elfe ignem elfe: aiam,qul:m edam e:lfc principium dicc
bant,quod dIa tenuisllmarum p-tium,&: maxime incorpo
reus, at'1l ob cam rem ma-xime motiuus. &: fibi ipû ipfiu8
motus caufa,&. aUa primo moueat,ignem autcm non Sam
mam dicum,ipfa cnim dl:ignill el!uperamia, fcd ipfam ûc,
cam euaporatloncm,quam ct terr~ mOtus facere,et uemos,
&. alia qua:cunque maxime motiua in mctcoris Ariftotdca
cllpreŒt:dicit aUtCm qui igncm principium &: <lnimam ex
igue crediderunt: Heraclitum, &: Hippafum. fed H rac1iti
paulo infra, &: opinionfs dus mcntionem faciw nunc uctO
Democriti opin\oncm exponir:qui etH multa,immo innni,
ta principia fupponcbar ,ca ijs tamen,qU:E apud îpfum ma,
xime motiua dlent,animam facieba[.c fphzricis dico:und~
ignis quoque dt: icorporeum au[cm dixit igncm, non pro.
prie ,nullus nanque ipforii hoc ipfum dix.it,fe:d propter rub.
tilitarcm partium UdUl in corporibus incorporeum ignem
appellauit,At forcalle quifpiam dubitauerit ad hoc,quod di
étum cft anima dre ex prlncipijs,quod &: aliquid altis plue
iUi adhibuerul1t,an omnia alla cam dfc unufquifC}J dlcat,an
cômune hoc fit omnium principiorum: qUa! in rcrum na lU
ram cadunt.ad hoc ergo dicer(.( illi quod quidem pri".1u~
hoc ipfum,ut non dubttetur cx alijs quibufdam cITe ~rmc~ ..
pijs,\1on e~ c~~unjbus hoc ipC~m diximu5:deind~ah qu~
dcm ex pnnclplorum compoûnonc, aliud q~o~,plaD? fa,d.n
cft,aut natura fccundum cos, qui nOI1 impa[\b,l~a prlllop~~
dicunt,aut apparentia (ecundos cos, qui e:adem lmpatlbilla
&.immutabllia (erôt.Anima fane: ipfa re:S pa~s dl: quzdarn
principiorLUll,qUa'l a principtjs ,di~e~.t ha~llul~fo,~ucm re ..
cepie adu,qu~ funt ab iplis pr~I1"PlJs,antmalia dlCo.~a.,
~o,G(a.fuil ;ua.
C ''1
�P
R'
r
M' VI , S
re idem tire ignem,arqJ 311:mam Oemocrims diccbar, diffc
rcmia uidelicct ad habllum,quemadmodum dixi,cxiftcl1tc.
igitur &. rdiqui alfj quidcm aquam,alij ucro aerem elfe anÎ
ma'm dicebanr, ar qui nonita uoeames, quœ funt ex his, ut
lapides ,1igna,& e:tt!!ra.
, Democritlls autem elegantiUs dixit)enuncians
l'rèptcr quid horum utrun<j3 fit)animam nanqu~
~iTe idcm,& inteJle:tulll uelutidiximus, & ex pnl
hlis,& indiuifih~us eorporibus, motiuum autcl13
'ppccr fubrilitate panium, arqi figuram, figuran;
~utem mobIlisfimam rotundam dieit, talem aute
eiTe intdJcétumq; ipfum ac<j.) ignem. _
DemoCl itum J.lUdac,ut qui aple l'ra:dldoro eauras red ...
diderir:ha:e <lUCfm ful'l mouerr &: moucri,dixit cnim quod
i,gnis,cx quo an'rnam dre dieunr aliqui "!ouelurq;, &. mo~
uee al a prlOlo: probabililer igir.ur ut ,ho~n e~ufas D,emo~n
fus asfigllau it,qui d ira ignem ,atq, atll ma.cxlpfis cmm pn~1
cipijs Uldeliete rl'h~rJ~aru~,aromorum ,ulraq, ~ moue~r,
&. moucnt,feeir emm II1qulllludleéèum,fiue amm:am,na'l?
àpud ipfum in,tellcdus~ &: anima Idem fun~: e" pnmis cor;
ponbu.s,uideheceatomls CuOt,31non ex qUibusllbcI, f(d ex
fpha:ricis:qua: duabus de caun~ maxime motiua fum, tum
quia (ubtihsfimarum paniulll [um, & facillime propterea
fubtilitate partium per omnia nanCeâr ,& ficipfa mOla mo,
uent:tum figu ra ipfa fphfrica facilis motus hœc eXlftor,qua
re dim reddidit quid na ipfa mOUc3tUr,& alia moueant.Ac
non indlgnum eft qu a:rere qua de caufa Cpha:rieas atomos
rninorum paniù elfe. Oemocrirus dicebat,& propcerea eas
fade mobiles, nanq; quod ipfum rotundum fi~ fa ci Ils mo,
tus id patet oftenditur eniro quod ipfa fphœra ln punCto (u
per'ficiem t~ngi t,tanquam igitur punéi'o aprata ddabës dt
falis motus, quare &. Cubtilium, p~rt~um Cunt fph~ rle:e,. Ut,
quoC}3 ex hac re cauCa rcddarur Iplaru motu s,maxlm ~ emm
cum forte talls ratio uidetur dfe,nam Illud quoC)3 fier! porc ~
rat ut pyramidales ,ud hamales,uel fim plicitcl' quomodocu~c}3 fe habcrcnt Cubtilioru~. partium cffem:dlcimus Cl> in
geommia oftenfum en rcéèJ11l1earum,& a:qualls ambltUS
• 6gurarurn,quœ fuOt plurimorum angulorum maius habêt
fpaeium,quam illœ, qua: pauc!oribus angulls cominenlUr:'
ueluti fupponatur tmagonus 11abens unumquodquc lalus
duarum ulnaruOl, Ut c;us lotus ambirus fit oCto ulnal Uni;
[upponatur & ilerum hexilgo l1us habcs ul1umquodC]3 1atus
ull13:,& tenia unius ullla:,ut hu ius quocj ambilus oélo fiat
ulna ra. Supponaeur etiam oéèangulus /1ngulum lalUs ha,
bcns unius ulna:,ut huius quoq, otto ulnarum fit ambitUB,
harum igitur figurarum quadranguli,&. hexâguli, & oéèan
guli ~qualem ambltum habenrium (nanC}3 unaqu a:ctJ odo
ulnis continclu r)odallgu lusquidem CpalÎum maius habc "
b ir: minus aut oé,l:angulo hexagonus,et tetragollus ,hexago
no minus,quod fi qua: plu r:s <llIgulos habee, capacior dt,
citCulus igitUr omnium figurarulll a:qualls menfura: capa.
cis l.l mum fparium habeblr.. quare qua: plures hab ent angu
los figur a:,magis quoC}J circulo propinqua: funt,& canto ~
pinquiores fiullt,quall~o l1bi plures angulos uendicam:affi,
ne enim dt Ut Ont fin e angulis:circulus cnim ûne angulis é:
cadem quoqJ ratiOin folldlQ datur: quapropler fpha:ra ipfa .
reéèilintorum,& œqualis menfura: fol,dorum capacis(Jma
crit.~lod ft hoc ~ta fc haber,&: q hlllt œqualis mcnfur:r,&.
plure~ angulos hm, ma,i us tencne rpaeium, & ccôuerfo.qu~
igitur Idem habenr rpattum figurœ plutlum angulotum, ml
norem h<lbent ambltum.rpha:rœ Igltur omnibus minorcm
ambieù habebî1c. Hene igltur Oemoerieus acomoru a:qualium aceruO fph a: ri cas ~lnot,um panium Cuppofuic: &. pro
pterea fcmper poif, eas 11labl , &.mOtu8 eCfe facilis, qUia in 1
pundo fuperficiem cangum moue te alla.
Anaxagorasautem uide.(
men prineipium jpfum intellcéhlll'l ponit maxitti~
,omni~m,[oll1m quippc dieit ipm entium fimphe~
eiTe,& non n1JX[um)& pu rum; tnbuit autéambo
eIdem prineiplO,& eognofcere, & mouere} di~ens
intdkétummouere unJuerfum.
Vt emm diceb. t ie lleéium iuftiq3 & boni caufam e{[t,
tanép eorum qu a: talla li on funr,alla clli:tleaufa,quf uere ~{è
ipfa anima,u 'dctul ab IIltclleau aiam feparare,anima cnlm
udut e fylloglfmis rerum nam cognofeen.s peccare pOl e ~..
quando HI propoHtiOllib us quod lI Ô dr,tal1qJ fit,acceper~;;
ipee fane imellcélus fi mplicluus obieébonibus J'fbus illCll~
bens,ut ipfe in51c,u.el cognouerie, uelnô cog110Uelie, &: idc(J
errorc carens.fi naq, pe car t,imelledum eum dIe fatll UIIl
aecidcret ,quod qUld cm abCurJum eft.hac ergo de ,caufa fc.
parare ab anima intelleêtum uidet Anaxagoras.in qU1b~~
a\.ltem rurCus dl eebar ab incelleau un:uerfum mOlum cfle,
quod'll in oibus u detur aiallbus & paruis,&. magnis,&: P'
ciofis,~ U11 bus,i ~(m diccbal dfe im elleccum eum aflim~;
nâC]3 eft ai;E moum:,& uideri in oibus animalibus, non all1'
imdleéèus lic Ïtel um,nifi quod ipfum incelledum ma"i~~
omnium principium ponir,nam eUI imdkélum OernocW
tus nominar,non lamen in principij rône ipm rcponic,An a
xagoras Uero eITe imdlc.élû maxime princ pium dicic,ut fa'.
cclLlum uidel:cec,& in boc ipfum laudat,& Ul flmpliccrn,ct
qui corpore mllCetl non pOlefè ipfum fuppoll ie,& non,qu i
admodum,}?lÏum ûmilitudines oés omlllbus imixeasl e{[c~
ûc imc:lleélum dicit,rcd,imixtunl,purumq3 & flmpllccm eC
ipCum nanat. V nde Atlftote!es rad cm ipfc quoq, de inlell~
du (Arendle,& quod promific, illud f.. ci t.f.beuc dléÎ:a ace l'
piens. dim igitur de ipro, reddit aUlcm ambo eidem prin'
cipio,&. cognofcere,& mouere dlCCIlSimclleélum mouere:
ull.ille,r~um,cum ~nim d xerit in:elledum:cognoCcitiuâ huic
pnnclplo potenllam rcddidic:eandcm au((m manlfdle 01()
uerc uniuerfum dicic.
'
Vlderur autem quoq; Tha1es de fis quorum men
tionern faciunr,motlUum quodda~ ammom op~
nan)~quidcm Japidcm dieu ammam habere,quo(
malll rerrum mou et.
De 0plmol e Tltal:tls non comode meminiITe uidetur..
curn eillm propo{uenr fe uelle ofiendere,'}> lUi, qui te fpex':
runt 1I1 ,anrma: eognofcitiuû,ex pri llcip~s de quibus dfe rcS.
fupponebanr, ipCctln yllOl]3 elle dlCt'hall t, ul1 dc lImile ab ,l i1
mIlI eogno fcll ur,mmalls opinioncm de Tbalele nihil qUlC~
quam tale dlxi r,uelull de alris, Ced la pidem trahelllcm t~rr
an matum dlXiC,aif propnum elIe motum dicCllS.Ac f[/a~
COlom qUi in mOlluù 1 efIJexcrunr,opilliones cnarrallS,unu~
quodcp maxime motiuum dlCcbal ipfi uirum, hoc all lOlE dl,
cere el~mcntum, Demoeriei quidé uifum dIe rOluudas a~~
mos,Pylhagorco~ ucro dicere ramel1la,q rUnt in acre, ~111l
ignem,a1.um aera:ad opinionem uero Thaletis,qUl entlLltJl
principlUm elfe aquam ponebat nihil raie dixir.nô cniJ11, UC
ira dicam,a4uam dfc aiam ThaÎeeem ponere dixir, '" pro'
pterea rral~ere iquit lapidem ferrum,uelut aiatum,alq3 id ~d
exaqua eXlftcmem,hoc Igitur non dixir, Ced illud folum."
aiatum lapidem dlxit.qua gratia';an quod ipfius <JoluJ11IJla:
non ferebamur,Ced eômemationcs'; &. 12l2 ea rugit i01porl!t'
num oraeionis fine fcripto accufare hoicm.an quod rCLlcr cJ1
tiam qualldam uiro exhibuie,qm mu1ca ipfius prccio ~iglla
dogmata cômemorauic'; D icullt cnim eu dix'IIe prouldC~~
tiam uf~ ad ultima (endere ,&. nihil lpfam laecre,';ncC}3I11I(1~
mum quidem.propccrea hui us quidem non dlCÎt dIe ha '
opioncm,'l' ex aqua fit anima,fed lalltUm folum, qu od 1Ü0 '
quoC)3 mOtl.u11 a11lmœ tribuit.Dcincéps au(em dicil HIP~,
nem hoc opinatü fuilfe,quod ex aqua lie anima,ctcnlJ11 0 ,
nium principium & ipfe animam dIe dicebar.
J
a~iud dicereaiamque ~
Diogencs auc) quemadmodum &. alii q\lidal11"
priys, aerem hune ratus omnium fubnhsfimul11 dre,8C,
utitur autelll ambobu:s uelut una natura;ucIutal prlncip~ulll, at'J ideo ,ognofcer~ aliquid) cc (UQlj
8{. (ntclleétu)quemadmodu dlXlmus quoq3
..
..
:. ~
. ' . ....
_ .,.J
,
,
uU'
�J
·· A · · N
'uei-e anitnatn;mqtialltÙtn quidctn pritnutn dlBC
hoc ca:rera)cQgnorccre;inquantllm autcmfubl
1
e{fc.
llsfimum)motiuum
:x
1 M
A
~uincm dicentes ipfam aiam) qm genitura nonefi
tànguis:hanc autem eiTe primam animam.
'
Hic appellatus fuit acheus.i.ûne deo, ud impius hac de
, Dlogenes Apolloniatcs,& Anaximenes principium om caufa,qm omnium rerum cam nulll alia: rci, èjJ aquz attri..
~u~ dTe aera diccmes,aram quoC;V ex eo conftar~ di,cebâr, buebat.imponunam aueem dixit hâc opiniollt m, ma~ime
b alam Ip[am cunda cognofcere, udut oium prll1Clpla ha quidem ueluri penurbationé folam auditoribus j)bemcm.
t;llte.m,m~xime aile motiuam dIe ,ppeer eXllitatcm, didfi DCll1de ut magis materialem,& infra in materiam aiam de
dii eb·101,q, Ipfum mouells etfe fubtllislimum opoucr, quo ducemem,quod'l3ne'fJ ~acilc mobllis,oeC}3 motiua ûmilirer
a ItUr pel' totum, quodcullqJ mouttUr Ut & totum mo; 4!lt aqua.& pafIJu~ magls,<'V aêtiua, lla'l3l.quidum, in quo
~ q~a haber drcnna~,pas{ju~m dt, at afa: facere magis,èj
Ueat,fublil'sÎlmusautcm aer.
'
.
Et Hcracl.itu~ principium r{fe inquit aiam) figl pan compellt.putauJ(a.ut e m~llqu i r,ifieanimam dfcaquâ.
omrnum genllura hl humida .crenim fruétuum fe
dern.cxh~larlOne dre)de qua alia côfhtuit) erenim quomam
mina liqUida primum nullt, & comradixir,inquit,fanguiné
tnaxmlc mcorporeulll)& tèmper fluens.
dicc:mibus dIe animam, dlcens quod genitura de qua etft~
. Dldum dl fœpel1umero qftd principium dicrbat dTe eo.. &. uiue:ee eO: allimatis,aqua elt,& non fanguis.atqUl fi Llm~
tlU '- .
.
m IP.m Igncm ,lgncm aüt,noll Ramam,qucmadmodum pllCiter liquidum an ima erat.aiam omlle: ee liquidum OpOI"
tdl.l l~ dlCl[ Ariftotelcs,flama eft ionis exu peratia fed Ignem
'tebat,& genitura non inquantum liguid3,animata eft.pror
b
l 1>'1'. ex hl'
a atlOl1~m 1'.llccam eoX hac
ergo dle• aiam, Ut mobi, fus cum expiJ"ata fuerit,ll(juida quidé adhuc efè,1l011 uiuclla,
~b& fubtiLflima,oâ'l3 emia'in côtinuo motu dicebat eŒ:,& &. mortUa,neq3 hoc Colum multa llaqJ liquida Ilaturalé hatollebat , quêadmodi'i & Protaooras
&
ah' emlbus
1. fiamm
.
b
,
bcoti3 cabd'tatem, non ia~ quoqJ [unt animata, fed etiam
l m~ tl,cognofcens aurem Jpfum,& ipm mouens elfe ai!;
rationibus natutabbus OpllS dt,prlmam amê animam dicii
bropr~urn d~cei)at,hac de cau la eam de e~h a lati one dfe,re,
genjmram quart femen anima:,&principium anima:.quë,
i us na'IJ exntlbus in motu oportere res Ipras cognofcês et:
CIlim principium dl humani corporis,fic [ecun,
_ï .rno(U,Ut Concurrcos eum tUis,quadrer,& conueniar eum admodum
dum IlIum anima: prinClpium dt• .
111S,llam quo ltans cogllo(cerc:t motUm~unde & cognillo,
Alii autem fanguinem)ut Critias [entire eiTe iP
~Iem quidem ai~ dedlt,ct qood ctfet ex oium princip,o,dlCo
, aUte Ol_de clIhalacionc,quod<j ex maxime motiuo dIer, mo fius anim~ maxime proprium puta~res: hocaucé
tum na'l3tpfo moto cogliofcitUr,mouere ailt ipfam dixit,'p e{fe propre[ fanguims naruram.
~tcr cXllltatem exhalatiollis,et Ut in corporibus incorporeu.
Hoc aumn dt piOptCr fanguillls natudi.Critiam adhu~
"tiL~~et ellim,quêadmodum diximus (fpellumero, elIe (ub unum ex trll1g:l1ta,qu, &: Socracem audluit, ud al:um qucn
<n b pamum Illud,qd mmurum efi,ut pel" totum mmum dam dlcit,l11hll Clllm dlfferimus.inquifll aUlem fUlŒ:; quoq,
hil~ ~u'txhalatio aut dt cxilium partium,& [emper md, allUm Critia {Ophlttâ, cui us &. e1fe: Jata uolumina, Ut Alex.
fllO' a terlUS mOtUS caufa.quarc terra:,& aliarum rerum dicit.eum emm,qui fuit ex trigima, non aliud quidpiam rcri
tus ex hac neri Ariltotdes dcmonltrauit.
pulT~ quam carmlOa de republica. hicigit animam fallguj..
e!IiMot~n1 autem moto cogl1ofcirur)n motu aut llem elfe dlcebat-,fangUis elllm inqu1t clrca cor efi homll1i,
bus imdkétus, hoc autem pofl:4:J clnimam ip[am [(mire de
~el1tla)& ille putabat)& multi.
autem membrorum etfellt fine [anguiûgnduit,qua:culICV
quo radu~ere dld, on~m opomsquo manifeftius 6at illltd
• .C%: d dl~'t,hoc modo,tn motu am cITe cmia &: ilIe purabar, ne,ea eé lÎne (C11[U. capill',ofTa,ungucs,& fimllia. quare fen
mulu,motum autem mOtO cognofcimam, quia in mOlu fus Ipfum faClgUl,~~m ca m elTe dl~lc,ip{jus autl:m amma:,p
· tntla credebat ci: ,,ppruea ex maXime moriuo e(fe aiam di , pnum, Cenfum Iglt fangumem alllmam & medica ratione
cebat.oponer enim motum moto cognoCd, {lm:li naq3l1l'e demo!.lfrrlite Il cruos ue! (0108 ,uel maxl~e [cnfilluos,ct hOIl
· Cognofcirur. quod autcm ex iîs, qua: Cunt !lun cITer ablara 11011 o~s,r.: d a~, quos.al ~[lan! fi (allguill cfi alllma,quj; igllur
~,Hio,ill, credebanr,id ofrendlt &. in Thea:ceto, 8( pluribus funt illallum Lille Cangull1c,tJllc alJlma Cum. inCcda au lé om
tniocis Placo,atCj3 ArlfrOteleli,& inllbro de cœlo,& in mc- 11Îa fille fallguil e func,mu[c\;)ormicf,& li quid ûmilc,qu:IC
femiendllàngul&
·taphyÎtcis,{j nan'l3 non dlèti.nquiullt ltatio in ullluerfo,im, [en[um parclClpare pc:r(picuu dt:non
caura
elt,ner{;
lde~
efi
amma
[ai
'guis:
liquidi
qua: fine fan'
posÎlblle effet etfe fcmper motum:hoc enim ipfum [emper
'moue:ri ,manfio qdam efi,a!q; fil tio. Qiod il ablata fuerit gUlIle [une aOlmalta & allimaca & (enÎltlua IUIlt
Omnia m'icp elcmenta i~dicem accepe;unt)pr~~
Uatio,auferetur quoC}3 motUs:1lam fi quod mouetur lion ha
ter terram)hanc.mtcm nullus ellunciauir.
huerit in molU ftationcm,non omnino mouebitur.
Similiter aut (UlIl iis) & Alcmfon uideruropil , Iudlcem PlO pr<Etide IUdlcame:,& pOlleme unumquod'l!l
Ipforum pnllclplum dfe, terram autem [olam Ilullus dlXIC
tlari aia.Dicitenim dl~m i~10rcalem effe) quia anlmam
dfe,q~arc nèqJreru~ principium etfe: eerram fola
1it rÜIs Imortahbus>hoc a~t ~lh a~e{fe ueluri remt> nullus fUPPo~U1t~pr<Eter
lllqUlt eO",qul dixerullt omf.1ia c:le ..
fOtf:moucri aurem & d1Ull1a Ola continue fem!? !l1ema effe pr!rlClplum,.ut Empedo~lei. bic en im & terram
unamlolem,ftellas~& cœlum torum.
) lp[am efTe al11mam dl)(le, uel magis cômode dlCatur qu d
. Ble qu0'l3 cum e:{fa Pylhagoreltsl, ad maxime motiufi ,lememorum compoütionem an imam dlCebat. (ed nO~ia
~:l(S 'lia: cum refpexHfet,e cœldb corpore: illam dTe dicc!,. illud reultic,quod fuperius.dlcieur, quod etfe unumquodqr
:ôld t,at<}l ob cam rem imortaXem,nam fcmper moueri,quë_ hor~m amm.lm dlcebat.l1I11 animam ipfam al1Jmalem po,
:fi mOdum,& IHa inde cOllcludens quod imortalia cceleltia cemlam r~ce:perlmus,qucmam nos quo'}) Ca:penumero po
~~nt.Uhde igitur ifie aia: cognofcitiuum dabae,l1quidem &: cencias a11lmz ammas uocamus: dicimus enim ipfum horoi
~~.caufas quafdam cogoitionis ipfius reddebat, non meil ne:m u egeta~luam, atC}llrratlonalê habc:re: repugnac omni ..
'tll. lC(re:neC}J enim horum hominu nobis in manibus uolu bus ferc oplOnlbus ellumeratls ex plurlbus dJcéubus aialll.
"D~na ~unc.lleq, quicqua plus his Arifèolclcs comemorailir. dl cere c~rp~s,~al~lmam elfe idem,nam ex Ijfdcm /ÏJIIt am
"ol~~~g~ur Ci> 110 oino omnes de: motUS,el cognitionis illius ho prulClpqs.quld Jgltur magls efè an anima corpus<an cor
l'ius qu edcrunt,fed quidem utrorucv aliqui, aliqui ailt aIte pus a/1 , ma~dlcëduOl elè Igilur pro pluribug,quod & Ll cadE
. arc \10s .III oi b liS utraC}3 inucnlgare
Il.
anima: ,at. corpons prll1C\pla)110n camen fimli ,trt fe habe:re
, E'
nOI1 opone:e.
diceballt,tali enlln aggregatiollc,& fegrtgacione principib
(iaru~~mpOrt~nioribus aut quidam eé aquâ cmil rum a~lmas fieri,& corporum d,jferitlas ut I1~S q u0 'l3 dlf.
t1itura )Ut !-IIPpol1!fuaderi aurem uidenrur ex ge fcrent! ertOrUm tempcratura corpora dlÎhre:nua compon;
C7
><;Ja OlUm dl humida:
. etenirn redar/:) uit Celn ~<}J etiam mctallQl'lJm.different/al, ex dlfferenci cxha1at1O'~
'gr
d:
.
�. num aggrtgatlont.arqui in Lbro de generatione & conu ..
ptione ACifiote!es arguit hanc opinioncm,qua:: dicit aggrc.
gaeione,. &. difgrcgatione
dememorum gcncrationem &.
,.
corrupnonem o tri.
Nifi quifpiam iIIam dixit ex omnibus eIre deI
.mentis)ud omnia.
Quoniam hoc ex omnibus Cignincat,& qua: in tempera
memo fiullt, quadam tempnamêco cxtrinfecus forrpa ad.
uenienre,quemadmodurn camis forma temperamêto qua
luor demenlorum.qui ucro ex omnibus dicunr, non iea di.
.ccbant ,ut nos,fecl animam compoficionem dfe clcmcnto,
rum diccbant,~~ea dicens ex ornnibus,adiecir uc:l oia.
Definiunt autem omnes ipfam animam tribu~,
'ut ira dicam mom fcofu incorporeo: horum aut
unumquodqi red~ci ad principia.
principia corporta, alij uero folum incorp~rta, ne'l3 aIrera
(fi ratio direda,fcd urer~ parrem quapdam ueritaris locu~
lUS cfi.ctcnim fubfiantiam oportet elTe incorporcam, ~qu~
dem melius effe oponet ipfum cognofcens,c:o quod nO co
gnofcir.corporcum fane principia oporJcr dfe in incorpo'
rco eadem fubfiantia,non materialla quidem,fcd c~rurn rr
ciones.oeC}J ex ijs,qure dida fum,id malli[c{èum efi;tn mu.'
tis enim lucule'1ter quidem f;rpcnumcro 110n aliquid antl'
'luis didum cEt,ex dldis aut colligi potefi, quod ipfe qu"'V
Anaxagoras ira codufie,quemadmodum Democrltus,qui
imelledum elfe eundem cum anima dicit •
QEicunq; uero contrarietatcs faciunt inprinc~
piis,animam quoq; ex contrariis conUituunt:
autem alterum côrrariorum) uduti calidum, ue
frigidum)ud aliquid raledTe ponunt.quare,8l
mina fequuntut!qui calidum dicut) quod ideo
TO' (ii" ideIl: ipfum uiuere nom~narum dl:qui u~ro
frigidum) propter refpirationem) & rcfrigeratdl~1
ncm nuncupatameIre animam. qureigitur rra. II
ta f unr de anima) & quibus de caufis dicune Ita,
hxcfunt.
.
qu:
n;
. 'Hrec ue1ut epilogus diétorum fun~,deffl~iüt eni~,& qua
li clrcüfcribunt &. ddignant.cum cmm prlus dlXCrl( mOIU,
'& (cnfu anima~ cognoCd, nunc appofuit &. incorporeo,
uelut ex enumeratÏs opinionibus hoc qu0'13 emer[um, arq}
;nuentum fic.quod cnim facile mobile dt,&. fernper mobl,
.le incorporcum confcquitur.incorporeum autcm non pro,
prium nunC dicit, fcd illud quod efi [ubeilisûmum; omnia
Talis crat Ernpedoc1es. quatuor naC}) elcmenta de qu~
autem hzc,inquit motus [eu fus, incorporeum ad ipÎa prin, bus animam dlcit cITe, ex contrarqs qualitatibu8 compon ll
cipia reducul1tur,talcm Uld licec inquiunc eam cITe, quonHi tur,arqJ ipfa COl1lentio,& amicitia;qui autem alrerum cOll'
lie e èalibus principijs. hoc aurern defi l1iu l1t omnes, non ut trariorum,u.cluli calid~m,aut frigidu~,aut aliÇId raIe allu,d,
omnibus rria de anima definiêdbus- dICir, undc &. appofuir, & animam Ipfam,fim:llter horutn qUld unum ponunr. al.'
Ut ita dicam,fed aliqui omnia illi afIignaucrulH. aliqui ~~ro . rum conrrariorum ponit HiPPOIl, & Htraclitus, alter qu~'
'luzdam,quemadmodurn Cl' ijs, qu~ dléla funr dc 0PIl110, dcm calidum,llâque ignem principium dicil: alter ucro.frl'
. Jlibus inucnire poffumus.
gidum,cum aquam ipfam principium ponat:horum igl~U~
Qgare & qui cognitione dc~niunt. ipfam) ue~ urerqJ pro opinione fua nomini iplius an im ~ ueram origll1e
elem nrum ucl ex dCl11fl1tis faount)dlCenteS fiml tridere conatur.Ille quidem diccns proprCl'ea Fv di ci ,.d ci1:
animata ~f oVO"Ividcll ferueanr ouod calidl e!llicer inuiccm pr;eter unum. Di~unt enj~ cognol 1ullam,quod
'
,
,.
.
,
,.
~'d fI.;a
Cci fimile fimil1:ex quo nang3 anIma omnIa cogno .1I.c ~'!ro 't'''Xltv.I,aOlmam uocalam elTe t It TO) .J.vx~o~ 1 en
frlgldo,U~ldc:
haber
cITe
ab
co
quod
nobis
ptr
refplratiol1tJ11
(cit confiiruunt eam ex omnibus principiis.quiru
qu~ igirur unam quand:un dicunt caufam) & dei frlgldltatls caufa nat.nam quia uila ex,anima eft anima ut:
r~ c.x ~rjgjdo,cfi cnim ex aqua ,idco rcfpira<ione'opus ,11/1
menrum unum & aiam unum ponunt)ut ignem, fndldltatc
cahdum Ctrca cor coerceat,l1cqJ ~mittat aialisll'
ue1 aera.DiCent~s Jlltem pIura principia)animam ftus potenria:: ppctem:us fi~ri,dico autcm fr'gld~.
qU0g3 pIura dicunr.Anaxagoras ;llltCm folus im:
Confiderandum aurem primii quidcm de m~/
patibilem dicte eé intelledum) &. comune nihtlcu
tu fortafTeenim non folum falfum dl hoc/ub{lal
do cognofcat)& ,ppter qua caufam) ne'l3111edixit} til~l1 eius ~aJem Eifel quakm dicul1t dicentes ..e~
ammam felpfu m mouens uel ualens mouen:. fe...
lle93 ex diéhs manifeIl:um eIl:.
.
..
Qyoniam h::cc tria,q dicunt anima:: adcffe, ad ipfa prin, unum quoddam imposfibilium adeIre ipfi '!l0w.O
cipla rcducuntur,qui ig.tur,inquir,ad cognofcitiuum Iplius quod igitur non neœIrarium fitipful11l11oues m
.
refpc:xcrüt,quoniam {imile flmili cogl1ofcilur,ex principijs, ueri)iam diélum dt.
lillo aliorum ,habere.talis autcm cum fit)quomol
qua: apud ipfos funt,unufquifq3 ipfam ddfllliuit: qui plures
dicebar,ex plurlbus,qui ucro unam,c)( uno.nam, quoniam
. omnium cft cognofcitiua,oponcre cam in fc omnium prin
cipia hab cre pUlaueruot. Solus autem,inquir, AnalCagoras
. non cum illis eadem uia profedus efi.cum naCJl omnes tP'
pu~r cognilionem ipû corporta principia dederi nr,illc intel,
ledum animam effe: dicens,quoniam fcmpirernum anima:
opus dt mouere,intdledum autë ipfum mouCl'(~ dixit uni.·
uerfum,quare allimam dTc intelledo dlxit, hunc ipfum in,
,elledu~ ~urum,&: impatibilem,quique aliis non mifcea,
,ur c/Tc: dlxlt)hoc cfi c/Tc Ulcorporeum. cum naC}} diceret Û..
milarts pa~tcs c/Tc cmium principia,hrec autcrn inuicem co
mi"ta tffe,lI1tcl1e~um ab horum mixrione e/Te immul1em,
&. purum,tanqua al.rerum ab ipfis principiJs,de quibus om
nia conftanr,l1arraUJ.r,omlllbus comra ferens. quare ipfum
Ariaotdes amplcébtur ,uelur a/Tcre1ltem animam incorpo
ream non tamen eum attigi/Te rede fcrmonê de anima di.
cit.c;m n~C}} fil hau~ mixr~s,~ !ncômumcabil's,nullumej
habens habilUm ad Ip~a prln~pl~de Ubus omnia funt;quo
modo cognorCCt jnqUlt~ml1la,oo .parce,n~'lJ coim hoc no,
bIS ipfc: Anaxagoras Cl(p~t, neC}) Ill~d ex Ipft~8 tationibu8
colligi po"ft~olllnium igmu ,um alij fuppOnilt ipfa al1im~
Pofiquam amiquorum opiniones,& corum, qui:11 al1;'
ma:: motiuum reCpexcrunt,& (orum qui in cognitiuurn CO'
numerauir,hinc quod rdiquum cfi, argumenta con rra hos
aggreditur,&. ipforurn opiniones arguir, no quod male (ul'
c
poC~('rint ip(am mourre corpus, ucJ res ipfas cognof,cr ,
ucl II1corpoream dfe:fed quod fufpicati flot ipfam moca~
mouere, &. cogllo(ccre, quia in fc omnes res ipfa hab cal:
quodC}J ad incorporeum rcrpicienres,non proprie inCorp~
reum opinati fiot,Ced fubcilisûmum corpus dTe reliquor(1~
primum igitur ab ijs incipit,qui in rnotiuil reCpcxcrullc"qu "
l1ia~ ~u0'!J cos primos i.n .n~rratione propofuit. purabac:o,
tem Illl,qucadmodum dldlclmuB,oam mouct aÎa,o~llC:
mOUel1B mouet,ipfam quoqJ aiam moueri,non ab alla i1 urJ
i pfam moueri ,Ced ab Cc:ipCa,&. cITe feipfurn moués.CO~~J
hoc igitur infiituir,primum quod nOI1 potdt Beri, ut ~nl l1J
moueamr,tanrum enim in~uit fugio dicere ip(am feIP[~a'
mouens cp &. non polTe Seri dICO ufr ,otip(a moual~r,ra di,
au rem &. maxime PIatonê.fed priufcïi in ea,qua: ab IP[~i10'
cuntur,ingredia!1lur,paucisoftendemus~ cp e,x ip~s Ar~8i.
dicir oÎno ncccflarium c/fe aiam moueri, poÎtea.hlfc c d~{to_
editrcrétts, &. quomodo effe: ipCam imobilem dlcat l''-!! li'
&. quomodQ Plato fcmper mobilé.in au(,uhatiOn~:::
t'
�D · E"
A 'N î
M
A
17
tu~ali,lt1ot.Ult1 ddilli~ns. Ariltotd(s dicit,motum cfre entde an unus,& demonfirauit unUl11 effe,dcinde rurfus qu~liuit
chla~ (I1U S potelltia,inquamum laie dl, hoc autem dt en. cuiufnam mOlus dfct)mouwtis ne,an moti:& ofiendl t,q'd
he!ech,~ ln pOt~mia emis ad al'tum poft ha:c potemia emis. ipfius moti dt,iIle eoim ex imperfcêto ad perfcétum proce:
.oc cnlm flgmficat hoc,inquantum raie dU! oacv celIauc, dit,non mouens, qu<madmodum fe habetin di[dpulo &
~t a po(elltia~ab mom quoC}J celIat: dl: igitur uia de: poteo, magiRro,unus{1anqJ in ambobus cfi mOluS, qui quidcm a
tl.a ad adum.QlOd
t1 motus efi uia ex pmcntia in adfi,di, magiftro inclpit,in dlfcipulo ueto finilur: mOuelUr cnim no
ca ~Utem rurfus hoc in libro Arifio. qIJod anima potemia magifier ,red difcipulus;iUc enim,inquit,habitum perfcSi'i;
dt.l!ltclledus,& quod fit allquado adus imelledus,& ru,. atCJ:lintegrum habet,hic uero particulatim in hune deduci,
~e Itlquit dicrntes animam elIe locum fpeCÎefum, pt~mêj tut.quod fi pcr fe motus quidem cft imperfeétus, qui uero
fjuod non omllis, at inte11eétiua & non entelech;a, [cd fpc~ eR in aétu,integcr dl:ite:rrogemus ipCum quomodo in al\i .. ·
les potemia,& turCus inquit quod tabura: non fcript~ flmi ma fe habet, moueatur ne, an llûn ~ quod fi non mouftUI'"
IS eft)ac fi diceret potetia tabuler, qU<t aliqu'al1do aêtu fcti,
110n ab imperfeéto ad perfedum procedir, non moue,
Pt~ fit,quod fiquidcm motus dt uia ex eo quod pOletia cft tur ab ignoramia in cognitionem, neC}J a propoûtionibus
,Uud,quod cft adu, anima autem pote:ncia cum fit imel, ad conclufioncs.quod fi h~c in anima uidêcur,& integraan
(dus ,fit aliqfi fUlcipies Cpés adu inrclle:étus:e:x hoc igitur, non Itabet aétionem,ncqJ aétus fine potcntia cft, mouetur.
.quod potcntia dl: ad id quod aétu cft,proce:deus mouebic. igitur .hoc enim ipfe d:ffin iuit)motum ({fe: uiam,qu:l) ab im
r~j)ugnant ~utcm huic,& inquiunt in tertio libm quam pIc perfcéto ad perfeétum procedit.atqJ aliter,ipfe inquit quod'
IllS0me dlxl{fc de motu & diffinitionem trâfmutalionis per in Çlbus cR prius & pofterius, in h S omnino quo<}3 te~pua
1ll0tum rcddidiffe dice~tê circ uiam ex pote:ntia in aétu mo clt,nam de tempore quod prius eft & poftwus egrcdltur.
t~m elfe.male igitur inquiunr.tx non diligenter data diffmi, qui bus uti'1l cgredic:in Çjbus aut tépus)in bis qUOCJ:l0i~o r~ '
tlone arguc:re ArifioteIem ipfum tentare.quoniam in quin, motus.etenim ~mutatur hœc.& in qui bus motus eH,ln hla.
Cl1lbro diligentius: h~c ipfa dlffilliens inquit mutationem in oino,cft e:tiam rcmpus,& econuerro, in qUIbus tempu; efr.
~ us Ce habere (j motus. fiquidem.n. motus dl, hzc muta in his omnino clt etiâ motus.at cft in anima, & prius & po ...
t~ eft,non aUtem ceonuerfo: ficri cnim circa quatuor pra:, Ilerius:dè igiwr etiam motus. quod aute in animi{ ft: priulr
~I carn~ma,ru bftaneiam, quamitatem) quali~~cem,ubi. &: ip & pofterius,manifeftum acccdit, fiquidem a propoûrioni,
1oI~ qutdem [ubftanti~ mutatio dl generatto &. corruptlo. bus' ad conc1ul1~>ncs anima ip fa proccdit.ne'l3 omnia I1mul
QJ.Jantitatis autem augmenturo & diminutio: qualitatill uc cognofClf,fed ahud ante allud:nc'IJ omnia,.qu~cul1qJ fcir,fi,
1'0 alteratio, at ipfius ubi laeio.ecfe igitur qu~ funt in tribus
mul promit,Ccd hoc prius,& hoc pofre:rius, & ulliuerfalitcr
~~d,,:amemis mutation es motus,quaeitatem,qualitatem, dcfcend~a uinute in malitiam,& ab ignoranria in cognitio
motbl"Pfum autem CubRantia: llequaquam.Oporrct cnim ncm.ha:c etgo flm ad demonfrrandum,quod etiam ex fen,
tentia Ariftotelis anima mouc:tur,neC)3 male Plato illi per fc
l'U u~ lpfum mancre,ut moueatur:quod autem fit, & cor
(ji:EPl[w:,non manee. quare in illis motum diffmit aliter, qJ ipfum moucns atttibuit.Quod fi quifpiam tcéte hofce: Cer~
ta .'n.ult III tertio libro,ubi difflnitionem non mocus,fed mu mones iudicare uoluerit.nulla quidem in ipfis dre pugna rc
mrtollls dcdit.nam motUm dicit dIe de rdormato in refor, perictur,przterquam in Colis uocibus. quéadmodu m cniOl'
ét i1tum mutationcm,idem ac û diccret de fubieéto in [ubie pluribu9 in locis facere confueuit,arguerc uidetur fic quoq;
uCQ.geoc:ratio autem &: corru prio mutant,il1a quidem ab hoc in loco. poRquam enim ueri mOlUS ab aétu natur~ no
: )quod forma carct,in forma;h:rc ucro de formata in for, bis quoClJ cogniti fum Coli na(Urales, homm autem Ilu\lum
a careos.quomodo uero ha:c ira fe habeant,in i110 traéta. ipfa anima mouetur:non cnim augetur ,aut minuitur, ue! Cc
~ dilIgenter didum dbnunc autê,qua: diéta fUlII,ipfa fuffi eundum qualitatem,ud (ecudum 'ocum mUl:tcur,lle quif,
~ant.h l quidcm ifrha:c.nos autcm dicimus mutatîolle: fccri piam,cum Plato dlcat animam ipfam [croper moucns,pu.
Unt quatuor przdime:nta confiderac3, nifl uelin.t animam ter îpfum ullum ex nacuralibus, Ilobisq; ab aétu oatura: co
quando mUlacur ex inte:lIc:étu pOIl:mia, in imclleétum aétu gJlitis motibus diccrc ipfum mouerc.ideo ofrcndit ipfe omo
fecundum UhUm uium qui funt motus mutant naClJ mUla, oino imobilcm rxifrcntcm fecüdum hos ipfos motus,&. cft
tionis d,ffillitio,&. in ipfa quadrat)ut oftenfum db hoc aUté fermo uerus,& a Plarone probatus. Qlod û incorpoream
dl: ipfa gcncratio & corruptio.quare eum difcat,fieti ipfam ipfam Plato pUlat elfe,moueatur quidem Cx fentemia Pla,
dieamus;quandv autem ignoret, corrumpi. at hoc quidem lonis Cecundum alios quofdam motus imdle:étiuos, &. prz
deridendum dl:.erat enim anima,& animaanteqllam didi. cipue uitales,pet quos maxime femper mouells ipfam ani,
C!l{et.ql.lod fi non Cecundum fubftamiam mUlatur ,neceffa mam dIe P1.uo dicit: uiuificat enim femper IlCel 3nima1 6t
l'lUm cft fecundum aliam quandam caufam pra:dicamen, in Copore, & dormiat) quan~o imdleétiulls tlOU opcratur.
-torum elfe dus mutationem.qu% autem tram Cecundum il eum igirur Plato omllem ûmplieitcr aél:um mOlum ct: di.
l'lm mutationes,motus erant.mouetUr crgo aoima.quod fi cat,AriHotdell élutem folos naruralcs motUs. fermo qUldé
J\riftoteIes uidetur magis di cm: mutationem anima: ex co fecundum PI~tonem dicens animam mouetl, ucrus dt,&
qUod eft potêcia, in illud quod e:ft aétu, gencrationem e{fe, fecundum Arlftotclem non moueri,alC}l in rOI1S ue:rbis inuc
110
11 a1cerationem:quando enim ex ignorante quifpiam do,
nitur diffenfio.quod fi aIreralioni9 iélm habitus,& dlfpoÎltÏD
~1:I16t,hociprum dlcimus eum di cere perfeétionis genera, 11(11 habet:per has aut cm mou ct anima tranfmutans ex in.
honcrn,llon fimpliciter fubRami[.quare gencratio qU:Edâ, fcitia in Ccientiam,quomodo cffugict hoc oon folum moue,
Oc tale,non fimpt'r gcncratio. & allo mô,uitium & uirtus .ri,fcd et llatur.1lc:m mOlum mouc:ri~uidetur Arifiotc:1es rel:'
~Otltraria funt.fi n:lev dicit priuatio dfe uitium, Ut indifcre.· piciws ad [olos motus corporales diccre antmam non motum..& forma carens attamen quia mUta~ur in uirtutem,co ucri.patc:t autcm ex iis,qu~ ab eo dicuntur.Sl el1im inquir,
trarl(Jm crit non priu;tio Geut in pr~dicamêtis diétum eft, anima mouetur, non ptt a~cidens. natura quidc:m :111~o:
lion mutaw'r in habitum 'ue1uti czeitas in uifum, mutae au~ tus adefr ,quod fi hoc eft,cllam locus cR: omnes enim dlétl
~~ cOl~t~atiulll in com;arium,quem.ad~od~m nigrum in motUS in loco fullt. Vides quo modo ad corporales mo t.u,
'fi um,lgllLlr anima de uitio mutalUr 10 Ulrlute,& fconuer, rerpiciens, fic Ip[am immobilem e{fe dicat:quicquid e~lI~
o:fullt al.ltelll contraria h~c mutatio naC}3 in contraria mo inlocoeft,corpus id eR. Confiderandum auccm cfrptlmn
lUS dl
.
,
d
i '
,e~entlll eub ipCam qualitatem re ucunwr. mouetur <le motu. fortaffe c:nim non Colum falCum cfr elUS fubfian,
gaur
all\....
l'
.
.
'
A
' n. 1es hIle ratio
. .. liant elfe talem, qualcm inquiunt dlecotCS animam elIe
' cr -·'l.a ltCrquo rn Ipfcmqult naote
Ile dlinrr
-..
'd .
feipCum mouens, uc! quod mouc:re potcfr , f~d unum
c.n emOtumabadione eoquia motum qUI emlm,
P e:rle"tUm .n,
d' .
quiddam ex imposlibilibus illi
motum • D létum cil:
~
a~(ll,ad:um âtintegrum cc quare IUlOa quoqJ
'Illle: pOte .
,
l'
r~
n~laaduc{fcinquit. VndeinauCcu [at101~c naeu_ quod qui ad ipHus anim~ m\ltiuul11 rcfpc~erunt !poltq Jllln
putaucr"nt ip[uJU ~OUcnl oportCfC opmlRO ~ 'pfurn ll~O,
.1'1"~allltaU1fum dL'" llm PlOtU, in
. .moucnttJ& ln moto
.
t
id
dr,
~
..
1
�p
R
1 M'V
S
ueri,quod uniunCum corporaliter moUens lié Oioueat,uidc non ipfum corpus relinquit dum moue~,in ipro autfm opt.
bant autem allimam ptimo corpus mouemem, pet fe mo, ratur,manifefium dt: quod fimul cum lpfo perà,cidés mo
uenrcm ipfam definiuernt.tantum igicur inquit abfiineo,ut uecut,fimul cnim cum ipfo moco,progrcditur. ipra quidcJD
dicam animam pt r fe mouentero, qUlild unum eé ex impor, per fc immobilis efi,qula quoCJJ itlcorporea dhquod fi hoc
tl.bil!bus dico omnino ipfam moueri: maxime aue illius fer, elt,no cfi in loco.quomodo igltur quod omnino fuapte na;
mo hicin Placonem tendit,quare cum dixerit quod diches tura haud drein'loco poeefi,moueri dlcitûr~nam Cl> mouet
animam dTe mouens feiprum,appofuit uel ualens moutrl~. de loco ad locum trallÎlt;omne autem quod in loco dt,~or'
Ap arec enim Placo,quodamodo dlcens,quod omnis ani, pus.effe,animam uero incorporea, e!fe demonltratiolllbu8
ma per fe mouens,ut ln Ph"dto,& rurfus in l(gum decimo mathematiccs necdfariis<j oaenduc. quare neceITt: efi om
fic animam dlffinit:rei uero huiu" cui nomen efi anima,ël' nino immobilem elfe fe~ul1.éfum naturales motus. 'cum aU'
dam ratio eit,an aliam,prcrter eam qua modo diximus ha, tem dicateorum q'U'ot motIenttlr,alia qUldcm per fe, aira u'
bemus,quod ipfa fe posût ipfam mouere, & quod ipfe D~, ro per aliud mouentur ,horum exemplum nauicularoré apI
mocritus & ûmplidtc:rqui animam corpus maxime mobl, pofuit.mocus naCJJ in naui non ea nauiculaloris per fe,fcd IZ
lisûmum dicunt et fi non femper moue ri animam dicebat, a~cidens,nam mouelldo Ilauê,in qua ea, mouet! &. ipfe ~l:
attamen mouendi potentiam in ea c~nn:it~cbanr,at~ ob eâ cltur.quod enim no rft ipÎlus'talisqlolus proprius,patet 10'
caufam dixit uel ualens mouere.Qixod Igttur Platom qUOi quit ex hoc,quod pane-s per quas m'olle'tur'per fc, dum rn~
que uideatur'pct fc mobile erre motora caufa, id p~ter,pri~ uetur nauiculariu&,immota: funt,ha: aUthll funt pedes,qu~
cipium enim dixit motorum elfe, quod pet ~e mobile efi.d, do enim pet fe mouetur;id pet pedes facit: quare filTiul ~"(
dum aut;ea. quod a~ii edam naturalcs,hoc Ipfum. putabat. plum eius quoC}3 motus, qui pet fe dt, oaendir, alÎlbulauo~
quod igitur al1l~am lpfam moue.n~e m ~Idc?ant, IOde rno~ nem uidelicer,qucr fit p pedes.& c6mode quid mtali ufu s
ueri ip[am connrmaballt. Q!lod Igaur Inqult, hoc necelfa- efi exemplo,ne puremus motll totius corporis', qui per par'
rium fit mouens,ipfum omuino moueri in oétauo phyfices tes fit,effe per accidens. nam & fi per panés to~um corpus
demonfl ratutn ea.ibi nacv ottendit quod primum mouês mouetut, per fe tamen moueri dicitur ,quia lleq3 pedes Ip 1
ilfe imobi{c necelfario oportec.fi naC}3illud mouealUt, non ûne confpiralione,& concordia totÎus corporis mouebu l1 '
adhuc crunt in mocu mota cômutata cum caufa. Pr3:rerea tur. cum aurem duplicilfr dicacur moueri, nuuc de anima
fi omm: quod mouet inquantum mouet ct ipfum ll1ouetur, cOllfideremus,an,per fe moueatUr,merito differêtias motUS
trit ipfum aug~ns,qu od augecur,et ' pfum docês,difcells,& figOlficantts ,ppofuit,qua:ramus cnim illquit an per fe mO :
:2..
ipfurn albtfaciens q, albet,quod ndem abfurdum efè. Proc ucaLUr,hoc efè an fecundum fubfiamiam mOlum habcac·12
~"'4'.L.r&' fi, .,.. trtl.~terea appetibilia cupiditarem 111011cmia!n ipfo motu, imo. accider:.s e,ni.m mou~ri etiam ipfe coced er~t. quid ita a~rell1
1~<t. .
• ç~ .. 1r'
ta erant,nacp herba atlnum mOlt t,atcp I ~ago uldcntcm,ct pofl:qua d, xlt~an per fe moutatur, appofUlc, & Gt paJl~ 'Cp8
~ ;-.4~.,J:t. qUfCU 'l:! talla immota mrtnenti~.b;ne rgaur ufcpad neccs{i'7- Jnows,; quo~la01 eorum,quz..per fe mouelllur,a1ia qUld~~
~tatem rarionis primum d t~rul<It,qd non cx Il cesfitat~ mo confub~al\t'ale~ motum habem,et propterea coml'let' l: il
uem; anima quoCJ3 mouebl~ur.per e3 ::lutcm,qua: feq~lltu,:? fubfl:ant~.-e,uelutl cœlefèla:aha ucro mocum ipÎllm lion c,:'
infi:ab!t cOlltra hoc quod [crpfam moufat,quod omnmo 110 f~bfianti alem)neC}3 fllbfèalltta: complenuum habel1l,pOre'
illud fieri non pot,ut ipfa fc moueat~ucl oino moueatur.
tla~ t~men moucndl \I1tHtu,ra habenr, quo morum ipÎut1'1
,,
~
,
'
1 '
~artlClpare posl1nr,qualldo ht ipfum mOl,ltns ut o-leba,pa r
Duplletter autem
cuml' n,oueatur
6fl. mOIU<
0 . r.' ;-; .
r b'tt <> • m, 'CI
r.
d
doc)
' . ue emm tlClpatiua na- =
'V .. n
a,n n rpla ex motu lU
allua
I
per allUd)u~ per le).p~r a lU amem lClmus qu~ cipit.qu:EtamlJs igiiur de aïOl, Îlue côfubfèalllialcm ptlbcat
CUllCj3 mouerur)qula In fO) quod mouetur) funr) motum,quemadmodù Illi, qUI ipfam per fe Oloucri dicunt:
ur naUlgançes!nô cnim co modo muuentur quéi fiue non confubfrantialem quidem, non tamen POtti1' elU'
admodum llilUis)léeCcnim pel' fc mouetur )lUi ue e~c particep8 rec~ndu~ fU,ba allliam:& ofi:êdet quod onV
ro qUIa In co, quod moueru r flll1t.id Jutfm paree mno motum elTe 111 a III ma Imposûblle ea.
a
.;:;...,
r . ,.. .
O
Qgaruor autem l110tibus exifientibus)arione}
aIrera tione dimin u rione au gmélO: uel uno hOf~
mouebif', ~d pluribus, ~d omnIbus.fi ucr~ mol
uetur non per Jecidens nltur.l quidclll illCfH mO
tuS ipfi:quod fi hoc el1;& locus em. onmes COIl1l
) fèen Curus qllod aJ1Jma non mouetuJ', merito primum diéh morus m loeo rune.ar fi eil fubflantla all1 01,a:
diffcremias motu~ Oglllficantes enumerat, ut fciainus per mouere feipfum non per Jccidés moueri ipfi (flrl
quale ~~tus figillficalum an~ma~ ipfam I~O moue ri dicat. ut albo aut tric~bito: moUentur eniITI & Iplà,fcd
corum IgItUI' qua: mouentur Inqult, 1J qUldem pn fe mo,
,Id
'
' r.
'1 d
' r cot
uentur hoc ea feculldum fub(tamiam motum habent alia per acCl Cl1S,In quo cmm June). lu moucru "C
autem ~er allud,idea per accidês,hoc cnim fibi uule hi ~,qd pus'9uarc m:q; efllocus ipforu}mimtJurem en ,
ait pcrilliud, quemadmodum ipfe excpFs dcc1arauit. eoril fiquldem natura motum parcieipat.
",
in pawbus.propriu;s cnim dl motus pedu ambui
latio) q U~ cfi criam homin um) non adefl auré nal
uig.lntibus tunc.cum au té duplieircr dicatur 010
ueri,confideremus de anima fi per fe moueatur)&
fit parriceps motus.,
autem qu.-e per aceidcns mouelltur,:lia quidc,m ftc mo,:(o
IUr,ac ~ per fc rPprlum.mocum habca~,Ut naUicularor.naC}J
per ace dens mouelur 1l111aw,qux& Ip ra mouetur,Gum ta
men p.osfit ~ lpfe per Cc ~ouerJ:alta uero mouemur, tanq;
per fe lOlOb lia Îlm,uelut ln cOtpore album, nam dum cor,
pus ip 'um mouetur,album quoC}3 per aceidés mouetur,ip ,
fum tamen fecundum proprlarn natura immobile dè, quo
ûgllincat animâ ipfaOl moucri.Ariaoreles quoC)J concedlt,
mou cre eo im corpus,at elfe eam in corpore quod mou([,
per aceidens Ccipra~ mO~tr,qucmad modum fi pOlcntiam
motiuam albedo accc:pcrlt,per aCCldcns feipram mouere di
cacur,Îlmul coim cum eo,quod mouctur,incedlt. Ccd remi,
gc:s quoql mou entcs (capl~a~.cum ea per accidcns moué"
tur ,quare ipfi Ce per acci<knt; m~uel1~, quomodo aia qu0'l1
COrpus ipfwn mouc:ns ipfa fc pcc aCCldetls mOUcns. fi nâQl
, In qui~1Co fermol\e phyÎlces mucationcm in qU,~cuor~,
dl,5'a J;t1Cntls fieri demonaraUlt, uel eniOllll fubaa nua fit'di'
gnatlo &: corruprioluelin quantilate Ul augmentu.1\&: ,
~i nuti?;ud in qualttate,ut alteratio,uduti albicati?,!1lgr;~
tlolUd III ubi prcrdlCamento ut furfum deorfum, 111 Iye !
in foro.harum igitur murati~num,qua: illlrlbus pl fdtcaJ'll,~
tis fiullt in qual1litate in qualltate in ubi motus effe dlcUtI,'
qua: ue:o in rubaanri~ non motu:n red àmpllClICf OIU t3 \10
mm dlCimus in plus enim fc habet~utalio é'V motu~J1~~
qd mouetur I;a erre oportet,ur moucatur:q~od aût gn atUd
aut corrumpitur,lIon id quod crat,pcrmaner. &. qUI~ ~uoÔ
moucrur Clrca idem fub ieétum murallOlifm tenct,nlhl. J1lr
tu in fubaamiam fubll:étl pel ficielltc .quod fane gCl~(~at~ ;
& corrumpitur non in fub leéto lit,fed udur e macctla III f:.
~am muta, quod CCl1cratur ~ corrurupitur CCC)I1 LIJ'
cunJ
�' D
E
A
CUm igitur in rribus pt~dicamentis motum contcmplcmul',
0. q uatuor fpe,cies motus ,r.nll1l1~r~uir(
_co Ig,ltur 'l' ln pq:d:camento Ubl,& qualltaus nommlbus
com~mbuss abundauir,per q ua: fpe cies omnes motuu fub
Pra:~lcamCl1to fig nificatlationisq), & alterationis. ctenim
°ltnnts
mOtus
latio dicirur"& JI1 qualiraet "alteratio
a retatur
, inloco
cmm
albcfcens
flle
,
, & nig rc fcens:in quaritate uero no
, n c~mum non fupcrabundauit,quod augmentum,& di
~nullon em fignificet. nam ft quifpiam dicaein quamiraee
: e,mutatio.nem,ration em)llon /lomé dixit.propter hoc igi
~~ ln ~ual1t1tace motum in duo diuilit,in augmentum,& di
fi~IlU.tloncm.~anquam igiwr demo(hatum fit quod in fub~
IlUa tnmatlo non dl mOtus quod cerIUm dl hoc in 10co
:CePi,t,omnem motum fcilie: t in tribus hifce p~a:dicamen
t~ ,en.cp fi non per accidcns mou et anima, natura ipfi mo
d·~?eit,q,
fi hoc,inefi,& locus etiam ieft, omnes cnim qui
1
Il tl ~un: m~tus,11110co fullt,hoc dl quoniam non per acci
fcens IOd~ alllm::c motum dicum,( eius enim fubltamia per
• mOuerl narrac)neceffario ipfi fccundum naturam adelt
lm
~
•
toper e natura efr.dcm ôltracum cft autem omncm Mo,
d~~ Cub uno horum pr:.cdicamemorum exiftere,i?itur uno
1 orum mOtuum mouebieur.quod fi hoc tt1am ln natura
t~aU[cultatione dcmôfiratum eft,qu~d,omni~)gu:x: ~no ~o.
1 m mOtuum mOuentur in loco funt:Jgltur &: Ipfa anllna In
oco e:ic, idem l C fi dicamus corpus erit. quod autem & in
~~<tntltate,& in ubl motu:, inloco fit, in promptu clt. quod
lit~m III alteratione mutatio in loco fit,mallifefre in natura ..
tib,~llIonQ:raui t,illud enim ofrêdir,quod per fe motum, par
eti~ IlIe eIfc 0POrtet)pattibile autem per fe,& in loco efr,nacp
qUO norp~s dt"quod en im uniucrfaliter moueLUr,ex co in
()mn~ ,ad IlI,Ud ln quo crit,fecedie:ex aliquo enim i aliquod
lleCV s mUl<telo efr.quod autem ex aliquo in aliquod mutat,
latu~X quo m~tatur in illo dl omnino, nondum enim mu.,
IllUt elt, ne9l 111 quod mutaw!' in co efi omnino,iam enim
mUt atum effet)nô autem mucaretur.neccffe efr igilUr quod
Cecu a~ur)qu~cii~ mutatio fir,per fe,l1ol1 auté per accidens,
~Ii ~ ~m al!qUld fui eIfe in co ex quo mutatur, & [ecundli
i~UI~ ln co ln quod eius mutatio fit, totum.n.in uero~ elfe
in "0 e dr,at crit in oppolhis ftmul (um i co ex Ci,tum in co
bilqd muracur.Simulaüe idé per fc in pluribus cifc impostl.
a e dt,quarc illud rclinquicur,qd eius pars eft,ex quo,Fars
liUt~rn.in cl d,parti bile igitur e~.ergo corpus,f~lum naql pe~
Parti bile corpus eil. ee.n.l1linea,&: [uperficlcs pcc [e paru
Ile dicatur,id rariollc dicitur,l1qu,dem [ubfiftentia,&: fub,
ltantia [olum corpus parribilc: ett.quare fi anima mouetur ,
11er Ce c:rit partibile)& corpus.& haél:cnus guidé contra Pla
t~nem quoC}3 comodum dt,qui animam effe incorporeum
(jIC,lt,ft naC{J fuppoficionc:m diccntem quod mouetur,hoc fe
qUltur eam cffe corpus,hoc autem falCum, non ergo moue:,
~Ut,at nondum e:x hoc rcdarguti funt, qui corpus ipfam di,
f~nt:quoniam nOIl moueatur.quid igicur ex hoc~quod ab,
oQdurt:J dl,in co guod mouecur ipfa inloco dfe,& corpus,
Pa endltur. inducit igitur quod confequitur abCurdum poft
doUC,l,quod aduerfus omnes,comuniter adaptat.QlOmo,
oIl:aUt~rn dicit omne quod mouc:tur inloco c:ffe~ atqui ipfe:
ell: ~1~1t qU?d fph<Era fèabilis no ,e:fr ill. l~eo,ûquidcm locus
tu~ t IPU utderur terminus contmentls III quantum conten
Ilihil ~Olltinct,: ~e~onfrrat autem extra ph<Er~m aplanem
<]lI ttnIfe•• ut Igltur aplanis pèl~r~s quo~amo~~ II1loco fU~lC,
Onglll~modum quoC}l ipCe ait I,n phyl/ca. ~otlnemu.r cmm
:tud IreopPattcs a partibus utroblqJ adlacenubus, uclld fub,
iolo
ortec,quod uniucrf~ c:orum qUE mouemur motus
fc: to~O (ullt.de his enim qU<E hiCmouenlur fermo efr)qul; R
Utri ta moue~tur.ilIi auté qui dicullt animam mouendo mo
, Otacn uld l'
il
- f!
tur ex Il
G c: ICc:t per tOlam tralll1rc,qua: au te Ile MOUen
.Igieur an'm
ecCS Hat
'
1
rr
'f
'
' eln oco rUnt.at fortauc qUi plam d'Icat)Çj d
'
- a1tcratur mu
tata. m 1l'"alnqu antltate
non mucatur( none
il
ltlalnuirt
D,
•
r '
.
"~ d
Il altc:ratu l
' Ute1l\<~ ab ignorantla 10 ICI Cl1tlam ,q
~QOt f;tr::ill t~ratlo a~té efi: motus) mouctur igitur anima.
aflter PcrlpiUcti,i c"pOÛtO(Cs)quotum ~c nu:.
~0~0~ohoC,i1110
b-
f
N
1 M
A
mero dt Ale"ander,fe obuiant,quod h~c non dt alteratio,
naqJ a1ceratio efr in paŒuis qualieatibus fada mutatio,om
ues autem qualitatcs paŒu<E fcnûbiles funt, qua: auté funt
huiu[modi,funt in corpore,non igitur alteratum omn.: cor ..
pus erit,uirrus autem & malicia,cognitio,& ignorantia {unt
habitus &: priuationcs,hab itus autt:m,&: priuatioes [Unt gc
neratio~es,& corruptiones, non alterationes. qucmadmo,
dum igitur C<Eotas co~~ptio ~ft, ui[us autem ge~erati o, fic
uircus &: malitia,cognmo, &: Iguorantla generauones quo,
dam~odo funt, &: .corruptiones,unfiquodqJ enim cum fui
ipfius perfeél:ionc cO'gnofci tu~. quod fi rei in perfeccionc:m
quodpiam deficiac)hoc ip[um 111 co~ruptiones uergit,perfe ,
dio aurem ilnÎm<E cogni.cio efi,& UlrtUS. quêadmodum igi
tur fanationê non aheratio.l1em ,fed generationem dicimus,
quia fecüdum Ilaturam qui.dda fanita~ cfi:, ,?orbu8 ,:utem
pr<Eter nacuram,hoc modo q~tia dt an~m~ ~lr(Us fecodu~
llalUram)pr<Eter nacuram autctn ~alltla;ICClrco mUC,3t10ne
de malitia in uirturem 110n alteraxlont:PJ,fcd gc:nerauonem
merito dicemus,nacp ~ltcratio nimirum circa qualitatem fc
habeus per accidens in corpore exiaês,nt~ perncere 9u~d
piam in fubieéèi fubLtantiam, neC}l ipli cOrJ'umpere a~qul~
poteft,albefcens enim,aut nigrefcens corpus mhll qUlcq~a
aut iuuacur aut offen ditur:at faniras,& morbus, & malitla,
& uirtus,n~n funt ealc8,fed in ipfam fubieéri fu b fi:atiam fa,
dunt.Sic igitur illam uulgatam dubiearione)foluimue,qua:in introduél:ionibus in accidemis difflOitione fenur. quzre ..
balur enim q uomodo acô dens adfie,ee abat afque fubic:éli
corruptione febris cnim cum {jt accidens corrumpJt:dicc,
b amus igilU~ quod nô accidens f~~ris efi:) n cql ~lrcratio fub
icél:i. Verum pra:ter 113curam cahdltatlS ammalis com po~ ..
tionis di{folulÎua ,üc autcm diximus quomodo habitus am,
m <E gweratione~ & corruptioll s dtc d!camur -{ V t albo.
aut tricu bito } l1am fi quifplam curn mouc:alUr c~uf~ ,mo ..
ueri albu m d i c~ r id uiddicet per accidens mouCrl d/Clt,quo'
Iliam 11CC]3 ipfu m)per f.: mouctUr .addidieauc~~ ~ tricu~it().
ueluci tricubitU m dlcat non corpus, ac fimp hClter .pfam dl,..
fl:amiam fine corpOI'C, Ull;neam uel uperficlem uolc:ns id'
ofienderc, quod nullu m ,liud fpaclü,pra:rer corpus pcr f~
moueeur.h<C'C igitur,inquie,pcr accldens moucmur, guonla-.
corpus,cui funt ha:c,& in quo ipfum df.: h:>bcc, hoc Ipfum
mouecur.quod aUlcm dicic nô cCt horurn m(){us, [cd corpe>ris)paca ex quibus &: locus in qucrn mOla fUlle non cft lpfo
rum,Ccd corporis)nam tlçtdem motus ad aliqué nnem refpi
cit,efl: autem a nis motus localis locus)in qui: mOlus cft, 10 ..
eus aatem is efr ac fi dlCamus fincm in quem rc:fpici( motult
corporis efr,lIon alibi,aut tricubiti, motus igitur eti t quocp
corporis.quod autem corporis locus fit,inde manifeLtü cfr:
quia aG qualitaces au (erantur, mhilominus in laco proprio
ipCum corpus cfr: eodem modo etiam tricubitum fi uduti.
linea,&: fuperncic:sauferatur.
Pr~terea autem fi natura mouetur}ui quoque
moucbitur:quod fi ui}criam natura.
Poltqua oltendic quod fi naeura l'cr fe anima mouerur
quidam ipfi rPprius locus erit,ijs, qua: d:éèa funt hoc ud url
confequens adlungit, quod Ct natura mouclur, ui tiam mo
uebitur,dc:m ôftrans pcr hoc quod ipfi crit edam q uifplam
locus pramr naturam.quod autem qua: ui mouemur mo,
ueamur edam fccundum naeuram, manifeltum efr, quod
cnim uiolc:nria mouetUr pra:ter naturam mouc:rur:quod au
tem prfter natunm clt diuerfio efr ab co quod efi fccundii
naturam, nihll m m e~, fcmper in to, quod efr pr a:tcr naeu.'
ram.ae quomodo dlClt Illud quoqt mouerl uiolétia,quod.fe,
cundum naruram moue:lUf( nUlltjuld & qua: circulaneer
ferumur eorpora)quoniam fe cundum naturammouentUr,
pr<Eter naturarn quoC}3 moueamur tandcm' aeq~i ip[e quo,
que Arill otc1cs dcmol\(èrauit ImposlÎb,k elfe tUa pr;Ete~
naturam mou eri,nanquc e:a dieu c"pugnata effe ab om~1
morrali moldtia. O icuneigitur valdc confequcntcr ~(U
pat(tici cxpofitotCS J quorü ê etiam Alcxandcr.quod no ab
•
�1
natuta cœldtia cOl'pora moucntur, {(d a meliori pot(ntia
3nima:,quf fcil cet 111 J!l1Sefi:.quod fi, Ut ipfc ait Arifioteles,
in appctitione ipfius prirlli hunc ipfum motum habenr, cur
cnim IIlqu ir circulariter moucntun' dcillde [ubiunxir, quod
mcntem imitalur. qu madmodum cnim Deus ~?iClJ efi,û~
&: ccclum inquir,lmirans ipfum primum, qUOl1l3 Î1m.ul ubl
que elfe non pordt fecüJum parees ubiq; efi,animaha quo
que, qua: mOlu pc: obl,qua m~uemur~ hoc Fcilicet ab a?i.
ma mouêtur ,non a Ilatura. Verutam en 111 ammallbus .allus
dt motus in anima,quam is qui dt a l1atUra,naquc al1lma~
torum qua:cull'l3 compoûcum corpus habenr,motum [ecu
dum naturam alium habent ab eo, qui eft in anima. quare
corpus mouctur moto llaturali, [ecundum ûn:Jplicium do,
minationc:m,quando non uc anim.arum, ~ed ut corpu~ ûm,
pli cher mouetur.quando enim alllmalia Ipra aut uadut,aut
uolant, aut nalanr, pcr animam m.ou(ntu~: quando a~tem
ab altitudine fc:rumur pcr grauem ancllnatlonem domlllan.·
té eo,quod corporls graue,&: tcrre~~m ~fi, fecu.ndum natu
ram mouemur corpori uero ûmpllcl,CUI errc ammato con ..
tingit proprc:r hui us propr~etatc:m natura efi anima,&: fcdi
dum animam motus, efilpû fecundum naruram motus.
~od fi nalura non moucc,[cd ab anima, non Itmplius ad"
dUCitur ad illam rationem dicentem quod ca, qua: natura
mouenrur,ui quoC)3 mouebuntur.q\lOd fi oomino opus dt,.
in ipfo naturalem quoque motum reponere,dicimus quod
talem motum nlturale:m habebit, qualcm etiam ex allima
hab c:r,neque in omnibus rationem Arifiotdicam dicemus
dfe quod omne motum narura. ui quoq; mouebitur, fcd in
qUibus [ecundum rcdiludinem motus fit.qux & fecûdum
fe tora mouentur.ab ipfo autem Philofopho demôfirarum
eft,quod cOlrarictas eft in motu fecüdum ~edum, fo.lus na
quc ClrcularlG mOlue l1ullum I~~bet côr~arl u~, motU! emm
qui fupra fit,opponil~r illc?qullllfra,hUlc .qui al~te cft, ?PP_O
nitur :l1e,qui retro,hUlc qUI ad dexter!m,l~le qUI ad ûmfira,
fcd qui circularis cft,nullum habe:t cotrarlum.quarc corum
qui: fecundum naluram moue:ntur,ca mouenrur,&: uiolen
lO moru fcculldum rcdum mouclltur,&: tota,locû permu,
tant,in motu,qui dl: fecundum rc:duro,&: comrarictas uide
lur.cœlefiia uero circularirer mouëtul',& rota per tota om,
nino locos non permuranr.Manifefium ell autem quod il
li,qui localiter allimam moueri dicunt. & mOlu [uo tanqua
ucde quo dam mou cre corpus, illi morum fccundum re~
dum pra:buerunr,omnia etllOl animalium corpora fecull
dum rcdum moutlltur, benc autc:m & hoc addlc Alexan J
der,quod &: Ilon c:fi in 10co,JJtC)3 moucbilur unquam prz,
tc:r:naruram. &: efi opilllo de: cœlefiium motu nullius aIte,
rius corum qui fuerunt ante Arifiotde:m, fed ip[c ilIam pri ..
mus intloduxic. quare bc:ne ea qua: illis confequemia fune
cnarrauimus,cx qu:bus dicullt,Pra::tcrcahoc fi naturamo,
uccur,ui quo'1J moue:bitur, uduti comingens accepit, quo,
Illam corum,qUj; nalUra mouentur al'qua ui mouc:ri comin
glt,ea autem qu a: narura mouent,ui quoq3 mouenrur qua: ..
cun~ contrarios mOlUS hahenr,at motus animf contrarios
mOtu s habercnr,quibus c:nim motibus corpus mouet,con .·
fe:matl c:um cftipfam mou TI eX lllis, Îtquidem mouédo cor
pus mouet.omn es cnim corporis motus fccundum contra.
11et.1ccm,quc:madmodum dlximus,comemplamur.
At eodcl11 autcl11l11odo fe haber etiam de quie
tc) in SI' cnim moucf nacu;a ctial11 q uicfcic in hoc
nacura:fimilirer aurcm in q~od mouetur uioknl
ia eriam quiefm in hoc ulOlcntia.
)
Ratio quic:tis rationem mOtus cllnCcquitur. polèquam
fn im ca qua: moucmur ~ecund~m redum,&: tora per co'
ta 10cum IranrCunr,lIon 1I11l16111tum rerulltur,locum uillc,
Ilcet habc:nr,quem caperc: compdlutltur ,quoniam nihil [r}.l
{ha natura fac;,. quare cum mOu~ntur {(cundum natu,
ram,c:a,quz mou êtur,cum 10cu~,1n q~em impdlulltur oc,
cupauc:rinr,in co qu.icrcenr,li qUld m no fr~lèra mOtuS cfi.
ti cniOlllcCj in infiriieum fcru mur,admlffa Ill, proprium 10'
.cum non,amplius ab l1atura in Ioruftl pr:rtcr naturam ~~
uentur,PJa:t~r naturam autcm contrarium eft,quiefceclglt
fecundum naturam,in loco fecüdum naturam,qucm n~tU'
ra occupareimpellebatut.uiolentia enim opus dl,ucaliqua
moueamur in oppoûta,&: econuc:efo qua:: uiolentia mo ucn
tur,ftquidem non in infinitum feruntur,habcnr pra:ter nat.t'
l'am locum,in quo cum fuerint uiolenria quie[cem. att}}
tcr ofienditur quod omuis motus [ccundum redum fa ~
.a quiete incipit.nifi enim gleba furfum lata quieuerit a lano
nc,qua: [urfum fir,nunquam dcorfum expone:t,quod fi J1IO
uetur in conrrarium motü,prius qui motus fUlfum fit opo r'
tet quiefccrc,deindc qui infra fic inciperc.non enim fierl
tefi ur ûmul conrrarijs motibus mouealUr.Ql!od fi nc CC de
cft ad fermonem de motu incruducc:re ctiam fc:rmonc:m'
quiete,necelfarium quot]3 dt animam m~tam quierccrc.CJ!
fi datur,non f(mper mouc:tur.
t'
Pa'
Qgales autem uioJenti anima:: motus erulla
&. quietes ) neque fingere uoIentibus facile e
asfignare.
Hinc argumenmm patet ex quo fuperius inquit,Conlit
randum aurem primum de motu.ecce enim ûc conc.1 u. ~.
cum nanq3 ofiendifièt quod fi pc:r fe anima mouc:tur,fClh
cet fecundum naturam,illi quoC)3 fecundum naturam 1~,U9
erit,& rutfus il fecundum naturam mouetut,uiolétia etl alt1
moucbilUr,& crit illi quidam uiolemus locus, &: quod hoC
modo mouetur. etiam quic:Ccit:concludic igirur hic dlccns~
Q1ales igitur uiolcllli anima: motus, & qUleus. quod aU I (
ûc imposllbile diuidere, & aslignare hos animz morus, 8tquicces cfTc fecudum naturam,hos auu:m prxter narural11,
fic qu,dem dldiccris,qui maximc,& primo anima: flue 111~
tus,fiue a~. o~les ~iden.tUr,iudlcium,&: app~titus eft,quo~
Utrull'l3 dlUldltur 111 ral1ol1al~,& irrationalc &: in iudJC10 q
dem rationale: e:fi,imel1eétus, &: Ccienria, ir~alionale aut~1t1
fenfus,it1 appetitu uero, rationale quidem uolumas irratl O'
nale autcm cupidiras &: ira. quod igirur ha, uro adiOJ1UtIl
alias di~ere cfTc rl!cu.ndum naturam,ali.as uero prœter narU'
ram rallone careat, Id pater, onlnes emm animali ade/Tc(~'
cundum naluram uidclltur.quod ft quifpiam dical dTe al1 11
ma: pra:ter naluram iram, acC)3 cupidltatem,fciat, prJJl1ul11
11 quidem rationali permimre,nul1c autem de omni ani ~a
fermo dhira autem,& cupiditas
anima: irratlonalis partl e/1,.1l
•
la: runt:deindc co, quod ell prccter naruram, nunqual11 li ,
quis in illud,quod dt fccundum naluram uleretur:ira .lIUtC~
& cupiditate in animalls falute:m un [umus,iltis elÎa/ll '(ill al;'
· ullmur;quare
.
ma:: b onum fifP1US
non prfl(f naturam un,JI
mulro aUtc:m magis molUs fe:cundum ludlclum, (Uilt [ecu
dum naturam:ncqJ iUi ipfi motus ullquam ui lI1ou erel1l~:r
uiolemia fane tyrannorum dogmaimpiurn falerctUr,c? 'p
ponere quidem ex habilu,&opinari quodpiam ui olc,~(la~
fam animam,imposObile dl:ab opillione aurc:m prr Ira r;
~t~ cupidirare:n:t dlûlIngi, quando ab extuioribus IfIlal~lâ
lllipra nan'l3 anima quandam rat 011's,&: afftéluum pugfic
conrcmplamur.
at guidem ucrum dl: itl hi(cc Ilullu/ll
.
. urer,;-1
UJolemum motUm,a naque: affFétui ratio 11011 acrc~[Jl 'da
quam in quodpiam horum dcducitur. efi cmm U1? ~()cu;
quemadmodum ipfc: diffiniuir,cuius priclp:um ex tr.lII. '(ut'
cft null? facic:nte,aur pariéte coadIUUa\lte,udutlla~dISlrur,
fum latto dl.anima fanc:ipfa affedui il1dulget!~a (J1~iU('
hoc aurem fiudiot1 declaranr,qui nullis irmatlbus obc lu ra
~t uc:ro nCq3 pOlcnriam nutri,lIuam quif~iam prfter ~~ itll'
dlcercr.motibus autc:m localibus corporls,qUl (ecun .tJlP'
petum anima: 6unt,comrarq crune motUs qui pra:td.l. n0(l
eum ipûus anima: fictl folem:ar ipfi cx narura cOlltr3rrJtJlOI
futl!:quare [c:culldum allim~ impetum ad Ilia corplis s IP'
Uttur ueluti f1 ipfa ad ametlora corpus mouente a LI pO'
fum r~tro trahat. ft l1aq3 ad i~[a corpus anima m~u,rc 11011
teft Î1milirer &: dcxrra,&: fimfira, fupraquc, atq3 itlfra, ha(,
,
. Il{j
'
Il'
. " al1l1ta
pr~C(f naturam IPU unt molUs, erlam 11 UI qUllPI
~(tt
qui n3nqJ dl: f"undum naturam motus, nunquaf1\ ~~
l
Il
natur.......
1
�Il:/turam fiet, non ~nim unqLtam èn igni przter naturam,
ferarur. Q uapropter fi przter nacuram motue
omnino motum fecundum naturam fequirur, non moue.
IUt autem anima przter natutam , nt'que [ecundum nam,
lam quidem mouealur • pater autcm quod cum oppoûtio.
IlcantiShophen rt'de fecimus.
~ Adhuc ath fi quidem furfum mouebitur, ignis
lit furfum
trit:fin autem deorfum,terra.horum nang3 corpo
~um motus hi funt,& eadem ratio dl de mediis.
Alterum autem quodpiam ruffus abfurdum fuppofitio ~
Ilcm ipforum fequens 9ftendit. fi coim fecundum naluram
Inouetur anima, fi quidcm mOlUS fecundum natUram fur,
fum eft.."aut ignii erit,aut acr : fin autcm deorCum, ud lcrra,
lld aqua , ho ru; enim Cum talcs (l'cundum naluram mOIUs.
At non fimplicirer hoc udut abfurdum coadducit , eu:nim
ipforum quidam dicebant, alij quidcm ignem, alij autem
quodpiam aliud ex c1emenlis animam dTe. Verum quod li
dt anima: motus Cc:cundü ôaturam aU[ dl: lurfum, ar etiam
igni l'ft ipfc fc:cllndum lIacuram mOIUS ,omnis ignis anima
crir,& in rcliquis ftmili modo, quod abfurdum cft. {J cnim
\atriufq; ignis & animz ciTe dellnirum cft in motu, qui fe,
CUndum natu~am furfum dè quorû autem idem proprium
dl: fecundum naturam ca cadem fune , illud fequitur quod
~nima, & ignis finf ide~ • hoc autem dcclara~it erre ~bfur,
dum dice:ns horum nanq; corporum motus hl fum ,Ignem
a~e fne null~s ipfam faciebae, neq; ex alijs de mentis quod.
Plam, fed c:x igne,quibus c:rat ignis e1eme:ntum , ud ex allo.
l'Um quopiam. NCqJ Democricusignem ipfam dlCebat,ue.
l'Um ex atomis unde ignem erre uolebat.illos igitur ,qui in,
Corportam ani~am dieunt, aperte hoc abfurdum fequirur.
f~qultur ttiam comuniter hoc ipCum cos, qui corpui illam
~ICUnt. non coim l1mpliciter ignem animam dicc:banr, fed
.gnc:r.n tali modo diCpo{jtfj, & quaCdam pOlencias afTumen,
tcm:lgitur anima ipfa dl(politio eft. ~are fi dè ignis,& ani
Illa: Idem mOtus omnis igllis anima crie. quod Î1 hoc,abrur
<3ulll cft, non efl:lgil'u idem mOtus. Similltcr quoqJ in atijs
Clelllenris.Guod fi nullo moru dcmemorum mouetur ,ncCV
pr~IerhOi uUus dè motUs, cam non moueri dicendum cft.
Vldetur autc:m fermo habc:re infiamiam ab his,qui c:am cf·
fe corpus dicunr • non enim Ct ip(a mouelur motu U~iUi cie.
ltJemorum iam neceŒ: dl: dfe unum ex clementll: caro
~nim &. 01' &. menlt .. , &. omnia fere compofita multige.
l1a q~3e fdundum naluram mouemur uno fimplicium cie
m~ntor-wn moru ,non iam terra futlt, aut aqua, aut aUquod
:aliorum url econuerfo, c1ementa caro funt , udos, ucl ex
attis de~cntis quodpiam.quid igiru! impofsibile dt.&.ani.
ltJam c:x uno c:xi(tcntem e1emcntoro, uclut (X matCrlalt cali
fil curn iIIis.eode:m motu moueri <Quod fi quirpiam dicar,
:tt anima non cft materia uidc:licc:t demeOlum , uerum Cpc.
cies ipft fuccedens , ilIud k;at quod in omnibus hoc dlCere
COnCe:ntane:UJt1 eft,caro enim cft forma carnis,non demen'
ta,Omilitc:r quoquc in alijs dicitur, & ucre dicitur caro deor
~unl ferri & fecundum naturam qutmadmodum terra. ucl
'gilur im :nobilia errc alia corpora di cere oponct) ucl ipfam
qlloque animam moue:ri.
Prreterea fi uidetur mouens ipfum COrpUS, hil
~ce confentaneum dl mouere moribus , quibus Be
Ipra ~lOUetur . quod fi hoc cfl/conuerfo quoque
1l0blS dl dicere uerum,quod lecundum genus,&
recundum (peciem ur corpus mouerur •at corpus
ll10uetur Iatione quare 8C anima muratur fecunl
Corpus eod~m moto, 8{ ipfa uel rota, ue! fCt
uHdurn parres translata.
:UIll
. dOC dhliud argumentum quod anima non mOuetur.
qUÇ) c .
d·
.nllll uede qlloda mouere: ipfam corpus ICUIlt, lan.
q
Ipfa dum mOuetur corpu, impe:l1at, quemadmodu~
i nula~
ullonib
f '
b
.
.
UI acere confueucrunt tenues ue mem rana de
_ CVa ~iW p~rUil ua"..al,& inWi 'l1au~m Plu(,a6)~(~,an~
•
4
•
l,
tharidas, deinde dum illz moumtu, , (era Gmul mouc:tlrr;.
quemadmodil etiam in uiuario claufa fc:ra, quOJ: [ecum uiua.
rium impellens mouet:quoniam igilUr hoc'modo dicebanc ,
anima ipfam dum mouetur fimul corpus moucre:propter..
ca qua: fune huiuCce opinionis confequeneia,per hzc iurum
confiderat. inquitenim. fi fic anima corpus mouet, confe.
quens e:ft eo mOlu corpus moueri, quo .&. ipfa anima moue.
tur,& econue:rfo,quo corpus ipfum mouelur,codem quo~
animam mou(ti.Q!Ji (Je igirur horum mOlus,e:x his quz 110
b is manifefia magis, maglsq3 cognila funt de corpore fcili,
cet nobls dodrinam fa.:it. quonia inquit latione corpus mo
uetur animam 'luot]J I.uione moueri necdTe eft.e:rat quideJ
magi~ confe:quens ex animz moru.concludrre: mOlli corpo
ris Ut ex caufa effedum:uerum qUIa non manifefius, & in ..
cognitu~ cft animz mOlus) ideo de cor pore mOlum animz
conc\udit uelUt e coniedura caufam deprehendens,corpo.
ris enim r:.OtUS cognilu5 cft. At quifpiam duhitauerit quo.
modo dicat,quod Ipfum moues dum mouerur,eo~cm mo.
tu cornoto mouebitur.ecce coiro mula rolam Irahlr, &. ro~
ta circulariter mouebitur , mula au lem fe,undü reétum:fi ..
mili modo in zrea fph~ra, axis quidem Ul10 mOlu mouelur.
qua: autcm ab ipfo mouentur in oppofita inuicem m(\u(n,
lur, quarum alia quidern cli axe codem motu Omul moue ..
lur,aha uero in oppofila. al eciam cœld1ia,quz circularitcr
mouemur,non eodcm motu fecum qU:E rUut hic, mouent,
alqui cœlefl:ia 110n fiOlpl citer mouendo ea, quz funt hic
mouenr,Ced tO modo, ucluti fi ncq; moue:remur,cale:facien
tia enim,&. frige fa ciéti a congrcgallone, '!pifgrcgaeione (Je , .
':L~
'
,
circa nos faclUllt,1l0n fane mouendo: laRfUm llaiJ(~ rolum ~ .. ~ ....o:.h
mmus c~rt,quantum oo~ut-propwr~.-iltle rcmolio ~ ~c:-...r~;t~
~ottm-,ud lunaffl ,ud allquélm aharum ftdlarum fa, ~ .9 . fl~..t';
JJ-e.t. de re1iquis auté forlane al us dlceret rotam CUrtus. per
redum dudum trahi .. figuram aUlem erre: caufam ,Ut clrcu
.4lariter moueatur,rota nanq; UIIO[a per 1 edum mouelur ro
~ C).'
,.IA
ta locum de loco per rc:~um po~tum cranû~ns,par:cs ucro l:f.(Ç.~dl:, r,,'o ~.,:.~
funt)qu~ circularitc:rin:lIce~ tOClS.ced.unt.clrca aute axe~, ~~ :1:.'~~~~'~
C)uoniam quod demam nomlOantmtrln(ecus eft,quod qUI' ~~~tt' u
dern continue mouen61 dè ipCam fpha:ram quz in oppoftla Y~ .4Jf1~":Z:f+<'<"tJ..~"',~
i:/;~IJ
mouelUr,eodem moru ipfa mouelur: ae hzc oratio non fa~ ::r.::~~c...
N
_ cis cfl:idollea.l1allqJpri~um mouensaxisc:ft.Nuncautem (~'cV~o ~<s-f~ '
de anima fermo cft de pumum mouenre , nccp rotz figura ~. ~ l4f" <Ud- ......,....
ad excuraeionem fatisfacit. Horum fane {oluno hzc cft non ~ ~ ..~ "~,,
dixÎt quo motu mourtur ipfum moucns fecundum fpecie:01 ?r'f'~""~'{;~
licut redü,uel rOla, ':,.odem moucbit~r & ipr~m quod mo. ~ ....~. ,';" ~.t.r:
uc:tur ,uerum fecundu gel1us,fi motu 10 loco Ipfum moués,~ ..c.
~ . " 0 ~1 '"
&. ipru.~ quod mouetur in loco mouetllr , pl opterea \:tio, ~:~
~I~ ~~~ .
nem dlxlt.qu~rendum dt autem nllm quando per foin m~
\~ f ·
"r ...&-'"
~ " ... 'c
tum [ecundum 10cum,I1t hoc ucrum.non c:nim mouens fe, ~
""4f
q..h.(l...1i:.4..
.;~
cundum quamitatem, aut qualirac~m codem mOI~ moue",~~~J.J~ ,} ;-;:;t..
bitur, fiquidc:m nigrefaciens haud OIgrec, ud augens auge~S~ 6 . ~« 4-",,; .
tur,ucl docens doce:lUr.uerum igitur dicerur per folum mo ~:t-..
:.+:;~î:L
lum fecundum locum.qua~c &. Ipra ucl to~a,ucl Cecutl.dumC~t'i .... : Q-: ... /"ft';c'fi/
partes a:qualilcr, translala IOloco mouebltur,t~ta qllldc~t:<'l..t-;"."~.~}::t
fotum corpus,re:eundum autc:m ~arte6 pa~tem elUS mouu. 5~ ....~••-P~
Olt quid abfurdum confequens hUlc addux!t(
J-::j1 ;.'f"'~'
,j.,
.
..
. .. .,.
...
L"
-
At fi hoc c9[1!ingerer , eriam.egrdram ingtedi
irer~m conrirfgerct, hocaurem Id confequicur re,
d'
, <2r""! ~4- h "",):,~':1
.tl.
•
J' ~~'l!>-\.6'-,,<{fl.. I~I ~ f. . . .
Si nanCJl pc:r qucndam ue\.tcm corpu. mouer, & Impe ~~1!;c-.h :}.~.~ .. 8lendo, qucmadmodum iam diximui , ucluti in uiuario f~ta, . ~" 6 " ~t' i ... ~
i\1ud inquit ncn potdt, Ut cum de corporc: exiueriuil~ud l'~' t . of t+-....., ;.:.
fur éremorruaanimalium.
ne
rum ingrediatur,alC}J iterum ipfum moueat,& UIICJJ am'
malia morcua rcfurge:rem. quid enim impedldlentO dè, fi~
quidem fola impdlat,&. uede ipCum m~u~at (ad hoc autl
contra 11Ilunturdiccnte:s eum non btnC dllulfc:,quod fi moutns moutt,e:grdfa itcrum il1gred"UU~, t!'- Cic 9~a: mOtl"'l
funl animalia refurgent. Ecce mien qUlfpla.m dlcu co~umt)1
ucde quodam.& Impu!{iont murum ~RlI1e.r, uclal1utj t~ ..
le 'luoddam,& Il diuc:l1alur d~lfoluta ,opoL1tlon~, ml4 fU 8C1
lo.GrtlDl,fLlpcr a~~a.
J;!
�,p
ru.
Ii M V
ndat non 'tatncn criatn (uppoGta tnurum,ticl quid aliud ta
Je fufrinere potefi. &:alia huiufcemodi exëpla inucnire qui,
dcm polTes.ad hoc autem rcCpondcntes dicunr hic non foIli
uede &: impulfione opus cITe ,ueru etiam fufientati conu~.
niemia , qua dilToluta oon icem columna, qua: [emel uc11lt
(uppolJta,quod fuftinebat prius,fufrinere poreft.i1h ucro ut
aiunt,pcr u,dem folum ficri motli diccbant, necv fane.cor
pori conuenicmiam pnrbemes,neque ex natura potenllam
']uandam ad mouendum ,nos eteoim potentiam quan~am
uitalcm pra:lemia anima: infundi io corpus dicimus, d~l11dc
riuCdem animf abfentia hanc ipCam pocC1ltiâ corrumpl,a.tqJ
una corpus caderc, ideoq3 conC(ntaneum erre non am.p~t~s
jJlam porrc ingredi , rcmirra ex illa, &: corrupta, q~a:;l1Iuo
corpori conueniemia erat.at ilIi fola impulfionc am ma mo·
uere corpus dicebam &: idco côfeutaneum cITe eam egref,
{am iterum porTe ing;edi~ ueluti in uiu.arifi ~era qua:da~ in.
g redi,&: rgredi potefi,quam rem hoc C~qultur ,qu~d aOlm3
lia morlUa rdurgcre porsin~. Scd ha:c IIlterpretatlo cfi ~o "
rum qui mentem Ariftotelicam non obferuanr. Vult emm
per hxc oacndere quod anima pcnitus non mouetur , nc'Il
Jl1ouendo corpuS mouer.quid .g. eur mouencis Ut moueamr
interefi~ftuc corpori eonuenienua quada opus cfi)/lue non.
quod enim qua:rimus aut moueatur ,auc non mouealur , fi
']uidem de hoc cra t qUéI!ftio,utrü cQrpus Ut mOllfatUr COI1.
ueniemia quadam ind·geat, al1n01l. bene quidem hoc mo,
· do folucbant, &.6 nuUus quidem de hac fe [ermo nt,qure ...
rit autem utrom anima moucatur,alJ non ,in mouendl> cor·
pus,quid magis o{èfndic~ ipfam Ilon moucri,fi corpus indi,
géar ad mouendum conueniemia quadam, dum mouet~~
anima,fic cnim neC}3 baculus moucndo ;anuam mouet, mh
quandam ad motum congrucmiam ianua habcat, qua h~,
· bita impellête baculo mou l:itur ,nrq. m im .aut ~xa laUls,
aut cl lfoluta copofitioJ1c mouerelur,& omn a 9uld~m qu~
ab aliql10 mouemur,om llin,! euiufdam proprl~ aptlludlJ1lS
cgent. Qtarc du ,illm foll1ll1l1on cfi,&: propterra hoc ad,
· duccn' non probablli ter Arlftotdes uidelur. ailler aUlê CO!,
rra ipfum qUl fpiam dicct, ingrederctur quidem turfus am,
ma in corpus, &.qu:r mortua runt, ani111al13 rcfurgcrcnr,fi
'latUra côcedcre t uc itcrum poIret ingl cdi, nUlle autc:m non
ingreditUr, quoniam 11011 hoc l1atura dedit. Q/ld Igilur ad
hoc <dum l'rius dfet in corpore 110n mouebatUr, lIequc
c:nim bis in idem corpus ingredl narura patÏtUr, quennd,
modum ncque fi fe ra in codem uiuario fucrat, il1greJi rur;
(us, quod ncquc ex deduc110m malllfeftum fuit. OrOlo,
cri tUS a utem &: unufqui fque aliorum dicerer, quod ani,
mam dum mouccur, mOllere corpus dicimus, opus dre
autem corpori conue'nienti qualld • quo mOlus anima:
fufcipcre porsit) ucluti tal(m alornorum raltum ord ,ncm,
atque PilOtiomm • Sim,liter quoqllc rdlqui t.:llem demen, ·
torum,qua: fum apud ipfos compofttiol1em,qua dilToluta,
nonampltus corpus impdlcme cam poCsiblle ea, ue fi laits
formatio ucl qualiras Cerre dllToluemur ,ucluti fi mollis fie.
ret,uel quodpiam ahud parerelur , non ampllus quod inrus
dau(um cft,al1lmal ipfam mou cre polTet.
Motu autem pcr accidens &. fi Jb altcro moue!
)'etur)impellirur utiq; ui ip[um animal.
Poll:quam demonfirauic non pofsibile erre animam mo
li cri prop~cr ca, qua: abfurda confequumur fuppo/1t 'onem
diccncem Ipfam pcc fe moueri; nunc per hacc ad illud,quod
per fc moueaturlllllare ~ult. etclllm prius cam 110n mouert
ftmplicitc:r demonaraU\~, \lUne autcm de quibus maxime
{uCplCcntur l11am mouen, ex 11I181pOs 06 cITe per Ct: mOllens
oaendir.necc:ll'c: cft IIIqu'( quod per ft: mouclur, 6brjpl1 cf.
, fe cauCam motUS, non.autcm a~ ah.o moueri , quod t:l1im
peraccidens mouc:cur, Ipfum Î1bl t~IIS motus (rTe caufa po.
tra &. ab alio codccn mOCO mouCCl, non eoim dicimus pcr
al1i~alem imp :um animalls, ~uod mouetur,pn accldcns
animam a Ccipfa moueri,&: remlge.m mouemen:t nauiglUm
, ~r actidcnli a fcipfo jljdcPl JJ10UCI1. Q.uod fi qwfpiam w~~
S
'~
lentia animal traxcrit, ab alio per accidens anÏÔla moueJ)
bitur: etiam aliquis porret diccrc udum quo que nauigiuOlJ
mouens pet accidws a feipfo moucri motu, quo nauis PlO"
uetur, quod ipfum uelum ÛC in nauigio,q;Jod mouet .~O-li
.tu fane, qui per fe efi,nunquam aliquod ab alio moueretur..
']uod enim per aliud dt,eius..quod dl: per Ce, defiruéi:iuul11
,d è, ut in his qua fequumur ofiendit:atque aliter li, qui pet
fe motus efi ex ipfa natura, indigucrit per aliud moueri ,irn~
pc:rfedum quiddam erret ab natura fadum non [ufficien'
.ûbijpfi per fe • inutile. crgo &: frufira crit nihil autcJll fru'
J
fira nalura facit.
Non oporret aurem cui ab Ce moueri in [ubl
~antia efi ) hoc ipfum ab alio moueri J nifi per aCl
Cldens.
J
Quod ab fe inquit moueror,&: in fubfiantia motUm ha
ber,nunquam hoc ipfo motu ab alio moucbitur. fi nanquC
ab alio eodem motu mouebitur , non amplius erit ut Fer Cc
fempet moueatut.qure enim confubfiamialia fum, femper
timul funt. anima autem ( ut infra adducet) a [enûbillb~a
rnoueri uidelur , non igirur fefe mouens efi. hoc autem ni
per accidws, aut ica accipiendum dl: ,quod non moue'
ri ptt feipfam quifpiam dicai:,fed per accidens, ûc enim ab
alio moucbitur, nan'll illud ofienfurn efi,quod feipfu~ pe~
accidens mouens,ab alio quoque eodem motu mouerl po
td'tau t rurfus fic, nifi per accidcns,quod co motu, quo p~t
fe mouetur ,no ab alio mouebilur, quo autem motu ab ab~
mouelur, hoc eodem motu per accidens mouelur ,ucl utl
fph<trx errantes ex oriente ab non errante fphfra motO per
accidens mouemur • At forrarre quifpiam dubitare potrel:
quona~ modo dicat haud erre probabile , quod motuS ~et
fe ab allo fiat l nonne pcr fe animal inloco mouerur '; ~ 111
loco ab alio etiam moucmur': &.lapis deorfum fertue pet
fc , &: ageeelur eriam ab "lio per locum deorCum fer ente (
~ico igilur quod nOI1 eodcm motu lapis, &. animal, &. ab
allo,&: pcr fe moucmur,nanq; animall fecundum impctu rYJ
pcc Înfirumën propria faêtus (fi mOtus, quo nunquam ab
ailo, ncCfJ omnino per accidcns mouecelur. At lapjdi fim~'
Jic~r per f~ motus dè , qui [ecundu propriam inclinauoncOl
roomenrum fic hoc autcm mOlu nunquam lapis pcr acci
dens moueretu~, Quamobrem fi quod pet fe mouctur a~
alio non mouetur anima autem ab fenûbillbus moueci UI~
deLUr,nam cum ~undum cogl1ou~rit,il1 imelligenriam Del
umir, &. ex fillgularibus fellflbilibusq; in uniuerfalJU.m ~o'
gnitlollem mouclur. ilem deÎldcrabilc cum uidcClt, 111 cl.U9
ddïderium moutlUr:& in iram, qui iniuria a/feéius dl,ele'
tur. Denique {l ex lIaliuilate cuidam fcoCus ddicial, motuS
rtiam pcuum fcnfum dcfleir. fi nancv uifum qu·fpiam notl
h bcat,haud unqua quo ex uiilb libus mouerJ fokt,c~ fc~'
fu mou"bitur. item il cu l1afc~H:lur audilu priuatus full a~t'
'luis ,is quidem nunquam ex audlbilibus motus furrie,:&. \11
rcltquis eodem modo.quod fi anima fenfibillbus Illouceur,
1I0lltgituc pee fe mouelur:quod fi cfi non quidem ferc 01°'
uens eft. Verum ad h~c dicamus)q~od etfI ab fenfibiltb('
a.nima mouctur , ÛC tamen quemadmodum ab expe.rgc ~
ctrme dormlens gromerra moutrut • udut igitur, qU llllu
cxpergcfecit,hoc folum impedlmétum rtmouit,ooll auet~
g~omm~ fpcculacioncs geomccricasiofpirauit,ûc ctia ail!:
ll
ma rcrum rationcs in fcipr. habens, &. udut a fomnO 11a
uitalis inutilis c iftc:ns ab fcnl1bllibus, aut a doéiorib u.s ,~'
cilara,rationes,quas in fe habet,l1bi amcponit. At ~ illl (C~:
l1bilia cognic;ollis caufa fuerunt , cur etiam quac rauo ne~UII
rellt,ca 110n cognofcil(ctcnim p,l~ri,?a acutioribus [cnllodo
ufa funt. Pr:lftcra alitcr fcnfibl!l:l Ulder, &.non qu~P1'd Il
[el1fui uidclur: rcnru enim folem men[ura unius prd,s UI ~
te, anima urro dicic eum dTe multiplicaŒi muleo maio r.' . ~
quam Iota terra IÎmul: quarc nOI1 ab fcnfibilibus cognlt~s
ncm tenct. nam Il hoc rne~ >il1u~ e~ifiimam., quo d l~nn~S
pr:rdicit.unde &:rcs,&: ratlones ludIC3t ~ &. ma ad ra(~tlll(
liu, (um in f"ofcrcu8 ~aut bcntaaul male dIe dcmo~ ..• 1'
J
-
id l ilL-
•
�D
li-
A - NIMA~
<;cnt, ca prohibctfnatura autem fubmouens a fc quod afikit
moleftia,fanitatcPl fecundü naturam facit, uenirn infirmi,
taturn ipfc Il au) ra: medici fum,& fic bene ualere pc, fc cor,
pori deftderabilc cft ,quauis nihil aliud c fanita tc ad~ciatur:
i~em hoc propter fe,C quod quidern di"i)per acddés crit .alte
rius gratia nam uinus Ipfa cum propcer fe fttoptab,le, bo,
na: gloria:'cau(a per accidens erit, quia ip(am uirtutem glo,.
ria bona fequitur. & qui(niam diccre poiret c~e uirlUlê pro
pter gloriam,llon autern per fe, uerum per accldens:codcm
modo curn fanitas ptoPCtr fc corpori ftt ddldccablle , cam
quifpiam dicerct dIe alleril~s 8~ati.a per accidens ,gr~tia ui,
deiicet faciendi allqua.at (mm I .. nll'as non dl optabliis pro,
pterea quod idoneuril corpus ad agendum fadat , fcd hoc
ipfum ~alens co(equitur, Îa~itas igitur p_e! accidens alterius
Qgemadtnodum neq3 quod per fe bonum dl, gratia,faciendi fcillCct aliqUld c~.qua: cu ,'la ftnr,pa.tct qu~d
aut proprer fe)id quidem per aliud erré.Hoc uero an:ma fi per fe mouctur , non UtlqJ ab al,,~ m~uebltur ,016
alterius graria)anima autem maxime quifpiam dil pet accidws,quod fi per aliud mouetur, ulde!Jeet per [en6,
,=Xe rit ab fenfibiltbus l11oueri) fi quidem mouetur. bilia , non ipfi quidem erit motuS pe~ fe ) quod qUldcm uo'
. Hoc dt eorum qU:E dlda funt,exemplum. Qemadmo, lum ilI',qui cam per fe moueri con1l!tuum.
dum,inquit, qllod per fc bonutn cft , non per aliud erit bo, , At oero)fi mouet ipfa fcipfam,ipfa quoCj3 moue
'llum,ncC}3 quod cft proprer [e bonum,unquam aIrcrius crit bitur.Qgare fi omnis motus efi eius,quo~ m0':le
gratiadk l1eC}3 quod per fe mouetur, ab alio unquam moue tur,inquantum mouetur: anima quoq3 dlgredlel
.bitur.atqui ft ab fenfibiLbus anima mouetur, qucmadmo,
dum rnouetUr:id Ccquitur,quod per fc non mouetUr )no igi, tur a fubftantia, nifi per accidés iEfa fe l11oueat) fed
tur Cefe: mouens eCl:.i11ud autem, quod dicit pel" aliud,oppo- eft motus fubflantia: ipfius per te. quidam uero
l'lit hulc particula:,pcr fe. illud ucro,altcrius gratia,huic,pro mouere inquiunt animam corpus, in quo eft, eo
pter Ce.Prima autem oppofttio ex aétiuari'i:Cecunda ucro ex ·modo) quo ipfa mouetur!ut Democriru~ idem fe
finalium caufarü difftrentia fumpta cCl:, ut uiderc per fe e(fe re dicens cum Philippo Comico . Dicit enim Da:/
dicimus,quoniam nobis hoc pcc aliud quodpiam nunquam dalum fecifie ligneam Venerem, qua: ll10ucbatur '
. fiat ,ex ipfa cnim nat~ra uidcndi cauCa aél:iua eft,diuirias au, infufo argento fu fi li . fimtlirer quog3 DemoCritu.$
tcm non ipfl habemus, uerum per aliud, uiddicet per mer, dicit,pilas indiuifibiIes,qua: mouencur,quod 1111s
. cat~ram) per agriculturam, pcc aliud quodpiam tale: rur.'
na cura infitum fit nunquammanere)fimul trahel
fus ln Uteeo aqua)uel glacies frigidum ql1idem per fe habet,
re~&
mOUfre corpus omne. .
m
!é!!e Ucro figuram per aliud,fçilicet per urccum •Simili[er
lbl,proprer fe,& altcrius gtatia,IJam uittuti propter cam fiu , lam diximus quod per ha:c contra ilIud,Cefe mouens,re,
~emUS,11011 alterius gratia, nam elll non fic rctrlbutio uinu, nititur .comra illud ergo hoc dl argumentum ,quod ira ait,
liS, uirtuti tamen proptet eam {tudendum efi. uires autem fi anima fefe moucns cll: adco, ut ipfafit & qU:E mouet, &
Il? propter cas habcmus,fed proptet corpus,corporis enim qua: mouctur ,& no per aliud quidë mouet,per a,liud aUlem
ù~rcs perfeél:io fun~ ,& anim:E quidem uinus proprec fc ,di- monctur,& uclut anima moucl: igilur ut anima mouebitu~:
~'bi1~ dl; uinus enim perfeél:io cfi: anima:. Q. uid igitur fic omne autcm quod mouctur, db hoc digredlturinquanLUm
hoc per re , & pet aliud , quidCV hoc propter fe , & proprer .moucrur:igitur li anima inqu31llÏl anima mouetut, ab ani,
afiud diél:um efi. Si quodpiam autem fit propter fe,hoc om ma: dfemia digrcditur. quod cnim mouclur fecundum 10'
nino ~fi: etiam per fe,at non item 6 quodpiam per fe d1:,hoc ,cu m,ab te digrcditur, a quo loeo motum cfi;eodcm quoCJJ
dt omnillo per [c, uduti anima: uinus cCl: proprer fe,atque modo quod [ccundû quamitatem, quo~q; fecundum quali
ideo per (C, aél:iua enim uirtutis caura in ipfa cft anima,quia tatcm mouetur.unumquod<}3 cnim inquamo mouetur , ab
În redam affcdioncm uirtutis no alterius exttinCecus egcr, hoc unde rnouctur )digl editur.igitur anima quo<}3 fi inquan
fed in feipfa dus adiuam caufam tcnet.Similitcr quo<}3 cor- tum anima dl, fecunde fubfiamiam mouetur, dlgredlctU,r
pori propter ff fanitas bonum ea , &: ideo cciam ipfi pet fe UtiC1J a fubfiatia fua)& corrumpetur. etenim necelfe dloan
fanitas cfi,de: fe nanC)1 aétiuam caufam fanitéuis habet, quia nino, Ut illi uolunt qui animam dicunt dIe: incorporeum)&.
hr.ne ualerc efi fecundum naturam , non tamen hoc pec fc, .fcfe mouens,motü fc:eundum fubfiantia accipere. ei) nanC}J
, C)ltInino ca: propter fe,uidere el1im per fc eft anima:)llon ta- mUtatiol1Cs quatuor flot) qucmadmodëi iam fOfpius dldum
Inen proptcr fc, fcd proptet uirtutcm, aut conCeruationem, efi,feeundü fubaamiam) & quamitatem,& qualitacem,&
61l'lih modo fi quodpiam pet aliud efi) hoc omnino & alte, locum,ûquidem fecundii locum,aut quantitatem mouetur
rius gratia efi at fl quod efi altetius gratia , omnino eft per anima,id efi in promptu,quod corpu~ dt,corporum nanC)1
~Iiud:ptr aliud cnim diuiti~ fUnt,uiddicct per mercaturam (une qua mitas, & locus. pari quoq;modo fecundû qualita ,
~e\ allUd tale, propterea etiam alteriu8 watia, fcilicet uirtu~ tcm mutatio corporü efi,ut iam dlximus,LlqUidem fecundii
liS, hoc fane uidere , ud fanum eCfe altc:rlUs quidem gracia .paCsiuas qualiratcs mut.ltio dt, ipf:E autcm fcnflbilcs fune,
t~,at 110n per allud) uerfi per ~c. opp~litis !gitur hoc l'cr fe, quod autem fecundfi aliquod fenfibile mutarur)eorpus cil:.
~UIC per aliud hoc autcm altwus graua hUic propter fe COll igitur fi mutatio,fiue motus anima: nc'll cfi fecundil quanri
tl\1git per fe ~ per accidens eire per aUud • lapidi cnim per fe tatcm,nc<}3 fecundü qualitatem,t1e<}l tandem Ceeundü loci;,
tQ,Ut dwrfum fcratur:at etlam deorfum per aliud per acci~ quia incorporc~_efir llud relinquitUr ,quod dl fccundii ruh,
~~ns agetur:nam ft diuulfum fu~ric fundametltum,qua: ru, fiamia,aliler eua per fe fubfiamia èicu11t cius cffc hoc,quod
Incntur ab co pcr aliud.f.per dlUcllentcm deorfum ferun, per fe mouetUr)quod autem feeundü fubfiat lam ,moue~ur.
~ur,PCt aliudCi~quam)fed aéta per accidens: iUo enim diud quod Idem e~ ac fi diceremus mutatUr, corrumpltur.lgltur
entc.ful1damentum h:EC deorrum feculldum naturam 10, mouendo amma quo<}l corrumpetur.item ~I'tcr~nece~e .ca:
C umlnu '
.
,
EJ,
'd
aliud d enlCntla dcduda Cunt. dicctur, ~ pcr acCi e:ns pcr jpfos dicere mutationem,& moto iplius anlmf ft~ul1du, lp,
lere: cduda dTe per dJucllemcm.fimiliter q u0 '1l bene ua, fam Cubftamia 6eri,ft n311'13 mouet ~nim~ f~cundl1 ~uailla,
pc PCtd~( Corpotlbus adefi attamen per accidës pet aliud tem,aut aliori'i quodpiam,rubfianll a aut~ elUs" neC}3l11 .qu~;
lcr~U~ ~cu~ ~cilicu cuacu~mem quod angit, uc:l flmpUci: litace,ntC}3 in quatitate,nt:'13 in loeo.eCl:,q~\CqUid emm ln hl,
U urraplCntem, ~uod corrumpi,. illc cnim qu~ no- dl,corpus efi: id (equitur quo.d ;itllma ((Jpfa~ non ~OU~~
'.'
- . .
.
lo.Gram.fupu amm.l..
D, l J
Id 19itur pateto, qLJod omnious mQdis animam in cognitio •.
Dem fenflbilia nOI1 mouent,l1ifi. Cauc ut diximus per fecundp'
potemi;! fignificatum)quod aBus efi, hoc cnim habet \1aol
tum, etH aé1:um non c:xpromit • p(<lI:tert:a iam animatis talcs
~n'e mOlUS diximus , quia ipra pet fe anima opcrani il1te1h,
gèntc:r opcrabitur nihil cum (cnabus indigcat. Nos Quidem
ha:c ln Ariftote1em dicere commode po(fumus,ft de anima
taci(mali loquitur .qu9d,6 mOU(lUr, I~on ab [cfe, (ed ab (en,
~b!Js mOuetur • At quoniam de omni anima, etiam de irra,
tlonal! mi fermo eCl:,probationes e:E, qua: dina: fum ab co,
loeum habem , nihil enim , qua: ratione caret anima, abfqJ
fcnÛbilibuscognorcit.red hoc nihil ad PlatOnclll, qui ratio~
Ilalem animam.per fe mouens dicit.
,
�P R. l ' 1\1 V
!lune auteftl fefe mouens inquiunt, hoc autem nin per acci ..
dens moueatur > uiddicet niti in moucndo alio Cci!icet cor,
porc in quo efi, ipCa feipfam mou cre dicatur. hoc cnim &.
ipfe ponit,quod ft non dt ira, Ccd in fubftamia eius motum
comcmplamur,ipfa quidc5 de fc digredialur,nos porrumus
hoc nifi per accidens, ctiam fic agnofcere pro eo, quod efr,
Ilon fccundum ahquod accidcntlll ip6 CeipCam mouet,udu ..
ai feeundum loeum uel quamitatLm, udqualitéltem.quod
.
.
fi Cecundu quodpiam horum [eipram mouet, maxime qu~'
dem hoc impofslbilc dt ijs, qui illîlm dfe incorporeum dl.
CUnt. Prfterea nô ciree [cfe mouens,noll ellim quantitas,.aut
qualicas anima efi • quare mouet quidc:m ani~a, .quantltas
uero aut qualitas cius mouelur.qucmadmodu COlm nalura
fecu:ldum quantitatem corpora moucos ipCa nô mouClur,
nô enim quamitas efi,neqJ corpus inquamum corpus mo.
uet,Ced folam corporis quantitatem mouet .. ~anCJl & n~tu'
l'a:,& corporis ipfa ratio man~t, al n~n fane Item quanma,.
lis.ûc igituranima, Ct fecundu quodplam ho.rum mouctur)
crit:noll dt igitur felpfum mouens. Quod û lIl'!uantum dl:
anima fecundD hoc habee ut mouealUr , tanqua Idcm fit &.
Illouens,& quod mouetur, alienatio aute; cfi omn's motus
ab hoc inquantum ptou«ur , illud nccerrario côfequitur Ut
anima ipfa dum mouctur,a fcipfa digredialur,&. corrumpa
lur,quod autcm ipftus {efc mouens de ip/lus fubfèamia prz
dicenr,uc:luti Cecundû hocipfum moueaturanima, inquan,
rum fubfèamia efi,id aperle in Phfdro Plato.declarat. Pofl:
quam eniO! dixit quod o~nis anima immortalis cfl: ,immor
tale eft cnim quod per Ce mouelur,paulopofl: infere.eum au
lem dcmô fl:ratum fit immonale elfe quod per Cc mouetur,
anima: fubfiatiam & rationem hoc idcm erre dlcere quem.
quam non pudebit. quare &: fubfèantiam ~ &. dÎf~n~tione~
anima: eLfe hocfefe mouens malllfefl:e dlClt.bene Igltur An
Rot des confl:ruxit,quod fi Cecundum Cubltlitiam mouet.u~.
de fe alicnabitur &: corrumpetur.Sa:penumero autem diXI'
rnus,quod omn~m oprrationem mOlo Plato uocans fic fe,
fe mouentem animam dicit elfe, uduti per fe operabllem.
'luod in natural,û nu110 uidcmus.ctcnim n~tura, uel pote~.
' la mouc:t, mouentur autc:m qua: hifce Cub:eda funt. ~II'
dam uero inqu:unt carn mouere corpus, in quo cfi,eo mOI
do, quo ipfa OloUetUr. Pofiquam fuperius demonfi'rauit illud dre abfurdü dlcere quod anima dum mouecur, impul,
(jone, &. uduti quodam uede corpus mouet, nam li dare ~
lur hoc,il1ud iudem nai poIret, quod an;malla, qua: mor'
lua funt ,n:furgu ent. Ile: fonalfe qUlfpiâ.credat fc eOll dam'
.lare, lallquam .mpulfione quadam ammam moucre cor·
pus dlcam, cum nô hoc illl dicam:eorum opiniones in mc,
dlum confere. quod qui dicrbant atomos(I1c autem Demo
critus,&: Leuc:ppu.,&: Eplcurus,al'll edam Plato dicebltt.
quemadmodum de:ncepll narral)lt)dlCebam cnim illquit ro
lundas atomos, cu flnt facillimi motus fc: cü corpus mouel'e idem inqult dicellte. cu Phllippo Comico,qUl Venerem
ligneam, quz moucbalur, Oa:dalum feciffe diabat. nam
Oa:dalus éil feciffet in fialua quafjam concauitatcs,argen,
cum uluum iufudir, quo dum moueretur argentum uiuum
(cfrenim motLl facile, &.continuc d uoluiwr) al~impul.
110nc fua fiatuam moucrct,exipfo fialuam Vencris moue·
r i faceret apparere. ualdc autcm breuiter1 &. confcquentcr
D cmocrito Cc 0pPol1itafferen ••
)
Nos a~tem interrogabimus ) fi etiamguietem
f.lClC hoc Ipfum ) quomodo facier hoc dlfficlle, ue1
ctiam quod dl Cl non pote(h'
Magna quidcm a~tentiol1e digna dicit.natn,quia anima,
lia non modo mOLlerl,uetum ellam qUlcfeue uidemur qu3C
Ilam inquit cft qui(ti~ caula <non e'lI~ ex ipforum fLIppa'
lItionc ,quz fic qUlecls cau fa cognofcl poteet. IlJm fi ma.
uet animal anima, &. quemadmodu~ operatio ipfa deda,
rat , III "J
nuietem ducit , &. dum fphamez
' r alomi mouentur
animal mouelur, pu fe autem awml lemper mouemur,
9'~nam quietis~ft ,auû~
S
Omnino uero nô fic uidetur mouert anima ani
mal/ed per e1eéhonem quanda)atg3 inteIligétiam.
Validifs imum dt hoc argumentum , nam qua: ab I~S
dicumur,Cunt pra:rer illud,quod ex rcbus effieicur, nô cnl~
id uidemus,quod uiolel1lia, &. impulftone quadam corpO'
ra anima moueat,Ced uolumale Cola, ftmul cnim pro uolun,
lar~ &: moueri,&: quieCcerc animalla facit.
Eodem autem modo Timfus quo~ phyfica ra
ratione ofiédit animam mouere corpus> illa eni~
mouendo corpus quog3 mouere, quoniam c~p~/,
lata fit il li, eam enim confiitutam eifee" clemens,
att} difiinétam harmonicis numeris.
Poftquam dixit aliqu08 diare quod anima corpus mo~
uet eo modo, quo ipfa mouetur:deinde propo6ta Demoer.
li opinione,fado<}3 brcuiterargumemo,quod Ilia fit przlcr
<a,qua: manifdla funt, &. apparent;hinc Plalonis, quz e!~
;0 Tim~o,opinioneiJÎ proponit,qll~ fere fimilis dt,ait cni01
<Juod quo motu mundi anima mouetur ,eodem mundi cor'
pus,cui contil1git,mOUet.~are hanc ipCarn opinioncm ue'
luti cil iUa Oemocriti cômunicalltem, in ordine fiatim poil
iUam {ubiumdt. inquantum enim utrit}J dicunt curn anim:t
motu corpus quoCJ3 ftmul moueri, pari opinione ducuntU r•
odifferunt autcm,quia Oc:mocritus uelut in uaCculo animaJ1l
.claudit;Timfus uuo cam ail corpori,ueluti catc:nf dIe COll
Jlcxam.Atopw:prfcium uidecur ipCam Tirnzi opini one~
<le anima prius cxponere.ille igilur in creatione anima: dicl'
ipfum Deum accepilfc: fub~ntiam, &. idcmitatem , & di.
uerûtatem , qua: omnium txificmium elemcnra funt ; fub l
fta~liam autc:m non quamlibet, fed mcdiam,illius quziri'
dlUldua dl,fempercp fecundum eadem fe fimiliter habet,&:
cius,quf circa corpora diuidua dt.hanc igitur fubfiantial11,
& i~entita~em , &: d.i~erft.tatem cum mifcuirret, inquil pro'
duxltl, &: llllcam fcclt., demde hallc,ipfam linram in nume'
ros harmonico.. diuiût,uidclicet in unicatem &: duiraltJTI,&:
trinitacem , &: 'luaternÎcatrm,&: in nourrn &in numeruJ1l
",cco,&: in uigimiCeptem,hanc autem iuqu't 11l1eam in dual
JlI1eas fcidit,deinde cli coaptauiffet has ipfas duas l, ~ras in'
ter {e in figuram,X.lllcra: rrRexic,duos<}J circulos feci!,aIte
J l'um m3iorem,alterum minorem,hunc quidem imerioreJJ1,
ilium Uero exteriorcJ coapralos illuicem circa duo pUI:cca,
-& exteriorcm quidc:m circulu ad dextc:ram, imeriol em u~'
J'O ad linifiram mouit,&. cxteriNcm eiufdcm natura: nom~'
nauit,intcriorem uero altcrius,&: exterlorem unü,&: i/1dIUI~
fum dimi{it,cumq; imeriorem fexies dlUll1/rct: feplem drlLl
los ina:quales fecit,qui duplaqJ,& tripla ralioue inuiccrn
perabancur, &, !res quidem cderitale mOIUS a:quales, te l'
quos autem quatuor &: flbi inuicc:m, & illis mbus illa:qU 3.'
les motu conLtituit &' h[c quidem cfi,inquit, alllma nlU ndl ,
Dc:inde poLt hoc dicit, omne corporeû mundi incus dauqc,
.coaptataqJ anima e medio uC'IJ ad ultimil ccxlii Î11forrn aulr ,
~ ipCum extrin~ecus ~mnc circù texit. qua: igitur 'f,m:t~d
dlClt ,ha:c erre alt,& hls conttadicere fe Aflfiotdes parat,'
fcilic.c:c faciens ac li quifpia poc:ticis fabulis contradtcac ,la l1 '
~ua~ rerû natura: minime conucniant.nanqJ , Ut air ~Jar~
lls,qUl fabulas poeticas,ut apparent,accip:um,nihil gUI~e 'p
magls ridlculù uidcalur, qucmadmodü etiam nih'! maglS 1
fanii ijs ,qui melllcm in illis occultatam minime qu:trunc,
ueru qucmadmodû {emptr Arifiote!es ~ôfucuit hic quO'P
'lu.od exrrinfecus apparet,arguit, ne quifpiam curo qu~ pc"
{Il gmata demonChamur cognoCcere nô pofsie, in cO qllf'e
apparés efi,acquiefcat.quod.n.per fymbola (]uzda,&:
gotias doêtrinam (uam PYlhagorei ferrêc,id patet,r~PI~ fi'
a nobis dldil cfi ) unde quoCJl illoro przccpta moraba, li a
ifHus modi,rupra menCura ne aCcédas. in uia ne Ccccs llg~;
iguem gladio ne fod ias. fiatcram ne rran(JLas.cum ad j,
plum te confef5,ne de uia Reébs,quod iUis hoc idem ~.~,
6cat,quod oporrc:re eo.,qui ducütur ad facra,gu~ illi': .. ~.,.
curare. hoc aurc:m fiatcram ne rranfl~a8 ,quod iUnl~ i
prztulrc pon oportcat. hg, aulCQl joncm &1adio ndo -.
[U
\1'
0'
•
jde"
�''A,
D
iiJdtl tA: aè li dfct/'tmus ira run dô ueroÎs ne irri tes: illud ut',
ro in uia ne fcces ligna,hoc fignificat.quod in uia uirtutis Ut.
tam feparabilem frudiofe curans non hoc anima:,&: corpo',
ris n rurale uinculum corrupro animali diiToluas. hoc ran.
dem rupra mcnfuram ne aCcende,diétum pro 1.'0,<1' cfr,
ne uela,neqJ occulta propter fuperbia quod iufrum cfr.hoc
autem proprerea facicbant, quod indignis fapiemiam fuam
1l1anlfcfrare haud oponcrc putabam, unde difcipulos quo9ue per quinquennium ta cerI.' moribusq; ita fI.' prjus ornare
J~bebal1t , neC)3 cos doêtrin:r rua: participes faciebant aore,
lV per quinquênium reaos, bonosq; motes affecuti fcipfos
~a dodrina dignos oaëdltfent.ca autCm,quf f ymbolicc di ..
~a Cunr,pet illud quod apparet abfutdum,nos ad illam ucl'Itarcm,qu~ ibi occulcatur ,inquitenda dcducunr:neq, cnim
ftc fabu ari putabant oporrcre,quemadmodii pCJet~ fa ciu l1t
proprer iuuenum noeumentû ,qui in id,quod imelligirur uidete non poffullt)neC)3 ctiam dogmara tradere manifefre uo
!cbal.l t:9 uare PCt illud, quod pra:tcr rationem uidebatur ,in
ln q~1I11101lem ueritatls occulta: dedu eêtes dodri nam f ym.
boltcam compofuerunt.nam ut ptimii dieam,quomodo li.
l1ea,qua: fine latitudine longitudo ea, Ccindi potd'h'quomo
do irem otllnibus modis in numeros h'lrmon icos dluÎfa uc.
l~r Una exi(tës fecundum longitudinem uei Ccinditur , ueI in
Clrculos A.ed i tut~proptcrea quomodo !inea rcéla-ipfa circu
Ills fi.t,cum ne~J! lima reda eirculus,neC}J ~i ~cu~us li lle~.fieri
p~rSlt,; magnitudines enim Cunr genctc dlfslmlles . Oemde
'~rlam quomodo circulotu~ unus maior faêtus dt cxterior)
,curn linca ncque additionem,ntC}J Cuhtraêtionem patialur~
tUornodo tandem ft circuli hi anima, quorum inrus uniuer. ~m c~rporeum c1aufum dè,coaptati 1.' medio uniucrft ufCV'
~ ulnmum ecdum coniunéti funt, quomodo(inquam)ip.
. u~ tOtum ccelum cireumtegullt extrinfecus<'non cnim ci"
~~ us Cxteriorem fph:rram circumtegcre potea.proprer bu
~ ee~?~i ergo res,& alia mulra c1arum cfr quod alia-quxl
~rn ,1I1111nuerc uidebantur. Quod li maxime omniuma-,
t emaricorum cognitionis Pythagorei fatagebant,Pytha'
gorclIs autem Plato erac, alite cuius ft:ud ium, nullus Igna ..
tus g~omerri:r ingred'atur,fcripfcrat, nuHus ucro, qui ge~
1lletr am rurnmi& Ile quidem dlgiris tnigc:rit laIe aliquid d.,
cere auderc:t: q lifpiam ne adeo l1:ultus crie, ut putce ipfum
Platonem talia dicere , & intclligcrc: fieur apparcnt~ al for.
taffe pal1CÎs breuibufquc rymbolorum fcnremiam de clara •
. h~ non crie i:1Ulilc.anima igitur mundi uira cl1:,& uira imdli.
gemi31: particrps : quod aUlcm U'ita fit omnis anima (impli,
.citcr,c:x iis,quibus ingenita elt,pater,quod in ipfo eiTc uitam
'przbet.nam fi alleer efr,quomodoid, quod non habuic de,
dit':Qnima uero dl: uniuerfi,et incdleél:iua,fecit enim,inquit)
'll1undum animal animatum,&limdllgens. C um igimr eius
animz uitale, &:intelleél:iuum, lineam, circulumq; e"cipit,
CÎtculum quidem adionis intdledi u~ flgnum, nam regrcf.
fus dl ad feipfum circulus,&ab fc: inciplC, incp fcipfum definit. quomodo ctiam imelleétu9 ad feipfum conucrritur)
fe~ ipfum contemplatur, 1ll1eam ucro ut uit~ (lgnum capic.
l'lam uira qu'ldam progrcffus. dè> &: ueluti Ruxus, qui fe ha,
betab aliquo ad aliquod,a uluum faciéte ad uiuum faCtum.
~.ali modo cfi edam lima, nanque habetunde,& quo ab
~nltlo ad 6nc:m.rali crgo de caufa lirH~amq, eiTe,&: citculum
~~Ponit declarans effe uiramq,,&: uiram ,mclligelltla: par,
~aclp~m.ad hotc, curn una~ li l1~a~ fcciffer,quid ira ~lanc ip.
m ln d~as
rcidit1quid
cnlm fUI[ Impedllnemo, qUIll ex Ilia
·tad.
.
t
e m~xtuta du as Uneas faceret <Rurfus igi rur dico, quod
..~'~U\! Inte~ligib:ti3 Cunt,&: ~iui~l~,rUpwll 3nimam( 9.ue~,
te odum lpfc: Plato dixit) mdlulfa Cunr, de per fe. Simili"
n:~ ~~t habC:l1tia aabilem fubfiantiam,potenciam,aétio,
tat~d nlndetenta ad omnem corporie naturam in ipfa uni.
f'iparr> e 19nôtmur. Vita: autem nacurales(ut aie)pcr corpora
e-untur pc .
.
-.
.o.'
nem r
n1rus mutante. (ubltantlam,potcnam,a~llo,
,
,ecundum
d
l'
l
'
d'
Rational
ua Itatcm nanq~ cft antc mu mu Imm.
" l!duri intc:l1cétiu:r, ~
~'d- r. b
ftantiam es
i uero. an.lmot
fecun U lU ,
,
mllll~ibilci cxiftcme,,& habctltcs a ~q'Q cQrpo;-
ca
N
l
2.1
te Ceparabi1(s adiones. Si cjuidem & ipfa: 311te 'ul1itâtem
funt.ut autem ba: , qua: habicum ad corpus rccepcrunc, &:
cius conucrl1onem,&: prouidcmiam facium,fic amc multi ..
tudinem fullt,& dualitacem.Q uare quoOlam unicatem,&.
dualitacem ipfam faeie, inderentam~ cius ad corpus op.! rationem demonfrrans illas itidcm, 'lu as in corporis habitll
contcmplamur: hanc autem in l1umeros quoCdam diuidit,
110n quosl,bct, ac qui gcometricam, &. barmon icam, &.
arithmeticam proporcionem faccre poffunt. cx quibus fe~
cundum primam diuilionem capit eos ,quos cgo Numeros
partitus fum, qui côpoûti in oedine hi quidcm pares. :1.. 4.8.
üemhiinordincimpares. l. J. 9' '17. geometticampro,
portionem facium, quemadmodum cn im fe hab et primus
ad fecundum ,eodcm modo fc babet ad rcrtium [ecundus.
ln altcra autcm diuifiotlC alios llumeros accipit , qui mufi,
carn, de arithmecicam proportiollcm faecre poffum, & Île
qui cxade magis de his diCccre cupit, Alcxandri commen,
'tartis occurrat.qua ergo gratia in hos numeros limam diui,
dic~hoc quidcm cum pro anima mundi, tum pro 110ltra ae,
ciperc poiTumus • l1am quidem oratio ipfa ficuti pro anima
rnundi eft,ita eriam noflr~ conutl1ir. anima: quidem mun,
d i congruit ,Uf harmonicc moucatUr , mundum(}J fimtllrcr
filoueac: noltt~ueto quadrar, quod in fI.' harmonicam na.
turam rcneac,habet emm harmonicam quanda,&: ad iram,
&. ad cupidJt:mm,& quo cogllofciriuam uircucem cœlcaiii
harmoolc33 Ilacurœ,&: cocel1lUS habeat • Adhuc fane etiatn
mathcmatices huius harmoniz ,mu{lccs inquam , &: reli,
. 'Iuarum.~are ibi quidem faétiuam harmoni:r poecmiam
. accipirnus,atque Ctiilm {lmul cogno[eitiuam.hie aut(m fo, ,
lum çognoCeiLÎuam.in du as autem limam diuidit , & figura
X coniuc1asill duos ci rculos Reêtit,& alterum qUldcm cx •
terlorem maiorem,alterum ucro inrcriorcm OllOort'm ,duo
bus in locis cOlllU nétos , &: ipfum quidem maiorem,quem
uoeauit ciufdem > ad dextcr<lm, ipCum ucro minorem aIreJ'ius nominatum , ad (lniflrilO1 mouer. quid igiwr Obi uelit
hoc d:uidcre lincam in duas,guod animo concepimus, a no
b is diè1um id cft:. has autem figura X ll r~ra: inter fe aptat.
axes enim &: eius panis,qua! dlcltur aplanes,&: cius,qua: ua
ga eft,ita dlfpo/lri funr,ut fpha:ra aplanes circa polos zquinoéHi mouealUr: uaga: uero circa zodiaci polos uolualltur.
hi aurem diuill [unr inuicrm in '6guram X lacrx. Quarc ho
rum qUOC}:l axcs in figura X lircrf adiacent alter alecri. quod
cnim & aplancs , & fphzra: uaga: circa cordcm polos non
moueantur, id ex hoc patet, quod pcr latÏrudtncm 010,
ucri plamt:r uidêrur, cum fcilicec &: ad boream afcendant,
&. ad notum dcfccndanc. V nde &: tranÎltu folls ad auftral ia,&: borealia zfiasq;&. byems nt.nam fi circa eofdempo
los cum aplanc planet~ moucrelltur) nOn quidem per lari,
tudincm difèantiam facerem.bas igitur duas lineas in circu.
los rcRcxit. per duos au té circulos ille idem, quod pet du/u;
tincas Îlgnificar • dupliccs coim furlt animz UlftUtCS , a1ccr:te
fubllmipeta:,per quas excitatur ad ipfum Deum: alter~ ge,
mraLÎonis opcrattlccs,pcr quas aq ca,qua: funt bic,conucr,
tÏlur. bas autem uirrutcs duo circuli fubobfeurc llgninc .. nc,
'Iuas alio inloco,equum pulclmotcm, &: peiorcm uocauit;
& circulus qu idcm eXlerior potêtlam anima: fublimipetam
flgnif1car, inccrior uerO uirrutem gcncrationis operatricem.
meliorcm auté nominauic oiufdcm , peiorcm uero alccrius,
'Iuoniam diuina quidc:m prope unitatem fUnt &: id eocuale
propc unum nimirum cxificnt:a: quœ autem rum in gcncra
tione,&: difcriminc a primo ualde remora fum. Adhuc c:ria
cômodius illi hi circull dcclaram anim:r mOtus,qUlbus ipCa
'luoqi cœleflia mourcur,& quidé circulus c:iufdc:m aplan~n
Ilotac.alc~rius.uero Cpha:raE: crtaticas,quos quocp duobus III
locis COl1lunglt, zodiacum fignificans , &. xqu1l1oéllalem.
coniunguntur aurem ij in Libra,& Arjct~,Ad ~cx~er~m ail
um aplanI.' Cphotram mouirre dlCÎr,quo mam pr1l1CI pl.O;'1\0#.
tuS ca dextra • inde :tucem principlum ~Otus err~tlCls dl:
ab oriente. Q uare c:tiam ûniftris h~mc:rJs oncra .Ilnponl.
IDUi J quo dextra , qua: mOIJ)~ cl1: princeps) faç,lh.~.e Celui
lo.Gram.fupcr auuna.
,0
li J
�l'0rsit. princeps :tuferfl d'è;uelut ea, qÙ;É prompfitudilfenx
m::lgls lbbeat, promptiLudinem uero magis ur calld:or ha;,
ber.calidior aucem eft,quolllam fang uirrs off1cina hepar in,
dexrris tède .id igl tu r manifeltum en: ,quod primû caEdica,
t e n ru ra II frui tur.ad fi lll lti am autern circulum, quern uo'
cauit alterius,mouet ,motû fci llcn errao clum,qul dt ab oc'
cideure,decla rans.Sic edam POfra di (Il'.Hi uell~ua petunt~
aurora01,& ApolllOis onus; V el dexlra ad ttnebras,dcl1'
fum & cal:gllle cœlli. uocar autem eiurdem aplanem, uelut
unam exiHencem,a:qualcmg:,& rcmper eod~ modo ~e ha,
benrem • R diquam ucro part m uocat altCflus uelUti nOIl
unam exifi:emem, fcd uatiam,ina:qualem, atC}3 dirsimilt'm,
crenim funt erranrill motus inter felOwcem ina-:qllalcs.alce.,
rius aucem cireulû ln feptl'm fcind lt ca propor~io~e , qu~~
errantes habem inuilicm talibus cnim propOrtlO11lbUB dml,
d it,in qua[lbus iprorü fp~tiaq;,& motU~ inuicem funt.Sh:0
modo igitur hoc ani m~ 110fi:rj; q~adret ,Id ,patct ,qul~ 1 ~1t co'
ul'nit per proporrionem ,quam 111 lIumer~~ harm011lCls dfe
di ximus.mundi n3nq3 anima uirtutcs horu faéhuas,l't exem
1l1ares habet.Dofira ucro cognoblllû perceptiuas,& imagi,
l1arias.bab et cnim perCeptlLlam potent:a m, per quam mo.
tuumq; rationes,& iprorû confonantias ,arl}> d fferentias co
g norclC.Etcl1Im quidam Ccrip[erullthorû elfe inuicem ratio
l1em motuum,qualem proponioncm ad ullum'luemq; rdi
'1uorum motuu,unuCqu.f<}3,mofUS habl't,et de uni u[cuiuCq3
ad alteru conrouanriaq:,&: tnfraurationc, & de omnibus fimuI, uam in{faurationem pn multa Jllnorü millia fie ri di,
cundin' aun:m in tropicis,aut in ca ncro,aut in capricorno.
TUile au té inde aceidere Ut uc! incendiii, ucl diluutum fiac.
lutus au!- orolle mundi corporcü capi t,e medioq; coaplata
ipCa anima ,d l fp~rfaq ; ufq3 ad ultimu cœlu circiitegere CUIl.:
d a ci rculariLer ipfum cœJfi facit,id.f.figmficans extra cœln
hihil etIe quicqi.Scd infra qU;Ecunq; funt uniuerf3 côpleéti,
ul œq, nilul cfTe extra pané, uerû omnibus ex an ima mUlldi
partern C6ccfTam,d iulI1itusq; infpirata ucl obfcurius,uel da
rius quetn:tdmodü ul1lufcUlurC]3 menfura fcre. etmiro ipra
ctia~ qu"" cartnt anima, quandam uitam pal tieipant, pcr
'1 uam poremias quafdâ habcnt,uel cniro calefaciunc, uel fri
grfaclunt,ud eXlccant,uel humedanr.Pra:terca eriam mo , uent,aur per alias quafda uinutcs inaudllaS Opl'ralltur.qua.
rum rcru alia:: quidem per e x~eri êtia m mulqs cognita:: fum:
ali~ uero,qui fcrip ferunr hifee de rcbus, ab ijs m cmoriç pro
,dit;r CUll!.ha-: aUle f1l11l 1(t.US modl.M agnes lapis habcr uir,
· lutem ,qua-: ad fe ferrû alllClt,& trahit.c11ius autcm lapis dl,
· .qui qUldé madefadus aqua exarder, Ced 0[('0 illfufo eXlin,
guitur. alius Item potel1llam relinClldi fœtus in Ulcro tener,
, IICq3 priuG animall.! illa , qUlbus hic lapis adi21ccat ) pariunt,
quam lapis ab la tus Îlt,alla quoq3 ru nt huiufmodi inllumcl a
bJlia,de quibuBIlUIlC dicere têpus ur, el1. Vilde igitur( quif,
· p iam dl Cat)ha: potêtif,llquidê omnino I!;EC lpfa,qux carellt
, a nima.exlra parrê u i(a-:cral1l~qUld au[('m Îtbl uult ad ip(um
Illund. corpouu anim:le ip{jus coni un {tio~ad hoc ig itur di,
~o quod eà amtceS Cl rum mi{bones , Ull a perappofhion c,
per quam coaplau fUnt lI1uieem lapides,{JUlbus dt ip(a con
fir uda domur.:ahera per tl'mperamcmù, ueluci in aqua,&
1 uino 6t:tctt!a per cOlliundiollé,UI in (unibUll1 ca quidê, qua-:
pcr appoliuoncm fit,haud côpat"tur,llulla cnim lapidü Illui
c ern co ~ofÎtorum compa(sio fit. at qu ~ pcr tcmpcramcnlii
c:fr,ea cofutloncm eorù ,qua: confundumur, operalUr:qux
utro p~r cOlllundlonê fada dt, media quodam modo cfr.
, n e~ enlm Id habe.c quod appofitio , qua: côpafS10J1e carel:
· ne~ ca m ,qua: cfr ln umperamêlo,confufioncm. qUf cllirn
coniung untur,per plurc6 partes inuicem cOlliung uCllUr.bene Igitur CU uellcc at1l~a: ad ,corpus lJinculü dcdararc, nOIl
dixit,aut ml f,uit,a ucc~perault,rcd C9lUllxit. Quare nf~ cor
'pori com lfra dè udutl ea,qu~ mouctur,qualcs pOlêtia-: n3eu
rales,& form a: Cuut,I1C(!J ca omnillO al1ma ab affcdu, at'1l
h abllU,qucm ad corpUS hab et, ut Cupra,?undana funr.ha-:c
igltur(ut fummarim dicam)fu lII ea, quz ln crcarionc lnimf
1~lm~o I1gnifieata funt.RcliquUJll autCffi dt Ut hane ipfam
di8:iotl'fnl céiIderemu!lleodem autê modo Tim:rus quoCVi
phyûca: tatione oftcndit animam mouere corpus. l'ode mo';
do,quo.f.Democrito uifum dt.quemadmodü ellim ille di,:
cebat corpus Î1mul cü acomis rotundis motis,de qUibus an!
rham conRare uolcbat,mouerilûc Tima:us (fi mundi cor,
pori animam coniullxitIet, uniuerfum cn ea timul trahi di.
cebatlueluti inquitfabula narrat Ixiona rot~ uinélum pati 1
qui Gmul cum rota codcm molU mouetur. Tim{um autC ~
uoeat T~m;Eum Plalonis.fic ellim dialogos Platonis uoca:
re confueuit,cam enim côllitueam elfe ex elcmêtis fubfi:an
tia.f.idemitale-, & alreritate, nant}3 h;Ee apud ipru~ PlatOt
~lem [um ~lcmêla; qucmadmodü quot}3 ruperius didü cft,
~n ge~eratlone alltem animx fubfi-anliam capit medtam qc
IOdluldua,fetnperg ; fecundü eadem, llmilitelq; fe habell CC ,
& ex ea,qu;E eirea'torpora diuiditUr.hoc enim modo uerba
T ima-:i dicum, ex ea fubctamia, qua-:indiuidua &CempCC " .
eadem fimilis q; ea, & ex ea rurfuS qua: circa co'rpora dlu t!
dua fic, tcrtta rubctanti:t fpeciem cx ambabus in medio COll "
tcmperauit,ex ea inquam qUf ipfius eiuCdem natur.ûh qUf "
ipHus alteriu8 paniceps drec.nunc quidê indiuiduam, fan'
pel q; re l'odcm modo habentê Cubctantiam diclt iml'lligibi.
l em,diuiduam Uero fpecietll ipfam matcrialcm. Quare prQ
plia ratione quod l'CC in materia faétum indiuiduum fcpara
Lur,arC}3 diftinguitur. cum enim ûcuna in hominü fpecie ra'
aio,in materia per panili dlfferêtias difringuif. quoniâ igiWt
omuia cognofcit anima, {]mjlia~ ; ûmillbus cog nofci opor(et,eam ex eori'i,qua-: funt principijs con 11irUUl1t , ut cum c,"
,ambabus cencat, hac quidem lluclligibilia,ea uero [wabl!
liapcrcipiat,quoniâ quoq; fen/1billum cognitio nOI1 peI reS
matcriales,atq3 corporeas, uerum pet uniufculUfi:}1 fpcci crTI
fit ,arq3 hoc modo fubctamiasipfa ptrcipit. QlOwam uer"
pra:ter rubfraotJam fum elia, qua: rubfiâria: accidcrul1t,h~C
autem [Unt pra::ter fubflâtiam gcncra,illam ex eo, 'luod dè
clu[dem,& exco.quod dl alccrius,eonfi:iruum.in omnibUS
l1a~<}3 hifee cft oppol1tio 'lux dam ,hinc quidê <Juod me1iu'
eft,lnde uero quod pcius,ucluti in quamitalc moderalû alqJ
,immoderatum!. quorû modcraeum mclius cft, ;n 'll,al~"ll':
bonum,& malu,1I1 rdallonc dexcrum &flulihû in ubi (LIpra /Xinfra,in quado prius,& pofrer\~8)& in rcll ~uis'liJl111i
tcr. Py thagorer uero in omnibus exiftéitlbUIi duo princJpt'!,
atClJ elcml'l1la accipientes,altcro quidlm dceens , mdiusq:,
& fill ilUflI faciullt,alterurn uero peius priuariuumq;,&: in6'
i)ilum. Q!loniam autcm in omnibus quod mellUs 1: ct ,id t J11
tlmp[cxq; ra,& ipfum Dbi céucnitns:Guod lI cro peiuli d1
id uarlum ) I1blqi dilTonum : propecrea ipfum mel!Us ad
ipfum ciufdem reduculH, ipCum uero pei us , ad illud quO,
alteriu$ e11,uelu1i bonurn,& malum.quorum alterurn quv
dem . f.~~num,{lmple"q; cfi: &. ubi conuenit,alterufll ucrO
fCllicet malus uarium dè,a Ccq; ipfo dlLfonac alq3 dlfco rdalt
S irniliter quoq~ cfi: redïr,& curuum,afpcru~ & leuc, pla'
Ilum,& montuofum,a-:(]ualc, & itla:quale,fan~tas, c5(.!,ID~1>u6,& 'lU 3:CUI1~ funt hUlufmodi alia.QIO igirur hOlu ~1111
ma cognitlooem hab eret, in l'ius temperatura Deus oplfe"
Ilacuram,qua-: cl1 eiufdem,qua:q; l'l1 alterius,accepit: At, f~;
ne fClendum efi:,q uod fi C]U;E funt inter fubfiantiam JI1d~IJ,
duam,& non diuiduam quidé per fc,Ccd circa corpora dlUI'
du am ( dicit cnim anima: fubfiantiam duol il eLfc inCorpol
rcoi um ) illltr duo.f.illcorporl'a dTc ipfam dtcit • inler duO
a utem incorporca,& eadcm indiuidua, nanC}3 ipfu~ in cor;
porcu~ cfi,in dlUiduû. qua:cunC}1 igicur ueluti de anlrn~ ~a
gtlltudll1c dlcul1tur, l'a per alll'goriam diculltur. oanq3 li /l1
dt circa corpora dluidua,non eft corpus,nô cniro elfe ca [
corpus, [ed circa eorpora dixit cam etIe diulduam.!d pat~i~'
quia neC)3 fuper hane corpus cfi.q, fi corpus nô ca,ld (cq fit.
tur omnino,quod ncq; magnitudo dt, ncque CIl lm, fupcr J1
cics el1,l1l'q3I10ea, qua: qUldem fubûfiêtiam proprl3fll nOd
habcnt ,(cd in corpore ctIc illis l'fi.manifdtü dl crgo, q~cJ
cmnia circa 3nimall'l fymbolice accipit ,&. ipfc An{t~[Cflil
io cos inuchitUr,qui fic nô quod figllificatur, (cd quod 111 ,
pcdicicappam,cnarliUlCt . .. •
• • ,. ' .', .
J
ca
'Vt!CI1'
�D
Vt retlrUtnque,et ftlfitan1 ha~motliam habeat}et,
tlniuerfum fetamrcotlfonis larionibus,reé1f lincf
d?dum in circulum flexit ,cunq3 traxifiet ex uno,
cuculo duos circulos duobus in pundis coniunl
d05,rurfus unumdiuifit in fcptem CIrculas) tanl
quam fine cadi lariones ipfius animf motus.
, A~lqui dicunt ,ex quo ca,qua: de müdi anima dida funt,
cmInI quoquc anima: rationali conueniunt, hoc uiddicet,
lit CenCuOlC}3,& infitam harmoniam habeat, adfumendum '
dIe uduti ruper al1;mam nofham diétû tlt, qttod ca th har
monia: magis elfediua ,quam Cen/ltiua, Quod uuo Cequi.,
tur,uidelictc, Ut uniucrrum ferarur confonis lationibus, de
Inundi anima cariendum elTe • red hœc intcrp~ctatio non
lJalde quodammodo confonantcr confiderarioni diél:ori'i
!Co nu enit,mra'13 cnim in eodem cOllftiruit. fortalfe igilUr,ut
hal'monia:,cuius dl: mundo cau ra fcnrum acc;piar, hoceit
lit ~on Gne raciol1r:,quemadmodl1~ natura facit, fed curn
t'allone,& fenfu percipiat:non ne igirur harOloniam &. ea,
qua: rationc carent exaudiunrc:'nol1 ne per finularum foni~
tum o~ium greges ~guntur c:' non ne it!dem fub tuba c,q~i
fuperhlemem i~l bellurn audaciam [uCCltantc:'quomodo Igi.
tUt in creadone anima: hoc ut anima: racional:s proprium
rradidit,quod non anima: mundi folum , fcd ctiam noftr;c
Conuel1it<dico igitur quod & fi natura ilLs ut exaudja~lt da
tum eCl:, Gmpli citertamcn ueluri quâdam uocern audlUnr,
C?l1cinnitawl1 uerO nec ne habeant,id quidem minime iu.,
<lleant,cCl: eoiro noCha! illud anima: proprium,qua! li caniudicat , utrum uocum confonamia
tus <ludi;u,il
' , \ud rcit,&
co
i n~l nl1ltudi l1cm faci at,an non,Notâdum autem dl: ,Cl,uod
lf~ nma:us 1ncam ex ma tempcra tura faétam primurn
IUI~, t.deindc in duos circulos fledit.Arinote!cs uero con'
~.ar,lum dicit, eum lincam flexilTc, deindein duos circules,
i 1w(JITe. (cd hoc iIli nihil ad propol1rum confcrebat, idco
I~ltli!crenter hifioria ex opinione T ,ma:i urus (ft,lIduci ca:
s quéad.
1 atlones tint ipf1us anima! motus ,at ip[e Tima'u
Inodum apparet,illud di cere uidetur ,quod cum anima li;
~u,ll'cuoluta cœleO:ia, motu eodcm cum ca tlmul ferâtur:
cd Id Calle non en, quod cœli mmus,t lntanim x motus,Uc
um fleuri dixi illa cCl: horum caufa.qu od 11 pr;rpo/1eionem
lanc fccundum pra:ponamus,diéèio ipfa manifcfèa c{t,tall
Guam fine cadi lationes fecundum ipfius allima: motus. i1t
que alit<:r,in cœld1:,bus quidem fum animabus corpora co
iunéèa,&: ipfa corpora funt ad animils ipCas conucrfa,i1J~ ue
m no
1'0 anima: non corporibus difhahutuf,qucmadmodu
lur,ma
domina
illis
in
anima!
en
t1ra!.quoniam igirur quod
gis quam corporeum, &. ipfa (orpora principiorum fum.
ideo lationes cadi motus anima! erre dicit. uel etiam ut ap,
PiUCt ad literam,ita accipiendum dè,quod cœli motus Ilnt
anima: motus, nanque anima moucndo cœlum mouer.
'lUcmadmodum f1 qUICpiam animali in cera daufo, quod
dUIll mouetur ccram quoque moueat,dicat cerf motus elfe
'lut>q3 motus an:malis imus claun.
cerre non tineatn ipfatn,3ut ruperfi,ictn dixit.quod' aurr:m ,
non dixerit eam lineam,patet eo,quod ait cam extrinfccua •
omne cerium CÎrci'itexilfc.fed neque fupernciem • quomo.
do cnim tI eITet anima ruperficies coaptari c medio, deinde
ufque ad ultimum cœlum disftpari, ipfumquc rotum circu
tegere poteratc:'quare neque llOeam, neque fuperficicm qui
dem cITe animam di ceret. Quod enim in omnibus machematicis (cientijs grometria, arithm etica,muftca, & aftronomia haberet habitum Timfus , cx ipfis uerbis i1\ud ma· ,
nifene uidere cft.quare nec quidcm nec Iincam,nec fupcrS
cicm fxi Ctcnrem ,quod ait,hoc poffe fa cere iudicauit.idco li
Il cq~c Iilleam,ncque fupetficiem,n~qu~ corpus effe an i,~a ,
dixit id fequirur quod neque magmtudmcm elfe cam dlclr.,
ctentm in h's magnitudo cft. Quamobrem Ariltor dis con
tradidio ad eos m:lgis expofitio e~; <i côcradiél:io:CluodqJ
etiam ipfe r:os Arinotdes cognoult,~, non ,fic, ut aPl?a~en[
ca ipfa accipere , ix illls paece,qu:C,d'C,lt Anfl:oret,es .111 Ipfa
autê didione inliftrmus:ne eadé biS dlcere coadi Ctmuli.
J
Nanquc ' animam uniuerfi fa!icer) talcm ciTe
uoJuot, qualis dl: qui uocatur mtelleétus" non '
dl: enim neque qualis fenfitiua, neque quahs con
cupifcentiée uis ,harum nanque motus non dt'
circulans lario.
AbCurdum inquitdè animam quamuis elfe magnirudi
lIem dicerc. intellcc1:um uero muIro magis. quod enim illi
dicenres circulos cos dTe animam mundi ,Ilon quallbc t, ur,
ita dicam,nutrir!uam,aut irafeibllcm,aut concupifcibilem~ \
. frd raeionalê &intelk diua dieebam:id patet ex eo, uod
iOâ cir,ulad t;r moueri dicÎlt,circulariter aüe moueri dlei [0
li conumiranlma: rlltionali,i pra.n.in feipfam conucrt itur,cc
CÎrculil imitatur.at fane Centiendi uis,aur iraCccdi , aut cupiê,
di, qua:cunque ea (lr,haud haba circularcm n:olU~:ciuf.
modi cnim potemia: lima: qua:dam funt, ettlllm Ulfus ,ab.
oculis per lineam demiuulllur:& rurfus pa fcu e rb(tat~o,
Iles recurrentcs per fuam iprorum lim'am reAcd~nt,ur. 1ra
cundia uero,& cupiditas progrelfus qUidam Cunt Imltantr:.
linras,cun que nOIl circular iter moueanrur, de rua fede pro
fetentcs opetarioncs circa cOtpusfint ulla conucrfione cas
habenr,neque cnim qu:rruntlpfa: quid :lganr,aut quid fen ,"
tianr,ncquc: omnino ipfa: (c cognofccrc polful1r. quare li ...
Ilea quzdam c/1: ha ru m motus, R atior,dis ucro anima: cir 1
culus quidam uiderur dfc,quoniam ipfa &: agit, &: qua:rir,
&ipfa feipCam cognorcit ipfa circa fe qup-enlquc,inuclliês..
hoc autem circuli proprium eCl: a fe in fe conutrri: arqu ali
ter fenCus,ceira,& cupiditas animatihus auxilio ind 'gêlibua
in fatutem data: [Unt, ae dluina Ilullius auxllij extrinfe cwf
egent: pr:Etcrea ptocedens ipfe dicit 1 has ipfas potcntias ét
fecundis dijs morrales exiCèclltC s immortali :mim3:, quatn
Deus ipre primus crecH ,eé filbcôpl icatas, acC}3 aLter,cupid~
tas,& Ilmpliciter appetirus,cft rei abfentis,culUs aliquis in~
digeat del1deriii. Mundu s altt cil omnia i.lIra fe contineat,
& nihil extrinfccus habear,llihil quÏC'quam deliderat,quarc:
ma
animam
dicere
ipro neque ira, neque cupiditas dl:ideo qui mun di ani,
dl
in
bene
~rimum igirur non
m clfeintclleêtllm dicuot:cum dcillde il\am magni[Udi
m
ciTe.
gnltudinem
dTc,abfurd sfima guidem faciunt. & ipCa
~~IlC ad argumenta Tjm~ opinionis ingredit ur, & qua mm rupponant
,
Deum fecilfc mundum narrat animal ant
didionc
quidem
quod
ndo
lla~ldl3nmis quidcm rariollibus urus cCl: oltende
elllgens.Comcmus fane Gt ipfe hac (01<1
a n,lI'na magnitudo non en.quod igitur Plaro d,cat ub;que matumque,&int
um dicunt animam ,quit'! ipra m
d
l~IIllalll illcorporcam,&. I1ne magnitudine id patct:uerum conicéi:ura,quo eriintdled
aduerfus ergoipfum dicam u~..
dlxcrû[:
irermou
circular
;tlfilll ~x his,qua: diculltut hoc in loco,quauis pcr ~nigma.
a circularr:m acccpi~c mo[U,
t~ nt,lnuenielldum id eCè.narn fit quod ego dicebam )dicit tu quidcm ipfe Ccis tempropttre
ointelledus, non iglt~r ma ..
operaei
~u;rda
~us e'!e CubCl:antiam inter eam,qua: nOIl diuidirur, & eam quia tali6 dl:
ee ilmllcd~01 laceur pcr
fymboli
t,fed
dICcban
cm
gnitudin
quod
• ~~ Clrca Corpora diuiditur ornoino necerre dl: id'lI
aétlonr:m , cu~
b"
u,0 'mcorporea ue! ex' duo
...fe'J;lntcrd
us IncorporelS, 1 ud cf circulo8 iUlluebant. nam fi penieus anim;r
q
am, operat~~
porr~él
incm
redi[Ud
l1bus
ill;J.m dixit,quo porcntiis irrationa
rnoduoqUC IIlCo rporeum:pra:terea fi corpuS
&pcrfi m',b
e:7
r ' ~
fym~Dl!c
ulum
D, ,
eITccirc
lleétus
li
ueroime
ncm
POtcl'at'
o
~e,
um corpus exiCèclls , 01. II1WS l' Iplum
Ip
c
iffe
, & reh~
d'
Clr~ulos
TJf~XI
P
patet Cl' in diélis
'
orpu'l tn undl,&
econuerfohoc ipfum c me IOCOa, tudinem dicis,id
ptatum ~
uo
a~t~m
us.~on
ca'pI,cm
ioncm
proport
ptt
cr:
qua Cymboli
ler curn ~ ClJ ~d ultimum cœlum dlfperfum elfe: atqu e ali, luti nt anima! magnirudo.m:lllifefèc Igltur& Iprc ~c~U~t qua
'1Clllill.· IXCl1tcorpofcum mundi per dill:i ndionem, ft qui li intclligc:ntia hze ipfa diccrct:& argumenta ea dmj;lt Don
III Olund() cil: in corporc:am cam dCmO!larawt.(cd
i
�p
tt
1 M: 'V S'
adutrlu s eos,{rd c~tra ittos,?) hlate quod appartt ,excipiut;
/
qU3)continuus dt
,
Intelleélus aurem unus & continuus dt)quern
Maxim e quidcm inquit imparc' bitis ca ,3ttb intorpd~
admodum intel!t:élio. inreiIeélio aurem funt intel reus imellrd us, quod fi pcnirus iIIi co-*:inuarionrm
_ dad
J igjbilia .h~ aurcm feriatim funt unum, ueluti nu: oporteàt,ilH fic crit conrinu um,que madmo dum diBn
dl.
rnerus )non autftn Ut magnitudo. quaproprer l1el
Q!1omodo cnim intelligtt magnitudo eXifié;~
que intelleélus-hoc modo conrinuus eft.
utrurn uniuerfàliter Jan in quacD'J3 partia fuaru-
In conrtra riu m 'produd t Op ; l1i ol1Cm:quemadmodum.n~
fuperius quum fc ilIis opporu:/Te't,qui animabl moueri dice
rem oÎtend ' bat guod ca non folum non fponte mouem r,
fcd I~ec ornn;no mou cwr:eodem quoquc modo hoc in 10.
co iBis ,qui m<1gniwdinrnJ dicunt cam e(fe,repugnat.ld,au
lem patet quod omn:s magnitudo continua dè,tantu m ln'
'luit abhorrr o dicne quod imelleB us continuus ftt, quo.d
conueniemius ipfum dlfcretum elfe dicc:rem:guod fi penl,
tU S ipfum Ccntiollum diene oportct,ita continuus
crit,quê ;
admodu m difcrera m quantil3tcm dfe cô ti nuam dicimus:
flumerum autem dico qui {lc habel côtinuationê,Ut numeri
flnt feriarim nullo intericéèb imcrmedio.na n<}J inter unira tê
~t dualitarê & rcliguos numeros fer:atim iacentes nihil dt
alieni inrer;ol hum inuiam,it aq; COII!Ïnui fum numeri: quo
Iliam inuicem fcrladm difpofiti (unt.igitur inquit fi il1lelle.
dum continuum dicerc opotteat,ita eum quemadmcdurn.
l1umcrum dTe continuum dicemus : non autem ur/uti illi
m agniwdinem dicul1t:hoc autem cx ijs qua- rUnt naturf po
thtiora nobif'l3 magis cogni ta,confirmat: fic enim , inquir.
continuum intelledus hahet,ut intellect io. intelleélio UotfO
ut intellige mia:. at intelligent a:, ut numerus feriatim obti .•
11C11t.rcriatim autl'm illud efi,cuius nullum affine ffi imermedium :ûc aurem numerus pofi unitatcm ,dual,catcm, feriatim hab et.deinde rcrnltatern deinde gualerni,atc:m,inter
'luos numeros nullum intetmediul11 rCl: inc~rieéèum.lln: i li
'luoC}l modo propo{itiones abfqJ imermcd,lo funt:dl emm
prima ec d~il1ceps 1a,nÎlilq , l'Cl: illtermcdlum,qu aptopter
in hlfcl l'A: continuatlo dei nceps , non aUlem qu cmadm o.
dum in ma nilUdinibus.Sic igirur & in imelkéèu continuil
dlUiftm cap- t illtdled um ,perfeB um age ntcm eum, qui in
d luinis dl:non qui potemia imelleB us efi:ad'o autcm ime!
le tus ,inrellcêrio cfi.inrrlledio un e n;hil allUd quall intel.
ligemi;r ru nt ue/uti quoC}3 reliCus adlo dl: ipCa: (cnfatiolles,
c:ttn:m in i lH eIligrnt~s intelledioni dh/Te:neqJ cnim fille:
intel! gentii~ intellet110nem in tdligm lieet. Quema dmo,
dum igi[Ur cOlltin IUm intelligen ti:r habent,habêt aure dein
ceps.qu um cl1im lIawra lIluiecm diffcrant,deinceps intd li ,
gtlldo continue: habem. non cni m Gmul omnia im IlJgullt.
Ut illc mundi primus &: abfi raéèus int clJcdu s~Ced flne tem
porc quidem,qlionia m neC}'! in tempore efi,hu -u& e(fc feria
tim autem uduti numerus.fgilllr Gc etiam imelleéèus con,
tinuus hab er,no etcnim ad ca q Cu nt extrinCccus, aBio eius
extendlt UI :3t in (cipfo uidës omnia,uidet gIn ill co ipfo fum
omlliiT rat' on ~s,totii qui ê,qu3: ante ipfum Cum imagina ri)
~orù uero qua: pofi ipfum ex(' laritcr.Q!loniam igitur f,:i
p
(um uidens omnia ui dr(.cfi.n J orm:uü plcnilud o, co quod
plurcs omnino fum imdligêtix,erir Ut numerusÎ. OEod aût
~odé feriac'm !lm lic utiqi ueluti imellrgêtie erit cotinuus.pof
fU\1t autem imclllgc ntix inrcrpretari pro ipfis intdligi b lli.bus . quemadmodl m ctenim Intdliglbilla inuicem conti.
l1ua CUnt(rum el1 im fcriatim (ccu ndum cmium ordincm, at
que progrdTum)eodcm modo quo<JJ de: ipfls intellcd io co
til1L1um habwu ! (flim Cc habent inrelligibl lia,fic Ce habc t in
ulleétio ,&' quo modo fe habrt il1tdleéb o ,co modo intdle:,
dus continuum habct co quod dcinnps int lIigat, Ccd cria
tu fane: Ceis AnRotcleB te de: 11umerum & intdlcét um ptr
proport iol1cm ~oca re COI tinuum • non autcm ueluti ma.,:
gnitudo e:xifiel1t1a.at fOrfa(fe d lctr~t : cgo \1011 elfe numCrll
dlxi Ccd uc1uti Ilum crum,necp continuum limrllci tu fcd ue:
luti 'continuum illi ucro codem loeo numerum atque: con ·
tinuum dlxcrul1't:Ced illud patet 'l' fl1 igmatica uniucr[aLrcr
crat (orum doéhin a.
Sed aut unparribiIis,aut nonJut magnitudo ali
. ~Ioniam circularitcr T ima:us animam mouet. ut ipfa
circundué1:iOl1e :mingel1s ntclligibilia fuCcipJat: ideo dicir~
quo modo quum lit cireutus attingens uel fcnftbilia,ucl oP!
nabilia,uel imelligib ilia,ipfa rufcipi t~porro etiam opil1io.~~
ucrarum &. falfarum conieCturales caufas reddit ~ quollla
Ut diétum l'fi, eiu5de omni anima fermo cfi • Propolitu~
ttgo Arifiotclis cfi,ut hane ipCam opinioncm refellat. qUid
t'llim dico inquit,non poffc fieri ut intellcCtus ipfc fit cireu:
tus ,t'um naC}l effe magnitudinem,cx imposfibillbus e~: nO
e:nim Aeti pcJtefi,ut li Gt magnit udo, quicquam inteliig at•
Argumentltln élutem ex diuifione procedir,hoc modo. ~ut
inquit intdleélus quum fit cireulus mouendo rangitque 111;
telligibile,& fic illtcll git.nam fi magnitudo efi, ~lio m od.o
non cognofcct)aut tang<endo imdligibile)necdTe cR 0~1l1'
no,quod aut in pundo tangel1s imdliga t, aut in partlb U,5.
quod fi in pado,a ut Ul10 in pado intelligit:aut non un o,'11
pfido.N a fi quidé uno folo!n paCto i~tclljga [, ~lia ~uI2RU~
fu11t.Çld igi tur moto circularl,aut omOlncJ J11agl1ltudlllC: e
opus':nâq3G pûêtus unus ad InteU-gendi'i rufficit, fup~tA~a
t'fi ipûus magnitudinis CuppoGtio,quii nihit intclledut... cofe
rat.Na li intdleéèus eo quod inrelligit inrelle:élus dr:ptJ~Us
aUlcm folus cCl: is qui intelligit,h'c fane punBus ipfc eft 111'
telleéèus:q, ft uno in punéto non inrelligit,id requitur ,qUo d
<Iut in pluribus auti omn-bus inreU -gar. Q!lod igirur in ~111
ribus intelliga t,id qu- dem forruitum uidetur , in guot enilr~
aut quate tOt neq3 aut in pluribus au! in paucioribus inte~h
git,&: rurfus gux rdinguul1tur fupel Rua (rant. fi auten: ~rt
omnibus pu ndis ineelligit aut lingula pun:l:a ilmll gi b1h a
omnia illtclligit,aut ad fillgulum j ntel"gib r l ~ omnium pUI~'
éèorum conrpiratione opus l'Cl:, &. non aliter intclliget al~,
quid nin omnia punéta intclligibile tetignin e, aut hoc qUI'
dem punéèo hoc inrelligit,alio uero aliud ,& lic dcinceps,u t
cOl1tingit uifus quidem u i fibi lia: a u~tus aUtem,audibilla, re:
llquiq: fcnfus aUud quodpia m capiut ex renfiblli bus.Ql! od
fi unumquodq; omnia int elligi t,infini~a aurcm pun{ra fre·
q uemcr dicit aut infinite illud idem inrdlige t: nUIlC autcl11
,
apparet &. (cmd
comingcns cft, fi'
crt nal1'l; 1'd pote fi " ut
quum fcmel aliquid ante intellexiffet,amplius i\Iud non ln'
tdLiga t. ut quod cius oblitua Ge uel q, illud cx d irCllr~u nl°l,~
, 'd JllIe '
aggrc(fus fuerit,quarc ft comingit q, Ceme 1 atIquI
ir
gat:ut Cluoque autem pUIIBorum omnia intclligcl1!C 8(.
culari b tionc fcmper imrllig,bilia tangete I1ccdfarlU m e ,
Ut idé infinilies intclliga r.Igi tur fUPPO!llio ta lis falfa
tfhat~
aliter fl infinira püéla futlt.infinita aôt imposflbllc dt am'Il
re, nU.J1tr fecôdil totU Ce inrellcél:us imell gee.unu ip[UfJl~,
tclligibile hoc Canc huius inrclled us intcll'ge:t:illud u tr? u'
quaqua m.at in unoquoque imclligibih omniii eac:~ cp id
~fi,arClJ non aliter nift omnibu s tadis aliquid intcl~lglt,q~ct
inquit fccit quum unumqu odque: tangere t {id_eo,lIll pau~
'luod unumquodCJ3 aliquid fccit. dixit Ideo qUlr~lafJl quel
l1am cfi in ul1oquo que apprdlcnlloo:'rp fi aliquis dlcer et m
luti pcr conl1dcrationem hoc CJuidem hanc pro~of1l1on:cr,
tangcre,aliud uero al'am de: ip fam omnium perlodu~ dlc:
l'
' ,
cone1ulionem
&. udutl, (OI
Um 11ItC Il'Igi'b-I
\ e, UI-d el'1CCtl ll (1. ui
, hunc
..
ceio petreéta :ad
diccmu s quod deinccp~ A ri'fio • "ha
ru ait ofiêdcns dIe incorporeum,quod fi qUldcm ha: C d illc
.
,
'
Il~ tel~gi t propoli tione m,allUd
urro al'lam: qUi,d ( ft, quO
cf11 cil
dlcat <ltn. dicit n. hlEC ab hoc altera efi~hoe cnlm I,d
,~
-~
,-1'
"d
ac Cl hoc ego lU UrtO i\lud (muas.
qUI autcm co11lgcn 9'pCc:
omnibus coileéèa conclul io, opomt cnim Cl' omu ea 'otli
propolitioncs cognoCcat ,ut co modo dicat.ex hi~ \lx c c 011
" ((ligie
' 1lan.clpl
. r.am propOl1
11 onef1111
gl. pOtcfi:quod Cl1Im
tl , oal1l.
alt(ram COicofcct,quam altl:ruPl pundum "tlgen t , ..
fi
�" ;A
N ' 1 M A.
9U e alttta wppoOtio fiet, omnia<1J cunda apprehendent.
I~(~ aliter quoniam unaquzque propofitio, dt etiam eno ~
tla~lo qu~dam:manifd.luO'l certe dt, quod quando pro po 1
~l1oncm uduti enumiationem iutclligit,ut quodpiam imel
Iget nihil aliorum pundorum comadu indigens pra:fer.
tlm , fi punda qlLlidem funtinfinira. opus aurcm Ctl ad ali;
quid intdligendum tadus in!1nitorum , in!1l1ica ueto ih de"
~crmi.nato tempore pra:rcrire imposCtbiie dt , nunquam.
l~te.l~lgec: intelligere enim non eft, nift omnia rei imeI1i.
~bills rangat. omnia aurem qua: funt infinita taogcre'
unposfibilc: efununquam igirurintelledus intelligct. rdi. '
quum dt,ut qua:ramus num aliquando,ut (cnCus, ira intel;
lcdus alio pundo alia imcllig'bllia fufcipiat.quod ft ftt,rur
fus quidcm non fecundfi lc totam omnia intelliget.hoc au,
lem nOn ipfa adiodidar.haud cnim quum uolumus ani,
Olam quodliber imdligerc,hanc intelfc:dus partem moue,
rnus,alia uero abieda eft,&: 10 reliquis Îtmiliter.quomodoaUtem fenfui asf1frcns cfr illtdlcdus, quod oculus quidem
lolorcs,auris aurem frrepilUs:alius uero fcnfus alia fenf1bi: )
la pcrcipiar.Et quod nüquam fcn'rus aliu~ (enCtbilium a1:o
rum f~nfibus asûfrir,&: his qui diuerfa fufcipiunt fenGbilia»
a.tC}3 altter qua: diuerfa fufcipiunt ca dfe fecundum fubftan
'.Iam diuerfa necelfe efr.Diuerfa igirur fecundum fubfran,
t1am punél:a erunt. qua: autem difft'tentia fubll:antialis pUrt
~! fit ad punCtum,l1e'}3 id uoltnti~tuS fingere facile dt. Ge
~Itur Ut in pundointelledus intelligat,haud fie ri potell:.~
fecun~um partes inteUedio 6at,aut,rutfus una rx patti ...
laUs ~d Intdltdionemfufficit,aut non.ergo fi pars una fo.
rr. lOtell gens,aliarum fuppoLltio fupertlua erit.h;Ec enim.
. ~ a Int~lIeélus erit,alioquTillud qU:Eremus,utrum h~cip ,.
1 : pars 10 PUnCto tangens imelligibile intelligat, an fècun,
u u~ par~em Et primz ration es uenienr.fcd fupponarur~ '
ft ~uerfallter intdligat.quis igirur rdiquori'i dt ufus~ quod
ill ecul1d~m ~nam partem intelledio minime fiat> quonia
ta u~ ~Ontlng· t quod omnis magnitudoin Rnira &in infini ;lu1datur:etenim diuidunrur in finita magnitUdines fi in
~a e~,Oue in xqualia fecundum quamitatcm diuidanrur.
~Ut ln dlgitalia ud cubiralia.omneenim fil1ltum definicur
~ omni 6nito,in infiniea autcm ft in eadc-m fecundum ratlO~ern diuidantur,ft {cilicet in duasxquales parres {ccm.
!Ur.1O duas enim a:quales partcs diuil10 il'1 illnllitum rcndir.
Ideo quia fcmpcr in magnieudincs diuillO fit,ornnis aUlem
Illagnitudo continua etl,omneautern fontinuum diuifibi.
le.~are fi in ddinita diuiCto fiar,aut unum quodCV omnia
intelliget,aut aliter nonintelligit,nit1 omnia aut aliqua tan.
gat,&: eadem rurfus dicemus,quemadmodum prius. atqJ:
Gmiliter fi innuita: partes fupponantur , tjfdem rationibus
tltemur,quibus in [uppofttione fecundum pundos ufi fu,
rnus.argumenta enim li militer omnibus conueniemia ipfe
AriO:ot.partitus efr.l'os autê omnibus oia accômodamus.
b
o '
Parrium autem,aut in magnitudine aut in pUll
~O,fiquidem Be hanc partem dicere liceac.fi igicuc
~ Punéto)ipfa autem punéta illfillita funt, manife
UIll eft)quod nunquam percurret.
t'
Quoniam magnitUdflles parees llmilare8 funt, nanque
t" .l'I1agnirudinibus magn;tudo dt,non ex pundis.pundus
~llnt magnitudo noo efr,atmagnitudinis principium.proquum cl"
'"..rttrta
Ixerlr partlum autem, aut "ln magl1ltu d'lOt ,
Uti
'
(tu n punélo,Ogniftcauitper abuftonem loquens, an pun,
IllIPfum pattem dictre oportcat.
teIP!!O.d fi in magnicudine {~pius,aut infi~ities in
sl!e;ttde~.uide[ur autem 8C[e~~l cont~n(Je.~s.
aurt': o~ ~uldem fi in dcfiniras partcs dtUldatur: m~ntlte$
At fi ln 'O.finitas.
<>pus {{atts dl: tangere quahbet partium '. quid
nel11 h~berc.
lll~ueri: <lue ctiam omnino magmtudil
HoccO:
.... l·b ct partern circul
'lOte Il'Igl'b'l'
It r~
. li qua ...,
i tlngeos
clpcre.potdt,qWd CÎrcWari mot" <>pII1 dè~ctclùm jp~
fa «iam fufcipiet,quid cniro iIli ad fure rptionem circulari,
ter mouendo confertur ,nihil autem iUi net}J magnitudo ad
intelledionem prodefr,fi quauis partium Intelligat, ft nan,
'lue aliquid diuifum manear,nihil minus,quod abrque affe,
du dfe ex diuifione posfit,hoc aliud cfr pra ter id quod di ...
uiditur,& ipfum per le dimcnOone carens cft, &. impartibi
le,ueluti fuper!1ciei perpetuo diuif~ albedo ipfa in unaqua,
qur partium [erua(ur,at quanritas ex diuifione patitut, arqJ
minuitur. ut cnim ita dicam qua: bicubitalis eft, cubitalls
nê;quum tamen album eodem modo fe habcat, aliud igi,
tur dl:album pr:Eterillud quod diuidirur , hoc fane modo,
fi quauis partium circuli fimilisimelleélio 6t , maximacv in
parte,&: in minima igitur intelligens cft, przrer magnitudi
llCm.nihil ergo ad inteUedionem magnitudo confert,filqui
dem maiorem'}3 &. minorem partem fimiliterintelligit.
Qgod fi neceffarium dl intelligere roto circul
Jo tangentenl,quis eft ipfis paribus tadus.
~um ftt diuiÎto quod aut in parte fui ip6u8 intelligit,cir
c:ulus autem in toro,in parte autem aut fccundum magnim
dinem,aut in pundo, quum'}3 expofucrit ea quz abrurda
accidum fuppoGüoni dicenti quod in pane imelligit, reli.
<}uum nunc cxponir,toto fdicer inttlligcrc circulo • nam li
110n prius intelliget,quam ambiueritcirculus,quid unaquE
'lue partium facit<:, {l enim partes ambiemcs 110 intelligant,
totius aurcm circuli taétus in partibus 6t,I1C'}3 ipfc quidem
intelli g~t,n~lll bi ~nim nili in partibus eius fangit inrelligibi
kat COlm dl cere Id rell:ar,quod unaqu3!quc partium intel.
ligibilis partem cognorde, circu)us autem [orus ipfum [o.
rum • quod autrm hanc opinioncm abCurdum fequirur ip'
fe inducit,poll:quam wim dlxit quis cfr Iplis partibu~ ta,
dus,râquam;in eo CI> tacetur illud acccperit,quod partibus
ipfius imc lliglbiLs tanguOt,Cubintulit.
At eriam quomodo intelliget ipfum partibile
impartiblli,& ipfum impaTtibl1e parribili.
Si enim partes non poIrunt inreWgcre totum,fine autem
jntelled iolle partium torum non intelligit,nanq, il1telledio
n's partium collcdio efr,ipfa totius inrdlcéèio: nullum qui
dcm imparnbilcintelligere POttft.quareipfequum fttpar
libilis,inrdligibile CJuum lit imparnbile nOI1 imdligc:t.irem
ÎI unaquaquc patte pars inrclligir ipfa incclligcnria tota co'
poGea crit,q 0 ma iglturinrc:lligct intcll'gentia fimplex -: ro
ta.l1. Îlc iUlell'gëtia côpoJlta crir.At ~ fi flrnpIcx no {lt intel
l igéda,neCj3 ér côpoflta erir.oê.n.copoû[Ü ex fimplicibus co
fiat,hac de caufa lluUa crit intc:tl'gcotia, neque ideo iotelli,
gct.igitUr non exifrente intdl'gentia,intelledus dell:ruetur..
apporuit autem ipCum partibi1e impartibili ueluti argucos
c:os,qui dicant inrelligentiam radu neri,fi nan'}3 impartibj,
lis cil: intelledus,quomodo ipfum parubilc: intelliget ~ im~
partibili eoim comanget,impartibile non partibile,aut quo
modo impartibili ip(um partibilc: intdliget, Ut lit adiacCJl!l
ipfum in pundo~quomodo cnim ipfa in punéèo CuCccptio
partibilia intelliger.hoc autem etÎa quomodo imd)lget ip,
Cum partibi1e impartib·li,aur ipfum imparlibile parubili Ge
quoque ue1ut ab alio principio imerpwamur,quoniam'no
elfe intclledum magnitudintm dlcunt,l1e quifpiam credac
eum t1c ipfum irnparribitem diccre,ut pundus h:EC ipfa ap
pofuit:n(qJ enim inquit fi rnagnitudo /le imparribilia intel.
Jigct,ncq; partibilia fi pundus.Aliter autcm ipfc in imdlcdu dicit imp.m ibile: ipflus cnim inrdleéèum imparcrbiIe
fubfèantia per fe (ub~ll:~ns efr,ab omni magnitudine fep~.
rata pundus autem ln ltnea habet elTe & cfr ipllus magm.
tudi:lis principium.quomo'-'1oautem imcllcdus quum t1e
impartibllis intelligat, omnia in tcnio libro n:rrab!t, a1io_
qui ut in alteroargumc:nto hoc audicndum com~lII~cr am
nibu9 did is Cuppoûtionibus conu(/lire, /l3.m qUia clrculus
intell gens ranget aut in punéèo tangit" a~~I1~ part.e,.quod li
in pundo rangés inrelligit quom5 parub!),a lnt~Il.l glt.f. ~o r
pora:nô.n.pundus magnÏludini conuc~I~.quo IgltU! mO,a
pon ,~uenit. imclligm'quod.n. non ,cugtt nullo 1110 bo, ln
1
�P 'R
,
I , ;,M
V S
ttUigtt,quod fi inpartlbpS'inttlligit qao modo qu:r impar cl1l~tioni~ igii et aé'l:ionis eiufdê ijdé fant,ccôllcrrp,termini, 1
tibilia funt intelligerfpanibilc cnim non conuenir impartibi
Contcmplatiu~ autem ratiombus,firn,il!ter ter
li,hoc aucem adueram rarionem nu/lo modo amplius ad, minantur.ratio uero omnis aut eil diffimno , 'a:11:C'
duci potde quoniam quocunq, modo intelleétus Quam Ctt
impartib:li;,omnia partibiliaC)3 &: imparribilia inrdligir, im demonilratio:demonfirationes aurem & a prin~lf
partiblle enim nunc dicimus id quod partibili oppo~itur ui pio funr) & habenr quodammodo finem fylloglfl
ddicet punétum. inrelleétus aUtcm imparribilitas alla qua:; mum uel concIufionem.
Quod nc:que eonremplatiu:r intelle.éèioms innnit:r funt
dam eftncque multi partibilirati corporis opponitur , nam
ueluti in fe omnium rationes habens intelligit.
~ • ofl:ëdie [j[ee rationibus,quf cirea cas fiunç ex clariotibus ~b ,
Necefie auté dt intelIeétum efTe circulum hue.. fcuriora dllucidans nuneij enim funt inteHigel1liarumrac~
intelleétus nanque motus intelkétio eil:circuli ue n,es ha: <tUt nobis m'anifefra' magis fune magÎCcv cognirf,q!
unde proccdul1t.efr igitur omnino' ncc~f(arl(~,
rocircun Iatio efl:.& intelleél:us quidem fueritcirl fine'habims:
quod quemadmodum Clt qua' rune de eomemplatiUls JI1t~
culus cuius ralis circunlatio inreIIeétio eil.
leétiollibus rationes fe habe.nt~ita,fint ctiam ipflt intell~ébd'
Ne qUifpiam dicat, Tima-um non dixiffe a~imam ~irc~ nes. Quar( fi ofrcndero ratlones Ipfarum finltas elfe: Illu
Jum fenlibilem (ed uniuerfakm c;rculum, &:lpfius rauonc
etiam confèquetur quod & itla' finit:r funt. raciones aure~
circuli qui fine magnitudine dl &: incorporeus , propterea
<l~ conremolatiuis intclleéèiollibus demonfrratio,& <len nl omni circulo pari modo paruoC}3 ~ m~gn~ ada~~at, &: h~c tio Cu ne. ~od autem nulla harum fim infinita , inde parc~
per ha'c ipfa pr ;Eparar,omni~o en lm 1nqUl~ ex ilS 9ua: dl' q.. omn:s demonfhatio principi um~ &: fin cm habet,prJOCI
da funt Cen/lbilem circulum lntelleélum dlcere Tlma'um
p,ium quidem communes notiones) nnem ucro ipCan1 d~
credendum dè.~od enim hocipfum demôfhatiJlud fen
monfhationem
concluûonemq,mwllaigitur demon~r~t1o
Ctbilc fignificar.hocenim cet ipfum demonettans. Vnde igi
il]nlli
ta
eet)definitiones
quoquc ipfe MnemCJ3 &: prin~lplunt
tur hoc quod ipfi dicebant uniuerfalem ci rculum non mofim:li
ter
habenr
principium
quidcm gfnera gencrallsfi,~3,
uctiçquia ratio eet.quam autem rationem inrelleétus habec
ffnem
uero
fpecialisftmas
diffàentias)
ergo ne'l3 dîffin,ltlfi'
ad in intdleétionem hanc eandem circulus hab et ad circu
ms
ipf:r
funtin6nita'.Icem
aliter
quum
nultafubfrantla, It,
Jationem,utraqJ enim motus eet,intelleétio quidem ipÎius
infinira [cd terminara neeclTe efr etiam qood carum' ratiO'
inttlleétus ,circulatio uero ipfius circuli • idee econtrario êc
,;(S defÎnitiua' fine finita:.lltem aliter li omnium qUa' cun 9l
'1 uam rationem intclleéèio habct ad circunlationem ,ean,
funt generalisÎlma decem genera Cum,~ ho~um non e~~
dem quoque ad ipfum circulum imelleéèus habet.Quod fi in6 nicum progreffus, ucrum urque ad Indlulduas ~pcell~, :
intdleéèio circonlatio dt)igitur imdleétus quoque circulus pofr quas Îtngularia funt dif6l1Jtio ex olflnibus n:ntr~ efl[~
~lt:& fi circuH Cenûbilis cireunlatio dt. nam eirc~luf: ' uni.
ucrfalis non eireunducitur.igitur etiam intclleè1us fcnGbi. e1< his igicur [Unt ipf<c dlffinitiones:omnis crgo diffi~i[JO ~r~
ta cet. At in dcmonfiratiua quoque ofrenfum eft ,IÔ nU
lis circulus efr.
fieri polTe,ut in infinilum demonihationrs progrc:'
Semper autem aliquid intelIiger.id cnim opus modo
dlanrur.Nanq3 Îlcomnis cogllitio &: fcicnt'a ddlruerct~r,
ffi fiquidem ~terna dl: circunlatio.
. 11 cnim in diffinicionum affumptiQnem infioitas diff'ereo tl39
À-Ul hoc ait quia ilfcm ffpius imelligel,aut quod fcropet aceipere oporte:t:lnnnÎtum autcm finito rempore pertral1 Û
oponcat in in6nitum aIrera atCJJ aIreraintdligere, /1 guidé re impos/lbilc dl:,uerum definitione non cognita rci natU I
circunlatio fit intellcébo,ipfa aOt intelleét· :rterna.hoc aot rarn cogno[cere haud posl1blle cfr:ignota aurem rei nacu ra
n u lam necesfitatr habereuidetur)di xeri r.n.femper ali qUid neqJ pcc Ce ipl1 in exiCl:emia c~~n?fcerc po~~bile dl:) cir'"
intelligel'e !lCcctTariii e(fe &: ab codr in i cm rurfus ueoire, qu<c demonetrario fit: omnls Igltur cognlllO dcfl:r~etUr.
~tcni m qUia nulla tat·s cet anima,qualis eetinteUc{tus ptiNon igitur dlffinitiones in infiniLUffi tendere, posûbll.: ~fi:
mus)qui co\leêram & tinc rem pore h:l bet intellcc1iotlcm, <]u;m: ft rationes imdleéèionum contemplatluarum 6JJ1r;t:
non quidem modo, hoc modo illud)ucrum limui omnia in funt ipCas quoque inrelleéè 011 es tiniras eITe necdfe eet.Cyl,
telllgens.At quoniam omois anima, edam li uniucrû ani, logirmum au rem ipfam conclufiomm diClt. qua.mobreJ1l.
mam d cas,habct intclleéèioncm tranûlÏuam,ab hocimel.
P oetquam dixit Cyllogirmum,inrcrpretans adduxlC uel c~/1
li g;bili ad alwum tranGens: idco fcmper mota, feper ali, clufionem,uelutalteruproa
~
1tero d'Icc:n8. quo d au ccm drarlo
fi,
q ui J inrdliger,caufa uero a:cernitaris propter infinilatem ré nes de contcmplatiuis i!ltdleétionibus du~ Cola: finr, C t
poris tlcedfe dl: ut rurfus in idem reucrtarur)&: lie imiretur nitio. r.~ demonetrati o!.il~~C pa~er,~ oia qUa'c~qJ. funtb~â
circulum,ncCj3 fane II1finita intelligcr,quia ne...l' il1finira funt fubiHitl funt aut fubetatl)s accldcntl~efr.n .allqUld Cu
t
inrctligibilia. nunquam igitur hoc dicit quod idem fcmpee tia anlma:,&:
~.fr aliquid q,uod circa illa~ accidit,ut rn~~tft:
inrelligrr,quia nunqu<lm totum inrellcx c rit.nanq~ c'rcû!atÎo lis Îtr,uelul ul1Iucrfo mcdlunl habet ordll1em,uel3tl ~~1 c9
fimills lim i liccr~ fe habens de codem aliquo crit,quare tale mile. ~ubaal1~iaru~ igitur comprehenGo p~r dif6.nl~lo~~1
tlTe oportebitillud quod intdligilUr,quale nunquam imcl, inucl1nur,accldenfium ucro per demonCl:ratloncm. f~d .
l cétum fucrit.quid hocigirur dl:, quod nulla eet imdlcéèio rum accidentlum,yua: per Ce Cunt.
d 'tl
infinir<l,pcr ca qu:r fequun!U r,adducit.
Etcnim fJéhuarum uel aéhuarum intelkéliol
tlum flint fincs)omnes enim alrerius graria funr.
Jrm lleél:ionc:s aéèiuas elfe finitas ex aéèionibus oetendit,
omnis Jla~CJ3 aél:io gratia alicuius finis ell. igitur quum fi ne
cuius gratta 6unr,confccut:l: fucrinr operation!: fuperfcdét.
nuUa oaqJ aéèio lê~it in infinitum,q~icquid enim cupimus,
alicuius gracia cuplmus.habent pr~tc:rea aétiones ipfa: prin
cipia • quare uduti CUI.n atriones, ita fe Cpeculationes de il.
lis habcnt • aétiuz Igltur fe [pc:eulationes finira: fum ue ..
runtamen (ut C:rpius in alij . di~imus) eeontrario fpe~ula,
tian es &: aél ioncs Ce habent I.nu~eem ,ip!lus nanque aétio,
111S finis principium fpeculatlo/lls cet.Be (COnucrfo, princi,
pium igicur archileéèioniccs cet\ fi ~UJdcm contingar aétio)
Cundarnentum iacere uel materJas Ipfas pra'parare: finis uc:
rg t~~~m,hQc cA ~b'i{1lbribu,,&: ,aloribu$ p!Otcaio. fpG
QEod fi non tcrminantur ,falrem non refcre ~,
tur rurfusin princlpium:fumenres aute111 ~111~31
n~edium exrremum rdb profiCifcun~ur . c,rfi il
tlo uero rurfus in principlUm reucrtltuf ) de Il
tiones autem omnes finitf [unt.
ni
Si qu ifpiam inquit h~c dicat:quod ln j~finittJm dC~~ri'
ltratioucs extendi posllnt is lJuidem ma>llmc 3 ,fcOPO ra8/.
tatis crrabit,quemadmodum nos ofrcnd(~us:lam u&: 11 0
ft progrcdiantur in infinitum,reéta tamen lI1eed~"t, Ill ,Oc
in id quod a principio eCl: .1terum ~cniunt u~l~u qu~ dl r~
diCO' hô dl: rHlbilc rilibilc uero rauonale efr:lgltur ho ..,il1 o
•
(1."
tionale:quum
huic, ipll dcmonnrauolll
une add'Itotcr ...
i aPI
alteram dcmonfirationem coapto,6 quidem C)ttr~t"~ ,6
po{itum feci,quique erat allte extremum )eu~ m'u~C:Jlt"
fiitui.naquc ho, ipfe etiam declarat 'lu~ djÇlt) ~
.
'
.ti.,pI
mcw~
�D
E
~
ANIM ·A.
fttcdium &: extremum. Appono igitur animal fic:omnis ho
mo rationalis cfi,omne rationale eft aJ1lrnal: igitur omnis
homo cfi animal.adiungo ctiam corpus animatum:talis au ,
lcm dcmonfiralÎonum progrdIus in reditudine fit.non.n.
~llquam rcReditur in principium,ideft non amplius rcuer
lltur ad demonll:randam propo/ltioncm dicentê quod homo rifibile clt.id enim iam demonfttatum efi) nanq! fi de'
m0n:ttratUm non effet necipfa omt ino procederet,demon
firauo flmplicitcr,quoniamnon rdleéèiturin communem,
~c.ntis COl1ceptum quœ cfi ipfarum demonfirationo prin'
clplum,de quo prima propolltio contexitur: quz ipfa per ,
~e fi~cm faciens dcmonftratione non indiger, circulus uero
I~ felpfum reucrtitur:quod autem non pl'ogrediaturin infiIlltum demonfl:ratio:inde etiam patct,aut mim a generibus
~eneraliBûmis incipit,&: pronunciat u[q! ad fpccies fpecialif
mas,aut e,onuer[o ex his incipit)&: pronunciat in illa.Hoc
autcrn,quod ait fumentes medium tetminum male ab Ale
:xa~dro percipitur:medium nanq3 propolltionis ipfum ter~lI1um poni~ ue.[~ti medium hom}nis &::rifibilis &: ra,tiona
hs,non ampllus tgttur demonltrauonem fcruae, fi qUldem
abeat propofitionem qure per medium quendam rcrmi,
Ilum demonlhationisindigeat. At quemadmodumdixi,
lllu!I e~tremus quidcm extrinCecus aduenit,medius uero no
~~UCntt. Verum extremus ab hoc pofitionem permutat m~
I~('ll nt,&: fi /lc acceperimus quod intra propofitionê ter- .
Illlnum accipiunr,ueluti in quem propoûtio non cft medio
~a~cns,neC),J etiam tanquam reéta incedatur nccv circulum
Imltcmur,l1ec enim primus tcrmlllus qui erat fubieéèus in
~nclufio~e pr~dicatus fiet,ncc qui pra:dicatus crar fubie·
rnUs ~et n~û tcrmini conucrcantur ipû, in quibus ctiam dedoo0r. rattO ~t circuJaris non pcr dcmonfèrationem ml'tho
lib cd ~ertPfam matcriam ueluti ca dico:h6 rifibile,cfi ri '
rci~ ~.aute mentis,&: fcientia: capax.homo igitur mcncis,&
le I~ c~pax cft,&: cconuerfo mêtis, fcicl1tiz capax ti/lbi
ep,tlûblle Uero dt: hô.fciiti~ igitur &, métis capax ê h6.
t . t~·t~re~ fi eadem circunlatio f.zpius fiat}opus
nt ~pl~S Itltclligere illud ibidem.
Cum dlxetir <l' infinita inrcll~éèio circunlationem fine
fiarcntcm f.:quitur, (lue curo idem fcmpcrin inre:\ligc:ndo
,tt ncC]3 faéèum (ucrie unquam, fiue cum fa:piufiI idem re:,
uoluat:lr.,dc:moltrtaro abCurdo quod priufil fe:quitur, nunc
quod Il:!!c fequirurofècndit. fi nanC}J eadc:m cfè fcmpcr in.
tdlcéèus circunlatio.idem quoque fcmper erir,quod intel.
ligitur:quarc: illud idem fcmpc:r Îmclligct & nillil unquam
~Iud:quare ntC omnia intc:lllgct.
l'
a
Atque item, intelle.étio fimilis eil: quieticuidâ
gis cuidam quam mcrui {imitent elTe, conque ex hoc ollé"
dcrit quietem magis dfe intdledui' fecundum natura qua,
fi addudum effet ca de caufa motum dfe prztcr naturam,
quia fi fecundum naruram qui es dt illud neceffario' feque, ,
{Ur quod pr:rrer naturam morus erit)quare fi mouearur in, •
teUedus uiolcntcr mouebitur,quodcunque enim pra'ter na
turam dl, id uiolentum efi • cum igitur ex pr:rdiétis illud •
addudum ftt,quod imelIcdus uiolcmia mouerur, hoc iure
optimo fubinfert.at uero neq! beatum dt quod non facile
fed uiolcmurn dt. At uniuerfi animam in' beatitudine dr~
opond.quod fi ncCl3 fecundnm natura mouerur quia quies
magis cfi intdlcdio quam morus,ncC}J criam przrer nam,
l'am ne Gt extra partem beatirudinis,liullo igitur modo mo
uetur. potefi aurcm ,quoq; per fe cfTc argumcmum :cum
nal1q! dcmonfiraucrit ea quz abfurda fequut1t ur opinionê
ilIorô,qui Cecundû natura moueri anima dicot, nUlle edo.:et"
quid Cequcretur,;nifi fecundu nati.lra mouererur,ga pter na
tUra mouetur,ui mouctur ,omne autem uiolëtum nequaéij \
beatum elt:at uniuerl1 animarn beatam effe oporcct.
Qgod fi eft motus eius non fubftantia , przter '
naturarn fane mouebitur.
Poteft hoc elÎam huic quod ante eR,dfe continuum. nâ '
poltquam dixit illud haud effe beaturn,quod non facile fed
uiolentum cfi quo modo id crit uiolcntum per hec inducir,
fi quidem,inquir non cfi in Cubftatia (ius ~ocus ~on erit au
tem in Cubltantia motus,quoniam quieri magis quam mo,
tui ipCurn intelligere {imile eft,id ctiam per fe abfolute pc;,
tdèintelligi:nam fi mouctur intelleéèus, anima ctiam mo, ,
uetur.At quicti magis quam motui proponione rcCpondn: '
intelleéèus, pr31ter naturam motum habt::r.nihil auté quod
pr:rtcr naturam Ce habear,{emper cit/ed ubi cfi iIlud quod
dl pra:ter naturam , id etiam omnino quod cfi: fecundum
naturam,fequitur.at non fane quod dl: [ecundurn naturam
fequcrur omnino id quod pra:ter natura fe habeat,\igitur id
quod pter natura'mouerur,motu fecundu Ilatura côtÎ ncbit.
At uero fecundü naturam, (quêadmodü dernonfiratû efi)
rnoueri non potcfi, ergo nCq) przter nacuram mouebitur.
LJboriofum autem quo'J3 dl eile mixtum cum
corpore non uo1ens dilIOlui.
, ' Qyomodo lit motus uiolcntus & difii cilis & prztcr na"
turam,per Cc hzc ipfe: de:cIarauit,quod coiro corpori corn,
mixta fit,cunq; eo trahatur e:a ,de: cauCa morli laborioCum
con'tinet ,ca quodammodo quz Ixion fcrens. Iljll11 fi cœlq
coniunéta dt)ut ipfum qu0'l3 motu Cuo fecum circuducar .
motum quidem nOI1 facilem [cd laboriofum continet ,Iho~
autcm nequaquam bearum cft,
Eil: infuper fugiendum)fi quidem melius eil: in
telleétui
non dre cum eorpore) quemadmodum
do fyllogifmus.
frC
dici
confueuit,&
multis fimul uidetur.
Co~onidcm pulcram impofuit.nam fane quidcm motui
~ ftatui magis,quam motu~:eodem q uoque mOI
~U~(ho /Imilis uidctur ,qui nancp dubitat, in muha perrur
dl: ac fi di
qa rn I~tdlc:xit in quietc &, trCll1quilitatc: pofica cfi,unde quo
t: éltl~nt &: motu dè,qui ucro inuenit quod idem
t Uc: fctC:nlia dicitur tll'J(TT~ Il' 1 quia ('7THO"T~O"a' idefi in fia,
.lm ~nimam ducit ,&. is,qui ratiocinatus efi, &, per demoll
ipr;t1o~em quod qu~rebat inucnit,dcindc quicfcit''luare fi
lat~llllntdleéèionem &. concluûoncm fyllogifmi, circun,
~?nl:rn clfe dlcunt,magis ipCa quics efi qua motus. quod
tu~a~ qua: ducitin intdledionem dfe circunlationem di.
(ac' t,1O pri~res rarloncs ueniemus quid unaqua:que partiü
fasl~aUt fil1l~a: Ont aut infinit~ quid cria m fit 11Iud, quod ip
1C:l!c:/op~atlonc:s coniungit. ~alXlqJ aliud cun:t aliud intd,
rcipi~t,nllquOdpiamaliudfit quo conducc:nteomnia (u,
nel'l'
n
.
.
nturnho
:dttet,ac
., c~nc1UllO
ip(a' de~ucc:tur. n~que eOlm
ctlt
aliquid,ho c enqU'.dem e~o tu uero illud [entlas quod fi fit
At uero antma non circulus.
n
. ~x his,qua: con(ueuerun(a Platone dici,quzq! ccia mul
tlS uldcnLur,abfurdum effe confirmat, illud etiam Platoni
qu0'l3 uidetur dfe anim~ mclius Ut ca fidlne corpore naqJ
illi laboriofa cfi in corpore uita.quod ctiam mundu8 n~n fic
folucndus,illius opinio cft, unde in priori forte fernpiterno
::euo anima quam mundus erit,neqJ id habens quod animl;
nofirœ, qua: a corporibus aliquando foluuntur cum iIla
fcmpcr cum corpore coniunéèa fit. Bene igitur h~c Arino
telcs induxit,fi ucre ,qucmadmotJum Tim~us dicere uidc;
tur,rubfiantia eius cor.pori c~niunéta cfi.At ucro quemad,
modum cum corport domlnatur anima, [c'luens ,arque
obediens corpus habet,non autcm mOtUS cor po ris ipfa fe ..
quitur:hoc modo,multo magis ipfum cœlefte corpus cum
ab ornni difficu!tate mortali longe abfit) anim31C}3 Cola uo"
luntare moueatur ,nuUam ex ca re anima difficulcarcrn ha,
uer.ut etiam l1ofira: ilnimo! inluminofo corpore quod uo,
callt «UYOHJI"Ç, dIe nihil difficile cft.
Itcile (cd u !'eque beatum quidem eil: quod non
Item quod circulariter feraturcœl~m)caufa laI
)
10tentulll ft
.L.. Potdi hoc cri
e •
tee!
neCj3 enim ipfius animéE: fub{la~tl~ caufa eft,
1Ib.1II ,oniungi n~rn per fe ~ffe ~r~ument~m atquc: .cuperio
q
uocl
~c~~te,[ fc,[aturlcd pctarocle'!S fO, mol. '
~.
, a 'IJ CUI:Q dixcnt IntcUcdionClD qUlcu ma~
�;
.
P ,I t
.I
do'tnouttut:ne'qut corpus ipfum caura dl J ueru
ipfa anima magis corpori.
Nunc uc1uti id oH:enrum lit quod anima curn {ine ma,
gnitudlOc Ctt alque incorporca, non per fe fed pet accidens
mouetur,merjlo qu~ nam circulari~ cœli motIfS cauCa {ir,in
diétis iIlorum minime parere dicit. fi nan~ anima dum mo
• uetur mouer ,demonfrratum di: autem quod per fe non mo
uwir,qu:r nam cœlo motus circularis cau fa e/t< nrt}3 t:nim
per ea qUaf demon(1:rata rum, anima ipfa per fe mouctur,
neC}! f?nc ('orpus ip(um fibi cau fa efè motus, id enim negat
Plaro Ut ilIi fccundum natUram Î1t circula ris motus, fcd cx
anima hunc ipfum illi t/Te uult, igirur per eos circulatÏ <mo
tus cauCa nOI1 paret.Ariftorc1es eoim corpori eœlc:fti naru ,
ralcm mOtum rribuit , concurrere autcm cum l1aturali ex
anim a motum dlC i t,q~i motuS eum in ipfo fÎt, (lcmouer.
At uero ne~ quia melius dicirur ,8( quidem
oporrebat ipfum Drum proprerea circularirer fal
cereferri anima quia melius ipfi dl moueri quâ
ananere,rnoueriaurem fic,quam aliomodo.'
.
M V
S .-
: Poftquam contra unamquanq1opinionê de anima pa,r:'
ticulatim dlxit ,nunc Ulla al<J! tandtm c:ommu ntm om~11l
ftmul,hifcc qui de anima dlJCcrum, quaCt accufa tlo'nem 10'
fen,Nam cum de anima dixtrim, ~ de fufceptiuo tius cor ..
pore nihil quicquam dixerunr,qualis anima quali corpor~
utatur. Arqui corpus & anima ha:c quidem facit, iUud uc"
ro patitur,ftd agemium,atC}! patiêtium quidam di: habituS,
& communicatio. nô.n,quoduie a quollbtt patitur, ne'lue
enim ab du\cedint albedo,quare neq; in omni corpore ip'
fa aget anima,net}3 dt quauis anima quodcunq; corpus ae'
ciderit patietur.nanC}!Ct inulctm fecundurn formam diffe:
runt animalia,forma uero animatorum dt uniufcuiufqJ all l
ma',naC}! ipra fubieétum perfeétum fadt, eadem autem for
ma 10 dluerfa matcria nunquam lI1afcetur , uniufcuiufcv .",
form~ propria mau~ria di:. Alia nanq; dt a:ris materia tJ(,
~apidis,~lia & aliorum fiœilitcr.non igitur qua:libet anima
111 ~UOUIS corpore nafcctur,qucmadmodu igitur qui de ,~re
Phllofophlls naturalis difputat, non (ius folum forma (c~
rnateriam quo<lJ dietre debd ,Ut ipee in quarro metcoro rll
atCfJ alibi fecit:eodem qu0CJ3 modo tum qui de anima di(pLl
lat faccrc OPOrttt de cor port [cilictt ,quod tam lùrcipia~
cnarrart.uidelicet qualt quid ftt,& n3tura & potêtia, Ct 'lut
<lem anima corporis dt anlma:fed illi,inquit de anima 10eLl
ti de corpore nihil pra:determinau.crunt, uduti id neri p~f,
ûr,inquir, ur qucmadmodum Pythagoreoril fabula: UOIOI~
anima qu~li bct in quoduis corpus ingrediatur ,fermon!: qUI
dcm ualde uCus iniuriofo,fabulofa CUtlt, (air)n cètt ferm one
dlgna qua: ex illis dicuorur , quale dt illud Elllpedoc!IS,
qui & ipfe Pyrhagoricus fuit.
N on folum if/quir,ex ~ s qu:x: diéta funl i~ T ima:o, igno.
ramus qua: Ile caufa motum clrcularem [aclens uerum etiâ
6nalem.l1ullo m im modo c6firmauit c/Te cœlo'mc:1ius mo
ueri q\!1am qui ~fcere,& id circularirer quam alro moru, nec
p~a:terea omlllil,qua:CUnt}3 rUnt in natura ad ipfum nné re,
fplcer.e,quod ~U1dem pulcherrimum e(1: omnium, quxcun
que mca cam Ipfam ré fieri pofTullt ipfe enim & motus &:
cir~ulati~ motu~ finalem cau fam dem on(1:rat: & quod ~o
tus Ipre cl rculans a:lernirari conueniat , quia ncC]3 principiü
nccp nnem habeat,& quod ipfi m1gis n at bOl1um moueri,
.'luam /tare, neqJ operari quam nihil faccre melius dt. At Olim nanCf3 fui (efpefq; puerer; puellaq;,
Et uolucris cœli,att}3 alti m'Iris incola pifci••
~ti am Plotinus circularis morus finalcm caufam reddit ita
dicens.quare eoim Clrcularitèr moucrur (quia inetlledum
ER: aurem hocipfum abfurdum,nan 'l3 unaqua:Cf3 res for
imitalUr, cten'm Inrcllc:étusoperario circlllaris e/t,id dixirre mam propriam tenet.quare fi funt animalium di ffercnr~'
llideeur,quuJ nosd!Cmdo confeeuti fumus. quoniam igi, forma: ,fol'ma autem maxime dt anima non omnium ers'
tur p iora ad ca qug ru nt mc\iora conuerruntur,Oc & ipfum 3nimalium ipfa cadem anima.nam mlu/ars alla aHjs 1I1{l~1l
circularittr mouendo inrelkétus imitacur operationem. ite mentis mitur, nec unquam tcctonica fiftuli s UtClur: fic anll
allter,quoniam ubique Omul c/Te diuina rts eft. Quod autê m is quoqJ naruralia propria funt in{lrume ta corpora ip(a
uhièJJ m cubrl mOtU accedi,t,id quod ub:qJ e(1: imÎlarur,pr:n quibus utuntur ,oporter enim quod appctJtion bus anim:C
mea finalem figura: fpha:nca: caufam Plaro reddidil decê (jt idoneum corpus,quod ipfal'um appetitionllm furcer,l'
lcm e'n im inquit atcp cognatam figuram iIli dedit, n;nque ' uum nr.quemadmodum tnim fe habetaJ's ad Il1fh um trl
c?mpledenti omnia figurarum c:cpacislimam dedie,in pla ta Ile anima fc ad ipfum cor ., habet. ~od fi non " lu ,.
rll8 auttm figurarum qua: funt 3!qual's mcn[urz , circulu8
fi:ri por fè ut infrrumcnto quolibet ars lIa:.: utarur: id C[I;I
(ft capacisÎlmus,in folidis uuo fphzra.
ft'guitur quod to,quodcunt}3 acci deric corpuS, anima quit;
Verum quia dt talis confideratioaliorU fermo uis non UlCrur.ClpOtl bat igltur ws qui de animlt di crcu
num magis propria,ea quidem dimittamus nunc. eti .. m di arc de co corpore quod animam ipram (ufci!,crc~
a
11\ud eni~ qurrere,cur lkcœlum moueatur,& quare co quod ipfe in traétatu de parubusanimalium fecit,un ll
•
modo, mdlus a fcopo propoûro abrrrat, fermollibus.n. que enim pattem figura ri dlxit non de rola anim~ IP u,
dc cedo & moru talis conl1dcratio magis'conumie In(1:anB opcralione,nct}3 de fola corporis compol1tiont, fcd cl< amtJ
aUlt,m rPp~/itil d,e anima e/t.id igirur fold locucus, quod ca b,abu,s,udul ocu~us,qui non ~m pli citcr de IO~ tallbu6~{t[a
a Tlma:o ptermlfI'a funt,ad fermoné rPpollrii reuenirur.
nlculls: uerumttlam cum tall animz pottntla ,~mpo hiC
IIlud autem abfurdum accidit &. huicfermoni pars e(1:,nmilittr quo~in alijs uniufcuiufque partibus. (t'
auttm non folum de fcnf1bus uerumetiam de fenfu um te
Be plurirt:Jis illorum d~ anima. côiungunt enim
ponunt 10 corpore ammam.non prius determina dlbus potemias fcn(lliuas capientlbus d,fputabit.b cnc a~r
(es quam ob cauram,& quomodo {efe habentecor llO~ omnibus dixir,ftd plurimis qui de anima traéèauer~J11~
exclpiel1s uiddicer ipfum Platonem qui multis de an~o'
pore,&. fi uideatur hoc neceIrarium eIre. nam pro declaratis,
multum quoquc de fufce'ptiuo corpor e (cr Cl
pter communionem hoc quidem facit illud uero ntm fecie ) & in Timzo & in Pha:dro propterea en lfll..... ,
'
,
,
h rieU'"
paritur:&. hoc quidem mouetur illud uero mOI pUt Ciupcrlorcm
totius corporis habtrc pattern fp '1/ 'fla'
ue~,~orum autem nihil adeO: inu'icem quibufuis. que elfe,quia id utJonem qua: corpori przd'l:, ae domlr~'
atilh [olum conantur dicere quale quid fit anil tur , ~axi me compl~étatur, quod,etiam ~undl parS t~[ÎLI'
n13,de [ufceptiuo autetn corpore nthiI adhuc deI thnrlsl1ma cœlum ulraque 31l1malls , quz 111 hoC clè, quid
(~rminant,quafi posfibile ~tfccundum Pyrhagol ~undi fuprtmum locum lencr .. fphzric~f!1qu~ clènimoB
a reiP
rl~as fabulas,quamhb~r ammam in quoduis ingrc Ha autem ait cor ipfum CQIlO Omllc dt,qula II1qUI[
tas in co reder qUa! qllidcm ignc"l ipfum imital ur, q~~CtLl~
dl corpus.u,ldetur cOlm unu~9uodqJ propriam !U~ quoqu ~or ad /1,mili IUdi ,~(m c,oni nguratum :liqui•
c
baberc fpcClem Be formam.fimHItcr autem dicunC Jgnl8
fubfbntiam feqUltur.ûmllllet etl3m de he,pal e ~rpLlta'
ueJuri fi qui{piam dicerer reét~:>nicam in fifiulasjn que parribus,& tctO hu mano corpore Ilaturai ller d fil ca'
grcdi.oporrct enim arrem qUldem uri infuumcn hoc mo 0, quod cOl1furgie de toro corpore ro[~ndn qLlO~
pUt, C,ili,,, rcllquum U(l'O reduAl, fequit~r 'h~~al1~ JI
tis~wmam "CIO ,orpore~,
d
'l:1
&
�D
E
N.
I~umànœ anitn~ Wixtum demonfhat, uidelicet quod ex (atlolle &irratioilabill, morcallque alque ImmonalJ uita corn,
pofi~um Cl)\UmlXlUm~ eO:.qua:eunque ellim uitz Cuni lmlnonales Colum t!a: nOIl aliud quam corpus fpha:ricum con'
~êCUt~ fum. id enim quod Immonale dt propriam Ctbi Ctmi
ltinq; figuram aùpetima aUlem circularis dl:,qu t ncque fi)
ïtm,l~lqu e pnnClp!um habet:qua: uero rum Colum monaes ur eorum qux rauone carent uita: Cum, lis Colum corpora reCta (orrc obtlgerullt. ut ellim dlximus uita: irrationales
~IIlCa: lUI}( lImiles ,& ca quidem obll qua)pl'ona~ adeo fune
Ut nullam cognariollem euro cœlefbbus habcant.homo au
tel~ qUI ui ca morralt arque lmmorcali conftar,corporis propr!] figuram confecutUs cft, fuperiorem quidem pancm ro
tUndam ratlollalis alque ::cterna uis Ilia tcnet, qua: corpori
Pl1nceps imperare debeui nferior uero pars reéta eft, unde
monalls arqile irrationalls immorcalem~ & rationalcm ui
am requit!!!". Gc ille quidem curo dixilfet ln Ph~dro de im~nonalltate anima: , decp corpore illi proprio ('luemadmo<lftm dll'iOlUS) f1guraco ait. nô mim mÛ cognouel'it id quod
, ~ , I? lune JpCam figurâ umerit tan9uam tlt aliqua anima,
~Lla: Id ncCciat ,quod dl: uid elicet irrationalis,quf nunquam
In llUrnallam figuram ueniac'ut patcc,quo corpori pr[ûr ci.,
derncp lffi perec. hoc autem Ari{totel cum ab co amequam
!\tlHoceles id diccrec, dldum ca, non quamltbec animam
ln q~Odliis ingredi corpus. quid autem ita diCcbac id quod
hfl: <Id fcimus quod ip(um imdliglbile innuebat: uere,enim
fi oc, quod cft, Ut immatcriale &. nihll habens potemla eO:,
~ fine potcl1lia elli aétu dl: ornne autem fenCtbile non
e ens. Quarc femper quod pOtelma dtidem e{t,ae fi di,
~amllq~d 110n en . igitur folum rationalis ut intelledualis
'
lnte e\'~ual e cognofClf.
M
A.
haud repùgoat,fed Cequi!Ut ftc Ce habens q11omodocunquc
fe habeat adaptata. anima autem corpori repugnat ,éîtcp lUi '
imperat: OOIl igitur harmol1la en anima. Quod autem fieri
110n POfliil,ut adaptatis harmonia repugnet id patet, quia in
ilUs hRbcr elfe. unde impofslbile cft ullll:s ea fit con:raria.
nihil dl: enim quod pô elfe cupiat.al1lma uero corpus iplum
negligit' 'J corporis conaeibus contraria eft, & omnino cor- ,
rumpllpfum cupir,ur qUa!in eo non habcat elfe. Tenio ra- ,
lio eH,harmollla ipfa lu[cipit magis &. minus, dicimus eni,.
Guod hac lyra ha:c magls <:ptara cn.At anima magis ac mlIIUS non fufcipit"non euim feipfa anima magis alllma & mi
nus alllma ~t.At ncque alia magis alia:non igitUr en animé!<
harmonia. Q!larta ratio dt, al1lma uircucem & uicio!lratcm
fufcipit:qui'rum UiHU5 ipfa dt harm,onia potemiarum,nan "
Gue anima: ipfa confonantla eft , ultloûtas uero diITonanria,.
GUlE potcmiarum anima: ipGus pugna: ,atq; fed ltio dt,unde an ima ipfa harmoniam & inconCÎt1IlitateJn fufcipir: ha:c
enim uinus & uitioCttas dt. Hal'monia autem harmoniam
&. incoocinnitatem non fuCcipiç, ridiculum nanq; id cft di,
cere quod harmonia incollcimlitatem ,uel ecollucrfo quod
incol1cllll1itas hal'moniam fufcipit : non ea igilur harmonia
ipCa anima. Qlinta tatio efi, fi anima ipfa cO: harmon;a ea
nOI1 fuCclpit inconcinrmatem: inconcinnieas autem alllnla:,
uitio{ltas eft ,quod û anima uitiofitatem non Cufcipit, omIles bene ftmililcr el'unt, ae fecundum uiddic~t confequens
falfum efr,igitur & antecedens. Ilon eft ergo anima ipta liar
monia. A d tertiam rationcm qUa! dicit , harmooia magiif
& minus eO: harmonia, Cfd anima magis &. minus non eft
anima,Cfic cnim propofiriones accipit Pla co )fmur ab EpI,
euro ratio, qua per ûmllia ipfam redarguel'e lCmat t dulce,
inquit,magis & minus fufClp~t, mel ipfum magis uelminu8
non [u Cci pi t (eO: en im Cubnamia) non eft ergo dulce me!.
Alfa Ctlal11 qutdam opinio tradita dl: de anima quod quidem abfurdum ea. utercpaueem CyUogifmorllm.
in Cecunda figura Îlmillter complexus non fine ryl1ogjzanan,~e~us Ariftorc:les communitcl' de omnibus lis qui
d 1m,a dllferuerullt, quia de corpore ipfam fuCcipicmc nihjI di l'atione dle uidcwr: quare mcelle id cn,aUt utrun(}l dIe
, u::~llluop,ol"teba,t enim ,cum ~on quœlib t anima in quo.d uerum,aUI ft manifefle falClIs , & Îloe fyllogizalldi ralÎone
fu C! or~us IOgredlatu~ ,qUIa tait p~oprtecate qua: corpori ad dt fyllogifmus Epicuri, tale quoque Platonis dTe argu.
CCPtloncm cails alllmœ conucmat opus dl: alia nancp cfi: memum nccdfe cft • In omnibus cnim comparatio {imilis
~ornpo{jtiQ & tcmperamentum corum ani~alium qua: in cfr,quod autem line r;uiolle Cyllogi:zandi fim utriq; fadi dl f
Irafclblli defignal1lur:alia eorum qua: in concupifcibili , alia cere potcris , fi medium tcr01l11um qui in ulroCj fyllogiCmo
cOrum qUa! fccundum confillum arque rationem l1oeamur, cft acccperis,&. prius Platonis fyllogifmum,lloll emm eun
&fimpliciccr ad anima:ipfius operadol1um conu.eniftiam, dcm medium terminum, in utril'll propoficionibus inuene,
corporlsq; &. e1ememoruin temperamemum, &. appara- .ris, ltabet enim Cc fic fyl1ogifmus, harmonia magl/i &. mir
tus lnfirumemorum pertinent. bis 19i1ur didis,qua: proprie nus eft harmonia, anima non eft: magis & minus anima:
coofequirur opinionem dc anima coaptat, ad hoc cnim qui quare in mai ore magis & millus harmoniam elfe prœdlca,
1 dam rdpexerunt quod anima: non quodcuncp aeeidit cor.
lum cO:, in malore ue ro magis &. minus non eITe anim'am,
Pus,dè pawccps ,ibi cnim tëperamcl1to, quod animz conl non cO: ideo medius tnmlnus ullus)non igitur Cllm [yllogi,
llelliac opus efi:,ueluti edam harmonia qUa: non ita Ut obei- :z;andi ratione faCtum efi: argumcmum.in alio quo'l! Cyllo~etunc quibu(cunC{l chordis nt,uerum conueniemiam quan gifmo Îlmiliter , altbi el1lm ma gis & minus dulce pra!dica.
ti\ extenl10nc opus cfi:.adde ctiam quod ip[am animam efie tum aITumptum eO:, alibi autem magis & minus md:undc:
\ ~or~ons harmonia~l putaucrul1t, & üatias elfe anima~um rnedius terminus,non cfiunus.nam quanquam uidetur ae,
. p.ecles, qUa! ad uauas corporis harmonias aptamur • Hanc ,cipcre unum medium in utriCClJ cum dicimus,mel magis &.
Igl~ur cxponit opinioncm at~ refelltt:ct interim Colam hanc minus 110n Cu[cipit, dulce autem magis & minus fU('clpit,
0plnioncm in hl[cc inquirit • paulopoft autem ratioues po- unum illquam cITe in UtfiC'l! pr;Edlcaü'i uideatur licet Cu(ci,
:;r,~UI~US1Lli il,1 hane opiniouem uenerunt. at ante etiam in pere.f.magis & minus,non tamen id uera en,quod Ût unus
~ d ,q~ uldeltect 111 Eudemo d,alogo contra hane opinionem terminus, non cnim flmpllCicer , hoc dulce magis & minus
, ql~lt) & ante eUI;n Plato in Phzdone huic opinionj in {tans fufcipit, Ced inq~amum dulce, nc'l! e~im inquanti'i corpus,
, ntU'n9~e dialeéticis argumemis cfi ufus ,& hoc primi'i har- fimJl lter quo~ lpfum melilon Ctmpllclter magls & minus
in~~la lpfa adaptatis aduenit,adclfe enim chordas,qu;s de:. non fufciplt,fed inqual1tum mel,non fane inqualltum dulce
' 11'
tantum ofttnras elfe. unde po{tea fic harmonia adue- fufcipit.Ctm,J1i quoquc: modo anima ipCa inquamum anima,
' pOnerlOr
n. '
11:
magls &,ml~~s nequaq~a,m ~ufcipit: at quo ad affcBu~ rd
Olp1re ope net: quare harmol1la
C earum qUa! ad,
, qLl~~ntur , fC,d anima ante corpus adaptatum prlEexiftit ) fi quidem lU[Clplt.OPOrtC,t Igltur III propofitionibus aI!uml,lO'
har~m ~lfclPlina: remini(centiz funt.non igïtur ipfa anima quantum ~uldcm h<EC eO:, fufclpit magis &. minus Inquar~:,
dcrnoo~a en. hoc autem argullletUm didum dt tanquam tum uero Illud,nequaquam. Q Ilod û ci apponatur t~rmr,
.•• nlU'atu 'cl f!
id cnim ofl:e ml mprfexiO:emc al1i~am, prop,te~ea q~od ' nus medius diuer[us dè, quod fi ita cA: ipfa {lne Cyllog,z~n.
hoc igitu nfum efl: clfe difeip~l1as Ipfas rcmll1lfcelltlil,s. di ratione cornplexio fada eO:: ucrulD ipfam comparatlo J
cit.alia au~~um~ntum ad animaID folam ratiooalem fa- nelD non elfe Ctmilem uidere'polfumus, ipfum'll Placonent
tionalem Col p~rtl~l ad OIDncm animam : alia ucro ad ra~ rcdc quidtm ratioCÎnantc:m : Epicurum uero,no~ reét~:fic
am
cQ; altera uc aCIUnt, una quidem ratio dè ca, qUa! diéta (nlm dico ~harmol1ia rnagis &. minus dt harmOhta : am ma
~
, ro quz fcquitur • Harmoni~ inquic adaptilus roagii &: minus nô dt harmol1ia.fic autc:m unum mt;d,u~
Io.Grapl,fuperaniPJi.
E
-
d;
�P
R( 1 M
V
S
tcrminum fado. Prztere a manifdèior cric ratio, û,qucm • , Rationes uero ueluti damnà
tas dedit,bis crlant
admodu m accepit Plato proP9firiones 110n acceperimus, qua:: in cômun
i
dicunt
ur
rationi
bus, harmonialll
(ed paulum cranfpon endo adaptab i mus.Na~ Placo fic ae,
.
cepic , harmon ia magis & minus eft h~r monl~ . nos au~e~ l1an']3 quandam ipfamaliqui dlcunt.
Et (1 ,inquit, probabills cft opinio, rationc:s camcn dedIt
fic accipiamus , omnis harmon ia magls ~ mlOUS fu~clplr!
nam fi hoc modo dixerimus non l11a addlClone,ut [Cilicet dl uduti condc:mn~ta, uide1icct in rationes profeda da~n3:
camus IllquanmOl harmonia, opus dt: nOI1 cnim fimul c:fi,& reprobata,ur ea,qu~ mêdax cfi. Dcinde appon1e u l
utrunq:J dl in harmonia,nequ e cum fubledo , quema~mo nam damnata funie,in cômunibus,inquir,rationlbus ,qua:
dum dulce eft , hoc enim corpus iprum quod dul~cdll1em dicumur ,hoc faétii cfi,inoucns fortafi'e ud [ua contra al,o~,
ceperit Hgnifieat, UdUl etiam id in quo {il har01onla. nam llon fcripta colloquia, ue! externas cé5mrntatio~es, de qUI'
fane harmoni a quoddam IImplex eft, ut dulccdo , nanque bus dialogi fum,quorum l'fi Eudemus,quas qUidem uoc~'
ipfam folam qualitacem declarat , eteni~ fi quod,harmo J uit cl<tcrnasidco, quod non ad legitimos auditotes, fed ln
niam habct,ac ceperimus, addltl one nobls opus eru, omne communem multorum utilitatcm fcript~ [unt.
cnim quod harmon ia com pofitumeCt, IOquantum har~o~
Etenim harmoniam remperationem,& compOI
nia compofi[u magis ac minus fufclpl~,quod,û har".I0mam fitionem quandam conrrar\prum dre,
& corpUS
capiamus non praeedir quod harmoma magli & ~II1US f~. componi ex contrar
iis.
fcipiac. Anima autcm inquantUm anima cfi ~ag1,s & mlPoftquam igitur upo[uit opinioncm ilIorum, q~i elfe
IlUS non [ufcipir:id enim app~l1c ndu,m dè, aOlm:! lI1quan.
animam harmoniam diccbant,hic càm raciOflem ponlt,per
tum anima, ideo dixim~s ,ammam Il1quant~~ eft aOlma,
harmon iam non dfe,fic Igllur Placonc~ raCIOCInamem no quam confirmare rem (uam conabantur, fyllog:(mus a~'
bis oaendiffc liceat.Epicurus autcm ra[IOl1ern cepicin dul, tcm talis ca. Harmonia componitur tx colltra riis , & an~
ci nô in dulcedine,nam fi tarn ln dulcedlne accepiffec, nihll matum corpus tx contrarijs qualuor e1emem ;s compon~'
q~idem falfum adduxiffct : Id enirn uerurn ca, quod ipfum tur,uiddicCl arido,Uquido,frigido,calido. corpuS ergo a~~;
mcl dulcedo non eft. ergo quia ipfum dulce utrun'll quod, matllm ea harmonia . quod crgo harmonia ex COO[taro
dl:Harm onia cnim qucm admod l1 ll1,py
dam fimul efi,additiunis indlgec : non (nim propofitio uni; con(tct,id ucrurn
1unt..,.
1'1.
fil
rhagoric
i
uo
;
tl\
7'Io7lV/l'J tGoW K«, c,
X'" q> ;O~i O1 ~T" ~ . " tol'
uer[alls ucra eric, naoC}3 omlle dulce Inquantum dulce ma'
(nIT, id cfi multorum pcrmixl i,o qui intcr fe
in unitatc d' u'.~;
gis & mlOus fufClpie, & non fim pliCller, Cd mel inquantum
met dl: haud fufciplt magis & millus) ex qu'bus nihil con· fa Ccntiunr hoc fane quod aOlmatum corpus ex cOll t rar~ll
componat~r nOIl uoiucr[e ea ucrum. allque cœldiia an
grcgatur, quia non ca medlus terminus com".1unis "quate
H r:!dlcaus hoc in quantum hue addirurn fucrtr,non Ipfum mata cum Gnt.ex comrarijs haud quaquam comrO IlU Il,lur~
me:dlum commune aecipiem us ,ut diétum dt ,quod fi ~ub, funt cnim Ûmplida. alioqui fine rarionc dt faéta fy Il ogt(rJll
icdis adda tur, utinqua ntum dulce ipfum dulc~, magu/ & complexio, cunl fit el< duubus aHlrmac iuis in fecunda 6g u
JllIfIUS fufClplt mcl lpfum Jl1qu a ntum,~cl, ma~l& & mlUUSl ra. Pr~tcrca e:lft rationalls erat,non tamcn condudll quO d
OI
l'lon fufclplt , id eondudctur , 110n dbgltu r m ell/1~ua~tum anima ipCa ea harmonia ,[cd Ipfum corpus. tesnperati
Ilcm
ucro,
&
compoû
tiollcm
dixit
harmon i.am ,te pera'
Dlcl cft dulcc IIlqualltum dulce: efi, hoc auu:m cogllan no~
potdl.c x igitur fUO I quinque Plat~ni, argumel1la,qua: dl. tionem quidem dcmel1torum.benc enim uini , &. aC]lI~ fu '
,,,mus. ipfe au(cm Annotd cs (Ut l'lm dlcebam) ln Eude, , ftoncm dIe compoûtam dlcimus : dici mus aut m qUCq~'
mo dlalogo hifce: duobus urus l'a,uno quidem fic, harmo, per appoGtioncm, halmon iam • Diclmu s cnim belle tI~'
ni:! inqUit dt quoddam cOl1lrarium ipfa inconcinnilas,ani, compoiitam iaouam , quam compoGcionem uocaui[. 0 11
co aut em appolhiontm, quando cnim ÛC labul:!: compo'
ma: uero mhJ! dl: contrarium: anima igllur non dl harmo,
Ilt:r fum , ur I1 lhil ciufdem generis admiuam , ianuam btl1 C
[cd ad hoc forraac quifpiam diceret , quod harmoll ia:
con~rarium non l'fi propric concratium • Ccd magis priua, compaêtam Cuiffe diclmu8.
Atqui ip{a quidem harmonia mixtorum qu~1
tio indefinita atque anima: Uelutl cui dam Cpcciet cl<l fient~
dl aliquod oppoûtum indefinilUm, & qucmadmodum 1~1 dam ratio d l) uel c mpofitio) animam uero ncUl
calcm harmoniam in incollCÎnnitatem mutari , fie (Liam ln trum erre horum POfSlbIiccft.
.
ta lem priuationcm animam tranOrc diclmus. [e:cundum a,u
ptl
Hille argum enta fum ,&. hoc ex quatuor ~rgumcn ris uct
tcm Cyllogifmum fie protull[ , harmonia: inquit ) corporlll mum cfi,tal sauce,
fyllogifm us dl. harm011l3 rallO dl:, m'
inconcinllitas corporis contraria dt, animali autcm corpo' compofido m,XlOru
m
,iB inconcinnitas dt, morbus & imbwll itas, & IUl pitudo: pofitio.igitur allima , f ~d anima ncC}3 ratio ca, neC}?l cc tJC
lion fi harm011l3. quod au[( n Il 9id
QlJorum quide:m ûymmc tria dcmel1torum morbus efi. ratio, neque compol1
tlo cft aOlma, nunc qui rm U Iuti li'
partium ucro Gmtlanum imb~cillita.s , at in(hum,e:ntaliurn manifcaum
fir,accc:pir ,0al1'1; id quid ni :lbfurdum cfl: ~tJ'
turpitudo, quod fi morbus & ImbeCilI tas & turpltudo dè, ma91,llu
c: ration ni, fiu e compofitlollfm dl rc,uc1 utl ,0
pfa inconcinnitas, id Ccquitur quod fanitas &: rob ur &: pul, pla.",uc
'
l fefquial
chi itudo l'fi iF fa harmon ia , Ccd horum ni/lil l'fi anima non po6tioncm,qu3 teram,ud aham qua ndam,l1uc ru,rfll~I1CV
! COI pOl um {l appoÎlllo, fu bHJII l i J1d'
dt inquam anima, neque faniras, oeque robur, ntque: pul, cfi anima. horum
tlUt m ntutrllm fubfiallua t'fr . CI
chritudo, Ilall'll etiam Thcrlites curn turpifslmus effct, ha;
uero idem procedrndo dcmonfirat.
. ani
bebat alllmam, non dl ergo harmonia ip[aanima, & h~c
Prœterea autem mouen~ non harmoOl~~Ifl'
quidcm in illis • huic autcm quatuor argumemis hane O~I;
1l10nem refdle:nubus urus dt, quorum ttrtiUPl diélum 10 nlf u,cro hoc attnbuunt oés,maxIn:c ur ita dlC~ra'
Eudcmo Cecundum dl:, qua: autcm fim ha:e , proccdcnte:8
SeClJndus hie cft Cyllogifmus , & ip Cc 111 [ccpnda fig 04'11
;n litera {CICmu,.
harmonia. inquit, ex qwbus ca , ex ijs non mouctUr ~t iP'
mouet . anima uerO mou ... 0'
probabilis quidem multis ncquc minor ulla C31 tnim chordas ipCa h rmonia
,
1'1.' ,
Hill"
Cum
corpus,
cuiu'
l'fi
aOlma
, ,non Cn
Ig tur anl'ma ldl
harl
{nm qu~dicuntur.
nia:nullo nan'V mOlu harmonla mouet ea,quoruJJl ha"
Q~od igitur opio.i ~ quz dieit dre ~nima~ cor~ris har, monia ncC}} cnim ca,qua harmoniec compofita fun t 'otJ,r,
moniam fit probabllts,ounc fimpllcl\cr pOOlt • Demde au, monia ioealltcr mouet, nanql artifcx
a cxtrinfccus
tcm poa'objcéllo nu,a~ illam fadas ~c:r opi.nion~m proba neque fccundum quanoeattnl, t1cqUt etiam [ccu udumm al"
f,d
, chor das ipl3
r. l
bilcm quoque iropol1lC.1O P~:rdone ella~ Simmlas ~IC, nul rationcm neque COlm
' al te rat
,
1armOtl l3
' ,qui'
tam ration cm , fic ipfi de ant~~ probabtlcm uldcn. ut ca ip[a quidc:n mOlis &: altcrati, ,hordis fit.non lam cn ln
çuz ipCam dIe harmooiam dIClC.
bUI ciè.cuan fit,ca altcrar.
Coollc niC
1
1
.
\
ma
p
en
�Conuerift -a.utel11 'méfgis de fanitate dicere hart
'll1oniam
arque omnino de corporeis uircuribus,
,
"<luam de anima.
)
HOé dt rertium argutnemum ,dè aUtéll\ [ecundum co'
~um, qua: fum in Eudemo. quod amem harmonia fit fani.
, ta~,in illis demonf1:rauit ex motbi comtario, fyllogifmi au,
tem dedudionem Cupta diximus.
Manifeflius autem)fi qui(piam reddere tentaue
rit affedus ) &. operationes animée harmoniée cuil
; datn,difficile nang; eft ac<ommodare.
habent,quandoquidem neéJJ-rub6ltentiam Jin conllderatio
ne en im [ola habem crre:&: motü 'lu idem ut a mathemaü,
cis naturalia corpora diuidat: pofitionem autem, quo &: li.
.l1eas, &: fupcr6cies naturales ab ipÎls mathcmaticis difiin,
guac,poÎltionern oan'13 hfc Ipra naturalla dico,ql,lâuis mOlli
non habeanr. quare autem fecundù primam rationem har,
, moniam fub appolhioClC nos contemplari dicit< id inquam
, ~a de caufa,quod nobis magie cognita fit, nancv & in pr:2,
di ca mentis proprtjCsime ,& primo, de maxime erre Cubaan
tiam indluiduam dicit,ud Ut nobis magie cognitam.
Aperte,inquit ,"pparet abCurda ca ratio) quz animâ cITe
ha~moniam dicit. GunumqucnC{i affeêci'i ,aut operarionem
anlh'l~ in aliquam harmoniam Iransferrc tcmemus,fi llanÇl;
aninta dt harmonia,operationes qu0'l3,&: affeé1:us cius har
. ruonia erunt. uduti QUOq3TpGUS limpliciter harmoniz par,
t~s,aUt fpecies ipfx rum harmon'x. quai s ergo efi harmo. ,
lll~ fpccics,ira,ud cupiditas,ucl Cc:nfus & rcliqua~Lyd, a ne,
àn Phrygia,an Jafpia,an alia: qUfdam~quod li nihil horum
dl:harmonia, ne'13 anima dcinceps erit horum quicquam.
hoc dtigitur 31'gùmentum quartum, Ctc autem (c Cylloglf.
Dlus habet,1l anima dt harmonia,fpecies amem harmoniz
funt Lydia, Phrygia ,& rcliqua:: id Cequitur, 'Juod haru,~
qua:dam lit anima . fed hoc dicere abrurdum dt, 110n dt Igl
. tUr ~nima harmonià. V crum polTet qui (piam ad hoc con,
'had,cet~ hoc 'm odo, nos quidem 110n dicimus chordarum
armOl1lam cITe animam Ced quandam talem compoGto,
, hum ,nu~ tempcratorum r~tionem. neqJ enim ipfa corporis
3. rmoma,aUt elememorum [ecundum potétias,aut inaru,
, ~el1tali um fecundllm compoûtionem,uel L ydia,uel Phry
E~ e~ harmo'.1i3. I1UU~ igitur modo in hoc,fermonem ~ri,
[' te. es deduclt, [~d illid quod ca harmollla quadam.U1de,
flcer ln hatmoniam (Orum )qua! tali, auc rati ratione compo
, ,!ta Cunr,l1on autem Lydia,aut Phrygia,fed hoc enarratum
c:n.q.uod autem neri non poCsit, ut harmonix cui dam cor.'
pons anima: opera, & affediol1cs rcddantur, ex ipfa pattt
Piogretsiollc ,nam diccrc il1lelledum, fi Gt temperalio, dup am elIe ra!Îonem , [enfum aucem, fi ica Cir,fcfquialtcram,
at<!J etiam aliam quandam porcmiam , ridiculum dt, nc~
hoc laie accommodarc dl facile.
,
Préetcrea fi diceremus harmoniam in duo refpil
Cienres propriifsime quidem magnirudinum in
habcnt:bus n arum) &. pofitionem pofitionemq;
compofirionem ipfarum) poilquam ficcoapratée
funt nihil eiufdem generis fufcipiant, inde autem
quoque mixtorum ranonem.
,
)
In ptimo fyllogirmo dixit harmoniam elTe ratione~,uel
cornpoGtiolJem mixtoro:animam autem ncutrum (fi c: ho ...
rum:at unde id patuit, quod anima nihil ea horum~ibi qui ,
dern (lne probationc id acecpit, hic ;Jero rcliquum demon. ftrilt.dicimus cnim illquit harmonia duobus modls, &: qui,
dern prima ratione,comporitiollcm corporum, quando fic
appOnta CUnt, Ut l1u\lum ciuCdcm generis corpus interCeri
pOCsit. V duti cum lapides,qulbus co~at domus,ad<o bene
componti Cum ut alius hpls,aut llgnum, aut quid eiufdem
generis interfc;i non porsit, aut grauium corporum aUquid
tlCcommodari dicimus lapides,&: horum harmoniam corn
~ofitioncrn,a~poruit autcm eiufdem generis, quoniam fic ,_
P,OttCl:, ~t acr., uel gluten, uel quo~pia~ talc con~rué1:is
Pld~bu9 IIlterCeratur ex his autcn1 mqUit harmol1l~ no,
Inen 10
'
,
.
1un. ~m tem,
, rnlXtorum
rarionem
crana fcrlmus,ue
peratl8 A, ' h'
(!
'
,
'~ ln III qua: funt in mUlIca,ratlonc:m nanqi mlXto,
r
.ru
m
e~q . l
1
l'
..
Ula ttram ud feftquitcttiam, uc: a lam quandam
'LX compoG . ,
' ~d ' .
n .
.aUtem cu tl~ ~er translarionc:m har~ol1la ICI~US •.'<!Iid
fubint l' ~ dh'X'{fc:t, proprijrsime qUidem magmtudmum,
'
l
'
lJoluit uh Itcln ab rntl'b us motUm , & po filUonem
. quonlam
.~u0'1J
a rnat~e~atici8 dlfiinguere , nani mathe~atica
.b
J),'
C: m~gmtu~,ancSaucrü ncg, mocu.nc~ poûtlonc,Ql
nt
J
Atnt'utro quidé modoconfentaneum eft) necp
compofirio ipfarum corpo~is parrium uaIde faeil
, lis inquifiru eft, multée em~ cotn,pofiriones ipfal
l'um parrium funt & muIns modIs.cuius igiru r,
aut quo modO pur'~re op~rret intelleéhj c?~pofi,
tionem die ud eria fenfinuum)ud appetH1uum~
Neq3 com;ofitionem inquit,nc93mixcionem face.re ani ...
mam rationi conCenlanwm dl: nlmlme autem magls com
poÎltionem ,quon;aOl facile ualde argumentis ra~io c~nuin,
ci pote fi l1al1'13 partium Gmllarium compo~lIo al1l~am
facil:quoniam in unaqulqJ pane inarumentahum, dl: Ipfa
ilmilarium partium compofitio, etenim manus ex ors·bus,
& neruis,& carnibus , & reliquis : eodem modo &: pee, &
caput,& rcliqua omllia particulatim el1et ucÎ'13 anima,nam
fi ûmpliciter anima ipC'l compoCltio dl, una autrm qU:J:C):3
pars,alla aliter,componitur,allimamqJ haber, unuCqulC'luc
etiam muitas animas haber ,aliter enim tOla manus compq
fita ea &: aliter partes ipûus manus digiti ,aut aliud quo~,
piam,Be in unaquaC}l pane m~l~f ani~~ Cullt,quod ,:!uidrm
dicere abCurdum dl \1on dbguur al1lma compoutlo:nam
fi alicui compoûtioni corporis nulla anima: pars conuenit,
. ex quanam copo{1tione intdleêcus, aut rcnrus con(tal~l1on
igitur tOta toti compoûtioni congruit, nan41,u ,fingulorum
compoût.one tota compoÎltio con(l:at:'lu~lI l gltur co,:"po,
lldone &: quali in pane uoaqu:rquc al1lm;r poterma fit~
dlfficil~ ea hoc etiam 6ngerc, ut ipfe ait: multa: autem
panium co~pofit'ones CUnt,& multis modis, muh;r quidem quoniam multa quoquc mrmbra rum , multls autem
modis. quoniam partiUOl ûmilarium compofltionem ali,
ler al,ud habcr.
a.
Similircr aurem abfu rdum dl) &. rationem mÏl
{honis die animam)non enim eandem habet ratio
nem tnixrioclemcntorum) fecundum quam caro,
&. fecundum ql1am os cft, accidet igitur muIrasCjJ
animas habere,& fccund um totum corpus} fi qui
dem omnia ex e1ementis commifhs) mixtionis aUl
tem rario)1armonia eil & anima.
Per ahc:rum inquit flgnificatum harmonix,animam elTe
harmoniam dicere abrurdum ea,nam c:nim mullf radones
temperationum in corpore: per partes Î1mllares fum demé,
ta enim eadem,ratio aUtem tempc:rationis horum, alia qui,
èem in olTc,alia aUICm in carne, in Canguille uere,&: in rdi,
quis partibus {1milaribus alia. Qsare per hanc ivram ratio,
mm multas habere animas ipfum corpus necelTe eft,quod
il têpcratio ipfa hiumonia ea, harmonia aut anima ,multz:
quidem funt ipfius corporis partium têperatioms : quod fi
qu,rpiam dicat haud fimplicitcr quancunC):l copofitiol1cm,
fiue harmoniam al1lmam dixilTe )neque huiue, aut illlus,par
tis: uerum totius corporis compol1tionem, & harl'l:!Ol1la~
dfe animam, dicimus quod maxime quidem ut.ad (Impllcl
ter diccnte~ harmoniam,nc'll przdi6nientcs ratl~ dl~a cn.
dcinde etfi aliquis halle ipfam rationcrn confucablc,aha: ta,
men funt,qua: quidem conuinci non p':lfI'unc.ad omnes,au.
'tcm dicimus quod il harmonia cft an,lma , qUa! f~pelïora
fullt,inferiora facicm:nam quz fine ~nl~a funt, a/1lmorurn
caura cru nt , qu~ raclone carcnc,ratIOIll& • &: fenru~ ea,qu~
non habent fenfum ,quod quidcm abfurduJD dt,dlcere fa,
"i,ct pt:ora elTe mcliol1Jt1l cau,ram.
. l "
lo.Gram.fLlp" anima.,
El'
�,P R I M V S
l'etiuerit 3uttm quirpiam hoc etiam ab Empcl mmc igitur huic ipû rationi d5tradittns caura~ opporift,pef
doclc, unumquodg3 COlm ipforum in rariont: qua quas ralis opinio probabilis elfc uidc1Ur) & ur btcu;bus di,
dam Glcit dfe, utrum igirur rario dl Jnima,an po cam fic air,lI ipfa anima nô dt harmonia fecu du ration tp1
mifiionis fada, quid ira ablara corporis hatmonia anima,
tius aliud aliquid cxjfien~, innafcirur membris ( quoC}3
tollirur <: nam fi aliud efi ab harmonia anima, udutl
Pra:rerea utrum concordia cUiu{uis caufa mifiiol citharœdi
ab cilhara alii fum ,quemsdmodum cû chord~'
J'lis fit, an eius qu~fecundum rarioncm .fit(& h<rc tu, harmonia deprelfa efi,quod adhuc c;rhal a: cirharœd~s
urrum rario fit ) an pr~rer rationcm aliud quodl adfir,nihil prohibcat eum (lfeOlltcru ab harmonia &. arha'
piam(ha:c igirur habenr taies dubitationcs.
ra:{k crÎam animam,fiquidem non erat idcm cu h~rmonia,
)
Poilquam eos, qui harmoniam dlCum elfe animam,re,
darguit dCIDonfirando quod quâcull'l3 harmonia: fpccient
fupponamus & fecundum rempera[iot1cm, &. fccundum
compofitiot1em,abfurda muha fequelllur ,uduti coua Em
pedoclem meriro Cx diétis in trangrefsiolle dubirar, quo,
niam &.ille ex rempe:rarione c1emëtorum ipfas animalium
parrium fpecirs ficri d cebat, id cnim narrabat ,quod alla
clementoru ratio carnem facit)alia os,alia uero aliud quodpiam, &. rius lIlfra proponctUt fermo , quo, diccre conalUr,
quz nam in unaquaquc pal re tempcranoOls e1emcntorum
rario lir. quoniam igaur pamum formas elfe tempcrarionis
rarloneffi d,xit, cft aurrm ipfa quoC}3anima [olius animalis
forma: non immcrilo quzrir ,urrum & ipfa anima fit ral:o
mixtorum,de qU I ~us animal rot~m côaar, an aliud aliquid
CXlftens przrer ra rlonem mlxrlS IpÎlS innaCcirur • nam Il ratio mixtorum dl: an ma,quomodo illquir~rcrra.(tcnim terram uidimus , non cnim ratio Cu nt rlemenla . adhuc autcm
quemadmodum formz inquit multz funt anima: in anima
Il)magl6 aurem 111 unaquacv parte, quoniam muIta: quoCV
l'atiants (illlr ) il allud aliqUid cxifiens pra!rer rariont'm mi /
xtis ipfÎs innafcltur ,'lU id exiilcns &. quomodo innafcirur<&.
rurfus quomodo II1quitt'tcrra etenim rcrram uidimus.quod
ft e\cméra ipfa funl anima, quarc in alrjs qUidem [ormis of.
fis,&. camis,&: {lm lium nO/l Itmema,fed ipfam rationcm
caufam erre d,x1r,in anima autem ipfa e!cmenta<: nam fi for
ma mel;or cfè,quam mareria, & ipCa materia funt animalis
parcium dcmcnta , forma uero ratio ipfa : id fcquilur quod
ratio ttmpcrac'ollis ipforum ,fit demelllis melior.quare for
ma/cillcet caro,os,&. {jmilla mellonbus cru 111 pelorcs , ui.
ddicet radone temperatlonis~immo ratio ip[a erulll)mclior
autem forma anima ex peiorlbus uideliCtt ex materia tric,
Itorc cnim aliarum formarum materia erat:mrliora igilur'cx
pnoribus erunr,quod quidem abCurdum efi. Dcindc quo,
nI am Empcdodes dicebatamic'tiam dre CdUram lCmpua
aionis elememorum ,CclÎiltim de ipCa dubitat. nam amicitia
uc:l dl eadem miftione,ur mifiioncm amicitiâ erre: dicimus,
ud (ft alla, ucl ([Iam all3 CUIUfUlS cft cclufa mtfllollls, ud
cius,quz cft fecundum rationcm,quare fi cft eadcm mlfiio
nC,quz nam cft ipOus mlftionis cauCa<nullo mim modo id
fi cri pOleft ) Ut res fine caufa gcncrarionem habeant ) Ut a;c
Plaro . quod fi alla dt, cuius nam mifiionis cft cal1fa ~ at fi
cuius u;s eft,llIud accider ) quod ex quacunq; miftionc [or,
Jl1 ficnt,nc'll folum qua: genit3: fum,uc:rum CIIam diuin<r
q~o~ quidcrn abfurdum dl:.neCf} enim uidemu8 quamlibc~
m,fi Onem quodllbct faccre: , red mill:ionis cuiu!cunt}3 for,
~z ratio dc6nlta dl.quod fi eius cfi,qu:x: efi fccundum ra,
nonem,quod quidcm confcmaneum ca, &. il nô hoc Hm,
pedoclea dixit, net}3 id ex cius dlécis rarione fubduda colli,
gi poteft.oporrcbatlpfum dlcerc qUf nam fttlpfa,&. quam
vaturam habeat,non cnim elfe: amicitiam dlCcre fufficir ue ,
rum illud cri am addc:nda cfi,qu,d nam fit amicitia.h:r~jgi
tur contra Em,pedoc!em dlcerc conuenit,&. quemadmodi'i
dIJcÎmus Ilon Ita Anfiotdes dluiftone:m fecie ucrum ftc fc
pulchr,u~ habcr, hls igitur p~r d'çrcfsionc:m c~ntra Empc,
docle:m didisin de harmol1la rauoncm rcgrcditur.
, Q90d fi dl aJiud~njma ab ~armonia,quidnam
!lm uI curn ip{o carnlS dfe [olhrur) & aliarum pari
lJum animalisr
Cum expo(uilfct opinionem illor,D, qui harmoniam elfe
aru~ ~"lOt. h~n, .pram dTe nnoné probabilcrn dixic.
op0mbat aliquando dilfoluta harmonia corpori ade/Tc,in'
ld!caus igitur propofitorü ralis tfi, litera uero fi.c fe hab~r,
quod fi aliud cfi anima a mifiione hoc dl fi harmonia nOO
dl al1lrna,harmonia autem efi [ec~ndu mifiionem &. tCIIV
pc~acioncm ,dl cniin ca quoq; efi fccundu compofilion{5!
qUl~ nam fimûl co camis dTe 1011itur, &.aliarum partlo an l
mahs~quo'!. cfi,ac fi dicar,quidîta una parte harmoni~ ab,la
ta ,rdlquam quoq! panium harmonia auferlutt;'ut extra lite
l'am nos condudemus , quod harmonia (Imnium pardu m
ablara,anima quoq! Hmul aufenur, in carne auté tanquaJJl
ftr ca magis manifefla,rationem excrcet, nam fi forma car'
l:is ab animali aufertur,rrlifJuarum quot}3 partiü forma fe.e
Cles aufcruntur, ofsium fcilicct,&. neruorum, &. rrliquor~,
cum quibus etiam anima {jmul auferrur:quia non [o!i1' ca f'
ne ablara)reliquomm fublario Cequitur )uerum elÏam fi a110
rum qu:x: diximus,aufcralUr unum. ftc Alc"an.ualdc com'
mode inrerpre:tatur ,ut duhhatio ipfa parhet' fit imcrprerarto
coro)qua: de harmonia diéta fum,magis au'tem unius diccl1
lis ex co, quod anima dicilur harmollia id accidere qu~d
mu iras ~nimas animal habear,llam fi in'quit non dl: ~nilTla
harmo'~l a,uc:rum quo~pi am ahud mi{tjonis, quare mini~'
n~ ca~llIs corru~ta, rc:lIquarum quo'J3 partiü miCtio corr uJJl
pl~urw~m fi,quldem id (lt, ulla quidem omniu partium tir,
mlftlo uldcbltur,non mulra:,quare enin; cô una fimul oJJl'
ms, corrumpuntur<: Sic autê anima ip(a una crit &. nOl1lT1ul
1a:,1n quod a~rurd~?, dcduci uidebarur fcrmo,qui animaJJl
c harmolllarn dlca: quamobrem fi mifiionc una abbta
a~lmal aufcrrur, una igltur quoC}3 anima cum fil harmooia.
allo quocv_modo ellponitur)Î1 non cftharmonia anima,qu"
re fimul cu carne ablata aufenur<Delllceps Ut ab alio peiO'
cipio: fimilieer autem & aliarum pauium animalis pro CO,
quod dtJunoquo~ ablatO curn a1tjs partibus tollitur) par'
us autem imdJigit flmilares,os, carm:m,nc:ruum) uenas,&:
reliqua, quoru~ quopiam ablaro flmul quoCV animal a~'
fcrrur,l1on fanequouisinfirumemalium, toUi autcm diclr,
non ipfum fimtlarium partium fubicdum, Ccd ipfam for'
mam:quarc 11011 di"it ablala carne,fcd camis erre.
ca:
Ad h~c ) fiquidem non unaqu~q3 parrium a~.
mam habet, fi non dl anima rario mlftioniS, qU,l~
dl,quod corrumpitur anima deficienre(quo d 19l
tur ncCJ3 harmoniam POfslbile dt dIe anima, pr'.l
circulariter circumfcrri)parcc ex diébs.
,
AI'~ modo ci,tca,h c ipfum dubitat, immo non omnl~l:
dt aira 'pfa dubltallo a fuperiori Ccd (um fit eadcffi, ad 1
lam uicc ucrfa fe haber.prius eni';' dubirauit quid Ira co o1 ;
'
l
po ÎI1tI011e,&
ha, mOllia corporls corrupla iÎmul
abit anl'ma'
,ci
~qUide",lnoli rfl harmollla, nUllc aurcm econuccfo, 9U't~
!ta ab,al1lma rchélo corporc,harmonia limul corru/TlpllU
Ibl qUidé b h rmonia faéto pr,ncipio in animam, hic ucr
ab alIIma Ill, harmoOla corporis deOnit • nam {j)inquit,h80
dt harmollla corporis alllma quare (jc ab anima dcrcl '
corporc, harmollia fiatim c~rrumplrur <quanquaJJl n':,
a,pertc dixir hoc modo,quod Cc IlCel haud dl anima co~P
fiS harmonia,fcd quod hUlus opinioOls abfurdum fequUUr~
id Ut prius acccplt)nam dlCcdo animam harmoniam fcqu~,
balur id ut fecundum unamquanq; parrium animaJD dlc~
)
Il.
, r
pa"
~emus. Si ergo 110,11 Cnln'lUlt .ecundum unamquanqJ Li'
t'um anima, uidcllCel ft alllma nô dl harmollia:hac d' é2 ,.,.
fa polhj obfcuriratem coméplatus dl)ipfam ralione rcr~d
l
PÛt di,en •• fi non dl anilI)i ratio JQ1fiionia. Dclnde (L1b 1
d
wCt
�D
E
A N
fm,quid dl quod comltnpiruranima defjèÏente(quodteR-~
a~ 11 dlcar,corrupro animali in defcétlo le allim~ mhll allud,
J1 ÎI tempcralionem,&. harmoniam corporis, con uplUm ui
demus. nall'll tcmperar~ elemcnta non corrumpulltur ,fcd
adhuc fum. anima Igirur dl harmonia, /l.quidem corrwptio
anima: nihll alluJ 111ft corruptiollê harmonia: (orporis "pe,
rata d"tAnfior 1(.'8 igirur cum dub'caucrir, n'on folutiolllm
f~billde tulieuJuti ca Üt manifcaa,& al quo modo in fupe.
J'loti,bus diéèa.folucret aucem fic ipfam, quêadmodû quc'll
~ltbl dlximus. Quod rario m,fiionis,&. compoftla( quod lt
Idem, ac fi dicar,harmonia ) rationem corum , /lne qUibus
110n (unt~ad animam habcm:noo coim Ileri porea,U[,û hfC
IlOn Ûnt,ipfurn Ût corpus organicum:quod li nCCJue corpus
Otganicum ûr,allimam ipfam in co dTc im siblle ea,non
tamen illa rum anima, quemadmodum neq3 fille lapldibus
& 1gnis domus ca neCJ.l ramê lap:des,& ligna funf'domU8,
lldur etiam non ûne aens perfpieuitale lux !pfa agir,nt'C}3la,
Illel,l lux, &. perfplCtlitas idem Junc, ccdcm modo Lie ft: ha,
l,et Il,1 anima, &. ln corporis harmonia . Quid ira igitur har,
mailla ablata,anima quoque ipfa toHÎlur, immo alllmOE m
corpus aébo tollilUr <quemadmodum cri am tranlparenLe
~ere ablato,non ipfum lumen/ed ipDus lumillis in tranfpa..
tens aéèio toUitur uidellcet corum,llnc quibus dTe nOI1 pOt'
tdt,rationcm ad dllimx operationem harf)1otlla habet.R.ul'
f~s autem cconuerCo ft defecerit aillma , harmotlla pra (lOi), ~lIn deficirt. Q uare quod IpCam cont imt atqur apparn,
.. d ca, quod aptata rius f('mr cr conferuauerat dellcit. quod
~utem lpra anima nô harmonia,ld quidé pel piura olten
dum ca,curn ucro dicirnus addTe CIlharo:du(Tl clthar~,(h()r
aruJ d'lToluta harmonia, fimile dl: ae lî ignarum mul1lcs,
a Ut 01llnino inanimatil quodpiam cllharz adeife allquis di .
~:jnon c,nirn ur cirharœdus,&. aptus.ad cilharam ille addr,
InO~r1~t~,û etiam lapis adl1r. non w im ul1<Juam CIIharo:dl
III 0 ln Ipfam c tharam non aptam opera rus ca,quemad ,
III o~um ne~ allima in corpus nOn aprum opcraLUr. Qlare
tr :t~I S rxemplum ill',quod per alllmam Ilt,adeft)quam c n
d atl~rnl1r. addTe cnlm fonaiTe animam corpotl OIllquan.
o ,rtlélrn poft exitum nihil prOhib(blr, 11011 tamtll quod in
~o ~Percrur admitti~ur , quemadmodum ne'1l cilhal œdum
ln CUhlra non apta opcrari concedltUr.
ca
Pcr accidés ';lUtem moue.ri (qucmadmodu dixil
' 1'l1us)pordt~& mouen:fClpfam,uelutl rnoucnqui
(!ch' 10 quo dl,hoc autrhl moucri ab amrna,atm:r
;lUté impoLibik dl moucrifccund(i 10cu111 ipf.ll11.
Curn illud confUlauerit) quod al)ima per e mOUC3IUr,
'Juod &: Oc:mocritus,& Tjm~us d cebant ,alell qU ldem Ce
cundum lincam, altcr uero Cll'cularitcr mou ns,cù IIlquam
~fl:enderit an:m<lm pcr Ce Cfeimmobilcm, IIULle dicit quod
IP~a pee accidens motu (olo.localt Cc moucrc dlCltUr. ex quo
tl1lm corpus ipf. mouct, &.ln co dl:dum corpus mouctur,
Curn co limul mouebitur. quart moucndo corpus in quo
~fl:,r('Pfam pn accidcnsmouer.per fc aurrm, & , (ecundum
ubfl:antiam ncqJ mOuctur,lIeC}3l11loco dl, nal1l}J cft incor
Por(él. motu'igitur Colo loca1i mourre fcipfam per accidcns
anlllla dicitur. Ilulloaurem allo moru:llcC}3 cnim cdi muta~ur Corpus ipfa mutac,lIrcv aug:.rur, neC}3 minuitur ,per acci
d CIl8 'lUté moueri( qucmadmodll dllâmus )Dixir clIIm quan
o t0ntra Tim<tum dlccbat, non autem pat ct cauCa quart
~Q: m circularitc!" fnatur.neq] m im animr fubftan~ia CilU
CD,qu~d ca:lum circular'r(f [rratur ,ccd per accidcns.
n
1 M'
A~
ffr~etiam corplis~nul1c i~itur hoc côfutato, q~oniattllna"i·...,
me motibull uariatiws moucri uidetur, rimorc enim~ &. ira, ;
& ahjs affeétlbus mutatur)nunc inquam ad hoc inftantiam:
fecir,contexir igltur ûc,quod anima co modo mourri uidea~,
lUr ,anima triftalur,& gaudct, &. timet ,& fimilla, hi aUlrm"
funt motus)anima igitur mouelUr.harum aUlt'm propoCttlo
Ilum maiori qUidem concrdir, ubi timor, & ira, & reliqual"
motus cITe dlcumur:m nori ucro nequaquâ.non enim con',
ccdil , quod anima pel fc hifce affcétlbus patialur , fed hoc
cile urriu(C}3 /lmul,nallt}J funt hi affc étus in animalls an'ma '
('x malllfealS autem hUlc tp{i rei fidcm facit • quemadmod5
cnim illquit texcre,ud ~dtficare elfe opera anim2t non con,
femaneum efi dicere ,at ne quidem corporis, fcd animall"
cum corf:ore:todê modo irafci)& timere, & ftmilia elTe aui
maliScum anima d1cimus)nan'l3 illud dt animal, quod per
corpus texit,&. OEdlficar ,ill corpore utro pee an imam ,rafci.
tur, & rnfiatur • quare fi motus rius elTc concedantur,l1on:
tamen Cu nt alllm:r pcr fe ,Ifcd utriuCq; flmul. nos aurem Id
'luxr mus, an ipCa pcr fe OlOUeatUr an:ma. &. quiCpiam id
'lu~liuerJt,quomodo cogitat iOncm utriufC}3 fimul d Ie dicar,
Ililnq; &. aha, qu:r fum irrationalls partis anim~ ,qua: qui.
<lem non dc a corpore feparabilis , (cd ft animati corporis
forma, Ut in mate ria corporr exiftcus (orma infeparab'l s.
quod fi pcr fe cITe nOIl POtcft, conCcquetls illud
Ut lIulia
opc:rario ci us folum,fcd mriu lC}3 ûmul dlCalUr,cogi:are ueto
eaJpLlu,s anima: raliollalis proprJû ,quz qu idcm fepatabilis
e11,hoc Igltur quomodo utr;ufq3 fimul e{l-';ad hoc (rgo dici,
mus quod anima ~atiol1alts cum extra corpu ca, & fepar~
Cd habltu,qucm cu corpore habebat, cogitallouc IIÔ Ulllur,
110 rnlm quzrJt,& inueOlt,neC}3 pea propoltliolleS ad conclu
flones procedlr,rcd purus cfi lit imclleéius abfqJ illquil1 uo.
m res pCas perfeéè~ percipit,ut ca,qua: omn:um in li: ralio'
Iles habeat, &. hlfct: non corpore perturba ta ,quando uult;
abf' lllêpore occurrit.ctcniin corpus ft illi Ignoramia: au,
fa,quarnobrcm inquilltionis ,&. inucotlonis IIld.gct, qUia
n6 en eius uinculù ad corpus lI1uiéèum,fcd côpariCII ,p'.o.!
J)[Cru ex Ipfius anima: moubus 111 corpus, &. x corpore in
allim;;i ucfiigia tranfeunt. aha dl igitur ni coguat<t fpecils
&. lia rci, qua: triallia alfecil:& j(l rdlquis ut dlXI)1Il cor 0
TC lIdrig il qlloddam motus allimz manifefbtur, unde Ipll
q~oCV ",~y{bgnomi ex afpdèu corporis aillma: dlfpolîllo,
ne conll(lum.~luod autern ex alfeébbus corporis qUidam lU
31limall1 rr .. nreat, manifcUum cft, Ilam curn dolente IÎmul
dolel,& 'Ü lzlllnre l<ttalur.quod autem corpus tall,ud taU
~110do difpolilll n,t,ud non fit illl imped,mëto,nullus dl',qui
Igllorer,quod qUldem Impedlmcntl1 Ilon cral rx (0 in Illam
futurfi,nifi cx habitu, gucm ad corpus habet natural Il qui;
dam confcnfus, &. affeéiui cômunis III anima tranfhn fic
quemadmodu fi retro al cuius ccreb(l ut'mrlculus patÎa tur'
Ipfam memoratiuam uinutcm pati dicimus:alto autem UCll
tTicu\o patiente, ratiocinatiuam. alqJ eo modo pro dl Îpofi.
ti?ne bona,a~t mala b(J1~,au~ malr Imagll1an alllmâ ,ea:qJ
dlffcrcmes
antrnarum apmudtnes,
&. hoc,quod inltos ) aut
l, 1
.
ln Il os affcéèus proprnfz ûm ,ex co habilu , quem ad cor;
pus habcat, &. rx communi in affeétiones confenfu açlue;
lllt.unde edam quidam id pUJ;lUrrunt,quod nima: u i nutc~
(orporis tempcratioJlc~ (cquatur • hac Igltur dc caufa cog l'
tationcm,cum fit imrcrfeéèus imdledus dfe utrlu(que fi;
nlul dicif,at hoc minime lIecdfarium dt. '
ca
.
~
Nan.lli & q uâ maxime triftari ) ueI gaudcrc, ucÎ
cogirare morus [unt:& unumquod'.Pmoucn hOI
~céhus autem dubirauerit quifpiam de iIla) Ut rum moueri auté dl ab amma uelurura(cJ,uel til
~u~
llloueJtur , in taha cù rcf1pcxerir:dicimus cnim mer~ dum cor fic mouetur) cogltare aurem, uc! ra
.. nll11;)
etiill11
tr~fl:an ,gaudcrc, confiderc) nmere,Jrque lc,forraIfc aurCm aliud quodplam ell.
nia 111 rafcl,& femire, & cogirare, h;ecaurem onv
NOIl eftioquit Il ccdfa ri il ex his,qua: ,diéèa runr,~ anima
ipfam~l~S err~ uidérur . unde puraucrir quifpiam f1\ourri dlcamus.quomodo autCm non ,d ,~ccelTarJu l1r,per
hoc non dl neceffariul11.
~lI,qu<t (cQUUntur,conf1rmat.nam cü prœdléèa pet coc f~io
C um élnt,uenlcd
ma III 1
. I!
guc mou
' ln oco pcr Ce rnouerl. confutaueflt,u
nan_ I1cm motus elTe dcdc:rir,hoc cnlm per hoc mamfdtat d l ces~
, " Ctur InguJ~ in 10,0 pcr fc. in 10'0 cft ~ 'luod fi ho!; ~p:\ Ci & qua maxime,pro co quod dè,& fi qua~m.axlI:n
r
• ,.,. _ _ J
..
Co
T
III
,
!~tG,,"u.fup(ranuDa.
.63 11)
�.p
R 1 M V
S
~hctdatftus.pra:ttrta·ruperius,c(j dixHTet, h~c autcm om,
Q!Ioniâ dixir oporttrt dictrt, quod anima mOlJttUr ho~
nia motus dfe uidétur .Ccd lite:ra obCcuritatem habet, nanCJ3 mO,non lic inquicego dixi, ueluci in ea per fe mocus exifiar,
{cntc:nrix rcddltionem int~rlocutione urus longam fecir,efi: ..verum quod aliquindo quidé ufq3 ad illam a cor pore fum·'
coim dldorum reddiLÎD • D icere autt,m irafci ipfam, quod pro principio mocus fit,ueluti fe habcc in fenfu, nang, à fen:
quantum ad litera: confrruétionem fup.erAuum cfi.at quo
.libillbus principium fit ad fenforia. Dcinde: h fce feparacis,
.Ilia m muita ufus cft interlocuciolle, irerum fumpto intelle .• 11 el côparatis , & ex renfrbilibus lalem quendam affcéèulJ'l
étu coniundione inceptiua ufus cil, litera: igitur côfirudio patiemibus ln potemiam cran{j'r affeéèus & fic in ipfam an~
fic fe haber. Nam fi & quam maxime trifiari, ud gaudere, mam, qua: ipfum affedum,& cognofcj~, & iudicat. fit au ',
uel cogi t~lfe: motus runt,& unumquodC}! moueri dicere,ira tem q~,dam mOIUS ealis edam circa ea , quz carent anima:
{ci ipfam,fimilire:r ~ qUf fcquul~tur. 'l.uem~dmodum ~mm Cju~ Igltur corpora lcuia fum, & polita, fi quibufdam dir,e'
;nquit t,xerc,~ ;edlficare cffe amm a: non altqUls dlxerlt,fccj téle Ranua ponamur ,hifce,qui fUnt in uilibillbus colores,ll,
;pftus hominis cum corpore:Gc mifercri,difcere,irarci,& fi. JuOral1tur .. Ut [pecula,' fed minime: fcmiunr, quia in fe non
milla fUlJt hominis opera cum anima, quare motus hl non habem al1lmam, qUf Ipfam afft d ;onem dqudinr ,at ea fco
fum anima: Îpfiu~ pe:rfe motus, Ced utriurcv ûmul propter tlum,quzcUtfquz habér animam) in quam is.qui fit in ipÎtS
animam. ~od utro qua:ritur dl ,an ipfa per fe an,l ~a mo affedus, remluitur:in eo igitur guod ufque ad iIlam per fcn
ueatur,ea dt igitur litera: copfiruÇJ:'?: re1 lquaucr~ II1lluer· fus aff~dus dlfiribuicur,anima mou eri dic;mus, nanque 8t.
'ocutione dida (unt çü nanqJ dÎl"n(~ quod trlllatl)& gau. .l'cr amm~m fWt,it animal,& aflèéius ufque ad ipfam tral"
dru &: ralia fl Cunt ~OtU~, qupmodo fine hi motus coarra, .lir. Remll1lfcenua fane Cumpte principie ab anima in cor'
uit i:afci enim inquit,aut timere, &. ûmilia motus ab anima .l'us uiuum fadum defcel1dit) rcmlnifce:nrcs en'm eimoris
fadi fum guod aüt Lint ij motus,in promptU dt,unus enim .allcuius noblS fadi (fpenumero palluimus & memores fa'
'Juifq; ipCorum pro mot~ cordl~ 6~ " llallf}J i~ irac~nd,ia cir. il! nauigationis naufeauimus. ar quomod~ in reminifcen"
ca cor fanguis feruet , & 111 fuperfiClC dlfpergtlur , III tlmore lia motû <lb anima, fumere principiu dicimus<;'nô ut illa ipfa
uero jn profunqo cOl1trahitur,& ip[um cor hoc uel illo mo, per fe rcminifceme,fcd ut per fwfus mOtum ab fenfibllibus
do moue~ur:ha:c autem talliJ non folD num ab anima quo. fumpro principlo eoufque, ubi fe:11 fi ri ua , & iudicatiua pO'
dam mOfu,uerum ttialll ipCa cogitatiopis aélio IIpnlloe ta, ~en[Ja dt, pmranfiffe: dicimus,hic autem fpirilus dl:. fic 8t.
Ji quodam mocu fit, cerebro fCllicet aut alia quadam parte , )n remlnifcelltia dlcimus, quod a fpiricu, in quo anima (fi,
motum quendam ferente, hinc illud cil) quo" corum qui prll1C1pium mOlUS eJUs, qui in reminifcemia fit fadum dl:
.ccoIl uer foin [cufu, in quod cnim feofus definit' ab eO rern i .
,ogitant ,uultus mUtabiiiores fiUlIC r
Horum uero contingunt nlia quidé fecundum .Ilifcelltia: di principium. nanque reminifcwtla cuiufdal1l
lationcm qllibufdnm moris ) aha uero fecundum 'phancafm~ti s ell inuemio, quod aUquando in rpiriru fuir~ in
eOlm l~lnafcul1tur phanrafmata, in quo anima fCl1fit! u~
alrerarionem: qU'Ilia uuo & quomodo) alla ratio hoc
fedec,ab hls monumcmis, qua: fum in fpiritu ,in quo efi anl
dl. dicere ilutem irafci animam,fimilc dt ne fi qUifi ma, qua: phamafmata uocamus , qua:: monumenta ex a~'
piam dieat animam texere, uela:dliîcare ) m~hus prehellfion bus,qu~ l'cr fcnfus fium,obtinuit ab his(inqua)
a::nim fortaffe dl non dlcere ammam mlfercn)ucl mOt.u~m [ecundum reminifcemiam princi~ium fit: obic'
d tCcere,ueI cogit~relcd hominem amma.
~a 19lt~r 1 urfus phamarmati, quod prius habuie : hoc dt
Horu. r.guod IrarCarUl' ,quod timeat,quod cogaer,& re·, lmprerSlone prius ln rpiritu i,n~ala rcmillircilur, & pa pr~'
liquoru dia quidcm corltlllgu/lt recu ndü latiolJem,gUlbuî, pnum fwfonum Cenflt, fic Igltur fc:nrorio corpus difponl'
dam motis , al,a ucro fl:cundu alrerauonem, aliqua auté & t~r.ueluti Cenfus quide m ex hlfcc: ; Ut in excmplo ralio cft e%
fecundum lationcm, & [ecuodii alrerat omm, oallC}! illu'd , JllS, ut ex fcn.fibilibus principium motus habet:rcminifcwl
q'uod ira[carur ex arnbobus a Cidlt': cor enim palpllar) qui lia autcrn al:> illa ad e:os, qui (unt fmfor~ motus, ud man'
motus dè inloco, &. Callguis circa (Or alreratur , lIaOl IraID flones) hoc autcm , ue! manfionts appofuit, quoniam noll,
fangu 'Il ia circa cor elfe (eworem dlcimus, fcruor autem cR ~duti curn Ccmimus,ip(a fenforia mou tri necdfe efè , dcill'
alteratlo;mifcrcri aUtcm, 11 1rimere: , uel gaudere alrerati o, ,de fic in allimam ipCum aETedum tral1fires& fic quando r~'
Jllltlifcimur, pCliitus oponct illud ipfum fwforiu01 rnou~"
JI cs uj!dam Cum,al edam fortaffc fuGollc qua dam ,ucl con
aradiotlc fangulOis fada motus 1I110co rUIl! : cogitarc uero ri, per quod prius ipfum motum}labuimus. Verum fit ail;
ca alteratio qu~dam & ce:re:bri, & al~ corporis,maxime a" .qu3ndo hoc ipfum , udut Cl! his,'lu~ propofuimus, (,Xf,~'
lem fa ci ci,re:d Ipfa quidcm Crquilur eam ,qU:E dl proptcr Ct pl,s:aliquando uero npn, ncque: en:m omllillo cum rem lnl '
rcbrum,& ut cauCa qua:dam cft. undc1}uoq3 qual,s Cl Ce:l fCCntl3 f~nforium m,ouc~itur; [cd lUis rcquicfcentibus ~3d'
rcbri lêpcratlO, lalcs ) utl talcs adlollcs clrca r atiocinat' uas tum,c?gltam~s rrmlOlfclmur,nanquc per ipfum fenfo r1utJI
Cacit:cogltate aUtê illqUlt,ucl talc fit, ucl allud fOrtaffe quod .Ilobls Ipfa apprchcnl10 fada fuit.
piam,ud tale, UlddlCet motus in loco:hoc cnim mOtù dICC,
Intelleétus auré uiqctur innafci fubflantia qu:t
bat moueri Cor palpltani in ira ,ucl fi non hoc cfi cogltare, d~m exiflen~ &. non corrumpi: maxime cnim corI
{alu:m talc quoçfpiam dt,uidclicctalteratio. Qlales aUlcm ,:u'peretur ab ea)qu~ fit in feneétut.e, of[u[cacio ne•
&. 9uomodo comillgam,altcriu& ratlonis cll,hoc ffi quales
ppfiquam dcmonllrauit animam per fe localircr
ul1l~f~ui uC'lJ paros,aut opcris allim~ I1m morus)uc1utl qua.
JJloueri,inutlèigauitCJ3
quid ita maxime ira, &. cupidiras '1 '
Ics ln lrafc~ndo mOtUs accidum ,utrum f(Cundum Jocum,
c Il
flmilla
mOlUS
animre alteratiui , uidc:rel1lur,dc
Gin fcculld~ altcr~tlontm ,fimllittr & in triftando & in gau~ llmor,&
,
r
ta'
fi
id
concederttur
mOtUS
dfe
UrtlUiqu'u
rauJtqi
quod
&
dtndo,&. III coglcando, ucl quomodo hi motus fiunt, id dl
'
l
,
('
qua part~ c~~ ~~Ima: a~e:élu côpofita t ucluti hcpate cum men Ilmul fum,non ipflus anima:: confequcnrer iUllle'l /Tl
concupi[cIP,I, ,cu IrafClblll Ucro corde:, & alia quadam par, dU,m Ccrmomm traducir,& eum pcnitus dTe immorr,l, c ,
Ct curn allo quodam, ~ qu~ll modo hoc moue:atur, uidcli. d~Clr.quapropttr Alexadcr, cil qUf ab Ariftotelc pcr(pl~~ ..
cet quid ab affcdus al1lmalls motu pallcns:altenu$ quide:m ~Iél:a funt refplctre: non polfet, itltcllcdum ipfum u,hr JJJ
llt,clfc immorralem [atctur .110n enim aliam expoÛ t 011' l,
rattonis talia (Ullt. funt autrm Oue dc partibus auimaLurn
j~uen!t,<]ua:
liter~ quadrarctfcop~ fu~ confonarer, rtl~,
.oue etiam de atlimalium mOtU tradatus.
'
u~ qUldcm iIl IOCl8 quada~ eum dubaatlone [erm,onc~,tJI
Hoc :ult non ut in illa ~Ot~l exifiérc,fed aliquil Clt, & hic iNcllcdum tffe Immortalcm dicerc Arlfio rc i'
do quidé ufg3 ad iIlam,abq~ado, ~ero ab dla,udl1 fatctur. paulo auttm progrtffus fn conrilluatione fcrm~n
ri {en fus q ulâé ex hifcc)~mll11fcct1a autclll ab dIa, inCldens in lirerâ qua: diClt, intellcdus fortaffc ,fi dlulnUCJ1d
~cos.Jquifuntin fenforus motus,. udmanfiones~ "iœpaubJlt, de diuino , inquit. intcllcdu fcertlo ~~. al
dedlU lllO
1
no;
�D
E
A N
dt diuino dictbat,quid ita ,rortalTe appofuit<utrum Id dili,
gentius ,cum co peruencrimus,cognofcemus,Hlc coam idé
Alexander de allima Ilbrum proprlum fcripfit, in quo ait,
quod cum duo fim in exiftemibus,matcria fcilicct &: forma
llnumquodque fecundum propriam fcrmam delignatur,
Illatc:ria enim communittr omnibus fubftcrnitur,quare &:
borno ipfe f.:cundum propriam formam dcfignatur , ca au
lem forma cfl: anima rational is uerumamen unaqua:~ for
Illa corruplibilis cft,&: infcparabilis a materia.igilur anima
quOCZl rationalis.enimuero nos dicimus quod a\ia: forma:
funt a rnatttia fcparabiles,alia: ucro nOll, animarnq3 ipfam
rattonaltm fcparabilem cITc,quamobrcm Arifro. eum ani
Illam diffiniuilfct,no animam rationalcm priualim,fcd fim
pliciter otnncm an imam difffniuit,& eurn dixiITet elTe cmc
Icchiam corporis nawrllis inftrurnentalis potentia uitam
habentis,addidit manifd tum cft autem quomodo emclcl
lechia,utrum uclut infeparabilis, an Ut nauiculator a naue.
qua~dormam quo<lJeffc (cparabilcm fciuit.~od autem
hoc.lI1 loco manifefl:c de inteUecru humano dllfcrat,cx ipfa
dlébo ue coofiderà intcl!eétus aurcm inquit uiderur ionat"ci
f~blèantia qu~d , ~ cxifrcns,&: nOIl corrumpi. fcd quis di.,
lllnurn eITe imcllectum conieélabit<uidelur enim inquit nô
Corrumpi,deinde ctia manifcftius,maxime el1im inquit cor
lumper~tur ab ea,qua: fit in [eocéèute offufc~tione,quid au
lem clarlus quam ,quod hic [ermo de: noftr~ II1t~Ueéèu dt~
Paulo aurelll progreffus nomen intelledus 111 alllm.-e nome
tranfumit.qllare feocctus inquit dl:,1I01l quod anima qulc,
~ualll paffa. ûr,fed quia id ,in quo efi,aliquid palTum dt,u~
t" ll rnorbls,at'l3 ebrictatibus tieri foler • quamobrem Ilh
qU.ldem ca1umniamur quimnq3 Ariltotd em rational m
Aï~lllallllllortalc:m di~crc fufplcantur ~ hoc autcm i1110c~
c xan.det bene qu~rit, quomo do ha:c Ipra curn pra:dléè !s
()onucOJanr,nanquc fermo in fuperioribus dc hoc erat, an
i portcat uocarc motus ipfas anima: opcrariones , uiddlcec
rarn,& timorem,&: qua: funt his Gmilia,llon autem, an in ..
~rrU~ti?i1ia)an corruptibilia fint.quomodo igilur ueluti fa
~t de.lllts inquilitionc,de intcllccru infert hoc,quod Hltel!e,
lis uldetur innafci fubframia qua:d<l. m exiftens,& no cor
tll~PJ~fcd hoc dllbium bene foluit.de illis tn Îm inquit po,
ttnlla demôarallit.an corrupribilta fior, hoc ofh:nfo uod
hO! qux propri:le c'us operaliolles uidelllur , in anima funt
llttiufq; /lmul,quemadmodum rex~rc cfi in eorpore fimul
lltriurque potentia.igilur cas operanones corruptlblles dIe
-dem nfiraUlt.in fupcriorlbus w im illud pra:fumptum dt,
"Juod (j operationum, aut affcéèuum aia: aliquid cft ,ppriv,
fa eITe fcparabile ,pbabilê ca, fto minime id c6ceditur,nul
10 modo.Quolliam igitur patentiz il1a: nutlam habc:m ab
corpore adionem feparabilem,proptcrea ab ipCo corpore
Infcparabile:s crut.uclutigitur hoc oftenfum ftt,id confc:quc
ttr de inlellecru qua:rit,quo modo fe habcat.Hoc igi ur di,
~t,quod intdled us non fic Ce habcre uidetur ,fcd Cunfian ..
~~ C)ua:dam dTe,&:innafci,&: non corrumpi, &: didione m
:C.1l1 confidera,nam diccndo innaCci uidewr, maxime qui
fi trn llgnificabat eurn n~n ex corpori~ aut animz ad hoc ip
~rn complexione,gcrmmarc:fed cxltlnfecus accedere,quê
:a Illodum in rus qua: Ccquuntur,ait.Dcinde "luoni;J in cor,
~orc ac.cidcntia quoqJ innaCo ui~ëtur,&. fi ~on extrinfecus,
i:POCUltl~bflantia qu:rdam eXlft~ns:ar etlaQJ quia forma:
III ll1ate:rla IOnarcun~ur & fubfianua funt,corruptibilc:s ta.
~. tn,aditc it& non cor~umpi.deinde huiufce rei tidem ftu,
rc addidit,maximc cniM corrum pemura b ea,qu~ fit in
ionc na fi ab corpore inCepara"bilis effe:t •
.II~t~Utt offufcat
~Ulgc:r . f i . ) eum co oport~ret) fi qu~dc:m
10 e:o
i
corrump
~
e,.
f'ubAll:
qua: li cUtlarn baberct.talia igitur [unt Ira,&. cup:dltas,& ta
floten~~t e:~ hia.intelletl:us autem cconuerfo Ce hab Ct, nam
uil( apparens,ar etiam fortaffelno
dl:fcnc,.q~'dcl2l corpore:
'
d " $V
(cc:t tUtr '
L
IUOnn Pl~to d' . O,augetur.namcv pru enua,V\. uerS;g orl~
IClt,QOc in profundam [e:ncdutcm aducnjat~
t:o
' ~ ~un~ aUtan q~admOQuru in (cnforüS ilC~,
1 M
A.
2.8
ditJienim acciperer(enex oculum taIem, uideret
q uidem Jïcur &. iuuenis.
Dubium quoddam iufte ad ca , qu~ dida funt habens'
~ubitationem)dilToluil Arifiotdc:s.Oixit enim, ft quifpiam
Illtellcélum cum fcncctute non comabefcerec ofrendat ip,
pfum elfe incorruptibilem dcmonfirat,quod fi cum co~po
re comabefcere ~um probct,corruptibilern igieur in ultima
{cne:ducc,& ddlrannbus magis corruptus uidecur. ualde
coim (cne:fecOlcs ddiram, hoc autcm &: in e:brieeatibus &:
~Iijs qui~)Ufd~m affecribus,uduti mclaneholijs , aCq3 cti~m
r ob
ln foml1ls pamur.Q!.tod fi eorporis motibus altcratu
cam rem corruptibllis cIre uidttur • hoc igitur dubium fol ..
ue:ns ait, idcm in didis affeéèibus intelledui contingere
quod potcnti~ fenfttiu:Equâdo fcnCoria I:x:fa CUnt.nam qu~
admodum fcnforijs lzlis non quidem frntimus , attamcn
iam fenfttiua pOlencia minime: la:ditur.non enim cum huiu
fec crasfi corporis infrrumemis ca, qua:: illis utitur potcn~
lia fimul patitur,quod enim non ipfa potemia patiatur , fed
ipfum Ce:nforium laboret,id patet cx ijs, qu:r fuppofuimus.
diximus cnim Cl> tÎ qualis eft oculus iuuenis, oeulum [e:nex
acceperit,quemadl'llodum iuuenis operabitur cenex, quod
quidcm non clfet ft potentia I~dttttur.cxemplum autcm in
fuffuflonibus humorum mani(cltius e:fr, narn ft humore:m
illum .detjci~us illi uidrnt, qui e:o humore impediti priu.
110n uldeb~llt.ld autc.m propterea accidit, quod in hoc cor ..
porc fc:nl1tlua potcr!na non habet elfe:,fed in fpiritu. fic cria
fi oculus fenum ex tempore debilitatus fit, &: tunicula: craf
fiores faél:a::,& tanquam fordcfccntes, no Ge transluceanr.
Si pra!tcrea ÏtllUS humor non transluceat,atC)3 etiam aridio ..
res ex lem pore ) & prope congela tz, neq, pOSant affecrus
fcnHb ,lcoin fpiritum uicuum transrcrre,id accidit,quod ipfi
fenes minus uide:nt,fcd non quod ipfa uifiua potêna aliquid
patiatur.Quod fi in fenl1bus,in quibus id minus elTc OpOf'
tcbat,ha:c accidit,multo magis in intclled u • quarc folum
corpus,cil quid Ipfis intelledus operationibus pafTum ftc.
imprdiri diCimus, non aliccr , quam ft alicuius operationi.
fiudiofz caura,ucluti ledionis,ucl comcmplationis ud ora
tionis uicinum uicinus nugator expellat.quod fi ill/cum et
ga frudiofum rcfpedu m omnino nOIl habtat cum ramen
de propin~u;rate loci c:xpdlir, quanto mag's il1lelledum(
cu~ crga Ipfum corpus ~efpedum habtar proptcr natura,
le ulOculum~non cmm Ulllculum hoc omnino limul clè im
patibile. Q.uod fi quifpia d cat,unde igitur id patet, quod
Jl1tclkéèus, quemadmodum fcnfus non ~in aliquo pra:tcr
hoc corpus elTe habeac(udut in fpiritu<nondum coim in ij$
q~z dlda.Cul1t,hoc manifeftum efr,hoc autem tantum pa!
tUlt,quod!n hoc no.n habet cl!e , ueluti ccnfus • Dico igicur
quod hoclpCum dCJnceps Phllofophus demonftrabit cfTe
fcilicet Ipfum ab omni corporc Ceparahilcm ,ne:que ~duti
fe:nfus ab hoc Colum,non autt:m difficile cfl &: hoc prius ex
plicarcin aliquo corum,qu:r dicit.quod enim quemadmo ..
dum {co (us in alio, nOI1 habeat effe intellcdus , inde: patet.
nam (enCus ab fenfibillbus maioribu8 pra:occupaù,minora
fufcip~re: ~on poffunt:udut auditus (1 ~aiorem frrepitum
audlent mll10rem nequaquam prrccptflt:&: lingua fi aat;
rirt,luOt ~u.ceum gufiaue:rit,illfc~iorem non Ceoferit,atque in
aliis ûmlllte:r.hoc autcm, quoOlam proprie: fcnfuum inlèru
melltum'll,~ ~ehi~lU , fpiritû dico,corpus cft. Ip Ce uerO'
il1l.c~eé1:u~ OIm~~ummcorport'e intdligeos,nulloClJ corp~" .
re: 111 Imelhgem!a utens quanto maiora intd~glbilia fufcil7lt
ln
ran~o mag1s mlllora caplC.atqJ aliter ,nuUa porencia, qua:
fubleéèo (orpore effe habeat, ipfa ad Cc conuerrere poteil'.
tlam & corpus ad Ceipfum,in quo dl, parirer conue:rte.lUr.
l1ullum aurem corpU911bijpl1 coh:rrcrc pottŒ, n~q3 et.lam '
alrj nia per fuperfici~m.[ed imeUeélus ip(c ad fc couerutur.
feC}3 ipfum uidet,ipfe de fc qua:rir.&:lpCein.uenir. Cubltanria 1
19itur a corpore Ceparabilis , neqJ aliter qUlcq~am aut con·
tra ipCum aut cotra Cubiccrü [uum pugnat,aOlma uero cor
fO~ ~cpug~ ,ü
a, aifc~ ,o~dc fClastn~l am fubicdii
•
�"2.'
fuutn corrumpit.omn[a enitn elre'cupiüt,at ipfa uirtute cor
f1.
..a. ri- pusconfumit,noniglturinipfodfchaber,edlaliquandofe
1\::'
"~ .t>-;!:;~
. .-..
r.-(°pararim
opfratur, quando
in diuinorum contemplatione
~.- ,., ....."' '"!! ·1
.
.
1--71_a:::t.:
~ cft>lllud pater,guod etlam fubfiamiam feparabilem u:t1et.
~
•
10
1fcJ '
~,j;,4... _
J.-, ..;
..... ~-:J .
Qgare (enraus ell, non quod de anima pariéll
r::;!::..::J?.'ir·t ur aliquid ) f~d illud in quo dt, uc in ebrieratÏl
1f'..: ' ~"""f~l-,
bUS) &
morblS.
Senedus,uidelicct non iIlud intcrpretamur , quod ha di
èebar.maxim.e enim corrumperetur ab ea, qua: fit in fcneétute offufcallone,& guod nunc ait, fed ibi quidem mode
rarum,hic UrtO, guod multum,& ultl mum eft ut emm di,
:xi quod,quia non cfl: omnino aduerfum corpu; ûne refpe,
étu,nofter intelleéi:us proporcione corporis indiger,ut cum
proponionabillrer [e habrat,n ihil turberur,iUi uero in flore
3:tatis aduerfus operariones ..pprias p a Ffeéi:uü Iiturbationê
immoderatum fit, &in ultima [encdure quia motti6catii
idem'l3 materia: proximum dè.idem igitur, il~qLlit patitur,
intelledus in fendèute,quod in ebrieratibus,& morbls.nâ
uelUt ibi proprcr corporis inremperiem ad operationes im •
peditur,quod patet,quia,CUIl1 de tali {bru corpus ip[um di
fcefIcrir,iterum.rdu~et,ftc in. [cneétuce eciam accidic. quod
autem pofi: ebriecacis IlberaCionem,non alius quifpiam inIl~fcitur intelleéi:us,quaû r~rfus ex tempetamemo fiat, per
fplcuum dl, guod cum primo eR: unus & idem numero
l1am fimpliciccr ex temperatiolle fic u~ album non qui:
dem eR: ul1us,& idem numcto,nam n~cv ante,et pofi ebrie
tatem
ulla,&
eadem numero ternperatio cfi , fcd cerce [pe,
.
.
cle,quod au rem nurnero intelleéi:us efi: unus, & idem patet
ex eo,quod poft ebrictatem qua: prius faéi:a funt recordatur ,nam a,uduti quifpiam pwauerit,idcm fpecie, non autê
IlUmero efIet,lIon quidem qua: fada dTem ante ebriccatê,
ca recordarctur,fed iUi altera difciplina opus cfIet,ûmilc.n.
Inquit Ariltotcles hoc efi:,ac ft quidcm hoc ego, tu ucro il.
lud fel1tlres,ncqJ rnim quoni:1m funt ea:dem fpecie animz
Gua: iam ego fcio,alius fcit 1 quod fi Ul1US & idem Ilumero
cft,&: ante,&: pofi: ebrietatem,l1ihil quidem aliud, nift ope, l
rationes ebrictas impedicbat,at illud [ciendum rft,quod il,
li qui omnem animam elfe feparabilcm uolullt,has ipfas di
étiunculas alfum um.ccce euim dixit,inquiunt guod anima
11011 p:lCirur aliquid ,ced ipCum corpus,in quo eft,uctum nos
(Jleimus quod il1l non de omni anima,Ced de intelleéèu fer.'
mo dè,& hUile Ipfum an imam uocat,quod & ex przdiétis
&. ex hi ,qua! poftea inferc manlfeftum elè,nan'l3 adhuc de
inrelleélu fermonem faeic,/le enim cum dixilfec, quod intel
(eéi:us ipfe lion eft qui patiatur, ucrum corpus in quo eft,
quarc inquit neqJ incelligcre ,1lC'l3 col1templari ipfum corro
pitur,fed alio quodam corrupto marctfcit, nam ft incdle,
dus nO/1 pa~iatur ,opCratiOlles ci us uidelicct inrdligerc , 8(.
contcmplarl minime pariuntur,de omni igirur 110n efi ci ua
fermo cfi enim ridiculum putare eum de omni dicere cum
lX' cius fubfta nll' ,qua: a cdrporibus feparabilis eft,& eius~
']ua: nOI1 Ci paramr , nobis rrgulas mani(dèe rradiderit. &
110~a uoJ. uem inrdleéi:um dixit incorruptibilem cfIe, 81.
fOl:IS aducllIrc corpoti,hul1c ipfum ftarim an imam uocauit~
Ut IIltelhgetc quod non alicer aliqucm dixit cfie inrelleéi:ü
pr;.tc r animam t;ttionalem extrinfeeus nobis adueniêtem
(cd ani ma01 ipfam rationall'm intdleéi:um uocauit. mal1if~
llisûme igicur pet h:-cc :toimam nQfi:ram clfc immortalem
ArifioLclts demonflraUlt:corpori élutrm tationalis anima
illna fClCur pofi: anim~lJ , perfeéi:i figuram al~s allimre uirtll
tibus,Ul ddictt ,.~tJollJbus ipCis I1mul conieéi:is cum fpcrma
te,quod ft quifplam a~ OO1nc:m animam hoc dfc: diéHj aeci
piat, uidelicec quare lel~c:du~ d1:,'~on quod anima pa/Ta lIt
a cipicmlls(ut Alexan.èJr.o ctlam uldccur) omncm quidem
animam per fe impaubJ1em dTc , {ed irrationalcm qui,
dem , qUia ncquc 1iii ,fi, ut pcr fe lit , {cd Ut cum fpiritll
corrumpatur: lOtelleé1um ueto, eum fit fubfi:anria (epa,
rôlbilis e/Tc Impawbilem.
t
1
•
a
. Et ipfum inrelligere)& ipfum contemp\arj mat:
césfit aIio quodam intus corrupto ) ipfum autenl
.
;
imparibile dt.
Alio quodam intus uidelicet (pi'ifru,nam quia non in (o.'
lis delirationibus imclligere ipfum marcelfere accidic, uJ'
rum eciam in Rore 2ttatis f-a!penumero imelledionum de t~
pienrias, & hebecudjnes licri contingit,hoc inguit fieri cu~
fpirirale corpus,in quo animales potcmia: primum relu(~r.
aliqu.:lm corruprionem ferat, cunq; non adût (ymmetrl a,
cum ipfam illeé1:ionem rurbet,atq; impediat.
.
Cogftare uero & amare & odifle non funt dl
lius affeétus,ueru~1 huius habentis illud, quare/
l'lUS ilIud habet! quapropter &. hoccorrupto nef
que recordatur,neque amat.non enim i1lius erat,
{cd ipfius communis,quod periit.
Quod ip(um cogirare per fe 11011 fit ipûus animre, (cd
utriuCque ûmul iam diximus,non enim,inquic ut ip(um ln'
tclligere,& conremplati proprij funt ipftus inrellecrus alft
étus( affeéi:us enim quemadmodum fa:pe dixlmus, opera'
ttones uocat)/ic & eogitare,& amare,& odi/Te,tèd huiufc c,
oide1icet animali! habemis animam,quatenus illud hab~ar,
hoc eft inquantum habeat anima.m,nam ueluti ( ut f;rplu~
didum dè)ipfum tocre cfi: animalis in corporc,ftc a~lrna '
lis ea funt in anima.Q.yare inquit animali corrupto nl~11
rum ~nima habebit,qua: ipl1 ex complexione corpon s. ~
ucnerant,confequenter aut'em ncque recordari ipfam dlclt,
quia ibi quidem cognitio eius pra:tcrf1uens efi, &: in derco'
rionem cognitoril memoria indiger, 3C pofi: ipfum corpus,
ut e3,qua: cognitioncm fiamem habec,& ipfts rcbus o,,~r
tir,memoria non eger.eorum tnim,qu:c quondam c:og nt '
ta [unr,memoria dl.tune enim neq; prius,neqi pofierius ha
bet cognitio,oifi pet co ntcmplationum repra:[encatiOIl Crn,.
fed femper iniliruta dl, & pra:fcns inquitit.
hd
InteIJeél:us aut fon'atfe diuinius quidda,& imp~
tibi1e cfi.quod igitul' imposfibilc cfi moucri an~
Inam , milnifeflum cfi ex hoc}quod fi onmino nO.
moùetur,paret quod oeque il fe.
,
Non ut dubitans lllud forra{fe adpofuit , [ed ut qui nOUf
(Jurn perfeéi:e id demon(hauit,qu',c) fi & hic,&: fuperiu8,at
que (tiam magis infetius uuleipfu.m imelleéèum dTc irn '
mortalcm hoc eA: ipfarn per fe rationalern animam, dem~
tes ideo Cu;'t,qui putanc ipfum o'p~m \~ cam elfe m0J!alen1o
mani[e{èum cft.n.C]uod nô de dlUlno· mtelledu,uero de"o
ftra ronali anima fctmoné facit:nc'l3' n.ille in cor pore, o~'l'
.ab ijs,qua: dida funr,impedilur.ab i:jS.41.qu;c limul coel11t3
funt nobis de co apertum ffi,illius ant fUnt ignobile; oP~~~
tiones,alioqui fi de diuino intelkdu eêt iIli fel'mo,n o qUI'b~
illud forralTe appo[uifIet ueluti dubitas, an ilIe iropa~lI, 1
lis,acqJ diuinus,ex o{l((!s auté fummatim rctmon~ col/Jgc'
inquit,quod fi id ol1:enfum cfi, quod aru:ima non rooue.ru r,
id etiam patet, quod t1 non omnino mouctur, nccjUc eual1l
pcr fe mouebitur.
at
MuIto uero diélorum fiulrisfimum dt, dicere
~umerum die ;lOimâ mouentem feipfum •fUt1t.~;
lpfis imposfibilia,prima qUidéJqu~ ex moCU ace! ,
dunt,propria autem, quia dicnnt ipfanl ntlme~;
Qyod propotlrum efi:, Xcnocra\ is , quid fuit fuC(C ~;
Platoni$,opinionem de anima reCellit, qui anÎmam nurtl(Irum feipfum moucmem dicebat e/Tc : manifcA:umqu e, e r ~
<]uod û ita dicebat,quemadmodum apparc:t, facile: rC~:iJ
gui pote~ hic fermo.Se~( quod eti~n:t in ~uI:eri.oribus g~ll'
~ullus qUidem edam qUi Cummo d'g1to dlfclpllOas gu
tlt ,t~lia dixerit. dicebat igicur n~mcrum atnimar:n ~ro~tra
fpeclcrum plm'Itudincm e/T~ al1lmam , ~ ~x. ratlo~lbu i fi
tlonem omnium nanque ratlonum(ftcutl dllumus)IO CC'~ll
ratione; habet.numeros autem uocabant [pccics ,ut dl' l1111
c.fr.ipfe edam deinceps ait.& bme quidem dicClltes anl e:,'
fpecierum lorum ,e3 de caufa igicut l1umerum. fdp(U~~l1i
ro DloucmCI) weit, quiajp~ pcc f~ uiuit. non (n~m c:,:._1
ct
•
aba"
�DE
· ANIMA.
ab aliô uita,dt cnim ipra rponte uiuens. At Ariflo.quent, (ero, ucluti (eptem a (cdecim tctragonus noueM Ile, noh
admodum conCueuit, quod apparet rationis , id argult.cô, igitur efi idem rpccic,fc:d generc.QJod fi , inqui[ , a plam-a
ramum abf~deril,eadem & in relida planta,& in ip[o ra',
rnuni~ igirur dicit dTe cas opilliones,quas cum hac Ipra re,
da~gult.nam qua:cunque fequütut abfurda cos, qui dlcunt mo anima mantuftmiliterquc in diui!is anima1lbu8 hoc ip
ammam moueri, cadem hunc ip(um fcquel1lur , qui cam fum comingit.diui[a enim ad quoddam tempus anima: ope
11Umcrum Ceipfum moucmem dicit.propl"la autcm,quatc' rationem habere uidcntur len[um ,inquam,& morurn, no
. igitur numerus dl anima.in plantis autt:m ratio manifefià
11UI dicÎr !Te animam numcrum,ad quod nunc infiat.
dl. 'l> 0 non in omnibus partibus rationem accepe:eis , il1
Qgo nanque modo oportetintelligere unitaté alijs
animalibus ucra eft, quibufdam ellim partibus ampu
nl0taU1~& a qUOf& quomodo imparnbi1em,& in Ulis eadem manet anima.quod etu 110n omnino;n al1im~,
~~~erenteU1 cxifientem~fi t:nim efi motiua) & 000 tis ratio uera efi, attamen ir. gUlbufdain elfe Ut'lum argu,
Ihs.,differre oportet.
meOlum fanum dcmonftrat.
Vldeturidem diccrc,cum b:s qllomodo dixcrit. at non
Videbitur autem nihil djfferre unitates dicC're
Gc.cQ,uerum primum cfi modi ipfius cognitionis,uide1iccc
uel
cor;;ufcula parua, erenim ex Democriti (ph~
qu~s. dt modus intelleét"on's, qui nos in uniratis mota: co'
rulis
fi fiant punda,folum aurem maneat quanti!
~nItioncm inducere potefi ncque coim fenfu,neque cogita
~~n~hoCiPf~,m cognofd portft.id autem,quod dicii,a quo ras)erir quiddam in ipfo) aliud q~ide~ moucns,
~ Utrum Ipfa fibi mOlus efi caufa,an alia: alià unhas': il a1iud uero rnotum,ficut in magmrudme. non.n.
f1u luero fecundum ,quomodo cfi modi ipfiliS mOlus) Ulri'i quia magnirudine dlfferant}aur par~itate, hoc ao
da ICet per lineam moueatur,an circulariter': an alio quo~ cidit)quod didli efi,fcd quia quantu efi.quocir~
am.modo,ue1uti per mutationem,aut augmmt:lm, & cor I1fcd[e dl: dTe aliquod moués ipfas unitates)fi aut
ruptloncm. quomodo igitur unitatem moram inrdligere
in aninl.lli)mouens anima efi) & in numero) qu~
cP?rtet':naO'l fi omniB numerUS efi unitatum multiludo~ id
re
non mouens ) & motum anÜlla dl, uerum mo
qUldtm necdfe cft ut moto nUmetO unitates moueamur,
qu~modo igitur u;itas mouclur<nam a feipfa mouctur, ucns folum.
Xenocratis opinionem in opinionem Dc:mocriti contra
qUIa mouens inquantum mouet aliud quoddam cfi ab co,
;uOd mOuetur:neeelfe efi & ipfam unitatem a feipfa differ htre IIUIr, ille c:nim de fpha:ricis attmis animam confiare
,nangue allud quoddam cft inquamum mouet , & aliud dicebat,ft igirurinquic atomorum magnitudinem quifpl.am
(e~ua~tum mouetur,qua: igitur dt ipfius ab Cc unitatis dif, auferat ,punéla crunr,unde cadcm abfurda utritélue con(e:.
atqnu31,.cum Gt indiffercns & imparti bili6~q, ft ali~ mourt, quentia ('wnr,nihilaurcm fuppo/itionem Demoer!ti la:dic,
Uca I~mo
.
.
~,
.
diftcr'
Uemur qua: n'lm Inter unllatem,(X. untratem ft atomotum continuum auferamus.t:lcque cmm quia con
entla
cQ"
'
d
.
Uer ab
.Oponce cOlm quo mouens,lI1quamum mo (inua eotpora e!Tenr,ea moueri di,;ebat,[ed propter ip[orü
dam eO,quod mouetur ,dlfferat,a quidem pot~mia qua ) multitud'nc:m in impulfionc rnutua, fic edam Xenocratea"
1I1it l1a.rura::ho~ dl aptum moucrc illud ucro moutri, atCIJ non quia rupponerc:t impartibilia ca,dc: qui bus anima con,
... er.SI alla: Umtat.cs mouent,altœ mouclltur,qua: quid -:m fiabat,dico autcm unitatcs,ideo ipfas moueri dic bat. Ve,
•d.. OUent.,ea: frUnt amma,nOI1
'
. rum quod erat quantum id,quod erat ex ipfis fcilicet nu me
qu~ moutntur.qucmadmo;
m
(Uu COlm ln animali,quod mouct fftanima, quod mOlle: rus,in hoc igirur conucniunr,inquamum moueri ipfaO'l dice
U rcorpus:l1cftiam quia unieatUm al z mouent, ali~ mo, bant,alter qu;dcm atomos , airer ucra numerum, fequ itur
Cntur,qua: mOuent quidem,cz cru nt anima, q> li hoc tE!:. necdfario urruiiC}J hoc diare, alia quidcm fiue aromorum.
~on quidem nUmCl"Ui feipfum mouens tric am ma , (cd Gue numerorum moueti, a lia uero mouere.ab ip(o autem
colum mou ms.
!11 (cp~imo ,&. oé,'tauo phylices dcmonlharum dl, quod
Pr~rerea autem,quia dicunt motam lint~am fUI ,dem mquantum Idem &. moucre. &. moueri impollibile
perficiem facere,punélum uero lineam , ipfi etiam dl,neque in cominuoJ l1CqJ in diuifo: hzc autem con(egui.
Uniratum motus linere crunt ) punétus enim unÎl tur hoc. quod uterqueiprorum animam [tee moucmem di
uiCum quantum facit.Quapropter fi atomorum, & nume ..
tas cft pofitionem habens> numerus autem anil rorum
alij quidcm mouCllt,alrj uero moutntur , erit qUldé
1l1~ iam alicubi e!l)& pofitionem habet.
tota congregatio Cere mouens: quemadmodum e,iam torii
• Aliad argumenturil.in hoc autem loco ipros deridet.hoc animal CeCe moue ri dicitUr,fed hoc quidem moto, iUo ucro
Inquit ex geometria uidetur, quod pundus Auens lineam mouente.ut igitur in animali mouens efi anima,&: non mo
ra~lr.linca uero itidem Auens [upcrficiem.'l' fi hoc cft, ipû tum,l}C & i\1 anima: nUOlero nO\1 omnis numerus erit ani.
ln1m ~ motus,cum ant unitatum motus, Iinea! erunt ira &: ma/cd ca:,qua: mouent unitates • Omiliter &: in fpha:ricia
~Pldilas,&·rcliqua.nam,inquit unirai nulla alia in re a pu :!tomis,eae ,quz mouellt,atomi animae crunt. /lc igitur in
?d'ffert,nili quod quidem alicubi pundus iaCCt in tinca dem opin'onem Dc:mocritus,&Xcllocrates confcruntur,
h;'~.,uoitas uerO non efi Cx his,quz po(1cionem habenc ni &: ideo qu~cullque ab(urda Demoeriti opinionem fequi de
ëh;&ttur aliu.d eft unitas,q~am pu~~~s One po{j!.ionc:,p~n monftrauimus,eadcm Xcnocraris opinionem fequcmur.at
Dl s uc~o Ul1ltas cum pofitlonc:.qUllgtrur numeru elfe ani, forlalTe quifpiam diceret haud tllud dIe uerum quod om ..
U ~rn dlCUnt,ii in corporc cam dfe: farentur. quare numeri nino Dcmocrid, & Xcnocratis op'nio in idem eonueniat.
ip~t;ucs a~icubi iacent,in corpore cnim [unt. igitur unitates non enim animam quantum diuifum Democritus ampli,
pofitloncm habentes punda [unt. igitur ca eum mo, citer faciebat,ut XCllocratc:s,atquc: ideo Cupponcbat animâ
tur,llncas faciunt.
cfTc 110n ex 9uibusLbet atomis,uerum de Cph~ricis, ut m~'
bl;r~tereaautem a numero fi auferar aliqùis nui tUI! cauCam !pram traderet.non igitur utraCque opinionu an
.
Pla~~m > uel unitaté, relinquirur ali~s.nu~erus. idem limpliciter adducit.
1
a
i:
ca
Ile:
& u ,~autem,& animalium mulra d1UtCl UIUUnt
'Y- 1
~dturcandem animamhabere fpecie.
°1
a crtlurnh
tftn detraho
'
dt cpicherema,r. inquit ab numer.o unita
alium qUide~C Ut 3.b de~em, alium numcrum, ~~ao n~u~,
fi nUnJcrurn ~Clrcrn,3.1IUm uero imparcrn. {lmlhter wam
fi ab fcdecim3.U c~arnus,qui rclinquitur , Cpccie alius fit , lia.
P~IIIICcra~ , qUI(itragollul cft auferamus tria, non am.
. •
~t
Acciditautem quomodounitatem hanc e!fd
oporrer. n.erre ipfius differenria ad alias:eunéh ~u .
té unici quxnâ differcmia eft prfrer q~a ~ofit~Q! .
V nitatem dixit,pro ex unitatlbus, il jgit~r IOqUit a~lm~
ë unitas, ud cx uniratibus:id patct quo~ untt~te~ ex qUlbu.
anima eon{tat, oponebit diff'errc;lb ~~Qs uOltattbus ., qua
non faciuncanimas non enim limpllatCr omnC:Q Llnuate.
a~ acililm Gnomona il ,caaionC1·a.II~· au, hZI ex 'luWu, a~iP1a ,onllat~ip{z funl animz ~dltol";' J
�P
R
I~
M V ·S
:(td h:ie1ftoutntu rotutn.qtJr Mtn rgitut unitatis ad unitaté taressaue puoda,cjuœ chot i~ corpor(,diueti~ funt ab unl
. differentia dl: ~ ~on hec quidem pot~ft if1ttlligi nifi quantu ratibus,Î1ue punéi:is animl'lZ, locum pundi uOitas occupai
,aliœ quidem ipfarum pafltionem habtnt,alia: utro lIon.uc bir,uniras uiddicet animœ locum pundi corporis occupai
tum omnes unitares,ex q~ibus numerUs eft , idcft anima. ,bit.communius autem locum pundi dixir ,quia quod ca ~/~
pol1tiot1em habtnt,in corpore enim rune,qua: igituriprarü diuiÎlbile,non dt in loco,fed dixilfe pore ft animalis putiC rt
,differentia cftt'dfe autem differêriam hac de de caura opor· locum,ipfum,quod in corpore pundum.
tebat,ut alia: quidcrtl moutitnt,alix ueramoueantur,quod
Arqui quid prohibebir in eodem dTc, fi duo&
quidem neri non pottft.non contingit igitur quod nume- ·infinira fint(quoru.n.locus indidifibilis é , fi jpfa.
,rus,am uniras anima flr. pulchre autem dixit pundi unici,
Haber fllppo6rio quod éonfemancum eft • nam 6 duO
nam fI uniras accepta polltionc pundus nt,& unitates fune
ex quibus anima eft in corpore, id fequitur ,quDd crunc punda COllucnerum ex nece~6rare, unde pun da anim:r,
punda, quia autem not! Gmpliciter punda diccbane, fed qua: rum in corpore,omnino cum pundi/l cor poris cohae,
unitates-, et ipre hœc dfe pundos oftendie, ideo punêta ream,quid prohlber,& plura,& omnia in idem côucni{f~~
Q.t,Iate ud in uno pundo corporis animaül erÎe ipfum a111 ,
unica metiro dixit.
•
mal,uclomnia auima: punda uni corporis pundo coh::
·Si qUidem igirur funt dijuerf~)qu~in cor~orefunt rcbullt,ud in unoyuoq, eorulh , qua: ru nt in corpore puni
unitates , ud punéta ,in eodem erunr ururates, oc dorum animalipfunt habeb't animam uel etiam innll lCa
erullt in corpote punda,uel omnibus a.~ima: punéla coh~
cupabir enim locum punéèi.
,
rebullt,&
fic in animali erunc infinieœ animœ.erit aureJ11 fIC
Adhu€ concra Xenoeraum Cermo del1'lonlhat 1 quod
ltnitares ex qui bus anima confl:at punéla funtsquoniam pu & ipfum infinimm ,uel omnibus,necp erie torum id'pful11
dus l'ft unitas Îtne polhione, fed unirates animœ poÎltionê animarum corpus,ne'13 omnino (quemadmodum dlBurn
habl!nt,nanqlr~lit ln corpore,qua de cauCa punéla CUnt: 6- dr)anirrialUm,nam quorum locus eA: indiuil1bllis ,& ipfa.
militer punc1a fùnt unitares poGtionem habences,q, fi pun quoniam dixie nihil prohibercin eodem pundo corporl~
~a funtunitates,& unitates punda,in toroautertl cotpore illRl1ita artima: punda coha:rere adco,ue unus pUl1élus al~
ll
funt punéla, utrul1'l unitates qu~ faciullt anima m,nue pun ma fiar,hoc ipfum con~rmare ùu1c.Si enim il1numerabih
pundorùm
locus
anima:
pundus
eft,idem
punélus
corpO
da c~m pudis flue uniratib~s ,qU:E funt i~ c~rpore,in quo
dl anlma/unc ea:dem,an dlUerfa:<:'quod It alla! funt unira, ris,hic auecm ipre pUlîdus indiuiÎlbilis,infinita fcilicee pU,1ll
tes animœ ab unitaribus corporis, quando anima ipfa fit in da coha:rentia cum une corporis pundo eront indioiÎtb '
corpore,punétaanim:x: cil pundis corporis coha:rent: pu lia.nam quêadmodum re locus haber,ira fe habent ea, qU,:t
,d us aurem pundo coha:rens unum pundum facit,nam fi funt in co,quaproprer unus crit anima pundus , &: unO 111
imp<trtibile cum imparcibili componatur, nt impartibi- pundo ipfum corpus animatum,
le.q, il unum anima: punétum alii eorporis pundo coh..r . , QBod fi qUf funt in corpore punéb funr,Îpfe
rer & nihil magis ex ambobus fit,quld prohiber plures ani numerus ammœ,ue1 fi qui ex his)quf funt in c~r
m~ pundos eidem corporis pundo cohœrere< nanq, inS. pore,punéhs,numcrus efl: anima cur non omnta
nira impartibilia compolita magnitudincm minime fa dur, animam habércorporaf punéta e~im in omnibUS
quare neri id porc(t, ut omnia anima: punéh uni corporis
punéèo cohxreant.qu~cunquc: aurem punêta coha:r(bur, uidenrur elfe ,& infinita.
, Hfc dl: alte,ra diu fionis pars.id mim diximus, quod uc!
ca punt'l:um unum faciêt.quare in punél:o fuijpnus crit ani
eadem
fUnt amm..r punda cum pundis corporis uc\ di uer
ttlatum corpus, inquantum omnia anim;-e pUllda coha:Ce
fa:cum igitur hilbuetis ca elfe d,utrra, lUnc quod ~e1iquuJ1I
runt,nrque aliquod imposGblle fuppofttio ipCa habee.nam
en: ante oculos ponitur.cum igitur dixerie quod punda,qufc1
fi num erus eft anima,quod idê cft,ae frdiceremus, pundo funt
in corpore ipfe eft numerus anima:,in id guod ;manif
rum diftillél:orum cumulus,accidir autcm quod infinira pn
Rius eA: fcrmonem rcpelÎt.non enim punél:a numerum e{l'e
da uni,&idem pundo coh~rcant, ut cenrrum circu\i, in
:tnimœ dicebant, fed l1umerum eorum,qua: runt in corpol
quod Gnearum circilduélarurtl termini conduc:Jntun conte,pundorum
elfe animam , ÎI idem fupponerent dfe pu lll
tingens crit edam quod omnia punda ex quibus anima c5
fiar,uni pundo corpori~ cohœreanr,illurf autem contingês da anima: cum pundis corporis.
Adhuc autem quomodo posfibile dt fepararc
dè cuius,cum non fit necrlfarium,fed poûtum,nihil eue nie
imposlibilclat uero li numerus cA: anima quod clt,ac 6 di ... tlnimas)& abfoluere a corporibus fiquidern no l1
cam,multitudo pundorum,conringet, UliC}J quod omnes diuidunrur line~ in punéta(
J
pundi uni corporis pundo,adu quida diftindi cohereant
Xcnocratc,s ueluti is,qui elTet Plato\J;s dirciputus~a c/)rI
hoc alir fequirur quod in punélo uno corpus aiarii efr,quod pore ftparablltm elfe animam diccbar, quo patet JPC~6:
quide,ficri n5 p6r.naoq, toru uiuie,er allimatu eA:,non igitur non hUllc numcrum cognirum ipfam d/xilfc.quo.n.mo
cft anima numerus,hanc.n.fuPPoÎltionê hoc abfurdi'i fecu ri POttA: numerum per fc cITe nia ptr analogiam : ad id au:
tu eft,at<lJ aliter id acciderie,quod anima Î1t unus piidus Ii~ rc~ quod apparet ArHtotdes Occurrens aid1 an'ma rCPCeI
cee c:tia,m quiCpiam non hoc fuppofuerit,omnia anima: ~Ufl tablhs cft,& punéla a COrport fcparari non polfune : Id
, quo d
' non dl: numerus. id enim fequ eretU r,
da UI1I corporis pundo coha:rtrc,fed ullum animale pUll qu.rUr
amma
Il d'
u~'c
~um uni corp~rali pundo coha:rerc.at neql abCurdum Il
ICctèmus numerum , ur eriam punc1a diccremus,l1
n. Cull'
h IC fermo effu~let,llam fic eriam necelfe eft 11011 idipfum tO
rus,n.rulltunitaees qua:poationcm
habmtia pun~,a
..
- C! '
,
( p~re ••
rom ~orpus al1lmalU,m dTe,frd in quibufdam in fe pundis, 1'd am
~etl non poteft,Ut pilda,quf rune in corpore S cqJ
omnlOO autem ntql.prum elfe animatum corpus. omnino tur,<]uJa nOI1 in punda lima: diuiduncur qucadmodu ri q;
autem punéèa, .non corpus, quare animales pundl funt in ~upcrfiéies in lincas,nt'13 corpora i'll ClIpe~ncie6, lil~ea rI~~",
corporis pundls. non autem corpus,& punda,qu:E funt in I.neœ pars eft,pundus ucro linea: terminus eft .qu:! aU illl
co,fuet idem,quemadmodum IlcqJ dl: idem dicere tumi. diuiduntur,in partc:s,non in terminos diuiduntur. nol1 el1
tlUm,&terminarum,nullum eftigitur animatum corpus, tcrm,nus ab c:o cuius dl terminus,feparari pord1.
.
quod 6 anirnx Plllléèa eadem fUll cum pundis corporis,
Accidit auré,quemadm?dum diXimus,par~l~
omne <tutem corpus punéèa ?abe~r:!d requitur quod om.
ne corpus 3nimatum lit,liqUidem Igl~ur unitates qua: funt qUidem hoc idem di~erc hlS , qui corpus {ubC ri l
ln cOrpore diuerfx fUllt 8(, punda,ullIrates,& punda de eo partium ip(am ponunt:partim uero ut Dem~fUC
dem dicit,uiddim de pundis c~rporis.d,i)(,it enim quod pu tu~ moueri inqui r ab anima, proprium hoC ~ tC
~;t
dum.fi quidem enim dl animain ornni fcn~C~ ,
, [Unt unit.ltc, habct\tC6 po'Üt1oncm,fl Jgttur J inquit .uni
ca
1
ne
.
1
,
'
n~rllll"
�D
E
A
N
nrcrfl"arium dl in ~odem duo eIre corpora, fi cor;1
pus aliquod anima fir.h is uero,qui numerum di
Cun9n uno punélo, mutra punda efTe , ue! omne
corpus animam habere: nifi differens aliquis nUI
~1erus adueniat &. alius quidam eotum,quf funt
ln Corpore pundorum.
'
1 M
A.
:tliquod anima nt.per h~c Xcnoaatis,& corum qui rubti.
lium partium corpus effe dicebant,communiol1,m dcmon
1trat. na~ eorum inquit , qui corpus exile dicurtt , hoc cft
eonfequens, quod corpus per corpus procedic, fi quid'Rl
oporteat animam per totum corpus procedcre,quo tOlUm
tlcanimatum corpus,totumque moueatur. quod fi quiCpiâ
dicat animam poffe exifienrem in ua cuis corporis,,, iplum
mouere, uduti ea,qu:E fune in uafculls, maximtfic nô qu,
dc:m erit in corpore.llIi cnim adi,acebit,non in toto crit.quo
modo igitur toeum animatum eril~ pr:Eterc:a ft extrin[eCUIl
adiacens non ipfum animatum facil,neC}3 il1tus id faciet.
H~c inquit abfurda Xenocratis opinioncm Cequumur
panim quidem iIlorum opinionem,qui corpus aliquod Cub
l~hum partiutn dTe animam dicunt ,partim uno Democri~
Il Op!nionem abfurdum fequitUr. illJ eoim animam exile
Contingir<j3 ipfum corpus rnoueri animal ab
quoddam corpus dTe dicebant , Ut omnino polIet pet cor ~
pUs procedcre,& animatum totum per totum faciens mo nurnero)quemadmodum qUOg3 Dernocritum di
uere:quarc1uxta iIIos,ft anima cum fit corpus, per tOlUm ximus ipfum mouere.quid .n.referr (ph~ras dicel
procedit corpus,& animalUm totum pet totum facifs rt!o re paruas,an unitares rnagnas(ue! omnino unira!
uct,duo corpora erunt in eodem,quod quidcm abfurdum tes agiratas,urroq3coim modo ne~effe dt moue,
dt.hoc igitur abCurdum his etiam,qui ilIam numerum di,
re ipfum animal,quia mouentur lpff'
d?ant,accidebat.nam fi anim:E unitates alia: effent di pî:i
Xenocratis '" D('mocriti per hlEC opinioncm compa,
_18 corporis ,hoc fcqueutur, quod omnia anim:E pUlléla
rat. eadem inquit abfurda hi6 quoquc contingent, utique
e~l Uno Corporis punélo coh:Erere poffent .Sic igitur comu
ntcant aliter etiam fic uoitates ex quibus cffe animam Xe~ cnim moue ri corpus dicebant,quod atomi,ud unilates mo
nocrates fupponebat, aur corporea: funt, & numerabiles, ueremur,qUlE autem hos abfurda fequuncur, ea non indu,
aut nOn corporC:lE,l1eq} numerabiles,red impartibiles,& nu Xif, Ut qui nunc eadem dixerit.uiddicet quod uel ab feipfts
ll1erantes magis.omnis wim numerus corporeus, omninO' mouenrur, uel ab al~s. quz igitor dlff'crcmia c:ft unitatis '
nUll1erabilis dhat llumcrans,incol'pOrcu6. fimpliciter igi, ud ad feiprum,uel ad aliam<unitates cnim potentia,& alO'
mi Democriti Cunt,quia non qua tenus cram concinua:mo,
tur,~u~ CUnt unitates anim:E corporea: élut non/ed runt im,
partlblles,quod ft corporea: fint,id quidem fequitur,ut cor uebanrur, (cd inquantum diuifa quanrilas,ut numerus.uo
pUs per ~~rpus procedat,& idem weniat quod hlS, qui cor lens aut(m has opiniones inuicem contiogcre, fph :Etas qui
~US. fubtlhum parlium animam effe dicunt. Q uod fi Gnt -dé paruas ,unitatcs aât magnas appdlaUlt.na fi de fphœris
~mp~~tÎbiles,in eadem abfurda,qua: Democriti opinio de, continuu toiles ,punéla ucl unitatcs de magnirudine aberra
;~n 't,res ipfa deducetur,ü quidem & ille cum atomis cor da: ernt,edl punda uct unitates magnitudinc affumerent,
uetfirnou,e~at, ROn quod ad quamÎtatem molem habcant CeE erunt quales quoqJ Democriti Cpha:r:E erant , uidelicec
ail Il1pllcltcr molem,fed quia numerus effet. D lélum dl:' unitatrs :nagng,ucl omnino unitates.Quonia ~5 ucllet ~fië
e .t quod non folum ex numcris atomis cffe anima Demo~ dere nihil ad mouendum conferri,neque atomls magnltu ..
f:I:U~ dicebat(lÎc.n. quœcunC}3 conringfbant atomi anima. dinem,neque unitatibus Imparti bile , paruas dixlt 8.tomos,
'd Cie ant)unum curn mole Cphfricc figurat3.no enim ficri &. unitates magnas, ut oltend rct hoc nihil interdTe, ideo
Cub' mu lit, uel om nino unitates.
1 ~ote~ ~t fine mole figura ût,molis.n • terminus dl: figu,
His quidem qui coniunxerunt in idem mom
r~. 3:c IgltUI',Û non eadé Ctm ai:E punéta,cù punélis corpO'
!IS, Quod il tim cadem punéla anim:E co pundis corporis
atque
numerum) hfcqueaccidunt) & multa alia
Id
. Ut omne corpus animatum 6t,magis autc:m con,
fi fc:qultur
huiufcemodi.
ClJtaneum dl, ut ipll primum rupponant, ft quidem non
Didorum conclufto h:rc dè demonlhatur cnim , quod
ornne animatum diceb3t.Sic igitur idem abrurdum rrqui non dlda folum abCurda, ucrufn c:ti:rmallamulta cos con
tUt ct eos,qui animam rubtilium panium corpus rffe dicor~ fequuntur.qua: ham autem (inr, infert.
& eos,qui nlJmerum cam effe uolunt aliud ctiam abCurdî:i
Non enim folum definirionem anirn~ imposfi
fequirur,quod his,qui numcrum cam cff'! dicullt, cum De.
bile
eft t:llcm eife/cd ctiam accidens. id aurern pal
mocrieo communt eft, in fuperioribus enim dcmonftra,
t:t,fi
quis conetur ex hac ratione affcélus)& opera
ujt nihil differre utrum dicamus fphzrulas paruas mouen,
flones
anim~ asfignare ueluti confiderationes,
tes Gmul trahere corpus,an numerum. neqJ cnim quia Ilnt
fenfus;..uoJuprares
, rnœrlitias) & qu~cunque alia
hële quidem magniludlOes, ilIa: ueto IJnieatc:s impartibiles~
funt
iltiufmodi.quéadmodu
enimdiximus prius
I>ropterea motus ipû fiebant,uetum quantitatc: ipfa. quarc
qUod abCurdum altetum fequitur , id qooque reliquum fe. neque uaticinari ex ipfis facile eft.
1
q,uetur.multa autem propria abrurda fequebantur &opl,
Cum pl'Clbauerit id dfe imposftbile quod allim~ [Lib,
llioncm Xenocratis,& Democriti,igitur qua: erantaltcrius franti:E fit dlftlnitio ab Xc:nocrate data ratio,quod fcilicet
~terum requc~~nrur, qua: autem Gnt ca in '~u?erioribus di anima fit fcipfu~ mouens numerus:deinceps oCl:ëdlt,quod
Urn dl:. ACCldlt autem quemadmodum dlxlmus parrim neCf3 eorum qUlcquam, quz anlmam Ccquuntur & ipfi
tllidem hoc idem dicere) hoc idem non ad opinionem
adrunt affeélus,&operationes, feipfum mouens n~meru,
;d a~ abCurdum,quod fequitur referc:ns protulit.non c:ni~ cffe potdl.aff'edus naCfJ ani m~ Cunt confiderationrs trilti,
de aOJ?J a cadem dicebant,uerumtamen in eadem abfurda tia:,uoluptatcs,till1ores,& talia.quid igitur feipfum ~Ou(.
a~~enlebant •.partim uero,ut Dc:mocritus moueri inquit ab numerus dici poreQ (nec quidem quifpiam nia ueril1mili
ItIlm~,proprlum hocabfurdum,quod anima moueri Oc, utatur ralione,uaticinabitur quomodo num;rus motuS co'
QUOCtIt.U6 ~icebat,hoc cum Xenocrate cômunicabat, uter; gitatio erit,aut quomodo fenCus,aut quo modo tri{èida, &:
nt: cnlm I~Corum dicebat , Altc:r quidem motas unitatc:a in rcliquis Omillter: alio ctiam modo ft numera. (eipfum
can~efe alllmam,alc~r uc:ro acomos. hoc igitur communi, moucns eCl: anima,quia diff'erentes adimz parte"u~l potc:n
abru:~ommune hoc abfurdum fequc:ns habebunt, quod tix funr,eundem numerum non cfTe animœ potentlam nc.
exile co rn cQ.quantum ad opinionc:m dicentium an imam cefTc: cCl:. ~alis igitur numerus crit rationali. animz pars(
rpulqu 0 dd am dfe Xc:nocratIS,1J'.
. 13'0 CmOCfltl
.. pro, atqU:E huius dlfferelltes potenriz, quali. ~ogitatlua~ quali.,
prium.n.
"'''.In ho
' , commullicabant,dltlCrC
C'l'
b ant autem opinatiua~ & circa tam partem , quae ratlon~ caret, qualie
quod alter
. C 'gltur
ntos liqUidqUldë ~u:neros dlcebat,altc:r ucro corpora ato, c~t numerus imaginaJiua,ud fc:nlili.ua~ud atlol'~m quod:
te a ~Cccffar~m enlrn ~a anima in omni fentic:ntÏl,lm corpo' plam ,quod uere quidcm facile 6ngt fion poteft.~ hz~ ~Ul
wm. dl an codcm duo c~c corpora a Lhorpul .dcm ad ca) quOJ dida (une abfurda Xcno,raui oplmo...
�P ,RIM · vs ·
nem fCQuentur.
Tnbusauteh1 t110dis traditis) p ques defil1iut
animam ,alii quidcm maxime motiuum enuntia/
u'erllnr,quia mouear feipf.1malii !uero corpus,fub;
tilisfimaru pJrtiu ) aut maxime incorporeum alio
rum.H~c atitem quas dubitJtionefqi)& contrarie,
tares babent,penc pcrcurrimus. refiat utconfidC/
remus qllomodo dicJtur,cxclcmenris ipfam cire. ·
dicur.n. ut fentiat quid fit eortIm,qu~ funt)& UtlU
quodg; cognofC3t:- fcd neceiT.:m'o accidunt multa}
& imposfibllia huic rationi.
.
Qua: diéCa funt, ea concludic > ut quod reliquum elt,id
fipponat.d lxie m im quod ex his, qui de anima dixerunt,alij
quidem in tnotiuum cius refpcxemnr: alii uerO in cogniri.
oum: alq autem in id, quod (ubtilium parrium corpus di,
~bal1t, aut incorporeum . po(tquam igitur c:os, qui in mo
.riuum CIUS , am in incorporcum verpexewnr, cOllfutauir,
Dunc in reliquum defcendie. ip (e eoim quoque uule illam
mouere ,& Ctc qui re(pexerunt;n hoc,eos admittit, quem ..
admodum etiam cos, qui in cognitiuum , & in incorporeum mentem habuerunr. qua:ritur autem\ de his quidem
CJuod quia mouereeur , ftc mouere dicebant, de illis uero,
<juia imaginali incorporeuln rationem non apprehende •
runt, (cd fubtilium partium corpus ipfam effe dicebant j
ha:c aucem quas dubiratiolles , & comrarictates habenr,
pene percurrimus. id m im cos, qui maxime motiuum, &
eos qui [ubtilislimarum partium corpus cam effe dicebanr,
fequebatur,& quod 12 corpus, corpus procederet,& quoet
ab anima ft mouetetur corpus, ut ab argento uiuo l'gnea
Vel1us,lkautem id fequcbatur, quod irerum in mortua
corpora ingredicns,ea mo~er~ porret.' & quod ipfa al1im~
110n effet animali cauCa fratlonls. Ratlol1~s autem , qu<t dl
da: funr ad id,quod [efe moueac,manifcfrf funt,id igirur rc
fiat ut qui in eius cognitiuum refpexerunt ,iW reprobentur ,'qui ex demcmis emium illam confi:are dicebant, quo
ftmile Omili cogllClfcem) quaQ1 [cmemiam muIta impoffi
"ilia fequi dicir,
P6nunt enim cogno/cere fmiIi !Îrr'liIe ) ue1uti fi
an imam res ip(as,ponant.non funt autem {oIa hfc,
~ulta aurem,& aIia,magis autern forraife infinit~
tlUmero,quf ex his funt.ex quibus igitur dl: unu
~uod<}l horum,ht cognofcere animam,atCj3 fentil
re,fed ipfum totum quomodo cognofcet}JutfelV
rier(ut quid Deus, uel homo,uel caro)uel hos, al
fimilitcr quodcunC}3 aliud ex compofitis ( non.n.
quomodocun~ fde habentia elementJ honi unu
quodqlefiled ratione quadam) & compofitionc}
Cjuemadmodum dicit ctia Empedocles os ipfum.
Quoniam cognitiuam fpeciem animam Îp[am habemc
potentiam dicullt,& fimili llmile cogno[d: ideo (ere dicüt
Dmnia,qu~ullqUC: fUllt,a.nimam effe:fed ut abCurdum fu'
8!entes hoc ipCilm,ex elcmentis eorum , quz funt ipfam fa,
Clunt,at hane ipram fentenriam imposl1bilia multa rcquun
tU~ , na~ ft ftmile cognorcit fimili, ca eciam cognorde, ex
qUlbus Ipfa componitur dico autrm c:lemema & cxifren,
tlum principia:at in his, qua: fum principia,& ;lemcnta,fo
la nOI1 [u~t,uerum mu1ta,& illfinita numero prxtcc princl'
pia, &. ex IpftS .compoûra,funr,qua: quidcm & inuicc:m , &
ab principtjs dlfferunt.quomodo igitur h:rc ipfa cognorcct<
ex qui bus igitur funt hœc , ipCa cognofcet,uidclicet e!cmen
ra, fed non ip[a, qua: funt c:x elementis: curn quali cnim
compofltiolle unumquodquc: I~orum eompofttum efi:, fi
CiU8 compofitionis non ~t. par~lceps anima, nequaquam
cognofcc:t) fi quidem f1~ilJ ftmlle l~fu~ congordt: quod
aucem uniufcuiufque ratio compoftt.IOhl8 proptla e(t , hoc
ipfum fidcm faciens in medium pOille, & Empcdoclis hoc
autholicaccPl dcdaramcm afferc • ~arc fi Cil aniJll(lJll ip,.
fal1'l éognofare oporteat,id ctiam'opus éll,uc ipfarum co~
pofitionum rationes habeat.quibus quidem fi caruwr.' II~
ipCa cognofcere porcrir.quamobrem ln Tlm~o PlalOlll 110,
fatis fuit ex e1ementis aoirriam faéere , Ced dus edam ~ont ';
pot1rionem per numeros parmonicos fadt. ~od /J de,
menra, ex quibus res in anima fUll[, & rariones compo{i;.
torum, per quos componitur, necdfe rurfus efi omne
r es effe animam nam ft dementa hominis in allima funr
& horum comp~firionis rariones ; id fequirur, quod
mo anima ftt, & ftmilicer in faxo, & in rdiquis , ndll
eo im unumquodque rerum aliud dl:, nifi curn quad.arn
compofiriooe demenra • nam ft rariones compoIÎ11 0 "
llis e1emeotorum ,ue fone [equi altera, uei alia qua:CUl1qUCl
fu, per Ce orra: effem,utique credulirarem figmwtùfl1 habc:
ret, quod habens eiemenra anima, habens aOlero n:rfil1l
quoque rariones, cognofcit hoc modo ea, quâ: compo Ha
fum, Ccd quoniam rariones compoûtionum [unt in dem erl
ris compoHtis , omnino neceffe efr ut is , qui in anima dr~
elemcma dicat,effe aurcm & rerum compoÎltlonlS 1auo nc
nihil aliud dicat,nift quod ipCa: res in anima funt, ut cquu~'
& faxum,& reliqua, hoc autem di cere 110n oponer qUia ad
fllrdum efr .inflllltœ aueern,inquir,funt.res,non nârura:,fr
'nobis, ud li non efr hoc ideo funtin6l1it:l!', quia [croper
infinita: flunt.
hor
Terra autem concitlna cauis in peétoris Aegle!'}
Et fluxus binas ecpit de partibus oéto.
Bifq; duas ignislunt oiTa hinccandida faétJ.
Nihil igitur utile dt eiTe eleméta i Jnima,l1ifi e~
rationes infinr,et compofitio:cognofcer enim unU
quoque fimile ipfum , os autem, am homin elll
nequaquam, nifi h~c ipfa inerunr. hoc allre~ .
quod imposfibile fit, non oporter dicere. QgIS
ènim dubitauerit ah fit in anima lapis, ud hom o (
fimiliter autem & bonum) & non bonum (eodelll
quoque modo in aliis.
Qyoiliam de carnibus his meminit ad faciend:tm !ideJll
quod [ecundum quandam ,om pot1tionis raeiontm r~s ipÎ1
faciebam,û quid illis inferat uerbis con[ccururi fumus, de:
ipfts pauca qU2fdam dicere opus dt. in osGum gencratlo
.. cm partes oéCo Cumit Empedoclcs , quarum quide01 qua
ru or ignis, dU2f autem terra:, aeris uero, atque aqu:r du~
una,fcilicet aeris,& Ulla aqua: [unt. ira autem f1 oéCo d/: a '
mus,illud rcirc debemus, quod in ekiA:cl1Iium gene:acIO(
mm numeros harmonicos Pythagorici fumebant, 1l1 O ~
ftum igitur genc:ratio:1c fumitoéCo, Ç1a oéCo primuS ~u b
dl:)terf~ autem nguram cub\cam tribuunt, non qUia r d
n: figura Ot cubica, fed proprer c:ius immobilitarcJll,quO
igitur ofTa tcrrena [um, ideo in corum genérarioncm CU,
bum merieo affumpfh ex harmonicis autem numeris CU' •
u1
bus componitur,habet cllim latera duodecim, 080 an
los, Cuperficics fex, fi ergo duodecim conferantur ad uOJ
rationem fequialtcram habent,fi uero ad [ex, duplarn, ~
oéCo ad fex haber rlltionem Cequicc:rtiam . rationes au tC f11
hartnonica-s faciunt hi numeri,ratio enim dupla earn,qu aa'
dia paron dicullt, harmoniam facit . uocarur autc:m dia ~ni
fOIl , quod ex fefquialrcra, & fe[quitcrria rarione com~J1'
tur,nam quando chorda: ftc fe habent, ut prima ad JC rcia
dam fequialteram rationem (c:ncat, [ecunda uer~ a rC tC'
fe[quitc:ttiam, tunc ad eertiam prima duplam rauo n;JllpJI
ncbit quemadmodum duodc:cim fc: hab et ad [C". la '10'
,
h
. s rai
fon igitur uocatur , ut ca, qua:r omnes
armolllca
.
.
.
h 1110nl'a,
ne, habee qu:r autcm efr in felqultcma ratlone ar . . ut
,
.
1
19lt
~a diateffaron uocatur , duœ eOlm ponanrur. ~ tera ab N
ln fubieéèo cubo fUllt ôb A urque ad M,anguh u~ro (li 6.
lJfque ad V .quod autCm pertine" ad fuperncics, Id e c'I:c
manifdlum efr, cum cnim Ires dimcnfiones ftnt, un~;: id
que duos [(rminos habc:c, quod autcm 080 {jr cub qj.I:11
patee • ,ubus (ft cnlm 1]ui ucs dlmmûonc:s llabct :J,: v
l
:r,
a
°
les lell&
�D
A
I!
Irllongi~d'indn>fatitud'intm,c!c prorunditatt~m, lie alltrm
J!lrofuracur,aceipiamus unum dimenGonis lams,&. id in fe
ln u\'np l'Icrmus,Ut ft latus unuruquodt13 habrat triur:tJ ulnaiUft'J,unum!n ~e muhiplicemus dicentes ter tria nouem,de;
nde r~tfu61O Id,quod fadurn cfi,latus mulripIicâtes ter no
~c~ ~glnri feptcrn folidarurn ulnarô euburu dfe dicimus.
•lC Iglcur &: innumero, quando enim tres nurneri ~qualrs
10 fe multiplicati fuerim,qui fic ex illis cubus eA:,ut bis duo,
:I~atuor,.& bis quacuor,odo. Q uarnobrê dcfiniunt ipfum
1 crotes cubum dre numrrum a:qualem a:qualiter a:qUIcm.rurfus etiam,qui tctragonum numerum frcerir , fi in te
,{ragonum multiplicatus fuerir, iE cubum facit, omnia auté
~umerus ,in Ce muhiplicatus tetragonum facit,bis duo, qua
Uor,&: biS quatuor oêto.(Terra autem concinna )concin ..
~am diXit,ue qu~ cubica dt,nâque ex harrnonicis numeri.
';bus c~l1fl:ac(in caui pedoris )proill caoialaeis,nam pc C! Ota all:Js partibus ipfius animalis latiora funt. quemadmo
;, um aUtc:rn Vulcanum pocra fingirin fotnacibus ri, arquc
~ urum,&: rdiqua fundcmem,ftc &. ipfe Empedocles forna
cs ~auas terra: Cupponit. ( AcgIes, &. Ruxus binas crpit de
r~t~bus oél:o,)dicit autem duas acris,&. aqu:lr panel terrr
tir as dfe. per Ruxum aucem ,quod nomen ~ Ruo deriuaa~r aqua:,& arris liquidum fignificat,pcr ilIud autem,quod
a:~les,tr~nfparens ipfum notat,Argle enim fplendorem
t gnl Cat,blS'lJ duas,inquit,ignis, rcliqua: igitur duz rrrre
a~unt,quO~ aeris &. aqua:, parees terra inied~ , fic diuifim
baC~plr,~ln cauis commiCcuir,fed quia ofIa aHda,atque al;
r~ Ul1t,ld~o r.nrz,atC}J ignis plus accipir,duas quidem te';
bu~anes"gn'l! Uero quatuor, ignr~ namCIJ fubA:amiz al.
licet ;flbuUllt,urriufcp aUtrm liquidarum fubA:atiarum fcicrat u~rls,atque aqua: ~~~ paTtem unam.ircm alirer,fi opus
1I0lJid' numerus odo in ourneros harmonicos diuideretUr~
dere porerac nC:l'i Ut in alios,qu~m in quos diuiCus cft, diui
demfur,eu m c:nim in quatuor dlUidi oportebar, utunicuiqs
no en corum qua:dam pars rribueretur, ina:qualia auum
lJel~ 0ponebat ob dldam rarionern,relinquebatur igitur ut
diu·l~ duas rcrniratcs,& duas unitaees ,uel Ut ipfe parritUs é»
itlU~ crctur,uerum rationern harmonicam du~ tcrnitatc.
lq lCt:?J tlOn habenr,quemadmodum neque duz unitarc:a,
1 fane plures hab;rus harmonici Cunt.c:tc:nim ad duÎratcm
'lUiltc:rllitas,& duiras ad unüarcs harmoniram rônê Ceruat.
Pr~tcreaauc ai muIriplicitcr dicatur id) qd dl,
ft
fignificac enim hoc quidem quid)J11ud ucro quan
tUl11,ud ql1aJe,ueIaliquod aliud ex diuifis pra:di
tamentis, utrum ex omnibus erir anim~ an non t
ilt non uidentur communia omnium elle elemenl
~,noll igitur qu~cunque runt ex fubllantiis,ex hi
efohsf quomodo ergo cognofcit aliorum unum
~uod<J3 ( an dicenr uniufcuiufq ue generis effe ele
fi Ct1ta,& principia propria) ex quibus anima conl
ti et~erir igitur & quanriras)& qualiras) & fubllan
~le~ irnposfibile eft ex quanriratis eJeméris fubl
<1 nrlarn efi'e,& non quanritatem, dicentibus quil
~etn qUod ex omnibus) ha:cq;, & huiufcemodi
a accidunr.
to~i flmili IImile cognofcit~necdTe cft ipfam ex demrnti.
~unum,qua: fUnt,e(fe,quolliam inquit muita Cunt c:ntia,diui
0rn t~r aUtem in decem pra:dicamcnra, cognordt autem
~a.!'la,qua:cullt}J fuOt anima.ud nrce(fe cA: decem pr~di_
...
entorurn - '
~
' ., 1:11 1
q UI'b Uia ' comunia qu~dam rne pnnclpla,
. VI. cernera.
bd cum ,1l1'!1~ exifiëli,quzcun<}J funr,o~ma ~ognofcet,
clicamc ~nnCJPla
camunia non {lm, fed UI1lUfCUlUfqJ prz.
U
forma qnu Pt?Ptia principia ucluti fubA:antiz, matetia, &
, antlta '
.
1:11 d' r
ta.fiuc pu ét tls aUtcm flue continua quannrali, VI. hcre ...
lis Ptincip~ U8,& uniras punétu. cnim continuer quamira
Gllt aLorll~m c.Q, di~crr;z Ucro unitali,&. {lmili m~do cum
Io~ au - unlufCUIUfcp principia quzdam.PrzdlCamente nunc principia dico,qua dcmclltMÏa, & fimYl
tIC
~
,1 M ·A
confiituta Îunt,quemadmodul'D quo'ÎJ lapidis fortaffe pri,!
cipium,&. fubA:amia eA:,quacuorC}J etiam funt elemêta, aut
igitur ex omnibus pra:dlCamentorum prillcipéjs crit',aut ex
his,qua: (ubA:antia: funt • Cl> fi de fubitanria: principijs cric
anima,quomodo aut quamitatem,aut qualitarcm • aut alia
pra:dicamenta cognoCcer~q, fi ex principijs quantitatis crit,
aut ex aliquo alio przter fubA:anriam, quomodo cx princi.
p~s quantitatis fubRantia fit{nam fi anima fubRanria efi,ct
econuerfo,quomodo rcliqua pra:dicamenra cogno[cer{ <l'
11 cft ex omnibus pra:dicamemorum principijs, Ipfa quidê,
&. fubRamia,&. quantitas,& 'lualitas , & unumquodcp ex
alijs pta:dicamentis rrIt/cd noc nequaquam Seri poteft,ÇIil
quantitatis c1emtnta quamitatem Faciullt, &. qualitaris qua
1Ilatcm,& in reliquis firnili modo,fed imposftbilc efi ut ani.
ma,cum fit fubA:antia, quantiratrm , aut qualitat~m facia~~
Q!Jod fi quifpiam dicat aliud quidtm rius dfe fubfiatiam.
aliud uero quanritatem,aliud aut ~m qualitat~, &. ali u~ un.a
quodCJ3 aliorum, is mihi dicat quomodo rx hls una cm am ...
ma:ex his enim nul\um compol1tum fit unum,pra:terca ail
tem fi riufdrm generis nit anima ipfa fibi, qualc:m animz
particulam,aut potemiam quali pr~dicamento reponemu.
6ngere imposftbile eft.id igitur relinquitur Ut camu nia de.
cern przdicamentorum ekmwta e(fe dicamus , de quibui
fieri non poteR ut lit anima,nullum naCJ! cft decrm pra:di,
carnelltorum comune gr nus, fed ipfa fum inter fe diui[a,nc
que camu ni ulligencti coniunél:a,de ipfis naq; en, a:quiuo
ce pr~dica tur. quod fi quifpia", dicat clfe &. quantirarem
quandam,&.qualitatem cum fubfiamia coniunél:arn adeo~
Ut posftt exiRens Cubfrantia accipi,&. quamitatis, &. qua lita
tis,nacv ignis Ut corpus c:xiA:ens habet conCubfiantialem,fi..
hiCJ3 formam facielltem trinam dimenl1onc:m • Ut ignis autê
calidam,atcp aridam quaLtatë tenrt. ad hoc igitur diramu.
Cjuod , erfi hoc c{fet, uellemus id fcire , quomodo qua: fub
rdiquis pr~dicamrntis cominemur res ipfa cognofc(t~dc:in
de etû querdam quantitas,& qualitas cA: quandam fubfta;
tiam informans,attamen hoc Ut accidens quantum,&. qua;
le,quod accc:dit,& recc:dit ab co ,mû ex principijs quamita ..
tis,& qualitatis eXtiterit nequaquam cognofctt.Dicentibus
.autem,inquir,elC princip[js corum,qua' CUnt, dTe animam.
ha:c accidum abfurda.pra-rCTca C:liam e)( diél:orum Jlmilitu
dirie m ulta alia,qua: cos conlcquwnrur,inucniri polTum.
Abfurdum autem dl dicere ql1idon impatibil
le die fimite ab fimili) fimile aurem [en tire fimile
&. cognofcere fimili fimile ,[en tire auré pati quot
dam,& moueri ponunt atCJ fimiliter inrelligereqi,
& cognofcere.
Illi inqui,t ponunt fimite non pati ab fimili, quod & uc:rü
ta. non cOlm quod aridum rA: ab 1Îmiliter arido patictur,
neqJ humidum ab fimiUter humido,ne'l' ex alcjs aliquid.na
flluceroa ab lampade magna extinéta patitur, non Ut {lmi.
le,fed ~~ dis~mile palit~r , uc1ut a Cortiori imbecillior . Cl' t1
.ab {jmll~ lim~le non patltur , qllomodo rurfus inquifit quod
ab ftmlIt fimlle cognofcllur { nam cognofcens faciente co'
gniro patitur,et fenil bile facit in fenforium difgrrgas ipfum
uc1 congrcgan8,ud fimpJlcitt:r mourns,&: cognofcel1s ~ c~
gnobili mourcur,ur illis cdam uidetur, nam rendre anim~
ipfi m~ueri dicul1t,qu,amobrc~ ab ûmili fimilt, nOn pati
tur ,faCltautem,&. pau.rur c:>gmll1qJ,~ cognoCcens ,id fequi
tur quod ab ûml!. fimlte no cognofCltur. ipfc etiam in Jlbro
de gene~atione ~ corru.prione ait ,quodcuncp li quoc~nquc
non pan,neCJ3 enlm penltus disCtmlle facue ad dlslimllc:,lle
que o~njno idc~ dfe,Ced Oporterc agclls, at'l1 parie." s p~r
cim qUldcm fimlle e{fr partim uno dlsftm Je, potenCia 'lUI'
dem {lmlle,aé1:u uero dUllimilc.facit enim in frigidum cali ..
dum,cum quidem porencia fit calldu/D , aé1u uero frigidil.
Cjuauis aurem ualde calidum in mt:diocriter calj~um ~aciat,
non rfi ut caIidum fadr fcd ut frigidum,quod cmm mtllUs ê
calidum,frigidi particeps l.igilu,r es his inducit eo~ Ctbiipûs
(onuaria di,crc, qui limiJI timlle CO&nOfCClC iJ1lmam Qi,
loa.Gra.fu~ aIa.
F
ii
�cunt,quiq; fimite ab limili impatibile elfe uolunt.
,1
. Mulras autem dubitatidnes ) & difficultates cu
habeat dicere) quéadmodum Empedocles) quod'
~coq~oreis cIcmétis unaqufCJ3 co~no[cuntur) & ad
uerfum fimile,tdlacur nunc diètum:quaxunq4e
'enim in[unt in alllimalium corporiqus fimpliciter
terra::, Ut ofia,nerui,pili,nihil fentire uidérur) qua
re negJ fimilia) quanquam oportebat.
diatn,qucr in fe horum unurt1quod~ ,habeat, ut&: ipfa CO(
gnofcac;& ft quis hoc concederet, elemema eife incer fefq
diCcordiam fanè in fe nOI1 continebunt. fi c enirn ftmul cOll
naria erum, quod quidem fieri non poteR:. quod auteOl ill
Spha:ro intcrpretantur , id ac"ommodatius uidetur: ben~
edam Alexander ilOtauit id elfe argumemum probablle~
non cnÎm Deus irnprudentlor dè; cum peiorum comp(C'
henûonem non habcat,namq; mellus dè ipfa meliora fola
comprehcndere,qoa: autem pciora funt ignorarc.
. ~I
Hoc di cere 'luod ab {imili {imile cognofcitur,ut ait Em.
Omnino autem qua de caufa qUée funt omOl~
pedocles,terr.a etenim terram uidimus: &. ft hoc alius 'luif, animam non habent(quoniâomne autdtdemé~
piam dicit,mulras quidem dubitationes, &. abÛJrdirates ha tum)auc ex clemento un0,autcx pluribus}auc 011
bere l'lm prohatum eft,maxime autem confutabitur ab eo,
e
quod nunc eft dicendum,nunc cnim didum dicit , pro dicê bus.necefiârium enim dt unum quid cognofcer ,
uel
qu~dam,ueI
onmia.
'
"
-dum dtid enim fignincat h3:c coniundio, caufalis enim q
Id
fane,nam
fi
e1
cmema
funt
anima
omnia
autem,
ql,l~
fubindùcitur /Ic,'lU:EcoqJ enim funt,&. reliqua.nam li pro.
..
,
ut
nuibuCdam!
a
l'ter hoc terra etenim terram uidimulO , quia ab fimili ftmile liunt, ex e1ementis fum , am omnibus. ' "aUt
";1
•
ta
èognofcitur ,oporrebat ut q terr;lt magis elfent propin'lua, uno,ue1uti g1ac!es ex ~na aqua: oportc:bar omnia anl roa •
eife,~ CCIlLltiua t &unumquodque compo{itorum C01~ !'
~a magis terram cognoCcerent,at cotrarium nunc dè, nam
'lux funt in nobis magis terra: participantia, fcilicet pi1i,&~ rum ue! ?mnia cognofcere ,quz fum ,'ft ex omnibus C c~
olfa,&. unguelO,cum Ccofu pcnitulO careant, nullo modo( ut e1ementis:uel qua:dam,ft ex quipuCdam: ud unum, fi noJ1
effet compoûturn ,fed ex une e1emento uc:luti glacies.. ,!
patet )ftmilia fcntiunt,atqui,û ab {imili {imile cognofcitur
DubiCauerit autem quifpiam quid na fic umens
opombat u~ e~ fe~tirent,&: magis ipfam terram cognofce~
Tent,nOn dè Igltur Ille fermo uerus. quod {i quis nUllc &: ia ipfa )materia enim uidentur eleméra erre) max.101ci
d idum inrerpretetur ,ad id,'luod continuate didum:ft ac cnim pr~cjpuu.m illud efl,quod continer} q UJC9.
cipi poteft. hoc enitn 'luod ab {imili {imile pati non po;{it
nam fit)anfmam aucem erre quid ruclius,&. do~lI
.. tt]3 Centire elfe,ut etiam ip{is uidetur,pati aliquid, &: mou; nans iP<?sfibil~ efl,at ét intell~du magis iposfibile~
ri,maxime arguit eum Cermonem , quo flmile ab ftmili co'
Qlomam alllmam ex elemcntls confiarc dicebaot, e
gnofci dicitur. V el'um( quemadmodü dll<Î )'luia infect enim autem difcrc:ta CUnt,& rnatcriei rationem retinent ftquidc~
'Coniundionem ,magis eum hoc nunc dldum,ad ea,quz in non ftmplici(er dementa animam dicebanr fed;x demerl
ducumur ,di cere putemus.
tis ~uid uniens : inquit ha:~ elemema, 'lux i~ animz gCI1~~
ptéetereaaotem unicui'l3 principionl ignoranl ranonem conue,n:um. q~~d LI una 'w m fit amma ex plu rl
tia magis,quam intelleého adcrir ) cognofcec enim bus efi elementls , quod Igaur eius unionis caufa etir,ld qu l
'Unum unumquodque> multa autem ignorabit., d~m etit anima. in quibus ucro allUd quidem continés el!,
altud uero contenrum,in ijs,quod contlnet id primutl1 l1al
omniél nam'l3 alia.
Nam ftq~dem terra terra uidimus,undaqJ undas, id Ce!) tura efi,& pu1chrius eo,quod continctur. quare fi in co~'
tur quod unnquod'l! principiorum fi cognouerit unû, plu .. POÛto anima efi cominenll,&. prxcipuum,quando enitl1 ll '
1
ra ignorab:t:quare ignoramiz magis,'luam cognitionis ele la abiuerir quod compofilum efi,llIud imcrcidlt, quod aU
menta cauCa erum, hoc autem argumentum non in abCur. rem contin et , illud idem impcrat natura , anima :gitur IP~
dum,fermoneOl ferre uidctur , [ed illud dicne folum quod dominatur,e1 ementa autem qua: l'X allima union cm, 8C'~
tl'l
hanc opinionem Cequitur. ~id enim eft hoc ab(urdum , tinui(atrm habrnt,ea Cl'cundum tenentprdinem:quarea
ma
magis,quàm
elemêra,prim
igellia
cfi,ctcnim
in
ijs,
ql~
ft uni:iquodq; unum cognouerit, at ignorabit alia< etcnim fi
tangibile: tadus cognoCcit,at uifib ileqi & audibile,&: odora fum ex mate ria,&: forma,quod prim igenium magls cft,
hile,&: gufiabile: ignorabit,&: alij [enfus eode:m modo. fed natura primum,illud dè forma. naq3 propter for~am Illa~
abfurdum ,quo.d dl: in concordia, de~lon{hare magis hoc teria.cfi,flquidem forma dè,cuius gratia efi materl a, t!' III s
argumcntum ulde:tur,de qua concord,a,qua: Cequullturin, tetia,qua: caufa ipflua forma:, qua: ur fufcipiatu t .. IF~Ll r
aptitudo matcria: patatur,in animatis autcm anima Ipfa °a
ducit, &. idco in e1emeutls aliorum pr:Efumptum efi
ma dè ,anima igitur natura primum cft. At illi c1etl1en'.,
'Juod in concordia confequens effet ,illud induce:ret. '
Accidit autem Empedocli criant irnprudentisG omnium effe principia dicullt,&: cius, quod animam. lCc~n.(I
Ip13.,
rnum dTe Deumlolu~ coim clementorum unum net e1ementa contenta dicullt elfe C1ufam , atlJJ prll. UtJ1
i
non cognofcer)ipfam conrentioné : morralia uero Ile autem fuerit argumelllum • 'luod maxime pra:CIPU
a cf\a'i~
efi,
.ilI.ud
COnti~let
,
anima
autem
maxime
pra:cipu
01a cam cognofcut,ex omnibus enim cil unuqdg3. ma Iguur contlllet: quod autem continer illud cft III 8 ,
j
~ c euam ln quit abfurdum Empedoclis opilIIonem le.
primigenium , magis igitur efi anima pri~lgellla, 11 011 '~d
1l
. qult~r,quod lUI Deus omnibus c6crc:ris morcahbus impru
tur omnium, 'lua:cun'13 funt, derncnta pnuclpia [unt'9 cl
d entlor em.cum nâ'13 omnia ex quatuor e1 emc:ntis compo
autem anima ~li qUid me\iu8, atque imperans ~ ~crl ~;i:
lha Cim,atC)3 u lam ex cOllcordla,l"t dlfcordia,cûq ; ea de cau
fa cognoCcant omnia,quod omlllû principia habcal1t, Sphl< ~oteCl:,n~que alIIma hoc quid em corpore, atqut:.ctl~: fcd
mu preclol1or dt at inrellcdu Colum nOI1 efi alluqUi . bl
rus, q~em De~m uocat Empedoclcs,difcordif minime par imelledus anim; preciofius) & aUllqu lull eCl:, ut qUl LlUrf'
r
. rolCC
,ice P.8 IpCa~ dlfc?rdla~ n~11 cogllofcit, ftc na'13 illi ex con, Il. .
Hantlam fcparabllem tenet, unde maXime omnl U . 'tLlt
cordla: contll1enUa COlltlnglt,mortalia ue:ro cum (int e:x 01.
dum lIaturam ilJtellcdus principale dè. quomo dO Igi{l
bus elementis,omnia cogllofcanr,c:a de: cau ra ait:Terra ete i11i e1cmema dlcum ~ illud enim dlcere confentanCum C ~
nim terram uidimus,&. amore: amOrem & diCcordia dlrcor
quod id preciol1us efè,quod &. narura antiquius e:il:. .,
di am duram.quidam uer? i~l concord'a'Deum interprc:tati
Maximc enim con(entaneum eil hoc elfe anCl~
fum,quia Deus quem dl~l t( IS autern lUi côcordia dè)diCcor
.d iam,ueluti qua: contraria ~fi, haud.cognofcit • unde illorû limum &. dominum (ecundum naturarn, eleJlle .'
compo(itorum, qua: hanc I?fam d~fc~rdiam cognorcunt, ta aute~ dicunr prima eorum,quz funr, elfe. ai
imprudcmisl1mus crit. Q!lod fi qUlfp,a~ dicat,quod nt'CIJ
Manifc:fie igirur etiam per h:EC elfe inrelledum (c~a~ic;
rcliqua e1e:mcntaipCam cognoCccm, IS etlarn fcrmo abfur. bilcm Arifèote\cs uult, fiquidem eum cire anima a~r~CJ,..
dlor cft at conccdamLls aliaclcmcma cognofccrc con co..'. rem dicir ,intd~dum a~lem allimam ratlonis parnClP .
uocat)ac
J
1
nt
ut
fi:
t
.
�N
1 M
A
tlocat,at animalft rtliqùaftinomiri3t.Hinc autem habrs to
Similiter etiam quicunqi inteIleélum. ~ renfiti.r.
l
~m folutionem, de quibus cum dubltauiffrt fupcrius; du·' uum ex elementis faciunt , apparent emm plant~ ·
).,Itarionem nô foluit cum fcilicet dixifftt anima: motus cor uiuere non participes lationis,neque fenfus,& anll
poris temperamenta'fequi hoc enim tunc eutnit,cum pra:.. malium muita intelhgentiam non habent•
CUOl demonfiraueric eos, qui animam. dc6niun,t ~ mo.·
.ter naturam fe habet horn~; qua'ndo enim non domina~ur
'ntdledus, cuius quidem feçundum n'awram cfi id, quod lU non de omni anima dicete nunc rurfus Id ofiendlt,quod
t.1l: principale,conuerfo ordine potêtia: i~lius animz corpo ne'que de6nientes ipfam acognilion!:, de o~ni anim~ diffe ..
11s temperamenta fequuntur.fed quando intdledus·domi.. ru nt , quia cum fenfumque, & im~lIedum Ipfam amma~
tJarur,tunc,quia f(cundum nalUtam fe habet homo:no am dicerent, qui eam ab cognicione de6niebant, ptoptere~qJ
pllus anima: potemiœ ttmperamema corporis confcquun. ex elememil> illam confiituerent, hoc modo dixir. fic emm
lur,at ipfum corpus an imam [equitur.
•
aperte Dcmocritus dicebar , Anaxagoras quoque dicere ui
Onmes autem qui,quia cognofcat,& f~ntiat ani debatur, illi igitur de omni anima ~equaquam loquumur,
ma ea,qua: funt ex elemenris elfe dicunt Ipfam, &. neque en:m id iUi dicerent de ca a111 m.a,qu a:. neque fenCum,
maxime motim{m non ii de oi dnt anima) neque neque imdledum habeac, fenfus en~m, & IOteHedus funt
enill1 qua: fcntiune omnia motiua)uidentur cnim .parees anima:, qua: uim cognofcendl.habem.Q ua~e neClJ
elfe quredam ll.ab,·ll·a anl'malium in 10co.
illi etiam de plantali dilTerunt, non emm planta: fentl~nt)&
il
hoc quigem commune efi his,quiCV motlUUrn, & qUI fenft
- QIoniam qui de anima dicunt, eo~ in tres partes diuiftt, duum dicunt , nam planta? neque femiunt ,ne~ue m~uen ..
~a'll
&: eos,qui motiuum & qui fenûriuum, quiqi reCpiciiit tur. At qui fenfitiuum dicunt, ri de pluribus dl cere Uld.en...
lncorp
,
- h
.
'/
II
.
oreum,propofuit:quia etiam unamquaC)3 arum Opl tur, nam plantanimalia quoque compledu\1lur , qu.a: 1. 1,
Illonum priuacim redarguit: nam quemadmodum ~ me ia qui moc:iuum dicebam non compledebantur. at qUlfplam
~~étum eQ,uniufcuiufqJ aliud qui.dem a~~ictitû:a~iud aUd~em COntra iIlos , dubitaueric, quid ita fi ex elementis anima efi.
tUPcrat,quod enim mouens ammam ~ fen H1uurn Ixe, Ut cognofcac, alia: quidem animœ fentiunr , & intelligunt~
tunt,qu~dqJ eam quamaxime incorpore~m e~e oporcere alia: auum [entiunt folum ~ idem quoque aduerCus eos,qui
Purauerut,id adminit.uituperat autem,allos qUldem~ quod motiuum dicum,dicere conuenit, quid ita enim cum fit ani
°poreete- putauerinr eam mouere,quia moueretur.ahos au, ma eiufdem natura: alia: quidem locallter mouentur alia:
lern quo d cam ex principijs effe dixerint qUIa
. Jr.Iml'11' r.nml'1e Uero non r
'
,
~~~noCcerec:alios u.ero,q'uod cum .m~n·t~ be?e. cam effe in: 1 Q.god fi quifpiam hfC concederet) & peneret in
. &: d~re.um Conceplffent, hac cO~ltallOne ~mrne ~ontrntl telleétum quandam parrem anima: Be identidem '
n ..c ~t\ funt,ut eam corpus fubtlllUm parUl1 effe dlcerenr..
r.
·d
d. J
•
Cc d
~Ia Igitur.l~namquaqJ haruin opinionum priuatim r~da~ fenfit~uum)ncqu~ llC qUI em lCeret umuer ,e e .
gt!lt,ofl:end,tqiillud abfurdum,quod unaquamqJ fequltur, omm amma)neque de tota)neque de una.
IlU~c .:id ~rnnes argume:1!um quoddam comune incendit.
Viddicet fi intelledum omnis anima: partefll effe con
~f~dlt emm,in9uic hifce omnibus., Ut non .de omni anim.a cefferimus. etiam (enûtiuum., ud Ut ide~ ~t, u.el Ut ha:c ea
li.ûna m,&: qUI~em qui eam ma~lme mot~uum, aut fubu. dem ,oncurr~nt adeo , ut ubl fit ~en.fus , Ibl fit mt~~ledus ,
ltlalrnarum partl~m corpus ~~e dl~Unt,utflque, qu~d mo~ quemadmodn dicere Pythagorlcl U1debant~!', GUI m omne .
t:di t,anlmam dehgna~tes •.mhl19uldem neet;. de amma pl~ corpus animam traducebam,non tamen,quI ab cogn?fce.n
ln ,ne.que de plantal1lmalJbus dlcent,non el1lm horum am do anima: fubfiamiam ddinium, hoc modo, de omm al1l"
d a,qula moueat,deûgnatur , nuHum na.q~e horum fecun, ma id comprobare poterunt,llon enim pIancaIis animœ na
urn locum mouctur.& quidem de p(;icls ~d pac~c. at fonaf lura ca efi:,ut cognofcat,&: femiar, non igitur de omni,ncqJ
re ~lanral1imalia moucri uidebulltur ,uc:luu fpÔgl:r, fed ~~ de una toca, nam fi eriam quammaxime imdlcélurnqi, &:
lllsllle localil> 11011 dt.haud enim Iocum mu~a~,rcd uelUtl.~o (enfum omnis anima habeat. 'Ir cliam nutritiuam, & aug,
traétio qua:dam dl. al illi eum motum accl~leba~t • q~11O mentatiuam ,& generatiuam potcntias /;Jabet,qua: quidcm
ornnibus rebus de loco in locum m~tare fa~I~. at IOtegnra, ab cognofcendi potemijs alia: fuut, arque in omnibus habê
~Cs horum funt immobiles. qui uero III C~g~I~IUU~ & fen,fl: tibus animam,manifefiius , quàm illœ [unt, de quibus ni.
lIlium reflpcxerunt,illi quoque de piantail mM qUlCquam dl hil illi dicum at neque etiam de ca q-localiter mouet ideo
'd r.
Ii
)
,
,
~erunt,nam planca: animat~ qUI em lunt, uerum necv en fi ha:c in omni animato funt ,.& fi iUi de illis nihil dicunt • id
U
lI nt,neque cognitionis participes fada? [unt.
. fequitur, quod Ileque de ulla tota dicunt,naque in unoquo~
At quidem uidetul' hoc folo motu mouere am que indiuiduo udut ulla qua:dam anima dl:, qua: pluribus
ana animal ipfum.
P?tenciis,aut partibus UtltUr , de quibus omnipus cum non
.Cum dixeric eos, qui in motiuum refpcxerunt, omni de dlca~t, nequ~ de .ul1a tota dl~ant l1~ce~e cft.&: h~c fo.rta~e
~ntma non dilTererc , neque enim de plamarum , ne que de folutlo dlffclluetltls dl:, ne cOlm qUlfplam p~o hls qUI am ..
~lantanimalium anima dixerunt, qux quidem plamanima ma~ cognitiuum ponunç effe refpondcns dlcat non ~os de
il re~fum participam,motum uero locale nequaquam , ne omm am ma, uerum de huma na (~rmc:mem facere,cUlus ,p ..
Qlll,cPlëlm dicat moue ri edam ralia,naque &: plalua:,&: plan prium dl cognofcere,propterea IllqUlt, ~eque de una to ..
~nlll1alia alteramur,atque augc:ntur , hac de cau fa adiecit , ta fermone~ ~aciunt ,.Ilam fi huma na anIma n?11 omnis in
• Oc folo mOtu uidelicet motu 10cali anima mouet animal fc tota cognlllua dl:, 10 eadem namque dt &: Iracundum.
1Pfun..quare fi'hoc folo motu mouet anima,illi, qui ~ moti, &: appctitiuurn, &: plantaie, quorum n~llum [enfuS"parti ..
~~Céllll d.iffiniunt, id quidem de oml~ anima no~ dixerinr, çcps cft, igi.tur neque ~e ~o~ humana ~IŒe~uerunr.
id qUe cnlQl alteratio,neque augmenta motus amma: funt,
Hoc etlam adnuttlc fermo,qul fit ln iis,qua: car
la~~::1ll tl( eo patet,quod il~animata qu.oque aug.entur,ut mina Orphei dicuntur,dicit enim animam ingre/
tu aute:n& rnu~antur Ut omnla,qua: funt JO gen~':'ltl0nC,mQ di refpirantibus laram a Uentis.imposfibile aurem
~nirnalia :call,qui fi~ ex fe,&: fe~un~lulm appctltlOl1em fo~ eft pJ.atis hoc accidere &. animahum q uibufdam,
quo u Ouentur.Quod II etlaml orummotuumuno"d
. ' r. .
lt1en~l1~quaten.uli animal cft aliquando moueatur , non.ta fiqul e~ non o~n~ relpl~éü1t,
r e0
ab CI (l~t,al1lllla fed ex quibus nt extrinfecus ,uelemrn
Quœdlcuncnr,lnqUlt, quomam ca ~on ~i1~bt~
h.t
c;~ 1 1 Ibus , uel ex intdligibillbus ud ex aggregatoéh phei carmina) qucmadmodum ipfc eClam l'h 1 riS C p ~
~fl: ~ cen~e,fecundurn animam quide'm quateous animal lorop~ia dicic, iplIu$ ctenim dogm~ra funt i. a:c aUte.~. ~ :
"ù:n~cun ulll uero apprritioncm non modo quatC:tl~ dl: fcrit nomen mclius accesfit, qu~latlus exp Ica~.ntU~.1 b'l~
tum,UCCYm ab anima etian{ mouen uidctur.
wt dicit ani~ pcnitus à uenClS poctatam u .....tra!.1 ,a alU
loa.Gra. fLl~ ata.
f. u
'"
t
�'1,'
.t.
p
~.
:
) 1
R ;" l' M--, V s ·
.;
, • m~libù~ • Q!Iar~ ",eque ~iede 9ft1n.i.anima,fer,mo·e{t ; no~ rum.dre. hoc:autem quafdam 'dubitatiôes,habc f,
~mm am~ara om.ma ref!,lrantJ~on lO~c~a,non plan~a'. ~I / .q ua 'enim de ca ufa in arrc juel in igne cu fit ,Onlma,
~
4~~ CUpt aurcm ~ar~ma a-nlg.ma.t!ce.1Jgl1l~c~~e per r~~plrall~" . flon [acit animal fin rnixtis alltcrn faeif)8tmaxJ01,e
.4 ..... ""'""-~r;' mm corrons al1lmam fulc1plentrs apmudmem,qUla rcfp.-". cunrpta:fia t' . h' if« 'deat " '< qoa:fiufnc
"f.t ......·4J.. ~
f.- ratio calidum naturale rcfriger3n~ lemperatum fadt ; ut"" ,
." ,',,, . ,~ , lor 111 IS C e UI
ur ~
fi anil
:t~.{;~kt~s. ~ute~ potentias qu~rda~ fignif1carè ai~.nt, pel' qua,s ab~ ~t1arn, q~lfplan:)q~a dé caufa 9u~. In a5 re e iof.
....u . ?i~(7,t:tl'~umuerCal, opelatlone ln g~ntratr~Jllcm ,amm,a deduClCur, mà l (1,t,ça/l,llée ln :llal!busefi)\1)e~lor)& Imo~t~l uic
I.r. '1f'!':~~.:t- quam bperatiollen;t,ab ho, panieularj 'cdjpore; &. g~trerà,' ',' . ~~~~IlJ: d,e an,.lma OP!nlol1cm el(~~n,lt. ~U[auernllt Illqani
~:î'~~" tione liberara opcr:ltur. "
..",
all,q,ul ~!~I'!l ~~m omm corp~r~ ml~:tam dTc,UI omne fi~ (
'fll- t:7f..~ , ~ ...,. Quod quidem'Iaruit COS qui ira eredidertlpt
llJaturn COtpus,&. l'X bac oplnlOrc: I f fum Thalen oml:l~e
I~~~~~ '
'"
", )
'ff.
' dcntes..~ pl1US
l'
Th 1 OP'I1IO '
r~
J4l.. r (l.~' q'uod fi opprteat animam
'cX cJdnen'tis facere,, n'on' ' feD eorum pl'cila pu~aU1lle,crt'
a;E :' ll a
rr. ..
~_ '~
'b
' '" "r 'fe·, ft
J
mm crre quod ub'<J1 Dws dredocallter 'ueI guod anU
v
F·
4f-'oO_~,:, . oponet ex cmm uS,narn ru uucu~s e altera pars ipt'~m' e·i~· D m r. r. .
,
1
d"
'
.
.
.
"
T .
fi
"
la. Ht CU lUlplCaretur,ue IUlna:pOrtIOn,...
., "............. cf,
, c~ntran etatl~ feg; lpfam l~dlCareJ& OppO ~tam.e~e,. Ce putam. Tale quoq;.cfi iIlud Arari,"
mm fetto & lpfum 8( obltq u um cognofclrnus,) lU. Omncs qu~q; uia: omniporenti funi loue plcna:.
dex enirn amborum regu la dl ,.at obliquum' neq;: Ph:f1i OJl1 Il es hominu m conlientUs,&. ma,re plenum"
fui neque reéh.
"
'
Portuséh~ cunêtis magl~us dat Iupirer uCum.
.
Latult inquit l'os,qui animam,ur cognorct'rer;ex elemen . , St~icos ~tiam ~rre ciuCdem ~pi.nionis dicfir,corpuS .~OInt
tis faciebam,quod cam dIe c}( omnibus non oportt'bar,ue:' , nUn'le.elle purabaot.qèl igitur Deum effc localirer ublC}J pli
rum faris l'rat l'am ex altero cmlttariorum conn cere ) nâqJ tent,id quidem abCurdu'm el1:,& pr,Elet taii'onem,ûquidetTl
airerum contrariorum Cwfficiens dt &: feipfum , quod con .' l1C~Dl'um corpus cffe posl1bi~e elt,quando eciam îéllfu tTl
gruar,cognOlfcere,& .côrrarium &: priuarionem;& illud Gèf die incorporeum demonfir~.tum élt,&: hoc cf!:, a'du~rrUtTl
minime congruat,uclI1quic in recto,&. obliquo fe habet, na quod Arlf!:otdis infianria d'f;operatibriibus fane ublC}!.r['
rcélo teélum cognoCcitur,quia congruunr inrer fe,obliqua ùccdfe clt, fiquideqJ ipre dre'omnium demonfharur, le
uero nequaquam, ne'l3 ftb iifi conuenir. dhllim infinitum quide m cognofcimùs.
' , ,
obliquum,ne'l30mninu redo proprer obliquiracis innniea; 'Omnia plena deis)cunCtis inpàrti bus. iI1;~ ,
tém·rongruir.Sitnlliter ut ignotanriam cognoCcamus " non Sune aures,&: pet eerr~m, & p'er Îa'~a;uirumq;
indigemus ignorantia: )uerum fciemia [(qi ipfam, & ignora' Ip rum,occult;t4 ic quamclil13 in pe~or.e mel1lc~
" .
t;am cogl1o[cit.ftmili qu0'l3 modo inuifu &. czCÎtate.ueru. Conrra igitur hallc opiniénem,C]lI:l: in (li aiam tire d,c~r"
,amen hic,quia per priuatiol'ltm ,'& habi~um fic appo/lcio, prj~um guidé dubitat, quid ira èû fi( j'I,l Ci' cOI'pore àia)a il
ad ~triu~cp ~ognieionc.m fol? hab~tu op~s ert,qui~ aUlc~ in Çjd,c ~u~t aiaLa,alia uero nOl~ ~ atq~i,opOm?;it ut oia cfl'l~~
'6111[3 pnuatlo l'fi,&: I1Ihll allUd , q, forma: abfentladt,ldeo alllll'ialla, ex l1mpllClbuli autem mllll eft alllmal ', udut e _
merito forma: cognitio dt,& ipfius form~ 5( p'tiUalionis cri menta,qua! quidem magis cffè animalia opottcbat; nam éJ
gnitio.hoc enim priuatio ~rt, 9uod habitus non eft. at rani: iti ign,e au! in aere effet a'n ima, ea compol1cis melior e~C['
in cOl1trarqs,quorum utrnql Illformatum eft ),& naruram Uclutl qU:l! in purioribus,& fubtilioribus corporibus O:I{è'
ddinitam habeal,l1on raris dl: hoc dicetc, quod 110 cfl: hoc. i'cc,unde ctiam !llagis éi,lIs aétioOts apparere debebac, h~C
nam fiquidem album cognoCcerem,ignorarem idem nigij/. autem. u~lut aç illis didl1m commtmorat,quodi igne, atèl'
pofiea quifpiam dicercc nigrum effe, quod album non cft, a~re pUrlor,arcp immottalior dt anima.debebatiguur ma'
album quidem,['imaginatio tollerer;in infillirate autt~m reli gis q,uàm .compoflta interluccre; & ad boc ipfum dubit<lr,
quum effet,ut in priuatione,cum nô haberet ;ubi nÎteretur. , q.u~modo qlÎa- 'rfi in elementis, animam meliorl.'m,& J11~'g
Oporeel autcm fiquid em cognitio nigri futura I1t" ipûus na, gIs lm"m~nalem elfe dicant, fiiniliter cni"? eum ccmpoCtil
turam nigl'i imaginatione circ::ôrcribi ,forte igirur quoniam ftmpllcia cori1,lmpU lltut, &. alterântur, &. mutantur. qu~
in elememis quo~ alia quidcm Cum adiua;immo informati igitur cauCa ef!:,ut aix,'1ùa- fum in his,fint magis imorla[es,
ua igni$)&. aer,aliaucro matetiali~ magisik pasl1ua~Ut aêj,
. Accidit a~tem Utr~que modo quod abfurdurtl
.& tcrta,qua: pm formalll runt ordmara, qu~qt1( aébua)ea dl: & r
.
.' ~
. l ' neCJl,
t'rant ad animz fubfianriam Cufficientia na'IJ hi Ca alia quo
) p œter ratIonem. nag3 dlc<:re alllmél 19 . .v
Gue abfcntia cognoCccbat; ex analogia 'igitur fermo Cum,. a~r a~ra pr2.:~er rationem e11:& n011 diccre :l11l1tl
ptUS efi,C]? fi rorma,& priuaeio ibl efi,forma ipfa,& forma) ba)fi mfit amma,abfurdum dt. '
J
& prillationtm cognofcimus:quod autem pei us dt in COn- .' O\Joniam dixit eum fil anIma. in elcmemis qua de caU
trariuli,priuationis &. materi~i rationem tcnee. altero igitur ra nO~l Cunt animali1H'nuc aié,qüoduttum drnl ex his, abfUJ
contrar orum co~refpon~ent~ fo~ma alre~um quo'l3 cog~o
.dum,fi ncsqi rauonis egrcdiens dt id quod fequirur, na~r:z
fcemu 8.ql~od qUl~~m pquacl.olll conucllI~, an aliqual,tdo êt' ,animalia ea elfèdicaor,ls quidtm Cermo fiolidus, (3(. C(~ cC
Ut C~I1trarJa, fuf~CIt ln comrarJor~m cognltloncm aHerum.
riu~ elt,qui quidem facilLmc ab (en(u conuinci porea.I~I'
ftqUid em fmntla cf!: una comranorum~ Qlando enifn con abCurdum dt fi in Ipfls alllma fit l'a non effe animaha, t .
trarium dico,id pam,quod quafdarn paal1uas cotrarietates Il aq3'ahimam ipfts U1delicer ineff;,diccbant , qualis arW
cogr;o~cam .quarc ff al,bum cognou ero,C]l1od dl: uifùum di ma~lum anima )qu~ autcm fûbinfcrulltor;id ca dec1ara tlc:
fgrcgatluutlJ,hoc~l~dlcet c?l1lrarium,~igrum .cognoCca~:,
PutaiTc autcm uiclétur Jnill1:lll1 ciTe in ~is, qUJa
ll am M~(cgatlollJ.c~gtegatlo com,rar~u efi. i~ltu~' .al~o'cr~" .totum cum artibus dt elUfdem fi ecie1.
,
comrarlu ,:Jgreg IIUII.quare Ît ll1 allquc pgregal1tc IIKldere,
Q
p
.
' .
p .
c aJlltJl 3
.QJ fi non ipfum confecutlJ" cog
r: r
d quo'"
lJ.omodo adduéb (unt Ilh Ut demenra dlCcren dcie'
u.
nOlCtre, cognolcen 0
U
' li dl
' . b.
h quO
um
diflgregar
hoc
cogno"c'r't
t
r.
.
'grum
ta,
nunc
Ip e ec arilt)ratloclila
atur enlm ex 'boc, c""
/l. ';u(J
alb
,
l' .... 'C luperuemCllS1 l I ,
r. '1 . r.
,J:V ' A
quia albo conttarium efi.fic igirur cx uno c:lcm~nto dTe an! mcnt;i U~ I. ana .unc, ~ I..CO totum cum parn us u;t (UII'
nam ni
n. o. l'dum et .dem fpeCltl)Pilrtes aurern totorum c:lemenrorum, q, ....-10'
ma m II~ufficiebat , ue\ut r:x igne ,1I10CCI\
I;X. ca 1
,
•
•
l'b
.
r.
.,
fi
(Ua,,·
lkcum,uidd iar quando in rdiqua clcmcnra'incidero, quz' 10 an~ma 1 us,alllmat'lE lunt ,Jg~lur ex neces Itate ar ci
huic difpolltionc8 conrrarias faCiunr, cOl1trarictat( ta ,qu'a: ta ,a111 ma.ta eru~c.llam il pars anlmata dt,.& [O!umr~ t,rCa
r d h 1 b.t I'Ua quoquc cognofcam p
no "le ,mllr: cf!:,ld [eqUltllr, ut cotum quoClJ fit anlmatU, P eo
p .pO'
Jea oc la ",
.
• roprcrexu " .
'
{li
.
1"
d
d
'us , .
mcnto [acere animam Cufn Clebat ,in unoquoCJ3 cnim demê '!llm c e amma la,antmata, quo quan am l~tI ucigrf'S,
d
i~tatum limul airera pars fi
'
ris partem unumq.uodcv habeatJ"llCet aur aerlS,a
h:t C
to uar~m contrar . '
.
c'. ,
aut aliorum , quz III e~ funt )quod fi ea animara Cun' 'hUll'
Er ln roro qUIdam Ipfam mlxt.lm.erre dlCUllt , etiam confequenccr alllmara elfe debenc • quz aUl cl11
,unde forratfe & Thales racus.eft .omma plena deOI- CcrmonUll abfurda fequumur,ea
. fubinde fcrc.Q!Jaf
.":2...
. ...... .
'l:,;;!.J.....':'
D
p ,.J.,.:....
"',,,
~
f.""...
Â.
,
1
ta
D
a,
C
�.0 E
A -; N .;.{ M
de Qu'ar~ ~ecefre dl ipfis)ot dicant) animam eiufl
ah 111 fprCtel cu~ partI~us e!Te ) fi quod ~cceperint
...... ql~ld de contmente ln ammahbus arumata anÏl
<ua la fiunt~
).
.
ru anim3tum dl quodin
,. Si prop terealnqUltunumquod
d
. '
-v
,
.
Irpanemq
l'
.
' uan am tOtiUS accipiat omnrs autrm partrs &
'CCUnllpf
&
.
)
ilcnl . ~, ~ cum toto funt rlUfdem fpecici, mceffe dt lit
dl: 1.lter Ipfa: hm ~nima:. Q uare in ipfis anima ipfa fecum
tit ;~~~dem fpe~I~I,& fi~ila~is,n afi anima ipfa fibi non fue
10 fi d em ~peclel,~ fimll.arls,utacr,non tota erit in fingu,
in' c ~lla c~u~ ~artlt'ula alio in 10co, uidelicet( ut ita dicam)
~er~ fiafClbllls,in alio uer<:> concupifcibilis , & in al10 alia.
(iUf~r~ hoc ~~,haud ampllUs arris particula: fibijpfis erut
<lié!:
fpeclel cum tOto. fiue autrm id dicat urlut ab illis
.....1Um fit,quod ahima fit fimilaris Gue Ut ram non dfr (i.,
' ..1arem manI'ft'nUm
/'l. m,in
~
cit
hoc abfurdum fermom:m dedu
be~nc~ rnl.m omne animatum omnrs a,nima: potrntias ha,
Uic::~ue ln qui bus omms funf,ut in hominibus,in illis in ,
llt elufdem fpeciei, pra:tcrra dico quidem ne,dIa,
'tiurn
<leinc~ e el( hac ratlone, cp anima lit eiuCdem fpc:ciei,& 'lUf
Uti d' .~s 'lCtrUlt, ad ha:c etiam contra hunc fermonem hac
nuulu! 10ne poffumus,oficndendo eos drmonfirare quod
in ro~ modo nerl poteR, nc:ceffe efi enim quod anima, qua:
6 eQ- ~ aere efi,aur ipCa fecum fit eiuCdem fpeciei,aut non,,!,
~eris elufdem fpeclei,quia in animatis accipiendo quandam
ticip:anem.animata nunt,oponebat Ut omnia eâdem par
dt 1I~~t all l ~am,at quidem fecundum manifelte falCum
de~ f1p. c:.n.enlm fenfieiuum,&. nurritiuum,& alia funt eiuf,
eCICI• ' pt'Irnum .Ignur
. quoCJl r:raIiium efi.quod 11
~ . f?
dlSllml•
1'Iris ~t:l.
"l~anlma
.
, aut ornnes elU8 partes per ana totum tendunt Ut'
a. ' cria
ln unanu
. parte numen
. d'l, u.
1:1.
tC'{.lIt
. ct aq! corporls
agell d'1 uis
per tOtU fil ln unoquoque arboris ramo. aue igitur omnell
quanda nt tc:ndunt,aut ûngula qUf~ anima: parcicula aeris
ticula nt partem complexa dt; cp fi in qua('oque acris par
Ontnes'
ter anim
aOlmœ parti.cu 1a: fut1t,oponebat omnia ûmili
atq; (t' ata elfe,& omnia rationis, & fenfus cfTc confortia
igltllr ~m ~u~ditaris,& iracundiz,fed fecundum falfum
acris pnmu.q. ~ unaqu<E<JJ anima: particula quandam
alIilll~rre~ fufceplt,op~ttc:bat ut.aliud a.nimal eél aherius
illud pal nceps,hoc q~ldem cupl ~n~1 ~Im folu~ te,:w:t:
~l .dUum Irafcendl,allud uero ralloclOadl, &. ahud ladem
tet: us cuiufdam potc:mia:, flquidem recipiendo quandam
Parte aeris animalia animata fiunt.at nunc aliqua uidc:mus
qu~ omnes animales potentias pa nicipanr,alia autem plu~
t~s,non unam rolam potrnciam communicant. cp fi quifpia.
dl~at e~ plutes animales poeemias participare idee, quod il1
;tnlmalibus plures aeris ampleéli parciculas accidat : di,
COlt
' Cn;
/'l. quafdam
.
a' qu nam d·/'l.
I~ln'b lUiO
quidem particulas.
a~ntz 1~ oml1lbus Llmpliciter animalibus, aut animati ...
tft Pleétl,quafda~ ueto ?on';mnim nutritiua .Uf omnibus:
qll~~ aug~e~tatl~a, re~lqua: ucro non omnino, & rurfus
quid am dl~rlbutlo efi 10 fcnCum participantibus tadum'
ris tQm ~erlltus dre)aha~ uc:~o nom'alioqui fi fibéjpfi fimila
Il,,!, aer.qua:l1am dlfinbutlo dè,hanc acris panem ratiocr
~ ~~~nt a~~ma: co~pl~xam f~iffe,hanc ~utem fenfltiuam,.
. Uis for nt a~a<;' no~ emm 111 quallbet matwa naturaliter qu~
UiG .ma Illna(C1tur.Q uare fi neceffe rfi LUla quandam di
o particulam ueram die, fiqu idem allimata Cu nt de,
fllenlllS
le tffia~:emonfiratum efi autem unumquodq~ imposûbi ...
fequirur,quod animata dieetc falfum dl.
'
1
Œ
ê:
a:
. 1..'
U:
I.lla 0d fi.:lcr difiràétus eiufdem fpcciei dl: ) anir
inefl: ro dlsfimilaris, alia quidem eius particulct
l'\.'~t patet)alia uero non ineft.
'<.1Ila ntceffi
.
lI1ant,qu;-e Q- 'c eQ- ~ecundum IUorum fllppofiuo,nem ,ani
ft enim tlônecd~l UI11~er~0 dfe Il~i 6",1,.larem, P-Rea a~ruit..
~cm eius par' t fltllla t1s,red disfimillum partlum, alJa qui'
Indret.Q. uo~cfi elfet 1n hac patti cula. r.aeris,alia uero n5
~ dementoru~ ili,~.c:ft,llon (rum omnes aeris panicul:r,
l)PÛi ciufdcm fpc,ici,quod illi JDaximc
A
h
.
~
A
33
uolebant.igitut fermonettl redigit iplis>11 c(jl1trarium, na 'l1
1ilIi confitm~bant uniuerfum erre animAtû,quod qug fibkli
, roto effent eiufdem fpeciei.panes acciperenr.ipfc aot d:: fup
pofieione fada animam disfimil ium parti li elfe a!lruic, qd'
cfi contrarium.nâ pattes aeris,ctlÎ inuiccm [unt eiufdi! fpe,
ciei,quod aer fibijpfi fimills cft:: atto quia pars anim:r non
' efi eadcm in ulloqu0'11,non erunt eiufdem fpeciei:nâq; ani,
mata vm anima: ptopri(tatcm maxime dellgnatur,'liÏl for,
ma uniuCcuiufq;,& cnrelechia l'fi anima. Q!Iaobrfm ft 6e,
ri id non pore fiCqminrum dt in eorum fuppot1cionc: ) ut ara
' di~l1miliii partiü fit,ncceffario t'tit eiufdem Cpeciei. hoc aute
manifefie falCum dh altcrius cnim fpcciei (fi ai:r panicula
rationalis,& alterius iraCCfndi uis,&. reliquf lirr. V nde fi Ile
cesfitas efi,ut qui aiatum dot uniuerfum , éj aoimam riufdé
fpc:ciei,& ûmil' um partillm e/Te dicanr, hoc aut(m falfum
dt ) id feqll itur quod uniuerfum dicerc animato falfum rR.
NeceiTarium é igituripfam ud fimilarem eiTe,
uel non eiTe in quacunqi partieula uniuerfi.
Videlicet quantum efi in ruppo/lrioneillotum, ql1f dicit
in qllacunq; uniuerfi parti cula animam erre, unde & aiata
pa rti cularum uniuerfi conforria animata fiüt , ncccffc efi Ot
flm ilium parcium fit anima. na fi fim lium parrium non fue
rit,in quacuncp uniuerlÎ particula minime: l'rit eadcm.quod
autcm Ilmilium partium non fit,ncC}3 in omnibus anima,de
monRrar; poterat êt ex hoc,quod allqua: parcicula: in l'odé
manifeRe non fum animaca:,udapidt's & ligna & fimilia .
' confortla, cp f
?
' " demon,
qua: r.lane' f
Unti
aerIS
11 ipli
conarc:nrur
firal'e ell'menta eé ani m~ta ex tO quod l1mil;nia l1nt,& par
tes ipforum animatas l'fie,cas Uldcllcte,qua: funtin animali
bus,eidem argumento aRruerc conerarium pofTumus. ete,
nirn quia parres ele:memorum,qua: funtin éjs, qua: anima,
ta non fum,c:iufdem fpl'ciei cli totis fUnt,al h<z funt (lnc aia,
. ergq tota quoCb cam1t anima.hoc aue , in quaeo'll ulliucrfi
particula ,fiue in ulliuerfo ae:re acccperis,cuius animata par
ticipantia co ipfo animata effe diccbam:racio proce:dit , fiue
id in uniucrfo & mundal10 c()rpore imerprctatus funis , id
eciam magis abrllrdum dcmonlttatur.
~atct igitur ex diéhs) quod neq3 cognitio ade1l:
~nlmx) quod ex cIcmcntls confiet neque moueri
Ipfam benc, uercq, diCirur.
'
. q.ua: diéla .rUIlt,c:a côcludlt,hoc modo. neëV ergo cogni
tlOIlC habet an~ma ex co,c» flr ex dementis, l1eCfl proptuca
<J~od moueat,lpfa mouetur,fc:d qu:dcm mouw~i & cogno
fm,ac non ut ill! dicebant.
)
Quoniam urro eognofccrc ~1nirnt eft & fentire
&. opinari,3tque etiam cuperc}& delibe~are & oLno apperitioncs,fit autem &. in Ioeo motus ;niméV
Ii~us ~b anima atg3 ctiamaceretioq;}& {btus)& de
chnatlo)utrum tot.i ani~a: ho~um unumquod<p
~~fit f & nos tota mtclhgamusq;) &. fentiamus}&
ah.~rum unumquodq; faciamus) 8( patiamur ~ an
:lIlls partibus alia(
Quoniam contÏnenter cômcmorauit,c:fTe: [pecifi disGmi
lis anima: partes,idlpfum nunc inquire:re e:ius propolitü e:Ct•
~am cum plurcs,& dluerfa: f1nr ~ni~.~ 0~eratiol1e5,id qu~
ntu1',utrum,cum fit UI13,& mdlUl/ibllls amma ['m fubfian,
tiam,e.x una ha!c fubRamia p~tentia: diuc:rf:r,& operatic5cll
ad~el1.lant adeo,.ut &: nU~t1Cndl)& augendi,& generandi,&:
:r:atloclOa~dl,& Irafccndl,&. cupiêdi uls,ctli qu:r alia anima
115 pocentia dt,una & eadcm nurnero fit &: pm fubltal1tia~
an anima fit parti~ilis,& in alia,atl}3 alia ~ius parcicul a h~~
unaqu:rCJ;l operauonum fiat! przecrca utcoC}1 potCl1ua.
per quam dlcu~tur animalla uluue )id qu;r~it , U(~um t i~l
Ulla e.x pr:rdl~ls operationibus,aut pOlCnthS, ~t 10 tatl.oc!,
~and"a~t fentlc:ndl ui <aut in aligua aliarumr. an. 111 0?Il1Ib~B
Ipas'.'.an 111 nuHa~ [cd aliud quid pr:r(c:r.lpra~ ~l1Imallbus Ut.
ucndl ~aura Ot.h:rc igitur,quz in hifce In.qutrl~ problemata
{une.hlc auté uidCtur id udle:ut fubRantTaI UnTUS anIma 6c.
lo.Gra. fu 12 aia.
F iH
nt
0
�, P R I M 'V S
berôtaft'len hoe non aperte declatat ,(ed ex quibus ad ratio,
mm dubitat,qua: Cupponit quod anima partibilis eœ,oiler1
ditq; neri non polfe,ut l'a parciculis differentibus utens ratio
cinemrq:,& fentiat,& cupiat,& reliquas operationes ~pe
rttur.Hic aûe ipli uifum l'il niflil J'poncre , ex quo potUllfet
:ildducere quod aia una qu:rdam eil,qua: ifs mitur )quas di,
ximus differentl's pottntias,&: nos ct fa:pènu~ero: demon,
firauimus Ariilo.cognouilTe quidem ipfius anima: fubfl:an
ti:r dFiarn Cotiq; &: immorralcm:fed eum rationalem intel,
lexilTe.nam rdiquam oêm morralem iudicauit.ni'ie aUt me,
dioaia qdam hocipfum declarantia in urum proponemus.
Q!la: e~go hic dnr arripiunt,&: qui ofm animam immor~a:
lem faclUnt,&: qui oern mOl talcm eITe uolunt: &: d l cunt,IH~
quidem,uidcs ne quod Ariilotdes oêm animam fcparab~le
;nC}! immortalem uult dfe('eece enim unius elTe fubilanm~
oem animam dicit:&:intdledum,qui pars l'il anima: , fep:!
rabilem cITe &: immortalê dieue uulr: un de êt fe ueUe oern
feparabilem'&: immortalem faretur , fiquidem omnis aia if
uniu~ fubltamia:.Hi une eeonuerfo,qui mortalem dIe ani
mam uolunr,inquiunt.li unam tlfe omnis anima: fu15am di
cir &:: irafcibilcm &: concupifcibilem,&: plantalem non fe,
pa~ari,id patet q~od oem uult eITe mortalem , ftquidem ois
anima l'il unius fufia:. Quod autê(ur ego dixi )non anima:
tint unius fubilantia:,id ante Arifiote!em ex difTonantia,pu
gnaq; affeduum,&: radonis Plato dec1arauit ~ nam li ratio,
&. affedw; inuicem pugnant,unum uero idem Îthi non re,
pugnat,id fequitur quod ratio,&: affrél:us unius fubfiant ia:
Ilon funt. Ariilote.êt in.l.lib. cum diffiniuiITet animam elTe
fntelechiam corporis naturalis infiî'alis potêtia uitam habë
tis,paulopoil inq\lit.quod igitur nô eil aia frparabilis à cor
pore,ud parres nonnullas ipfius,fi feparahilis fit,nô obfcu,
tum cft, nam quorundam ipfarum parrium enrelechia cft.
Quaproptcr aliquas anima: partes 11 corporc non feparari:
&ideo mortales e/Te cognouit. Quod fi qua:dam parus
feparanrur,qua:dam uero non,id.r.igirur patet,deinde rub,
dit. Vèrütamen aliquas e/Te nih1 prohibet, propterea quod
Ilullius corporis fint enre1echia:. manifefl e igitur ibi quafda
anima: particulas cITe corporis forma: dicit.unde quoC}l feçz
tur non dIe fcparabilcs,naC}! l'ft cme1echia forma, &: perfe,
dio corporis,aliquas allr (eparari ideo, quia nullius corpo,
ris (unt entelechia:.Rurrus eriam confefiim fub infctt,adhuc
quo~ obfcurô efi,an
hoc modo entelechia corporis aia,
quem'admodi'i nauigii nauicularor. Quare crCt diccret oêm
:ilnimam elmlechiam,illud di cognouit quandam eITe repa
nbilem emdechiam ,qua: extrinCecus ip(um fubicé'rum in.
firuit,ornat,&: ~6cit,ut nauigium nauicularor. Qubd ft alia
quidem feparabilis eil,alia ucro non,& alia quidem morra
li8,a1ia uero l1on:id palet,quod harum fubfiantia diuerfa ê.
igitur manifefl:e in fecundo fermone non Colum diuerfç cub
ffitiz,uerûetiam diuerft gweris cITe inrelleél:um dicit,adeo
Ut anima rationalis cum l'a qua: rationis e"pers dl: , geoere'
non fit una.cum enim de al~s anima: potentijs qua:fiuiITet,
flngulum ne anima lit Jan pars anima: , de incdledu inquit,
&: contemplatiua pottntia nondum patet,uerum aia: uidetur cITe alu:rum gcnus,&: hoc concingit Colum feparari, que
admodum à corruptibili ~ternum,quod e:tiam de:. diuino in
tdledu,ur pUUt
id patet
. Alexander,ha:c non dicat )
, nam II
,e~s de: partlcuhs anim~ feparabiles ne Ctnt,an non, Cubin ,
lultt.de Incclledo autem,tanquam &: ipfe fit anime pars,no
tnim intellcd~m ~i.uinum e/Te animz pattt:m dlx;lTer,alioqui quomCldo i.f dlUIllO imdlcdu,qui pcnicuil h corporibus
feparatus dè,eum p~/Te. Cc:~arari ùixi/Tet('&: quomodo de di
uino ilmlledu O~I1I~O Id ql1/Ter,an fit feparab llis, an non t!
quod aiit nr'l1 allu.m lIl~el1eélum quem ipfe contcmpladuii
uocat,innafci nobls Udlf,Id pam,quia ipfe rurfus ait,intclle
dum c6Iemplatiu~~ Co~o fine. ab aéliuo ditfme, qnl (ubie
do eadem fUIH.aéllul elllm fint~ l'il bOl1um, COl1templatiui
uero ueritas.ctwim qii ad fupenora Ce tollit, cOlcmplatiuus
fif,uniuerllnaturam di Cquitens:qu~do u.ero ad inCeriora co
ucnirur.cuadu adiuUi.quare fi .ébuus llCUeduli humaJlu.
nt
dl:,hominum naC}! furrt aétioneg,isq; fo1onnt differtll- con '
templatiuo:id fequitut quod imclledus contem'plat1UUSIi11~
manus eil.Quod igitur non omnem animâ umu!> cITe u,
fi:antia:: dicat,hœc dida fufficiant,qu~q; nobis in.pœlll!)s
propoft~a funt,atC}l etiarn magis per ipCa di da percurrel:t
, cognoCcemus.hic fane vi' intendere fermonem contra. ,,l'
ma:um ,qui in patticulis corporis animam cf diuifam ~IClr,
& rationalem,& fenfttiuam in cerebro fédem habere? l,cor
de uero irafôhilem,et in hepate côcupifcibilet11'hi rce.lgII~r
occurrens,quia 6m parti culas corporis animam cITe JO III 1,
Ilutas partes diuifam minime concedit,uerum [otam pe~tO
tum corpus,etÎt multipliciter diuifum l'fi, l'am unam ha e'
te continuationem,fic ait.unam eITe ipfam, quia quoq;
mal cil unum:fed Plato,non ut qui putaret in ce'rebro I~~
pli citer fubRantiam rationalem fcdere' in corde uero Irac~:
diam,&: in alia parte aliud quodpiam,i~ ilIis corporis p3:t1 !
bus cam diuiltt : uerum ut qui /lbi perCuaderet aliam quaT
partern corporis ad aliam animz partem accommo date ~
habc:re:ut inde Illuminationcs acciperec. quemadm cdu ;
('nim non ocuIi oes a:quabllitcr folis lumen accipiullt, nf'll
quod magis in hoc oculo fol fedeat, ideo magis e!ue et , uei
Tum cius aptitudinis caufa id fit, &: qua'! inanimata tra.nfPj 1
remia fum , ea proptet aptitudinem propriam , operation,:
ipÎtus luminis commodum capiullt. Simili modo quoq~
id putandum l'il , quod anima magis in quibufdam p~rtl~
bus lumen concipit, l'a de ~auCa, ~uod l'a: par.te~ ma xIIl1 i
appoGta:: funt • quando &: IPfe Arl!totdes alibi U1detuT;~
nari,quod ~nima: pra:fianti~ftma pars in corde fed,eat. ~,
Turfus ex hls , qua::dam exorltur dubitatio num C'I1I1U (u
fiantia ulla qua:dam eil anima( &: pro diu~rfts tempera tlO '
nibus, & aptitudin'bus corporum in alia pane: alias hab e!
operation es ~ in oculo quidem uidendi uim in aute uero ail
diendi , &: in alia pardcula aliam potel1lia~ t! Q!Jod (j hO:
pat~t, quod ui?endi ~otent13 in oculo l'ft,&: eum in.fo rfTl3
ëludltus aucem 111 pamcuta fede fua, & alia uisin alla,quOd
fi hoc fit, uiliora quidem,intormabullt nohiliora éJC ipft u'
form:ae materia c<lufa erit, & iorma propter ma:etiam fa'
~'ta, n'lm quidcm materia cui us graria rtir • uifus enim (u e'
rit oculi gracia, &: forma crit alicuius gratia: fed hoc cft re'
rum naturam peruenere. qubd /1 ha:c abCurda : & impO~'
t1bilia fune) non qu'dem in part ibus operationes al1im~ dl'
llerfre ruot, at fubnantia differul1t , quoniam cognoCcer.'
anim<E,horum qu~ enumerata Cunt, ha:c quidem funt a?l:
ma: rationalis, uiddicer cognitio) & opinio,& del1ba aj'O:
h:rc autem ,fcilicet Cenîus,cupiditas,appelitio, &: mOIUS 0
catis, anima: ralicine care:ntis propria fum. PlantaJ,s uer o
, ~
~, fi
. utrul11.
accretlo.
ummum 'II1crementum & corruptlO,
l'!
1
.
)
{è anl
ungu um harum adeil anima:: hoc eil nunquid una c
ma: fu bila nti a: , qua: multiplicis potemire cum lit, QP~ra~
tiones diuC'rfas facit, an fubilamia non l'il una/ed multl~;
bris de fubnamijs dluerÎts componitur &: una qureq! (Ill •
pars ex didis aliquid ampll'é!:itur.
)
a
Jnl'
Atq3 etiam ipfum uiucrc utrum in aliq110 hOI
{lI
'
"
b 1:111
rum CH.
an & JO
plut1bus~ an & in 001111 us·
alia quœdam cauf.\ {ir~
.,
I?e his etiam qua:rit,de qua nam anima:: parte iur~ OP~d
mo Ipfum uiucre aduc:niat'Ced ipfc in fequenci libro dleet,I,
rt'
"
,
(CI'
elle panls anima: ultlma:: &: maxime humllis potcntl:t
·
,
.
,
iul:'
1·Icet p1ama 1IS,nOI1
ehÎm quod huius anima: fit c"pers,L1
re. ~uicquam poteil, quare êt qua: pankipant hanc un alJl,
CCllicet planta: uiuere dicuntur.
picunt :lutem qUid:lm p:lrtibilem ipfam cffe, ~
ahud quidcm intclligere)aliud uero cupere.q{; 1
igitur tandem conriner animam , fi parnbilis C .~
non cnim quidem corpus,nJm uidctur contrarl"
potius)quod anima corpus conrincat qd ea eg rc ,
~a cmuir,.& p~trcfcit '.fi igitur aliud >quid
Jpfam faa.ac ~ illud potlSfullUUl fuccir anima. op
Ulla:
cri,aucc,a
�DE ' A N I M A
~rjt aut~ rurfus,cSc illud quœrere, utrum unum
a.n rnultnnembre fit!quod fi unumfit eur nô fia
tlll~ & ~nimam unum eé( fin autem partibile,rufl
.fus ratIo 9~1~ret,quidnamfitcontinés illud~& fic
.qUldern lbltm infinitum.
. liinc efè ad ea,qu<e propofita Cunt,obuiatio, nam , quia
dluerf:J! .fUnt operationes animz, quemadmodum ptopofi
tUm ~A:,ld merito qu~fiuit an tota anima omnia opetemur(
31lud .in alia eius potentia <[ed quia non conCcntaneum
( ,Utdlcamus, ex eadem porentia'diuet[as operationes
~touenire .. n.~c~ffe efè ut. anima ~t multipli~is potemiz:~n.
~ur[us ln .t]s Ilhld merl~o.qu:J!tlt, utrurn 10 Cuas potenuas
. ulda~u~ amrna , habea tq; 10 hac quidem parte hanc poten
tJ~1ll , 11I111a ueto iIIam ~ adeo Ut in tot partes diuifa Ilt,quot
alll POtemia: [um. an cum fit una& impartibilis poten,
fi dlue~Cas habear <ut ignis,qui unus, & idem [ecundum
dU A:antlam &: calefacit,&: ficcat, & ilIurninat,tnultas qui,
Po~entias habens, non aUtem in mulras partes diuirus;
t" Ut etlam pomum,quod quidern cum [ecundum Cubftan
3
fit Unum ,diuerras tamen potentias hab et , odorem~
~ U.cedillem,colorem bonum,&figuram;& in alrjs quidem
t ete O~nibus hoc uideti poteil. igitur contra eos,qui in pal'
lt~scanlmam.localiter effe diuifam dicunt~ ~a:c autem Ut di ~
r . on~r~ Tlmé!um Platollis lateoter dlclt ) nunc dlCputa,
qe: I~{htult. nam fi anima in pattes diuiCa eA:,id necdrario Ce
~t~r qU?dautinuicem diui[a: funt h2 pattes ,aut unirz.
an'
li 1I1uicc:m partes anim2 diuiCa: funt, quomodo erit'
~nuDl ~ quèd 11 animal continuum efè , & t1b~p~
Itla: pancns,ne:ceITe dl: utanimales pOlenti~, fiueparres anl
llon,qua:anIDlal ipCum informant, Ullita: lint: nam fi ipCr
Qub~ant u.nlta: , quomodo animali (tUnt unionis caufa <cauCa ~ anima: partes unira: Cunt, quid nam ipfis unionig
teA: c c <Ilam certe corpus oon cft: ,non eoim fie ri id po.
Ola' u.1ll
econuetCo anima corpoti, unionis caufa, ani,
fa eanl?J ~o~pus ipCum uilius dl:: quod autem unionis cau
lius ' allC~I, Id neceITe eft: ut eo cui,unionis dl: cauCa, fit me
<le ,at am ma corpore melior eA:,& iUiu; unionis caura un,
tit ~Ol.egreff~(inquit)ip[um corpus efRuit, atq'J puttdci;,n5
li .Igltur alllma! partium corpus unioni, cau ra ,aut 19irur
li n~t~ fUnt ab <1lio quodam,aut à fc:ipfi, • ab reipfls quidcm
nit! cas imposGbile dl:, diuerf:r eoim fubfHitiao: funt,oportet cnim id elfe: UI1Um quoddam, quod ea, qu:. diuer,
fa: natura: funt, unire: debct ,idq; dfe: opus dl: aliud ab iis,
qU;t uniuntur : quc:madmodum fi I1t aliquod unum liquil'
IJu m , &: alterum ex his corporibus, qua: inuiccm congluti,
ë~l1tur, in unlone eoim terrz, cum aqua corporibus appo,
tlSinuicem, corporibus inquam aqua: &. terra:,liquidi ue.~() qualitate per ca cota corpora procedente: &. pcr fe me··
I~~ conglutiname fuppofitorum corporum fieri unionem
~ontlngit .nam qua: [emel ab natUra diuiCa Cunt,neque can
licm libi [unt forcita fubltantiam,nunquam ab [ua ipforum
tUta qua: Cemel ca feparauit, in unum congc:rentur, ue,
Cl III fi uniri debent., opus eft: Ut iplis aliud aducniat, per
~ uod medium fiatillis unio mutua. quareillud cft: conclu~
abtld.ulll , quod anima: .partes, c~m fintinu~cem diuer[a: ~
hat!'eI PÛ f1 ,.ut uniantur Impo~fiblle cft: : 9~od ~ ~x fe non
~it .c nt Unlonem : fed ex allO quodam Ilhs umtl contin ..
le: • turCus necdfe efè ,3Ut ut fit unum : & impartibi J
itc:UaUt .Illultimcmbrt' : quèd fi rnulti~e~bt~ er.it ,illud
fa < m Interrogab' mus quz nam fit 11hs ul1Ioms cau,
Ilia tlam quamodo qU::E ~nita non [unt , ea aliis erum unio,
Olh cauIra ~& rurfus nuod illas unit utrum unum illud eritt!
'. Illu ta 1'lac
& 1 in' infinimm
"l
, r.
.
.
te:.
qubd
II UOlens anIma! par,
unUIll
n"id
id quidem cic animam concedamu9: &
'w nalll ~O:,
Inq .
c·
t'
l'lam fi ? •UIt,<lnimam quoque non e~ fe unum [aclum.
"Uttm unlonl~ caufa unum elfe diuiCus oecdIe cfè,animam
ftlU8 co~arl unionis &. coniunélionis caufam elfe uide.
'
c rr r.
, con ,entant
~niUll
um tfè, Ut animam unum ex le ent' ,up.·
'la
dt
;nt
Il:i
d
r
uôt
co;:;a
at
r:
lU) ncquc e~ alio tertio contin&CIlte fc indi&crc di:
.34
cam uS.neC quidem abCutdum eA: animcitn unatn & fubit,
do, & fubltantiam exifèemem diuerl1s ufam elfe poten,
tijs,propterea uarias opetationes habere.ut ignis pomumtj
habc:e: iea ut fere corpota, qU::E Cubieél:o unum [unt, diuer ~
fas potentias habeam. h::EC amem dicie ArifroteIcs non in
dogmate probabile id e{fe oltcndens. quod iam diximus :
uideIicee animam unius e{fe Cubltami::E,[ed ipfum Tima:ü
reprehendens, qui in partes corporis animam diuidit: etc~
. nim non ipCa: animam unam eITe [ubfèamiam : [ed ex di~
uerfis Cubftamijs cornponi , unirique inuicrm, & fic Cane
continuari: ut unus in eafdem affeél:iones conCenfus fiat,
de rarione enim quodpiam tranût in affeél:us, & ex affe& .•
bus in rationern : namque hoc illis deCuper de concrptionc
rationis~aduenit, ut rationi [ubilcial1tur ,&. obediant,& ra "
tioni comingit, ut ex habitu , quem ad affeél:us habct, ad
proprias operation es impediatur : fic igitur una fubll:antia
'cA: anima: unde & hominem tomm unius eITe fubRantia!
diciOlUS,& fimpliciter, qua: {unt ex forma, &. matcria.quo
t1iam uero neque anima ratione carens omnis cfr unius [ub
1tantiœ , C~penumero inuicem pugnare affeél:us oA:endit.
iram.r.& cupiditatc,nihil aût f1bi idê upugnat,igimrutplu
rimum rationis partes ira Cegoimr: uelut ca , quœ propter
fiudium magnificentia: genero/iot efè ,at cupiditas ip"fa COll
tendendo in diuer[a retraherc. conalur. Q uod ft quiCpiam
quœrat, quid igitur fit uni ens diuerfas haCce !ubftamias,re,
fpondemus ,quod ip[c: in atijs dl)(it, non oportere qU:J!rerc
quid fir uni en. in ijs, in quibus aliud quidem formz, aliud
Ueto materi~ rationem tenet,namque ea de fdpfis uniomm
habent. naruralitet en'm matC'ria , poftquam ita difpoflta
eft:ur Cpollte formam CuCcipiat,ex nulla alia cauCa , qua: ma
gis continua !it,ipCam fuCcipit, quemadmodum(urita dica)
curn ferrum politum fit aptum ad CuCcipicnd;im formatn Cc:
curis, ue! Ce rra: , non 'luidcm cfè aliud quoddam, ferro ta:
lem quod uniat formam.Ced h~c inuicem fponte producun
tur. limili quoque modo in naturalibus:ut in animalis for,
matione,rcli'luorumque omnium:nam materia, &. forma
funt ex his , qua: ad aliquid dicuntur ) materia enim fOI'ma:
rnatcria efr, &. ecouerro.qua: autem dicuntur ad aliquid,ca
flmul fubGfi:unr,&..fimul d rA:ruuntur , nt'que id opus dt,
~t ea flnt prius?poCèc:a alicuiu.s uniemis indigc:ant,neql enim
Id opus eR: ut 111 parte nnt prlUS parer &: filius dcindc: mu,
tuum habirum furcipiant:fed alcC:fo c~gnito,fi:nul altcrum
c ognirum c:fi:. Hoc igi tur modo etiam in partibus anim:c
diuerûs habcmr rel, anima enim qU:E tatione caret ad ani ..
mam rationalem matcri~ rationem fufrillet, ha:c uero ad
iIlam form:E, fimilitcr plantali; ad irrationalem materi:e
rationem tenct, ueluti etiam corpus ad plantalem fe habcr
in ~sigitur non qu~remus quid!it uniens: etenim fimul a~
ilIud,quod materia: rationtm tenet, aptum efè ad fufcipien
da~ ~orm~m, hoc ipfum /.imu~ fit, quod quidem nulliû9
umcus extnnfccus egct,uetum Illud illtrinfecus habec cum
fu~ ipl1us naturz potentia, qua: unum fadt: fed in humana quidem anima hic fermo ptoccderet, cum tationis ani,
ma paniceps una 8t,eacv etiam, dcinceps per ipfam uniun,
tur, qucmadmodum in Herculeomagnete lapide &: ferra,
~en~is q~:x: ex eo mut~o pendent. [ed quid( inquit aliquis)
III ammal10us qu:r ratlonr catent <nam fi partes rius ani,
ma:, quz in illis dt, irz inquam,Cenfus,& cupiditatis fUllt
alterius [ubltantia:,quid crie unicna cas) quod {lt in illis Cu'
perius ~ nam e::E cor pori [Unt unionil cau fa e3sq' multo an
te ab aliquo unitas clfe oportct. dcindc quom~do ea: , Îl
110n erunt uni~;I:, po~crunt .elfe unionis cauCa,iis qu:r fe poll:
ctunt <nec qUldcm Illud dlccmu9 quod attera alreri ut ma
tc:ria fubiiciatur, omnes enim e::E [Unt ~iuCdem ordinis, &:
in pla11!:lli a?ima dicemus, quod elfi totam ioRirutionem
quifpiam ?Ica~ ~a s partes unite, nondum ta~rn ~uod
qu:rrimus I~ dlXlt, cteoim cui n~m in un~m ,comun~ltur (
naCJ3 quod elus unionis clt,ut cauCa formalls, Id 9ua:t1~U!)
non id,quod facit.cui llam igitur ea~ partes ~dutl cont~ng(.
,orpUi C1atur~.aut ÛlIIplicim alleU! potcnuz naturali coUi
�r
p' R
1.. M, V ~ S '
, galiit ·~ QyOd fi Cuttit in partibus anim:E quodpia aliud ,ras
omnino nihil dt.ctl'l1im muIta ltlrotum'CCortafl'c: elianiolà)
uniens,id qui dé uc:lUt ealj: forma erit,& eilt illud aia, nuniji non generant.quapropter una)er eadem anima ill hi,s dl nU
lWltm in ijs abfurdum ea,quod inferiora materif rationcm mc:ro quidem,priufqua diuidanrur, poaé'fJ ucro dtUlfa fun r,
habcant ad me1iora, namqu e: in ij9,qU:E carent an ima, fot , ipccie,llon autem am plius numero.no enim fieri potdr ,li;
m is hocipfum accidere: uidemus,qualitates cnim, qU:E funt qua: in diuill" Cubleélis funt ,ca: 6m una Ilumero. quod ~t
c:lcmcutorum form:E,rationme malcria: habcnt ad cà, qua: infcé'rorum partes utplurimum non uiuant, caufam r/1, c~
runt,quod qua: potc:mij5 anima: fubferuiut eanes illltru 111C
cxiplls corpora fiullt.
, .
Dubitauerit aurem quifpiam etiam de partIbus ratcs haud habear,ut fonaffc: il1lcfl:ina,OIur oculos,aul os,a uc
fius)quam porrnr,iam habearunaqua:g3i~ COrpOI ûmilia,pcr qua: Ulrtus ca,qu~ in totum corpus deAuir,rllppe
, re:fi enim tora amma rotum corpus contmer) coh ditatur.& eiufdem fpecie i funt inter fe:,& cum IOta, iocer (e
Ut ea:,qux panibilcs nô funt,cum [Ota ucro anin;.l
uenir etiam partium unamgmlg3 conrinere aliqua quidcm
ueluti qua: diuifibihs dl, Il apartcs infcélorum,neCI1011 pl~,
corporis, hoc aurem imposfiblh fimite uidçtur. rarum [c:eum ipCa: (unt ciufdt'n1 fpeciei.pmp:crea quod 3nl'
Qualfm rnim parrcm aut quomodo intelledus l'tl'a: potelllias minimefeparabl les habêt, Ccd omnes in un O
continebit)difficile dt 6ngere: "
quo<}l porcnria futlt,hoc e:nim.i.imer fe quidem,ul quç ~fpa
Et hoc qUlppc muito dubil3ue:m qUI,rplam , l1a,~ ~ tota rabilell noo funt,cUl'l'l tOI a aOt anima Cunt ciufdcm fpc:clcd,
anima totum corpus contincl( paul,o (mm f~pra dlxlt,ld.n. antc quam fiac animalis diuifto,eum ea aUlem hac de (au~a
potius contrarium uidctur ,quod anima contmcal co:pus)11 funt e:iurdcm fpeciei,quod e:a ,uc rota in pams fimilares,d l '
. igitur Iota totum c,?rpus ~onrinet,& parnbllis cR am~a,& uifibilis,naC}J fimilariu-P.l diuiforum panes cll cotis funt ~1~J~
in plures partes diUldltu~,ld ~~cclTe ca,ur unaqua:C}3 ClUS ~s dem fpecici,d+uifibiliiautem per accidcns,quia cum dlU t ,\
'aliquam parrem corpor~9 c~lI~eac, qu e mad~odu~ quoC}3 tur illudJn ~uo ea:ipra etia~ t1mul di,uidiwr • cû igirur Arl~
illi diccre uidc:bantur,qUl ratlocmandl,& fennendl Ulm 111 cc fiotc:lcs qUlbufdam excmplts cxcreUlfTet racionem ,planta~
rebro,in corde uero iraCcibilem , aliamq; porent'am alio in rum uidelicec,& inCe:élorum ,btne quidem fuccedcnre~ co,
10co collocabant. (ius igitur unaqua:que pars eorporis , periir.at quifpiam forcalTc: dubitaueric, an i omnibus hfC (cr
in quo cft ,aliquam parrem eominebit, non cnim in alia mo Ût uerus,in aliis naC}J animaltbus cerebrum uidctur (~
parte corporis alia pats anima:,alia m corporis partem con fa cenrus,& motus,etenim fi quodpiam iniicialur i cereb rL1,
tinebir,una cnim quzque: pars anim~ panem, in qua ca ,ea id quidem immobilc,atquc inCenflbilc animal faeie, etiam ft
continer.hoc autem illquit impost1bi li fim ile uidetur,rcilicet ncruus, unde: i rdiquum corporis c: cereb ro mOl u ~ q:,~ (ell
dictte unamquaque anim:E partem quandam corporis co fus aduenit,diuidatur,eius quidt'm pars diuifa fuperior t~!~
tinere.nam fi hoc ea,qualem p3rtem inquit,aut qîiointe U~ & mouC:lUr,& fencit,qua: uero inferior ea omnino motllq"
dus côtinebi( difficile: dt etiam fingere,ca cnim intellcélull & fenfu carer.illud idé quoq3,fi in neruo fi at oppilatio,ob U'
quo~ pars al1im~,q, ÎI corpus anima côt'net,& ipfa,& par nire foler,przrcre:a ira!: iplÎ us gencrat:o de (anguine: cire ufll
leS eius fcparabilcs [unr,id quidcm fcquilur,quod pahé cor pr~cordia ccrni tur effc:cupiditas uero aut {lmul eum hc:?a~'
l'oris continc:bit.at intelleélus cft anima: pars, ipfum igitut dl(ponitur,aur ex hfpate ipfo oritur, cp fi potcmiz ipfz ln dIJ
aliquam partent corporis contincre opus eft, &. hoc quidê b icéto corpore dIe hiit,l1e'13 tn o('s per rotû corpus pro cc '
ctiam fingcrc difficile cft.na qualj alia: anima: pOlemif UC ' re uidêtur,neCJ) e:nim uil'us,neC}3 auditUs,neq; odoratUs,nc'll
lut cz,qua: in operationibus corpus url totum,uel in patte gufl:us pcr torum progrediullCur, uis êç coneoqucndl qua r,
mouc:nr,in quibufdam Ceparatis parti cu lis Cubincclligcmur: dam flbi parti culas ddignaras habet,ad ha:c ira nOll per cO
quomodo intelleél:us,qui in corpore non utitur operacioni. tum procc:dit,&in rrliquis fimliiter dlcendum cft,quod 01'
bus in aliqua particula corporis elfe fubintcl!.gcwr\'manifc: no neceiTarium eA:, Ut un aqu:E~13 uirtus itl iIIa pane: (edc~r,
fie igitur per h:rc intelleélum à corpore feparabilem dicir, in qua etiam operatur.ad h:rc igitur ira diwllt, quod haru~ .
quod fi hoc,immortalêm quoque eum dfe fatetu r, quod & potentiarum partes ha: princlpia quidem l'Unt, ar non penl'
ipCe fa:pmumero dixit, & nos huiufcc rei ufus in proœmi'js tus in ilIis ci rcunclu Ca! potcntia: Cu 111, Ced ex ill;s in rellqUUtt,!
propoCuimus. At Alexander hoc in 10co cum penit1Lls dubi, quocp corpus ucniunt ,igirur tOtum corpus limul eum jra~ll
lauiffct quid effet huiufce conlldc:r,uionis proprium dicere, d ia,cum cupidltate dlfponitur. uerumamcn hoc nô [Uffi'l;
mentio locum pra:mijc.cx his igitur , quz diéla funt, hic id llam quod quxrimus,id dubiû dl:, ~Juod unaqux C}1 ~nlmrU
patc:r,quod il1le:lIeélum elTc: feparabilc:m, & Cubfiantix al, uis quandam fibi pattern corporis Corma ea, qua prl~~ e
ICrius ArlaOtclcs declarat.
iuxta uircutem anima: in fe fede:nrcm operanrc, aut paucl cl
Apparent autl':J11 & planrœ diuifa: uiuere, &. ani proptc:r continuationem,coniunélionerrtc(i mltura: relit ,
malium qUéedam infed'orum) uteandcm habétia quoqJ ftmul corpus afficilur.nunquid igitur,quod ad pail,
a
animam li-~cie) etfi non numero:utrag3 igitur par tas,&.infeéta pcrcinec,ill ipro mamfeao corpon: al1lnl a h o
tium fenfum haber)& mOlletur in 10co 1 aliqllod be~ efTe,quare: ûmul cu m, fubiedo diuiditur: in reliqu',s1CUuC:/ê
~t \ J-' '1:-' (~ ~ rempus,9:' ft nOrT perfeuerant,haudefi- abfurdum, al1lmaltbus uclut ea,quf 111 allo quodam fubicéro fp11 U ca
& C~cundun:t quanda~ apt,itUdillem~: lucee, cum prl : ,
, t ::<l.
....; ....
... . .-' 9'r·/ ,.•••.
•J.j f :J'r:{ln1, inUrumenra coim o<>n hab nt)ut naturam confer fuem,ea apmud'Il ,qUlcqUld dluifum, aut talc allquod ~ oCC
.d 't ~ .
uent:fed nihilominu'S in urraquepartium omncs fjJm futrit,haud ampltus animf ope:ra admiuct.q> /1 ad lue
infunt partes anima: 8{ ciufdcm fpcciei funt inter Ut reluc('at aptitudine indlget,id fe~lui tur,quod unaqu,:rQdi'
fe,& cum tota,inter?e quidem, ut qux feparabiles ejus pars malorcm curn poc nda quadam ~nim';): aptllUro'
nonfunt)cum totaanima ut qUée diuifibilisdt. nem habens magis,uc:l ro1a imer ali4ls dtihat, & elC ~a Pur:
Cum re:darguc:rit oralione: dictnt~S elfe anima fecûdum pter ~?cinU~liol1cm in rdiquum quoque corpu~ dl m!l;~ad
'-l~ )_~ (. . t, ~ .. I ..
partes partib i lem,l~un,c in iplis rc:bus fea"monem falfum cf" 111 fpltltu qUldem Î1c fe habenr animales pOlentl';): , qu , illi.
j
:, ' (. , •
fe dcmonarat,û e:l1lm Inquit plant.., & ao'imalia illfeda dl modum in arboreplaralea tOt~ pcr tOui proccdêtcS fplf
"
'J1ll
uidal1lur,u 13 t1ngu,la qua:que para indiffercOter animales
Viderur
autem
&
in
plantis
principium
aOl
potcmias ha~ere Uldcwr,quia in U~O~uoqUf ra'mo & g~nc
3I1i1
randi,& nuttlendl,& augmCntandl UIS ea,&: unaquzCV ~n, quœdam cife: hfcenim [ola communis dl81
.
ba Llit
fedorum diuiforurtl pars habere ,moturnq:,& [cofum Ulde rualibus) & plantis.
Poaquam c09,qui (utrunt ante fe phk,lkos IInpro 'p(e
tur.q. fi fe:cundum parte~ errct am~a feparabili8 , non hoc
ci
'
non dl, cruerunr "ho ilct
,quidcm eêt/ed in hac qUldem ~artlcula [~nrus, in i\la utto ta dc cau fa quod omm'd ea01ma
motus e/Tet, gencrandl autem Ole.aUt fl:atlrn curn ~ l uifiot1e facir,dc~j omn,i dirreri~.cu~ igilur in fup~rioribuS ~Jl(;r"i.
ùmul in infeélil corrupta dè,aut an urroque potltJ~ cfl:,au~ p1anta~ dIe arumati!.',1Il qUlbua cum diuIC<J: [\ll1r,( C l'
cial cand clll
.:::: ·".of
't ... ,..
�D ,É
:!
\'.
A'5' ' N ~ 1 M Pi.
~~ rtn(Jitft àtiiMaht dicebat,ubi ttiàtn,reftlHt Orphei car'
idl:?a;qlJ~'nos exuniuerfo anirnam Jatam refpirare dicunr,
q, Utrbls'oRendit ir.nposftbilc elfe plantis contingere nuc '
qUod anima elt etiam in plantis huiufce rei fidem facit,~x eo
<t~~~d.dç plantis, & animalibu~ h:rc pot~ntia communill~:
:a~ f1 ~utrfèlldl,& augcndi,& gencraridi uis in animalibus
~~~~llsPOtemià r~ ,&,~afdc·m. in pl.'fntis ui.Ttures !If~ uidc: '
h s,Id. paret quod IU:E eClam funt ammatat.lllud am alt,qa
il!e enlm fola communis clt,hoc fig'nHicat,quod hanc foHi
tUrn plantis animalia communicant.
.
'
'3 r
rnQgis in fomnis,ùbi reliqu~'ariim~p'Ote~ti-:rqt1i'traJtu: &.
ideo rune maxime digdtiones nom: Vencreaq; f.a:penume ,
ro nos,etiam fi nolimus,inuadunt. Quare rnagis& de..ratio
t'lis participe,deCf; ea,qu:E ratiôe uaèatanima,.hic fàrno fue
rit,quam dt: plant li,nacp animis hifce;etiam.fi èformiamus, .-Ll .
,2
animati [umus • in 'kcul1d~hmhabemuS'atljma patémia, -f' .r ~~" .-:..,. ... •~J 3""
l
<]uod-elt aétu primum, hoc aurem elt Ut f('itntia;geb~ctri, ,h. (j. J ~' f- ':1 ·
<um naCJ3 habitum geometra dormiens haber,col1Cempla,
.tionem ucro nequaquam .'.Item cum ipfe definic'l1s ' dixllfet
.aflimam elfe entelcchiam corporis natlfraHs ofgal1làpotê~
~'t h~cquidcm feparatur a fenfitiu6 principio, . :cia,ultam habtmii,rubintulit.quantum·cx dift1nit;o()e colli~
erhUtn a~.ltcm nihil fine ipfa habet.
.
. :gitur,neccffe cire animam,uel al'quas pattés'eius, fi; partibi
Il ·Ex hoc Illud ait,plamale qUldem principium fine CenGti,
..Ils ip(a llt,à corporc feparari,de pla'ntali,f'CilJccr id,cl\ürtcias.
luo parcQ etfe,fe'd hôc non fine ilIo,hoc autcm dixit,non uc, • uam ~uid à corpore fcparata nutriendl uis micriet '; auripfa
10 Il POtentias utraqJ anima fcparabiles habeat, id cnim 'pau ' .augendi quid augebit< etenim quat~dam~nquit ipfarii Far,
o an~eredarguir.u erum quod ln quibus plantalis clt, in QS ' "tlumelt entdechia.Deinde fubiunglt.uermamen allquas cf
p\il lllO IJon clt fenCus, in 'quibus autcm [en fus inelt, in [je ' :fe pattes'nihilprohibet,ideo quèd iJflius corporis emcl e(,h~E
latntalls ~It omnino,quod fi fieri non pareR) ut fine plan- ,fion Cuilt. Qyapropte.r inrdleétum quoqJ ~omplexus dt,IS
111 1fenÛtlua fit, id parer quod ip[a· quoque planralis ani. ' <nim neC}3 clrca corpus opnatiOlTes haber; n'cq, quo operea.di:, d.e hac autcm ud~ti potentiaammali difl'critur; fu- ~r)corpore ~titur:quod qu~dem, ur diéèum eH adue~ralur
tenus ~Idem qu:rl1uir qua nam parre anim:E uiram ha, ~Ill,quoq; minUS 0pcretu.r ., ImpedlmentOdè,p~optereaque
ea~us,ln iis autcm qU:E [equemur in animatis fecundum ·· uec·dliwo feparabllis.dclnde r4.lrfus hzc adduClC, adhuc a.u
ha.ne.lpram porentia~'uitam ëlfe diéturus eft. Q,ya: ergo a:' . 'lem non pater,an fic entele-chia ,orporis anima ~r, ut naUl~
Prtorlbus de anima tradira funt ha:c diéta [ufficiam~
:gubernaror.id autein manifdtum eR,quod hoc Ip fe nOIl dl
.
.
)
J<ilfet,ûquidem dc plalllali rola fermonel'l1 facem.At [onaC
JO
.,r
~ 1
fe ex his)q diéta hll1t,aliquis contrario dubio fie ri pOrret; 1'1/.1
,
~ ,
'.
. :tali dennitione plantalis anima côcludatUr: nam fi al1imam
PH l L 0 P 0 NIl N TER PRE T 'A , ·~ffe en~eh:chia dicir,~ô Ut cO':lIêpl~tio~c,(d ut fciê,i~m;pHi
.
' tahs am aiClenrelechla efi,no ur fClcnua,fed ut contcplat1o.
1'10 IN S TI C.VN D V M· LIB 'R V~ M
fempçr cnimoperatioin fecundo elt,quodaétionem.ftgnin
• ARr-STOTELIS- 1) H A N ·I M-A
. ·cat idpatetquo'clanim:Etali non côuenith:rcdlffitltrlo'"Slc
,
•.
. igirür ad hoc dicamus quod nihilominu. in diffillltÎone plan
~~~ii1 0 ST Q V A M In primo ' talem complexus elt,nam cllm .à l xirreremclecl~iam ut Ibê,
libro, quemadmoda in proœ, . tiam,omnc:m aoimam complcxus dt, qLlod COlm omnem
mijs pollicitus fuerat Arifiote... conCc:quitur,& fcmper,id extulir,((cnim quando ratlon'alls
les, ll1aiorum de anima opinio ' anima operatur, & qua: ratione caret entelechia ur rClttlll ~
nes expofuir,er ibi,f1quid ab eis diceretur,quod elt ur habitus: quod quidem potefiate l'tell
V"I.C--=:-/II non benc diétum fuit, argumé
dum elt,adu uero pr.jmum. propretea quoI! omni$ opêra,
tis falfum cffc dc:monltrans co Ile ab ea,quz fe fecundum habitum haber porentia,dc:fClfll
futauÎt:rc:liquum dè,ut qUf [ua
dit:opcrans enim uiddtcet g~ometra geomemca cl\crcfdo
de anima fit opinio, nunc expo habirum gc:omerricum tCllcr, 'luern fi non renerer, qiio'per
..
nOIr. In hoc igitur fecundo Li... cnoperarclUr, quem non t~lIeret (qual?R ubl e(è.operaouo,
--=
bro de: porcmiis anim:r, qu:l:. · ibi quocp penitus habitus c(è.ar non comr.a ubl hab tus'; Ibl
lunt extra partfOl radonis, in tc:rtio autc:m dr ijs, qua: funt. operatio dè.nam geome:tra dormie.ns(ut [xpe iam dixl)ha.
tationis participes,ditTerit:quamquam in hoc c:tlam rationa bitum quidcm geometlicum rel1tt,at operatiollcm l10h h~
lium,& 111 tcr io irrationalium mêtioncm fadt. in principio
bet,quod filatius habirus lèhaber,('6 opcrario, fctnp. em m,
ë\Utem ueluti comunem anilllz'diffinitiol1cm de:clarat,CI,lIn . & omnes habentcs cotifequitur , merito cum ucHee omnis
t.am dicar erre cntelechiam (orporill naturalis organid poré animz,quomodocfiq; fc hilleret·, fluc uiddicct operarctUr
lia uitam habcncis,quam diffinitionem, quicûC}.l Lloluerul1t. flue non,dtfinitionem dare, urus (fi ea, qua: &: fcmp er', &.
ë\ lli rnam rationis parricipem.dicere immortalc:m ,Philofo.
omnes confequeretur:fcilicec emélcehia Ut fcie mia.Q lIem
Phi correpram impugnanr dicc:ntes eiurmodi diffinitioncln admodumigitur de operante rationali anima dicCllS,IrI'àtio
Gon cffe omOlSaflim:E,fcd rolum plantali .co~ucnire: na~" nalem qu0'll compleétitur,hoc modo planralcm non pla:.
1 C:I.ltelc:chia perfeéèlo dè,&. forma, & al1lma clfe corporIS., ttrmitrit,nam quod platalt fen:tpcr indè,opcl'ationcm diCO,
tnreleehiam dicit,forma autem ~rporum iCeparabilis ipfa iUud aléjs clt aliquando.at fane potcntia fccunda,qlla' cfi in
~e ,Id patet,quod hic de ea,qu:E.l1ô fc:parat~r.à corporibus, habitu,omnibus adeft,& femper. pr:l:rc:rea ipfe III dlébonc:
h~tno ~fi::fola aÙt.ea plalltalls c:~ • crum 1111 male p~Jant.
ornnis anim~ dTc reddlta rationem uult,quod II1quit 11 cô,
Qix~ cnlm diffil1ltio uere de: omlll amm.a da~a e~, nam c~m . mu ne quoddam in omnem allimam dlcere oporreat)id:erit
tntllTc:t e~lIelechiam elTc al1lmam, fubll1tullt p~lmam ., naC}J , c:nrelcchia prima,[ermonc:mq3 in omnem protcndlt, OfiCIl'
in ~~echla ~lla, dt prima:&alla.cfi fecunda,p~lma.q.u~d~m~ -dirq3 non effe ut diffinitloncm)cum dicat,G quoddam.l1c igi
q
tll l't,Ut fClemla:lècundà uero ut comemplatfo.DlclogllUr
tur tÎt hoc ordlnatum.IIl his aUtem qua:rere dlgnum elè,~ld
te c:chl. am Utlelcnuam.1I011
r .
.
r 'd d'
. rtcrmone(atcaurf limus, ne J:l
ë\dl1r
ut c~ntemp 1aoot1~m,na.
m cu
ita,eurn IPlC
1
Ixem..ln prlor
ttm C~:'1Ol.a,& fomnus,&.uigilal1ua e~.prop.~r~lon~bllc 311. teat urrum unus de ca fit fc:rlliojueluti dùnimall,3n allus ~c:
te ft entla: romnus clt conrêplatiolll uerQ Ulillantla, Qia ulloquoC}} ut de equo ,ca,nc, homioc )quid ita Inqua h OIS
lia: ~C:b~ICthiam non uu'lr elfe aiam quema.dmodum (den anim:r ul1am diffinitiollcm asagllet ~ ad hoc igilUI dlClmus
fcOlp~rl~ubdl:,propterea quod ani~al,ubiciiq; uiuar, aiam ) qu~ maX1m~ nô elfe diffinitiol1cm daram.na.ffi ta allln1 a!,III.
tur id q '.~ eat:IlC:~ tamen (ecundum illam fcmper opere ~ 'lua l1lÛ anima: nQn elt coc: genus , nam cc~rc Ut fub! ar1~i;C
PI~nl1l~1 COl P~ter,quod Ille de planrakfola nOI1 loquirur.. dtcôc quoddam'gcl1us uidelicet fubHallt,a ,.uelu ••Il c IIIternpl~~'s cOlm non fi cundum [elentiam Ccd fecundutl1 co. diUlduorumdl:,illquat1l~m indluldua [unt ,efi: qUld 'm ·c o.
<l~Ql tne~ fpecul,uur fempcr 'cnim plantalis anima pet:' mune quoddam genus aman:!:, ani~a!llm parucu Jill JII ,
,eeun um'~od ~ft Ut côtcmplacioopcratu[; & id pd lptci~Jdilfefcuuam IlcccJe omlllum qUldcm o. U Il.
fi
N
N
- ==--:
.y
S
�p
R
quz"am /"pttitS ,utlutl qu'!t-(oJo numtro difl'trunt, qutm,'
admodum dt animalium in bis qUŒ fpecie diff'mmt cômu
ne quoddam genus,(cilicet a!1lmallimplicitcr.. et hominum
communis qu~dam fpecies ~Il,homo fimplJ(\~er,omOis ~~
lem diffini,tio gcnus habet,non igituromnis al1lm~ flmpllC1
rer dare diffillitioJlem,fcd deCcriptionë porrumus. quare h~c
ratio quz de oml i anima tradita dt diCcriptio dt, non dlf,
,
finitio,przterea ipla di Ccriptio non dl
proprie una,n a~ a:ÇJ
uocarum rerum ani marurli t'zr >rquiuocas uocés dcCwptlo
J'lem reddidit,zquiuoca alltemuoce ~idt'm u~u.~ quod,.
dam Cunt,lignificationc ucro plura,ipCe autem ~ICIt ln r Op.
ris posGbile erre 3lquiuocorum per uoces a:qUluQ~as unam
difflnitionem,uel de~criptionem dari, dicimus eOl,~ Clbum
fanum,&: medicinam (anam,/imiliter phlebotOmI3,& exer
citationem fanam dic.imus Sc:: urinas,&: pulCum Canum.ho
rum igitur,cu,m fint a:quiu~ca, polfumus in~lIir unam PC!
uoces ~quiuocas diffinitionem dare dlccntes Illud elfe Cann
Quod ad Canitatem bwe fe habet,hoc autem quod a~ (al1l,
tatcm bene fc habet,zquiuocum dr,uel eo quo~ Call1tatem
fac,it,ud Î1gnificat,uel cô~eru~{'9uod fi com~unt ~ropon~,
Plus id ,quod unicui<;l! p~l uatlm ln dt, tunc uOluf':~luCC}) pr~,
uatim dif!1nitio 6c, uldcllCCt bene Ce habens ad CaOltatem c,
ut conCcruet ipCam,ue1ut exercitatio, aU,t Ut fignifice t, ueluc
unnz faciunt,aut atteriaru pulfus,aut Ut faciar,ueluti ci bus,
Quapropter uoce quidem una dl: h::ec difflnitio, bene Ce ha
bens ad Canitatem ,ftgni/katione uero plures. hoc igitur mo
do neep as6gnata animarum defcriptio, cum fit <rquiuoç~ ,
una erit,uerum plure&.entdechia enim de forma feparabl'
li,~ de ea,qu~ non reparatur ,dicitur , na gubernator quoep
Ilauis perfett o dl,& forma camis perfedio ê çorporis ipû,
us carnis.uetl,lm cum fit à nauigio feparabilis gubernator,
folam,qu:E nauigij pcrfedio rft, operationcm fua":J rcnet
forma ucro camis & uniuerfalitcr form:E qU:E fum ln mat!;
ria fuorum fubicdorum perfediu:E funt,fic igilur & in ani ,
mabus anima quidem plantalis &: ca, qU:E ratione carrt,
cum fuhflanriam ab Cubicéto h'lbeanc infcparabilê,&: quz
flnc fubicéto nihil operari queat, ipfam quidem fubflamii\
habent ,quz ipÎ1us fubiedi perfrÇèio ~fè, at fanè,rac i~nalis
anima non fubfiantia, fed optratione Cola perficlf antmal,
uoluntare enim fua urens anima irrationatî ue1Ut infirumell
torijs modis ipCum mouet . pr;rtm a in al1imis cfi & prius,
& pofierius,namQJ ubi rarional is dè,ibi quoque Cunt re1iq.
J'leC}lid Canè conuen itur,in qU,ibus autem prius l'fi, & po~ ~
rius,horum non efi CommUllltc:r prfdicatum genus,non Igl
lur animarum commune quoddam genus eA: ,ueruOl funt
aquiuoca:,udut ea,qua: ab uno,& ad unum Cunt. Dixi au,
lem rationalcm non erre fi lle aliis , ad hoc uidelicc:t animal
,"ortale defpiciens, quoniam quatum in fubftantia propri~
fua anima &: ante animalia,quz ratione carent, &. poA: dT!;
per fe pOfeft,at is fermo de animis efi,qua: [unt in hifce ani,
malibu s,quz morri obnoxia funt.quare fi anima: Cu nt :ESl'
uocz,d iffin itio qUDql animarum tradita cfi a:quiuoca, neen
proPtere~ una dl, unde &. ipfc: cum fciret imposfibile cfT!;
proprie unam anirn~ difani çionem as(Jgnata hac ipfa
l1itionc dixi' fi quoddam commune in omncm animam di,·
cere oporteat, A tquifpiam fortalTc ex his,qu:E dida fum il,
tud quzÎ1uerit,quid ita, fi LIna omnis anim:E diffinillo dari
non potell:,de ijs,Qui fuerunt 'Ince fc,conquefius dt Arifèo,
celes, quod non de omni ~Ilima diiferuerunt ~ Dico igitur
primum quod i~l~ façerc: poterant,ut ipfe fecit, de omni Cciii,
cet,n non dlffinttlonc:m " Caltem comQluncm quandam de:
fcriptioncm rcdder~I,detndc non hoc eos aççuCar, quod un~
omuis anim~ denmuontm non ~sflgnauerint uc:rum quia
de omni,quz cuiufqu~ cITent propria, minime 'diffcrrarunr,
quod quidcm iple faCl', n'lm poO: traditam communem ra
tionem priua,im de ~naqu~qJ d,ff(r(t,~ deipûs eo,quo dl!
bitauit modo,doceb ~ e.eeemm c~m ~cht ~e ca,qux dl: extra
partem rationis ,expllcarc,dc obltdl~ prlmum dirputar, ue,
luri ddenru dodrinam daturus, prtus de fc:nllbillbus fcr ~
tnoncm facle & de uifu didurus de uiübilibu8 priU8 loqui,
M' V S
lur ,t1C~ ante de nutriendï ui dirrtrit , quam de l'lutl'!'ri'ltntis
ra,
.tradaueri ' de ali,'s qunru fimili modo. deinde fic ad ope c
,
-....
,
' Co s op ,
liones tranfir,&: indead ilIas potenuas, quzeas Ip
a
ntioncs facium.
•
•
l,
va NIA M
autem eaqu.e dcani
ma tradita funt ab aliis,i nquan ti
unufquifque enunciauit ,pnus 11
-
dira .
'
dumd l.
'~HIDŒ'. 1maN exordlt
C (u~ iam dixi ~opinionem fuam d~ all~
ur, &: pnmum quel1damde 001
allimacommun cm fel'mon em tra d ~rfi uU 1r
ar prius l'a, qu::e in côprehcnflonem Ip lUS dif
lit
__ ___
finitionisconfel'unt exponit , lIam, cU,m ~~a
.animx genus accipere ad diffinitionis redditione,,?,ldq.; U'
gis quod generi proporrionabilc cfi,na'l3 C:lia diélis de ca i'
fis difflnitio diffinitioni propon ionabilis ell::primum roffio
to omnium ,qu::ecun 'il Cuntin decem pra:dicamenta dlUllo
nem facie. C um fit enim ex his qu::e CUnt anim a,ea Cub ~n a
horum pr::edicamentorum dTe necdTe ë. quod igilur alll"'fXI
~on dl' accià ens,id paret?nec quidê quantieas ,l'ft, hoc cn l
JnJermonibus contra Tlm:ru m demonfirault ofiend ell doa
l1ullo modo fieri polfe, ut anima magnitudo fit. Pr;r~r~c
contra Xenocratem ea~_e~e nume~um iJ?posÛ 1;>.i!e e :rir,
c1arauir. Quare neep,ut cOllnua, neq; ue dlCcrela 'l3tlras d'c
neC}) ~pea p'enitus éjjritas9 ' ath non fît qualitas,id oaen(~é
in ÇJbus ca no eé Harmoma cit(purar. argumëtis CI1I(11 e,l
d oino qualitatem non erre comproble, Cl' (J neC}) qualiC35;
I1CqJ quamitas ell: multo minus ex alijs accidem lbus
crU,/
liqua enim funt ex his) id ergo relinquitur, ut fit [ubaalltl~
~od ergo animafubll:antia efè, ideo rurfus fubftan tlaIII
in fimplicem,&compofitam diuidit,at'l3 adhuc Îlm~l'fc
in formam,&: .materiam • Cum igitur fit [ubfèanria triP c~
fubftamia maxime corpora uidemur cfTe , przcipue aUI( m
lU ad homin~s multos , horum enin. maxime ccgniti oOc
habenc,corporum ucro maxime Cubtl.:'üiz Cum corpora (la
turalia,~i,fijnguell~o Ccilicct ab artificiofc: faét is, uc! ct,ia (11~
themancis corponbus.forralTe autem corpora ani6cl o(c
.da appcllat ca,quibus ab artifice formz qua:dam indLléidr~
funt,ut dl: abaculus,& folium , ncep enim corpus aliqU O '
jnquantum corpus artificiofum. c:om autem lIaturalia, c~;
po ra compofit~,ex forma,& mate,ria COll1pOna~tUr ,10 Ill'
forma magis fuoftantla dl:,hoc l'mm & cfi,& dlCltu r CO is
pofitum per ipfam formam,nam ,:um fit una,er commLl'~"
materia,difcl'etio,& crrcntialis unio,qu:E fit in unoqLloq; ra
[ormis eit.ex hacigitur diuWone inuenimus corpora 11~[~a
Jia magis cfTc CubRanti,am,&: in his magis form <lJ11,qua III
Jc:~iam,hinc igitur qu:rrendum cfi,in quo nam hOlllfll Uficp
li genere anima ponéda fir,utrum compoflta qu:rd afll Uct
ilalÏa(idcm ac fi dicam corpus naturale )ftt,an ilmp!e x( ~i'
.ft ftmplex,forma ne~an materia<:'pofihac igitUr, ut~".ma uO
fell:ioribus hocinuCflat,inquifitiois principium faClc,tn'~a'
au(em magis anima manifdlarur ,id cft animaluJ11"a nl r
il1
tum uero,quiauiuit, animatum dicitur.Corporum 1811 1.1 llO
.quit naturallum,alia quidem uilam lubét,&: l'a anim ataa
~amus,alia uero uita carent:quapropter in corporib u6 11 cLl
rallbus uitam hahentibus animam contemplantLlr, hall ni'
;pCam ~it~m uocamus anima,nc~ enim c() r~us ~p.rull'l f.1LlS
Jllam dlclmus,nam corpus,po{l:qua uita ab1']t, Illhllotflüare
corpus cft. nec uiuit ampli us) neC anima dicitUr. Q. c!il
~lOima in habemibus u1ram non corpus, uerum LIlt a ora
propter quam ca animata dicuntur ,qU:E igitur ,~r~p(Jg
uiuunt, ea compofita [unt c~ corSX)rc:, ~ uita,; 9u~ ~ ~or'
l'it, quamque uocamus 301mam , Cx aOlma 19ltU~, o/fll1iS
pore animatum compo(Jt~m efi, atqui fubfianrla çIIrt1
cx forma, & mattria compoilla dl:, igiepr animatutfl 'aJtl.
fit ex anima, &: corpore , alterum quidem ut ma ccrl oei'
alterum ucro ut formam habcbir. Q!lod fi for~a cO",rl
nua efi • & fini. matcriao ,aufa, ~ ho, idem a~laa
porl,e
.
,4,
�D
E " A" N . l 1 ; M'~ A
non fubftantia,<juetnadhlodutn (unt ali:E. V dum liquidé
genus ipfarum fubfi:lncia tfr, &. fubfial1lla q Ulde m !reura,
dum formam,nonnt hoc dubium regula uniuerCa1's fo1Ul('
fe uidetur<:ad ha:c igitur refpon deo, q uod cum iIl ql!:bus e~
prius,&: pofterius,horum non efTe communiter pra:?lCall~
genus dicimUi communiter pra:dicalum,l1on quOdUlS a~cl
pimus uerum illud quod colltil1uare Clrcumpleé1ltur,nacp
cft êt a:limallapide~m,uelur equus,&: freum, uelliglleum,
atC}3 ideo dè illi animal pra:dicatum,lIel equus non Illi ~[~e
J1US pra:dicatur,nihilautcm h3!c ipfa genera communia p;
d icata remoriora habere proh;ber:corpus igirur &: fubfian
t la ut genus equi lapidei &: lignel prœdlCatur,idem"V in om
nibus.Sic igitUr &: in anima,genus quidem ipfarii elfe fub ..
fianciam nihil prohiber.al fane quod ipfas comlOlIare corn';
plèdaeur commune quodda genus Ilon habem, nc:C]3 elliq1
;jnima,udut ipfarum genU8 pra:dicatur,ncC}3 emelechr<J.,o n~
<juemadmodum di )(i,entelechif:panl~ qUlgem rllbftantla
ipfa funt corporis, parrim uero operatlon,e [ola: Ilolllg'eu r
l1miles omnes emelechia: fune, in ipfis igltur cCl: pnus ) &
pofterius.
pori eG ,"namque tà rgrdfa (orpus ipfum diffluir, &: pu_
trcfClt 1 forma quidcm corporis erir anima, mau:ria uero
~OtPus ipfum. quod aUtem anima Ût corpori caufa ,ut 6r, .
hatet ex eO,quod atlimata hac ipfa re 110tamur &: inde ha,
ellt,Ut GlU, unde etiam confuetudo eft Ut a~ima priuata
~
l Il.
'
ficorro ra
,~\juaquam ue pOn anima: feparationem corporà
Ullt,nlhllominus dicitur Abi'jt nec eft amplius Admeri
!~or.Qyare fi compoûta'anima:a ex anima &: corpore cô
lIant .omne autem compoûrum eft ex forma• &: materia et
qU?d in ijs COntinuum dl: &: efTemi œ caufa 'forma eft 'dl
anima'
,
, l
'
,)
8' , , 10 ammatlS ta is cft, id fequitur,ut anima fic forma.
~IC I,gltur animam efTe fubftamiam fecundum [ormam in;
tnOlt, quam quidem formam uocat enlelechiam ab t'" ,qd!
qu: num ,&: Ti Ï\~/OV perfeé1um, &: CTVY~X!lV ~on~inen~.idcfi:
d ' d,unum perfedum contJnear, etemm U11l011lS ,&: perfe}
él~oll~s materia: forma caufa eft. quia eliam rubieé1i perfe,
rnIO~IS ca~:a efr'&,ipfum cominee.asfignat igitur hinc an;,
tn ~ ,ffimtlonem dlcens efTe cam cmelechiam: fcilicer for ...
lisa~,& perfedionem.at cuius <: huiufce corporii narura ..
cide~~~roPterea dicie ut ab ane faB:is corp~ri bus,&: ab ae
pu ~ Us dlftltlguat. Deinde quol1lam lapiS (]lIoque cor,
()~;, naturale',&ouiui fO,rma entelcchia, qU,e ~admodü
tia ,la quoq; 'a 111 m a carentla fe habent,ldeo adleclt, poten,
Co Ulta~ habentis)ea de caufa , Ut ab inanimi., OIb monu;5
l]u~~onbus,&: à femine feparee: neC}3 enim eltinanimis ali ..
Ille POtentla uitam habet.neC}'! corpus monuum, neC}J ft,
tne n,nr'lJ criam in utero infantulus,û nondum uitre inlhu ..
lIitallt~ parata Gnuin procdfu aurern litera: in idem deduciz
lit q, u Us organis illfhui:cum pOlencia uitam habere,adeo
t'lm hab re hac uel'borum [cric uCll'ceat poeemia:fcilJcet ui
POtenti et,'& Otganii inftru{rum efTe,non igitur morruum
tur:nil ,~UI{~m haber. naIn lieer organis inftrudum uidea.
tlÎm fi li OmlnU6(ueipfc air )eluli pal teli a:quiuocz funt. elt ..
of6ei~c ~OI'(Ui rnal!U6 diCitur , Ut lapidca, quia non manU6
qUe q r:n aClt,nrq; Ipfum femen porellt,a habct uicam , na.
Cl( a ,Ula Otgana nondum obtinct, id haue cft idoncum ut
fantnt1a Ultam fufcipiar. Veriilamen fcmw ipfuffi,udin.
lIit li us ln Ulero lion organi. perfede infèrué1:us pOlemia
tC(:m habere dlcccur:habens enim uiram potemia licri po.
h boat Ipfum pt'rfc:ollm ,quodqj iam uharn fufccperir,illud
il ete Ultam pOlenua dlClt • quomodo ig;lur poremia , &.
nOn aétll .: Q.Ioniam quaccl1us in [ui'jpûu8narura finc uira
tQ,aplumq; Colum ad /ùfciplclldam ullam, fecundum au.
1~1l1 potellna id cft,quod habcr habitum,naquc per fe hab;.
lum cwet U t uluum fini posfil:&: fi fempel' ab anima, do.>
flee adût,uiUlficari poteer,Ut elllm iam dLxirnus,quz fecull'
~um habenc adu,quod cCl: in conrcmplalio,ea habitUra ha
ent.Quare etfi fempa corpus uiuum fic,haud abfurdum
C:Q,quallcum 1 1 lUS natura cfi;id diccre , quod potencia u},
~~rn habeat:w:J1i m ~~m ipfum,cum pO[e~1tiam habeae, U(\)
r posfieuluum aerl,lea fieri uiuum.nam LI ex fe non habe.
d~ POtcntiam,nol1 quidcm uiuum fieret • hoc autem, quod
P~ POtelltia fignificarum hic dè,idem dixir in llbro de inter)
nretat,one,ubl ipfum posfibilc dluidil:posfibil.-: enim inquit
lI~n Gmpliciler dlcicur;[ed hoc quidem , ucluc adu exiflarp
qUPOS,flbile cCl: ire quia uadie,idqi omllillO posObile dfe ait
)laOd lam in aétu ~fè fecundum hoc igilur id didum dè
PiatellLia lIitam h bcl1tis. Dubirauem autem forcalfe q~if.
1l0~ ~UlU Ge anllna fecUlldum formam fubftancia~q id ira.
nc:c c: I:CO~mulle aliquod gcnusanimf,dlCamus( commll
1'10 e"l ~ alllmarum gcnus dre rubftamiam, aut quid ira oi.
la re~e e~ham elfe reqUluoca(Tl~qllid Îla infuper,cum regu
lllunJ r~dl~ar,in qui bus eer prius & poftaius: ~l:>rum com.
rius io ,. P a:dlcaluolllon cft genus,& cum pnus &: poflt~
G,r,lp
' r.,arum camen commUlllter
' pra: d'lCarum
dè
gcnus "nlmlS
n,
s
telechiarn,om lJaqJ anima [ecundum formam,quam en,
UOcat
r. bll.
'
d' ,
fi l'
amnis allim
fi ' ,'u
'~antla dl: • quo Igl tUr non lm uer
foluimus p a ubleéh Obi corporis encdechia efi, id lam ab
«:OrpOfiS ~OPtc:rc:a quod ) cdl anima ratiollalis entelechlOl
• C!tUr,.qé'tu tamcn folum corporis dt (mdcdùa~
Nunc ut ab initio rur(um redeamus tentantes'
diffinire quiddl: anima) & quxna fit eius maxim~
comm unis ratio)Dicim us q uidcm un um q uodda
gemls eorum)qu~funr) dIe fubilantiam.
Nam poftql}a,ca,qlla: ptlUS ab al1liqu is dlda [unt enar ..,
tauit,al ud orationis prin cipium faci r.ac illa q .Ja: tlbl uidcn
tur exponir.
Huius autcm aliud quidem ut marcria ) quocl
fane Fer fe non cil hoc aliquid)aliud uero formalUJ
8{ fpecicm fecundum quam iam dicitur hoc aH/1
quid)& rertium)quod ex his conficitur.,
.,
Hoc aliqUid hoc in 10co Arifiolell formam Ogm6cat J JO
pr:rdicamelltis mim eH: indlUiduum.fubftalllia en m, illQe;
omnis hoc allquid l1gnificare uideLUr, quod igitur unicu lqJ
cft elfe,&: diCl,uelur hominem,c uum, fccundum for mani
id eft,l1am communirer omnibus malwa fubftrata ê. ideo
clic r fllbftamiam fecüdum malenam per fc Ilullam cfTe for
mam,quia nCt]3 pcr fc fubfli[ir. V crum fcmper quadam cü
forma marcriam colltcmplamur. per quam formam delll'
ceps ullumquodC):l denominaCÎollcm habce; nam per quod
ab ulloquoqJ allorum differr,illud habel à fo rma. pOII:{hIC
autem materia efi,nihil enirn formarum per fe mareria cft.
Verum poteftate omnes,Ill~C}3 mim id,nec abrolutc quidë '
quod eft alicuius fufcepliuum ,1llius matwa efi,ut in magi~
proximis materijs uidere eCl:,nunquam enim ( Ut ita dlcam)
fidilium illCl:rumc:ntorum lapides materJa erunc, quoniam
Ilon id habene à narura tnbutum,ut horum formam fufci~
piant,neC}'!id,quod non amplius poreft, qUiacandem obci~
Ilee formam,regula c:nlm 110n fi ee,ne'l3 l'urjpûus materia:llc
<Iue cOllfimilium formarum,quia iam fpCClcm aé1u habee~
jgitur prima potdralt folum con!1deralur . unaquxq, auté
proximarulTI po:eftaee folum eft Ilia forma,cUlus cft.
Ea aurcm matcria quidem potenria,forma UCI
ro entelechia.
•
&.
di
.
.
~G
Non dixie ente1echia ptr ablatiuum cafum ,ccd pel' no mi
Jlaeiuum,n OIm po~quam marcria ipfa fOrll1dm fumpfcrit,
c:llteIechla elfe dlCllur, &: hoc uerunque fimul cft fcd fani:
forma, per fe ~nc~lcchla cft. opporUlt autem po:cntlœ en'
teIechlam, qUia Impcrfeda potentia dè: emdcchla utro
ipfa perfedlO,naquc in perfeé1ione fignificae ipfum elfe, ln
quo aurem unumquod~ habet cfTe 111 co quocv propnam
habet perfeé1iollcm, fcd unumquodqJ feculldum [ormam
(uam habet elft) igi tur unuc' uiufque pcrfcétio, [ua IpÛU9
forma eft.cp fi perfeétionis cft forma &. perfed,o Ipfa dt
c:neIcchia decemer quidem forma: lI~men in nomen ente:
Jechix lranfmuear.<p fi uniurrre forma eft,forma aueem am
ana, id qUldem fequitur quod anima cft encdech'a, uc'}J
uero folum Ut nunc loquimur, [ormam d lC, ~ encdcc~,am)
r~d Ctiil~ pro DA;uril hoc notllillC utltur • ~t(lII~ dt ucnfq~c
�v
. ~n naturati dif«(tuit, tllltft llaiu=e ligura, nus perfeéHo dt.
fortafTe aurrrn entdrchia: nornen pro forma afTumplit ideo
quod ~orm~ nom en in accidentia quoquc fmur , ucluti
cum dIco Socratern forma dTe (jmum,uentre clato.fcd h~c
.. non funt Socrans perfeélio,ul'rum fic illi acciderunr.
Et hGec duobus modis) aIrera quidem ut fcienl
tia,altera uero ut contemplatio.
In dual! parres entdechiam dluidic alteram fecûdum ha
bitum,alreram fecundum operationl'~ dicit.hoc autem fa,
cir,quod libi entell'chia: diui{jo ad diffinitionis asfignationê
Utilis dt,~um fit enim duplrx entclechia,alrera quz dl fe,ü
·dum hablrum qUa! quoCfl &: tempore, &: narura prima dl.
altl'ra,quz l'ft fecundum eam,quz ab hac l'ft ,operationê,
inueniet animam(uduti iarn diximus )dTe entdechiam pri,
mam. fecunda enim quz ut côtemplalio dt, à prima ut [ub
.tlanria fit habet,narn contemplario I2 fe fllblèanria oon elè.
Subnanti~ aut maxime cfre uidenrur corpora,
& horum naruraHa)ea enim funt alioru principia.
In tria fublèantia diuidens in mareriam, in formam &in
lJtrûCfl fimu~,quod.elè natUrate,corpus, ex hoc( Ut lam' dixi)
.uelut la maws ma~tfelèo doélnnam tradere incipit, ex hoc
cnim rur.fu~ lI1ueOlet. q~~ d anima fubftantia l'ft, & qual/9
fublèantla Item at, hzc Igltur in qui t maxime fubfianria ui,
denrur dfe,plericp enin:. marCtiarncit,& fo rma nô cognour
runt,at fimul ~traC)3 ~oln f~iu n t, co igitur acçepto quod cor
pora ,Cu blt a1lt.1a .malClme ~Idc~tur~ & horum mOlgis qu:r na
ruralla funt,dl amguen~ ulddlcet a mathrmOlticis > & aniS.ciofis corporibus,huius rei caufam addir, Q uia,i nquit,na ,
turalia aliorum prindpia (unr,nam tum mathematicorum,
rum arte faélorum corporum conlhuébo fullt,unumquod
que enim iIIorum naturale corpus "ab et Cubieétum, nam,
que a baculo ,quod dl: artificiofum corpus "lignum , quod
dl: nawrale,fubieélum dl.
Sed naruralium alia quidem habent uitam,alia
uero non habent.
p olèqua m id a(ccpit,quod nalUrate corpus maxime fuh
fiantia elè,hoc ipfum in animatum,& in id, quod ammam
flon habwdiuidit,& id oacndit,q. anima fubllamia cll.na
li naturale corpus ex materia,& fl'rma fub fta mia conllans
utrunqJ fimul eil:,& naturalc anim atum dt, id Cequitur qcf
ex forma,& materia ca. Verii tamen ex prima materia , ~
forma fimplicia corpora dicimus d Te,& ha-c ex m:1gis pro
xi ma ,co~pori s matcria,&: aiz forma. cp fi form a fu l3a ê,igi,
tur &: am ma . & t1 forma qu:rdam fub{tantia fimplex dt
Jgitur &: anima fubl1antia ûmplex, aia inquam 6m formâ:
Vitam autem dicimus nutricationem per fe Be
accretionem,& decretionem. ~are omne corpus
l1aturale parriceps UitGe/ub{léitia qUidem erit fub
fiantia uero fleut compofita.
)
D iuifis corporlbus nalUralibus in uitam habemia & 00
h~b ctia,dnnceps quidnam uita diffinit.ex hoc eni~ quz
utr~m habcnrcogn.ofcenda Cunt. pet fe autem inquit nutri,
catloncm ,& accrctlonem,quoniam additio uidetur dTe ac,
cretio,ut fi aqu:r addatut aqua,quz tamen accretio non cft
pero(e,~et~m per aliud additum,nutriri etiam,~atque auge ri
Igms Uldw potdt,eum tamen ui t~m non habeat, quod qui
dem nequaqu~m uerum elè,ea cOlm per Ce nutriunrur,quz
cu~ ~ habent l/1~ru~enta ,per qua: nutrimenru fufcipiunt,
qUlbur~ ex.nutrlcatlone additioqJ,& incremrtum in omni
parte fir,lg'~I~ uero,&.aqua, ~alia ilèius modi non 12 inllru
meora ruCClplunr,ne~ 10 om.OI parte accretiomm faciunt. j5
terea in igne genc:ratlo magls, & corruprio confIderawr,cu
quod augetur manere ~porrca~. uerum de hi Ccc in Lbro de
g enerat one,& corruptlone dl llge~ter diélum dt. hinc au,
lem colliga l1! in uc:ntrc: 11011 dfe aOlma~ ,nam fi uita dl nu,
tritio per fe,&: i ncremc.ntum ,~ decretlo, Idq; elè per illlèru
menta pro pria ,quod ulta dl,~nfan~ulus autent in utero no
perlnlèrumema propria nutnt.ur,dlco au rem peros, no cft
i&llUr cU1oo.uiuat,anima!,nutnUlr al,ltcm UPlbtlico per c;in~
nt
N
··n
'V
S
gulum,quod ~ matre redpit.uerut!l hifce inltando l'Crpo,?'
dere po{fumus,quod &: fœtus in utero .per fe l1utrilur, l1atll
ft augctur,patet quod cdam nutritur,manifefrumq3 dteafl!
non e{fe addir:ol1em,noo coim os osfl apponilUr,ncC}! carnl
caro, [cd li maue nutricario pr~paratur, quemadmodut1J
quoC}3 nobis panem pilèores nutritionem parant. at pr3:~C~
rea puerulis pr.rmanfum cibum matres prezparâr ,hoCIgl
tur modo &: in etnbryone accidit.fecôda enim qu ~dam nU'
tritionis pt:rparatio dt) qu:r ex matris natura procedif. at
·criam perinftrumenta propria Ilutritur. nâqr, & 11 non ~er
os,quod in co ta men primum elè, uenter digcrit, trall fmlt,
vrqj ad hepar,hepar uera in unaquâCfl pattem per uenas ~
ftc in unaquaCJ3 nutrimentum fub ieétz fubfi antia: as{ltlll~
tur,Ced ha:c in animalibus perfcéèis accidere foleut.ItCm all
ter.fi I2fcéèisfimiQaiallbus inloco mOtuS addt manifdleqJ
i~ utero fam~.s moru locali moucot,id fen e qèl'hi qu,:q; ~i~
lIa funt. Vero Çj hzc oia ~futare qrunt,id COtra afiruur,dl cc
tes fi nihil quicfij &ufha natura facit,neC}3 aliquod imperfe,
éèum,quod (lbi nequaquam fuf6cet~ posflt,quid nam, fi!!'
<km perfeéèum l'rat 31l1mal, adhuc Ipfum in ucntrc: Jlatll~
continet<non ne id patet quod adhuc imperfeétum elt<coqi
tendit ut Or animal~nondllm aurem eft.q, fi etat animal,~d
ita non przbuicilll pet qu~ uiuera inftrumentol perfcéèa,ut
OS~ Verum 110SpofTumus ad hoc contra refpondere, qllod
ud utl,cum iam genilUm elè animal , &: adhuc fi rmit,U .e ro'
borrq; infhumentorum mdigeat,operari p erfeéèasa(1l m~'
lis operation es minime poteft, hoc modo quoq3 exillen' 111
UtcrO,ex quo 0mne c~rpus cutt! tempote ruam ipfr us per fc
éèionem.con~cqui lUr,maior et indigctauxilio, & proplerea
q uod am mails [ormam furcepit in Ulero conferuatuf qLlod
adhuc f.we(ut dixi)magis in{trumemi cuÎlodia & c~ra ill'
djge.a~:prEterca fi quifpiam ad operationfs pe:fr{risÛ ma '
rtfplclat,nec puerulum qu idem dixerit ani mal nifi pub e'
f~erir,& iam d~i n~fps generatiuas operatiôcs oprratus fu;
ne/rd cu m,quI fe Ira habeat , animal folum di cere abfu rdll
~n:. V c~um f"rtaffe,qua: ~i da. Cunr,minime necdfaria fun t,
~eCfl e~Jm,cdi per.Ce l1utrJ~ur, tam.dt Ilimal, quia non cil
ldem UlUc~S,& ammal, ulgere cOlm >& uiuere ipCum dic"
mus,at am mal nondu~.lla~ plantz quo'lJ i pf~ per Ce nU'
tr·ulltur,neC)3 tamen alllmall3 funt. at neCJ3 quod ("orus Îl'
pa ni ceps ideo iam dt animal,qu:r igitur folum raétum par
ticipant,ea no Cunt animalia,qu.r l'mm media fUnt imcr (cil
flbilia,& uegetabilia,ea tadus cMonia (um, alioqui anima
lium maxime proprium eft,ut tota per fe tota de loco ad Jo
eum rranreant,quod infamulis in urero 110n adeft,nanq3 ut'
ro coniunéti)&: colligati funt utluti flnt eius pars, moue'"
turqj ut planrani.mes, quid alite,? uere , flquidclT! ~er(cé1~
compoCuerat ammal,natura fic 111 uemre cominulr(ItCm aU
tcr,~ operarionis in~i tutio hac uia progredilUr,ut ab imp'~
f~éèlorlbus a.d maglS perfeéèa tendat,ne<]J aliter uir~ {u P',
rlores aduenlUnt,nlli quz fUnt inferiores pra:extirerint, ha
iufee autem rci ordo fic fe habet,ut primum Ot quod animJ
caret, deinde plantalis ~i~a Cequarur,terclo loco {jt ,oru m;
qua: commode plantamma dlcimus , quarto eorum, ~u
funt extra panem rationis,ultima uero fit rati onalium ulta;
quomodo igitur hoc ordine confbtutionis natura utatU r c
ftderare Oportet,nam pofl:quam femen conden(atUm clè, Ir
~ud 9uod fimul ~at inal1i~atum quoddam elè, deindcC;~I
na~dlcam )organlzatum primo planta: llmile elè , adhudert.C
me extra partcm fcnfus,paulopofl autem cum pro ccu; ,
&. ~ffumpferit Cenfumëv,&: taétum,& motum, tunC P.a~
tant~i fimite.in fui ptincipio ut.er.o coniunélum e{t,u t CI~lC
POlill8 conchlS,teftlsGe,aut lapldlbus plantanimes ~,:r: r~
:ttC}3 hoc don cc pattu emittatur in lucem, tÔC igirur 1\1 aJî~ ~
perfeéèa cuadullt,motu<j de loco ad Jocum mouentur,a ~;
turq; proprijs infirumentis,ore (cilicet &: talibus, lk om" )
'
d· tUr
bus fcnfibu8 agm,randem autem(fl de hominibus Ica .
uitam tarionis participcm Cufdpiunr eum prius ,xtra r311~'
nem uitam ducam.q, fI primo uit:t t;mpore non gen cra
efl",;
non idco non fwlt animalia,ncC}1 cnim omne animal i
.rac,m.u1a
1
�A ·N · l
M
A
tr~t,rnulta cnim Cx putrr(aé'iionc naîcuntur, qua: quidtm lcchia in prima,&in fecunda,uidclicrtin habito,ct in oper~
~~ncrand! potenriam non habenr, &. nihilomlnus all~malia riom:m cx habilUJdixir'll aiam fic elfe cmdcchiam,ut fdam
unt, ~t ctl.am muli &. qua:cunce cx diuerfarum fpccleru~ manifcftc Catis fupcrC}3 huiufc( rci demôftral10ncs eXlulit,R
cornbmauonc nafcuntur,animalia quidem fum, gcncrandl fomnum.f.& uigllla,quod idê ca,ac fi diceret aiam op el an
lIero potentiam non habevt non enim animal'um gcnna, &: oô opcrari,operatlo .11. uigilia,côtranÎl Ucro opcradoni. \
fe prop~ium eft,fcd uri mot~ev &. fcnfu. Cjuod autfm nô fit romnus ê, co OIhilominus habeamus in utrcce aiam. am
:n'm~l,n utnne,hinc illud patcr,nam ft animal e~ rub.fian autcm tran[umptionis de forma in cntelcchiam Alcxander
.Ia am mata fenfitiua,u idclicct nala ut frmiar,fi dlet an mat pulcherrime confiderauit.naC}J ait,qiïl nec elfe erat diffinirc
Id 0portcrCt,ill priufquam url perfedo, url immaturo par ulrumdicere oporteat aial ex op(ratlon.bus, qua: fm aiam
:u cJUclur,pcr fenfus agerct, quod quid m millina: fadt, fiunt ,an ex co,quod operari posftc,quorll qUldtm polfc: pri
rgo non erat animal.
mum eft,op(rari ucro feciidum.quodl}l primo,&. fecu lldo
ad
difflllitioncm ufurus crat, abfurdum<}J ,cft in forma pri..
~ia aar corpus dl) tale fcilicet habens uitam J mum
&fecundu dic(rc,n:iev una cft uniufcuitJfev forma,.p
bon ÇJdem erit ipfum corpus anima) non cni~ dt ptcrca in emelcchiâ,& perfcdioncm formam rrall[uml-fir,
e~rurn)qu::e funt fuperfubicéto corpus) ueru mal ncC}J enim perfcétioné allam prima,aliam f(cùdâ d. c(te ab
gIS dl: Ut fubicéhl,& materia.neeefi cfi igitur ani fOllum ab rône dl ha:c igitur IIlquit,caufa Itan(Ïlmptioni8
am fuhfhitiam dre,ut formam eOfpons ~atural dt form~ aut & e~tclechia: dlflcremia inCjult efi, quod ia
IS POtentia uitam habcntis fubfiantia aute efi enl quidem forma entclcchia ê,at non ois entcle,~ ia eH fOI ma~
·telcch~a>tahs igitur corpor!s dl: cnrdcchia.ipfa au llam qua: ab habitu l'ft opcr;lIio c:meledl!a qUidem d1,non
tern dICiCUr bifàriam aIrera quidem utfcicnti3,all lamé &. forma.quaproprc:c cncdechla fe latiu~ habcl, ~ or
ma forma ailt uldc!icet fubaudicndu fubfiamialls,non ~ a~
!~ra llero utcontemplario. pater igi( quod. utfe~é cid:ns
d'xi) fubieéti perfe{rio a dia
la efi>cum enim adfit anima,fomnus, & U1g1l1a e, dl:,q> linôemm(quéadmodù
ha:c ilafe hnc,non qu ,dé qui d.ff.nil aiam dicens a
et refpondet quidcm uigiliacontcmplationiloml eff.: lorma lal's corporis,bene addakric plÎma,fed qUi dixc
l'lUs Uero habitui fine operatione.
tic emèledi'â,quod cntelechia laüus éii forma fe habct,hU1~
dt~od ait cx his hoc cft quia corpus habens uÏla corpus qUldcm iIJa addlt 0 lJeccOaria cft.
Prior autem generatione in eodem fcientia dl'.
tal~ COrpus )<Juod ~fi,ac fi dicac compo(ilU~ ex (O~'
po.c,&: Ulla,qua: u:ta anima t.fi,necdfe dl hocqUldem ah, Qgapropter amma dl enreIcchia pIima corpons
~~'hdoC-~d
horum dTe matcriam)allud uctO formam,quod oo-co naturahs uitam habenris potdrare.
"'II
. . ,
1
pu
"n> o.quod cmm mqulC,ammalum CO Ipus la t' cor
Cautls(ime qUldcm cft u(us addltione dians in eodem.
in.~ ~~)Ut6 diceret, hoc quidcm fub'eétü (fi, iIlud utro dè nace 111 allo,at<v allo fic ri polCft, ut fit habilus 0l2atio prior.
ft
leét.o:c0rpus enim fubrjcilur,in fubieéto aUfê hoc la, pta:ceptor eniIlI renet hab'tuS operationem prlorern, èiJ dl,
III t ,~uhledurn ucro nOI1 trit anima,quod eft ac ft dieatur Cc pulus quia fanc unius & eiufdem peedit hé/bit us o~atio,
t
,
fJ ,.
•
~ .aterla.hoc aUlcm declarauit dicendo lion quidem corpu s Il:5,:hoc autê
in hifcc qua: fUllt in gCllcra ione ~ corrupuo,
t:I~,pr~ fublc:éioJ'cilicet acccpta aia, corpore uelo pro ma . ne uerum cft,in qu ibus oaliter opel allOpott'ft ab hablru fc
-<:;Ia, nOlC}l h~c rubieéti, matcriaC}3 habt:t otd;mm. de illde parafl:diuina cnim curn habltu côcurrellttm hfiroprratio,
l uf~rn fublicit~quid ila fub icduOl non fl~ an;ma:llô cmm nern:nam fcmper habiLum tencmia opcralur ,quia tin c POl
i 1Utt:fUPtr-fublc.do.corpus dl,(upcr Cublcéto dlCf ns,pto têtia Cunt opc:racioncs, Ut illilbro d( intcrpretallone ab co di
fi\~bledo)quod.formam not! etre frglli6car: natn quod in dum efi.quarc in morlal1bus quidcrn habitus opeIOlIl0.p,
U tcéto rfi forRla efl,oon CubicCtum.Cubtjcitur autcm cor
grcd,tur,&: hoc in UllO,&: codcm,uclutill un ' unJ o,h~cillui
~US:d,cinvJS cni,corpus dfcfalf .QJapropter 10 ordine fub c m côcutrüt,1I1 uniucfo cnim habitus aéi;o fcnlpcr ca, na
Itéti Corpus dl.cx hoc autcm 'Juod ait)uidelj ~ct nô crit ani, flue dluina,ûue un;ucrfalc,quod dl in monal bus rc:Cplciel.ilIa ipfum corpus,pro Cubicéto corpus acccplt,uodc fub ln, mU5,Ci rnper habitù curn a.:ttonc mutuo COUCu rrere uldcl)i
~lit:nô cnim corum,qua: dc fubicdo funt corpus cft, nam mus ,Ct cOlm fempcr i IhJtum 10 alltalc fem cr utraev funt
li ipCum corpus-ctrllt anima,uidd crt f1 aia elfcl fubicdum, nCqJ omnino a!tcrum altcri adiëiéèum elle dlCimUs, quol11~
C:orpus qui-dem in fubicdo,dfet.quod fi ipfum corpus non in ulliuc:rfo pcrfcda imperfcdis pra:pofila lIent, ut ellim
~Il:in fubiedo,non quidem fu(tttanima fubicè1um, qllod
di xi produdl u~ cauCa: cu m fint in adlolle pcrfcéta pta:cc ..
JPfe dixit nô quid(m erit.anima ip(um corpus, horum nacp.
du Ill.&. penitus uniuel'fi opincium Cx pc:rfed:s, nOn aUlcm
~UOtum ~ecdI( dt ahe~um'luid(m rubiréèum, alttrn ue, ex imperftéèls incipcre oporcet.
II) fOrrnam.fed hOC in loco quidam quoro unus dl Alexan
Talis aut corporis,q quidé fit inftrumérale~
~tr,flbi perfuaferunl ipCum diccre,q, anima nô eft corpus,
Qyooiam dlliit p tcnnit ul[am habel1t's, hoc ip um de.
<le de caufa,Îl'lquit Alexander,quod non dIe COI'pUS ofttn
:,t,firnul non dIe fubieétum declarat, uerum rts lion iea fe clarac,hoc en,m inquit ea pOtentlil Ultam habens, quod dl:
«tilbet,l.aud coim nUllC eft Ariftotdis propofttum demon, inftrumemale, non Ctllm prima ign 5 ellLdcchia aillma cft
i t~tt quod anima non ,dt corpusJcd qd incorporea, naq; uide11cet pOlclltia calefaél:iua:alqUi hoc ctlam lIalur.1l or:
~n f)a,qU<1t deinceps f(quntwr illud cxpl1car,ud nunc quoqJ pus ea,ucrum quia nô eft IOftrumemal(,noo dl ipfius ptl,
c:trno~ltratum id eft,qmbws cam n.on dfe.ma~nitudi nê de ma entelc~hia allIma cal.cfadiua, fcilicct cxiccatiua poten,
p <lt~Ult.nam li magnitudo non (ft,ld fequllur q d nece cor, tia:inarumemalc.aut.em Id eft, quod habet infrrumêta, pcr
elt,nam<:orpus magHiludo fuperat.préJ!tcrea nunc d(, qua: opc:ratloncs III Ulta fiullC,lalla autem fUtit ea <J uz dISLl,
c: onfiracum id dt qUQd aia forma dt, nô marcria,quodC}J mllarium partium ful1t,quorum unumquodq3 d'LUcrflS ope
i40rpus fubicétii eft & mac(ria deindc ex additionc articuli ratiollibus IIlcumbic.
Inftrumenra aurem plantani funt partesJaro~
~~a~:t,non cni~ d~xit non qu(dcm corpus erit aia)fe~ ~ pm
nino
fimplicia,ueluti [oliu theŒfrudus ,prethu
cla'P . ,narn qU1adponitur aruculuS! cUlufdcim dtffillltl de,
efi
thcca
uero Ipfius [métusJ radiers auté pro orc
ad~:I;~& eO:>~nima Ucro oino incorp~rca_cfr.uer~m( quê,
,
car"t 1ll
·
dllClrnws)corpus
iprum
fublc:éèu
marerlam'l!
de
funt)urra<]3
emm trahunr alimenrum.
.. •Cx 1liS au
. f
ll.
.
dill'-u . . tcOl patct quod anima orma C:u, quo emm
Q!!
oniam
p~alltz ctl\lm fUnl animz, alll~a aucë c~ttfe ..
IT~. nt InUle
. 'U d ll. h
etlrn ~
. crn ea,qU<1t funt (iufdcm g(nCrIS,1 u (l~ 0, chia cft inftrurncnca1l6 corporis ideo phlluam parcc8111ftru
,~tQl clIn;
orrna.corp
Il
'
. elu
. f, menta cé dlc'c,naev Optr.1t onc~ ~roprli ~ll aq!-,a:q3 h~h e!.
-. ora autem cum nt aOlmato gcnw6
~nilQadarllt ~nter fe,ai .. igitur animatorum form~ ~ftJCUDl SimplJcla fane inflt plamarü funtl~ftrumcta, hmph~, .. ilQ[
iOmparatignc infrrurncntorum aAlpWlum,nam fub,c:do,
.
t ~m~a.(omll\liC)J &: uigilia cfi1poft'i ~,cme
.
10. Grl.ful} aJa.
~
r
;&
a
':;8
�S :,E
c
~ operationibus inftrurnema plaptaxum magis litnptici~
fûm,in al1lmalibus elJlm 41 numqupqquc infirumt:ntum ex
(Duhis limilari/Jus con,Ltar. Plan~aruPl uero,ut ica ~icam.
lruncus ex ligno,& cortice,ud allo quodam cCl,nHac, at cci;j
quantll mad operationcs fimplicia fun~)in plilus enlm un~J
(j(. Î1mplici operacione {ipgula qua:q! pars oper;Hur, ln al1ll'
milJlbus auccm muitas ,& varias unaqu;rq; pars habec ope
ratipues, & hec cpnfequemer : nam cum laÇèa fine mLtru,
JTIej1ta,ut appetitionibus anima: fubferlJiane,c6fequeI1~ cft,
Ut proponionabiliter ad anima: motus parata Ûnt, amma ..
1ium aucem anima: funt appetitionibus uaria:, curn planta,
r,um uirtus ipfa fit fimplex,nam nutrilÎua potêtia Colum nul',
trit,& augmêcatilla auget,& nihil plus operatur,Po~qual1l
aUtem dcmon{hauir quomodo platarum corpus fit ml!ru.
menrale,Gmul r.arrat qui,J inflrurnemalc illu? fir, udun fol'
lium lheca: frudus proredio dl, theca uero IpÎl~S fi uétus,
ip[um quidem fcmen frudus ~icilur,~t fi CliS aCI~I,& ollua~ ,
rum nuclei:rhecam ucro Illlclllglmus Id, quod hlfce bumo,
rFplenum cum quadam quafi 'pcll~ipfum compleétemç
circûfufum cft fada Igltur IOqUir folia fum) ur lhecam pro,
tcganr,ne quod adh~rcac circum nocumemü f~rac,theca uc
r'o,ut fruau cuftodlar,bac el1lm de caufa Onllll;l fLint ab nif
tura excogirara,ut oium rerum CuccesÎlo permaneac.
v·
~xiftc,ns)~ fufccptiJ.lut:n:hoc cnim ipfurn nauira formE ca,
!& materia:,quod a!terum Ilt in altero.
,
Vniuer[aliter igitur efi di~Um. quid fit anima,
efi eni~ fubfiantIa [ecundum ratjopem} hoC aut
quod quid ~r.ar dfe rali corpori, :ueluti fi al~qum t
infirumentu natJ.lrale eiTet coqms,ut fecu~ls,e Cc
d
r
enim [ecuri ipm dIe [ubfiantja eius) &: amm~ h !!
ipfum,feparara enim ipfa, non quiç:iem ampl~us
' curis dler)nifi ~quiuoce) nunc autem f~cunse,fi,
'nô enim tatis corporis quod quid erar ce,&. ,r~tlO,
anima efi) fed naturalis talis pabcntis pnnClplUI11
,morus, &: fiatus in fe.
, 'h C
Pofiquam planiorcm anim~ diffinitioncm dedlt,per ~
ad ejus panes declaradas fubit, excmplif<]3 dec1arac) 'laa ,
J,enc fic unaqua:que aSÎlgnata) fimul etiam per ha:co
~it animam,quatenus emel~(hia eft,a corporeflon fep~o
ri, nanC}3 perfcétio non dt feparabilis.) quatcnus perte 1
dl. Quomodo aUlem rationalis dicatur infcparabills, o~'
dine progr~diemes enélrrabimus.diximus igitur,i\lqui[,a~:
mam fubfrantiam effe fecundum rationem, uidelicct fec1:
dum formam:formam aucem corporis naturalis inftruJ1lâ;
~alis. Qyod igitur fubfiantia, fecundu,m ,[ormam ben~u~
Qgod fi quidda cômune de omni anima oporl asfignata, id declarac exemplls, & artinCIOÛS, &. natur rtI ;
tear diccre) fit quidem prima entelechia corpori~ pus, ecenim inquit [tcuris cft artificiofum inLtrum entU ~
~i igitur Imurale corpus uelut infirumenrum effet, (Ol~
naturalis infirumentalis •
'
tai
, Vldere poccs quod ipfe non uult effe comune genus, uel Auidem [ecuris' effet cius anima fcilicet Înciûua poretll
de.6nitionem communem animarum, nam(uduti diél:um, ,qure tali figura faéta effet, maceria uero, & canquam cor:
iam dr)in quibus cft primum,et fecundum,noll ea horum pus iP!u~ ferru,m, ex quo fi ~eparetur anima uiddice~ fi~~,
comunitcr pra:dicatum genus,ex hac aute dcfin!t,onc, qua; ra, &. IIlCll1ua UlrtUS, non qUldem amplills eric fecurl S,' ~ t
..jullc dara eft,ld manifeHe patet q~od Idem eH IIlftru,me~ .. forma propria,qua: incidendi uirtucem habeat. Quod fic1ut0
râle & pOlcnria uitam habens.etemm cum fupenus dJ)(wt, ,m a fecuris,figura é!<- eius incidendi uinus eft, q fi fepar
nat~ral,s uiram habeneis,nunc aic,lIaturalis il1arumental,s~ ,noll a~pl l us fecurls e~,& Ut Qi~ fe habel & corpuS, hoc Il! d
fecurls figura ad ferm,forma am [ecu ris cft in boc Ipfo.. q
Ilomillibus hifcc alrero pro aitero ufus.
,
h
Q.garc non oportet ql1~rere an unum fit anÏl ~t efIe,&. df Cecuris,~a~is aÛt figura eft, qua: habel irJCldc~
Ulrtlltem: corporlS 19ltur naturahs inftrumemalis fo rlll,
ma &. corpus}quéadmodum l1eq3 ceram neq3 figu dl
~ft anima, quapl'opccr hab cr dTe in ca, nam [eparata anl'
ra~ oino nec uniufcuiufqi marcria} nec id CUlUS ma, non amphus inLtrumentale cft corpos, nift <Equ i uO~"
efi materia} nan'J3 unum,&: eiIè}quia multiplicite~ fic cnim dicit mortua rnanus,uc lignca) aut lapldea; ercnllll
proprie enteIechia efi.
uniulcuiu[q3 forma, f(cundum cuiufq! fubftamiales oper~'
In fermone,quem ante hune fecit ijs)qui in partes anima tiones dcûgnatur. ~emadmodum igicur forma fecurl~
diUlduoc)hoc dubiurn propofuit,quidnam fic unies cas par, monua eft curn (ecu ru" Ut [ecuris opcrari non potefi,ho
(es,1i quidem unius exlfiemis, & eiu[dern animalis una efl: modo eurn'animatum perdiderit operationcs animati, for;
anima,llon enim mult~ funt anima:,llam fi ulJaqu~q! pars ma quidern eius animata defiruda erit,utrunq3 auteJll
dIet animal, illud accidcrec , quod unufquif'l3 muIta ciTent amiuic operationes, alterum quidem figura ddhué13fi atl(
allimalla,qUlbus quidcm talc dubium c6urnic & omnibus terum uero , perdita anima. forma autem [e~~rJs , gati
quide aIII ma quidem di xcrum,fcd nihil circûfcripCcrunt de ra ralis cfi) qu~ fcilicct habeat incidendi pOUjlU a ,
JT1
conuenientla corporis :pfam complcxi, quid Ccilicet fit uni, igitur forma cft anima. nanque uc figura fecuris ad err~iI
ens animam cor pori, & facicns unum animal. at ha:c qua:, fe hab CI ,fic anima ad animatum,pcrfeétio aute01,& for f,'
fiio no habebit apud eos locum,qui emelcchiam animarn J fecuris cft figura, &. incidendi potêcia,corporis igirur per III
materiam uero fubieétum corpus efIe uolum, ~emadmo étio,& forma cft anima. Quare bene didum cft anlrnatec
dum eoim in ccra fpha:rica no quœfiueric aliquis,quidnam perfeétionem, &. formam corporis efIe. {imul qU Oq3 palè
fit uniens figur~ ceram,na~ figura dl: affeétio cera:,OIhilq;' bene eé addaum naturalc, nam qUldcm fecuris corpus~a'
opus efr,quod eas uniar, ipfa cllIm pro pria harum reru na, &. inHrumêtalc,ucr('ùamen entelechia eius non eft al~ a~
tu ra,& olluenicllcia ccrx unionis cft caufa. ÛC in corpore ,nallC)3 artis,non natllra: corpus (ius cft opus. poftqua rO'
& Il ma, nâq; ellldechla, & perfeétio corporis efi anima. lcm in 3rtificiofo exemplo frrmone uerfatus eft, qu od ~ in
C]lle mad modum quo~ cer~ Cpha:rica: figura entclcchia cfif piu~ exppnitur aggreffus exemplo magis affini u~U8 e, ~é~
&. ex fe llat~raliter UlllUntUr ,Ut enim dlximus, quando aire, ,animacorum partibus fermonem faciens: II eni01 U1'lU~cro
rum mate,rla lit, alterum ucro forma ,ipfa m,n'cria: conue': ,oculus animal,anima quidem cius uifus effcc, Corpus na tLl
ni-na fiatlm f?rm~ perfcétioncrn fufcipit,neq;ad eam rerq tunicula:, & fuppofitum liquidum.informatur auref!1 noll
aliculus medq IIld 'gcc:ecenim inquic cum unu
Ûnon uiderec, oculus qU1d,1Jl ndii
. ,&. dfc mul.. ratroCtlli in ipfo uifu ' nam
,
'
'
rr
.... fecu
tipliCiter dlcatur )~anq! unum dicitur uc! genere) uel fpecie~ cnet.
~élpropter alllma qu~d~m e.lus e~let~a,qu...
Llieu'
ucl num ro,ue~ clrcu~o,ucl glutino:ud qUZCUQl alla in phy formam fubftatia efr.nunc Igltur ,tn'lUlt, <]3 rauone~ec.q.
fica unum (igIlIRcantla,nume~a[,Pr~cerea efIe edam multi .. habcc ad oculum eandé tota aia ad cocum corpus,ha ar6,
pliCiter diciu,lr, eum ~llUd qUldem fi~ potenua ) éll.ud uero II uidendi pocc:ml~ cum lit ipflus aia: uicturis fenl1u u:t ptius
aétu.Ced Ullum proprle ,& efIe propnc fccundum uniufcu, , cft ocull forma hoc cua conCcqufs efi, quod aia tor~ t,OtlSS;
' 'd e~ dl.Ulrc lJla. .
iuC".13 encdechiam rcbus ipHs ca,Cecu,~dum quam omnillQ aialis forma (rit,, &. UC lUC'Hl (eeurl. fie hab et IllCI
dè,& diCicur hoc aliquid. Qyare fi UIllO) &. omnino ipfun\ quauis no incidat,ct in oculo uidendi,& {i clau[crlt~l~ al1Ïof
cff, hoc aliqu id côpoOtis rc~us ex form~ C~,I1~>n Illud quz in toca anima .prima cmclechia ~( ha,bet, quz, qU,au:' LlrtlI
rendum cft~quid fit unicn5 alam corpon JUldclicet Ut unuRJ moU dormiat, met! tilrncmdl emm 01h11 mmus ,anJfll 'if
,
' .
'
/JI. dorlJ1l
en:
6
rUi,
atm
)
)
�D -~
E:
ANI M
A
39
&dormiens, & uelut in {ecu ri indûo cA:, &: in oeulo uifuB,
fa cA:, ut fic, utriq; autem fimul forma caura dt. cum igitur
eo~cm modo in animali uigilamia cft. V niu(tfalitCf igitur ipfe dixirret utrunque Ctmuloculum, quia dixit.fi cnim crret
qUld lnima fit, didum dt, pro co quod cft communius, animal oculus, Cubintulit, anima quidé eius dlet uifusocu ..
&: ~lanius; in cortedione (nim de unaquaque animz po- li,uide1icct quod dIct uerunC)311mul, oponct autem acope ..
tfn,tla priuatim cum ptocdTerit,fubfiantia cnim fccundum re hoc de parte in totum animal, unnmquodC)3 enim Cenfo,
ratlo~em dt, uidelicet f(cundum formam, nanqjJe ratio- rium defignatur per quandam fenCttiuam anima: potcnria,
tlc~ ln diffinitionc fcrt, &: PCt caufam , & per formam, ut pra:ter tadum,tadus enim per tOtum corpus tendit.quam
~oc ln loco,atquc ctiam in phyfica de principtjs corum qu~ rattonem unufquifq; fenfus ad fubiedum fuum fcnforium
unt cXl'licans , pofiquam de mau:ria &: forma dirrcruit, habet,eandem tota anima ad lotum fcnfitiuum corpu~ ha ..
Illattria ait. unum igitur ipfum principium dt, fdlicct heuforma autem partis, tata igiturtotius fenfitiui corporis
hCcundum matcriam: altcrum UCtO ratio cfi, idefl: forma, forma erit. illud autem quatcnus talc efr,fignificat inquan,
d~ au~em cfr quod quid etat erre corpori tali. quia ucro tum [cnfiriuum ca. non enim quatenu8 aut gtaue,aut albô,.
lX1t antmam erre Cubfl:anciam fecundum formam,fed non aut aliquod talc,corpus ab aiainformatur,uerum quatenUiJ
ornnem formam animam, propterca fubintulit,hoc auu:m fcnCttiuum cA:.qui autem omncm animam immortalem fa
dt quod quid erat dIe corpori tali , [cilicet hanc erre for" cere uolunr,hoc dido accepto uidcLcct quod oponeat acd
Olarn animam, dico fecundum quam tal.c corpus, uide1i" pere quod de parte dicitur in animal totum,conatur demi:>
CCt naturalc infirumelltum effe habet, & diffinitionem, flrare Arifiotdcm hoc idem dicerc, fi cnim inquiullt Ut fe
~nc enim fignificat quod quid erat trre, fcilicet quatrnus babet pars, ita quOClJ totum fe hab ct, &: in prImo fermone
~p 1 cfr crrc, &: inquamum errc aliquid dicilur: na fccüdum de uifiua potcntia dixit oaendens eam nihil offendi, quâuia
~rnas rerum diffinitiollcs dantur ,fic igitur ct animatorum (cnCorium patiatur, ue1uti in co 110n habeat cffe, quod fi fc ..
t e, &: diffinitio cfi fccundum animam,ex anima cnim ani, l1exoculum talem accipcret,utiuucnis uiderct,patetinqui,
~ata informamur 1 crret cnim fccuri ipfum dIe fubfiantia une, quod & anima toca feparabilis ca. dico igitur ad hoc,
ClUs, &: anima hoc ipfum fi fccuris inquit, eum fit infiru,
quod etû concedemus hallc dIe fcparabilem, fcilicet ani ..
DlCllllUQ1 naturale corpus'crrct , naluralc autem ait ut an i,
mam fenliliuam,&. qualicunqJ fenCtbili przftparata a cor ..
~atum,ac fi erret utiev ipfius fccundum formam fubClan, porc fufcipietur ,110 camen plantalern,naql de ca nihil quic ...
~a'9uodidemeA:adidiccret animamhoc cffeipfi fccu, quam, ne rationcm manifefiam quidcm, dedit.deinde,etU
~~dl'
,
fi
, , e ICCt quatcnus habet fecuris
hoc ipfum quod en
[c, ca,qua: rationc caret ,feparabilis cfi: non tamen ab hoc CO'
~rrs el!e,hoc quidem crret cius anima. quod fi fcpararetur 10 corpore,ntq3 a fpiritu.ut a nobis iam dernonaratUm ca,
rilUs ~lUm,a,&:fieretinanimatum,non amplius quidcm fcclI dl adhuc in ijs,q deinceps diduri fumus demonfirabir,
fe~~ ,et,I116 Ut pida,nDc autem dicit in"iata fecuris cum fit,
Efiautem J non quod abiecit animam , poten,
ani~: dl: ~ quoniam corporis anificiofi emelecl~ia non cft tia exifiens ut uiuat ) fed quod ipfam haber: CfI'
oa~
InRrumentali6 naturalls: hoc autem dlxle uolcn9 men uero &. fruétus potentia tale corpus eft. ut
t'IIi nOc:r.c,quOd bene in diffinitione poCttum c:a,inarumm
le s. elnde qUia uultoA:endere nobis quale infirumenta- igitur inclfio)&. uifio)fic uigilantia entelechia eft~
tu;&tutate corpusdlcae,appofuit habemis principium mo- ut auté uifus Be uirtus infirumenti,anima)corpus
<ip' aatus in fc: etenimdixit in naturali naturam effc pril1 autem,quod potenria efi,fed ut oculusJPupilla,et
Ils IUm m?,tus, &. quietis: motus au lem proprie in anima, uifus & ibi anima,&. corpus animal.
fie e~ qUlln 10co, &: per incrementum, &. per diminutio,
Ex his dc:c1arac quomodo dixcrit potentia uitam habcn,
r( III t~ nam mouss per 4llterationem in ijs etiam, qua: ca~
tis,ut enim iam uitam habens, nOI1 Ut quod abieot, nC<JI Ut
runt anIma, uidetur. Lapis eoim multaque alia animato~ potentiam habcat, propofuimus autem fuperius ur~ ex 11,.
lrn ex fe caufam altet'ationis habent. ea igitur dico natu' bro de intcrprctation~,quod intclligit talc id elfe potenria û
f~ la, quae ex fe priocipium motus, & quietis habcnt. fccu, gni8catum,quod Ut iam aétu ch:,CcmclJ ucro,&: frudus po
l'I~ lIero inquamum (eoor!s,dc fe ~o,tum nOl1 habct,fe~ ex..: rcntia talc corpus, f~u,étum dicit arborum~ planrarumCJl fe,
!tlnfccu. ab co,ql1i i'la utltur',a~16clofa ftmliiter oml1la no men,ut fico,:um ~C1n~,nam cortex curn alto efculemo llgut
III Cc pril1cipium motl1s &. qUletJ8 habel1t, at txtnnfecus ex do ab eo pttlcarplon Iddè lOuolucrum uellhcca feminis di.
Operantibus,aut moucntibws.
.
citut,ut in meteoris. quod autcm dicit hoc efr, quod perfe ..
Speculari autem in partibus quoque,oporter.' dum iam,& inA:rumentale corpus id efr,quod potentia ui ..
qUQd diétum dlJi eniRl effet oculus ammal, amI tam habtt, [cmcn UCto non ca h.. bens uitam potencia
quod habere uitam potefr,uidelim quod infirumcma~
Ina quidem ilIi effet UllUS, ipfe enim fubfiantia Ccd
le pocentia efi,quamobrem quod cfr pote mi a in feminc id
Oc\lii dt qux ut ratio fe habet, oculus autem ma {ccundum ~ptit~dine~ efr qua: aptl,tudo efr, Ut infrrum'en
1
teria Uifds dh qui fi defecerit, non efi oculus, nia talc at<}! al1lmatu 6m posllt,
non emm non efi quod uero
.:tquiuoce quemadmodum lapideus, & pia us. nunc perfcélum cfr,& inarudum. qualia noa~a ha:c cor
()P<>rter au~em accipere hoc de parte in totum uÏl pora,id nunc potemia uitam habct,quod fi quifpiam dicat
\lens COrpus proporti~~abile en in dl ut pars ad quo adu uitam non habct id rurfus dicimus,quod lIunc fc~
'Partetn)rotus (enfus ad totum corpus (cnfitiuum.J re dixi, quod ut oculus ip[e per Cc potcmia uilluus cA: at 110
fine lLiminis ilIuminatione,nacv ex luminc dacur illl u~ adu
<!Uatenus quale efi.
uideat(&. ft quis adu uidemis ocull oculum potc:ntia Ui6uii
~ul:lCemplum ex ani6cioro ad n~t~rale, & animatum rra., erre dicat, ueta narrat,ipfe c:nim [ccundum fuam ipfiui fub
'_niCJt,Ilam ~artrs animatorum dlclt. ~ nanque erret 0_culu8 ftamiam,Colam aptitudinem ad lSidêdum habet curn exa(.
.. mal. C"llcct ipfc per [c fine corpotlS totalltate, notadum urius lumine adus aducl1crit )hoc modo in tot; corporc tO
oqUttrn
' '
1:1.
hic lIuo d ocull1m quandoque aCCiplt
pro utroque Ut ~
~aq; anima ~ici~us,qlfOd ipCu,m quidem corpus,quaOlum
$lu' ~ Plutopofi ubi ait uerum qucmadmodum oculus, 10 ro c:a,aptlt~drocm f~laOl Ult:ile hab et, & ipfa fane ~c:cun,
te Pl a, '" l1ifus,~omine'ctiam ipfius oculi pro [010 corpo_ dum adum Ulta ex amma Illi aducl1It. Bcne igitur dl dom
,quQc5u<i
fi "
Il. ,
d'
cit 0 lu uSpotentiœ fubijdturuiruscll.,lglturnattm l' cfr,potentia uitam habentis.ut igitur inciCto,&: uit1o, fi~u~ ~
caP'1 cu 'dl materia uifus ca hic autem pro utr0<lJ oculum gilantia cncelechl3 cfi, proportionem imaginum.a,d prll~lI ~
ensl tQ q
,
l
' l
'
liullm demonftrat, proportion cm autc:m tam 'ifuunltls, tn,
((IL d l ' Uod ait fi nanCh effet ocu us anima, mam,
l\,":: ec atatq
,
"F
f
Poris. fi ' Uod forma utriu[f'b Ctmul ca orma,nol1 cor cifionc:tr1 ucro & uifioncm fecundam dlci, emdechlam f(,
"
f
Il.
, t enlm 1:1. n. '
curis, &: ocu!i: qua: dfct ut contc:mplari, fed ~ifum,&...u ir ,
~rie il
.)~ eu; 111 corpore ncCJI tamen orma en. cor,
• .' Utl1&lfq, a.tul,nlll) id
(ius forma, quod illi Ci'!'. wcclI1 inl.trumemi incifiuam primâ cntclcchla, qU:iIe cet Ut
10. Gri.fu~ ala.
G ii
te
ltd
1
4
(il
�s
E C V N D
v .s
non effe entdechias, utluti ipfarum fubltantia in corporf.
non haberct eITe,nam fun't ipf:r quoC}3'animalis enrdechla,
uduti oauis gubernator, pOltit enim quodam modo,ut.
iam dixi, anima quoquc rationalis dici lion [eparari aco~'
pore, qua tenus dl emcIechia, nam uarias opcratioocs,JO
quibus animal perScit, ipfum moucns hoc ue1.ill0 mod;,
cas habet,ut non [eparentur Il cor porc, nam, poftquarn. c
lm
QEod Igirur non dl anima frparabdis a corpol corpore exierit,haud ita ampllus operabitur,ex habitu ell
quem ad corpus hab et eas operationes remr. ~apr~ptct
re)aur eius ahq Ua': parres) fi parobllis fic) obfcunl' h~c
quatcnus entelechia eft,fecundum fdicee operatlollCS
non dl;~liquarum naq; ente1echla partiU efi ipfa! infeparabills crit a corpore quemadmodum quoque gU'
rum)ucruramm quod aüquffint) mhll prohiber, . bernaroris operationes,du~ gubernat,a naue funt in[cparâ
quia nulhus fint corporis entelechia.
biles, is quidem feparalur Ut homo, ut ucro gubernatO[ C'
Dara anima: d.ff,nition e,ueluti conclufionem quandamL {eparetur a naue,fimul quoque operatio feparara eftp ,c ~
ex necesficate d,ff nJlionem fequenrem colligit,ammam no que operation es corrupras habee. fic igitur & anima ra'ID~
eITe ab corporc feparabilem,nam fi forma,&: pcrfedio cor llalls uelut ea,qua: feparabilem fubHantiam habet, nO.11 c
porls an:mau eft anima,ncq, fieri id poedl:,ut allcuius perfe:. entelechia corporis,ut ucro,qua: talem ad corpus ,habIIU~
dlo fit abfi l'le CO,CUIUS pedcdio dt,!d qUidem paeet,quod. fufceperit,6m quem etiam anima dicitur (nauqJ anlrn aa ,
anîma ab corpore [eparart non pOlelt, n~m forma,&: perfe: corpus oicitur)&: eR emekchia eorporis,ncquc'ab fO [epa'
dio funt ex hls 'lux ad al quid dlcumur: forma eoim mate;. ratur,nam feparata ab co dimitrit illas opcrationes quas,if
ria! forma e!t:,aCl!lue p.:fed,o,qua: autem [unt ad aliquid aut habitu ad illud con[ecuta fuerat, ueluti uiuum' facer~, /3(.1 :
1
jlm~l Cum,aUt lIon'Cum.quantum igitur exasllgnata an i m~, naturales omnes motus communicare, &: fi quid a~ud [3 0
dlffInltlone cOlliglmus,omllls quidé inCeparabihs trira cor, . cft. quid enim Ilaturaliter mouebie,aut uiuificabir,fi de ,or
po re, cuius dt eme1e .hi a, fiquidcm omni dlfflnitio conuc, corpore egreffa fuem<lllud ucro fi partibilis fit, non cfi 1;6
nit, quod Li non dl omnis infeparabills , at [altem partes , telligendum quod ûe partibilis corporaliter,neqtle [cCUII b
anima! qUfdam manifeHe funt a corpore infeparabiles,qui , Jocü, fed fecundum fubfta11liam, uide1icet fi dluidatUr [u '
b us d ffilllllO cOl1u'llit, nanque animatÎp artiulh funt ente- . fia11lia,alia: anima: pore!Jtia ût altwus fubftantiéE, nec olll '
le hla:,e coim corpor.s IpJlus,quod alicur, outritiua potctia nes anim:r,partes finr confubftamiales, aliquarom !langue
perfectlo eLl,fimlhrer &: augendl,&: generandi uis) pr~tcrea entelecilla parrium eft ipfarum • per h:rc uldetur in parres
ulrtUS appetitlonis cam }?tem,lIl qua efi:, illformat, quod fi corpons animam dluidere, ahquarum cnim inqulr pa rrlu [11
(orporum [um ip(f pcrledlones,lleque fieri potdl,ut circa ~orporis ~nrelechia ~Unt anima: partes, quare {tint a~ IP~S
corpora e~ aia: part~s ûm a eorpore feparabiles,nam cuius. ln fcparablles,uduc ab oeulls llifus &: ab naribus odol arU ,
crunt perfeétioncs,aut CI ca ql/od operabumur,1Ï ûm a cor. &. in alijs,alia qu~dam, Didio aut;m ha:e aliquaruOl elll~
, a11lma:
. cme lcchia eft,id ilglllfiear,' qu'ad altqua: aIl',
por bos t-':paratz~quid el1lm nutrlcatlO nurriet<aut inereme partlum
tUm augd)ir, t1 finl a corporlbus reparaez { V Ctuntamen ma: partes,quarum unamquâquc diffiniUlmus dfe entcle
chi am ipfarum corporis panium funt enrdechia: rCI~cc'
fi ea:,","Ult
., ,:\Olml; partes a eorpore llecdfarlo non feparan
.
tur llqJdb 11h11prohIber die fepa 'ablles, qUia nullius cor .. forma: perfeétiua: corporis partlum,udut ca:, qua:'ab ,pfis
po:i c:ntelecola: Iint.I'v\an elle Igltur 110n uultanimam ra. ta de caufa 1100 feparamur.quid igitur Tlmœum repreh Cl1
tionalem corporis c Te el1le1echiam, proptercaque dfe eam . dir, quod in partes diuldat (de his autem fuperius di8uIIl
ab orpO e (cparabilem demol1frrar. Oei nde quia p~r h~_c cft. Alexander uero hoc in loco aperte, curn dlcac ArJflotc'
aOlma: atflgnatam d.,ff I1J[1011 ID panicularem facere u id~ " les quod allquas eé partes [eparabiles nihil pwhlbet, qUO~
batur, lam dlxit allquas al1im~ parres a corpore (eparabiks , . llilius nOI1 flot corporis emdechia:.P(lmum'diCit,quod IVI
illS
clIc, qUIa llullluS elIent corporls entelcclu:r.: a~qUl etiam cu, fiotdell dubira re uidetur an oml1is anima fit illfepatab ,
d ,x It, fi qUlddam commune de omui al1lmà, curans hoc. '.atqui cum diffiniuerit hoc ipfum, quia nondum den:"0li~~
fCIIlCer,ur oHenderet hoc modo [\Jhll mll1UE. polle commL!.~. tum id ftr,an fit infeparabilis,dei<lde procedens dlébol1 e ~j
mm dfe mn s anima:, Ipfius e lam rationahs asftgllataml fa coaCtus dicit eum uidel j d cere inrelledum elle fcpara ia
lem,hoc uetO l1ihll prohlbet, non eft dubitihiS f uc:r~rn
dl IIlitioncm fub:unx 1.
animam omnem erre entelechiam, propterca a~;
Adh uc autcm obfcuru efi)an fic cntclcchia COri ' ~efinjuir
quod &: fic OIhil prohibet,allqu'as anima: partes cfi'e [c P\
pons aia cn)ur gubernatol' nauis. fUtllmatirrÏigif ' biles,polTunt cnim effe entdech;c ueluti gubernacor n~~J~
., hoc Ip[um,OI'h11 t ni'"
ha':c dlffmita)& dc(cnpra fine de anima.
ue1 aliter quia nondum demonftrauil
Q Id enim lllquic cim mus cir a omneUl an imam [e.\' .. de potemns rationahbus haétellus dl«eruir.
-,
fii
molltm .:xren:!ere dlCCI1l s qnod allqua: amma: partes ul,
anl al '
.
QBoniam
ucro
,ex
obfcuris
qllIdem)
m
llUs (orporis OOIl funt nt lcd\la,proprerca quod funt inrc.,
par bllC." Ut hac .le cauÎa ad omms anima: po cmiam diffi .. {honbus autem fit quod diIuCldum eit pe~
III ( non (,wal oOn'enim dum ex hls,qua: dlda funt, id no. tioncm notius tentandum efi rurfus hoC )110
biS pa cblt, quomodo diximus 1111mam cmdcchiam dre~ de lpfa percurrere.
,
. d'Ixerlt
" alllmam eue
ri'
l'S lIatlfli'
urrUOl udu w(cpafélbll m, u-:madmoduth [e ad [ccurim,
C.um commUlllter
corp~r
form fe uris habct,an Ut fep,lrabllcm~ ail udutl ad nau m raIlS rnftrumemalis c:mdechiam ex hi$ qUQd r IlquuoftOt
fc: gubcrn~ator habel p racit enilll nauis [ormam guberna .. oftende~e uulc,qual'eùa didum ht, &: cluomodo alll~of
tor,cumhr fcpal'ab llls,qllod fi Seri poteft ur fecùdum quid (ntdcchta, quomodo plamalis, quomodo fenfus, .qu pO"
cal lecilla fit, fec~tlùurl1 q id aut m ipfum feparabilc: uc ... do tandem unaqu[qJ aliarum,lll omni en;m doéèru ,a ~L1"
lutl 11011 fit~m Iplurn (nec:! chia,in oml1l Iglwr alllmali po-, tet,ut proprer quid pra:ccda,t quia,nam cum quatuor fil it1
tellCla
potcU Ut d ff'~lÎtlo eonuelllat, Quare cum dlccba. nnda ftm,an fir, qUid lit, quale Or, & cur ur,ho c, al1 li:'"
mus q lafdam partes anlmf [cpar~n non poffe,quod (ffcne ordine primum fit, 11011 imerito Igitur, quonlam '};'G!r oni
iU ru partlum encclcchla:.~cdlCc:bamus ucIu[Î rcparar~ an fit communia qua:dam d,ffll1itlo, immo curo dirrlllll~od
nOt! pollet cnrclcchia.nam CUIUS crÎt per[cdlo llurritiua po,
,pponionabilcm dlélam ratloncm aIT'gIl3uctlt,adeo q rO
ulma,ft t'cparata (ucr![ a corporc<rurCu ctiam "luaudo dicc. in ea hàbcmus edam quid fir,rclinquilul' ur duo rc:hq~a ~r~
barn quod ahquas anima: pane~ I1Ihll prohlbet effc [cpara, blcmata qua:rar,quomo~o uidchCllt uunaqu:J:q3 an;~cro
htles, quia nulhus LInt COrPOliS .cm le hl a: ) ita diçcbam. porcmia dica~ur cmdccbI4, & quaobrijita dtc~,~r,g~~ci'
fcicntia,rcculldum quam ctiam dcfignauir animam,corpus
aut~m pOtClltia eXllrens,uidelicer corpus cit,quod has operatj,!nes fufClpcre pOlde,ur etiam ilJ oculo Cubieétum pupil
la cit,quod aUlem i1mul utrunq3 cft,m tOlO qUidem animal
dt.quod el! ao ma,&: cOl'pore conftar,i n pane uero,oculus
qui ex pupiIl'1,& Ul tù eit,pupillam aUlem lotum oculum di
CJt tUOIculas cum Iiquidls.
-
q\
dd
nw
,\
�1., M
i
i,
in
39
generatione, proced:mus in ca:le~ium cognitiontm, &:
eum,qui eft 111 illis,ordinem,aeque lIlde ad cum,qui ea cun~
da regit,atque d,fponic. in progre(fu igicur, qui fit ab quod
ad propter quid,trcS i1I, doéhiua: modi quos diximus con,
tinêtur.fimillter in animalium potenciarum rtpra:[encatio~
ne eodem ordine utitur ab imperfeébs ,&: ulrimis principio
rumpto,&:ad prima,magisq; pc:rfed~ proce~ens.prius eni
de plantali dl Cpurae,deinceps de fenfillua,tertlo loco de ima
ginaeiua,inrerea progredicns ad rationales anima: potêtias
l'urfus a pofterioribus,&: il11perfedioribus incipit, prius de
cpillatiua potemia di fferenS,c14:inc:ps de c~gi tatiua, ultimo
10co de inrelleél:u, nam fi Ut ad anunal prlor natura plama
lis eft nlm deftrUit alias,nô nuee.m dcClru:tur.Secunda au,
rem f;nfiriua,&: ret;qu~ dcinceps Ut en,umerauimus,uerum
(amen ut ad uniuerfum; fc habent ecol"\uerfo, prior cnim
natura eft in uniuerfo ea, qua: perfeél:I<'lr, & honorabi~
lior eft: pofterior uero magis imperfeél:a ,-nam qua: ma,
gis perfeél:a fùnt, & cfflcacla, ea qu.-e minUl>l perfcé~a (':I nt
conrinent. igitur quanrum ad uniucrfum nar.ura pnor 111~
tclleél:us c:lt,& rcliqua deinceps.Ceculldum ccot~uerfo procedenrium ordinem.quod igitur in animali,quanrum ad co
gnitionem noftram planralis prima c:ft,idco ab ea doél:rinE'
principium dedit.hoc igitur ordine dlfciplina: in animarum
potenri'js urus e{t,in unaqua'lJ autem parre pocétiarurn an j,
ma:,di/lerens.cgo de plantai,,&: fenfitiua dlCo,eodem mo ..
do difeiplllla: non cR ufus:nô enim ab ulcimis,fed a prtmisp
&: nobilioribu8 inctpir.nan'lJ de plancali d,fferens, priU8 de
generatiua potentia fermonem fecie, [ecundo loco de: aug- '
mcnratiua,tertio uero de nutritiua,alqui mdior omntbus,et '
nobihor eft generatiua &: augmematlU3, qua nutriliua me.
lior dt,eten lm reruare Cpeciem nutrieiuz elt opus, nam eo,
,
ufque feruamu r,donee nutrlmur .augmematlua: autem 111 .. ,
teretl: ad pcrfc{tam fecvndum naruram mcnfura: quantita
rem reducc:re,in q~am conuellerltlt a11lmaltaqu.e,&: plant~
in exquificisfimum nacura: 6nem aduenium t'x generatiua •
potentia:is cnim natur~ perfedisûmus [copus ob deÎldel'iij
fempicc:rna: imorcalie3tlSaiallbus mort! obl1oxijs fuccesfi,
uo apparatu aduenit,ut ipfe in al~s quoCJl dix' t.
QjJan augmenratiua .materlz r'\tlonc:m tenee ad gencra
tiultm,nutritiua uero ad augrnematiuam. in partibus Jgitur
plamalts anima: ex perfc:ébonbuS'incepir, atcp edam 10 par
tibus fc:nûcluz ide:m facic,nam primo Ioco de uifu fecundo
de audiru,tenio de odoralu, quarto de gufiu, ulti~o de: ta.
du fcrmonem facier, nobilioraurcm omuibus uifus eCl de
deinceps eo ordine,quem propofuimus [en fus alius allo~,o
bilior eCl,primum quidem quod guftus,&: [adus,&: odora
(US ad cffe conferumur:audilus uero, &: uifus, ad bene dfe:
per qUOS,ut ait Plato,philofophia: genus d l ffil1 iuimu~,~a
te 'edam Potta foli (olos hos attribuit Cenrus cà dicir,
Sol qui cunél:a uldes,quiq; aUribus omnia femis.
Et ex h s ui(um pra:pofUlt,&: quidé uifus ea qua: admo,
dum longe funt perCipit, operationemquc: 1111,et fine rempore:fed audltus,licet ex remOtiOrlloco femiat non tamm
ut oculus cx longislimo ineeruallo PCC(lp:c)rPP~us Ucro odQ
r~t~s ol~acie,al guftus &: taél:us,nifi tangendu fr:nllbilia pr:r
CiplUnt,1I1de qua:cunque allquem e:x nob,lloribus fc:nfibu8
habent,omnino rdiquos habem omnes. at nOn fane quod
habet u liores, id e:eiam nobiltores habee, nam qU:J:dam fo ..
lum tadum habem, Ut plalltanimalla, idee cOlltrahulltur
&: c:xtcndumur ad ca, qua: proxime accc:dullC lriil:antia au~
la:tanria. Prcrrerea alla folum guftum tcncne lItolèrea:ui ..
dentur enim pafci:alta edam odorarum folu~ participant'.
Ideo q~a:dam conchylia dicullt dcas inCeqUl,uduti qua: 01
fadu Illarulas pcrfc:quulltur: alia autcm fine: uifu audltUm
habenr,ueluti qua: dlCunrur talpa:, quod fi uifus fit animal
particeps,omllllio reliquos quoCV feufus habcr, quid igitur
in alijs potêti'js ex u!timls & IIldtgniorlbu6 fado prinCipio.
in panibus econuerro pr~ced"1 priuc~pi~~qi ab n~bILori_
bus,&: primis facit~ad hoc igitur aliqui d,cUt,quod 10 doél:ri
, ~)ucrUrnfildoexjmpcrfcdisprincipio)ut!utin na uias utrafqJ comifcuit.in alrjs gdt pOtcmtjs'a b uWmisA
10. Grâ.[u~~.
G i ij
dicit ex oblcuris quident' , nobis autem mani[efèioribus
<Juod perratiomm dJlucidum e{è,etiam notum fineri, qua:
~Ut(m nobis manifeR!ora ftnt,nequaqua fubiullXit, hoc ip,
, u~ prlmum q zrc:re nc:cdfarium c{è, nam quidem hac in
!tlllterpretes mulcum dubitauerunt,cum uarij uario modo
~I\~d manifdHi dicere AriRotelê /lbi petCuaderêt. D icimus
Igl!.lJr quod tribus modis id quod maoifdl:ius eR,conec:m,
plamur. ctenim hoc quod aliquid fit manifeftius cft, quam
ur fir,nobisq3 cft ad cognitionem primum,quod cnim ha,
'Il (otus a~imam ,guodq'3 imorralis eft,mulris ad imclleéti()
cm magls in prompru eft,quam Ut id perfequamur,&: in~~,am~s orationi, qua: id ipfum probet; fccundo ut in
Y,lca dlél:um eft, quod ulliuc:rfale: &: confufum eft, id
~~b,s rnan'ifeftius eft, quam parriculare, & in mëbris di,
"ndum , uduti fcire quod corpus eR, notius dl:, quam
'luale corpus fit fcire, Ut cecidie &: terrenum, uel rali~
:~ tali umperatura compofilUm, tertio nobis id mani~ Ulll magis eft , quod quidem quo ad nos primulll
C ,fccundum uero quo ad naturam,nam qua: magis corn ...
~oflta fUnt,ea 110tiora fune nobis, quam /1mpliciora, gu:!:
~tura primot (unt.cum nobis igitur pateat q~od dilucidius
ho ~antfefl:ius tribus modis con~at, o,:"nibus hif~e primis
~fte ln loco ufum eé Ariftote1em lOueOlemus, ete/1lm quod
alite edocuit,quam cur ût,nam doeuit dfe emelechiam
~rporis naturalls inRrumêtal's, &: entelechiam polfe elfe
d Ut ~~parabilem,&: ut nOIl feparabilem:procedens auteal
p~~e 'tfiq~omodo Ot emelechia,quid faciat, &: quomô cor
an' per Clat,at non quemadmodum fermone une quid dl:
Ctb~~,doeUit,id quomodo Ût entelechia UIlO fermone do,
pt~l~tttcOim tntelcchia ornois nô ûmiliter fc haber,uerum
ïufcn 18 al'ter,al,ter fen ll tiua,&: rationalis-alirer,&: uniufcUl
nibu l;r~rn P~rres ah aliter,red ab cofufis,magisq; côrnu
tlam Il a 0 ~nncipio ad planiora,magisqj propria rPcedltr
per ~m pnmum oobis cofufe tradiderit animz notitiam
te 0 ~ Ignatam rationem,deinccps de unaquaC))allima: par
(nt ri In~tilll d,(fcrct,quomodo,& cuius unaqua:C}3 pars.6t
fadoC:cl~,a, tcnio ex ul~im~.9 nalura, no~isq3 magis cognitis
proe prlnclplo,ad ~a,q p Im~&: 1l0blltora naturaliser runc,.
Il
eder,quo maXIme modo ln hlS al[ penranl1re,efr c:nim
i atUra ,prius,et poClerius in quod,& in cttr,quod cconuc:rf~
Il nob,s,&: ln naru ra [c hab el, nam prlus natura eCl cur,q;
quod.omnium cnim,qua:cu'll facit natura,rationes' in fc rc ~
P.ofttas ance habet,nihlt c:nÎm ne~ fruClra.l1C:q3 ex inceno fa
Clt,ccd opus unu(I1quodC}J fuum ad [copum quc:ndli du'igitr
~llod li (orum ,qua: num ab fe curn rationc:s habeat in fe ptxifl:entes,nawralia ile facit,illud dt mélJ'life{èum, qd apud
lIaturam priuseft cur,quaquod,hoc a,urem,ut dixi,cur,cô{~fum dt,ncq;audiuimus aliquod manifeftum, aut mêbra
tt~ eompoÎllUm,cum dlximus q, anima fit emelechia,l1oll
cOlin fimlliter omnis anima cft emelcchia, uerutn nec quoi ,odoeunC}l hoc ipfum eCl emeJ.echia quid altcubi faciés,&
~ Iquo modo fcicmer perficie41s in quod,&: cur, duo quocp
()~rin';1: reliqui modl umu1uencrùc. igicur hac de caufa ex
~O~quQd eCl,doCcrina: pr;ncipium feclt:natura cnim noCha
;l< lI11pcrfeél:is ad perk éh, &: ex notioribus ad minus nota
Q()cedit,perfeél:iu~ dt cur,quam quod,&: ea qua: fum po~
<) Grio ra nil.tura &: cofufa,llobls malllfdèa mag's funr,nam
l()u~rnadmodum fieri non pocdc, Ut is demonftraduum fyl
fe!ltr~um cognofcar,qui fi~pliClre! Ç'ld Ût ryll~g!fmus ~ll!_
ilin ' lecn Ut ~I(yrynehl plfClS figura plngat, qUlltmpllCller
ter ~elt n~relat,hoc enim confufUIl1 eft, cum dICO (1mpllci~tia~ ag,fn:t~m,funt cnim plurcs c,us d,fferentl<t:{jmillrer
br~ d' lmpltcltcr pingerc f~d unaqua:qJ fpecles pcr mem~
• ~ lUlra~
l''! '
,
r '
'dûIt corpus,
llOnp
n ~ .ue Ig:tur qui Gmplicicer IIClelt qUi
Ote'l;
Ille
r
li
'
'
pus:qui Il 'e,lr,e qUld 1C aue igllls,aut aetls,aut ca: l',1 ~or,
f i POtell'll :upllClterignol'at qUid anima Îlt,haud qUide fie
od
' aut ea qua: ratlonc
'
a'ICiat "ratlollclhs
carct,aut
P1antal;",Ut
,~tque anim
' nlmfia fi t.~orpus autcm
" iimplicilcr confufum cft,
difpoûta fta Ill1 pllciter,fcd unaquxqJ Cpecies in membra
h
A
..
,
�S E
~c r V ' N
imperfcétioribus fado principio) in parlibus' uero a pri,
perfeéil oribus.alij aurem folertius dlfpurames diCÜt,
prl maru~ ,ma g'6qj perfeailtl,lm an:;.r:a: pOtcmiarum (ffe:
dus imf; fenfttlua,&: piantaii nobis dTe milnifcfiiores.genc:
.ra li ua: ,gitur effeétus milnifd1us magls dl,quam augmen.
,taliua:,&: hUiUS magis,quâ nUlririua:;ûmilller haber ln par,
tibus anima: fepJlrlua:,nam uifus audllU cercior dt, audlluQ
Qdoratu,odoraws gufiu,guftus laÇ1u.non igiwr a laélu in,
çipere oporcebat:uc çnlm Ipfe al~ in his qua: [equumur du,.
biraur opll1ino an [enfus 1;!Çt-US tH. Uldetur aurl'm non dr~
fcnfùs;ulll,IS enim 'lui!'ll alicrum [enfuo, mca aliquod un[1,
fen lÏblle oppofttionem exerccr,circa'll l'a, qua: int~r op~ofi
ta funr,ut Ulfus çirca Iligrum ~&. album,&: cos, qUI fu~lt He,.!:
Ilos,col9res oper'llUr:auditUs cil'Cà acutllm,graucmq:; fonQ
(j(. inter hcs medios;odoraws circa bonum,malum'll ode.
rem:gu(èus cil ça dulce, &: amarum, &: l'a qua: funr hcrum
rneqta.Omnia coim ful:> aliqued horu~ oppoftrorum r.edu
cir AriftOte!es.eoe dICo. dulce,er amarl1.laCtuS uerofe Clrca,'
pluresoppoJhic~l's haber,qua: non funt alrcrnati'!l.nâ Cif'
ca calidum,&: frigidum,humlqum,&: ÎlccU'r.,dU~ll et mol,
1 :graue,&: lcue:rarum,&: dcnfum,qua: qut(;!cm Inter fc ge ,
~ere [ubahcrna effe non poffunt, uerfatUr.quare, quod [er,
mo de [cnru raélus,eil: dubius,necv ab dubi]s lI1cipere op or
fct,ea de cau fa a t a élu principium non fecir.lgilUr quia id in
partibus euenir &: plamalls, &: fenûliua: anima:, quod quz
prima,&: maglSperfeéla [unt narura,ea nobis magis palée,
ab lis Ilon lmmeriro doélrinz principium facit. arqUi in ra.
tional, a 111 ma a po!teriorIbus inèhoauit:nâCV quampluribus
opinione Imaglnatlo clarior dt,&: ipfa oplll io,quam cogita
tio dilucidior:cogilatlooe uero mulcc obfcurior imelleélus
cil:,quod raro,& in PdUCOS eius cperatienes e.uad_a.m. poil:
omnia ralldenl dc localirer moriuo quzm, qUldmullud fit.
UlrUm fir allud :lb amma: l2ubus eoumnatis,an hatum al!,
qua an oml1 ~S 10cal,s mO lus caufa Gor. &: uidellluremnes
clfc: ~àura motus locahs:m homitlibus cllim, qui fecundum
inrelle8um uluutH,imellcéi:us huiufcc mOluS caula efi:iplc
enim an imal mouet,in his uero qui ratl OIl~ carem fenfusJa~
ucr<: ab lis otOlllbus allud dl: localtr(f mOCluum. lIam num
eiuum morus localls cau ra cft, uerlltamê hoc diuerfum dc,
l1aqJ ln pottlllrjS rar onallbus cil: érppecitus) qui quoqJ in ir i :
rationallbus e!t,ut;n princlpio diximus.
1
Quolllam uero ex obfcurJs quidcm,manifefiioribus au- ,
lem q, dllucidu m dt per ratlonem [1~)li us, tcnrâdum eft
ru r(us lJOc me do de Ipf<\ percurrere,O!.lOd hocinloco pro.',
prer breUitarem fubobfcuram [ccit orauollem, quo dlélio.
num ft: ntemiam dIlucidam faciamus, 1 gamus curn adieélione uiJellccr,quoniam ucre ex obli urts, qutdem natU .
rzc malll dl:J oribus autê Ilobis:hoc Rc quod drlucidum, cA:
eli ~m per rationcm nOlum,zquale aurcm dt ficri nalura di
lU Cldum,&: pu dcêtnnarn Ilotius, Ut emlle quod dicilur ta ,
le {je, luo,niam ucro ex obrcuris qUldcm naturz, noblS au lé
mdl1lreil:lor bus nalUra(manifdl:um en lm prlmumq; nob a
per ralÏQllrm IIOUUS elt)percurremes tcmare cponce udut
ab initlo,ut de anima t'ermollcm traélemus, lI1C1plCmes ab
~s,quz lIobis marllfefta fUllt,obfcur,ora autem nalura:,fic
cmm quidnam fic anima lI1ueniemus, quod qutdcm lia tu rs: ,
manifdt-um dt, nobis eH: obfcurum. iglrur hac de caufa a?
fermone de an ma,rurfus inilium capleJlS exordllur ab am.
mato,quod quidcm nob s manifdèum cCt,&: qua:rit quanâ
ill rc dtfferal ab Illallimatc,idq~ ail effe anima: proprium,q
autem runt obfcura naturz,ca fecunda faclt,qu:J: uero ma •.
Illfd1a, l'a prima con{l:!tult, ucluti narura primum f~ci l dc ...
méta dc:ltldc: ex hls fucces,dcllide eX,hls ftmilana,delnde l 'x
hlS Itlhrumécalia. DCIIICV l)< ipfis animal.llos aurcm pnmü
cogllofClmus an~mal, dell1dt quod ex pafllbus limilanbus
componilur,&: he ordlllc conucrro !:,reccdcl1tcs d Cl11enla,
de qUlbus aial compofirum dl,&: tadem cognofclm us.
\. Pl iS &:
nt
nc
D
V S
~ nes dicuntled etîam cau[am indre &. apparere.
:
Propterea ,inquit, Ut ab initio de anima fermoncm {ad,
mus,qucd in auredlélis de ca minime; Catis di(qum e~,curo
id folum rctulerimus,quod cft. non c~im o~o!re~ allque~
uelcmem cuiufdam exhibere [ubfianuam rel, 111 elUS dlffi
lione asfignare id (olum,quod eft,fed eiuB e~iam caufamJfu
prer quam illud cfi:in fermone aUle~ de.a~lma faé!0 dl il,
. eft quod cft emelechia corpor IS na lU raIls II1fhumelall S• "
lud, autem quomodo & propter quid fir emdecl'u.a d"élu/ll
.1 [! r
'nô eft,ne'}l enim fim id poteft,ut qui uniuerfe de a~IJJla ~s
moncm faciar,hoc cur {h,id dicat,cum neC)3 fim anl~:t oc i
eiufdem fpeciei,neCV eiufdem generis, Quaproprer h~I1CII1,
lie [umpto a manifeftis,quCE in unaquaq, aiali potenna (00
lemplamur,co modo dlfpurabit,ut ,pp 1er quid,&: quo lllOf
do f:r unaquœcv emelechia percipialur.
.
.'
Nunc autem ueluticondufiones rationes dl/i
finirionum funt.
. '0
Diélum eft :tiam in primo [crmone, quod aliz di~~lrt
ileS ex materia,alia: ex forma, aIia: uere ex urro'll aCClpIU~
tur,ur ex mareria, quod ira eft feruor fanguin is circa cor, ,
domus l'fi lapidum,lignorumeti compofitio. ex forma au t
quod ira ultionis defidcr:um impctuorum cft. & de mus a{f
imbribus,& caloribus dcfenoe~ex ut~eC}l uero,quod Ira ~o
feruor fanguinis circa cer,ex uluems Impe ru&: dom US ~i1
teého,qu f defcndit ab .imbribus,&: caloribus ex t~lllaPdJlf:
lignorumqj con~ruéliene compoû~a. har~m 9U1dcm_ ra
tliciennm,alC}3 uOluerfe omlllS d1ffll11t1o,utlpfe 111 dem ofè
tiua aic,alia quidem princ pium demôfir3ricnis dl, q e{f ell
forma:alla ucrc côclufio,q cft Cx ma:ali .. aUle deJl1 6fèral~0
poûtiôe.differês,(j cft ex utro~,ur qui ira diflinire uule fy ~
tali utit:lratus cupir fuppliciû fumer de cO,ex Ci pcilUS Ira f!
(ius auté qui cupir ulc,fci fallguis circa cor [cruet. deinde.co
clulionc01nC afferr,irati igit circa Cor fan guis fcruel: hUI~9
igirur fy'lIogifmi,&: demen.1rarionis,qua: ex maleria II~(~
dia: d:fflt1lt1o cil:,ca cf!: côclul1e,quf uero (f!: ex fOI ma ,Ide.
principium,nam prcpoouo prima dt,quf d,cit:lracUs cupte
ultionem,quf uero cil: ex ulroquc difflllit'o,ry lIogl lin us ,ft,
fiue dcmonftralio,qua: pofiricne [0.101 dlffen, QuamobrclJl
in fyllogifmo qUl.dcm prima cil: propofitl~, qu~ fic alc,ira:
tus ultiùnc:m cuplt,feCUllda :lUtem CUplenl1S ulucncm (ail
guis circa cor feruet, at fan( in dinnitione, qua: fh c:xutro'll
econuerro incipimus fcruor enim,.dicimus, {anguillls dr~~
,
.
{\, d"Igltu r all~
cor cft,deillde propterultionls
cupldltalem.'<...UI
I"S
oporcere tales d.flinitiôcs as{]gnare,qua: cauf~m,u~de.~ 1i
cf!: res habeanr,noll ellim multa:,inquir,ex asllgnanS d, rd
tiombus conucuiullt fylloglfmorum conc!uftonibu s, qu~o
in fe caufam non habellC,unde ita fiut,qua: cauCa propo~'la
nabills medlc termmc in îyllogifmo,fCllicet ex materla 0
'.ls{1gnamur .ca igitu r dlélol um femcllIia cil:.
_ e'
Alexander aUlcm dl tloncm lia conil:iruit.nunC aurt' Ut'
lOli concluftone rationes, pro ee quod eil:, dlffinlrioncS 1'(,
minorum fullt,hoc fi: fyllogi(morü, nam fyllogi(01OS .I~,.
minos uocaulC,qUla fUllt ex termil1lS fyllogllrui. ucm all\ni
uduri conclu nones ratlonum,ideil: ylloglfmeru01 camus
fUIlt,ut cafus uice uerfa faciamus,er roni gcnitiuum d,n;tJI~
&: termino Ilominariuum,fed fimpliciter ma~is,arq;cOora
dius cxpofieorcs Attici dicul1t,rauollcs (CI minoruJl1, pt ua'
rioncs d,fi Il t ollum,uidelicct rationes cnucialiua:, per q fd l
rerum de6niLioncs aSÎlgllamus,côc!uftolles aUle~ fUi1 t ,uJ11
licer fylloglfmorum, ccncluliones cnim fyllcg,fmor
fUI\[ conclllftones,
re J5
h
Vr quideft quadrariof{!quale ex aIrera par ..o.
giori figurx rcébnguJum dTe éegualium lare aIJ
rahs aurcm dcfinmo rario conduhoOls dl:qUE (l1
tem dICit qU Lldratioocm dTc mcdi~ tnuenr~on~ j~
rel ipfius cauf~l11 ~JCir. Dicarn~s igitur) pnn~Ena
Non cnim (olum hoc quod cft) Oportcr diffini/. confidc/:'arioOls rel (umpto) felUnétum eiTe a
)
liuam l'anonem declararc, ur complures dlffmitiQJ tum ab inammato uiuendi aétu.
, potllj
,
.
�D
'E
. ' Poflquam dixic definirionê perfeéèam non modo quod
efi,u cru etlam caufam ipCam docere,plurimas~ defilllli0 1
!les docere Colom quod cfi id coim declarat clÎ dicir, ueluti
Co l '
,
~c uholles CUI1t I CX hls exl'mplum dléèorum ponit, qUilhs
qU1deJl) ddll11cio fit demonChationis prlllcipium:quahs au :
~em eonclul10,nam l1,inquit,quadratloné ira den lilas , fqua
l~ ex ~lteta pane longiori figur~ reéèangulum facere a:qua'
fi uOl.alerum,talls,ll1qUic,ddtOltio ratiOconcluûol1ls en,ac
1dlCat.demonChaliolliS côclul10 l'l1::l'x maleria cnim fom. '
Pta eH:,quod t1 quifpiam definiens dicat quadra[Jonem cffC:
~ed'a: I11Uentlonem eiuCmodi defillitioncm elfe denwnl1:ra
tlonis ~rinCipium lIglllficar,nam formilnl dix't,&: cauram,'
uod li qUlfpiam dtcac hoc modo, quaJratio cil:: a:quale ex'
a te~a pane longlori figura: reétangulum facet e, is qUldfm .
peT Inuentionem medlx ex utroC}3 ddinlUit, tahsqj halc defi
nltlo demonl1:racio cil:: poGeone dlfferes,poller enlm fic ail '
qUIs fyllog (mum forma,re,qUl fê..:er ~luad ralioncm uult,p
fe°rt,onab,lcm mediam qua:TIl,quod lÎ_med ,a inuéta a:~ua_
et airera parte IOllglon figura: a:qualllliaterum,&: rcetan,
UOl faeil,id fcillCet c11 manife/tum, quod ex altera partc
ng Otis figura: qUildracionem dlcir.dl autem quadrangu
~ de a:quahum laterum J &: reéèangulus,fpatium uidehcct:
tnl b
~
ra ~ eus latera quatuor a:quaba,&: angt.los re60s,hgu.
Uero airera parte longior rcéèanguJa qUidem efi/ed lion.
a:qual.um laterum Q!!I uolulH igitur fi "uram ex alm a par.
tc 10ll "
<> ,
b'l~
glorem quadrare medlam prOpOrllOlla
1 c qua:runt,.
Ute,< emp11"gl'atia Ut fpatium ex altera parte 1onglus, quo d
1t c r '
arUrn
um ex latenbus uluarum oéèo habear, a1tCI U- U,CIl> d ua.
- ,Id quldem patet quod torum efi ulnarum ledeclI11,
1l3C}3 0 11,
,
1
pli 01 equadnlaterum menfuratur l<ircre lll!atUS mu tl,.
gi caro,cum Igituruolucrimus Cpalio hui.; ex ait ra palte 16.
ue~rl a:qualem qu~drangulù facere, Ut fit ulnaru Cedec m,
du Ut euam erat fpalium Cl' altera parte long us, d~b~mus
p alum ulnarum fparéj ex airera panc 10ngioTis me à plO
qOTt'onabllê inucnirc, ut hac habtat ronem ad ma us I.HU
Ui~od crat ulnarum péèo, quam rationcm ad Ip am me â,
la dlcet ulnarum duarum figura: cx altera parle lOllgiofls.
o~s habcc: 'd auttm Ut ulnarum quatuor, quam (mm ad~
d
ral~Ol1cm qualuor habenr, ealldem ad quatu or habét
uo,urruC}l tnim lll:: maioris dlmidium, ca autem dl: nudia
~rOj)OTtionabllls.ex hilclg'lur dcûgllabitur quadrangularc;
patlum ulnarum fedecim,quod nit a:quale figura: ex alle"
ra Parte longlofl. ~ hoc modo in oml1l6gura qua: ill ex al:
tera palle IOllgior,l) facere debem,qui c.dèro fig~rfquadra;
gulum uolullI a:qualem d ~ rcnbere.r~rfus mm lit ex altera
Parte longlor figuïa,qua: lalus unum CedcCJm ulnarum !la.
hC :l t )alterum uero quatuor, ca uidcLlcct ulnarum quatuor,
d< Ccxagima fpalÎum defcri~it, q1lod t1 uel s hUic a:qualem
qUildrangulum tacerc, medlam proponionab,lem qu~rcre
dtb es,ea autem cfl: ulnarü oéèo:oéhes w m oéèo (exaglll'
i~ quaruor taciunt.nam qucmadmod6 figura: ex altera ~re
Oglons latus ulnarum fcdwm duplum efi ad Id, llJ u!na,
iUIQOé!:o inuemum eft,fic&: ipfum laros duplu Cil rellqui
t~tens fig~r~ ex a~tera part<: longioris.!q~od cU: ulnarü qu~
i Qr.medlf Igitur lIlucnuo hxc efl,qua dl CIl Alexander elle
~Cculldo Eucl1dls,quod quidem lion dè,lbl wim IlIhil ta,
d~"iemon~ratum eft, I~ aut(~ueru~ efc, quod,eo illloco
ft dt Euclldcs)uiddicelllluelllri medlam propOrtlolJabllem \
teéiua: I.l\ea: reéèa: data: fuenne,&: fi proporllollablles li nc~
't ta: ttes flnt, quod ab cxtrem's cil:: 11Ii, quod dt a med ia,
fe~~~_eQ.di, ca~u~ igiturinitl~ cOllfidcratiollis rci fompto
du LI circ IlIaléHll ab aialO U1UClld laétu,uelutl fa:p lus dl.
Illf ~ eQ,ex his, qua: na pofl:wora CUllt,&: nob!s magi , ma
CU~ CI dle primis,&: obfcurioribus docendo ucrba facit, lia
lUe Ita
' ,
alllm~
nllna: defignaciuum .ppnum dcprc h-d
c cre,quld
"~I dt:fig'
"
fterius Cu
dl.
_ llatlUum Ut IIlqulrlt quod alllma: lIarura po.
l1a
,
.
a '
efi,cx qu'
a ,'l3 lllmatum dlcitur eo,quod anlm~ partlceps
~nde dlci etlam nomcn anima ci conCecutum efl:) hoc aUlé
ttAlllab i tur~ab (O,unde efi, fecundum dt. quod Uanima ..
namm"tod'c
,
,,'
d1ifcn qU,
.. h(crcr
alllmôl:
paruclpauollc,
1
•
1
ru
t
°
t
j
~..
~
lem &: aétu uiuendi,id fequitur,quod iplius anima: ddlgna
tiuum dIe Ulla uidccur.
Multlfariam autcm cum uiuere ipfum dicaf,
&: fi unum quid horum fitfolum~uiucre dlCimus
Ipfum uelut lI1tcllu:l:us [enfus~morus~& fiarus in
~
~-d
motus fecu
UI11 nutricationem) & ,
mmUClonem & accretionem.qûapropter & plant!;
omnes uidencur uiuere) nanque apparent in fi ' ha
bere potentiam)atCj3 principium tale)per quod inl
cn:mcncumqi,& dlminutlonem fufclpiunt fccurv
tlum contranos locos. non enim furfum quidem
çrefcunt) deorfum uero non~ fed fimul ad utrUCj3.)
&. femper nutriuntur)& uiuunt continue donee
poffunc accipere nutrimentum.
loco;pr~terea
Pofiquam 1I0bis animam uit'lC nota ~elJgna~it,nüc ani~
mam in dluerCa ûgn ,ficancia d,uidlt,ctC11Im IllqUit curn mul
tifariam uiucre iplum dlCatur, hoc cl1: cum mult~ am a 111:
mdes potentia:,fecundum quas,qs uita adcfl:,qulbu,s 11laru
parciCipacio efi,&: quoniam hoc ait, fublllfcrt,uelut Intclleétus,fenfus, &: rel'qua: dcinde fa{ta fide quod in unoquocp
horum uila cfi,ail: quod etiam fi unum qUid horum He ah '.
cui ,quod eius parliceps cil::, uiucre id dicilur. Vnde plalllat
quoC}3 cum nutricndl Ulm habeal1t, uiuul1t &: fi aliarum nul
Iam habem, neC}3 renlltiuam, nc'1l locailler motiuam, ncCIJ
tx his, quas fupradix cmus,a!Jquam:fequitUr autem Ilutrien
d',ue! augend u's:na Ut lroperteétam fpeCiem habear,nuuÎ
tio fi " Idw Ilutma augclltur donec non magis inualefCilt di
m nUllo cûc el1lm nUlTlcatio in qua efr,cam fpeciem Colum
côrerua; Illud aia ~m cOlraria loca, dié'eum eH: pro undiC}3,
oaq;(ut I~ 1bro de geueratione dlx:t)ca nutTlri,&: augeri di,
cumur ,qua:: 111 omm parte Cua nU[llulll~r &: au,gcl1tur.nam
qua': pee addlli 'nem Incremcnrum (ufClpere uldenrur! lion
ill oml1lbus partibus Cuis ea crefcullt, quapropter nec IOcre
m nrum Il1lll·s d caur,Ced addltio.1î cnim in fruméti cumu
lum frumenrum aliud ad ~ldero,nô per oro Ile!) cumull parl'es additjo ficr Cl'd in una parte folum,ubi addltio ipfa faéla
crit, Corpus a~rem panibus omnibus (OtUm crcfCII,hoc Igi
[ur modo,plaura: et am [c partibus ullIucrlîs augent.augen
[ur etlim [ur[umqj &. dcor[um,na~ radicem in ,pfundum,
inqj dexrram,éllC)3 ûlIJfiram crcfcullt,ucrÏnC)3 en m inlalll u_
dincm incrcmc:ncum d,ffundullt, arque: edam anre~&: cecro
idem faciunt:ctenim plana &: a:qualis in profundum fit ac~
crecio.~are li hzc,qua: nutricndi uim [olam tenenr,uiue ,
te dicul1tur, id feqllilur, quod unaqua:que anima:: ui s dfe
uita uidetUr.
. Separari autcm hoc ab aliis posfibile quidem
e!halia uero ab hoc)imposfiblle)in mortalibus.ma
mfdl:um autem boc in planris)nullacnim ipfis
adeft potentia.
ea
Qyod igitur unaqua:CJ3 anima:: potemia uita cfi, &: uiue,
te facie ea )qux pal'ti ci~alllia fllllt,iam dixi.id enim patet,qd
ca,qua: lènfùm pal ticipanr.recundii hoc unum uiuullt,ma,
nifefiam Ul;fO magis uitam habcnr:Gmiliter edam qua: in,
teU~éèus con fOI tia (unr,cecundum hoc ipfum uiuunt. Veru
tamen, quâquam unaqu~qJ harum potemiarü Ulta ell::,nu .•
trjtiua inquit tine al[js dfe ~otefè) cum Ut omniù ulci ma,all ~
uero Gne hac minime Cu m.&: bene quidrm addidlt in mor,
tallbus,il1 dluinis enim nu~ririua inutllis cft, quod ib! J1eC}3 in
CI emétum,ncC}3 diminutio eft,qua: quia fUnt 111 mottaI bu~,
propterea mOrtalia Cullt,imposGbile efl: mcüorê ueoirc ana,
malem porentlam,llIu adfit II1fcrior,&: .ppter eas,quas lam
C 'pwumero caufas dlximus.nam qui mOrlale c~,IIIEluxu~
indlget,&: quolliam d!lu jt,omnino IIccr/faria efi Ipra num
endl uis,qua: in corpore fubcexêdo fufflciat pro e~,quod de
Ruxerir,idq~ Ut rpeclcs conferuelur.Quare flnc utrture ~u:
tritiua 01h11 cft animalum,qua: uero rallonalla fUI1l,ea qUI ~c
cupidttatis &Îracuodla: conforlia funt,ut ea,qua:: Cunt al1l . .
malis confcruatiua appctlnt, qu;Û!; ipfum ddhuullt iWfu· 1
�SE · C, ' V ' N
g!ant,id auum patet in pfamis,quod ab a1ijs pocentia nurri.
(Ilia feparq[U(,lia eum plantx h<lne ipfam habeam, ex alqs
nullam tenem,ne~ w lm femiendi,aur eupiendi uim habtr,
l1C~ mullo magis allqua ex his ,q fu periorem loeü renée.
, Viuere igitur ,pprcr hoc ipfum principium in!
dl ommbus animahbus.
Cum dixcrit in fuperioribus,quod &: Ct unum quid hotü
fie,uiuere dicilUr, nunc ait uitam elfe ex nucrieiua potêtia, <p
fi hoc aic,quod ubi aliarum fic una,ibi hanc ctia elfe necefle
dt,quod ft fola ftc,fi:atim edam qua: eam participalH, uiuc.
n: dicuntur, at'l3 infuper fi il!ud dt, uiuert:(ueluc ipfe paulo
ante diffiniuit)per [e nUlriri,& augeri,nucricatio aUlé, & in .•
cremenrum ex ip[a nutriendi uirtuce proccdir. illud quidem
merilo concludcre polIumus, quod ex hac pOlentia uiuere
dawm efi:,quod quâquam unaqua:cp anima: potemia uita
<]ua:dam dl,morrâlia quidem fine l1utriciua effe nequaqua
polIunt,imo maxime per hanc ipforum uira defign3tUr,,p ,
pterra quod co tU narura Auida ef!:,nec,nifi,p eo,Cid effbxe
... lÏc,aliud fuffic ialUt,cfff pôt,hoc aucem nurritiuà facie,igilur
anima1ibus elIc uitam per hanc metito dixie.
D ' ·V
S
id [c:quicur quod ungcndi uis fenfuum prima dt,potcà au;
lem illud,& ueluti,ab alio principio didum dfe.
Proprer quam autemcaufam utfun'l3 horum
acciderit)pofiea dicemus. '
,
Q!!are & nUtriendi uis ab aIiis anima: potentijs (eparar"
~tangendi uirrus ab aJi;s fcnfibus.in his qua: dicêtur poft!
Ipfe cau fam, quam cgo GUoCfJ iam dixi enarrabic quod,ca
fit ipfum corpus Auidum,necelIe peni:us cfi ea qua: ui~
conrortia fum,ue eon{cruanda: fpecici cauCa nu;ricndi uiJJ1
patti~pem. hae eria de cauCa radus &: ab alijs)et euJll a1ijs
omlllbus fep~rabilis dl, quj~ (en [us propterea dacus dt, ut
Gua: domef!:lCa, qua:qu.c a11m3 funt, & qU<E con(eruan t,
<]ua:'l3 corrumpunc,dlfcetnac:c:a autem nobis maxime dOl
l1lefiica (unt,e" qui bus cotJA:amus ca aurem fum ariduDl,
hU,midum,calidum)et frigidum,q (emire iplius tadus cfèdJ
p,num,quapropre r merito taétusinter [en fus primus & ilia
:Xlme: uniuerfa1is cfi, nec abfquc laétu ullus a!ioruJll [cn·
[uuro elIe potdl.
'
Nunc autfm eo ufc.p dïéhi fit [olum quod anil
l11 a horum ea principiumdiétorum)arc.p his deW
Animal autem dl .ppter feofum primopenim mta efi,nurritiuoJenfitiuo)cogiratiuo)motu.
qUf non mouenrur)ne<]3 murant locum,hfit auté-
Qui uolum omnem animam fan:!/'c imortalem, dieun t,,
fcnfum)ea animalia dicimus)ncc uiuere folum:fen augendi,& nuericndi uires,& alias e. iufmodi operariones CC
fuum uero eil primus ommbus,taétus.
anim~,~uas dicunt Arifiordem quo, li dicere infeparabi1c~
Qyemadntodum per llucrit' uam poeentiam uiuentia de
~lTe,al1lmam
fci1icct,&: patentias,um le operaliOlles ipr~ dJ~
fig lant Ur,ûc animal:a per fenûtiuam notantur, adco quod cedunr,has dIe feparabilcs.animam i~~lUrcaulam &har(1
hane {olam participantia,quau's ex fuperiotii"us atiam nul.
lam hab~anc,animall a dicuntur:primo aueem Icllfuum con
(, fonia dicit elI.: ea,qua: taétum participam:nam, licn illiÇjd
follus ca dus parti ceps Dt, nô modo id uiuere, ucrum wam
animal etre dicitut fcnfu cnin! ani mal ipfum deÎlgllllc,qua'
lia funt ea,qux pla~1tanimall,a ,uocantur, ur fpOllgl:!: fun!,q
folum rangcodi [eofum pa1'llcJpanr, & planranlmaha IlliCU
pata funt, quapropu:r, aoimalia guidé funt tO, quod_ fcofus
cooforcia fum. plantarum ucro non ef!: muta re loco de 10.
co, magis autem in hocipfo cf!: animalil'i quid, &:neqJ hoc
omnÎno plal1tarum efr.nam planta: 10ea Cecundum pam61
mucat1t,eum comtahantur,& extendamur.quod ft anima ...
lia ex (wfu deilgnamur;fenfus aucem in diuinis nô cfr(fen.
{um autem dico,quales tlofrri quinque funt)'d quidem fCÇJ '
tur ,quod ea non uldealur dlè animalia,udutl cœl fba.Sed
ego dico quod dc morta\lbus nobis [umo cft. q> fi 111\\\ s il
fenrus non fUlll, md/ores tamen, ac~ d/Ulniores cerce fum ..
Qyifpiam fOI calTe hic dublcauew,qwd iea,cum ex eo,quod
uiuie,~oimal Jdignetur,& planta: ulUam, non plantas aui.
m alia at,a:nus~lpfc aùr h c rolu~ s in his,qu~ fcquemuT ,ait,
quod qu m.. dmodum curforcs dicimus non cos,q ui quo.
moclOCUn'lll·UrrUS participes rune/cd qui uehcm clltiorem,
&. magis apcrtUOl curfum participant, le atlimalia dlCUllt
ca,in qUlbus uil::o.: fpeci s ml lifdhor cft, Cenl1bus 'luté ma~
llifcfèJor cft uin ,'1 am I1writiua.
,
Er uc1urin urn tiuum porcarcparari J raétu,&
ab omni fcnfuIlc &, tJélus:lb His fI'nubus. nmri!
tiuam autcm dlcimus raI 111 parrcl11 animœ)culus
ex. planta: parti Ipes runt~·.ll1lmJ1Ja uero OnJOla uv
dcntur tangcndlfenfurn habcrc.
Ee utlulI,f r<>, ut enim,nâ coniullétio caufa\ s dl',nnrn
cum dlxeric cfTc fer~fuum pnmum raéèum ,per ilfe hoc Ipm
eonflrmat.ud~t elllm qua: .t1i,lS animllcs p ren!ldS panlci ,
pam ,mullO clIaffi magls nUlriliu a: con[on ia fUllt, li ce COIII
ua 'lu. nUlriliuam participar,Il,ecdlc dt e III aliculu~ alrc.:
rius pane ITe/cd ca feeundum Iplàm Ipcculamur,uc III pla
ti,:1! c modo edam qua: allquem allum fcnCum participac,
nccclTc omnil1o d't,utin taéèus p nicipationc Gnt,quod nô
(aile eeonucrfo (c habel.multa Jgltu r, qUlC taélum panici,
pane l1ullum il bcm a!eerum fenfum,ur rpongif, &. of!:rca,
&: q~f uocalltur cochka:,&: omnino cOllchyl13, quare: fi na
tUra pnus cetlquoJ ulla cuPl alio jnfmur,& ablatum ~ollit
prinCipium operationum dicere ipfum dicunc uideiicct nU'
lritiua:,r~n(jtiua:.& al!arum.quod autel n nô h~c putee A,ril
flo leles,la":J fa:plUs dlétum efr.fed com 'modius al'F utt~US
~.1~xanderlmerprerat~r,c~m dlcar anim'a ipfam dre prln l
ClpIU~ &: cau~am lJutriendJ,augendi,&. [~.miendi:qua: ucre
o,p~ra[lones,a,m,m~ fullt.quod aueem non "lieat anima pri ~',
Clpl U~ nutrl[JuI.~ fenficiui, id explicuir ex ,co,quod ait, hl'
~efi.mra ef!:.>"utrmuo, ~enGriuo, & rellquls p,ro co,quod cft~
II! h,~ cermll1aea cf!: am~~ ~ in ~is clIe eft :anim-a:, przr~
o~l1la ilIa rande:m ',D0tlU~' l~dUClt, ro 'Juod ir.' omnibus dl;
d iS motus Uldccur,1I1 coglCauuo wam de qU<EHione in inue
tionem,&. a propo6tionc in conduûones.
, Vrrum aurcm horum un6quodcp fit auirna)3fJ.
pars animée:' &. urrum parres fic ur fit feparabiIt
ratione folum) an etiam !oco(de quibufdam qui!'
dcm nOll difficile dt uidcrc.
t"{,r.-~ ~ ,,, ..t ,
-l
d
Qyod in primo (ermone 'duoirauit) adhuc duhicatJ uttCl
per corporis parees anima: pOlcncia: loco diuidantur,qutnl;
admodum dicere Tim~us uidt batur ,cum dicw:t in corde
'1uidem eOe ira Ccibilcm,in heparc uero c6cupifcibil em ,fen"
'Jendiqi uim in crrebro:at nonloco, nc 'l1 in partibuS corpo,
tis,fed ratione folum,fubfHiria fcilic(t Inuicem diuerfa funrr
t1a'l3 POtélia: Utl':u(cuiufqJ diffmitio diucrra dt, hoc igitu! ~o·
dcm modo foluieur.quemadmodum ab inicio, 8L. ex platl~,
& ex infeétis, non cOlm in'luic difficile in aliquibusa~l'
ltrl
tn<E pOte:nt~s uidere, quod loco feparal-a: non Cunt, tCcn
.
. d· &: ail
ln UllOqU0'l3 p\amarum diuirarum ramo &. numen 1, 1
'&
' paIl'
gen d" gellcrandi uim inuenies quaproptc:r qUa:Ul d'
lis anima
ca quidcm aétu ltna'ea ac potentia mu/e:t" CJ,'
' r.
' planta l"15 al~ liptCl di
ulla
COl' m p1anta .111 unaquaqJ Ctc diuifa
pcrfcéla uid~tur. quarc prius quid rm,fcilicct ante, qu~rn III
uiderclUr,una cr [numero,p::JJlquam aurcm diuifa, C '1:IV
res quidcm num cro taétz fUllc,una uero fpccie ea,mdd ntlis Cllin! per t.otum,&. \..II1oqu09' in ram,o,femen qUO dJ
medull ef!:,111 qua anima clio lmparu~llltcr h a be~, l)\l en
l'ter eius im partlbilicaeem, jn Î.lCIfo e!lam ramo,el~s P8iG
tia: omlles inurniuntur. (!m iliecr quo~ fe !labeei" II1(C ,
d
llam Ci ca dlll\d I1lur,ullaqufqJ dlllcda pars &. fenee" '\li,
mouêdi nim habere ccrnilUr,quod /110co diuif-a: ecre~t a..,
a... '
rr 111
' hac ql~1'dem pa~ce fiCil fIull
,males poecllIia: ,opus e~H~c
is JJla'
t
ln alia uero motiuam ulrlueem elTc.,d aueem III pla n - dc"
•
' t:
il.
,
il.
po 111,
~s exempli ~ratla lumptUm Cl\,nat}J CI us tu. pro
ca
ca,
d:
i
a
d~f~f
�D ' E
A 'N
1 M
A
~hme q\lardélm animx potelitias infeparabiles erre loco, ,hoc dicat, quod in hoc corpore rempublicam gerêtem ani"
nQLtm atlCŒl ,Hllillaic~ pocw[lam plantas haberc, ex ge- mam difflOiuit,neC}l m im cœlefl:ium animas dlfflOitio coïn
cratlua ':1lIH1 wnutc,iliis cft urus incremctll1,propccr mcre
~ emum uero Ilucriend\ uis data dl:. D icit Igitu r quod, ur
pleétitur,nam neCii ill;x: Cunt organis infl:ruda:.
Nonnulla autem dubitationem habenr)querw
p,larms dmiGs ) 1\1 unaquaquc parte ornnis animalis po .. admodum enim in plantis qua:dâ diuifa apparent
t~iltla ~! detUr,Îlc in in[CL'bs, qu~ plures habem animales
uiuenria,feiunétaq; inuicem) ut exifiente in ipfts,
PO~nas-)in unaquaquc diuiCorum paTte omnes inucniull'
anima)
aétu quidem unius in unaquaque planta,'
tu~ ',Iglrur de tallgwdi mouendiqi Cecundum locum uirtupotenria
uero plurium ) fic & circa alias dIfferen/
te ~m Ipft Ct:paratlm Cermo,de reliquis uero [cilicet uiuendi,
~u lcndl,gufiandi,odorandi: fonalfe etiam de cupiendi ,& Tias anima: uidemus accidés in infe:lis,in his>qu~
traCcendl potentijs haud adhuc dcclarare hab et, non enim . . incidunrur)erenim ffnfum utra<]3 partium haber)
Oco Cepa,rata: Cunt ,mantfefte cnim fccundum partes cor, /3(. motum localem.
POns II1UlCem dluiCa: Cunt, nift id quiDplâ di car impartibilcs
Si noo &: 10 ce diuifa: funt: de intcIlcdu autem dicit, ut
Cas
,
fi clIi'
. e InUlcem,
quod ex cerebro proc~danr 'omnes) undc dein ceps enarrabie.
fi qUI,d crebrum patiatur, infenObilc penitus, & immobile Qgod fi fenfum & imaginationem) etiam appe '
~ arum~l,nam fi fefiuca cerebro imponatut' fe:n[us omnis,
titum) ubi enim fe~fus eft }trif.htiaque ) &. uolui
IIIOtus'l3 fIne ulla manee operaLiolle, II1de criam hoc ipfum
i a,n!fefi!us oficndttUr) nam ft fiat in ncruo oppilatio) ue! fi pras confequirurJ ubi autem funt ha:c)ncceifario
nCldalur,aue lige1ur,pars quide:m fuper io r corpo IS fenti e. quoque cupiditas eft.
Pofiquam demonfirauit (en6tiuum) motiuumt}3 fecun~
6~e & mouetur:inferior autem efi inCenûbilis,atque imme
c 1~s.quapropter e cerebro potentia: fenfttiua: Offines 1 ror <1um locum, non elfe inuicem loco feparabilia, ex his ra,
ce , unt~quod autem infl:rumentis indigêr, Ile<}l ~fdem: fun~ tiocinari uult quod appetitiuum , & imaginariuum funt
anun UlrtUtes diuerfa:,unaqu:rque in proprio infl:rumentp ' inCeparabilla , de appetitiuo quidcm ratiocinatur , de
c~ParC::Forcarre igitur tale dubium qui fpiam comm~~~us imaginatiuo uero, nondum: non enim quod fenrum ha.
p ,ub-utamen Arifi otdes non U1dctur ueUe Gc eas dIe lm., beac, id illi Ratim uidetur habere imaginationem , nam
q~rtl ,les,utomnesin quadampartcfil t&: abea in reli ... quod form i c~, quod muCca:, quod multa huiufcemodl alia
c~~corp~s ueniant,fed in toto c:orpore impartib:liter eas imaginationem habeant,id patet. latebras enim fuas non
de in{i , ~C() R~ exempliS"ufus eft, qux & de plantis, &: ignorant. Vermes autem(ur-inhis, qUa! fequemur, di cet)
re:ro e~[. Së<
deum dicum uelle eas in fpirim fede, imaginationem habere minime uidcntur , eum quoCdam
fenG~um cnlm per totÛ ilium uidereqj & audlte, r llquisq; motus uagos) atque errames faciant. quare aut imaginati;
dum iUs oper,ari,&: fic omnes erre in co fcnfus, quemadmo uum non habent, aut ft habenr; id qUldem maxime hebes,
&: moll plantis potentias plamales,& in inCecris tadumquc at~ue obCcurum lenen.t,&: tale Ut ne que .err{,u,idealUr,qu~d
titum [~0110ca!eni)neque enim cITe organis infl:tudum [pi fane: fenCum habens fiatim Q·,;ot}3 appemum nabeat, Id hiC
aliud: d ucIuti in dolio condcnfata aqua ,aue 'luoddam ofl:endit qu ~ Cen,dm tub ent ta luauis & trifiis apptehcn .
quam ~ c,uafts formam accipit,hoc modb fpiritum de uita, fionem l~abent huius coim dlfcernendi uim fenf~s habet,cr
cond el\~ c~rpore hoc flagiriofe duxi t cOlltraéiis uaporibus maxime alior~m taétus, horum aute:m, aherum quide m
pulchl'i a~l'&:,tnde formas quafd m pIJalltaCmatum in fc- mœrorem fugit, aherum uero iu.:u nditatem pctit:Utdentur
cft:
Uidcrt,udut. oc ip(um corpus quia 1I1compoGlum ë:nim cochle:r, qua: fane ro1Îus taétus participes funt, aqua
n a las quoquc mutari figurils ad imaginationcm con , prolata de tefiis fuis prod:re,& inde Cel'ri)qu:r il dutum,aut
effi ~,\11,quil rc dlcunt cum purga[iol1ibu~ Utl, quo raros cos arperum quoddam ladu offrndanr, contrahuntur .l:)ponIl ~~ ... t, 'luos cOI1u-a;<ic uaporcs, uk'tusqj rcnuis, qlJÎ magis gia: ûmllircr f) allij(}od moldlum tc:rigenm comrahulllur;
adire ucro qU'od iucundum dt,&: fu crc, quod rrÎRltlam in
U lOft fune,cos fatagcrc, bHin rcq, multis a cib:s,quicun
que~piritum dc:nûonrcm faelunr, (tcoim uaporibus iprum ferat,cupid ltatis dt,&: appctitus ,pprium,quod aUlem hatc
~Utflt l d unt. Verum ad hoc ego àiccrem, q od fi fpiritus imaginationcm habeam dicere eonCcmaneum non dl:.
De intelleétu autem}IC c;oncemplatiua potétia.)
InQrumc/lCis intèruétus non efi, anima eidé dlffl11iriO lli non
fllccumbil,nam eum dixerÎt animam corporia inlhumen.· nondum manifeflum cft.
lal,s eITe cntdeclllarn,fic cnim a for mis Illanimatis iprarn fc
Cum dixerit haud erre dtflÎcilc u' dere) quod aliqua: ani ,
lt~U'lt)w:l1im I\\atum form.a cme\tchia dt, (cd \apis & fimi m:2 partet) inuiccm (um inCcparabi\cs loco, cumq; oO:en,
~a)corpus inLlrumemale nOIl dt, quod fi anima, qu~il1 fpi dcrit fenfiriuum) &. [ccundum lo'cum motiuum manifefre
~~u ~ft,dl~IIJttOru fuccumbit)iHud necelfe eft,ut fpirirus or: inuicem 10co in feparabilia die, deinceps ex his adduda de:
t'Il 1 fl:llUtU fit. quod fi ita en, necdle dhnirna: panes
él"Ppetitiuo ratione,quod inteUeétus fie pars eius animx)qu~
Il ll1u1 curn ipGs infirum-tis diui(as trre,id eoim patct,quod communius dicitur,proptc:rea dlc'lt)quod ex his, ux diéta
ron<\C]ua:C}l potenria,in unoquo<]1 fedcns organo opera; [unc..apertiU9I1ihil de inrellcdu di cere polfumus,l1anque e:t
ia r, nCque cnim in allo quodam [edet, nam in [piriIU primo ipCt; ab alHs potenttjs 10co in[c:parabdls efi.non euim, qùé ,
c~~t. quod fi uet~i grati~) uifus inftrume:mum propriurn admodum ratiocinati fumus deappetitu,fic de im \l-étu
cütn. h,abeat,non Illlpfo ma, umemo operatu r folum, uerü ex hls qua: diéta runt, adduccre t'anones poffumus, dcind c
ln rdIClulS fpirltu~ ipfius partibus,id fequ itur,quod fLI quod ipfis [cparabilis inrellcéj:ys cITe uidetur, hoc Cubimu ,
(010 uum fit, &: frunra Illud ll1fi:rurne:murn. quod fi in ipfo Itt,idcm autem dicit erre intelleétum &: eius col1tcmpht'ua
uifu °tf.:rallH )inque iVfo (010 feder, cur 1\1 alla fpiritus parte . potentiam. qanquc ipfius imc\le eus al ud l'O: omempla,.
POll& labet cITe,&: in alia optrat~ mG qUlrpiam id fiéte Cup, tiuum ,aliud aé'tiuum:pars aétiua fit llli ex h bim, quem d
ëlUce~t, qUod ln ill in ufla qutdem parte nnt omn~s, ex ca corpus haber, unde pollquam folutus cft a corpo!', fotus
l\abc: 1 III rdlquum ueniat: quomodo cnim hoc ipfum fe fic cfi lO~eU dus cOlw:mplatluu ,aéèiuus autem nô amplius.:
(Cllic~~c~,ft 'Ild rit ~ quod Ulem de w(u dlétum efi, hoc; Ipfc ucro i\1 his qua: feq\1cmul COnt mplatluum 1I1tellcétu
llCcefTc cft rn de: rdl ~ s Ceoftbus , rit,quod fi ~o~ efi: u, r,um qb aétiuo Col finc. differrc dicÎt cum tamen rublcéto non
fi organis p~r corporJ6 partes allImam (fc d,ulfam.lgltur d.ETerant, quemadmodum I1cq~e [e:men , (k [tm.'tUs dttfc .
Illaln Pcr~' tUCtu cfi,quod dlXi,id fcquetur, uideliccc aqi tum:ctenim çontcmplatluQ fims dl: uwratis co >nltIO ,adlganls dl: il1~rpor,s P rtc:s eŒ: diuiram. Sin autem nOI1 or, uo uerO boni coruprchenl1o. quod IgHut f~lus I\\t He lus
~O/l)prehcl1~tUtus,al1i mam rationis expertem d!ffillitio no cOll tem pl lÏuus fc r bills ( ,Ideo apport.1It &: d~ com m
',
'
'
U1 {piritu cni~h Verum plalltalcm,alq~ ratipnalem Colum, platiu dus pOtcntla.
Scd uidetur >ln'ûn<e genUS ahud effe) & hoc
~bc:t dft iuationaU8, 111(1 quirpiaro (orta[c
ln
j
t
Rd
t
o
nc
pc;a
�S E 'C
V ' N 'D
V
S
f
,
Ratione autéquod alia rfi patetlcnfitiuO (n~m
Colum contingit (eparari) uelut zternum a cori
cfTe) & opinatiuo diuerfum eft, fiquidean ~cnnre
ruptibili.
Manifdlt per hoc & tire: alte:rius rubftanti~ intelleétü; aliud dl ab opinari} fimiliter quoque & ahorulll
&. a corpore feparab ilem,arqJ immortalcm demonftrauit. unumquodq3 didorum.
~
cx eo autem quod ait alterum al1im~ genus dTe inrelleélo,
dcclarauit quod ~quiuocum dretanim~ nomen. Deinde:
quod intelleélus habet fubftanriam fcpatabilem,qua: uero
rdiqua dt anima omnis, infeparabilem: idee fubimulit, &.
hoc folum comingit f(parati. Deindc quoniam f(parati
a:quiuocum dhdicunrur enim accidentia qu~dam fepara~
bilia,qua: fimul &. feparanlUr a fubicdo, &. corrumpôtur.
propLcrea fubinduxit quâdam feparationis fpecicm. inquit
cnim , uelut ~ternum a corruptibili. Sic enim eft,inquit,
feparabilis inrclledus a corporibus, ali)fque potenr~s ani~
ma:, 'uelUt a corruptibili feparatur ~ternum. Quapropter
alia: quidem partes anima: funt corr~ptlbilcs: intdl~élu8
autem folus a:ternus.illud autem,fed U1detur,noll dubltan.
do dicit Ut Alexander putauit:fed aut,quia nondum llbi de:
intelledu doccre propolhum dè,aut quod magis conueni,
pro apparet,id diélum dè,non en im pcnitus, iUu{f uiduur,
dubitationem llgnificat.ctenim Porphyrius etiam cum di.
'(;it, uidcnur autem neCJ3 ge:nus, IlcqJ fpccies diei llmpliciter,
id quidem minime dubitando dicir, atque idee ftatim dlffe ..
rentias ipforum llgnificames profen, de qua re mulra qui.
dtm llbi in ufum fdigere,arC}! proponcre quifpiam poterit.
qua: autem nUllc diéla funt, ea ad eius oplllion(m de intd~
l(du oftendendam fufficiunt.qualcm cnim pané, aut quo~
modo intellcdu6 cëtinebit:difficile: eft etiam Rngere. Apte
cliam ufui poffunt effe ca, qua: in proœmio propofuimus.
'Uerum quomodo poteft aliquis omnino fufpicari ipfum ~ô
de noftro fed de intelleélu diuino hzc dlcere ç non COlm
de imclledu diuino dixit. quod nOl1dum manifcA:um ~A:t
quodque etiam {èparari comingit, aut ,quo~odo omnll~o
dixit intel1eélum cllUillum dTe pattern elus ammz,qua: co..
munitcr dicilur< & eo ~agis, quod cius propofitum cA: de
noftra,& animalium ml.lnalium anrma pcrtraétareç id igi . .
tur patcr, quod non alium' intelleélum dicit, quam noftl'O.
Aiia etiam fcriptura affw ur, qua ipfc Alexander ufus e:a,
(cd uidctur anima: gcnus ah 'crum dfe, &. hoc folum fepara
ri comingit. quod fi ha eft, fe'parabllem nihilominus del1o~
tat. nam fi,curn partes ali ~ ftm anima: feparabiles,hoc gc,
nus anima: alecrum,lillud (ft, omnino quidcm fcparabilc
fuerit, &. hoc comingit feparai/'i, pro neccffario imelligen,
dwn eft.quod autcm dicat hocjcilicet quod infclledus ca
fcparabilis , id infra dcclarabie. quod uero rcliqua: anima:
partes minime fi nt fcparabilc's ,his patet,ut quidam dicunt
canquam fcilicet imdleélult llt fcparabilis. Cëfidcra quod
cgo dixi, cum non de diuino, fe:d de imelleélu noftro fciii,.
cet anima rationali fermonem habere, atque ideo fubimu
liffc, rcliqua: autem partes anima: • non enim fane: diuinus
in~~lledus ,erit anim~ par~icula,~t qui ex ratione,&.,irralio . .
nalltate al1lmam accepertt, atCV IOfuper plantalls adiaccn ...
rjs huius patticulam unarn imelledum feparabilemque &.
zternum erre dicunt.
)
Et fi euim loco feparal~ non funt, altamê diffinÎtione n~
funt ea:d"!m,alia cnim fcnfltiuÎ ratio Cft'& cÎus uis,qu~ fcca
dum 10cum mouet,&. in ali]s flmili modo.
Pr~terea autem aliquibus quidem animaliU~
cmnes in{unt, aliquibus uero pauciores, & q~~
bu{dam una fola: hoc aueem facit animalium dIV
ferentias.
Aliquibusautem qua:dam uidc:ntur,quod {cilicet ani""
potemia: flot diuc:rf:r inuiccm ratione, id autcm pa h:tcd c
darat.Differemi~ cnim animalium ex 3nimarum diffcrcn'
'la fccundum Cpeciem fium, inuiccm autem dlffcrunt ani,
malia, quod alia quidem plur.cs anima: pôtentlas habell f,
alia Uero pauciores. quod ft anima: potemia: drent oJJlI1C'
~a:dcm ratione, nulla quidem inter animalia differentia cfl
fet,non enim fecundum matcriz differcntiam diffcrunt,u C;
luti Pythagorici dicum, qui in diuuCa corpora animas aCc!
dcrc facium, uariaCquc animarum opcrationes ex corporll
ua'tietate fieri uolunt.quod fi non cA: hoc rationi confenra'
neum,cx forma en:m ullumquodq3 dellgnalUr, form:,\: ~U'
lem ra!Îonem tcnCI anima, id fcquitur, quod anima: u3rJ3!
cffe es diffinitionibus dlffucmias necdle cft,at'll ex hoca~J
malium fieri dlfferentias.non cniro potemias omnes OJJlr~la
animalia habenr,rcd alia omnes,alia aliquas alia unam, ri,
lud autem,quod ait, aliquibus quidem anim~lium &. illtld
hoc aUlem facit animalium differemiam animalidm dixir,
pro uiuemium,quf enim animalem una potemiam haqcn r,
lit plantalem,ea non funt animalia.
Quam au rem ob cau{am )confiderandum pol
fiea cft.
. .Q!la ca,ufa inquit ha: q,uide~ coniunélz- (unt, & pt\Jr~'
antm:ll potent1z, ln alqs ue:ro paucicrc:s &. in 3'tt'J'
una fO,la, i~ pofie~ diccmus • pr~tcrca c:tiam' quamob'
rem allz prlm~, al1:x: fecundz fint: de his cnim hl bis. 'lu,
fequentur didurus ea.
10 IpftS
Similiterautem & circa fenfus Côtigit"aliélfnirn
habent omnes,alia aut pauciores, alia uero unUlll
maxime neceffariu~ taétum.
Qyod,inquit, ul1iuerfaliter in potellt~s anima €ofltigit,
hoc in fenfttiua quoque fC1la fadum cft. animaliwm tlau9'
alla fcnCus orones habent,alia autem plures,alia urrounll,
atque horum caufam, quodiam pra:diximus) in hilqU%
fequentur dcc1arilbit,
,
Q!:!oniam autem quod uiuimus, ~ fentirnUS:
bifariam dicitur ,quemadmodti quo fCimUS"hOl
rum autem dicimUs} alrerum quidem fcientJa~,
alterum uero animam, utroq ue enim horum, dl!
cimus fCire,fimiliter etiam quo rani fumus, abud
qui~em fan~tare} aliud autem parte quad~rn
Reüquœ autem partes animœ patent, ex his nô porIS,aut enam toto: horum autem fcienna, 8L Jal
elre {eparabiles,/quéadmodum dicune aliqw.
niras,fonna,& fpecies,qu~dam dl & ratio, 8L ~eI
Paret i~itur inquit ex his, qua: dida funt, quod reliqu:z lut operatio fufceptiuorum) altera quidé fden ns,
o~nes al1l~a: parrcs,pra:ter inteUeftum, non funt fepara, aItera uero rani.
biles, n~'llIl1UICem a~te:ra ab altc:ra, neque« corpore, inui . .
cem qUldcm, udut ln diuûs infedis oftenfum eft a cor ...
porc autem,9~()d ~ius entclechia: fum,neC}J enim au't (en ft ..
tiua,aur nutrltlua ul!i,aut ~ouendi,aut cupiendi uirtus abC,
que corporc poffun~ effc,cl~s quod nutriendi, quod femien
di, quod moucndl Ulm fufc~pcrc ,POttA:, e~ potentia: Cunt,
ipfe aute:m paulo ant,e cas no dfe lI1uicem loco feparabiles
manifeA:um cffe eX hls quz often(a Cunt ilicebat.quod aUlê
ait,quemadmodum dicut aliqui, cla~ aducrCus Platonem
die it qui non ratione folum.ucrum c.uam 10co potcntias ip
l'asd;fccroit,ut didum éft.
.'
.~
\
cot
Hancipfam diffinitionem interpretari eius propoft tu"
e:a,&: ab quod in cur tranftre,naturr enim cur eft prim u""
nobis uero primum manifeftius cft quod. cum igirur dl"e'
rit animam,effe entdechia'!l, nunc dus uoluntatis oflbC~
dere quod Ipfam entdechlam bene d:ffiniuir hoc cR (u
fiamiam effe fecundum fpecicm, quod cA: ipfum cur.l1a~
poA:quam illud acceptum eft quo~animata ab inaniJtla tl'
aélu uiuendi differullt. ex eO hoc in loco dcmonfirar,fe b~'
ne diffiniuiffc animam cffe entelechiam corporis jnftru~~'
calis naturalis,in hac eni uiuere,& felllirc animal ipfJl dl;
propric 'lwdcm,&. pl imo anima, fccundo ucro proprerJ
corporc
ca
�D
E
A " N" 1 . M
cprp.orr quemadmodum animata informantur uiuc:ndo,&
fel lC1 cndo,cuius rei primo anima cauCa dt,ar'l3 ob id ca for,
ma dt, &: encclechia animacorum. pra:parallo autem pro ..
cedlt hoc modo, omllia inquit compofir3 duplici modo di.
Cumur dIe,&: fecundum mate1'Ïam,ct C(cundum formam.
(Ic.",m primo Cecudum formam unumquodl)) cfTe dicilUr.
~Ulcquid ea,Ccculldo aUlem Cecùdum matcriam ,quoniam
Id quod per fe cfTc dicitur, uidelicet forma in ma((~na dt, fi.
des aulC:Ol ca ex induétione. Dicicur enim inquit [circ: duo,
bu~ Olodis anima'll &: fciemia, nallC}3 anima ipfa Cciemes cé
d,c1mur,neC}J enim corporc Cci mus, &: rurCus Ccicl1lia {cien,
tes dIe dicimur,Ccd proprie quidcm,&: primo fciemia, pro.
Pret fcienciam quoC}3 anima,in anima enim fcicmia ea,&:,p
prcrca anima fubicétum quoddam cfi,&: uelur marcrla:ip,
fa aUtem [cicmia Ut fOtma.tur[us [a ni dicimur ciTe aut Cani,
t3rc,aut corpote,aut oculis:al turfus hic in urroqJ al' corpo
re (cihcet &. fanitarc,primo 'qUldem propter [anitarem rani
fumus:Cecundo aurem corpore ualemus &: propler [anira,
tem, &. ptopret corpus, qua in re forma: rariotlem [anilaa
habe~,mareria: ucro corpus, etenim CClêria perncil animam
uduti Caniras corpus. primo igirur dl:&: ualcrc,&: (circ pro,
prer fcienriam,& Canirarem,nâq3 proprer [anir3tem,corpus
IP~um ualerc dicilUt,animaC}J ipfa proprer Cciemiam CClte.li
11'1I1 ltcr qu0'l3 aut albi aut nigri,aur rubei dicimur, primo 5}'
d,cm ptopter talem calorcm, Cecundo uero propu:r fupern .
'I~m , &: ha:c quidem Cubieélum efi, color uero forma.l.1~
rl!lrer calidi,aur frigidi dlCimur,primo quidem propter ca,
Id'tatcm,aut frigiditarem:Ceculldo autem prop'rer corpus,
'luod quidcm Cublcétum dt, qualiras autem eiuCmodl for,
~a.quemadmodum igitur in hiCce fc habet, in om~ibus c.~
• co) modo côaderare POifuOlus,quomodo necdle d l eua
~~ ~niO)atis e!fe, uiuere coim dupliciter dicilUr, nam uiuer.:
i;'cl mu r aut anima, am corpore: Ccd primo quidem allima,
. tcunda aUtem rationc &: propter ip[am,corpore ,nam ui t'l
IP~a COtpora animata ab inanimatis dllferullt, uelut ipÎls ex
a~blO)a Uita aducniat,horum igitur necdfe cfi,ut in altis om,
ni us, cffe animam formam .Quarc primo dlélum d l: ~nu
quo~C}l dfc [ecundum formam,quam in Cc habe:jr,corpus
tle~o materia efi,&: Cubicétum,hocautcm,[dicet uelutOpc
ra~lo Cufccptiuorum, dlxit,pro perfcébo [u(ceptiuol um. dl
elllm fciêtis quidem,uidcli~et al1ima=,pc~fcé1:,o [CI(n~ i a:fal1i
aUtcm Cciii cet corporis,faOllaM pcrfeé1:10 cfè,llan..:}.; fClens,~
fallum potencia [une,&: ,mpcrfcéta,perfiClunr~r 3U1em.rCI,
tnlia & ranitate.Qjtamobrem II corpus matcrla cfi,.anl/na
Ueto forma,ea au[Cm matena quidem potencia, ent iechia
I.l~ro forma,quarc ipm,quod in materia potemia ea,forma
pern cit,id feS]tUr qd bene emdechia t!fe aiam diffiniui t.
, Videtur autem in patiente) 8( affeéto faéhuorU
Incffe operatio.
. Quoniam cum dixcrit (cicntiam & Canitatem elfe fcien,
tlS,& rani operationem,quod non cuiu[uis operario fdentia
: ~anitas e!fe uiderur,fed inducemisin fanü, &: fcire ut me,'
[:'!,Ct ~cientis,idco pr~dcfi~iui.t quod in patience &: effedo
~Clcntls operatio eft,hoc cOlm 10 naturalr erlam demonfha
lllt.unam Ccil:cet e!fe il1 ambobus operationem &: in facien
te,& in patiente,& eft ip[a i patlcllte,& non in ageme,nâq;
~gens dt imobilis propriamClJ perfeétionem habcr at pa,
tiens,m. ~Uctur,& ex
' potetlalll
. . a ét um ded~Cltur.
'
qua:, .Igirur
ib'
xlt
1dl
111 memoriâ nobis reducens,hfc alt,hac igitur de di
liOn fimplicitcr ,operario dixit,fed Ut opcratio.
, Anüna aat hoc eft quo uiuimus)et fentimus,er
f~~elligitnus,primo!quare ratio qUfdamfuerit)et
~1aJed non ut materia & fubleétum.
dum UO) demonftraueritindudione,id e!fe ~ormam,(c:cun,
ieétu q~Od,unumquod'l3 primo dicit,marerla uero, & Cub,
in .n:t Id,fecundum quod,fccundo,Cermonem ad id,quod
an~~rtt~r ,traducit Ccilicet ad animaŒi. primo enim ~icimur,
~a ~uerc &. Cemire,& incelligcre,quarc cond~dltur,ani
.e&.lt forPlilm,corpus autcm ma.t~ria, & fublcdum.ui:
4.
.J
~
A '"
uerc autt:m & Ccntire , &. intclligcre, plantalcm, & rationÏl
cxpercc:m inimam,arC}3 rational m fc: dicere demonftrauir
. Ut omni anim;l: fermo conucuiar.
'
Triplicirer enim cum dicatur fubftantia,quéad
modumdixlmus)quarumalia quidem forma dt
alia auté materia }.alia uero,quod cil ex utrifg3:e~
harum quidcm materia porenria eft forma uero
entelechl<l,& quoniam quod ex urrifqi eil) id anÏ/
matum eft) non corpus eft enrelechia Jmmre) (cd
ipfa dl corporis alicuius.
QJod ip{a [ubftalltia trirariam dicat, paulo ame dcmô.
fl:auit ,guod autem twium fub{Hitiam fignl/icalls tllud efi,
quod ex utrif'l3 confiar,&: animarum dt,ex utriCqJ [ubfian
t1a,ex anima, 1C1licet &: corpore, quorum ntcclfc dl: airera
cfTe formam ,alterum uero marwam. guod cllim (fi r.x ma
reria,&: fOI ma idefi quod ex utri[~ dl:.oftCllfum cfi aUIC:m
quod <lOlma,cum lit Cecundum formam Cubfiamia,corpo,
ris natUi alis lOfirumŒralis forma erit,non auté corpus aif.
cp 1.1 aia forma efi, igltur miL corpus n,materia autcm, in,
quit,porel1lia en,hoc cCl: in eo,quod potentia cfl:,habel c!fe:,
corpus igilur porCIJ la eCl:,rorma ucro emclechia ei u~, quod
poeentla cfi, at forma cfi anima, igitul' allima eft cotdechia. O!Jare condudlLUr ab e:o bene datam cfie a/1lm~ dlC,
6nitioncm,cum dlxeric, cam dfc cotporls naturalis infiru.
mencalis emelechiam.
Et ob hanc rem benc opin5rur iIIi) qUibus uide
tur nCq3 fine corpore dfc,ncg3 corpus aJiquod aia,
corpus cnim non cft) fcd corporis aliquid) & prol'
pterea in corpore eft)& in corpore rali •
poR:quam demonarauit bene dlctum efie,lquod anima
fit corporis emeleétia, quod eius erat cPpofilum declarare,
nam cum per prima non id Catis oftenCum e!fet, nCq3 cauCa,
'1uâobrem emclcchia effer asfignata, in hUi us dcclarationë
progre!fus cfi.ex his igit dcclar:lIIs eos laudar, qui neq3 cor,
pus,ncq3 fine corpore allimam e!fe dlxeru\1t,nam fi corpo,
lis l'fi entelechia,non quidem corpus ip[a erir,no e:nin! per,
feétio alicuius efi idem cum co,cUJus perfcétio cft, {cd nl'q3
corpus aliquod efi anima, na cui us erit ampl us emdcchla~
&: corporis talis,uidclicee naluralis infèrumcmalis.HllIc for
tailc UldcCI polfee Arifèoedcs omnem anima dicnc ab cor,
pore: infe:parabtlem,fcd ipllus Philofophi memê totam ref,
picere oporret:& e:a,quf de: imelleétu antc diéta Cunt )ill me
rnoriam rcduccre. Quod 1.1 ubi'l3 imelleétum feparabllem.
at'l3 imorcalcm e!fe demonRrar, hoc in loco animam pian"
talemqj &: irrationaiem eum dlcere credamus:alioqui intel
lcéèus,quatenus entelechia corporis cft, catCllUS iuleparabi
lis dl:entelechiaaurem corpons efi,non fubfcatla,oeC}3 [uis
omnibus ope:rationibus,fed tjs, quas e:x rc pedu ad corpu~
habet,cx quibus mallime [unt aéliuœ,qu~quid(m opcratlo
ms ab corpore (Unt infeparabiles,ac uduri gubernator ,qui
nauis cum fit cmelechia, quatcnus gubernaror efi ab l1auc
feparari non pOlcCl::uerum quia nOIl folum gubernator cfi, ·
fcd etiam homo,ut homo quidem)lIlln ue e:mclechia,ab na,
ue [eparabilis cCl: .hoc etiam modo anima noara, qua: qua,
tenus emelechia eft corporis nô poreR: e!fe finc corpore,fed
quoniâ quaCdam ab corpore Ceparabiles opcrationes habct
fcilicet circa imelligibilia,in quas non mo corpus côferr,ue J
til etiam in illis imelleétui impedimento eP.:,id pater,q d Cub
ftamiam fepatabilem habeb:t ,cum tattnus aia fit, &: dlcac
intclledus,non fane amplius anima,nifi potcncia,uelur eda
cum in corpore e~,imelfs pOlencia dt,ut ip[c eri3m d!cir,c~
fi oino natural' t~r lI~aginari POtcft aétu, qui de intc:1lrglblh
bus nô [unt pel1ltus lrnaginabiles &: hoc nô fruRra habeat, ,
ex natura nec~sfttas,quod al,qua~do ficopccetur,&: hC!;id
fequitur, quod eius fubfiamia Ceparabili~ dl:uerum de hls
in fqperioribu3diltgentius diximu ••
ie
Et non ueluti)qui prius ln co~us !rtaban~
fam)nihil,düAnie,!~es in.quo,& ID quab) & qUlde
/
�S E' C
Cllm nô appareat quoduis fufcipere quodcuq; CÔt
rigerit,fic autem fit, & fecudum rationem: ~~iuf/
,Uiufg3 enim cnrelt:chia in fO, quod e~ porcnOl, 8(.
in propria O1arcria nara dl ficn.qllod Igltur e~tele
chia qll~datn dt, /S(. ratiQ cius) qd poteU hUlU[ç~
ralis efie.lmanifdtutn çft ex his.
.
Prius qui dem quefius dl:,de anima multos~dtm d~If~ ,
retc:Ced nullum [ermoncm faccre de cOl'pore aiam [ufClpe,
le,uc1ut id ne:ri id pOShl ex Pylhagoreorü uerbi.~, ut ~nima
qu:rcuC}J fit,in quoduis corpus i\lgrfdiatur ,atq.ulll1~UJt nOI1
uiderur qUfuis forma in quodcôq) fub irdum !nucl1Ire,oon
cnim unqu a firepilibus llI1gua ful::icél:um (Ut'tIl,ne,CJl odo~a
b illbus audilus,nc<}l faporibus nafu s.nô c,cra ofircI,a,ut ~rls
formam unèft rur"eperit,igitur fi 110n qUf~lb(t (0.1 ma III q~.
41is [ubicdum uenit forma autCm corporls dl: 31a,11011 qUI'
dem in quoduis corpus igrcditrur.quod q~id(m ucte~es no
difl"lI1iucrunr:ipfc auté difflniuit,cum d,x.cm elfe ['Crma cor,
poris nal s il ftrumcmalls, na~, corpus IOfiru~entatc ll~ ~
pli citer <:v qlJidem nunc d,ffllllUIt.talis aut.cm ~I;E, laIe.qUI de
corpus inili ttmcntalc udut,.cxcn:pIIgratl ~, ronatls a!œ CO!
pus redum manibus u.tel1s 10 t ~ (I0 11lS ferUitUtrm. al11s ~ ute
corpus unguibus CUI'UIS ad raplll am) atq3 fimpl'r ad Ul1lu["
cuiufC}J anim:r &. co(poris opcralionem corpus pr:rparalii
elre.Hoc autem Plalo etiam alJCc ipfum Jitfllliuit,qufmad.
Illodum nos pdi}(imus, de figura eoim corporis humalli 10.
quws aiwlon eni niDcognouerit el1s,ill hanc figura ue~ i ec,
cns aUlem dic;t imeUigibllc, intelligibilt: aUlem fola ratIon a
lis,anima cognofcit,ai:r igitur rônalis îolius ~lumanum r~r.
pus efi ,pprium,lk autem fir Çm tÔl1eOl,~lIlufcUl~fC}l t'Illm
cmdechii1 in co qd cf!: poccntia, &. propnamaterJa l1a[,1e.{l:
fieri,Oc igirur ill~;nqu: t,dc aia diefham,dc corr~l"e,quod Ip
fam {u[c.pcTet nihll deflniClltcs,reqJ l' fi ~m.rallol.1 cm)l1tqJ
appa!:cnt:bus confequens, (}~ aU[fOl nos d l "l m us,ra~'s cum
dixcrimu$ corporis,cnlclechlam a n~ m a m , q~od autl' ap~a,
rentia Cic fe habeam ipfa ratio ceHa r, etcll,m,lnqult,aIICUlu8
clllclcchia i co uala neri folcr,quod Ut fil talc potentla nalUraliter habct atuniurcuiurq; matc~ia pl Oxlma raie: cft, nOI1
cnim guâl,b~t formam qurui.!> ma (ufdpcre por"neC}! enim
eera domus formam.ncC}! nalligl] papyrus [u!cipere u~lqu.a
porret,l1ec·.:û fcque ~rer cu iu~H) ct ai:r quodcuq; cOllIIge~lt
corpus cric fufceptiuum. ~are (imul cum [ermone de ala
de corpore cam furcipieme fermol,é facere nccdfe eft,115q;
materia,& forma funt ex his,qu:r ad aliquid dicul1tur,qu~
autem funt ad aliquid, fie ri 110n potdl, quatcnus tal.a funt,
'luin inuiccm aut HI1t,aut cognofcamur.
.
Ex potentiis autem :.mim~)qu~ diét~ funt)aliis
quidem infunt omnes,ut dixlmus: aliis aût qu~/
dam ipfarum)quibufdam uero una fola.
1
Q!tod paulo allte de potemijs aif fe inuellturum ,pmifir,
uidclicec quibus nam,&: qua:,& quot inClnt,quaC}J de caura
ék. quales,qua!~ a quibus [eparati non pcsÛnt,& contra <..j
a Ç1bus fepal"(ntur:id nuncdedarat dicws,q, inferiores aia:
potemi~,fequurur meliorcs,nec fcparant ab illis. Sed Cane
inferiores abfC}J mclioribus effe poffum,alijs c:nim rola plan,
tatis inefi,alijs aut Gmul cum hac Ccnfitiua, quas oino appe.
tendi uis fequitur, naq; omne fenfum parti ci pans , nece/ra.
tio appctitionis particcps de,ut &: paulo fuperius dem6lha
uit,&: nUllC oRcndet.alijs autem przter eas qu:r didz funt
cogitandi uis incR',ut ~ominibus,uel quibufda atcjs cali bus.
ucl ctiam prOlefiantlorlbus potemijs.Simul aut per h:rc oRi:
d it,quod in a~:lIm..'s e~ p.rimil,atq3 [eculldum.
Potcntias aut d1Xlmus nutritiuum fenfitiuum)
appetitiuum,motiuu.~ l'm locum,incelleétiuum.
inefi aût plantis nutrJtl~.um,a1iis auté et hoc ipm,
&. fenfiriuum Be appetmuum) appetitus.n.efi: CUI
piditas & ira Be uolunras) aialia autem oia unum
haben~ex f~fibus ta:tum)cui autem [enfus inefi:
huic ijoluptafq~ &,trlrur~~) & iucundumJ & tr.dl~;
dl,quibus autem h~c infunt,inefi Be cupidiras,iu
(:undi enim appetitus eft ipfe.
.
] d notandun! dl,êld in cnumcratiooc aiatium potenua:
rum prius appetitiuil 000 pofuir pet fe,ueluti id oino {enlllt
uo cooiuoéhl fit,!Unc dicebat aiam hifce dlffi nitam c!ft, n~
tr;tiuo,(cnliriuo,imdleaiuo,molul nuoc aût cum~lt')s p_o~
tijs ipm appetiuli rcduxit in numctum dicells, flll1s aur.c .
'hoc ipm,& [enllliuû,~ apperitiuû. alijs aute dixir pro alah,
bus,inferr.n.aialia aUlem oia unum hiir ex fenfJbus (aBuS,
aialia igitur ,inquir)l1utriendi,& fenticlldi,& appeICndi ~Im
participant. Deinde (atis apcw: confirmat hoc, quod Olno
ubi fen[us unus lit,ibi necdrario lit ira, arque cupidilas,hac
igilur de di fcufum oia animalia hiir,in oibus enim_oin~ r.a '
dus dt,&: fi nullus cx (wflbus alius adlir:fenfus aut trl'b~,
&: iucundi fucipitur,ubi aut iucunèum dl,ibi oino &. CUPI'
ditas &: apprlilUs efi)ucûdi.n.ddidcriU cupidilas dt, unde
quz Colum radû parricipâl iucundis adeul1tlbus diffundtrc
fc uidcmut,lrifii uno quoda imprllellte fe côtrahtrc.CU~
autem dixerit,cui fenfus inefi,huic &: uoluptas, 86 dolor a,
dt,appofuit &: iucundù,&: trilh,bene quidé ualde,alql ~1I"
liter tranfitione ufus efi,apperims.n.non cfi uolularis,a[lU'
cundi, diffinir aor appetilum cupidirare,ira,ooluntare: na~
unliquodCJJ horum appCtilUS çtdam dhid aute pat~~, qu~
ûmpfr appt'tirus fenlltiuo indl:,at nô ois appetituSUls e~lm
quœ [olum taérum hilt, appetitlls dl: ~m cu pidÏlatfm:q~e
ro fwfus oés ,~s dt appctitus etiam fm iram, uidérur (Jllm
talia elfe ad ultionê prona/cd rônis (oH us uolÎllas eft. Qya
re cupiditas &: appcritus :rquiuoca,figiiare uidrlllur,& uc t
Juti d'lfpofltÎo,qu:r Udcm de habitu CÔÎl t'r pr:rdicar, & rUf'
'rum magis ,ppric ad habirum dHlinguit: lic (,Iiam dicit aP'
pt'Iirus côiter de il'a,dc cupiditatc, &: de rône:dicimus COIJ11
quépiam diuina apPftcre,&: fcia} appetnc,magis quoCV,p
prie dicitur appetitus ad ronem dlfiilll'lus &: limill mû CU'
pidilas, efi.n.& côis,& ad iram,&:ad rôn: 01 difrinêca.
pr~ter('a auté nutrimrnti fenfum habcnt,na t~
élus nurrimcnti fenfus dharidis enim & liquid lS,
/3( calidis, et frigidis nutriuntur aialia 'omnia.) hol
l'umautem [cnfus dl taétus.
.DemOllfirauit quod hfitia fcnfum funt appctitus côCOf'
tia,etiam fi rolû ex fenfibus taél:ü habeant, nUllc alit coiu$,
&. manifd1ius declarat,quod ca ,il feorum tenel1t,.hot app,'
titum,ex eo quod Gmul (I!ul'Iunt iucüdum,&: trifie:qu:Jt a-'11
h:rc fenriunr,iucüdum quidemradeunt,trifie uero ref~gfl1t.
hoc aUI cupit aliquia.,quod adit, cupiditas uero,appetllus!l
dam efi.hac,tnim de caura diuifionem fecit appctiuJs. qu~
quidé fe[1tiullt ,quod hilt [enfum, ea de cauCa appetitiol1(Jn
participant.nullc aût rnanifefi:ius,.& magi" ,pprie i~ ipfulll
oftendit,quod oia tadum habenria,penitus appetilll q~O"
habcm.nam ft Înquit,ea ladus Cemit quibus aial nucr ltUr,
llutrilUr alù cxhis,quibus confiar:qu~ruor aÛt quatitatib uS
cô1tat,uide1ic€t arido,humido,calido, frigido:ut inlibro de
~eneratione dcmô{hauit,ex his igitur nUlrllUr aial,naC}3 (III
Ir:tur unoquodq, eo,quod fibi ,ppriu efi.deinde qlio iis (1~'
rriatur demonfirauil. elenim inquit,tlutrimc:ntum per cali~
da,arqJ arida 6r,pows uc:ro per humida,& frigida,quas quI
dcm qualitatrs tadus dlfccrnit.quibus aut nutrien.riuJ1l ~c~
fus efi:,his Ç1dem {itis,&: fames cere folet.utriufC}J aut cup i
tas apperitus efi: ariljis enim & calidis,frigidifcF, atC}3,hurJ1
n
dis uiuentia nutriuntur primo.naC}J faporum, qui taks (10 ,
fllnt,cupido per accidis fit, nacp fapores,ue1ut ipfe ale, ~~~
Ut ciborum condimenta,necnon medici dicut per hUllllll .:
& frigida powm lieri ,narci enim fitim non modo p~r IC~I ..
tatem ueriletiam per caliditatem,atC)J ideo talem fium frlgt
do ae:e folo (edari. Q!.tare li Otis cil remediô porus,Horn~:
tU8.n.dicit.bibebal1t,~ liti mcdicabalUr, liris aût pe~g.c~,
tatem, ucl per caliditale fit, nam patet in febribu s cal~ d~~UC
fttis cCre caufam,atQ3 ideo .fzpc:numero cum,fie hU,!'l1 1 cfll
tcr minime: plenus,blbendl lamen efi: deûderlum,qd~~
pcc ficcitaté (lia 6,,'1' fi côtraria contrarijs QJratur,litt' a
ut
uel,pct
�D ·'. E ',~
A ·N
u~l per {icci~attm;uel ptr,caliditauJ fil :id Cequitur quod fri "
gldo,&: humldo pOtUS fit. quod 11 calidu m f~ pc; potum acd
pllnus,hoc quid~m pcr accidcns, uidclicer(HHa cOlllingat)
~roptcr fiom achl imbc:cillitalem, aut ex confuetudine fac"
~us:quc:m ad modum quoq; uina Cuauia,&: quas pra:fumi r
Illus potiones,lIoll propter lItim ,ccd uolupcatis cauCa pota.
fius .Q!.ure fi pOtliS frigidis,& humidis fit,necelTario ci bus
CI ex li CIS,& cal,d;s. lIam li quibus onltaJnus, ijs qu0'13
n~lrl~ur ,confiamus autem ficcisqJ,&: l'qU/dis,cal'dis(}3,&
fng'dls:fames autc:m, & litis efi delidwlI Cuppletionis c,us,
quod e nofira fubfiantia abCumptum cfi, at fecundum cas
C~nes,qu , bus compoÎtti Cumus qualicaccs abfum imur,fri.
~d ls auté, &: humidis fit pOtu~ : id IIccdrario crgo f"qui tur,
ficcis,&: cali dis fiat eibus:nam fi nulla cfi ali.-J fpwes nu,
1~lmenri pra:rer potilm ,&: etbum proprie dléhi,pOLUS enim
Clbus dè qu dam, mcelfe autem cfi elfe clbti ex his,qUl bus
confiamus:id quidem necelTario conel dltur, quod cu po.
t~s ex humidis,&: frigidis fiar,cibus Îlt ex calldls ,&: liccis.q,
fi plantarum Ilutrimemum fimus dt, &: ipCc fimus dt calt,
d~s,id frqullur,quod cibus non fic ex .:trid iS I"olum, ucrum.
1:lIa !ll calldis:&: fi uinum fa:pcnumero fump rum fdmc:nl C
c:
dault 1 id patet,quod hoc lion fecit q ualCllLls humiduln cCl:)
nanql aqua id magis faceret,quod qUldem 11 011 fa cit. mani.
ft/tum igitur efè quod fi calldll nUlriuit , e calido clbus fiac:
hoc autè rationabiltus probar porrumus.dlUlllo illoru,qu:E
Illagls cômullia [uncin mag s proprla) ex opp"l1tione 4ua .
dam HLoppofirorum, ut fubfiatllÎa dluidilur in corpus &: in
corPûreum -& rurfus corpus,in animacum & in id quod ca.
!el <llIinia,& animal in ration ale &: irratlonale, & rallollale
ln ll'lOrt:lle,&: 111 id quod mord nô efi obno xillm . ex qU lbus
~aletquod horum OppOJltlOdl,uduci peT hab1!tl,&: priu allonem , etc:nim quod de incorporea Cubfl:allCia nOIl ilabu'l'
1ll~9,quod pra:dlcaremus,ci us corpus abncgauimus, & ft,
Ill lt. tcr in altis.alllmati fane diui{lo fit in allimaL,in plalllani,
Illal,~ in plalllam, <llqJ ipfa quidé per quandam lalem'op.
~oGllonc) accepta cfi. nam quod animali inell proprie,hoc
JP{o plamanimal priuarù efi)quodcF plamanimalt inefi,hoc
~a~ta non habct. Prftc:rca coloris diui!lo primo fic in albu,
'fi nlgrum)alij na Il'13 colores funt ex his, hi aUtem comrarij
unt.numerus etiam diuiditUr in parl':IJJ,& lmpiuê. Q!lem.
OIdlll odum aucem diCpofilÏo diulditur cc in habitu,ce in cam.
q~a: proprie difrofatio di~tur .. fic etiam cibus, in c~bi1 p~o.
prlc,& poeum. igitOr horu dlUlfiollcm ,qua: fic ex comumo..
te per oppofIrol li quodda fuCcipcre debemus. at uero ne(}3
Ile Ut per habitum,& priualionem potefi acdpi,neq, ur per
~Œrmatiol1cm &: negalionem,nct}3 muho magis Ut ea,qu~
fUnt ad aliquid. l'a igitur diuidlColum Ut cOlrartaintdligen,
~um efi.Q.Jod û pocus di: ex frig\dls,& humidis,aperte qui
dtlll ex afldis,& calldis crit cibus. at ne miru Ctt quod fcrpc,
IlUIll~ro contraria Ctmul cupimus,dico autem POli) & C1bü,
q~Od efr,ac Û diceremus ,aridum,& humidü,caltdum,&: fri
t1dum,cx his t:nim côfiicuti fumus, qUlbus céfumptis in ho
~~ ruppletionem dccemer appctilUS mouetur,nam {lmilia
,mlllbus appetulltur. Quarc u,!oquoC)3 c1~mcmorum de6.
titille confequctllcr omlliû fit appeticus,ex quo maxime pa
,lCt, c~ aridis quidcm calid:f'13 ci bu fieci, ex frigidis ucro & hu
~ldlS POIU. nam {j quatuor confiamus, omniumqJ fir con.·
r~IllPtlo ,famescv ,&: Cttis dl appctitusJu pplëdi ea,qU:E con
' t mpla fUnt,id fcquitur quod cal,doro,ficcorumC}J,frigido,
fiUlm'!!,&: l!quidorum famcs,~ lltis appctilUs t'fl:;ipf~ eoim
<le conCumplorn cfi: appctitus,& [amcm quideOl ficca,ft.
I~,ucr~ humida appccere manifefi:um cfi. Ced calidl,& fri,
R1'bd1ulfio quodam modo faclenda dt. nam fi fid calidum
!rJ uamus,abfutdu uidetur in febribus cnim(ut diéhi l'fi)
1
n'
Ir
' r.
.. perte
mo enlaS
arrcrt,
Ipla ca·
, fr'Igi'd'1 cupido cfi narn'qua:
11dItaseR"d'
"
d
' "
.1 Iglcur aceidet quod una & ç;a cm contrarlorn
appetltlo '
'
h
Crlt, &: uni appctitioni tres '
duarum
cotrarletatunl
...artes afs'Ignab'Im'rls qua: ambo abfurda funt,~
$J,
tJ
con fil'ma,
Il:~~ quidc"! e([,çu~ duz fint appctitiones, &. opPOfitio,
t ~u~'luaru f~}l~~ppCqt~~':!-t ~triLlf'll 0pjlofiu9nti,"-(l'!m
u:
,0
43
quandam parté utriq; appctitioni t13tura diChihuât. QuaÎl I'
do <iUltm dico frigid i cupido, non omnino laétu frigid i di.'
co,fcd omnino pOlemia,fcrpcnumc:o ctiam alterius horum"
fic appetilUs,Ut aut cibi ,auc pOl us, quando horum alccrum
deficit,aridum quidem dico,&: calido, am humidum,&: fri,
gidum.quod amem cbus fit non cx aridis modo/cd ex ca,
lid:s cliam: POtusq; non ex liqu idis folum , urrumrtiam ·ClC.
frigidis,ira Philo(ophus probatprnim, inquir, aridum ter.
ra: efi, cx terra autem fumida e"halario qu:rdam af((ndir~
qu~ quidem callda dt. Similllcrinquit ex humidls cuapora
lio qucrdam exir , qU;J[ quidcm frigida dl:, igilur eurn {lcco
cahdum,cum liquido frigrdum frquirur. V crumramen 11011
dl: hoc argumel1lum municum, na/1'13lowrn mtllal in 10.
rum & maxime contraria in contraria • und~ (le di ce/1dum
clTet quod qua: cali da & humida cupium , ca contraria cu.
piant,quod quidem rationi con fe ntan cu III non efi.ex 1is au
lem qua: diéta Cu nt habes qua cau fa fenÎlbus omnib us ra·
dus pr:rpolltus fir, linc quo l1ullus alius fenfus dfe par fi",
cum ramell ab (CV al~s racrus ip(c pofsit rife. Quap ro li' lI: t
horum nabis efi: apprehêl10 ,de quibus habemus eITe,quod
ft tallgcndi [ellfus nOI1 adclTet ,nuUo confumpt2t /1obis fub.
fiamia: fubÎld lum hlbercmus, n(Cl! hoc modo /1obis ulla
deficicl1Iis clTcc cupi do" luod ÎI elTer, nec u\luOl quid em dl".
ftdfrium fupplelÎon is haberemus, at ex laoc animal ipfum
conferuatur. igilur fi nOI1 hoc elTet, ex necersitale corrum.
perclllr.
.
Ahoni uero fcnfibili6 per accidcns , nihil cnim
in nutrimenru côfcrt fonus,netp coJor,nc<F odor,
fapor aurem unu guoddam fagibiliurn cll ,fames
uero,& firis cupiditas dt, & fames quiëlem CJlidi,
& ficci,fitis autem liquidi)& frigidi:fapor uero uc
lu ti condimentnm quoddam horum dl:.
In hoc cxpoûlionem dupllCem felUlll,nam fi taétum di.
cit alia fwlib llia per accidens apprthendere , aut per a ppe.~
litpm,raétus cnim primo, & pcr fe calida,ficca, li qui da ,lr~1
gida aprrehendit , nam qualitaCU01 funt ipfa: tangcnd l uir!
tUles.q, li alia Ccnl1bllia Cencire taétus dicacur Id l'dl et per
accidens imell gendum cfi)neq. folum de lal'lu,uerÎl etiam
alMs de fcnlil us hoc dicere polTumus, nallq~ uidclldll1 ,rtliS
primo quidem colores apprehcndir... dulcedincm uno auc
amariludincm, auc fragranLÎ am pa accidells, ucluti /1 m..!
u ideat per fe quidem,id cITe Aauum apprehendcr,dulcc ue ...
ro per accidens:ecenim, quod operati Cune aliquando limul
duo fcnfus,uiddicetuifus,&: gufius,hac de caufa cognolcir,
quz fit eiufmodi figura, cam dlè am dulccm ,aut amaram,
'lua:q3 comigerit alio quod am modo,eam efl"t: boni odori~,
aut mali.Sic eCiam taétus primo quidem & pet fc qu~ d,éta
fum, apprehendit, alia uero per accidcns , lIam fi (cxempli
gratia)claul1s ocuUs pareilem tetigero,id quidcm fcio,quod
habet &: qualitalem,& colotem lalem, q, fi me! t e lige ro,i~
quidem cognofco,quod cfi: &: dulcc:,& Aauum.Î1nlll:a quo
que in reliquis fenfibus dicëda Cu nt, quarum rerum caufam
diximus erre, quod aliqualldo amui Cwfus operart llm, cr,
cnim fi quodplam uideamus,in quo fcofus nunquam I1mul
operati linr,qualis quidem Ile color fcimus , at non fane qua
litarem faporis diju~icare polTumus)dc taétu I1 mil.l er)&: il
rdiqul8 diccndum cfi.Si igitur radum per accidens al ia Ccu
,ftbilta pc:rcipcrc uolumus imerprctari, hoc qUld cm [uecle
Alexandri diétum. Siue quod aliqui fcnfus om (leS /Te tà',
dus putaucrunt,.& o01nia fenfibilia fub rangendt l.tHUICOl
uenirë nanque tangemibus fini fenfibilium (u faplÏo qu~,
dam uidctUr ,uifus enim tranfparens,per quod u,del,ril ,Igir,
'& olfaétus id, per quod odorem dijudicat, (id auce~l dlOf,
motl di cu nt) 8ç: auditu~ ûrpilitcr, hac igirur faÇta ddl1l1ét,~_..
. ne dixit ,alia fenfibilla a nobis pcr acccidw s appr~helldl,
nOI1 enim quatcnus d aphanum lang i.' ,u, fi~,ha U1 r.~~ a~.
prchcndit , neque olfaétuua, qua: libt f~nabt1la ~~ryCiun 'i
t~r)oeque auditus quz fub audi,r~m UC"!Ullt; f~d,IJs lia ac ..
~idit ca ~angcrf pcr, q~3I;, fcnlib\l!aJ?~o?rli;l pC,~Clp ..~~t.t l\Q ,
l~tG[iJD.Cupcr adigll..
~
�c
,S .,E
V N D v .S·
tn;m ûe alij (eorus apprchrndunt,ut taétus,qui libi ptopria , res addfe conètdtndil dl.de cO autem in hoc [ermone pau '
(
fcnfilia (angendo percipit,ncqJ tnim uifus rangédo colol es
apprch 'ndlt,fed Ipfum diaphariü, per quod colorü ua rieta ,
tes pcrcipit:aliolll autem fenllb ll ü,dicir Al exa ndertaétum
per aceidës dfe fufceptiuum ,quod horü fll fce pliuus efi,qu i
bus alla cÔligel'unr,nam fimplicia,& pnma corpo ra ,de qui
bus ali.a quoq! funt, ris defilJlta funr , quoru m tadus [u(ee .
ptiuus dt,fulCipit auccm calidû ,& fri gidii,& ficcum,& hu,
anidum,qua: CJl.Iidé primolUm corpo lil {lm pllces,& fp ccifi
ca: diffcrétia: fum.Quod igltur alia,qua: fen fus alri per fe fUi
feip!uot,acciderc corroribus iis, quoril raB us propric per,
ceptiuus eCl:,llIa quidé per accider:s ta crus apptehfndit. [ed
hoc:uiddlcet aliorii uero fcnfib,l,ù p r a(clden ,mag's qui,
Clem prop rie ad cupid tîlle m aprandum cCl:, ut ila (it or 0 ,
q uibus autem h;rc (ulll,h:s ellam Cup,dilas cCl:, nam iucu n,
d l quidem cfi appetitUs ipCe, a 'orti aUl em (enll bllii per acei
dens.Cupiditas cllim primo cupa ea,pe r qua: nucritu r, f. hu
mida & ficca, callda, & [rlgida, pet il cidcns u ro fa pOl C8
appe:it &: colores,& al'a fell(lb' la, lIanq:( exépli gtatia )qui
uinum ~upit aut album,aut dulce, id quidcm ex c6[ucrudi,
Ile quadam pel' acéldens)cuplt. lIalll pnmo quidé liqu idum
Côlplt,& quod ad hoc ma gis fubaudlen dil IIl lllud,al orû au
tem per accidens,id ea,qu~fequuntur,d c.Iarallt:l1Ihil cni m
iuquie in uutrimcmi.l confeet fonus neca color, quart ad ap.·
petitum reddi!io eft:per qu s: cnim inquit ani malnulriwr,ea
appelic,alia lIeto per accidens , ur cnim progrdfus diccc,fa,
por cfi,u du ti nutrimêtum condimtnlu quoddam. Sapo rl"i
autcm dicit quandam gufiab;lcm qualilalem,qua: nucric n,
tibus innafcitur,fngidü aurcm pOIl! dlxit , t1am quâuis aqua
<alida bibatur,calida illquam,taéru, potencia lamen frigid~
~fi unde cam depdllt ficcitatcm, qua: de {l11orta ca, &. qUI
uatJe Ûtiunc,frigidù cupiunr adeo,ul neC}} ~i ll~,ni~ côpflJal~
,ur ,adeam . QUld igitur':II -l1e fa pores a111 a111 rnah ad ralure
couPeru nt, & ahi CÔlra falulcm lœdëdo ua(lallt(ad hoc ego
rdpond eo,quod Ile q .dé fimpllCitel arldis & humidis, fri,
gidls<}3,& ealidls COI pora l1U1riul1lur, fic aUl tm,& rali mo,
CIo affeéta ta li II1digét in cibis qualll:m', al og1li proptet hoc
nOIl in omnibus (fdem cibotÎI gual,,,ite,~ aC'cipiull ul',quod
qualitas c1emenroril tcmperationis ad ca, efi immoderata.
c:tfl1im, quod eiufmodi qualit3tes ex tali elemencoro tempe
,.ationt in c6pofitis fecundii atiquam alicuius fimpllcis con,
tinenriam nunt,ea de caufa m(r' co ijs quidem, in quibus(ut
ita dicam )cal1du pra:ualct, eos offcrimus fapores, qui frigi,
do côtinentc inllafcuntur. contraria mim contrat~s curan,
, tur.(hIare non,quia talis ca fapor, ipfum eius indigelltibus
profer,mus,fcd quod ita Ut frigido, aut calido,au! arido,aut
humido cGrillente faétus cfi.Q1amobrem rurfus ,ha:c qui,
dcm primo nutricmia fUllt,pcr aceidês uero fapores, fames
ucro,&: Oris cupiditas dl.cum dixerje ca,qua: taélii habellt,
,(cmire <.ibü , qu~ auccm clbum fentiunc,ca famefcere,& fi ..
cire:famem uero,& ûtim cupiditatem dfe, eupiditarem ue,
ro appetitii,collegir,& demoufirauit quod omnia qua: tan,
,endi fenrum habellt omnino requilUr appetilUs.
Verum decIarandu de ipfis efi pofica, nunc tan
. mm diffinitum fir ) quod animahbus iis }qua: tél!
Dum habcnt,appeCitus inefi.
Dcinceps emm de unaquaq3 animal; potétia priuatim di,
. iIurus cfi, deC}} un,ufcuiufque fenfus proprtjs {cnûbillbus,
cum de illoru01 fcnfibus fermo net.
De imaginatione autem obfcuIum efi)at poilcl
rius confiderandum.
, Prius quidem.d.icebat Ut is, qui diceret appctitu (equi ea,
qua: fenfum paruclpanr,atc}! fic imaginatiouc,quandC:ora,
'tionem de infecbs babebat, nunc aUtcm dicit obfcurll elfe
an ril peni[us, qua: fcofun:' habêt imag!nalio [equatur.nam
(pongia: quidcm ttifte,& lucun~ll fentl~ot'9uas tamen ha,
bere imaginationem nullus m~mo credldcrl~. ûquidem fen
6bui imaginatio mdior cfr,&: IUa: lIulium ahum (eofum ha
.....em,przter tadwn,'luod 11 peiorc6 nô ad[ullt. nC'j·mcho;
•
• • •
•
• 1-
lopofi,& perfeétius Cliam in tertio, quibus animallhui ad,
fit,qua:C}} co eareant,explicabir.
AliqUlbus uero prerterea inefi ) 8( in lo~o mOI
tiuum} aliis auum & cogiratil1umqlle ) 8l1ntellfl
élus} ur homimbus) 8l fiquid taIe dl ahud) \.lf
criam prerflabilills.
,
Potcmiarum anima: ordinem nadit pariter declara~~ 10
ipfis elfe prius,& pofienus, in aliquibu s enim fola num tlua
cfi,in aliquibus aurem & fcnûtiua, quam cupicl1di uis (o~~ '
fequicur,pra:lerea in aliqu ibus cfi et'am ima ginatio ,in aIl]'
autem & inloco motiuum, in aliis uero ((Iam cogitatlulllTI,
quod intdleélus potentia dl: ,ur 111 hom inibu8, & in qu:b uS
rncliora funt, in ilLs quoq; peiora omnino funt,quod ecolh
verfo non procedit • hoc au tem,quod ait, 8< fi qUid laie c
aliud,uel etiam pra:fiabilius,aiunt l'Ife de qu 'bufdaOl d~lJl;
nibus diéium , qui quodam modo cil nalUra humana (lU'
dem fune ordinis ranicipes ,ocC}} enim(inquium)ex his
femper fUpl'3 funt delapfum, & dcfcenfum ufq. ad 110S (' . c
fine medio oporcet , neC}} ita fiatim (ubfiamia: radon:l:s III
ultimis cafum fieri, fcd cfTc ut'luti medietatem quan da,qU:t
ueCV fic,ur oos itrationalaati cômifia efi,nec lamé a? d~01
Ctne refpeélu fe habct,animamC}} ip(am dicu III haud lia a'
tim buc dceidere, [cd ptius in allquod cenum lëpus aWa{ll
faétam uitam quand5 nofira mi nus pcnUl'bara uiucre,9 ult
fa ne penitus ad ratioue carentfS potencias nô fine refpcélll
fe habet,ur fortalfc pcr ha:c obfcure loquarur.
qu;
Patet iglcur quod eodetu modo una dl ratiO
anim~queJ& figurer.
,
Pofiguâ demonfirauit in pOlêl~S animalibus efTe pf lUS,
& po{l~ri us,rdiquum uult hinc oiH'derc ,quod bene: dcC~11
fufo ad Id quod pcr mcmbra côpofltum dt & ab diffin lllO
nc cômunius afsignata ad cam tran(lt qua: ~niufcu i u(q; P~
tcntia: propria cil:, ctenim & fi maxi ~c animarum cém Ul11
tcr pra:dict\tum gc:nus fu ifTet ,nô lamen ftc oportebat in g'
Jlf rum diffiniriooibus phyftcü immorari, (cd ad (pecics (~'
cialifsimastranfire fuerat opus, uniufcuiufq; cn lm cognil'O
ex his,qu~ unicuiC}} priuatim adfunr,habelut.nûc ucro,qllia
tlon dl: animarum c6munÏler przdlcalUm gcnus , (cd uo"
:orqu;uoca ,1It qu a: ab uno , & ad unihidiculum quidl' id (~
in (ermonibus communibus immorari, quemadmodulJl 1
quifpiam ddiniés nguram, qua: qu idem uox xquiuoca d1{
cam dicat dfe,quz termillo,uel ter minis c1audalur, I1fql r.1
ter ad particulares figuras (rianguJU, quadra ngulii, &. rC l'
quas defcendat • de 6guris quidcm uihllnos doc~Crlt, /l~~
tnim 6gura: nacura qUfdam ipfa per fc abf-l> partiCular Ui
c:fi,ut enâ qua:dam fpecificans anima lis nalura cfi,'lUa:., ~~I
dem particularibus omn bus cOlluenit, quz ([Iam il nO Il
relit, an;mal nihilominus efTe po(dè fubfianria allirn ala ~ 1
fltiua:codem modo qui de anima c6muoem famo nem ~
ccrit,nifl ad pllrticularia defcendcr;t,nihil qu idtJn ~o,ucrl;
. quia neC}:! genus dè animarii,nihll enim allud dl: anlm~,prqJ
tcr id, quod unaquzqi parlicularis efi, quemadm od.1J r;;1l'
figura aiL! qua:da efi,pra:ter unâquanC}! figura,udutl (r 'al1
gulum,au( quadrangulum,rdiquasqi,fed Ut in urlS Iriu.
gulus prima efi,in figuris(inquam)rcétilineis,nam cirCU Il'
habet ordincm primo,ut ea,qu~ Ulla linca côtinclur,fC.cUuc
dnm autt:m (emicirculus, uel fimpliciter portio Clrcuh, qui
qua: lineis duabus côplcétilur, tcrrium Utro triang u1u
tribus lineis ttrmiilatur , fed in rcélilineis Iriallgu1uS pr~ [T'
figura efi,ft:cunda aUlcm quadtangulus,qui duobus Irl~1tS
gulis côponitur, nam ft lineam binos angulos inc1udetcis
'quadrangulo coniunxeris,rriangulos duos redi!1I1eOS
compollti uero rrianguli rres pemagonum faciun~uldc /f/
a/c/b.& a/b/c.& e/d/b.quatuor aUtem hexagonu,~ :ria n'
&a/g/c. quinq1utro Ccptangulum,& licde rdlqUls'l 1a
. Il'
gulo addi(o angulum addideris : omnis cnirn mU
li
gulU9 , cx triallgu!is generalur , & in omni multian~U ~
ng
\J1i1
j·c';
t,
1
ln}.
lincam rcdaan duo tuera prUttldcQtem coniuns~~8;~
�D E
A N 1 M A.
trillngulii facies)& oft'lllis ttiangulus in triangulos diuiditur.
quai c dcfir uCto triallgulo)n ulla ex hls)qu~ deinceps oriun
tUr f1gur~ ,eri t, at quidem ddhuéiis iliis triangulus manee,
U~de,in i!lis dl & prius,& poll:c.'t'us) & bac de caufa comu
nlter Ipfarufn pr:rdicatUm gemis,nô dl figura, fed hotum)
de qu bus pta!dicatur fummaria qu:rdam côprchenflo dl.
~lOC igitur modo fe res haber in animabus, nam fi nutriti ua
Interficiat in monallbus animalibus, l1ulla erit alia. etenim
caufam doomus alias f:rpius,quod fi imcrllciantur alif,ipfa
fola potcft cfTe,udut in plalllis. quod li cômuniter ipfa rum
pr:rdicatum nô ffi fubfiantia qu:rdam,ridiculum cerre eft
ln [ermolle communi immorari,ex eiufmodi eni01 didis de:
fubfhmia animarum lIihil fciemus ,quare m:ccffilrium dl:
&J'Ide unaquaqJ priuatim fermo progrediamr.
NeCJ3 Cnit11 ibi figura pr~rer rriangulum dt ) al
qUâ! deinceps ) neq3
hic anima prrerer diébs,fieret
a~tenl quog3 in fig uris fermo cômunis) quicôuel
litrer quidem omnibus, fed proprius nullius dIet
figur~){Îmilircr aurem & in diéhs animabus.
44
guram ddiniens uniurcuiuf~ fpeciaIifsimas eal'o, qua: fune
in fubfian tia)6gurarum definitioncs appofui r:flc edam nos
oportet communiter operationc: anim02 afsignata ) de' ul1a,
quaC}3 anim:r [ubll:anti ~ priuatim [ermonem [acere.fempt'r
enim eotum)qu:r deincrps collocata fum,potêtia prius eIt,
& in quadraro potêtia rriangulus tll:, nam fl(ur dtéium d t )
bianguillm coniunxcris bina triallguJam reétillncam facies.
in animaL bus quoC)3 ubi dl. illloco mociuum )ibi pcnitus IlC
cefTc cfi cfTe fcnfitiuum) ubi autcm hoc dt, Ibtl1mulnurri,
tluum Ut fit oponcr ,at non fane ubi priora funt,ibi pofie rio
ra efTe necdTarium efi. in plantis CIIim linc alijs pel' fe fiat
11utriendi UlS,& triangulus abfC}3 a J ~s 6guris,quf poft ilium
deinceps côponullIur) dlè potefi. quare iL1 ipfis pl'ius efl,&
pofierius.non igitur fermo uniuerralis Catis erit,fed uniufcu,
iufC}3 ratio priuatim qU3:renda efi.
Qyam aurem ob cJufam ficfe d:i~ceps habcant~ .
côfidcrandum dl nam fine nutrltluofenfiuuum
non dl ab fenfiri~o Jutcm fcparatur nurritiuum
in plantis. RUl'fus ucro fine taélu alioni fe~fuu~l
nuUus dl: . Ar taélus fine alii~ cft, multa COlm an}1
malil1m neg3 uifum , ne~ auditum habcnt,ncque
,odoris omnino fenfum.
Genus enim natura qua:da dl in fpeciebus quidem exi.
~ens,propti lm fa~e diffinitioncm pq;tec ullamquallC}3 fpc:.
Clem habcns,ut diffinitio qua: quidem fpecicbus conuenir,
at nullius ipfa rum propria cil:, fed cuiufdam fubfhrnti<2 geH inc ordinis potê[rarü lIaturaliû caufam dc tarare uult,
ncris cCl: propria, ngur1C fane ratio nih,l aliud quicqua decla qllid ita.f.pofieriores ahfC}3 Pliolibus minime funt, cil t<ul)ë
rat,quam plrriculares figuras,de quibus pr~dlCatur.~ a:' priores abfC}3 pofl:erioribus cfTc poCsint. f~d anttèfi afsi gnct
re,non fohl" in his dl , Ut in fp eciebus genus, fed harü etiam caufam,prius qui: ord,né habeant percurrit, uid Ilccr quod
IIllquid dt,nam qu d ab aliquo, ucl allqu.bus terminis con fcnlhiua no efi abfC}3l1utririua,llutritiua auccm ane fenfi \Ua
t netur ,cl\: enum rado figurarü,non qua:dam propria naru cffc potell:.Rurfus in fetlOtiua <l li ~ quiJê fine laéiu cfTc nou
r~ fignificata ,circulus quidcm termino quodam ,triangulus poffunr,at ipfa fin e illis effe poccfl:,& fi~pllcit r ~ r:rfla mio
":ro quiburdam continetur,~ttmadl1lodum igicut' fermo rCi abf'l3 deterioribus effe 110 POlTlIl l, cu cam Cil 111 ra fine
c,Omullis in Ilguris,!1ol1 al:quam l1'atura,pr:rtc:r figuras par. ahf~ przOantiorihus detcr;ores,ut ipongi3! qui,dë~ & un i.
tlculares dcclarar, hoc modo fermo cômunis animam 110n ca: (Ut aiulll).& fi quid fimilc , fobus tadus p~rtlC p fun t:
ttPllcat, cuius tci fignum cft, qU0d UIlO ablata aufc:rul1tu'r hiatula: uero , & oll:l'ea pra:tcl' taè1i1 .dam gufiandi uiI'Clltë
a la ,nam tria ngulus defèruatur, JeCl:ruumur Ilgur:E, 8c li hahent pafcuntu r enim,& in ipGs oris,& ucmris ration\: ,e,
qu,~ nutrien di uim habet potemiainter6ciatUt, ali02 quoCjJ mns q~oddam uidetur,cp fi os Inbellt, ne~dre cft ctiam ~t
al1:01~ ui rtutcs extinguantur mcelfe cft.in quibus autcm ex habeanr gu{èandi uim,red odoratus participes nô fullt,n c'll
lJl1ll1Sfpecicl defèruél:ione rcliqua ddhuu ntu r, horU (om· enim dcarum illc:crbris attingi uidemur.cefta: UC:l'02& purll1un 1er prxdicarum lion e{ègellu's.fed tJox a:quiuoca.
'pur:r pr:rtcr taéhl,& gufhrulTI olfaciendi uim tCll cllt,cfcai
Q.glmobrem ridiculum de qUfrere cômuncm cllÎm fequi cas atreucr Ilt,ar audicu carenr,quod inde pcrc;i,
rationé &. in h is,&. in c:rrcris ,qua! nullius dl eo/ pitur,quod nullo fono,au[ fèrepicu pali uidencur.alia au cejl1
r~n1,q~a: funr,pr?pria fa rio,nc'-P in propriJ)~ ,inl
funt, qua: przcel' hos Ires fcnfus habellt eciam audiendi uir,
dll1 idua fip::'. cic)rchél:a ca, qu:r propna efUimthtcr tutcm,ur talpa:,qui quidë futlt ocuUs capti,immo uero difit
r.
hos Arifioteles habere oculos,ucrn [ub cute, quod quidem
aUtcm fe habcnc,ur in fi guris)cJ,gure lunt animée, narura: ipfius artillcio confe<..<J:il cfi , eiurmodi enim anirval
femper enim in co quod deinceps dl,potêtiil prius, fub le rra uiuit,ore terram confodicns,flbiq;ita uiéiü qua!ri.
inqi figuris)& in aiatis . udut in glladr,1to quil tans, quare ne tc:rram fodicneis oculi la:dantur, hos lUi CUtt
dem triangulus,in fenfitiuoautem nl1tritiuu,quél llatura conrexit:omnibus enim,qua: 10calilcr mouêtur,ahi,
proprer in unoquoCjJ qu<erendti ell,quf fit llniu{i mal,bus ocolos necdrario Ilatura dedit, ne ex ipCo motu 10 ..
tUiufq3 anima,ur qlUe prilnr~)qUée hois,aut bellit.. cali in prfceps tata malil habeam.in aquatilibus CJuoClJ pof.
~omod o igi tur ipfe comUtlem circa omnem anima ra
Cumus illuenire, qua: uiru careant cu talis Ia:Llo illis eHe non
tio ncm qU<lZ nulli animz-propria efl:,atSignauit,.hoc tamm pofsit,quod in aqua uiuât.Qyapropter ubi uifus cft,ibi qao
non dicit,comunem afsignare ra tionc nô opom:reled nl'q;. que fune reliqui fenfus,eodem modo ubi cft audirus,lbi qUE
op~s erre hoc foluqufrere,tlCC})purarc quod rationis uniuer' deinceps ordinamur, & in reliquis limilaer. ar nô fane ulti,
falls arsignatio fufficiat ad fubframiam propoliti declaran. mos primi fequunt) ordinara aoc cOlltinêter efi: inter fenfus
à~m,lletêi parrium quoqJ,quas (pc:ciesfpecialifs mas UOcal. cupiendi uis, quz quidé fcnfus omnino,quauis unus Cenfus
à~fil1iriotlc:s teddere,Gquidem uniufc iu('ll Cuhfiada fecun dunta"at fue:it,& przc~r hu?c Î1,lloco mo.ti~O,quod pm lb,
~ll ~a,qu~ proprie futlt,dfe dicitur.hoc igitur oino dicit cITé cum mot a no feqU\tur~lma~Ina~lo ~1l:.ror~lc~.I1.& apes~
tJd~c:ulü,quod aliqui comuni r<ttione contl'mi, uniufcuiurCfJ flm~lia ,m~mfefie funt Imaglt~~to~s partlClp~s:ue~mcs,aur,
rauonê.propriam dimiferint. maxime enim & ft arqua erat & /tmpllClter qu~cullq; m?tU Incopoûte fac\Unt, r~agllla, .
• bCl:~ada,& cômunis quzdam [ubfiatia anima, nô tâmeA tionem Il? p~rtlc,pant,etfi Id quifpla c?cedat,quia U1d~lJCtt
in~lUlus deRnitionc phyÎtci'i immorari oportebar,fed uniuf. ca pO,te~~la UI" a~pare~ 1,~eClJ_an ~t faCIle cogllo!et:re polfu#
IU'~fCb ~pecial\(simum di materia illi fuppofila qu:rrere ,ue mus.lde ln rcllqu,lB ~Otct!Js ron,ahbus ordo f~ruad~s ea:.'o~
uutt_neCltl animalis cômunis inte\ligetia perl1ftere opus eft, (entancum.n.ratlOIII ell:,quod Ipfa cœlefila 111 f~a, lpfo~u UJ#
a~r~ de fpecialifsimis conlldel'ationcm facere oporter.nune ta ordinatim c~~itatio~e utant,quod oIIlO fU_n[/~s afslgll~'
~ multo magis quando anima no ell: I1mpliciter g~nus
ta corpora,Opl11l0ne am non fine rônc,fed ~_od~ u ~odl~e&coga .. ,
q. Il gen usn()efl:
-mn.eamll1tcrpretansoratlo
'.
' d efi IlItloeu·.
" o.' tatlonrs
"
utu ntU r. Pl-ara1es uero pote-cia: _nume 1qUI t'au,
)
.
n , non Cemper nano.
''"V
,
l
' ' d"
• û 1fi
quan
at'd'nos r"
~rum fuhfiantias per defimtiones dec aramus,lgltur '8: 11 _ 1 UIS ol,no Imu equu~tur,
,'JI
"
_,
-v
fI Icula efi: ad uniuerfalem folam ratione ueoire,& ibi ma.
ca te porc ulrtus augmenra,tlua_dclinlt, n~rUlua ~bt manec.
'Ilerc ~~yûcum,Scd qucmadmodfi gco,:uCtri céQumitcr B. " scncrat1Qnis ajJtcm potCllua Il,~ ,cft QJJlm ~'a 'IllHI ~ ~'!5tè
•
lo.G~am.fLlpcr anllua..
1)
n
tn:
�s
E C
v N D V, S
tnc:retnentû &. nutric!ttio,nan~ mulla animalia ea ip[a uir,
lute carér uel mes,&: omnia, qU~CUllCJ3 tX putrcfaétione
lIa(c\lntu:.berbOE pr:Eterea multa: qU él fp me oriulltur,nul
•lu III CdIletl ferunt &: camé nutriunrur)&: amplificamur.om
ni no fanc(ut ip[c di.ldt)in animalibus morri obnoxqs decerio
l'es poteo ia: [equulllur prœfram;m c( ;_ab œcernis enim ~lOC
ipfo quod ~tcrn a [unt,pl~tales ~c fw:r~l )(IUf guod cf~U1t ln
mortalibus no retexunt:lra autc,et cupldlcas abfullt,clllIIllll
ibi Ifdatur,quod ulcirci oporeeat. Quare: l!eqJ inl1:~umel1l is,
. uidelicer paniculis êjs) qua: eiufin.oJI pott m[)s a.mma: rub"
feruiant, il1fhuda rune, [ed ad aOlnlalis Ulra: rilnooem cor.
pora cOl1 fcda,irratj ~nal!? gu' dem c~l'Ua , &: prona [err~m
fpedantia [0[0 [u œ Ul ra: te pore:homlnu~ ucrOrcéCa, &: 111
parte fuperiori [phanica fum,&: ca:lum ùld~l1t,qu ,rnadmo
durn [upradldil dt, id quidem propt ~ raCIOniS expcm'm,
b oc uero proprer radon is paniclpern ultam '.redo Ip[O de.
monfrrance quod racionis cXpUS 31l11"la rational! appen[a
ca, &: ipli anlJuit, fola a~tem cœlet ,um corpora rmun da
fUl1t)uitam naoque [uam Int.elleétudlem , fecunduJl1 quam
defi~nanrur,i m l tatlOnt ex pt1 mu~lt)(t:d harum<aufas rerum
deinceps Ph, lorop~us e~plan ~blt.
Et ex fenfitiUlSJlta qUldem hJbent,quodeft (el
u:
1
cunduO'1locum motiuum! alia aurenJ nô habent.
SJ cur~qu a! (fll (um
habellt) 1 ulri t.iuam quocp facuha:em
omnîllo habcnt: fi c &. qu:! habent Id,quod ea (ecundulocum moti um/en(um quo'lJ omnino habcnc:quonia Id dè
(ClI (U meljus. lion ilidt!l1 autcm , &. qua: CCII Cu m habcnr, id
'lu0'V habent,quod efr [ecundû lo ~um mOL1uum:cu i I[mod l (unt planta 'malia; ea.I1.111 petns radlces egcrullt, ~ ro,
ta locum 110n Olmallt.Si itaq3mocum acccperirnus un~ue:
falem:cotingit,ut [Clleum qUldë al,quê res hab eat,motU am
non h beat.Si autem fimpliciler omncm fec.undum locun~
motum,omnino ubi [en fus. &: rolus I~dus, Ilbe &: fc~ul1dn
locum motus gencralis ud partlcularts.~roptfrca ~1~lm de
dit natura hUllc [enfum:ut ad iucunda qUldcm &: utlila pro . cedat;ca aUlcm,qua: Ia:dunt,d~cli nct,. ~orum ftmul fcnrum
accipiens,id,quod elUs dl: ~aruccps. ~ernul1lur uaq3 fpo~:
g ia:,&. cochlea:,& alia plunma, eo qu!dem, quod dt durn~
&. quod reallit taogente contraht: humldo uno d,ffundl
&. extfndl. S IC :rgo propt~rea fcn[us da tus d1,utad id qu~.
d em,quod ea abl cognalum ,& gratum, fe appll.cet:dc.dlnct aucem quod nocec.fe autem appll,arc &: dc:clmarc tUnt
motus [ccundum locum.
Po{lremum autem quod &. minimum, ratiocil
1l3tionem,& cogitatiohcm.
V t homo &. tiqua cft alla huiufmodi fpecies.Ratiocin<l'
tionis autcm' &. cogita ionis merieo minimü habct. Quo
magis autem'res UI1I omnium principio acced~nt.qu, I,tita,
te quidcm minuumur,cxcedunt autcm potelllla.~c nt)ut
&. ca ca fit extra numerum,ût omlllporclls. Qyarc: &. qua:
funt propinquiora,quamitateni quidem co~tr~hu~t,a~_
gent autcm potcntiam. Proptcr~a ergo,qu~ ratlocl ~atWI1l$,
Ct cogitationis partem çeper~nt ln ~onallbus,mllllma funt
l1umero:&: ideo funt potcntta maxima.
:is
ln quibus enim ex corruptibilibus inefl ratioci
llariO,lis reliqua quoC]3 omnia:Qgibus aute~l1 eOI
.J Uln unu~quod<J3,non omnibus rcltiocinano~
Necdfoulv add:dtl ex corruptibl1lbus.III corruPllhll:bus
coim omnibus ill[untomncs pra:d lda: animales facultales,
. . 8(, diéèus earum ordo.Diuina autcm &. immortalia ratlocl~
· nationem quidé hab cre uidchumur: ~llarü au tcm facultatu
, nuU m.Ad ufum enim &: monallu falulem omnes illz fue
rum.Ratiocinationcm autem dicit cogitationé. Non eft au.
rem mirandfi diuiniora qu~Ci! animalia,ut cœleftia,propter
· ~orporis conne"ioocm, uu qUldcm co~italÎolle eorum ui.tœ
· conueniente;non ficut ca,q~:r apud nos cft, qua: ex duhrta
! tione ad e;uli rolutioocm allcquendam procedlt , &: a quœ.
Rione ad inucntioncm.Scd qu:rrit,per qua:dam prima col,
:.liBcus (c,uuda.tlUUÜ d~crcnu: ciu~modi '0iÎtatlonc a men
\
....
.
re,q, hzc quidc:m (ola appIicationt comprehcndit,quod co
gnofci pOldè: iHa lIero tranÎltU aliquo indigcI Illon fine ra'
nlW nt gotio &: dubiratio,d;: quzflio pr:r~ , fferune.
Sed illa ne imaginatione quidem ~ h.xc uero ca
{ola uiuunt.
Eoril enim,qu~ rationcm nô habent,quz [UI1l pcrrrétifsi
ma/ccundil imaginationcm uiuullt. Illud aure m ) ~~c rola
uiuullt,dixir,ut ratiocinationi opponarur,& ab ca ddl:III~ ~a
lUr.Nam &: fenfu quoCf! UiUUI1t:fcd unuquodcv fccund~lld,
quod in co cft prcciol1fsimii,formam &: ngurâ haba.~oJ1~
Ilulla aUlé cLiam corÏl ,qu~ fcn[u pra:dita rune, imaginarlope
lion habcnt.Hoc cnim diccre uidetur,ca auté dubla, &: an·
c~ps orario.Si enim,qua: fcnfu pr:rdlta fUI1l ,appetitu quoq;
hahent:ea aÎit appelirus abfeneiô:pr~fencis cnim nô dl 3p~
petitus:quod ailt non ea prfCens appcu!'re,fll per c:ius ueluli
typo (xprelfam rcpr'Rfematiooc : 'Iuomodo ficri poedè .ur,
qux appetitu habeant,idcm eR atlt dicere fenrum, imagtna
tionem quoq3 no llahcam~Eol'ô auté lationê cxad ius qua:remus:quando de imaginationc tradarc aggredirrur rhllo
Cophus. Oùa cnim d/lTcret &: hic quoC}3:maxime aute,m ln
tertio libro. PoteEt autcm Gm pliciter dl cere qu a:darn 11113gioationem non habcre, qU3!cunq' nc'1l renCum,ur planl:t.
De contempIatiua autem mente alia dl ra ria.
Hic quoCfl c1arum ea eum meneem [cpal are, &. nô curn
al~s animz facultalibuscônumcrare. H ICautem l'Ul'ius dl'
cit Alexâder cum de dluina mcnre in a:~(rn i s dlCere.S, d ca
non longe abfunt,tjua: de Ill.. ab eo dida [Unt, ubi diccba:,
Secl d t memc,et cÔI(mplatiua facult;ue lIihil adhuc ape.rtU.
V ldetur aUlemallimfahu~dIe genus.&: hoc[0IÙ con •.1I1gc
re feparari.Propemodu autem hic quoql ca dé dlcir.llhc. Jl •
dicebar,Nondu cfr apenum:Hic u to,alia ralio.AtqUll10n
dixerir qui[piam ca de diuIIJa mente d'CI. NCq3 cmm ab IHIS
(cparamr corponbus,ûquidê fUIIl :rterna.Delndc euâ fub,
iunxir.Rd,quz autem p'artcs an l m ~ )ab h is uiddicecdlltlll'
guc:ns. Si aUlrm IUa: no funt (arum facul'3 ii participes, ut
nupel' diêtù eft: noRra mens efr.r.rl parabl is a COI ote, 1I~
quo dt,&: cft pars lOti us animz,qux dl in animait , CI ioqUI
&. ipfe in [equêullblo , morali nêpe lradatU,di cil ,q' néi:luél
mens noftra (ft & no dluina , nofrra: enim {unI ecu Idu tfl
mcntcm aébon:s.Ha:c ao t cadem d l: Cll COI t{mpl au ua je'
clindil {ub:edo,Colo finc dlffercs. Non aûcdixem de dlUHliI
méte,dicens,'De cOJ1léplatiua aiitm eme, [cd de no11ra.p~l
duc aüt dixit d.: caalia l'Ile rationê,ut cn:m fœpe dl xl)lp [e ~
quit, &: in lib: 0 de partIbus , &. ill 04- LV1 cla. nillllraiis ~
Philo[ophi dltItrerc de allima,llô omni, fcd qua:cullt]3 non
. n..
.
l '
& mW
1"me macwa.
~omam ergo comemp a tlUa mws, . ' c
to ait a'iam e(Te de ca ralioncm . EH: cmm Theologl de ormis feparabilibus dlffercre.Sed taOlen,ficut côfueuit,'lï ern
admodum in Phylica in fine feipCum crexit ad [cparabl ,.rn
naturalium refum caufam, de Imtnobili cau fa dlflàel1 S: IIa
&. hic poaquam de alrjs d!lferurrit, fClplum quoq3 ad Ill c;1i
tcm extOUcl. Neccffarioautemadd,dlt comf mplatlua.
cnim eadem ea curn adiua fccundum fubicél:ü:Ced ut~. ~
ua tamen habttinrrparabiles corpor's opcratiooes.
,
~ . a'C'
id emm ornnis aébo.quare mens feparata,non (Jt a\..LiU l '
paracur.ta cnim ratione ca inreparabitis,fed Ut conrelllP a
tiua:!,ropterea de contemelatiua dixie.
.'
0
8'
()If:
Q90d irag3 de eoru unoq,:og3 ora~J(~, lpfa qU
que dt [r.aétarui de anima accomodatlfslIua, ()C. n13
XIIlle propna,clarum cft.
. nO
O!1:endit eoim <l'in quibus cOJnunis dcfinitiua or~tlO r
cft propria qu~dam natura prztc:r ea ,de quibus pr~dl~atU~
ridiculum in comul11 dcnnieione infificre: fed &. doéhiO a a
'cIlfumcrc opottet dc unoquoq; eorum ) qua: ngnific:nIU~iS
comuni defihitiolle • ~oniam crgo ciufmodi cft com UI al
anima: definitiomecdIe cft eii,qui de anima difTcrir, de un8l
quaq3 anima li facuItate uerba faccre. NecefIe cfi autcm
eum,qui de ijs elt colÎdcr4luru5.quid dl: eorû unum3uodCJI
alJl
affumerc, tradita cOQluni anilD4t dc&itioJlc: &. pO J~
C)ftcJ1 d c
.
�D
E
A: NI " M
A~'
4r
o~enderit deinceps, q,.nbn O~brttt uf<11 ad comuncm deti-
operationibus di cere primum op6rttt;
i1fèerc:fcd fcorfum de unaquaq, animali taculcate
d.fberc:C]lIod enim de eis cômunirer pnrdicatur IIÔ dl gcIlus:dl: el:im in eis prius ) & pofi:eriu6 • i Il qllibus cnim funt
pra: annores, Ut ratiollahs,ill iis & rcl·qua:: non aurem ui..
C.c~erfa.S l m i hter aurdn & in partibus:llcur in fmfitiua ,qu~
a1lquam ex altis fClllk uis (aculratlbus habêr, laétum quo'lJ
omlll lJ oJlabcllI:qua: aurem laéhi, non omllino & aliquam
allam:fpongiz tnim & urricz,& fiquid eiufmodi,foillm la.
dum habem:cernillUr enim cü al'quid attingir uc! cotrahi
ycl d,ffundi . Quoniam erg" de unaquaC}J ani~ali faculra:t~
~rallo necdfaria cfi:: oponcr illquir,eum, qui de his dl nil'
~ta.!Uru6,q u:rrerc quamam fIr uniufcuiufq, fubfi:amia. Oein
t !nqUiI ~ de tjs,Gu:r coha:rcl:id (fi: de ils qua: proprie,.&
Pc~ fe aCCidunt.Per fe aurem accidemia dlcir, qua: eis facul.
tQt!bus incITe in confelTo cfi:. Ea enim ad aITumendam den'illiollfm,& fubnamiam cofefllnt. Ut Cl> uiuerc corpori a ue
2Ct~l\ua ineft : q.. dl in eis prius, & poHerius : q.. fcnflls,qui
~~~ra. fenûLa apprehêdiit,minora apprehêdere nequeunt.
~t cmm uc:hemclllÎores fuccos, & qui lIimi, feriunt,gufta
~ent,leniof(s n6 fcnticr. & qui maiores nrcpitus audiuerir,
Illl tl ?rcs nô percipicr,ut [u[urros • Similircr & qui folrm in~
tenlls afpexir oculis,legcre lion potcfi:, neq, alla C'xaéle uifl-:
a apprdlenderc.Simitc:l· & qui in taélu ualde frigido ,ucl
a Idum al~igerir,~epi~um ~o fcmiet. LV\ CliS a~llê contra I:a ..
.Ct.quo enlln miuora tntclhg bilta apprehcndlt, co (xa8:lus
~Irca ~i norl1 apprehcnl1onc.m uer[acu r. Et fcnrus quidcm
enfihu cxceffus corrumpunr.luminis enim url tenebrarum
~lCcdrJs ui lum corrumpir.Similitcr &. in at~s.Mtt1(em au ..
t~mmaiorum Il1td/'gib1llü apprehenfio perfpicac'orcm fa&.liz~ ergo,qua: pcr.re animallbus facuhatlbus accidunr,
d qua: 111 cOfelTo en hls elTe fimll13,ad fubnantiaalTumeo.
~ am,&: d 6nirionem conferum. Didl autem ipfe,'1"ponql
(' rUb~alltia dldô fucdr,de rjs quoCfl quz fub!ta111ia: coh~
~ent,dlCel'c oponet , de incenis & ob[curis dico per fc acci,
ent'bus, quz quidcm ex [ubn;jtia: inuc:mionc apparcl1t:ut
~~fep,~rab , lem. ~bc~r [ub~al1liam, ail in[~parabi lê.cx tra~
a ('mm ddillltlone Illuememu6, CI> infcparabllc. & lIrrum
~Ortal'~ an immortal,~. IIlu~ autem,de ijs, qua: coha:renc,
•Ju e de l)S,qux per accldens Infullt,ut an mOllrlllr pcr acci,
.C IlS,& atl111 loco l'fi:. Vel cohJercmia guidé dixit ,qua: proPll1quius propric acciduc,ur feparahile ,ud infcpa rabdc:alia
aUtcm qu:c longius,ut mOrlale an immorlalc. ucl Cl> aliqua
quidè ~l'r fl' apprehcnduOl: aliqua aür pcr accid l1i:llr uifus
per fe quidem colores, per accldells aUlcm forta fTe figuras.
Faculratibus ellim priores funt opcràtiotles 'B! .
aéliones fecundum rationcm . Qgod fi fic &. iis '
ètiaru adhuc priora oppofira feu obiréta co~fidel )
rare oportet:- de illis primum definicndum fucric >
propter hanc ipfam caufJm.
I1l( lOl1cm
btb
NcceiTe dl: auré eum, qui de fis en uerba faétui
'rus,accipcre quid dt eorum unumquod<]3 ! deir1'l
de fic decob.:erentibus.
Hmc dodril1~ formam uu\r exponere,qua de unaqua'lP
ururus en animait facultate. CÛ ellim. prima quidem fit fa,
cuitas: fecunda autem opcr"tio:prius quidêde animahbus
.operatiollibus differir:deindc de facultiuibu8, co 'l> /1nt ma'
, ~Ifefhores facultaeibu, operaeiotlcs ~ & adhuc ante hzc de
l'js.,qua: opponunturfaculcatibus.Opponunrur autem Ut ad
alt~uid : nutritioni el1im nutrimellturn oppollitur. nucririo
1 t?lm nutrimemo nutrit,&: nutrimenti cfr l1utritio. SimIli ter
lJlfus uiGbills uifus, &: in alijs fimiliter .hoc ipfum ergo uule
. n~n~rmate ,quod dodtinam ab oppoiitis ) utpote manife',
lotlbus,oportet inci pere.
.
Si autem dicere oportet ,quid eorum unum,l
qt~~d<]3)utinteIkéhuum)uel fenfirjuum, uel nUI
, ~lt1UUmtPriUS adhuc dicendum en, quid intellb
, e~~)& qUid (entire.
,
,
· .t n 1 de anlmallbus in'l' it facu tralibus traéiare oporert ,idê
· n aurem d'
.noult
' faeu 1ta.rem,
,fubfl: . lecre de fubltanriis: qui emm
al1tlam quoq, Ilouir' nouit enim qt10d fubnalltla efi:
.
Incorpo
. ~.
. rea, .ln fu b"le8:o corpote lalem hahens f
acui ratcm.'
·:.QIlt
~uon
.
.Iam crgo '
II1qu~t de faculratibus tradare opon~t: fa:
~
.
ilubLii autçrn , prlor~s rI,Jnu>pc;riltion,es! J'u:"cc{T\lno ~
,
Addidlt,'l' rarione. tépore cni) facultates funt aéliollibus :
priores ,opcrationes utiq, lépore: quidem funt [ccunda: : ra ....
tiollc uero priores,id en doarina.l1obis cni, apertiores fUllt,
operarioncs facultaubus,ub.q; autem oponce ab aperrioribus initium fumere. V d,ut air Alexan. rationc,id dt perfe,
d ionc.perfedio cnim cius ,quod ca potftia, ipCa cft c. pera,
tio hllius enim cau fa faculras en [eu potêtia.Illud autr cuius
. J
cau ra, prius dl: co, propler quod lJ!ud.cuiusl,ber cnim fil1i~ .....~ ' -:" ......... ;,; .-~ ,
fi
"
.
p . , .1"> ' ,,,j'ct; ~~ I""'" .'ttempore quidé efi: pOHcrlor::aI\Olle uer~ ptl(~r.' la:pClll!o v .:~ ~....u...... ., ... l' ·... .
autem rationi 6ne,ac,qll~ ad Ipfu01 funt,lnqUillmus, &: pl j;
~.
(1:"'.(' .-:.? ri" J
paramus & natura quidcm 001nl3 propleT aliguid fam , .Et; ~ . . Y' • •~~. r":( : ...
fI l'nim no nouit,qua: fa it:neq, de l']s proponit; fcd narura, f- ...... 'r.(J •••
,
' ope ratio. M emo
'\
lIter ramen ad aliquem finem
re futur CIlIS
-<:rgo prlus cfi de facultatiulls loquat,de operalionibus pnus
traélabillur qu~ 110Lha:: cognitioni funt pl'iorcs,q> Hm ap~t:
rion's: atq, cri am fini.Q1od G inquit, id en de apcrtlor~~
bus, & primis prius UCI ba facicnda fUOl;ope~adoll lbu6 ans
apcttiora (um,qua:: ci, rum oppoiita: dc oppofitlsergo ri ,
mu uerba faccre oportC t. Oppoûta'alllc funt ad ai l ]uld.fc.11
fus eni01 fenl1lis en feuCus. &: illldleélus ,ntelhg bllts cfl: i,,'tdleélus.& lIuliitio nlltrimérl en llutrilÎo. Q10d Ulê facul ...
t te opcratjo prior en ratione,er operatione oppo/lra,&: ql(~
Ilamin uniucrlùm ru nt rarionc prima, in 110110 JYluaphy.dl
cit. In quorii enim d 'fillilione aITuOlpta quzd5 funt ,('a Ilu.
priora ratione de6nimus.Atqui facllltatcm d ~~ientes ope_
l'aliotlc opus habemus: ur Ulfum dcfin iemcs dlclmus,facul,
tas,cx qua uiderc en:quod dl operalio:noll itldem aÎlt op~rationê definirnccs)facultate Ulimllr. Videre emm eft appre
hcndere uil1bit'a, id ffl: colores. turtits operatione [~cundü
~andem rarionê priora {unt oppefira, irca c:ju~ operation eS.
dcfiniêtes cnim opcrationr,qua: dl: in uiaêdo~ ui(jbill quoq,
utlmur. uiderc enim d1è dleimus apprehcnflonem colora •
11011 ira aiir in coloris dcfinirione uidcre côprchcnditur. 0,
lor itaq3.uc uil1bllis qu idé,efi: ad aIIC]uid. Ad al C]uid aurem
fullt , quibus elfe idem cCl: , co q. ad aliquid quodâmodo fc
habcat. III his enim necclfl' efi 111 urriu(C}J dl'finicione alcer'Ü
coprchendi:ur auté color ,no en ex tj!l, qua: funt ad al·quid •
. Q1are nonccelTc efi ln (ius d ~ finitione)Uldere,alTumi.Hzc
ergo priora fUll( illis,qua:: in dcunitione alTumullwr ,his ad.,
tem adhuc priora oppofita conGderare oponct. & in prioci
pio libri diccbat,Qua::rere oponet an de rjs,qu~ funroppo
fIta op eratiol1 lb u~>p rius tradare oportet. & nùc dicit,q, ah
iIlis dodrina en incipienda, Ut apenioribus, &: natura: prî,
mis.ut cnim in pra:dlCamentis ofècndir,cü en quidé Cenfus,
omnino ncceffc en elTe & (enfile. & fi Ilr nutmio , omnirro
llecellè eft cITe nurrimëcum. & h;s fublaris,lleèt3 fenfus,neq.
. nurricio erit.ScnCu ailr fublaro,& nutririone,ea ,quorum eft
fenfus apprehêiluus,& ca ,guibus nurriulltur ,quf Ilutriu.n i,
nihil efTe prohlber.Eei1 CIIim nOll,ut fenfilia,fullt tenfu prid"
ra:[ed ilh tamen pr:rexinum,ut ha:c qua:di. Qia:nam au,
, cem animal,o facultawm operationibus oppoûra ft nt , ut ci
quod en nlltriri , [entire , & intelligerc,fubiunxi • De nutr;,
' mento mim inquit, & fCllatl & imelllgibili. Etin l1ùtritiua
·. quidem faculrate pr, ~'um de nutrimento d fferir. III gent! ..
ratiua autem , & audlua quoniam non iliuenit oppo{l ru l11.
'lûod nutrimemo co~uenit:lltiam,&: proportion.cm ha.,?ea,.t:
ne~ enim Dcut al~ quld en extra m.ltritionê nutrimelllU ,{~c
& inll1is.IIl eo emm , quod augetUr,
en auébua
faculras:S~,
. Il,
militer,quod generarur,l1mile cfl: gcncrallu:~arc qUfcuP
que de gcnerallte dicul1tur,eadem St. de gcnerato : & de c9
.1Iihii oponet fepararim dicere.Er cuillbct apertu~.e~,<l' 3,e
l1erantis llm lle en, quod gignirur:nam & !Je l1ut~lmCtO a~,
~~cps .efrlUt difcem4s, oratio:propt:~~~.erg~ a fimb,~~~~S~
r. . . . ,.... .
d
nc
" IOtGiam:f~pcrilnlma..
H IIJ
�P - It ·· l ' M V · S
&ttrinam aggr~rru dt,de audiua dico,& genna\iua. Ge nutrimenco, & generarione neccfre dl dicere. Hzccoim
n~ratiua: autem facultatis finis dl, rCI il diuinarum imitacio. fum anima: uege(aliua: opera:dc qua primum traé'[a n~OI11
~Ioni a m cnim omnia primum quidem appetunt, & cam»
dl: ,ut maxime communi.fecundum eam en im uiucre lU cft
qua: cain illo,a:tcrnitaccm:nô poffullt aüt corruptibilia, co cmnibus uiucmibus:ut animalibus cITe fecundum fel1rurTl.
quod funt cadem fccundum numerû, Dei a:tcrnitatcm imi. &. prius quidem,ut iam dixi,de generatiua uerba facit:cuillS
tari,in ,alijs gcnerandis,qua: fum qualia &: ipfa funt> <recrui, funt opcra genwire,& nutrimento uri. Vides, quod illud,
tatem imitamur.Finis aucem auétlUa: dl, id quod augetur. Nutritiua enimahima,dixit pro eo,quod dl,uegetatiua.S IC
ad perfeêtam, & qua: [ecundum nutU/ am dl, formam rc, cn.im nucritiua: inquit fum 0l'cra generare, &: nucrimento
ducere: ad quam euro perucnerit, pc:rfeéti(simas natllra: Utl,pro eO,quod eft nutrire.
operatiol1es exercet, gelleratiuas aUtem dico operationes.
Ea enim maxime natUràIe emn quœ in uiuenl
A fini bus crgo ru am de ii~ doêtrin a m aggreditUr.Si quis au tibus funr,operum)q uf cun g3 perf~éta)& non n1an
tem exaéte côûderet, tlI,Jt'ritiuam quoC}3 a fine docuit:ut (ius ca) uel g,eneratl~nCh1 non haoehc (pohraneam) face
declarat definitio.Sic enim itlam definit.Facultas inquit eft,
qua: [croare pOleil, quad illam htlbet, ficut (ius cITe dhho .. Ie alteru,quale Ipfum,animaI quidem animaI:pIall
fam autem plantam:ut quod (emtJcr &. diuinul1l
,ninem ,quatenus dt homo,& rdlqua.
Vc de nutrimento Be !enfih,& inrelligibili.
Ance nutririuam enin: facultaeem , quid dl nutrim~tutn
t1ocebit:& ante Îenlitiuam faculratem,quid dl: fenlHe.Non
ita autem &: de imellcêtu doêturus, pl ius differet de inccllit
~ibl1i .Hic enim oppoficum ~fi obfcurius,dico ~u~e~,intel,
leêtu intelllgibile.S cd quomam hœc nondum dlXlt,dlcO au,
cern de doérrina om n'um animallum faculcarcm:propterea
adiecie,&: de incelligi blli,ne pertUrbee doélrinam:quoniam
ut dixi,l1on codem in eis ordine uttetur.
.QEarc primum de l1urrimento) Be generatione
dlCfndum.
, Quoniam primum cfi natur::t ilutritiua faculras, ut fzpc
dixi t dicir autem oporlcre ante facultatcs de operationibus
dicèr(!;al'lte operationes autem dl.' oppoCitis:ad qua:: operà.
tioncs c/ft: habent:ei aUtc:m,quod eft nutriri , l1urrimclltum
opponitur: quod el1im l1utritur, IlUnimellto l1utrirur. pro.
pterea rurfus IUcipicl1s:tb ea,quf dl de nutritiua anima )ota
tione ,de nutrimento primum ait oportere dicere • Nutritlo.
ni autem generationcm coniul1xit,utpote curn nutrimémm
gignrndi qu0'l3 cau fa fir.Semen enim dl nutrimemi excre ..
melltum. GCl\erarionem autem,quod generàtur dixit. hoc
tnim ei,quod 'tft generare,oppOlillUl'.Q!,tod enim generat,
quod generatur, generar. De genrratiua ergo diéluris pri,
, mum de oppofiro dicendum cfi.non dl: aurem, ficutd lce.
barn, quod generatur , ur oppolltum : [t:O magis ad finem.
Hoc cnim libi,tanquam [copum,proponit natura pcrroal1.
ftonis grada,ut aliud faciar ,quale ipfum eilNihll uero pro.
hibebl t & ipfum tanquam fubieélum confiderare: quando
ut quçd generatur ,folum conCideratur. Nec) wim genera,
tionem eITe concingit lÏnc eo, quod gfl1eratur:neq3 quod ge
ncratur, fi ne generatione. licur ergo zdincatio ~dificabilis
cft a:dlfieatio:&: fc:nfus feomis fenfus:fie &: generatio genc:.
rabilis dl gcneratio. Er Cteut a:dincationis finis efi perfice ..
rI.' a:dlficabile,id efi domum facere:lk &: gcnerationi&(ace'
re aliud,quale eCc generans. Sicut ergo domum nihll prohi.
ber,&: ut oppofimm,&: ur finem eonûderare a:dincationis;
Ut hoc ipfum quidem domum,id cfi tcgumentl'i,quod arcet
a pluuQs &: a:fribus,finem:ut autem a:dlficabile,don,cc a:di
ficatur ,oppoGtum: fic &: ge tlcrationis, id quod gcneratur,
ut quod adhuc generatur quidem oppo(hum • V t enim a:di
~atio ad a:difIcabilc: fic generatio ad gcnerabile. V t autem
lam gcneratum,ad finem.ldem & in audione & 1.'0 quod
pordi auge ri,&: eo quod audum elt.
)
Nurririu~ enim anima aliis quo~ inefi:! 8(. pril
ma, 8(. maxIme communis dl animée faculr3s: per
)
quam uiucr~ inca,omnibus.Cuius opera funt gel
nerare 8(. uttnutnmento.
)
,
"
dl,alic,rua ,ex parte hab~ant,qllarenus poffunr.OI1l
ma eml11 lIlud appetunc : &. propret illud JgunC~
qucecun']3 (ccundum naturam agunt.
Ecce generatiu:r facultâtis princip:um a fine cepit, do,
cens quifnam eil eius fin is. maxime natutalc autem, id dl: fi
nis , quem libi tanquam fcopum maximc propon it narura,
l
ut allud faciat, quale ipfum cfi. Q!t:rCUllQ; ergo uitam ha
bent,niû uel manca fuerinr,ut Eunuchituel non perfcél:a,ut
reccnter nara:uel niû fpomaneam habwt generationeffl,U c
qua: cx puttedine fiunt,ut uermcs ,&: pullces,& cimiccs,~
~iufmodi:habenc a nattlra fincm quem flbi maxime propo'
nunt, ut gcnercnt :.!terum,qualeiprum . Muli autem, 8C fi
quid e11 els ilmile,fuOlt &: ipû ucluti manci. Neutram cnil11
fpeeicm fcruant: quare neqi ex feiplls inter fe habwt gent'
rationem.Nartant aurem, quod cum qUàndoq3 mula: coo'
cepiITem,aborcum fecuint:cum non po/fct,quod etat con'
crptum , natura perficere:eo quod ncutra Gt pura &. intc'
gra J1atur~ IneC}3 cnim equi,l1eC}J allni ,(cd utraC}3 cà mutila~
Non omOla autem concipium,C]ua: ex putredine fiune. Rej
fen eoim AtiLl:otclcs inllbro de hiftoria animalium pife"
qu?C"am ex putredine gigni,qui etiam eoncipiunt.atq, apeS
qUlde~ ~ qua: ex taunnorum corporum putredinc gigl1ull"
tur,ÎImllltcr generanr, ceris remen imminentes. Ot:inde 8f,
caufam adiungit, propter quam maximc naturalis eft fini.
uiuemibus alterum facerc,quale ipfum. Ve enlm inquit id,
quod fempc:r elt,& dluinum ,aliqua ex parte habeam,'quatcnus poffum. Vldemur enim omnia,qU'iE natura .::onflanc,
rius quod rerum eil primum,&: optimum,delldcrio ceneri,
diCO autcm diuini • Qyare unumquod'1l quareuus pot dl,
imitatur eam,qua: dt in primo, a:eernicacem • Oubitauer!'
alltem quifpiam : fi eR: maximc narurale omnibus uiuèrJCI'
bus facere,qualc ipfum ul1umquodq,:cfi autem fimJlls ge'
ncrat~uum : an etiam in Irrationali anima cominget c~e g~'
neratluam facultatem: &: fenfum , [enfum gignere : Ira/11,
iram: & in reliquis lÏmilircr:an uegetatiuam eITe irration~'
lis gcneratiuam, Ut fitl:x detc:riore melius : quod efi: abfu r:
dum • Nunq~ld a~tem dki POtclt, 'l' quemadmodu/11 ab:
[CI/fUS ramus 10 felpfo habec indiuiCtbillter naturales omne.
f~culta~es:~ quemadmodum in[eétorum,partcs eda/11 a CO
liSab[C1ff~,1O fI.' habenc fenfitiuam facultatem,& feCU11d~trI
l~e~m~otum:ûc &in [emine, quod dt ex animalibus, 1.01
d~Ulfiblllter infunc ration es animalium facultalum<no C11 I
Ult% cx,?ers & mortLlum egreditur.Sed Ct hoc datum fuer' !'l' Irrauonalis quoC}l anima: rationes [unt in femine ; qu~ ,:{I
augemur,uel ad pcrfedioncm deducuncur,irrationalis anll
ma tune in corpus illditur: nec ulla irrationalis anima: [ub'
{tamia extrinfecu5 &: aliunde in corpus adfcifeiwr:mu1ca (.0
rum,qli3! [unt in confeITo,fubuenemus.ConCtdcrcUAr aU
tem,ut in homine, quod dicitur. fercur humanz anima: a~
gch,cr~tione~ d~fcendend, prius quam in hoc c~rpUs
dcm,cl adtexi fplrltum,& Illas , qu~ fUnt in eo, Irrauona c
erl
facultatcs. Quod fi hoc uerum efl:neceffe cft ante fe/11
pr~exiftere irrationalem animam. Si enim in femine g~~C:'
rationem habet:falfum eR:, quod didum cR:.&: fi in fJ:'lllfLl
,f
d
Hmc deinceps inCipit, ~am >q~~ de uegetatiua elt anima,
doêtrinam aggrcdl.tlutrltluam hiC animam,uegetatiuam di
'cit.Q!toniam ante fac~lcatcs de operalionibus prius craêta'
're oportet:antc operatlon~s autem de oppol1tis:animalium
autcm facultacum uegctatlua prlor di: : co quad , qua: alias
hâbent animales faculratcs,eam quoC}3 habent : qua: autcm
CaQl habcm,non alias 'iU0~ habcm:propt~rca priPlum dç ,cgC.hibCl.~ poa al1iœalia~fIolutiones rcmanel, fier l ~C)fI
der;
I!.' •
,
po"'"
�D' E '
A N
1 M A. ,
gener:tt io. Quoni· 1
pot,Ut i (c'mi ncïint ci us rationrs .in illo ~nim elfe quo(}l ha' i p~um,el1: nnis cuius. hu i.u~ enim gratia mOf rum fines ut
btba.R ationi autcO) confem aneu dt,ut t. t poA: corpus ma
Ilens,ame ipCum q uoque exifrat.N unquid aucem, quem ad
modum animali um q ua: p me nafcunt ur , & pIamar um
g encra tio,non ex apima ,qu~ pl'a:exil1:ir,fucces fione fit:[ed
& apta exil1:ent c materia,ab uniu(l'(o opificio ,herbaru m ,ct
all~ ma!iurn Cp cics in eam immictu mut,& qU!; in ipfo funt 7 ,
anlm. le t cu!ta~cs: ftc & in irration ali a nima, qua: el1: in
omnibu s nimalib us , CUOl ta cx uniuerfo opificio fubft.
fiam ~ Genera tiua erg o [-actlhas lion d t irrac;ona lls allim p ,
Ilulla dl: dub itario.ncq: emm genwlti ua ci facultate opus 1
en,qua: fecund um numeru m " abec a:ternitatem .Sed fi 001
"ia,quod fe mper el1:,appccu m:& anim atis proprerca inll,a
efl: gcnerati ua faculcas : 'luomod o in inanimatis proce der·
oraCloÇll c~ eni m gel1 eratiuam hab em facu ltatem • Dico cr
~o,q, in eis quoque pro modo eorum , ta lem operacio nem
llcetilltucri. Quem admodu m enim in ani m atis non ami.
e~ eiufmodl deflderi um: fed in animallbus quidem , qu~
~ eébuum habem mocum ,appcticus quoqJ a lialUfa immitti
~r gen t rali u ~ fac ulcatis,' lui uduci œfi ro percicns,anima,
com.mo uet,& ad talcm operatio~cm cogi c: ~ in his ip,
ts plllnma cfi dlffe rentia.H omo COlm Gmul l'uam , quod
Ilt,in'luiric ,diCo autem ,Cl' fucccsGonis g racia tales nobis in
fU~t operationes. ln plamis autcm,& arb orib us, cum d c;
d lonis expers motus {!t,fpo ntanea generat iua operatio pro
(:edlc:ttc non l'fi mirum ft edam in inanimitatis appa rcat
JemifTa calis facultas . ita~ & elem enta , 'lux in [e inuicem
agUnt,quod domina tUr ,& efi: potentius, in [uam fpccicm
ll1utat,q uod l'fi imbccillus,&: q uod uincicur • F rigidu m.n.
a (~Ii,do fup eracum in ipfum mutatur , Îtmilitet & Ît calidü .
a. r'gldo fupereru r.&in ncco, &:humido Îtm iliter. Quo.
~tn ~nim e1em ~ma no n tUl'ltincorru ptibilia,cadem cali fa
us 10
1 uem a calido corru prum frigidum ,fit alibi uicatia ei
t cor
E
.
fpecics
tcur
conferu
t
JU
Co rcpoÎltio,Cupeta tc frigido
Pta quoquc m etalla in aherius locum rurfus frponÜtur,
. tli COlm nc hic quidem la pis alium flbi fimilem gcnerat:
·Pfa t~men rn r. taUi uni uerfi tas,Îlue, ut ira dicam, toticas g c;
ne~atlua\l] hab et faculcacem • Similis l'fi: eni m hic lapis ali,
an' ~alis parti:ip ra uero mccalli uniul'rfitas toti anima'
(aclIlras,
1. tCOIm & in animalibus,in totis cO: g cneratiua
1100 10 partibu s.& ficut in animali bus,carn e ali'lua ablata,
p~o l'a aliam g enerat nacura: lie & in metallis pro ablato
OIlill d reponicu r.
Il
ft
E
fe'
cmm coepora (une allllnts lIll1:rum cma;ani
cui.Cum artIfice auu:m domus extrud ore conucni etni; m
&: proport ioncm habet natUra:cum homi;e uero tegmen . '
t um fieri iub elltc ilnima,Cllm corporc autem domus . non ,
folu m autem in animallbus duplex cl1: finis,cuius,et cui; red
&. in plam is.& in h JS eoilll naru ra ioRi'arilim (aclt COt pus: 1
'19 refcra ur ad urum eius, 'lu ~ in cis efi,anima:.lnfll um ë;
tari~ cnim (Unt plamarllO'J q uoque parl c's radlx cortex me
o.
d lllla,& folia, & eiufm odi. III animatis c:go d~plex
Ilis,ut didum efi:in r d iquis aurem lion dt itidem illucu irc
du plicem Ilnem. M ecalla enim &: lapides & ut felllel didi
inanima ta,'luœ a frigidltac c quidem & c~lidi tact proxim :
n um/cd ab uniucrfo opificio,fep,lrilte , un um habcnr fin i'
cuius gralia. proptt'r m undi Wi01 fabrica m.nol1 itidem au:
rc m,&cu i, Ut finis el1: in cjs,ne~ enim funt aliquoll lm in,
firumen torum infirumencaltlcqJ ad aliquaru m u[;Jm aoi,
rn arum comparantur.M ag is autem cfi,ut duple x finis, in
om nibus commu niter contlderclur.& clè,ut cuius fin i3, cô
nlUllicer rerum om nium natlltalium , & anificia lium , bo~
n i dcfldcrium .Boni cniro gracia cc nacura,et ars omnia agi r..
fin is autl'm cui,orna nd:t maleria: gracia. dt cnim finis fo r ..
ma quo que ftmpli circr abaci,ue l animali s,quod dt ornare
m atl:riam , & bOlli ddJderi llm , proprer quod hx c Rum:
uCus fOrta {f~, ueI diuinitatis imicatio . Notant aucem hic, q;
fcopum A "I(foteles finem dicit.cuiu8 tnim ddldcrium 1 hic
fcopus cfi.& proptcr ea dupllcem o ncm dixit. Appctlt unt .
ha;
a Ut~ m commu nius dixic.propri e eni m in [olis fen fum
.
appc:ti
ilUfeO}
lant:r
P
ixi,.
/
c'
fupcrius
s,ut
b emibus appetitu
tum non habenc, quoniam n ('q~ [enfum. Appeti tum n g o di
~i c nacuralem ad hoc con!licutioncm .ct ficut,fd iccr ig nem.
q uod fur rllm el1:, appcter e dicimus , & fic ad ;![ud ( Cil den",
O m nino crgo,qua: oat uralcm hunc impulfum & appcrictl
habe nr,prim i <ClernÎla crm appecullt,Et quon iam corrupt i;
b ilia,inqui r non polTullt cadcm numero manere : facicndo
alia , qua lia ipr.l (unt fpecie,fu ccesûon e ::cterni tatem perfc;
quficu r, hoc qu'd em m agis:illud uero mi nus. ud quod h ~c,
qllidem ft nt Ult a: diutur nioris:;J la u n o br~u ioris • ue! p ro .
prerea Jquod deficium,& non funt perpetu o , fcd aliqulbu s,
tem poribus nunr:uI locu(far um genera ~& uefpa: , & culi,
ces,de: qua alia eiurmodi . Magls auu m proptle hoc audi r
aliquis,l1ol1 de cemporis diuturn itatc, fcd d e qualita lis D:lr ;
ptj;'
ti cip~riooc: , {1cen i~ quod reliquis.ani mal b us longe
i!alll1us,homo, rm longe d ercnonb us m inus diuinita tis par,
t1ceps,m ulta enim animalia fum diuturni oris uÎl~ cV homo
corniccs,& e1ephan u,& Ccrpente s:& alia plurima .non jla ~
que fic illud audiend um el1: , 11a:c l1t1idcm m agis , illa uero
m inus: rcd fecundu m qualilarcm patticipationis. Ql! ~ mad
rnodum &: Colis illuminario nes non omnia animalia fl mili.
ter admittu nt.Alite f eoim Aguila [olaris luminis clè patti- .
ceps:&: alitcrho mo:& aliter uefpcrtilio, pro m odo uiftu a:
~orum facultacis. fic & D ei illumina tioncs alia alitc:r fufci,
piunt,fccundum [ua: [ubHantia: modos •
t'ft
•
n
cet
lIlud aurem propter quod duplex en, hoc qui
, dem cuius gratia) Ilud uero cui . QBoniam ergo
tius)quod femper dt, &. diuinum ,cotitincnria 8(,
t>erpetuitare particeps dIe non poreil) quod nihil
Corruptibile côringa r Unum &. idem numero per
~nerc:qu a rarione particeps dIe unumquodq.
"oreil,ea quo~ ratione cômunicat: hoc quidern
;ragis) illud uero minus.et pennanec non ipfum,
.~d quale ipfum!numeroquidem non unum ) fpe . Eil autem anima uiuenris corporis ~u[a
Cie Uero unum • Qgare Cemen, animalium J &. pIâ
principium.Ea auté multiplicitcr dicuntur •Sed
tarum dl: inilrumentum,
ramen animalccundum diuifos tres modos caul
lllud autem cui confequells dl: drc maxime naturale ui fa.Ecenim und~ ilIi ~otus)ea dl: id,propter cl uod '
lJt nti bU3,Ut qu~lt: ip(um g cnerent )6t co CI> omnia primum &. ut fubilanna) ammatorum corporum anima,
.appetunt,&: ilIius a:rernica tem: &. quoniam omnino 6nalis caufa.Qgod itaque ut fubilantil)clarum ellCau '
c~uJ~ lllernil1it proptcrea inquir, Cl' illud,pr opter quo d, id fa enim omnibus,quod fint,cfi fubilantia. Viuere
~ nls,Quplex ~:hoc quidem cuius gratia,illud uero cui;
uiuentibus dIe eil.
poetica ,&in libro de generaciollc dixir. ~elll 3urcm
: ç~r ;a~.;....
8l.:tJ.e-<.
a~od &in
glll~OdUIll.dico,domu9 a:dincator n~e~. habet,~t fac~ac te ...
iu n~1ll Imbrium & a:/tuum proh,bm uum: hiC 6111s cuau~ gracIa. dt. Tegme mi enim gratia domum [<lcit. hab et
tulll
&: alium 6nem , ne~elieet,hoc cnim tegmen
e.~
,
IS{; .
110b
.CUt.Gc aClt'~go;~~mus a:djfi~nf&;ttt
duple Ut ergo. ht~,fte & 10 omnibu s,qua: nacura cO~lQant.
~cr • cil: linls.e,us enim quod diuin um elè,ddtd er1um,, p
'lIIoli umUD'1uollqu~. aniœ,atilln ~,i, aJi~, qua1~ ~11
pol1:quam d!"it de finc generariua: faculrat i,,& de nutdmcnco, & Ccnl1h,& ut femel dicam de: ijs qua: (unt oPPOû.
ta aoimalibus facultat ibus eA: tradatu rus:prius pet hœe do
cet,quo d illi,qua: hab eod; cfi: de anima orarioni, oPPOÛto '
rum dt necdraria trad atio.An imatum e:nim,qu atenus di '
animatlT,nutritur.Quare,Cl' ipfum nucriatur~ ~i anima cau .. ;
fa eA:. Sirniliter&: Ut uita [cntiat cau fa elè amma: quod au# :
"Ol nutritur.nuuiOlcnto nutrl'ur:& quoI;} (emit, fenille rat
2-
c--"7
'
�S < 'E
C
V
tit.Qùàte èi,qui dt rlutritiuà & retlGti"ua ànima eft ttaéht. '
lurus,prius fcl~ndum dl, 'luid dt fcmire,& nutrir(: & ri ,
qui il,la noITe uulr,fcite llccdrarium cfr, quidnam eft nutrimentum,& renfllc.Senfus enim [enûlis fenfus cft: & quod
l1utritur,nurrin'ltnro nutrirur.ea aUtfm fu nt ad aliquid.Eo rum autcm,qu:x: funt ad aliquid, qui alterum nofTe uult. ci
'luoqJ neceITe cfr reliquum cognofccl'e'. ~are ncceITc caj
lit qui de anima diêtutus eft,de oppofltig quo~ dicar.F ru,
fIlentum enim,ut frum~tum quidrtn ,110 efr ad aliquid. Vc
llutrimentum <tût, cfr ad aliquid .Similitet & lapis·, ut fub, '
Rantia quidem aliqua,nol1 cft ad aliquid:ut autem uifibilis
ad aliquid ca. Vifibile cnim dt uifu uiÎlbile. V nde c:rgo hoc
cft,<}l ammà nuttimenti,& [enfus corporibus caufa eft, ut
adeo neceITario oltfndarur de eis efTe diccndum,hoc ofren
dit per propo{ita.Cum cnim cauf:t,iVlquir, mullis modis di '
cantur. Vel enirl:J tnaterialis caufa cfr:ue! formalis:ud fina,
lis:uel c:ffeêtlUa:Cum ergo quatuor modis cauCa: dicantur:
fecundum tres modos ofrcndit cau Cam cfTe uiuentibus ani,
fIlélm:& Ut [ormam:& ut 6ncm:& Ut effcêtiuam.Q!:Iod.n.
l'on materialis cauCa anIma cft,cla rum c:lt.Et q, anIma qui
dem,ut forma ,uiuenribus caufa cfr,duobus argumetÏs ofië
dir.I1lud.n.ur fubfiamia,ci forma ftgnificat.Anima idquit,
uiucntibus uiuendi ca cfi.Quz aüt uiuunr,quatenus uiuût,
ci! habenr.Quicquid autem dt,'luatçnus dIe hab cr, id cius
forma ca. Anima ergo uluenrium forma dl:. Vel fic potius.
Anill'la uiuendi uiuemibus caufa efi: Viucmibus autcm ui,
uere corum eITe dt: Anima crgo uiucntium eITe cfr • CUI
u(cunqJ autem rei ipfum eITe eiua [ubftamia eft.Anima cr,
go omnium uiucntium fubfrantia efr.Subframia autcm, ut
tine,omnibus cau ra eft.Anima ergo,omnibus uiuemibu9,
Ut fint,cau(a (ft. Vt [ubftantia ergo anima,ut fil, caufa cft.
Hoc crgo unum dl: argumellrum,<}> anima,ut forma, cau,
fa dl.Alrc:rum eCl: autem, quod iam etiam in pr:x:ccdemi,
bus dixit.Cuiuruis cnim,quQd dt potêtia,inquir, perfeétio,
feu enrelechia , forma eCl:. Pot cntia aurem uitam habemis
corporis anima cntclechia eft. Anima ergo potentia uitam
habenris corpOlis form a dt. Sic ergo caufa cft anima ani,
fIlati corp rls,ut qu:x: eius form a efr. Atq ui & ut e{feêtiua
èau fa, cau fa dl,& princip:um anima:& ut finalis.Et cp cau
fa cfr,Ut fi nis, alllm a,ftc olten dit potel1:. Prius autem acci ,
pit,q, nacura omnia allcuius g ratia facit.hoc enim monfrra
Wt in auCculrationc nacurali.lilfrrumentis prçdita cotpora,
3n'm:rgratia. Cuius autem gtatiaaliquid fit, hoc cl1: il,
(ius fi l1;s,Anina ergo inltrumemi pr:rditorum corporum fi
W1a[is caufa eft.Q!.lOd aUteOl,U cffed iua caufa, principium
cft 3l1l ma,aperce ofrendlt.Eff. c11ua autem caufa ca i11a,un
de l'a principium motUs. Motus aute Cpecies Cunrquatuor.
primus enim,& maxime propriuli motus efr,qui efr [ecun,
d lJn1 10cum:Deinde,qui efi: fecundum alterationcm:Dein ,
d e [ecundum au"q ionem : Dcindc fecundum diminutioncl
E r,quod motus r 'cundum locum cau ra efr animalibus,ani··
m a,clarum d l:: fcd fte non omnem comprehendit anima:
fcd eam,qu3: el1: fecun dum locum motiua, Quarc eria ofr~.
dil ,q, altera lionis quoC)3 cauCa cl1:. Sen[uum cnim caura cCl:
anima.Senrus autem alrerantllr , a fenfilibus quodammo,
qo affedi.altcrario enim qu:rdam eft, dirgregatio, & con.
gregario uifus.Sed nondum per h~c plantas quoCfi compre
helld l ~:rub· ungir itaC}3 , Cl' audionis &: diminu tionis cauCa
cl1: aooma , Ut omnia animata comprehendat. Nonllmili,
ICI' au e~ e,fr,effediuum principium,& formale. Formale
tilim prlnclpu:lm ûmilitcr eCl:, ac finale: effediuum alltem
von ~ mph,.s f~b,ftal1ti~,fcd allquarum operationum,uel.aE
feêtuull'l pm~cIP.lUm, &: caufa cft • Quomodo autem dici,
mus dlmi nutlonl s quoqJ caufam cffe .:tnilllam ~ Nihll enim
I1CC)3 ipfum Î1b~pfi,ncqJ [uo fubieéto corruptionis caura e.
Omnia enim non Cotum dIe,fl"d &: a:ternitatem pro modo
f~ appetu.nt,ut iam didum efi:.Dicimus ergo,<}l quemaJ,
modum dicitur &id quod non eft,& priuatio caufa eITe re
rpm generationis:n Qn cp cauCam effeêt iuam habcar: [ed q.
~.ij~ p1u~a~ur,q~pd ~t;~ ~ ca.~cdé\nt forPl3e ~o~um, qu~
N ·'n
V . 5- ]
fiun ttOmne tnim,quod ne,ex ns,qua: nonfunt ; &. ex P iOI
pria pl'iuatione ne:ue diêtum dl: in naturallbus.Sic ct a III fil 3
diminUtionis dIe cauCa cflcitu nnon <}l faciar dim i nuri~I1\-,ft
CUt facit auétione : Ced quod proprer imbecillitatem el dCIII
ceps cedat.Alioqui ad oftcndendum, cp cffdèiua caufa c~
atlÏmà, Catis eft Ccire,<}> auêtlonis cau fa cft. Si itaq; fccundu
omn,s caufarum modos animaro corpori anima cauCa en,
ue Îlt,quatenus eft anim"'tum: Si auecm cfr animatllm .' co
ipC01lUtritur,& augctur,& gcnt"rat: & eorum t rgo anima ,
mufa eQ.quod erat propoiltum ofrendcre. Ea a!llem mul·
lis modis dicuntur .Caufam autem dici t & principium mul
lis modisdici.Quatuor enim modis dicitur:ul forma: llc m~
l'cria:ue efTcêtiua cauCa:ut fina lis.Similiter autcm' anima tri
bus definitis moèlis cau ra eft.E x quatuor enim modis cau'
(arum in nuurali aufculr ationc definitarum,fecun dum tres,
Itmiliter corpori a/lima caufa efr. V ude enim motuS, h?'
efr,Ut (ffc:êtiua cau(a:fk enim ipfam uocat: & cuius gratl~ 1
idcft,ut finis:& ut fubfi:amia,a nimatOl um corporum anl,
ma caura efr,pro co,quod eiè,ut [orma.In propria enilTJ f~r,
ma uniufcuiuf~ fobfraruia charaêterem & 6gutam a~cl'
pit.Materia cl1im communis cft om nium.lam ueto anima
ta eITe habcnt fecundum animam.Qyate animatorum cor
porum anima forma eft. Q!.tod it3q1 ut fub{lantia , c1arll l1l
dl, caufa enim ut fint,omnibu s dt fubfra lllia. Q uod ca.lI
Ca cft an ima ,ut forma,pcr hœc ofrend it.cfr aurrm hoc pW.
mum argum ehlU nl . Anim a enim, inquir > uim: principill lTlo
& cau !"a dl uiul"ntibus . Vlurre autcm uiuentibus cffc eft,
' Vniu(cuiu ti autcm eITe ci us forma dl ,& fubfiamia. Ani,
ma ergo [orma efr & fubfrantia uiuenrium . VniurcuiurQ;
aut cm rubft'itia ca cfr,ut fi t. Anima ergo uiuêtibus [ub Ral~
tia,Ulllnr,caufa dt. Non hoc autcm ordine propofttio nfS ,
protuliurcd a pofterioribus incepir.Caufa cnim, i n quir~ 1I~
ftnr,oml1lbus efr fubfrantia ,ut Îlc Îlt oratio.Subftantia "I da:,
cfi: autcm diccre,forma,Ut fim, omnibus cauCa cfr, h:ctl '~'
dum hanc cnim unumquodq3 & cfr & dicitUr , Q uaI'e UI'
uentibus rubflamia,& forma ut fint caura efr. VlUcntia ali
rem eITe hl!hent [(cundum ui :am.ha~ cnim ratione ab 31ri!l
differullr. Vit::o autem anima cau fa e{l, Quart: ft omnihUS t
Ut finr,caura efr uniufcuiufq: fubaantia & fo rma. ui uenri .
b us aurcm u i t~ caufa cfr allima,quatenus elfe quoC}3 hab ct1
forma (rgo & Cubfèa ntia uiucn tium eft anirtla. Arlaote1 e~
aurem,cum propofiriones d,x,lfet, conclufiol1cm non ad ..
didit,ut apertil elt.Sub(bl ntiâ ailt,utiam d!xi ,["Ormâ d, ci ~. ,
EU autem eius,quod potcntiJ)rltio entclcchlJ.
Secundum argumenrum.Ratio autem,inquir,pro eo,quo~
cft,rubfrantia, & fo rma.
,
Manifeflum auté)quod &. cujus grltia animai
lieur més,aJicuius graria facir-:eodem modo &. n3
tura.&. hocdl:ei finis.Talem aurem in animahb llS
anima fecundum naruram.Omnia enim narur::l!ia
corpora)animf infl:rumenta:quemadmodum ql1~
funr animalium }fic qUf funt planrarum }ur qu~
fintgratiaanimf. Duobus autem modis illud c~
fas'gracia:&. cuius &. cui.
PoH:quam ofrendi;, <}l, lit forma corporis, principiutJ1;
& cliufa i anima, nunc ofrelldit,q> & lit finis. Quemad/Po
dum cnim mens alicuius gratia facir:eodcm modo 8t nar~
ra, Mcmem dfcir aêtiuam {leur mens architedi nihil fru;
Rra alfumit:[ed omni a,qu~ ad atiquen'l finem fpeétant,l1~
pe domus confrruêtionem.Sic ergo nihil fruftra fadt na,Ut
ra, (cd unumquodC)3 eius opus propter aliquid efr. HoC a~
lem aperte ofrendir in narurali auCcultatione. Declarant , '
de lIfu panium medicorum traêtarus:q, ne mini01u~ qU;i
dem naturz opus fruara eft,Ced alicuius gratia • Curus a,a(
gratia filcir,hoc ea,eius finis,inquic.Cuius ergo gracia faCl'à
animz,inquir,graria. Animatorum ellim, inquit, (orpo~ , .
omnia,& animalium,& planrarum,infèrumenra funt ah"
marum. lnftrumcntum aut. cm fit gratia utenris: &' eum :1",
a
'(Jla l .. b~t nnem. ~arc &. qu~ ,,"At ill~atura~ ,o{por~ , ~nL ' "
r
.
. .
�D E
A
N
èJico,t1ntm l1abrnt ipram ris ururam animam. Duobu9 aul(m &n~J Il ,lIud,euius gratia,&.id cuius,&.id cui. Hoc in 10
co !Jet Ile accipitudum dt,4l1imam quidcm fincm,ut cuius:
a111 mal auttm ) Ut cuiJaCit tnim inlhumtntarium corpus
n;Uura
anima:
quidem gratia ) ut co utawr , lanquam finis ,
il
'Cl '
I1Ima,uc.cUIUS.UOlS aurem ut cui animatum. VI. enim cilra
lm rdimt!1tum l1ntanimali optrationrs omnia facit natU,
ra V d igilUr fic rfi,iIlud,Cuius &. illlld' cui: uc:] flcut pau
-,
,
Io am~ d'1~! mus,Cuius
quidcm,"
gratia [abri
ca: mundi , &.
~tetnllalls:Hoe tnim omnia expetuoc:Slc &. allimz.Ei.ll.
pra:parat ad ufum infirumtntum:q, &. utrius dè.
~t'd & unde primum (ecundum locum motus,
~ntnJa.non onm,ibus autel1? indl:
uiuentibus ha:.e
acuiras. eCl: aute & alteratJo & auého per anima.
Scnfuscnim alterario qu~dam dfe uidecur. nihil
autetn fcotit) quod non habet animam. Similiter
au~cnJ & de auéhone,& diminutione habet.Nlhil
('l1nn diminuitur,ncc augetur naturaliter, quod
llon l1utritur.Nihil autem nutritur,quod non ui
tf fit parrices.
fi D rill ceps ad elteétiuam tranCu:. dfeétiu;t tnim cauram
~e fempcr uocat,undc principium mOlus. Cum <luté mul.
tlS Olodls dicacur motus,ut diéturn d'l::'1' mocus quidem fc
bun?um ,1 ocu01 anima cau fa dl:,c1 rum cfi. Sed non omni
Us,Inqult,i,nfLè uiucmibus ha:c faculcas,iddè Cccundum 10
~u~m~lÎua.~arc nô 6c uidcbirur omnis anima dfc cauo~ e~h u a.&: idee cam alibrum quof.}3 motou dTc cau Cam
&. an~lt:altc~ationiS,il1quam,&: auétiollis:& d l minutionjs~
ft CI",omUI anima uniucrCalém [ccit oralionem • Q:. uod
a a~ amen" alterationis caufa dè,Gc oftendit. Animalibus
IU'!la rellfus caufà.dtOmm: autem quod Centie altc:ratur.
A d" c
' , caufa dè , Quomodo
'
•
Ji I1Ima
rgo aI
teratlonts
autem
fcn,
eum lelt alceraciol1tm, nunc quidem non addidit. Dein~
p e~s autem adliciet,q> duplex dl: alteratio:&. in uniuerfum
i\~1J duplex tf!::ltoe ~ui dcm , quod ducic ad corruptionem~
, ud uero ad pcrfeébonem.a doétorc enim difcipulus pa,
t leUr & al
d
'
~
,
du
"
ter,Hur,~ non a ,c~rruptlonem, Cco pctfcébonê
d CI/Ur. Qyod tmm potentlalll co cft, ad opc:rationcm de,
r ~lcur.Sie &. fen(us altcratur,&:a fcnfillbus patilUr ad pcr
e lonem dudus,&: a pocêlÏa ad operationem produéèus.
Q.uod aute:m auéèioOls qu0'lJ. & diminutiouis caura dè
ëlnima,ûcof!:end't.Quod augctur,&: minuirur,tlutritur,ni,
hil cnim augetur,quod non nutrltur.Quicqu d aucem au·
gerur,uita: dt particcs,&. fieri non pocdè,ut lIucriatur,quod
IlOtl cft uita: particeps. V t crgo nutriatur , u:ucrc caufa eft~
Todus autcm uita: cau fa dt anim a. IiHrgo,qua: augêrur
& minuuntur ,hui us ipftus auétioni".& diminutionis cau fa
anima dl.Si autcm nonnulli qu ClJ hpidc8 augtn uidrcur:
Ilon cfi hzc proptie auétio,Ccd potius addirio. Hancwim
auétionem d/cit ,qua: lit pcrirtftrume:ma natural':t. [n(rru ..
nt,enta autcm non runt in inanimati •• non crgo augentur,&
bl,oqUi,quod augetur ,per omnem parrem augetur.ut in li.
~ rOde gencrationeoltenfum cfi.Lapidlbusauwn extcrius
t Orta{fe addito puluerc , qua:dam fit mutatio: &fic maius:
oe~rn fit,non faéb audionc,fcd oldditionc: Geut fi ignis au:
f~r, ~icatur,pluribus lignis ad~itis: {j~ ~ mccaUa augécur,.
c mlda cx qua conltant, matena ClrCllClrea cxccrius, con,
.:aeta,eaquC in ipforum C}Jbltantidm,ab ca,qu~dt in terra.
CO:~aL bcultcm,cx uniucrfo mutira.Si cnim proxima, &:
ail' tln~os,caura dt aoima.Conrinclltur autem,.& Cunt, &
au~all~&: planca: donec nutriuncur. Nutrimêtum auteln
trgo 001S c~uCa ef!:.Anima crgo audionis cauCa dè. Male.
ta at:bt~nalibus principiis,terrz,& rdlquis,auétionis cau
cu mat ~I~r.l)ed ad hoc fortalTe dixerit Empedocles, C;; icut
l1une n:~a ea'&:,cffcdiuas naturalifi cau ras tra~~:~e er rgo
"on h..b b,ffcél:1uas caufas,red matcriales tradldl.Sed locü
lugctltU C Il rcfponûo. Nc 'l1 cnim tcrrcfrrcs radlCes magis
Qt.~ r,quamrami. Vbi'l1auttm tcrrcnum Cupcrabun,
5},
, 0" cr&Q ad tcrrz f~bftantiam atunct
J
ni hi Ifurfum
1 M A.
47
augcri dcberce.
Empedocles autem non rette hoc dixit adiiciens
plantis augmentum euenirc radices qUidcm deor
fum agentlbus:quod terra ?te feramr fecundum
naturam:furfum autem, proprer ignem fimiliter~
Ne<J3 mim iIlud furfum & deorfum reéteaccipir.
Nonenim idem dl: omnibus furfum & deorfum
& uniuerfo.Sed ficue caput animaliu~:fic radice~
pl<lntarum:fi ôportec alia in (lrumentum dicere
& ead~m,proprero~cra)& quibus fungurur mu;
~era! Idem autem mfirumenta dicere ,in quo fit
ldem opus. Ad h~c autrm ) quid efi,quod ea conl
tinet,qu~ in contraria ferunmr , igncm terram~
DiCl:rahenrur enim,nifi fit aliquid prohibimrum.
Si~utem ira dl: anima quo que dl GlUfa, g,augo
tur, & nurrirur.
'
l'ofiquam ollcnl.iit augm(ti caufam elTc animam,rcpre
I1wdic Empedo.qui non rl'éh dixit auétlollcm in animatis
fiC'ri. Dicebat enim auge ri plantam,co quid(m) qui in ipCit
dl,igue ramos furfum augenrcaerra autcm,qua inipra ~fi..
tadlccs in[nnc Jgêlc.Auétiollis (mm cau(am tUfZi & ignt
adfcribebat.Hic enim Curfum r.lrnos aug:t, ut 'lui furfum
ferat:tcrr~ ucro deorCum radiecs,ucquz deorfumfcrat.Eü
aUlcm prImo reprehendlt" '1' nOIl reêce dlcal dIe infcrius
plantarum radices.non cm,m omlllbus idé rfi,inquir, quod
furfum ~f!:,& deorfum.OcJndc ç.ufam 'luoqr affert. j'llhu
rnenra cllim,inquit,opcr,bus di1udjçamur.SI tnim opc:r:uio
I1U01 gratia rune illf!:rumel1t;laJu~ cafdcm opcralÏol1cs agàe
eadem fucrint. QuemadmQdum tnim in alris animaLis) id
per quod nutritur ,tet cs; Ile ergo &. pla mis id, pcrquod nu
triull\ur,os fuctlt.Nutriumur auccm pcr radICcs. ip(x CI go
plantai um os fuer' nt,aliorum autcm animaeorum ommo
os pcr quod nUrrJuncur,(uperdè.Omnium enim caput,in
quo os (uptriorcm loeum oblÏnct. Et pfancarum ergo os,
&: caput conuenicntcr fuperius fuerit. Q!!arc plantarum ra
dices filpcrnc potius,rami aurem infcrnc. ut ad uniucrCum
autt'm,lIquidé in uniuel'fo Curlum, &. drorrum diccre opor
tct.quodcircücirc.l C]uidcm dt,rurfum efè(Dicô aUlcm cœ
!um)quod autem mcdium,deol fum,ncmpc' lerra.animata
,~aq3_ j~cul1lur fupnne caput haberc:,lloll omllillo, Ut 'luod
Clrcoelrca d}lc~ ~t unde principiuOl OlolUs:quandoquid;:
&: elC.cœlo prlllcipium cf!: motus corum, 'lux hic fum . Ee
.cum urationa!fa animalia plurima,fere aaré omnia,prona
Hl ccrrUll Cpeét m,ut ne po!hrioribus quidcm partibus ad
ld,quod cir,ûcÎrca ë,caput altius habe;ic:fu~iorcs camê ani
ntalJUm pa: CI'S clTc dicuntur ca pUt,&: qu~ funt circa capur.
Qyarc capJt Cu,p~r~lc dicimu~cum capitc autcm propottio
I~cm.& con~(m(ntllm habenl radiees.ill'IlC enim ef!: pLIII'
liS ~ocus. pnncipium, Ut fupcrius quidem ûm radlcrs, &
non lllfetlus,Hoc crgo unum abfurdum ci oblicic:aduerCus
qU,od qui [p'iam pro co refpondens, &. eum ddendcns diclt:
q> Ille fupra,&. Infra>ut ad uniucrfum dixit.Radices enim ut
ad ccntrum,augcntur:rcltquum auctm,ut ad ccdum .Alec
rum rurfusabCurdum excius diét,s coliigit admodum ap'
te,et coha:rel1tcr.Non enim ab ignc,iIlSJr,'& terra fit auétio
Si cnim ignis furCum augclllr:&. terra autcm dCOlfum : di:
fha]~enriir ,inquit,&. diu~lIc,ntur plantz,curn nihil ût,qu04
COl1tlllcat. li auccm dt altqUld,quod ,omiutt:hoc facrie ani
ma,l1utrimcmi,&. audionis cauCa.
Y,iderur a~té qu~burd.lm ignis naruradre 1i~1
phclter nutnmenu, &. auéhonis caufel . Ip{e rnun
fol us uidetur ex corporibuS' 8{. demen cis,quÎ nU!
rritur,&,a~getur.Qgare al in~rjs Blin animv
lrbus e,xlfilmauerit qUlfpiam id dk) quod ope!
ratl1r. IS autem qUodammodo,conca.ufadl:, ~olt
:lutem fimpIic.itercaufa {cd porlus anuna.Ignts.n.
a,,!dio in lnfirùtum:doncc fuait,quod posfi.t ~~
�S' E
\
C
V
huri.Eorutn autctp qUe l1~tur~,confiatlt finis dt
'~ratio maghitudilifs)& augmenri.ea au:em ahi;
bl~,&
nen Jg is.sç. ra~ionis potius quatn l11aterif.
Polèqua m othndlt al1!mam audionis elfe caufam ! ;Ilia
l'erimit,qu::c qllibu(dam audionis uidentur cffe caur~.Em
p edodcs qUldem terr'am,&: igncm caufam in plantis exilH
Jn~bar.eo q> illorum quidem contrarij [um rnotlJs,rurfurn,
.& dcorfum. Vldentur aut(m &: planta! in contrarias pat,
l es augeri [ecun dum radicrs,&: [ecundum rames. Atij aUle
igncm tufpicabâtur folam cITe auétionis caufam : aduerfu8
'luos nunc in (lfiit • R eétl' àucl'm illud, Simplicltrr addidir.
in hoc eni~ ~rrabal1t,qui uitn auétiuam igni !tibùebant,'l'
curn l1mpllclter auétionis caufam dicerent. Cocaufa enim
crre ~gnis,ur inlhumentum audioni s per quod ei quot}! cf,
fe 'U1derur. non auccm ûmpliciter nuCtionis crre caufa, frd
tantum ab eiTe ait, ut audionis l1mpliciter cauCa fir, Ut &:
dctetiorem,quam (t'cundum inlhumt'nta,concaufam elfe
dicat inlibro de generatipnc,&: C'otl'uptione. Inarumcnra
~nim a radone adaptata finem aiTrquunrur.Si autem ab ar
'tillcc diminantur,incommoclum.sine anifice eoim operari
119 11 polfullt.Ignis au rem ipre pet [c opetans,exitij,& corru
p!ionis cau ra fic.Currl enim cibus coquitur, &. meditamen
tu,!,~oi~ a med,ica, ue! cQ~uillaria radone regalur , qui co'
'lUltlg11l8,magls corrumplt, &a ptopriefpccie feu forma
Glbducit,.Cum, aurem ~ixif!et, q> uide:luI' quib~Cdam ignis
c~e: l1utnm entl~&; auétlOI1lS cauCa: undmam in hanc ad du
~l funt [cnte~ltIal11,fu~ iumc; t.Solus e!lim ,inquicex fi mpli,
f,bus corpotlbus cermtur augeri,&. nurriti ,in hoc eu im fo,
Aum ,cOl~ fuetUdo nutrimenti !lomine ufa dt: &. propterta
:.luébolIIs quoq;.Quod en'ffi'nutritur,hoc &: augctur.huius
ntultum u[un habemus in confuc:nidine,ct apud antiquos.
Omnes ftmui tecum,inquit Poc:ta,c:dax ignis uorac: &. rur
fus,Omniuoro igne,didum cn. Si itaq3 ex fimplicibus hic
f~J:Jm.nutritur,~ a~getur:hic,in compofitis quot]3 fuerit nu
tntlOnlS,&: audlonls cau ra. dICO au rem , in animaris. Vbi
~rgooftéderit.Philofophlls,'l' non ftm llirer outriuntur &:
augemur anima a, ut rgnis:ûmul eriam per hoc onend:rit
,
,
,
'
"1'n"n111 alllmaus Ignls nlltrlmemi &. audionis caura ea.
Sic autcm olècuditut.Qua:cun'l1 n~tura nurtiuntur &. augentut(idelè autem:Qi~ in feipns nurritiuam , &. ; uétiua
llabcnt faculrate~.Q u~ enim ~on nutrionru r ,& allgê
lur ,ea 11011 ptop~l e eife dlculltur Illa,qu~ dicuntur.) QUa!
~.rg~ natul'~ nurrIUntur,&. per hoc augentur , habent nUlti,
Il0nlS terml,num:~ de6nita cft corum ad cerram uft]3 men
furam audIo .Igllls autem non elè definita nutririo &. au
dio. il~ innnitum enim augc:birur, ft matetia fllp~c:dire ..
~ur.I~l1Is autem non ~~ilirer aC,ani~ata,nutritut,S<: augc:"
-,:ur.SI ~utem,oon ftmlllter:ne anlmatls quidé auéti(;ltIis cau
fa fuem.Igms.n. n~n eft finis,l1!!c ratio auétionis.Qya: aüc
l1atu~a ~ugen,tur ahl.luem nllem habent ,&. dererm illalam
auétion~s ratlo~lem, ' Secundum rarionc:m aurem augere.
&. dc:6n1te,fuem aOlmoc,&non ignis • Sic ergo oftendit q>
110? ignis anir~lat~s .auétioni.s ,cau [a dt. Quod autem neque
~~ I,gn~ pro prie dlcltur nutrltlo &. auétio,fed gencralio,onê
~It ln llbro de generatione,&. corruptiooe. Is aUlem exifti,
~~u.s elè ex c:lelllentis. outrir! ~ augeri:quod apenc qui dé
10 , fiS fuperabundantla.,addmo dh aqua enÎm aqua: addi,
~a,& ~rra re~r~, fic fir corum maior excrefcenria. id autê
~lon c e nut,rlmenrum,nec audionem,clarum cfè,Ignis au
rc,? cxcr~tCJ[,no~ ~ddito igne,[ed disfimili mareria , Bcut li
gnts,~d c,ufR~dl,~fCll ab ignis facultare il! cius mutatis rub
fràntlam,ûc t IgOlS ~xcrerce?tia. V lderur autem tale quid
c:ffe,& qua: ca propm: , audIo. Mutaro enim alimento in
C?~pori811~turam,~c .fit animatorù auétio.Oftendit aih, ut
dIX! ,quod J~,quod 10 Igne nt,gencratio cR:,&: no audio.
" ,
ne
N
D
V
S
dit,q, ci ,qui de anima didùtus en dè ~s , qua: funt oppofl:
ta animallbus facuIra!ibus ,rraétare neccfi'e cfl:, ?d o11clIee
dum
erre caufam nlmitionis &: aué( cl·'slA. ahe'
. animam
.
ratlot1 ls,qua! cft fc:cundum fcnfl!s,& rdiqua: & E OlpCl!O'
c\.s femenria: inrcrca m~minir qui non <lnimœ aué,iiotlclll
tribuit, [ed materialibus caufi~: &. l'OS penit fi rçffllll, qui
C l uS,qL~a:, fit in animatis,audionis igneam fubHamiam c~ u
f~m eXlft,manuhic dell1ceps de coh;x:rentibus ucrba [aca,
dICO autem de nurrimemo, ut fic deinceps de facul,latibuS
quoque, tradet. Tanquam enim de una ul'gcrariua faculta.'
te fuperlus quoCj3 uerba fecit,ubi dixit . NUlritiua enim ahJs
quoCVprima ineft,&:elè maxime communis (acu!tas anl'
ma:, [ecundum quam uiucre ineft omnibus: cuius funt op~
~a g(ne~'~re ,&. nutrimt:nto uri:& hic rurfus, quoniam t'ade
c:ft n~ltItlUa,& generatiua facuhas:dc nu!rimenro pririlud!
d~nl1lre necelfe dr.Qu6d autcm dlCit, dt eiufmodi. quonlam una cfi,&. cadcm uegctaciua facultas:cuius funt ope,
ra gcnerare,&. titi nutrimClllo(per extrema mediu quoq!lt
compl'dlt::ndens,quod cft augere,&. ad perfcdam mcnrui
ram dcdu~crc)qua:: augentur )diximus aLltcm,inquit, de fil
IlC gC!1eranu~ operatiollis,neceifc eft &. de co, 'Juod eft op
poflrum nurriliua: facultati,dicere dico autem nurrim elo :
Ut lIc de,inde de ipfa quoquc: faculr~tc loquam~r. V nam a~
tem dlm facultatem
nurritiu<lm"
&. auétiuam &;,
gcncrarl '
~
uamlt1onllmpliciter:quoniam ucget3tiua commun 's de elS
pra:d lcatunCed quod lInus finis l'ft harum omnium, opt'ra'
tionum.id autr.m ea,gencrare altcrum, qualc Iplùm, pro l
pter deftde~ium a:terni!atis. Omnia aUlell1,inquit a finc,ad
q,ucm ma~ l mc: ten~lLur ;denominarc par ~a. Quare , qUO'
l1lam ~~m uegeratlUœ facultari finis flè generare .. lre!LI m,
quale Ip(um:eam,qua: in omnibus cft,gellcrnriuam il pd,
lare a:quum elè.Nutritiua enim &: audlua facultas Ut Li (c(
uiant)faétf Cunr.Quoniam eni:n neri 110n pote ft ,~t anima
ta generent, qua: non ad dennitam, &. fecundum lIal U'
ram men[uram peruencrint: proprerea aétiua opcrario l1 e',
&. facultate opus eft.Sed quia rurfus fieri non pordi ur all
g eamur,qua: non ~urriumur:idco nutririonc opus efi.Q!I~
re proplet gencrauonem qUldcnl au{c'o: proprer aUCtlon c
aurem n,urmio. propret generatiolJem ergo nurririo. Qua
re qu.omam a fine omnia denominare par eR: :ha:c ea ~e (
lleratlUa omnibus appc:llanda • Nutriciuam au rem cul1l
aétiua ad idem deducit, propu~r cam, quam , cum in dl;
étionis conrextu fuerimus ~ caufam diétUli fumJ.lfl. Qla;
re neCI; de: audione feorfum uerba facic:fcd coniundim cil
co,quod de nurririone dicic. Vilde nc'll audiuam feorfu(11.
[,aculcatem dcfinir.Qyoniam aurcm ipfa anim:Jll uegctatiu~
f-acultas,eadem elè,ac nutdtiua,& generatiua faculta6: de'"
fedJUe fccundum phraûm dida eR: fentenria. Sic eniJll dl'
<;ere,opportebar. Qyonia autem eadem cfi alllm$ faGul ras ,
ourrmua, &. genera!iua: de generatiua: autem fill~ diéèulJl
(fi: neceifc en & de nutritiu~ QPpol1to dicete:nutritiua: a~
tem faculrati oppofttum elè Ilutrimentum:oportet itaq; pl'l
mum de nutrimemo dicet'e.
)
.
, Hoc ~ni~1 ;:t~ aIiis facl1lratibus opere (ecernj~ur~
, Nu~rlt1ua,lI1qult anima ab ali'js animahbus facuhatlb~
f~ernJt~r,quod nutriat.hoc dt enim eius proprium.Nul~~E
que nU~t1memo:..quare de nutriméro primo di cere I1cc~J1e t.
Vldetur aut eiTe nutrimentum contr'arioJU COP
t~Jriu!non quoduis cuiuis) {ed <:JucrcuncpCOl1c[al'
na non ex fe folum inuicem habec O'eneranonel11,
{ed &. audionem. Muira enim fiun~cxfeinuicem:
{ed no~ oinnia quantitatem fufcipiunt, ut fan urJ1
çx laborantc.
, Varia funt, qua: de putrimento dicuntur • Atij cnitJ1 di ...
'~nt,'l' quatenus nutrimentum elè lImile: eorùm, ql.l:t 11L1~
, Qyol11am autem eadelll dl: anilll~ nutritiua tnuntur ,id augec.elè au lem lInlile ûmilis'audiuuJJl,non c6
t:t generatiuafacultas:de nutrilll~to primum d~ t.rarium.id enim &: con.trarij qu0'l3 corruptiuum cfr· I1(qli~
~nire neceife cft.
efi:'e.POt~.ft,ut a ~onttatlo nutriatur,quod nquitur , (cd ,aur '
, ~J?ofhJ.la!D ~jxi,.d~ ane, gcncrat~ujlC faa<élti5,~tindc oa~ . ,»lij,i\lq ijer,O dlqmt,~ çOJ,ll{atium o"tr;, ouod nut rlt, "
•
,-~
.. ."
~
"$i clii'"
1
�48
Si c:~im ~utrimc:ntum paritur ab c:o,quod "uuitur: tk con' form:r magis particcps,audum a magis mau:rialis , &. con '
',rarlum ln contrarium mutatur:nutrimentum ergo conera ltarq in ipfum mutalione.nutriri di(ilur~ non iridcm autem,
&. quod eft materialius ab co)quod cft magis formale. Sic
rl~m dl (Orum,qua: nutriuntur. Hzc ergo [une,lquz de nu
IfImento dlCuntur:quae contraria dfe uidentur,cum reuera cnim fe habent inter fc: ignis & aqua. His crgo lic inuicem
110n fillt. VlrunC}3 cnim c:orum ad pattem aliquam refpexil; mut~t,i5,aqua,inquit,.igni ~fi ~utrimcntum .ignis autê aqua:,
&. ad hanc u~ra dicit.Nuttimentum enim cft potentia qui- non 'tldem',n,em<? cnlm dlxc:rlr aquam ab igne nuttiri.Ignis
de";! fimlle C:I quod nutritur:aétu autem & operatiolle con autc",l n~trIt1 dlcltut. O",lncs flmul tecum, in quit Poeta,
'ranum,Panis enim & obfonia, prius quam conficiamur, edax Ignls uoral. V nde t'tlam qu<[fiuerit quifp:am ft quem
& concoqual1lllr ,c:i funr,quod nutritur ,contraria: pon-qua admodum aqua: in igMm mumio generalio rolu~ cft &:
aUtem murata,& alterata fucrint,tunc flunt ftmilia.l\'1ura, non auétio:fic & ignis in aquam)u; oficnfllm cfi in libr~ de
gcncrationc:cur,aqlla quidcm igne non nutriri dicitur ,ignis.
~urlaUtcm non fimilc in ftmilc:neq; quodllbc:t in quodlibet:
cd c~lItrarl um in conerarium.Necv enim album in calidëi; autcm aqua dIClruHQ uod el11m aqua ignis nUtritur da,
fcd fng ldum in calidum.Etenim fufcum ,quod in albû mu. rum cn-.EH tnim olwm aqua aliquo modo affcéta &cera)& huiu[modi.& ligna qUOl~)& ftmilia,q> aliquidlmmi,
ta~ur,l1o~l qualc:nus dl albi partic~ps,murarul'.~are,fi nu
dilatis
habeant,materia fic igl11s 6ul1l. Vnde omnia exicca.,
!t1ffi e11l 0 mutarur)é1arum dl)<p in comrariü mur:llUr. Cil
la ligna ,lit qua: putrcfaé'ca funt,uel in cilltrcm rcdada, ne
It3tF duplex flt nurrimwtû:hoc quidé incC'dii:illud ucro co
uri quidem poffum:eo quod fint undiq; humidiratis exper
~dii:incoétii qUldé ei,quod llutritur,comrariii dl conco'
tia.Dicimus
ergo,primum, q, confuelUdint'm ft'cutus dl:
u~ autem,& mutalum,iam flmile.Cum autcm dixiffer,
9> uldCtur l1utrimelltum elfe nutrimcnto comrarium : fub. Philo{ophus.Dicimus ellim nutrimentum elfc igni olcum.
hoc autel11 nihil en- aliud ,quam aquam igni l1Utrimcnturn
IU,nxir,<p non quoduis conerarium cuiuis conrrario dl nucffe diccre.Oleum enim,ul in quarto Metcororum o11en.,
tnmCntum: {ed qua:cunq; dum mutantur , in comrarium
fum d't,en- ex aqua &. acrc ,qu~ ambo (unt humida narura.
~Utam,quod mutatur.Multa cnim ,inC]uir,contraria in fcin
Prltterca in libro dc gcneratlôc ofiêfum cfi,quod id, quod
~Iccm ':11~lantOr)ut [anitas & morbus.: alGum & nigrum:
augetur,forma cft,& non materia.Oportet enim ,quod au,
. cd ca 01h11quantilati mutata adi;ciunc. ~are non fum fui
gc~ur,unum dfe numero.mareria autem,qua: amuit, & cf
'l'forum inuicem nutrimclltum ,neC}3album nigro nutrilur"
flUIt,llOn cft eadcm,in co,qund augcrur.Forma autem ipfa
quando mutatur nigrum in album:nc'll fanitas morbo.No
inagis.r0rma~is,uril1 dc~cl1tis, ignis. A'lua aUlemmagil1
aUtem hoc (lmpliciter dicit, cp qU:E ill fcinuiccm contraria
marwalls,ut II1IS oficndlt.forma aUlcm magis adiua)& io
rnUlamur,& quantitati adduOtur,caa fcinuiam nutriutur.
corporca,&. comprchenfiua:C!C]uidem patitur quidcm ma.
:I,e~,enim hoc uerum cfi)ut & ipfe dicir:fcd Cl' qu'J: ex con.
tcria )agi t autcm forma. & ilb quidcm diffundi &: difpc:rgi
;::rr1s lIutriullt)ea quâlirati ad~ciut1t.Q uandCl cnim ab atli
potcn-,a forma autcm comil1cllIr , & ccnis fi nibus circu~
,a,murata fuerint eiufmodi contraria, dico autcm qUltCUtl
fcibitur.Ea uero in igne quoqJ CCrnUnllll'. cfi c:nim &. atija
CJ3 el ~ual1tirati,il1 quam mmal1Wt ,adijciunr,IÎlc fit lIulrime
~~m.Sl mplicia iraC}l c~>r~ora a~gelltllr 9uidë inuiccm inter clementis agilior, & CUblilior, & ma gis comprchcnftuus.
Ignis cnim fph::cra reliqua elcn1cllta comprehendit. Et, ut
ftmutata: a fe aurem HlUlCem 110n Il Uttl Ulit. & quod magis
Cemd
d,icam,in contrariis,quod ex comrarqs mdius dè,for
~ 1~~C: proptic: quidem;11 t'Ïs audio dicitur , Ccd additio : ut
ma: rauollem obtinel,quarenus dicit,Q uarc &. t'am, qua
ln, 1 ro de grl1eratiol1eoftcndir,Quod autc:m primum nu,
u.'menrum &. illCol1coCtum )eft ci,quod nutrimr cOlltrariü cft ad id,mutationem gencrationcm dicit.Quod autrm dl
In~ p,tanô efi,Si enim patitur ab co,quQd nutrit~r,&. muta terius,matcria:.Quarc corruplioncm dicit, qUa! cfi ad id,
~urationem:alioqui, &: quod nutritur,l1utrimenlUm pcr fi
tur~n II\IUS fubftamiam:nol1 quodlibc:t autcm a quodlibct
Jp~m ~onficicns,in feipfum mutar.Hoc ipfum autem uidl
patltur:ncCIJ mim quoduis a quouis m~tatur, (cd conrrar;u
'~Jr 'gllls qUOC}3 faccrc,infufo olco,& lignis fubieéris. Mue,
ln COl1tratium:nutrimclltum.(.quod patilur ab co,quod nu
tlO qllldcm cerre ignis in aquam 110/1 fic fir. Per hoc auecm
tricur, utin ilIius (ubrtantiam mutctur, contrarlum dt ci,
quoct dixit. In alLis crgo corporibus , &. uc mulcis uidclur
quod lluttitur.Ccrtc quoniam conftamus ex fl'igido,& ca,
hoc d~clar~uit,Nutrimentum cnim propric: in corporibu;
lido: humido, & ûcco,f.in qualirates, qua: eiufdem runtor
cft 3mmatls.Ha:c autem funt compoftta,qua: & nUlriutur,
dinis eum eo,quod nUlrÎtUr) nutrimet1tum '1uo~ mutabi.
tUt. Vel ergo,cum lit calidlus, in frigidius per cOl1coéi:ionê
Dubiratioocm aurem habet. Aiunt eoim nonl
rnmabitut:uel frigidius in calidius:uel ficcius in humidius;
nulli fimile fimiIi nueriri , qucmadmodum & aUI
ut! humidius in liccius.Qum: ei,qu~ in corpol'e fupcrabfi
geri.. Aliis aurem, uel diximus
... ) conera uiderur, cô
dat,qualitati contrariâ l1utrimentû aff;:rimus.Si corpus qui
tranum
contrario.
ut
pote
cu
fimite tale fit quod
~ê Gt Î1ccius,humidius affercnres:l1 calldius aüt,frigidius: &.
pati
non
paf
sie!
nutrimentum
autem mur~tur) /3(
'~ rcliquis flmiliter.Clarfi ell.n.q, matcria opus habet llutri
concoqu3mr.,
~utatio
autem
efiomnibus in opi
tlua fa cuiras qu~ fuapre nall1ra apra ftt,Ut mutCtur in eius,q,
tlUtritur rubfi:antlam.PollCÏ! autem iam palfum fuerit,nUlri pofitum:uel ln ld)quod iotercedit.
rnc:ntudt)& (Ï quod nutritur,asfimilatum, non efi: amplius
Pollquam fatis dixit nutrimencum cffe contrarium COll
Contrarium Ced fimile. Ipfum autcm ultimum, & in Utra. trlrio:nullc dicir,q> du bilationcm habec tradatus de nutd,
que dc:inceps parte asfimilatum, dt quo'1J aggrcgandum, , rncJ1[o.N~nnulli c:nim d~cunt ft~ilc: a flmili nutriri. alij uc.& agglutinandum.
ro comrarlum a contrario. De hlsautcm dixitinlibro de
. ~identur aurem ne<]3 ma eodem modo fibi dIe generatione,nunc qU0'l1,inquit, neceffarium c:fi: de nUtri.
In?lCetn nutrimenrum.Sed igni quidem aqua nu mento loqui ci,qui de nutritiua faculacc: dldurus efi. Poft.
trIt~entutn:Ignis autem aquam non nutrit.Io Hm <}u~m aUtc~ ~ixit,cp du~itationem habc:t , co Cl' alti Ji~ill
IIUtt1tl,qu~ nUtrluntur,dicullt.alij uetO contrarl~
Phcibus itJC]3 corporibus , hfc erre maxime uidenl <}uldcm
urr,ique ~pinio~i,q~~ cas confirment, paucis addidit, il~ilH
tur)~oc qUidem nurrimentum:illud uero, quod <}Uldem 1)s,qul flmlh,nutri cenrem di cens fleur tiC auget1.S
nUtruur.
.n.codé Iluc~imur )&'augemur.augcmur ~uta Î1~ili. car,ni~
tu~o~quarn dixit (X contrarqs c:a Cui dfe inuicem ~ut,rimc enim,~dîe~lone caro augctur: fimili qUOq3 nutrlmur.hll1('
urro 1)s,qul COntrario nucrirl uolunr dlccns, Vrpotc cum
au )q a: noo Colum ex feinuicem Sunt, Ced &. fClflulcc:m
gcnt:Ptop terea addidit no non omOia
. elUlmo
' ~
d'1(UI, Cne
tr '
mile a Omili pari non posÛt.Q.uodcnim paritur, a cc:>nt~ir
'IC
ln
U c:rn nUt '
,-c
1
rio'patitur &. nutrimclltum mUlarc &. concoquc:re allqUlO
dit
rl~entum dlcuneur.&. hoc per exemp um ofren
pari
cfr.O~nis cnim muracio,ctiam ea,qua: exeo, quod if\
tum~{to qU'c~uid Cecundum quantitatem a\lg~t, nutrime
~ , ~Ontranolrcd 'i\lod Cx COllt rarijs formalius e~ afcu "cr ,ontrariaimcr"dit,fit, quodammodo,quatclluS fi,~col',
�'v
"
trarq dè par[iceplIl~ !10
nt
mllt:\tio l'X iplO,& in iplum :G~l .
pofitum <llHem hic colltranum accipit:& non Olnll !: fi J'l1 pli ,
cÎ tcr oppolilUm;&' aperrü dl ex co,quod addldlt. Et qIJod
Îmtrcedir. Inter cOI)traria enim aliquid ilHtI ccqif; ~ non
Û411pliciru omnia oppof1ta.
.
, Prœrerea nutrimcntum aliquid patiturab eo)
quod nmri ur! fed non hoca nutn menro. ficut ,
_ J
.}
pee faber a mareria:-fed ilIa ab ipfo. F.1ber auré myl
7;.,.4... !:1~ '~ (,~fJ -::;'' . famr tant'ul11 ab oçio & cdfatione ad operarione.
1' 0-..,., ""1
,.......,...-..'1_.
6' ~"'~
eum di'iiCfcr,q> Illjtritc,&' nuttiri fit aliquo"ageme,& pa
tiellte:utpotC cû pini ,i nqui r,nô posÎlt {imile a tlmili : ~ hoc
oftêdês,'l' agrre,ce pati oporteat,quod nutrl\,&' quod nuai
tur;dein dc dlxitlà ltutrimclltum mutari: nU llc oHwd,t q>
llurrimcmum qUidcip eft,quod patitur,&' alte ratur ,aébuu
;lurcm tft,~ a pasQone alienum,quod nutrit. Si coim quod
llutrirur,idem mallrns [ccundum [ormam nucritur, nUlri ,
menrum <ll1tcm non idem maner;iplu01 e!J: ergo, quod mu
'arur, Exemplo aurem ufus,fabro poltquam cHelldit,'l' ab
artificr,& forma materia pamur:fed non comtal a m;Jteria
altifcl<lqlloniarn uidj:tur arrlfex 'quoq~ in eo, quod 1'11a((:fiam opererur murari;qua:nam Île eius m~talio o11:ëdit. Ab
c>cio enim &. çdfatiolle,inquiead operatiollcl)l mutalur; fe4
non fecundum pasfioncm,neque m im qu:cquam piJtirur,
ru''l3. alreratur,olÎ:endcns,quod raIls guxdam e11: 1l11tririllX
facult~tis mu.rado in nutrJendo,notl alrcràtio,f~ d perfe4iQ.
Pcrficttur elllm facultatis opcracio . Talis aurcm mu ratio
nOI1 mOlus led pedel'lionis potius genera~ip ut oftendi~ i~
narurali au rcu harionc.
l
Vtrum autcm dl nutrimenturn) quod poilre!
I11Um aggregatur)& adiungitur)uel pl'imum, ilv
lcrdl.Sl urcm utrunque! {cd hoc quidem inCOi
~um!illud ucro concoélum!lItroq ue modo con l
liogat nut rimentum dicer ',QBarenus cnim inco
itum eft,conrrarium contrario nu tntllr. Q.g tel
nus ilurcm concoélum)îmilc finll h . ~larc mani
fcfhl dt l quod dicunt quodammodo urrique 8C
rette , & non tette.
Q ua:r't utrum nurrimemu diare opofteat,iclne, quo"
puucipio afferimus, pal1rm dico,&: rtllCJua:a 1 quod po Ilremum çorpori aggregatur,cuiurJ}1odl e11:,gui f nurrim~
l O îanguis muratur,&' in pan bus fie,& eis asjJOl ·lawr. hpc
'~ftent m poftremum.Nutrimemi enim aiul1l fv\edici,quod
Jluerit ilucrimemum e11:.c~his enim inuçnietur, quod qu~~
ritur,uuum Îlmili nutrimur:an çontrario.Si eoim quoçl pri
rnum a(fcftur,eCt nuttlmcntumlconrrario tlutrimur. S ~au.
rem poftremuOl,quod corpori aggregatur &: unitur, tlmèli.Si aurc:m ~tra$ llurrimemum,quod'ctiam uidecur,& pri
mUIll & ulmnum:& (imlli,& contrario. Primum enlm &:
incodum, dl: comrarium • Secundum autem, de conç().,
Çtum,fimlle'9-uare ulwl,ue eorum,qui de nutrimetllo di
)Cerunt,ut ad pattern refplClells,reéle quidcm dixit:non a~.
.lem perfcêc'«.Dubi!auerit autern qUlfpiam, quidflam dt:,
'luodpolhemum aggrrgalUr.Si enim non primum fic ca,
ro,delllde carni aggtegarur.hoc enim cft addltio non aul,
élio:quicquid ante mutationem po11:rettlum fueri:,hoc con
'tta~ um t'Cfe necelfe cft.Si enim Inutatur, folum ergo con'
traflum t.lUtrimenrum.Si aUfem polhemum dicit, quod ia
asDlntlarum : non e11: amplius eiu[modi nutrimentum,
{ed pars.Et loluens P~lilo[ophus inquit,'l? fada quidcm ca
'? etl Cec,undum nUtruD~ntum , [ecundum partem autcm
Ctus,quod ante agg~egatlonê fui~ corporis dl nutrimctllthil
10 qmdem ut totO cofid~taro:dico aiit,eo quod polè aggrt.
. If. If :,2.
'gationem pars t'fr.De hl~ autem exadiu:1P libro de gene,
ï:.~ /+"' ~ ::;'b~ ,~ ,adone & corruptione dléj:um eR.
'
Il
,a
<
":7(;,-::.t'- ." ~ ~/"""
t~~~'::;::::'~)}v~~~tt;
.~1
.
('"'
'ry'~f~""S '
:2.
Qg~ni:lm au~etn nonnurrirur,q~od uit~ non
~f~ pamceps~ammatu~, corpus fuem,quodnUi
tncu r , quarcnus dt ~n1matum . SIC et nutrimenl
.~~tu cft ad <\pjmatum;& J19n fecundunlaCCidens..
Q u~r~ non pro prie de ign.e nutrimentuft'J diGitur.'rr,~
fil auœm il nutrimento ad opcrationem.ea e11: aurcm nUl! t,
rt.Nutrirc CIlim dt ejus quod f1utritur . &' nUlrtl'l quide/ll.
ff.lerir,per oper;uionem ~irca Iluttimemum eius , quod nu'
lritiu~m haber faculratcm iUius,quod Ilutritur,feruare (ul~, .
1l:arltlam.Nutrirc autcm circa nUlrimemum opera ri IlUlri',
[acultatcm,Dcin:eps
('foO
ab opcratiolle , qlla'na/ll
tiuam
~
,
.
b
JI[ nurritiua facultas illucnir &: dcfinier. Si aurcm nihilnu',
)
trllur quod nOI1 fit uita': parriccps, inquit ab anima aUlern
ulucmlbur uita:neccCfe fA: animawm corpus eCfe,quod n~
trieur ,fecundum hoc ipfllm,quarenus eA: animatum:&: I\~
fecundum accidens:n6. n. corpori 'l' nurricur cCfe anirnartl
acidi.r,fed q, c11: animarum,proprc;ea nutritur~Si auté quod
!1Utrl,lur,et1· all.imatum:llutrimemum quoC}l fC Cllndun1 hoC.
Ip[um iJllIm arr fuerit.QJii-rlHlon p ~oprie ignis nutriri-tii~I.
ulr,Eotum c:nim qua: funt ad aliquid,alia lluidem proprlc,? ,
&: fccund um fe ad Illud funt ad .quod refcruntur alla aute ,
per acciJens. V t feruus dicit~r homi nis eCfe lauu~:&: domi
ni feruus. Sed domini quidem fecundum fe' hOffi 1'0 is uef O
per accidens.accidit enim domino eCfe hominem. D icatU r
a~(em & grammatici eCfe fcruus,&: rheroris: per accidens,
[c!llcet. Nutrimemum autem per fe ad animatum dicitur. '
,
En autem aliud n utrimencum & dTe auéhUll'
Q u~ren us enim quacurn quid eil id,q uod dt an i
matu 1 auéhuum : quatenus uero hoc qu idpiarn,
& fub{1Jntia, nutrimcntum.Seruat cnim fub(tan '
t ~am ,& coufgue dt!.donec & nutritur. & gen eral
nOl1ls f'ffeéhu.uln}10 eius,quod nutricur,fcd qU~ ,
le,quod n~t~ltu r. l.am enimefl: ipfa fubftantia.Nv 1
~111 aurem lpl~m felpfum generat.,fed feruat.
Hoc quoq:J qs e11: conueniens, qu a: de nutl'lln entO rra '
de ge
l1Cratl~ne, <pnou fecundum idem l1urrimur, &: augrIDur.
Quoll l ~m ~1JI1lJ,quod l1ucril~r, &' forma tft, &. quantU~
qUld; 1I ~ , lllc:raurem&. nurnmentum nutrir, quod nu!rt~
tut;J~utrlm e ml propnum clt rcruare formam eoufque. dU·
nllttlumur,qua: nutriuntur, &' fi non augc:antur. SI autclTl ,
q uatÏ tatem augcélt ei,quod nucritur, addltum nuttimcneU"
110/1 augerur élUtern femper,quod nutritur: quando rxcrecio
ue! fucr~t ~qualis,uel maior ea,qu:xl ex nutrimemo nt, ag'
gregatione:uc dixit in libro de gcneratione l & Îlc quidrlll.
cene llutrimcmum, quod in ft eft,qua/lciratl adiicit.Q uo:
Iliam ergo idem nutrimcmum & nu!rit, & auget. Si .n.id e
d l pmenlia,quod id,quod nutrit:nutrir &: [eruilt formaI1\.
flus,quod
nutricur, Si aotem quantitalè' pt:~di(Um db ca,
quoque ratione augcr:clarum dt, CJ> qua: circa llurriID eU '
lUm operatur,facultas,idqu c cOllcoquir,&: murat,8L (orp~
ri adglutinat,ulla,& cadem fuuit Ilutritiua,et auél:ua.Q.ull
do eni~ fic h~ber, quod nutrirur , ut & elTe posfit , &: ( lU"
quantICatl adClcne:non [olum nurrie,fed & auget. Qlan do
uero non potefr,quod nutritur,eo 'l' id,quod nutritur, tetU<
pore dcfdfu,m fit &: e~hau11:um,non ampli~ s quoqut: aU';
ger.eum cOlm parres ficciores feipfis cuaferint, lion (ua'
pcc narura amplius extendi poffunr, ur quantllati aLlijciau r•
V nde & infamium,ac puerorum uclox ajmodum fit inerC:
rnentum.& cum in cotis fa:pe duobus aue tribus annis duq
r~~,au~ t~ium cubitorum àddirione~ ceperint,.in alii~pll.l
rlmlS mlmmam adieélioncm
accipium : cum iam dein"~
,
'a
~art~.s ad ficcius mutentur,nec cxrendi posfint, & quapt lCt
II adqcere,Nam nutritiuaJ fOlculcas , quantum quîdem III .
~11:,quantirati f~m~er adderer'I?r ~li0'1ui,~um dei~cêPS rn~
gna faéta fit effluxlo;eo CJ> ad dlmlllUlionem te(ldat an lGl, !
nOn fufficic nutritiua facultas ad re6ciendum qu6d def,ar,
&. ei quod a principio fuit, adijciend\lm • QjJonial11 e~g~
r1ft
Ilutritiua facultas eadem rft cum auéliua: merito de (lut
ua,&. ge~~ratiua f~la meminit,e;ln~tm,ut di"i"exiai(11a~~
c~m nutrltlua ~udluam. Et generatlonis cffeébuu lTl , 1')di
t~us,quod nutrltur,fc:d qualequod nutritur. pon9u~ ~;
.:~:trA'l> nutrimentu~ Cecundwn aliucf & atiu4,t;l.utP! )Y"";'
8:a"t~r.Hoc au rem in ijs quoque dlxi! Ilbris, qUi fuO[
--
'r'
,
gct,~
�r .,
D E
fetUffi:lJqUld<:m
,~icjt gen~rarionis-quoqae ~ff,diuum (/fe niItrimen,
[~meo eft cxcrememu.m ultimi nutrimenti
Utofrc
d . l'b '
~
..
0 Ct ln 1 rIs·de gcncrationc ammalium:ccue ad qua
I!iltem &: quantitatem.nutrimmci rerum uencrcarum ma,
gis uel ~ill~s motus fit.Non dt a~1 em cius, q.uod nutritur~
~cneratlOl1lS cffeéinuum Ilutri menturn~nihil. cnim ipfum fcIprUnl gcnnat:iam dl; eni III eius fubfHitia : red quale ipfum
~uOd lIutritur.Ofllllia eHim ,qua gcocrallt,ut plurimum)&
c~undulll naturam,fibiipOs limllia generat. Aetcrnitatcm
cnllll delidcramia, fic ealllllt Cupcriuli didum eft arrcquun
)
lur,quod alla,qualia ipCa,generem.
Qgar€ eiufinodi quidem .lnima: principium
faclliras dt qu~ fcruare poteil J quod eam haber:
quarenus tale. Nutrimentum aurem adopel'and1ii
Pffia:parar.& ideo) q uod nutrimento priuarum eft
e e n.0n poteil. Qgoniam autem tria funt: quocÎ
~~trull:r:quO'nutritur:& q,uod nurrit:Q!!od nu
(rIt qUldem prima dl aniUla! quod nutmur aUI
quod eam habet COFPUS • Quo nutritur uel
o,nUtrimentum.
tr' PoltC]~am dixit, quod nmrimentum dl: eius, quod nu-
/m )
q~,fet~lIuum,quatcnus dl: l1utrimcmo:ell hoc nutritiuam
o~ l!luenit ammam,& cam definit, quod ea dl: facultas-)!
~: ~uare pou:fr,quod eam habet,quatenus tale.I1Iud a~
f~t' )"'<!I~tenu9 tale,pro eo,quoddl:,fecundum hanc ipram
qu·~lalll,ld dl.in eadé forma Ceruans,quod nutrltur. Etipfe
ha~ cm I1Utr~tlu~ folius facultatis dcfinitionem tradi~. E"
tati ~e~~tlam tradi potell audiuz & gencratiu~ facu l.,
teda ~!l1t1o.Efr enim audiua facultas animz,quz-ad pe~
~ orlllam ducit,quod eam habct:ad quam clllm pcr..
U ,~I Jera
n.
'
11er
. ' po teu
omnes natural es operatloncs
perncue. Gif'..
'lu ~lua 'lUlé dl facultas anim~ , qu~ pr:rpararr pateit id
du~ ~alll habet ,~d faciendun:t alt~rum)qualc ipfum,Cerun
Ille - flderlum elUs,qua: dCIn primo, :rternitatis .• Nutvi ..
lltll
l'ilt·
aUtcm inquit )pr<tparat nutritiuz facultati talem"""e
IOlIe01
"
.
-r
f<t 1 "N'l"'
1 1 emm tu nuttlD1cntum, no opcratur nutritiua
IJ~U' t~s. EH: autem nutrimentu operatiollis. pr:rpafa!i~um
, ttltlU:ae f:lcultatis) per quam fcruatur ,quod'(am habct. Ec
Id~o quod llutrimemo priuatufll efi, 6cri non pocdl~. Ut lit
ilUlIllatum. id enim eft quod nutrilur. Quoniam aLUcm cfi
'1l1od outritur, &: quo nutritur, &: quod'RUrrit;quolliam de:
IlUtrimcnto dixit;uulc)qu~ ab eo denominancur ,dc:fnlire,&
dicere quidcft coru unumquod'IJ. Etllll1im aliqwd'quod
l'Jutrit, &: quod nu~ritur,&: quo nutrit. CQ.uod.nutfieautem
tR: prima animz [acultas, qUil: dl: nuttitiua:[:rpe: autem· di~
dum efr,cur prima.Q!lod nutriauraUtem,Rnimatum "or.
PUs,q,uatenus hanc habet facuhatlRJ.~o autcm nutriw ...~
IlUttimentum.
fi Qgo niam autem a fine omnla'pal' dl appellare:
n~s anrem dt generare) quaIe ipfum!fuerir prima
Qnuna)id quod eft gene~aciuum,quale ipfum ..
, SICUt enim ab intdligédo IntcUcdus appellatur: &: a fcn
llendo fenfus:nutritiu~ autem facuhatis,quam·primam·LJO,
ca~,Ut inferius primam)nnis dl gcnerare,quale ip(um:eorQ
tn1(n,qu~ nutriuntur,qu~ perfe6a fum,& non marlca g,e:..
er
ll Clnt:ergo eam etiam a fine denominare pal'Cll di,o~aw.
telll gencratiuam:quia gcncrare el'fi OIS
' eft •
'
,he E!l:aurem)quo nutritur duplex)ficut,. quo.gUl
~nat)nlanus)& dauus. ,
,
nu ofrqualll dixit quidnam dbtlud, quo nUtritur ,.quod
lt1~c addltur infrrumemarium efr,quo tanquam pcr inaru
qUit,ho~)nUt!itur , Hoc (rgo infrruroentum duplex cR, in ..
fol ulll qUlcjcm quod mouet,& mouetur ,illud uero,9uod
lidurn IllOUetur,non itidcm cdam mouet. Innatum cllIm ca
tUIll ~uo quidcm nutrit anima, tanquarn per iultrumen ..
rno~etu~Ou~e, &: mOUctur. A nutritiua quidcm facultate
tlcnU'CQJ ~cl'9uas autc:m partes mou et , ut dentcs , uenas»
1
<.)ali~pcr gua: nutritio ô '.tua:' '.tuidcm folwn
.. .. . .mQ~
•
4
.~
49
uc:ntur; non ira autem &. mouent alia, quia ut infrrumen,
tum:fcd nutrimcntum.Ofiendir autem dupliccQ) radoncm .
eius,quod nutrit,tanquam per infhumétum, guberuatoris
appolitione.manus enlm cft,quod mouet,&: m o ul':tur.m~
uetur cnim ab anima; mouet autcm clauum.clauus autem
folum mouelUr.nOll eHim ipfe aliud mouet inl1rumemum.
fcd marc ,ue! naucm,Î1cut ma nutrimemum. AI,i autcm nu
trimcntum dicunt) quod mouet quidem , &: mouetur a ca~
lido. mouere autem, quatcnu8 notrie • Melius autem (fi id~
quod mouct, &: mouctur , calidum accipere, quod ab ani,
ma quidem mouctur: mouet autem l1utr:memum: nutri,
memum autem , quod Colum mouctur • Non enim moucr~
quod Ilutrit in eo,quod tlutrit,ut ofrcnrum dl'. Dicit aOtem
Alexander aliam quoqtle expoûtionem. id cnim , quo IIU,
trit ,duplex, non de nutrimcnto accipic:ndum n~nc dicit:Ced
du plex erre. nutritiuéim Ccilicet facultarem , &: 1I1O<ttum ca~.
lidum.Quorum illud quidem efrimmobile, lluuitiua,Cci •.
licet, facultas, ipf,~ cnim,curn non moucatur,mouct. inn3i
mm Rutem calièlum,.quod mouctur,& mouet.mouet enian
nUtrimeOlum,mOUetul' auum a facultate. H~c autem ex.
poli do conuencrit lcdul'c ,qua: ftc fenur. Hoc quidem.
quod mouet, Ct.. moucru : illud UUQ, quod folum mouet~
uidclicct,cum ipCum oon moueatur . &:huicquidcm ledu,
r~ gubernatoris cxcmplum c:d lunc modum adaprRueris.
Clauus quidc:m,qui mouct,& mouetur,mouet quidcm ma
re,ucl naucm:mouctur autem a manu.manus autcm,quod
folum mouet:mouer cnim dauum,fed ip[a ab alio oon 010
uctur. ContincmiulTI cnim pattes non mouemur per fc;
quolllam ncquc in loco pel' Ce, Ut ofrcnfum ea ill Phylica:
cominens ûuttm dl' manus gubernatoris. &. aliter, quod
d auus quidem ab aliquo, quod cfi eXlra, mouetur, I1cmpe
a manu: Manus aurem l1Ihi! habct, quod ad cam extra mo~
ueae.Si ergo CCflptura habet , illud uero folum mouel1li, ul,
tima inteJ'pl eratio conucniet.
Hoc quidé quod mouet, Be mouetur:i11ud uel
ro,quodfolum mouet omlleaurem nutrimétum
necdfc dl facultate co~coqui! concothoncm au!
lem OperJlUm calidum: & ideo omne animatum
habet cahditdrcm. Typice ergo,quidnam dl nurfi
menrum)dlétum dl. polka autem de eo clare dil
cendum dl in hbris cônuenientibus.
Poftquam dixit, quod duplex cft anima: "utrire: elfe"
pr:rter dldum nutrimemum aliud, per quod fit duplex il
quo nutrir,tlunc dicit: Innarum enim inquir calidum.dein:
d~ &: quomodo nutrit, Cubiunxic. Opomt cnim inquir, nu,
trlmentum.concoqui • Quod autem concodionem operatur , cfr calldum. quare hac ralione nutrit. Si aUtc:m omne
animatum nUtrituf: nUlrimcmum autcm a calldo conco ..
qUllur: mcerre efr ergo omlle animarum habere caüdita •.
lem. Typice ergo,qUld eA:,diCtum cfi. PoA:ea aurem dt' eo
clare dicen~um dl: in conuenicmibus libris: quod dupliciter cA: llUtrimentum , comrarium cnim,&: limile : ,& quod
co~um, qua: augere polfum , contrarium , &. quod conco.
qUirur , & mutatUr ) & quod Cecundum aliud nutrit &: Ce~
cun~um aliud auget: &: ~uo.d quate~us nurrie, ferua~ quod
nuem.ur: & quod g~ncrauoms quoq; lpfum eA: principlum,
non elus quo~ nutrltur ,fed quaic ,quod nutritur: &: quzcunque alla d,da Cunt. pofrea aueem de eo clare diccnduID
cft in co~~~nienti~us libris. De nutrimemo quidcm aliq~o
modo dlxlt ln lib ris de generatione.dicet auu!ill pofiea &. JO
tr~datu de g~ncra.rionc animalium, in quem dlffm.i." quo
ctlam de Cemt~e dl ~et , quod &: ipCum cft ourrimenll. Ex.
crementum emm ,lOquit nutrimenti cft (cmen. QIare ad
(eminis gcnerationcm a1i; quidem nutrimenta funt apta:
alia uero contra.
His aUtem definitis dicamus communiter d~
omni fenCu.
)
Pofrquam dixit de anima) d~ pl~tali dico feu uegctatiua:
~.ca ra,ultas ani~~ cooferua~rlx elus.quOQ cam h~betJPc~
·!O,GCiWlifupcui1lll1a. - •.
.1 . ..
�SEC
VN ,P VS
prop~am Optrat!p"ë, qùz III przrentia alimtenti,& per hoc
tion~m, priortm quoCJl dilfoluir.cfi enim hoc in morc ~oli,
tum Ariftotdi. Q!Jz eft crgo dubitatio <Si fC ll fus inqult cil:
fenIHium apprchcnliuus:fcnfllia aueem (unt& fenforia, per
qUa! frntimus:cur nô ca quoQ3 apprchcodit fwfus, clialTI fi
111hll adlit cxtcrius':ue,cur oculus fcipfum non uidcr, 8t. fi fit
compofltusex iis,qua! {unt uifibilia, dico autem deme~e,~s~
Hanc autem dubitat onem mouit)quz alioqui COllucnu 1)8,
'luZ de fcu(u traélantur:nunc autem, quia eius folutio contHtuir,cp fenfus in patiwdo,& altcrando accidunr.Qua:dè
crgo dubitationis folutiot'Ait ergo:q, fcofus porencia folulD
.dè,quod cft.Quodcun'l3 amcm cft pOlemia,in aélum pro,
,duc!tu~ ab aliquo,quod aélu eft.EI'go & fcnfus,qui dl po'
JCOtl~,1I1 aélum a fen.llii producitur:ScntJIi au rem ,quo d d~
txte,rlCls.Q. uicquid autem cft potl"ntia,quod in actu01, pro
d~c,lrur,a limili producitur,quod ia,m aélu dl. Dur,u elllm a
• Senfus autem in eo,quod dl moueri,&'pati,aCi fC1~ldo fit p~r accidës.Ei enim,quod cft effc frigidii, dur,um
A'ét
n. V'À
,fUit confequens,ue in glacic . Sen fus crgo, 'qui cfi porenu~,a
t 1'd it, qucmadmo d um ~1
UI11 e~~ ~ JyctUf ~mm. limili producitur in aÇlo ,quod iam enrclcchia &: perftého,
dre qu~dam alteratio.
"e cfi.Q.. uare & fenfus potêcia c:ft,quod fenme,Q..uOIllO~
Primum cp fcofus in fwalium <lpprehcn{ionc talitrr url do aUlcm hoc dicitur, hoc in proccffu articulatim cxpon er,
,aliter affeétus alterari uidetur.Si autCJ alteretul', ~ patitur. &. a a fcnfiU in aélum produ/:Îrur:fenflle aUlem cfi &. fcn fo
parsio cl1im,~ltcrario.Si autcm p;uitur,& mpuerur.non h~c 1iu m,in quo fenfus;cur nô.ab co qu0'll in aélil produci tUr (
autem dicit,pcrindc: ac li fit ipfcin ca felltentia 'l' fcnfus al,
l
'ft
Il.
l'd c
tercntur,& patielltut.Addiditiran. illud uidpt'ur.Ofiendet a 10qUJ 1 nô pote~,. fcnfus proprium fcoforiu apprc le cr, ~
'i'
,
~
~um lit fenliIe;cur,qua: in tO modii elCcedunt)apnrchcJldl~)
cn, im ptoccdens,qu,~modo ullumquodru
J'l.
Il. ,
[ecundii naturam calorem ,quiren
ln Ull l'
... e ru in anima di, cum enim,qui C~'l
CHur, cp non proprlc ne'l3 altnati t nc'll pati fenn.ls diciturt Jlcrfo corporc,fcn{ieilJ a facultas IIOU apprehêdit.pofiquatll
Hoc au rem Ut didum eit,dicir, quia paulo ante t'um often, ;lutrm calor' ni,nius in nobis (unie,& cômoderaeio\lcm (Xu
deret,quod anima edam ,Ut ~lt1dc: incipit motus animalium, pcrauerir. Ut in fepl'ipus: tunc eum femit. Et uifus fimilucr
caufa cft,oftcndie quod non fol~m auélionis,& fecundum .ocuJum quidem fccundu nalUlam habentem nô appreh CII
Jocum mOlus,fed &: alterationill çau[a eft,argumematus,cp dit:Ul qualis fil humorum,ud tunicarum color. poftquall1
fenfus fit altcratio t Senfus erlo alterario, altcraLÎo motus, .a~tr m CI' pra:rcr ,natutam a l'Iquid accidctit, ut in iis qUi' a!bu,
ticnfus crgo in fO cft,quod alreratur &: mouctur.
,gl11( la~oranr, cl~s,qua: eft in oeulo ) albuginis f(llfum ha
Dieune autcm aliqui &. fimile il fimili pati. hoc b~t: &: Ideo 011101a alba e/Te exifrimanr. Similiter &. fi qUIS
;lutem quomodo fieri pofsit, ucl non pofsit, dixiJ ;llaus humor cryftallinpÎucubucric &colorcm & eius 6g UI
mus qUldem ctiam in iis) qu~ in upiuq(um diét~ .ram apprchen~it • Vnde & in fuff~fiol1um pri:lcipijs,priUS
(unt de faeiendo)& patiendo.
Auam pel f~ élc Impcdita [",crir opcratio obduéla pu pilla, 111
Q!Ioniam autem fenfum cffc accidir in co q. mOuttur ~ .ommbus uI~cr~ uldêlUr culices,& eiufmodi. Oicimus (rgO
patitut:in his uniuerfa!tm dubitationcm proponir, ijuomo, ;td,hanc dublCatlonem,dico aUtc:m,cur 110n fcmie feufus pro
do parilur id,quod paritur,ab co,quod agit. Vlruru /1milc a prium f(l1forium,cû lit ipfum quoq; fenme,dicimus illqLl~'
ftm ili patirur,llel conrrarium a ,onuarip. Vtrun'll enim aH. q, non co modo fenll1ia fwfus apprehendit,quo illu::ÎldtUS
qua ratiol1c.nin uidemur.ncq; cnim,quod omnino a1.ud dl:, jOlelllgibilla.Intel1e~us.n.qupd cognofci pOlefi, ambu:JlS,
ab co patiatur,ur l1ul1a in rc cômu"icans,neq.J ellim a!bedQ &. comprehcndcos,fua: dl: operadonis domil1us, & il pulla
a dulced ue patiatur.t1Ihil tft cnim cis commune,nc'll calor jmpedirur )quado uult propriam applicarc opera li ncm, JI!
ab albedine.Ne'l3 uelO fimilc a ftmili paualur. Albedo (OiS .feipfo,ut dixi,habens imrlligibilia.J pCc I!ni,n in fc:pfum COl!a
ad ftmilem albedinem nibil egcrit;ncq; enim quo j:Uibet agit uerlus omnia uider. Senfus aut,quod cpgllpfçi pPteft,C%tr
jn quodlibet,fed eontranum in comrarium, Albc:dp coim a .haber ,& ideo pon alitcr eognp(ci'l' èV ad id,quod eft 'l'Ira,
,:omratia nigredinc patietur.& frigiditas a caliditale, & con txtcn(us.ld au~cm cp fit,ijuoniii non feparabllcs naber ~~c
rra. Videbitur crgo effe quoque rationi eonfenraneum, Ut ~ ,atiolles.m~ enim ipfc in fcipf~m çonucrti potdl /.lt qUI Il!
contrario çomrarn1 patiatUr,al fimile a fimili.Hac croo du" ,l'ubieélo elfc hab rat proprio fcnforio,& çum co {~'nJUia, aPi
l>itatione foluta , dl)(ie al quo fcnfus a fenfllibus paci~r: cu prehendar.lurc: ergo no pptefr fcpfus proprilJm fcnfprlu~
partim quidem fit Îlmills,partim autem difsimilis.Q!Jia po. ,apprehendere. SI cmm çum cp (cnft!ia atJingat; co ijuod III
Jentia qUldem dl1tmtils 1')s,qua: f(cundum adum fum,fcQ ipfo elfe ha~ct,& [enfi!ia attingit,ftc rjl apprchcndic. ail;
filibus: fiquidem ab ci~ paritur:quod auum patill.ma fic fi , ~em prOp1 1uPl f~llforlum apprehendcrct ; ip(um unqll
mill palltur:dlco autem,quod cfr poremia fimile, adu uerQ Jangells,apprrnenderc! • Tangere autcm fine ipfo non P~,
difsimlle,& cot1trariii ,ut oftcnder • Hanc autem dubiratio, ~(fr.J pfum ,crgo f::pfoJ'l!.lm fcipfum tangerc nccetTe drct, 6c
Ile!" foluit ctiâ inltjJris de gencrationc,& corruperone.cum Ipfum a~ felpfu~ conuenerc,Sed fieri np pOlett,ut qu od 0'
~OIm traétatum fignificauit,cum dixit, Diximus in ijs,qua: ~orpus,lpfum felpfum tangar:nc'll ergo fenforium curn
111 untuerfum dléla fum.non fubiunxit auté redditiue, quo~ cO,rpus,ipf~m Ccipfum ranger.Si autcm nô tetigerj~: 1~'C CC~
{j{. nUllC q~oqJ dlectur.Alexander qui c1em çCrtc diçithabc:, ~t~ua,qufE ln co cft facu1ra~}pfum apprehêder.Sic e~lm Cc
ri ciu[modl quoqJ',lcéluram. Piq:l1dfj a~teJll {k nunç.Si a4 tlllU~ fit a'pp~c~cn»o, fccundlJm fenforii quidem atla~u~
lcm non hoc ~dfçrlpJu?1 fn,nihilominus hoc ipfum fubau. ;id fen(iJe,ludICIU autcm, & apprchenlioncm cilJs qua: III
dicndUQl f!~' Ipf~m ~t1I"! prfrermiftc,ut quod fit in cofelIo, dt,fcnû~il.1;r facuhatis.Ha:e ~rgo una caufa cft.s ecul1d
piçc:t autcm de hoc Ipfo ln lls,qua: deinccps fequ!Jntur.
tem,<}> opus haber imc~icçco acre; & ideo,cum l~ma e ;
Habet autem dubirationem , eur non ip[orum .oculo, non apprchendlmus: ncque co, qui intcTleéi us ca;
uom fenfum fenfus fit: & eur fine iis. qua:exrp acrcqijomodocunquc fehabertte, fed ilIuminato. Q..u d
~
# . . , re,fc~fus f~e~it poccmia, quod fen~le. Senfile aurenl,qud~'
unt,fenfus non agunt.
, ,
altquld agit 10 (cnfum, ad propnam operationcrJ1 de ,
, Poaquam in unillerfum, du~ltaUlt,utrum ,quod paritur, cit . Q...uod autem agie, in id quod patieur agit . Q.. UIC'
a 6mili patitur,an a d,fsimilt:pnufquam hanc dubitationcm quid autem patimr, mouetur; fcnfus ergo a fenfilib us ~::
~1ucrct~aliaPl dubitationcD1 adiullgitô&: per fecund;e ~olu~ , ~iWl, & mouClUf. Si autcm {cofus 'Jwdcm cft po!:I1U•
pfteodle,cp cfi cn,telechia feu pe:feçcio illam habêtis corpo,
,is)& ab fa in(rparabilisaranllit ad fcnl1eiua: anima! dcfini,
Jionem. Et quemadmodum prius in anima flmpliciter co'
munê de omui anima definitioné tradidir: lic & hic prius co
JIlunitcr de omni fcnfu differit.'dcindc d( unoquoCJl fcorfuS t
Tradlt autem eômunem fculitlux anima: ration cm • Sm(um enim cffc dlcit facultatcm animf,qua pcr altcrationem
(cnfilibus a[similatur. hae ratiout. fenlitiuam quoql anima
dicct. Quzcunq.J crgo ad [cnfilm in uniucrfum definicn,
dum ci funt utilla,ea prius d!ftinguit. Primum autcm co ure
rur,q,lOd & fcn[us patialur,& alterclur . D ifferee autem &
de co quod dl: pOlenria, & de eo quod cft aélu. & non nulJas mouebit dubirariones,et de co quod fadt,& dc ~o quoçJ
patitur,&: de (cnfu;&: eas uiam foluet.
s!
:t'
~
,
,
-
JI..II
�D ,,\t. E .'
A
a~u autem quod [cnGli:eorum autem hoc quidern agic;il,
lud ucr . palltur. Qlod l'rgo patituril1mllc quidcm dl: po • .
tcoua Cl ,/uod agi t:aél:u dilÏlimlle. Soluta cft ergo & prima .
dub.;ttllJo per fecundam.Si autem Ccnûtiuum, quod dl: po.
tellu~,pa~irur a [cnÎlli, & fit aécu [enûtiUum:p3mur autem,
quod pautur,a dl[s:m·li.111hil autem dl: ipfum ftbl'jpû dirlli.
m'lr : nihl\ l'rgo Ip[um a reipCo patilUr. l\'\etiro rrgo, quoe!
dl: ~CIlt1tiuii,re l prum nô appr heudil : quoniam ncq; ipCum
a CClpfo patitllr ,dico almm ucrunC}3ilmu l, fenfltiuam faeuL.
taccm cu fellfot,o.Et l'fi- ha:c tl'rcia,& maxime pro pria cau.
fa,q, fenrôJs pl'Oprla Cwfoda non aPRrC'hl'ndunt~ V triufque
t.mm fimul l'fi- apprehenfio, '1' ft hoc''C!l:,'1' a [cj,Ctlibus pa.
IItur:alterii crgo,quod agi t,llecdTario elle dl'bet. Quid ue,.
~{an nOIl ipfi lèlltlmus nos ipCos calidjus,ucl frigidlus alfe.,
os.' ud cluCmodi aliquid a mala tcmperatura eorum qua:..
fUnt IIlnobis ,c1emétorum~ Ec,quando humor crynallinus
cafu,ud affedu aliquo Currit co!oralUs:eodem colore puta,.
mUs,& aerem , & alla uiûbilia erre colora ta. Ad,hoc autcm
PUlcherriOlc dlcune etiam Medici,'1' nobis febric;taneibus;
~el lll morbis rcfrigcracis fcntimus non ipfos mruos fenli,
t'uos,ucl carnes cale[aéèd~, fl'd fanguinis & fpiritus huma.
r~s.Q~H)ni:tm croo fcnlhiua facu ltas cfl: primo in ca1'llibus,
& nCtu1s:mcmo ~um humorcs male tC01perali fuerint,rpi.
r~tl.lS,lIiquam ,& f{nguis , & (coûduis partibUl~appolhi fue f nt,cos ladu apprehcndimus.quemadmodum acrem cale
:é'tum,uci fngcfadum cactu pcr appofitionem apprehen,
100us. Quod Li r bris ipfa etiam folida attigeri( : q\loniam
~~ll a:qualitcr cal~[cunt,fed inorqualicer:funeomnillo qua:.
d m parccs,qua: fecundum nacurâ hab ent,ul ca apprcl1CllJ
t ~t qu,:It Cum affeél:a prorcer naturam , NeC}J cnim fiel"i po.
~ ,Ut ht ~qualis mata temperarura:lunc mim ad exitium,
fi ~orruPtlonem dcinceps tendit animal. Ha:c cfr el'go con
Us cauCa,& q' hoc uerum,qui heél:ica,id efri nl1abitu debu,da,febre lolborane, hoc aurem en. qui in ipfis folid ls fe.
fi t~C~til nc, ft a:qualis in ijs fueri( maJa cêperalura per uniuer,
l~,o l~a,llullum confenfu~ ~ccipiunt e~us,qua: in eis l'n,Ca
.6 Itatls,e0'1' fqualls ftt calldlCas per ulliuerfas partes:& nô
l( loc quidt:m quod agir,lllud uero q uod patilur. Qllt'mad
)o~um t'rgo ne'l3 qui a natura ad cal:dius lempcratifunt,
I\)~ IpCum cOllfenl11 pcrcipiullt,q. ~quah fit pcr uniuer[um
ca(ldltas idqJ c,iam alioqui proprer confucrudinem :,nam
CUm ij,ql:i rum in uentrc & al~s concauiratibus>htlrn~re6 rc
CUndum naturam cômoderatloncm habc nr,l1oll fcm lmus:
quado aurem pra:tcr natUram plus uc! minus procdferinr:
tUnc eorum confcnrum accipimus: quod fccundon:mlram
quldem habet animal,& uolupratc,&: dolol'e priuatum dt..
Q.yando autcm id,quod dt [ccundu naturam ,cluciwr ,eius
qUidem ip!lus fen fum hahens,l:rtacur : ad id ueto,quod dl:
Ilr~ter natul am,dolore afficitur . De humore aucem,qui in
oculo confifi-it quomodoipfum uidemus,& quomodo fen
COtio Ccculldu~ naturam hab ente eum 110 apprchend'Olus.,
Pr~ter naturam autem hab ente apprehendimus , nOl')dum
ta per iam did a folutum • Quod lam cnim diél:um cn,foli
tadiuo [enfui conuenit.Acqul & guftus ,cum (ecundum n~
tUtaOl habet auftaciuum fenforium, non apprehwdit fuc ...
CUOl,qul incfthumiditati, qua: eft in (enforiu. Cum autent
I>ta:ter naturam habet apprchendi r, ûcut in morbis1 uerbi
gratia,amaritudinem ~d falfedinem ,uel eiuCmodi.
~
JI1
,fiCum infit igni; al rerra)& alia elementa)quoni
e fenfus.per fe, uel ca qUée iBis accidunr.
ti lclemcm3 enim habent qualltates: has quidem lubfh n ..
ti:\f~'&: coril completiuas:illa uero pet acddens. Subfi-an ..
dus:: I[a~ ~lc~êlorum qualitat~~ a~prehe.n(i~us eft ta.
"O'
caladltaus frigidil3tis hum,dltat1s,Gccltatls.H ~ rUnt
.. lm quai"Itat~s qu:r illis fotmam
"
trtbuunt. E arumdaUteOl 7
q U:r per . ,
.0, \ . - aCC/dès iUis inCunt ut colorum,fonorum,o arum,
ut.a larum ,~ 1"l'J funt fenfus apprehcflui.
,
\Id
Il1u cl aUtem,P er re,
~ ~ qu~ accldUllt, Grorce I(Cl:S' Cl:~rd H'rd crVfl~~ fJHl(hCl: G/J,
• Ol~ pr
"
,
)
0 co qd' dl: ) H«rl OtûTQiv HTW~ ~II JI./J~foKXh~v TO:~TOI)~
Il
~
" .
_.
•
_
•
M
,
.
fO
id eft,de fe & QI; ,qua: ilIis accidunt,reéco urus pro genitiuo..;
F requ~ns autem efi- huiufmodi ufus. Ii'lue duo [copult, hi c
ad cœlum peruenit ufque,pro eo quod dt, horum duorum .
f,opulorum.
.
•
Efi: ergo manifcfi:um, g,fenfiriuum quidcm nô :
efi: aétu}ed potentia rantum:&. idco non fentlC!ul' .
tut quod comb uri porcfi, nô urimr ipfum pa fe, '
fine combüfi:illo. felpfum mim urcret: nCg3.opus
habcrct igne,qUl fit pcrfcétionc,& aétu.
Hinc eCi dubitationis foluno. Qyolllam Cllim inquir po~
tCI1tIa [cnfus en, & nOll aél:u : non apprehendu, mft adfir
,aéliuum &: ad operatiollcm deduél:luum • Sicue ncCf; quod
comburt potefi-, l1iû adûc ignis, ip[um feiprum urit, lÎcut li,
gUllm:ue1 olcum • COIlUclllentlam crgo , & proporeionem
habet fenftciuum cum igne:cum eo autcOl , quod comburi
. ..
1
potcfi-,fcnfll iua facu!1 3s. .
Qgoniam <lure fer:,tl!c duobus m.odls dlCl~US.
Nam &. id,quod potena audit) ~ Uldet,au~rc)cSC
uidcrc dicimus & fi forre dormlat: ~ ld,gâ aglt,
8:. opcratur: D ~obus etiam modis dicamr fc.nf ~~:
illc quidcm ut potentia! hIC uero,ut aétu,Sumlll.
ter &. fentire,&. quod porenriJ efi:,&. quod adu ..
Quoniam porelltla (ellfum dIe dlxit,lIifi adûnc fentîlta;
.. du aurcm fieri, fi adfim; hoc ipfum uul rprobarc. Sicut
'(Ilim inquit quod fellClt dllplex eCi:illud quid<!m fecundum
habirum : fieul dicimus fcnli,iu um elfe dorm/cntem homi ...
mm:hoc uero fecundum aél:u m, uruigi lanœm, & iam [Cl
clindum fenfus opcrantem : ilc inqll;1 & fenfiri ua fa liftas,
& eius operatio. Ipfllm aUlcm,Cellt.rc dico, duoblls modis
d .cirur ,illud quidem potentia: dICO au rcm,quod h ber ha.
bitllm 110n autem operatur: hoc uero,quod lam opcralur~
Hoc e:go primll m frnlire , pro co ,quod fentl,t acceplt : ho.c
(fi- ipfum compolltllm.JJ1ud uero,duoous wanl modls ?~-!'
camr fen{us hoc l'fi fC IlÛliu:l facultas. llllld aUl m fiOllh~
" operatio. V nde illud quolllam
.
tcr St. [emire,ip(a
fenllu:lpro
.
.
co quod efi-,id quod (elltit ,dixit.
Prir..mm ergo)tanquam idem fic pari, & mouel
ri, & agcrc, diciml,ls. Er O1oruscl1Im dl: quidant
aétus/cd impcrfcétus:ficuc in :lliis diét6 cft. 001/
ma aurcm patiuntur,& moucntur:lb :létiuo &. co
ql1odcfi:aétu.Eftcrgo&. quod afimihp.1~l ur:
dl &. quod a dlfsimih: fiClIt diximus . Panf cniOl
CJ uod dl dlfsimlJe.Paffum autcm fimile cfi:.
po{l:quam dixl t,& obiter dubitauit, eur nô fei pfos quo;,
que fcnfus [emium:& huius ratiollcm tradi.1ir, <}> non adett
aé'cillum:lranl1c ad o(tclldcndum. quomodo quod palitur,
partim qllidem,ut a ftmili,patitur:pmim)ut a difsimili. pn,
fwti a qu;dcOl [ecunda: dubitationis folucio hoc quoCJJ folue
ric,ut oHendimus. H ic autem & hoc quoCJl feorfum onen,
dic.Q uoniam crgo id,quod hiCdicitur, diél:ionis conrcxtui
confequens eLfe dlcunt,Et ûmtle pati a fimili.id autem quQ./
modo lied porsit, udnon porslt. in tjs edam qua de filciell'
do ud patic:n~o in uniuerlum did~ (um>~ I él:um l'fi-. Qui.
hus fi addidcnmus:Nul1c autem dlCendu dt, ln ordine fuo
rit confequemcr,quod dicicur.Primi'i ergo perinde ac idem
flt paLi,& ag~re, & moueri dicimus . Q uOlliam autem di,
.xic,q, fellfus in w,quod dt moueri ,uel pati,accidit:& de pa
J:iendo omnillo dublrauit, a quo,&: quomodo fit . Vrrum a
flmil i, ut quibufdam uidetur u 1a dlfsimili,ut alris: hoc a~,
tem non rede dici uidetur,fenfum pati, & aherari {im'pllc,~
ter:noll coim agere, &: ab alio moueri, & patl ril: f~nttre,~~
dcinctps ofi-endet:l1unc dicit. Oicimus ,periode aCldc~ 1tt
diccre fcofus pati &: fcnfus moueri uc1 agere:doncc dlfhnxe
rimus , '1' non idem fir [enfus agcr'e, qUO? moucre, & pati~
En cnlm motus aél:ùs quidam. ABus qUld~m motu cf~ mu .
ucrfaltor.Motus aUle quam pari. Q.. UlcgUl.d el1l~ patl.tur~
&, mouctur.Q.. uicquld aueem mouc:tur, awt • non ua.([Ja~\
'luod ilgit} -& mouetur • ABuf~n.feu 0'pcratlo1dt,u~ ~pfe IllIo.Gram.1'upcr anIma.
1 1)
�$.ECVN D
v.s :
,hyllca.ddinit,èoacùuata ab habitu pr~duéèio. ~otu~ au aétu tale dhCcc,undum atiquid quidem a 6milipatictur: po '
Jcm d t Impcrfcéi:a aéèio ;H ac ratione Idem dfe uldcbltur .tcmia enim age11li fim i/é'cfi: paticns:fccundu aliquid a~le ~
.motus,& adio flu c operaeio. Q uaecllus autem adus, feu a diŒmili • ECl: enim aétu ~ iŒmile • Pormria C11lm allqul{è
.op~ril.tio , non d i: ab Imp frfcélo ad perfedl,lm progrefsio . ' .c{fe,&: adu, difsimilc. pol1:CJ ua m ;tutcm pa{fum fuent ,e ,
.h ac.ratione non idem [ucrir n)oeus,'ll,l,od op~ra.r i o. ~c~. ftmile.Fin ,s ellim huic quidem.el1: agerc. PatientÎ aUlcm,ut
.admodum cnim d/[poÛtio dicÎlul' &: communius de habl- .aCsi milctur, quod patitur,ag cn ti,eo.uf'l1 enim calefaCtell s ca
.lU , dicirur &: Ut ab I)abiru diCl:in,guat.u r,&: ~i [ccrn aru~ J [pc- lefacit, quod potencia quidem dl: calièum , aélu uero frlgl'
.dum,donec ac ipfum cCl: calidii IÎm iliter fecerit . pofiq~a/ll
~iali us .S i c &: ad io dici c,ur communius e,r;i am !le omUl mo·
~u: di ci.(U r &: prout a.motll dil1:i nguirur;co,'1' moc'us cCl: il pd ,aurcm limile fuerit,ab co non amplius palitur. N hil enlm ~
mo potcm1a ,ad fc cundum progre{fus alicuius eorum ,qu ;t ûmili parieur. Si eoim luccrna: lumen a iampade patllur: a~
funt circa fubftamiam,ipfa Ceruaca rubCl:amia.Aétio a.u um ,ca enim extinguirur:[ed tamé ut a difsimili pari eur. Tangua
.cft perfe é1:a habil us produdio ,nulla III re hab ieu .mag1s aire cnim defedus ab excerru patitur. Si eoim dU 4E lampades
.rato~&: eCl: reutra perfcéta ;;tétio co~c.erua lUs l~abHus pro,;:ef ,ciufdem porefi:atis fuer;nt:a [c nihil inuicem paoemur.
fus, qui non .cum motu remporis una COllcurm : [e.d [ecu1) •
Difiinguepdum autem &. de potenria ) &. deenl
.d um uniuer[am [ui partem a:'luali ~er J?aber.: q ~all s cCl: lutelechia)fcu
perfeéèione &. aétu.
,
.m inis procc{fus. Curn primum eOlm I llUmll1a Cl u~m. .appa~
D iuifionem faéturus paticndi &: agendi, &: corum ~Iffe '
11,1erir,cpaccruatim '}uicquid apcum e ~) ûmul rcpcee Illuml
, entiam ofiêfurus,dixit coim.Nunc imerea perinde ac Ide;
,1atur lion concurrence lumims .operarlone ,-,na curn eempo
ett
.ris m~eu Ccd in ~mni .fui parre limi liter habcn.re.Talis el1: ~ lit pari,&: moueri,&: agcre dicimus,dluiÎlomm oport . ~ '
.cere
dicir
porCJltÎ:t,&
emelcchia:.Potemiz
cnim
nomme
~~
fen[us aâ:io. Cum primum cnim afpexi mus ~ Î1nc rempore
fcn[u ufus eCl:,& corum [oluit dubitationcm , quam moult.
fcniilia apprehendllJ1us . V ndc J1t'}3 [CJ1[USair mouelï ,[cd
eu~
;.gerc. flo c ergo proprie el1: adio, feu operqlÎo. Qyare ~ .cur fen[us no.n feipf.um [(ncir. Scd &: [enfum dJUiÎlt in lre
.qui
cl1:
pOlencia
,
&:
in
adü,
codem
modo
quo
&:
[enl
.
d e diui,tis diù '1' ûne potemia [unt ad us , [eu operariones.
hoc eniO'l dici duobus modis oil:cndie • Qyoniam ergo no ll
ÇV\OJu§ ;;tLSrcm,Ûcut dlfciplina , qu:t dt hapitus mutario fc,
,:undum p~f(Cm ad perfed um ab imperfed o. l nter ha: c au • ~ l1: Î1mplex nomcn potencif:in uniuerfum de potétia,&,rn :
tdechia id cl1: aétu difl:inguerc infi:ituit;& quonam a f(lldl~l
~em [unr cogitaciui motus/ eu adus.& {}. quid dl his Î1milc; •
.cern diff-" rant:&: qU ld cft corn- ul1umquodql:&: quor mo 19
Aui quidem nc'J3 p.ropric motus funt. Ne'l3 eni~. .mumi?
,eft ,id quod pOlcnria.Pcr qua: ûmul olhnd et,'1' (c urUS ~Oll
t l1: hablrus,ucJ ull~ Cx parce adio, IJeC}3 elllm fim llirer habcç .d l,qul! eCl: fecundîl aéluO'J,altcratio,necmolus.Neq; ,nlf'
;n omni parce umporis,: \leC}3 coaceruaeus eorum (ft ab ha, quod quC'modocunql'potel1tia cCl:, in aétum mUla rum a t'
J,itu prog re'lus:Ced idia all~c aliam propofttio,&: cxcrcmum 1alur. Q!Jo hucufque,tanquam ftc habeat urus cft,'}' nO I1 )
cOhelUÎlo .. NeCJ3 ergo ÎJl1lpliciter moru.s taIe. qu!cl.. nc$ fin., dum diui[um ûr,guor mod s cl1:,quod eCl: porçmia.
plicirer adio:ni/Î a( bOllem pcppric qUIs dlulfellC III c?accrNunc coim de cis fimplicitcr dicimus.
uatam,&: indluifip llem,& in f;! luillpi!cm. V n~e 8{ prtUS co·,
Simpliciter,id cCl: indlCl:in d t: &: indennite ,de potenti.a,et
gicationem quoq; urriufque tlmul mOlum c~c: dlccbat.Sed
aJ1l
&. cogitacio [ccu ndum ullumqucmqlle ~c rmlt1um coa;:eru'l .entelcchia feu aétu dicimus ,ncfcienrcs eorum dlfferenu ,
.
&
quid
unoquod'lJ
6gnificat,&:
qUOt
modis
di":lI
ur
.
l'lUne
tam haber applicacionë,&: cft unumqllodcp,ut quod cognQ
lci pofft c,acc pere,quod in moeu,naturali d iCO, non comin, .aurcm inquit,quoniam eo,quod cCl: potencia, in fenfu p~ulo
o
gir. Er ft cnim fit coacuuatum unurnquodC}3 cor~m, qU a:! ante ufus cCl:; co aurem quod aétu cft, &: aétu, in faciflld ,
rll ,
&.
pariendo.
Omnia
enim
pati
air,ab
cO,quod
cft
aétiuu
p eius u adi,a [UI1I: Ced non oml1i/1o finem qU0'l3natU ral fi
fJl1
talcm cftc conrillgir,ûcut in ijs , CjU:E fecundum Ipçum mo , .& adu dl:. Vel nunc dbd t,ufC}3 ad fadam ab co diuiuon
.cius,quod
di:
pot
enria,
&
eius,quod
cH
aétu.
.
uemur,id ;.'Juod incercedit,ncq; eoim grauiurn, nCC}3 1euiulll
1/
Eftenim
fic[cicnsaliquid)
ur
fi
dicamus
h0111
n arura!Js hiCfin is. Huius crgo ad io dè quodammodo <%
i:ogitatio. Sieur crgo ampllor el1: adio mOtll, fic mOtUS par. .I1cm fcienrem)Çl> homo cft ex fciétibus)& fcic~rjarrt
fionc.(hlod cnim patitur,&: mouctur Cjuoddammodo,noll habennbus.Ea aurem, &. ut iam dicimus [Clcrem,
"cnim fille motu paŒo eCl:. Quod autem mouetur,noll om .qui habetgrammaticam.
.flino &: patieur,non cnim pafsio cft &: [ccundumlocum mo
O iCl:ingulcid, quod.cCl: pprcm;a , &. oil:endîr dle.dUpl~::
tus.Pati cnim ad agendum hablto refpedu dicltur. Agcrc Q uod CIIim o.acura apt~m cft,&: qu?d poteil:~habJ(~ n1 ~1
autem el1: [ccundum qualitarem murare. ex qualitatc enim {ciperc, pot,encla tale dlclmus:.ut b?mll1Cm ~oterla (clcnte d
agerc.& agci'c ergo dt [ccüdum qualltatem moueri,&: m4 d icimus,'1' lpÎlUS nacu.ra cft rClel1~l:E ruCceptlua.luxta quO
tari.Quare fi mOlus quidê cft in tribus przdicamcnris, qu;j ftgnincacum materiam quoClJ potcnti~ dlcimus.&: potentla
titatc,qualitatc,ubi: pati autem folum in quancitate:ill plu~ przretca dicimus, quod iam habet habitum, &: fecundu/11
crgo morus cxtcndirur,'V pafsio:adlo aurem quam motus t tum non opcratur • Mu/îcus cnim qIJando non opcratur~
ALqua elÎam rationc cadem [um, eo '1' qu:tdam eft adio potenti~ mulÎcus dicicur. H:EC cl1: aurem potenria, qua:r~
morus: quidam auccm motus pafsio. Non ut gcnus autem prius dixi.t primam CIItclechiam, in qua animam quoq; cd~
adio de motu pra:dicat:neqJ motus de paŒonc: [cd ut UOlC .oH:cndit.Elt enim in confinio primz potentia:, &. [eCUn 1
zquiuoca.Eorum aurem paulo poft,ur dixi,differenria oftc ;tdionls. Q uare &: urroque nomille appellatul' , 8C qU.3! 1
dcr. Nunc aurem,pcrinde ac eadem fine, dicir quodammo, narn nr utriufquc ji:ius,quod cl1: potemia) d ffercnua df{lul
do,~ a quo ~ouctur , &: patieur, quod patieur. H is aurern ,8uit,apcrte diccns.
S
Dmlll~o.Ut clfd~m ,urus cl1:,&: q, aliqua rationc eadem fint,
Vter<J3 enim horum non eodem modo potell
ur d Xlmus, &: Ipfe CO?fUCLUdiuem fequcns, his, ut eifdcm,
~ftled ille qUiç!é)Çl> taIe genus cfiJ~ ma~el'~a:
u Cus dl:. ItaC}3 & fuperJus,ubi dicebat aoimam cfTe cauCa m,
ur un de principià motus, diccbat ea elfe altcrationis cauCa,; !lero,quod,fi uelit)potens ea conteplan,nI~ qtUs
c{f, enim cauCam tenrus:cum aucem efIc altcrarionem: altc: .externum prohjbuerit.llle autem iam conre~laH
ratio aurcm pal1io. Tanquam crgo in fcoru eadcm fint age & qui ca entdçchia ) fe~ a~u) &. qui propne . CJ
rr, &: mouc:re,& pati dc patiêdo,quomodo nat,dicir. ~od hoc, A. Vtrique ergo pnml fecundum poten nall
coim paritur ioqui t ab agente patirur. Ad [e enim inuicrm
(cientes.
dl
refcrumur agere &: patio In Phyaca aurern oflenfum eli:,cp.
Homo cnÎm com uniter (d és dicir, quod hois natU ra c'
id, quod alicuius aétu aél:juu~ C~t, agir in id, quod parirur" fciemi4E fufceptiua. Hoc cnim i/li lIgnilicat gcnus,8C ~~:e'
'Juod poccmia eft id,Cjuod aglt.SI aurem,q~od paritur ,curn
ria, pro co quod cl1:, Ip[a homil1;s lJatura. &. ip[urn Il i/i ...
J-l!î
it
J.U>ndum ac1u fit Ccd potcntia~hoc fit ab aéèiu~~quod ipCull!
. .1
~um.Gcnus c:nim dicita &:iubÏldum fccundiihoc n
'~ . ,
catu..-,
�D. B
~tum,& matrriam potrntia diximus • Omnis (tIim matc;
lia p<:>tenti'l illud efr,culUS eH: materia,q, pofsit ipfum fuCci ..
p r~. Altud aurcm fignificamm eius,quod dlvoteotla,dici,
lUtin cO,quod iam h'lbcc hab 'eum, ~ 110n operatur, Cl' UO,
~~nB Opcrari, opera ri pOrSil, nifj quid prohlbucrir.quare &
le quoC}l eft potemia, Qui IIcro pra:rcr id ,quod h~bJtu ha,
b,e~, agit quoCJl fecundum habitum ) hic lam encdechia df4
dlC\tU~.ScJenr,a autem fecundum aétum ofhndit, co qood
addldlt hoc, A, Hic enim dl qui fecundum gramm.aicam
Operatur ,qui dicic,ud Ccribit hoc, A.
quidem per di(cipIinam altcrarus, & fs7
ex contrario habltu muratus: hic ucro ex e05!'
abeat fenfum uel grammaticam)nô operetulO aul'
rClll,adoperandum alio modo.
-rSed dIe
Exemplo ofl:elldir, quidnam dJéèi modi differam cius,
~uod dl potehtlôl:q. ilJe quidem,fccundum p,rimum.potCll
t'l Ogniâcatum , qui dt porémia Cci eus, ad h.oc, Cl' babcat,
quod POtdl,pcr difciplinam alcerarus, &: fic (lEPC per coo,
t~a~IUll1 h..b 'tlim mutatus,fckns fit, V cl eni m ab iglloran.
~.•n cogllitionem mutalUr: ad a falCa opi, lionc il1oucram.
'<.~orum primum quidem a priuarionc in 'formaœeH: mu.
tat~o:& dl: gelleratio,Be: n6 alccrario, Altc, ''ltio enim dt mu
latto a formclto ad formatii,eodem maner lte fubicé'w.1;i a:c
cll crgo alterati • f pf.: autcm, qui nunc ulliucrfQlius t aro,
qu~ Cl( co,quod cft potentia, ad Id,quoe'l aéi:u dè,mulaLio,
!lcm altcr<luollé dixit hoc cOl'rig t Be: èldiniet"cU: quonam.
pro '
"
,
fi iln alu:r:uio dlcitur. Eurn aurcm,q ui ex cg",q,uod fen,
d~Ill,ucl rcic~t~am habtat n~n opcrerur autcm"ad,opcran.
111 prOCCdlt,tn quo [ccundum cr t fignificatUlllCluS quodl
c~P~ clnia ,non per alterationem,l1cc pel' t11A.llatioucrn fi~ 1
~ ,Iclufcd alio modo ex tali potencia adum. cri,. Simlher
fe co qui habet Ccicntiam, fd non opcratul' ,.& in eo qu~
fi Il u1l1.Allo autcm modo,dlcens, quod lloBmag!s ahcllus,
; talJs:fcd Colum opcrati 011 cm aggreditur. Cumergo du..
~ ex ~r,&: quod potcntia,& quod adu dl::quicquid poten ..
lia qUldem c , ltahcuius abfwtiam potcntia.elfc dicilur;,
quod ~Utcm accu dl:, ad przfentiam aétionis. ~od'cniOl1
,,",Otelltla primurn dl;.ad habitus,&: aéiionis-abûlltlam dici,
tUr:Secundum autcm ad abCenriam adus.
Nô di aurcm nec pati quideBl fimpI:ex ! (cd hoc:
1;
qUidem qU~d..l~ a contrario corru~tio:. illud uc/'
rO falus porius ous,quod dl p?tcntl3,ab;co)9uod
tfienrekchil feu aélu ) & fimdJ, fic ut; p<i>tenu3 héll
bec ld entelechi3m Be 3élunl. côtempians enitn fir.,
quod habet fcienriam: quod non eftaitera~i . Fit'
tnim incrementum ad IpfumJ &: ad emeœchlam Be,
aétum:uel alcerum genas alceration&
. PoRquam diuerfa ûgnificara diuifit dus quod cap~te,!
tt~,&: cius quod aélu cft, nunc uult oA:cndcrt"q,'ne pat! qu,
(}el1l Omptex dhpro codë accipicns pari, & akerarc:,ut ipCe
Paulopo(è dcclarauit. Pofrqua cllim dixiffet. q,~d)quod ab
to.quod dl: potcntia, diCcit &: fcicmiam accipit,ab co quod
aétu dt &: doélrina przdiro,uel ciufmodi,pat~ dlccndù dt;
Pollqui ,inquam ,hoc dixiffct,im~lit uclnô dI'e a~crationê,
lIcl dre duos alrcrationi, modol,ldem dlccnS,Patl,&: AIte.
r~!i.DlIplex crgo pat~cffc dicit,h?c quide~,quod ad ~or~
ttlo nelll ducit quod etiam proprlc dt paCslo,&altcratio:ll.
à d Utta ,quod ad pnfeélioncm,quod, nô propric pa,fli~~.
.tur,tlecv altcratio fcd potius gencratto. Et,ut paü(:IS dlca,
~Il duplex fit id qu~d cà porcntia ; liquidem cx co,quod dl:
'
r
d'
."CCU nd
Ulll pOtcmia
quod crac '
.d d
quo lccun
u habi tus.ln
Il. l '
r. '
oPera .
,
fi ,ttonelll mUlalUr,nuUo modo Cu a teratlo,nc~ palslo:
qUr.I~CIll alterari dicitnr cuiucmodi (ft,quod albcCctt,ud nt
gfeClt
... ,
'-$l,'d r.b'.nÇ'.
~qUod mancns fccundfi fubllantla ~ t cm lU le~\o
•.;ecundu
P 1"'
, ,
il SJuam qualltatcm hab ct muratlone: ex Contra·,
••
aentm
q
l'
,
...
_ ua ttate 10 comrariam mutatum,corrupto h ct b'!tu
··.Utatu Il.
b' - r d
~p
c".Q!Iod autcm cx co quod habct ha ItU,le non
cri\tUr,~d opcrilmlü lD"tal~'"O fOl aliqu~ qu~~,CQl
j'I
habet mutationë,necv cnim alia qualitate corrupra,in aliam
mutatll dl: fcd eodcm habitu mancnce folu aétum affum,
pfit.NeC}l enim domus a:dincatort: alterari dixerimus,a 11011
a:dincalldo ad :a:di6cando rnutatum:uel geomecram ,quan
do thcorcmata aggrcditur.~a: crgo cft a fccundo pOlétia,
ad id,qllod fecundll aétu cfi,mutatio,clarum eft,q. ne mu,
tatio quidc pofsit cxi(èimari • ue! û alicui placeat cam quoC)3
altcrationé uocarc,a1tc:rù inquir hoc fuerit gcnus altcratiois.
&. nô ,{Jcut cx confUClUdioe: dicit:hoc au té cft mutatio,qu$;
St f~cundli parsiuas qualitatcs, quando ex cotraria qua!ita.
le in quahtatem contraria mutatur,quod mutatur, codé ma
ncnte Cublcélo. Qua: aUiem Cx co,quod dl: pl ius potêtia,ad
id quod fecundü ,(è potétia, pl imus aurcm aétus ,mUtalUr ,
fi ~x côtraria quid(an ~n co~t~a~a mutatur ,el,!: al!cratio. t
<.Juando quid fit ex calldo &Ig.du,~ ex albo OIll"u. PO~cllt!a
cnim dt cOlltrariil,quod c~ntrana.Q!Jand~ aUt Cxprlllauo
ne in formam fuuit mut3tU:c(è hoc gencrauo,& no alec:ra·
tio. V t quando ex nô hominc: ht hO?I~' Be: e~ nô ignc ig~is,
&. in firt;llilbus. V cl ergo nc hoc qU1de .l'roprle: ,e a altc~all~,
fed limplicitrr gc:ncratio: V cl duo fuertll~ modt altcratJ~IlI~,
&. qua: ex pnuationc cA: in forma muratJ~,~ qu~ cx c~!ra,
TIO III conrrartü.Eft aucem ,qua: cx côtrano ln cOnt~a~1ll cft
, mutatio,genwuio qua:dam,Be: corruJ:tio, & ûmplt~ltcr ~~
ueralÏo:ut inllbro de gcncratione: diétu cfr. Corruptlo qUI'
dc:m CIUS,CX quo mUlalUr:Gcncratio aüt cius ,in quod muta
tur. NOIl auté nec pati quidcm /lmplex:Ced hoc qui dé quz ...
· dam a côtrario corrupllo: illud ucro potius falus eius, quod
dl: pOlêtia,ab co,quod cft entdechia rcu adu,& fimilc. Vi,
detur autê quicquid ex co,quod potcmia dl,in cmdechiam
,& aétum mutatur ,pau & altl~rari.nô aUtfm fic babre. Vp.
(3e'& ipCe ufiJs cain omni,quod ex ~otcria in a~fi ~utat,u~,
pa Csionis lIominc,idem cft auttm,dtccrc ,alt~rauoOls. ~I"IC
• cnim CJ? hoc quidcm dl a contratlo corruptto:corru~pttur
rnim n~ gru accrdcntc albo:cA: a~lté hoc, quod ~~ prlus p..~.
tcntia.Eil: enim potêtia comrariu,quod contranu,quoma tn
• id mutari fua natUt'a aptii dl:il\ud uero perfeélio. Ea cnim
do mu! cxtrudons,& allorü (ciétrjs przdllotü perfcélio ,fc,
· cundum habiti'i operari.Cô hic autcm cômuniter de omn;,
quod dt POtéllil,pati przdicaucrit,hoc aût cft altcrari:c:o Cl'
conructudlllis curam nô hlbuerit , in horum nominu ·ffc ...
rrllliil,de his flgillarim & anicularim drinceps dilTerct:& di
ccr quid prupri( dt alcrratio,& quid,qua: no cit pcnirus al.
lerallo:ucl uniu.:rfurn hoc,a:quiuoca airrrario dicee, & qu~
a nobis priu5 ÎUot cofid rata, Pofiquam auté dixit hanc qui
dem mucarioncf!1 il cotr,wo fieri comrariü corrumpcntc:il,
tam ucro a ûmi1i:fimtllludtnis modum dedarauit agctis, &.
patiëtis,Cubiungens, Quod {le ûmil, ,ut potëtia habee ad en,
telcchiam & al"lû.QiIod qUldcm a:quale dl huic, V t habi.
tus ad propria operaeioni.Ab habiru ctlim procc:dcns ope.
ratio fic cft ci a:qtlalis , Uf proprio opus & propl'ia operaLÏo
unicuiq; cui us eft opus. Steut crgo llmilis tA: domus cxtru~
étiuo,ud geometrico habitui domus cxtruétiua,& geomc . .
trica opcratÎo:ûc limile ci ,quod aétu habet,id quod habitu,
a quo in aéti'i producitu, , hoc quidem agclltc, 1110 uero pa.
tiente.~ol1iam cni~ &. jmdligere,&: frmirc fit fccundum
imagioii affump,ioncm imclUglbiliii, &fcnfilium:idem fcrc ca,quod fccundu aélum illtelligit, & fmtit,quod inrclli,
gibilia,& fcnfilia Sic c:rgo fcnCus c~t potêtia,quod {come:&:
intelleélus, quod io~dllgibilc:ut habitus dt timilis opcraeio
Ilïproprie. Sicut crgo habitus pra:Cemi aétu & opcrationc
propriam fui dTc perfedioné rccipit, non corruptuS nec al,
Iteralus:ûc & ftOlus,qui cft potcmia idem,quod Cenfile. Po
ttcntia au~em, quod dl fccuodii habitum, a (enfil" quod e~
aétu , ded~citur in adû ,fic ci afsimllarus,ut ci n;lcura'darSlmJ.·
d
lari datum tA:. Sieut cnim Ccram potentia dicimll~,1 q~o
annulum;fieri autcm ab. co aétu cxpreifu m,quod i1lt:no ~
faéla tltccra, quod anr.ulus i'ccundu materl~m: Ccd,q. ex •
prcffam cius 6g!Jta fecundii Cuprrfi~ié ~~CtpJt:ûc &: III fen_
flbus OportctjmdLgcre, gii ~os nc:rr dJClmui,qu~_d fcnme;
(lg 'luo~ i\lpu~ Bat ~fus.ucllll~cr;fed 'luod CI:ntiliu ~~!maia
. lo.Oram.fupcr anllill_,
l Il J
V.
�S 'E
~C
V · N 'D
qu:Ë poffunt finc matùia cognorci , in fciplis rcnrus admittant • ~11 autem dixiffet falutcm effe talem affeéèionem feu
pafsl on em,&. murationê eius, quod fic potcntia dicitur:dc,
clarauit quo falus,fubiungens: Conrêplans enim fit, .quo~
habet fciêtiam. Habitus cnim falus cfi propria operatlo. HI
certe,qui vm habitus operalUr,eos magis Ceruan'C. Simulau
um per hoc expofuit,quomodo il1ud dixit,ut potêtia hab ct
ad emelec/llam &. aéèum : &. dcclarauir,de quali potêtia,&.
emelechla dicll:q, de fccunda poccmia,qua: cfi fecundô ha,
bitum,& fecunda operarionc,ea cnim cfi perfcéèio,&. Calus
opcratlonis proprilE .licut comêplatiui habirus,&. fciwtÏa:
perfeéèio,&. falus,efl: ipCa comêplatio.quod quidem uel no
eft alteratio:in ip[um enim fit incremcmü:ud alterum aIte:,
rationis genus. Q!Ji enim habet fcicmia,dcinde cius opera,
tiones aggreditur nô propric dici pofsit, eOlpfo,'l' iIlas ope:
rationrs aggredia~ur, pati,&. alterari. Ne'll cnim ulla in ,co
faé1a ê mUtario:frd rolU pcrfeéèio, &. habitus mamfeRatlo.
Vel ergo ca nô cfitPprie alteratio: Vel Ît cui1placet ca qu0'll
alrcrationê uocarc altcrü fuerit altcratlon!s genus,& a:qUl,
uocum : &. non,q~od uulgo ferrur, de: didqu' in eh; qu:t cfi:
lecundum locum,mutationc:quam quidc:m mOlum qUOq3
dicimus.Illud autcm, illlpfum enim cfi incrc:mel1lü,efir ma
)Cime huius fufceptiuü, quod non flr huiufmodi altcratio:fiquidem, alteratio,quidem, mantntc fUbieé10 Ceéundo cius
fubftamiam,fecundëi pafsionem efl: mutatio,ex alio in aliud
mutaro eo,quod pr~exifl:it: id aUtë,quod in fuam ipftu9per
leéèlonem proccdit,in feipfum incrememum fufcipit, idem
manws, &. 11011 ex alia forma corrupta in aliam mutatum.
Q.gare non reéte habet fi diearùr,ld,quod prul
dens eft,quando prouidet,alterari: fieu~ neg3 dOl
mus a!dificatorem,quando domuma::dlfica~.
Sieut enim a:difieator,quando iam operatur ,nuUa ~e~ul1
dum arrcm altrrationc:m fuRincr: lic nCq3,quod (fi fCII:ntla
, przditll,quando fecundfi fcienriam o~cratur.nc'll f~nti:ns.
quando femit. Ab otio ,cnim &. eeITatlone a~ opcrarl,onc: cft
J)lutatio:non ex forma 111 formam:quod faClt alteratlo.
Qgod ergo ducit ad entdechiam &: aéta ab eo,
quod dl: porentia,iuxta id,quod intclligit,&: prol
uidcr,nô doétrinam, {cd aliam cognommationem
habear,a!quum dt.
rI
'
Hoc cfi ,Id ,guod iuxta fecundam pçtentiam confidcl'aur,lkur,quod prouidct,quando ad fecundam opcrationcm
deducitur , non doceri dicacur ab eo, quod in operationc:m
ducic.Non enim difcit ab eo ,quod ip[um mutat:hoc aut~m
cfl: fcibile , uc! [enlUe. Non cnim quicquam 'ap eo patitur.
Quarenequeil1udagit.
'
QEod autem ab eo, quod dt potentia, difeit,&
Ccientiam Jeeipit ab co quod eft aétui&: quod dOl
cere potcft,uddicendum eftnon pati)ut diétaeft>
uel duos efTe alterationis modos : &: cam, qUa! ad
priuatiuas fit difpofitiones, mutationem : & eam>
qUa! ad habitus,&: naturam. '
.
l
Hoc e1l:,quod (ecundum priorem p6tentiam, cuiuCmodi
rfl: fCie?tia: furceptiuum:qualls efl: puellus,qui ab eo ,qui dl:
aéèu fClens,ad habitum prouehitur.Pofl:quam autcm dixit,
qu~modo hab~r,qu~ ex fccundo ~otentia)in aéèum nr,mu
tatlo: nU~I: dlClt de ea, qua: eX priore potcntia in prius aéèu
fir,muratlo~c:cuiufmod, efl: puellus,qui in fcientiam dcdu,
citur.Quod Ita'V fic ~utarur inquit ne pati quidem omnino
dicemus,Propne emm pat! in his,qua: corrumpunrur,dici ..
tur, Cccund~m c?nfuetum ufum • ucl fi quis hoc quoC}J pari
dkat duos,lIlqult,dIe modos dicendëi cft paticndi &. alrc,
"
d
'
randi:
partim
qUI cm, quan~oin priuatlonc:mmutatur,
a
fcielldo ad ne[Clêdum tr~duéèll:quod dl: &. propric parsio:
quoniam pafsio corruptlO qua:da'm'r!l;, & in deterius muta
tlo.Proprie cnim patiuntu~,qu~ fiun~~l!tcriora:&. pra:terca
quando ex côtraria forma ln contraria mUlatur.&. hic cnim
,orruptio' qu~dam C"-CjUi,cx quo "' mu'âtio.& propterca
"...
-
,.
1
..
•
'
V
S
~
paCsio c:iuCrnodi efl:.Partim aùttm,quando in pcrrcétiOl1fi~
&. nacuram;id cfi ad id,quod nacura datum cfi,& quod l 1
natura proponic,ut fcicntia: fufccptiuum,qu ando i3m !Clcn
tiam fufccpcrit. Quando cnim ad id,quod natura inÎtIll eft,
mutatur, in perfeéèioncm quodammodo eorum qUOq;I1l;
tatio cfl:, &in ipfum incrcmemëi:non ftmiliccr au cern a~ 1 ,
quod habethabitul'rhS priuatione cnim in habilum in hf~H~
mutatlo:non ab habicu in aéèum.Prius ita'll pafsionern lUi
dens hanc quidé dixit in his,qu~ ex comrario habitu il~ C~?'
trarium mutamur, &. ftc potêcia dicumur:illàm udO 1I11)S,
qu~ ab habiw in opcrationcm proccdunt.Nunc autc:m non
fic.fed fecunda quidcm ne paCsio quidcm omllillO eH, llC~
~lteratio. Quarc neC}> motus fucrit, nccv doéèrina,qU3: C(è
fecundum hoc, mmatio. Q!Jod :lutcm cfi in co, quo d c.
prills potentia,dupliciter diuiÎtt:&. in id,quod efl: in prlua.t~
mm mutare:quod quidem dixit proprie pati, & altcr~rc.
in id,quod efiin habilum a priuatione: quod l~C'll parslo dl",
neque altcratio ,uc:l a:quiuoce.
Senfiriui autem prima q uidem mutatio fit a ge
'Ilcrante,quado autem generata eft,habet i~m ranI
quam fcictiam,&: fentire.Ac quod.fecundu aélurl1
quidem eft,fimilitcr dicitur ae contemplari .
Cil de fcnfibus dicere cepiITet,& cômuniter de om ni [f
fu traéèare propofuilTcc:deinde dlxiITet,q, fenfus in co,qu O
cfi moueri 8{ pati,accidit:uidetur enim fenfus effe qu~dam
alteratio: &. cü in uniuerfum dixiffct de agcnte,&. p3 t1 ~nr(,
utro lImile a lImili patilUr:uel conrrariii a comrario:hUlC du
hitationi alccra~ dubitati~nê adiullxit,cur Ilon propria {en'
foria apprchendlt fcnfus:cn fim fenfiIia<hanc autefll folu en'
,dubitationcm dlXit,'l' fmfus efl: potemia,non aéèus. Quar~
'luemadmodum, quod uri potefl: a frip[o non uritur ab(qJ
uftiu~:Îtc &,feo[us proprii'i Cenforfû non apprehcndit,utPo'
te,~U1 eXlr~ Ip[um op~rari non Pofsit.Q!'n ergo mhil ipru~~
a felefo agit.. ne'll,a felpfo patir:fenfus aùt fenm co <l' P!t1 r•
cla~~l e~ q, Ip[e frlpf~m 110 apprchëdat, hoc en propriu (cil
[orm , cu quo opcrallone~ exercer: quandoquidë neqJ III ((~
!pfum pote~ a~cre.DupllCl[c:r ltaC}J fenCus dt,inquit,hie qui
ëem potentla:llle ucro aa-u. limliiter & f(mire, ParilUr aU'
tcm,quod patitur,inquir,ab aéèiuo, & eo quod aétu cfi.Ii'
gnum coim , quod cfl: potcntia, quod Ignis patitur ab igue,
qui aétu cfi.& difcipulus,qui dt porcmia,quod pr4lcep~ot,
patitur a pra:ceptore,qUl aétu efl:.Prius quam ergo paflulll
nt,quod patitur,dl[similc cfl: agemi:PaiTüm amê fimile
Eftita'll ut limile a limili p:ltiat:efl: Ut &: a difslmili.S i.cnlr.
Gu~d porentia paCsiuum efi theorema, cfi agenti ~' (S'fil (~
S4lpC autem inquic,&. contrario. Si autcm lam pafium, .Iml
1c efi.Hinc crgo quoniam omnillO uenit ad mêtiollem elu~,
quod cH pOtentia, &: cius quod aéèu, &. agendi & p,uien dl:
' ucriu['ll diui{!onê fecit,&. dlxit,duobus modis elfe, quod e~
potitia,&. quod adu efl::8{ 'l' pati 'lu oC}> duplicirer:h oc q~1
dem corrupclO a côtrario:i!lud ueto falus potius.DeÎllde dl'
xit,quomodo Ce habet [cnCus fecunda id,quod efl: pati : cr a
fen~li guide patitllr,non ad corruptlonem duéèus,fed pc~'
feéèlOne.HiEC erg? pofl:qua di~ir,nullc diclt quomo.~o fc od
bcr,& Cccundum Id,guod efi potëria,&. fecundum Id!qu ,
a~u cfl:. q.yonia~ enim duplex efi, quod cfi potel1lla:h~,
qUldcm pflmum : Illud ucro fccundum:hoc quidcm fe CU
dum [olam apticudll1e abfCV habitu:illud Ucro feculldêi ha'
bitlJm cirra opcrationrm:dlcit q, [enfitiuü pOtemia ca [e~UI1
·dum aptitudioem fcmc & omnino animalis marcria. SICU'
enim [e habct nupcr na:us pudlu<.l ad hoc Ut lir gramacicU'd
fic fe-hêt quoC}> aialis matcria ad hoc, Ut lit fenfitiUa • ~1
crgo eft,quod id,quod potentia primo efl: ad habita ~e ~(
cir:hoc efi,quod porentia qui~ê cfl: fdtm,~étu uero p~lm~O
Gcner~~s,i~quit. In conceptlone eni~ deduci!Ur ~ptlruéhJ
ad habnu.SlCut ergo puerum ad habitu ducit is,qUl dl a 'c
gramaticus:fic &. femen , &. oino animalis matcriâ d,duci
ca,quf in marre efl:,lIatura,ad (enCum qui cfl: fm habilU~
,Ea crgo ,on"p'io altelatio~& Pluta,io CiUi , q",od ~atU
d
6
ta.
1
.
{en tlle
�A .N · 1 r M . A. ~
(em' tc aptum d1:,ad re~rum , qui cA: rc~undumhabi tum~
P~ttquam autem nacus fuerit,iam habc:t habitum • Pofièj
(mm pcrkél:e inÎttus fûtrit fenricndi fecundum omnem Ccn
fum,habitus ,ftatim paritur. Sic cnim generatur animal CÛ'
habltu fC~lÎttI U~. Qux trgo a potentla primo in habitum
dt mUtatlo, fit in conceptione ab ca , qU3! (fi III gcncran'
te narura. Ab habitu aurem in aél:um mutatio fit a fen(lIi,
~us.& idco,cum primum natus fuctit, fi adGt (cnûle, id il:a
tun ~p.prehendit. V ndc &: protinus uagitin non confuelum
& fngldum acrem incidens &: non Colum cum ambiel1lis
aeri~ conradu cOl1ccrrans, fed & cum uifu luminis . Clarû
tU~(~,'l' .ftc~t ca fcmit,ftc,&. rdiquorum fenfuum fcnft,
a JnCJ~e~lnr,omnino &. ca fcmier,fonos dico,fuccos,et odo
les. SIC Ha,» in fcnfitiua anima,&. quod potcmia,&. quod
aél~ cil:,& qu~ fccundum ea murario cft ab aptitudine in
hab,tum,is cft qui gcnerauit:ab habitu au tcm ad operatio
lle~,Cenmia:quando &: ipCa adCuetint, &. quxcunque alia
dUlb~s 0'pu~ eA: ad corum apprehenfionem. ut lumen qui.
em I~I ~J!ibllibu,e?& p~rfpicuus ,purus, &. non caliginofus
a~r:dlulfus autem in fonis:&: rcdolés iti 'odorabilibus. Q!.Io
~Iam autcm &in rationali animalduplc:xeil:,&.quod pot~
lia ,cil:~&. quod aél:ll:qU<Enam fuerit in ca quoc}3 cauCa mu,
[atlOI1lS~Cu m eil: ttgo cxtra COtPOt a ,ab co quidcm , quod
POtcnria primum eft,omnino feparata cA:, Ut qux fit mcns
~ura, & omnia imeUigibilia habens fecundum habitum.
b oftquam autem in generationem dccidit, ficut, qui mo~,
. o.,uel temporc , ud lotionc féicmiam mutallit, ex fCIc:ntla
ln Infcitia mutatur: &. fit primo porcntia (ciens. aptitudi.
n~m folam habens, non etiam habitum. Ad habitUm au,
t~m a pfa:ceptore deducirur,uel edam a fcnflllbus,i pCa qu~
~cns &: inuenicns,&. per panicularia ad uniucrfaiJa confecn
cïs.Poftquam autem habitum comparaucrit,tullc habet
~o Ulltatcm,qua dt caufa l'ffcdiua,ur ab habitu in opera·
~Ioncm mUterur • Q ualldo cnim digit, affumit, quz in Ce
unt,rationes ad operationem:dico àutem (èn/1lis.Mcns OIU
B~ nullo externo opus habet:rcd ipfa feipCam producir.
Ulu.s ergo caufam trac!::,::p fenfus quidem alicuius parti
culatls habet apprehenÎtonem, partÎcu(arc autem aliquod
~orpus .il:. Mcriro ergo extcrius eft. Mens auccm uniuerfa
lia apprehendje. Vlliuerfalia autem rationes, feu dcfinitio ,
~cs. Hx autem 110n cxterius,fed in ipCa funt anima. Mens
Itaque: aliquo extcriorc: 11011 egct,quod cam pernciat. D lxie
aUtcm cam iam habcrc , Ut fciellClam , &: Ccmir(:non quod
~nimalia ,il:atim ac. gcnerata fuerint,fcic:miam habeant:fed
Id quod ln fenCu duplex cft uolens oil:endcre:,&. quod cft fe
cuudum habirum,&. quod dt fccundum aétum , cum qui
dt Cecundum habicum,Cenfum fciem;z pra:fc:ntia: (lmilcm
cfTc dlxit. Exempli erg~ gratia fciemiiUll addidit. habet .n.
{coCus Ccnûtiuam facultatcm,ficut quandam [ciemiam. Si,
',Ut cnim ,quod difcit,per difciplinam mutatum habet fcié,
tlam:fic &: genitum il:at1m eum, qui eA: fecundum habitu,
f~llrum.Q uod enim cft in illo dlfciplina,in hoc cA: genera
tl,?Si autem fratim ac fuerit genitum,habet eum, qUi efi fe
~lldum habirum,fcnfum:non per altcrationem crgo
fen
t~re fccundum adum:ficut neque operari fecundum fcien ...
.llam nt per alterationem.Et illud,Seculldum aétum, fimili
t~r dicitur ac comemplari,ficut &. recundum potêtiam (cn.
t1te,fimlle eft ci quod dt,fcire. Sic & fecüdum aétum fenci
te ci, qua: cil: f~cundum fcientiam, colltcmplationi ûmile.
a
nt
Cl' cÎus quidcRt,qui cA: (c~ndum adum, (cnfus foris rùnt'
cffcdiua:extcrne.n.incidëribus fcnfillbus femimus: ca aût,
qua: côtemplari pofTum\Js,non [oris fum. Dcindc &. câm
addir ,cur illa quidcm c)(tcrius incidant:h<Ec ucro non,q, fcn
fus quidcm cil: ftngulariil,ea aOt per fc rcparatim fubfiil:ùt,
qui bus animal quoq; ad hcc,ut fit,opus hab et. Eo.n.<p illi.
opus habeat,fcnfus aiali datus cft. Scientia aiit ea,qul; rum
ùniuerfalia,apprchendlt. V niucrfalia ailt, inquit, funt 111 ipfa
quodâmodo anima.Exaél:c aut illud, Quodammo ,adlecit!
uel quia illud,in ipfa,lIt in aliquo loco:ficut &. ipfc in iis,qu1;
deil1ccps fcquunlur,dicit,Er redc 'lui animam loci'i forma
tum cfTc dicunt:non ,ppric autê Illud,uidcliccr , Inloco.fed
fecodu ,pportionê,&. côucnienuâ,ucl <p ft uniuerfalia in lin
gularibus fubtHHit:qfi aOt Ut uniurrfal,a &. cômunia aceipi
umur,funt in anima.Eis.n.c6m~nit~r ~uii elfe ê in imell'gë .
da cora comunione.lntelligenu<E am 111 aia. Imclligen: <lii,
in ipfo dixir,fcd nô in ip(a, hoc dl:in (0 qllod habec anima.
Similiter autem hoc habet &. in fenfilium (eiCl)!
~iis,&. propter candem caufam : quod fenfilia finI
guIJrium fune,&. externorum.
.
'
.;
Non folii ,lI1quit,fenfLls,qui Clfca partlCulana., &. Ccn(illa
mr{atUT, CxtCrolS pra:fcl1tlbus opus haber, Ut agat:Ced ct q;
qux circa fenfllia uer(~l1tur fcicmif,cu in feipGs nô habeâr;
ut posûm operari quando uelint,fed &. QS opus dt, Heur &
in fenfu,extcrius adcfTeid,circa quod eorû ucrfetur opcrac
tio.lpfe.n.circa ftngularia,&. e"terna:&: qu~ (xparacim fub
fiil:unr,ucrfalllur:ut Politicus:Mcchallicu<:&, Ut (cm el dl~
cam,particularcs artificcs.Eorum.lI.fcicncia dt circa ûngu
laria.ut Politicus COllûdcrabit,an hic {jt cxercilus lmpera
torafTumcndus.&: ~d , acaror ,an at hoc lapide urcndü. Ho
rum autê,qu<E funt parricularia,conuderario fClcnri<E eil:,ùi
delicq,&. no feu rus. Vniuerfalis çrgo fccundû ams coade.
ratiOin his eft.Q ua: autê ab artibus circa fi l1gul3rla fit coo
templatio,non ampl,us in his.Materia.n.&: inftris opus dt.
. Scd de his quidé aperre dlcendi fuent quoqu~
occafio poftea.nunc aurem tantum definicum fit
$l')cum non fit fimplex,quod potentia dicicur, fed
hot quidcm,ut fi dicamus puerum poile excrcil
tus duccm effc:iIIud ucro)ureum, qui dl in œt<v
te!fic h:tbet lenfitiuum.
' . ~ uomodo ul1 l u~rfalia.contcmplari in nobis,&. quo ae
tlUUS Jntcllcél:us pawculana appreheodit, nunc dlfreT[ de
his conlideratiollem.Oe his.n.ill tertio llbro diClt.Cur aucê
cius,quod dt potentla,&. eius quod adtI cct,dluiflonem fe,
c~rit,nobjsin memoriam rcducit: nempe Ut oftendat , qüo
dlCantllr aOlmalla,quando non Centiullt, fenfum habc:re po
~c:ntia.iu)(ta fecull~am.lI.potemiam,qux de iis , qui adum
Jam habcllt,pra:dlCalur:d,e quibus nec pati nec altcrari pro
pr e dici posfit • in ip[um enim eft incrcme~rum &. nOI1 in
comrarium mutatio ,ur dixir.
,
QEoniam autem eft innominata ipforum diffe
rentia:de his autcm definitum dl: ) 9> funt aha) &.
quomodo alia:ncceffe eil uri eo , quod eil pati &.
eo quod alrerari, ur propriis nomimbus.
)
Q uoniam utitul' eo,quod cft pari,&. co, quod cft airera
ri,ut proprqs nominibus,in fenfu, qui cA: fecüdum adum:
dixit aute:m,<p nec pati, nec altcrari femire cft:caufam cur
~is n?min~bus , i? eo,quod cil: femire,utirur, dicit.Qu~niâ.
mqUlt,eil: IIlnom1l1ata harum facultatum differemia:nequc
cnim propriis nominibus diA:indam habemus uerallquc: fa
cultate",l:ratio~e autcm didicimus,quxnam Ile harü 1'acultarum dlfferentla:necetIc cft Ut utamur in his co, quod cft
.paei,& altcrari,ur proprqs l1~minibus:quia ut dicebam,no
funt in u[u,qU:E Gntillis impoûta nomina.
.
Sed hoc quidem ab ilIo differt:g, illius quident
cperarionis effeéhua [oris funt>uihbile & audibil
le.Silniliter aurem &. reliqua fenfilia.Caufaautent
~ ~ng~Iarium eftJqui eft fecudum aétum)fe~f~s:
fi ClentJa aurem uniuerfalium.Htc uero funt 10 IP/
a 9u?dammodo anima. Q!!amobrem inteUigere . Senfiriuum aurem porentiaell) ut fenfile iant
,U~de, in ipfo eil quando uelit,fentire autem non ~étu ) quemadmodum diclu~ dl. .
:
. n Ipfo.m:ceffe eit enim adeffe fenfile •
Qlia didurus eft fenllciuum pau a fenah : 110n flnc iUI
~ Ponquam dixit û~ile cfTc ~c.cundum aéè~m [emire ci, 'fia rarionc pr~fumi t,porcntia fcnllriuum etIe Ut fenfile e~
~à ~1t ~onttlDplaf];nun, dIeu 'luânain raoone dlffcrat; 'adu.hoe autcm prius dixù eùa~quam.lo '1uz «bat t an fi':.
�Î
:.
~
'c ' V '
mitc a Gmitil'.ati~r,al1 disRmlli, Pbtentia autem di: fenll,
tiuum ut f~.{ltÎl~ , i~xta feçùndam potentiam , orque: cpim
pa(f~I m"oe ca contrarip habi tu mUtatum , t:i asCtmil.uur,
~ed c\~s forma fu fcep ta. N~qu t enim a1bu8 Rt feuru s,fcoCt,
Jl~ form a rufc~pta~ qqare: nec P!lti)o!=c alterari prQprie <liei,
~ur) red f?r ~œ ~atlon~~ in fe çpgnitiuf fl,lfçipienst Sieu r.o,t
çcr~m ~I Cl mUI\ Id cffe potel1tia,quod alllllllum l(O q, a~ ip
fo pa(f" Id nt,guod illc adtu,non ipûu:; matcl'ia fufcc pta,fe"
{olu~ for.~a:Ctc &. ~el1rUs a f~ofilibus paffus ipforum for ..
ma~ ln ~c Im~t:C(fas IOcQtporalirrr habet.Differt aUlem, qt
c:era qUldem Ipra Rt formz tnarcfia,quz dl' in annulo:Scn
(~s ~Utc~ n?11 fit (enlUis materia,fcd ipÎl illius forma cogni
" lUe ,m pr'~lfur..Habtt aurem fcnfus a1iq"id plus quam cc
~a .C:ra ~nlfl'! /k llÛt mat~ria form~ ,qua; tfl: in annulo,
.,.on u~ pcr foça ipfamJorm~ fufcipjt,fcd in runflaic. Srnûti
ua uero facuhas per tota uitalë formas f'Cnmi(j imprimit.
P~tit"r it3que)cqm non dl quidem fimile:Pafl
\lm ~ll\tem as fimila tu r)& dl q\laIe ill ud.
r Pof.lquam dixit fuperius quomodo dicirur pati,quod pa
tit4r a fiOlili & a COnLrario:hoc tliam ftn Cui quoqz accom~
modat,q\ anteèf; quidem pa(fu9 Gt a Cenûli, non cft ti f(cun
dum ~Çtum 6mllis,ci 3urem flm;lis,co modo, qui f.:rpe di ..
dus r-fl:.ClIm aurem propofuilfel de omni fenfu commu ni
r~~, djcere: rc~n[iu :r ~n i m ~ dd initionem tradidit,cp ipCa ta.
~IS C!fI: pot en~la , quaha fU ~1[ fenft!ia adu cius , quz cft rtcun
dum operatlollem,fcnlluuœ alli~~ tali uidcliccr exi!tente
operatiolle ,qualia fUllt fcnftlia.Si a~ l,cm dl: ciurmodi:fcnR
tiua fUl!rit anima ex nrcesl1tate infcparabilis: Ïtqui dem di
facuIras,prr quam,quod ca habee,fenfilibus astlmilatü, co
(Juod ab eis quodamo patirur,& aItcrctur, ea apprehêdae.
Dicendum efl aurem fecundum unnmq ucnq.
(enrum de fenfilibus prilllUltl,Dicitur autem fenri
le tribus modis.Q!!orum duos q uidem per fe [ell
riri dicimus:unum aurem per accidens. Ouorum
aurem,hoc quidem proprium eO: uniufc~iurqUt;
fenfus:Hlud ucro omnium commune,
, Pollqllarq r"tio.ne l1~ tradidlr,& fc nntiua facultatetn de
finijt,cp cft potemia,id qU,od fenfile,&: dixit quod non par",
fa quidem a fcn fili cA: d stlmilis:ab eis autem palfa , Rt il lis
ilmilis: fra nÎ!t ad rcparatirn diccndum de ulloquoqJ fcnfu,:
quolliam,lkut iam dlx,je lin quibua, quod communiter pra:
dicatur ,non dt ge'nus.rcd uox a:quiQoca, non efl: fufficien;'
commQnis deRnirilj), ad rei naluram nobis l'ignificanda, fcd
\lniufcuiuf%<l' ab z'luiu~a uoee lignificat,CrorfL\m opor,
t f:t ,d.dinitioncltl rrad~n:quando nrq, ,quae cR gencrum d~
6/11rto ad t1ngutas fpecics cognofcendas fatis eft. V niufcu
ju~C}J ailt fcnfus definitionê ttaditurus,prius de unicui'IJ fell~
fUI (cn(illbus tradat,propter fa:pe diébm rationcm: Dein~
dem dt: ipûs operationibus:&: fic de facultatibus.Q!Jzfiue
rie aut qUifpiam,cur non antc eomunem fcnfus de6nitionc
prius de li~plicitf:r fenfUi tradauit.Dico crgo .. cp huius fi.
mul denllltlOnem comprehrndit in comuni fcnfus ddinitio
, Jle::u~i e1ementorum (enCuln elfe diccbat per fe ud pCI' ca,
'lU;1: el~ accidum.&: rurfus,cum dixit,q. aélu fcnûle,hoc dt
Ftent'O! ~(Ilrus:er q. fenûtiui dfediua foris funt fingularia.
'~trnc ~uI aU(em in ipfo,&: uniuerraliter. Per h~c ergo om
IlJ:,~uld ~R Omplicim renfile, fignificauit:q. ca , quz cie.,:
merls acc,dunt:~uod ~articulatja;'l' f:a, quibus fenCus fecu
dum aétll.~ ab CIS panens a~ûmi1atur ,qui prius erat ei$ po
,entia llmll,s, Por~o &: hic de unicuiqJ fenfui fenfilibu& fcpa
ratim diélllru~,p,rlus quadam !radit diuifionem omnium in
u~iuerfu~ fenfillum,quo! mo~is dicantur:ut qux funt pro
prIe fenfil,a,afenGhbus pc., a~\':ldcns,q~3! neq; propria funt
'rationc fel1ûlia,feparans,dc hls uerba faciat:ne &. iU~ inci!-'Jant,& doél;rinam pern~rbent',Tribus ergo modis,inquit,
dicumur fcnûlia. Senfillum enlm alia quidcm funt per Ce
fçnOlia : alia uero
acçi~cns • Et e~fum qua: fu~t per fe,
fel1L1lium,alla quide'm fUllt commuma fenfuü,alia uero uni
:~~i~('1! pr.o~ria .. V Cli,,(~u.fq; cr&Q fC~CUi ,fun.t .pr~priil
per
N ID
V
$
rtnlllia,qu~ ilIi Co,Ii fi lb funt.pt ~irui quidrm corores : aud'v
~i foni,olfad ui ,aufê uapores:gufrui uero Cucci feu fa ~orc:;
tadui,qua: ,ci runt cpordi l\ara ,Calldi(as, humldiras , fllg,I~I '
tas,a q:i tas,rdl{lcmia rtU repereusfto, grauÎI3s & (jml ll~.
Propria ;lne ea dk ulltur fcnfilia,q.. nuUI alij fe nfui fub fu nt.
lle'13. n ,uifus uaporis,ud fuccos,uel rangi15ilia apptell:nd,lr.
llecp ullus alius (cnfus,qu ~ funt alij fellfui a pptehenltb: II~ ,
apprl"hcndit. Ha!c ergo funt propria fcnlHia. Cômu/ll a allt
[en{Hia dicit e(fe quinq,:mowln,Cjui e!enl,l1umcrû,6guram,
ma gni(U~i nem. Ea auu:m omniü dicieellè cômunia:nOI' ~
~nilquodC}J eorû cibus fen flb us Cubftt:fcd q, unumquodC}J
pluribus,& Ilpn uni ,qu~dam aile fimul omnibus. Magn'~
ludo,n.cft côe fcnf1lc uifu s,& taccus. Videmus. n, mag nU
~fTe homin em,ucl ma!! nô montrm.~ tangClltt~ ,q ~o~ti fCi
J1 mus,magnam c(fe,ud paruam moU , quz fub C]Cltu r , ue
inreruallum . Si anr fonô quoCV dicimus magnâ Ccntire, uc
paruum:hic fccfi dil couclliclltiam &: proporrionrm ma~~l!
rudo accepta (!t,no proprie. Magllitudiné.n. \lutle dici JllU~
cominuâ e(fe c~ comunibus fenfilibus. Ma~t1us apteOl (0'
.lUS dl' qualitatis intw(œ,ud remi!Ta: ~t:;}aratiuus. Q!Ja,re
(xllc,ud uehrmcns magis propric in fonis diccrc conur.n l!.
Figura aot cornUne eft &. ipfa fenfile tadus,& uifus.Figu•
tam aÔt dico ,no cp hic cft triangulus,uc1 circulus:hoc, Il.(~
rationis di ccrc,Pigura dè,9uZ ab U:la tinea comprehend"
rur,ud trihus,uel quotcÏJCfJ J11~ fucrint,fed q. fimplicitcr C~
q uidpia circillèriptum. Omuis aiit circûfcriptio fit [ecundu
;.l'quam figura.II3'll &irratÎonatia,cum in parua tcrr~ al.
ti (udlO~ , &: lcniter acc\luem incidcrim, ad trallfeundil co~
fcendulll:lIt qua: ~ci:.n~,q. fi ci r~ûrcripta magniwdo, ~ Cl'
Hanl1rcpoSÛnt.CIl ~Ut 10 ualdc alcum,& arduii,&. pr~ClP\l
lem locu c~[u ~cnert nt,ne (ranfirc quidê tenrant:ut quz (t,
mu 1magrmudll1em Îcnri ant ,&. figurâ. Q!J::ue & ipfius (or 1
~ z ~ figura: exilis qua:dâ,&: obfcura cft cis pc:rceptio. Ea8
lC~cp_ula! fug,u~t,qu;x: in,acutu ucllCollcallu funt figurat$:
cirgue .lue plana,& quœ III rCda cfi.Numerus aôe comu nc
cfl: omnin fcnmium. Vjdcmu ~ .t1.qllinCV forta(fe cfTc hom i•
llc$.8ed ~ palpantcs h~c ipfum fcimus.AtqJ audienteS fci,
mus,pluflum, ud pauC'orn,ucl unius uocê e(fe,qu:E ad (l!'S
pcruenit.l'n his au! dupitauerit qUlfpiâ,quomô AriRoteks
dicens numero dTe comunc knfile,non folli alijs adurrra,
tur PhiioCophis,3c ipfi mil opcrationi,Ccd flbijpû.Cum. (l.
in Phyûca dixitTct lêpus elfe numerum motus:ll umerare di
"it folius elfe mentis.N i hi l.n.i nq~ i r,poteR nllm erare, p r~'
tcrêfi anima,&: anima! mens. Q uomodo ergo iUic (olà merl
lem numeru dicit apprehcn.dere,hic aÎlt (cofum <Dici01UI
crgo ipfam quidem numeri forma mentcm apprthendc~t:
Sen fus ailr non ,ut tamo numeril,a ppreh endÎt, fcd iilIlpl"l
tcr ut cû,qui plurcs contit1~at:uel unitatê &. ut minorem,u c
multituèlinc,ue1 maioré. Mens cfi ailt,quœ pet fwfum n~'
mcri qupdqJ forma cognofcit. Quod aÜt au':itus quoC(l hue
J1umerii apprchendir, clarü cfl:. Aures pernicum (ère pllU'
quot}} pul rat cquorü.,inquit ille. Scir.n.fas,qll~ accdf.:rll ilt
uoces,plurium ellc:,quâ unius. Qyod ai'itgunui quOCV' 8t
olfaétui fenfilis dl: num!:rus,c1arü efè.Semlt,n.&: odora tu '
diff'c:remrs odores;ut quando bene olel1s,& male olens u~'
por amui acceaerit.Sunt aiit &: fpecie dlflerentcs uel 1>eoe
olenres,ucl male olcntclI.Simltiter & gufl:us , fi mirecal~
abllnthiü cü mcllc,utrunqt ftmut (emir.Et motus quo.ql,
fl:atus (untomniü fwfuü cômunia fenmia,pr~tm:f; guftusi
SI.n,ex rodem,loco ad nos (onus peruem:rit:rentit id COIl,a.
tiffc,quod fonat.Si au té non ex eodem , fc:d & alius el' aUo,
frnrit moueri.Et in uaporibus ûm;titcr.Tacrum quoqJ ma
rte
nifefèum dt [cntirc,id Cl' mouttur,& quod fiae. Sentir ce
corpus quod cft in aqua "ea ud conl1A:cme, ud dlfGu~lItC
Nilquid aüt &: gufius,fi gu fèabile pra:tereurrit fenforl,ll~',
fentit motum ,uei fl:atii<Siquis ergo uirga metle unllertr: ~
inde ~a pcr os circiiferau apprehendet fuccu non aall(t~Z
l''\uod
fi quis hujus caufam tadum (fTe dixerit , non
guftu~
'<!:
,
'buS
' non magnopcrc contcndimus.Eft ergo numeru~ op1~1 .
qui di.! fcnfili~,StatLl8 ,afir.& ~otu$ praClcrij gu~!,Ji"rcllqul~
' .
,'\
. •. P1iuta ·
!
�D
B
Fig: ra aot &: tnagnimdottibus:uifui:auditui:olfaétui.Pl!f,
a~C1d~l1s autc:m {um fc:nfilia.Pcr feipfum.ll.uifus apprehen
dit colorem ,ue! figuram: Per accidens auc,q. hoc dl: Socra
~es.Eft.ll.incdledus fubftantiarll apprchcnûuus. V niufcu
IU~CU autem propria fenfilia funt rdiquis per accidells fen:
Cilla. Vlfo,ll.aliquo flauo,uc arbore,qua: ftyrax dicirur,dICl .
mus, Vldi allquid beneolens.Per accidens.lI.bel1C olés me:
uidere dico. Et olfada ftyrace:, dico me flauum ol(ecilTe.
& ~ fonucrir argentum , dico me argentum audiuilTc:: u.el
albu ,audlUilTdiimiliu:r &: fi fuc:rit lignii,quod fonat. Et 111
omnibus llmiliter.Guftato.l1.me1le,quifpia d:cit flaui'i gu,
ftalTe. Ha:c (rgo funt omnia per accidês fcnfilia:& funt uni
cuique ex al~s fenfUia • ~a: funt itaCfl propria fc:nfilia ,8l
qu ~,50mmunia,&: qU<E pc:r accidens,didum eft.Quomo :
doam ca a fe inuiccm difcernalltur,&: qua: Ûllt ea, qua: unt
cuiCU tlguram &: charaéterem pra:beant, fcirmus COlltexti'i
perfequen tes,Sciendiiaut,'!' qU<E uifui,&: auditui,&: gu~~i
fubleéta funt fen filia cômunibus a confucrudine nOmll1l'
b.us appellat~ funt , Vifus quidem,colorc:s:auditus auté, fo.
.11.<?uftus uero,fdpor.es uel fucci. Qua: aut ladui., ~ olfa,'
dUI fub icda Cuur non amplius cômul1lbus nomlnlbus ap
Sldlàta fU llt.Si.n.~angibilia,udodoTabilla dicas, non dl: (0
fUIll dl!nomil~a[Îo.fcd corum habirudinis, qua: dl: ad fen.
fum .SieUt &: fi in rdiquis uiûbilia dicas,ucl audibjl~a,.ud gu
Qabilra.S ed lleq3 uaporum nomine utemur proprlc:n odo
l·atl~. Vaporcs .n.rul1t & qui ex aqua afcwdunt,fed no odo .•
tabll~s. Vni quidcm odorarui qua:dam oppofino comrapo
ftta (ft,qua! dl: f(clludum bene olells.qua: quidem,ut di xi,
Propri impoûtum cômunt nomé nOI1 habct.Similiter.n::
q~e,qua: tadui fubied:a: rum, plures oppoûtiones : cahdu,
(rlgidum,ficcum,humidum,durufn,molle:& reliqua:.
angutis carerc. Scd &. qaz runtrotunda,reétilinca cl'ft u~
dentur [js,qui fecundum ipfam lineam eminus fc applicarj
<Juod fic in luna dimidio orbe ca:fa. Lineâ itaq;, quod dl: il
luminacum,a non illuminato difc(rntntem,redâ e"iA:ima ..
mus,cû fit rotllda.S(d & quidpiam,quod mOU(lUr, uiden.
tes,ftare putamus,quando pro cul fuetit:& quod ftat,mouc
ri: Vt quando nauigames terra moucri pUlant:feipfos autê
fiare.SiPittl' &. magnitudincs,qua: quominus, &: cminus ap
parent,non fe
. nobls ûmilltc:r exhibent,Nelbperaercm , &.
aquam. M aIOta.n.dpparem,qua: per aquam. Sed &: circa
numerüfit error. Pluribus itaC}3 ûmul canentibus auditis
propter fimilirudinem unam Uocem elre pUlamus: &. qu";
funt procul difcreca,un ita fa:pe: ducimus.
~IJ
Taétus auré plures habet differentia. Sed unufi
quifq; quidem de his illdicat:& non fallitur,g, COI
lor ,neq3 9? fonus: [ed quid eft quod en coloratu,
ue1 ubi uel quid efl,quod fonat)uel ubi. Taliaert
go dicuntur uniu[cuiu(gJ propria •
Non ftcutguftus fuccorii (015 eft apprehenfiuus: &: ui~
fus colorô:&olfadus OdOIli:&: au di rus fonoro:ftc & fcnft~
lia tadus licet UI10 nomine côpledi •VnufquifC}3. n. aHorii
f~nfuum circa unaoppoûtÏonem ucrfatur. Virus.n. circa al
hum,&. nigrum, &: qUa! intericda fum. GuRus auté ci1;ca
dulce,&: amarü,&: quod intercedir.Odotatus uero circabe
tiC olens &. male. AudiCUG laut circa fonum graué &: acutiï.
Atqui tadus circa plures oppontiollcs uerfarur ,'qua: lion
potrunt fub Ulla cômunem oppotitioné reduci.Leuia.n •.&:
afpna apprchcndit:dura,&: mollia:grauia,&: lcuia:rrigida,
& calida;!lUmida, &: Ctcca:qu:x: quidcm {ub fe inuicem non
fum. Vnde &: deinceps dubitabit,nuquid n( ((nfilS quidem
(adus eft:ue1 fi etiam cft fenfus,lIon unus dt;((d plurcs:fi.·
Dico aurem proprium) quod non contingitall quid(m al[j quidcm una oppo/Jtionê appr(hcndum:ipfe au
t~r~ (enfui [encire) & tirca quod non contingit deI Hm plures.Sed &: plutes hab ct diffcrençias tadus,quarum
tiPI! ut uifus) colorem: auditus) fonum: g~ :apprchenl1ua caufa eA:.Non proptcrca auté hulUs magis
alloro,alienü eH: iudicium.Sed unufquifC}3 [co fus ftmihcr iu
nus) fllccum •
dicat de ,.pprijs,l\cc in ds fallirur.lllud.Il.Sed ullufquifC}3 dt
Propria fenfilia ab al~s dircernit,q, nô alij fint fenfui fen his iudicat,de omnibus di~it fen/lbus:non de folo taétu:fed
(llia:q, neqJ cômunia, nc:C/),qua: [ecuudum accidens funt .ciu!l dl: d(c(pdo circa illa,quibus propria fc:nûlia accidunt.
felll1lia habem.illorum.n.plus ulloapprc:hendimus.Ac de Non enim circa id, in quo color dt dcccptio: fcd circa id ,
':ôlllunibu s quidcm fen{j!lbus claru c:L,h Deus his autê,qua: ( in quo color dhnc:que circa fOl1um,fed cirea id,quod fonal r
funt fecundu accidens,C}> non folum ,u)f~ hoc albo,per ace! ']ua: fum fcnlHra pcr accidcns.
dens fentimus,q> dè Socratcs:rcd &. audrta 1:'JC.e,rurfus pe~
Côm~niJ auren:Jm<:'tus)q~ies)numerusJ figul
~CCideJ1s fubfl:anti5 cognofcimus:& non [olu Ulfu CO~110fCI
Taha cmm nullms funt propria:(ed
raJmagmtudo.
Illus hoc lignu,uel aliquid (otii,qua: beu( uel male olct,fed
& odoratu.Pofiq;.n.talë odoré fenl1mus, etfi non cô(pexe omnibus cômunia.Etcnimet raétui aliquis fenfilis
timus fub(èantia fcimus ex qua odor cft,&. coloré. Simili., motus ~ft,& Uif~i. Per.ce itaCJ3. ha:,.c [untfenfilia.
Poft'l3 de proprlls ft:nûhbus dixlt nue dicit de comuni,
let &: gu(tu cognofcimu; fubftantiam:ueltadu.GuA:u.q~i
dem ,,!, eA: mc1,ud quid tale.Taduaut:m ,panem~lapld~, bus. Communia aût ha:c dicit,q. nut1ius ..pprie, fed omnili
carnem:,!, fim l.1ia.H~c dt ergo una eorll,qu:x: funt propr~e fum cômunia.Omuiü allt dixit,non q. ca quin'l3 ûntquinca
,fenfUium &: cornu nia,&: coru,qua: funtfecundum aCCIdes {c.nfi!,us fenfilia:nô.n.unüquodC}3 eorü omnibus fenflle cITe
diQinétio:,ll.lia uero,,!, circa propria quid(m fenfilia fecun ' ~Idcrur:fed <;p ha:c quid(m omnibus.illa uero pturibus, ut
dum naturam habentibus fenLibus, & ex quibus locis ap ' fam dlXlmus. Poteft.n.magnitudo fecundum c6ucnicntiâ
Ilrthendi fua l1atura apta funt fenftlibus admotis, circa ea & ,pportionê in odoratu quoq3 accipi,&: gufiu.Sunr.n.et
,pprie magni~udinis apphéfiui:ille ndé i odoribus:hic u(ro
tlon fallu IltU r. At circa Cd,qUa: funt communitcr fenfilia, &
Ptr aecid(ns fit deceptio.N eC}3.n.û a=gri fuerint, nec pr~trr i fuccis:etl1no nouit in his c6fuetudo nomé m~gnitudini9.
~aturam fe habucrint fenfus,neq; fi a fuis fpat[js,&: interual
Secundum accidens aurem dicitur renfile ut Ci
liS feiunéla fuerint fenfilia,apprehc:ndunt: Nec fi confuho,
album fit Diares . Per accidens enim hoc fentic q,
& de induftria ûta Ctnt.Necf!. n. a tcrgo pofitos uidet uirus huic albo accidit, quod fentit .'
'
colores,fed qui funt antcrius.Ita. n.ei natu~a darum eft.Sed
Pofll'j dixit de proprie fen/Jllbus dixit auté &: de comlJ
~etIJ anteriora a quouis interuallo: f(d.qu,:ndo & .(a adfue.
nibus:nun: ~ic.it,&: ~e h!s,qua: funt ~er accid(ns. r n h:c.~:
tlnt,& pr:x:terea lumen.Circa comuntl aut fenCiha fit error tria fenfilin dlUlÎtone fcClt.Dicitur aot hic Di ares fil in amI
~ ~<2 fUnt pc:r acddens.Hoc.o.a1bo eminus confpcéto,q, eus Arifiot~li.Eius iraqJ ferulltur ad eum epillol~ ~!,lb.ii
~u q~idem dl,fcimus:utru aot lapiS cft, uell.l~num, u~l '(rgo,~uod III h~c cft,per fe qui dé uidctui[us:j? a.cclacs .aut
;~Id. clufmodi ,ignoramus,&. f;;.:pe. c:rramus, ahud pro ~110 q, é Dlares noult;Q!i~da aOt exêplaria habêt, Dlaris fillU'.
luQlIllantes. Et uoce quidem audlta, eo autem non Ulfo,
Qgare cria nihil paritur quatenus cale,a fenfili,
q~od Uoccm cdit,circa locum erramuS , unde uax eA:.• At,
Propria quidé fenlilia a cê)m~njbu~ fen.fi1lbu~, &: iis qu~
~ e l~cus quid(m (A: corum,qu~ funt fccundum aCClden~,
nl1hum , Ut deinceps oftcndemus. Pr~ter(a autem & Clr funt fccundum accidens diA:inxir:cp CJrca IUa qUldem'error
~ figuras fit error. Itaque &: ,qua: funt r(éhlinc:a,eminus nOI1 accidat:cirèa h:%c al;tcm nonâ(jj accidat.In coUo.n.co
~c~ rotLmdil elfe _wdcntur ; & qu~ iUlgulo~ ha~cnt, 11.ln:1bœ,&in çiuUn\)di,qu:X:'J.,lI1c.J habcm uarior'1 m co1ati'j,
qi
hi
�rnlxtÎondn u3rittâs,&fhilCtiô,&quà: dt ad radium , qu~ ;
d am eoru habitudo,q, eit alias alicer apprehen damur,&: de
cipiamur,caufa ea.Nunc amem ab iis,quœ runt pa [e,fen
fllibus,ea qua: funt pet' acddel1s, di[cernit :Ab iis.n. q u ~
funt per fe inquit,[enfllibus patiumur fcnfus . Non ira au té
&. ab ~s,qua: funt fecundum accidcns. Er CI? propria qui)
dem fCl1l11ia agant circa [en fus ,chu li dl: • Qtod aUl em &:
cômunia,hinc manifcfium dè.Quod acuros.n.habet allgu
los aliter agit circa uifum( cUOl.I1.moleflia afficit,) cij quod
obtufos habet 3ngulos,&: dl: magis pIano, &: carens angu
lis.Iam uero & circa taélum perlpicuü efi,q, Ilon 6militer
agunt diuerrx figura:,fed aliter qua: aeUl09 habet angulos,
&. qua: obtufos,uel nulJos.Simi lirer &. in moru &: !tatu.Ne
'lue.n. ûmilé aff<:élUiufiine t audilus,fol1ü,qui mouetUr,uel
'lui llar,audiens.Simiiiter &: odoratui fit quidam dl uerfils
ab iis affi élus:etû eol'u ,ppriltrar'ls oratiollc exprimere non
'p offumus.Sed & (aélus aliquem alili affeéluum palitur,cfi
m ouetur tangibile:&: alium quando fiat ,S i. n.non ita effet,
in flue nre fiantes fluuio,cum una fit aqua: côtinfll tia, & eo
delrt modo,quatenus aqua c/l,agi t in taL''!-um,lIô Gmul fql
fu perciperemus q> mouetur,ct ft aat,cp fier. Et cx hoc ergo c1aruOl dè.q, fic ob h:rc [en fll i diurrfus affeélus.Nequl!
uero dicendum eft,quomodo fc habet & in numero.Diucr
fum.lJ.a ffeélÎi patimur,cum plures >ëii cum unu audimus.
V nde &: a lIocum multitudine commouemur,& concutï,
l1lUr.Q lOd quid ~ m nô euenirct nia a multitudinc aliguid
patcrerur au ditus.Sed & duos c~lores uidentés ,&: ft ûm fi
m ilcs,uifu aliter afficimur.Ee hoc fit manifdtum,û duabus
ftmull ucernis uifus fe applicer. Ilâ &: hic uifus , di mouctur,
& cxcutitur in fenû !illm apprehcnCtonc.Atqui hoc non pa
t cretur fi lInitum "tret quod duarum lucernarum igni tum
d t rel&: plurium. V ~dc autcm &: mu\titudi ne.:n radu ap
pr~hendimu~,u~1 guftu,\1i fi ab ca diuc:[um affeél:um pati a
mur~Nift qUlfplam ad hoc cOlltradlxe1'll.q, taélus,quando
fcnti t mulCitudinem,non aliü patilUr affcélum. Sed quia R
uniucrfu m corpus taéliua eft facultas , p!ures fun t p<1 rtcs;
'lu:r apprchendunt ea,ljua: appropioquarunr:& fic imagi,
u atio,uel ratio potiuS coll'git,<p funt plures, qui migerunr)
N unquid alité hoc ipfum conringic & in ui[u ~ Cum.l1. alij
lIifus uifibili aliter fe applicant,accidi( ut cum facultas,quf
iu dicat,fit circa corpus diuif1bilis,& diuulfc ac diuiftm uia ,
hilia apprehendat,confundatur uis imaglnariua,qu:E plures
"1mul eypos non potefi admirterc.Q!lal'e nô alium affeélil
. fenfus ruftinet. Oportet.n.l1 11on imagi natio con fundenda
(!ü,unû &: cominuu fcnfus affeélum ad cam ttanfm i tti. Pr~
terea aut &: magnitudo aliquid agere uidebiw r & in uifum,
& in taélurn.A maiore .n.colore,ue! maiore calido magis
congregamu\',ue1 difgregantur fen foria:Taélus iraC}3 SC ui
, fus uel ramam hab et magnitudinem,uel in rama efi magni
ludine:û quidé [ub eo,quod d l: in minori fimilitn magnitu
,dine albo.At qui quatenu~ alb um , ue! quarenus calidum
fit,magis aget magnum paruo:multum pauco.Sed ad hoc
dixcritquifpiam,quod eurn denfx funt facultates, firm io,
res,& ualidiores fiunt,atq, adeo Ceipfis potentiores euadüt:
lit in grauibus claru m eft:coeutltes qui dcm certe gl'auita...
tes grauiores fiunt, q; quando nant diûunél<E. Quando
,crgo in maiore Cuerit [ubiedo color:etiam fi idem qualitate
Fueric:magis aget confirmatus &: ualidior effedus a ami,
Ijfi coh:rre~tia,& comi nllicate:Quod & in ignc qu0'll fit.Si
plus.nJuerlt,magls urit.Sciendum aÔt, q, cômunia [cnfiHa
~ proprtjs [e pa~ata [enfiIibus in fenfus nihil pcnitus agunt.
Nect; [une om nlllO apprehcnfibilia: /lCUt figuram uifus n6
apprehenderi t,û,qUDd figuratum (/l,coloris expers fuerit.
Sed necv tadus,a nulla~,ex 6mplicibus qualitatibus ha,
beat.Et in reliquis fim,ll te~. Quare uideri posûnt & ipCa
elfe ex ~8,qu~ fu nt per accldens ,fenCtlibu9,per alia.n.[ui ap
prehenfionê pra:bêt.Sed d~co ,G,qua: funt per acciden&,fen
llIia,propter hoc ipfum in lenfus 11Ihll ~ gUnt : ab his autem
{enfus patiuntur,non fuerinc. r. ~er accldens fen(Hia, fed Ce,
,undario quidcm fortaffc (cnfûla,ucruntaJllcn.pcr (c.Edi-
cllt non,quoniam ane lumi'l~t! utt pcrfpiéUo ,ueI eo ,quod
intercedit,11011 agunt propria fenJ1lia circa renfus,ptOptn·,iI
ca elfe dicimus per accidens fcnfUialfrc &: fi cé mlln l3 u2~
proprtjs nôn agan t,quoniam eum illis omnino fUl1t,~ ag LJ [
fecllndurn hoc &: cius renlllia fucri m,cin:a quos ag~t: Qua
rc Gquis [cnfus ab his 110n patirur,ei non fuerinr fe~l(~1 ren~
l a,nift fccun dum accidens.Q u:r6uerit amem _lulfplam, 1
'lll:J! funt per accidens fenûha ,funt fu bfiantia:,eas aUlC fOl
la ratio cognofci t,i nlhllmenro fenfu mens 1 quam o~ cau 1
j a~ etiam ,0'!l nino per accidens [cnfilia dicullcur: qUi fi't~
canls domll1u cognorcit:&: aûn us pr~repe; &: fi qu:d aIl!
eiu[modi in irrationallbus u i detur~ D i co 'l' non, ur fubfian
tias!ha:c cognofcunt:fed ut raIes figu ras,qu ~ fcnfu.Iam:c~j
uelmfcfif fu erim: ci r~ âd h ~ remia typos in map-'l1âtlO n C
cognofcum.Si aute m in irratiollëtllb us quoq, eOJun1 ~~l1rus
cH:6gu ral'U m dicot& numcrorum:& reliquorum: dlfec r,
num enim,quod llb i aprum efi,&: conuenicf1s ab altcllo:~
<.Juod mOuet appecCIldum per fequullt ur: fl cut &: muhirudl
mm fcmimus,& numeriï:& hin c quoq~ quifpiâ ,q, ca anc
per [c fenfilia connrmabit. Agum enim circa irra[ional1a
animalia.NcqJ cllim ab eis cognofcercnlur.IIla.lI .nihil prr
·accidens fwtiunr:quoniam necv ratioci o:tri pofIurtr. QE~
ellirn funt fecundum accidcns fenl1lia,i n fenfus nibll agunr ,
&. !"atione opus habent, qu~ cx ali;s ratioci nando collt.g aC '
Sed & locus cft,pe r accidells fenf1lis, ab eo.n . llihilpa~tu lI'
tur fenfus .Ncq;,n. fo rmam loci apprchendit fenfus, 0111 ut
figuras,idcp non .t'peer fe/cd co 10co q, in loco ctl . Qua re
&: hic quoC)3 cft ex [::n Glibus 'lux fUll[ fccllodum acciden s•
Quod autcm côrrJUllÎa [eofllia 110n funt per accidens (cnIÎ
JJa,fed per fc,d! &: logiee hoc modo ofhndere. Si clIiOl 6,
gura &: magtlitudo,& numerus et motus et ftams fUllt Cen
{iila: l~eC}3.n. fum intelligibilia: ciY 3:CllllC)3'enim fUll t, ud in
,tclllglblila funr,ue1 f~nmja . Si eroo no intelli <>ibilia (\111[,
'lU<E diéla fu llt,fullt fe cundu m [ebfenfilia Si all~ern ent1i1t1,
oPOrtCt cfIe fer'lÎum ,Cjui ca apprchenda t: Q lloJ l'oint ell
fenfilc,fenfu cft fenl1le.Si ergo neq; uHus aIJus [wfus c:l pcr
fc apprehendi c:ncC}3 ullius cx '.luinC)3, film propria Ccnfiba:
:quod refiat nifi Ut uc1 omnium, ue1 pluriu m fi nt comlllU '
nia~Si ellim ,n e~ his per fe , nC'}:l aliis fccundum r flleri\ [
2lpprehcnÎ!bilia ne fuerinc quidë pcnirus fen (]lia. Atqui IlrÇ
funt inrelligibilia. Necp crgo fenlJ li,a fueri nt)l~ec it e~l'g'~1., ba.
quod neri non po t ca. P r ~tcrca l Ut &. magnltudo III ullun'
'luoC}3 ,& in taélum aliquid agere uidebitur,a 1J1a:ori cnim
colore ,ue! maiore cali do coguntur Cenforia,uel difiuugu n'
t UI'. T aétus,& uifus uc1 tarHam babet magnitudine1l1 : url
in canta magnitudinc albo limili ter exifi:eme. Atqui quac
nus e/l album,ucl calidu m,magis agct.
Eorum autem) qu~ funt per fe, fenfiliulIl {unt
propria proprie [rnfilia, & ad quœ uniufcuiu[que
fcnfus fubftantia natura dt.
'
Qu~nam fu nt feculldum accidetls [enmia apert!.': dcda
rauit.Ea nempe,GU<E (ua nalura 110n funt fenfilia,infunt a,"
(cm ijs ,qu:c fU nt per fe,fenûlibus.Albo autem accidere dl'
:xi t Dia ris fili um.Non,<p albo Diaris filius accidat: (1rq; .n·
fubfl:ct miaaccidentibus accidit:fed cp fonaffe accidat h,oC
ui l1b,i le album D iaris effe 6lium . Quod al1tem nibil patla
t ur ulfus a D iaris filio quatcnus Diaris dl: Rlius fi2:nufll c.
.
'
,~
\' la
q, per accldens
eum uifLlSfentiar.Cum aUtem Gne duP ~c r.
'per fe fCI1 J1l'a:h:cc quidcm commu nia,ilIa Ucro uniu[cU IU '
que fen(us propria :uniufcuiufCV propria ea effe diô r pro'
p rie fenûlia . cuius cauCa m dedarauit dicens . Et ad qu~
uniufcuiufC}3 fe nfus fub!tantia natura cfi. Si enim urliuf~u'
iuf~ fe nfus etre eft ad pl'opria fcn l1lia:ha:c funt maxime C
f
ftlia.Ad aliquid.n.ê fenfus.Ad aliquid aUte fu nt, q~ibu~(Jel
fc cft unicuiq3 fenfui.Et ca funt maxime tPprie fenfil1a:ul ",
' s M,ccr.
fldê ad uiGbtlia ) audimi aut ad audi
. bilia ) et in l'elic
:a
CUius ergo ui[us efi)hoc efi}quod uidetur •
Pofèquam communiter dixit de fenfu,et fcnGL~us:~:r~:
unoqu0'l3 [coCu fcor(um.cLt àiçcre aggreŒuus:prl~ dd' •.
rit
C
�D
,-4
E
~tdc unicuiC}3 rcnCui rcnntibu!:& antc omnia dr uirui [enfi.
~,bus:quandoquidcm antc alios quoCIJ de ui{u diffcrel. DeInde dlClI q, id,quod uirui dt apprchenfibilc:, color dh &,
quod orationc quidrm cxplicatur , u6tatum autêm Ilomen
11~n hA~et,cui urmodi Cum Lampyres,& fquamz,e:t qUfda
1I1I a.:De:llldc definit,quidnam dt color:nempe: id , quod cft
~otluum cius,quod dl: fl!cundum aéi:um,pcrfpicui. Quo
lllam c~go in coloris dcfinitione mcminit pcrfpicui , docct
nos 9u'dnam fit pe:rfpicuum.q> natUl'a qUéEdam cfi,qua: in
plurrbus lnefi,in aqua,in aere,in uitro, &: in altjs, colorum
:;an.fporratrix.qua: non pta:fcnte:,quidem luce:,potentia eft
o~ Ipfum perfpicuum,adu aût fit perrricuum pra:Cente lu
~1~e.Q Oonia ergo luds n}(minit ,de ca prius ucrba facir.
Uv
lUS ergo uifus efi,fubaudicndo apphenftuus, hoc uidd.
~fibile aucem dl: &. color > &. quod Iicetquidé
rem ,qui cft in profundo,lic cuenit,ut fiat diilinélio cius qui
intcriedus clt,alicni coloriS' a reliquo.Dico crgo,quod fi fic
quidcm,qui efi in profundo in aliqua parte: pc:rfpicui lapi,
dis,lIlienus color acrior,& uchcmcntior, quiql fen(um ma.
gis f~tiat,q; il/,'lui efi in tOtO lapide:,colol:apprehcndunt cü
uifus propter cam ,qUéE dl: in laplde,prrrpicuitale:m • Sed LI
fttimbecillior,non nt cius arprehcn fio.Sunr.n,clu:rdam gë
ma: apcrte perlllcid~,ut fard iz,&: qua:dam alia:,colol at~:
non pcr ,pfundü,fed 'lU;E in profundo funt alba: : quz qui,
dem ad profundum ufetl eode:m colore colorat:t: dTe uiden
tur,nempe,q, uifus profundum non appre:hcndar. In qui,
bus aUlé inrcriedus apparet alicnlls color,co cp imbeciUior
color cft,qui cil: in fupcrficie,non impe:diôtur uifus,quomi
nus apprehcndant eum,qui fi in aliqua profundi parte;,p
fundiorcm colorcm.8i itaq; uitri exiliorc,&. non fatis copio
fo colorerindi IIlteram rupcrficiem nigro profundo miueris,totum tibi niorum uidcbitur. Acqui nô totum cft nigro
coloratum.Q1a~e &: fi in gemmis translucidis eol.ratam
profunditatem cl!rnere uidcmur:non nuera quidê profun.
ditarem,&: fi colorara fuerit,fcd folam fupcrficiem appre.
Jlcndimul;.Q ucmadmodum.n • &: fi uifus pcr a,errm uc~
a'luam pcrmeante:s,qui inte:rie:di Cunt colores, Uldent. q~1
~n i m in quouis (um trOln&lucido,colorc:s "ides: corum qUI.
.dc:m cette, qu;r uide:nrur,llol1 pcrcingit ad profundum ufClJ
lIifus,rcd (ccundô fol:rm fuperncicm ca appre:hendic.Sic &;
trnnsh:cidis lapidibus cotingit propter eam,quz in illis cft.
pc:rfp' cuit<.ltcm,quando no totU~ lapis a uche:mctj atiquo,&
~fficaci colore occupat.!11 Cucrit,qui inte:ricdus inddit color.
uidcwr,proptcr lapis pc:rfpicu1latc.J (pc: quidcm,qui uidetur
.color fccundum rolanl partis fupcrficic:m. in qua cft ,uidc ..
,
f t , '
tur nOI1 autcm uniucrrum profUlldum.~uoniam t'rgo,qul
in fuperficic color cfè.i.ui l1bi lc:~'ptcrca fccundum [e uiflbi
Je fupcrficié dicit,ut qUf Gt fubirdü cius,q, cft R fc Ulfib ile.
oratlone dicere,efi autem fine nominr .C/arum au
t('~fi ~rit progrefsis)id quod dicimus. Qgod enim
llllbdedicimus) colorefi.
P~fèqua dixit,q"cuius cft uifus apprehenGuus,&. circa
quod Ipfa facultas ot'crat,hoc dl: uifJoilc ,deinceps fubiun,
Clt,qua:nam fUnt uifibilia:&: color,&: qu:;cdam alia,qua: co
Illulle quidc:m nomen non habent,orationc autc:m cxpllcâ
~u,r.Dc: quibus in ,pgrdfu dicct:ut fant lampyre:s:capita pi
1eluOl:f(juama::ocult e:chinorum:tcfta: marioorum:qu:ae in
tee quidcm non uid mur,rcd in tcncbri,.NcCI:J mim cis co
~Qef[~ Uit1etur,quod in cis ignâi quid apparct in ttncbris.
(' , tlllm coloris proprium inlucc uidrri • Quod aut dl in
ISlgllc:um,in Iuct no uidc:tur.Q1od.n.uit1bilc: dt, color ê.
Hoc autCl11 dt ,quod in co dl: , quod efi per fe
fi lfiblle. Per fc au tem non rationeled in feipfo cau
élIn, hab€t , q, fit uifibile •
U'
ft Cu~ dixlfi tin progrdTu nobi, aptno fo rt, qu~nam
Jnt ea Innommata ,qua: ui!lbihà dfc: diximranfiit ad dicen-
Ornnis autrrn color efi motiu us dus, quod cft·
fecundum aélum perfpicuum . Et hoc efi cius nal
Tura . QEapropter non efi uifibIlis fine lucc. Sed
()mnino unufquifque color in luce efi lllfibitis.
Qgare de luee primum dicendum en, quid dl.
'c~~de: ,colore,Ced u~ dc uifibili.id crgo cfè,inquit color,di,
fi aUt ulfib,le,quod 111 co incft quod (ft pu rt uiObilc. Per
1c:;ute m uil1blle,dicit fupcrfici~.Q uomo aÜI pcr rt uifibi,
t~ upcrflcic:s,iprc e:xplicaui~.~on.n.inquit,fic pe:~ fc didu~
Il ,Ut tat~onc pcr fe:.I.dcfimuone.ln dcmonilrauuo,n.diclt.
Ct fe clIe,ucl,quod in Cubie:éli dcnnitlonc adfumitur,ut ani
~al& rationah: in ddinitionc homin i~ :e:a.n. pcr rc homini
1Ilrunt:uc:l cuius in dc6llirione: fubie:élum arrumilur:ut ln fi,
Illitatis dc6niuone,naris.& in dcnn:rionc paris, & imparis,
l1ume:rus.Ea.n.pcr fe: (Jumcro inCunt.DlCimulI.n. parem e:f
Ce Ilumcrum,qui in duas pilrtes fcinditur.imparcm aût nu,
Itlerô,qui in duas panes diuidi non pét.Similittr Omilatê eé
cOllcauitatem in l1are.Noll fic aUlê,inquit pcr Cc uifibilc,fu,
Perncicm;[cd ut.qua:in fc habct cauCam,ut fit uifibilc.Id aU
ltrn cfi color.Qui.n.in fupcr6cic colar dl:. id cft uifibile~
& ~m uifus apprehc:ndullt.Ncql,l1.apprchcndunt co, 'loi
tlt 1l1 profundo,colorê. Pcrfpieuos.n.lapidrs uidcmur qui.
:trn uidcre per uniuerfum proful1dü coloratos, {rd uiCu fal
lllur.Eo.n.quod [unt perfpicui lapidcS',per profundfi tran
rtu~t uiCus,uel coloru opcrationcs.Pcr [olll aut coloré, qui
tQ ln fuperficie lapides apprchendimus:& proptercil uidc,
~ur cu ~uoC}3,qui dt.in profiJn~,\colo,rcm uidiffc. Hùiu$
~Qt Ognn efi,q, fi uitrt,ucl pcrCplC~1 l~p,d,s Urta fupc;rficies
olorata fuerit tomm corpus nobls uldeatur per profundil
t!fc coloratu~.Et fi ad non coloratam fupe:rficitm afpexc:
~llllus,ipfa quoCIJ ciuCdcm nobis coloris cife uideatur , cu
!Ua & colorata &: /1 illo colore colorata no fucrit. Vitrcorq
:aCJl fpcculorfi cxtcrnâ fupcrficicm plumbi coloré habcre:
c:;;.~a~~s.Et intcrius colorata pocul~ tO~ corpor~ eolor~~a
'1' ilc~ldetur ,UtPOtc q, uifus pcr perfplcuO cxtrema fU126clë
i~ at,~i~iu3 C?loré apphédat. Quid igïtur,~ixefit S}fpia,
cof::fPI~UIS l~pldibus non uidemus,fi quemp li1 m allCl1~m
t ,~rn tntencdum cffc contigerit, ut qua: ,n eledro ln,
nctClPIUntur ,~liccs<Porro & in alijs pcrCpicuis lapid,bus~
, li&~cm al,en~ colorc~ in profundo in aliqua cffe partc co
, c. fic b~bll !cn~~ t . uifu ita'J.c. apprchcndcmc ,-o~~
4 '.
~
.
J
Hzc fue:rÎr coloris ddinirio,ab accidente, &. proprio ip(um de:c1arans,llon a fubl1:anria.ln libro.n. qui dl de fcnli
bus,&. Ccnfilibus,cius definirione:m,qu:le cil a fubmitia, rra
(fidit.Dicit e:rgo colore:m elfe motiuum c'us,quod cfi Cecon
dum adum pcrfpicuo.i.illuminatum.Q1od.l1.non cft illu
Jllinatum,cft potcmia perrpicuü.L\'\otiuum auccm ) pro ( 0
quod eft pcrfrdiuum.Elt.n.eius lux quo'l1 perfrdiua,qua
tenus ipfum perficir,& aétu pc:rfpicuum reddit. Pcrfedi.
uus uero eft cius &: color,quatcllus per traieétitiam cius fa
cultatcm ad operationcm deducit.Apparatur. 11. ipfum &.
quodamô diCponitur a colorc,qui ipfum quodamodo fubi
gît &: côprimit, l . natllra rubigi citra ullii a/fcdum poteft,
idqJuifui tradir.Sed lux quid(m eius cft pcrfcdiua, quod ê
potcntia pcrfpicuii.I pfum.n. perfidt,&: adu per(picuü rcd
dit.Colores aut funt pc:rfcdui c:iU&, quod e:ft recundü adiï
petfpicuum.lpfum autcm perflcir,ncn quatcnus efè perfpi
cuum,fcd qUâcenus,quod fecundum adum tft,perCpicuu '
c~ ~ote:ntia~traicditiô,&: colorum annuntiatiuum. Poftq{
trgo colores adfuerint,adu fit tale.Si crgo color cft moti.
ùus eius,quod cft [e:cundum adum cft pcrfpicuum 1 quod
autem fecundum adum cfi: perfpicuum dt ,lluminacum:
&. pct ei~s motum uiderc ruenit:proptcr~a crgo fine.lu~~
l1e Ilon Uldcntur colol·cs.Ncceffc cft itaql ei,qui de u!llblh ~
bus diéturus cft,ut dc luec dlrrerat co q> funt colores udlbl
les.Pofrquam autcm dixit colorc~ crre: motiuU eius quod
eft fccudum aélum pcrfpicuum:q, adus pcr(pi,cui ~~x eft,
declarauit,fubiungcns, Q.. uapropter non ca ullibilis One:
luce.No uiGbiLs aut.f.color.pcrfpicui.n,aduf: lux cft.C~.
10r aÜt mOliuus cft cius,quod d~ fe~~nduPl aé.tum pcrfpl'
cuum.Quoniam crgo d,qui de ulfibllibus cft ~lfpu,lalu~u8~
de
Jwninc "ccdfario
dj,cndUlll dè..=PcijJJu.!D•.IIl'lulc t .dlC;~~
....
. ----. . ---
1
�S
E 'C V 'N
D V S
lnos de fumine;fed qnonlam,lux pt'rfPieui adus dl: ante- ' fubieétig elfe habet.Q uêadmodô.n.êhurnîdirà~is l1.alur~;r
quam de lu cc ucrba faciat,dc ptrfpiclIo dilferit.
uel calidilatis ue! omnis ut paucis abroluam,qualltaus: IP ~
Efl.lliq uid perfpicuum. Perfpicu um autem di)' aLltem qualit;tcs ,di ali':: fi nt pçcr fubieda, plutibus il1f~nt
co,qttod dl: quidem uifibiIettlon per fe autem uil corporibuslfie cCl: & pfpicui natura, q eft in plur~b.us ~u ~
dis,ut qua: fl r aira ab ipas. J n his 3Utem Ultif'll dlxlt , Id (
fibile,ut femddicam,fed per alienum colorem.
in aere,etaqua:quoniam rorum alioqui mernll1erat,ut qu~
Cum iam di xi Ifet Cl' fibi quidem propo(itUm dl- de uiü- fillt maxime perfpicua. Perfpicuitatis aurern ait et e p~rt~
b ilibus diare:ad d;lfereoùum aut de uifibilibus, de luee ne ceps,&: quod fuperiorum COI porum a::ternunt cft. D~CI~,
celfario dicrndum eft.·.ad dic(ndum uero de luce,de perrpi tem ipfam fph:rrarum etfu(am latitudlnem.SlLlnt aute 0
cuo ptius agêdô dt: de co dlffcrit.Perfpicui ita<ll dlfferenrlii nes perfpicuz • Videmus enint, qua:: in primo mo~,li fu~~
ab ati:js qu0'13 uiGbil"bus,dico aüt coloribus,tradidit, dicês aftra peralias Cph:rras.Ipffergo rph:rl:r funt perfpl~~f'fi
uil1bile elre perrpicuii,non ~I) proprio ,(cd J'pm ali~n~ co non itidê & afira •.V nde et per inttrpofltionê,fui inule( afiPc
torem. Coloré aût dicit lucê.ER.I1.ueluti color perfplcUl.Et dum auferum.Hinc.n .. folis cft defeéèus,cll- ab 111
' ter po lar
flunc quidt:: ipfam coloré dicit.,pgredicns ant e"adi~s dkit, luna eius lumen adimitur.S i aût e[cl perfpicua: non fub lt _
V clutl "Coloré. Lux. n.dt color.Perfpicuu itaC}3,inqUlt,quod cô currens eius lumen obfcuraret tt alia: fieH:r rubrrr cU
per fe non uiflbile, Ccd accepta Iuce, qua: alienus color e(f~ us inrerpofitione, & côgrdfu aliarû fi ellaru nobis arp~ ~
Ctc at uiûbile:luce aUlem ue} ignis ,utl ea,qua: dl ex cœldh adimunt. Vilde c1arii tft, q. nô cft in aCl:ris natura ~[pICUI.
bus fole~&: a'tris. Dubia autrm dIe mihi uidetur Dra
Lux aut é huius pfpicui aétus,quatenus dl vfpj
tio. Vïdlrl m iro poCsit elfe ~ uifl~i1e perfpicuum,&: non u~
ftbile. Si enim in olla,ud allquo allo rlufmodl uare, luccrna cuu.Potenna aut in qUlbus hoc dt, &. tenebrf ·
depofueris lumine per foramé furfum afcendcme: ft in ae'
Poftquam dixit quid eR perfpicuum ,q.uifib!le quide"'j
rem, qui cà rupe~ foramen,per.que~ l~cem emittir, curpe .. non per proprium autCm colore'm uilibile,fcd per al (nulTl
xcris:ipfum itlumrnatum non Uldcbls: mCt forte uct tedum, confert fe ad dicrndllm de luce : &: dieit lucem effe aéluJtl
uel aliquod aliud corpus folidum effe rupuius eonrigttit.
crfpicui quatcnus eft perfpicUl1,pro eo,'luod cR, eius for'
,
. '
fi .
/1 lu" aC
Nam quantum in Ce quidem dl,uideri non poffee . Nûquid P
ma,&. perfedio. Cum em~ p~trntla pet PIC~u~, 11 aéhl
crgo,q, ,qui in ipfo runt colores,apparear, eft uiflbitc pcr ac eelfrrit,riq; forma~ dedem.,et ~pfum petfeCerrt,1pr~m odi
cidcns <Q uod autcrn ln particulari hoc exemplo diximus, perrpicuum effeceIlt.ECl: emm 111 a~re,& aqua, & elufm dt
hoc etiam in lumine rolari cCl: dicert. Nunquid autem,Cl' Co perCpicui natura: qua: ~ lu~cn qUldem n~n ~dnt) non •
tari lumini folida undit13 corpora obuia fiant, proptuea fit adu perfpicua:neC}3 emm elUs colorllm al1quld urderllllUS
uiûbilis,qui dl: drca nos,acr <Ctarum cnim efè,Cl> q~ocun -Bi adlh aüc lumê,haber J'pria forma, &:. perfedionê.S l1ux
'lut' reCpexerimus,{jue rurfllm . liue deor~"?, fiue oblIque, itaCV adlit per aerc quidê ue1 aqua uidemus.Per rerra autf~
&ad larus url cœlum udtc:rra 1 uelaqua uldemus. Quod non utiq;,ut qua: in fe,fcilicet,poren tia non habeac pdPIC~
fl ut in pridiéto c:xemplo iIl Cupn iorem lodi refpicere pof' nacura.Eoruaut, qui de lucc dixctoc,hi qui dé ca dixerut C ,
r:mus , in 'lu folari lum.i ni corpu~ folid~m non oC~lIr.rar: corpus:iIIi alit inc(.)rporeli. Q!lod lux nô rR corpus,neql u'
(ol"ta(sis in ca parre 115 u,deremlls 11lumlllatUm acre.Sle er rD ex uifu pfr aliquoru corporn rmifsloné uidere !lc,oporrt t
go uidcbié illu m:nat~s arr ,quatÎl i~ rc é, o~ er ui/.ibilis .. Sc~ hoc ipfo probato,q, fieri non pofsit ut ud lux) uel uifus c~~'
'lnl apme rcimus,qn di e~ eft,&: qn nox,~o allo r:l1for~o)qJ pus fll1t,Ctc ea,qua: cCl: Ariffotelis, ~e ~i s c:xponne Centcti a:
uifu IUd:câtes:nec nos folu,Ced &: qu:r rarlone carer ,amma .. &. deinccps,qua: ad.!â fpeét~c,du.bltall~tl es confiderare. 51
lia:fpdu ncas,n.fubeunt,& ex eis exwnr noétê difccrnenri3, itaq.~ fecûdiJ aliquorn corporu em.sfione fit u'dere; quoll1 0 '
&. d ; em:h a c.r.ra~ione fuerir uifrhilisilluminatus aer: & qué do fi eri porefi ut Omui ac rufpcxel"lmus~n:ul &. Crmel cet·
admodu,qüi fin e lu mine non efi uifibilis, cPptma nec uifi, Iii repel e apprehêdamus ~ Q uo~odo tten potcff.! Ut abfq
b ile iprum dicemus: quando guidé "rcv quicqua al ud ûne
tm- Ir.lpatifi moueatur( OfieCum.n.1-di:Qduorn Zod1a'
- (
Icpore
Jumine u id~ri potdI:. Er non Cotum fine lumine , r(d & eo, fj'gnotû cfTe di{èanriâ a terra ufC}3ad CCE n.. ~:r.n .. a CCC\
quod interiedum dl, &. perfpieuo opus dt, ad h~c, ut ~nt
fi fpati<3 a:qualis (R duoru ûgnorum rexaguh latcrl.Et tr,
uil1bilia: &:ideo Cenfuum rumptuolirsim um elfe UlCum dlCC ~l~s eR ambirus ad diametril.E~ aût,'l' a CCI~tro dl-,dJ~~:
bat Timaus,co quod pluribus,quam alij,ad proprias ope' diü diametri.ClarÎl eft ergo,,!, cu Ul1luerfus dlametCt q r d
tationcs exercenrlas opus habear: Sic etiam iltumin3tuS"aer tuor flgna habtar &: prfrerea ambitus duodeclm habea ,
in luee non uidctur , nia in Colidum corpus lumen incidat » midi u diammi d~o habet ligna. Q n..0 ergo fieri p~;efti~:
propterc:a ne uil1bilis quidé fuerit.Si tnim lux nihil dt atiu d', corpus rm fpati~ mouc.atur< Ipfe qUlde mot~s om~1U ~e cr',
quam adus,&. perfcdio (ius quod eCl: pottnria perfpi"cuü'; cisfimus dico am priml mobll1s,duabus horts fc"ta Ul11U b
lux autem nullo alio iudicatur , quam uifimfl: uidelicu ilIu:, fi parlê, dico aût d~o figna)mo~elUr. Q!ïo trg.o non t~ arc
minatus quoCV aer uilibilis, quatenus eft illuminaruS" ~etû omni rarionealien~l!ut qua: ex Ut eu c~rpora e~1Ituntur'r~us
alijs indiget.Lux autem non cR aeris rubl1:antialis quatifils. quoC}3 primo moblll UelOCIUS mOUetl przfumatur <Ru t'I'
Q uare ntc propter propriam qualitatem eft uifibilis , fcd fi per radiOS,
.
r.
' qn,cu
- mli.... rpCl"uil
qu~• lunt
~o~pora,ul' d
em~s.
proptcr alienam , dico autrm lucem quam colorem abuft.. mus quarta cœh pane uldemus omnmo neceffe eft,
t
, per aerê procedunt,uel tra(c3t.u<l.l\C
'- . $),['. corpus Pcr'o
ue appellauit,eo quod maxime uiObilis color cft.
fus qui
~
r
l iecem:~
$), 1 fcca ~
Eiufmodi aurem cft aet SC aqua: SC multa exro pus,rraûuerit(quod neqult. fi erl' )UC l 'Ip(um
II
(CI.
cœ1ii neC}3 ea,qu~ rum ulCtb lia,
Jidis. N~ enim,quarenus aqua, ne<J3 quatenus aer" non oporteret nos ne rH
':P
'. _
rOc"
qUlde n6 per lOlO aer.e , ~ ~
eft perfplcuum:fedq,eadem dl in his utrifque nal cundû cominuitaté uidere:O
ltu
tura)SC i~ reterno)quodfupra eft, corpore.
. diit ,ced ipfum fecat.Clar~ e~, cr~o q, p~rtes uiûb: ~~~l1,
Non COlm pcr [olem aerem , &: aquam uidemus ut quœ. (une rub partibus fedi aerls,U1d~rl n~q.ueat.Et fic I1Ihll ~'
per partes.pr 1
perfpicuum h~bealll:fcd & per multa folida eorpora , funt q u:r uidétur •côtinuüuidemus,CeddlU1Cum
l'
• .d
/1 er ,or
autem multa eluCmodl: y t gc:mmœ,eor'nu:l,uitru, gypfum terea,qm rufpici~tes qua.!:t3 c~ 1 pa.rtc u~ cmus: II P dè,ut
uldere,necdl"e
- rcv
porcoro
quoriida
radiortI
emlsfione
perfpicuum,& mulra ;1lla. ~arc fi in pluribus corpotibUs
, Ut a nobls ad cœl~du ...
êft perfpieuum,claru~,9' non, 9uatenus aqua, uel aer,u!l uifus eiufmodi corpoTa-fratuamus
..
- - h d
d qUIcdt·elt.
aliq'uid aliud ex per(plCUIS ,p(r~pICUum habet.Si enim fecn,· perringar,& cius quarta p~rre copre en. ant:~uo
dum aliquid eorum elTet pe~rplcuum,ut,fl aer e[et. non cf, abfurdu eR,ex parua OCU~I ~a~re,uelpOt1US ~o r?tO, fi ar l •
(ù,quodnon eftaerperfplcuum.~unc a~mm Cunt per, pu pilla ranta corpora cmltu dlcere, Ut quarta untuerli P ad
fpicua, &.qua: non {ùntaerea. S~m,I'te~&.rn aliis. Quare, té copr~hêdal1t. Scd ad hzc dici'it,q, uifiblliû fit occurfu~~
di aliqua pcrfpicloÙ natura, qua: ID p~urlbw (ubfrantijs ) & , uifus • Q.ua:da. n.lumina e~ ,~lcijibLls cmitti'ill.lr,,~ 3~Îll'
81
1
cr
nt
�,
D
dcrn'o('('u
. . " • Ci •
•
E
1 M
sr
d' ,
rrentla UhUl, ulapprdlê6ol1frn pra:btnt.Ad hoc cula: principio itatim reda totum illumil1auetiu &: fi infer,
nICn?Us,q, fillon iplls co:ldtibus fe applicat uifuil C(d lu. ne poÎtra fll cri r,qu a: {uPCrlla: quoqu c fUnl,illumina,uerit:&
fi fuprrnx,fimillrer qua: inf\:rna: • Oitendunr aurem &: qui
1 )~)lbus,quœ ex iplls excul1t:unde fciunt aitrol1orn; magni
~ Ill es afirorum:unde motus:unde difiantias: unde coitus pcrfpediua drmonftranr,q> fccundum rcétum lux pro~e'
rccdfus)&: qUa:clln~ alia de co.:leitibus demonfirant ~ dit,& non fecundllm clrculum.Si enim aŒ:rem perfora ue,
rn al1qua~ eoim ipfas fphlEras apptehendanr,llc de ds de, ris,ud in eo incilionem aliquam fcceris:& in altera quidem
,onfiratlones facilllH. Deinde ipfa quoru lumina qua: el( afferis parte Cccundum incilloncm lucernam accendcris:in
tlS tl(~un
n.
'1' ,
'
c
.r,l1t'cc:fi e en
ue l corporea dre: ut!
mcorpol'ea
: S,, Altera autem parte affcrem fiacueris: ucniet,quod pcr ïciÎlo
Otpora ltaC)3 fuerim:ijrdem refellentur rationibus quibus !lem ingreditur lucernf lumen,in alteram tabulam . Si ergo
~os,qui lucetn corpus elfe dicî'it refcllimlls.Si aute~ incor, à lucc,quœ eit hl afTere,reétam c:xtcnderis, per id quod ê in
tl~~-a.,quifnam ,ufus eit uifuUnl ~mistionis, &: occllrCus ~ Si cifum,tranfibit ad lucernam . FitittlC}J fecundum reétum~
P . IhCorpOre! omnino aétlls fuerint:eliam fi I1UltUS Cueric uidelicet luds motus.Qlare fi non fecundum reétum mo,
~,nltus Occurrus,ad uifus ufC}J uenienr. Et lie de uiCu &: lu, uctur:ut ~orpora,net)3 co,qui furfum d(,fo~o,neque eo,qui
p~ne.ldetl1 dicent,q, Ariitoreles,ut paulo poit fciemus. Vt dcorfum eit,rolo motU moucrur , IlcqJ fecudum circulum:
ft UCISautem compleétar,Ct uidttdit fecundum eam emir omlle aurem corpus unD pra:dldorum motuum mouetut:
t~~cm,qua: nt ~x ocutis : ud corpora dre necdfe eit. qux uiderur lux non effe corpull.Rurfus,fi lux c:fi: corpus,necef,
flll.ttUntll~:ue11Il1eas,ut dicete uidentur Marhemarici. Sed fc eit omnino,û per totum quidcm aerem proc~dit,efTe ~Ol' '
OIl.C<I:,qul,dem fuerintuifus,qui exeul1t: CciJicet fecundum pus in corpore:l1autem non pet totllm: fed uellp(um fCl~'
Ui~b~ ulfibl,II<l aningunt ,Videre auteJ1l fied dicunt, q, uifus dit,uel per cius poros & meams procedit:neceffe,efè no~ ln .
il n lia attlng~IH:~e,cundum ~gna ergo att!ng~nt.SecundiT omni parte aerls lucem dTe: Sed effe aliquas qUldern el~s
a; aIrgC, & 1-11 Îtblha apptchcdt nt. Magnttudllles ergo nô parres illuitratas,alias uero obCcuratas.Q uar~ neC}3 omms
crrfre 1cndcnt,quod dl' abfurdum.Si aucem corporca: llet aer crit illurninatus:neq; ubique erlt aer:Ced ub! lux qUldem
c perfotaram cirC'3 pupillam cornca: pattern l1eceffe dt: fuerir,non dre aerem:& ubi aer,nOIl effe: tUCtm: &: ÛC COll'
~~hd falfutl1:dt enim ~0Iltinua:8c poitquam perforara fue tinger ut lucem,& acrem rc:fpiremus:aliquando UCI'O &: lu,
cern ramum,l1on c:tiam aerem~ut quan do per ipfum illumi
p~ uO'!ores quoClJ (tanm effundulltur: uel corpus per cor,
pos ttanflre:quod & ipCum fieri nOIl poreCh uel perquofda l1atum nos reCpirare comigcrir. H lECaurem fune rnanifcfi:z,
clc~s r~u mearus !.li fus exite neceffe eit. Sed Cl' cotpora qui abfurda,& pr<rter ipCam rei euidenriam • Oportcrtt autem '
rat' 1101") funt poris fw mcatibus pr~dita, in 11bro de gene .. &: ucntum,dum fimul coaétus,& continuus mouerur,oêm
trt lOIJC o{tenfum ~it.Er atioqui neceffe eit aliquas omnino· quoq.; locutn undi<]3 obrcurare,i n quem inciderit,extruden
tu e O'! <lgllilUdines,& corpora in tunicis, quibus intercipiun. um lucis cOl'pus:ud locum certe obCcuriorem redderc, UtCC~rn ~atlls, PeriUa iraC}3llequaquam fieri pordt, Ut uifull.p' pote qui luds corpus,ud ciutl partes extrufcrit, & in corum
uis a{J[.~lare non oporteret uidcre pauimftum, feu quid, locis fuerir.Nunc autem lJœc non euenilit. Videmus autclll~
tes a,lud,recUlldum cominuitarem: fcd aliquasquidem par' q> & illuminato aere ijdem funt arris aét us.Spil·am~s enim
te ~ldcrc,ahqllas uero no. Vifibilis enrm pams e quarum fimilitcr,& tefrigeramut. Atqui lucis certc natura: llifitum
t<l!g~~n: Î1ta: funt magnirudines, qua: mealU in~crcipiunt,. dt,ut acrem calcfaciat ,non refrigeret. Accedir his,q>,quan
<fuO'! U1dc,allt,ur,nequaquam fleri poreit: N ihil ergo fecun; doquidcm,qui lucem corpus dfe dicunt, luminis fph :rram
' COntll1ll1tarem Uifum eit, quod qUldcm lit pra:rer rd;
quandam ex Cole procedere illguirunt:quoniam &: fol ipfe
U
t entat-~, &:'d
1 qllO d apette fi t.Std ncC}3 Ut .IIl corporcus adug '
cft fph::cricus:efi: amem &: aet 'luOC}J rpha:ricus:omnino nc
UX~cults excar,fieri porde. V cl enim cu propda Î1gu'ra ~l<ir> ,
celTe elt: lucis fpha!ram ad 110S procedenrem,ud aeris fpha!!
c n~IJ.Si cum pro pria quidem figura,in afio dr~ fubicélo ' ram trlldcre,&: fic eills locurn occupamem, qui circa nos ê~
~tnJlIl10 neceffc elt:.Q!loniam ergo fcoatiua facultas uita <"'r locum illuminare:uelnô truderc:ud pel' ipf.lm procedcre.
am el1:ncC}J enim 6eri potelt:,Ut quod nonllitarn habet,/It Si itaqi aerem trudit,& ci us IoclIm occllpat:erir aere lIacuil
fef1rus parriceps:cui autem uita infuerir, illud faClt uillere:& ' illuminacum hcmifphzrium:quod neri non pordl:.SiclIr.n.
fCIlÎltiua crgo facultas ex oculis egrdfa::cum in aere fuerir,. dixi,omnia acris opera fium,etiam unluerfo, q> circa nos ê"
lJetin aqua,tld,ur femel dicam,in aliquo eorum, qu~ funt~. iIluminato.Si autem non trufcrit:nec illuminauerit,ut,quod
fP,icua,illud facit uiuere.Eit itaC}3 & animatum: quod efi: ri; · ad nos non perucniat.Si alltem per ipfam procedat: crir cor
~ICUlum. Vel fi ita 110n e{t:erit uita in non uillenti:quod fic, ! pus ,quod per corpus procedet:quod fieri non pot cf!:. Si au ,
ri hOn potdè.Maxime autem, Ct uiÎtlla facultas aétu exicns ' tem dixerim,corpus immateriale poffe per corpus procede
~lC ocub,fuerit in aere,uel aqua,uel eluCmodi,ille tri t, qui ui' re,id cette dici tur quod maxime fieri nequit. Sic enim fieri
~t~& qui Cenûrillus faétus eA:. Qubd itacp nihilex oculis rP"' poffet,ut cœlum effer in millo. Przterea fi idco, cp fit imm;t
~~dl t,nect3 corpus,neC}3 incorporeum, & ex ahjs quOCV mut- feriale,potdt pet corpus procedcre, procederer non folum
tlS Ptobari potefr:h::cc tamen fufficiunr,q dida funt. Qlèd} per aerem,rc:d & pcr aliud quodlibet. Q,tid eoim uetat, fi.
alltcrnlul( corpUS non efl,hinc clarum dt. Si enim corpus. quatenus dt immateriale,potefi: corp!.lS per corpus proce,
~lTet~quomodo 6eri poffa,ur corporis tam chus,&: tam re, · dere,quo minus ~ omne qU0Q:l procedat~'Oportercr itaque·
~~~)tlnus effcr mocus< Simul enim ac fuper horizolltcm Ceu ' lucem per folida corpora tranfire: per terram inquam ,&
tQl[orem fol euafir,repc~tc fine tempore~quod fu per ter~a : aliquid ex fimilibus.Cur ergo,cum fol dt rub terra, non lu
clo,hcO'!I:phxf.ium 11lurt1matur. Et ft abfcofam Jucerna?'1101 cern quoC}3 uidcmus uc! per tcl'tam proc~entem~ Deinde,
fi l11u!t] llltulero:d ei nde extra operculum edu l(ero: ,ptlllUS ' ft lux,cum lIt COJ'pus,pc:r corpus aere procedit,oporteret 1'0',
ri mul &: feme{ tata domus illuaratur. Q uomodo ergo fie
tum denÎtus,& craslius nw . Nunc autem contratium clt:"
c potret,Llt Ge corpus fiue tempore mouerctur<Deide /îluJC; quod Llidetu~.Subtilior enim 6t,& rnagis rc:nuis,luce fufcc8~::uS e(t,cum I1r ûmplcx:fcilicet fi?1 plici motu mouebit. , pta!quod qUldem non uCu ueniret,fl corpus dkt. Qyeroad
q , pllces aurcm mOtuS duo Cunt:qU! fecundum reétum,8c rnodum cnim,fi terra aqua conttnuerir,nec maior e~ utrJC~
fi UI fecundum circulum.si itaCV reéla moueatur lux: ud,cœ locus faéèus Îlt, quod ex Ut ri CC}3 corpus c,oIno cr.aOms ficr~
~rfum moueatur deorfum nô mouebitur. V d,fi dcorfum neceffe efi:. Sic & aerê crasCtorem effe nccelTe dIer, fi lurne:
oUeatur,furfum' non mouebitur: !lunc auté & furfum,&. ineffetNunc aile contra,fi, illuminacus {ubtilior.Si quis au,
deorfu
.0,'
b.
' ri, dtem dixetir aducrCus eam,quœ de lucis motu efi:, rat onelll
~U
011",,- a dextris ex. finiitris uidetur mouerJ.~UO coq;,
l'.u t~m corpus reéta fel'tltr ucl qui furfum cfi:,uel,qui deor, inûitcns:q. radij quidam funr,qui à foIe dfpell.dent,&: mo~
Il m m ' "
. 10, eX. tus rranfiru illuminant, eo no egcrHl'S motu,qu., Cuperne dè,
ipC ' . oru mouerur.Q,tOd autem non mouetur clrcu
c:~ rel euidcntia clarum eft. Si enim in anguftam domun, . à foie enim fcmper dcpêdc:nr in terra,m, hoc .qUldc:m ~f!: ma.
III altcra parte longiorc:m luccmam in,culero.in domu9-1 xime pra:ter calqua' cern~l1Iur •.S:mlltter em~ ~ fol i11umit
~oi.Gril.~v~ oli!.
~ :_!'
l'
�s
E
c
V N D
v S
nllt,& funa,& ignis:&àfia ottlnia. Non potetit autem hoc cfr perfpicua.qua: quidem fit ab effcél:juo.Effeél:juu~auté
dicere & in igne & in aliquo alio. Et quando in tenebtis ex primo,&. maxime proprie (01 eft.Secundo aut, quxcnquc~
ftlocum (" oUillone ignem accendc:ro in maxima domo, lux q. alicuius ex co Ruxus parrem nacta fine,fiot &. ipra ,I\l~ml
toram dOOlum llne tempote comptehêdit. ram ueto&. co natiua, ncur luna:&. <1 fèra:&. ignis.Primum enim luc~s 1011'
denfato acre fol non quidem apparet: torus uero ,qui circa tem Deus in Sole collocauir. Sic crgo diétas of.s dubleatlO.,os eR,locus côprehenditur. Deinde &. de folaribus radéjs ms cffugiemus.Et ncque corpus per corpus proc(dct:ncqt
fcifcirabor,u Irum corpus funr,an incorporei: &. ulrum per Bed lion poterit:ut tepenein3 &. c~is expers fimul &. (eme!
torum aerem tadii [eroruf ,url non rotum:&. e3ldem turfus Bat operatio,cum llt ineorporea.Sed ad hxc,qu ~ de lu~e,ct
dubitaliones incident. His ergo &. lalibu.s addudi necclfa, uifibus ~atuimus,nobis dubium mouent: Si corpus no:~
rio cogimur ne'l31ucem,ncC)3 ui fus corpus cife dicere. Quid lux &. UI(us:unde ergo,quz in rpeculis Runt,reucrberatl oc•
ergo,qno filuidcre,& qua:nam dl: lucis natuca': Oc uiden, feu reRexiôes~Vnde BequéE in balnearijs foléjs': Vnde 8C,Q
• do tl'go primum dicimus Arinorelem fequentcs, q, habet, ex l'adiorum fit refraétiôe, colli60, &. ex eo calefaéiio~ QUI
'lllod cn perfpimum nempe aer,traieéhicem ,olorum fa, fit)cp promontoria piani lie minus calefcalm'Cur allt,ll Ulfi
cultatem,cum ftt ipfe',o(oris expers.Si enim propriuml aU, b ilium operaliôes Cunt in aere,noo &.qua: funt pollerto ra ,
quem colorcm habetet,ad alios rraéjciêdos colores ci impe uidemus':Si enim per oêm fui parcem aer habet cololj!opcI
d imemo eITet.Cerce,ft uirrum,quod colore non habet, oes rationcs:ut fatis declarar,q, qui undique uident,eundem CO
ttaijcit coloresmeC)3 enim,qu;l: fum obfcura,&. uix appare, lorem uideant:ut fi ponalurja/color: circa eum ai'it {lue plu
tia adeo exaéte trai:jciet:haBer iraq, &. aer per oêm fui parté les uidenees:b/c/d/e/fjg:oësipfum uidêr: clarum en aUI~/ll
traieétricem colorum facultalcm • Efè enim torus per loli'i J10C ideo fieri,q.> aer per oem fui partem colorum opetall~'
feipfum perfpicuus. Q!!od en im hic Otum cfè,&. qui ante ,et nes habere.Qubd fi ita en,cur nOn &,qUéE à tergo fUIl1,UI'
dell1
qui retro,&. qui:ut rem el dicaOl,in omni parte fUll t, uidenr. ,demus~Vnam ergo his oibus foluliôem atferemus, W
Operationes ,:rgo quxdam ex uifibilibus,citra affeaionem fuppofltionibus ufl in dicendode operationibus, qu;bu~
ullam,in aere inrunt,ipfum non coloranrl!s. NeC}l enim Cua fUnt,&. 'lui corpora dicunt uifus &. lucem.Sieur crgo l~lJ ~
,..:uura,ut colorelur ,aprus en. Vnde per eandem aeris parc, lUUIlt uirus,&. radios6m reétas Iincas emini, & à plan's,
diuerfl uidentes diuerCos colores uidemus. Quod quidé nQ lc:uibus corporibus per 7:<]uales angulos reReéti:&. ideo
fierer,fi ipCe coloratus eITet.Neque eoim fimul polfec colo, ,quoque,qua: funt in fpeculo,{imulacra apparent, non nrls
tari comrartis. Vt li O/an effet:!''\ lautem nigrum : album .quidem uillbus ad uilibilia refraétis: fcd illis operariolJlb~
vero [ (uideret aür Ajalbum:B/autem nigrum: procedent .ad nos,propt ~rea ergo neque,quéE retro fUnt uidcmus: qill
,..igri.& alb; oper,niones per aercm.Si autem per O/proee, .operariones a~ uifus ~m reéèam ferumur. Ndn aliter aun:,!!
dunt,cum flm conrrari x ;clarutn eft,C}> ipfum n.oll colorât. \ 'per redam e U1fibdl?uS ad uifus operationes defnemur: ~
Neque enim fieri pordl,ut e~dem pars ~omrarl?s ftm~1 co nuult,u aduerro fuerlmus.Operationes t'nim femper fUtlCI~
lores fufeipiat. Quod autem :n duobus, ldcm &. III plunbus .aere Cltra u~lam ,affeétio~e~:in nos aUlê non agullt, Ilifi gO
coloribus licet dierre.Cum coiro plures funt, qui uidenr:&. f~nfl~la fuerlllt,dlt'eéè~ UI~Ul. oppoflta.Sicut neque uiCus 12 lc
pIura qux uidel1tur ucniem plures colorum operaliones p ,ulfibll! Ce appllcanr,mft el dlreéro obieéèi l1nr.Propcerca (~'
eUl1d~m aerem inuicem concurrentes. Si autem coloratus go,qul ~ tergo funt)c~l~r~s, ne ft oblique quidem afpexerl"
dIt"t aer,hoc nunquam nert'c. Tranfeunr ngo per inui/lbile mus, no uldem,us:quaUis ln aere ftt colorum opc:ralÎo: cO q
colorum operatiol1es,&. uirui propria fubidèa renunciant, n,on reéta ad Ulf~s fc:raru~ op,cracio.Sic ergo luds repercuC1
ipfos,inquam,colores,in ipCuOl quidem fenfum agentes, ta {Iones,&. operatlonum uICtblllum,fieri dieimus ~ planis 8f.
l itet,uellaliter: in ipClIm uero perCpicuum ;jliquem affeéèij leuigaris corporibus)per xqualcs angulos refradis op:r3'
non immittentes.Neque qU3:rc:re oporter,qûo coloris ope, liol1ibus:~ proptc:rea eadem uifuum ralione,gfi comigrrit
tafo à proprio fub icéèo progrdfa ad uifum uenir.Fit enim fpecul<1m taiem ûrum habere ad noS: &. uifiblle,ut,qu a: ill
in fubi edo aere:& fic per eum agit in uifum ,Sicut fabri ope ,ipfum operatÏones inciderint:ina:quales ct angulos teRe':c
ratio procedit per (ecurim in lignum: & inlignum quidem .ad Qculum ucniane,ea (t,qux 110n (Ull[ oculo direéèe oppo"
agic,ei talem uel talem figuram pr:r.bens:in fecuriOl autem fila)uidemus:ur,qua: fum relto,uc:l fupel'1le: ucl jnferl1c:ue~
nlhil rate agit,qualc inlignum.Sicut ergo in his, llc & in lu .. oblique.&.)quz iHi Joc fimpliciter in uifu,ea nos imtl1l1ta~1
ce,dicimus opcl'ationem quandam incorpoream exillumi .. liter in operationibus dicemes,q cernolut' feruamus. QUld
natiuo corpore in perfplcua immitti,qua: eam fufcipere fua enim refert,an ud ab oculo rede ,pceden~cs uenianr ad fP:
J1atura al'ra funt.Et fleur Ignis eLiam anobis longe firus nos cu~um,uel à fpecu!o ad uifum ,reReétamur, fiquidl.'m,ca de
calefaclt:1101', <l' ipfe ad nos ueniac: fed q, ipfe quidem llbi &. IIII,&. quod ArlRotdes dlCit,fupponit <Sed hic qUld~t,'l
proximu aerem ealefaciat,qui ab igne pati fua narura aptLJs in operationibus,illi uero in rgredlenre uiCu. J nnumerab tl,a
efè:calefaaus autem itle talis fit,ut posfit &. ipCe, qua: iuxta a~tem ~bCurda,&. ~ua: 6eri non pqtfunt,eam,q dl de egri~
fe ftta funt,calefacere:& id ad tOtum uCque 61:& fic ea quo dlcmc uICu,Cuppofiuonem confeqLiutur.Efr ergo potius cl.
que,qu<r ab igne fum 10ngisfime reOlota,calefacit • Et pri, genda Arifrote~is fuppofitio,quéE &.,quF cernul1tur/e~uali
mo quidem ab igne:proxime autem,&. per fecundam ratio &. ab[urda decllllar. V nde ergo in aere calor nt ft qUide So
nem,cx *>(ï iuxta fita fum.S ic et perfpicuis corporibus per non efr calidus,radtj autem corpus nô funtçSi ~nim corpus
ordinê fttis(fphzréE enim fe inuicê auingunt.&. deinceps ex l'lon Cunr,attrirus non en.Si autem atrrilus non efr ,qâoa~;
trema fphgra atringit,Çl circa nos en,aer:&. deinde di aqua) calefcerç Q. uod enim attricus fic eale(aciat,ut igllirum CII:1
Sol erg~ p~oxime in id,quod iuxra fe 6rum ê,corpus, & q~ reddat,fi fr~q~entior fiat,ex rei euidcmia c1alJ.! ffè. Ex ltg~
eum arrlllglt,agens,ipfum facit adu perCpicuum.I1lud aute ~e~te'& ,~apl~,bus,& ferro coHlfo accendit ignis. Q.. Ull1
(te fadum habe,t fae~ltatem:ut &. ipfum, in ea, qua') propc: ln Ignarqs, 111ft ftc radium ad id,quod accend,:!e uoluJ1lus,
funr:ur &. ea lalla faClat:& 6e ad ultima uCque procedic iIlu adaptaucrimus:ut non obtufum angulum radloruJ1l r efra;
minatiua faculcas,non Colis operatione ad ultima citra inter éèio efficial:fed fic acutum,ut duplicatus fere i unal11 r,Ba
medium uenicncc,Ced pr0'pinquis:&' primo patientibus;Uol definat:&,fua dt:Otate ae~em,qui ,efè interCeptu8,atterae,a,~;
ltneibus &. iptls in IiJCcep!lua flm ilcm operationem exerce.. cenflo fierl non pordè:&. Id fellfillter uidemus. Q!.Iare ab ~
xe.Si auu:m repentlna fit ln omnibus operatio: &. ficut fl Çls qui~e~,qui ra~i~~ corpus ~atu~t,qua manifcfte cernu':!;
[unis longi & extenfi (~Olmum ,mou~rit,tolus funis fine rpt colligmur:at no Itldem ab C)s,qui operationes. Q uo l11O,
JI1ouetur,propter pawum contlO~ntla".1,priore, quod cohl: enim calefacerct eius,quod 11011 cfè calidii operatio<Q...ll0
rtt,mouece:{lc oponce inrellig ere IIlluCIS quoque operatio; aü't attritus Bat incorporc,?< Ad hœc ergo diCO,'l',qu e:
,..e Reri,eo q, omnia mûdi corpora pel' Cer~e~ fe inuicem at, admodum ab amma,quéE no cfi: cali da uiuilicaciua qu~ ,:1
pOianr.Sfi: (r~o lux nô çorpuIi.fcd pc:rfplCUJ o~eraLÏo)'lu" ppcratio fit in corpore,'luac innatum calldum excitaJ1S,allli
ua
:,a
3?
pW
�•
D
E
ANIMA'
ftI~t uiui~cat:poRqua(n aut reet/rerit anima,Ratim quoque
bemus,ut 6c ilIuminenrur jgnjarja,ut,qu~ ~ foIe operatio in
ignem incidit,&: qua: ex co rurfus tit,a feinuicë non diftent.
Ced prope fine,&: ca denficate cale[aciant. Eadem &: in uiCu.
Sit ergo hoc llc tradatum. De iIIo non citra rationem quif,
pi am dubitauerit.Si non per uifuum emisftonem uidere fil:
Ced uiGbilium opc:rationes ad oculum ueniunt: unde:nam in
terualla,quœ inter nos fune,&: ea:qua: ùidemur ,cognoCci,
mus~Si enim ad oculum ufcp operationes uenirent: & qua:
longe [unt,&: qua: prope,eodcm modo cerni oporceret. Si
aü,t uiftbilium diftamias cognoCeimus:non ad nos.[. imagi ..
nes feu uifilium operationcs ueniunt.QYo autem imaginari
posfie quifpial11 figurarum:&: colorul11 opcratÎones ucnicn ..
tes per aerem~Ced ad hoc dicebat Philofophus,llo opt:ratio
Iles uenire ad oculum: [ed totum,ut femc:l dicam,acrem oi,
bus cITe uifibilibus replc:curn.Hoe aut( eft &: magis duhio:
&: mulco magis abfurdum.Primum enim et hoc ipfum <Id"
huc maner dubium.Si enim aer côiter uillbilium llmLllacris
&: imaginibus pie nus cO:: vii interualla cognofcimus-:'Opor
teret enim &: q, ualde longe cft,&: quod pro pc, eodem ma
apparere.Sed neC}3 oporrerct,qu3e [untlol1gisftme, fenCum
dfugere: li quidem tOtUS aer oibus fimulacris plcnus cft.
Sed ad hoc [ona{fe dixerinc,'l' llcut,qui uiCus fracuot, cos l~
ge procedentes Imbecillos e{fe dicune:&: 1212ea, qua: ptOCU 1
fUl1t,non uidc:re:id ipfum &. nos in operationibus ponimuslI
cas longe procedenees imbe:cillas fleri.Sed ad illud quid di,
"eri ~t~Si enim tOtus aer dt plenus imaginibuB, quis ê LI rus.
Ut dleentcs framamus fjm redam operationes procedere ~
Oporteret enim ea,quz non longe funt ~ nobis, &: qua:, Ut
paueis dlcam uidere poffumus , quoq; aCpexerimus,uidere"
,cum totus aer penilus fit flmulacris plenus. Cur el'go cœlü
non uidemus ,& unüquod'13 uiftbilium, nift ad ca aciem in.
têdamus~ Qyi autem Ariftotelis fniam dcfendcrc uoluerit,
.hanc ipCam opetatiollem in tcftimonium adducere poterit.
Videmus enim,q>,qfi per fpeculum flauo,aut alio colore li
dum ,colis radius tr:iÎterit nihil afFeél:us, nec quicquam paf
fus acr manc:ns,&: fpeculi colorem quendam,&: figura traq •
cir,donec corpus aliquod folidum attigc:rit:&: deinde in illo
imprimit.&: colorem ,et flguram.Et II onatio lux dt,er non
corpus:pra:terea au rem et non fecundo uifuum aliquol'um.
qui funt cOI'pora .cmisûôc:m uidc:rc: fic: Ccd uillbillum OPtl a
tiones ad nos ucniullt: cur in Metc:oris urus en Arifl:otelts
tjfdé [uppoûtlonibus<Oicit e:rgo,q.,ut aptrtioribus,urus dl
fuppofitlonibus radlorum,&: ui[uum.NeqJ euim cogieatiôe
complcdi facile eft operation cs re:fradas, uel pel' aerem 01
no proeedêtes colorum operationcs. QuzcunCi3 aût per il
las CuppofitionC8 confirmata funt, eadcm &: per has quo'lJ
côfirmabulltur.Sicuc enim conos lllic diccbamus ex oc ulis
ab ahquo centro exirc:,deillde procedentes latiores fieri : lle
ct in operationibus,uidelicet,dicetur.Qm cnim ad aliquod
anguf1:um cryfiallini humoris centrum operatlOncs uifibi ..
lium iudicatur:necelTe eft ab ipfo quidem lato uifiblli initiii
fumere:definere autem in angufium,nempe oculum.ld au
tem cft conus,habc:ns uc:nicem quidcm pu pilla, uc:l cryftal
lini cêtrum:bafim autem ipfum uifibile, Q uare ex iis,quz
ofienfa i'une,non laeditur fuppofttiol1um diuerlitas, Et, quz
de refradiombus quidem dida funr ~ fimiliter habebullt in
UtriCq, CUPPoÎttionibus.H.rc iraqt ûnr,quanci'i ad defcnden
das Ariftotelis fuppofitiones attinee. Irnaginrttll autem dlf,
.licite uidetur,quod de opcrationum refradionc dicitur:quo
fieri poceft:ut opcratiolles,qua: Cune res incorporez,rcpcr,
.cutiamur:&: angulos faciant. ER: enim obulfus dl ac tU~
difiantÎz angulus.Efr autc~ diftanti magnitudlOis.Elè , ~
ro magnitudo corporum, &: in corporibus. operatio uero c
Încorporea,effe nô hab ns in aere:Ced in eo quod operaI, t.
Q. 00 er,go fine proprio fubi cdo repcrcutirurŒt al!?qul,a
r pcrcutltur,ucl eum aere repcrcutitur,ud per Cc. S! Itaq; pfe,quomod? rurfus res aliqua incorp~rea re~etCutlct~r, &
angulos faclet~ Si aueem cum aerc:qm ~er? c lit hum,ldus,
felpCum ex aduerfo circoÎtftit dl comprima: nece r:o re.
uO'lJ natura apt~ fult. Et ~~e,a dili&cntia~ &. ftud'fi a~" fradui aer alium trudet acrem,in ,,,,iu, 10'0 dl:; &: ';lus lQ~,
Cllldu'.ll IOnarum exti nguirur:ficet uiuiflcatiuam quandam
oP~ral\onem ex foie dico inelTe in aere,eaq;, quod infitum ê
~~rl cal'dum,mouëeem ipfum calefacere • Et licue aiofa fcu
Irarclb,l,~ aia: faculcas,&: fi 110n lie calida,poftcv lfi fuerie c6
~Ota,qUl Clrca cor dt,fanguinê calc:facic:HYr &: cura calefa,
bt,quâ~s ~t IIlcQrporc:a aia: opc:ratio:fic &: tolem fatis ë.p
1 ablle,C}>UlIl non fic calidus,uiuificaliua rua opc:ratione,qu{:
t~ dt,carn'9 ua: di in aere,~aliditarem exciearc:m ipfam ca
'1l,acere.S I am calefadiua operacio:ubi plus cft operatiois,
1 IC quoC}3 caliditacis plus cITe necdfe dl:.Qyare.cum in re,
Pc:r~uSfionibus duplctur operacio.&: cxiguum, qui intus eft
Comphëdac,urpole if. maiori operacione exiguo aete ca
c: ado ,11on pet attricum:Ced q> di do iam modo moueat in
;atu~ calore~,iure con~ingic acccnfionc:m fleri.Qyàd aot
fi erldles rnagls calercac,51 aurora,ee uerper ,turrus eafdë cau
as rc:ddemus:quàd oriente quidem:&: occidente Cole reRe
lCa:Op ,
l ' ,et,atlones obtuCos angulos faciune,&: mulrum ac:rem
:~(rClpIUnt, .pprcrc:a minus calc:faciunt • Ee alioqui SQl &:
riens:&: occidens R multam caliginem ad nos accedie: cali
~o aut~m aquoCa e(t:uapor enim.&: p'~c:a minus calefaciüt
°eerauones,qua: per mult5 caliginem ad no~ accedunt. q.
~Ut'plus cft caligillis uer[us oriencem,&: occidencem,(j uer ,
uUs ld.q~od dt rupra ucnicem,hinc ~lan~m ê. S,tatuatur',n~
nus qUldcm ftans eirculus,terra:allus am exterlUS ex eallgl
Ile terram ambiens. Q!la: itaq; ex cenero terra:. C.emittuntur
:~al~s erul1t.Qlta:.Il.ex quouis circulo ad circofcremiam
ll~ca: emittuncur,crunt inter Cc ~quales.si autem a no
ab~atioe redas emiCcris,fiquidcm in cœlum , clarum
& fl1t qt~ tOta terra centri ad uniuerfum rationc:m obtinct,
Il 1 tnt 111:rquales,tfi ,co 'l',ut ad uniucrll magnitudinem,
li. t carum di'ia [en[u non pereeptibilis,aequales erunt. Si aüt
tc~O,ftra habieationc ad ~aligillë lineas ~ire~is,qiii,utin,Me
fa riS oftcnfum dt,nol1ll1 magllam almudll1cm fereur a ter
d lJapor:[unt quidem certe &: montes,qui nubcs tranfcen,
t~nt,nccp Uero nos in cent,r~ habitamus: ex neeeslltate 110n
u U~t Inter Ceinuicem aequales.Sed minima: quidem qua: i
ucrt~cc::reliqu:r uero,ea: quidcm,qua: ab eo,quod di fupra
atlcem,plurimum diftant, funt maxima:. Qua: autcm ci,
( cft fupra ucrticé,fullt ,ppillquiores,minorcs [unt.En au,
cm (alJt qua: ex fupcrficlc ducumur , in qua &: habitamUB,
teétarum mil1lma,qua: dl in uer ice:maximaaût,<l pel' c!n
tr~Ol:reliquarum aüc, q ~d u e rtlccm ,quid~ magis a~cc,dnr,
It}'nort's:rcliqu~ ucro malorc:s,In ca!ldo am,dl longlon tp'e
fupra terram mam:lls,magis calc:facit.Lumini enim hoc na }
!Ura infitum eH:,ue'ln II1lcuc aliquod, &: rplédidum corpus
Inciderit,ftc in illud a l t:Ut & ipfum llmilem operationê re
Illittat:ut in argento ,&. Cpeculis,&.in aqua,&: uitris , & altjs
l>~rimis.Q9od cfiC}3 ergo corpus luminis operationem ad ,
It}lttit,ad cam quoC}J rcmittendam [ua natUra aptum d1::j5ci
I>uc aGt plana & ICUla corpora:ut qu~ dléh Cum.Propcerea
trgo luna/olis luce accepea,q hiC funt,illuminat. Et hoc
1ft dlcimus refradionem feu repercus(ionem luminis,qu~
tab tjs,qu~ fu[ceperunc,&: exercere fimilitcr operationem
PO~Ul1t.Ad1:ate jcaqJ,&: metidie,cu plures limiles operatio
IlC8ln codem fiane aercm magis cale[cerc côtingit.Sic ergo
~~a: ~duerrus ca qua: de operatioAibus dnr ,afferumut,du,
ltatlones roluu~t. Sed ad hoc dico,quod prius dicebam ,CJ?
(ucmadmodu'm luna quae Colis operationes furcepit:&: per
aUI corporls Cplcndore~ iHuminatur , ipCa qu0'13 [ua natura
fi Pta ~ft ad operationem contra reddendam, &: ca, qU3e hic
~bt,tlluO:randa:fic &. a'iafunc plurima,qua: lucis operatio
Us acceptis ad cas quoque contra reddendas fua natura
, uitrum argenturn xs:et,ut Cieme Id'lcam,
lapta
' ~Unt:uc aqua
à~,& Cplêdida ~ml1ia. fi ergo ~leui~us c~rporibus rl=
p 1dlCltUt operatio,l1ihil aliud dicitur,q, Cl' elufmodl cor,
t:;d~qua: lucis &. uillbilium operationes fu[ceperunt, l1?n
..; m numero quas fufceperunc reRedi,&: reuerberarl fa
"'Unt
"
,
q ,lied cp elUfmodi
qlJoqt operationcs
concra re dd cre fua-
iYc
n
h
cft
6
'*
Q..
!oa.Gri.fu~ aii
1\
�s
E
c
V N
rom atia atlis pars ouupabit. Clatum dt autem,q" qui t~
l!adum ~x ~dutrCo circÎlÎlfrit,cum ea,qua: in eo dl, opera
tlon~ lumlnl~,c,edet refrado. ~on conduplicahitur er80 lu
minIS operatlo ln uno & eodem aCre. Pro ea enim,quf inter
aerem repetcuffa eft,alia cum aer~ circüÎlftente Cecl'sflt. Si
autem conduplicata 110n l'ft op~ratio, nùn mJgis calefrcit.
pft'~l'go Cupc:ruacanc:um,quod de operationum refraélioni
bus dlc,itu!:,ad,hoc ut maiorc:m caliditatem facianr,qîi ex ad
uerCo clrcnÎlfta reuerbcratam cum aere,qua: in loco, cuius
~ft reuerbc:ratio,fuit prius operalio.Et l'ft re uera uifu mira.
bile.ln,aere enim,per qUC:D1 tranfit Colis radius, il1lrdens ç:js
oculos,lpCum nec uitri colore,nec figura affedum uider:in
folldo uero corpore,in quo fi nilUr radius,in illo li! colol',et
figura c~rl1itur.Neq; uero uiCuo reuerberatiôem illie qU09J
cauCarlllcet.Nl'qJ enim i leuibus fit flmplicitcr tale corpus:
fcd et in lal1a,fi i1llc radius incider"t:& in ueftc:et in atena:et
in quolibet:et qûocunqJ runit uiCus.Quare neillinc Ç/de pôt
ad fpeculù fieri rc~cusÎlo.Hinc ergo manifeftü cft,<p uifibi
lium operationts ci rra ingeneratam affeélioncm pet aercm
procedêres,cum fic in [enCorio ful'rint, UtPOtc: in alio corpo
rc:,illic & colores & figuras uiÎlbilium imprimunt:& Île ab
cis affc:do fenforio.a~ fC:IlCum iudieium pctuenit.Sed dici ad
ho~ I:oteft?q> non Id IPCU'!1 uldemus firri in uilibilibus , 'let'
fit II1lmagl~ls reptffe:ntauone.Ne'13 enim fit alite:r, quod di
dum cft,mfi radiUS ree fpe:culum aeeiderit Viflbilia ailt ui
de:mur,ét ~ non il Cole ra~:us: eis fe pet reda'm applicauerit:
Et ~l!.oq~l,qa ad Cpeculll guide attinet,quibus radius acd.
dc:m,tn els fit imaginatio coloris: red nihil ciuCmodi in uiC1bi
llbus apparet.Nihil ellim agere cernumut in rc:liqua corpo
ra,ft ~ per e:a radius feratur:red eft,quod fit in imaginis rep
femanonc,pter ui{ibilium operationê,uel Îlmpliciter affum
ptiomm.Et hoc quoC}1 in hoc,quod de operatiôibus dF du
bitant.Quid uero,inquiunt,qfi humor aliquis in oculu~ in
ciderit,eum non uide01Us,cû imus lit<:'Si ('nim non oino fellftlium operatione:s,qua: in ipfo Cunt oculo,agunt,& 110n ui.
fus nolhi ad cas ueniunt,oponcret humorc:m, qui itra ntm
oculum coadus.eft,uidere::l1uIlC aue hoc non Rt: fed ipCum
cxtra apprehen~lmus,& fi /1gurarus fuerit, 6guram quocp
rurCus extra (e.ltImus.NeC}3 dixerit quifpiam huius operatio
Jlem foras egrdYam,iaere rurfus ab eo in oculum effe refra
~.am.Ne'l3 cnim uifus fimplieitcr ab aere,idq;, eum fit fub
!,l,or,natura reuerberari aptUs cft, êt fi operatio. Alioqui fi
ua cffet?cur non UU:E quoC}3 color hoc ipfum facetrtt;'Opor.
teret l'mm ab hac qu<:'13 operalionê egreffam:& ad nos ren
cuffam,llobls effe apphenfiuam:nul1c aotem nôita eft.NO
cft ergo manifeftum,inq~iunt,q, uiftuus fpiritus ab co, ~ in
t~s e:ft,humore palTu!l,demde extra proceffus:& tangua ue
hlCulo llluminaro aere urus,/le inditam in Ce affeélionem ab
co humore,qui intus ea,apphendit<:' Qui in feipCo côtinuus
cft fpimus,parte illa,qu:E humori applicatur aflèda eius fè
mel mutatx per continuitatem deinceps alc:rnation'rm l'cri
net. Et
uifibili.um non fit aliter apphenfto,(}; per iIlumiIlatum a~rem,uerJftm,le.ê,'l',cum extra fuerit, affedum,ap
prehendl~.Ad hxc ergo 11Iud dicimus,q, uifus ex oculis exi,
re: non pnus admittcmus,qua l'a, q ad hanc fuppofltiolieJ'n
fequulltur,abCurda diffoluerim.Si wim uiCus ex oculis rxirc
omnino fubla.tum eft:non utiC}1, tan(}; fit uera Cuppofitio,fe:
re~.us eos,qUl illa utuntur,propoftcorum radones reddere.
Dlclmu~ crgo nos eafdem Cuppofitiones fequentes , hilc hu
morem!n o~ulo concretum,nô alibi haberc: concretion l'm,
quam c.rca Ipfum uua: foramé eXtra humores.Si enim ma.
gis i~rerius .concre:tus. fuc:.rit,quam in humoribus, uel in ncr
uo U1ftuo,UI(um omOll10 Impedie:t. ViGuum ergo fpiritum
à cere:bro r.e ucra de:rcende:~e dicimus ~ uiftuos neruos;eôq;
ad cryftallll1um u~CV ~~e:mr~:& eum in ipro de/lnc:re. Qua
re &: illic fiUt ui fibJlI~m ludl~la. Ell itaqJ &: ipCe pe:rfpicuus,
ut uil1bilium operatloncs ~ Iprum ad uifiuum fpiritum trar
portemur:&: idee perforata eft pars uuea:,qU:E interieda ê.
Quia enim colorata cfi: Uucal &: propterea impeditura erat
'juomÜ1U$ colorum opcr.ationes trau!ircm:perforata l'ft ca
a
'lm
D
v s
pars,qu~ l'fi: ad cryftallinum;utcitra impedimrntum ptt'
ueniam operation es uifibilium per corneam: &. humo rfS 12e
fpicuos.Per e:os e:rgo deue:nir ad ui{iuum fpirirum ,uel pcr
ti coloris,uc:l figur~ operatio.Er qîiquidem,etfl funt hul11°
res pe:rfpicui ,forum ln perfp:euitas luminis pr:ECl'llda per,
ficitur:& fit aélu pfrrpicuum,quod etat prius potentla: pro
pterea c1au{is oculis nô uidemus.Nec nobis obijcieru r, cur
lion uuea: qu0'13 colorem uide:mus,ofl.êfa per humorcS CIUS
operatione: • Diximus,q, pars cius,qua: ad cry~al.IIOV:
pcrforata eft,cum non Gt illius in c:a parte fubfialltla,Jn ~ .
uifibilium iudicationes fium:& propre:rea iIlic uifiuus (pItt'
tUS rerminatUr ,merito ergo nfC fit t'ius apfhenlio. Quid cr·
go,inquiunr,uifiuus fpiritus lm 10C'um folum occupat,~u~
tum cft pupilla: fpatiumt;'Dcinde {i tantum occupauW t,
in ilIa parte: immobih pmnanCttl't, non l'ft tationi co~fe~,
taneum ipfum ct ad utral}3 diffundi:nô allte:01 e:ius auéh? '
dimmutio tOtUm oculum uc:l concauiore:m url rminel1tlO~c
redditt;'Ad h::te ngo paucis dico,q, etiam fi ad lllraqi e~cl1ll
fpiritus dilfuflonem fieri:re:d uilibilium lfi apprehéfio '~' c~
folum parre fit,in qua pu pilla conftftit.idq , & e:x ipr" rc: e~
demia,&: ex ratione clarum l'ft. Vide:mus l'ni m, q, fi JO IP n
O
quidem pu pilla afTedus aliquis feu uitium ifllcrit: url hll:
ris,inquam,concr~tio,uel Cordes a.liqua:& cornc:~ con I~I~
Catio:ftatim quomltlus U1deamus Impedlmur. SI Ipra qu t11
talis {it,& qua: circa iIIam Cum partes, fe:cundum natl1r~:I!
fc: habc:ant qua: autem utrinque Cum parres omnes aIfe ,
fuerint:& ~el fcirrho,ud humoris Cuffufiôe; ue! aliquO alto
uitio laboraue:rinr:citra ullum impedimentum cft uifus:prr
inde ac apt'ttum I1t ,'1' per ilIam fola fit apprrhen{io.Et call
fa m.'i1li~ena elt,~i enim ad e:am proptereaj2forata fit ~uta~
ne: utllbillum apphenftoncm fuo colore impedlat, vbl h~
non euenerir,ei,Ccilicer,impedimetum afferet. Quare cdi JlI
toto oculo Cpiritus diffufus fuerit:fieri non poteft: ut pet tO'
tum apprehc:ndar.Et quemadmodum 11 aligua domus ~Ll'
1 it,qua: unum folum foramé habeat, in eo autem forafl1 lne
l1t permulrum uitri nigri:;ta Ut pet id lux nô posfit dol11 ut11
ilIuminare,cum neq; e!us,ne'13 alicuius alius rei , qux irHOs
fir,Rat apphéGo:fic & ltl cornea actidit.S I enim omnta,ql'f
imra ilIam fullt,dlèm perCpicua:cum lux 11011 pos{ir ~J1 ((Ir
nea: eolorem,quod in e:i~ eft,pcrCpicuum in adllm dcdu CCI
tC non apprehendct ea,qu:E eH: intra illa, faculras, ne i pî~~
,
. per tOtam cornea- non vI
quidcm
uueam,Qrare fi1 omnmo
CJ
demus fed per [olam pupillam:ruperuacaneum cft qUa'f
rC,C'ur l~on & ipram uifus vueam apphendit. Maxime,in~;
& ft eum ,qui l'ft imus,humorem vldemus,cum extra ulfi •
[n non procedant,cur non intus elfe affcdionem fentifl1Ad
Ccd extra effe exiftimamus affedionem , qua: intuS cfi <:'
hoc ergo dico <p.omnibus fere, qua: pra:ter l1atura~ fUllt;
difpol1tlonibus tale quid l1aturallter accidit.Qui COlm ca~
tis venigine laborar,iis C]uolP,qu~ extra Cum, afTeélIO I1 ( 0
Cuam addunr,non Vtiql, q, fpiritus aliquis foras ex eereb~
exierit.Sed &:,qui in ore pt:Eter naluram iàpol'em alt qu
habent,eum et cib s & potibus qu'0'13 indIe l'xia man r• ft
de & didum eft:& rurCus diwur,id,quod aliquid {it (J.P~,
henCurum,llulla eorum,qualitate effe pr:rdicum,quO ru J1l
appre:henl1?nem re~cnrurum.& (i~iliter ) quod efi.c~Ll .'
uanCport;lt1uum,eorum nulla qualltate pr~occupral.f: ~,.
ptere:a,qlll aer efi & colorum~& fonorum,& odoru mstr(lI
portatiuus de coloris e:t odoris,c:t Coni pet fc: cxpeÎ'S ca. /~I'
colore aliquo effet pra:occupatus,hoc reliquorum tral~ al
tationi impedimento effet.& propterea,ut iam dl"i, CO Ofc111
ta Cpecul;l reliquos colores tranFportare nô pOIlUIII.Qu .
4
admodum ergo rubro,uc:l cffuleo colore tillda [pec~:~nt:
cun'l3 per l'a uidemur,ei,~de~ 9u0'13 dIe coloris ~{l:c toril
fte & unuquod'13 fe:n rorlll!, 'In ab Una aliquaqualltate0 ali'
quorum iudex elfe deb~t,poccupatUm fuw[ '" m?r.ht SiC
q UO eadem quoC}1 qualltatem oibus fenfillbus adl)Cle :t.us
c
' l'
tr' .ll
Ill'UV
ergo, & lingua,qn- ruerlt
a Iqua qualitate arre,-,a}
~
~
quo,» gultabillbus eandem indIe qualitatel1\ Ci'l!ln'l1 at,' 111
J1la
ipfa iam prius habcbat. GufiabUe cnim guftans , qUO
ca
vl1
. acriorcJll,
�1) Ji '
A -N '1 M A
57
~crior~)& erticaciorcm habct,qui in fe dl faporiE ci quo, incidant,qui ncC}J p(r fe inuicc:m cOl1uc:niunt, & diuc:rros a~
CJuh~,qUI acc~dit,jdem adeffe
exill:imat &: id(~ qui ir~ haber
,
"
,
~mennores ,&: aCrJ.ores (u ccos adhibent:ur uerbi gtatia
acetum ,v'l
'd
'
fi
d'
,
'
' qUI elu mo J:vtcum co qUI dlin lingua pra:
:er Il,!!ura~ fucco potemius fueritJ f~nfitiua podlt fa~ulta
te apphendJ.Q uod ipfum in uifu quol"b accidit.co cnim co
10r( nu'
b' "
'i'
''1 1 no IS pter naturam lIlfuerlt, colorata 'IuoQ3 ea eé,
~~ e~tta ~ullt,putamus:V tin iis,g regio morbo laborant.
li ntma eOlm dfe flaua exiftimat.Qin cnim perfpicu:r ocu
parrci,per quas u)l1bilia apphendimus:ut llUmorrs,ct cor
~~a,pa Ild~ euafe)'Unt,qu~ per ca quoCJl uidemur,talia exi,
1~l11a~us:li(IU"&,q I2fpecula cc:rnumur,eundê qQl colore
l:~:,nr,quê fpecula.fic &. i co humore,Çj in oeulo ;;Jcrcfcir
~~ ,c coloré,&: 6gura in aere apponimus.Et quéadmodü ii
111~,fi fieut in rc1iquis fenfori;s,qii pen natuta fe habêr, fen
ft 1 us qU?'l3 eorum Rff'edio ineffe vi', &: fl id non fiat per
fi(nfus e,m,sfionem,eft rationi con(emaneum id quoCV in ui,
a~~ue,OIrc.N6 e!go proprerca <l? fc:n,fo~iu~ proprium foris
C ét,lollem apphcndat,ex oculo cXlrc fplrltus admilimlls.
t tntl ~git autem &: ad figuram eius,qui incubuir,humoris,
a. ~~ (n'lm extcrius videri ~V hane caufam.Si enim humor
~UI
~n~ubuit,oém Pllpillam illuafc:rit, rota operario l~ditur.
l
u ~llt Il,1 aliqua pupjll:r parte in uiftuam facultatê inciderir,
n 'CJl1ngn:dientibus vifibillbus & IlI'Ce:cum in ca quidem
~tt~ uifus priuatio P12 incurfionem &: intcrpoûtiollê hu
al;orls,ôt quidam crror:&: vi pars iIIa,pcr quam Ilon videt
id qUnd Corpus extra effe clarum,&: Ctmilit(r figuratum : &:
v~o 1 CO~1tigerie Vt nô fiee,rc:d moueat humor ,extra quoC}J
V~fIelfe al19uod corpus &. femper moucr;:cum in atia parce,
i~ uS,furrlt P~lI:Hio. ~Iid mirurn auté Ct funt fpccula • qu~
PO~~IIlU~ r,epfc,lltat\~llem extra cxh'bcm <Arqui fufpicari
L
, t qUI plam Imagmc:m, qu~ apparet , extra circliferri &:
l'OCIPIi
' ..
,
hus u~ 10 I]S~~U:r funt pra:tcr natU~am~oculi aff'cdioni~
u ~,fpolitlo~bus ficl'~.Cur trgo)I,nq~lt, eum nimia pu
.U
~tl tudofucrlt,non vldemus<QUJ emm vifils caufan,
• r rat1001' COlllcnraneam
"
. cxcullre8
caufam habenr q, vifus
d'fi'
~I pergantur,&: diff'undamur &. in cmisÎ1~ne non [cruent fi
a uram,qua fnuarent, ft pupillam fm Ilarura hab~at. QJid
~te~ dixeris in opcratiol1ibus~ Latiorc enim exiac:ntc pu,
~ la Ingrediemibus opc:ratiôibus magii videre oportc:bar.
urrus ergo c:a &: ad h:rc c:x c:ifdc:m fuppoûrionibus occur
tete:q" ve fœpe diétum dt,oportee fc:nfiha fC:llforio c:x dire,
~o oppolli.Dicet el'go aliquis dltfundi opcrationc:s, &. non
ln ipfum cêrrum ferri,ubi dt iudicium:Ccd hoc ca ridiculi'h
8i ellim drcnt corpora,dfc:t probab1c,quoà dicirur. Nunc
êlltcm qüo neri potdt, vr diff'undatur opcrationcs incorpo,
t~~~Nam oino qôocuncj3 fi ta centra fucrim, vifibilia fenfo,
1'10 direéh: opponunrur,in quo cftiudicium. Quid crgo ve
lat quomillus exada fit iHorum apprehcnfio<Qua: autcm
caura eft,q.> cum pcruer(:r funt pupi1l~, &: Ilon fub vna &:
ta,.d,em reda funt,6ue ex naturali vi do, fiuc de indufiria, ut
qnln inCeriore cilio infixo digito alterius oeuli fttli fuperius
OIlllouemus,ill hoc (rgo fiatu cum fumus, tes duplices vide
:IJSŒ,eo ita'l1 huius caufam aliquandointcrrogatus, & vi
uum fuppolltione vfus,fic cius quod fit rationem reddidi;
fi d~os ex oculisconos exirc dicimus ab ,una &: cadem re
a,&: IOdeclinabilllinea, qua: per cryftatllOorum humoru
leOtra,dC:fertur ,&: fe virus vil1bilibus applicallt, &: triangu
cos ~aClUI,1t bafim quidcm habêtes ~enl1lê: latera autcm axis
i~d~I, v~rlnCf3 :rqualitcr diftames vlfus,pcr 'luos & villbiliii
' ICationts fiunr:Sum autem duo axei uniufCLliufquc coni
CIrca n
,
1
l'l.'
,
d ' 'Jucm rellqui funt vi(us:C arum Cn, Utlq), q, ft non de
tQ:au~n quid~m reda linea,qu~ per ~enrra .eryfl:~tlinoru
in "CO IllS dedu,Cltur,qui ~qualiterab aXlbus vlfus dl~ant,re
fiol1 deln ~~nls vJ(lbilium ira applicant, vt vlfiuum IOtcr fe
f(oGtfauel1 lat &: an~ul~s a:'lualcs faciar,qm_ ~ifccr~u~t, qdê
Q.,in ag ang~lo~ ,ÇJ fi~t ~x uitlbus ,utriqJ f~"ter d,~atlbus:
(\1(1.- tlt cOlll no dc:chnat:él ab axlbus vtrJur~ COIli fquarr
{Q( ntcr i
dUln
,to, Vt lInUm,ullUm apprehcndunt. ~ema dmo,
~r&o & fi duo fcnillia fucrint,ço q, alij, &. a,{ij ti~ vi14,
lie'
nt
PiU;l
lt
gulos faciunt,propterca duo quoque apparcnt ,qU:le uiden l
tur ,uel plura:itafl inucrfus fuerit vifuum fitus ,euenit, Vt in
idem fenfile ex vrroC}J COIlO fe virus applicc:r ab axibus non
~quali tcr diftanres.Et quolliam ab Wdem llgnis diuerL1 fm
ftlis anl:uli fiunt,merito &: duo funt iudicia,& 'pptc:rc:a duo
~ffe vnum quot}! fenOle videtur. Sic crgo ex ea, qu:r cft fe.
cundum virus,fuppofltione,eft eius quod fit cau[am proba
biliccr asf1gnare.QJam aUtcm huiliS caufam dixeric erre S1[
piam,operaciollum fuppoCttionc VtellS <;' Ad dubitationem
autem deinteruallis,dico autem cam,qu:r dicil', q> fi ad nos
()perationes veniunt,&: non ex viGbihbus ad fenfilia aliÇ}d
<:mictitur.:vnde llam illteruallorum fenfum.& magnirudinê
accipimus<:'Ne<il enim atiud alio propius vellongius videri
posfic eum{)mnia ftmilictr fc:nfllia ad fellforium venianr.
Quo~odo auti maiora vd minora apparcallt, qu:r in vn~
flgnum cerminantur omnia<;' Hoc ergo foluentts dicunt) q>
fi in auditione apertc fentimus ail prope vellonge fit, quod
fonat:&. fi mallifcfie [en.fll'a ad fenforium nô accedam: nec
ex fent1tiua facuhate egreditur aliquid: quid ~iru~ fl,in ~i:
fu idem quoq; accidit, viftbilium operationc III vlfus 1Il~ld~
((~Q uod ipfe enim aer percuffus &. fonum edells audltUl
110n apptopinquar:[c:d per quandam fuam fotlorum tranf~
ucdricc:m facultatem acr fOllos traijcitJlcut &. opel'ationcs
.co\orum:ex eo clanrm efr,q, cum Cumus i aqua,cos, nlin ac
rc fonitus fiu/lt,femimus, non ipfo vtiCV [onate aere ~ aqua
tranfcunte,[cd ea 1CJu:l: in agua ca, Coni vedrice facuhate.
Et in aqua cnim elt,<]uod tranfuehitl'cnunciatiuam fonoru
facuIrarem • Q. uaquam fi &. ipfe fOllans aer ad fcnforium
acccdew:,pro eoquod propoGrum é adhuc magis facerer.
Vilde enim fonanre aere ad fcnforium vcniemc, femimus,
an longe fit,quod fonar<Q uare etfi huius caufam t~a.derc:
'1uis non potdt,fed tamen <l' ll?n ex eo tc~et1at~r A~I~?IC~
liS de vi{lbillbus opinio,oftendlt)quod fit III foms,et IIll'Js [0
.norum trâJucétrix aetis facultas,qu:r fonoi fcnforio renun
tiar &. fi nihil c:x {cnfoflo exeat. Et tamen an longe ût,an pro
<:ul ame vd rerro,fcnrimlls, Potemia auum propemodum
idem cft lumcrl,<]llod &. tenebr:r. Q.. uoniam C:llim pc:rlpi,
cuum 110n dl:fempcr adu pc:rfpicuum: perfpicuum aucem
dico,quod apud nOI>:cœlcfl:ia c:uim fune (cmper perfpicu'l:
in quibus cfl:poti:tia pcrfpicuum,in his fune nc:cclfario quo ..
,<)ue-tc:nc:brz. Priufquam coim fit aétu perfpicuum ,cwe brg
{unr.Q.. uod enim adhuc c:a porc:nria,fecüdum huiu(modi
1'0rcntiam,dico autcm primam,c:fi in priuaeionc: eius, 'Il/od
potefi.Priuatio autem luminis fum tcncbr:r.Q..uorum cr..
go pr:rfemialucem facie in co,quod eft potcmla perfpicuü,
ei abfemia faeit lucis pl'iuationem in c:o ipfo. Lucis auté pri
uatio funt tel1ebr:r,Sicllt virus quidem ê aliqua fpecies:eiull
autem abfemia non aliquam aliam fpeciem a!fcrt,[ed uifuil
folum priuationem.Et h~c cft c<rcÎtas.&: flcut gubernato,
ris abfcnria nauem fubmcrgit,&: flnulla alia forma in Ilaui
1nfit.,fcd folfi gubernatoris priuatio, fic &: luminis abrc:nria
mceffario funt tellebrg. Si auté lux teuebris opponitur:funt
autem tcnebrl= priuatio;lux cft form;a nccdTario. Fotma. t1.
priuationi opponitur [(cundum ea,q in Phyflca dida fum.
Si auteQ1 lux form a dl;funt autem form~ incorporea:: cor
pus cnim efl:,quod conftat cx maleria, &: forma: clarum cr
go efi,<]> lu~ê corp~s nOn e~ • Si autcm nolic quifpiarn lu.'
ccm tenebrls oppom, Vt hablrum & priualÎonê fld Vt con
traria:eo <]> habirus quidem mutatur in priuatio~H~m,nô iri,
dem autem &. priuatio in habitum mutatur;lux au cern &: re
I1cbr:r in fe illui~em mutal1tur,ct ipfa propterea volum elTe
comrari p ,quol11am contraria in Ce inuic('m 1l1111anrur,& lie
l1ihilo reçius lux effe ineol'porea ofl:c:ndecur.Si C:llilD lux COll
traria tcocbris;in compofitis autem fubflatijS nuUa cfi rub
ftantii! alicui fubfl:anria: conHaria, uc in prœd!came tiSofti:
fUIll dè;fum <lutem corpora compollt:x: fu.!'ltalll ' a:: 11011 ~r
go corpus lux en.N lhil enim ea corpor~ co,rarlu','1:qu~mil
n e'l1 quicquam eft compolir~ fubflal1l1f comratlum.SI.n.
,j~ni8 dl aquae oppofitus,non q~at(nu6 çorpus rft/~~ qu~
,
loâ.Gra.fuli:al~
K III
1
�,
\
tt~-IlUS' rccund~m contraria!! qUa{i catcs cA: qualitatibus pra:;
,Q!cus,Q uare te(IC:br~ quide01 [ccundum'quid funt contrai
tlu01: f1m qUld a,Utt'm non comrarium. Simi}icer I1m quid ~t
d em funt pnuatlo:l1m quid aucem nô, S quis enim priuacio
mm elfe dicit,qua: ad formam non reuereirur: 'n ô funt telle
~rœ priuacio,rcd COntrarlum,Si priuatiol1em aUlem dicic ut
ln Phyficis diél:um eft,folam forma: abfemiam)qua: ad for
.mall'! et reuertirur ,fuel'im tcncbrœ priuatio, Rurfus ft côtra
ria qu~d cm dicarquirpia~,qua: forma prœdita fum, & ql1!:
proptlam habem opcratloncm Ilon rum lu ci rcmbra: con'trariœ.Nullam, cniOl forrtlCll?J l;abcr,l1ec propriam facul(a,
tcm,tJel operanoncm 5, qu;s autcm oia dicic fimpliciter co'
traria,qux in Cc inuicem mutal1lur fumluci tem~bre contnt'
rix.Q uod auté ccn ebrœ forma n~1l funt)hinc dl: â~pertum.
J-.ucis mim caufa dl fol,ud ignis,ud lUlla,uf 1tale ÇJd alilld.
Tcriebran;m aue Il liIl li uidemus caufam, fcdad hoc)ut nnt
t~nebra:)/a li s dt illuminatiui abrcntia, Sed neC}3 aeris ê qua ..
lleas,ut quifpiam exifrimaucrir,u:ncbra:. SI cnim é aeris qua
lîtas,cu r nOI1 inlucc u i denrur~ Qfioéotmàn l'cpëre abfqJ rDe'
luminis Ilatim pfemia cuancCcunc< Nulla cnim qua litas abf
gue tempore à fuo fubicél:o recedi t. Sl auccm illuminatÎlIÎ
operarionis priuario nUlt tenebrpc/l ergo lux operatio. Nul
la autcm opcrario corpus eCt.Lux crgo corpus non dt.
L~x autc,l11 dl uduri color perfpiclli ,
aélll '
qn
fuent perfplCl1Um )ab 19ne,uel ciufinodi;qua1e eft
~orpus quod dl fllperius.Ei enim indl idem.
.C~m r~pcrius lucem colorc:m dIe dixiil"et: PcrCpk uuPl
ô
llfRuiü quot}3"opus ellJn'ijs aùtëm'aurHo,& d:1ninuti?.c
ü derarur si aucem nihil di: hotum in ca:leaibus,necd1~ db
m~c rcô~ efRuxioncm corporum ipfa illumilJationem f~,d
l'e. si aiir n15 dl corpol'is efHuxîo lu x)nô corparum efHuXIOI
l~cm dicir,red quod ipfàli:iti~l'ino,~ml~fionem ) & o~~ra~
tlonem,hocipfe efffllXlonc dlXlr. scd IgIllS, "el a hculus:c~
modi pfel1lia in puCpicuo. Non q.. igllis infic in per(plC ~,
Necp enim perfpicuum,igne in Ce CuCcepro, fic fit aéiu 12fp!'
cuum fed [côm côicationem porflia: il1corporca:.Cum .Jl~
fit aliquo intcruallo ignis dishws, quod ei dlrcélo oppofl lU
en per(picllum,i!luminarur. Pl"~f(:(l[i a ,hab itUdinem, qua:
dt ex coi eu ignis ad perfpicuum,appel1auit,perilldt: ac fi dl'
ceret dexrrum fieri dexrrum finiHrj prx[enria. , r..
Neg3.n.fieri pôt,ut duocorpora in code firnn;:
Pollquam dixiducem non dIe corpus,addl t '" demol
eo
firacioriem.Neqi enim fieri poteft,ut duo corpora Bnc il1
ll
dem q> autem fieri non potefr,per pIura oftcndilur. fi cnll
ficri polfec,ut corpus per corpus procedercr,ur ipfe alibI dl',
cil ,elI'epolfeemltfe in cyatho,&l11 milio cœ lu. si eI1lm cya
~
thus aqua: in eodem loco alrerum cyathum exccperll,Cl
tium admittct,&: quano,&innumcrabilt's .si cnim duO C0
pora idem lIniu~iocus omnino capercr,cur nô &: p!ura, UC
infiriita)& fic mare in cyatho c(fe polI'et<;' si aurcm Hw non.
pod'it uC,corpus per corpus procedat,lux aUlc01 procedH P:
·
111 a~
aerem, corpus ergo non [UCrlt. 51" qUIs aurem d'Ix cnr,cp
poris feu meatibus procedit, cft maxime qLlid~m abfu r dum.inrroducet enim U3cuum. VaclIum w im ab aert: fepa
ratum rc:linquet 10cllm,i IJ quo etat. Deide oporrcret acrenl.
crasnorem & dcnfiorern neri impletis me:uibus;, nUllc aU'
lem luds fit pra:Cel1tia fubtilior.
'
Et uidetur lux dIe tenebris contraria. Su nt ~tt
'
1
ris
~~lm,lnqUlt,dICO quod dt uil1bile,nô pet Ce autem, Ccd per
alrenum colorem) lucê: cum crgo fu perius indiftinc1e lucê
colorem eé ~ i xi lfet ,hic oratione cOfl'i git,cum dicit,q.. uc\u .
ri perfpicui color lux ell. Non mim color) fcd uduti color.
Q1bd cnim non flmplicitcr pcrfpicui color lux eft,declara tem tenebra: talis habitus priuatio ex per(piCuO.
uit ,curn addidit,qn "élu cil. Ell cnim fcmpef perfpicuum: Qgare manifeilum cil)g> huius prœ.fcntla lux dt.
non fempl"r autem lucem habee, Q. uare non in fua natUra
Atgul'l1e~ tum à col1lrario ,q, lux non cil corpus, si eni~
cll,ut.color perfpicui,red per'proporriollem & cÔllel1icmi5
ueluri color. sicur cnim uifibilia,q.. co[ore,m habr3r nunc lIi tenebra: lucl opponumut ,tencbra: autem nihil flint aliud qJ
fibilia:fic & uifi~ile,qo habet luccm,nt ui fibile.~ 51 ergo lucis priualio(ncqJ cnim cum aliquid ruetir in acre nunt te'o
non habet,propnu m colol'cm perfpiclIum fed alieJ1!Jm: n6 ncb tz,fed lu ci, tatummo do abfcl1tla )quod al1tc~ priuatÎ
citra rat'onem adiicit,à quo eum habct.{g,;is CIlim pra:fcn, 'Ili opponicur)ea habitus,lu x crgo ralis facultatis efthabilUS
,tia,ue1,quod dt fuperius corporis,fob,& luna: &' a(!rorü. ill p~rrpi cuo,& non corpus. Vt iam ~UC Wl dlximus,êc fi Ill'
ci cottarium quis dicat ciTe tcnebras)oino nccrlf, cft ipfuJl'
lis enim inca ullum &idem , Igni en lm & qudd é Cuperi us
110n elle COl'pus:qm Il lhil eft fubftantlœ contratÏum. scd 8f,
tolis COl'pori,& luna:)ul1urn 3<: idem illùm inatÏuum ill cll,~
fi quis [uds priuaüoncm tenebras rITe dixerit:eis autem oP:
' 'l~od utrunq3 corum ad operationem deducir, & perficie R
fplcuum . SICU[ ergo perfpicuulll,cum firunl/m &. idê . ineft poûtam elfe lucem,ut fotmam fcôm ea qua: i l PhyGca dl
plu l'ibus fub ftancia diffcrencibus:Î1c &. lux, & d i fferêt~s mé da Cunt:& Oc quoC}3llon cft corpus.Eft enim omnis forma
'fura: &: perCpicuiratis &. luminis.Q.. ux euim flint apud nos incorporca.J pra cnim corporis rorma ,qua: rriplicem hab~t
dimcn{{ollem,fiquidcm parriculanbus omnibus conl1e~l;
, p~rfpl cu'l,aliq~ quidem potrmia, aliqo uero Cu nt adu per~
fpl cu,a , Ca:lefb~ uer~ aélu [~mper habent perfpicuum',a f~ 'corporibus,corpus nOI1 fuerit"si enim corpus dlér, de6r~lIa
le emm remper rllummalllur . OllenCum cil enim, q.. terr:r aliquam magnirudinem habcfediG autcm nOI1 cO!1ue~lret
,umbra?& fi ad I~natem u~q3fphœram,ue1 etiam .(Vlncurij~ tlmilirer &. cubitali,& unius digili corpori,cr rellquis,Q. ua
re necclfe dl ipfa per [e corporis formam illcorporeaftl h~
peru~n l~t ) ~cd ln ual~e eXlguus di: locus, qui adumbrarur.
1?, fUl e/llm !pllus ~ertl ce conus lunari fph~rre, uell\'1ercu_ bcre,& ipfllm enim corpus dt compofi wm ex marCl'.a,
rI) Cc admouens mll1imam panem adumbrat.
. forma.Q.. uare& li lux forma eft in perfpicuo~runccl1il11r'
n~brx pfluatio:necelfe cft ipfam 11011 elfe: corpus. '
,
Qgi~ eft pfpicuum,& quid lux diélum ÇI> nè
e,
q?e 19ms)neq; omn,ino corpus) neg; ullius corpol
~lS ~ffiuxus,eifet emm fic quoque in corpore: [cd
Igms:uel alicuius eiufinodi pr~[cntia in perfpicuo.
Necp CI1~m per~picuum corpus eH: , co cp ell in corp'ore.
In aqua emm ud ln aere,uel il1 a[iquo eiuCmodi,q Cu nt cor,
pora. V ccorpus aurc:m fit in corpore, fieri non porell. Sed
neque lu~ corpus cll,ÎIquidem aél:u perfpicui quo'13 forma
d'l,lie I:lllm ~iTc:c corpus q~oC}l in corpore, & l1quidem per
fpicllum ell JO corpore,hulus autem perfeél:io & forma lux
cil. fi auccm ~011 dt corpus,ncC}3 i~nis,ncCJ3 ignis efAuxio,uc
,in Tima:o vr Plato dlcfre,quem 111 his quoC}3 taciee innuit,
(Jc enim corpus qlloè]; e«~t) ~~rpOtls enim cfAuxio corpus
;cll,& alioqui fi non fol~s Igllls 111umi~lat,rcd & alia,non fue
'iit ignis efA.ux1e.EfRuxlonem a~tem 111 ~a:lc:ftibus lumina,
,lbu~ C06;it~re ftultUJD dUn ~ulbu~ em~ dt cffluxio"in Q'
J"
•
.a
•.
.l'"
4
. Et nô rede Einpedocles, nec fi.'ls alius fic djX~rl
9> lux fertur,& cil aliqfi inrçr terra)& id qd ambl,r,
110S aut latet.Hoc cnÎm eil perr eJ,qua: dl in ra~lO
ne,lleritarem,& ea)qu t cernuntur~in exiguo cl1ll11
(patio Jaruerit:ut ab oriente au rem ad occidcn cell1
lateat) admodum mag nu l12 eil ponu Iatum., . aC
Pollquam oftendic lucem no.elfe corpus,eo ,qUI III h
fuerunt opinione,rcphendir ,quorum cLè & Empedocles,~
dicebat c:ffluentem lucê,cum fit corpus,ex Illumil1ante cor.
pore,elfe primum in eo loco,qui cft inter aerem &. cccl ul11 '
e
deinde ad nos peruenire:cale~ autem d us mOllln? Jarer ~
eftl
pter cderitatem.Hoc autem, IIlquit,ell & prer l'anon , '"
- ea qua: apparcr.
- N eqJ emm
"d
r. mo ,uetl!!,
ptee
UI eeur cum IlC
& ad n~s deuenit:& infenlilem quidé m~tum dicer.c III pat
, ,
'd-C4Jll
LlO interuaUo ppifcc!lltq~ls,ab oriente autc:m ad OÇfl e
ltu
iqfc:nfil
�ri,
E
irifen/1{' ~.
.•
l iter mouer,magtllUm te utta' dt poCl:ulatum. Pet ea
aUtern , qua: d"IClt aduerfus Empedoclcm rurfus ofiwdit III
~ern COrpus non elfe. si enim corpus dfe:, ci motu opus ~f,
t~t~Ut ad nos dcucniret. si aOt motu:&: tp-e.Omnis enim mo
fi eCl: 111 rRe.Nunc autetn limul ilIumillantur, &: qU3: ,ppe
Unt
U ,& qua: longe. ab illuminame.ECl: enim pr:rtf'r rationé,
te"'~ ~ceb~m ~dlcere)cp ra tus motus {it infenftlis.lIIud au
t q~ls all~d dixit,lic aduetfus Plarondn imenditur.
r Id;lur CIl101 &: Ipfe in Tima:o ipfam quoque COtPU$ dice
c, .. <Id nos per cfRuxionem uenire.
vi .
dlEH au.rem coloris quidem fufceptiuum , quod
pCOI~!lS expcrs:-& foni)quod fine fono dl.
aeri .?~q; Q~en?it,lucem corpus non elre, {ed tanèjj co10ri:
i ~~. tanq; ahenum colorem eum aerem fufcipere.Nunc
en aliquid,quod cft pdiélis accômodatum,'P id 'Id' de,
Il ehc~l~rcm. fufci~ere,non oporcet ipfum ,pprium cotOtcm
t a CI e.IS elllm imlXtu~ non finît pufJt elre, qui adijcit.Opor
e% Cl'go a.erem,a ue! colores ,uellucc,uel (onos , ud odores
te traleéturus, 'p[um &: coloris,&: foni,&: odoris elle «:xpcr
~.Et ha:c caufa eCl:.Cl' pet pcrfpicllum u;àrantur colores,
Ipre fit coloris expers &: 601 propriam naturam. Vnde &
un rerfpi~~is lapidibus ,in quiblls acrior fucrit color,ur niglJt
a: rubrU,Hl hisimpcdita uidemus perfpicuitate: in quibuil
Ilt talc quid non t:ft1 minu! impcdita ,&. magis uidernui,q
P~t cam uidétur.Et id~o ~ albil quidé uitru exadc uidemus
q, propemodum colori$ expers efi eiufmodi. Per id aucCT'~uo~ habct alium colorem, fccundum proportion cm
t~ O~IS. Da enim.perfpicuiras p(r quam alij qu0'l' colores
n porrantur,ud magis,ucl minut.
b
?
;0
& Ect llero expers coloris &. quod dl prpicuuln)
inuiflbile)uel quod uix vr, cuiufinodi
J)qd e.fhcncbricofum.Tale aut c{tpfpicuum qui
e) fcd non qfi aélu fuerit pfpicuihfed qfi potétia.
'\1_ q~od dl
ieéiCU!" dlxilfet id,qllOd dt eolur('C fufccprurum, eoscV tr.
ri tllrn,colorli expcrs dIe oporte~: quidnlt01 Île illud colo
j. 8 ~nP~rs inclllit.Potelllia enim.inqui t,pcrfpicuum, (}' uel é
~IUI Iblle,uel uix vr,curn non adlh eiUlI color.ld .ür ea lux,
J t cum tlt aer per fe perfpicuus po~nria,& Îlt cius ucluri co
Or lUlC,qn non adele IUlC,ud onmino n5 vi' ,Ut mcdia node
lit! ui" &: euanlde ut drca diluculum : Tunc cnim euanide
,& illuminamr aer:&: vi',cum nDdn fit pcrfede perfpicuu~.
Vel fic ergo,quod ui" vi' ,accipiendum dl: ue1,ut Alexan.
(lro Vt ,de codem illuillbile,&. guod uix vr. Dico autem de
omnino obfcurato aere:qm uidc;ntur quod:imodo :& tene~
hra: à uiCu iudieari.Quod fi ita ea,&: videri. CogllofcUtur
aUtem à uifu tenebra: ,ut f(l!pe diéium eft, fcom ncgatiol1t,
Ptiuatione lucis,&: uifibilium. V nufquif~ enim fenfus,R ae
cidens etiam proprium fentilium priuationem apprehédit.
l>ropterc:a,&:,qo uix vr,dixlt,qm non per fe , fcd R accidés
dl: uil1bile. Tenebricofum enim dicit, quod obfcurato dt.
Eius enim natura aliquando quidé tenebr~)ali
QU311do uero lux dl.
1 Bius enim perCpieui natura,hoc eft ipfum fufj;eélum, &.
UCIS ë fufcepciuum &: tenebrarum.Lueem autem dixit, qd'
aétu ~a pt:rfpicuum , &: tenebras, 9uod po~e~tia. Ea cnim
~l1t ClllS u~luti colores.Sieut ergo OIX alba dlCltur ,Ut qu~ ha
COlt albedinem fic &: dicirur. Nam &: fiatua hoc ipfum fta
l~a dicitur,&: ndn :rs.Sic &: locum,qui eCl: foli$ part.icep~,~o
rn dlcerc iuxta confuetudincm folemus. Pone el1lm,dICI~
lllus,~ folem.Eripfe quoque lie dixit.
,No oia auté uifibiIia funt in Iuceled folus prol
Ptms color.Nônulla enim in Iuce quidé nô viir)in
~enebr!s .aur fenf~m faciunt,~t, qignit"a ~ppJrét. &
Plcndetla.Htc lut uno quide funt nOIe mnomma
la)Ut fungus cornu capita pi(cium 8l fquamm;:e)
lX ocu1i:fed ~ullius horum uidetu~· J'prius color.
a ~~~ paulo ante dixilTet uifibile ee &: colorem , &: quod
e I~ttone ~Uid~m di ci potc:ft;uno autem,nomil1c,appcUa,
,
1. ";
"
A
re nonlicet:deinde aurem dixilretquomodo colona ujfibi
lis,qm ea motiuus dus quod dl fceundil aélllm perfpicun,'
&:ideo de luce dixilfet,q, in ea et per cam color dl: Ulfibilis:
ilUl1C tranlh ad ea,qu(l! uidcnrur pter colores,Cjua! 110n funt'
il' Iuce uifibilia:hoc dl: enim colorum proprium, &: enume
rar quxnam ea llnt:ut fUllgus,cornu ,capita pifdum, &: rdi
qua:&',qua: lampyres appellantur:&:,ut femel dicam, quz
cunC}J igni ta funr,&: fplendida.i:r corum alia quidem noêrù
tru uidenrur,alia ucro &: noéhr,&i mcl'diu.Er Ut fummatim
dicam,quatuor funt uillbilium dlffàêlia:.Eorum enim alia
quidem inrerdiu folum uidemur:alia uero noétu folum:alia'
.utem &: noélu,&: intctdiu : alia uero ne cum renrbris qui,
dem Îtmul rite fua natura polTUllt • Quid iiurc:m cft horum
unoquodC}J hinc m'inifeftum cft.uifiblliurn enim al'a quidê
fune colores:alia ucro innominata,q.> ad ea quidem uno no;
mine appellanda .minet qua: uduli qucndam colorê,fplcn
dorem habem.Colores itaCJ3 interdlu IlTI uidêtur:noélu au",
lem nequaquam.Splendidorum aiit alla quidem noétu fo,:
lum uidcmur:alia interdiu (olum:alia &. Iloélu, &: illtcrdiu:
Eorum enim quzdam funt ualde fplédida: alia ucra ObfCll'
r e & exigue fPlendida::llia alltcm mediocritt:r. QU:l: ergo
habcllt fplt:lldorcm exigllum,noélu rolum uidemur:ut iam',
pyres,& fquammz,&: l1milia.Eorum enim fplendor inrer~
diu non apparct ,ut qui amaior'e uincatur. Prxtcrca autem'
&, pturcs acllz.Q.uae autcm funt media&: 110étU,& inter, '
diu uidelltur,ut luna,&: quœdam aara,ut hefpc:rus, {j tCmE
fit propinquior.Prztcra aute&: ignis,is enim,quantum po/
teft,aercm perfidt,&: eius pcrfpicuum i adum, &' opcratio
~lem deducir,ut &. c05,qui 111 eo funr,colores ofiendawl1 re;
liquo autem [eip[um quidem ofl:endit,quod eCl: autcm illiulO.
pcrfpicuum,in aétum non dcducit. Vndcipfum quidcm ui~
demus,cdl procul i tenebris fumu s,fed nuUu~l ~orllm, qui
circa nos funt colorurn.iterdiu autcm rurfus IglllS apparet,
ur nihil quidl.'';' (plendidum in aercm agen~ , q. à mai ore ii
fplwdore afFeéi:us fillnc au rem quodamodo apparet, ut &.
rd'qui colorc~,ud potius,quemadmodumlun:r fplendor,
e:o quod (jt ualdc obfcurus &: exigulls,intcrdiu apparet ) fic
& igni~ qfi non procul oacnd,tul',dum lux dt,Qy:r autenr
funt ualde (plelldida,folum inrcrdiu, Ut (01, quandoqu drm
ip(c &. luds,&.dici c;w(a dt.EI aurcm, quod dicit, Non oia
aUlem (unt in luce uil1bil13,adljeicndum ca,Colum. Non.n~
omne uWbile in luee Colum dt uifibilc, [cd Llniufcu i urq.~,in.
'luit,proprius color.fiun CI1im colores in Cola Iuce II jftbjles~
addidir aute~ jUud/oli, qm jgn i ~ quoC}J fplendol', &. fi 11011
fic color,inluec uiderur,fed nô in fola lu ce:, ft'd etiam in tcné
bris/cd nulliul1 horum uidctul' proprius color. sel( etgo ef~
fe in uniuerfum dicicuifibilia.quorum quin~quidern dicit,
alterum autem,ut aperrum) ronatrc przlcrmittit. Nâ &: co
lores in Cola funt lu ce uiflbilcs. Quzdam autem alia in cel1è
bris folum,ut lampyres,&: ûmilia.Alia ucro &: in IUCf ,de in
tenebris,ut luna,ignis,&: quzdam aftra. Plurima enim fo'~
Il/m in tenebris uidemut,(o Cl' à fola folis maiori luce uinca
tur.Pra:terea autem uiftbile dicit, &: quod eft aétu perfpi ,
cuum.i.ilIuminatum aerc:m, Vr prius enim oftcndimus,l1t.il
10 alio diem elfe iudicamus,pra:ccrquam uifu. Ad hfe aUte,
& guod dl po~emia perfpicuum,id eft tenebras,uiHbiles.t:f
fe dieimus negatione. Ea autem, quod his acccdit fel'tum
uifibilio, fol genus. Quod,tum nr omnium longe lu cidisll
mum,neque in (enebris apparere dJxeris,is et1im eft,qui te'
ncbras amouet &: rxpellit:neque imerdiu ipfe enim dlei ef~
feétiua cauCa.AtqJ oia quidé pter colorc, tenebras, fUI\t
ipfa libijpfii cauf:E,ut uideantul',ut qu;x fum lun:itlofa NQ'
é1u enim lampyrum ue! fquammarum, ud altorum co'
lot non uidetur ,fcd imerdiu) ne'Jue cnim eorum fplendor
adeo perfpicuum potdt aerern efncere,ut color~m , qu~dt:
in alio ab eis corpore,traijciat,fed tantas J~ abe~ulrcs,quat<E
ad fdpfum manifdtandum fatis fil1e,non lia am &: colores.
&:
Proprer quam erg\) cau[anl h~'uidentur , ~
"en orario,
.' .•
�c'
v
Propret qu:!tn,inquir,caufam,qu3e nodu c.ernuntur, ui,
pcnrur,noll dt pq,fentls orationis diccre.In lib.cniP1 de fen
J1bus (k fenfatis dicit,q> acr f/Japec natura à fplédido ilium;
pari aptus dt,cuiufmodi fUllt cœldlia.QulE ergo huius pal-'
Jcm habenr,exilirer &. obfcure nodu illufhant' wP'l,qui dt
orca ilIa,aerem,~diu non ~ rnagi~ fplendido ilIufhatus, eQ
t'um penitus fumé w;ll1efccrc [cecrit. 'Tm .aut~m illup:linât,
1Jt fcipfa oficndant.Na/Tl & ignis,fi multus fit,~dep pcrfpj#
,uii ilIurtljnar,ut &. ~olorcs quoCJ3 powlltuideri.Si aut paul
ca {ir,co~fq; perfpiçlJ!Jm illufhar,ut,& ipfc uidear,& fi mu.
rUQl man[crit.'falia ailt afira ~uoqi nodu [Ilm. intudi u.~~
Jumé folis ca apPimre nô finit.Atqui (cmpt.r ijuidi lux fol~~
cœldtia i\luminat.ficur cnim li'i'ulo ante dixi, e)Cigua é aen~
pars,q obumbrarur;fc:d fi noéiu,&. imc:rdiu folarc~111ueeJll
cia cœlcfiia fufcipiullt,cur nô 110çtU cœlcllia illuminata ui ,
dcmus~cur ath nodu ndlas uidemus~cur cnim inrerdiu pq
Jius (b noéi~ earum lu.cê fol abfcondir,flquidem femp- illu ~
Plin:hur à folc('Dico Cl'go,q, I=ono umbra: cii'ca nos diffufQ
pô pofIumus cü qui dl fupra lJp1bra, utrinCJ3 ilIumipatulll
aCl'ê uidcce.Afir~ aut,&. qu:x: ex [l:is funt fplëdidiora , fe ipf~
vobis,ut diéèum efi,atlnunci;w t. Quèd aÎlt fatis ficri potde
lIt hoc aecidat,hinc çlaljt dl.multo enim igne aeré aliquem
clare illuminantc,ut iam dixi~qui procul funt,illuminati'ï qui
dem non uidët ac:rcm:ipfum aut ignem qii'J:l uident, Qyèq
aut fiella: <i3uis à foie iIluminata: 1I0du uidea tur, caufa dt.
Cl? nô ualdc difiungatur à folaribull radiis uifiuum fcnforiut.
Et q, h:.:e cau ra cfi,hinc dldiccris: Qii cnimfol cfi in meri.
çic,nô poffumus intc:mis oculisin cius difcum afpicerc,uift"!
!Jo,ut di"i ,fpiriru ualdc difgrrgato, qfi aücin /initore fuc:rit,.
&. maxime qil fuerir ealiginoftor ,tunc intentis oeulis diCcu
afpiccre polfumus,&. exadc eÎl uidemus, q, per ça~igi né cu
uideamus &. non difgrcgenrur uifus.Hoc ipfum et III nodc;
1 fit non u e~icmibus radijs ad eum , qui cft circa nos,aerem.
p-~ illam,qu œ fit à terra,imcrpofttionê & obfi~çulum.ce1't,~
fi quis fereno quoq; cœlo in profundu~ puttn defcel~de~lt
flellas uideblc,c:tfi fupra puteum non Uldc:ar. Qua: eOlm 10
pUt ci .pfundo umbra en,infiar noéiis uifus côgregans, & à
lumi nc: difgrcgari nô ftnens,uifibilia facit!apphcndere.AtC}J
ex hoc quidem collegerit quifpiam nô e)Cire quicqua ex ocu
lis,quod [enftlia apphédat:Ced,ut in aliji fcnfibus, ad ipfum
uenire fc:nfocium uil1pi1c.Si enim ui[us c}(irêr,quatcnus da.
'rum dl,q, in longit.udinc:m ,pcedclltes imbccillioccs ficrêt !
fic quoq; luci fe applicamcs magis difgregarêtur. Nunc aut
IH''13 noéèu)cum ad fi"arum fieUalJt cœlum pcruencrint, ab
ca,qua: lUic efi)uce dlfgregatur • Et go ex puteo quifpiam
afpexerit,oporrcbar uifus,ÇJ fu,=rim fupra puteum, ubi fe ad
lucé,qua: ell:,adiunxerint,fil'r difgrc:gari,& fic non amplius
afha uidere oporterer.nunc aot uidcnt. nô ergo difeernunt.
c1~ dt crgo 'l' difgregamur tunc uifus ,qo lux ipfi fe oculo
applicarit.Quare & qui dt in puteo,Utpole cum fit circa eu
umbra,& lu" fe oculo n6 applicn) neq, ip(um difgrcget, ui
flbililJm poteil o~ation es fufcipere:qêf noéiu qu0'l3 euellit.
.
Nuncaurcm coufq; mqnifeilum eil,9' id quod
in luce quidcm uiderur,color.Qgare ncCJ3 fine lUI
J;C
uidetur.Hoc enim erat ei coIor cfTc) elfe moti;
, uum eius,quod eil fccidum aéium perfpicuum.
~erf~ic~i autcm aéius)& perfeého lux dl.
_Quod Id,quod in luce quidem vr ,color efi, c1arum eA::
qm noét~ n~n vi' coloc,[ed lucii pfitia. Lux enim cft habi.
cus perfplcul.Coto~ ailt cft aéius,qui eft pm habitum perf.:.
diuus.Pr~fet'!te C:11I~ colore fit &. ,quod efi aéiu perfpicul~
colorum tr~np~rtalJ~um.Q uare &: ipfa cft coloris defim
cio.elfe motlu(: Il!.s,qêf (ft Pm adiT ~fpicuum,aéiu, vS,~m
hab lta.M otiun am tP eo,qêf é pfediuil,& e"hibitiuil aéius.
Huius autem fign~m eft.Si guis cnim id, quod
habcr colorem [up,er Ipfum uiful11 pofuerit, no ui
·debit,[edcolor qUldem mo~et perfpicuum)uideli
,cet ~erem.ab eO,autem, uC q u~d dl côtinuum,mo
peril! ~en.foriwll.Non hoc çmm reéte dlcit De~9.
D
V, $ ,
'-'fl"ruS fi eiret uacuum L1uod intércederef-) ui~cr~ :
) '~
H
' fienno
poffe)édi formica in (œl0 efier.. oc enl~ 'ta '
pôr:Pariéte enim {qlllnuo fit ~l~re. Ab lpfo~ u~
_fius quod uiderur,colorefienno poteft. Rehq.!fe
eft i"itur ut ab .eo guod intercedit.Q!!are ncce, '
,efi aliquid intcrct'dere •Si au:tem f~erit ~acu~!r:
110n folum nô e,xa:tc, [cd mhlll'emtus Uldcblt ,
"C
- Signum di.cir,non eius, -9' l~x "lit aBus, &. pcrt~
- éi'
, I~ 12 (pI'
il
,cui:fed <p colorcs inluj:.e U1dcaru,r ,ct flnt Ipfl monui CI U~di,
rfi ~m adum nfpicumtl"q, fi in lp[um fenforlUm,oculu ,
*" coloratum,lp
' Iium no- Ul-d cmus. ne"
rflCJ11m
co pofltum fucrit
li '
"lIidemus U
" pupi Ila inUIl.'-la
..Cl [ '
•d
Ch non It UI
ucm:ncq; 1 ppea -r
d.
ftuum re~forium:efi enim Ccd <J? non tt id quod inter,ce Ir,
.dico aUté perfpicuum,quo'd à cp lorc mouCTI' liual'te nalU
, 'ra
aptum en,ct dt uifibili conti~uum:~emoeri~o a~lt,qui ~;~;
bat.OefIet aliquod uacuum lIuer U1dctcs &. UlfibJ1~a) ~l cee
~xaétius .uidcrêtur qua: uidcnlur,adeo ut elft formica III
, Il o,quo d .Impe d'Iret,Henel.lO
'..Cl
cor pore.
toc:lfet uideretur nu
'd
Non el~im folum'Inquft tlOII uideremus exa,,«t:iu.s ft elfctl ,
"
"d
nec omnlno
qUI cm U'd
I a eOl Us
q uod intcrccdit, uacuo;fed
,utpote
,
.
"b-l·
·
cum nô efft:t,quod opcratlollcm UlU 1 IS InO eulul11
e s fe
tranccrct.Dcindc &. hoc confirmat per ea, qua: deille. ~
"
, r r ' fi lUI'd ere. S'1qUld _
er
GUU1ltur.Patienre
enim;inqult,.CI1lorlo
go parirur fenforium uifibile apphclldens (affediotlcm ~llt
feu pasOoncm pcrfeéèiuam ~rre clarum e~)nccen:e ea,o:~~
uel ab ipfo colon: ipfum p~tJ,uelab co patJ,'1uo~ IJlt~1 ~ C
hoc cft ab illuminaro proploquo acre, &. fenforill m attlng
tc.Eo itaq; inrcrmedio indigtt,quod mo~CfJ potc{è,~ m~:
ucrc.uacuu m aüt nOIl c:ft talc:. ft uacuum Itacp tffct)lIIhll U
dercrur.Hic auté merito dubitant. fi non uideremus ail quO
non interiedo,quo fuffufionc:s drca cornc:am coadas ell rra
humores uidcmus cu l1ullus inrericdus Gt acr~ Q.. uar e.n•
habet colorem co~éius humor,talia uidcntur uidcre c"ter'
na omnia,cum,qui in eis eft,colorem eXlernis admouctl tes •
Vidcnrur aû[ fa:pc uidere & eOllopea cxterius, eum den(uS
humor fit in oculo,qucm fenfus ui<.1ens, eum e{Te c:x;fl:iJalat,
&. nominal.A.d hoc dicendum eft,<p Ulfiuus fpirirus in cry',
fiallino humore uiObilia diiudicat. Oficndunt enim mrdJCI
ex diffedionibus illic fi~ri iudicium. Cryfiallina aÎlt dl: ma
gis imima éffi hum ores uidelicet non folum tunicarum, cor
lH:a!,& uu~ qu~ dicitu:,red &albuginc:i r~u aquti humorl s,
qui efi &.ipfe perfpicuus.Hic ~rgo_albugmc:u6 1lU~ôr c~~
ftt perfpicuus,ficut & cryaa~ll11us',lnt~rledus el! In ter LI _
,U um lipiritum qui in cryftalhno dnudlcat,&. fuHu60nCI11 q
" , , uare cu
n ilie
' qUO$,q,,-,
:>J '
dO
t Idco
uueam confiltult.Q.
Il1ter~e. 1 • 18/.
aüt colorem qui imus en, quod cxrwus cH: fufcl pl ~, qn 'II"
per uitru~ quœdam colorata uidemus)~aleOl quocp ~;
colorem haberé exifiimamus,qualem &: ultrum. 1d aut ,
ut onêfum eft,qui in fuperfi cie color d1-,'!
propterea- fit ' rh
''r'autem ,111 profun do efi ,eum non UI'demus.1
cA: uilibiliô:qui
Sed fi quod uidetur,ê pcrfpicuum , eodcm colore tinél:,Ull
' . cxi aima~us,quo ~ fuper fi cies.et 11'" qUi d aille!'
III d
profl,lndum
appofuerimus obfcurJore & eXlllore colol'c coloratUJl1,
.
-.n
1 mO '
quoCJ3 eiufmodi apparcbit.Q m
~q~o pel' Coa"lul11 lU u:t
rem, qui cft ,oloratus,uidemus:c:xlftlmamus ea quo'll'diC'
funt c)Ctcrius codem cfIe colorata colore, &. pro_pterea r(e
ell
"d
/,Jat,quod eft, colorum fu~cep~I~~m,
l ,CO1orum ~xp_erscanr,'
pporrere:nc ipfo colore Ulfibilla Impc~lat. ne tal1~ Uld ft ru'
quaJia Cunt.Sed &. ad hzc rurfu~ d~b~tal1t,&. ,dICO~, 'l'éi dt,
bdt albugineus humor ad fupp~edu cJU!) ,qtlll1terlc~ 0 or
uCum &. "'p-ea uidemus humore coadn clrca corn C3 , dP il:
'.t<
,&. ,u~ (cme1d·,ICa,
- ndS]
C
terct faponê
oeu lum attl~lgetc:m,
~' d uid G
uiObilc,uifum nô impcdlre,co,q, '2.° 0 Intercedlt aer.~~ fu l1J
ri.Na & in ijs oponerct albl1glllen humoré itermed~ u éh.l
fupplccc.Diciml1s crgo,q, /1cutaer lucé fufcipiens, rdamO
'
Q n- crgo lapone,
r.
- oculo 1
a pet
~fpicuus: fi c &. oia p- liplCua.
uerimus tenebras offundlt,nec finit eos,é) funt ln oell ':'c nO
,
-'
.n (! , li'
Humor
fpicuos humorcs
po~etla a~lU Il et! ~ pICUOS:_ ,
- ftaU
0'14'
f;Oil"u~~cwn fit ~fplCuus~lu,é hUPlores tral')Clt. ,V n
Rn
. lot dauftrlp;1~
�D' E
ANI
M: A
"'9
l?ficla.ufcrimus,humortm n6 amptius uidebimus ,to'cp tu. fus tA: manifefrior.Na &. vi6bite: dico aUt.tm colores, funt
~I lm ImpedJmento cilia.lam & ipCe humor, 'ln fuerit con.. & tang,blli,& ahjs fenfillbus manifdtiores.Propterea l'rgo
~i~~atus,no~ ampl,us uidetur:& neq, quicquam uideri per
tlt,lucem Iml'rffpiens. Quando autem condenCatus hu
tnor
. eXlguus:Ut
.
de ~uertt.
non totam pupillam occupet:eam ÇI'
m,qua: ln eo dè,humorum pamm non perfpicuam non
~mrhus ul~ent,qui in illam pattem incidunt,uiCus. Quare
I~fi liS partibus funt tenebrlE.lis aute!n qui circucirca Cunt,
~! Ibïs,quOd exiguum dè,uidentibus,~ontingir conopeoriï
eu te arum imaginarionem pra:bere. fl'd fi fapo Cuperpoû..
~~,eo cp .no~ fir res perCpicua,lucem impedit:oporret,L1 qui
. m Cogltan POrret uitreus fapo,ud ex alia perCpicua mate.
rl~,c:um 111 oculum impoûtum lucrm non impedire: quare
!t,lpfum uidcri:Ced oporteret,etiam fi in ipfum oculum erret
Immurus,u~deri,quod & cucnir.li enim-in ipfo Cpeculo oru
~m adglutlnauerimus,per ipfum uidcmus. fed ueriti ne ta1: U oculos lzdamus,taéèum Cponu: 110n fuftÎ:1emus fed ci.
lJa Con e1ud"Imus.Q uOd li !fufiinucrimus 6xos & intentas
'
oculos alicui perfpicuo admouere,omnino uidebimus.ûcut
~~~m tangente aere oculus uidec:Ced &. qui aquas fubierüt,
.1 ent,qUlE (Unt in profulldo,cum ocuH corum aquam pro
lClme attlngant:red quâdo durum quid fuerit,quod l'ft taétu
S oculus,noftra Cponte ueriti ne conlaétu llEdamur , cilia
~ a~d: mus:& propterea euenir,etiam TI perCpicuus fit fapo,
fier I~fum non uidcre,non autem eo Cl' fenCorio incumbat:
~Cut~n nOn pcrfpicuo.ln co enim etû"in tentus fitoculus,co
Olll\[ petCpicuus,per ipfum non uidebimus.
fï
P.ropter quam ergo caufam in Iuee colorem uv
d en necdfe dl,diélum dl.Ignis auté in utrifcp ui!
~etur)& 10 tencbris)& in Illce: idEV ex necesfitate.
l"erfplCuum enimab co fir perfipicullm.
E
eO:
0
cp l'Ct motiuus cius,quod dt ~m ado,pcrfpicui.Q <f
te ergo pm aéèum pcrfpicuum,fir prerfentia lucis. Ignis au
in ~ ln vtrifCJj v idctur.Et in luce:propurea ignis non Colum
op~ec yldclur:Ccd & in u:nebris, co 'l> habeat ilIuminatiua
ratlonem,qu~ fuum colorem renunciare poslit.Idri", ex
P
-v
Il ceesÎl
.
enim ab co 6t perfipicuum
Cl1lm aaale. (l crfpicuum
"
fi bft . . ffi'
' n3.tura
q
pra e IglllS u . al1Cla ad e clendu aétu perfpicuo,
uod cft potenciaperfpicuo.Quare&: noéiu uidpmus co·
10.:.e5 cum Ignis l'll.red nOI1 hoe dieit, <J> propterea"vidcrur,
<]rn faétus acr aétu perfpieuu5, ad uifus fuam operarionem
t
taijeitm'lm &: eum proeul ell ignis,&: in eum,qui l'Il circa
tlos ,aerem non agir, videtur tamen,&: lampyres, &. multer
il:el!a::fed cp ft naruram hab et ignis, ut pcrfpicuum ad ope,
tatiOllem deducar, vr per ipCum uiÎlb!lia appareant,quanco
ntagis ipfc etiam Iloéèu vidcbitur(Hoc ipfum auté dicimus
&: ln Lis omnibus,quf 110du uidemus. :\.'am & lampytes,ft
lJalde propl' fuerint,&.in manu ponti fine, o(ècndunt partis
III
l
.
li ~
Lanus co orem,ln. qua po Hi uerint. sed quonia ualde l'xi,
s cfè l'arum lux,uldetut nihil penitus in aerem agere.
Eadem aut é ratio de fono)& odore. Nihil enim
eoru ~angens fenforium fenfu'.?facit) [ed ab odore
q?lde)& fono)id qd interieél:u efl)mouerur: ab eo
'lUt utr~q; fellforia.qn aar ad ipfu~ Ç)s fenforia ap
P<>fuenr)qd fonat,ue1 qd olet)nullu fenfum [acier.
hoc ordine vfus dl doéhimr:& curn de uillbil bus dixirret
nanû' ad audibilia.ea wim eranr,qulE auditui erant oPPOû
ta:& ûc dicet odorabi1ia. De fono ergo,& odore eadem dt:
ralÏo,ficut & in uifiblllbus.Qu;r. fit autem ea ratio, aperte
imulit:q, &: Cil (unt motiua ahcuius,quod inter ipfa, &. pro,
pria fenCoria incercedic Q uod cum mouewr id autem di ..
co quod imercedir,ipCorÎl quoq; fenCorià mou~ntur. Quë ..
admodum rnim uiûbills operatio ptrid,quod intercedir,ad
fenCorium tranrporrarur,nec ipfum ab ipCo atr i ngitur:f1c &:
odorabile,& audlbile ad l'orum Ce-nroria cranCporrantur per
aerem,uel per aquam.Ambo enim fieut habenr perfpicua
potemiam,ita &. Conorum,& odorum rraie&icem.Q uod
enim in aqua quoqJlir,t her faculcatcs,fonorum.r. &. odorü
tranrponatrices,declarant pifces & COnos1ugicmes, &. odo
re eCcas perfequemcs. Qui itaqJ apud nos in lacu pi Ccarur»
Ir
r . '
in cymb.uum allt'tibus
lèrepitum edere conlueuerunt,ut
pl
fces in reria eogant.Q.. uod aurem & odorentur ,clarum dt
quidem ex eo,cp nQétu quoqJ pifcëtur. Deinde li uifus & au
ditus funt malllfcCte panicipcs,6eri nOI1 potdè,ut perfedio
ra habeac,qui nô lit imperfcétiorum quoCfj paruceps. dè au
~cm impe:rfcétior odoratus:&: eius ergo Cunt parricipes.Efè
Itaq; ln aqUa non Colum fonorum fcd & odorum tranCpor.
tarrix facuitas.Et nos quo~,cum'aqua Cubietimus , eum ça
~lamat fupwlIs,fentlmus.Odorcs quidem in aqua non fen
tlmu~,ut pl f~es. Q ulEcunC}3 cnim rcfpirat , pcr refpirationë
olfaclunr:vtln aqua autem rcCpiretur,6eri non poteft, cum
non fit aer.PiCees aurem non refpiranr, qm nec Pliimonem
habl'm. Propter qua autem caufam quercunC}3 reCpirant,n5
f1ne reCpiratione odoremur,di cet inlibro de odoratu. quod
autem & odores ,&. Coni eo, quod Illos tranfuehat, opus ha.
beam,darum ê. f1qu is enim ,inquit, odotabile ipfi fenforio
admouerit,ut artingat,tlon olfaciet.NeqJ enim naris ef!: Cen,
forium,Ccd quiddam intus inCtar pellicullE, quod àcerebro
procedit.fl quis ergo pet narem i11 fubtilisûmas partes corn
minurum odorablle ei admouerit,ut ipfum attingat,nô Cen.
rier. s ml1lter neq; auris é audimum fenCorium: Ccd ue1, quer
intus ell membranula,uel,'lui in ea ell,fipiritus : ad quam li
db 1
au 1 1 l' admoucris,llon fentier.Hoc aucem ill uiCu quoque
apcnum. ft l'l'go hi rres fcnfus eo,quod incerccdir, opus ha,
bene,& fine co no fcnril'ê:rcliqui quocp, VJ ut ollendcr:crû
uidl'anê ipÎl,nullo incermedio fe Il ûtc a[ling~res>ab ipfo patio
De taétu aar & guflu fimilirer habet fed non ap
parer.Propter q uâ autem caufam ) po1l:~a apertum
erit.QBod atit inter [onos quidé e1l: aer:q uod uv
ro inter odorem)nomen non haber : E1l: enim côis
cr .n.
n ..
qUfdamauel-doinaere)&aqua.'<.!!éadmodump
f.ptiCUU co.IC?ri)fic ~i)id qd habet odore')in ht's utrif(l.t
_
_
-:y
me1l:. Vldetur aur & aquarilia animalia habere fen
fum odoris.Sed homo quidem)& pede1l:rium qu~
cunque refpiranr) odorari non poffunt, nifi refpil
rent.Caufa aurem de his quog3 poflerius dicetur
nunc autem prius defonoJ& auditu definiamus. '
d~ Po!tquam de uif1bitibus uerba fecit, tranût ad dicêdum
Similiter,inqu.it.,& taé1:us,~ gu(èus pet quidpiam,quod
aUdlblllbus:& codem modo deodorablilbus ordine cP' imercedit,gu(èabilla & tanglblha apprehendunt. Videntur
Ct~t\)S à perfcé1:ioribus ad imperfecciora.Qua:ûucrit autê autem ipli opus non habcre eo,quod intercedit. cur aucé ui
~~Irpiam,qüo,eum Cupcrius dixcrit,a~ imperf~è1ioribus,&: deant~r non uti eo,qui interc~dir~aere , in ~oco in quo de [atl1~unlorJbus illcipere opom:re, no Cuam taé1:u doéèri du agltur,d1cetur.Quod cOlm Inter l'oslOtc:rcc:dlc,non dl:
~h~ lncipiac:ipf~ enim efè fenCuum ~axi~c c5is~.& ordine ~xtra,licut al,~rum,& Idee non eft ap~rtum.Q uod aucc~
Cul rn.us,&: c~reris ignobilior:fed à U1Cu,qUl e~ alqs .& patti . Inter Conos qUldem .ef!:,acr:quod uerolIIter ~dorem , t.2 0o:<,
l<it ~rl~~,&. perfcéèlor.Dicimus ergo,q. ~up.e~lUs qUldcm di non habct.n~nc qUldc:m aerem Col~m erre: ~I~IC ronom t~af
te a COIOflbu~,&. imperfeéèioribus erre 1I1Clple~dum,utpo. uedluum,na & plfces fonos exaudlunt,uC dIXlmus •. Q uod
aucp fi'~.t mamfefèiora cômul1iora & imperfeéèlora.~portet aute~ tcrra,neqJ Conorum,neCfj O~oijt. rranfporcat[icem
~ t~m a marnfeftioribus incipere. Ef!: au té m.lnifefll0r ne.. cuita te habeat,hll1c claijt cft. li qUIs c:nl m cera , ue ~to,ue
h atlua rationall: magis autem & Cenfiriua. Atqui in fcnfi- terrenoaliquo aures obrurauerit, ,:cl nares.:ncc audlet, nec
li Us pr~ter opinionem accidlt ut perfc:éèiores & particula. olfaciet,Innominatam auté dicir COfm ~CfI.S &: a,!ua: facu.!:
ores fenfus,Qs tint quol}l mal;ifcfriores. Om~ibus itaqJ ui, .. tatê,per qu~odores tranfportantLu.Poll.crtores aut, quorll
a
fai
�•
s
E CVNDVS
d1: .Th~ophraftu.,ti noftl~n ift'lpofu~runt Gra:c~ tfV OrT/Jov,
ideft odorum tranfponatiuum,ficut fonotum tranfuedrici
facultati,JljHx~\ideft perronas. Quemadmodëi Arifrotdes
U,aiedrici c"lorllm faculrati,J'JHq.IX~t' ~,tdcft perfpicllum.
Eft autem duplex [onus:hic quidem aélus qui
dam:iIle uero porentia.OE~dam mim fonum nô ,
haberc dicimus ut fpongiam J&mas. ~<rdam ue '
ro haberc)ut <rs:ex. qu<rçuni folida)& leuia: quia
fonare po!funt.
110n fit:idq;ideo)q, oportet id,quod putfatur, ~enlii1l mo~~
ri:&: agitari,ne extrudarur acr:fed interius continue re~er ul
ratus,& poculi parietc~ feriens &: ad ,alteram part,~~,;ep a'
fus ~ circôJctcntia,&: concauitaté,diu manet &: no dl Plfali
tur,&: UC manens magna fonum efficit:fic & ferrum,u~ finuid aliud eiufmodi ft fubrili fibra,uelchordula appen Cd'U
.,
,
fi ' ri" mus 1
mus,&: :rre, ud aliquo eiu{modi , fen lm ~cunefl , -'f.r;
r
.
d'
'
oF
ur &ag, ltet
' •ca,
man et 10nus:l?~ea 'l',ut IXI,eo q\.J moueat,
1'um,cius,& aeris diu Bat aducr[a protruflo. nd~ il lI1tcrdi',
.dil fonar,fcrru tenuerimus,cdrat ei fonus ~crJs dClClctpsnÎ
fperft:& ,qui nô amplius rcuerberatur ad Id q.<I fo,noijZ,ql or
l10lis fir, & in tintinnabulis. ~arc & fi nô afibra,feu C_1&
dula fmil apphenderimus ut uibrer,& agitetu~:fii'r
tintinnabulum:fed manu teneres femel ~cufferlmus: aU g
UI
fonare dcunit,eoq. acris lion Bat rCJ~cusfio:fc~ & fi ten fi
dë chordula ferra appenderimus:nô fcnum apt:redfiarri
idil dede(imus:no~ l2ma.ne~ fo_nu~:c:o q> non frepe ;H 1~~(1
&. aerls reuerberatlo:fed a Uloleto Idu aet feme1 cru[us 11 '
. • Will e
recurrat.Et fortaffe tintinnabulum gra:ce KCo>O '''!V 1!~la , . (
'«7T~\ TOV IIlHt.. & ~JlUY,q> dum mouet,canit. poft'l3 e~I~;
piam eam rcnê$ ~~térit, ccffabit fonare ~~ pra:d, Crfi~~r. )
.fiame emm &: qUI mtus,&: ~ extra eft agltatus,aere, l,
'!
Quemadmodum in uifu duplex elfe dixit UlGbilc::hoc!t
dem adu,lllud ueto potemia.Color enim luce non pilee eO;
potentia uifibili$:fic &: in audib:li:Id autê dè fonus:hic qui,
dé eft adu:ilIe uero potc:ntia. Similiter & in alijs (enGlibus,
<2!Ji[n~ aile fit potencia fonUll oftendit:Q ua: abfC)3 [onanti
bus penitus [onate non pnt,:a aot funt folida &: le,:,ia, in ijs
dè porêtia fonus,qil nô agum,quatenus funt [onatl~a. Ipf~
~nim aptitudo, UI posunt [onare, is eft fOll~S pOlentJa. QiJ
aOt potemia agunt is de aé'tu fonus. Eft am duplex fonus.
De fono dicerc pto'poGti'i eft,qm & de auditu. Oponct aile
primum dicere de oppofitis.auditui autê opponitur fonu ••
D icit au~,quod & in Itadaru de ccelo dixerar, q, fonus cft,
ut paucis dica,percusGo aeris,qua: raliter fit. Op onet enim
Id autem cft) inter ip[um & auditum f0111 tUll1
ad hoc:ut fiat fonus,duolJZ durolJZ,&: leuium corporü fimul
'
' _ " (J
inter fe uehemenŒ concurfum neri.In éjs enim,qui interci, .aélu efficere.
Pofl:<j dixit,quid eft,id,qcf' habct fonum:id ant dIClt,~,
pitur aer,côglobarus &: uiolenter exprdTus [onü fadt:net})
enim moilla corpora [onum edunt: ut fpongia:, lana:. ncCV c:ft auditui fenfile,~ubiunxir,Id aôt cft:&:~.~ore~ fonUSCOti
.& in eo,quod cft mrer Id,q<i fonat, & ahqUld ahud: (Ji n
dura quidem,non uehcmcmer ailt collifa:fed fenum & pau auditum:fcd is potentia eft audibills:&: non adu ••V t ergo,
Jatim;Priu6 enim per parres aer ueluti pfringitor. V chcmê, <}uod adu e~ audibile ugnificet , adiccit , Id quod dl inter
li ergo duroijt corporo concurfu opus ê,ut multos aer inter, iptùm:ld eft Id,quod fonat,&: audirum.,
cipiarur:qui inrerceptus,& uehemenrer extrUrus ronum ~a,
Fit autcm)qui fecundum aélum [on1:1s dl [cn1t'
cit. Pra:ucniens eoim idus dus exitil impedir, &. açel'uatlm
d idit. Mollia aot non fonant,q, non posfint intercepto aerê cuius ad aliÇld)& in aliquo. Eft cnim iélus 9 faci~;
aceruatim extrudere.Pcr poros enim & meatus(nam mol,
.p~fiéV dixi0n quibufnam l'fi fonus, qUI eft pm )pocen na
lia rara funt )fruftatim côminutus egreditur. Leuieate auté <}1 ln I)S,qua: pm fm adum fonare:quo fh qui fj m attulll fo
opus dl rjs,q feriunr,& maxime ad hoc,ut maior fit fonus: l1'!.s c~,per hzc:diung~t.9.m enim inqui:,idus cft, qui fOI
co quod ois,qui intercipit,aer aceruarim reprimitur. in non !'Ill fac~t:Id~s an~_c~ allcu~us"ad a.!iquid ,& in ahquo: ali ,u~
lcuipus ;lOt frufiatim côminuitur in pluribus,qua: funt, con 1US qUldem ~cuuetJs:ad allqUid am,quod'percuritur: J 11 ah
cauitatibus:&: lion aCf'tuatim egreditur. NoI::r aiit,& cym.· quo aût,quod intercedir:Idus cnim fit motu ,qui eft pit! tOI
bala pcrcuffa confrantê &: diu ~manente fonü edunt:id aiit, cum:lpfc afi~ dt alicuius in aliquo:alicuius aor,cius,qo JlIO
lm concauiratcm.I n cocauitate enill? aer intercipitur., quid uerur:in aliquo aut non in quolibet:lle'l3 enim ~ inane, ncql
diu circa concauu çircuadus,cxire non ualens, foniru cxten per folidum lieri poreft:ut fit morus:fed in aere,ue! in aqua~
dit.Eein incuruis fuis partibus ~cuffum timinoabulU,lôgio Oino crgo necdTe eft & fonum cffe alicuius ad aliquid, 8<:1
ri t~e fonat,qfi tcnui aliquo loro fuit fu[penfum.ead~m au aliquo:alicuius quidem,c:ius quod p-cUtit:ad aliquid aiir,q~
lem cfi ca.ufa.Pcrcuffum mouclur: motum aiit mouct,qui percutirur.in aliquo ucro~n aere.NeC)3 enim fieri pote~ lut;
cft in concauirinibuB,côprchéfum aercm : qui diu rur[us dr aqua fiat [olluG.Si enim in ,pfundi.'i immer[us , man us ln aq
cuac1:lIs ,&. a:ri ,allifus, fonitum extcndit. Et q> hoc ira cfi,fi inter fe pcrcufferis;fonitum nô facies:qm ut iam dicebaJll,
110n fit tenui 10ro fufpenfum,fed manu dClencum:ut ab idu qui inter ca,qure fcrumur ,aer cxprimitur, fono (aClr.Na ha;
110n cOllcutiatur,fonirum non cxtendie:idq;ideo,q, no mo, bet quidcm aqua trâfuedricê fonolJZ faculratem, qua d',UX'
tum ci ncinnabuli'i nô mouebit aerë,'1ui eftintus: ue! fi ligno feu perfonante dicimus:fcd cirra aercm fonum e[ficere not!
pulfaucro. QIio ergo oon fit fonus Ctmiliter,qfi a:s, ue! ali<j pôt.Q: uod quidê êt dubitatione dignn cft. Si eoim qui ill P
ciurmodi materiam quifpiam pulraucritan cMeffo ergo dt eus lis folldis corporibus acr intcrci pjrur,l2~ ca Conat, cp ~o'
opus cire &: mareria aptisfima eo~, qua: pcrcutiuntur,cor, noru traiedticê ipfe faculratem habeat:et ideo aerc oJlllll n.o
polJt.fortaff'e ~rgo,C]> in a:ris,uel argenti, ue! taliu mctallorü opus efi,m Îlt [onus:c~r &: in aqua ~c~sus fol ld,s corpoW
fubfl:antia mulrus fit aer dijJcminatus, qui dl fonorum cau hus,q intercipitur aqua/onum nô edit,curn &. ipfa r~onaJ1
fa.~~ca funt fonora eiufmodi mctalla. Eft cnim &: in ligni
tc:m habcat facultatê< Ad hoc crgo dicimus,primu qUld cl11
fuoa aer,fcd terra cômixtus.quarc roni expers efi, ud parü 'l',ut la diximus,coacauatêi eorum,q ferlUl1Iur , côcu rfu ll1
adm~d~m fonat. Qui eft aot in a!ris fuf5a , uet eiufmodi, aq
Seri oportct,ut frcqucns,&: dellfus exprimarur & nô paula
(ft cO~IJ(tus,qu::r habet &: ipfa per[onanu:m facultatê. Bo .tim,aer qui intc:rcipitur.Hoc aot in aqua nequ aquâ fieri Po,'
rum aut,qua: dida fUIlt,llgnum dt &: quod in poculis acci tell: ~~ eius partium crasfitu'dincm. concurrcl lbus ira~ !J~
dit.Si enim hurttidum digitum circa'labri'i circûduxerimus: qua: feriuncur,ance I?cusfionê aqua prius pauJarilll exprllll.l
nt (c;nus qu~dam cxësft à digito acris in poculi concauitatê tur.Pta:rerea acr,cü Ut fuapre natUra triobills,co cp Cu: fum
incidêtill,&: Idu ~on~l perncientis.Etq> hoc ita eft,hic fit fen ex principio fcratur,ft impelli contingat, il protrudêre Ifllpe
flIiter apcrtum.S I enJ~ aquam in poculum immiferis:uide, tU fcrtur ,eo,qui iIIi dcinccps cft pro ximus,diuifo.iJ1 aqua all
bis in digtti circududJ~n: mferius mOlum, &: fubfultationë tem no hoc itidem accidit. Cfi enim natura grauis'jÎt aqu a,
cum in a'lua.f.in/lt,q~1 coprcsaone incidit aer, dlgito aquz muIta ui opus habet,ut,.ptr~datur.Hoc aûr,u t di"i, in a_qu~
motum fadente .Si enl m Fere plenum ilqua fuerir poculum, li ri non par.&:: cum allOqUlll et}l IllOtu {it facills aqua q ,p
plurima: qUOCV&: continuz,aqua: afpergines furfum ~ i ~iï truditur,lleC)3,qu3: ei deinceps ~ro)(ima efr,facile d'Ul~aruli
tur.&: fiquidem ex fundo qUIs p~culum tenC:iI~h~c accldm. nec ttanÎltum pr~bcat,contltlgll aq prorruÎlonem /Iet1,~
Si aü, nô Cl' fundolcd IpfUIll qUIs tCnc~ poculu: fonus oino J'Ion fuffi,icntePl. Quarc ncque fOllum fien cOllting't.N
..
&ilUCf'
aa\'(l
a
�, D ; E ' .A:
a:~ :tete non quilibtt Motus aCris facit [onum. &. alioqui
m;r pt'! f~l1al aer,er eft magis mobills:in merito qui
"cm fonus:m aqua non itidem.Scd &. fi non fonet aqua
&in'mar,eopo~cr, e.ti.am fi perfonatrix facultas fit il!. aqua
Sc ~e~e.non m fimlllter,red aer magis perfollat.Qin ergo
s
d
co
t,
lonanll - . r
'
hab
S ln.aerls lonos PÔt aqua trâfucherc.Proptcrea ergo
a Ct on~llIno lrallfucéhicem fonorurn facultaté. non enim
'dqualn bIC moucri oportet fcd eius lm pcrfici potêtial'll.&
1 r O' Ut d"
..
fi >
r. • fi IXI,qUIJ nacre ullt,fonos femiune urinatores: &. pi
l 1 non ûmllitcr. Quéadmodum enim neq; ûmiliter
Po plCua cft aqua Ut aer:fic nc'13 odorum,ncc Conoril tranf
Iidrc~rJ~. Quare fonorum quidem effcéhicescauf<lt fUnt fo
,,- il
[cUla corpora,& corum qua: funt côcaua.Materialis
nDt caur. ca acr.in co enim fubfiair:& eius uduti forma fo
&~ e~Nô folum alit in effediuis,magl1itudinc,&. foliditate
Cil' ~UIt;Hc opus dl: [ed &. qualitatc pq,dita fubiHilÎa. Aliter
1Ig',r:~ fOllat a:s,& aliter ferrum,&. pliibum,&. argelltum, &.
ll1 m. Q uare lances qu0'l3 folent ex diuerfa componcre
haaterla:.ut f~norum diuerûtate harmonia pcrficiant.Efè.n.
tQmollla mIXlorum,&. eoru,qua: fcparatim fapiullt, unio.
;cC:t
E uare fieri nô poteft)ut fi unum fit)fiat fonus.
t
ft Clum alterum,guod percutit,& guod percuti
ur.lt~$)quod fonat,ad alig uid fonat.
cu Q I11I(tus quidam fonus efè:quod aüt prrcutit, quod p
noUl~t,~erC~til:quid ergo,cum flagelloaemn percutimus,
Cup" tlll fa~lmusdlmillter &. uirgis:frd au tunc duos ufus
elli~ ~tfl&. Clu!,quod prrcutitur~ct cius,q~o~ intercedit.Q!r~
a.
age\lo aet Idu protrudllur cxprlmuur curn eo qUI
C'[poffll
" ,
pit Sc 1 um,collidens.iIle ant eius,qui p-cutitur,locü fufci~
la~ Illedllis cxpr effil~&. ~ flagello,&. ab eo, qui dt pofè il
dt aere,ronat.Sœpe aUt trIum quo'l3 uice in fc aer fufcipir
Percuti en.tls,Vt.
. .o.. CIUS
'
-,l'
'.0, .
'
lit qu
percumur:
~ elus quod itercedit:
CU 90. ualde II1Aauerimus.Hic enitJ1 protinus egrediells per,
abt1t,'lle uero deinceps ab ipfo protrufus altel}t impdlit, &.
(]U~~rlrqJ fu~adus ,exp.reffus trudi!.: ueI potius hic qu0<V c,
raS percutIt.Jabra,emm &. palam,&. e<! impcllens acr foUt c:xtruditUr. Quarc etinflantes labra contraherc opo;rc:t:
hi c~blll <lnguRiora fuerinr,ca exprcffus aer impcllar. A tev in
Us qUI'dem a
. pu 1mone cru d'lrur:alperam
r.
- arccriam.
&au _
am
d' tOto os impellit.Sed &: in flagello acr non ab uno .ptru,
ItUr:fed quodammodo li duobus. InRexum cnim flagella
duorii ufum efficit.ItaC}3 utraq; eius pars percuIfum cum,~
Intus cft inrerceptus,aerem protrudit. Cerre fi fit ligna craC
fUIll,uellapis:uel aliud quidpiam,quod in motu nô inflcda
tur,non ûmilitc:r motum facit,ue1 certe admodil exiliter , ut
~c:~ Gt audibilis. Q uare &. in flagello,&. in uirga aerem fe
~C:"te,propter pr:x:dldam caufam nt Conus,duorum pereu,
t1C:l1tium ufum perncieme flagello. Vnde &,'1' f~pe muId"
ta Rexibus infledatur,plures in uno idu fonos femimus •
létns autem non fit fine Iationis motu.
PoQè{i oftendit,cp alicuius ad aliquid fonus efè,& dixit,
qu.Gd iél:us quidam elt,per ha:e ccnfirmar,cp Ct in aliquo.Si
t
iél:us fonus cfUdus aut non fine moru.ld aiir'dt,qui
~ ~ecundum 10cum,motus. motus autê non per uacuum,
.~dll" aliquo uel acre ue! aqua: &. (onus ergo eft in aliquo
Ue . aere, udaqua utiam
'
a. d'Imus. H 'le emm
, coaCer,
U
Onen
~t(1ll
11. percutiem: intcrcepcus,ad leue,uel~concauum , qet'
~
Ilu Ut,lt.ur,corpus [onat. Leue igitur ~ercul~um J'pterca [0
c III edlt,cp denfus li percutiête fi~ad Id acr IOtcrceprus.Cc5
auurn
acr qui in exire non potdt,primus percuf...
fi~p aur,n_
" , cius,quod .Iplum
~
h ' ropter T
concauitarem
am b'It,nune ad
lcas,nunc ad illas concaui partes latus,&. rc:percuffus,&. uio
"ter reuolutus.plus fonat,quod plurcs iétus faciat.
Il Vt autet? diximus,nô quortilibet iétus fonus.
QIll
P
"S
cuUumenx m fonumfaciunt lana:: pulfata::, uel per
d.~rréelCd ccs,& gUéecung3leuia & concaua. Aes 51
~~ lcue:Concaua aut reucrberatione muItos fa
.! lél:us poil primUAu)Ç) motus é1egredi nô pôtt:
N ' 1:.. M A I
Q: uoniam di xi t,q, idus quidamdl: [onüs: nô ornois au
tem ic1us fonus,neq; à quibuslibetfadus:hoe ip[um p- hze
definir,quorum idus [OIlUS,&. quomodo fe habcmium ne,
pc folidorum.non enim lana: percuffa: fonam: COnat au~em
& afpera,qu3: percutiumur , Ced iJla magis.
Pra::terea auditur in aere)& agua/cd minus.
Id quod fupcrius defcdiue diél:um efè,hic eorrigit.fupe~
rius cnim diccbat aercm dIe folum fonorum tranfucdorê:
J1Unc autem dicit aquam qu0'l3 talem effe ,[cd minus acre~
Efè eniro aqua crasfior , &: qu<c mcatus audiliuos obturat.
Aliud cfè au cern in aqua audiri:aliud per aquam , Ut proce,
dens ofèendec.fonus enim pcr aeum auditunamum:fit aot
&in aqua:&. fubaudi,ut procedens ofrendct, [onus cnim p
Ol,ercm audirur un:fit aüt &.in aqua,&. audit,llcut Ct in acre.
. Non efiatitfoniproprius auétor aer,neg3 agua:
{cd folidèru~ itt~m in feinuicem dTe oportet , &
ad aerem.hocautem fit)qfi fufiinet & mane~ peuf
fus aer & non fuerit diffufus.Qqare {i ce1enter)&
uchcm'éter percuffus {ir/onat.Oportet enim mOI
tU pulfantis puenire fraéhoné aeris) ut fi. gs cumu
lu aren~)uel aceruti uerberct)gui ue10citer fertur.
Non qm,inquir,dicimus fonorum cire tranfucc10res ae~
rem,&: aquam,ha:c iam funt [oni propria.Hfc enim Cua na
tura [unr foni cxp-tia. Q:. uare foni qu0'l3 fune fufccptiua:ut
colore carens,coloris:fed foni propria funt, &. cffediua,qcf
pulfat,&. quod pulfarur,cum ftnt folida.Ex caufts eniffi ma
xime propria: funt cffediua-. Vel hoc ergo dicit, uel qd' ma
gis efè,'1' non [ufficie act,&. aqua, ad fonum faciendum,fcd
&.uerberantibus quoc}3 folidis corporibus opus cfè. Et hoc
declarans (ubiunxit,fed folidis opus efr,utiétus in fc inuicë,
&. ad acrem 6atNam &.ipfe ab éum inrercipiêtibus foli dill
corporibus percutitur:& tunc quidem fonum facit,qn ). p-'
cutiemibus fucrit celcriter protrufus,ut prius idus funit, CV
aer fit confraélus,runc enim acerualÎm eKtrufus fonum fa~
ciro Q:. uêadmodum ergo, ft ab aliquo infundibulo fluar ue
luti accruus arenz,ll quis ergo coaccruatum fubcus uerbe,
ret,ur prius ucniat iétus,quam arena comminuta fucric, i11ic
quoCJ3 Conum facit:{l aUlem f(nfum, non ;tidem, confringie
enim arena •.ldê ;.')tingit &:in acre.na &: is facile ,:>&ingi pôt.
Fit autem .Ëcho,quandoabaere)gui unus fuo
rit,per uas,guod ddin.iit & terminauirl & coufrin
gi impediit)aer abfirufus fuerit)ut gloous.
poaqllam de fono c6muniter dilleruit, de Echo quo'lJ
communiter uerba facit.Oicit ergo neri Echo,per reuerbe,
rationem à duris) ac rcfifèemibus , &. leuibus corporibul
maxime autem concauis,à uoce percuffo ac:re.Q!Ii enim 1;
quitur,trudit omnem Fere quidem circumcirea aerem, ma~
)Cime autern c:um.qui tfè amerius. & ideo magis audiuimuli
eu m,qui ad nos refpicit,loquemcm, quam auerfum.Hic er
go aer,qui anterius efr)trufus,quando ad aliquod durum &:
ref1frcns,quod habct concauitatem, cuiufmodi ancra funr
delatus fucrit,cominuus cxifrens,&. ita mane~ls: Ut diffundl
posfit,eo quod ab ea cOllcauirate cominetur,quam uas no ..
minauit,in il1ud durum:&. reliltens corpus incurrens retro
impellitur,ut proiedus forraffe gIobus:ct fic proeedi; ad eu
qui pcrcusllr,operanre,uidclicet, aere per utrunque ftcun,
dum [uam fonorum rran[uedricem facultatrm.
[olum
enim,quod non à.concauo loco permittatur difpcrgi , qua·
lis dclata efè à durl corporill relifrenria in eontrarium retru.
ditUr:fed quia in hoc cOllcauurn incidi~ &. non in U3ruum:
fed in aere plenum ineidit, qui aer cfè & continuus &. uni.
tus,propter id quod ambit.Euot igitur, q~i ab eo, qui ~ocë
edidic,perc~ffus eft aer,&. fonat,motu dl~lf~m : &. ab Ipfo.
qui cfè contlnuus,&. unitUs,di[pergi prohlbltum, duro cor,
pori allidit:& cum amerius progredi non posflt,retro repet
cutitur cum propria ope:rationc,dicoaute~,r~no:& fic fo ..
num comingit recurrere.OportCl autem e:"I~m~re,ut Ale
xandco uid"ur3û, fieri E,htl,non tan'luaJll 0100 Ipre primu
N6
�s·' Et :0 . 'v . N ' D
pc~cù«us aer ad UlIS u($-(erar:&idë ipfe rurfus ad eu uf$, .
qUI percuslÎt,reucrberetunfed '1> primus quidé aer percu[.
fus,pro pr.er iétus cderirarem continuus & indiuillbilis ma
!1 ens,eum,qui poR ilium eCl:,eode:m iét~ 6gurat: utipfe ab
létu eCl: 6g~rat~s:h l c uero rurCus eum,qui cft poft ipCum,et
ftc pel' contJnUltaeem,.pceffus ad uas urC}3 fit.QJâdiu enim
manee eraditus iétus aeris fraétione ualid ior eouf<ll manet
alius ab alio figuratUi:Poftremus autem ad ~as percuffus:
&. figuratus ,ec Idum amcrius tradere: à uafe prohibilUs,rur
fus à folid~ refift.emia retrurtis,Ut globus ab aliquo folido,eu
rurfus,quI po~ Il,lum eft,percutit,& figurat,& 6c rurfus ad
cadem tranfmlttllur &idus et fonirus.Articulara autem fic
Echo,quolliam qui à nobis loque:ntibus primus pcrcuffus
cft aer,ad 110S quoCV rcuetbctatur,rcferens,prim~ diétionis
C011um:& fecundus Cecunda:: &. fic [eruatur ordo loquel~: '
Hinc aucem probabiliter ratiocinari licet &. dc uiftbilium
opcraciôibus. Dubitabatur enim,quomodo fini potrfi, ut,
eurn fim incorpore!; ui6bilium operation es, rcuerbe:ratiôes
fupponantur.~:ae e:nim incorporei fuerit reuerbcratio r. Si'
crgo fonus eft actis operatio,& tranfporcatricîs fonorum fa.
culcatis,qu~ in eo eft,pe:rf~étio:ipfa autem operatio apme
l'euc:rbcrarur,quando 111 allquod le:ue & concauum incid~
r.it,ut in E~ho~nulla cni?I hic dubitario efi:,quin rcuerbera;
tlO fiat )qUldl~1 e~go
l'oteR:ut hoc ipfum in uifibilium
quoCjJ operarlombu8 accldat <Dico aute:m ad hoc)cp c:tiam
fi fon~s rc:u~rbe:rat~r,non tamen ipfe per feipfum ; fed cum
proprio fU~leéto)dl co a~tcm acre:hoc enim dicebat, Cl' .p. '
ptere" ~ax~me: à concaUls.Echo enim eft,cp non difpcrfus:
fcd COml11Ultatem feruans,propter id,quod ambic, re:urrhe
ratur.Nunquid autem 11C in fon is quidem unum tfi: hoc re
u,erbera~i f?na~tem ac:rcm':Vidc~us ~l1i~ Cl' non [oluO:,q
dlredo I)s,a qlubus fit reucrberatlo,oble:étl funt: fe:d &,qui
ex obliquo lici fum,uocéexaudium.Si ira']l fini oon poteR:
Ut coaceruatus aer l"eccdat~collfl'aétus aute:m & diminutus
non amplius fonuerÏl:nullquid hic quoCJ3 folius operalionis
dicoautem ipfius [0I1i,6, reue:rberatio <Si e:nim non perue,
nicnte: ad fenforium aere,ud aqua,faculcatem foni ad [cnro
~ia tralJfI?ir~unt:c1arum cfi: uriC}l,cp ad leue:, ud contauum,
111 quod lI1C1dlr,noll curn perculTo acre aduolauit: fed ftcut
in lucf,qualilate quadam pr~dita mareria,luce fufcepta po
tell &, ipfa apponta ûmiliter illuminare: &= eiufrnodi op~ra
~ioJle~ rcue~beracionem appellamus : quid prohibet hoc
Iprum 111 fon quoque accidere ~ ~od autem lux corpus
110/1 cft,apen uLt:en(um ecr.
nert
~idctur ;}UtC~l ~lmper fieriEcho) fednon aper
ta.SI qUIdem aCCldIt lL1 fono,ficut &. in Iuce. Na &.
lu~ [erup rcuerber, mr.Neg3 enil!l undi<J lux eét,
{ea r~ebra= utra IdJg,d cO: Llpr}:cu,&. foh expofitllJ
fe~no fic leuerb ,rat,hcu} Jb,ag)~e1 f~e,ue] ali'lu~
abo eX,leulbus)ut \.Jl11brafaclat, g Iuce definil11us.
V
S
cwe di: reuerberatio,ut utnbram non faciât,qu~ in (0 run~
folida corpota. Rames enim in obumbratis locis umbrai
n6 facimus.Sed ft in aprico 10co &. foli expofiro a;'s 'lUIS, Uf .
aquam,uel uitrum,ueJ ex leuibus aliquid obumbrat~!ocO
aduerfum pofuerit,uidebis ad obumbratum locum alla fie'
ri reuerberationem,ut &. obumbratus locus apricus fiat,u~
&. reliquus:& fic ut,quemadmodum iam dixi,alia u~bra 1
co pos{h fieri,ft quid obieétum fuerit.Sicut e~go,iqu~t,1I11li
mine ab omlli quidem corpore fit reuerberauo: nOIl a quo
ber aurcm fimilis:fed aperta quidem,qua: à lcuibus:obCc u :
ra autem &. exilis qua: non talibus:fic,inquit,et in fO~O«1
detur quidem à quolibet,quod'rcpercusÛt,rcucrberatlo ,c
ri:red non ftmilis,neC}3 fic apena,ut in fono,qui fit ~ c~caul~
Gmul & 1e:uibus locis,propter pra:diétas caufas.SI enlO: 110
fuerit cOllcauum,fed planum:difpergitur aer,et non BUlt ald
nos:(ed diffimditur,uc:l exiguu8 ad nos peruenit.Si aUlCm C
ue non fuerit,quod planum e:ft,adhuc cxilior fic reuerber a '
tio propter pra:diétas caufas:fed non fic reuerbtratur {i~ut
ab aqua:ud a:re,uel aliqu~ eX,leuibus 1 ut u.mbram f~C~~
qua lucem defi nimUB. Vbl emm multa lux fUerlt,llllc le .
quo obijcicme fic umbra.In alia ergo parte,ubi ne<ll li leul'
bus fit reuerberacio,neC}3 ilUc fol refplc:ndec,fic quidem qu,:!!
dam r<:uerberatio.non tama autem ut umbram faciat,ob1l'
cientc fe aliquo,ut fit in ea,qua: cR à lcuibus,re:ucrbe:rati6 e•
a
Vacuum autem reéte dicitur audirionis auéto r .
& princeps. Videtur enim uacuum J aer. is aurel1l
efi,qui facit audire,qn motus fueric conrinu us ,8C
unus.fed quia efi friabilis,l1on fonat J nifi !eue fic,
quodpercutitur.tuncautem unus dl: fimul prOI
pter fuperficiel11.una eft enil11leuis fuperficies.
Poftquam dixit ae:re:m foni, &. audicndi cfli: caufatll, ~ ,
110n folarn:fed &. concaufam,ut maceriam:dixit e:ninl (onU
dfc: idum alicuius ad aliquid,& in aliquo, & eius,quod per
cutit:&: e:ius,quod pc:rcumur,&. c:ius,quod imercedlt: qu od '
aüt intercc:dir~id elfe: acrcm:Przterea aür id rurfus monfir 3
turus,uult ci~s te~e~ oés ~os ,qui ante fe fuerunt , Phy{icOS
adducere.Oes cOlm I11qUlt, dlcc:bant ac:re:m eITe auditiol1l~ '
auétorem &. prindpcm.Quatenus ergo acrcm uacuum cld!
fiimallCe:s,uacuum dicune dfe foni principcm &: auétol'G(I1
cede dicunt.Quatenus aot aercm uacuum cxiftiOlabal1 C"
non iridem rcéte.Hic cl'go at:r cft :lUdltionis au étor,ut con"
caufa,qn continuus cxifiens,a percucientc,& pe:rcufIo 111 01
tus fuerit. ContinUus aut ,& unUB eft, 'ln leue: eft quod 12,11
tit:totus cnim fimui mouetur.1eue enim incft,Tanqua crgo.
ab uno;et codem mOtllS unus eft.Afperum aiit non un~J1l"
Sctlm unamquaq;.n.cminelltiam 8( inzqualitatem aha(l1'
fuperficiem emittit. Cum ergo fit aer friabilis, qualldO aP
afpero truditur,non unus mane:ns mouetur,fe:d c6minu 1u6:
Sonatiuul11 itag3 dl)quod unius efi aeris conti·
nuitate l110tiuum u[g3 ad auditum >eft Jucem aLlI
ditus aerei congenitus.
'f
BreUiter confirmac ex operatione omnem locum eITe il~
tuminatUm)tlon folum cn,qui foli directo cfi: expol1tus: fed
Qyoniam non oë ftmpliciter,quod pcrcutit, &. pcr CUtl
& rcmotum,& ab aliquo folido corpore tec..'tum:ur, q runt fonum facir,definir quidnam dl: fonar.iuum,nempe id,qu Od,
fub tc~o ueI parietc.Si enim nulla in ijs dret lucis repercuf_ poreft unum & continuum acre:m ferùatum ad au.:litU L1(q;
60,~d a terra,uel li parie:re:obfcurata furura erant,& 110n il moucrc.ciufrnodi ailt cft folidum,&leue: ~I2 pra:diétas ,ca~
luml11ata.Sed lion dl: zqualis reuerberatio,qua: ~ quolibet fas.Cum aüt dixiffet motiuum uoius aeris, add dit con tinUI
fit cor~ore: & qua: ab aqua:ud a:re: ud aliquo ex leuibus. !atc,fcre diccns,l1umcro:ut fit co~tin~us,& non friab;lis 12~
'€ft emm rnamfcfbor,quœ à talibus fit corporibus repercuC létum,~ ta~em reddat figuram el,qui efi pofi ilIum:&: I~c
fio:&. qU!; eafde~ propcmodum uires hab et , quas prima il 6m COntlnUltarem uCg; ad audltum.Hoc autem diétuO?
la,qua: fir pe:r (0115 accdfurn,illuminatio. V mbra ita<ll circil rit n011 6mplicirer de fono:Ced dc fono, qui auditur: &:2 dC9,
fCtlb~ntur rell'lua,quœ à.fol~ illuRta11tur. Simili ter &,qua: êt addidir. Vf<ll ad auditum.PoteR cnim et ultra audjtClIl1~
fi LIll[ a tahbus r~uerber~t1ol11bus.obijciente e:oim [e corpo .. ucri fOl1us,fcd nô uti'll,ut audibile.PoftèV ha:c dixit: nequi'
re CÎ,qua! ~b hUlufmodl.~~ COtporibus, lucis re:percusfioni~ exifrimaret eum dicer~,'1> ad mébranâ uf~ exterius tll~L1~
umbra 111 ea,qu~ obqcltut,parce. Repcrcusl1011um autê aer uenit & ipCe: eft,qUl mouet Çoh::créter fellforiQ: Cublu,(I
diuer{jta~ hinc apc:te clara e~.Si cnim fim duo loci: hic qui deinceps,QJèd auditui cR "genitus act .Efi.l1.côgcnitUSr-~
dern aprlcui &. foll expofitUl>:ille ucro \ler aliquë muri obie da aer,' ",cauieatibus auriii iJl~di6catus ad ipfam mébral1~;
dum obumbra~us: cp lucis quidcm Hue:rberatio faéta efi: i Q ab exterius moto acre primus affcétus & fonorû oper,a u
obumbratum locum,ucl atcrra)ueI ab aliquo alio clarum, ms fufcipie:ns,ad primil fcnfiduil trallfue'hit.i • aot fwûtl UIl•
cfi ,~ho~~<l' nCjm f1n~ iJl C(HCll.cbf~ifcd lijx.~rt~i6)quidem fpirjn.ls)~ in ip~ dl mêbr~ collocatus.Scn(lIioJ1. C~pr ~"
nc
. "'t
, ",
•
•
~cb'~
�lD E
t rc:bro incipientes per ne-ruos, tiCq; ad aurium radiccs, quas
membranas appellant.Efi: autem ncruus a cerebro proee ..
1dens,poris &: m~a tibus pra:ditus, in quo loge efi: audiliuus
fplrltus.Ell: crgo acr quidam in aurium eOllcauitanbus con
'. tentus,qui dt membranx,&: pellieula: eOllgenitus. Hic ~r..
. go aer fonos ab Cxtern() aere fuCcipi rns,habcns &: ipfe fofl.()
,rum tranCueéhicem faeultatem, per fdpfum ad membra ...
' nam Conos tranCuehit. Proecdir au té a lad ore m~atu ad an,
' gll{l;iorcrn:dicoautcm a concauitateauris ufCJ33,d meatum
.membran:l:.Non oportet autem exiRimare hunc aetem,&
.ft e.fi: c6g~nitUs,iam efTe &. incorruptibilem,ut qui fit unu!l~
& Idem l1umero:fed eR per partes corruptibilis &: ge:ner3l'
M ,s,fleuc &: aliud hominis e rpus: {j autem per totum feip
~um hic acr paffus &: corruptus /it,perit &: auditiua anima;
lis opcratio.Proptere:a enim &: a natura ance membranam
'poGtus ca,Ut ex te ri ores aeris ineurl10lles exeipiat,&: non i.1
Illêbranam incurrat exteriOf au, fieu r&: in uiCu.Nam &: in
ta con!tÎruit natura'aliquod ocu10 c6gw' Wffi pcrfpicuum.
diCO 'lUtem & cryfi:allillum humorem: &: Ut Ce~el dicâ,h~
,mores,&: cut neam tunieam', qux cum ant perfplCua,& prl
~a exterioria perfpicui 0pcralionem ad~iltallt,eam pet Cc'
Il)fos tranCuehfit ad neruum uiGuum: qUI neruus a cerebro
ocre ' ndmll tcrminatur ad fidé prindpq eryfi:allini.Sicut er
,gain uifu,n'h:l:c qua: [unt ue1utiobicéèa propugnae~1a, al~
,qlla Cx parte affeéèa Gnt,uel eorum aliquid, corrumpltur UI
.fus opcratio:Gc &: in audilu, û hoc aercum rPpugnaeulum
cOrrUPlUm Ût auditiua corrumpirur operatio,affeéèa ml<111
~tal1a:quod ll~l1o intermed'o e,x;:ipiat extcrioris ae!is incur
JJonestQu'lrc &: magnis fonis afflôtur Auditus, exteriori Clf
le uehemcnter protru(o,&: cOl1g~nitil in auribus aerem l;lip
enter ,ptrudcnrc,& eum fa:pe difp e'rgelltc:Proprerea crgo
llitrUra hUile acrcm in auribus a:diHcaujc,&: ,pptet CÎrcufHi,
les animalis operationes, &:' qua: fiun t in aguis, im erfione)s
~rat enim aqua ipfi fenCorio appropinquatura) &: ip(um la!:
fUtit,l1iÎ! aliquod ,ppvgnaeulum Ilatura cxcogitaff.:r. ~lIa
aUtem aqua ingredltur,non era l auditurum, quod aqua o,b
tlltum eit animal,niû effec quid p'Conatorium,quod ad fen,
~otlum uCcp fonos tranCuch;it .Ad [enf l'ii el'~O cull:odiaIl)
Ina:dinc;uus C• Propterea ergo &: cireüuolutos auriil mea··
tUs Iliuurafccit:nc f.!cile ingredicns,uel aer, ud aqua:ucl aH
<juid allud mcmbranam feriat.
'
Eo autcm 9' fit in a~re)exteriore moto,quod i~
tus dl, mouet. Q!!are non undiq; am~l,ll au du::
ftipl to,& congenitum acrcm c5fi:ipantc. Vi autem confii
p'ltiollis motus corpora,q intus fullt,ch artilaginofa,& du.
ra impellic,&: fic facit COllum. Et dieit magnum eé flgnum,
. cp [ana ftc auris,'l' fonet acr, qui efi: intus. Si enim fa na non
,cffet ,non fcmiret Conum, qui fit ab ae:rr,qui efi: int:.ls • Non
cnim undiCIJ hab et aeré mouenda pars &: animat3, ut pupil
la humorem. Sicut ante pupillâ humor cft colloeacus, Ut R
cum uiGbilia apprchendar.Pupillam autem dicir,noll fora .
men,quod eft in uuea tunica: fum cnim magis intcrius hu.
mores:[ed nerui uifiui fenCorium,per quern uiûuus fpiritus
tgr.tdicur:fic &: ante: auditiuum fen[oriu acr congenims po
. ûms ca.~oniam ergo animatcl,&: audiriua parse ~jco au.rem mcmbrana)non habct undi~ eongrnÎtii aerem J qui lit
(& libi cJntinuus,et externo ateri,fcd Colu ln auribus:1deo n5
undiC}3 efi: aial auditiuurn,[ed [olum pcr aures.
Ipfum quidem cerre foni expers,aer:g, fic friabi
lis & fraélu faeilis.Qgando aurem frangi fuerit,p
hibitus)huius motus fonus.
._
Etin principio dixit,cp ftcut colOris CuCecpt~ul1 dl: ~}(pers
coloris: fic c"pers quo cp Com efi:,quod dl: foOl fuecpnuuln.
Sed non quodJlbcr Coni C.l(pers efi: foni fufeeptil um/cd raIe
quale cfi: arr,&: caufam cur fit Coni expers addidlt. Nam Qa
cfi: friabilis &: fr.aél:u faeilis,proptcrea efi: roni expers.Qyan
,db autem feeulldu:n propriam nacuram frangi fu eric prohi
'b irus ab alieuiuB leuis, &: folidi coaceruato iél:u, tUne buius
motus fic fonus. In hls autcm apcrte [onum di"it mOlum cc:
conti nui acris,&: qui unus manfit,per iéèum certa qualita e
pr:l:ditum frangi prohibitj.
Is aurin Juribus il1 t difiGltus dt)ut.fit imobilis"
utexaéle fen tiJt oés motus differenrias.
.
• Qyemadmodum exterior acr pel' Ce é foni expers, cp,fit
fraéèu faCll ls:tle & qui ca Illtus,quod fil imobilis. Ait ~nlm
talem a~ris motUm eë fOllum. Proptcrea ergo,qui ca 10 au
ribus,acr imobills e6altums e:ft,ut curn fit ipfe foni expers,
oés tranCuchendl [onos faeultatcm habear.Si habcret cnim
propriu~ [onli ,eum )qui exterius aduenit,cxpelleret. Qya'
rc &: hze fucrit eaufa,<p in auribus aer immobilis ina:difica
tus d'hut oês pOSat ronos tran[mittere.SI cllim moucrctur:
deinde ab iBu motus fonaret:prxur id <l',Ut prius dixi, 13:/
deretur fcnforium, née omnium quoque porret ecre fono",
,l'um tran[uedor: nam &: qui exterius dl:, aer, poaqua~
Conuerie, nO\1 eos) qui Cunt in al,o aerc,ronos fimtliter tranf...
uehir,red confundlt.
lleque undique percranfic aer.ncque cmm undlg3
ProptereJ autem &. in aqua audimus)ÇI> non in
habet aerem mouenda pars) &. animata) fieur pw
greditur
ad ipful11 congenitum aercrn.
.
Pilla humorem.
Qllod audltc fiat non per ingrefTum extemi aeris in au"
Id dt co cp inxdi fica~us ~uditui eongenitus a~r fit eXler,
Ilo aeri c6tinuus(hoc cOlm el figl1lficat)quod fit 111 acre )III 0
tOC:xte:rno ae:re: pef continuitatcm,& qui intus dl rnouecur,
cUIll fit per [e immobilis,u~ cong~nitus.Fo~taffe aU,tem n~
dlcit eum [cendum loeum mouer\.Nam &: Immoblle:m eu
(jeinccps dlxil:[cd Cl' [onos pcrfert,reeundum,ho.c e_u~)qui
llloUctur perrert 8(. qui intus efi:, ut S1 fic cxtctiOrt cotmuus.
~t hoc didc efTe ~aufa01,cp peT aures Colll audiamus,&: non
per omnê patté corporis,cp in [o~is auribu~ ca inc~u[us c~.
gcnitus aer externo aeri &: audltiUo CcnCorlo COlltlIlUUS, ut
posaI ~ le: :radere: affeéèioncrn, q in cXlcriori fit aere. ,Sieut
(tgo ui(iuus Cpiritus non habet und,~ h0n:t0rcm, qUI a~ fe
Pcrfcrat,qux Rum in acrc:,colo rem opcrall?n~s:nc<l1 e:~Im
ad eum tcndunt cryaallinus humor, u~l a~~U1d ahud CIU (,
~Odl,quod fit acri &: ncruo wOuo COncIOUU. Ccd allud craC,
funt corpus,&: quod impedlmcntü afferat:fie quoniam no
cft 1I1ldica quidam eongenilus aer compreh~nfus~ &: exter.,
~() a'ai,&: auditiul: parti eoncinuus,fcd in Colis aur,bu~:pro.
~tCtea per aliam partem non audlrnus. ~od autem III au,
tlù,m concauitatibus cft congcnilus aer ,hlOC clarum :fl:. Si
qUIs enim digito aures obturauerit, Ccntiet Conum quedam,
'" rtlOtum ci us, qui intus efi: arris.Pit aot hic affeéèus Cxtcr,
GO .ticca aurCi acrcdigico tr~o~ & in brcuiorcmlo,um ,oil
rcm,fed ptr c6taél:um, qui fit ad in auribus ina:difica tll ae,
rcm"efi: argumemum,'l' &: in aqua audiamus,1I1 aqua non
ingredie1ltc acre.Si enim ingrcfTa fuerit,co rrumpit quidem
& cxtrudlt eum,qui in:l:d:ficams ea,aerem,qui audlmi [ub
feruit. & mcmbranam nullo inrcrmedio attingës, iéèu cam.
lordit: &: prxtcrcl in concauitate mancns, eorrumpitur, &
fic [enforlum la:dit.Mulei crgo hine la:fi funt,ea autcm lxfa
corrumpitur Conus.Sieut ecgo cum i aqua Curnus, audimus
aqua non ingredieme: Ced feeundum perConatriccm eius fa
cultate:m cranfcume rOnD uCq3 ad cOllgenitum aerem,&: ab .
i110 deinde uCC}3 ad membranam.Et hoc ipCum efi: maximiJ
argumcl1tum, Cl> efi: quidam aer rncmbrana: uduti conge ..
nitus,cp &: cor~~, qui funt in aqua, in aurem aqua non ~n,
greditur ,nilll1lmls uehemens & magna uis fucrir,eo cp elu~ ,
cxtrudatur ingrefTus ab eo , qui cft imus acre: 8(. mul~a Ul
opus ell:,ut aquam,qux cfl:iOtus,eiaculctur,uelquem~I~rn.
ciufmodi humorem:quor fimul c:tiam confert , Ile a fom 10,:
gredicl1libus cxtrud atur aer. &: torruofa quoq~ auns eon~l
eUlione opus efi:.Et ip[e itaC}l eauCam,eur aqua III aurem no)
~
ingrediatur,fubiunxir dicens.
Sed ncCj3 in aurcm ,ppccrflexus ••~ando Jute
hoc contigerit non audit. pccp fi mebranllaborat,
)
lo.Gj'â.fu~ aia.
L
\
�S' E
C
s
v N D v
uerit,quemadmodum Jquœ fupra pupiIJa en,peI! fiipatione iotus Conum cmittrote.El1: auttm c6I1gcnit!!'crj,
cum,qui in alio nt,fonum renunciarc.non wim,quonta 010
lis,quando laborauerit.
Non coim [olum)il1quit,non rxtrudie in a:dificarum acrê
!l'l grediens aqua:[ed nrq; in ipfam aurt:m ingreditur,.ppter
tos,qui in ip(a [ullt,Aexus:Gmul étiam per ha:c caufam nos
docet1s-, cur a narura catis auris fada ûr:ne quicqua facile ih
gred:cl1s,aercm,qui in ra ina:dincatus cft,corrumpat,& la:
dat.Ncq, fi membrana bborauerit, qucmadmodum,qua:
furra pu pilla d1:,pdlis,qfi laborauerit,Pupillam uocat,ucl
qua: [Unt ci fubit:da:,parrcs,ue1 qua: ante fam lita:. ca autê
fune & tunicf,& humores.Qyemadmodum ergo,quando
quid eorum laborauerit,non uidemus:fic & quando mcm,
br'lna aliquo morbo lahorauerit,l1on audimus. Vel t:tiam
pu pillam lîmpliciu~ audimdum dt,fecundum confuclUdi,
nem,ipfum uu~ foramen. Q!la: fupra iIlam dt aurem pd.
l cm,tunicam,qua: dicitur cornea.Quëadmodum ~rgo,qua
-do ha:c tunica laboraucrit, ud condenrata, uc! qwhufdam
alioqui cicatricihus ex uulncribus in fcirru,:" in ca id~rari s,
.non uidcrc cotingit,cum ulublllUm operalloncs penpfam
amplius tranûrc lion posfint,quod ipfa perCpicuitatem ami
ferit: fic quando mcmbrana laborauerit,a t'pore,ue! mor·
.ho nonnihil affcéta;Conol'um operationes non potdc am.
plius CuCcipcrc.
uelUr ,uiam Conat.NeqJ cn im quodcull~ mou et Conat, ~cd
oportct,quod fonat,uiolento iétu moueti. Et proptcrea,mquit,dicum audire uacuo, & fOllante. Vacuo cnim diccbat
audlre,quoniam uacuum aerem exifiimabant:audirnus au
,em contento in aurihus aerc.Soname autem, quod hic.dl:
definitus aer, & femper idem; & fonos tranCmittit, 110n IP'
fe Conans, fed Colum [ecundum [uam perfonarricem facul,
tatem operans.
Vtrumauréfonat)quod uerberatur} ueIquod
uerberar}an etiam ambo,alio aurem modo.
.
P oftquam dixit fonum elfc alicuius ad aliquid, & in~~I'
quo,dico autem ucrherâtem & uerberatum, & eum qUI m
tercedit)acrem: hoc meriro qua:ric,quid el1:, qd Coni eR e~c
éfiuum,utrum,quod uerherat,an,quod uerberatur,& dlclt
quod ambo.Illud cnim, An edam ambo, cft & perfc8~m
·clTc diuifiol1cm exponemis, Îlquidrm & uerberans dfe nC'
cerre: eft,quod fonar,&,quod uerberalur, uel Utroc.6:&: pr~
terca iudicamis)Cl' 110n alctrum,Ced utra<}l fadunt fonil. Sc~
filUttc1qJ,noll eodcm modo.Sed uerberas quidcm,ut)quO
mouetur,& aerem rrudit. Qpod ucrberarur aurem, ut ma'
mns,& ipCum pertranCtre non finells, ut e:x utriu[q; c,,~ref'
Sed et audiendiJud non audiendi fignum df) {jone rcfiIiens fonet: &, illud quidem agir:hoc uero pat1t~r.
S'auris fcmper fonet)ut cornu. Proprio enim mo F icri autcm poteft,ur utraqJ ineelligamur,& qua: uerbcrar,
8[ qua: uerbcrantur:quando non hoc quidcm ïmobilc ma'
tu fcrupcr mouetur aer)qui dt in auribus.
O!lolliam dixit,Cl> fi congenitusaer,ud mcmbtana non lIet:illud uuo motum:fed utrunqJ motum pulCatur.
En coim fonus motus eius)quod poreIl moue
n ihil affeéta Îlt,non audimus:C:a:pe autem accidit, Ut quauis
horum nihil Îlt,nonnulli tamen ob[urde[cat: Ut quando for ri) eo modo, quo) qu:;e a leuibus refiliunr quant
'
des aliqua antc cOllgenitum actem proieéta,prohibet,ne ci do quis pulfauerir.
(ra impedimcnlum ab externo acre tradatur fonus,Cl> fOllo
Q!lod non alterum efi,quod fonat, Ced utraque,pcr h~C
rum tranfueétriccm facultatcm tcrra non habeat: ue! ft çzd oRcndit. Quollia etlim fonus ('ft mOlus conftipati aeris tall
'aliud eiufmodi contigerit. D icit ergo cITe iudicandum an fa quam rcl1liêtis,ut ,qu~ a quihufdam le01bu8 corporibus r'
na fit auditiua faculras,an nOIl,ue1 aure digito obturata,ud pellumur:hoc autcm a Ccipfo aer faccre no poteft. Oportct
aurc manu opeera. Si cnim ralla fit, bobum quêdam fenti .. e~go leuc aliquid dfe:,a quo iprum refilirc OPOrtet. Ccd qUOI
mus.Digiti enim ue1 mallUS conilipatio, extcriorcm quen. nram rurfus,~t ipfe rdiliatab aliquo lcoi corpore,ft Il hd Gr,
dam aercm extrudi:,qui in anguRum redadus, &. congeni quod percutlat,& ad leue hoc,& foli dum)condcnfatulll aC
tom pulfans)bôhum facit.Deinde congenitus,ut confueuit rem intcrcip:at,fieri non potd1::c1al il cft,,!, non ab unO fo'
lmnc hôhum ad fenfum tranfmittir. Stcut,inquit,&. qui in 10 rcûlierir , [cd urrifqJ opus cl1: ~&. eo,quod percutit, & cO,
.concauis cornibus ea conceptus aer,fcmper &. ipCc fonum quod p(rcutitur. Qtrod enim utrifC)3 opus cft, hinc quoqu C
.:quendam motus facic,quando mouetur ab externo aere:tu apertum ca.Si eniro non fuerine utraC)31eu:a, &, folida,no J1
mcfccl1s cniro & motus (eri t cornu:Îlc ecgo&. qui ea in au. faciullt fonum. VcÎI lana,uel fpongia a:s pcrcutTcris,fol1 uS
tibus,quando ab externo Cono motus fuerit.Hoc 3Utem di .. non fiat.Nô omn;s ergo acris motus Conus dt,fe:d talis qua
dum ell:~tanquam co ofteodi posat, Cl> fit in auribus acr ,p lis dt,qui a h:uihus.Si enim non fuerim leuia)q u~ pcu tiu 1l'
ptiu8.Is l~nim dt, qui cft [oni exterioris fufccptiuus, qui qua ,us:non accruatim refilit aer,Ced in cocauitatibus rerinetU r,
do aliqua .tatione affeétus cft, Ut 'lui proprio mOtU non mo Ut in murum proieétus globus. Silcuis ~dem fucrit m u.rus ,
ueatUr, [olh~S in fenfum lion tratjcit.& hinc fit Ut non aud a rdiflemia,& rcpercusfione: ab ro re:mit globus.Sin minus
,ur. Merito autcm qu::rrunt,cur,cum imohilcm in aurihus fa:pe manct in concauieatibus.Sicut rrgo ralia a leuibus rcli
ina:dlncacull1'. acrcm elTe dlxerit)nunc dlcit,q> proprio quo- lium,lIc & aer. Secûdum hoc auccm Colum Cl' an a le:uibLls
dam motu m oueeur aer,qui cR in auribus. Immobilcm au rctorqucatUr, accepit lImilltudinem corurr:, qua: a leuib us
rem fuperius a ccipicndum dc,motum ab alio,pro co quod retorquenrur,ut glohi:non autem eliam [ecundum caufa/ll
dt cundcm fen'lper acrem mallemem in auribus,neq, alias retottionis a fimillbus quoque: nift quis hoc dixcrit, Cl' l1CLl~
ali~d faétulll,ut 10 cOllcauis cornibus, fcd femper manemê globum quis uiolenrcr emittens: una cum co rrudir aer cl1l '
. .1
cU
congen i rum.~r.od aurem remper aer rPptio quo dam mo, ~UI UlO elltcr cxtruCus,& a globo exprelTus,& a muro cll
tu moueCUr ,clarum e:ft e:x hoc,C)l [ereoo,& tranquillo tem· !It~.r,& rctortus,una [ccum globum quoqJ cOntrudit:nC~
pore: ramenta moue:ri uideantur in ca,qua: cfl: per fe:neftras 10 ilS qua: fe: illinc inuiccm ferium refil t a(r,& motU fon ar •
lucc. Fieri autem pOleR, Ut moueri dicatur congenirus acr, ER cnim fonus motus. pOtCa mo'rum 110n localem dic crc,
. 10
nOIl fecundum locum,(cd uiuificc)motum eo appeUante,ro
fcd opcratione:m.1 lIud autcm,Eius q~od pOte:a mou erl , ft:
norum tranfucdionem ad fellCum. Et hic (ft ci us proprius calem ~o.tum cxponcrc oponce, ut ht [otum, Cl' [onUS e 0
rnolUl1,noll fimplicirc:r traCuehcre(hoc cllim extcrior quo'1J operéitlo clUs,quod potcR fccundum locum mouen,eo mli
aer haber)Ced ad fcnfum tranCuchere. ~ando crgo conge do,quo,qua: rdUlum a leUlbus)ur-globus a muro. Qu~d J
nitus aer pro more fonos fcnfui rcnunciat:fcnfus aut apprc .. e:tiam in co,qui cft Cecoda lodi, motu audiuerimus, utla~
hendit:clarum ea,<} fana efi facuhas auditiua.
expofuimus,nihil abCurdi. Non enim fiMpliciter oern aerl s
Scd fonus alienus) & non proprius. &. ,pprerea motum Conum diccmus,fcd cum,qui fit a leuibus.
Neque uero quodlibet) Ut diétum eft, fona~,
dicut audire uacuo &. fomme, quod audimus,eo
quod habcc definitum ae.rem •.
Sonus enim qui fadus ca tI1 aunbu.s n5 dl: congwiti ac
ris,nt:c quando nohis aurem .obturanu~us fit ~ombus, [cd
cKtcriori5 aeri5 uel cum fircpltU externc mgrcdle:ntis.ucl ,0
quod uerberat, & quod uerberatur ut fi quIS
acum acu pulfJuerit.
'
Qloniam dixit duobus rolidis Cc inuicê ferienribus opl/'
dTe ad hoc,ut fiat [onusme quis cxifiimcr, cuiuOnodic~n'"
-
.
'
.
folida
�D
E ,
A N 1 M
~lida ~ le4ia corp'ora fuffrcere ad faciendü fonum: ha:c ad
Idlt,q> 'I~n folum duo dIe Oportct leuia &: folida,qu<'e foIlum façiat,fed &. cômoderatam magnitudinê ipfa habere
oponct,talem nguram.Si enim ualdc parua: fucrim magni
tU~lnes ,Ut acus,minimum aerem imercipiunt,ut ne fenfills
qUldeOlllt fOllus,Sed quêadmodum in Phylica dixit,cp [or
ma a dennita magnitudine incipit ,ubi aduerfus Democritil
CO~te~1debat,infcétilia corpufcula refellens.Magnitudinea
enl,m,lI1quit, natura potentia çzdem funt in innnilUm,ut ma
gnltUdlnes,dioiûbiles.Fieri enim pôt,ut,quantn ad propria
I1ftur~m,~atum cogitatione &:~l1teUeétu fecetur:et illud in
a ,lud,ldC}3ln lI1f1nitum:forma am allquam habemes ud car
I1~S)~el nerui , eorum nec potentia ad innnitum diuifionem
~ ~l,ttere poffumus, fed necelIe dt uhimas aliquas partes
~dIUI~biles acclpere,ut deinceps ab illo nOIl amplius diui, alur ln aliud rale,quale ipfum. V t caro quidcm diuidi pôt
ln Partes ,qua: feruent formam carnis: &: il1~ rurfus in alias,
qua: eandem formam feruent. hoc aÛt in innnitum fieri nô
f,0te(è~Ced in aliquam oino magnitudinem delinit. quam fi
~CUefls)non amplius feruas carnis formam, RR multâ par
ulcatem.Sicur enim dixi [orma: qucmadmodum ta li tempe
fiatura indigent, ut fubdil:anr: lic ~ ta~ta ~a~nitudine. ~
:Ut non comingit hoiem uel equll UIllUS dlglU fier!: Fed [JS
CQn10d~ratam magnitudinê elIe oportel:lic &: aialls IIlRru
ment~flas partcs,& fimilares,&: oêm,ut femel d,cam!..for,
amln dennita aliqua magnitudine elIe natura frat,utll cft:
ICUt crgo in ils habet fic &: in fonis.Non ois magnltudo,q
ucrb crat,&: qua:
." uerberatur,fonum faclt,ut
'r. d d
ac~s:lc comC)
er,lIam magnitudinê cam haberc oportet. Figura quoqJ
efl:.S 1globus cnim globum attigcrit,nô faciet fO~1U~.
()~tcn~um efè enim cp globus glo?um ~m li~n~m alt~nglt~
~onlam ergo fuff,cie~tem aere non Imc,wplt, fonu non
Cler.Eorum aUlcm,qul [unt apud nos,artlficlallum globo
r~lll)quoniâ ficri non potdè)ut exaéte tornerur fuprrficies.
~,g~l mirum {i globus globum feriens, breuem fonum edil
dtlt.Nam,cum nô {it al-'ud nos exaéte globus,neq; fe exa~
e fecundum fignum attingunt.
i
(fus
Sed oporrer) qd uerberatur eire ~quaIe.) ut aer
condenfarus reIihat &. concutiatur.
Aequafe dlxic pro cdquod cR,larum. Pulehre aût dixir,
cp Ucrbera Eur la;um cffe oportere: nô oino aurem & quod
Uerberat.Ecû:n.quod ucrÉcrac,nOl~fueric larum/cd ~ylil1'
dricum 6cfonus.Caufa aucefi:,cp no rolus acr ab ca,q uer;
berac,p~rte inccrcipir~r ,qui efi: fere indiuifibi~is,~cd & qui ~
reliquis cyllt1dri partIbus aer protr~d'lur: ,qUi li ln tenue ah
quod &: aCUlum corpus aduerCum InCldcm, d,ffundltur,&
110n fonat.Si aiil in latum inciderit:non dlffufus, fed interci
Ptus a lwitate &. refericnte duritie,torquetur:& fic rdlliens
fOn<lt.Concu:i aiit eum dicit,non qui fimpl'r a quoLbct rcll
filqt,fed qui in côcauis,&: fonoris intcrcipit~r.~emadn:o
dUIll in nola accidlt a calculo pcrcuffa,ea eOlm coculIa,co,
~titur)&:,quiin eiusconcauitatibusinter~i~itur,a~r,~nüc
ln has nunc in illas côcaua: nola: {upernClCl ~tes Incldens,
fonun't facit. ce rte li nolam rctinuerimus,ce~at &:,ronus:eo
~ nola 'clIante moueri fimul êt aer mouctl defiOlt. Potefè
ltaCf!,uc dixi fquale &. p~o lato accipi.Cum.n.dixilIet,q, n5
qUodCù<l3 u~rberat & uerberatur, fonat: .neq3.n.fonat acus
ileUm aerbcrâs:tan'éii ut acubu.,s opponer~t, &: ab eis difti~
iNcret,fubiunxir.Sed oportet,qd uerbetat,clIe a:quale: no
lItlCf! tanS:i am acus in~quales per partes: fed darum eft,cp
~rum magnitudini & ngu~ ~quale oppofuil, Ut ab eis di
dirnlNcret.Potefè ailt a:qle,& de 'a:,quato, &: nô arpe~o au·
e.& hoc d arû cil: ex hoc q~ d fublunglt, V t aer codefatu~
rell!'
,
d
ru Ilat·A.b afpcris.Il.&ina:qualibus Comlt1Ult,et non cn,
s rdilJt: :ed ab a:qualibus)q, (lt continuus & unu~.
A
Sonantium dixit,pro co quod dl:,fonoro.Nam ~m fono
rum differentias diuerû quocj foni fiunt. Sonoril crgo diffc:
rcmias clIc dicit acutü,&: grauem.eas autem cognofci dicit
non in tjs,qui fum 6m potcmiâ,fonis,fcd in ijs, qui funt~m
adum. Q!Ja:.n.fum potentia, .ppemodum ne'IJ funt. Sunt
<.Iuodamodo corum,<1 non funt. Vlluquod'IJ cillm ~m pro
prium aétum &: perfedionê iudicatur. Sicur.n.proprios)in
<.Iuit,colorcs apphendimus: non qfi ~otentia f~crit aer pe~;
fpicuus fcd quando aétu:hoc cft, quado Ilium malUs [uerJt:
ftc neq;quando cil: potcntia fonorus, fonorum differêtiam
femimua:fcd quando aétu fuerit,hoc cR, iam fonum admi •.
ferit.Soni enim a coloribus tantum differfit,cp colores funt
"luidem ait) a perfpicuo,& eum altj fint,ipfum mouem:eo.
l'um enim folas operationes perfpicuum tranfuehit.Soni au
tcm non funt alij ab eo,qui aétu pcrfonat,aere,fcd in co fua
habcm conRitutioncm.
Ea autem per tran!laticnem dicun~ a tan$ibiIi
bus.Acutum enim fenfum mouet eXlguo tcpore
rnultum:graue autem multo patum.
, _'
Acutum & graue,& qua:datp fUI1I fonorum dlffercmr:
&. pct translationem,inquit)qua: cft a tang, b,lt~u~al-'pdla
ta: [um. In magnitudlOibus.n.qua' funt propne tag1blles,
dl: acutum &: graue:per quorum translationcm dicune, &:
<.Iua: fum in fon is.Acutum.n.diciturin taétu,quod c leritcr
apc:ratur:utgladlOlus acutus,cp celeri 1er pungit.Obtufum
aUlem quod tarde operatur,& ueluci non pungens, [ed uu
dcns,ut piRi1lus.~a:cilq; enim ad pungendum apta face~
re uolumus,ea acutis angu1.s facimus. Q)Ja:cü'll aut ad tru
dendum ,obtuCts anguhs.Sic & in Conis acutil quidcm dici~
mus eum,qui ad fenfum uelociter accedit, &: ~mancr.Gr~
uem autem,qui eum obtufo habet proportlotlem,eum,.q~
ad fcnfum tarde acccdit,& cderiter ceffat:fkut in una fidlll
poftrema,qua: nete dicilUr.cum,n.ipfa fit alijs ma~isten(a,
dum pulfatur,propter tenûonem aeré uclociter ferJens,a~u
tisfimum f<lcitfolJum:& paruoquidcm tempore hocfaClC,
diu aurem feruat:ficui arcus duri,&: magis cenû.Eorum.n.
chorda a fagittario tt'fa, deindc remitra, exiguo r~e propter
tcnl10nem in proprium locum rcuenitur. Quare fagittam
t'xiguo tempore rrufam .ppter hoc ipfum in longe rc:motu
fpatin minir.Efi enim maloris uirtutis exiguo 'Re Idem mo
lIerc,<}i longiori.quod &1n magis inteofis ,hordis côtingir:
in minus aùt imenfa uiceuerfa:qucmadmodum fupma Jon
go quldem tempore,qa cft aeris perlonatorium,mouet,cxi
guo aüt fcruat.caufa autem eR,cp fubtilcs çzdem funt,&: no
mulwm hiitcs occurrc:ntem ac:rem, celcrius eum mouent.
Pra:terc:a cum funt cenC~,&: a mullo acre nô impedit~,cc,
lerius properam fuum proprium locum, & reétitudinê re~
cipere,cx qua percuffa: mota: Cunt, cp a nnlbus & extremis
contendercmur.Propterea ergo paruo tRe mouent id, qcf
in aere uim habet per[onatiuam. Diu aUteffi fonum feruar,
'l? ualde cxtenfa: aerem uehemcnter ferium. V ehementius
autem percuffus,repercutit &: ipfe chordam,&: rurfus ab ip
[a repercutilur:idqJlongiori nt tempore, Agitara autê chor
da ,fonus necelIario dlUtius extenditur. Cralf:r aut c hord~,
&: minus intenfa:,ut fupma:,omnino contrariû euenit.Mul
tum eniro habês occurrentem ac:rem, &: nCq3lic imenfa,&
breuius aerem mouet,&: tardius reuertit. Q.lare &: tardius
fonant, neq3 diu fonum extcndunr,C}> neqJ aerc:m u hemê.
ter moueant,necv ualde repercutiant,&: ideo non dlu agira,
lur.Id au lem {i non fiat,cderius perit fonus.
Et fic uelox dl) q uod eft acutum ! ilIud uero,
graueJed fit ,quide01 illius ,ppter celerirarem m~1
tus tabs: hUlus autem proprer tarditacem. Et Uli
detur proportionem habere cum co)quc:'defi Clrl
SOnantium autem differenti~ in eo, qUl dl pm a taétum,acuto & obtufo. Acucum emm uelui
~~Ul11,fono dedaratur • Sicut enim fine luce non ti pungit.Obtufum aut ueluri rr,udlt, eo qd l11ud
ldentur colores: fic ne<}l fme fono quod dl aClll ~dé moueat in paruo: hoc uero 10 111ulto. QE~re.
tu~ & gtaue. ,
J
,
côtingat hoc q uidé uelox eifc,illud uero tard~.
, 'J
10. Gra.cu~ aia.
L
Il
�s
E
c -v
N
D
v s
autem n6 fimpYr'uoeem hominis,red loquélam. V t dixi.n.
in diél:ionis compône uerfalUr ,qua: fit per linguam. Q!lfÛ~
uerit aucem qui fpiam,in quo differt numerus a metrO. DlC~
mus ergo numerû erre quid generalius:numeri aot fpé~,ec
rnetrum.Si quid enim ca merrum,idefi: & numerus:no lia
aucem & contra. Confideratur enim numerus in iis,qUl pu~
fam pedibus,& manibus. Q!Jando.n.udox, & tarda pcdll
cleuatio,& pofitio,imer [e rônem, & proponionem hm,
humerus.Et hi ne ab horu translatione lafis [yllabarum
tlexio,qua: ad merrorum gnarionem accipitur,pedes aepf
lari [um. Secundum eandem conuellÎcllt1a &in manull,&:
tibiarum,& aliorum eiu[modi pulfatione numuUS appdl a
tus eft,qui ea cômoderatio tcmporis,ï quo fit motus.Nam
{)( in tibijs numerus qU<>q3 confiderarur. T,bia: eniD1 fora rninum alia: quidrm longiori tépore obturant:alia uerO brc
uiori • Et fic rcfon'lmiarum hanc ']uidcm leniorcm, illam
uer? afpcriorem emittum. Et for'lminum alla quidem funt
malora:'llia uero minora.& ha:c quidem fum Imgul<I pro'
~inquiora:il1a uero remotiora.& q fum :mguaiora,funt la·
tlonbus acuüora.in pueris itaC}l & III mulierJbus funt uo ctS
a~utiores:Q!Ja: aût latiora,tardlora.Similiter & q funt
pIUS,fUnt remotioribus acutiora. quora cômoderatlOne , t
harmonia,& me1os:numeru9 aOt udocis,& rardi . (hIOd H1
rc1iquis quoqJ infi:rumemisl1umerus côfiderarur ,omnibuS
De fono ergo bac fit ratione definitum.
Dixit quid efi: [onus. f.q. motus eius,quod poreftmoueJ aperrum efi:.cômoderata enim dlgilOrum e1~uatIOnc,&: pO
ri eo modo,quo,qua: a leUibus refilium,quâdo repercurre- titione perficitur.Qui ergo in ali:js ca numerus,~m lardlta
nnt: & quomodo fir,nempe q, uerberame aliquo,& uerbe u:m,& ce1eeitatt:m 6guratur.(lYi ailt in orarione, q cft p~o
c
tate: Per quodJ.'1' iétus ra ailquorum imer [e folidorû in nuncianda)tïm longum & breue:qui etia metrum [olus dl ;
.-aere,u dwmentiore Jl1 iis aeris dluillone, & côfraél:ione:[ed, tur.Curn tardo aôt proportion cm & conueniemiâ hab cr ~o
gum:cü celen uero breue.non [olum aat in poelicis fcriptI!
.& quab
'C: oponeat,qua: feriunrur: per quod auditur &
confideralur
merrü, fed &: in oratori:js. Dicimus ergo log~
']uomodo tOIl US.
erre
mébrum
uel CUrtÛ & mutilum:& ex eo,q, non [unt CO
Vox autem fonus quidam dl animati.Ex il1ani
rnoderata mébra,non en numerofa oratio. Q!li itac.j de for
matis cnim nihil uoe m edit: fed per fimilitudiné rn~ oratiôls[cripferôt,tradiderat,quor, & qles pedes atfu J1l
uocem emitrere diCuntur,uttlbia,& lyra.
pli ad oraroriü mébrum,hoc reéte dflciam.H ~c quidé in dl
poaquam dl"it de fono, con[equemer & de uoce diff,. gresfione:fed redeamus ad diéèionis comextum.
rit. Vox I:nim fpecies ciè foni.Dlcit ergo uocem quâdam eè
Et qu~cun93 alia ex inanimatis extéfionem
[onum.Non emm ois [onus uox efi:,ûcurÎnal1lmatoru.ncC}J
bcnt)&
concentum,et fermonern.
enim qUi ex fluébbus,ud uemis nr,ltrepitus,ncC)3 qui ex al ,
Exrenûonem
dixit pro eo qd ea,numerum.Sicut.n.di%Î,
lifts nt lapidibus,fragor,uox,efi::fe.:l animari aliÇls fonus UOx
circa tl2is exréûonem,q plus ud minus, & eorum col1'lO
cft.S ed neC)3 quiuis anim'lti tOClUS UOx cft. ncC)3 cnim qui per
derationem,côllderai numerus. Melos aüt dixit,pro eo 'qd
complofioncm manuu, neq'j qui fit per fcrealii,uel tulIim,
efi,harmoniam,q
circa 'lcuri,&: grauis cômoderatloné LI,r
uox dè, ~ unr ellim ha:c foni,& nô uoccs, [ed uox ea anima
f'ltur:[ermonem
aut
diêtionum compofitionem.
ti [onus,qui per uocales fit panes.Sunt auté uocales partes,
,
pulmo & oiis refpiraliuf partes:& afpera arreria:& Fauce". , Vlderur enirn uox quoqi hxc habere,
o
Similis
eH:,inquir,
mufieorum
iarumemorû
[onus
uo
,
Sed neCV ab ~s quomodocuqJ faêtus [onus uOx efi:. Tums
enim ab lis firm ec oocem diclt emittt re,qui [OsJit.Sed quâ, ']uatenus eius hiit imitationem,q diél:a [unt. darum eft aU
do corn imaginatiua figJllficatione ha:c mouemur,tunc de~ lrm,q, uocem maxime nunc dicit fermoné.circa cam ,111111
mum raêtus ab lis fonus uox dicilur.Q.yomodo autem per folam cOl:llderalur diél:io.ln uoc,i bus enim inarticulatis c~
hfC mfh umenta uOx nt,& in 'lue dlffert UOK a tusfi eo dicê mdos qUidem, & numerus; dlêtlO autem non ita. nam CUl
c
te,progred cmes rClemus.Allimati ergo quidam fO~1US uox de Pica,ue1 Plltaco dixeris, uel alrjs eJUfmodi, non proprJ
ca.ErH eoim qd'lm ex inal1lmatis uocem edere dlCUulue R ~ft diéi:lo: nifi, fecundum imitationem , & conueniemiaOl,
translalÎonem,& fimili tu dine'm quandam dicumur,ut <J~E licur &: in inanimaris. 1
MuIta autem animalia uocem non habel1t! ut
UOCI hominis Îlm le quid habe:ant. Ha:c enim tria circa hOI
mln ,s uocern co fideranrur:numerus:harmollia,& dléi:io. &qua=:fanguine carent: &. ex iis} qua=: fanguil1 ell1
V cr[atur nût 1lumerUS circa 'ps prolationis 101lgum)& bre habent)pi1ces.
~
ue.& idee amiqui,q ex uocabbus malori tempore profe/'un
Qyoruam dlxit uocem dfe aiati Conum: non omll' au te
tur ,longas nominauerunr. Q.y~ aur in mi nore,breues.Si.n. aiatum uocem haber: Ced funt qdam qua: Uoce carent: hoC
pm ipCdm naturam .ptulwmus',U1debimus eas,qua: diculle ip[um definit.Non coim fimpfr animata (um uocc prfdl ta ,
longa:,ut H & Cd maiori t~ e prof.erri:breues aUle minore .Ex fcd aialia.& nec oïa animalla,fed ca [ola,qua: habet pul mo
I:orum au rem ad fei nulcem compoftliollc lIumero[um exi, nem,hoc eft,qua:cuC}! reCpirant. Vocis enim maleria cft rc
frir.dt hoc emll) carmilliiHarruonia aüc circa acuti, & gra fpiratus aer,ut ipfe in ,pcdru oftender.NeC}! in[eéèa,ut JJlu
uis comoderatlonem uerfat.Oiéi:io uere uerfalUr circa lyI fc:r,apes,et llml!Jalnec qua: [anguine carent uocem edu ne,
labarum forrnatlon~rn ~ exi3Œonem,ex qua eorum,q di~ Ut uermes.Sed neqJ oïa fanguinem habenri;'ut qUfciïcii,'lC
CU11lur,imelligcnna {lgl:lûcacur.:Qiii ergo proprie ha:c ha~ aquatillbus no ancipitem ultam agum Ut pifces. neq3 en lJll
ha uox hurn'lna.eam aUt quodamodo imicalltur & illfrru, hahét pulmonem.& propterea uocem'non emireur.!J(. idc o
mcnta muGca:~Ilea dicumur & ipCa lim proportionem & ,"7IÀl:J7<I~ appellari funt,quaû 07<1' ('717\1: 7TOYTEÇ hoc cft uoc~
cpnul:lliemia uoc!: edere.N?n roln en~~_numerum,& har, defi:ituti.Sed neqJ ,qua:cuC}J ancipirem uitam ;gunt,ea uoc:
mOlllam imitamur,Ced &: dléèJoncs .S,CJ(l~ ';:~rtC &: qualis fi cmirrum:nam neqJ qua: teaaceam cutem hiit, ut coch1e:t·
c.antllco3)Q dlcilun&: curn IIlfrrumcmls eoelllUnt. Imitant Ile'll qua: 1ll011i01Îs fum tcft<r,Ut cacri,&: mures aranci. El'
1
ijsautCJll
. Pcfitp dixi t,q, fonus actitus ççlhiter mouet fel1flJm,&:
frnfihs faêt~s in IOllgius m :npus inante:. grauis autem uice
uerfa:nc qliiS eXlalrnar,.:t tl,lndem aCUlUrn Conum celerittr~
uel carde moueri:eR. el1Îm :ieris operario illcorporea:incor,
poreurn nurem p.ot) mouetur pm locurn: Ced aCUlUS dicitur
fOllus,acule r'Aloueri aerê cuius ca op eracio, llrniliter & rar
~us:ue1 ho<; ergo figllifi~at ~er hoc quod dicir, [ed fit quidé
dhus prC'Jpter cderitatcm motus talis:huius uero ,ppll.~r rar,
dilate',n,pro co quod eft,p'~ cderiratem eius,quod mouet,
cor',",oris"in quo ea, talis fit & motus fenfus a [ono: uc! q"
o~J~madmodum in tangibillbus,ptraciem in magnitudini.
,b us fit uelox ab eis diuillo,&: dt aliud quid em dIe acutUm;
al:ud autem ab eis uelocitcr 'corpus diuidi . Hoc enim illud
ccnfequitur:& accidit acmo cderirer diuidere. Acutil enim
er'lt,ctiam nô operans,Sim:lJtcr & in obtufo.Sic &: in uoce
acut'l 'lliud quidem dt acutum:hoc autcm com:nglc,ut au,
ditum moueat celel'itcr. Simili ter autem & tardum ï graui.
IIlud autem Q!..Iare comingit hoc qui dé ue10x dfe. illuq ue
ro rardum permde cft ac'l' ha:c (lm accidens habenr uclox
& tardum:& non fun: eorum [ubfi:anria.Accidit auré acu,
to quidem celeriter mouere,ur gladiolo: q, ei ab exiguo cor
pore. occul'ratUr: obtuCo aUtl:m tarde, Ut piaillo, quo,d ci a
nmlro corpore occurraLUr.
fi:
Ct
Pfi
l
na
nt
I
1
�D
A' N 1 M ' A
E
~S,autem,CJu~ :ll1cipicc:m uitam agunc,uocê eJunc &: fluui.a
fiici,blandiês mouet caudam.Et,ut remet didi,cum talcm.
tilts equus, &. cl'ocodllus. Dicitur ellim &. h:c breuê,&. exl- uel talcm rypum 6m imaginationëj!ufeeperint, diuerCas uo
tua,m UOc(m ede:re.Oubicauerir,autem qllifpiam,qûo dica ces edunt.~unt itaqJ uoces Î1gnificatiua: aiz affeéèuum.Nâ
cUr 1,I1feéèa uoct: 110n edere.Q.Jid dt enim ci cadis uocali~s< cum cibum appc:tunt,quada uoce uruntur:& alia edum uo
~In& mu{ce inter uolandum non minimù bobum edoe. cem,cum triltitla afficiuntur:11:a,cum l-a:ramur. Tusfis ailt
qua: fit per exitum fpiricus per afperam arrc:riâ, no elt uox.
1.)1C0 e:rgo no~ tire uocem eorum uocalem foni emisl1onê.
,IIC 'll enim per uocalla hxc inChumenca fiunt. EH enim qllf ,Differe cniro &. mô generationis,&. fine. Modo çtdem gna
~fm pellicula circa fupertlciem Cub peéèore cicadarum,èj tiol1ls,q> in uoce,qui cxtruditur fpiritus:, fenfim &. 6m nam
a IS,Uerberantes,& intercepcum acrem exprimêccs, fonum cgredlens,percutit ordinate eum,qui elt in afpera arteria,&:
emlttunt.Simil,ter &. mur. a: afperis ai ls pcrcuticntes fonat; ipfam arceria.& ille paulatim ewfus,&: a pc:rcutientc, &: ab
afpera arteria,Conat numeroCe:fit en:m u.,lente aiali.In tuf.
nantes cer c bombum emittere deÜnunt.
, Idq; non circa rônem, fiquidem aeris motus dt ûentibus aUt fpiritus, Ut qui pra:ter nam mouet, acc:ruacim
inordinate e thor,.ce rgreditur, &. feipCum quoqJ ferit,&:
r~nus.fed qui dICline uocem edere) ut in Ache100 &:
id qd eft in aCpd-a arteria.Cum enim humidum pr:Etcr naS
,~I[Ccs)branchiis fonat,ucl aliquo alio eiufmodi.
in ehoraee ;madil fuerit,id na uule p fpimü extrudere.Oe,
. PoQ{l d'xil piCces non habere uocê,huius ipûus câm rub inde cum non ualct fpi ri tuS id excrudere ip[e ab eo repercu
lunXlt:SI.n.inquir,m oltéfum eltanis motus fonus clt: uox tilur,&: Cxpc enixus interriipitur. V nde fic etlâ corpol is con
.aucem dt fonus quidam:in acre aue \10.11 degullt pifces, Ced cusno.! pfum afit interrumpi &: concuti,fignum elt,'l>. n~n
ln aqua:merieo uocein,non hfit,uc qui non aerem moudit, ualet Cpiritus exeruderc adiaccntia.Ee qfi laborat altqUis tn,
fcd aquam.Et cX'f,s,q utrobi'll indiCcrimil1atim.uiuunt,qu~ Elâmatione:Cpiritus, qui elt circa Ihoracem in anguftias re~ncp UOcem hiic non po(func uocê in aqua cmletere. NeCV dac1us,dlfflcultatis anhditus, &. inordinati per tusûm mo·
tnim .\10S curl1 aqu~ Cubierimus,cdcre uocé po'!umus.Sc:d tUs câ eft. Hac itaqJ rône dlffert cusfis a uocr,& fiJlc,q> 11011
&: qUI dicumu( uocem edere in Achetoo, magOl Cunt ,quos fic cum imaginatione.non en:m alicu;us l1gn,ficand i gratia.
l],uidam uocê emittere exi((lmât,qfi circa aq fuerint fuperfi fed fic coaéèe.nill pm aliquâ eonuentioncm fiat,ut fi cxcrca
(lem. D lcit c:rgo no oportcre eX1Cbmare cos uocê,em~ttere. uc:ro,uelwsl1uero,hoc Îlgn:6cabo.tul1c enim &. ea uoccs li
lle~.Il.per uoca lia mébra fOllÔ faciunt, fcd ~m allquc bl'an dam [unt.Sic ergo,ue pauCis compleéèar ,1\Cet dlcere uocé
Chlarum moul.Q!lado.n.ii circa aq Cupel'ficiem natat,CUm
c(fe aial s Conum,per uocales partes cum Imaginatiollc fa.rnag!1i Îtllt,& multum aqu:E illcercipiant,deinde branchias dum,imaginatione.f.1l1'cu ius rei l'lgoifi anda: gralia.Q ua
honttahitl1t,aquarn emÎnunc,&: emiffone rUtbant:e~ 'i3 tur. re &: in thorace inrpiratum acrem paulatim mouemus,pro
ata al \ld aetis intcwpir, qUlléèu aq expreffus Conat et hoc ut degerimus!:Om ccleritate, uel cardieau! loqul. Ha:c icat}1
~Q.do ulc.lencur illi u cern emittere, ut de muCcis, &: cicadis funt uod.!. inftrumêta.Sermonis aurem lingua,palalum, dé
IXII\1us.~ are r.xtra aialtlc fonus,&. non per infhumenta tes. T aliter enim,&. taliter uocé edenté fpll itum per quâdâ
tloc~lia.& 10 tal,bus IIPr cuenir,ul in columbis, qu:v. uolates eiuCmodi circuadionem l' ngua figurans, /lc diéèiones fam.
~~ IOnam,Similis ergo e(( is Conus ptaufui,qui fit p manus. . Q!lare qUlbufcù'l31ingua fupra modum uel relaxata,ue! al
~ arc fi &: fcari uocem eciere dicOlUr,idem de ~s exifiimâ. ligata (ft,q non loqui,uclnô articulaee loqui pcfi'UI1I: cum
u~ d111lud auré, Vei al quoalo e'uC
modi,adiecir,'l> con ) Ilgua non ampl us posl1t pm rationem m lt s fac re, per
llnglt non folum branchlarü contraéèione eos diéio mo [o. quo uox tlguratur.S icut n.in tibiis,&. lIllt1ftrumemis mu,
ttate:Ced & ore aquam excipientfs,& cum Itrepiru extrudé ficis,qui per lItres,uel corpt,Js in tibias efflatUT,fpiritü,&. tah
.te!,Certe curn funcin profundo,non fonat. Fkri enim non ter,ue! tal ter fonat,figurantes dlgiti,in didiones adaptant:
Por,ut in aqua I1t Con us. Propterea ergo,ut iam dixi, {j!n aq fic &. 1ngua eum,qUl ex Ihorace ematur,&. ad arteriam [0'
ltIanus IÎmul percu«crimus,n6' [onant.Efè.n.~ql;la qUldcm nat,in d'.;.'èionc3 6gurat. V ndt: &. Irration lia aiall3,qm ani,
(onOI'um tranfportatrix, [cd q COllum non ematlt.
• mam ronalem non habcnr,rcmi{fam liOguam,&. labra di, VOX aut dl aialisfonus)& non êjltbec plfce.Seçl duéla hi'it.ne~ mim ca opus habebant ad lingua: minifieqffi quodcunCj3 fonas ucrbecite aliquo)& ~aligd)ct ,rium. Vilde &. ex uolueribus,quxcut}1lingua: &. genarum
&: fp eciem hfi, homiOlbus perÎlmllem,ncc
in aliq uo fonac: id aut eft aer:ea fola uoce menço ,compol1ciollem
ualde hiautc,polfum imitari fermonê,cuiuCmodi Cum piCa:,
ediderint qure aerem fufcipiunt.
. &: pl1taci,& limilia. Sed qm quodcucp ronat,uerberâte ali.
Po((Çï difcreuit ea,q uocem cdunt,ab OS, qU:E non edut: quo,&: ahqUld,&: in aliquo fon al:ahquo çtdem,quod pel cu
&: ex tjs ad uocis rônem tradendam ingrefi'us efhuult dell1- tl :aliquid uero,qd percutitur:h qu aue IpCe declarauit di.
ceps eius q clt propric,uocis rôné tradere.Eam aur ab ali]s cms.ld eft aUt aer.Si ât fic fit fOllus,meritO qCUll'l3 pulmo
,fonis du~l'r difcernir,&: ex mé gfiaeionis,&: ex fine. Ex mo.
mm n~n hfir,&.,qu:E II I aquis degunt,uocé lion habmt.
do ica'l3 gfiationis,q, uox quidcm fit expirato acre exprdTo
Materia coim} eo quod rcfpirat, utitur naCUra
Contraéè~one thoracis,vm c:am,qux illi illdt, Conatiuam fa.
cultem &: in afperam arceriâ ineidc:me,&in eum,qui in illa ad duo opera: guéldmodum lingua adguflum
dt inte;eepcus ae:rë:qui dc:nfo iéèu infraéèus,reeorrus,&. ui. & ad fermonem.~orum gufius guidcm (fi ne~
bralus eohxr;tern acrem ad audieu uC'll percutÏt. Elt cnim cdfarium) unde & plunbus in 'fi: Sermo \lutcm
Otis hi~tus qui elt ad radicem ufqilingua:, gula. Illine autc & interpretatio)ur bene fit. fic & fL iritu,& ad cal~
~uo uafa f~runtur:hoc quidc:m ad thoracë,quod afpera arte rem)qui dt intus, ut neceffarium: caùfaauccm in
tICldicitur:altc:ru'rn aut [ecus te:ndine:m ufqJ ad uêmculum,
aliis dicet!& ad uocem) ut fit) q uod bene dl. RefI
qU,od dicitur œCophagus. pcr œ(f~phagu~ it~'ll t ciboru
adll~s:pc:r afperam afit,Cpiritus,qu~fit 6~ II1f~Hat~onem,&: pirationi autem infhumentum gutrur.cuius aUI
C:lt~lrationem. ~i çtdem dldo mo c:~plr~~us faCl~ fonum. tem gratia hc:ecquoCj) pars eft)pulmo.
Q mdi xit ca aiall3 uoee uti,q reCp,ram: c(( aur refpiratio
qUI uo_x,dieitur,qii fit cum aliqua Imaglllauoe Î1gl1l~c~tI~a.
pades alius quidam ufus in lis, q re[pirant:quo ad uo
nem
El(?'I~ 19irur gfiaüonis hac rone dlffert uox ab a~qs loms~
Q,UI,Cll'l3 cnim funi no funt aialium,uel,quod magl$ e((,ant cem quoq; r,cCp~ratto cofen,pet Ita:c_addldi~.Sicut.o.inquit
ltIalium quidem funt:fed nOIl per j5dida uocalia IOltrumê. ' lmguam fe ~lt na ad duo opera:quolll alc~u ÇIdem ad hoc,
Ct hfi r gultus:alcfTum
ta filt~t,non funt uoees,Ex fine aÎlt,'l' u:,x, fit p alique~ ani Uf tint COl1tert ris
"
) ~,
. aOC ad hoc,ut bene
quorl~u~~m
~all~ Impulfum ad ~liqu.idl1gtli6can~l1. Itaq3 &._cum ~ma. OIlt,rermo:Sic 8( rc(piratiois duo frc1topr:ra,
en
qUldem
ad
hoc,ut
fit:altcrü
uero,utb
ûc.
S;o
npedm.l1.
?lnnatlon:.~are
&: mauonalium fonl , uoces.CoparCrtrm
.
. qUI.t,fucm perfequens ululat.Nam &: canis, quâdo habec Obi ucndlcat na &: IDeo iifdeJTl in plu rtbus utltur.Nalura er
1ItIagUlationcm alicniJ latr;lt:q~ autcm famiharis &. dome. &0 lillgua udtur & ad [UCCO ru ufum~ct ad (! l'lnonê.~oril
) l().Gra.[L1l! aia.
L iij
o
?
-
\
,
�S E
c
V .N D
alterurn quidern ad hoc,ut fint,côduci:na fine alimento ui,
ui nô potdl. Sermo aut ad hoc,ut bene fit, Hinc.\1. fit aiat,
'Juod focietatc ddeétac, & curn ali)s côicat, hô:& per eum
doêti,&: fcia pra:dlti a pceptonb 9 reddimur.Propterea gU/
flus idem cfl: in oibus aialibus:fcrmo ami: non in oibus: Cl'd
neC}3 oino uox:fed in perfeêt,orihus.S.'CUt ergo in lingua ha
bet,ita & in refpiratione.Nam & ad interni caloris rl'frigera
tionem confert,quod é (laf opus neceffariü.Namad hoc,u'[
fine rcfpiraneibus côfen, ut in libris diêtum efr de partibus
aialium,& in traêtatu de rerpiratione,& expiratiôe. ad qua:.
l'tiam differt, Ut qui fic in ilIis diéiuruG. Opus coim, inSlt,he[
&: pulmo refpiratione,ut qui fit fm naturam calidior in pl'.
ddhibuli aiallbus,eo q> fit cordi fu ppofilus: & multo pnus
c;or.ab eo.n.in pulmone quoC}3 calidli nimisabundat. Pro ...
pterea ergo dixit primo refrigl'ratione opus hrc eum,qui dt
circa cor ,locum.refrigerat mim ipm per p~lmonem re[pi.
l"alum aerem recipienti:,& .ppria refrlgerauone Illud quocjl
refrigerante.Hic l'A: ergo necdfarius r:fpirationis uCus,SI ad
hoc ut fint aialibus confen.Confere am &: ad fermontm,SI
nobis inca' ad hOC,Ul b ene fimus.Î1quidê & uox ad fermo.
nem. Vox.n.eA: ma Cermonis. Vocis autem ma é expira rus
aer. EA: autem di etfeêtiua na.lnfirumêlaria uero afpera ar
teria.Eft.o.ueluti tibia. cene iuuenes Çldem fum uocaliores:
u t qui l'am ienem habdit: CUllt autcD1 renes minus uocales:
Ut qui l'am habeant afperam.FiOdlis aUt) flgnificatio. Aiali
cnim uocis finis cfi:,ut per cam <1ia: motus &: habitus I1gnifi
cet. Sermonis autem roa quidem,ut diêtum eA:,uox efi.elfe
étiua autem ca,tonalis aia.infirumëlaria uero,lingua, &: pa
latum,&: dentes:Finalis ucro,mentis côceptuü fignificatio.
Vocis aûe infirumcmfi l'fi: guttur,qd Gr~ce ",~Ii,-€.q>~~uy~
autem fœm ini no goe quandoq; diClC,& û.gnificat fa.u~es. e~
autem fUllt uafius ilIe hiatus,qui l'A: poft llllgu~ radlCe:qua
do uero mafculino,/1gfiat laryngem,feu gutlur,ficut et hic.
EII: aot larynx feu guttur aCpcr'f aheria: ex~remum:qd a tri
b us chartilaginibus côtinetur:ab ea qUa! dr arytalloeldes:a
c1ypeiforrni:&: ab ea,q efi: innomlllata.Q;l~ Qdem extenf~
&. contraêta: ab Qs,qui ilIic funt, mufculls uocé côponunr.
A tall enim horum côtraêtione,& extéuone, ue! magis,uel
minus formatur uox pm aCUlum,&: graue:& u qua alia for
ma circa eam côlldc:ratur:ucut a lingua,&: palato,& demi,
bus formatur fermo. Vocis ergo infi:rumecum,ut paucis tO
tum abfoluam,dfe dlcit arperam arteriam.Huiuli.n.prind.
pium efi pharynx,feu larynx,feu guttUr,ut ipfe dixit.Cuius
aor gratia ha:c quo~ pars efi,puimo. Proprrr pulmollë.n.
ait faêta effe arperam arteria,Si pharyllgem appellauir:ur 12
cam ingrediens fpiritus eum refrigew: Ql3:C~C}3 enim h~[
pulmonc,ea hnr quo~ arpe~am artetla. Qla;,Cll'l3 ~rgo hm
pulmoné,afpera arteTla refrlgcrat ur eOl'um,qd l'fi: lntUS,ca
lidum illgrediemc acre. Pifas aiir per branchias refrigcrât
caiidum,cjd eA:imus,eas CÔtrahentes ,er aqua admittemrs.
Oyare puimollc nô indigent,&: alioqui aquatilia non ualdc
opus hiir,ut exterius IOgredlarur frigidum,ut refrigeremur.
N am cum l'a aqua circûfiet, ipfo taêtu refrigerationê facie.
Si autem &: eo,qui efi: il1 ,pfundo,frig,di adieu opus hab ea t,
per Qranchias hoc faciu IH conc,raêtas,& extenfas.
I~ilc enim parte plurimum habent calidi pedel
firia animalia.refpiratione auté opus habec)& qui
cft circa cor)ocus primus.
Pedell:ria,i nquit,aialla,q pulmones hnr/uperant aquarj
lia in ca,<1 eft in pulmone,calidirare.Nam cO pulmonê non
habeant,neC}3 eam,qin co dl,catldltarê habrbullC. Pulmo .
nem.l1.non hfil:qnl,ncC}3 cor.Qu a: cnim cor hnt,pulmoné
'q u0'l3 hot. Non opor~ct autê exiL1:imarc: eum hoc dierre Cl'
funt calidiora pc:deitrla aquatl1lbus:fcd hac parte ealidiora:
qm,ut dixi,n6 hfit illa p~t~onë. Sunr.ll.qdam aquatilia pc:
dc:fhibu8na calidiora.coc~quUnt cme piCera quida arena
&. limofa oJa:qua: pedeitria non COIlCOquUnt.
'
QBare neceiTe dl} fO intro refpirante > ingredi
aerem.
v s
Infpirationis &: expirati~nis côe g~nus rtrpirario. Hj~
ita'l3 refpir:ir, dixir,pro c:o,qd eA:,infpiranre aiali,mcdfe ~Iè
ingredl acrê in eum,qui dl: circa cor,primü loeum.ls eru.~
cil: primus, qui in frigidatione indigee. FOl1s.ll.innatlcahdl
cA: cor.Qm aUlcm ci efi fupcrpoÛtus pulmo,& ex t'O ul ,
tom calidi recipit: ipee quoC}3 infrigidarione indiget.PrlmO
crgo cor refrigeratione ind'get:,ppter iprum aUlem &: pul,
·mo PerinCpirarionem ergo rdrigeratur:pcrexpirationcm
autem fuliglnofa excrementa exccrnul1lur.
n:
. QEare iétus refpirati aeris ab ea qdl in iIlis paF
tibus,aia ad eamA dieitur arteria~) uox dl. Non
enim omnis animalis fonus uox dl) fieut dixit.cft
enim Iingua fonare, Ut qui tusfiunt . Sed opo~tct
&. animatum eiTe, quod uerberat curn imagmal
tione aliqua.
'
Hic uocem dennie a mû gnationis. Primum.n.uox r,i~~
quit,iéi:us expirati aeris ad aCpera artel'ia,ab ea,<1 efi: in fpl.rl
tu,& in thoracc,animall facultate.,A ddee autem edam det.1l
ceps de6nitioni id,cuius caufa,dicens:cp ucrbqans eitanl'
matum,ut hoc cum aliqua imaginatione faciat.Q.!Jare talls
quoC{3 cfi: fonus fignificatiuus,dico autem uOx.
Significatiuus enim quidam (onus eft uox, el
non refpirati aeris,ut tuifis:fed illo uerberat cum,
qui dl in arteria)ad ipfam.
,
Duobus modis,ut iâ dlxi,feparat tusfim a uoce &: a fint.
cp non lignincatiua,red coada fm aliquê fit affedum,et ~
nô iq oibus /1fcm habet uoci gnationem. In uoce enim qUI
ex rhorace rxprimitur [pi~itus, paulatim incidês infpirituJ1l
in afpera arteria incerceplum,percutit ad ip[am arreria ipm
côprime~s: ~ fic ca p-~uff~ ab illo, qui cft in ipfa [pirilU,~t
fonu8,9 ul l'fi 111 uoce.F Il am articulatus, quando ex arterl:t
concauttate ttu~um acrem cirea fauces lingua taliter, ud
rallter figurauert~.II1 tusû aUlem eXlruditur quidem ex th~'
raee,fed aceruaum : & non Colum percutir eum, qui rflm
afpera anerla,aerem ) Ctd & ab eo percutitur: &: ali;. nunc,
ut iam pr~dixi.
Signum autf.m) quod non posfit edere uocertl
rcfpirans)neque expirans,fed detinens. cum enirtl
mouet retinens.
.
Refpirantem inquit,pro eo,quod ê,infpirarem.Generali
cnim n-oie.pro fpeci ali ufus efi:.~Ji d ergo,inquie,q> expir~'
tus aer faCituOcem (,Signum alTt,cp nô posfit uocé edens III
fpirare,q> egreditur fpiritus,& fi alij ingredienti obuius fut
rit,interrilp:eur.Non (olü aÛt,iquit,firri non pôt,ut infpift~
qui uocem edit,[ed neC}3 Ut expiret.Atqui hoc ipfum expira
tiurn fit uox,Et hanc dicit giionem uocis expiratum arreOl.
Forcaffe ergo illud dicit,cp accruatim expiranleéi nÔ polfu'
mus uoce edere. D enfa.ll.expiratione con[umitur fpiritU!'
& nOIl pr~us uoeé edere ~offumus, Si aliud infpirauerim uS:
quod explratum CubCefUiet ad uocis gnarionê. Tragœ dOS
itaC]3 admiramuf,qui carmina fine imerruptione cum uche
menria eXlendum,cp diu eis [ufficit fpiritus. Q uod aut~ {je
hab et hi ipft declarallt,qn fum câtaturi,multo prius fpirtl.L1 ;
infpirames,& uc uocem emitterc incipiemes Ut cis futfI'13 C
cil'ca expirationê.Qyare neC]3 une refpiratiôe'diu loqui po('
fumus,eo cp pfumat Cpiritus,qui efi: in thora ce. Opus cr~o
habemus prius alium inCpirare ad fubminiQrationc UO'19.
Fieri 'lOt non pÔt,ut amuI infpiremus,& loquam ur. Na.1ll
neC}3 fie ri potefi:,ut ftmul infpiremus,& expiremus.Ei cn l'!'
comraria mouet,Ç'j retiner. QEi.n.efi: uocé editUrus,retln es
cum,qui cfi: in thorace,fpirilUm,mouet eum,qui dt;n ar tC '
ria.Conueniemia aûr &: .pportionê habet qui in a(pera ar,t '
ria inrercipitur fpiritUs ,cum eo acre, qui ;na:dlficatu~ ln
auribus: nia, quod is quidcm , qui efi: in auribus, cR: ull ' ,
mobilis,& Cemper idem:Qyi dl autcm in aCpera arterJa,cf'
..
aliquando alius.
cà
CIarum dl enim, cur& pifces fint muti!(1Ô cOI
babent laryngemleu guttur; quia aerem non {Ut',
.
C,ipiu"t
�.A: N
-1")
-Ni A
fcipiunt)neque refpirant. Sed &. qui dicunt pi(ces cem,q funt ignea. efr autc:m ignis [ubtilisl1mus,ut in corpo
uocern ernittere)ercit.Sed propret quam caufarn.. ribus incorporeus. Audieus auté circa [OIlOS, qui fune aeris.
t]ui di ignegdem crasÎtor,rdiS}s uero [ubtilior. inane i(acv
abus traétatus.
quidam exifrimat dkaerem. Gufrus autc circa fuccos,qui
El( prœdiéHs clara efè di propter èfj pi[ces [unt mUt;: ~; ru nt aquœ:fuccis colm uehiculum efr humidum. Tadus uc
UOx ex expirato fit [piritu,in afperam arceria incübente:qm 'r o circa folida,&. terrefrria,Ineer h:!:c aUlem quatuor olfa,
en
~ec pulmonem hric ,cuius gra hœc pars efi,merito funt mll
tl.bt quiéunC}) inquit,eos uocê edere exifrimane,q, in' Ache
100 fonene pifces,q fallune. [onum uoc€: elfe putantes. [unt
auee~, S}dam,qui dicue pifces quoC}3 rc:fpirare: &. ~~ea non
lJ~th conaturonden,q, dl aerin mari, efr aÛt hoc falfum.
SI.n.Oi:rc:m refpiral'ée pifces, cil [Unt in aqua:cur non pi[ces
~~~ ln aere ùiuûeè licue nec nos in aqua.ne'l3.I1,bran chia:
u IClUne ad attrahendo imro aerem. V nde cum breui e~e
fuff~cc:rint, pereune. Propterea eego quia nec mfpirare,nec
r~fplrare poff\Jl1t,merito uoc€: non edum.Ee alioqui,qüo fie
!l potdè,ut aer {jt in aquaèneC}) enim aeri na infitum cfr, ut
!" aquOi fubfidat. D eclarant auté inflati utees, &. amphor:r
l~al1e~,q fupernatant,&. bulla:,q fiunt,ubi parua aeris parttcula Intercepta efr.Propcer <Ïi autem cam,dl: alius crada ..
tus Vel dicit cam propcer cl fallulltur,&. adducunt, ut uo,
~~ edc:-re exifrimem:ud pot!U~ .ppte~ Sj cam, non f~fpirat.
UIUS autcm cam quo'l1 dlxlt II1llbrls de ~t,bus alallUm.
hC:q! eni",! fufficie cis,q fit ex aerc,refrl?era~o:~ i~eo nô ha
elle rcfplratiuas acris partes. ne<lJ emm hm clrcofrantem
aer,em:fed aqua ds hunc u[um j5bet,qu:r iuxta ronem refpi
~tt aeris ab eis per cranchias attrah,itur.,&. ~u~fus exp,eUI~.
e~ quz fanguine carcnt refrigeratlone tndlgct,eo '1' ln els
110n tantum calidi. TnCeda aôt,ut iam diximus,per fciffu
~ai,a quid opus fit,refrigeramur.&. ea quidem, uel omnia,
t Rlagna ex pa rte,fanguine carent.
.
dus efr medius, qui circa uapores uerfat,& medq cuiu{da
generis cOtpus.QEi quidem fum !l1ed~ uel illtet (enam &.
ignem,uc ficca cxhala(io:uel inter aerem &. aqua, ut humi,
da.Sic aile & Plato,[eâidum didum d'morum ordin€:,fc:n
fus uniufcuiurq3 f(cernit & definil. lute ergo cum mediâ 10
cum odotatus habeac,mediam quoC}3 de eo fecit dodrina.
Diciutgo,'1' odoratus ratio dl: reliquis fenl1bus minus de,
finitufacllis.& idwodorabilium quoq3 ratio nô efi apetta.
Huius autem ob[curitatis,& icertitudinis caufam elfe dici(::
Cl' hunc fen[um non habeamus exa,dum,~ed muItis al1lma
libusdeterioté.Sicut enim tadu reltqua ola ruperamus: fic
in hoc inferiores fumus.D eclarant aue & ucftigalcs cancs.
&. qdam uolucres,qu œ a longo inceruallo olfaciullt.
V duc,inquit,LacCl1f gradil fagacis cauis. &. rllr[um~
Non pernix pedibus fur(um lcpus aufugit illum.
Propterea crgo dico,quod obfcuturn, &. pro aliorum [en.
Cuum ratione exiguum habeamus odoratum. In alijs quidé
fcnftbus,folum, quod fcnûlium genus unÎCuiquc fit fenfui
fubiedum,cognofcimus.fed & quœ fune fpeci es fub gc:ne,
re.Scimus enim colorem elfe genus uiûbilium, &. huius ge
ncris fpecies exacte difcernimus:uc album.nigrum, rubrü.
fufcum,&. alia. Simlileer &. in auditu, genuB quidem foni:fpecies uero,acueus: grauis. Simili ter in gufrablhbus genu8
quidem fueci:fpecics autem dulce, &. amarum: &. reliqua~
Et in ta~gibilj bus quidem genus no efr apenum:neC}) enim
, Deodoreautem &. odorabili,pr~diélis minus ilabemus uno nomine appdlalum. Quamobrem &. de co
~~finitu facile efi.NeC}3 ennll clarum efi,cuiufmo/ dubitat an fit unus fenru s, an mulei, quia fieri non potcfi Ut
t<lngibllia uno genere comprehendamus: eum fine mulez
fI <;Id fit odor)ta ut fonus) ue! lux, uel color. Cau fecund
fpecies oppofieioncs: corum quidem cette fpe:
aaUtem dl,'} hune fenfum non habemus exaéhl, des funtumualde
manifeftz:calidum;frlgidum:ficcum:humi,
[ed tnultis aialibus deterioré.Horno.n.male odol dum:graue:leue:durum:molle:& reliqua.ln odoracu ueto
~atur:et ex odorabilibus nihil fentit pter id,qd cft no fol um quod fte odorabilium genus ignoramus :fed neC})
ilucundurn,& qd molefium:cum non fit exaé(um quœ Ge recundum fpeciem ipforum dlfferemia, cognofd.·
fenforium. Rationi autem confentaneum dl , Be. mus. Vilde nC<}3 c:a nom inarc polfumus,Q!lado cnlm odo
<IU~ duris funr oc ulis fic colores fenrire,nec eis eé rabi[ia dicimus,ea denomina[iue a rcnru nominamus: fleur
aperras colorum dif&rentias, prxter quam co, &. co!ores,uiflbilia:& (uccos,gul'tabilla;& [ollos,audibilia.
-Ba en im nomina non funt naeurœ fenfilium, fed eorum ad
quod dl terribile) & co, quod cfl tutum J & mCI fen[us
habitudinis.Coloribus enim per Ce inefr,ut fint colo,
tum non afferens • Sicautem odores quo~ genus re:s.l:tfi enim nô fit uiCus,qui eos apphelldat,fullt nihilomi,
hominum.
,nus colorc:s. V t fint autem uiûbilia, eis in dl: in habicudine»
De odoratu & odorabilibus dodrinam media colloca. quœ cfl: ad uiCus,Sic &. qU<lndo dicimus odorabilia,&. tan ..
\lit:tertiam Ç}dem a uifu ~auditu:priorrm ~,Ût guftu,& ta, gibilia, nomina dicimus habicudinis eorum, quam habeot
ad fen[us:eorum quidem natura: Îtgnifieatiuum Ilomê oul, :
~u.:id'l1,qm. O1ediam fottltus efr allorum nam~ &. 601 o~.
tationes &. f<cundum fu l5ta.fecundum operauones ÇJdem, Jum habemus,ûcut in uifibilibus, coloré &. in guflabil,bu;::
<}> uifus .~ funt lôgisfime,apphendit; auditus autem &. ipfe ruecos,&. audibillbus,follos.S ed in tangibll bus quidem,et
'<1uidecr:,q longe funt:fed minus uifu. Ne~ enim ex eodc~ ft cômune non nominatum cfl:, unaquœC}) cene [pecies di,
~Patio,ex quo uldemus,ab codem quoq; ,fonos aud',mus.s~e fceruieuf,ut frigidum:calidum:molle:durum: &. rcliqua.1n
ItaC{J in Meteoris dicebatur,'1' ~~ea tonltru pofrerlUs audl. ,odorabillbus uero, neC}) cômunis eorum natura, quœnam
trlus:fulg ur autcm prius uidem,us:q, citius uiderc 1 fij aud~re ftt,nobis cognita efr, neC}) unaquœque fpecies. Di[ccrnere,.
PO!{umus.Spiritu cnim nubcs Irrun:tpent~ fit tomtr~: c,x Ir· cnim odorabilia fecundum fpcciem non poffumus: folo ;1jU
l'Ilptio nc aOt fpiritus aeceditur:ilcut ln lapldlbus,q~, alhfio. tem iucundo, &. molcfto difcernimus, nefcienees quœnam
Il~,& confradione ignem acc~d':.nc. Cum ~rgo prlma~ t~ odorabilis proprieras nos uoluptateaffccit ud moleilia»
Illtru genc:rationem habeat,pnmu fulgur U1demus: Cl' UICU8 fteur in coloribus fcimus:Q.lod hic quidé c~lor, ucrbi gra,.
Ot acutior,&. q funt remotiora magis apphendat,Sj auditus tia,ualde albus molefl:us fuic,niger autem nô ett fenfui ..ao ...
~.pPterea fado tonÎtru fiatim fulgur quo'lJ audlmus.ma, lc:frus:& quod dulci~ quidem fuccus delc:état: amarilS a:.J.
~. cnim opus habet auditus, uc propin~ulu~ aer a fon~ affi tem molc:fria afficit.Similiter &: in Conis &: alijs.Bene 0'1ens
aatur,ut Ctc eum apprehendat.Et in reml~atIOne,f~qUIs ~o, enim &. male olens noo fUnt nomina ;aeurz, qnœ lX cis
ge fU~rit,fublatu prius r~mum uidcbit: delnd~ fonn fenu~. l'enfUI incfr.Sicut&: in uifibilibus dicimus formo,{um,&'
Guaus ailt & tadus poA: cos ipfa fenftlia amngemcs app:' de[ormc: &. in audibilibus bene fonans, &:ma~c: fonans.
h~tldltnt.Odoratus ita'l1 ne$ q Cunt cminus, apphcndit,ut Qyod autem odol'abiliu~ fpc:cies 'difce~n~rt nequeat,
fU9 ,& au~itus:nc:'lJ op~s hab et tam ,ppi~quum hFc fen,Ct
caufa cfl:, quod exilem , &. c"iguum haD<:a.r hunc fen_
,Ut guftus?,.& taét~s. Ad utrûqJ crgo corn cA: l1!edlus. SIC fum. Quoniam ergo imbeciUum hune fCt)[um hab~mus,
~? rccundu opc:ratlones Medius cA: odoratus. Secundum fi cum alqs animalibus'Conferanlur! propferca &. elus raI
oublcda ucro,<}» uifu li quidcp! ,irça colores ucrfatur,& lu- tio cft dcfinitu dlfflcilis. Sic crao am'luit. habcmus nO.
nt
1
k
�S
E, C
V
N
D :' V
S
tur ,ced non fine tali têprratura, taliter, utl talitrr OpCf(tun
piCces.Proptcrea ergo nec tcgumema eis fecit n:l,ut in alqs Si autcm qdam alia fuerint, q molliorem hoie carnem h:'
aialibus Cuperci lia,q, non facile: LEdi pos/1nt im duritiem. beant Ut uermes,aliis vJ carent. NeC}3 enim perfeétam hot
Sicllt ergo 1I0S odorabllia e)(aél:e non apphêdIOlUS,q> eum imaginatiuam facultatê. Nunc autem de: perfeél:is aiahbus
{cnfum exaél:um I1Ô habeamus:Ced ea folo iucïido,& mole agitur.Porrall'e ailt ne: uermium $Idem caro dt,ue lIeCll_tII;:
fio diCcernimus:fic ronl core lllan~ llm eA: ea quocp,q duris fcarum. Quod au t,CO q.> mollio,em carnem habcat,ho e
funt oculis,colores ap phc::ndere:nô fic aile, ut album uel ni prudenuor,ex hoc cofirmat:q> & in ipfis homil1ibuS,Çl~ol
,deo
grum:clJm reliqua aiall3 norinr,& alhi colorem,& q.> de1e llbus Cunt carnibus,ftnr prudêtiores,& igeniofiorcs.8C .
fiultos,&
qui
ingenio
carent,crasfipelles,&
crafi'os
notlll'
état ue! mole{èia a!fl cit. ~ od rdiqua enim aialia in flfianc
& colorum,& al orÎI Cen 01,um drla:,ex (\peration e clarii ê. ~amus.Clarum efl:,q> alqs qCdem Ceruatis,ut,eadem cd.uca
Sicut.lJ.dominllm norunr,rah figUJ a: ill/1A:emia ,'1> adu~l co tlone,& eodem fexu,ne uirum cum muliere côparaucrls,/i
forte: efi naCJ,url Cimo,ud quid aliud eiuCmodi,ira norm et uttiC)3l1nt ~iufdem fexu,&: na~,qui molhbus funt carni~uS;
ta
cp eA: albus uerbi gratia ue! a:thiops.& pané diCcernut,uel funt mgel1loftores.eo q>,Ut di XI excremel1tis & Cuperflu'
tibus
celeri
us
difperfis,&
refol~tis,pur
or
fit
fangu
is,in
q~O
fœ n um,no~ rolli odora:u,Ccd & tali colore. Vnde & ad id
quod l'fi eiufdé coloris err"uerint. Sicita~ reliqua aialia~ efi imaginatiua facultas. Diximus aut fi alla fint eadc,qUla
es
Sed q funt duris o culis,~otli confcntantum efi,inÇjr.,nol1 ea cOlltingit l1onu1108 ex plunbus e:xercit~s,& circa illlbtral
a~tes
operatioib~s
d~riorê
carnem
hfe
Îjs,
qui
umbrat~ctll.
d em colorum dfiam appb cndere:iucundo ailt,& moldto~
ea Colum diCcernere. V t erg(\,él durisl lu nt oeulls, uifuJ hot: ultam agunr,& ln oelo uerCamur. ra autem qric I:am, q c~
fic & nosodoratulll q, odorabllium rutsa: nOI1 in (jfientes, ex natura,coiblution r.m.Opor·tet ergo aha oia eadem e/le,
ea ne nominare quid~m pofTumus: fed pel" 'circli\ocu tionc ,& tunc eius,quod dlClt,uerilaté qrere. Secundil aliud autê
odores appellamus, croci odoré dicenees, url aCI <"u el ama nullum,pro co q'd eR,~'f1 nullum aliud fenforium pei us Ce
rum ,uel qdam alia ex gufiabilibus. ~a: rCt aiit cOlluenie h ~ b ens ,uel mrLus,dlè! ingeniof08,uel non,frd Cm folum!a
tia ,& cur /1c appellamus,i n dlél:ionis cotexm cOl1fiderabi .. êtum.Si quis aurem,cum ipfe dixer;t ~e taéliJ al~s exaéb~
mus.Deodoram ilur,& odorabi l i;Gr~ceefiJ<Tf-l~,quod &: rem,duQitet qilo a uiCu inceperir,cum ab apercior,bus in~l'
odorem,& odoralli flgnific<ll . V elergo idrm ôC""I-'~~.i.odo , pere oporreat.DIC,mu8 ergo,<}> et/1 taé1:n habemus ~xaéll~
dubl
rem,&: odotabife dicir,qd dt lIduti odorabllio gcnus:l1cut rem, eA: ln ali,s fecndum doélrina diff c,tor. De co.ll.
tabit,nunÇ)d
llullus
eA:
fenfus
raéius,fed
pres.
Cum
ois
e~1
audibilium lonans.Genus aUt non .pp'tic, fed /1mpl'r nomé
côe,denominatiue ab odoratu deduélum:ÎJcul a Ul rU ui/1bi fenC~s circa UI~' m opponcm ue:rfet:ulfus ~lkm circa a~bll,
le,& auditU audlb'le. V el ôC""fJ~".i.odoraLUm,/1ueip[am 01· &. mgrum,& q Intercc:dunr:auditus aûr Clrca acucos,& gra
fadus operationc:m, odorabile aOt id,quod dt Cen fu appre: urs fOllOS:gufiu s circa dulce,& amal'um, & qd inttrcedfl:
henGbile ut uaporem:uel,ur femcl dic5, talem affeélum,ÇJ t~él:us Clrca plu ~es uerfaturoppones:calidum & frigidulJl'
dt odora~u apph~/1bili. Non.Il.c1arum efi, qui efi o~or,ita 1Iccum,& humldum:graue,& leue:& alias plures.
duIcis , iJle uel
ut fonus uellu x,uel colot. Ecce odorem fono,& luCl,& co , Efi autem ficut fuccus )hic
" 'ndem
l
lori as/1~il.iUit)ut gc:ne:ralioribus. Rationi aût conlemaneu ro ~arudic & odo~es. Sed hfc quidem hile pr,?
fic.Qm incertum efi,an·fic uide:llt,q [unt durisoculls ,pul. port1on~conucmente odorem)& tac1um:i1la v rO
clue dixit.Rationi cofenranrum.eA:.n.uer./1Ye,cum dura fit conrranum.DIco autem,ut dulcé odorem {Y. dul
peUls, colOl~ operationes no exaél:e ad renrum ttaCpor~~lI i. cem fllccum. Sim Iliter auté & acris & acclhus [)(,
Itlud autê,Pr:rter<j eo,qd dl: terribile,&: eo qd dl: lULU &
acutus} & pinguis odor. Sed, ficut diximus quia
anetum nô afferens,pro eoqd eft,iucudo,& moldèo.
olfad~m,ut &: qUOE duris funt oeulis aialia,uifum:ue caeri,
Videturenim habere quandam proportionem
Bl conuenientiam cum gufiu:& fuccorum fFecies
cum odoribusJedexaéhorem gufium habemus)
g, is fit taétus quidam:eum auté fenfum habet ho
mo exaéhsfimum.ln aliis enim,ab ammahbus Ion
go interuallo fuperatud?m taétum autem efi rdi
quis infigniter exaéhor.QEare & efi prudentisfil
mumoiumaialium.Signumautemen,g,etin ho
minum gne, iuxta hoc ft:l1forium, funt mgeniofi}
ue! non:fcd pm nullum aliud.Q!!i enim funt' dUI
ra carne/unt hebetioris ingenii; Qui molles auté
carnes habenr)ii fune ingeniofi.
Conueniéliam inquir,& 'pportionem quadam Il, odora
t~s cum ·gu'!u:q.. pu translationê 6m quadam conumien ~
tlam Cuccoro nominibus odorabtlla uocamus dulce odore
~icentes,& acrcm,& allos.Sed cdt qdam eft ~onueJliel1[ia
ln od~ratu,& g~A:u:odora[Um tn
ex'gufi et eXilé habemus:
cxaéèlsûmumaor gufium.Dcinde & cam intube, q.. guRfi
cxadu~ habea~us: co cp ,lt1quit, [aélus Çjdam efi gut1:us:
taétum ae exaél:lsflmum habemus nos hoies. rn alqs enim
(enabus a multis aialibus fuperamur: i hoc autem oibus fu
mus ruperiores.Quare,illquit,oium eRaialium hom prudenrisGmus.Nam cum molles carnes habeat ex quo fel1tiê
di qu0'll uircute e.fi m agis pditU8 ~m taél:um::xcremêra ccIcri~s exudantur &,d . fferu~tur:nec uis eius imaginati u:\)&:
roclOaCÎua peClurb,ltur. SCH:ndum auté, q.. Ut matcria lem
cam cau(jficai: carn cm. nOIl efl:.n.prudenu:l: e!fcél:iua nHI
. ut concaura.per coU'gamentil cnim difponÙtu r aiale/l ~o
, tus œrporill téperatuClS,non qui a téperatura $Idem gcnerê
non funt uaIde manifefii odores ab fis , noi~ accel.
pra funt,pn'l rerum fimilirudinem.·Dulds enim a
croco}&.melIe:acris autem a thymo & talibus.Eq
,dem modo &. in aliis.
.
1
Pofl:èp dixi t,q> 'pponionc:m quadam hile odorabilia ad
gufl:abllla:& q.> no i1f~ oèforarus odorabilia apphêdic,ut
Hus gufiab llla:et ondlt cur gufius ftt oduraru exaél:lor:uu C
ofl:endere,q> eA: ,pporrio,& puenlClltia odorabilium ad glJ
Rabilia.Sic.uc el1lm in fUCClS, hi ÇJdem dlcûtur fucci du1ces:
i 111 uero acres:llIi pi ngu es:lk &: in odorabllibus pet tran~la
tio~em ha:c J:?ia dlClmus,exili quadâ,& exigwa ~ticipatl~:.
l
fiC ln utroq3 cofiderara.GulhbiLum aUt fimul & odorab
cus
lium alia ÇJdem hOt Cuccum odorl couenienté ue cro ,.8/.
. meLDulCJs. n.i n urrifC)3 odol" dicirur,6cut & C~ccus. Sitlll~~
thymum,alhum,porrum,guRu fum,&: odoratu acria. A11 •
uero ~on couenienrem:ut aloe gufium ÇJdem h~ am~rul11:
odo~c. uero dulccm:Îll'r & ftyrax. Clarum efi aut, Cl' ~1 gU ,
fl:ab,~,bus ÇJ~em J'prie dlcutur ha:c noia: qlU 8C e..oru (ub5
il:an~~ compllCl~fa cft. rn odorabilibu8 autem fecudul11 ~
uetllwam,quonlam mordax eA: fuccus acris: eA: autem 13
-Odorabile eo modo: propterea &: id acre appeUauilYl US • ,
lOalijs cadcm ct1: conuenienria.
gr
En autem', lieut auditus, & unu(qui(q3 (en{UJ
hic quidem clUs,quod en audibile & eius) q~O
cHmaudibtJe:ille uero eius,qd efi ~ifibile,~ CIU~
qd non eH uifibile:& odorams quoq3 eius)qd' fOi
od rabIlc,& elus,guod nô odorabile.Non 090 al
. bIle aur,bocgd.em,qd fie ri 11Ô posfit, ut odore f'
beau lIud aute1quod ~aruu, &ma~u.m haber. 1
autcm & gufiaoile~& lngufiabilediclcur.
.'
g
Sic'"
•
�D
E
( A
N
1 M
A
, Sic~t&in aIijs r~nlibus dixic uifu &:auditu '1' nOColum 'dem infpiremus(llô refpirates enim nô uiueremus) ,odores
ptOptia Cenlilia appnendum Ced & p'riuationc; & cxcdTus: aile nô apphendamus:nempe,'1' crasilo!' fit fuf5a,in qua col
~nebra:.n.'9ua: ndl~ CUnt uiflbiles, non alio èjj uifu : fic &: in locawm eft odorabile,nec posfit per panum percolari: aer
~orat~ dlClt,'1' apphendit non folum odorapile,Ced cc non 'autem percoletur. QlJomodo ergo utraq; ha:c diéèa conci,
°ltablle.Q.!:lod enim odoré nô hêt,quo alio iudicamus,ëj liabuntur,& quod nunc diétum eft,& quo" dicir per odo,
o aétu<;'Non quicÇJd ailt l1mpfr eft Îtlle odore,iudicat:l1cut riferam acris facultatem incorporaliter tranruehi odores ad
~~ uifus,qd cft iui6bile. NcC}J enilTl,qm foni, &: fucci CUnt fenCorium~ Ad ha:c ergo dicimus ,'1' reuera num Ruxiones
IOodora~1 1 s,&: inuiftbiles,proptcrea dicemus ue! uiCum qua:dam fubrilfs corporum a bene olencibus,& maximela
fuffitis.&: ,ppterea,cum Cum in aere,qua: efi maior,& odoQ polTe apphendere,uel odoratum .Ratio dl q iudrcat Co'
num elTe inu!ftbilê,&inodorabilem,l1on [enf~s:fcd eam ap rem habet efficaeiorem,r,fupcrat minorem. Na & in fonis,
prehen~lt prIuationê,q proprio Cenûlium habitui eft oppOU lIbi nô efi corporum,effluxio,maior ronus uincir minorem,
:,~t qn,quod eft aptum uideti nâ,nô uidetut,ur petCpicuii: & ;ma~is Cplcndidum minus Cple~didum.Sed eta fit qu a:da
1e quod natUra olfiertconfueuit odorem nô habet, Ut ma, effluxlo,non ipfa tamen in fenforlo faéèa apptchel~Îton ê p'
u~ PUlrefaétü:Hoeaut clatum'eft,'1' per acciis, & pet ne b et:fed opus habet eo,quod intcrce-dit,u:l aq~a,uel aerc,Ç}
~~[~ol1em apphendit. Non odotabile aiit turCus duplex elTe odorabillum operationes tranCuehar. Q!lO cOlm aquatilia.
IClt,ucl quod nullo mô dt odorabilc, &iim priuationê,uc qua: fune fuper aqua: fuperficiem,olfaciunt~ NeC}J ellim eft
~uod dt abCC}J odore:ud,qd eft quidem odorabile,fed exi . . probabile hane efRuxionem per aquam dcorfum procedel
1~ t oldmodum odorabile,ut crcpuCculii diceba/ur inuiÎtbi, re,fed potiu,s furCum:fiue lit uaporora,ff1.1e fumofa,uc dein ..
~U[ ,Cu nt C<JPOrifCl i odotes,qui Cune fulfocatorij,ct alia eiuC, ceps dicet.lam uero & crocodili olfaciunt, qua: CUllt fuper
&:Odl:S le autcm,il1quit ,& il1guftabile dicit duplicitet, acut aquœ Cuperliciem appenfa: carnes.&: ~ nô widentts ad cas
111 odorabilc. D icet autem )ubi traétabit de gufiu.
accurrunt,fed odoraccs. ex hoc clarum cft, '1' n,oélu quo'IJ
uenancur. Ec uulcures ex infinitis iteruallis cadauel'À fenciùc;
En: autem & odorarus per id,quod intercedit) non
autem uriC}J e cotporibus efAuxiones perueniüt~
~~ aerem)uel aquam. NJm &qu~ funt in aqui~) Sed eouCqJ
uidccur nofter odoracus, cum uc exills, &: imbecillus»
Identu[ odorem fencire.
uehemëciori cgere operacione.~oniam ergo,quz in mulIlISiCUt in uiCu,&: auditu,t:o qd intercedit, opus erat ad Cell to aere traCuehitur operacio,mino fic, fleur in uilibillbus ha
~
I!
flCl&'111 odoracu.pcl' 'Id.n.quod 'IIlter bet,&: audlbilibus:proprcCI.':a opus habemus, Ut propius na
C IUm
d app-tlenllonem:
~ r,cll: apphenl1o.Eft autem, qd odora,tlIi interced,t,aer, rem fiat odorabilis efRuxio:ut cum efi ualida efRuxio,ab ca
a aqua.ea enim odorum perlarrix facultasiê côis aeris, &: facile afflcÏllur odoratus, in nare alteraco aere. Sicut &: qui
t qu~. ~IOJ, n.aqua quoq, fit odorum tranCueétrix,apette
imbecillos oculos,ud nares habenr,nifi u:abllia, &: audibi ..
o~Plrelbus eôfirmat.Mulca enim ex iîs, q d~gunt in aquis, lia propius admoucrim,non apphendunc.& propterea pan
u0 îClunt,& odore procul ad cfea aceurrunt: ilcut & mult:E no Cuper CcnCorium pofito,conringit odorem non apprehê,
u Ucres,ut uultures.Ii.lI.ex ualde remotis imeruallls cada .. dere:&: maxie,li pan nus cralTus fuerir,uell1on lit uehemës~
hCtum oJorem apprehendune.Pra:terea aue Oc in peddhi •. & efficax odor.Nam Uuehemens odor (uerit, &: li Ut pan·
u~~U[ U~nalltes canes:ûcut & Sophocles inquit.
nus fuperpo!lcus,fulflcic acris odorifera faeuha9,etiam fi be
S' 'cullaea:na: fJgaels gradum canis.
ne o\ens odorlenCorlo non admocus [uerit utagarill feoCo ,
t ICur lrgo m ult~ uélueres ,&: muIta pcdeftria aiatia odores rium.eft autem olfaéèiullm renCorium in al1Ceriori parce cc
tlrninus apphcndum,propter odorifcram aetis facultarem: rebri,eius exercCcemia,màmill;E formam przfe ferens,poft
~c 8' mul a aqu ,ltIlia:'1' ca qllo-lJ fit in aqua faeulcas.Con .. olfa, 4,'fT6p.o",J!;; ab lfihmi forma, Latine aucem colaeor:a
C l:x= eerte,&: murices,q uirum non hur,efcam pcrfequi cerapp:Uancur,ut ad id,quod dl: incerius.i
11UlIrur.StYr & croeodili carncs fuper aqua: fuprrficiem eis
Sin~ilirer aucem &. qua: habéc fanguiné) 8l. qU!;
ëlppenras pcrfequulltur. Quod aùc non uidenec:s fimpl'r pi,fces ereas perfequuntur,& ex muric;bus,ue dixi,apcnu cft, fangume carent. NJrn 8l. forum nonnulla procu!
qua: eurn uifum lion habeam,efcas Rfcquunlur.Dcclaranc ad clburn accurrunt odore incitata .
Hoc eft fL ;T«~VÀOy,' «.ideft orationlSimerpoûtÎo.Sic aucé
ëlUrem &altj pifccs,qui 1I0éèu uenacur. Dubitauerit autem
<)uiCp!am,fi perid,qû intereedie,odoratus apphendir,quod habet diéèionis eomextus conCequemia. Nam & q in aquls
tll: aer &~lqua,qre eft odor odore porenrior<;, Sa:pe.n. fi ma funt,uidemur odorem Cencirc,uc qua: Cune in aere. D ell1de.
le olés od or fuenr,acccdës,qlJi bene olet,eü fupel'ar:uel cô" quo'd Cequ:cut, id confirmat, cp aquatilia olfaCia m. Eorum
tt~.Ql!od quid~m fieri non oporrercr, fi odol'û tranCueéèor ~nim n0I111ulla ad ~ibum accurrunt, eorum Ccilicet aquati.
tlle! aer,non auripli odorabiles uapores ad CenCorium aCCe: llum.Illud uero,S im;liter autem,&: qua: habêe Canguinem,
de~ent:(kutoêS colores tranCuehit,&: nuqua fit ualidior ope: ~ qua: ~ang~ine carent,&: in aquat,1:bus,& in qs,quz [unt
l'illlo,uerbi gratia,albi,uel alicuius alterius coloris, ut nigri: 111 aere.ln utrIf~ enlm eadem dt differemia. ~lfacIUnt au,
t0q. nô ipfi colores fine in aere/ed eorum operariones.Sic tem & quz Cclngulne carem, uc inf~éèa. Si uero illud Au,
ap[)trebat & in odoribus fieri,fiflde m eorum Colum opera .. tcm, fuperabunder, eius,quod dl:: Similiter autem ' pura
'
~Ol1es tra,nfueherer,&: non ipfos uapores,qui CUIll corpora. fit cOIIC1:ruétio.
QyJrc 8( ~~bium uidecur, fi omnia quidem
ra:rerea autem hanc dubitationé auget & hoc,dlco aut,q,
~Oll perid quoJ incercedit, CenCus apphêdlt odotablila fed fimihccr ?lfaClat:homo au~em refpirans quidem,
lPD'
,
,
t u~ odorabile deuenit ad fcnfotlum.Tunc.n.thymiama n?n refplranS ue~o ,ced explrans) ud fpiritum,con
t ~ apphendimus quando III ignem impofira in ipm refoluü tmens, non olfaclt,nec emmus,nec cominus:nec fi
pUr.flumus ellin: apme uidcwr ad nos aCcëdens, & ad nos ~uper nar~m intus P?fitum fuerit. Et quod fUl?er
l:ruenlens.Cerre &: quando citius odorem pj;hcndere uo
Ipfum qUldem pomtur fenforium eile infenhle,
d rnUS,fllanibus fumum ad nares adtrudlmus.QlJarc fic q.. . am aperce corporalis effluxio ex: ipûs belle olencibus COr,· dl: comt;1Une, omnium. fed, pr~t~rquam refpil
t'[)rlbtISh,~
:.>,
-r. l '
,
1
Tando,no fennre)eft pI:opriu in hominibus.Efl au
tib
~on aer eorum operationes tralue l:r,1It ln co 0,
" us,&; fonls.Atcb dubitationc illam (lc refolulmus. DICO rem rnanifeftum iis,qui experiunrur. Q!p.re,qu~
,,<Utern
'1"
, b
...
fanguine carent,quoniéi non refpirant) habet alIos
qua~ eam, qua: uldentur ondere ex ~oml one o,Jore, cp
fe ex tates reparamur a fubieéè .s:&: dlclmus,<]? non Ipfe pe~ fenrus pr~ter eos,qui diéh funt. ,
',
qu (it,alo bOllus odor procedit,& ex fim ll bus,fed cum ah
Poftquam dl},it, '1' non folum ccrrefitl~,Ccd &: aq~~t1lla
Pl) a u a.& quod dlcimus côfirmamus ex co Cl' malum tê o~orantur,&,quœ funt in ucrirq, ~ fangul,nem ha?etIa,&
te Corrugetur: &: 'l' pan~o naribus (upcrpofico,acrePl $1 fanguine caremia:&: 'l? omnia pel' Id quod Jntcrccdm~o._
1
�s
E
c
V' N D
l'liam auttm corum alia quidcm refpiramia olfaciullt, ut ho
PlO,&. qu a:cuq; habh pulOl ollern l Hominem en m exem,
plum a.:çipit pro omnib\lS refpiral1{1bus) non refplrant aut
pi (ces,&' (,. cerrefhibus,quf cal'em fanguine:&. ab ~s,qua:
carene fa nguioe,fit odorum apprcÏlenfio per odori[era~ll ae
ris façuhatem:io tjs dubirilc ,ail oia 41uidem ,q~a: olfac,ul1t!
odol"cs fim ilirer apprchendam:homo autem(ldem e~t aut~
diee re,'lu~ç(unC}3 refpirant )lOfpirans odoratur:non aot expl
ralls,nec fpiritU cominens. Ut opera rio declarat: [e~ nCt]3,li
procul fuerit odorabile,nct]3 fi adeo prope, ut ad Iplam na~
rem ponat,qua: cft imus,conrequés fuerit &. alia,qua: olfaciunr,rcfpiramiaodorari.Nam &. alla LÎmiliter olfacium~u~
qua: n:fpiranf,nec,fi procu1 fuerir,odorabile_apprehendor,
JICC ft inua narem fuerit.Pcr infpltatlonem aUt,lOqult,odo ..
ra ri cft propnum hominis.idem eft aute~ die~r~, omnium
refpiramium,Si autem hoc ftc habet,&.Ola qUlde,q.uf odo,.:
lalltur ,io alqs inter fc cômuo.icam:~ua: autem refplr~nt o~
rede odoraotur,nili per infp,rat,onc.:eft ergo ucrlfimlle am
malia,qua: 110n rcfpirant,uc q Cal1gulO,~m noo habenr. non
odorarum Ccd alium habere [cnfum. SI.n,odonferaaens fa
cultas,[js e~iam non refpiran:ibus,ad eo~um ~cnforiu'T.I odo
res tranruchit cur non hoc ftlam III refplrantlbus comlOglt,
(ed infpiraLÎol~e opus habent,Ha:c dl c:rgo dubitatio<Oein
ceps autem folutionc:m quot]3 adiügit: &. primum quidern
oA:endit,q, etiam,qua: non refpirant, non alium (cnfum ha t
benc,Oeinde & caufam infw>cur,qua: refpirâc,non 111ft in
fpirando olfacere poffunt~cum alia,ad odorabilium apprl!.
heolionem,refpirationc: omnino non indigeam.~erpi racio.,
pem aot dixic pro inCpiratlone,generale pro rpeclah. Qyod
;llJtem odorabile odpratiuo fenforio fuperpoftcum.cius ap.
prehenftonem nOIl przbeac,ex opel'atione argum.êtum n?
habemusmct}3 el1lm nobisin hoc apertu~ fenfor~um lOCI'
dit ,Eft autcm hoc & ex alijs fenfibus col!Jgere,qul opus h<\ ,
hem co, quod imetcedit; &: ex hoc, q, net]3 expirantes,neC})
aereQ1 continentes olfaciamus: tanquam oporteac ommno
aliquid pati aerern ab odorabillbus,&.is in no~ agat. In [js,
qui co,quod mcercedic,nô habct opu~, guftu dICO,&. tadu,
fi non ip[um attingat fenforium tanglbJ1e,& guA:ablle,llon
przbet nobis (ui apprehenfionem;eo ~ aer nequaquâ a fuc
cis afflciatur:idq3 mcrito. Succorum (Illm eftaqua ucfucu,
lum:odorum aucem uapores:hi ailc magis ex acre. Non e~
.autem exiftimandum fleuc dixi,oporcere ipfos uapores,in
qui bus [um odores,ad fcnforiu,? aeeedere:i~qi ex co ma~i
feftum eA: ,Cl> pifces quo~ olfaclUm:fed,q, hl a'luz,& aellS
odoriferam taciant facuhalé,non Utlt]3 aqu~ (ufSa odorc ad,
mittelltC,fed eius iam facultate pcrfeda:ficut &: a coloribus
non Ipll aeris fubftantia: qualitas inditur: fed colorum j:ius
tranCportatrix faeultas perficitur.
Sed fie ri non pot~fi quidem adoré fentiut.Eius
enim quod dl: odorabllt: fenfus~& male olentis &
bene olentis dl: odoratus.Deinde & corrumpi cer
nuntar a uehemétibus odoribus,a quibus & ho,
ut bitumIne) &. fulfure} Be eiufmodi.é ieaCj3odol
l'ari nece1Tariumled non refpirantia.
v s
ab iis}qurfunt aliorum aialium:ficut oculiab iis,.
qu~ duris funt oculis.llla cnim hfit f~pe}& uelutl
ueIamenluperci1ia!Ç]~us non motis,n~c r~u~lfi~,
non uident. qu~aute funr,du!is oc~hs nIh~l hn~
eiufmodi!fed ea fiaeim uidee, q funt In perfpl~UO.
fic &. oIfaéhuu fenforül,ilIis quidé eire ineeétu , ut
oculum:ea ueroA aeremadmittunr,haber~ eeg~1
mentum,quod infpirantibus deeeglcurJelilatanS
uenulis &. meatibus.
.
Hoc in 10co tradit câm,cur alia quidcm non 'fcfpirao.tI~
olfaciam:alia uero fine refpiratione odorari nequeam,OlC lt
crgo,Tale qUld comingit in oc.!oratu, cuiu[modi & in U1(U~
Sieur coim in hoc,q duris quidcm fune oeulis aialia,fupcrct
lia non hfit,qua: proregant oculos,& confc:rucnr:(ed,q mol
libus fullt oculis,Cupercihjs tedos hfic oculos ad fenforl o .'
rum cultodiam,utpote q facilius pati posfine'&.I212ea,qu~
fupercilia quidem hfit,[js egcnt:qua: non hfit autem, eo 00
egent:ftc & in odoratu,aialia quidcm q re[piram ,uidcn!U;
protegumemum, &. uelamemû'odoratlua: partis hfe, uc q
fit,prout cft uerifimile,imbecil1ior.Qua: aût non refpiran t!
ca & hoc fenforium intedum hfit,nct]3ame 10cato reg umC
to indigem. Quzcunq; ergo hrit ad fenforium, ueluti tegU"
memum,ca infpiratlone opus hfit, ut uenulam dilatent, Ve
l1ulam ai'it.d ici~neruum f(nforii'i,ut pure odo~~~ilium op~'
rationes fufcipiat.Act]3 ipfe quidem hoc tm dlXIt: forcalTea t
qm intra offa t' cr&P.O{4J1;; ,feu colacoria dl,odoratiuum [eu(o
rium:il1 huius aot o/fts foraminibus comrahumur &. e)(cr~
mema,quz (um etiam,q, lenta & U1fcofa fim,emï18 u dl 1
cilia:propterea edam uehementiore illfpiratione opus hab e
mus,ideo fortaffc,ut [js foraminibus purgatis, odorifero aC
ri uiam patefaciamus,Forcaffe aut cft & qua:dam carun CU
la,feu pellicula fuperpollta, q &: ip[a in[pi ~atione leuat. DIl
bitauerit aut quifpiam de tjs q fum uita: ancipicis,utl'um,a,
quema~modô cum [um i a'Jua, infpiraüone lion hric op\.l~,
uc olfaClam:lIc,ncC}! eum Cum III aerc,inCpiratione opus hot
ufooorêtur Et non cft quidem admlrablle,ea)eum fUllt in
aqua,COntêla effe ea,qua: dl ex aqua,refrigeratione:quâdd
autem fue.riht i11 aere ,uti refpirator[js partibus. Qm,n, (unt
uiea: ancipi tis~ad utracj eis infhumêta pparauit natura,
Et ,pprerea,qu~ refpirant}nô ocJoranrur in h\J
mido.neceffe eft emm odorati ea, qrefpirauerin t •
ut hoc aueem in humido fiaeJieri non porefi.
Tradita caufa,eur,qua: refpiraoc, {lile reiplratione ua ~l
faciant,merito inquir,eiufmodllle in aqua quidem odorarl,
propter przdidam caufam,In aqua autem,ut re[pifer,n':
quaquam fieri poteft: quonia enim Ile illic quidem dl acr.
merito in aqua olfacere non poJfun~.
Efi autem odor ficci,ficur fuccus humidi.
l'
Guftabilis m:im ait effehumido.Qltare & qU<E funt u~
de exieeata,etiam fueeo penitus carellt, Dicet autem de l]s
quot]3 po{lea,Sieuc crgoJnquit,eA: fueeus humidi, fic od~
ficci.Siccum aot dicit,nô terrdhe,fcd igneum,qualé eife 1
ccbamus fumofam rcfpirationé ,0fidul1t autc thymia mata,
QC1 li nô refplram,non alio UlÜtUr fcofu,CV odoratu,pcr q talem reddunt,dil euaporant Qltod aut odor cft ex mal~
hzc olèendit.S,.o,inquit,odoris fenfum hiit:odor autê nul, ri Rte ex I1cco,dicit in libro de (enfu. Non eft aut audieo dtl
10 cft alio [enfu fenfilts,<j folo odoratu: ergo odoratum,l1ô fieeum,qd nuUa in fe h~ humiditatê,id.n.eA: fine odore ~ed
alium hfic Ctn[um,Qyod aucem odorcm femitit,ex hoc cô. l1itus,ut dedarat etia q funt uaide exiccata thymiamaca~(
firmat,q, ea,quz dl: 6m ipfum,opp6nem apprehend't~p <j, d.cft alicuius Ç{dc:m humidlcacis Rticeps ,dt aût magis le'
l1Um,dICO,&: malum odoré,quod ruperius dixit,iucundu,e: cum,<j humidù.III Meteoris qu0'll oiidit fumofam.c: tcrr'"
moleftum. Vo~ ergo hoc argumento probauit,q. odoraru exhalationc nô aliter em:tti,fi fi terra madefaéta fucrl c•
&. non alium hm fen[um ,dico aut, ex noc,q, eaCdem opera
Odoratiuum autem fenforium potétia rale._
tiones opercncur ,quas &,quz o~facere in confeffo eft, Quo
Poftéii dixit de odorablli,dicit &. de fel1{ltiuo.ln un,ufij' ,
rum autCm ca:dê funt operation es, corum fune oino qu0'll fum aut oêm feofu~ dixit id dIe ~ote.n~a, quod ~~ fcn ~d
facullate~ non alial, rd flUtem eA: l q.lIcut, quz refpiraoc,ab adu,Idcm itaC}! dlClt & de odoratluo,ldc effe pocetla,qu. ,
- odorabillum opera[IO'l
ijs,qui COrrumperc po{funt, odoribu~ corrumpuntur,uc bi fldorabile,Fit autcm fi ml'1e, quado
tumine , [ulfure : fic &.,qua: non refplrant. Quod fi ita dl, pes fu[ceperit, &. fic aétu odorans, NOIl enim fit bene,U e
hzc quot}3,fcilicc~,olfaciunt.
male olcns, ~ed a fcnfi~i uel dlCgregatur, uci ~ongr.c:gac':4
I~ql U
Viçietur ailt h9minibUs hocfenCOI1Wl1 differre Dixit autelD lam Rfcéilus,quomodo fic [enCorlum,
{enll c.
�N
·Cenfile. Q!Iod autem nunc dixit de: fe:oru, hoc pollea di,C\:
qu0'll de uiCu,& de reliquis. Vidcrur eoim in przcedétibus,
h~rnd,e uilibilibus,& audibilibus dixir,de uifu, & auditu ni
1 dlxI/fe.Jure aucem quirpiam dubirauerit,quomodo odo
rurnmareriam Ctccum dfe dicit:ruccorum autemhumidu~
Ne~ cllim magis lieca funt odorabilia qua humida,ut opo
balfamum,& quicllq, alij Cucci benc ucl male olcntes. Scd
~e<ll Cuccus nlagis dt in humido ,qua in ficcc. E{cultnta.n~
Unt omnia ficca,& nonnulla,qu~ efculentOJ um uel phar,
D'lacal~um Cu (Corum pamm habenr, funt rape '" raétu '"
Po~entla adeo ficca,ut &: eos,qui offeruOl,cxlcccnt.Et alio,
q~1 aqua,qua: maxime cxhumidis cft Cuccis Cubicéh~m,ucl
Oltl?, uc1.ppemodi'i cft Cuccl& Caporis cxpers, qualitatcm
-Utc
aecipit l'X ficco , quo mixta clat.Sic
iraru & ipfc in Me.
te '
--p
b ons ,:"~rc ex fubieda tcrra amaru, & falCum Cuccum ha.
&,rc dilUt.Sed & aqua,quz dl. in terra,d uerfos herbarum
fi ~b,orum fuccos ~ctinct. Sic crgo magis, ~x ÛCCO ruccos
%CIPlt: ~are fi qUIs eius panes wens, qUI 111 ÛCCO odores
ed1clt,l'os,qui [Utlt in Cuccis, bon~s uel malos_od~res, e~
IfCët terra: uel arborü fubftanna,qulbus aqua comlxta cft,
&encratos elfc dabit:fie necdfario cadë ratione Cuccos quo
~e ~l( Gcco magis clfe,ûquidcm &: cos cx ûcca i~ixta rub
li nua humidum aceipere.Scd ad hfC dl~uOl~ humldum Çlft crn,~t ,:"atcriam,fuccis elfe [ubleé1u~:lOl'ae aurcm,aqua
CCo Imlxta.fed in humido,tutlc lldull efficiente fuceos fic,
CO~Ut CUCcoruJ11 efficiétcm caufam accipiamus ficcum:ma,
te~arn aUtem humidum. Scd hac primum quidem ratione
Ut 1 odotibU8 quoq, utamur Seri poteA:. Aqua cnim odoris
~~p~s!qua: dl in humid~, innumcr~bil,s odo,ru~ fpccics
fusrn ttlt,CjU:r prius adu III terra non lI1~ram.FlcrJ ,cr~o rur
l' POtdt)ut dicamus,Cl',ut matcrla qUldc:m, humldu odo,
pc; ~urcc:pit;ûccum autcm cffcdriccm hab.u!t. Dcinde Reri
Il t n,lit etiam oratiollcm cOlluertamus,ubl Cune quzdam
o.Cca. uel odorabili:t,ucl guftabil'a,quf ciera ccmperaturam
b~ca..lllanêtia) LU t~rra,ncq; odore~ habc:~t? nl''ll fuccum:
tffirnld~ aUtc:m imlxta utran<Jl hab('t. Et dl CI poteft aquam
t' edl'lcl'm l'oro habui/fc cauCam.Non cft etgo bona ora·
IO)qUéll ficco quidë feparacim odores amibuir:humido uc,
to ruceos • Sed qucOladmodum coloribus non fimpliciler
llnutll aliqliod fimplex fubicêtum c~:fcd lalis tcmpcrau~ra
lai bus fubieda dl: coloribus:& hUic qUldcm,uerbl grana,
('~lori Illunidius cft fubic:dum: aliud ucro ûccius: fic guide
~. odoribus &: [uccis compoCttum dl fubicétum. SI au.
lem ad PI'Op:ielatem rcfpicias fuccotum,&: odorum: fuble
étum ûccum cft uel humidius.Si uero oportcatreuera duo
in partes d:lfcca:c, & difi.ribucrc, humidum d.co, & ficcu:
bUll'lidum fuccis ell trIbucndum. Cibis cnim fuccus maxi.
• ~~ab humido &ab ca quzi ipCodl,qualuatcine!l'. &,ut
. lam dixi quam!o cxicca~u8 fucrit,nc fucci quidem cft pani,
('~PS.I:i~midum ai'it,ut aqua,quauis fucrit fimplicisfimum
~itnixtum dl: tamé alicUlus Cucci paniccps:l1c &:in ficcis,
'lUoad odo;cs.Aqua cnim, quando fimpl!cisfuna fuerit,dl:
~tnitUs odoris cxpcrs. At ~ccum nihil prohibet,quo minus
~t o~orum particcps:hu~ldo aUlcm opus ha~ct, nOf Ut fit
1d~rls Rticcps Ccd ut faclllUs c:uaporct, &. fieca fimu. exha.
atlontm cmit:at &: fic a!fcétus acr in nos agat. Sic itaqJ &
~r,ët etb imbrc C;pius madefaéta, ca c~halameJ &. uaporc8
Illlttcnte,quidam bonus odor ,afcclldlt.
fi
t
GUfiabile autem cft aliquid ta~gibile. ~ hfc ci
fi~Jcur nô fit fenfile per id,'l:uod mrcrcedit)ut qd'
, corpus alienum.NeCjJ eOlm taétus.
fenConfequêter de guflu & guA:abi,l i~us uaé1a~. Hunc a~t
ru~ a tribus przdidis diEfcrre dlc\l:'1? lUI qUI~cm per Id
:~d ~nt~rcl'dit,propria fcnfilia app~dlen3ant: hiC ul'ro no
"llqUld,quod intcrccdit guftab,lla apphclldlt: [cd opor
t tt Ccofil
'
,
d'
110 h 1 Il IpCum attingerc fenCoriu. &. cam tra Il, cur,opus
'lun ~~at guftus,ad guflabilium apprchêl1oncm,allquo,
d
~b~tcrccdit.
T .aétus cnim inquit,q~idam dt guA:~s, ~
ilc cft aliqwd tangibi,lc,la&, au, non fit pc, ali'lu1d,
I ·· M A '
. 66
quod intcrccdit.Ab ipfo eni tangitur {cnforio fcnme. V nde
& taé1us' appellatus cft. Q!loniam crgo &: gufl:us quidâ cA:
taé1us ,mcrito eo,quod interccdit, non cgCt. Tadum autê
qucndam dicit gufl:um,non Cl' [ub tadus fcnfum rcducat.
fed Cl' per taélum fiat. Q!lomâ (rgo in utrifq, contaétus cfi:
cômunis:ûcut in tadu non cft,quod itcrcedlt:ica nec in gu,
ftu,cam autem dicemus,ubi de taé1u dicctul'.Adiecit auté.
V t quod fit corpus alienum,quoniam,ut dicet,ubi de tadu
aget, eft utiq, &. in ijs,id,quod imercedit, Ced non alienum~
flcut in tribus fenfibus.ln ijs enim duplex eratid, quod in.
terccdil:hoc quidcm alil'num, illud uero proprium, Alieniï
quidem acr,& aqua.P roprium aucem '" congenitu ,in ocu
lis quidem humores,& LUnic:r:J Il auditu autem ina:dific'l'
lUS acr.ln odoratu uero,feu naribus,urcirca colatoria olfa,
quz Cum, "<T6p.oucf\H, congenims au, uc! quid eiu[modi. héc
cuim quod aléjs conuenial.Sed III guRu, & taé1u nihil alie,
num imerccdir,per quod femiunc,Ced Colum proprium: car
nem enim uult elfe,quod itercedit:aliquid autem aliud, 'Id
fcmit,Ut 1llic fciemus cxadius.Sicut atH rribus perfpicuum
& perfonans,&. odorifcrum eft [ubicé1o, per qU3! colores,
foni,&: odores ad rm(us tranCuehumur:fic& fuccis humi·
dum cft iubicé1um,fcd ill'us quidem non fic matcria per[pi
cuum,uel pc:rfonans,uelodoriferum:fcd eorum Colum "pc
rat/cnes rcnuncial:fuccis autem humidum,ut ma, Cubicé1n
cft,ue quod ab cis patiaeur,& qualltale rufcepla ex CÔtadu
ad Cenforium,corum apprehcnlloncm fu[cipiae.
Atg3 corpus quidem)in qu,? dl fuccus)gu!labi
le in humido,ur materiaJd aut efi)Ç)d tangibJle~
~Iod tadus quidam dl: gufius, & pl optc:rca uo habct
opus eo quod imerccdir,pc:r h;rc probat. Corpus coim ,in~
quit,in quo ,Ut in malcria,dle habet Cuccus,qui cft guftabi ..
le,cft humidum. ~Iare fi gullabile quidé,lÎ.Iccus,inhumi~
do elfc habec:eft autCm humidum taglbilc: dl: enim tadU8
humidi apprehenfiuus:dt crgo gullabile taugibile. Succua
enim ipfe fcu fa pOt' pcr fe eft incorporcus, Ut color,&ali1t
qualitates:fcd i corporc quidem ccrte,nempe humido, tire
habc:r. ~are fi bumidum (ft Cucco [ubioéium: id ~ft autê
tangibIle;~o crgo,quod imerccdit,gufiusmerito opus nOIl
haber.Oponce cnim cü,qui [uccû il apphcn[urus,t:.1ngae
corpus,in quo elfe habct,dico auccm humidum.
~arc &. fijn aqua dremus,eieéhul1 ÇJdem dut
ce fcoeircm,!s!nohis aur non efl~r fenlus per id qd
jnrercedlt! lcd quod effet humIdo commixmm
fieur & in pom.
•
QIod bumidum cft Cuccorü mat'=.rla, & cp opus non h"
bcmus eo,quod imercedlt,ad fucc.crum apprehenfioncm
p~r hzc,probat.Si ,cnim aqua dfemus,lu eam ail quo du
1~\(~él:o,lpCum [enurl'mus,nQ fic aut ur & colores per aqui
Uldcmus,nc:cv licut,qUf pC.A" aquam olfa cimus.Iill11is emm
~tû nOIl ûm i~l aqua colot'es,ne'13 ca) quorum efi odoraws,
!p~orum fit m apprchc.nflo.H:c autl'min iprarn aquâ dulce
I~ledum e~e OPOtttt,&,Ut mam, aquam dUlcCdlnê fufceplffe,& ab IpCa fotma accepi(fe,ipfamClJ dulcë l'adam erre.
IraCV & in mulfa mow opus cft, Ut ue! in aqua in minima.
parres cominuat, quo ipfa mcllis fuüa in aqua imiCccatur.
Non aüt ~d~r~bilia~llec f~nato~ia.co Cl' hic S}dé)gullata aij.
du.l~e a!:phcdlmus:11l1c,al1t PC! Ip!am & no Ipa) attingétei.
DIClt am Alexan~ &. allt~r CCrlptu haberi.Et COr.PUS,1O qu~
fuccus,gullabtlc,1ll humtdo,ur aqu'i H.me aiit ledUl adiclt
ligi'iarc,'l' Cuccus in ta li (ft humido)cuiufmodi é aqua.Non
cnim uidclur cl fc acr humidorii Cufceptor ct ÎI Îlt humidus, ,
Ilia tÎt ualde: uchc:mcns & dficax Cuccus.Szpe.n.ÎI adat ab
flmhiuID, Ulla quo<Jl guftu amaritudiné fc:ntimu8, OlcrC.r.,p
pinquo q~litate alteéi:o,& apponc paifo ud aliqua dcfl~é
tc CubA:anua & ci imlxta Ut in mdlc & aqua.Propterca Id
fit maxime,c~m dl: rcce~tcr collcéèu', &. non exiccatü. Scd
in plurlhus guftabtlibus qualitatlbu~ nOI~ fit,aer earum f~ ..
[,,:ep~uus. Ell at aqua ucl [ua fla ~el1ltus ,ftPld~, Ut medt,:s
Id
~ldÇf.ucl ,pt>CAlodiHfij>ida. SeAUPlus.A.du1~ & (ilfai a~
�.'
S ;· E ...1"'C ;; V"<"
" . N ,: . D
.',
YS
)
,& huiufmodi el dicuntaccesliffe qualitates, co q"qua: fum ,prehenderit ipflcfj liquefiunt,ut qui funt potc:~ti~ h~nii~j.~
,,aqua: fubtiliorcs, e~ magis fullC ornnis qualitaris expertes. funt lingua: prreterea colllNaéèiui ex ea humldltatc e,.ha
•
~
.
1"
creil
Signu m autcm,q> Ci colatur aqua,& cuaporatur,& horum ,riemes, & fic cam humeéèames,& ûquid ex a f]Spr:tl {è
~\iquid [a:pe fufrinet,nt propcmodû ornois penitus qualita .. .ûcCÎs fuerit gufiabile, ut panis & limilia, non quate~u,S C Ïi
,:,is e"pers.S i autê colare,& euaporare,efr a crasliori,& ter: f!ccus,ca efi ratione gufiabilis:fed quarenus cfi humldltat 1
refrri feparawipfa fcilicct [ecundum [ua naturam cfr quali particeps.certe qua: nimium exurunlur,propemodu,lJl,Ue
~aris exper6, fiquidem terrdhis mixtione num fucculema, .etiam omnino,fiot inguil:abilia,ut qua: per fo\um de61~CPS
,& fapida,fcd edi per fe efr omnino fucci expcrs,& illftpida .tadiuum fenfum opercOlur. Si aot cum humiditate r U~~
ud propemodum:habet tamen facuitatem omnium fuceQ corum fenfus,merito quêdam tadum dixit elfe gufiuIll. ,
rum [urceptriccm.Omni i!at}3 fuceo fruitur,fi ci appropil~' cnim in humido quidcm effet,110n aurern cius curn co fier~~
q uaucrit:& eius fitmatcl'ia.ln humido ergo [uccus cfr,ut I~ OIpprehc:nfio:non effet tangibilis.ntC}3 enim color e{è ta~l~
~qua.Non enim in hurnido,ut in acre. non enim cfr gufrabl bilis,quoniam inlangibili dIe haber,eo quod non cU Ip 0
le aer:lleq3 [uccorum materia.l1lud autcm, Sicut i pO,t u,dè colore eil: apprehen!io. NOIl uidctur autl'm uerum c C, 'l'
~xemplum,quomodo,cum fumus in, aq~a,.du.lceSentl~us; fcpa~atim fitfuccis attriburum humidum. cur enim~ag;
hum,dum,quam ûccum~Pjper enim,& gleba ArmenIa,
q, gul1are,6cut in potu,et non per ahqUld qd mterccdlt.
Color aut 110n fic uidctur)co g, mifccatur,necp pra:rercalapis,& infinila alia,qua: narura fum ficca,&:l1ceJ}
aélu,neC}3 poteOlia quicëii humidiratis habenr,ftccu~ rame
per effluxiones.Vr itaCJ3)qâ intc,rceditpihil efhuc habcnr.
&: alioqui,qui [unt in humido fucci, &: pauCI fur'
aurcm coler uifibiIc:fic gufiablle fuccus.
& qui polfunr faèile circû[cribi: Ql1i autt in ficcis funt P,
, Succum eni:n fentimus)curn in aqua fumus)'P ei irnml res,Plurcs cnim funt cibi,quam potus:maxime,cum 8ilpa
U
{cealllr dulce corpus. Qyare,ut di:d,rnotu quoq3 opus cil.
fe in Meteoris ofiend,erir,q"qu3! funt in aquis, diuer[llZ ,
non fic aurcm uidcmus colores pet acrem, ud per aquarn.
neqi cnim mÎfcentur colores perfpicuo.ncq3 tnim COt Ü ma litatcs,ut qua: nitri gufii'i,&bituminis habeanr, & ~u:t ~a
amar3!,& falf3;", ex fubicda eis terra tales I1nl: & 0111°: "
reria fit perfpicuum, Ut fuccorum hllmidum. neC}3 coloraru
, t uc 1Icr.,
d 'Imus,quod aqua,quod ad fuam naturam 3tt1ne.,
' U9
perfpicuum uifui fubijcitur, [cd pcc ipfum coloree uidt:'tur.
uel omnino, qualitatis efi exp ers • Quare in humldo pot! a.
fcd neqi flc fum colores ui6bJes,ut efRuxiôes in uifum mit uidebitur fuccus fuam habere conûacntiam, ncmpe leffr.*
tant. Hoc eniro oil:endet itll!bro de [cnûbus & Cenfillbus. Deinde & aqua,cum fit fimplcx, & in terra infi, inn uIlle Il
Si .mim uidere effetfecüdum effluxionctn colol'um,corpus, biles ex ca qua!i,atcs accipit.Efr ergo ad h3!c dicere,cp rc~
tffet effluxio.S i autemdrcr corpus,cam [ultincrc & pa,i ra ra quidem nU,llu~ ~mplex ca uidcre, quod [uccum conti:
tioni effet con[enraneum &: admoris paulatim tadibu8 cf. neat.Nc<j1 emm Ign:s,ncqj a'!r neque aqua: (ed lleCV terra"
' .$J,'
0 dII
Ruerc.Pr3!tcrca fi effet cfRuxio, cur 110n a ucmis difp(r_giU .N a~,ut d IXI,~
,qua': funt ualde exufia, ea [unt propc~ ra
NeqJ ergo,ue mixto aeri colore, ui, dcre fit, n~qJ [ccundu cf, IOfiplda,& [Ucel cxperria.Sicur.n.diuerli nUlle colores lU': ,
Ruxioncm;fed tanquam per medIUm p~r[pl cuum; non e~t q~alitate pr<Editam ûmpliciuin contcmpcraturam: fic ()(II
cnim materia coloris, ncCV ab eO colorat. Qyare n~n ûml, ibmandum eil: [uccos quoque Îteri. Ql10d emm ne in terra
liter & gufium,cum in aqua Cumus, & colore ~elmmus. ut quidem funt operati6eF,ex hoc clarum cft, quod caru,Ill nC
«go quod inu:rccdit,nihil en:ue color autem U1ftbllc:ûc g,u re~[utU qUld~Ol ha~emus. Ocinde uidemus,quod qUI [ul1'
fiabile fu"us.Pofrquâ dixit,in quo d,fferat gufius ab al'1s 10 Ipns plal1t1s,[uccl concoél:i in alteram tranfmutanturfpc
fenflbus:nunc dicir,1n quo guil:/'s cum omnibus alijs,ut Ce. ciê. Sa:pe.l1.etl primi'i amarus: deinde acris: deinde dulci,s:
mel dicam,renfibus conlleniar. Gutlusitacp, inquit,iu hoc & rurfusdulcis,deide acris.ln ftmplicibus.f.n6 eft,fed fi t,1I1
quidem,q, Ilon pec allqllid,quod inu:rcedita1i('num,fubic>' copofttis. Cur ergo cis potius humidü [ecrcuit & attribUlr~
da fibi [enûlia apprehédar, curn tri bus alti:. pr3!dld is nihil Arll10rdes quarn ficcum~Dico ergo,cp animaduert!t hU,ml
h!lbet cômune:in hoc autern curn taéèll cômunicat. H<\bet dum quidem omnem poffc fllccu (ufCl pere: QJOdUis eul~
aurem aliçzd cômunecum uiCu&:audiru.Sicutenim UttU~ ûccum aqua immixtum , ci poteR aliquan:t qualitarem r~:~
corum habct ûbi [ubieéèa, qua: uno nomine appdlanrur. buere, fi uel quis [olum aquam madefeçenr, & non fubtl
uifus çzdë co\o.res:audims ucro [onos: fic &: gufius fibi [ub, dfedam immi[cuerit. Hoc autem ficri non pOte il: in ficc~:
ieda fuccos habet. Atodoratus non habet' libi fubieéèa,è} neque enim quodlibet ficcum fufcipere: tleqJ ullu,mft~hlLl
proprio nomine appellmtur. Si quis tnim odorabi\ia dix-e-. no omnc:m quoC}3 fuccum admitrit,non folum,q~1 e Ill, do
rit, ca ex fenfu denominatiuc nominae, flcut & ui6bilia, &: midie, fed & mulro magis, qui dl in lIccis. Sed I,n h~mfic; '
audibilia,& guaabilia.Huius autem cau fa efr,quoniam no
quidem cene,& quocunque humido,& cum,qui cfrlll 'Il'
c:xadum homines habemus odoratUm,In eo enim ab alijs
cis, &: cum, qui efr in humidis, fuccum immifcere COI11~ci'
animalibus uincimur:cum cnim nobis habcnt exaéèiorcm:
gir. Proprerea ergo , Ut uidctur , aliud fubiedum circ dl
flcut & l'lOS tadum alijs perfcdiol1cm habemus.Ql1are ne
[uccis humidum.
que ficut fccundum fpeciem, & ea qua: intercedullt, acutii
fonum,& graue,& rnolle,& duwm,et grauc,& leuc,& hu , Sieur autem ullus dl: 8l eius)quod dl: ~ifibil:! ,
m idum,& /1ccum,calidum,& frigidum:& uerbi gratia,di; & eius)quod inuifibile:tenebr.:e enim inUlfib ile ~
mus q, ccru[a,& lac,et cygnus:unum etiam habem,colore has autem uifus quoque iudicat. Pr.:eterea 8(, UrJl
album:aqua Ucro & lac & uinum, humidam [ubfiamiam
r
participam:6c & in odo;atu fecundum fpeciern odorabilia de fplendidi : hoc dt enim inuifibile : alio au
difccrncre polIumus: fcd iucildo & molel1o ca fo1[i difcer, modoquam tenebrarum ~,Similiteraut,emau Uil
nimu s, Neqj ellim fcimus,cuius fit hic odorodorabiliû fpc~ tus quoque foni) & filentll: Qq?rum Illud qfoA
ciri. QUi,d .n.ca, ex q~~~a odor,ffpe cognofcimus.ip~e aût dem audibile , hoc uero in~udlbll~ , & ~agol (ol,
odor,cUlus fit odorabllio fpei,di[cunere non poffumus.
ni) ficut uifus fplendidi • SlCU:t ,c~ml eXlg\l~S os,
a
u;
i
dv,
Nihilauté fucci [enfum facit, finehumiditate. nus cft q uodarnmodo inaudibillS) fic &. ma"o
Ced habent aétu uc! potentia humiditatem ur faI/, & uiolentus.
."
.. ifJ'crC
(um.Efi enim 8l ip[um liquefaétu facile,8àingu~
Dixi, quod poaqua ~IXI{fct, ,qUld gutl~s ab alf]s daqua
hquefaéhuum.
Cenftbus:uult dicere,q,U1d cum ~IS habet comulle. P~ diO'
Poil:quam dixic omnem ~uccum dTe in humido)utmil'
Jeril:nunc ofiendicea quoqJ qua': ficca dIe uidentur fucci
oon nih'lbabc:re,q, humiditatem ha.bea~t,& Oc fucc~ h..
Itcnt.(;ijiufs.nodiCuntfalc:s.NaJD & g,quando gufius COS ap
itaCV dixit quid cum utfu &l audltu hab et comune:nll C alii
qUld côm'une habet curn omnibus (enfibus. Sicut c:rgO !t
apprehcndullt & propria [cnfllia, &. C:Otul'll'priUa~iOI1C~p~
fcnftlium c.xccffus)& def~dus:fic ~ guftUi. V t U1[~S a
hcndl'
�'E
1: M
hendit ~idtm inquit uilibiïc, Sc inui(jbil~ ; uilibile quidcm , Quoniam dixit omncm fuccum elfe in humido: nam &
Utcolore8: Inuifibllc autem, ud ~m priuationem inuifibllc, ·6cca dicic,quacenus humidi partcm habcnt, c/le: guftablLa;
~t tc:~c:bras. V ~u.fquifqJ en~m (enfus pcr fe propria quidem humidü auté maxime &: primo ca potabilc:meruo potabi,
&~l1a apprehedlt; pcr.accldens autem .& priualiones:ûcut le dl gufi:ulI principiu:principium, fcilicet materiale.Sed &:
~Ifus tcnebras:eo emm Cl' non a uifibilibus afficiatur,p~r ingullabilis impotabilc humidum principlu : cp impotabilc
~cldc:ns dicitur apprehc:ndcrc tc"cbras. Apprehcndit crgo faéèum dl: per fucci impotabilis mixtioncm:{icut &: potabi
d qu~d c~ ~m priuationcm uifibilc, &. quod dl pc:r fc qui. le poculcntu reddilUm cft,per boni fucci admiJ!tionem .11.
ulfi~llc , rcd proptcr nimiü (Xcdrum fcnfum corriipir~ lud autcm,Guftus cnim quidam utracv,pro co quod ea,gu
1 ca ratlone diciturinuifibile. Splcndidü cnim Cli Î1t uifibi. frabilia. Q...uomodoautc:m impotabile gufi:ab,lc,ipfe fub,
e,quando nim iii cxeedit,eorrumpit fcnfum.Apprchëd it .& iunxit,quod non, ut quod pernc!at, fcd ut quod pofsitgu.
qU~d dl uaide exile &. exiguu ,quodCJJ priuarioni dl propin frum corrumperc ,propter fucci malignitatcm. V d fi crgo
~UlU~:Ut lu cern dTc dulccm dicimus.Ea enim fcrc etiam di. audiemus dre gullabilium principium potabile ,& impo.
eltUt ~nui.fibil!s ,Cl' non porsie fenrum exade mouere. Sicut labile:: uel prineipia gufrabilium potabile , & impotablle,
tanquam in hzc primo diuiûs guftabilibus , ~s autc:m rur.
~rgo ln ulfu haber,Cte in auditu. Eft enim audibile quidcm,
'pli foni: inaudibile autem , quod dl feeundü priuationem, fus fubdiuifts ,in ca, quz runt per fpecies, gullabil'a • Rur,
u~ li~entlum,quod per aecidens dicitur fcnûle:uc:1 ingens,&: fus potabile quide:m dl gufi:abile, &. confelUatiuü, &: per'
nl O1ll1.s fonus. Corriipit.n.& is CenfurD,fleut &: in anonitis, fcdiuum cius,quod cft recundü naturam gufrabile;Impo.
l e~lguus ~Ut fufurrus. Sicut c~g~ in ijs h~bct,& in alijs fen labile autcm>ut pr~ter naturam ,&: quod porsil corrüperc.
&us. fic de 10 guRu. eadem COlm ln omlllbus conucnicntia
Eft autem commune taétus)& gufius,porabIle.
proport.io fcruatur.
Q...uoniam potabile humidum: cfi:autem humidum ta'...
. Inuifibile autem ,hoc quidem omnino dicitur; du apprdlêflblle:ut humidum quidcm, tanglblle:ur lalem
~CUt & in aliis>q uod uideri nô porefi : ilI ud uero;) autcm habês fuccum, guLtabilc:propterea gufi:us & taérus
ca: cômullc:taétus quidcm,ut cius proprium fcnfllc:gufi:us
1 ~~111 natura aptum fir,nô pofSit, ud male,ut gr~
ce"'7roll~,ideft,pedum expers, 8( atmfeWYOy, baccis ua; uero,ur materia,& uchicu\um gullabihum.
&01
6b
QEoniam ~utem humidu cft guilabiIe, necdre
i,UUlll.SiC quidem efi gufius eius, quod eft gufial
Ile, & eius quod ingufiabile • Id autem efi,quod efi elus fenfonum, neCj3 eire aél:u hum idu neCj3 rai
taruuttl,ue1 malum habet gufium> uel quod gUI Ie,quod humeétari non pofsit.Gufius COlm a gUI
· fiabili patitur,quacenus cil gufiabde.nccdfe eH cr
U'1l1 corrumpere poteft.
go humeétatu cire, quod porrfi humeétari fcru;v
Il Poftquam dixit uifum dIc ui6bilis, &inuiGbilis appr~,
fi ennuLl.~:~a au~e~ mul.tis ~od!s i~ui~b,lc:inuifib,lis fig ni tum.nô humidum autem gufiatiuum len{orium.
l
~at~ dtUldlt • DlCltur emm m'luit U1Ctblle,uc1 'luod peoiwB
ulderl non pou:ft,ut dicunlur dfe & incorporca,& 'lu~ funt
~Gtè colore~ inuiCtbilia'sic it~C}l uox cR inuiûbilis,&. odor.
Ut fcmcl dlcam,qu'ie Cub alros fenfus caduntaiel quod na
~Ltra quidcm aptum dl Ut uideatur,nô aute:m uidetur,.ut dl
~d quod ra in priuationc, ut quod ca potentia pcrfpicuum
on a~llr lu~cn:uc:l 'luod Ctc dicitur inuilibile,ut male: ui,
l , Ile.EluCmod, aute:m dl,ucl quod propte:r fplendoris excdIum uifum potdl corrumpcre: ucl quod proprer exilila,
.~cnl de: imbc:cillitatcm nô agit in fenfum.Apprchend lccrgp
lnuiClbilc uiCus,q> ca inuifibile,non id quide:m , quod uidcri
115 dt aplum natura,ùt fon08,& quz funt a\ijs fe:nfibu6 fc:m
fIlia: u c:nim non dIe: uifibilia ratio cR, 'lu~ iudicat pe:r in.
'humentum fenrus,nô aUt(m ipfc Cenfus:fc:d id, 'luod ca fe
cundum priuationem uifibilc , fcnfus potefi: apprehcndcrn
alia quo'IJ. Vifu cnim iudicant etiam irrationalia elfe re,
~Cbta9 pcr accidcns , '1' non a uifibillbus pariantur.itaCV &.
ln ,3ntris qui cfcunt • Nunquid autcm & 'luod cft fccundum
P~IUationé u:ifibilc,imaginatio cft, qua: iudicar, Be: nô uifus~
S~ quidé fCl1fus iudicium habem in co,cp aliquid patianlur:
~IO paticntes autcm in tenebrisppcratione carét.Q uarc &.
dO~1Jl habitum conûderam:non operantes autcm,quomo,
oludicaue'lioc': Pcdu autem c"pers,~ baccis uacuum,nô
~uod nônullos penitus habet p~dcs,fed quod paruus,de: ma
oS:nam &. finc baccis ~~e:as d;,clmu~,nô ql!~ nullas,fc:d qu,
P~ruas baccas habcnc:SIC & «7roJl«,ld ea,hne pcdibus ani.
Inalla dicimus, non qua: nu~los,fcd.quz paru os habent pc.
EQ autem qu;rdam hUlu.f~o~, ~olucr.is h.irundini Î1mi
s,nodu uolans, qua: ucfpemllo dlcltur.Hls dldll',dicit.Et
tuG:us gullabilc &: ingufi:abilc iJpprehcndit >non 'luod non
.PatcQ fuccum fufciperc:fic cnim dTc poiTet coloris,&. {oni
~delC,f(d ca,qua: poO'unt quidcm fuCcipcre, non aUlcm fu ..
CPtrunt,ucl malc!uCccpcrunt , au' proptcr cxcdrum) aut
d cfcétum.
lib.
, a:
ru.
Q!Joniam potentia cft fenfono , qualc (enfile fecundum
· adum:efr auté gufrabile humidü : OpOI tebit guftatluïl f.:u '
fum c[fe pOlêtia humidu,non adu:ut humidltatc,1ll qua di:
fuccus,apprchêfa,illi afsimilalus.fiat adu humidud'I C:\1im
dret adu humidus,ab ca,qua: ca in fuccis;hulllldi cate non
amplius paterctur.ut qua: lam antc tatis circ:r • SICau ré nc'lJ
fuccos apprchéderet,proprÎa bumidltatê adm,fcês,&. fucci
uirc:s faciés c:uancfec:re. Iam uero &: co {iLcco,'lul in Ipra cft
in proprio humido,oblalu pcrturbans,& coulundcns,eum
nô apprchenderec. Quod coim cil proprius id,quod tanglr
auillg!t. propriam ita'IJ hum iditatê (C:lIlirer:nam &: cam pr:
mam lallgeret.Sicut crgo in a\qs fenûlibus, &. fcnfibus hai
bc:t:potêtia cnim crat ullumquodC}l fenfol iu talc, quaIe crat
adu eius proprium fenfile:Ctc & 111 guHu haber.NecdTe ~n:
ergo dTe h~mcCtatü,quod humcéi:ari quidé potdl:, fcrU d li
fion humidü aurem guftat'uum fenforlu.Si cnim fcnfus pa ~
titur a fenfili:humidü autê gu(hbile: nc:cc:Œuio crgo gufta.
tiuum fenforiü fic nalura aptum cfi: humedati, Ut fila ln hl!
miditatc propria feruct naluram.Non cfi: eninl corruptiua
quz fcnforio immiltitur humiditas , fed COntra (el u3lrix,&
, pc:rfeéi:rix. '1' aüt nô omni no a fUCCI! humedetur guftatluii
fc:n[orio,fClllcct lingua,fcd a nonullis ctiam nat fi CCI or , lam
dixi in tjs,qua: prius dlda funt. NCqJ crgo piper ncC}l falfa,
rncnta,ncC)3 ûccus panis, neqJ alla illnumcrabrll~ hUlufmo'
di linguarn humcdant,& fi Lint gufiabllia: f~d potlus CXI"
cant,llô UI fucculenta ~ fayida ied proj'ter allqua rangibi,
lem. qua.lltatcm, ur fiCCltalc,& ~l1dl t~t! • NeqJ cnim {"cus
n gratla,'lcer
. frum , aUl bdlaria , & Ct,
Pams CXlccat ,ucl ucrbl
milla:fed co cp funt l~cca,ucl calrda,cam, quz c~ illlinguif,
humiduarcm cxhaurlum. Jllud aUtr, !crualù dici porcfr,C:llâ
ut ab alijs feparce)& dlfi:il1guat,ut nitro,& {imihbus..Ea.n
humedantur non feruata,utpoce qua: llquefcan r• . '
Signum autem 51' ne<J3 cum cil exiccata Imguél ~
(en tiat,ne'J ualde humida.Jp{a enim fit ta~ us pri /
tabyiderur autem elre principium id, ~uod efi po mi humidi. ficur quando pra:guflaro qlll~ uehel
li de, 8( quod imporabile • Gufius enunquidam menti fucco,alium gufter.& quemadmodu ~gro
rra~ : fed hoc quidem malum, 8( q~od gufium tantibus QmniJ uidenrur amata) CO quod lingl1.1
,-, .,
Po~l~ conumpere:iUud uero fecundu naturam. ,. ~ali humidirate.plen3 {cn~jac.
lO.GciUl.fupcr anlglL
f.\
�S ' E C ' VI' : N· D
Gignum,inqult, q, oporteat1inguam e/Te: potentia hutni,
.aam,.lô autc:m adu, q.. quicun'l3 habent Iwguam !mmode
lare !iccam ,uel humldam, hi nô a pp r chend~nt guO:~bllla.
pcïnde ht,lius quoq, cau[am adiungir,lpCa enlan mqu1t,nt ta
dus primi humidl : id efi:, propte.rea nô apprebcndir IJngu~
.ua Ide humida fuccos,quod,qua: in ipf.a ea, bOl~ fUC~l Ilum~
ditas, ipfa quoq{ prima dt lingu;E accedens tadUs, Ipfa [UI
ipûus apprehenl10nem pr~bens,.& ea ratioRC nô ftnens extcriOTem apprehendcre. eius cnim , quod ca appoGtu,~' &.
,quod primù ~angi t,fir guRus. SignuOl aute:m hUlus dlc1r,q,
qui al il [uccuJll'& maxim~ paulo uehc~entio~é 'pra:~uaa:
rullt,fecundos 11011 amplius fimiliter fenPI.lUt, Sed.& l)s,qUl
t'egio morbo laborant omnis uidetur amarus fuccus;C.'o cp
humiditas,qua: cfi: cir~a linguam,hunç fuccu~ habear;quê
prim!lm gulèans,llon appre)1endie eos,qUl..adhl~,entur. S:d
'luzCtucTJ.t aliquis. Arqui fi efi: amarus,qUl .efi: ~lrca llllgua,
fuccus,oportebat,quando mel adlJib.elur ,U/den ml1l~s ama
rum,dulci immixto, & amal'i i.mmoderat1onC'!14:aal~am~;
Ilun.c uero quando dulce: adhibeusr, rullC magls_am~ntudl '
IJem appnhendir. Hoc autem nOr) dl: tlefl.l~;n? l'tllm lUI':'
Jllagis apprl'héda: [l'd quia iam anrc ho,c qUlefClt fcn.Cus: eu,
qui c~ circa 1.1l~.ruc~um n~ appr~)cn~lt.n~m &. ft ns~ll ad:
hib1t\!lm fuerir,mags amafltljdlJ1c (entlet.S1cute.rgo lS-, qUI
humidam habct linguam,minus ffllW : Îlc &. qU/ OlmlUfic,
A:am. O porcet enim,üt dixi,fen fQriu af6 ci a gutlabili, quo cl
cfr hUinldulll:quod dt au~em nimis iiccum, ab hum ido '!Ii
l'lUS atnci ,8: longiori tempore.[)eclarant aute~ Id exiccatFJ
~orla,qua: longo tem por.e ab humido fi on afficlulItur.
Succorum aurem (pecies , fieut & 111 coloribu~,
fi01plices quidem funr contrari~ ,dukeJ8C amaru.
Coh~renrcs aurem lUi qUldem pmgll c ; hUlc uel
ro,fa'l fum: Inter h~cautem,a~~c, &. .:lUne~um, &.
accrbum , &. acidu01 , Fcre COlm h~ cffe pld~ntur
fuccorum differenti~.
..
.
.
E llumcral fpt:cies ~ufbbiliil.ûcut COlm III col~r t:.us alla
'luidê Cunt nmpl1cia,qu~ &: côera~ia, album,,&' n l ~rl1 . J1CC}3
cnlm lI:!c ex ali:js [unt mlxta colonbus,nc:cv Illtel' fe.Q1f au
Jem inter !lIa interieéra funt,non [Unt ampl us fimpl:cia:fcd
quadam coro inter fe mixtione pernClUrHUr.'& f!.lm n6nul.
la quidem l'orum albo propinquiora,ut flauum ; alla uerp,
qu~ ad nigrum propius accedunt,ut c~l'uleum + rdiqua uero
fune imermcdla ,Ut fufcum,rubru. fic & in flcci~.Na m &. in
ijs fimplicia qui dè funt rurfus conrraria,dulce:, & amarum.
Rdiqua uero mixta &. intermedla.fed dulel quidem pr9pil'l
q uius dl pinguc:amaro uero falfum ,Rel'qua aUlê,quz cnu
D1('rar,ea funtimermedia.l1on auté.& qua: Cunt inte:rmc:dia,
mixra.Q1z enim {une mixra, ca Cu ne quoC}3 imcrmedia:noll
ira aLltem.& contra: V t i 1 eolorlbus,furcum quidem quo~
mixtum c:l't,ea & inrcrm('diu. Rubrum uero ,uel uiride feu
l,orraceum,no omnino fiunt ex côtrariorum mlxrione:: (cd
intermedia dicûtur, lit qua: mutrius extrc:mi pané habeant.
Sic amem &. in fuccls,m1xrum gUidé eft falfum , Ut falcs.ex
"mara cnim aqua marina,&: du le' generantur +Acre: ail!,&:
a l erum,&: acutii,cp oeutrlUS eXIt ("moro partern habeanr,
.nc fU/lt imrrmedla.llcq3,ex e"trrmorü mixtione omnmo ge
lluantur.Odoautem Cpecies fuccoril enumerat.&. Fere hfC
quidé funr,quf dU;lt dfc.,Si quid en 'm efi: aliud,prope cfi:,m
fit fu,"ci &. Cappris c:xpers:u! Aaccidllm,uel quid hu iurmodl.
Qgare gu{tatiuum quidem dl quod dl: poten
Ji3 (ale:gufiab~lc aut,quod dl: eiu~ aélu effeélim.l.
potlquam dlxlt de gufiatiuœ facultati oppoGtis (('u obu:
dis, dico ii utem guH:abilibus: dc:incrps dicit de gul1atlua,
ca,inquam, faculcacc, CUIUS gratia &: de oppoCttis ue:rba [e:,
cie ut.& in alns fcnftbus. Hoc autem dcclarauit eum dixit,
)
"
'd
Il..
>
quart gufi:atiuum qUI cm en, quod c~ pore:nria tale,ueluri
orationc:m con ludens.Tale eO: ergo Inlluir gufrariuum po
tenria ,quale guaabile aécu ,ud dulce,ud,amarum,uel qUl4
. corum,quœ fum interml'dla. Q... ~od qUldcm guftabilc~'
Ft guftaùuum ad" ,alc,quaic dt Ipfum.
,V ,·S
De tangibili autem 8l de taé1:u ·eadem-efi ratio;;
Si enim taélus non dl unus fenfus {ed pl ures t nel
,ceiTe dl: & tangibilia clle pIura fcntlia. Habec aUI
tem dubitationemJurrum fint plures,an unus: 8(.
,quidnam efHenforiu tangibilis taétiuum, urrunt
.caro,& quod in aliis habec proportionem.. & con l
.uenientiam,uel non.Sed hoc quidem dt Id,qu~d
:i ntercedit: pIimum autem fenforium dl: ahquld
,a liud intus.
A dhuc fu perdt,ut de t~étu dicat;.ex om nibus fenÎtbu~,
.de qui bus nunc tra.d ar.Duas aUtem dubirabiles propol1t10
nes qua: Cu nt pra:teropinionem &. ndcm, in i:js confirm ar•
'V nam quid:.m,cp tadus nô cfi: ~nus fenflls,~~d pluees • Se
,cundam au te, cp nô dt: caro tadiuum fCl1 rorlu:f~d cfi: ahu .
quidcm CcnCQ,rii'i:caro aurem incercedie, min ali:js,uel perfPa
.cuum,lIt'lodorjfero uel CO.noro cranfuediuêi,ucl ut,quo d e
.compofirn,ace,&.aqua.Q\loditaq3l1o unuS dt taéhuu~ C~
fus ,fecl plures,per duo argumenta cônrmat. Vnum qUI de,
,q, omnis unus CenCus circa unam côtrarieeatem uerfawr: ta ,
,dus ailt nOl1circa unam uer[atur côtrarier3rcm, (eel plurC!.
:nô cfi: ergo cadus unus [enfus.Vifus.n.uerfarur Clrca albll,
.& nigru,.& ea que intercedunr.Similiter guaus circa dUlc~
&. amarü,.& quz Cu nt intermedia.Audirus c' rca acurum, .
grauem fonil. Odoratus uero,âi fit,ut diximus ,exilif,& exl
guus,odorabilia per Cp~cies n6 d~udicat,pra:cerëp iucul1do,
&. molefro. Sed caBus circa plur(s uc:rCatur conrratlcta rfS ,
quz nc'l3 fub fe inuic(m funt collocatx,neq, ulla inte~ fe fo:
.c 'craeem,&. cômunicationem habcr,ut calidü, .& frigldu01'
ûccum .&humidwmolle &. duro:graue.& leue:aCperum &
Icnr:uifcofum,friab le:& Gmllia,quare fi h ~ funt plures op'
,poûtion rs,quf nô rum fub fe inllicë collocatf,quid.n.comll
ne hab et graue ,& leue cil ftcco &. humido, uc1 reliquis,uel
unu~quodC}3 aliotu~ cil czteris~unurquifC}3auté UIlUS fen'
fus Clrca Ulla, C(nfl!lI/ oppo(jrionc uerfalUr: uidcn.l'r nô unUS
.dfe CenCus radus. V nô dl ergo principiô hoc arguméruJIl.
scam uero, Ois qui dé unus fenCus circa unù genus: ta{rus
.autem nô circa unum genus. ViCus.n.circa colores.Guau ~
circa fuccos. Auditus circa fonos ,OdoralUs uero prop((r
tam ipfam .caufa, proprer qua odorabillo fpeci cs no dlreer
nit,nrc ipforn genus habct nominato +Tadus auté ,&. ft fic.
.apud nos cxadifsimus,unfi tamé genul/ no h~bet,l1~c n~ml
naro,nec innominaro,quod l'ropria Ctbi Cenfilla pofsa copre:
}lenderc:.Ha;c [Unt ergo argumét3,q, tal:"l:us nô dl unus fen
fus. Themifi:ius flÔt dici t ha:c quidé dfe uera:re llera,I1.\l~n
.uni'i /Te fenfum,fcd plures fenfus,taéhï.Duorn auté it1q~~,
,argum(lltori'i ad vm quidem nihil dieere conarus dl Arl .•
prius aüt labefacere aggrdfus efl:[cd nps fophiaicc fcf~lll~
.D1cie.n.ne: alios quidé fcn[us circa,una oppofitionê fiw ,red
plures. Vox,n.noll ColU circa grauetn &. acura uerraru r: fe
dtctiain uocibus;lfpera.& Ienis:candida, &. furea;mag[1~
&. parua:longa,&. breuis +Simllitcr aUté &. in colorlbus CI
afperil,& leue. Leue quidé,quod uifum ddedat ,Ut col,or .11
ciferi:afperÜuero,quod molefi:ia afRcit. Hzc aur illqule~'
cens,nos fa.lfa argumëtatione dcccpit. Cum.l1.dllciJ!'er oclll
fcnCum circa unam [enftllù oppofttioné uerrari:clarLl ca, q>
propriorum dixit fenftllÎl. Deinde hanc OratlOl1f labcfaéè~'
re rentans, dicit, q.. eua audilUS nô CoHl ucrfatur cirea acUII'.!
,&. graue:Ced.& Clrca magnil ,ct paruii. M~gnû aOt al parI'!
cfi ex CÔOlullIbus (enfillbus.Oporrebal aur oEtëderc,an a!,
fmfus circa plures oppo(Jtiones propriorii (cuOlin uerfcl1';
B a:c quidé ThcmirtlUs:CeipCum aût dec1pi neCcluit.Magn~1
cn'} &: paruo,quod de Conis dicir,folius ~f1: audllus prOp!lt
QU1Te nullus alius CenCus pot, quod c{l:~n COOlS, mag nU 1
p<'lruo iudieare: przce:r aud ltû.Dlcebatur ailt dTe: côe: fcuD_e:
magnii,&. par~u, quod cft in :.orpo~~us côtinuu:hui~s,a~
cft (adus &. uiCus iudex.Clarn dl am,q, ft uocé candida
fufca dlci:Ous fim conuenir.mia,&. ûmilitudlné,qua: cft a CO
loribU8 dlcim'us +Sirr &. in ali:js.Scd cfi: &. ad hoc dicere,cp
Jllilgnii& paruu)quod dl in fonisanô cfi aLa qua;d,a oPbPO-.
fluo a
d
,
�D .. E
t 'A' ,·N 1 M 'A;'
Otio .ab àcuto .& grau; r"noiquemadrtioda in radu a calido
&: frlg do, al,a cft pcnitus OppOÎttIO; gré1uc &. leuc,uel aCpc-
rum j & pt 'ioii,&. unaqu :>!qJ aliarum:(ed Conorü imcnti<a1~
url r~~ rsion~ dcclarat. rd autcm Ilon cft alius oPPoÎttioni;
proprill. Tale ergo magna &. paruu m dicis,ur mellis,uecbt
grat I3,magnil:carica: aUtem fortaffc paruu, q, eA: qui de in',
tcnfa:1I meUe dulccdo,in cari ca au te remiffa . Ccd &. nigrum
c.olo~,<J~i fatis quidem cft copiofus,magnû quifpiJm dixe.
rlt,qu~ allt non ûc habet,Ced remi[sior,paru û:quod eA:,ut [e
Incl dlcam,uehemcns,&. exiguu,magni &. parui uoce nomi
nans,fed cru fu Ccam uoct! &. candldam dicamus, nô aliam
Oppofitio!lis uocum Cpém dixcrimus, neq; enis co.rü ab acu
to~ graui dittindionc eA:inuenire,ut durli &. mo lle cft ab
aill s ~eparat0 uider~.ûmilitcr a~tê & afpcru & l~ue: fed fum
Uc Utt qua:da proprlctates,qu:2ln acuto &. graU! côfideral1'
tUt.Nô cA: aurcm quidâ a forma recefTus circa acuti'i,&. gra
Utm r~nû.EA: autem eperepra:rii'i qUf rcre,quânam ob cau
~am,Cl\ magnum &. paroli de folis magnitu di llibus dica ur,
ln ColiS ucll mentibus &. exilibus ronis translarione utimur,
dlCcotes magnu &. paruurn Cona:non autcm mag nil dulce
quod elt admodü dulce,neC}3 pàruû dulce, quod habet exi:'
guam,& nô (atis 3pertam dulccdint!,necp \n ullo alio. Dico
ergo, go fonus nô efi res aliqua accumulata fubfifrés:fed in
eo,'1' fiat, fub{jfiit: fit aute in téporeeA:. autem omne tepus
COntlnuû:proprcrea eum,qui nt in multo tcpore,fonum ma
gnum dlclmus:qui autê in paruo tépere,paruli. Valde dul.
ce aUtem, &.ualde tligra in al~s quoC}3 propter qualitat;s ue
hementiam [unt talla, non aût proptet temporis longitudi,
Iltm.NOI1 rede itaC);l Th: miftius aduerfus ta, qua: ab Ari.
fl:otel e dlél:a fu nt,argumêro in{{itit.lllud autem dici pocel1',
qUod 1\1 tang blilbus quidem plures afTumpta: [Ul1tOppol1.
tlones,quae l h t incer fe habenr c6mun~ Ced funt pc:nitus fe
~atat -H al di ell.m & frlgidi oppoficiol1e feparata cA:,qua:
t per hurnido,&. ûccum. V ndc 'gllis quidé calidus,&. Gc,
ClIs:aqua urfO ftlgi d:l &: humlda .Ît ilitc:r durum,&. moll«:
Cl~pe il,& leul.' :U1fcoCum,& friab lle:ha:c omnia Cune a [ein.
ulce rn [eparara. N,hll ergo hodi neq; in ignc cOllûdcratul',
Ileca lit aete,nec aqua:ncC}3 0!l1n a côpoûta,corpora cô[equi
~ur. neC}3 enim quodlibet efi ucl uifcofum,uci ftiabile. Q!.Ji
1taca Cu nt tigidl,& fradu difnclks lapides, ncC)3 ui[col1, funt,
lleC)j friabiles . Eft enim III humldo ulfcofum.Oppol1uones
aUtcm,qli3s dlxic in fonis Arlfiot~ l(s , 111 omni uoce cft inue
111te.Omuis wim uex maglla efi,lIe! parua. Nam &. acuea,
lie! magna cfi,uel parua,ue1lcl11s,ud afpera,& grauis ûml'
littr.Omni ita~ UOCI côtiogir,fccundum cnunliationis enim
quantarem magni.'i habêt,&. paruü fim llitet &. lene &. aCpe
rUm Cecundii qualiratem: quare nô funt oVpoûtiollcs diun
fOrum audlb:lirj,ucl fonorum. II,) tadu funt a [ei nuicem,ut
()~c:ndimus,fepa rata: oppoûtiones, & nihtl habêtcs inter ~e
comune,necp alia: co alrjs concurrentes. V nde necin 0 01111"
bus quide tangibillbus côûderantut.Cur.n.nô fiClu omUlS
lIox uel magna dl: ud patua, ud afpera udh' nis, fic quodfllCJJ rangib,le c{{ udulfcofum,ud friabllt', uelafperu, uel
tUc<il aUté unumquod cft calldu, ud frigidum,uel ficcum,
lIel hUtnidü:id dt cam ob caufam , q, ha: fint oppolhiones,
qu~ COtporll fubfrantlam confriruant.fl autê grauc,&. leuc
o~llia funt fortita corpora,fed non,ut qu~ Cll aliis qualira,
t~ttbus concunant calldlt3re,inquam,&. frigiditatc, ud fic.
Cltate,&. humid,tat~.Nô fiçut qUëltl~[atem fonorll,quorum
qualitatcm cMecutum dl: magna,&. paruum,&. afperî'i,
~.lcnt:uc &. qualltitatem calid l,& frigidi,&. ~cci,& humi,
dl,lnten(1onem inqua & rem;fsioné,conCecutU efi a(perum
&: lene,ut! gra~e &. le~e,8l r llqua Ûmilitc:r.Neq, quoniam
:~ne compo(ltû cA: ud af~erû,uellen~,ptopterea.qualira,.
es l~~a: allarù funt quatitam quzdam [equel_a: ~OtIUS ~mm
paruu pOÛtlonê confequuncur.Circa a:qualc cl~ lm uellna: .
'l~alem pareia poUtione fit afpc:rii &. lenc. funt Ir~l};l h~ om
61~O a (einuicem Ciparata:,&. nihil ipÎls ûm e~ 1I~ alqs [c:n
Ihbua uidcre.Ad recundu autcm argum enlu cX:{{1013e 'Jui
dCDl~Ut dixiJ Thcmlruui Illhtl ab J\riftotd(
dr~ ~ Q II;Q
a:
1:
di"'"
autem, Cl' di ornnis ftnlUs circa unum aliquod ccnliltuerll:1
tur ,tadus non uerfarur circa unum cômune gel us fcoûli u~
Attici aueem interprctcs rede imelligcnu:s dicunc,q, admo, .
dum côpendiofe huius quoq; [olutioncm po[uir Arifrorelcs.
d icelas ipfum quoqJ circa uno aliquod genus uetfari:nô elfe
aute) apma unum genus ,quod fil radui [ubieéi-Ü. Per hoc :
~rgoûgni ncauit,q, efi quidé,fcd non eft apeni'i.Quid ergo
'hoc dèl.dicimus q, refifrens. Reû!tens aUlê dico,non quod
t'{{ molli oppolitil,&. eaCtui nô cediufed omne naturale cor
pus,quod ad~ouetur, &. tadü attingitlad Mathematicoro
4:orporum diflerentia, qua: ne<}3 artingullC) ne<l3 tadui rcfi •.
t{unt. ~<>d igitur quomodocunq; radui refiftit, hoc diciIllUS efTc reftA:ens,&. efTr cômune genus tangibiliÜ.Nô uide
i;ur aüt hoccaliditatê,frigiditatcm côprehedere.Horâ enim
~on fir Om truliollê apprehenUo:nili quis dicar, cu corpoti,
hus,qua: alllt his quaLtatibus fubieda?ficri apprehc:nÎlone.
Ha:c crgocrit uOluerCalis oratio.S ed Ct lta cft, cur tangibillO
gwus mag is fuc:rit reflfrens , quam uiûbiliu,8( audlb,lium,
&: reliquorum~' E fr enim hoc fubicélum non foJU rangibili,
b us quahtatib us,Ced &. colon bus ,&: fonis ,&. [uccis, &. edo.
r ibus.Si cliim nihll aliud ûgnificamus dicédo rell ftés,quam
corpus naturalc:cur ipfum magis Cub:eélu cfTe dlCemus la~
g lbilium qu alitaul,quam aliorum omniü<Et fi omne unum
al'qllod genus omnmo in unam prima oppofitionem dlUidi
(Ur:Uf color quidé in album, & IlIgrum: fuccus in dulce -&
amatü:odores 111 bcne olens,et male olens:Conus io acut~1Tl
~,grau cm :d e nt rdlflcnt;s quoC)3 dlfferentiam : &: dl call t in
quam prima oppoûrioné diuiderur: prfeer id, q, Ut iam dllcÎ,
tlOll c{{ eationi côgruum,ur ad id rdi.'tatUr calldllas,&. fllgi..
c3lt:ls:ficcitas)&. humidlta5. Eft eego hoc rd,fic ns, tangibi_
biliUltlllÔ gelllls,fed fubieélum,fi cur &. allol o. Non Ctc au..
tem diélum efr illud,omnê fenrum unum circa Ull(l altquod
fenl1liu genus ucrfari:id efi circa unu aliquod Cuhll:éhi lel16
lium. Cômuoirer enim omniu unum cft aliquod rubiedo,
{ed genus dlCtü efi,quod de pluribus, &: rpecie dllferënbu8
in eo,quod quid efr,pr~d l catur;ficut colot de albo,u nigro:
urrunq; enim color:[onu5 dc acuto,&. graul:utruqJ coim ci>
I1US: fuccus de dulci , & amaro urrun'l3 cnim cf!: quida Cuc.
, cus,&. in rel.quis Îl,mllter. Q!.Jare,q, ad hxc artinc:r ,l1ullum
a rgumërum Colution cm habu ir.Hls duo bus argumêtis poli
lis q, no cft unus eaéèiuus fcnfus dehlnc ccrtiâ pOllie rat/oné.
<)lJoE tucrur no UIlUIl1 dTe fcnfum eaétum,fed plurcs: n5 au.
tem ex hoc locoid afiruit: Ccd dl: infiada aduerfus fyllogir..
mUOl,qui COl1alUr oLtêdetc,unum effe tadiuum fenfuln ,&.
nô plures.Q ui fyllogifmus nô ponitur quidé:fed quia Ari
ll:otdis confutatio uid tur,ut aduerfus talem Cy !ogl fmü,IQ_
fiamiâ facere:proptcrea inccrpretes fyllogi rmu, qUfm Arifiolells cÔ[Ulationes Coluunt, coniedura afTecuti1 eum ciuf..
modl cfTc dicunt. Si radus [enCorium ul1um ef!: caro:nece[fe cft,& tadiuurn [eorum unum efTe.Quorum cnim [cofo.·
rium 1I11um d1:,.:a funt inter fe quoC}! eadcm.eotundem aurem feoûlium &. unus quoq; [t'lIfus efr.Acqui uoum tangib ilium efr fenforium cato:& tadluus ergo fwCus unus e11.
Huius crgo fyllogifmi & onnexum,&: afiùmpti"nê of!:en.
d it efTe falCam.Ec~?nexum quidé fic .Nô necefi"e lft inquit~
fi unum dt fenConll,preptcrea {enfum quoq; elfe unù. Ec.
ce coim unum quide cn [cnforium,lingua : d uetft auté (eu'
fus,&. [enlHia:&. la iuus,&. guflariuus:& rang biIia & gufid biliJ • Et q, diuerft ,clarû dl, q, pc:r tOlU qUldcm rdlquÛ
corpus Ccmimus pm taélum:nô autem guframus: fc d ,aplé
in lingua,qua: cfr ullum fenforium,urriC}3 fenful> cOcurrUI1I.
Efr el go falfum dice e, q> fi unum eft fcnfor.um, efi unus
quoqJ fenfus. Nam n,ur dlcit,ambo in Iingua COli currerl m,
Jic contigc:rit &. ln tOtO corpore COIlCUtfere, ira ut non f~,
lum tOCOc<{lIgamus,fed edam guf!:emus: neque eos cife d.,
uerfos (enCus difcreuerimus Ccd unum effe, & wndcm XI'
ll:imau erimus.lam uero quia nOIl conucrt~nlur,1 ecquod.
cunC}3 tac'lum habet, gu(l:us quoq; efi parucepli:ofielldltl:l
4:tTc alium a gufru tadum:nô ergo,cO q. ût unum fenform,
~lOu m quoI.) elfe Cenfum n(,e~c eA:. c...ontra autem.,.quo"
lo.Gram.fup" .nlma.
MI,
�5 · E C V IN
~D
v
S .,"
~ura 6n.tCetili1ia,plut'es quo<tJ dfe fenCus,efi: rationi conCen
ltic quoqi reruaturtaétus cum 1I1ijs cbncêtus St. conucnicn',
,tia.His ergo rationibus,per quas adltruereuidetur , '1' car~
Jll1\i,omnino cft & taétiuus fcn fus uous.ftc ergo conuel/um {it ttéiiuurn fenforium,peremptis, Catis oA:endi[ carn cm In,O
eife fcn[orium,fcd id,quod imercedit. Quod li i,a efi,&: ,lie
.fufiullc.ToUicaüt & aiTumptiOncOl, cp ommnocal'O nô efr
'1UOC]3 [cru,arur taétus cum al~a concemus. Has ita'l3 raCiO'
.~ét~s fcn(orium • Qu oniâ aUlcm in idem cocurric & (yUoncs per quas anruete uidetar c:arnem eITe taétiuum fco(o,
Bl~ml aŒm)pc'onis CÔrUtario,&: lècunda propoftclO:UfrUI1CV
rium,& non id ,quod imercedir,earii quidcm primam,qu~
,COlm uuh IIÔ eife raroem fen[o rio:côfirmat urrullC)3 cornu,
l'X tfmpore apprdunftonis,côfil mat carncm dTe fenfor lV.,
lIibus argumêt s. Hoc autem oflêdit,dlcoautcm nô elle car
"e01 fenlorii'i . ratlones, quibus ui deballtur, qui carnem uo .. fic refdlir • Non efi necdTe inquit ad ofieodendum carnclll
lune dTe ~cnfo ri um ad probandü fam eITe renlor 0,& ey.po. dIe rcn[orium Ut Îlmul cum cius taétu fiat apprchcnft o can
1Ieos,& retellens.Ha: aut ru nt rres lIum ero. Vna quidem ex gibilium . la~ enim li quis inquic circa digitum pellicula~
.apprehcnrolJc,qu;'C nL{lnc: tempore,eo cp ûne têpore,ûmul ,excendat,u[oui,ud allii corricê,uel alicuius hUÎufmodl,nlh~ •
10 feciu s fic qu0'l3 fit cum tadu apprehenfto.Q uod rrqulS
pc carn~ tangJbilia auingimus,ca apprehêdlmus.Si enim ca
efiet,quod inre rcedic;& nô fenforiu:aliquo ad apptchen ... .digitis quoCl1 ,congcnitum corticem cogitauerir, multo ma'
Ilonem cépO! e cpus eITet : in quo oponctcccarnem a/feétâ, ,gIS minimum impedimmtum a/fcrer . li alicnoitactJ corpo'
jn fenforiu,O'l , quo~ efi imus, fuam a/feétionê tral1Cmitte! e, re carni circumpoftro,nullum extititimpedimemum ad ap'
Efè enjm ratiom c6femaneum , Geut in :iudltu ,cu:us per id, prehendcndum fine tempore, mulro magis carne fenror~
ct'ngenita,impediri non oporrcte apprehenlionem fenfil!l1·
~uod I/1tefcedl t,nô ab('l3 tépore fit arprehenl10 ,umul ac fa
ttus dl: ,fonus:maxlme quando fuerit longe quod fona L:fed NOIi eJ'go apprehc:nflo,qua' fit Gne répore,carnem elfe [en'
;lliquo tépore opus efr~ut afficiatur arr ,deinde eum ad au di,. [odum oll:endic.Aduerfus Cecundam auttm r.acioncm ,qua:
Jum traiiclae.SIC itag1 in M eteoris oA:enCum dt, q, qua nuis ,dicir ne apparere quidé aliquod aUud fenforium pr3:ter car'
l'rius fiaL tonirru, ip (u~ pofierius3pprehÉ'dim us:Fulgur au nem,illud d,cit. Qlemadmodum inquit ft congcni t ~S nO'
~tm prius,& fi pofierlUs faau m Ile; id'l3 & propre,. audieus
j)Îs dlet acr,adeo condc:nfarus,ue &. uiGuum,& audltlu um ,
paCsieuqmcm~& uelocê mOlum Iumi nis. Similicer &: in re '
&. odoratiuum fcnforiuml cgeret:el<iftimaremus, co cp p~
Jl1ig ano ne, rem a pr;us fublatum uidemus deinde fo nu Cen, ,unl1m & e,undem, dico autem nobis congenitum aercfll,
Jitpus.Similicer olfaêrus,qui cfi audltu cot~oralior, longio. ,uidercmus,& audiremus,&: olfa ccremus, quendam .un ull1
, i ~d appreheollollem répore opus haber,etiâ fi ualde prope dIe fcnfum horum omnium apprehenGuum:q, nô Uld~ant
fueritpdorabile:donec a/feétus auad narcs rraofic:rit, ur ce di[creras partes, pu quas horum ;apprehenfionem partlc,U'
Jeri.u5 ad [ell (orIOperuelliat a/feétio. fcd & ipfc uifus,qui dè Jarim 6 unt: nunc aULem quoniam Uldemus diuifa [cnfona,
fen(ui] acuJlfs1 mus,non omnlno ane (('po re habet exaécam ..quia nô cA: nobis au çongeniws: ue\ per ullum diuerfa ap'
prehendlmus,dico autem acrem,'lui fua perfpicua, & perr
JliÎlbil,ium apprehen fionem.6 enim circulus eminus in ocu~
fonatrice , &. odorum cranrueétrice facultate nobis fenm ,a
lum incidem,1I1 caçjé fupcrficic {hus, in qUa:ft & oculus:UI
derur cITe reéj:a.& qu~ fune eriangula,cminus circularia ui, adducit. ftmiliter & Cl' diuerfa'[ullt facultatcs flcut & [Cil'
,déLur ,cr Il ca ui Cus attlilg r. ficut ergo in his,ql1j! per id,quod foria,ftc non oponee exifiimarc:,quoniam per ~nu allquO~,
intercedit,apprehenàuNur, qui cA: corporalior rcnCus,lon.
ncmpe carncm, diuifa tangibilia nobls 6unt apprehenôb l'
giori ad apprehenl10ncm rrpPJ'c opus haber:Î1c ULictJ cA: ra, l ia,iarn & unum aliquod effc fenforium. fed 'luoniam diu cr
' rloni congruum,& raétil,Î1quidem caro non efi: fenforium, fa: funt tangibilium oppoGriones , piura qu0'l3 fenforia dte
oponer,ca aucem occulcari >'1' caro fit no bis cQngenira,qu~
(cd quod 'mercedlc,n6 fine [épore,fimul anigeril,apprehelJ
dere:fcd allquo [épore ad apprrhenfionem opus dfe,donec inter fenfilia &: {cnforia media il1tcrccdic, Nam ft caro nO'
a/feéèa caro,ad fenforium,quod dt intus , atfeéèii cranfmic, .,bis non (lfer congenira:fcd f(parari fuapte nawra poifet,ft .
lar.Ea dt quidem una ratio corô,qui uolul1t carné elfe fen, .cur aer:apparerc)1c,qua! nue, peT eam occultamu,r, r31lglbl
for um.Ha:c uero dl: alla. fi inquir ne aliud quidé raéèiuum Jium fenfo ria • quemadmodum e,ontrarIO, fi qUIs 111 dléto
fenCorium Uldemus pra:ter carnë:fuperuacaneum &: ineptil rxcmplo uiûbi!iu,O'l & oderabilium &: audlbHium differe~"
fucrie hoc quidé pr~tcrmlltere,al l ud une qua:rere,quod nô ,tiam nefcirec,q> eI!ec,uerbi gratia,nobis cOllgcnÎtus aer. ex l'
,apparer. T ertia uero ratio cR inll:ami~ folutio.Qui en m no fiimaret efTe horum omnium Cenforium, nobis côgenltull!
.1um carncm elTe (enCoriil,Ced id quod intercedit , quandam aerem . Non (rgo proprcrea q> nô allud uidcatur c:-ngiblIlLl
riuCrnodllnRaneiam ~s,qui uolunr dIe fenforiuOl, atferunr. Ccnforium pra'cer carnem, id [acis cft ad probandn carn cOl
fi caro ell: fcnforifl: quod in omnibus incCè (ellfor~s neceLTe .eITe fenforia.Ego uero ad hoc dixcrim,'l' fi piura dfCll[ ran:
~ft utiCJJ in ea qu0'l3 uideri,ûcuc c:rgo in illis,p aliquid, qu od gibilium fenfori a,a carne ,qua! incercedlt,occultata, quo'fit
InterccJIL,fit apl>rchen!lo,acrem dico,ucl aquâ:ftc & in hae 'lIeceITe (fi: in corpore eife Ceoforia, I1ccelfe dl: utique ea c ,
opol'ccbat,pcr allquid, q od Îmerccdic carni fcnûlla admo, locis diui(a:Î1cut & nunc locis a feinuiccm dluifa fun~fel'lf?d
ucrc.ln alrjs ita.:v fenfil! fcnCorio (uperpoÎlto non ficbac (en. r ia.quod fi ea loeis dluifa cfre lIecelfe ell:,oporrerec no quO
fus:fi auré hoc non fiac: (cd Ipfum lallgibile caro ad eius ap .. Ilb eLcangibile cUlllbet parti carms admotum efTc appreh~
prehwÎlonem aLtingic:Uldelur nô elfe Ccn(oriij ,ced id ,quod .J1blle,quemadmodum,û aer efTet nobis congenitus, al a 1
IIItcrcedlt:ûqUldé ln omn ibus fenl1bus e<tnde fcruare opor .. mOtum effet uiflbilc,nol1 illilla aeris pane, qua: oculod,r;~
Ict COnUclllcnclam, &: taétum ab al~s CenObu6 non di/ferrc. do obijcitur,fcd qua: audiriuo meacui, non uiderCIUr:~tali~
~uA:u~ cnlm taétus quidé cR,&: habct eadem dubia. Hanc llcet & nunc omnino necelfe cfTCt, Gpiura clfcm tal1~bl , j
IOR~mlarn labcfaétare conatur , <j apenifsl me fie ri potcfr, (cnforia a carne pccultata, quandoquidem ea funt 10ClS ~IU
corn partcs dcfc:ndens,qUI carnem [enforia efTe uolu\lt. Di, fa,non quallbee camis parr'e quamllbet tangibilcm CpCCICJJ;!
Clt crgo,'1' III eaé!:u quoqJ cadé fcnfuum proporrio, & coue
;ldmoram cfTe apprcbcnÎlbilem.. lluJ1C autem ita eR.c1aru~
nienua ft:ruatur,&: p~r aliquid,quod interccdlt,fic apprehcn rfi: crgo,q, non piura funtintus fcnCoria. fi quis autern d,ca,
60 Q.uemadmodu cmm fi d'gÎtos in aqua udin oleo in , ptura qUldem efii-:unumquodCJJ aucêomnia apprehendcrCr
tingamus deillde hoc tan~amus,cll: intcr digitu & id quod fupcruacaneum.unil enim fu(fiüret. nô CUnt crgo piura [al!
, - a1l'l:UO d corpUS:fc,iunéto cerce diguo
'
,
tang't, humidu
adhue
gibilium fcnforia/cd unum.qu~d fi u~um eR,om'.\lJlO ca~t
in co Uldemus humldam Cu?ltantlam:fed proprer exiguÎca, ncm dT.: nc:ccfT.; cfi.CurnÊt emm ~mllarium partluOl, Pû
c
tcm eius,quod imcrccdlt, ~Idc~tur ciera mCdlll ca,qua: tan.
un Îucrfum animal CcclJ(ldu comlnUiratcm peruad,ccaro,
crt
gumur,taligl. fic necefTarlo & ln acre comingit cfTe imcr ca itaqJ f(cunda rationem & ArifiOleies refelUc,& nos adu
qua: tangulltur, acrcm aliq cm, l~tere aut~~ proptcr cxi.
fus ilium côeradi)(imus. Tertiam auré rationem hoc rn od;
guita[cm. Qlarc &: III t4éèu OOt~ Cltra mcdlU carms efr ap'
Bi! aurcm clac,qU:E in(lamiâ dilfolucbat,quz aduerf~s cil
,rcbcnfio,fcd pcc allquid, quod mter~cdlt. Qilod fi ita dt, ppuoncbatur,qui carncBl uolunt dfc fcnforii'i.InfiapU a a (
,
~anc:um:ficut InllOgua. Quare IIÔ fi taétiuurn cfi: CenCoriurn
'0
, •
.
-
,,111,
�D' E
r ',A
N,' l M J\ •'
Itm ~l1t,q; noîrctuat caro ëam,ctult dl: iri alijs (cnrOtij',prd
pOrtion m,&. conuenientiarn, dico autem apprchêl1onem,
<)u<e fit per id quod interccditj. D iffoluilut'aurc:ml, <il' fit hiC
qu0'l1 Omjlm:r id,quod int.ercedit <ut in ijs,~quz in aqua at,
t lr1gUlltur,efi: adhzrens humidü:Î1c Ct in acre efi: rationi con
f(l1tatl~um effe breuem quendam inttr ea, quz tallguntur,
~~re~l.l-lanc ergo folutionem rcfellit Arifi:oteles.Et fi cnim
Inqui ,& in ~s , quz tangumur,cfi:,aliquid ,quod imercedit,
fcd nO!l quod cil alqs fenfibus proponionem, &. conutnien
~iam ~abeat:cômunc tamen cfi: id paruum,quod i ntcrcedi r~
Il,1 alqs quoCJ3. TIlcumbcme cnim eculo Irma "cfi: ncccffario
l
C ufll1odl,quod il1lercedit. Tangit enim lema uidclicct cor,
Iltam,Si r rgo)qUa! tanguni,per aliquid,quod intcrccdlt,tan
guntur: cfi:,rclllcct,intcr oculu ,&: lemam,aliquid quod inter
ed,t:fed lemam tamen n6 uidcmus:quia nô oporrct fimpli
Clttr cITe,quod interccdit, fcd id quoC}J inreruaUo comodna
ttlm elr~ oportet.N ecv cl11m,û oculi, &. uilibiliu proportio,
flt3magnirudine longc fupcret, t:O uiflbllia uidcbimus:neqr
1ualde paruü fuerit ,ut inlema,quz oculo Illcumbit.~Opor
tel crgo ln laéèu quoCV id,quod intercedit, cum alijs habcre'
proportlone,&: conucoiemiam:nunc ucro n6 habct. Claro'
dl etgo,'l' & 11 quis eorû folutioncm admittat , ne fic quidé
~rualam louenier,qux in alqs cfi: Ccnfibus , proportioncm~
~lt aUtem &. ad h~c,dico aUté ,qu~ ab Arifiotde diéèa Cunt,.
COt~ad: ere.Oculus cnirn nô ail quo fimplicitcr ,quod inter,
red't,opus habw Ced &. perfpicuo:nec co folO, fed &illumr
naro, Dicet ergo quifpiam,l1os non uiderc per id,quod intel'
oculum, &: l(mam imercedit:oon <il' fitipfum exiguum,fe'cf
~ lucem lema inrerfepiat, &. impedlat, oc,quod inrcrcedit,
actu perfpicuü.Qllare niÎt lema lucem intcrfepirct, cas
d'dere,mus. Eandem <tutem omnillo proponioncm,fccun ..
fi ulll Clus,quod incercedit,quâtitalcm, in omOlbus fen6bu9'
fieruar~,e{l a ralionc alienü.Qui coim Cunt corporallorcs fco'
t uS,lll,nore opus habét co quod imerccdit. NcCJ3 enim quan
OUICUSuiÎtbllla apprehendit,tanro auditus qu0'l1 audlbiliar
1I[ Jec1,lrat,quod in rcmigatione accidir: Dico aUICm,cp re ...
IIlUlll prlOlum rublatum uideamus:deinde Conû fe:nriamus~
~eC}! uero pcr quamü aud irus, ptt tantum &: odoratus. Eft'
~a1J ration i côCentancum raéèii quoqJ,lcil Île omnibus craf,
IOt,minore quaOl omnes egcrc co,quod inrcrccd,e.Omoi,.
110 aUlcm,cp opus habcat taCtus co,quo~ im,crcedie, nô ne,
ce/Tario coprobatum dl: rx ea,quz cft C~l alqs [enûbus,pro
POrtione !J(. conueniiiria.lam entm maxlmc ncC}! gufi:us 10 •
diget • N~qJ eoim qua:cunCJ3 in uifu accldunt, in alqs quoq,
tllenire nccdfe dl. N ccp quzcunq; in audllu &: odoratu,in
~lqs quo:p, V t cp ui(us quidcm per cmiCsioncm Cemitur, re,
L'lui aUlem per immiCsionem, etiâ Û ipfe quo'IJ pu Immif.
~on~m • In aliis ita~ Cenfibus oportet ipCum acrcm mate,
"alitcr affici,ut fic afficiatur fenfu~ ,ueluti, redolcmem lieri,
"~~follarc.Non fic autc:m in uifu. Non coim coloratur aer.
~l q, uifus quidé fine luce non operatur: reliqui autem ma,
~,Illc'lnon dt crgo ncccffe eadem in omnibus fcnabus eue"
'"re.~are non cA: m:randum,ft cum alrj opus habeant eo
cJUod intercedlt:guA:us,&. taéèus nOI1 cgwt.Etipfum quidë
IlOhlen hoc fat;s dcclarat, 'l' tangcndo taéèus apprchenfio,
~tlll habcat. Hzc Cunt crgo pcr quz probarc uifus efi: Ari,
t Ottles,&: q, p!ures taéè uiSum ~cnCus,& 06 unus,& q, ca,
~ 110n cH taéèiuum fenforiu,fed ld,quod Interccdlt:&. quo.
~d()nos aduerfus ca, qua: diéla e,rant,oppofuimus. Nu , ,
CJUld,autcm ne duo quidem,qua: dléèa funt,connrmare pro
POfult,fed unum Colii Cl' plures Cenfus CUnt taéèus:[ecun du
~Utclll ad hoc refcreb~tur.Syllogifmum cnim oaédel1[cm,
q. unus cfi: fenfus cx co cp unum Îlt fenforium , rcfdlCl1s,
~Qcndit)<il' neC}! c~nnexu'm dus efi: r,élu , ne~ adfu~pti().
, d,r~mptlO autcm crat,C}> caro ,cum fit una,~~t fenCorlll tan
~bl~S. V t crgo ofi:cndat non uniT clfe (eoCorlU, fed Id,quod
lnt~rcedit,hoc per tria argumêra ofi:endit,talibus Arifi:ote.
:"'•..8tIO!'n 'bdu abus quzftionibus ' fi quidcm dux fillt,argum
cn,
l'!
lICI,
'
t
ni us nos cxerccnl Ut dixi &. aiTucfacieus, ne IImp
cr~", remcre probabi1:s orati~lleaadmittaDJus, Ccd ~Cfila.,
./t
•
Ethuterfi AriA:6ttlis opinio,& Cl' nnus eA: tllétiuus tenfust ll
et C}> caro fcnforiurn.Q!Jod coim unum intdlexit clfe tadô,
in uni) Ilbri proctmio dedarauit.Qyod enim ,inquif,nô cft
(en(us pra:(er quinC}J, lisC}J enumcratis, unum cx quin~ ta,
du quoCV connumcrauit. Q!lare li quin~ fum fcnfus:unua
autem eorÛcft taétus:unus crgo dl tadiuus fcnfus.Et car ...
mm quidcm fenforiil elfe uutr,ubi dicit. Taétus auté dt eo
ipCo , cp tangatur , &.adhuc magis in lis. Rur(us)nquit~&:
quzcullqJipfa cal'gêtes ffntimus, taétu funt fcnJ1lia, quem
hahemus.SI autem <il' tangatur fentimus ; tangitut' auté ca.
ro:Sen Corium ergo caro eH. Magis autetn ex lis qU3!fpar6
fim ,&. diucrlls in locis ab co diéta [unt ) Philofophi mêttm
colltgedo dici pOICfi:,C}> &: unum ,&. multos [cn[us nouit ta,
dum:&: no folum ipfum, Ccd &: reliquos fcnfus:&. carncm
elfe &: fcn foriu,&. quod eA:intermedlu. Sim1itcr &. rcliqua
fenforia. Nam &. nofi:ra anima &: una cft) &. multiplex.
Qucmadmodü enim coloris-quidem ratio eft PCt fc indiui, '
fibili s,&: figur~ expers:cu rubi t:éto autcm corporc fimul &:
diuilioncm,&. figuram fufcipil:Sic autem &. irrationalis ani
ma,fccundi'i fubfi:antiam quidem habct, ut fit carcns parti,
bus, &. indiui/lbiIts: Q!!omodo enim l1mul Cecundü idem,
&: album,&. nigril apprehendcret<:'Fa autem diuil1bilis cir,
cs corpora in eili dlui[a:Quon:â crgo efi: fecundü aliquid in,'
diui l1biljs,~ diui ~bilis:mcri (o una dici pOCSil,&. multz • Et
proptcrca ItaqJ etlam unaqu~ cius [aculcatum &. una [ue,
rit,&: multa:, ur &. quz Îtmul cû fubicao diuidatur &. alia
parceallud [cnÎtleapprthendat. In tadu aUICm hoc'mcrito
qua:ûuit. Q!.loniam enim ipfc cfi: 10l1ge matcrialior &. cor,
1'0ralior:parriü multiplicitatem iurc habet apertior/~ El alij
quidem mag;s unum,quam multi. Ipfc aUI m magis mul,
,t i,quam ullû.Et quid dICO in anima irrationali, ,ü &,ratio,
'llalis,Ut ad memem collaca,eA: quodammodo dlui{\bllis ,ut
qua: ipfa utOitur propofhiollibus &. confirroationlbus, &:
,conclufion bu s~' EEl autcm rationi côfenrancum fenCorium
-<]u01'l carncm effe.Si fa coiro effet id ,quod interctdit:quo.
,Il!am &. acre,&. .. qua cfi: crafsio. ;În ilIis autcm,etli Ont fub,
riliora,cfi: aliquod têpus, Ut per ca fenfus fcnfiha apprthen,
-dant;Rcmum m im pl ius reuulfum uidemus:dcindc pollea
fonum aud.mus. &: cum fil tonitru ,primii nobis fulgur ap'
!partt.&: non Ctmul al~ odorifcrû appropinquauerit, odoré
(t:l1tlmus: fl d ad apprehenl10nem aliquo tempore opus dl'.
Si ieaC)3 per acre m,qui ca Cubeills, téporc ramen opus dl ad
",down,&: CC1 num fentiell,dum:multo magis inlaétu ,aqui ...
,d em caro non e{fa Ccnforlum,tcd id,quod intfrccdit nobis
"em~re opus effe t ad rangibil,u apprehcnllonem , propter
carnls cratilludlllem: mfi qu's in alos interuallum cauCctur.
,sed iu odoratu,quanu is prope fit fuffilUS, cëpore camen ali ..
,quo ad apprchenfioncm orus habem u8. Sed tamen etiam
.fi f((lCoriii efi: caro; fcd & Id ctiam quod intcrcedit: I1cUt&
~I\ iiilrjs fen rorijs,Scnforium et1lm propric dl: fpiritus.Atqi in
oculo quidem cryllallinus,&. rd,qui humores,&wnica: ut
ad fpiritü quidcm ll1ttrcedum:ut ad aerem aUtë &. alia C~nt
fcnforium.Sed hic quidcm hzc potius fenforiu~, qua';' Id
quod imcrccdit .ln taéro autctll caro efi: patius id quod in~
terccdit,quam fcn[orlû:propterca <il' dl: marelÎallor & quz
lcrrcni plus continer. Splritui enim efi: conuenient:u's uillLJO
fenfor'ü,quam caro.Er ha:c ca Aril10tclis opinio.Sciêdum
au rcm , '1' Thcmi~ius al:am ~~oCV probationenJ ponit, cü
ofi:cndlt,carnem n~ elfe [c,nCorlu: ~cnforia cnim,inquir,con
lratla dijudlcam. Vlfus elllm albo, &: nigrum dijudtcar:gu,
frus dulce,&: amarum:auditus grauem,&. acuWIll (orlÎ;;,l a,
dus autCm ~euc, &: graue oppoftti'l. Graue quidcm,q. ~IU9
fit confi:ipatlo,& protrullo:ltue autem nô itidem,quonlam
ab co non af6citur • Dico ergo,q.. quemadmodfi in alqs d~:
ximus,ca apprchellderc non [oU, propr'a (cn(llta/cd &. pn ..
uatlon 's:apprchtndit coim uifus quidé l,cncbra!:fi1elltlU au
tcm aud lus:apprehendcre auecan ca d ;ClmJ.,l6 no (ecundum
a(fir !l1aliOl~ em, fed ncgationem,'l' nihil p~tiantu~;fic_ & lcui
,afm laétu apprchêd~rc d.ciJnus [ecundll,negauQnc.Nam
pdcm ralionc dicrOlus nc alla q~idcm opponta appr~hë~
'
lo.Gr~.fupcranima~
~\ lit ' "
1
�porfe.Non en'frit ciius'afficitur a·tericbris'.Neepauditus a li,
lemio.Lux autem tenebris opponitur.Sollo autem feu uod ',
filemi6.Sic &: quando frigidum, &: calidü apprehcndic:fic, .
eurn,&' humidü:afperum & leue,quf funt contiaria.Quod ·
a!uem &. unu cfr tadiuum fenforio ,id'13l1on aliud 'lu am ca
ro,licet hoc modo oftendcrc.Et 'l' unum efr Cenforio:ofien
demus hoc modo. Q. uodcul1'13 enim cx tal1gibll, bus,u~ ca
li.dum, in quacun'll partc corporis admoueris,eius ommno
apprehenflonem retinet.Similltcr &. frigidum,&: Îtccum,& '
,humidil ,& rcliqua omnia. Quare fi unumquod'13 renfile in
quacun'13 patte caro apprehcndit: darû efi utiqJ,quod n~n
funt pIura fenforia,dfent cnim locis [eparata • Q uod fi ua
rffet, no cuilibet parti carois idem ad motô [enfile efl et ap ..
prehenfibile.Clarum ea enim 'l' in al;qua camis part~ poli
tum,fi no effet fubicdo,quod id appreh(dere~, fellforlu~,
J1ullam [uqpfius apprchen60nem pra:bcr~t. SICUC. etgo ulfi
J?ile ,quod cfr r.etro ,non uiJcmus: NcCJ3 ~l1Im fi ,ut lta ~~g~.
mus no.s circumcirca ambircr aer, &. Ulfiuum,&' audlCluu,
&. odoratiuum fenforiu rcgeret,in quallbec parte ambientis
aeris poficu uifibite uideretur:fi cnim ad eam partem poficü
eJTet,qu~ eft dircdo e regiôe auditiui mcatus, nô uideretut:
Arqui li audibile in codem loco pofitu eflèr,magis auditum
rJTct: fic & odorabile fui magis [enfum prrberet,fi ex odora
tÎui meatus rcgione IÎtum dfer.Q.. uare hac quo que ratione
~tia difcreta tunc effent diuerfa fenforia:&: propterea diuer,
fi [eofus. Qyare fi nunc quoC)3 ambiens caro pIura tcgit fen
foria:cur in qu:!libet patte quoàuis tangibile fentÎt<:' Quam ..
obrem fi in alijs qu0'l1 ambieme aere omoia [entirentur: in
radu quidé ccrtc hoc eucnire no deberw'l' no ea,qua: Ion ..
ge (unt,fed 'lu a: propc:,tadus apprehendlt. Q10d icaq; non
funt piura laétiua feoforia,hinc dara efr.Q!.lod a~tc~ neC}3
aliquod aliud cft pr:Etcr carnem taé'ti u~m f~nfor!U ,hmc ma
J1ifefrum dt. Si enim aer inrcrccdercmn qUibus autem f(n;
foriis dt aliquid,quod inrercedit, in ijs,1l fupra Ipfum feneo
rJUm ponamr [enfile, fui nullam apprehcnûonem pra:be.t:
c1ariï cft,'1' hicq'uoq; hocipCum cuenirer.Nullc au té ft qUIs
de carne paululum quid dctraxcrit, deinde fupra reliquum
impofuerit ue! calidü ,ue1 durum, uel aliquid eiu[modl,fcn l
liet ol1101no. Et rur[us fi ab Ilia aliqua aliam p.:lrtem abau,
lcris,idcv ur'13 ad ip[um os. Qlare fi hor uerû efi darum,'l'
caro tadiuum fcnforii'i.Si coim aliquod aliud intus dfer,
rame paulati m ablata oporreret ad Ip rum aliquando peruc:
"lire Cenrorium.Qyarc fup:rpofito fenmi conrenfus nô am.
pli us nerer. Q.. uod autem una qu0'13 cfi [enûtiua faculras)
&. non mulca:,hinc ratiocinatione collegcris, /lquidem cUili
bc:r fc:nÎltiua: facultali proprium aliquod fcnforiu natuta ae·
tribuit.D cere enim lmguam dfc & gufrariuû, &' tadiuum
fenforiü,rfr ndiculum.Tadiuum enim fcofum no Cola ha ..
bct lingua,fed totO per !Otum corpus. Et cau fa dlél:a efr,'l'
ex tjs .:onfl:amus,cal,do,frigido,Î1cco,&' humido. Cur ergo
in lingua mag s urrullq3 cOlllingit, Q3in oculo,&aud tu,&
odorariuo meatu ~ Na & hxc I1mul ùnr &' talia,&: taél:iua.
'Quo aôt guLtatiuum tallgens fenriat, {leut tadiuum ,cxi .
mlô {luid lJidetur habere pra:cer alia. Nam,ut dlxi,nihil ha.
'bet,quod fit propriü pra:tcr alla. Et d aru cfr,'1' lleqJ ualidu
c~, q~od d1ci[JJr,in tadu oponere elTe, quod Il1tercedac,ut
.cll .al~s ~c nûbus conueniar. Nam co fim quinC}J fenfus:duo
qUldc,ul~us ,& audltus , qua: funt longifsime apprehédullt:
Duo autc,~adus,&' guRus,quz fUnt ptoxime.l p(um enim
oportet at1lnge~c fenfor'o,fiquidcm oftêfum efr, '1' caro cfè
fenforiurn, l'dlquus autcm odoratus mediii locum fonitus
'cft,ur qui l1e~ qua: ualde longc funr,apprehelldat,llCC}l ip '
(um fcnforiurtl tang,unt odorabilta.Quarc cfi fic habcc ta·
dus &. guftus, magls c6fcnfus quidam, &: ordo fcruatur in
(cnfibus. Si cnim quatuor Û~ILt~r externa apprchëderenr,
probabilitcr dlCÎ po1fct,~ur 110 rcll<]uus quoq,~ Si autem no
'6c habc:at:Ced lingua qUldem tangel1s;oltaé'tus autem, quz
'ualdc prope funt, & fcrc tangunt:qu,ld ?CcdTe tfr ,ut tadus
pcrid,quod intercedlt ,apprehclldat~ ~lCcr: coim '1' guaus
li,luo9J ,aCtus dt,no cA: uerum. Cur ctllm no tadu$ gufiuv.
ea
..
JI. ' "
Apertc cnim diQinda funt & fcnforia, &: raculmr.s .," an' .
tel;l1 propterea 'l' tangens gu!tat,ideo Ladus d t hac ra~ olle
dixerit quifpiam audaum quoC)! uifum,& Ul furn a udl t~:am
bo cnim per id,quod interced't.Taogibllia aUlcrn [enmc,ut ,
dixi,totius cfr corpotis comune.)" eliquum cft crgo ut q u ~" 1
ramus,nunquid ueril cfi illud,quod dlcitur ,omnem ft:ll~u~
ue:tfari circa uoam oppoûtioncm [enûlium: & crca UllU ait :
Guod & cômune genus propinquum. VI fus quidcm circa
albo,& nigrum, & qua: [um intermedla:& d5munc gen US
corû cfr color • AuditUs circa acuwnr &' gfaucm: & cômu, 1
nc gcnus,fonorum. GuRus circa dulcc,& amarum,& 'lUf
intcrcedum:&' coru comunc genus,fucci. Odoratus aute~ ,
ut exilis,&: euanidus,ncqJ fpecics difcreuit,ncql genus,qula
non difcreucrit fpccies.Aperte aUlé in tadu multa: funtOP' ,
pofitioncs,ut didü cfr,&: qua: fub comune aliquod,& prol ,
pinquum gcnus no rcducuow\'. Ofiendimus autcm,'l' neC
in aliis quidcm cfr fimlle. Magnü cnim &' patllum in fonD, 1
è~{afperu &: leue in quolibet fenfili fecundo proporrion em •
'fale eA: enim in lIifibilibus quidem, quod efr uehemcns 8t
nimium nigrum,&' exilius : in gufiu autfm ualde &: mill~ ,
dulce.fimilitcr&: in odorabillbus. Afperü autcm &: Iene ~rI
.auditu quidcm id,quod dcledat,ctid ,quod molcfiia afticle.
Idipfum autem efi in omni quoC}J fenfu.larum autem,,'l' 1
Jla:C nô rede accepta fUll! apud Arifr.Ea coim quoduis ferl
file confcquuntur,nec fenlillo differemiam confiuuunt.\VC I
jpfe enim in quinto naturalis aufcultationis Oael1dll: Q.. ult 1
quodllbet gcnuç côrequuJ1tur ,ca fpecictÜ ~i ffcrenti am 1I01l '
IaciuJ1t./Ic autem habel did iol1is cocextUs in natUrali aufcul
tatione.quare non fum [peciefi motus, uelocitas &: tarditas, >
quonia omnes fim fpeciem differemes motus côfequuntur. ,
Guare nCqJ grauitas & leuitas,qu::r cfr ad idem Ut terr:J: ad .
jpfam,&: ignis ad ipfum.A lia Cllirn dicitur alia ;erra ûe! gra.
uior ,ue~leui?r.fed hoc nô facit terra: differcmia.qu;l1bel.n.
terra all~ qUidem cfi grauior,alia ucro leuior. (lmilltcr IgUIS,
~gne grauior,& leuior. quare no bac ratione ign ls diffen a.b
~gne ,uel te~raa tcrr:. 'I.'erra aut_em ab igue. NeC}l.n.qua: Iri
Ignc efi leuuas ~t(rra ahquam cofcqullur. neqJ,qua: in terra
dè grauitas,aliqué Ignem. At~ omnis mOtus allo qu ,dé cft,
tardior:alio uelocior. quare fi omnia fen(]J ia côfc.qu ilur,116
.dico [ola audibilla, [cd ornnia ftmpliciter, utal13 aliis agiS
.intêfam propria habeam qualitatê,uel remillam,quod acce.
pit Arifi.magno)&: paruum:ftmilitcr Ut &: deledct, uel 01 0;
1efria afficiar,ficutaccepit afp ro,& lene in audilU:Nô e,go
fenmiô differelllia eiufmodi fecerim.quandoquidê neq, ueti
locitas & tarditas motuil diffcrcmia coA:lwebat: qua do eL
III uno folo fenfu hoc cOIÎngcrer,ne fic quidé [enfuu diffcIen
tiam côRitucret.Magnû cmm &: paruü omnem [ono cofel
'luitur:fimiliter & afpcrii &: lcne. No funt ergo fonorl! d,ffe
rétiz hmôi. Non oém aurem tangibilé qualttaté côfequ 'tUr
afpcriras &: lenitas:friabilitas,&lêtor.fed neC}.! e:J:,qua: (unt
cotporo conaitutiuz qualitatts,caliditas,frigidltas,{lcC'I;JSi
& humiditas [e inuicé côfequuntur, Ut fanü magnitudo,ue
patuitas.Sed co funt diucr[a:,& fïm fpwé feparatz, ad ,011
fiitutionem corporu cOl1neél:untur. IIlic aUt quantu dl ma
gniï &: paruü in uoce,quale anr afpcrü ,& lene:nô aut C]U~11
ritates.Et alloqui fatcmur tClaÛ hac ratlone differrc ab al11 5;
fi aut hoc faclt Ut nô unus fit fcn[us tadus/ed plurcs:qua:r~
dum,llunquid, quéadmodü folus quidé uirus 601 emifsion~
ui(lbilla apprchédere uifus efr cu llullus alius hoc facere
ftimarus fuerit:fic &: taél:us h~c Ilabet cximili &: ab aliis fc'.
pa ratü,'1' plures oppofttiones apprehcdat. O~llino a~I'~
dlcédo q, piura appr hendlt,ftaluer.: quidé licet J q, C~lml~
quid habeat pra:ur alios, nô UIlq3 am propterea ncaffe e •
eum non unum dfe,fed plurcs.._fi cmm propterea plures,<l"
ai,qua habcat ab alhs cl ,ffcreml ~:cur non Una potius, eX
'l' unu habeat fcnforiu~ <De 11Ilgua cnim refpondimuS,~
nO\1,tanèf; lingua, raébua efi:fed quatenus totÜ corpU6 ta
cfr.Icaq, & UlforiuJ!1 fcnforifi ., &: rcliqua fimul ctia fVllt ~a{
él:iua.Q. ua~c 11UllU apmum IIldlCià, nec aliqua probablb~
,ario oltcndlt.taétu,m pon unum cffe fcnfuJD,lcd p~ur'6: ,J
1
,,,1
,0,
De ,al1'
�A : N - 1 ·M
;be t.ltfgibm élutCnl)& taélu eadem dl ratio.
Q! \or la m~' Quod ab appofitis eft incipiendum: cp hic
~u dCJ3 pel Id,CJuod intercedlt ,cft apprchenfio cp hic qu0'13
~,rca lInum genus)& unam oppofitionem taétus efi opera
t.ro, quantum quîdem ad eam) qua: cA: ex reliquis, confeqU C!\tl am.
, Si en~m raétu( non dl: unus fenfus,fedplures:
l1ecefi~num d fe quoq3 pIura fenfilia.
Colllunébo,enim, caufor reddition em fig ni ficans totum
C~~rextus imdlcd um ralem fa cit. QIollia de tadu &: can,
glh eadem cft: ratio. V t enim fc hab ectangibile fic neceffc
cil, & tadum habere. &: contra, IlccclTe cft: uti~, fiue fint
J:1 lura cangi bili~mulcos quoqi effe taétus:ûue plures taétus
rn~lta quoqj die tangibilla, fi quidem in utrifq; eadem cA:
~all.?POtd~ autem & .eoniunélio,enim)no? ad prordiéta re
~n l,ccd ad 1I1Icll'grnnam corum, qua: fublUngumur. Eric
Clutem apenus int tlleé1:us, fi conrextus ordinem lic immu.
te Olus ,.Dubitacio aut em cft: utrum fim piures, an unus. Si
tall~ bl l i a fenfibil a pIura funt:neceŒ: cft tadum quoqJ no
Unum effe Cenfum,fed plures. Fortaffc aucem & tanquam
or~[Jol1e,qu a: conucnitur }nd fferenter ufus dt Oporubat
enlOl,Uc dlld,ita dlCere. Si [enl11ia pIura, & taétus plures, Ut
ex confcsûs lIleerea confirmarc:t. Nunc aucem contratium
d'xil. Si plurcs raétus,& tangibilia . Poteft: autem, uc dixi,
&:.d.dio trâfiliri ,H ic ergo dubicatiue proponitur duas,qua:
rnll~l l n prorcedentc contc:mplatione dléta: funt, qua:ftlonrs
ofiedere: V trum UIlUS cft taétiuus fenfus,an piures. Et UlrIT
c~~o e~ fenforium rangibilium, ut uifus uifibilium ctiam in
CI !Js anlmallbus )qu~ earnem quidcm non hahent, fcd ali~uld) quod cut'n carne habet proponionem & conucnicn .
tlam: funt enim qua:dam animalla, quae earncm quidrm
bon habem,fed ali'JU.id,quod cum carn~ proponioncm,ha'l
e~c,Ut Infed a,formle:r,&: J)1ufc:r ) & fim ilia • An non d~
qUldem caro fe nforium, necp quod cum ca habec propor.
tlon~m,& conutllientiam : frd Ipfa quidcm dl Îmcrmedia,
~r.r quam fetl~us:acut cracet in altjs fcnfibus,quod ime~ fen
la,~.[e nfotJa Imcrcedlc. Quod autem proprie, & primo
tt~gtbllia fentit , eft: aliquid aliud intra carncm, quod cum
Cl qs fenforijs habec proportionem •
Nam & omnis [cofus unius contr~rictatjs elre
ut uifus ~Jbi,& nigri:& audirus acuri , &:
grauis:& gufius amari,&: dulcis : in rangibili auré
rnulrf funt (ôtrarietates:calid~m, frigldum:ficcu,
hUn1ldCi:dure)molIe:&. aliorû qUfcüq; cmfmodi.
~idetur
Hic e11: prlmum argumemum,cp non unUb cft: fenfus ta·
élus. Si quil!b et enim [enfus unam eomrariecatem iudicat;
tadus aucem plures,necc:[e eft utiqJ, qUOl funt,eontrarieta
tc:s,quas cadus apprehendit, tot dIe caéliuos quoqJ fenfus.
, . Haber autem aliquam folutionem ad hanc dUI
bltationem) SI' in a111s quoCJ3 fmfibus funr plures
COntrarierares. Vt in uoce non folum acumen &.
gtauitas) fed &. magnitudo, &. paruitas, &. lenièa's,
~ afperitas uoeis:&. eiufmodi alia. S unt aucem &.
Clt'ca colorell1 rales alia: differentif.
Labcfaétac pu ha:c priu.s. argumemum : cp non folum
ta~us circa plures oppofiuones uc:rfacu r:fed &: re1iqui •
'nlm pra:diximus Cl' afpcrum &: lene in uoee &: candidum
&: fUfcum fccund~m proportione~ dicicur: & cp magnu et
Paruum,quod cfi in fonis,non cA: Idem eum co, quod dl: in
Illagnicudilllbus. V t dicimus magnam lit1t'am, utl magnü
~orpus.lll coloribus autem,magnum quidem, &: paruum
kOI\.di~i.mus:afpcrum aucem &: lene, pro uc:~emc:ns & exi.,
~Slmlhcer ne<}J odor magnus &: paruus dlCltur: fed dulcis,
amarus,& acris,&: gt'auis. Clarum eA: ergo,q> hiC .'luo",
~eo~ fecundum proporeionem magnum &: paruum dieicur:
tJsd ln f~nis cantum, co q> magnum &: pal'uum cft: quanti ta
. eOlltlnu:r,&: longum &: breue.Sieur ergo longum &: gra
~~:n f~nUID di'imus • qw ji, in maiore ucl Plinol'c ~~tcnfio ,
la.
..
.. .
.,
,
1
. ·t
A.
ne tctnporis : co cp tempus dt quantum continuum ', fonil.
'lui ma.g~o,uel p~uo motu fadus efi,uel maguum,uel par
vum dlClmus.Qm etgo (onus fit omni no cû motu dico au
tem eo,qui dl (ccun du m locum: lpfe aUleffi efi qu~ntiralis
l1ullum autem aliorum opus habet fi biedo motu qui eft
f~cundum.locum: mcrito in illis non fcrualur mag~i &: pa: ,
VI propotllo •
Srd quidnam é [ubicétum fleur auditui fon us
ftc taétui,non dl cIarum.
)
..
Sccundum arg.umcntum,cp non cft unus fenfus. Quilibet COlm fcn fus Cltca uoum aliquod genus uerfatur: ui(u~
colorcs:audi tus fOllos:guftus fu ccof:olfadus odores.Qua:
autem taélui fubieéta fu nt,non h ~ bel1t unum commulle gc
J1US. VldealUr autrm nc'l3 Ul fus Clrca unum al 'quod uerfa ri
genus,fi quidem ipfe prius di}(ir,CJ? uifibi1e quidl'm efi.& co
Jor, &, quod oratione quidem licet dlCere ) carer aUtem 0 0mine. D ICO autem CJ? hoc quoq, fub colorem dl reducen,
<Jum,Eft: en m hoc lOtum fplendidus color.
Vrrum autcm efifcnforium intus ue! non , [cd
fiarim caro) nullum uidetureffe fignum) <l'fenfus
fiat fimuleorum)qu ~ tanguntur. Na &. fiquis,cir/
ca carnrm ud un faétam prIliculam extenderir , fil
fl1lhterfenfum ,fimul ae an igerit)fighificat . Atqu~
darum efi)ÇJ> non efi in ca fenforiu.Si aut côgenitu
<.1 uo 93 fuenr)adhuc celerius fenfus permcaucrir.
, Eum ,qui a nob,s ln pr:ôt'cedente comem platione diétus
.d è , hypOtClhcticum fyllogifmum non dl apcrre in uerbis
oColllextUS inu en re:fed co cp & e;us affumpcinonê,.& conne
"um pocentia refell t : fyllogifmus quoq; in ijs comprehtn,
d itur. ~is crat aUlcm lyllogirmus<:' Si fen foriü taetus unu;
id autent (ft: caro: necefie dl fenfum quoqj unum effe • At
<lui fcn{orium caro. Ee caécus ergo un us dt fwfu s. Probac
crgo, cp nC,qJ fi/cnfo rlum unum lic, unum needTe cft elfe
fenfum :ficur hauer in lingua. C um eni m unum fit fenfo,ium duo fellfus:!aetus)& guftUl,:& quod omni no caro no
.eft fenforium . Sed nos quidem in pr:rcc:dcmc: contempla,
t ione prlorem connexi confutation em expofuimu s : feeun ,
<lam autcm alTumptioncm,utcomillêtem reddcremus ora.
1:ioncm,<]ur; adlhu.c,carncm nô dfe Cenforium fcd id quod
jnre~c.ed c.l pCe aurem non di: urus co ordine.S:d quo:lÎam.,
oUr dlXI, &Cccunda ~ropofttlo, & alTumptionis hyporhecici
fylloglfml cOllfucano erat unum &idem: prius duo argu.m e:l~a,per qua: ?fi~nd l t non effe carnem fenforium, pOllil:
<& "clnde fyUoglfml connexum redaro-uit et a[ um ptiomm
)n hac fecund:r propolicionis confin;ati~ne • Pmemia au'tc~ u~i'l3 &.diét~m a nobis hypothecieum fyllogifmü po,
fulC. Cum hiC cOlm Cltus non effec fyllogiCmus a.oud A ri,
fiote~em:el( ~ I«IS collegerum imerpreces, CJ? quédam eiuC..
modl fyllog'fmum eOl1[utaret. V trum autem cft Cenforium
intus ue! nô,fed fiatim earo,nullum uidetur fignum, cp fiat
fimul {enfus eorum qua: rangumur. Trium argumemotu,.
per qua: oft:endlt, non elfc carnem CenCorium unum per
ha::c ponic. Id autrm cft:, quod refellic argum~l1tum quo
-oftendere uidcbalur carnem dIe fenforium: quando etiam
ft per pdl culam. tan~, b l lia at~ingamus,fin e cem pore a ap.
prchendlmus: etlam il non fit IlIa pdiieula fenforium:imer'
,;edit autem inter carn cm , &: Ccnfilia. Quid ergo prohibee
.carnem ciufmodi quid effe ~
.
Qyare &. ralis parscorporis fic habere uiderar,
~ucll1adm.odum fi circulo nos congeniras ambil
Iet aer . VIderemur enim uno aliquo (entire, & f6
num, & eolorem ,al 'odorem:& unuS elfe fm fus,
uifus, &. auditus &. odoratus. Nunc autem quia
definitum dt ) p~r quid fiunt motus: man ifcfium
dl: diéta fenforiacffe alia.In raéluautem hoc nunc
jncertum dt .
Seeunda ratio, qua: confirmat carndtl fc:nCorium , ex
'\ (0.9.'.nillil ali~d p~ztcr han' apparcat. pcr 'luod tangibilia
�ClPprehendiniUs.Handta~ rrrcllit,q, uidetur elfe caro,qua
lc contlllgcret,fi 1105 aer ci rculo ambiret,& congenirus no, '
bill efIet, uelulÎ condenfarus. ~emadmodum e:rgo iii hoc
conringerér,p optrrra q, tcgerelllur f enforia, per ul1um aU'
tem,&: elllldem aerem, &: audlremus, & uideremus, &: 01,
faccrtmLs e"ifiimaremu8unum l'fIe fcn{orium omnium di
doruln udlbil'um, audibilium &odorabilium, congeni;
tum nobis aercm: &: ne cITe qui cm omnino aliquod aliud
(enCori u pr3:(cr ip rum : nc~ cnim apparer nobis aliquod
ali d:quo nunc rdarguilur : quoniam aperre (enfaria di,
fce1l1anrur!hoc nUllc cXlfbmandum comi ngere in carne no
b is con.geni ta~& ambiente ,& taéllll<l,rcnroria legële:. Q!la
..e: 110n Ideo, Cl' non appareat aliqui d allud pr;rter carnem ..
pcr quod CcnGlia apprehendim us,hoc iam fati eITe ad pro,
bandum exifhm aVl dum dl: , 'l' arc Î1r fen forium. PoteO:
aurcm hocargumemum &: conncxi fyllogifmi e{fe con[u,
ratio. Hoc it 'li deinccps. & diéi:am a nobis conne"i confu,
tarioncm POlIIt Ariffore1cs, & huic noffro argumrnto coh!;
re:re,&. ab eo de pcndcre fa cit, Vr aurem hoc ofiendamus,
d ,co autem,q. per pr~d , éi:a Cyllogifmi conn lCum refellirut,
fuperius propofilUm d'd,ollls ('omextum & exponemus,.
&interprctabimur.
, QEare & ratis pars corporis fic habere uidetu~,
quemadmodum fi circulo nos congenitus ambil
rcc acr ) uideremur UllO aliquo (entire & fonum,
.& colorem ,& odorem ! &. unus quidâ dfe Cenfus,
:lllfus,audlrus)odoratus.
PoU:quam oA:wdit carnem non dfe [enCorium: eoconl
rutiUo l per quod cITe probablhs coniedura uidebarur car,
Dem dl, leu(otlum , diCO aUlrm apprehenÎloncm. qu;r 6c
fine rempore: • Cil iracp rd nquarur, ut ea quidem fit ,quod
inccr.:ed l .. ongenltum corpus, &. imus riTe taéliuum fen,
fo rlum:hac o~lfIione urc:ns , hy \,othetici ryllogi(mi conne.
~um rcd <irgult , oA:endcns non dfe necelTe unam eITe ta,
d luJm fac IC3 tcm:quia per unum & idC'm,nempe camem,
fit tangibilium apprehcn{\o. Si enim inquir,circunfufus no·'
biS atr cungeni rus effet, & condcnfatus,ut renCoria regtret:
quia pa Idem Uldemus,& audlmus,& olfacimus: nobis ui,
derentur hi ms Cen Cus unus t(fe:eo Cl' per unum quidem ac
rem ,Uitibllla,aud,billa, & odora bllia ::. pprehend;m us:teda
funt autt:m,qu~ iUa drjudlcanr,fw(oria • Qyemadmodum
~rgo etiam 11 per unum nobis congenirum 6eret apprrhen ...
60,06 propterra unus eITet & uifus,& auditus,& olfadus,
{e:d plures, 1.'0 cp Gnt piura quoq, CenÎtlia , colores, foni, &:
odores. SIC nccv quoniam nobls congcl1ita caro coha:rer.
unaqi efi,pe:r quam omnes tal1gibile:s,qua: plurcs funt)con
trarlecales appreheIldimwl, ullns fuerir taétiuus fcnfus • [ed
Jllulri,proptcr fcnfilium diucrficatcm.In alijs enim fcnflbui
'l' fepararum fit id, quod il'cc:rccd·t, pcr quod fit Cenl11ium
apprehenfio,dico autem ae:rem,&. corum infirumema Ont
a fc inuicem dlO:inda,manifefia dl corum diucrCltas: in car
ne u(ro,cp ca nobis c6genita coh:a:reat cum fic imermedia
•
Incertum cl.n" an ftlllt multi tadus. Sed 'tangibil,um dim:rfi,,
late dlfcerlllmus fenfuum tadiuorum multitudlncmNun,
q~i d autem &.propofirum argumëtum cO: etiam CyllogG,
1111 aITumpt:oms rcfutatorium <quod etiam magis uerum
t:R. V uh en m eciam per hoc oficndere, q. non, quoniam
per unum, fc,llcet carnem • Cenfilium cfi apprehenÎlo, iam
&. Ullum efi radluum fcnCorium. Nunquid enim congeni,
la quidem caro cO:, quz imerccdit, imu$ autem Cunt pIura
fcnforia,. utin exemplo ~
Ex aere.n.uel aqu3 , Seri hon potdl, ut conGet
corpus animatum • Of:>Orret enim dre aliquid fOI
Jidom. Rdlat' ut fit mlXtum ex terra;&. his,cuiuv
. modi u ulc ef(e caro 1 & q~od Cum ca habet prol
portionem • Si enim omms fcnfus per id,quod ilV
ttrcedit : &. caélus •
,~ y'!.llt Çiu(a~ di,uc,quatIlobrcJJl id,pcr quod caélU8 nt,
nobis congenirum adhzrcf,care» inquam:ntJn ifa auttnr~
arr, & aqua,prr qua: didi fenfus apPtr.h(n~u/U,t10~JS c~~
geniti coha:renr J (rd funt rxterius. (hlla emm m'lUit, fi ,
non porrO:, ut corpus animato & in trrra uidurum.ex un~
u ftmplicibus confiet,ud aere,url aqua:oponrr emnt unU
<]uod'l3 ijs maxime adfimilari,irt quibus efi ucrfatUrum:per
ha:c autem pr:a:didorum fwfuum fit apprehenfio ! acr~~,
dico,& aquam:meriro ha:c non flint nobis cotlgCl1lta,& co
hzrcmia.Nam I!lqui in au ribus itldufus & il1:tdtficarus ~ft
aer, l'Ion coh:a:ret quidem congenitUS, ftd (fi il1feparabltl~:
Q!Joniam aUlem tadus per carnent habec appreliel1Clon c•
t llC}l dl illi id quod intercedit:tale auccm efi & allimahs cotpus folidum: &. milCtum: iure: ergo nobis cong~ita: coh:E
ree. Et proprer hahc caufam,per congenitum nobis (oh:E'
rens corpus ,quod interéedir,tadus fit apprchenfio. ."
1
Qgare necefi'e efi Corpus quocp dIe congenltU ,
&. coh~rens , raéliui intermedium, per quod fiun t
fenfus)qui plures funt.
.
N cc}! enim amplius prohlbc:antur 1 quominuS congeOlr3
coha:rerent,ut alia, cp non pofsil tale cITc ani m~ll ' corpus:
Nam fi poffent ,illa quoCV necdTe effet conge:nlta ~oh :Efie ,
te. Si cnim & ex ra li conO:arcmus & pcr raie fenfihum ~'
ret apprehenfio:quid uctaret pet propriUn1, & familiarc UI'
dete alie:no aurcm non coe:rc': Q!loniam crgo r3ng:blhul1l
,
b
.
d'
per
cfi apprcbcnCto pe:r carncm:id cA: ~ ut tntermc JUrn,
quod fit fenllltum apprehe:nûo: cius cnim quad efi nccdra •
tium,&: quod nt comprendio?cA: n~tura:ptopte:rca ergo.''1'
in partibus animalis carnem lIluenit ,pet quam tal1glbllla
fune apprehcnCtbilia,natura ca ufa efr,uec aliquo allo opUi
habuie,quod imerce:deree exterius • .
Declarat autem) çp plures qui in lingua taélU~'
dl:. Omnia fnim tangibilia (entit fecundum canl
dem partem 1 &. fuccum. Si itaque alia caro fuCl ,
cum fentirer: uideretur idem & unus cire fenl'
fus) guftus &. taétm. Nunc autem duo, quia non
conucrtuntur.
Vides,quomodo,ut diccbam,prior a quocp cranctefut1'
lio connexi Cyllogi fmi hypothetici. Dico autem cp non nC'
cdTe cfl:,11 per unum a11'luod Cent' mus,ctiam unum dfe C~rl
fum. Vc qui cnlm pel' preccdenriaofiendl(fec,cp comll1gl t~
edam fi unum fttfenCorium caro,plures e(fe Ceo Cus,!!X co ~
fu pponat hoc circa carn em, comingere,quod c~n~illgerct,
fi nobis côgenitus,& coha:re:ns effet aer, pe:r que U lde mus~
& 3udimus,&. odoramur,fic fubiunxit,Oeclarar aut~m, p
plures,qui tfi in lingua taélus. Qyoniam w im non e~ I ph~
rebus ofrenfio procefsit:fed pu fuppoCttionem coll.eg1c, co
lingere: per unum quidcm fieri felluhum apprehw{l ncm,
Ilon eITe aurcm unam fenCtr iuam faculratem: & Cl' non e~
ciuCmodi fuppoÎltlO,ut 6cri non pofsit,in ipfis rcbus hoc .co
firmat,dico autem in t3'éiu,qui dl; in llOgua. E:cce el'go 111l'
gua, & gufiabilium , & tangibilum dl CenCorium. !:)ed raI
men alia l'fi gufratiua faculras ,quam ladiua • Non dl cr'
go uera otario, qU3: dicir, fi unum flt Ccnforium,necdTe di
unurn quoq3 cffe feofum.Q uod m 'm alius efi tadus,a gtS
fiu af'ertum dl:quoniam in rel'quo quidem corpore: taBu;
dl,gufius non:lingua autcm &: omnia tangibilia apprch el1
d lt,& pr;rterea fuccos.
Dubitauerit aurem quifpiam : fi Onlne corp~S
habct profundiracem : id autem eft renia mag nll
tudo: quorum autem dt inter duo corpora corI
pus aliquod ) non contingit ea (cinuicem attingel
re. Humidum autem non eft fine corpore, ncq;
madefaétum : fcd neccirc dl cifc aquam ue! aqu<'
coh~rere : ~illC autem fe inuicem in aqua tanl
gUht, fi non fint.ficcaexrrema) neccife efi aqu~~
habere inrcrmedlam ) qua plena funt extrema ~
ilutem hoc uerum eft.-J fieri non potefi, ut a~lUae'
in aqu~ aliud ~nga~.~del11 ~u~e&n modo Be 10
SJ
�D ", E
71
le. Similît~r eni!? liaber 3fr ad ea, qUf Cunt in ipfa
quam fc:parata fuerit,humiditatem rurfus appal'erc con'tin- ,
git. CO,nci~git e.rgo totam exaéte carnem tangi , fed in illis
c~ncaulfatlbus,1O quas conRuxerat humidum, non aliquid
;lmmaha) fi madefaéluUJ artingit madefaétum •
ahud tangere. Pofrquam ergo (eparata fuerit, diffundirur,
, Hic d! rntium argumentum' eorum qui oA:c:ndunt.car, rurfus,quod in ilIis efi: humidum,&: replet fuperficiem. Cô
n,ctn no~ dTe fenCorium,fedid, quod in~ercc:dir. EA:aurem tingic aucem &: in obfcuris meatibus protruCum elfe humi ..
tlU~modl • InA:antiam, Ut dixi,proponit ~s,qui carnc:m fendum ,quod rurfus pofi: uim faétam diffunditur circa fuper.
ronum elTe uoluor , &: cam Coluit, &: rurCus folulionem re, 6,cic:m.Nam &: fi ualdc dura, &: leuia corpora aceeperis, ut
fell't.~nfialJtia, aueem d! , q, (1 in alqs CcnCor~s per aliquid ulcrea,uel a:rea exaéte Cplendenria , &: fic figurata, uc fi alia
q,uo~ Illtercedit,cfi apPl'ehenfio:caro autem,q, tangat,tan. Qlqs inter fe ~dmoueantur , exaéte quadrent Cuperncies, Ut
g'~, hi\ apprchcndit:uiderur no elfe CenCorium. Ofrédit ergo ne ullam qUidem uaeuam regionem, quz intercedat, rclin ..
qUI(j &: quod inttrcedit. Si cnim omne corpus, inquit, ha,
quant: deinde ea madefaéta !nter fe admoueris,& corn pre(
bet profundieatem : id cfr autem tmia magnitudo, pro co feris,ut [e exaéte tangant:delOde feparaueris:nullal'll puto
<]uod dt, rerl ia dimcn(jo. Prima enim dimenlio efi: longi, in eis inuencris humidilarem. NeC)3 enim aqua fua ~alUr~
!Udo:fecunda laticudo:tertia profunditas • Inter qua: autem apta efr,ut folidis corporibus rdlfiat, ER ergo rarioni con,
lnterc~dit aliquod corpus,nt!celTe efi: eorum profunditatem fentaneum )iIlis comprcCsis, cum aqua Cuapte narura folidis
~e al,enam,qua: intercedle,quatlt;;lcunC)3,&qualiCcunq; fit. corporibus rdifrcre nequeat, neque ullu6 ineercedat locus
,<uorum autem cfr prorunditas aliena, fieri non potefr, ut nec apcrtus,nec obCcurus,in quo aquam feparare oportear~
h:rc ~e !nuicem tangant. Q/a:cun'lJ autem alienam habc:nt ipfam e1idi,&: cedere:&: multo magis aerell) )qui efr &: mo~
tum,d,tatem in Cuperficie,circunfufum aliquod corpus ha, tu facilis, & minime rellfi:ens, &: qui cuilibet corpori ce,
fi ent. Qua:CUt1'lJ ergo in aqua fe inuicem attingul1t,ut qua:
dere Cua natllra aptus lit. Ec alioqui non omnino necelfe
U~t inadefaéta,habcnt aliquod corpus quod inter<:edit, &:
ffi:,<'Juf tanguntur,per aliquid tagi quod intercedit. Si enim
~e I~luiccm non tangunt. Sicut aurem, qua: Cu nt in aqua, fe nece{fe eR, qua: tanguntur , per aliquid fe inuicem tangere:
Inulcem tangullt: lic &: qua: in aere. Et in lis ergo, qua: in in in 6nitum necdTe dl: hoc coneingere. Si enim an ,&: aqua
ere tanguncur,ell: aliquid , quod intercedit, aer. Ced id ~Og tangibilia:ipCa utiq, fenrimus, qua: fune frigida, ue1 ('alida"
'1ualldo aquam ud aercm tangimus. Verum aueem efi: ali,
~tet pt(;\ptel' paruitatem. Nam &: in tjs , qua: in aqua Ce ln'
quid inter nos, &: aerem , ue! aquam, udllo!) -: Si ergo non
~~cem rangunt, ig noratur elfe aliquid aqua:, quod interce ,
, It,. Sed non proptcrca dixerimus lion elfe inter ca aliquid. cfr,de illo rurCus eldem dicenda Cu nt ; fiue aliquid efi inter
~UbitauCrie autem qu ifpiam: ft omne corpus habet pl'ofun ipCum,&: nos,fiue non,id<}:l uf'lJ ad infinirunJ. Non efi: ergo
necelfe, qua: tangulltur per allquod medium fe inuicem tâ
Itat~m, Inordinatus u'detur locus. Pofrquam enim dixit.
!?ub,tauerit autem quiCpiam,non Cubiunxi t quid dubitaue, gere. Omnino autem qUa! proptic Ce tangunr, necelfe cfi Ut
rit. ER: autcm eius dubiratio in[erius.Oportet en im rubiun,
non In beant aliquid,quod inrercedit: quandoquidem ne Ce
~tre"Maderaétum attingit madefaétum. Hoc enim,inquit, inuicem quidem cangere dicantur: quoniam el! fe tallge rc
ub,tatur,an madefaéta fe inuicem atringunt, &: non inter; d iculltur,ut ipfe in quinto Phyftc~ de6nijc,quorum Cu nt fi,
~~dtt aliquod allenum corpus. Et oll:endit, Cl' dl hnmidum: mul extrema. Simulautertl non Cu ne ,inter qua: dt aliquid
aUtent corpus: humidum aurem non efi: ftne corpore:ne- intermedlUm,quodptOhibet.Quod autl::m 110n necef!'e cft,
quequod c:/è ma de faétum. Humidum quidem cR:, quod qua: in aere tanguntur , aliquid habere aeris intermedi um,
Congenitam hab et hum iditatem ,ur aqua: madefaétum au,. hinc quoq~ didiceris. Mollia enim corpora,ut caro, ue! quid
tern,quod alirnam,ut IUlUm. Humidum aurem in corp re eiuCmodi quis \!a digito uiolemius protruCc:rir, cedun l:ita
hab et e{fr. Efi: ergo needfe humidum quidem cfTe a'Juam; Ut a proprio nlu recedant.&: quid di.:o mollia<:' coming't Lit
rnadefaétum autem e/Tc aqua: partiecp". Qloniam ergo. qui madefacÎ:as manus habc:ar,lapidé Irudat, ue! quid eiu[~
qua: fe in aqua inuic~m tangunr, non habcllt Geeas (uperfi- modi. Si ergo non citra medium manus tangens Ge trudit
cies:omnc autem humidum efi: eum corpore; inter ca ergo fed per corpus imermedium, dlcoautem humidum: co'l1~
corpus aliquod intercedit,&: fe non inuicem tangum. Sic cr linger lic per Îp[um trudi, ut per baculum ianuam • Quo_
go,&: qu~ in acre, etiam li aer , plufquam aqua, ignoretur modo ergo non efr abCurdum, dicerc (olidum corpus a Rui
intcrcederc.Quando &: in qs,qU:E Ce in aqua attingum, ne, do, &: cedente cuilibet prottudi ':' D ieet autem fomŒ: quif,
fCiam!',,,n fit aliquid,quod intcrcedit • Magis autem nos la, piam.Sic per mediam humiditatem , qua: cfr in manu, (tudit)ut fi quis manui pdl cula, ue! uefrem obtendcns fic tru',
t~nt,qua: funt 111 acre & aqua animalia, fi madefaétum at,
t1ngit madefaétum. Et ad id) q> cohzrct) q, qua: in aqua ferit, E t quid dico ~ ipfa Caro cfr mollis:Ccd tamen quia non
rUntammalia, & qua:in aere)nos latent, an fe inuiccm ran, ipfa per CeipCam trudit, Ccd curn ofsibus) qu~ peripfam intant)cum madcfaéta ftne,qua: tangum,hoc efr Cuperncies. terrnediam trudunt,pordl: etiam duriCsima protrudere. Ad
ropter continuitatem enim,qu:E cil: ad aerem uelaquam, hzc ergo dico,,!> caro)cum ftt ftb iipft coha:rens,nec difpcr
l'ion eR: apmum • Hoc aucem ofrendit q, ft madefaétos in gi poCsit,non diffluit:n cC}3 i n protrufionc decidit: etiam fi re
~qua digitos tctigerilllus,pofl:quam Ceparati fuerint, adhue , uera uidcatur ut(inq; in protru(ione cedere.Quare &: aquis
~ruant humidltatem,Sed c:t(j nos latet ipfa tamen ratio con
multa ui uCu s~ueri r, djf~mpacur ,quoqJ. ,At non Gmiliter 'l'
b'nc~r ex eo, quod conting'c in ~adefaétam catnem ha- & ip[a difpc:rg' non pOCSlt,&: lit mcumclrca extenfa &: ue,
tnt,bus,&: (jc tadis. Vldc:tur emm poR: feparationé caro luti coh:.:rês,& congenita ,eadem,qua: ca ro,fu fri net: Aqua
a~huc e{fe humida.Et fi aqua, cum lit crafsior,propler hu ... autc:m &: aer difpergi pofIunt,&: funt friabilla, &: cuillbeL ui
Ill'd'~atern tamen non exprimieur , {cd carni in(idet, multo cedunt , &: Jocum dam ttudemibus. Hinc autem didiecris.
Illagls fieri non potefr,ut aer ,qui ell: (~btilior. omnino expri Clarum d! uticp,q, uacua amphora aere plena cfr. Q1~n'
~atut ab ijs, qu~ [eattÎngune. ~Uld ergo ':' fi I~ 'l'.c ita ha, do ergo ca III aqua Impleuero, omnis arr recedit, oc n~ CIUS
ent,& uera efi: ha:c oratio c:uentet,ut nullum fohdum cor, quidem aliquid uelminimum relinquatur.CcrtC (l qu~d re,
llétum fie , q, aqu<c non celferie, bullas facir:rjfCV r~ptl..s ' Cj::
pUs tangatur:(1 quidem o";nia,qua: fe inuicem tangunt,ud
'" aere,uc:l in aqua tanguntur: euc:nit c:rgo Ut foUda guidem proprif uniuer l1cati,Ceu,utita dicam ,tocitaci ~dcUJlg't. SI cr~Orpora fola humida tanganc. Solidum au rem a folido nun go aqua:,qua: cfr adeo mollis,& fluida, Bi ec ~rodc:mod ~~
~~am ta~g~tur • Ad hxc autem dio poreil:,''1' q,uando ~a fimilis,CubelTe non pOtcft,neC)3 cius eompr~ f~lonem fufrtne
'fi l'ado dlglto, uc:l aliqua alia parté corporls , ahquod ahud re:qu mo magis folld ls quibufdam.~ du~s 111 ter fc o.ceur:
pO Idum tetigerimus:earo, 'lu a: cft ra ra ,&: m ollls,in corn . rentlbu corporibus, imermc:dius rc~nqu non pot~rl~ qÙI
&lirrrs one ad,mmit in cos,qui in ipfa Cune mc:atuS, feu Conca_ ne culicis q uidem uim Cufl:iocr,fc:d qUI omOlbus ~ed'.t' Q!!,:t
tatcsahUPJ.ldlllPlk. inIeipfampropter rarhate, cS(. Lk pol',; re fieri non ,P0tca , ut inter caJ quz fc ,ao~unt, ali'luld ac~.
aq~a'n:agls autc nos latec,ut al qUa!funt in aqua
i
,n
�uet aq~~ retinquatur:oHi intercèdant loèa aliqua aptrt3,uel
obCcuta,fecund.um qu~ 1100 quadrant inter fe, qu:! fe anill
gunt . N Cq3ri. elllm• fi r runt corporum fiob uratre fu perncirs ,
ut torre cxaL[e tOtlS qu~ dre1lt . Humidltas itaCfl in QSlocis,
qUl~us.ddeéèus ea ,rehdct. Q ua: po quam di6unéèa funt'
a fe InUJ~em, qua: fe prius tangebant,rurru s d ffuCa implent
fuper6C1em: & maxIme ft ft m mollia , qure re attin boul1t ' &
trudunt , uel ambo , uel altnu m. Com prelfa enim carne
.
. .
quam maxIme
compnml
pore A: in conc3U1tateS conAuit'
l1umid.ir3s . P ofl:quam ergo fe,un'éèa fuerim, q Uf fe: tange,
b ant: 10 proprlu m ft tUm caro reuerLl t.!r: & ftc,cum in una
plal1idc: fucrlt humidi tas,ad re1iquas quoquc parres citcun,
.
fun duur .
. Vtrum ergo omnium firn iliter dl fenfus ) uel
à1iorum alieet , quemadmodu m nunc uidetur ~
.G ufius enfm, ex raétus,Sl' iangantalii aurem prol
cul. Hoc autem non ira
Sed .& d utum , &.
molle per alia fenrimus: ficut & fonariuum J &
,uifibile ) &. odorabile . Sed h ~c q uidem emmus:
illa uero cominus , Q.gare bten t . Q qandoquil
dem OlTInia per medium fentimus : Sed in his laI
· te~. Arqui qu emadmodum pri~s qUOqi dixirpus,
'etlam fi 'per pelhculam omnia tJglbilia fenriamus
qu~ nefciJtur 5J:> proh 'beat , fimilicer quidem hab~
.xer,ut &. nu nc magua,& ReretPUtaremus enim ea
tangerc,& I11hil cfTc inrennedi um.
P ofèqua olrendi c, SI! neqJ in aqua , nec in acre (e inui ~
ca.
.cem :t!t1 ngunt , quz in eis Cc rangrre uidentur:ro Cl> interce,
dat,uel a r, uel aq'.l.i:hoc ueluti com pendlo mens, ttanl1t
ad propotJrum. ld aurcm erato(èendere, cp in tadu quoqJ
feruatur ead ~ 01 proponio, qU<E in alqs Cenflbus. Dico auté,
q, per id quo'-1J, quod imercedit, in tactu Aat apprehcnllo.
Hac enim ratione uid ebamur oA:w dere carnem nOI1 cfre
fcnforium, <1' non eandem feru arcr proportionem qua:
erat in ahjs fcnftbus, Non ea ergo,/ilgUl r,dluerfa Ccnf~tiotii
apprehellûo,ut nunc ui detur, Vl de rur cn im gllftUS, &: tadus ,ipQ~ fenforijs Cenl11ia tangentibus , /lc ca appreh rndc,
re:rellqui autem non fic: fcd eum procul fum a fe inuiccm
&. fenfrlia &: fenfo ria,ftc per id,quod imerccdit ca apprehen
dere.Hoc crgo,inquit.non ea uerurn (cd & in 'taéèu cft ali,
'1uid,quod illtcrcedit,ficut & aliis. S:d in auditl'l & uifu &
olfaéèu multum eA:,quod intercedit.et ideo manif. Jtum : ft
&.no~llatet.ln guftu.autem,& taéèu patUum,i raq3 lall't.
cllIm Ita habent,quz 10 aere fe tagunt,ûcut,& qua: in aqua:
illa aute~ 6c fe tangu.nt ,Ut tint extrema humlda : l'l'go, &
qu~ f~nt I.n aere?non Cltr~ .med , u~ fe inuicem attingüt • Sed
quontam eA: eXigu us, qUi .JO medlo il1tcrcipitur , aer: mcrito
latec,~ necelIc: uidetur.Nec c,a mirandum,ûlatcr:quando
fi nobls.tangcnt1bus elfft circumcirca extenfa pelltcula, ci .
ua JfoIedlum rangcrec , 11la propter paruitatem latcnre nec
apwenre ~ cp per feipCam inrermcdiam arcet ea, qu<r 'tan,
gunt~Jr • SIC ergo & nunc nos latet proprer paruitarem aer
Iprohlbws, nec lInens, utmra medium tangat rangibilia ,
~c~ &: ft .la.let fenfum: ratio tam en conuillcit ex co, quod
ln CJSaccldlt , qua: in aqua Ce tangullt, &: madefaéèam car;
Ilem habtnt.
~ed di~ert tangi.biIe a uifibilibus ) & fonatiuis ')
si
9' IlIa q~ld~m fentlmus,eo 9' id, quod intcrcedit,
nobls ~hqUId f~clat! tangibilia autcm, non abeo)
quod l~tercedlt, fedcum eo, quod intercedit, fil
eut qUI ea,per c1ypeu~ percuffus. Non enim cJy1
peus perc.ulIus perCutmfed Utrunque percuŒum
elI'eeuemt.
PoA:quam dixit commUlle c(fe in omnibus feoObus ut
per aliquid,quoj inrercedat,fiac apprehtnGo: nUIlC dici;in
qu~ nam dtffert guaus,& taB us a rc1lquis . Alli enim fen ,
fus,lIlquit, non ab ip{ls primo fénl1llbu s patiumur Ced co
'iluQd Ïlncrccdit)"Primo a (tnûllbus affeCto) CcnforIü ab co'~
q"uod imeraedit, patirur. Nam & éolbte$ motor~!I rA;~13iéH
funt eil1s,quod dl perfpicuum fecundum aéèum ) &. fonu~
perfonatiui motor:{lmiliter autcm &: odores eius, quod fo~
llos.tranfuchit. ln taéèu autem & guau,non eo, quod in.td
cédlt,primo patiente a fen{(libus ftc ad nos per id, quod Ill '
terc~dit , tranfmittitur affedio,:o in nos agcnte: fcd fi~ul .
cum eo,quod intercedit,afficimur a fen6lt.Tangibil ia cwm
ûmul,& quod imercedit & fenforium afficiûm. Aperro aU
rem ad probandum hoc~xemplo utitUr. Q!.1i enim a lan'
cea ,uellapide,uel aliquo alio, pcr dypeum percuffus cA:,fi
mul cum c1ypeo ipfe quoq, a lancea, ucllapidc uulner,HUS
ea: fed non ipfc a c1ypeol c1ypcus a~tcm a lancca: [cd cum
ca Ipfe quoC}l. Hoc enim illud Simul declarat. Sicur cnlm
~u m i du'?J,fuccis fufceptis ,fit ipfum f;nfile,<}> fuccum in fe ,
Ipfo ~ufclplat: non itaqu c pcr ipCum fuccum fcmimus : fed
cum Ipf? ab humido patimur : Sic & tangibilium ) qUI p~r
ea,qure III tfrcedunt, fu nt fw fus ,nunt ipfts paticntibus {lm l'
lIter ac [enforium. Non fic autem & ui[us colores appre,
hcndlt,cp coloretur aer [cd per eum intelmcdium. Sed dl('
ferc tangibilc a uiftbillbus & fonatiuis . Q.uoniam oileo'
dcbat fenrenria, qua: carnem uult elfe fCll lorium, refcll:tur
au rcm,cp in taéèu non (eruetur ûmilitu do ad alios [eu fus, ~{
Ce in ta éèu quoq3,quod interccdit,6cut& in altjs , & non CI'
tramediu'm carnem ad tangibilia accedi; In idipfum qllod
dixerat rurfus incidit , q> non ampllus fertl et~r taSus pro'
prictas, & t1gnincatio. Non cnim fe mutuo tangunt, qua:
per aliguid,quod inte rce.~ i t,arcentur, Ea iraqJ rarionc &: ra~
dus appellatus dt,C}> alq qUldcm non C1tra medium a fenIl
libus atfJciunrur:fcd a fenl11ibus quidcm id quod intcrccdi~'
ab eo aU.lem rcn f~s. T aétus autem ,lb ipfis tang bilibus Cl '
tr~ m.edlu.m affi cltur . Hoc autem quod contra opponitUC
~e,ut1 dilloluens ,ha:c Cublunxit,cp crû dt, quod inteicedl r;
.In taéèu quoC}l Utin a.lqs,nol1 tamen propterea pereunt,quf;
funt taéèlu'l: {acultaris propria. Afflcitùr cnim fenfus 110 ab
co ,q~od intercedit, Ut ahi : fcd ab IpftS fenlillbus cum co;
~uod Il1tercedlt. Q!tare & ûmililudo, qure cA: ad alia [wli' .
lla,reruatur 111 taéèu quoC}l ,ut fit in co qu0'll, quod imerce"
dit: &: quod taéèus dt' propriii,non pwt.lplum enim quod
inrercedir,prœditum qualltate rcddirur , & fit malcria (ali·,
di, ue! frigldi) ue! Gcci, ud hu midi: & cum ipfo fenCotlum,
q uod non fieba t in alijs : feo filiUm enim operation es folum
fufcipiebanr Cen Cus. Sciendum autem, cp l1 eC}l taéèiuum Ccn
forium ab omni (enfu quaillatem Cufci~h.N eC}l cnim quarv
do grauc & lwc apprehcndit, lclllum aL triabtlc, arperu,?
.& Iene,lalis nt caro: fcd 'folum cognitiue cius Cpecies fu rCl pit. ~olliam autcm, ut f<E pc diélum ca, omne corpUs ex
contempcrarura humidi, & ftcci. calidi, & frigid i conftat:
proplcr~a & quando ab eis efflcitul',ut [cn[us quide01 ra ap
prehendlc.Et eA: quidem, hinc colligere,q> ha: Cola: funt èlu~
Oppoûtloncs) Cx quibu& conaat omne corpus naLUrale, 8(.
fola: quali(atcm tribuunr ijs,qua: ab illis ~(fjciuntur, fCllf~'
rijs,&in cis CubA:antialitcr inlunt. Grauitas autem &: leul'
ras CtÛ omne corpus confequalltur: omne enim corp~S
<J uod generari pot~ A:,efè udgrauc,ue1lc:ue:ramen quado Hl
raéèum agullt, non murant carnem in fuam proprit:tat tl1l ,
,ficue caliditas,&: humidltas,& frigid itas,& ficcltas.
. Omino autem uidetur caro,&. lingua ut3cr,ct
aqua ad ui[um & audirum &. odoratun~ haben t ! ,
fic hJbere ad [en[orium, ut corum unumquod~'
,Curn ipfllm autem tangitur [~nfOrium , ncqi hlC~
neq ue iIlic fit fenfus • Vdi q ulscorpus hoc uerbl
gratia,album fupéroculiexrremum pofuc~ir,cet'I
te uel manifefrum dl, 9:' jd ,quod efi in tus dt ranI
gibilis fenfoIlum:fic cnim côtingat fieut elin aliis.
ImpofirJ enitll fuper fenforium nonfentit: inJpol
lita aurcm fupercarnem (entit.Q!!are quod in ret
,i
taétiuum inrercedit)caro eft.
)
J?oièquam dubit<luic,n.unquid in taétu,& &U~ d1:311l
,
)
i
.
�D ' E' "
" >
~U.id,quod inter carnt':f!,& tangibilia intercedit, 6cor&in 'pr~didasteducuntut: Ut in lihi'o' de geneC'atione oCl:cndit:,
l")S fenftbus, Ut ex (Q 10 tadu qUoq3, eadcm proportione
Oeinde omnccorpus,quod efè in propria un iucrfirate feu,
fcruata,flt caro Cenforium:hic rur[us contra argumentatur, .urita dicam,toritate,neq3 cft graue,ne~lllcue. Graue a~rrm
q. non dt fenforlum, ncque lingua ,Jleque caro. Hoc au. ucllcuNunc fit,quade a propria uniuerlltarc recersit.QUOf
lem connrmat,ut iarn dixi,ex conuel1ientia,& proporrione, niam ergo nihil cft femper in eo, quod cfè prœter natUlam:
qu't dl: ad alia fcnÎllia.Sic aurcm format CyllogiCmurn in fe: 'luado ignis przrer naturam infen us fuent) feCl:inat a 1 E' m
~ulJda figura. Super Cenforia impofiti\ [enl1lia non faciunt occupandum locum , qui eCl: [ecundum naruram : &: pro.
{icnfum. Super linguam autcm &: carncm impofita faciunt ptcrEa (urfum mouetur.Quod autcj1l [urCum mouetur le.
benrum. Non eft ergo caro,&lillgua fenCorium. Arqui al; uc dicimus. Similitcr &: gl 'ba, fi p'r:rrer naruram fupe:lUs
fu erit fcfèinans ad pl'Opnum Jocum ,dt'or[um moueLUr.
al~ c~rpore fupcr ocul.um impofltO,c:>mnino nccdfe cR dfc
qUld,quod IIltcrcedlt,Gcut erat &10 tadu. Se:d tamen n5 Qnod autem deor[um 1ll0Uetur,graue 8iclmus. Si aurem
~pprehend i r,eo q, certa quatitare pr~diro opus eR eo quod corpora,quz funt in loco,qui eft Cccundum naturam, neqr
Inte
,
furfum,neq; dcorfum mouel1lur:ne~ gl'auia fuerim,neq3le
h rCe d'1[. S'1 et~o oportct candem proportionem in omni,
fc~~f~l1Î1bus fcruare: In alijs aUlcm. fupcr (enforia pofiris uia.Et alioqui caliditas &. frlgiditas, tîcciras • &: humidiras;
III bus J non fit eorum apprehcnfto:fir autem pofitis fu~ funtadiuz, &. parsiua: dlfferemia:. Leuilas autem > &:g ra~
~r carncm tangibil~bus: Videtu~ nô clfe ~cnrorium radu~, uiras non ira. II1is autcm opus cA: ad cle:mcntorum gencra •
. gU((us:ficuc lOal!Js oculus ,aurls & narls. En enim audio (ionem ,&: conCl:iturionem.
ttuœ quidem facuIratis fenforium membrana : Odoratiuz,
Sentireenim dl: aliquid pati.Quare,quodfacic
Qlammillz formam prz fe ferens ccrebrl ptocelfus qui -<Juale ipfum aélu, cale illud fade pocentiaexiftens.
grœ ' ,
,
. ce Q:7TO ~~(ncr. Necelfeefè ergo intra carnem dfe gufèa.
PoRquam dixit tadiuum pOientia dfe, quod tanglblle,.
IIUum, & taéi:iuum fenCorium. Spiritus enim commune hoc ipfum confirmat. Quarenus eOlm inqult, fentir c tR ali
Bmnium fcnCorium. Efè enim communi" in eo [cnfus. Guid pati ,Ut diéi:um eR: a nobis aurem pOûtum erar, q. id,
ueu[c:e ergo AriRotelis argumentatio in ucranC}3 partern 'luod paritur,parrim quidem idem e:fè,q, id, quod ag t:par.
~~eeCsir. Vt autem iam di xi ,tota eius fementiaex pr~di. t im au rem nOIl eR idcm:po.tntia quidem idcm:adu autem
Ji IS e~eerpta, dicct qui[piam,q,,& id, quod imerccdir, &.
non idt m:patlws cnirn 110n idem, palfum autem idem: Si
Nnrorlum uulr elfe carnem , proprer-przdidas ration es • .aurcm patiens a fenfili fic ei Ctmile:potentla ergo erat,priu[,
On nec elfe cfè autem omnino eandem proportion cm in
(Juam pareretur, quod renfile.
~~nibus [colibus feruare. Nam fi caro eCl: id, quod inter .. . Quare, quod eft fimiliter caIidl1m) ue1 frigi.l
&. Gt,o~orteret proponionem feruari inotr.'libus [c:nfibus:
fi leur 111 ahjs,id quod intercedir, l'cr qund cenrus dl,non dum & durum,& molle}norifenClmus} fi d t:xccf/
potc Çl> lit fenCus qUfdam uelUtI Medit' as
itntlt: Ctc oporterer nec carnem quidcm Ccntire, Û l'cr eam fus.
pnte~mediam fit tadus. Non cfè ergo nccdfe eandem pro ... .eius qu~ in fcnfitiuis efi,contrarietatis! & proprel
ortlonem in omnibus [eruare •
rca iudicat fenfilia • Medium enim efi q Llod iudil
Vt
r TanglbiliJ ergo funr differentif corporis) qU3/
enus corpus! Dico au rem dlfferenrias , qua: eJe;
hlel1ta definiunr}calidum,frigidum)humidum}llc
cU~:De qUibus prius dixitn us , ubi de eletnentis
egunus. Senforium aurem eorum.taétiuutn , in
qUO)qui taétus dicirur, primo meft::pars qUfpol
rentia cabs eft qualia funt tangibilia aélu.
. POCl:quam duh,rauic de taélu,orationcm refumit,&:qua:
tlt qUznam Linc tangibilia: &: eorum fptcies enumerat, li.
eUt in ali;s fl:cir. Dicic ergo,'l' rangibilia [unt differcmiz cor
l'loris, quarenus corpus; dllferenria: fcilicct conRirutiua:.
~zûuir aurem &.in libro de gencratione &. corruptione:
(ira. enim librum uocat qui tradar de: elcmentis) quznam
Gnt communiter omnium corporum confi:ituliuz qualita.
tts~ & dixit,q. neè}3 colores,t1e:q3 [ucci,neq3 quicquam e:iu[.
Illodi; eo q. maxime: communia principia quzrimus • Ha:c
aUttlll non ad omnia pcrtingunt. Sunt cnim non colorata
corpora, Ut acr, &:ipfe fuccus, &. fic alia piura. Sccundum
Illedicos autem &. aqua. maximc aute:m communia corpo
tUIll.princ:pia, taétiuz qualitaus: eo q. omne corpus dt
~:?t1nus quoCl3 uogibile. Sed tan~bilium pluri~us enu~e:
di tls oPp?Cttionibus,omne~ reduxlt[ub oPPoûtlon~m cab ..
Ill,&.frlgldl:humidi,&: ÎtCCl:&. ofècndlt ca elfe maXlme co'
ta unla COtpotum principia,[ecundu~ quz ~ormam demê
lluqU0l}! accipiunt. Merlto autc~ addldlt &. Illud • (hJate,
ta ~ eorp~s •. Non mim q_uaten~s Cun.t corpora, colora,
h ,t • SI cmm ita elfet oe corpus Cl:dtlm quoq3 oporte:ret
tt~ a.be~e.qualitates. N'une ~u.tem non.it~ cfè. ~alidi au·
r ,& ftlgldl,&. fic ci &. humldJ OppOÛtlO 111 omm a corpo ..
ha Pc:.rua.dit + Om ne e~im corpus {èarim cfè uel ûccum , uc:(
t~hldulll, ue:l calidum , ueI frigldum • Reétc it~q3.didum
Il as Colas qualitatum oppoûtÏeneo e{fe conilitutluas cor
illo~Um.differentias. Quid igitur, nunquid &g~auc &'leuc:
nu Illnlbus corporibus confideraturç in corporlbus auttm
l'tl ne ~ICO,qUa: funt fcilicet,g.ne:rabilia. Scd dico, q. maxi.
c 'lUldcm gralle ~ lcut fUll.' .,an&ibüCi '1ualita"i ) & ad
h
cat : fic cnitn ad utrunq3 eorum alterll ru cxtrcmo
rum.&oporcetficut quod efi fenfurum album,
&. nigrum, neutrum eire aétu , (cd mrunque pOl
tentia! fic &in aliis ) &in taélu) necfrigldum} nec
ca]idum.
.
Quandoquidem enim renforium corpus : omne autem
corpus tangibill:: taétiuum autem a tangibili padens, fit ei
aélu 6mile: nihil autcm patirur a ûmili: ne<p tnim quicqua
fwtit ûmiliter tc:mperatum tangJbilr:: : Quarc li limilia non
.apprehendit, cxcelfuum &: defcéi:uum fuerit apprehenfio:
V t pote q. lit fenlir medieras qua:dam eius, quœ III fco fi ti .•
uis eA:,contrarietaLis, &. propterea iudical [e Il tî lia • Scnfum
nunc [en[orium dicit . Mcdiclarem autem [cllfum fiu e ra ,
étum:de eo cnim nunc agitur : uel etiam de omni .Omnes
cnim [unt in mcdio contrarieratls , cuius cfè unu[qU1[q; iu.
dcx.Sic enim eCl: in medio utriuCq3 cOntrariorum rationem
[u[cipere. Non enim Gmplicitet,quod cA: in neutra contra.·
rietatum, in medio dre proprie opombat. Q lIod cCl:.n. co
loris expers, quomodo dicatur elfe nigri &. albi medium ~
Nia, Ut dixi , quatelllls poteCl: urrillCC}3 contrarlorum rario.
mm fufciperc.Similiter autem , &. quod efè fon i expers &.
quod Cucco,& odore caret. Non enim lieue in taéi:u ne~cf,
fc cfè fenrorium ita elfe temperatum,ut fit medium inter co
trarietates tangibilium: fic &.in aliis fen[or~s, q. in mcdie.
tare contrarietatis qualitarem habeanr , [Unt eorum fenlid,
ua. Non enim corpotibus naturallbus (ecundum illas qua ..
Jitates efè dfe:, fed f~cundum tangibiles. 1taC};! reu ra qui.::
dtm tadus cft medlctas.Habet cmm inttrccdentcm altqua
cxtremorum qualitatem • Q uz uero non in mixtion.e ex·
trcmorum,fed in abrentia,eoruJll \juonammodo ~edla fue:
rine, niû fecundum prœdidam rationem, <1' pofs1l1cextre.
morum rationem [u[èipereç Fit cnim ad utrun'lll:or~. al,
terum extremorum , Quomodo medium cxcclfus IUdlcct,
ofi:endit. Q uod dl: enim in mc:dietaee al quorum,ad utrun
que extrcmorum cCl: quodammodo ~lr~rum. Ad i.d,enim q,
,ius propriam 'lualitatcm [up~rat, frlgld~m ; ad IQ autcm,
�....,.
-
q, rupuat frlgidlt:lttm.,éatidum .'Sic autem erit potentla li~
mile cOl1lrarlls, &: noo aÇ'tu. Et patirur ab ipfis,non Ut a fi,
rnihbus, fcd a difsirnillbus. A cal,diore enim,ut frigidum :
A frigid!9re ,Ut cabdum. Hoc autcm propric fuetit de ta ..
d.~ diétum.
Pra:terea autem fieut eius ;quod efl uifibile, &
'luoçi inuifibiIe,erar quodammodo ~ifus: Similit
~erau((m) & reliqui 9Ppofitorum ~ Sic & tallu
eius quod t;lpgibil~ ,& eius quod non rangibiIe.
~on tanglbile aurcPl eft ,quod & parupm ommi
·110 habetdifferennam t$ngibilium: quak parru~
dl: aer: et tangibilium excdTus ,ur qUée po!runt
corrurupere. De pnoquoque ergo [enfus typicc
diétum dl.
Q!.lemadmodum dixi &= in alijs fenabus,C}? iudicant non
Colum propria fenliliil,fed &; priualiones: Îlc &: raétum di,
Ot iudicare non folum langibilia, fed &: nOI1 tang·bilia. Sed
in illis quidem ual proprie priualio,ur in uifu rrnebrx:& in
fluditu ftIelltium, de in odorat\l,&: guOu ,quod odorem , &:
quod fuccuQ') non habcI: In tangib:l,bus autem non dt
omnino corpus 110n rangib,lr: quoniam , Ut dléèum efi ra~
diua: qualiiatcs funt conairutiu:E corporum. Sed non ran,
gib,lia d,cit elfe, uc! qua: polfullt per excrlfum corrumpe,
J'c,uc! qUal fuot fenlim tangibilia. Eiufmodi 3utem fuerint
qua: non multum diaant a fcnforijs Cecundum tadiuas qu~
li~~tes;fed fere ~unr l!m i li~: ~ ca ru nt ratione [eoGm tangi·,
bllla, co q> amlle a hmlll pan non porsit. Tale autem dl:
aet:& idw eius cxccffus femimus: DICO autc:m quando fl'i.
gefaÇf'us funit, uel quando calcfaétus • Excedit enim delo,
ceps I1militud1oem, qua: efi ad fenforia: Br deinccps Ut cô,
rra 1 ium a eontrarlo patitur. ~alldo aurem dl: in commoderatione , (çre ne fentimus quidem cam, qU:E cft in iplo',
qualilaum. Potcfi: aUlem hIC «""''"'0' , Idefl ,non tangiblle,
audiri,ucl quod nalura non tfi aptü Ut Cub(jclatur laétui,uc
I.Jr color ,de fonuslucl quod cft e~ilc:ud quod nocillum.
ln umuerfum aUfftll de omnifenfu hoc accipC/
re oporter:g, {enfus quidt'Ol efi,quod e~ fufceprù'
Il um formarum {enfi!iii {ine maccna. V cœra q~iI
dem anulh finc: ferro,& auro fignum [ufcipit. Ac(
,iplc aucem aureum ) uel crreum fignum )fed non
quarenus fS,ucI aurum, Similitcr & fcnfus uniufl
cuiuf<j3 pamur ab eo)q uod habet colorem) ue! fuc
cum ) ue! fonum : Sed non quarenus unumquod
que l110rum dicirur: fedquarenus tale) ~ fecunl
dum rarionem.
'.
&= effigies, qùz diff'eruflt a rennbu~, q, Mn pot'SîntÎudit:!>
f ( affeétum,qui io ipas fuerit. Dlffcrunr a um ha:c Ipfa,&
reliqua a fcofibus(nam pariuntur naluraJia corpora:pcHiun
tur enim a cal.ditate ,& fngiditate ,albedlOe,&: ftm ll:bus)<!,
ha:c quidem ab agentibus, f«'Um:llin1-utruo'IJ fimul agCII~
tibus,ftc paril:lnlur.Igllls coim 0011 f~cundum formam ran,
tum agit in acrcm, &ipCtlm calefclClt, fed feculldum utrun ~
~uc fimul. Tanquam corpus ellim agir in ip(um.Elt a~tCm
apcrrum ftgoum io bono &= malo odore. Cum fubleélo
cnim agit in aerem ,&: ueltes bonus odor , immixta qua,
dam in eis fubltantia, qua: exiltlt ex bene ol(l1tc Col'pO~
re. S!militer.&: uefies,qua: color~ntur, pariulltur. Atq; etf;
fuccl agunt 10 corpora. AilIer emm ab aquts duklbus a
ficiuntur eorum,quf lauantur,corpora: & aliter a falCI! ,rub
fiamia quadam una (um fucco immixta. Ac domofU q~l'
dé a:dificatores,lapides, quos firmos ,&: ual idos dTc ~Olllr,
du\cibus aquis diu prfmadefat'tos, ftc ad zd,ficatlonc aff~
mum.Cernirur aUlé maris falfugo rupes ,& pl'tras exedens.
Inanimata ergo,& amne,ut [cmd dicam,corpus,quatcnu s
dt corpus,a [enfl{ bus qualiratibus palilun& agenre fecull
dum utruncv Omul patiente. SenCus aUtem nCqJ ab ul~Oq3
fimul palirun[,d a Cola formalfi cut et cera a Ogillo:nc c Ipl"!
trU
fecundulll ulrunCV Îlmul agente,&: patiente recun dum'4"
que Gmul, patilOr . Ne'l3 enim coloralur feufoflUm, tif . nt
b~olCllS nill fecundum folam formam : D ico aUlcm lP'
fam Cenati~am facuhatt'm. Nam &: corpus a cal,dit3le pa'
tirur:patitur aurcm &. tadiuus fenlus , frd non eodem J110'
. fi
do.Sed Cco(us quidem a Cola cal!dl forma-cogm( 'uc pattllf 1
fenforium uero, caro, UI malcria Cecundum utrullq3 (im u ,
ipfa fubleéèum caliditati effréta,&: a calefacienrc tOlO, ut I~
to,affeél-a. Er non efi ceftc mirandum, Ga fcnfilibus qUld e
aliter palllur [enfus: alirer ueto fen[or:um ,&: omnino cor'
pus.allud clt el~lm cis dTe colol (S,uel fuccos ,utl fonos, uct
frigida, udcalida: &aliud ftuftlla. Quart: colorquid rm
eH,& Cucei ,& foni,& rdiqua,ctiam fi non lit fenÎus : fenO,
lia aurcm non funt. nifi Gt fcnfus,qui ea apprthendit. In (co
fus crgo agunt, ut Itnmia. in corpora autem non itidem, ut
fenlilia;Ced ut colores) ut fucei. Et fecundum unamquanqJ
(ormam habct &= Cubaantiam,&: totum ln totum aglt,& pa
tiens totum a roto padrur,
.
Sen[orium autem primum) in quo talis facul
cire autcm alterun: ~
Magnitudo enim qUfdam fuerit id quod fennt,
non autem co 9' {ir [rn{itiuum.Neq3 f('(lfu~ dl: mal
gnitudo, fed ra rio qu~dam,& facu1r3s lUlUS.
tqS J cfi q uidem cerre idem!
Pofiquam dixit de f(nCu,d lcit & de Cenforio. Plmu~ ail
~rm dlxit fcnforium , in quo (enÎlliua facuhas, qui ,ltlrra'
Pofiquam feorfum dixit de unoqu0C}3 feofu, &= proprijs tionali anima: Cubieêrum, fpirllum • In «0 cnim primo Ccn'
uniufculuCCfj fenfillbus: uuh IlUIIC de omOlbus communiter fu~ habec Cuum elfe. Nam fCl1foria quidem, & oculi, .& aU'
dkcre:& de fis defillire,de qui bus obCcure dlxit,ciJ de uno, ~es,~ fliirCs;Ceq non prima. Non efi cOlm in i:js fruftnua fa'
quoCJJ agerer. Vt in unoquOq3 dixit,feofum, qui efi poren,
cuiras: fcd per ca affcdus ad tllum tranfmitçitur • Ea ergO
cia quod Cenme, ab ro in aétum dud, &: elfe id, quod ilIud.
idem:dTt autrm alterum. Sen fus inquit, iddl: fenfitiua fa"
Q uomodo trgo Cenfus a fenûlibus parirur ,&: eis aCsimilacuitas,&: [rn[urium,in ql!0 primo' facultas collocalur ,fu l1t
'Ur nunc dicil. 81c enim,in'}uit,n, id quod feome ,non albuli
cadem numero. Non cfrcnim ipfe per fefenfus aM [ublt(
faétus ucl dulris: fçd fcofills forrnam jln~ materra fufcipilS
O
do,hoc dt (piritu,qui dl: primum fwforium. Vlluffl erg
id dt , puras eorum ra,riones cognitiuc imprdfas &= tOrcul: hzc [uhieéto.utunum hominem dieimus,&: unam nautlJ'l,
ptas ~abens ,.N'h'l enim,ut femd dicam,ab aliquo pariés, ~a[Criam eum propria.forma, totum eompOatUm ullul1l
agenrls ma~crlam Cufcipir, [cd formam , qu~ in ipfo ca: fi,
dlcelllCs. Atqui fubitéta cene duo Cum. Allud COlm [CO rUs
eut &: cc. ra Id, quod in auro dt )
(ignaculum
, non aurum.
&: aliud,quod dl ei fub:eÇèum. Ille mim efi iocQrpc:n:u8 ,
Non cOlm quatenu8 cfi argcnrrum, uel aureum,fig,llum ci &= expers magnitudill s. Quod efi: autem ci fubieÇlu,eor '
a[Simllacur:[ed quateous taltm formam habet-Si cnim qua
Pus &: magnilUdo. Et ftil1fitiuum d'citur,noo quatfnUS bil'
tenus aurcum uel argentc:um Gg,lli'i ce ra ci afsimilatet~r;
brt
magllilUdinrm ,ced quaten us hab Ct [cn[um.
r.
generatio circt , &: corrupti~ : Gc:nc:atio quidem auti , ucl
El{
his
aurem
aperrum
dl:
et
qu~m
ob
cama.
",
argcnti:ccrz aucem corrupllO. Sic ergo fufcipit qu0'l3 fco,
l
fenfilium
exce!rus
(en(oria
corrumpunt
.
Si
.en
",
fus eum,qua: in mellt cft, dul,:edinis formam,nô quatt'nus
dl md,Ccd quatenus habet ratc formi dulcediois • Diffrrot fenforio f uerir ualidior motus, foluitur ratiO ,
aot,quz fcoliuot,ab ijs,qu~.iimp~jcircr paliUtur: nô aUt fen autem erat(enfus~ficut al concencus,et tonus,ua
Ii.oc: Cl' ca quidem,qua! fentl~n,fic Id fUfcipiÙt,q. cognoCcar, de pulfatis fidibus.
C
&; iudi.~enr eam,qu:E in ipCts 6t/~rma!", curn. altc:..a patian
. Cum ofrendllfet fenr~ria,quatcnu9 r~nroria, in a~iqu.~
,ur qUl(lcPlled lion co&noCcant • CUlufmodl (Unt fpecula ft rationc & ,~modcrattone,quatenu. 'luidcm.habent c
It
1
t".
�D
E
.flliuélitl racultatcm,qu:r dl torurn ratio&' (otma, ptt qu:r
Ipfum h~bet fenfol'ium fuum dTe:e" iis d aram eé dicit cau
fU01,cur fe nti!'lIOl excdTlIs cotrumpat [cnforia.fi cnim qua
tenus fum fcnforia,in quadam commodcraçione fullt,et me
~iocr:tate,ut iam dlxit: Taliter cnim contemperat,um [mfo
~Ium fit aptum ad fenfus fufceptiollem . Pra:terca fenforijs
a fCllfillbus motis,fic fit fenlllium fcnfus:m eri to t'rgo & im
DJoderalUs fenforiorum à fenfillbus motus commoderatio
!lem corrumpit. Corrupta autem commoderatione, num
Inepta,nec fatis accommodata ad continendam [cnfitiuam
faculratem.Duos cuim affcéèus patitur fenforÎllm: ul1um Ç}
dem ur limpliciter corpus:allUd uero fenCorium. Vt corpus
ergo,à corpore paritur:ut fen[orium alltem,à fcnfilium ope
ratione.!kut ocu lus,ut feuCorium quidc:m,patilur, cogrcga
tus~uel difgregaws à colotum opcratione:ut corpus autcm
Patltur ab 19ne,uerbi gratia calefaciente. Et auris fimi!iter,
lit renforium quidem,à Conis patitur:ut corpus autem,a ue ,.
hemell{i aeris motu.Non dl: mim idem Conus & anis motus.Non tamen fine aeris mOlli fOllus. 1n magnis t'l'go fonis
nlagno faCto fono,compreslione & conaipatio ne I::dit 010
tus auditiuum fenroriuOl ,ut corpus.Q uomodo auté à uio
Jentiore iétu [olu itur fcn foriol}/ ratio ~ fenfilibus,oaêdi t col
latione eorum,qua: ad harmolliam compolita & cOllCÎnn<l
ta f~nt.Nam in hls qui ea in ad,bus concentus, gua: ca me:
diocricas &: form; qlla:dam talis chordarum ~PpOI1CiOlli~
ex quahtare quadam prxdita intetitione &. relUlsfionc,folut
tUr ,& corrumpitur,etiam li chordx non corrumpumur •.ft,
militer eca chorda:: uehcmentius pulfcmur • Exc !Tus l'mm
~a cortumpunt,gu~in commoderaLÎone &: med l oc~:tacc cC
~,nabcnt.Rationem autem non Hal'moniat;n copofltorum
Ico:Hc enim animam diccrct Harmoniam. Hoc am cm in
Primo libro cuaulit:fed formam dicit, 'lux "cccd:r ta IICOrn
POfifJoni &: commodcrationi:qua folma, forma qlloque ne
f'1Tari~ corrumpltur.Di(fat autem fidili Harmonia,&fcn
(i~' uafa~ult:s in fenfonorli CÔmodu;Hionc>~ h~r~nol1ia Q'
de fic Ipla comoderaciollc,qUa: ab e"cdTu,&: In Clone chor
<l:um Coluilur:fen fu3 au~em,'ea , qu~ in tal: dt: commode,
tauone,facultas: lbus. n.ca allquid cc iIla,efè,ll.buius for ma.
Et quamnam ob caufam pbntœ non f':l1riunt~
CUtl1 ahquam 31l1111akm \)artcm habcJnt~&:1 tangi
bilJ~us Jhquid patiaotur. nam &. n:~rigcr~lI1tur,&
caIrfiUllt.Cauf.1cnim cO:,çp mcdlctatc non h abeant
11C93 ciu[modi principiu,quod posfic fu[(ipcrc for
Illas fcnfilium:fcd panumur cum marcn:1.
poaquam d,xit,cp el( iis, qua: diéta Cum èc rctlrll & fen,
fOtijs,fi r manifcfia caufa,cut C:l\ccITus corrum pae f~nfo ria,
<J? Got in mediocri(J e, mediocri tatcs aurcm ab cxcesÎlbus
carrumpuntur,ex his ipfis dicir effe apenunl,& quânar:'1 ob
Cilufam plant<"C non ièmlunt,cUm aliquam parc cm ani ma,
lCI11 h4 beanr.alu ntu r Itaq3 &: augemur &: fibi ufDili:! genc,
ta 1lt,& il tan"lb'llbus al qUid paciumur, nam / refrigeran,
tUr & cal fiuflt.Hu lus aurc m caura ca, cp non .,bc<l mipCa
par rt 01,<]ua: dt: in mcdiocrltate tanglb l,u~ ,&: pt 'tcrea fa
Culta.rem & pritlClplum il! e~ fufcepcluum fO!l11aru m , ~u<"C
fUllt ln felllîlibus lin/! matwa.Necp l'mm qUOCUll m anima
tu
'
j.J
111 el'at fCnti és Ced quod talc:m hab cbar facultatem.Med.e
m
jate aUlcm dl~it fcnCoria ucl '1' fenfilium medieratcm app
1Cl1dunt & ab ey.ceiliI &: dc:fc:{tlll~duntur:uel medlctatem,
q, ~l1t in medlo fCIlÎ!llUm &: [enfuum.Ced patiuntur cu ma_
tetl~ 'd
'.
f'"
")1 eft,eLÏama à fcn6bbus patl1l11lUr, non fiC pattuntur,
lit r~nGtiua pm formam patlent;a &: 110n vm malcrlam, Ccd
paOuntur cum matcrl<l hoc Lè,mattrial'ter &: corporaliter.
~ua: cft el1lm tis fubi;él:a maceria à Cenliblltbus patlcns,in
~~ram r:cipit Ccnalium atfeél:us,ipfo:um effcéèd rnat~~la,
, ail qua matena , ipfa in felpfam fufClpu:ns , ,erat
uclutllna
Il Ut}
r.
,
ata.Illud
cnim
cum
matc:ria
{ignlficat,q,
Ipla,
Ut mate.
fla
,
,
,
ét~Patl~n~ur; Paritur autem ut materia,quod form,:~ lffe ,
h
~ aCCfplt,quem patirur.N6nuUi ergo fic accepcrllC illud ,
r~w
.
.
te . nt matena,pro eo,quod ea,fccundum propnatn ma
, l1~mpati,qua:conucrtiturJ~PlUlàtur. ~idau~cm pa,.
A
N
1 M
A
7~
ri cum materia Ccnfilis, dièir ,cp fcnfus quidcm ,Ut iam Cl nr
te diximus,patirnur folum à [ormis [enlil,bus,uifus qu : d ~m
'à colore,non autem aceruITa uellana , ue! quodcunq; fucriccolori fubieéèum, fimillter &: in alrjs.lnalllmata autcm
à fenfilibus pariemia, non ab ipfis [olum formis pariun,
rur, fcd ab utroque fimul. ~od enim hoc admi xtum fit,
verbi gracia, aqua:, fic nt dulce. fim iliter uapor , fi ue!èi in,
fideat, eam bene olemrm reddlc. fimiliter &: colores agunc
in corpora,ut ea,qua: tillgumur. Cum propria cnim mate,
J'ia ucaibus immifcemur.fic & fonus, qui lignum rumpir,
fubiecti aCI;s procrufione !toc [aeit . Videtur autem cali do.
&:frigido Colum hoc non euenil'c.(ola enim caliditas appo,
filO igne alterat fubieél:a,ut aerem.&: in frigiditate fimiliter.
App"ollra enim glacies frigefaci t,notl imm!}ua ci us Cubaan
tia frigefaéèo: Ccd qualitate tantum alt,crans • Id autem propcerea, q' ha:: fola: quai ra'es genera,noms, & cortuptionis
cffediuam caufam habenr.Gcnerauo autem > &: corruptio
fub iréla: fubaantia: mutaeionc ex rua natura fit.
Dllbitaucrit aurcm q llifpiam )an ab odore pal
tiatur aliq uid ,q l10d odorari non potefhuel J (010
rC,qllod nô poreO: uidere . Similiter aut & in aliis.
Pon:quam dixir,q, inanimala, kCI fenfum tlon haben .
tia,1t lang b llibus pa(juntul' qu aLtallbus:patiul1tur auté cor
poraliter,& matcrialiter:meriro poaca quxrit,anficri poe,
fit,llt &: ab alijs qualiratlbus ~d patiatur CO/3l. q fenCu cari:t.
Si Juté odorabiIc,odor: fi quid facit odoratui,
qUJtenus odor fJcit,Qgare eOfllm,qua! olficri no
pofIunt ficri nô potcO:,ut quidquJm ab adore pal
fiatur.Eadem aucé ratio in alils;ncCj3 eorun~ qUé:e
pofTullt,mu quatcnus unum'1uod']3 fenfitiu_um.
Hinc dubicatloncm Coluit: & o{celld.t q> mhll corn, qua:
fenCum habent,patitur àfenfllibus,fi enim odorabile, iJl~lt,
non ca al1ud,quam odor:&: gua<lbllc nill'l l'ft aliud, quam
fuccus:ll quid enim guaum f2cir, fuccus cfi: & ft guid alfa ,
él:lIm,odor:nmiliter & in allis:odor autem Ilulli cLè alii, éfj
odorâtui :ad eum cnim &: ê & dicitUr:fimili ter autem &: gu
f1:ab ilc ad guaum &: uilîbilc ad uifum, &: in rd:')uis flmili .
tedi fcn fiL bus qualltatibus,ur fenfilibus Il'ha pmi pOSat co
l'UI11,qU:E rCllrum non habel1C.Ncq~ corum, 'lUX pol1ùnr,f1i
fi 'luale!1US unumquodqJ f.:nllriuum,& ipra, inquir, 'lux à
fenflflbus paci poffunt,noll [ecûdum allCJllid alilld ab fis pa
tiulltur,C}uam quatenus funt fenlluua. Vt oculus alio quo,
que modo dt pasÎluus:fed ~i d'luili non aliter patialur ,qu;i
quateflUs ca uifiuus. Quar ft affeétus, qui fit à fcnfihbua
quai tatibus,non Cccundum allud nt ab iplis, quam quare,
!lUS fenatiua funt ea,qux patiulltui :quod non l'fi: irac13 fen,
fitiultm,non patietur ab ipiis.Potdl: autem & 11c hoc diél:ii
Îlltelligi,cp nc l'a quidem qux à fc:nfiltbus aliquid patiuncur,
ab eis Cecundum allguid a!Jud patluntur, quam fecundum '
illud,fccundum quod efè [cnfitluum. V t oculus àfenÎlli qui
dem pari porcee/ed non ab allo knLUI, quam [ecundum id,
à 'luO pati fua n3tl1ra aptus eLè.Non COlm pati posftt oculus
ab audibiIl,fed tanrum à uifibili.ne'l3 auris ab odorabili,fed
ab aud ,bili tantum.Mulco magis,q~ze ne à fellfilibus quidé
pari fua natura apta fune ,ab Iplis gUfcquam pati non piir.
Simul aurcm UC qUOg3 mJnifeftum eft. Ncque
cnim lux,& tenebrx,neq3 [onus ) ne<]3 odor quidl
quamt.1ciunt corponbus:[ed CJ) in quibus [unt:
ut acr,qui e1~ cum tonirru,lignum diuidit.
,
Non folum,lOqulr,hoc l'fi ex conCequëti apcrlUm, quod
nihil corum,qua: fenfum non habenc patieur à fenfi!lbus.
quarcnus fcnfilia: fenfus enim ad fenflle, & fenfile ad Cc.",
fum,fed & ex ipfa operatione hoc apcrtum ea.N~que ,el1lm
inquir,lux,&: tcnebrx, id dl: uilibile, per 9uod Ulfib,li~ ui,
dcmus,quatc:nus CUnt uifibilia,quidf; agit lI1 .corpu~, q(f n5
haber uiCum.N e'll.n. apprehêdl,t ipfum,.ur Ullibilc t td,quod
uifum non haber.fed neque: audlb, ~c, qUlcquam agit qu~te,
nus talia funt,in ea,qua: ncquc audlllua [unt,ne'll olfaébua.
Ddndc quoniam uidclltur_ qU:l:d~m corpOri (orum, qUa2
lQâ,Gra,fuJil ila.
N
�TERTIVS
non (unt renl1tiua,pati ~ fonls:h tonitru (nim qu:rdam diui 1
duntur corpora,ut ligna &lapides & eiuCmodi: patiulltur
autem & ab illuminato aere ab ip(o calrfaéta: ab odOl'ibus
Guoque bene olcns nt amad hoc dicir,cp 110n à ronirru, qua
tenus cft audlbile,patiunrur,qua: ab w rumpi'iwr corpora,
fcd ab aere [onante uiolenter moto percufTa dluidiitur, qua
tenus pucutiumur ,110n à [ono, quatcllus fonus cft & audi,
bilis.Hoc enim fignincat,dum dicit,Ccd ea,in qui bus Cunt.i.
St Cubieétis Cono:cius aue Cubil'étum eft aer,ab co patiul1lUt,
Gua: à tonitru diuidunt. similiter habrt.& in al~s ,Calenunt
cnim inanim,lta ab illuminaro acre nOIl quatenus eft illumi
llatuS,ncqJ à lumine ,crd ab ipfo ae:e, quatcllUs dl cali dus ,
ab ip[o difgrrgata. Patiumut autcm ab odoribus .& aet &
t'Cliqua,non qua tenus odorabilia odores , [cd Cecundum id,
Guod dl ipfis Cubieétum, ulla curn ipCorum uaporum [ubfiantia commixra,in quibus [unt odorcs,ut in mulCo.
Sed tangibilia,& [ueci agunt.Sin minus)a quoI
l1am patiantur inànimata)& :llrerentur r
a
Poftquam dicit,non pati,qua: [enfum non babel1t, Cen
fIIibus,idC}3 oftendit in colore & Cono & odore: Hic dicit, cp
crû alia Cen/llia in e'l,qua: non Cum CenCLI pra:dira,no agul1t,
tangibilia quidem cette: & guftabilia agllnt.Calenullt cnim
corpora,& frigenullt,exiccanwr,& humeétantur !t tan2ibi
libuE qualiratibus omnia corpora,Ced no quatenlls CUnt Cen
fitiua,fed quatenlls corpora fimplicirer.si enim,inqllir, nOI1
patiamur ~ tangibilibus & guftabilJbus quaütatibus, aquo
Ilam patiantur'; Eo ergo res deducecur, Ut l1nt imp:olsÎlbllia,
& inalterabilia:quod eft abrurdum .si cllim lleC}3 ab ali:j. pa
tiorur, necj3li tagibilibus & guftabilibus,nôh.êbum ~liquid
aliud, à quo patientur.Erunt ergo impasllbllia omtllllo.
Nunquid ergo & illa agent ~ ue! non omne cor
pus paSfillllm :lb odore,& fono. & qu~ patiuntur,
indefinira, & 110n manmt) ut aer: olet emU1 J uc
quid paffus.
poftquam dixit,q> lt tangibillbus gualitatibus patiuntur
corpora,& a guftabill bus)gll~rir an & ab al~s [enftlibus pa
tiuntur corpora,noll aurem Cwfitlue , lÎeut llCC)3 à rangibilibus,& guftabil bus,& dicit guod né omnia [unt pasflua ab
odon~ ue! [ono corpora,pro co quod elt,pasôbilia. Q.. uare
110n omllia patiunrur.sed Cunt,qua! [ub eis funt, fleut, qua:
fub cagibil'bus.NeCV enim omne corpus ab eis pari potefè,
fed Cu nt, qu X ab cis patiuntur,humida,ut aer & aqua.Talia
enim funt,qua: à coloribus & fon is,& odoribus patiuntur,
&moucmur.Non uidcntur autcm, inquit, pati,q> cum l1nc
indenni ta & hurnida,affeétus Coni ue1 odor,s,ue1 coloris no
fcruant.Eft enim indennitol um proJ.!rium &in [cip(Js non
mancre,cp propriam figura01 non habeallt, & cp facile con
uertibil~rn . àcolorlbus crgo & Conis humida & :dennita pa
tiul1tur:ab odore autem non hzc [olum, Ced &: gua:dam fo
lida paffa num bene olc:mia.sed cft aeris proprium & cele,
titer affiei & alfeétum abijccre,& al;ogui odorls fub leéhï,
dico autem uapor,qn furtit cOl'poribus irnmixrus, (Jeut Cuc
culcntum humldum,q\lalc cft mel,cum (je fubtilis & gui fa
cile d Iferri,& Clihalarl pos(Jr,d ffoluitUr & rdlllquit ca quibus erar,eo aurem dlfperCo & cxhalato, una quoq; odor pc
rit.Q~ate ctiaml1 id, quod odorem fufcepit, non fit facile
alterablle,ut utfèis,red tamen proptcr imbecillitatem uapo
ris 110n dlu manct alfcétus. In boc autem d,ffert ab affeétu,
'lui fit in [cnCu,sc~uat eni.m cwrus eü,qui nt,aff~étum:NeC}3
enim formx efRult cogllitio . Poteft autem & in omnibus
fenûlibus extendl orano & inddÎnilum fle audiri Ut co difcemat aff(éturp,gui fic à fcnÎ1bbus & in CenCum :sc in corpora.Q.. ui enim III eor~oril fit affeétus, eft indefinitus,ut Ç]
lltcp ûmul &: coaccruat'm n~c,.l1eq~ diU.maneat. Quandiu
.n. prope calldli corpuS dè,taJlu. calerclt.senCu8 autcm cwm
primum ft ad [ful1k :lpp1:eaue r~t,quam habuit cognitionê
et aff~,-'tum clIl1dcm femper rWllcr:ut neCl1 il1tendl neC}; te
mitti posf1e.'Ex quo cnim taBiuus.rwrus calielum eognoue
ritjctitull fi pcrminfcrir,non ampllus cognofcct.Corpua aC,l
tem non eundem affeétu1l1 ~urcipit. ~ ca!ide,fed alias alju~:
fecundum id,quod cft magls & ~II1US 1.llten~um uel.rem;
fum.Nunquid autcm hoc quo:J3I111 lig~11nC~t JI1de~nlfumdo
Qgid dlergo odor~IrlJmfi ahqmd ~:ltJ.:ln 0 .
ran quidéfentire:aer ~ut p3ffus fit.celenrcr feL1fih~ .
Poftquam ofiêdit ,cp a fcnfl1lbus patluntur qu~ [corU ~
nOIl habent a coloribus enim guod eft ac1u pC(rp cuum
à Conis &odotjbus aer,merito qu~ri t, 'lm Ccnl1JÎua 9u.o~
ab eis patiullwr!Ïn quo differullt Cenlitiuaà non CenfitlulSi~
patiul1ll1r à [enl11;bus: Vrr=CZ3 c:ni.ru ~b ipfis ~i~entur fim~~:
ter pati.Hanc ergo d iffolucs dubltatlonem dlclt,An.odo
ri quidcm [cmire aer $tu tem pafTus lit celeri ter fenOhs': Non
r.
materJ'aCu'
.
eft el1im ratis ad Ccntiendum poile formam Itne
fcipere:Ced & animali facuIrarc opus de, qu:r nOI1 eft in ?l'
bus quO\! renfiliil forltlas ane materia fu [ci pi UJ1t, Non enl.lll
fi q~id ab aliquo patitUr;am &remit:Nam &aer & aqua,
& fpecula femil'cnr:Ced & ciufmodl facultate opus clt, qUâ
posflt iudicare afFeét us , qui nunt il fenfillbus. gua: nOl~C
J1.
.
ut on ell
Il1lC1uolibet corpore Ced .III natura1"
IlI1nrumentatlO,
•
?
h
dit.& t1('<13 buncutlluerfo,red Hl ea U1US pane,quf pr opter;
cma qualir:are pditam comoderatiOllé & bonâ têpera~ur~
hanc posûr Cufcipcre facultatê.Q. ûo ergo rQluit, Cen{1b~ ce
ad Ccnfus &. CtI1Cum ad fcnfilia,ll quidé non [010, q funt c~
fu pdira,fcd & q nô Cunr,patiutlt à rcnft1ibus~nili cp uï'C.~lé
l~
t]3 fenCtliii non tfi idem cITe hoc,& e/Tc CCl1fi1e,ncq: co
fe colorrm idem dt,& cfTe u:Îtbilc: Ccd Cubfèantia ~UI e
coloris alia, 6guidern finis perCpicui,guatenlls perCplc~UJl1,
uifibilcautem,qfi cOlltigit. Quatenus ellim dl: mot uu~
cius,quod eft fim actum perfp;cuum,t'm hoc r{l:wfiblk. Si
militer & in ali"js. V t el'go (enÎtlia ~? folum aŒci ul1t, q fun t
fenCu pr~dita, Vtauccm h~c~ qux gîiqJ Cunt CellGlia, fiun t
alia qll:Ed~m:Ali ud eft enim [cnlile: & cITe colorcm,8C hoC
nihil uerat,quominus fint aliotum quOq1 dfeerilla. A bon o
ellim odore,ut CenClli quidem,nibil al:ud patictllr, qu;:m 01,
faétùs.ab odore amem I1mpllcitn et c:o,quod bene> olel_:t;r
quoC}3 patirur,gui eft inanimatus.simillfn &: in altjs. Vn~l/
quodC}3 cnim inanimatum patitur à Cenfil.blls,nô U t CCt1tle~
'[cd Ut & ip[um fadum [enfile, lIatenusab tlS p:Hitur. fcel1
dum enim fubR~ri am ipfam aŒ dum [uf1:i l1ct & mur'lfur.
Inanimita enim ~ [cnl1lium rubftantia, 110n qllat~l1US fuu t
fenftlia patientia Runt quo ..:!; et ipfa fenl11'a,ipfis.a&limtlata.
Anim;ta autem ~b iprorum operatiol1c patielltla ,fium [el'
çundum aétum [enfitiua.
,
0
.'d
1
o
N
1
s
ALEXANDRINI
PHILOPONI IN TERTI VM
LIB R V M DEA N 1 lvl A
C 0 MME N T A R 1 V S.
r.==:=;-=:==~==~ V 00 auté non dl aJiu s
a
1 fenfus prœtcr quioCJ3,dic
aut hos U1fum 3udiruIL!.
A
odorat~U1 ,gultum
,taéè~,
1 ex his eredidcrit qui(P~\
. - - OSTQ VAl'
ft in pr;rccdel1 c·buS
• ~ in rraél:âdo de l'la
',.,. 1 ·1" turah 8Cirrariona
.
~,'
une
li laboraui~, n - b
de ratioali quoqJ anima uult nobls uerba facerc,& ('lUS lU01
fiaotiam qua:rcre,& rac.u~ta~~s, ipfarum quoC)'l fa~~1rat~nÎ
dFias &a feiplis,& nobillor'bus CaeullBtibus irratJ(lal~s
m..r.~ uxrit cnim driam imaginationis, & opiniol1is a c~~
"', . ab'Illte Il.ll.
l'
0 uo nlJlJ..
ltatlol1ls
giratiollc,8C
cog.
Cl..lU,lIue
mente.......
cnlm opinio~quz cfianimz ra.tiollalis (aculra~., CocletatC
•
co
.
.
~
,ôicatloncm
�(
D
E'
A N 1 M A
74
& CÔiO lÎO!1tm uidetut habt te cum coi renru,tt imagioatio
re. Commixta aot curn aféjs terra potetè facere (cl1(oria.Ta
dus itaq; ,& guaus fen (orifi ea magis terra: parri ceps. 'Ta
PUs,& I.nibtutum manfit de aia tatiollali. Non eoirn Ut qui., dus. n.& guaus fenforium ea cuo,4 ea terra: magis parti
~a~ cxn1imant,in pôti libro dus infriruturn ea de irrationa ceps.Jgnis aut, ut ipfe dicit,in totis ea feu forijs. Q uarc &
.a1a dllTerere.Etfi cnirn côis fcnfus,&:: im agi nationis rnemi ignê,& tc:rram dt in fenforfjs inuenire.nec ignis aiit, nec ter
lIt
' :non <l' eolJt fcopum fibi propofuilfer, fed ut ronalis aia:
ra per fc unquâ [cnforia faciunr,lm pdidas cauras.Reaant
facul~atum ab irrationalis faculcatibus dFiam adduceret, io crgoaer etaqua,qu!;po[ facere fenforia.aqua itaqJ feci t.cry
~eO'Ii.mt irrationalis aia? Totius ergo libri fcopus dt de ra, fiallino humorcm,qui ê uifus fenforiii.Ccd &. aer ê fen[orifj
t10nah aia,& nequaquâ de irrationali. Sed ad hoc dubitatio auditus ,&: olfadus.Q ui.n. in naribus & in auribus eR: in,
~efll OJoucr,g accufatorio fum aio,ft lLbemer rephendunt. a:di6catUs & inc1urU6aèr,ipfe eA: au di tus & olfaél:us fcnfo,
1ilet~ltCs. Oportebat ergo eu de fo a imagination e,& côi fen
rium.si ergo ex oibus,exquibus Reri poterat,faél:um eft fen
bU dllT~rc~'c:l1on ita ~Ût &:: de fenfu.Nunc ~~t uidcrnuB,q, li, foriurn,nullum decA: ergo fen[orium. Ha:c ea prima ,pcc;
t~/ll Inclplensfianrn fen fuum nurncl): d'Clt, qu~r(s an fine
dens indudione rô,q con6rmat alTumption~.Aducrfu s hac
qUlnqJ fenfus,uel plures.Non erat aût necelfe ha:c nUllC qre aut rationê Arlfto.dua: m~uêtUr dubilationes. Prima gdé,
r~,a quidem pciofarum tm irràtionalis ai~ facultatllm mê .. <jno dicit nô deelfe fenforim' ecce.n.defunr.C û ant.n. gnqj
tlOncm facere inlhtuiffet:ut ealJt a minoribus réinalis di1am fenfus,tria [une fola fenforla,aer,aqua,tcrra.Quare nihilco
traderet.Preciof~ enim,& nobiles Cc<Iarum fuoarum [acul 6rmauit indudiua oratio:Ccd magis dubita tionem adauxit.
:~e8,coicatiOnê,&:: ~militudinem hot cum u.!.,libus et ignobi Qûo ergo dicit alTumptio,fed nullum deea fenforiumŒc
. u~ facultatlbus prlma[Jt ful5a~ ,ficut.& nuc.Preciofa:.n., ce.n.duo defunr fenforia.Er h:ECquidc dubitatio: ad qua di
l~ratJonalis facultates,ut côis(cnfus,& imaginatio hot côica
cemus,q, noie quidê tria funt lm fcnforia:rcuera alité Ç}nqr.
tl~llt1l1 ad opinionc:q ea uilior,& ignobiIior fa cuitas oibus.. Etfi.n.ad terra Rtincar rcnforio tadus,& gufius : fed nOI1 ê
tona.libus.Et ha:c quidem«:a,dubitatio. ad qua dicemlls,<l' ipfa terra.fi.n.cét ipfa terra fenforiû taél:us ,& gufius: opor
ft 9U1n'l3 fenfuum memi oit ,nô fruara hoc fecit: fcd nc quis. teret in oiparte,in qua ca [adus, gu aum quoC}3 clfe, fiÇ}dê
~X1ltl{naret clfe alium fcoru.ro a particularibull, qui Ç}nt}3 fe[}l irrarionalis aia ca in oi aiali cum oibus fuis facuhatibus,&
liuum fenl1lia iudicet.Nifi enim nunc ofrcndilTet elfe quinClJ' dicimus,q, RpC'3 q, non ea inftFm accômodatum,non ope:
tOl~/ll fcnfu s,&: non plurcs;exiftimaret fortalTe quifpiâ non' ratUr pm ruas fa culrates io toto aiali .O porterec.n. fi eadcm
o. Il ~1Tc: quioC}3,fed & fcxtum alium fcnfum particula rem~ terra ê fcnrorium,adelTe quoC}3 facultau:m, ne ea a rguet(~t.
~'Udl.catûmul uil1bile,& audibile,& odorabile, nec côi fen Atqui non cain totOcorpore guaus. Q.. iio.n. manus non
nU qUlcqua opus'eITc:. Nc quis ergo hoc fufpicarcrur, ~I2t:a gufiat,etfi tadum habeat<n ô ca crgo eadé terra. Vid es,cp
noie quidem idê,re aut diuerfa.Rurfus êt fi acr ca in audilu
/nc ofl:endit quinC1J dfe folum fmfus,& noo elfe aliü par~culareOl,qui iudicat:c:rgo côi [enfu opus r. Qyare êt fi {en, &: odoraru:fed no idê. Aercm aût dico nô cxternum(ois.n.
c:~uOJ. numeljt quzrit,l1on {lR ip[os lèn[us hoc fa ci t, fed RR ~xtcrnus acr inCeruit & odoribus,ct fo nis)fed eum,qui in au
ribus,& naribus ea feorfum ina:dihcatus , & inclu(us • Hic
fi Otl11 fC~lfum.Côis auté fenfus,8.:: imagi nationis meminit,
M~l ~~ Ipfos ,cc d:R~ dFiam «:ius a ratiôalibus facultatibus. quoCfl non ea idê,fed diuerfus.nô.n.qui i auribus eft,aer po
neat er~o hic fcopus de rationali aia. H ic ê ergo [copus. tca odoribusinferuire:ncC}3 qui ca in llarihus, fonis inferui,
ft tndlt am deinceps cxprincipio aia: , q, Cunt folum Qnq; re pôr.Q. uare,êt fi funttria noie,reuera tfi Cunt gnt}3. H a:c
effirUs,hypothetico fic ufus fyllogifmo.fic enim inquit,û dè ~fè fofo prima: dubitatiollis. [c(la dubiratio ,peedit ex eo,qC!
et fcnfus,d edfet 8.:: fenforium.Arqui nô dcdt fenforium. 1:a cotrarium prima: dubirationi.Ha:c ea ai'lt.Plura fcnfo.
,l~o nec de dt fenfus. Sed qlloniam &: coonexo dt dubiii: ria fenGbus,qêl eaabfurdil. si.n ' R1~ fenfus fada fum fenfo
nde coim rcuera,n dedfc:t fc:nfus,dcdfet &: {e nrorium~& l'ia,quot [unt crgo renfus,tor erre debctcnt renforia, &: non
ëlffumptio quoq; dubia dt,qu::E dicit: arqui fenforium non
piura. Nunc aut uidcmus eCfe pIura fenfibus.unius certe Cen
dedhergo nec fcn[us:undena eoim conHac an oô dent Cen, fus duo funt renCoria.Olfadus.n.in pedeR:ribus &: uolucri .
bus acr dl: fcnforium,in aquatilibus uero fcnforiü eA: aqua.
fOrium~ Age ergo u~raCJ!_demôaremu:,&: COOcXU81?~ af..
dicic icacIJ pifees humiditatê quadii habere in naribus, q fub
~ll'Iptionem,Ct:d pnus concxum demoHrcmus,g(J dlclt, cp
6duR: fcnfus,d ccfl: &: fenforium.Hoc aüc p- trcs ratiôes de: icruit odoribus.Q. uare unius fenfus duo funt fenforia.Pro
lllonft ramus.~al1Jm. h:ECdt prima. Scnfus & fcn[orium
l'ter hac ita dubir3tionê funt Çl dicant nô in codé aiali duo ef
~unt ex ~s q funt ad aliquid.Senfus enim pcr fcnforium Cen
fe fenforia:fed in alio Çldcm aqua dfe fenforium odoratus: 1
lItIlr 8.:: fe~forifi fcnfus dt (enforium. V t aue fc hre unum eO ëllio uero aerê.Q. uare Ilon funt plura,nec paucicyra. sciêdij
rU/ll'q funt ad aliÇ}d,/1c habet Be rdiquum. Efr crgo darü,
ant hac rônê induél:iont ,pcedere,q nihil nccd{arium conti
q, 1.1 dedt fenfus,dedl quoC}3 fenforiii,pI2 neces6tatê eOijl,cl 11et. Primum.n.duplcx c:aignis,hic S'ldê corruptiuus ille ue
rU~t ad aliquid.Hzc efr prima rô.Sdfa ratio.Senfus ea,'lèl
ro uiuilicariuus.Quare CtÛ ex corruptiuo fcnfus lieri 'no por
lJ~ltur.Efè aut fcnforiu,quo utitur,ûnô cfr frufira futurum.
f(t,fcd tn poterat ex uiuificatiuo neri.et alioÇ},ficu[ uidcmu9
SI Ctgo dec:a fcnfus dcc:a & fcnCoriii, fi non fruR:ra ea: qU ~xternij acrê fubferuirc,& odoribus,& coloribus & [onis
eCl: abfurdum diél:u' natuta frultra aliquid facere.H~c ca fe fcd tn in i:js,q rres hnt tm fenfus,tadum dico,& odoratü &
cUnda quoC}3 ro. Te;tia ro.Senfus nunij pot citra mediii fe
gufrum,lIô fubfcruit coloribus,fcd nihilominus tallü ea ~i
~Il~libus applicare,fcd femR R mc~ia fenCoria f: applicat~ uilèer: cœW ~~Il ade~ fac~ltas,cuius e~ ~inifr,er. Q. uid er
go dt abCurdl 111 nobls qUIl1q3 fcnrus hnubus dlcere: cc alia
bub, ergo fenfu opus,oil10 & fc:nforlo qu~C(3: ~ q~ fe Ce~l1h
d 8 fcnrus applicat.Si ergo decft fe:~(US,Ulddl cet lenforlum
quidem fenforia,fed nô apphêdere,<l' non ûm in eis Cenfus':
_ec:Cl:,~ qèI fe fenfus fcnfilibus apphcar.H~ funt crgo rones
Q. uare ca induél:iua & nô uera oratio.En aüt [dia rô Ad
q ~Ol1nexum confirmarunt.Age uero deinceps & q alTum ... i1:o.induéèiua hoc modo. fi dedt fenforium deeR: & [enme.
~~onê connrmat adijciamus. Hre acrt funt dua: rônes indu Atqui nO~l d~ea fC1lfil~.Hoe.n.eR: connex~m,q\J demi~lio
. IU~,qualJt h:EC prima cfr.Ex oibus,cx gbus oportebar fie
ue qu0'l1 Jl1d'get.Hoe,mquit,ex indué1ione c1alJ! dl:. Na 8.::
~~el1foria fada funt.sed fi ita eft,n~ll~ ergo deefè fcnforifi. qua: funt longe ,apprehendimus, il funt fOlli &: colorcs , &
. ant.n.quatuor Crnta .D'unu qumtl1 corpus cœlefte, ele odores.lam ucro,& qua' prope funt tangibilia,& fuccos.(l
qUln
,~
fl. Q
. u to ÇJdem corpote fcnforiu faél:o n~ el\.
ulntll ..n ..c?r i tacp,& ~ua: ,pp~ funt,& q longe: ap~hendimus:darum dl:
~:rdl: :rt~rni'i,u:. quida dnt,fe:nforia .~l1t fUI~t corrupnblila. crgo,quod oml1la appuhendimus.nullum ergo dcdl: fcnll
c ~9 CXIgne 00 poterat Seri fcnforll1.IgOls. n.c~ ÇI posf1t Je.fi autem non dedl: renfile crgo nec fenCorium.Hoc eniOl
fiOtrnpere:c:x corrilpête aût qüo po flet ficri [enforlum( Rur oftenditur per mutuam opp~lltiont,qu:E ~onuertitu~.Halc
f~f e':,ipra t.err~ ~on poterat 12 fc: Reri fcnforio. Eft.. n.ipf~ ~ cft [c~a Arifto.ratio,qu.-: non cft nccdra~la.Efro el1lm nos
Rlpffu dlfBclli;.nec fenfiliUID typos potc:rat (~'11c furclpc quac lo~gc fUl1t~apphendere,UI~dcl~am crttapcrtum~a~l o~a
11(:prop[er~a quœric eorum dFiam.Pra:felltis trgo IJbri [co
Gâ
.
Io.GrUu~ aIa.
NI,
�TER -T "' 1 V S
quo~)quz.propt ru!t.~pphendamu8~Efl:o enim '1' oia tan id,quod inrercedit,& non ipli tângentcs;limplicibus inle'r'
Z,b,lia ferltlarnus,nuqUid &. oia gufiabilia< undeoa clarum uallis.affumptioncrl1 eôfirmat, '1' funt in nobis qdam, qu3e
crit,nunquid nÔl1u11a gufiabilia nos lateant< nempe carné etiam per medium apphendumur,ut uifus,auditus, odor_a '
cameli Jl(mO nolhum guaauit.Q!Iare defunt etiam qdam :tus:ea autcm apphenduntur,per fimplicia,qu::c intercedur.
fenfilia.Qm (rgo Ariflo.rationcs plus facis Îndudiooe,p . 'simplicia aUlem dicit ael'em,&: aquam,eo '1' [unt elem en '
,ta. Pet ea rrgo apptendulltur tres fenCus.
c.e:dun.t:~dius ~ft uti rariont Thcmi{hi, Si dicir in come:nta
,lo.Dlelt.n.ner111011 potuifTe:,ut anima ronaLs accederet ni
Sic aur habet,ÇJJ fi per unum <;idem pIura quoq~
li prius pibus irrationalis ale: facultatibus ornatum effet ~l1j fenfiliaA funt inter fe gfie alia!neceife dl' cum,qUl
Jtlal.Si enim ubi mdiora, il!ie &. dmriora i ijs fI funt [ub lu 11aber eiufmodi fenforium,eifc urrifg3 fenfil~.ut fi
J'la:c1arum ergo efi,q. fi habcmui rônal(s animas oés quo ~x aere eft fenforium cft aer & fooi & colons.
.
que ha~ebimus irr:uionalis faculeates.Si ho ergo ';abet fo,
Silcmio ptermi!fam dubltationem dilloluir.Quod en ltU
Ju,? qUl11qUI! fenflJs,darum '1' foli qujnque funt.Q uot non mouit dubium,hoc diŒoluit.&. maxima iis ca habêda
~OIm funt hoIs,tor funt foli &. nec plures nec pauciores: c:o
gratia,qui liane fementiam antiquilus diuinarunt. Cum de
'l.' oésllabet homo~ut &. q~i his pfiantio;em habeat, aiam berce
eni dubirare,an Ûnt duo fenCoria,aer, &: aquatria: ue,
dico ronalem.C:;lm aUfê non haber(t~ niû oés inferiorcs ad, ro fenftt ia,color,fonus,odor &: dei ode ftc foluere: perlOdc
,!fem, Omnes crgo habet, &. qm. quioquc habe:t, quinque ;ac .iam dubilaŒet,dixit.Sic aht hét folutio,'P. per Ullum (c:n'
41uo~ [olil funJ. Et h~, (fi Ç}dem Themiftij ratio,uc:rueni.
fOrl~m p1urafenlUia apphcndunt,quf fenfill3 genere d,lfer
aIero "limclllorum gratiam Arifiotelis uddites,hoc quo~
tle
argumenturn dus .dTe ofiendcmus.Si eoim in didionis co 'J'<: dlxit.Sonus cnim ,&. odor func diu~rforum generum. o,
.ce!fc cfi ellim,inquir,a~rê,qui cfi in auditu, &. odoraru,du
lcxtu qrit,cur ralpa, qua: moue~ur ,uifum nOn habet: ahfur
dum enim ubi dt mdius, non dfe quoq3 dc:teriu.: &. foluit ,apphwderc, &: fonum, &. odorem.&. cum dcbcret dicCfC
q. habet quidem ,ced a pdlicula occultatur;ita enim oporte I()dorem, colorem dixitpro odore: , nc fecuriratê fugerer.Et
lJar,quia a terra nutritur,&: crat c;xc:zcanda nift occultarus 11ônulli quidcm fic interprerati fllnt.Alij di cu nr,'1' infèat po
·tius aduer(us Empcdodem,tanqua ille: diccret: Si non pof,
JJifu~ c:!fet:Nutri,?enti ~rgo l1atUra mQiorc~ curam,&: ,pui 1'unc,o
Ariaoules,tua quidem fcntenria,nec ex iglle,l1eC ex
denuam ges~t.SI crgo ln hac,q mou(~ur ,ottcodiJ dfe 'luin
terra per fe fic ri fenforia:da fcnforia,ut ca apphendanr,& ~
que fenC~s;~"ebat cr~o a~gumc:ntum,q, nccdfe dt hos fo, mile a ûmiti cognoCcarur. Illi ergo reCpondet Ariftotcks•
Jum c/Ie qUlllquc, Vbl elllm dt mdius, illic &. deterius. Eft ,Si per aliquod unum,quod inrercedit,fenfiriuum, &: [cn(o,
au~cm &ho~ Pla~ooicc fymbolice expliçare. Sicur tnim,in
rium pIura [cnfiIia cognofcunrur: licur ab aere uerbi gra'
qUlt/Unt qUII1'}; corpota ftmplicia: quatuor enim crnta,&= 'lia,& color cognofcitur , &. fonus: co,!, efi pe;rpicu us , &!
zthcrcum;&: ûeut Coli da eorpora quinque p. (lmpllcia cor, per(onani: quid efi abfurdi &. per unum quoque fcnfo lll
pora:eft cnim pyramis,cubus,odolalcrum,du~ecimlate .multa eognofci<
rum,uigintilatcrii;/icut crgo per ûmplicia corpora,q quin ..
Si aur~m plur~eiufdem,utcoloris,aer)&aqUé1,
quc funt,quinque c:tiam figurae hçb: Cunt,& nô plures: fic
fcilicct & (cnfus quinque.Qfii ergo non cft alius fcnfus prf ;ambo emm perfplCua: & qui unum {olum hilber,
ter quinque, quia in fine Cccundi lib ri qrcbal,an unUE eft ta urrunque fentiet.
A!terum dubium mouet.Ait cniro deeŒ:: (enforio. plu'
.dus,an plures:nunc oftendic quinque dfe folum fcnfufi,ut
hoc onen[o clarum ûc,'1' unus efi tadus.Merito aur hoc fa .ta cmm .f~nt,qua:unius pa~ricip~t.Perfpicui enim,quod '3
cit:quooiam ex animallbus hzc quidem duos habét [enfus~ .Jorem dJJCJt ~ acr,&: aqua c parttce~s.Deea t:tgo fenforiu,
illa uero tres.&. propccrca quzrit, quot funt fenfus. Si om, co q.o duo qUldem funt,qu::c fubfer.Ulu nt,u nus autc:rn ui (us.
J'lia cnim animalia haberét quinquc fcnfus,ruperuacaneum :Et hoc foluir, q, per unü fenCorium duo apprehêdit. Qui
,cnim,inquit,habtt acris alttrum,ideft humidii,ut dical pu'.
tffet dc co 'luzurc.
Si enim cuiufcung3 dl [en{us taélus et nunc [en piUam,nouit Ulrunql perfpicuum.
Simplicium aut)ex his duobus (unt foIum [e~1
fum ~a.bemus:omnis eoim ragibilis) quareous eft
)
)
ta
taoglblle, affcétiooes taélu funt nobis fenfiles: nel
cene dl,fiquidem dceft aliquis fenfus) fenforium
'luoq; dedIe. & quxcunqjquidem ipfi tangentes
'-eotimuslunt taétu fenfilia,quem habemus~Qg~
,unque uero pe~ ea,qu~ intercedunt, & non ipfél
tangèntes,fimphclbus lOterualIis dico autem uel
)
Iuti aere,&:: aq ua.
Cum non.di><!lfec conexum,ne~ affumptionem,confir (
, ~at ~lTumptlonq& aiaduerfa eius obfcuritatc, dicir in me: ..
dlo con~xum,&: fic deinde rcliquü aŒumptionis cônrmar.
CU":J COlm ~ebcrct diccrc.Si deefi [cnfus,dedè ct fenforiü;
atqui fen[otlum Ilon dcefi: ergo nec fcnCus ddnde debcrct
conormare,,!, no dedt [enforium)quod cft affumptio,idq3
c~ co oft:ndere,,!, oi,! fenfus uel ciera medium, uel per me.
, d~um apphendat:U.trl1'll aut~m habemus,&. quod citra me:
dIU~,~ 9uod p~r ~ntermedlum:oibus aléj8 pr~tcrJni~fis ab
h~c I~çl~lr, ~ ~ndl~ ~ ha~emus fenfum abCI}J intcrmedio.
SI emm~mquJt ,10 qUlbufcll'13 cft fen(us tadus ca cirra mel
dium ~perâtu~•.!angi.bilia ~nim [Unt affeéi:io~es tadus, &=
funt cltra medlQ fcoml~.Etld oblique dixit.Cum enim co'
6rmarc debcrcc,<l' 8(. cltra m~dium fen(um habcmus hoc
ptcr~i{fo dicit•. l1eCc~ tfi ubl.deen r~nrU8,& fenforiii:agni
la emm obfcuncate concxum 111 medlo poCuit. Deinde con
ucrtÏtur ct a!fumptionem connrmat,dÏ!:ens,diél:il eft '1' tan
Bibilia citra medium apphcndimus:Sunt aUtem &. alla qUI:
foria,ex aere,& aqua. Pu pilla eoim ex aqua) audll
'.tus,ex aere,odorarus ex urrog3 forum.
Affumplioné cOllfirmar,'!' necelfe ca tria e!fe,qUa: fun'
<citra medium (enforia:qm,ex aete,&: aqua folum elfe pof,
{unt.ca autem uifus,audltus,&. odoratus habcnt. Odoraru~
,autcm ~x urroq3gr~ce efi,6«rl ~ov.Nônulli dicunt eum 9u'
dem JlOC ~icere! '1' o~oratus e.ft utriurq3 parliceps,8C aerlS~
&. aqu~:111 nobls qUldem atrls:ill aquatilibu s uero aqua:·
;Nôn.ulI, autem ~«rl ~ov accipiür,ut ûgnilicet altcrum,id di
~ltertus ca paruceps,utpote aeris.
Ignis aurem ue! nullius ue! omnium (orom U1
flÎSlnihil enim fine calidirJre fenfitiuum.Terra ail
tem ue! nullius, ue! in taélu maxime mixra ea p~o
prie.Relinqu atur crgo nullum dre fen[oriUIll pl
ter aerem)& aquam.
Rcde dixit,Cômunis omnium. Omnis enim fcnfus nUI
:tritur.ft autem nutritur,&. coneoquit. Omnis autem eo nco
dio per calidum.OmniQergo fcnfus ignc,ut calido opus h!
bet. Terra aurcm ucl nullius. ud in tadu. Etiam fi tcr rcl111
.t adui rede: [cgregatum & at~ribu~um eft,fed tamé ~011 rc',
de eaélum nUlle in medium mtultr. De fenûbus eI1lDl~qu~
per medium liunt nunc ab co agitur.
.
~c autem ~unc quoCJ habent nônulla 30i~:I
lia.Orunes ergo fenfus habenf a non impcrfeébSj
nec orbatis t Cemitur enim & taIpa habere fub cll~
kocu!Qs.
1 f" id,quolJ intcr,cdit~apph(ndjmus. ~otdi<lJ au,~ pcr
..J
-..
J
a~-
�DEA N
~ Habtnt,inquit,qu~dam aialia quinquc fcnfus
qu:rciiq,
pUI~
~rfeda,&
non
manca:&
ne
quis
ci
diccrct
~ccc
talpa
er
re e. um dt animal,fcd uifum non habwdicit ~am habe,
Il 9u~dem oculos) fed cos per pelliculam narura obtexiffe
eln odlcnda terra facile exc:rcaretur Et ut fcmel di cam q!
COnn> hab" m
" habent quinC}J fen
,
ru
E .~nr otum fiecund
umloco,ca
s:
fi:
emm
motLis
fenfu
mdior.&
ubi
meliora
iIIic
&
de.
t
' habem:
Ncrlora•Si au tP.- nonnu 11a motum fecundum locum
uin
ruC;; h~bCnt autem q 'l3 [co[us,Ut lumbrici & uermes:ue
ap all~ modo narura [upplcuit,quod ilIis deefi:.Ecce ergo
riuc~~ el us dt argumemum,cp ubi dt mdius, illic & dete ..
~.~on cfi eorum proprium, qui [crip[cre cômemari;r.
feé('<l!are)fi nc~ dl: aliquid aliud corpus,nec eft ~f
lO,qUa! nulhus fit eorum qua: hicfunr corplOl
rUln,nuIlus defir fenfus.
J
J
T ?or p.us & affedionem dicit.i. corporcam affc:élionem.
lr a
1qU:d autem uult concluderc.Si c:nim,inquie, no dt ex
Ôï e e.meta corpor!."a affedio:hoc aut!."m dicit I2R quintam
:ltcntlam:q~od aurem facit [enforium ,omnino pasGuum
cbe°P?rtet:llla autem non dl affedionibus,& pasfionibus
noxla:non deefi: ergo [enforium.
Atqui ne'J3 communium fieri pordl: ut fit aH,
~odf~nrorju~ proprium, qUa! unoquoqJ fenfu
~r accldes fentlmus,ut morum ftatum figuram
"Iag
.
),
>
nltudinem,numerum unUnl.
~oQqua oaêdit nOI1 effe fextum alium fen[um pter cos:o-
qUllun
. . - d
ipli t qUlII~ 10 pcc ente tradatu:nunc quo'l3 rurfus hoC"
iu UIll oaendlt.PofiéF enim didum dl: in [ecundo libro hll!
Il~~adatus,q> fun~ côia fenfilia, ut magnitudo & figura,.
ra _~rus)motus)qUles:& funt magnitudo quidem & figu.
Il cOla uiCus,& auditus:reliqua autem tria motus inquam
h~Olerus)quies,runt quin'll fenfuum côia;[ortaffc'ergo quif:l'la 111 e .fi"
. /li
.
te h III . Imaue~t e e quendam alium fextum fenfum pOs qUIIlcp,qUl hgc côia [enmia iudicet. Nunc autem pe~
fe el1tem conteml-'Iationem ofiendit nô effe aliquem alium,
cQ:~rn [enCum panicularê qui côia [en/11ia iudicat.Hoc aüt
lis ~ It hoc~modo. Si coi a fenlllia [um propria huius fpecia ...
r . en [us: Ergo [um horum quinClJ pet accidens [cnftlia • Si
~ I~rn dua: res quibufdam infunt,&: unius dt propria: malli
e~[UIll c{r,q> efi: aliorum per accidens.Si. n.efi: &alius pro.
Jlrla:non elHt illius propria.Ecce.n.alij quo~ inefi:.Quar-.e
ft côia [enfilia funt [cxti fenfus prorria: funt ergo his quinqJ..
(en(iUa per accidens. Atqui 110n funt his quin'13 fenGlia per
accÎÏs,ut oficndam.no eA: ergo fextuso fen fus. cuius propri;"
(une h:EC fcnlllia,qu:r dot côia [enftlia. Quod aüt non funt
fer accidés fenfilia quinqJ fenftbus côia Cenftlia, hoc ruNUS.
lY~othetico fyUogifmo connrmat,ftc dicens.Qu:r fum ~
~CCldens Ccnfilia af[eélionem in fenfum nô efficium,ut oaèaOl.H:Ec aut circa fenCum affediomm cfficium. non Cune:
t~go renftlia per acens.Et undenam fiet apertum,q> alfeélll.
Jrca [en[um non agunt,qu:E funt [ecundum accidcns fenil
fia: Sic êt ofiendit.Dieit.n.q"quf [unt f(cundum acciis (en
lia,funt duplicia:uel quod fub alium fenCum cadit,ut ui[us
~t colore dulce iudicat.itaqJ ft ufcferimus humidum aliquod
tI~uurn,dicimus id dfe mel. Et d~ hoc per accidens {enfile».
n
"'1. el( colore ui[us dulce agnouerlt. V cl ergo hoc ea per ae,
8~ens fc:~me:ucl qd' [ub nuUu [enrum c~dit, Ut fubftan.tia:.
t ~Q~ntla enim fub nuUum (enfum cadlt: fed cognoCclturè{'S,~u~ iW accidul1t.Clwnis.\1.filium agnofcimus,nô ut
c'dCOnlS filium.i.non Ut fubA:antiam,fed ex i:js,qu~ i ip[o ac.
~6nt:~t q, eA: albus,q, eA: ,pmincllte,uerbi gratia,ucmre,
fenAqul d eiufmodi. Cum aût fit duplclC,quod c~ per accfi61
al' Ic,ncutrum hOJ}t ftgnificatolJt effedum efflClt. Quod.n.
6 ~~ .dl feufus fcnftle,in alia affedione fe~fum no.n facit, ~t
ca ui IpCO ~ogno~citur. Dulce itaC)3 \1on faCit a~edlone~ Clr
10 rUIll,ttfi ~ ulfu cognofcilur per imermedlum Raun cotfRe'.l1,~eqJ r~rfus,quod nullius dl fenfus fenfile, alfcélionê
'ta Clt clrca U1fum,êt fi ab eo cognofcitur • Qlare oa~nfum
p;
i-
~'f qua; fun, fç,,,,ndulU il"idtns ftnillia,llon C~a'IUllt ~
l
1 M
'A'
7;
feélionem iUam,cuius funt R accidens fenGlia.EA: ergo tO,
tius orationis capédio[a ha:c induélio. Côia fellûlia nô funt
propria fenlUia alicuius alius [cxti fcnfus pr~tcr quinC)3.Si.n.
alicuius alius fexti funt propria fenfilia, fum ergo hOJ}t ÇjnCV
per acdis fenfilia.Sicut.n.colores,qui funt ,ppria [enGlia ui
fus/unt guaus per acciis:fic &. figura,&: magnitudo..&: rc:.
liqua [unt ,ppria alius (exti fenCus. HolJt ergo quin'13 funt ~
accfis [enfilia.Arqui non funt per accfis holJt quinq;. Pef ac
cidens.n.fenftlia nô faciunt affedionem circa fenfum.Cô ia
ant fenulia efficiunt afTeélionê circa fenfus. Hoc ofiendit ex
co,q, dicic cffe duplicia fenftlia per accfis:ucl, qd' ab aliquo
alio [cnfu per fe eognofcitur,ab alio aorR acciis:ue~qCI fub
nullü atium per fe cadic [cnCum,ut [uUa. Neutrum ailt eolJt
facit alfeélionem circa fenfum.Coia aot fenftlia faciunt alfc:
él:ionê,ut in fcCIo lib.oaenfum cA: huius tradatus, ptinuus
.n.motus,& paru:E lial faciunt uirum c:rcutire. ClaJ}t efi er
go,cp coi a fellftlia non funtper acciis (enulia.Et hic ê (OU us
oronis apparatus,ex duobus hypotheticis [yllogifmis capo
l1tus,& une categorico:in qui bus primû caput abfotuit. Se
cundii ca put efi,in quo talé mouet dubicationê.Cur ~ô Cen ..
fus ,ppria aêcionem exercêt,& unufquifCIJ ea,q (ua funt,no
uit,fetj &: qnq, alius,é] alius [unt,fcit <cme fi aliqfi uiCus,&
guaus circa rê aliqua operaci fu!."rim,ut circa mel:&: mel fi,
mul gufi:aucrimus,& ptéplati ûmus:G craaino die mel OCli
lis [ubieétu fit:uifus non [olü uult,qd' ea fibi ,pprium,& fa.
m iliare cogJ1ofcere ,ut qd' dt flauü,lc'd &: ame guRû ,pfilit
& nouit,qd' efi: dulce.Et h:rc ea Çjdé dubitatio.Huius autê
foYoné d!cimus eiuCmodi, q. duos fen/us qfiq, coopel'ari cô
tingit,ut circa mel uifum Gmui & gut1il:Hunc Çjdé,qui gu,
ftauerit,q, dt dulce::Ilü ucro,S} uiderit,cp flauü: deinde hos
duos CenCus in [enCum côem terminari,& illic typos rdiné].
re:Deinde cum craaino die mdapparuerit,et color flauus.
imaginatio mouet typos ,qui in ipfa fum, quos pridie fufce.
pit,dulcis fimut & Baui:et ,pnunciat dulce dfe id qd' tille ê.
Hzc ea ergo taUs dubitatiôis [ofo,cp côis [enfus ambos ty
pos fu[cepit:hunc S}dem ex gufiu:,llil uero ex uifu: deide cu
poRri die ex uifu typus cômotus fit,cp mel à nobis uifum f,
deinceps comoueri typô quoCV,qui efi ex gufiu. & fic lieet
dicere alrelJZ typum ab aItero comoueri, &: hac rom: cogno
fccre,q, dulce dt,&: fi non gufi:auerimus. Et hinc quidé cer
t:r affeéi:iones quoCJ3 6um.«.. ui.n.Rauü picis gel1us,qd' ~
10.0'1'':'"'''' di',non guftauit,fcd di un afpexit, me! elfe dixer:r'
q. {it colore {iris.Sic ergo dubiratlone [oluta, aIcera deind:
dubitationem uehcmmtiorc mouet:q. quantu ad hoc pet fe
cognofcit côis [meus dulce,& non R acefis.Si.n.utriu('l3 ha
bet rypos.& uifus,q. Bauum,& guH:us,q, dulce )claJ}t eH q.
poRri die quoC)3,etft nô gultaucrimus, Ced mel fol5 aCpexeri
mus per fe,dlclO1US cp efi dulce. CÔls.ll.[cnfus habet typos
guaus:& eos rurfus cômouens dicit)cp efi dulce.Si ergo fc
cundum typos eius,qd' eA: dulce,motus,dicit eê dulce: per
fe crgo côis fenfu$,& 110n p. accidens hoc agit. Et h:ECcA: ÇI
dem dubitatio.OJcimus ail t,cp êt ft hêt dulcium typos,non
lfi :1feipfis excicati funt.lleqJ.n.nngebatur mel guftaffe fcd
afpexiffe.Per acens itaCV ,pnÜClat,'1' efi: dulce.Per f~.n.
cxcitati funt typi uifu~,ncmp~ cp (fi ~aui1; Per acciis aÜt ty
pus quoq; guaus exCIta tus elt, q, cotnOtus fit typus ui(us.
Ec.hOEe ad fc(fam. dubieationê,i? qui bus fc~m quoC)3 caput
adlmpletur. Ter~lUm caput elt,lIl quo dubltat cur unâ ct ca
dé ré duo [el:[us a~j5hendunt,.ud êtplures. Ut flguram uifus
& tadus apphcndlt,& magmtud'nê,et numeJ}t rurfus gOqJ
[en (us. ~are ergo hoc ita eA:, & non unu(q uif'l3 fen~us,p'
prium apphendlt{H~c ea dubitatio,ad qua diCIC A~~o.q.
p~ea plures [enCus res ca[dem apphendunr,ut IÎnr cOla.[~n
{ilia.Et his quidem di élis Arifto.diè1ionis coce"tUm fi~lult.
Si quis autem dubitauerit,& quidna oino c~Jbus fel:mlb~s
opus erat:illi dicemus ea, qua: Placo in [eptl~o Re.lp.& 10
T imfo dicit.oicimus ergo,'l' hfc coi a fellah [~nt Ipra ma
thematicis fcicncijs Cubieéèa.Figurf.n &: ~lUmetl,& motus.
&:magnitUdilles,& quies,rUl~ coia fenlilla, q ~Ullt m~(hc: ..
mati~s "jentijs fubicè14. Qtll crgo lIl~chcmatica ~~~Ie~
J(
lm
~.
.
loi. Grâ.fu~ Ql~
N
III
�.,S . E 'C
V .N
t.a!!'te cognorci oportebat: exaéte autem cognofcuntur,'l'
~ multis fenflbus cognoCcamur,&. propterea [unt côia Cen-~
ftlia.Scd fi h:rc ita habc11t,Arifiote.llbijpÎt aduerCatur. Tpfe
~nim in fCGO llbro hui us tradatus dicit ', q> propria fenfilia
cxaéèius cognofcunrur.Qüo ergo nunc dictt,côia Cenfilia ef
fe cxaéèioraè Dicimus crgo eum non elfe flbijpû contrariü,
(cd ,ppria Ccofllia à proprio fenfu exaéèius coglloCcuntur,éfj
coia Cenfilia. V t proprium uifus album: eius aût côe [enfile
magnitudo.uifus ergo cxaéèius cognofcit album,éi3 magni~
tudinem.Quare in unoquoC}! fcofu propriu Cenflle côi exa
tHus cognoCcitur .Nouit trgo uiCus obfcure côe fenfile • 110~
uitipCum quoC}l taéèus obfcurc:& ut [cmel dicam,unu[quiC
que ipfwm ,pprio [enmi obfcurius,& imbecillius nouir. Sed
plurium fenfuum fimul conutl1iclls cogoitio facit exaél:aIIl
fommunis fenmis cognitioncm.Sic cnim dicit Heflodus 1
Addas fi paruum paruo,id faciasq] Frequenter;
Ex paruo magnum id forcalfe euadl're poslit.
Sciendum autem,q> ecft exada: tint amh:r cogoitiollrs, &
qua: dl propriorum fl'nfilium,&. qu:r efi communium:fed
tamen propriorum fenlilium cognitio l'A: communium fen
(ilium cognitione cxaéHor. utraCJ3 enim &. communia fen~
ftlia,& propria per Ce cognoCcit uifus: fe:d magis propria co
sno[cit l.u[us,Et in ijs eA: contemplatio,
Atqui neque ,ommunium Seri poreil, Ut fic aIt
quod proprium fenforium, qu~ unoquoq; fenft{.
rentin~us ~er accidés, ut motum,fiatum, figuram)
magmtudmern numeri unius.
Rurfus cum connexurn noo dixit,uel alfumprionem,fub
uertit alfumptioncm. Cum wim deberet dicere , ft côia fen
lilia nuUus fenfus Ut propria apprehëdit : qu:r autem nullus
{cnfus fentit ut propria,ea funt alteri [en Cui fubieéèa . Côia
~rgo fcnftlia funt alteri [enfui fubieéta.& cric[extum fen[o~
rium,&: fcnfus.Gum enim ha:c deberer dicerc,& fubul'rtc.
re,q, non efi fextus [en rus.: ab ~o incipi~, &. oftcn~~, '!'. nOl1
cA: fextus fenfus.Non efr,lI1qUlt,proprlUm fenfor1l1 cOlum,
qm ea per accidens altj fenCus apprehendullt. Nunc aUIl~m
~b ipûs pariul1tur.Er uide,1j obCcurc dixit illud,Per açciis. ·
Cum enim deberet dicere,qiiquidê per accidens alii quoqt
fenCus ca fentiunt,dicit)qu~ unoquoC}3 fenfu Centimus p. ac,
(idens.Si enim c«et reuera [enCorium côium fenÎllium , pel'
açcidens ca Centirent quinC):3 fcnCus: Alqui ~ accidens ca nô
fenrimus,ut ofiendimus in contemplatione.nô dl- ergp ipfQ
rum proprium [enCorium numeri unius. Vide q> numero
unum oppoCuerit,&. ab co difrinxerit.nl'~ enim unitas ê~ 1111
Jllerus,utoftenfum eft in rraéèatibus Arirhmetic:r.
H~c enim omnia motu fcntimus, ut magnitui
dinem,moru.Qgarc & figuram.magnitudo enirn
aliqua & figura: quod q.utefcit autem J eo SI' nOll
mouetur,
Hic dl dubitationis folutio. QJid enim,iquit, <]? caia Cen
fitia nô funt per accidës Cenlllia èqm ca motu femimus. Mo
rum autcm dico,affedionl'm,nempe alteratipnem.Côia er
go,inquit,fenflLa affeétionem efficiunr.nullum autem fenli
le pe~ ac~dens facit affedionem.Et fortaffe quifpiam dubi
tauetlt,qllo dicit côia Cenl1lia per f(nrum cognofci,i.motum
f~cere~ecc~ enim quies &. ip(a una cft cQium [enl1lium : &.
ln nOI1 fa~lr ,?otum in fenfu,flquidem eA: quies.Et hanc [01
uens ~ubJtallonem Philofophus Plutarchus inquit,q> quâ~
d~quldcm ad ~!,po.fitos motus iudicantes,quietem cogno'
fClmus,hac ralloe dlCatur moueri Ornois aurem motus dl:
qu:rdam d.ifpofitip:omnis aute'; difpofltio l'fi ue1uti qua:.
dam affedlo)&. pasflo.Quare ml'rito etiam Cecüdum quie~
rem pati dicimur quodam!U0~~'& difponi. Hic quoqJ alia
dubitationem mOJ.lwt.QPo dlclmus, inquic, guod propria
fenfllia &lgunt circa [enrum,l.cp qu:r Cu nt per Ce feofllia, per
motum moltr:ntur:qu~ aurcm per.accidens,non per motot?
Arqui ecce,uerbi gratia, Rauum allquod , & hic Raui ty~us
alium typum excirauit, qui in me eft,dul.ds, (cilicet, &. diJii
c~c mel.ecce er~o & ho, quo~ noui per aliqucm mo~
"0'
ID V S
tum.Dicit autrm ad hoc quoq3 Plutarchus,q" quàl1do dici
mus nos communia fenfilia mOlu femire, oporu:t cum q~a
dam difiinétionc id dicne , quam in pr~re nt ; quide.m. .1'
éèione pr~termil1t Arifioreles,eam autem uidetu r alibi cl;,
cere:Q!rod communia fcnfilia per morl,lm femimu s,non t
cundum frnl1tiuam proprieratem.neque rnim in me ~fr. r10
guam excitata eft dulcedo.propria alltern fen~lia per Ipra~
fenfltiuam proprietarem cognoCco. Video emm album, .
gufto dulcia.Similiter &. in altjs. Vide autem,'l' communia
fenfilia dedit cfTe quinque fenCuum communia:non funt a~
nl
lem nifi tria,ut diéèum eft. niû (orte dicas eum di cere mag
tat
tudinem,qu~ eft in unoquoque CenCu ,&. non in quant1 !:
llt magnum f~num:ucl magnum album: tunC enim dt
mu ne omnium.Porro fi &. figuram acceperis fecundum e
lIitatem,&. aCperitarcin:et tene quidem iucundum,arper~rn
autem moleftum dixeris id ctiam inuenietur commune en
t
tHe omnis fenfus.Magni~udo enim aliqua &. figura.Dicuo
,nonnulli,ecce ipfe dicit figuram elfe magllitudinem: &. qll~
modo in pra'dicamwtis dicebatur,magnilUdinem dr~ ~~~
titatis fpecicm:figuram autem qualiratis ~ ecce enim hici d~
.dfe imellexit magnitudinem,& figuram.&. dicimus. Ilo n 1
"ie A rifiore1es idem eç magnitudincm,& figuram: fcd
,ni am figuram omnino conCequitur magnitudo:& figura .If
11e magnitudine ne cogilari quidem pOtefhpropterea ~Il,~t,
<]uod magnitudo qu:rdam eft figura: id efi , q> magnltU 0
cA:,quod figuratum efi,non 6gura.G..- uod quiefcit aurelll,
co cp non mCJuetur,apprehendum. Dic ad hoc) cp fuper~19
alfeél:ionem dixit motum:nunc autem,quoniam, qua: (lat~
uidemus,affeêtione nec auda,nec diminula,eo quod fiant.
qu:r autem mouemur ,aliter &. aliter mouemur) ad rorurtl
m~lU~ au~a,uel.diminuta affedi6e:propterea dixit,qu od
'1U1efClt fent,mus,ld eft flmiLter.
cr
qit
s
Numerus
autem ne(7ationecôtinui
r. .
/:)
) &proprii
,cognolcltur.
NlI~erus,inquit,ex negatione,q, nô cft continuus, fiq~i
de":I dlfcretorum cft l1uml'tUS. Q..uid auté dicis COl1til1L1Ll(
Vllltatem, quod fuperius dixit, V nius numeri . Sic autertl
eam uocat,q, Ût indiuil1bile.Multos l'l'go l1umeros, inqu it,
.cp non fim unum cognofcimus.&. rede didum cft. NOIl fo
Ium autem in communibus fen/Hibus hoc l'a,ut nl'gatioPC
.cognofcamus: fed &: in proprijs fe nntibus. Propria enilll
fenl11ia per fe cQgnorcumur,&. pri mo:cômunia autem fcLl'
ûlia per fe quidem Ccd fecundo:ut deccm non folum cognO
fcuntur,Ced &. eor~JT,1 propria,decem alba, decem rulu~,dc
.cem rubra. Q. uare oponet cômunia fen/1lia habere ellartl
qua:dam propria fenmia.Numerus l'rgo dupliciter cognOI
ol
fcitur ,uelnega~ione continui , ue! quod cognoCcalltUr pr
J'ria fenfilia.
Vnufquifque enim unum fentit fenrus.
'.
V nufquifque.inquit,fenCus aliquod Ullum apprehcndlc,
.&. ~ur dicit ~num . fenflle , ideft unitatem è Ex hoc uol'~d
oClcdere quod qUIllC}J Cenûbus fubijcitur numerus. G...LI . l
~ ira eA:,& alia l'J'go communia fenfllia. quad enirn hoC dl
.c lt,dedarat ipfe boc in contexlU di cens.
r. .
QEarc cIarum dt ÇlJ fieri nô pote fi, ut CUiUlll?S
horum firproprius {en(us,ut motus:fic eniro crIC,
.ficut nUnc uiru dulce fentimus.
Perinde: ac fi diceret,c1arum clfe fieri non poffe:,ut fit fC~I
fus, qui communia fe:nlUia apprehcndat • &. motUm pO[U S
exemplum communium fenfl1ium.Si e:nim,inquit,e{l: a lU
fenfus parricularis fe)(tus,qui uc propria apprfhendct c~01I
Jl1unia fellmia:erunr h:rc communia fen flIi a ab aliis qUIt1.~
,fcnfibus per accidens cognita.&. exemplum dicit ip~C,quO r
dulce à uifu cognoCcitur. hoc auttm ab co cognofcltur p'
accide:ns:hic autem dicit duo tlgnincata eius , quod dt [el1'
file per accidens.
1
Hoc autem,Sl' amborum fcnfum habemu~J UC
quado fimul inciderint,cognofcimus. Sin mmUS,
nullo modo nifi per accidens fentimus.
..
Q..uam
�D
E
d Q uaftl CCllCl'pl'rat fl'ntl'ntiaftl dicit,quornodc l'X Aauo
1 ulce poteO: cognofd, eo quod amborum [enfum prius
~~bemus(dccll e~im i~ contextu illud,prius,ut ait Plutar,
lUS )dulc,s ,uerbt gratta, & Raui. Amborum autem dicit
c~mmul1l'm fenfum.Quia, inquit, habemus fl'nfum & dul
c~s, & Raui , uifum , & guaum: l'a ratione quando incidc:,
:;:-color Aauus, dulcis typo commoIo, cognofcimus,q> dl;
el, ex typo accepto, quando uifus & gullus fimul ope ..
i~bantut ,ftn minus nullo modo nill per accidens ft'ntimus.
f~eéht ad hoc, quod cil fuperius. Si dixeris, inquir,com
InUnta
fenûlia dfe altl'ri fenfui fubil'éèa , nihil aliud- dicis ,
U'
q am cp alij fenfus 1:3 per accidens fentiunt;
quod non cft.
Vt Çleonis filium,non SI' Cleonis filiusJed Sl'al
hUs.EI autem accidit effe Cleonis filium.
'\:xe"~plum dicir unius, quod pcr accidcns à fcnfu appre,
hendlt~r , fubllamiam • l'a enim nulli l'a [enfui fubieÇla.
Cicollis enim , inquit, filius, non Ut fubRamia,üidctur , fclf
quatenus l'Il albus.Album aurcm accidir Cleonis filio.
Communium autem commUncm iam. fenfum
llabemus)non per accidens.
L
C Communia,inquir,renfilia habent communem [enrum.
~ ommuncm autem fenfum dico, non de communi iIlo fen
u, de quo.deinceps difputat: fl'd communl'm fenfvm UQ,
~at quinquefenfus. Hl crgo hoç, quod dicir; Communi<\
cnÛlta hab.ent (eofum commUnem alium, fed qui non eé\
pet accidens apprehendit. hoc çllilll oftc:ndit, \lt & nos in
Contcmplatione oaendimus.
t'
Non ergo funt propria. nequaq1,lam enim [enl
lren1U~~~ fic,ut diél:um dt, CIeonis filium nos
u1dere·'-...Œf funt autel11 inter fe inuicel11 prèpria
l'cr ~ccidens fentiunt fenfus.
J
p .Htc otationis dicit conclufionem,& ait; non cO: ergo pro
~tLJS fenfus communium fenfilium: fc:d uelûc , Ut diceba4
t Us Cleonis filium,id en,per accidens. Oaenfum ea au,
l
, qu d quinque fcnfus non per accidens communia (en
li~ apprehend~m .\Ea enim pet motum apprehcndunt.
te c.autem ~Ol~ Il1cQ fcn 1lI., bus pet a~cidens.Q!:I<l! fum au,
Il1 tll t er fe lIlUICem propna , pcr acctdcns fcnrium fenfus.
fit
Non quatcm,ls iidcm) (cd quatrnus unus, quâ
do finmlfenfus in eodcm fuerit)ut g. bilis amara
& Baua.
"
'
Dicir aliud fubieétum cius,quod cft R accidens,q, cil, ui
deliccr,alteri (enfui fubicétum,utex Rauo dulce cognorce,
te.Supcrius enim d;xit aliud accidens, quod dl: nulli fenfui
rubieél:um.~id autem nuncdiçit, quod inter fe inuicem
fenlUia apprehcndunt fcnCus per accidens, non ijdem , fl'd
qUatenus unum habent communem fenfum t Ipfe c:nim
tl( colore çolligit pcr accidens de dulci • Reae dixit, 1n co'
(lem, Ut eiù[dem rei colorem, & guRum iudicet per duos
fCllfus communis. Tunc enim iudicat communis fenfus id,
~Uod ca per accidl'ns,quando prius per duos fenfus habuit
ttufdem rei typos. Vide autem,quid dicit, quod communis
feufus per accidens nouit difcreriomm illbi & dulcis. Nos
lIUtclll diccbamus in contemplatione,q> hoc pet fe ei inea:
colore autem de dulci colligl're, per accidens: quoniam
a terulll ex altero colligit•
Ci
dl enim alius dicere)Çl! ambo unum. Q]a
9.rb Non
& fallitur.&: fi fitflauum, bilem dIe exi(limat.
autem quifpiam) quam ob caufam ha
~fiuerit
1ell1us pl ures fenfus [cd 110n unum folum t an ne
arcane confequentia;&: communia ~.
c: IC?rnrnUnis, inquit Cenfus dt & non UOlUS fenrus parti~
c~ &ts dicm,qubd m~1 res una ~fè,etiam~ & guRabile d~l
q~' color flauus.Fallirur enim particularls fwfus: & qUlc
qU;~ ~auum uiderit , mel cll'e exiRimat. Q1a:fiuetit autem
Un P'am,quamob caufam plures habemus fenfus, quam
110 um~Sed cur , "turcs habentl's fcnfus communia fenûlia
11 UllO (enCu apprehelldimuQ e&. dirr~luit , ut lion minus
ANI
M A
fenfiIia apprehendamus.Conrequentia àuttht uocauit COq'l
munia,& fenûlia,non Ut qu;rdam ociofa &. fuperuaca nca,
fed què>d proptiél fenftlia uniufcuiufque fenfus confequun,
tur perfeéiiora qua:dam, &intelleéiu magis pra:dlta, qUœl
concurrunt.J pre autem Iton dicit,ut diximus, quod mag"nis
(cientijs ha:c commu'lia fenl11ia fubieda fum. M oeus enim
&. quies aal'onomia: fubijcitur •Si enim &. immoblba funt
aRra,atqui &. quomodo ta fixa,et firmata fint,rcire uult. Jn
Î-maginarione enim ea'aftlgit &f1rmat, ut qua: 6m in aliquo
toco.Figura aurem, & magnitudo geometria: fubijcitur.
Numerus autem,ut immaterialis quidem) Arithmeljc;r: Ut
Jl1aterialis uero,&. in fonis,Muftca:.
Vt motus, magnitudo)&. numerus.
H;rc dixit,per h;rc alia quo'l3 comprchendens. Per mo.
tum cnim quietem comprehendtt. Per magnitudinem au,
,em 6guram.in magnitudine enim figura.
Si enim effet ui[us folus)&: ipfe albi) magis late/
ret : etiamu hoc uideretur effe omnia : SI> inter fe
inuicem confequerentur fimul coler) &. m~gnil
tudo . Nunc autcm,quoniamin alte~o fe~fih coI?
munia infunt, apertum fic ) $l' dl: qUldahud unUl
quodg3 eorum.
. Plutarchus philorophus, quam diximus dubitationem
tertio contemplationis capite, ftc dicir: Cur natura com,
munia fenCtlia non uni renfui fepoftta attt',buit< ftquidem ui
dcmus & in ipfis quinque muItas oppofitiones fenftlium:
& hoc magis dicit AriRotelcs.conuenit enim folulio, & fol
uit dubitationem per pra:fells diétum,dicês, q> fi fub unum
folum fen(um cadcrent communia fenftlia,ut, uerbi gratia,
uifum fub eundem autem uifum cadercllt &. propria fel1ft,
lia,uc ~lbum,fiue color:laterem communia fenfllia,et idem
putarctur,quod color , numerus) & figura, &. molUs,& Te
ligua.Nunc autem non Colum in colore conGderamus nu,
merum fed &. in fonis & fuccis,& hac ratione aCe inuicem
difcern~mur.Si autem'unus ex quinque fen6bus h:rc iudi_
caret,multo magis nos faUerent : quando &. nunc fum ap'
ptehenfu nobis dif6cilia, cum per quinque fc.,fus cogno,
(clUltur.Si autcm unus quidem e quinque fenfibus deeffct,
adhuc elfenr cognitu diŒcilia.Et quid ha:c dico.;' fi unus hfC
iudicarer,ne cognorccremur quidem.Nullc au rem quonia,
inquit,diucrûs fcnfibus infum communia fwfilid,& in mui
lis conûderamur:proprcrca darum cft,&: quanam in rc dif "
ferum,& afe il1uicem , &. à propri:js fenfll,bos. Et in his efi:
praxis,praxis,inquam,Dei gratil,fecunda.
111
Q!!oniam autem fentimus) quod uidemus, 8!:
audimus : neceffc efi uel uifu fentire, quod uidet,
ue! alioJcd &: ipfe erit &: uifus)&: fubieél:i color-is.
Qyoniam fuperius oaendit non dfe fextum fl'nfum, qui
communia fenf1lia propria habet fenûlia:nunc uule per hxc
aliam qu;raionem proponere. Qy:rtit cnim nunquid non
fint quinque fenfus,fed decem.Q uoniam enim ,inquit, ui,
demus,&. {emimus , quod uidemus:rurfus audimus, &. [en
timus,quod audimus: qu;rrit utrum eodem fenfu & uide ~
mus, & femimus ,quod uidemus :: an alius quidem dl:
fenfus, qui uidet (ubieéèos colores: alius autem , qui fe!1lit
uifiuam operationem}çl eR, qui remit quod uidcmus.Duo
crgo funt qua:renda : Ullum quidem ) utrum eodem fenfu,
dico aucem uiftuo, & uidemus colores, & femimus ope,
rationem, qua: uidet colores ~ Secundum an alius quidcm
ca (en (us , qui uidet colores: alius autem " qui femir, quod
uidemus , idem l'a auttm di cere qui fentit uiûuam opera,
tionem t nam quoniam nullum ~Ti ( proprium fcn~le , alia
omnia erunt communia fenfilia:N5 (l colores d'~etls,e~unt
communes facultatis,qu;r uide{,&. dus qu;r f~~tlt, q, Ulde,
mus &. fi fonus dixetis erum communes audlnua: faculta.
tis,& eius,qua: appreh~ndi t auditiu~m o~er~tion(m,id dl,
,qua: femit,q, audimus. Similiecr 8l1O ~ellqUiS fen~bus.fed
nullum elfe ptoptium fenfile, fcd ?~l11a communta) non:
dum abfurdum ell'c: uidctur, AtqUl aliud abCurdum COUlgtt
�T
~
..
R.
Ait tllim , li alio r~:ofu
.
, lUth} 6"ratia uidernus ) alio autem (en
fu no~imu5,quod uidemus: CcnCus ille, qui fentit uilluam
opcrallonem, nunquid &: ipCe Cemit operationem: an rur,
(us alius dl: fenfus, qui apprehendit ipfam operationem <
Si cnrm dixcris,q, ipfe quidem apprehédit propriam opera
tio.nem:alills ~uœm fmfus apprehendit uiLlIa oprrationê :
qm crgo dl ahfurda&: teiiciendaoratio. nô drigitut almB,
qui color. es apptehédit,&: alius qui femit opcrationem. Sed
IleC}lllllius,qui femit,q, audimus,uel uidemus,fieri poteil Ut
alius nt fenfus,qui operationem apprehendat . Erit enim &.
huiu" alius:idque in infinilUm. Si autem ,quod dt in infinitum , falCum eft, fuira ergo dt otatio, qua: dicit alios quiitem elfe fenfus, qui {enû!ia apprehendunt ,alios uero , qui
apprehendum ipfas operation cs • Deinde & ad aliam [e
confert orationem ,qua: dicit , quod iidem fenfiJs &: fubie,
da apptehendum,&: proprias operationes, &: affett dubi,
tationem,eamq; foluit:ut ex hoc conijciamus,in hac eCfe fen
tentia f\tifiolelem,ut exifiimet,q, iidem fenfus &: fubleéta
IenlUia &: operatlones apprehendant. Efi autem ha:c dubi.
tatio,q~a: dieit,q, non idem fcnfus &: fibi fubieda apprehédit &. ipfam operationem femit: &: rationem adducit, Ut in
uif~.& dicit,uidere nihil eCfe aliud, qua colores apprehende
re.Cenfuum auttm operationes non funt colores , fU~t enim
.ncorporea: operationes.Ergo operationes uiCus non appre
hendit.Soluit autem dubitationem dieens, Cl' non (emper ui
<lete eA: colol'um apprehenfio.nam &. tenebras apphendimus.Atqui tenebra: non Cum color. Q uare falfa dt orado.
&. alioqui qfi edam concdrero,uidere eCfe colorum apprehenfionem:&: fic nihil ab[utdum. Nam & operation es Cunt
']uodamodo colorata:,etft non ,pprie:incorporea enim quo
proprie colora ta eCfe dicatur<atqui fi colorata eé dicatur,ex
fplendoribus ,qui quodamodo apparent edam poft a.bCentiam uiûbilis. manent cnim ueluti lampades clrca UlCum •
etiam poA: abfcdfum fplcndidi fenfllis, quo, fciliect colorata eft opcratio.& hoc in animatis fit falcultatibus J ut poft
fenftlis ab(entiam typos concineant; in inanimatis autem
hoc non fit,ut in fpeculo.poil abfentiam enim fenmis nihil
manet:non eA: enim,quod cominear. Nos autcm ad hoc di,
<imus.Male dicis Arifioteles.neC}3 enim [unt uifus operatio
Iles colorata::{ed perfpicuum fplendorum caufa dll. ipfum
enim perfpicuum poa abfcnciam uifibil·s fplendotes quof~
dam ame ui[um imprimir & pfigurar. Et ha:c quidem [uor.
']ua: pet diél:ionis contcxtum apparent. &: tfi , ut côpendio
abfoluam,mens AriA:otdis apma. Vult enim particulares
fenfus &: fibi fubieda apphendere,& proprias quoqJ operationes.Alexander autem in cômêtario uult qUI11<}J fenCus
ftbi fubiedorum fenfilium eCfe apphcnfiuos ,côem autem
[enfum elfe uult &fubiedorum,& ip[all! operationum app
henfiuu.Plutarchus uero ait eCfe opus rationalis aia: cogno
fcere operati6es CenCuum.ait cnim, q, circa ignobllem ratio
l1alis aia: partcm,q eft opinio,hoc fit. opinio CI1im, q eA: ma
:xime côis,& ignobilis pars aia:,rationalem irrational! cône
d~t,femper.n.ut fa:pe cognouimus,per ignobiles fui panes
p~Jma fecundis côiungumur:ur nunc quoC}l eé dicit ..opinio
I1IS ergo dl: hoc facere,& fenforium operationes apphende
re.R~c.entiores autem interptes neqJ Alexandri Cupercilium
reuerltl,neqJ ~lutarchum aUdienres, Ced &: ipfo extrufo Ari
ftotele,reccnnotcm interptationem inuenerunr. Dicot.n.ef
fe attentiua! rati,:>nalis aia: partis,quam 7rÇOcrU(TP(O'V uocant,
fenCuum operallones apphendere. Racionalis enim aia non
fotum habet in poteftate inreUedum cooitationem uo1un,
tatem,&. cl~él:iones kUm eos:fed & ~lia~ quanda:n facul
tatem rônah aiœ ~d,rudunt,qua attemiua appellant.Q U3:
quidem attelHiua,lI1qUlun~,ea qua:rit,& aiaduwir,qua: fiüt
in hoie.& dlcit,ego jrellexl,eg? coguaui, ego opina tus fum:
ego iratus [um ego defideraUl.Et,ut femd dicam ha:c atté
,
f!
- L
'
tiua pars rationahs ai.e rranu t per oes lac~ltates ronales,&
irrationales,&. uegetatiuas feu naturales.SI ergo oponet,in,
']uiuot,attCntiua per oés tranfi.r e; p~r fcnfus quocv ,pceder,
~ dicer,cgo uidl:ego audiui.Elus COlm, quod OpcratÎôes ap
T '1 :V
s
prehendit,proprium dl ha:c di cere • Si ergo attentiua ~q
ha:c dicit,ipfa dt ,qua: operationes Cenûlium apprehen It.
Oponet enim unum elfe quod omnia apprehefldat, ~uan,
doquidem unus quoque homo eft. Si enim aliud qUld~~
ha:c apprehendat : aliud uero illa , perinde efi, ut ipCe alibl
dicir,ut fi tu quidem hoc femias,illud uero ego. Vllum erg~
dlè oportet,quod efi pars attemiu3.H-.rc enim pars ~ttl"U
. ua pet omnes peruadit fuculrares, & cognitiu3s, &: utta eS.
Vilde quando fecundum cognitiu3s operat!ones aliq~~
animo diuagantem,& fiertemcl11 uolumus increpare,cI ~~
cimus.Altende tibiipft. fi autem pet uitales procedit, d~~lt
Grfct !T~yoJlo~, V nde &: tragœdia dicit IT~V~''''~, CognoUi ,In
quit,quod me facete oporrucrit.EA: trgo attêtiua pars,qUlt
[enfuum operatiolles apprehendit,et male,inquiunt,Plu tar
chus opinionem huius eCfe caufam exifiimauit. Opof[et.~:
unum cCfe,quod omnium facultatum operationts appr c e
dit.opinio autem non apprehendit operationes intelle~us.
non dicit enim.Ego intellexi : ego cogitaui. erft enim dlca r,
ego opina tUS [um:ego Îrarus fum : Ced tfi meliorum oper}
tiones contemplari non potea.Hfc autem cum dicunt,P Il
tarchum non reprehendunt:eum enim nufquam dicencerll
Înuenerunt,q> facultas,qua: femit CcnCuum opetatione~, ea
opiniol1ls:Ced in hoc eis cum Alexandro conuenit, qUl.re~'
rum c6em cau[atur &. ipfe.Et utcrCV male dieere conu!n c!'
tur ,cum dicullt cômunem fenCum operatiôes uniuCCUlUfCV
fenCus apprehendere. Communis enim fenfus nihil appr~'
helldit,q, non fit Cenûle.Quicquid autem cA: fenfile, dlm
corpore.nol1 eft aucem operatio in corpore, nô efi crgo fcll
filis.Si non dt: autem fenmis, nec in cômunem [el1[um ca'
dit.Ee nos ijs aCfentimur,Cl' necv cCc fexcus [enfus, qui,'1' (c"
tiatur,Cogl"10~cat,l~eqJ 9' idem &: uidet, &: fcit,q> Uldet: [cd
q, ~oc efi ranollalls al1lma:,huiur~ facultatis attentiUlll: cp
enlm non eA: fexcus fenCus,qui,q, femiatur,uideat, admittl'
~us fecun~um ~a,qua: [um dida ab AriA:otele. Cl' aute rll
Idem lic,qui fennr,~ ~ognofcit,q, fenfu percepcum ê , curll
dlCentem non a.dmltnm~s.Mihi coim non colligicur colora
tam eCfe operauonem,euam fi ipfa nouit,quod fentiatur ,eo
q, nô Colum colorem uidet uiCus,[ed & lucem,& tencbras.
Ei enim diccmus , q' folum per fe colorem uidet uiCus. alia
autem,q, non fint color,nouit fecundum negationem: nC C
ab ipOs patilUr. nuHu5 autem pro priam operationem fimiJ
liter nouit ut ea,qua: funt [ecundum ncgation em. Q;. uare
quando c~lorem apprehendir) colorarur operario • Q uod
aurem abfurdum ê boc di cere , '1' quodammodo coloratu!
opcratio,apenum efi.ipfa coim eA: incorporea. incorporeï
autem coloratum eCfe qui poteA:~eft autem nigri amuJ & a
b i parriceps:quoniam ha!c fimul uidct:quod eA: abfutdum.
efret ergo melius dicere coloralUm eCfe fenCorium, non op'
ratiôem.Si autem &. hoc ex lampadibuB probatur, dici~U!
hoc non cCfe colorationem operationis,[ed uehemétem H~t~
fenftlis,qui affedum in fen(orio effecit: cuius affeél:us typ~
CUOl accepit imaginatio,retinet , & proprerea uidentur a
ea lampades.Et cp nô eA: coloralio,aperrum eft.nam &: riZ
bis oculos claudemibus uidetUr.fcire ellim oportet nihll (. ~
fe aliud imagin.1tionem,quam paruum fenfum,ftcur [,n[US
eA: uehemens imaginatio,&. ea alioqui abfurdum eundin.fenfum Ccire,'l' uidet. Omnino enim pofiquam uidir CO 0&
re;'ll,ad feipfum conuerlus fe uide're cognofcit. si aute lll ad
felpfum conumitur,dè &. feparabilis operationis • Q UO
autem ca feparabilis operationis,eft &. feparabilis fubfi aP
tia:.& proptcrea & a:ternum &.incorporcum Qui c:r~
dubitabilitcr animam rationalem immortalem elfe dicit S
aperte clamat irrationalem eCfe immortalem. quod efi a ~
furdum.ne~ enim funt [cnCus ~tcrni:&: idc:o ad feip[oS 11011
conuertulltur.a aut ad fcipfos non c6uc:rtulltur, non appr'
hendullt proprias oRaciones,nihil dt cnim aliud ad [eipfull1
e
conumi,qua proprias operationes apprchendere. Q... ua,r
non rede dicit AriA:oteles:fed,ut diximus
arcenriult al~
partis fenfuu o~atiôes cognofccrc:&: q, h~c fic hJb't,~X r'
bus ê uiderc:.occupati.n.cirCi $1dpii rônc:~ ({iaû uidet UI(IJ~
b
en
ncfdmus
�A' N
nt~cintus quid uiderit,eo quod ocrupata fuit ratio,et pofi:ea
.obi ad fe red* ratio,licet ilmicum non uideat, nunc,inquir,
ipCum uidi,ut quœ ueluti paruum uifi typum rcccperit.& fi
trgo occupatét fuerit,cum ad fe redicrit,fe uidilfe dicit.elt er
to rationis dicere,uidi.SIquis autë dubitautrit, qüo dldum
dl: rationem circé! uniuerfalia uerr.1ri, nunc autcm dicimus
tam cum p:trticularibus fcnfibus opera ri: dic ad hoc, Cl',qfi
C~rpore quidem inftro,ulÎtul', circa particubria opcratur:
'ln autem cO,m inftro,non mitur.circa uniuerCalia immoratur.nunc aUtc01 corpore utitur.Et ha:c quidem hoc modo,
abncmorum alltern ~ratiam Arino eh n011 referimus) Ccd
qUod ab eo didcm cfl:,falfum eë aff'erimus'; DlCimus ergo
.tum nobifcU01 ccnucnirc.Q.. ncnim dicit, [cnCum nolfe cp
0pcra wr,d'cimus hoc ciicerc,ipfum (cire,non ut fmCum,Ced
lit qui fit rationis inHi:m.Sicut cnim fuperius dixit uiCum nof
fe ~ulce,non ut uilûm,fed ut céem Cenfum: ita & nunc hoc
~IJ()[.& nOn ipfe fol um hoc facit,fed & côis,conCUt,tudo huc
. abet morem,qÎl dicir:Ceeutis thronum fem , & ecce opus
Illltrumellto honol'atur;non cp hoc ipfum fccit,fcd is,qui il·
IOUfus dt, operal~lIs, Et in his comemphrio,dco eft graria,
adl?lPlcrur.Q fi au rcm femimus,inquit,q> u:dem,us,&: n6
QIXlt,qiü utem uidemus:non cn;m in U/Cu tantum Id, quod
dlcit,comparar & cxrrccc,Ccd &: in omni fwfu: Q..uare i,d,
(Juoe! coe e11 dicit a fcnriendo .Sed ipfe em 8; llI[us & fublt:t'li coloris.Q. aurcm Cccundum dluiCiollê di,xir, 1l1quiel~s,
lie! eodem fcnfu !Ibicétum &. optratiollê IlCl."lmUs',uel airo
qUldem Cubiccrum alio autem operatiol1(m,pcl' rellqua al,
lefll/n diu'fionis m~mb rum r~fdlit, quod dicir :.cp alius dt
iUI.ulrum apprehcl~dit.i,o~erati~nê,~arus qui Cubieétum.
PI; aUtem non dIXI!, & aIl us qUI fubl étum, &: pl'Optcre<\
()klcuram orat:on em rcddidit.D C'i nde dedaiarc uolens ÇId
t rUbicétum,fubiunxit,colorê. Vifus cnilTJ fufSm ccolor.
m
Qgare ue! duo eiufdé<Tunt, ueli fe fuiipfius.
l' BI IlC infm abCurdum. Ait cnim, 'l' fi h<tc Ge habenc,&
~ lUS qu:dem fubie,-ch.lm femit:alius autcm operatiollem,co
~Inget duos rIfe eiufdcm fenfus, Ut coloris uifirm , & alium
{iellf~m,qui remie operaeionc:m uifus,& duo inueniencur idé
tnliemia pel' Ce, & 1 6 per accidens,quod dl: abCurdum. Si
aue,em rur(us idem cft.& colorcm fwr:ês, &: propriam ope
;atlonem,fcquetur rurCu, aliud abfurdum ,Iq> idem Ût fui pllus rcn fus.
Pr~terea auté fi !X aIius fuerit fenCus uifus, ue!
~rocedit in infinlcum!ue1 idem ipfe erit fuiipfius.
Quar~ hoc dl in primo faciendum.
HlIIe aircrum abrurdllm inducit in hallc fuppofirioncm,
\Iu<e dlC't,cp alia cft facultas,qu~ Centitcperaeio(1cm,Q.. ua
te hoc eft in pnmo faciendum,quafi diceret, cp in prima fta
te oporrcr,&: d C~re cp ipfc feiprum apprchendlr: &: cognofch ul fus,cp remît colorem, &. ,audltus,audi~ile: Î1mi~itcr
l'eLqui si enÎ01 propterea q> allus [mCus rentlat Cl' qUld Cenu
lU~,ideo,quod dicitur,in dub!um ucn!l:neccO:e cft, iquit, ,ad
Prllllum uenire,&: dicere, cp Ipfe nOUit proprlam opcratlClCIll .& oportcbat magis ?iccre,tc~a) Ut fic diccret : 'luare
lOC cft reéta in primo faclendum.NoI1t~ulli autem ~ pCe,lls
~Iétum lic imerpretad funt.HCcnfus,9 U1 apprch~ndt( opera
I0
\ l1e01 alius Cenfus apprehédlt proprlam operatlonem: cur
flO." & primus qui ~pprehendit fubiectum, apprehêdit pro
Priam operati~nem ç abfurdum cnim cale cft.
&:
r
• I-!abet aut dubitltioné.Si.n.vifu [entire évider.1
\lr,aUtcolor)uel qd habec! fi uid~ric qui~ id qel
l.lldet,& Coloré habebir id quod pnmam Uldet.
Binc dubltarioncm aduerfu~ aliam fuppofiriôcm affcrt
~~a: diClt il idem fenrus & fubieéi:a Sl opcrationes apprch~
eu
'lIt
'.
'
'd
R.n
<lit~etla c~lorem habebit id,quod ptl,mum Ul , et., e,-~c ad.
r,Pnmùm qu~doquidcm fenmlum fpeclcs Ulfus ln ope
l'and
"
,
.
r
1 0 eXttrlUs accipit.D :cit auetm,<}> &: Ipre prlUs pcr le co
()~El h~bebit,lt 9,llidcm..efi: a~ alio ui/1bili~.
..,
Il
"
,.n- ~ ltaCJ apt.u,g, no unu ui{u fentlrf. etemm qn
o .v.iclemus"uifuiuQic.amw
~ tfneblas..& lucem't.
>.
.1.
1 M ' A'
77
Hic tfi: folutio diéè::e dubitationis, 8t êonlidcrâ , q, hanc
quidcm foluit dubitationcm:ud,fl uells,lenije, ut qui in hac
magis elTet opinion'c:prfeermifit aurcm reli quam dubitatio
mm infolubilem,qu:E aduerfus hac ferrur opiniol1cm.ca ail
tcm lie dicir:fi una eft facultas,& 'lux uidct, &:qU:E opera,
tionem cognofcit,idcm crit fenl1le.& [emiens. Sed quia op'
polleam perlmitopinioncm,uidctur hanc quoCV diffoluel'c.
Ha:c aurf faciunc ad mitigandas,& lcniendas dubitationes.
Pra::terea auté,efl: ut fit coloratum id qci uider:
fenforium. rh fenfilis dl: fufceptiuum fine materia
unumquud'J3. Qgare &. eum reedrerunt fenfilia >
inful1c fenfus)& imaginationes in fenforÜs.
'
IIIu..! .E11 ut,,p co qa dt,uecunq;énquit,colorata dt ope
ratio.Et Î his praxis dei graeia impleî:,praxis dei gra tenia.
Eius aut qci eil fenfileppario) &. [mfus, cIl: 9dé
eadé & una!cé aut ipfum nô idé.Dico aut,vt f0nus7
qui ell fm ;1étum,& auditus}qui eil pm a:tum.
Pultquam dlxic Cuperius,'l> opem io eft utCUl1qJ colora.
ta,hoe autem oftendir ex lampadibus,{.u(lt apparent êt poft
abfe nr:am (entllis,&: cp Cwfus,qui ê Cccundum aétum , ope
raCUr rccipielldo rpeciei Cenfilium,& hucuf<}3 aducrCus prie,
rem oppofuir,in hoc loeo Liulc hoc ipfum extédere , perinde
ac fi diccr{t:Atqui dico> 'l' fpeci es fcnfll:um procedunr ad
feafu m,fcculldum aétum,per id quod clt alC(:u Ccnllle. Efl
cnim duplex fcnGle,hoc quidcm pot~l1tia,ilIud uero acru,et
duplex fenfus ,hic quidcm potttia,ille uero aétu.Si ergo fen
fus aéèu id em eft,q& aétu renfile, llquidcm fcnfus cft aétll
colorarus ,fenfile autem cft color.idem clt ergo fmCus,qui
dl: fecundum adum,qcf id ,qcf dt Cc(fm aétum [cnûlc.sen
flle autem dicit. C.cémodcratum.immoderalum enim COr,
rumplt Ulfum.Si aute.:1 idem dfet,Guod immoderatum,fcn
ftIe,fururum tél ut idrm fe:prum corrumperct, quod eft ab
furdum .Nc e ~ilti ma aiit,qnl idem eê di cit l"cnCum fm aél:ü.
quod Id,quod eft fccildum aétum fenfile, eum fenfilium ra
tiooes d,cere dTc in fcnfu,qn nec aoimam quidcm ration a,
lem rcrum rationes habere dicit,fcd non fcript:E elfe t:lbltl~
flm llem.quèd ca enim raeiones habcat,elt Empcdoclis , ciï
diC/t,Nam tcrram ten'a confpel<imus. Anltordes aurê hoc
non dic!r.nifl propterea q. cft Imj31fu fac lis. Qui cnim aétu
fellCus dl,ad fufclpicndas forma.; n:mm [ccundum aétuOJ
fenfllium faCile impriml & fingi pordl, & proprcrea eundé
dfe dicie cum co,quod ë aétu renfile, fenfum rc~m aétll.ct
hoc Île ,pbat.Prlmu ÇIdem,fl nihil aliud dl,inquit,aétus fe.
cundum aétum ,quam habere ca,qua: fu nt fcnfib fecunda
aél:um,fcnÎJlla aUCem fecundum aétum fUnt qu~ Cl fc: ICU ha
bemur ,quod haberur aurcm,& habel,idem dt: reofus crgo
fecundum acrum idem ~ft,qllod fecundum attum Cenfile.
Porro & ex abo acriorem,& magis naeul'alcm ratiom:m de
monftrat.Î1c enim dicit.Oltcnfum cfi: in tertio llbro n'leura
~is aurculraüonill ,cp quicquid agit,& patirur ,rub eéto quidé
Idem efi:,habltudmc dluc:rCum , nos itaquc dicere memini,
mus q> difciplina &: doétrina elt cadem fub :ccro hablrudi,
n~ diuetfa.i,dem cnim theorema , fi diCcipulum quidcm rc ...
fpl~las,~ICclpl, ~a:fi aucem doét?rcm,do~ril1a.Quare quic
qutd agit &: pamur ,cfi: Idem qUldcm fubledo habimdll1e
autem diuerCum.si crgo & Ccnfus Cecundum altum cft aliquid patirns,& (e~lme fccundum aétum cft aliquid ag ens :
c1arum efr,q. colllgcrur & ca dfe quidcm cadi fubicéto,ha
b ieudinc aurem diucrfa. S:c crgo & naturaliccr raeioncm de
monltrat. C~iel1dum autem , quèd cum fiot dux habicudlf
nes feu-relaClOne&)h~c quidem ad fenfum , qui é Cccundum
aétum qua: cfi: haberc, illa uero ad aétu fenûle, qua: dt ha
beri , dlJpllcem dfe habitudl/lem & rclacionem nos latet.
qubd in nonnullis ueraque habitudo non nom inaru r: Cum
cnim fine quin<}3 rcnfus 10 uno folo dico autrm audltu,'l m
ba: Cunt relatlones nominatf: & fc~undum adum Cenmis.
&. fenfllS, fccundum aétum.In (cnCu enim fccüd um aéru •
habitudo, auditlo dlcitUr •• cnmis auttm fecu ndum adum
habiw4oioniw.ln ,di'lUÏI aucclU (cnllbUi nQ cft uiucnite
1
�R
T~ 1 " V
"""5
· tr
floft\el1 .Virùs (ulm rcêJm adum habitudinë, uilionem dici centus.Concentus autem ratio rcu;pportio.ProportIO~U
mus,uillbilis aurcm fecundum aélum habiludiné,debeba- ex diminutione et excdfu corrumpit. Vt fex ad tria habet ~
mus quidcm colorarionem dicere.non dicimus allt.& qua. portion cm duplâ)et unum ad duo.fi duobus ergo unum a
re,in contexru diétionis diCCfmus.Qij1 ergo no in omnibus didùis ,nô feruarur duplum.&. fi ex Ccx ad duo ~l1um abau
fenllbus duplex habitudo,noiata eRJ ~Rea Cfpe laret:nec du lcris,l1on feruatur duplum. Propot:tio. n. non patitlitU nlliS
plieem uidemus habitudinem.Hfc cum dixerit Arifio.hine termini addirione,uel dcfedum.Rede autr dixit, V mUS re~
Alcxandel' colligere vi corollarium ~s,qu:r. ab ipfo AriRo mini. fi.n. utri Cq; addideris, ut tribus quidé Ullum , fex aUI:
re.in priore dida Cum,q, quin'l3 fenCus proprias operalioncs duo,rurfus fcruarur dupli proportio,q dl ad quatUor. (lu:!
apphcndurlt. Dicit cnim Alexander, fi idem eR qui eR tim cbré diétu é, V ni us. si ergo .pponio uoius termini,add,tlOI
adum,Ccl1fus,quod [enf1le fc(Jm aêtum: c1aJ3Z dl, Cl> fcipm nem,ud dcfedum no patitur,qiii corrumpit, nec ergo fCIl~
coprehendit fcnfus,'lui cR fcorn aélum.J pfe en:m nihil cR fus admitcit defedum,uel addirioem fcnfilis. qm corr um~
tur.sed exceffus qui dé coaceruate & exteplo corrumpir: en
arud,~ aélus Ceu operatio fenfus.tune cllim dr Ccëlm aé1u,
qo agit.Quare manifeftli cR, Cl' fenfus fcom aêtli feipfum primum.n,apphenderir,patir,uel cogrcgatus,ud di fg~cgal
apphendir.CIa~ eR ergo,q, fwfus (u~m operalÎonem app
tus,& corrumpir:defeélus autem r~e la:dit.eo.l1. cp nO ope
hendtt.quod VI AriRoreli.Et h:x:c qUJdem Alexander.Nos rerur,la:dir.qui.n.funtin fpelunca,fi longo tpe nô u~dertnr!
ai'ir dicimus,q, non uera dicit:neC}3 hoc corollarium hinc col exca:camur. sieut & qui no aud.unr,idipfum patiun~:ob fa
ligitur.Primum enim UCij/ dt dicae,q, idem eft, qui dl: fe, folum cam,q, 110n opererur,~~ Hippocrarê,qui di.XI~Moi
cundum aélum Cenfus,quod CcêJm aé1um fe~me, fcèlm fu, lUS nrmum ,& ualidum reddlt:ociû auum II<juefaClt..t:t n0 9
bieélu:&I'l' apphêdlt fc(Jm aélum C(nf~ s., fdIm aél.um fcn ~uidé in uniuerfum i fenfu,& fcnlili id,de quo agebarur, r~
file.fcêJm autem nô itidem ue~ cR, cp dlc1r,q, li fcnm fc(Jm dauimus:ipfe :luté in audiru oratlone inftiruirlk: exercer,
aélum fenfile,iam & ipCum apphend ir. Et alioqui 110 fcèfm meriro,qiii in eo dl & a fubiedo nomen,ut fonirus, ue! fo~
id,quod efi coe,cognofcit,'lui eR fcêJm adü CenCus, fed 5m Ilario,& a CenCu,audirio.in uifu aue & guRu diélo cft ?on cc
id,qèl dl: diuerfum. Quarenus enim paritur, cognofcir. DQ 1l0mell à fubieélo.Er ~p aliud êt id,q> ab co dr,i audllu ut!
auté diuerfum fcèfm hoc:fcnfus el1lOl palieur, fenflle au rem farur. Cocentus.n.memioit.Cocenrus aut tPprie in uoce?t
agir.Quare hoc non admirro è Alexander, q. quatenus idë ut oftédemus. Vox.n.audirui fubijcirur. Proprerea ergol~
cR fenfus,qui eft fcom aélum,q> id, qêJ cft fm adum fenCi audiru eius uer(arur oro. fic auré oroné .pducir.fi fcorn aBu
le,fcêJm hoc cognofcat.Si aûr hoc qu0'l3 tibi concelTero. Sê audirus idem cft qd' uox:uox auté eR ~cemus, no fui adfe!
rit.n.qui ca Ccê,}m aélu,fcnfus,non habirum,fed id,p' qêJjdê fcd ad audicum:hoc.n.uulr .pporrio;~celltus aUte cGionc dl
cit: (I crgo uox dl: ~cétus:cocenrus aucê .pponio,i,uocis a~
cft quod Cenl1le fcêJm aétü.Quid cR hoc aurt;' uidelicet fu,
bieélum.fubieélo.n.idë cQ, Ced habiludine diuerfum. quid aud i r~m.pport~oWroportiollê amé non dicir répcralUra:~o
cft aurem fubicélum<:' (pês.r.has ergo Colil femit. Collig'rur cR,n.11I hac oplOJone:fed quéadmodum dicimus on us ber'
crgo q>,qui cR: fcèlm aélum fenfus,f,:um fubidium appl~ .pportione ad humcij/,ut ferarur:oô aurê et téperaLUra,fic e~
dit.l1on al't Cua operationtm, E ius am fubleda funt colom u~x hét .pponiollê ad auditum,q> fit ca dé cum fubieélo,n o
fpecies.& h~c quidé in his. Ari{1otc.uero ex his,q dida funt ~m !Il~ lCp~:~tu!a) li ergo c6cemus cR .pportio:Proportl~
uoum quOdem colligil.'l' fi Cenfus,qui cR [cêJm adum,idé é .aute 11.0 pat>t uOJu~ rer~ ini additionê, etë. ut fuperius d , 8~
'Id fcèJm adum Cellfile ,uide1icet fi eR fenfus , qui cR fcêJm cft. VICum cR au te Syrlano dicerc,q. etfi in ~rextu uocis nO
adum:dt &. id,qlJod dt [cêJm acrum Cenfile. & rurfus cor sneminillet.. no tfi mâca fuiffe,: oro. fi.n.dixiffer) 'lui cft ~rn
upto cO,ÇJ t ft fcêfm ac'lum, fenfu corrumpit & q(J dt fOl aélum audltus,eft flcemus ,coccnrus d1.f.auditus illiu6',CU
aélum fennIc,utuiCum,llon ut Cubfiaens. Id autem non cft jus dèauditus. Cuius aurcm cR,nifi uocis <;' 'luare fimul co'
in fenfu , qui cfè porcoria,& in eo,quod ca porencia [ellfile. prehenfa rffet:q> li uoeern quoC}3 folum dixiffec,auditum c~
non Cl' nô fim limul:fimul.n.funt fcl1m legêeo~, q runtad prehendilfer.Cuius.n.eR uox côccnrus,li n011 cft uox<;' audl
aliÇJd.& fi cft porelllia fenfus ,eQ & porenria Celll1lc.& fi ille tus au té elt uox.Cur ergo meminit uocis~ m~ côcemum:ut
non cft,nec hoc etir. Q uare quoad cffe qui dé ,?uenir,qg ê <>ndat i uoce elfe .J'prie ;Jcérum. uel ét l?pca uoluit utrullp
potentia fenlile,cu eo,quod eft CC:llfil aélu:& fcnfus,qui eft (1jC(re,ut dicat qna funt ealI hi'it c6ionem. Philo[oplll~ au:
potenria,cum fenfu,'lui aélu eR. Differl aiir, quatenus Cen, Ammonius dubitauit,cur per medln [enfile fCOID aél(l,~~
fus quid",'lui aélu eR,idem ea,qêJ id, quod tft aélu Ceume. lcgit fenfum,ÇJ é 1im aélum,effecocemum<Cur.n.no du"l
6enfus auc potentia,non eR idê q<I potentia fenfile, id~ me q"qui fdlm aélum fenCus eR,cR ~cêrus:quêadmodum cp
riro.NeC}3.n.hiceft,qêl ca uniac,&. fimulcoaleCcere faciat.T n fecundu aélum fenfile eft cocClllUs<;,Si crgo utruqJ P..l"2 :am,
ijs.n.q adu fum,Cpës fenfillum exiRenres in operatione fen q eR ad alteJ3Z,harmoniâ eR côcemus,cur non fenful cocell
fus,hinc quanda habitudine faciunr,& quodamodo conge, til atrribuic,fed fel1lili [cêJm al.'lum<:, Cii fic ergo dubira{fc r,
neratur,& fimul coaleCcunt.lpfa. n.operatio ,?iunéla cft,& d ilToluir,diccns,'l' 1111/lt;'r,m '«, quod dl: latine cocc:nrus,a UO
facit fenfum idê,qd' fCllme.ln iis amem, q fum porentia,no ce,qua! gra::ce eR t;'(Al~H',acCepta eR. Ut ipfa didio dedara r•
dum rral1erullt [pecies Cenflhum ad operalioncm fcnfus,& oox autem dl (enllle.Propterea ergo concentum ei,qd' d~
~~ea nôdum fada eR côio aliqua,& unio. Proprerra ergo,
fccundum aélum fenme attribuit , & non (en Cui fccu~duJ1l
qui aétu quidê fenfus eR,ide: eR,qd' adu fenfile. Sen fus aile aélum.Etin his abfolura eR, Dc:o ca gra,conremplatIO'
qui dl: potemia,l1o ea idê qd' id, quod ea porentia fenlile.
Efienim ur & auditum hot nô audiat! 8t. qc1
Pr~r~gorci uero non diRinguebam 'luidé,fed dicebam fell,
fonum
hér,non feml? fonat.Qfia~ré operatur) qà'
fus Idc e~c quod fenfile,non diftinguenres, & dicClltcS,'l', ÇJ
aélu qUI~em (ft,idcm dl:: qui uero porentia, non eft idem; potefi audirc)& fonar,quod poteft fonare!tunC fit
idqj metlto.P~otagorei. n.l1ô diccbanr oino dfe,qd' ea po, mul fit & qui eft Pm aél:um,au~itus, & qui eft.f~
tc:nria,ne'13 fuham fenûlibus pbcbam fed Ccnfilia elTe dice, aél:um fonus.Qgare quirpiam et dixerit ilIud qUll
banr,éjldiu ir~f~nfu.m c~dutlt,qtJqj tun~ folum fullt.nâ neép dé elfe auditioné,hoc vero fonarionéJcu fonirulll'
'Juod ca potctJa.!dlceba~,r~d,C]d' cR aéèu un. & id fenCus .p
PoRq3 dixir,q>,qui cR fecundum aélum Cenfus,8t qu od
creare affirmabat.ft.Il.Uldlmus,inquit,eA: color: {ln minus, eR 5m aélum fcnfllc,fubieéèo guidé idem funt 'li! aure ad
I1Ô eR. Eadem 1egc d~l~e,~ ~adë legc album. Proprerea er
elTe arrinet.i.fecundum rarionem,dlfferunr lIcu; afcC'l1fus ~
go rede dicerenr, q3UIS JO~IRllléle dlcerenr,qd' Ccnfus idem de[cen(us idem funt fubi.céèo~ur ..a~.n.ful;t in fcala)funr ail
dè,q(J [enlile,6 utcun<v dICc.:em,qd' aét.u eR.Introduxit et tem ratiôe diuerfa.cR COlm aIJud afccnfus aliud dcfccnfU!,
hoc primum eorollarium,fc<Im corollat'um,in quo quçrir. Dicir,hoe folum quadrare in ijs, qu~ furu' fecundum aBuS
cur extremitarcs fenlilium corrumpum fcnfum, qui cft pm {cd nô i Tjs,q fun.t po..!êtia.:.Ficr~.n.potrft,ut potétia fen(u~•
• dum.~ ho, oftêdir.Qui fc dm aétuUl (cufus efi,cft,~ iX fcnille pocenua hns.llo audlar. 6.n. cft audiru~ potenPa,
I
q
a,
Ilonaudir.
�n
E
ANI
flon ~udit:& tutrus,6 eR audihife pottmia ,nô audit ipfurn.
· SI autem &. motus)&. affeého)& aého,feu pasfio
mell in eo )quod mouerur!necdre dl &. fonum &
iluditum,qui dl pm aélum)dTe in eo)qui efi fe~un
~um potentinm.Aéliui enim)& motiui aéhls inefi
..n jXltiente •
OLhndir hinc theoretfla quod dt cx naturali aufcuhatÎo
tle,q, qui dt 601 aéi:um, fcnfus,fubieéi:o, quidem idem dt,
fluOd fenfile pm aéi:um:efl: autcrn habitudinc diuerflls. Dif
ert autem mOtus ab aétione,<p ubi ca tnotus,illic &. aétio;
~on a~tcm ubi aétio,illic et motllsP,nifcx coim agit quidé,
~.aglt exi{hns itnmobilis.Porr o &. affeéi:'o,ftllc pasûo &
a tlOfUnt rnotus.Sed ipfc quidem motus,4t ad id, guod dl:
~~ens?confertur ,aéi:io dicitunft autcm ad id) guod patitur t
a eébo feu paslio.l n eo autem,quod mouetur,di ,rr,pro eo
UOd (!.t,in patiente. V ult cr20 colligcre, q, idem ë afFeéèio
i eu pas(]o &. aéi:io,fubieéi:o,utraCj3 enim mOlüS. Motus aue
n ~o,quod moutrur.i.in patiente:nccefTt dt,inqu it,& wm
<jUIe~ vm aéèum ,fellfum , &. fenfile6m aéi:utn , cfTc idem.
~ uld dl: enim,guod paritur~ feufus. Q. uid cft quod agit? .
· enl1le,Quod alltem molUs dt in pariéte,darum. Si crlim
ln agellte,quodcuq3mouer mouebiwr:ctit &. prima cau(a~
qU?d cit abfurdum.Er audilUm,ÇJ fit fim aéèum ,errc in ta,
<JUI eft: fecundum pOtentiam. Dedt contcxtui djéi:ioni~ , In
to,AUdiru,ur Ût,q~ diciLUr,in eo auditu,qui dHm POtêlHi.
i
Qgare non necdre efi,quod mouer)moucri.So
~a:lUi it~q; operatio dl fonus,ue1 fonatio feu fonil
u~.audItiui auté audituS}le1 auditio.Duplex dt
~nl.lUaudjtus,&. duplex fOl1us,eadem autem ratio
: 10 al~is fcnfibus)& fcnfiltbus.Sicut enim aého,&
as~o.. n patiente,Bl non in agére! fic & fenfilis ope
~atIO.1t1 fenlîtiuo.Sed in 110nnullis quidem etiam
t onlmJt~efi,ut fonitus)& ;.1Uditiotin nônullis aUI
('111 altcro caret nomine . Vifio cnim dicitur uifus
()pcrQtio.coloris autrm 110men 110n habett& gufia
110,gufiatiui.Succi ;llltemFlret 110mine.
& ~Ccfpra oceafionc,deinccrs imerpohta or:ltione utitur,
mo
;Ut cp mOtus non dè in eo,quod mot/t't, (cd in ~o qef'
lIetllr.Si enim effet in eo,quod tnouct & ipH.rm. mOllel'Clur.
AUd:tiui aût auditus, uel auditio. Alilld dt audl tlls,aliud au,
dlrio.f\udiws en ;m é ipfc adus Gue oper:uio . Audirio lIero
t!l: apprehe:n!io. Q. ucadmodum & fonus di.' quO dcm ipre
QtepilUs.Q U:oE aurem in nobis ex fi:repitu fit affcétio,àï- fo
11irus.Cllm (rgo fciret ha:c differre,diflinxit dicens,r uplex
allditUs &: duplex fonus.H ~c funt enim potentia, illa uno
aétu:fi~ &. eius qund dt lenfi1c,aéius) &: fC'llft.tiui in fCllfiri,
tlo. Veau ê apertu m reddamus,quod dicitll1', fubiféèo ex!:,
plo id ,quod dr,excutiarn us,&. agi temus • Q uemadm odu
cUIl'J fab er faeit ponam,aél:io dus ê illlignis : &. affcéiio feu
P~sGo,lignorum in ipi1s lignis:l1c& qfi uidemus,fenl11is QI
~e.ll1 aétio,fonaffe coloris.cO: in ~Ii.(u:&: fcnfttiui ~or~s(f~~
1:: llUIl] aU,rem dic.it. fcnfurn ex [u Ole~o )rurfus eO: I!l IP~O UI
t/k.l1on ln fenftll.1.e?lore:(\eur ncc.1I1 fabro. S~~ 111 nonu!
qlrdem cr;am nomlllata dt,ut fOllltllS,& audltlo. Qua
~~b.llt~m ,(lellt in auditu dicim~s ~ à fenfu audit!o.nem .&: a
à rel~Cto G:l1f11i foniturn,Il.6 &. 111 UI.~U q~oqJ Île dlClmus~ fe.dli
d
, nfu qUldcm lcimus utflonetn,a rubleéèoautem non
l'lU d fil
'
o
l
.
'
l
a
non
ClIllU
oratlo
co
qm
,
dlclmus
{} ,~., co oratione m"&:
•
bllili
ex eo, quod habet alium
cal,qu'Im eolorarum corpus b'.n
C o1Or
..' ' ::wremcx
r.
CIl].QuarclloeitexiprolU lel.lO.OOmtus
'1 r
G ta:
d' .
'
.t'I
PlO fub'Icuo,De
inde tur[us q- rlmus,cur non J!IClmus
d"
Ce X~'
Il.
g Q ~",a I~,a fuceo qui efi: fub icéèum gllllUS ,lieur IClmUS
tlomê X~ jlC;CTIÇ ad
c II attollem ex fel;ru~D ic ad hoc,'l' hoc
,
d'leltur.
&.
Oq.l1)S P '
, ,
non
s
Phylici
idco
er.tlller:
Q_UOlwlm ~lUrcm Ull:l quidcmcaného elUs,9d '
en
to ,~Cl1fil )& fcnfitiui,c{fc :lut alrerum : nccdfc e fir
·utr~ l1Pi)& fer "r' Œnl)qui fic df)éluditum,~ CQ
til.fucÇUlll quoq;~ e' gufiu1l'l J (3(. reliqua
fur.
,
1
M
A
78
Hinc infert ptimum corol1ariutn,'P qui ê ~m aéèuffl fen
fus,idem eO:,quod fenme fccunduw aétum.i. fubi eéèo, ha,
b itudine aurem diufrfus.non cniro eo,cp 6tH dcfinilione di ,
uerfa,fequitur,<1' fimul corrumpUntUr ,&. fcruamur: fed 'P
ca ftnt ad aliquid. Q. uarc oponet hoc dicere alreram qua:;
fiioMm,&' non corollarium •
Qg~ aut fm potentiam dfir)non nccdTario.Sed
priores phyficorum fcriptores hoc non reéle dico
bant,l1ihil cIre putnntes nec album,nec nigrum fv
ne uifu nec fuccum fine gufiu.
Qua: ~utem powltia,tnquir,nol1lleeefTatio. ~id ~ non
Ileceffe eA: ea limul cfTt'~L~gc cnim eorutn ,qua:: funt ad ali,
quid,ea flmul dlè necefTe cO:. Qu~d dt cllitn potentia [enR
Je Omul cA: cli fel1fu,qui ea porelltla :fkut &. quod cO: aéèl'
fe:1flle,cum fcnfu qui dl aéèu.Qyid ergo dicit illud ,Nô Ile:
cdl'ario ~an uide1icct ptimum,q, non neafTe cf!: fcnfum,qul
cit porenria,idem efTe,quod potentia [enme) Ut in contem "
plarione diétum efi:.
PJrtim enim reâe dicebant,p:lrtim autcm nô re
él:e.Cul11 enim dupliciter dicntuf fcnfus,&: fenfile:
hœc quidé fm porcnti,Üllla uero Fm aétum tin his
quidem euenit qd diétUI11 efi)in aliis uero no euel
nit.Scd illi Dmpfr dicebantde iis,q d ir nô lîmprr.
Protagoreos innuit.Dieit aurem cos reéi:c di cere in eo,'P
dicam fenfum,quÎ ell: fccundum aéi:um .idem cfTc quod fen
file fceundum aél:um.non rcél:e autem diccbat,qnl &. qua:
funt tadem potwtia,cadem quoC}l ûmplieitcr dicebat oia,
qua: non oportet cildem dicete Dmplicitcr. Refellir autcm
&: Phlro hanc opinionem in Proragora dialogo.
Siquidel11 conccntus tlOX quxdam cfi: u~x aUI
trm & auditus efi ut unum , &: nOIl unum Idem.
G~zee eit ,,' Jl~' CTv.u4r.>~,' lX.mud aücH,quod en: in fecun
da fyllaba ci~s quod eO: H' cI'..',non !ft articulus,fed pars c6:
iuné1:ionis,perinde ae fi di ceret. qm uo,; qua:dam cO: conce
tUi. QUa: dt aut ea uox~ea.r. quf fe habet eommoderare ad
cutn,qui cO: [eCim aétum,audilUm. /16 poreft au rem dTe ar
ticulu~,g{~Dniam cum prOEdicaro coniungi rur. arrieuli enirn
à iA:iné'rionibus,qua: adrjeiunrur propollrionibus, quas cir.
hmoi
cUllfianria.~ appellanr,a:quiualellt.D ifl:inétiones auré
fcmpcr fubieCro coniungul1tur. nunc auttm accipit concen
tum ,ur pra:"wicatum audltus,& uocis,& propterea no opor
lc-ciiIud,k,Ut atticulum aeciperc, ne inueniarur eum p.r~di,
caro coniunétum.Dic Îraq, 1/' eN unam parte otarionis. Hic
<llltetn cO: feculT.dum col1tcmplationis corollatiutn, in quo
uult dicerc cur utremit ares fcnfllium corrumpunt (cn(us.
hoc oftendit per l:oncen lum &. proportionem,ut diéèum f.
Vox autem & au,;3ilUs cO: ut u11um,&. eR ut 110 unum. Hoc
rede dixît: fubiedo.l1. una dl uox,&. auditus:ratione aut ,&
habirud ine nô una ,fed diuerra.quare &: uno efi, &: nô uniT.
Proportio autCl11 concentus!neceiTe ea & au4V
tum eiTe qunndam proportionem.
Hoc dixiC,ut oftcl1deret non efTe tempcraruram, allditus
cum uoee COllcenwm , fcd eum quadam proporrione fini.
& diéi:um dl quomo do in comemplationc.
Et PPt? ét unuquodq; excedé~ & acutü)& gral
uC,auditu quo<Jl corrumpcre . Strr & in fuccis guIl
fium.& in co~ore uiful11 ) quod cft ualde fpJcndi
dum uel tcncbricofum. & in odoratu uehcmens
,
odor &dulcis,& amarus.
Oporrer coiter accipere iIIud Exccdens corrumpir, ut ln
auditu,gufl:u,uifu,odora ru. Ex~e{fus enim fcofus corrum.
punt. VnufQuifC}3 enim [en [us habet ea, qUX fe.posfint cor,
rumpere. Vifus quidem,quod cft nimis (pIen.d,d um, ut lUI
cem folis.Audirus aUtem,fol1um,g dè Cl' tonltru.~dorat~1t
graues,&. tctros Aarus.GuO:us uencna. Taéèus Ignem,n~i
mm.&: ideo excogitata: fum artfS,qua: [en fus uolup.tare ;:~:
ficianr:u irui quidem piéèura:audirul muliea:olfaéi:u.1unguc
tatialguUui coquinaria;taéCui lauacra,& ars tcxcndl.
�T
E Il T
VrpoU g, {mfus fit qu~èJam proportio.
Volens exem pla dicere fenfil.um, qu:::e corrumpunr fen
CU!1,poCuit & dulce.&: nunquid,ec 'l> fenfum diffoluat,eum
corrumpir,ut pingue(' Illue: autem, Vlpore qubd fenfus lit
'lu:rda m propon io:Quoniam Inquit,proportio,tlc (en fus:
proponio au rem exceffum non paritur, ptopterea dHen 1
fu s,ut proportio ,&: qu:rdam commoderatio.
Qgarc & duIcia gl1idem,guando dcducuntt~r)
cum pura & immixta funt)duclitur ad proportI.ol
flem ut acmum uel du1cc ud [alfum. tunccmm
fi
duJcia.omnino autem magis , guod mixtum e }
contcl1tus)quam acutum,& graue.
'"
H ic uulr dlcete qualcnam dt dulce fcnlile: &: dlclt 'l> Il,
)
J )
lud cit dulce fenflle,quod cum nuper effet p.urum, ~ immi
"eum non manfcrit purum , fed ad proportlonem auêrum
{ir id ~fl: ad mixtioncm.mixra cnim dulcia.Quare exrrema
pl:ra,ur ~curum &: graue,non funr dulci~, nifi ea mifcueris.
Iv) ;xt;on('m enim fequitur,& dulado,utJmmedlate.
Taétuiamcm,quod G1Jeficri potcfi)ueI quodfri
geficri.fcnfus autcm proportio. E xcedentia :lutem
uei moJeflia afficil1nt)ud corrumpunt.
'Taélui,in quir,dulce dt,quod caleneri poreit, ue! quod
frigelieti.&: uide quomodo Gr~ce dixerir 6içrt«ro'y,calcfaci
bile.i .quod poreft calefleri,&: -J,UKTOy refrigerabile,quod po
u ft frige 6 cri.tunc enim l'ft duke,quando poteft intenrione
admittcre:lmmodrrarum en im ftigidum,&: calidum ê mo
leftum. Reae l'rgo dixit,taétui dulce elfe, guod caleffl'ri po
trfi ,ü":! (Juod frige fieri, &: nOIl dixir calidum, ue! frigidum.
fi w irn hoc dixiffl' t,extremum intd lexiffet calidum &. frigi
dum,quod taétum uoluprate non am cit [l'd &. i!?fum cor,
rU l'"! l'i r.F ! in his guidë l'ft pra>. is,pr;; x s,dro dl gra,quart3;
V nu lL1ulfg3 ergo fenfos dl fobieéh fenfilis! & e
in fenfon o gllJtcnus dl fenforium:& fubieéh fenl
filis iudjca~ dlffcrentias. uralbum guidem & nil
grum u ifas: ulee aurcm J & amarurn gufius.Simi
liter autcm fe haber hoc & in alüs.
P ol1quam dJffe ruicde g 'itl gu e fell llbus:& docuir, non
eiTe alium fextum frnfi 'm,qui ab his quinque [eiul1galur:ne
qu is eJdrimarer, Cl' h:1c ratione ne com munis qu idem [enfus d l:per h:rc uul r oftcndere, cp l'ft com mullis [en [us • &.
non hoc (d UI ,rcd &. 'l> illcorporws cft hic commulllS[en
fus.Ad h :r~ nlllt'm,&: tl'rrium,q.llnc tempore operatur,l1e
que en!m in ali" rem pore noui[ dulce: in alio uero album:
fcd in cod- in [1. mi &: ('0 guod nunc eit, cognofcit hoc Çjdé
( fIi dulcc,iIIud W IO album. quarto amem dubitatiollc pro
PO'l;t aduer fu ,; 'ommunc m ft'nfu m, &. dubiradonem fal,
fo Cvhtir. D ind.: falfilm fo lutioll ni t'Uwi t: &: fic deinccps
dil.: t U (T'm fol l. til)ll<': .& ta lis qllidem ea corem plationis
a pp'J r:ï ws. i"\W li ro &. unum c!,lOdql w rum explicemus.
P dmlll)l (r~I' IJ 'i ':Ill endum eft tŒ: communem fcnfum
hoc r. >do.<::t,: ·iam n OIl folum fcimus diltc rentia eo~ cl
fum e: l rèëgenel lG.Ut al bi &: nigri &:fu Cci &flau;,& eiuf~o
di/cd,- : "l)rll'n,qux /ù m clU rd ~ m fpeciei, ut albi &: duleis:
qu:;:r .. nJum eit,quxnam cft pJ rs arum f, CJua: bas nouit dlf
f, Tc 1 i ,' . Ed1 cn:m mens cOp"lofca r ralem ùiffc:'r elJriam &:
Int "'ffrr'l1tiam al bi ad dule :red Il on per fe mens dicit ta
lem d: lfe 'CI1t1am,fed fc nfu utcns pr~tcn:J in ftrom t lllo.llne
fenfu cn: m n?11 effet fenÎtlia cog nofcere.l1 ergo albû &: dul
ce funt ~cnfiba.~uo~odo mens horum poffet dlffl r('ntia m
l1o{fe,J1Ifi fen fu,lI1flro!ufa e~er -: Quare non'ciera medium,
ncqJ per ~e, mens potUlff~t dl c~rc horum di':ilm. nec folum,
qua: funt 10 elleéè~ pr~d,ra ,fclUllt horum di'iam, [ed &: canis cum talltu m urdent,non edam guflauerit nou it guftabi
lia.~rCit iraql l'{fc carne~ gufla~ilem l &: fi n~n gufl:Juerit,
(ed cam Colum afpexwt.&: la~,dem l10uit non efTe guftabi,
lem,eriam prius quam g~[èatJuluare 110n cft inrelleaus di
cere di'ia m duleis ad albcr, [ed [enfu ~ . Et cuius igirur fefl rUS ~
.V nii uniui ex quil1'l1~Ucl duo~,u[ UI[U6 ' " i:uQus~Dicimu.
l
1
v S
ergo,nô eé unius f~n[us noJl'e talef!l dria.'!1,li.n. unus ~;~:
nouit talé di'iam,fclet ergo non [olu tPprlll fenfile,fed ~ t
num.fenfus ergo qui nouir dfiam albi ad dulce, cogno cc..
no folum album, fed &: dulce.Atqui hoc cft abfurduml co
fundere fenGlia,&: dicere uifum noffe qualitatcs gufl~b, ~~
cft ergo abCurdum unum ex quinliJ Cenftbus nolfe drlas
rum,gu:r funt disflmilis geJ1eris.Et ne 9uis dic~r n6 cff: ne
ceffarium noffe allena [en~l,a.f(me~ emm nOUit proprJ
cft aJbum:deindc ex neganooe nOUlr,'l> non cft album
fic 1I0uit dfiam,eo q> fcit non effc album.Ne qui~ er~o l
dicat.Non enim diximus quid eft,quod c?gnofclt drlam ~
bi ad non album [cd ad dulce.Quod cmm non cft al bu .,
poreit fic effe,&: ~on elfe calidum.nos aut diximus d'fierm
l1are dulce.Oportet crgo omnioo noŒ~ dulce,&: ex af :m~
tione,ut eius di'iam ad album cognofcamus.~ uare nO e t
unus fenfus qui ra lem nouic di'iam. [cd neC}3 duO fenfus,U
uilÎls &: guftus. Vnum mim elfe oportet,quod dicat-eoru~
dfiam. ft.n.non efl:unÏT,quod formas. utriu['l? furcipiar,q~l~
posfir eorum diuerllratl'm noffe,figUldem alius qUJdem
bum alius ucro dulce Cu[cipiat,rpecjem~Nam &: iudiCCS UO
,
uW
JlInt utrafC}3 parres audirc,ut cognofcam eorum contro _
fiam. fi crgo unu~ ea,guod dlcit di'iam albi ad du.lee: U~~
(rit,&: quod l'am ludlcat. Quare Ilccduorum qUidem r
fl'nfuwTI proprium horn notTe driam, n~c alicuius al!~s!~1
ticularis.Eft ('rgo alius [cnfus pra:ter qUIl1C}J noire drJa '1
bi et dulcis,&: is ca ergo à quinCJ3 fenfibus feparatus,an. no .
Dicimus non effe feparatum,Dï:.imus enim n011 elle aUua;
à quinque fepararum.dl ergo cOls.Ofienfum (ft ergot
coem fcnfum.et hic primum capur finilllr. Secüdum capu~
ca,in quo ofl:cndit fcnJum coem non effe co-rpu8.fi cnim e
fer corpus,operarcrur per partes. Oê cnim corpus ~ parC;
operarur.fi effet ergo corpus, nunèij in eodem & dulce,
album fufciperer:fed in hac guidem fui parre dulce,i alia ue
ro album.&: non effet omnino,guod iudicarer.ld cnim per
inde dTet,Înquit,ur fi tu hoc quidem [cmires.ergo uero i1lSf.
TolUS ergo,ut tOlus,côis [en rus femit dulce &: album,fi aLl
tem non totus,Ut COtus apprehendercr.qiio polfet ca iudi,:a'
re,ft non utrfiq; cogno[cerct~ft enim êt coceffero 'l> potdt
album &: dulce in cadë parce fufciperc:red non itidcm udCf;
& contrarias qualirares,ut albi &: nigri, calidi &. frigidi • Et
alioqui 11 effer corpus, oponem ipf~m rangel:.r.em fenfil,~
operari.Oé mim corpus rangens agir. AtqUi COIS Ccofus Il''
tangel18 Cenûlia agit.no eft ergo corpus. -& hoc eft (c~m ca
pur.Tertium cft capur,in quo oitendit,<p fine tRe a~, r.Hoc
autem lle oflendit.ur dicit cois fenfus,flc &: cogl1ofcJr.~ er·'
go in unoioftanti dicir dfiam dulcis &:albi, &: non in alJo~
dcm inftal1li dfiam albi,in alio ucro di'iam dulcis: d:ru~ c
ergo,'l> in uno inftatÏ nouit di'iam dulcis,&: aibi. Q.. n enllll
dicir cois fenfus in uno inftanri,nol1 dicir per acci ens,[c112
fe,ut conlidera in excmplo,quod dicoNunc audiui,q, pa'
to,poftquam fuilTct in SiciIia, ul'r[aeus eft cu Socrace.Ec~C
hicquidem illud,Nul1c, ad meum quidem auditum: per .c
eft,ad PlalOnis autem aduentum,iIIud, Nunc, eft pcc a~cl~
dens,crll eoim ergo nuc audiui,non l'ft abfurdü dlu abhll~
illic fu ilTe.si aurem conringat pr<Ellum nue nauale Rcri, &::~
co inflari,in quo faé1:um eft plium nauale,in eo dixerO,
audiui faétum plium nauale:runc iIlud,Nunc,&: ad me e. '
nunc enim audiui &: ad plium nauale,per [e eft. (lunc ~1I11
&:illlld faétum eft.Côis ergo fenrus, in quo inftanri drJa~
albi ad dulce dicit,in eoipfo [entit &: diiam inftantis,quod ~
per fe & ad dicendum &: ad cogn~fcendÜ. Q. uare lin e I~
agi ecôis fcnfus.&: hoc é capurrertlum . Q.u3nu caput e !
in quo dubirarionem proponir.Q uo, inquir,c6is fen[uS cO
traria iudicat,ut album et nigrum,calldii ue! frigi dum~~er
enim folum ,q CUllt diuerfor~m g~nerum,fed &: [1 funt el~~
dem generis. Eft crgo :rqull.dU?Jrare ,qùo na nt conrra~1
fpecies circa cBem [cnfum.sl enlm elTet corpus, nô e/fcr ~16
dubirarerur.Dici .n.p~ffet,'l> pm alla et alia parrem 6~~t ~LJ
traria:fed qÔl,cum llc IIlcorporeus, tit quoCJJ idiuiJ1b lhsl li
bitamus,qûo in eodcw fiant comraxia: fpecies • cra culll II
:'&
la:i
lia
in,orpoltUS,
�in~orportli8,in tcmporr operaretur, rOrfus dici polTct,q, in
allo, &. alio [empote fium contraria:ut in hoc quidem tem,
pore calidum,in illo uero frigidum.Sed quoniam ftne rem ..
pore operarur,&. in ipto infiami : proprerea mcrito dubira.
t~r.E)( duobus ita<}3 pr:rcedernibus capiribus nr grauior du
hilario.Siue cnim caet corpus,non effet dubium:fecundum
aliam enim, &: aliam paTtern poffet fufcipere côrraria:fiue,
curn fit incorporeus,in ttmpore operarl'rur,rurfus poaet in
allo,& atio rem pore fu fcipere contraria. fed quolliam l'fi in
Corporeus,& fine tempore operatur propterea dubitamus,
quornodo fufcipir comraria: fi quidem fimul fufcipit.H:rc
dl dubitatio,quarn in cômuni quidé fenfu exercet ,et agirat:
conueoit aUlem &. in alqs p:.rticularibus fenfibus. hi enlm
rnagis Contraria apprehendunt, quam comunis fenfus. fed
quoniam , qu:r apprehendullt quidem particulares fenfus,
C?rnunis quoC}J a·pprehendit:qu:r autem cômunis,non om
nlno &. patticulares:propterea,ut in cômuni,dubirationem
cômouer,&: agirat:et fic quidem dubitauir. Oeinde l'am fic
foluir,'1' cômunis fenfus &:unus dl, &. multi:unus quidem
fubieéto ,multi aur,h.ibitudlllf:idem aüt dicere ,rarione,feu
ddinitioneNam a cômuni fonte,nempe cômuni (cnfu,pro
~~dUnt alIj fenfus.Qyare ipfe unus quidem dl fubieéto:ra.
~Ionc aUlem multi. QlIarenus ergo unus l'fi, [ecundum hoc
ludicat ditferemiam.Quatenus autem multi ratione,fecun ..
dum hoc fu[cipit contraria. H:rc efi quidé falfa folutio:eam
aUtcrn fubum ir Arifiotell's dicés , '1' qua: funt fubiedo ca ..
dcm,ratione auteDl d ucrfa,cum fu nt quidem pOlêria, pof..
funt COntraria Cufcipcrc;cù autem fucrint aétu, non poa unt
fure" pere concrarialUt cahdum, uerbi gratia, &. frigidii [unt
cadem quidem fubiedo;in uno cnim fubicéto 6ul1t:ratiol1c
aUtem diuerfa,&: ramen non pOaUnt dfe fimulaétu. Quate ~ec cômunis fenCus:quon iam fubiedo quidem unus eft:
tattonc autcm muid fiquidem prxrcr hoc portfi contrarias
fenGi urn formas Cu[cipnc. fi c falfa fubuerCa folurione dein
~eps allam dlci r ueram folmionem. Oicit cnim,'1' cômunis
enfus &. unus cft CubieCto,&. multi rurfus fubiedo. Cccun.
<lu~ h,?c cnim differt hz c [olutio a priore folurione, '1' illa
qUldem unum dicir cômuncm [enfum fubieéto,multos au.
!ern ratione:h!!c aurem &. ullum,& muIros ipfum dici, rub ..
ledo.Quemadmodum, ut in cxemplooradonem dircutla ..
llIus,côlldera mihi ccmrum,& ex co quinC)3 rcéèas emi{fas.
&: po{lea a fc inuicem diuifas • hoc quidem ccmrurn unum
dl ad propriam natura): atqui cft cria mu!t~, V. niufcu~uf~
cnim fin is dl qui in Illo cft, ctram pofiqua tuerlllt a fc IOUIcem diui[a;. Èc ne dixeris, quomodo, quod efi ind,uillbile,
UnÎcui'l3attribuitur< Ta~s enim cfi incorporeorum narura~
Sicut ergo animal & ~nu l'.fi ad.na~u~a~ ~ & mulr~: rorum
cnim ut tOlil cfi in UIllUfCUlUfC}3l11dIUldUl natura •SI ergo &:
I.Inum cfi c6mums [enfus,&. multa~(tiam fi h:rc lint côtra,
ria. Er hxc quidem dicuntu~ per dl diorn ~ ~onte)(tum. Sc:d
qUoniam h<rc cfi paulo magls 10gICa tr dlllo~agc paulo ma
&is naturale) excogitemus.ha:c dl autetl!. <.=ôm~nis fwCus
~ ipre quidcm l'ft Incorporeus ; cfi auretn 10 fub leéto cor ..
Pore:ei cnim fubicél:um cfi corpus fpiricale:fpccies itaq; fen
m'um eriam l1l1nt cotrari:r ,in ip[o [plritali fluIH,fecundum
aliam:& aliam cius partem.Deinceps I:xc facul.eas a~eé1io
nCs,qu~ funt in fpiritu,lUd icat:&: {1co~,cdum. dIIT01L~lmu5:
l'tee dle1mus ln indluiltblll nw comrallas fpems,fed U1 dlua
~~ili,id Crt in fpiritali fecundîl aliam &: aliam eius partem.
'JIC aUtcm & aliud 1 cP matc.rialitcr quidem ~olltraria ~m~l
l'ton apprehendir [cd iudicauue, fimul:quonlarn ûmullUdlft eonr.raria.Sed l1 animaduer:cris,ne 'l!.dica.tiue quidê: ~n
Jbro cnlm peri hermcnias diél:l1 cfi,'1' cotrarlZ funt OpllllO
~t8,non qu:r dicunt cOlllraria de cootrar~s, ut q, albii qui,
cm difgrcgat nigrum ucro congregat: fed quae de codco.
c
on
'
$J, H
li lrana
d'cunt,u[
'1' album &. dlfgrcgar, U<.
~ogregar •. .3:
Unt crgo eomrarif opiniones.Si (rgo cômullls [cnfus ~lClt~
'album quidem difgregat nigl'i.'i uero congregaullIhll pa ..
tlcrur, eo Cl' ip[e contraria iu'dlcauit; &. ambo uere,&. nô de:
CO~cm '?otraria cnunciaw,. ~arc ncc i~dica~iuc côtrarÎa .
79
apprehêdÎLQI~ cfi ergo ante han, (oJutio ~tedc hab et. Vi,
de autt:m,'l' qUi Platonem rcprehendit,proprerea q, nalU ~
..am mathemarice traétauir,ipCe per mathcmatica narurali~
d!aoluit.eccc cnim dlxie pundi [olutiomm • Ad quod dici,
mus,'1' non propeerea, '1' ex maehematicis dirroluantur na,
lUralia, ipium rcprehendit: [cd quod lIarurales magllilUdi,
nt~ ex mathcmaricis confiilUit.His diétis,quol1iam idem èl
cit imaginarioncm ,&: commullem [enfum, de imagir allo ..
ne traétat, &: ad doétrinam de rationali anima [e conucr ..
tit,ut ofiendat, quod ha:c eft, qu:r primum mouet) -& 110n
irrarionalis. Et in his dl cootem plario.
Vnufquifq3 ergo (en(us dl: {ubiedi {en fi lis , qui
dl: in fenforio,q uatcnus dl: fenforium, &. iudicat
differentlas fubicéti fenfilis! ut album quidem,&
nigrum uifus: dulce autem &. amarum gufius. Si
,
militer autem habet hoc &. in aliis.
V nufquif<}3 inquit [cnfus pro pria [enmia apprehendit, in
fuo fenfono exiftcns,quando habct [ecundum naruram fen
[orium . Senforium aurem dicit,ucl rpiritum,uel tcftaceum.
Scnfus ergo,qui cft in [enforio,ipfe Ilouit,qu:r fum eiufdem
generis. Hinc aplc& ingcnio[e ad fenfum communem in~
grcdirur.Si mim unufquifque fcnfus nouir propria ,qu ~ funt
ciufdem generis ,colltraria:funt aurem contraria diuerÎl g.e,
neris,qu:r communis fen (us nouit,eft ergo communis fen.
Jus. &. Plato criam allte Arifiotelem appdlat communem
fenrum,ubi dlCit:Si enim non eft,fumus ftmilcs ~s, qui fun~
in durio equo,in qUlbus lion dl communis fenfus,qui (fi in
durioequo.
Qgoniam auté &. albu,&. du1ce~ &. unuquodgJ
fenfile,ad unumquodg3 iudicamus,& fenrim~s SI'
djfferr:necdre dt uti'J3 fenfu:funt eni!ll fenfilia.
Necdfc efi,inquir,qua: funt diuerfi gcnens, f~nfu ahq~o
cogno(cere: quandoquidem fenfilia apprehcndlt. 8mfiha
autem ad fen[uum relatione dicuntur:urpotc: quia ratio non
apprehcndit fenÎtlia. Quare ex hoc nihil ofiendit. [cd nos
hoc pulchrc ex irrationalibus oficndimus non elfe: rariona, .
lis.nam &: canis ludicaç dlfferêtiam dulcis &: albi: fiquidcm
non quoduis album aggr.edirur. neqJ cnim lapidcm, [cd id
•
lamum,quod dt fucculelllum.
Qgo fit ut apertu quoqJ fir,carnem non erre uv
timum fenforiu.NeceiTc cnim efiet ipfum tangens
,iudicare,q uod iudicar. nCg3 uero fepararim côtinl
git iudicare id, quod iudicae) g,dulceefl aliud ab
albo:fcd oportee uno aliquo efTe utra<J3 mal1ifefia.
Sic enim habee , ut fi hoc guidé ego)tu uero illud
fenferis,apertum fuerit,Çll funt a fe inuicemalia. .
Hic dl [ccundum capur,& nota, '1' corpu~ carnem uo...
cauit,&: [colum fenforin. Cum oporteret autem eum dice,
rc,ultimum (enrum non elfe corpus,dixit ipfe, ulrimum fep
fotium nô Cal' carn cm. Vltimü aUlcm fcn{um auditc: opot.
ttt c6munem fenfum , co 'l' fenfus in eum terminantur, 8(.
qui funt in ipl1s typi,pofiquam omnia tran6erint,ad ip[uni
ucniunc.Si auré elTet corpus ,inquit,cômunis (cnfus:nece(Jj:
elTer,inquit,ipCum rangenrem,fenfilia c:a iudicarc.nol1 fepa,
tim in alia,&: alia partc fcnrire corporis,cuius efi.Erir cnim,
U[ fi hoc quidé ego,tu uctO illud [en[eris. Si cnim nô una efi:
facuhas , quae iudicaralbum &: dulce, periode efi, ur ft duo
diuer[a [enrientes,diuerfa ea dicercnt: quorum uterque non
llouit aliquid,quod alter fcnGt.
Oportee autem unum dicere, 9'aIrerU:alteru~
enim dulce ab albo. Dicir ergo idem.Qgar~ ut du
cir,fic inrelligit,&. fentit.Q!:!od itaÇJ3 fcparans fep~
rata iudi~ari ~equeantJapercum.· .
V num,lnqult,fcnfu) diccre op~r!er,<l' ~lud cfi dulce ~l?
albo,&: albu a dulci.Idem enim dtClt,~ no op~mt ~o~pus
cae fepararum,quod dlcir Quare ut ~1C1t,~C &: IIltelllgttif'
fcotÎt.Imdligit dicir,pro co qu~d dè,tmaglnatur.
lo.GralJl.CupcramJDi.
0
1.
•
)
�T - '
Q.yod auttm nihil (eparato dl: téporc, hine. Sil
[ut emm Idem diCit,alrerum dTe id,quod bonu &
quod malu: fic Be quando .alteru dicic alterum ) Be
alteru.m:non (ecundu accjdés ilIud,quando. Dico
autem,ur nunc,dico alteru!non aurem,nunc alrel
J'um:Sed fic dicit Be nunc,& ~ nunc.ergo fimuI.
!ibiIe,non unum.bisrnimtodem fimuIfjgnou~ :
:tur.Qq.atenus ergo duobus uritur fine duo iudl
.cat,&Tunt feparara,ut fepararorum~Qgatenus aU
rem unum,uno & fimuI.
QEare infeparabileJ& jp infeparabili tempore,
Qgoniam autem duabus differentiis an imam
:maxime definiunt , & motu fecundum locum ,81
.eo,quod en intelligere,iudicare Be (en tire.
Hic eR fccunda folulio, quod Oeut pundus SC unus dr,
.ut pundus; &: duo, SC muIti , quatenus in redas termina·
clur; &: ut muIta ~ feparatus dl : fic &: fenfus quatenus di:
Hoc tertium caput cOllCcmplationis dicitur,fcilicer,quod lit pundus i~ .quod fcmit,& limuhIuatenU~ cum (cnLiIi.
(tne: rempore commullis fcnfus ope:ratur. Sicut enim ,in. bus congredltur ,lU pundus eum redis &: duo &: mul"
'luit, unus dt incorpore:us fCllfus,qui dicit ,bonum differre: ta iudicat : quarcnus autem dl unum fi~ul SC ilne tem,'
a malo: crgo quand.o malum dicit dltfcrre: a bOIlO,ill eodtro ,porc apprc 1un d'It.
"
tempore,quod primum ,dicir. nUllc cnim dicit utrunQ.ue:,&
De principio ergo J quatenus erre dieimUS anil
l1unc , prout proprie dt,nunc, & non fCCUl1dum accidcn8,
lllai
(enfitiuum)hoc fit m9do definitum.
.
Ut quando.quod olim fadii dt,nunc dicit 6cri ,ut quoniam
. No~ quod mult~ hab.cat principia animal, propterea d~'
l1unc audiui , nunc Troiana fada funt. picitu r etiam pro.
l
prie ,nunc,quando,quo.d nunc fit ,nunc uiduo,Sicut,inquir, Xlt Ardt.otdes , de IUO dICO principio , de quo dicimus anl
fed
quod
unum
cft
&:
muIta
ut
ail
Plutarchus,
.mal
fenurc;
&. communis fcoCus nunC di,cit di(crimen, prout proprie,
J1u nc ,eft.quando eniro fmlit, difcerllit, nam cirça i.d) quod lX i? his l?raxi~,& prima fcéFo,Dci grati~,impletur:praxis,
pel gratla,qultlta.
;abcft,operari cfi: imaginalipnis.
Hœc dl: duorum capiwm co.mmunis con clu fto • Dici~
tnim, qund ÎI l1mul in eodcm inRanti difcern it & dulce ab
Quoniam repcntina SC fubita m~talio SC in oration e, •
albo , &: alterum , id cR, album a dulei; fCllicet SC a corpol
al
C'e: efi: il1/cparabiUs ,~in iJ1feparabili ~c.mpore opmuur, id, lX in re agenda mala elt,proptcrea non fiatim ab irr3lion
l1 '
li
ad
rationatcm
proccdit,[cd
prius
quandam
d:cit
dlffert:
tfi: fine Icmpore,
liam cogniriuarum,irrationalis,&: rationalis.Deindc &. irna
. Arqui fieri ncn p.oten, ut eontrariis motibus ,ginationcm
dircc:rnit a cognitione rationis &: in med 'o di ,
Jdem fimuI mouearur , quatenus eil indiuifibik, ~ccrnit imagi~atiol~cm a particularibus fenllbu s, ipfam irl a
8(. in i.ndiuifibili rem pore. Si enim dulce fic mouet t1,?nalem a f(,~f~ d,fecrn,cns:quod quidem (ius non erar in'
fcr.fum,ucI intdIigentiam:amarum autem j:ontr<J iè,ltutU m ,&:~Iclt,quod Imagi natio nec fenfus efi: , Ilt'C pi ,
Jl:o,nec ex umr~ue ~onftat.Priufquam aUtfrn t'a dirc('rl ar,
rio modo:& album aitero,
Hic dt quartum caput conu:mplalÎpnis,in quo a dubitiJ u~l,cns augcr~ d'Fcnmen ) ca in quibus inter fc eonuenlall t,
lione incipit, &: dicit: li dt incorporcus com.munis feofus, ~letr. ~oc el1l~ II1quit, commune habenr cognitiol1es irra,
&. Ilne tcmpore opcratur: quomodo fimul POtcfi: contra, .tJo~ahs,SC ratlo~alis,quod ambarum funt iudle a & in hoC
ria apprchcnde:re ~ Si effet e:nim corpus, porret fccundum {Ju1de.m ,onu~~luot.Potro & in co ctiam,quod allt:qui COll
aliud , SC aliud , &: album, & nigrum apprthendere. Intel. fudwnt .coglllllua~facuI.larcs ,rationalis,& il rationah. Srll
Jigentiam autcm uel iJlla~in;ltionc.m 1 ~l iptdledu~ opet~' fuum, cm~ op~ratl onrs.lI1~cl1 'gell.tiam appdlatlll1t , & na'
Jjonem dicir.
men matlonaUs ope~atlon.ts n?mlne ra('ollalis operatiol1is
Nunquid ergo fimuI quidem al numero indil ~oearunt,renfum ,SC Im<'lgll1auonem appcllames imell,gen
llifibile,& temporeinfeparabile,quod iudicar: eo .lam.Hoc aUltm fecit Empedocles eum dieit,
NanC}3 homini cene ad pra:fens prudenc'a crefcit.
autem,Çl1 dl,feparatumtE!l quidem utù]3,ut diui
,Ex hac enim fentemia ratioeinat ione eofllgimus, eum pru '
fibilc diuifa fe ntiat: al ~n,ut quarenus indiuifibil dcntiam SCintdligentiam di cere ex fenOhbus. T atis eR au"
le.in eo enim, q, eil quidem,diuifibile !Ioeo uerol lem fyl1ogifmus.Senfus fcnlilia apprt'hendit : quod fcnl1li a
& rempore,& pumero indiuifibilc.
;tpprchcndit,pra:fentia apprfhêd·t: Sen fus ergo (enmia ap'
Hic eft falfa dubitalionis folutio. oumero autem unum, prchendit.fic ulla figura coHedu m eft fenfum elTe qui pr~
&. tempote inCcpatabilem dicit,id dt, unum quidcm fubic:, ~(ntla
~ . appre hcndit, quern ipfc gra:ce }JiiTl~
"
id eR pruden,
do, rationc autem feu dennitione multos. Pro co autem, liam. feu confilium appdlauit.Confud't Ïla~ nomina,rc:n'
'luod e:R,dc6nitione, dixit,in co, quod eR,muIros. Q!Iatc. {um II1tel1edum appcllans.Aliqui UerO dicunt eum intel1e.
I1US crgo dt muIra • con~raria fufcipit; quatenus autem dè ~um non appell~lTe ,u"TI~),quod clt,prudellti;m feu cOI~lI.
unum,c:a iudicat. Ratione: e:nim cR diuifibilc id eft multa; JlUm,fcd "' tI:~OI« ~,ld eR.cogltauonê, qua: eR media inter JIll
'luod coim diuidilur,/itmulta. quod fubied~autc~ cfiin. teUcdum,& fe:~fu~.Ad pr~CcllS culm inquil,cogiralio op'
'd;uifibile,& unum dt:. quod (ubiedum dec1arare uolcns di ratur .1l1ud emm «t (lnl ,gra:ce, id efi augetur ,ucl crcfe~~
~ut,Numero autem,& 10co indi4ifibile.
pro op~ratur accepit.Et rrde dici t,aug.:tur. Adus enim V"
. An fieri non pote!lt porentia enim idem diuifi, opera,tlo a~gct potcOliam,ficur &: contra qui cs Ia:dit. M~'
bIle & indiuifibile) al conrraria:eo auté q, fit non: l~s.emm ,fi rmum SC ualidum rcddit. Si ergo circa pra:fcn tla'
Ced g, agat ,.diuifibiIe. nec fieri poren,ut fit fimuI dlclt cogaalionem operari,pra:fcns autê fcnfus nouil : idellle
album,& mgrum.Qgare nec eorum formE patian d~ erg~ fcnfus,&: cogiralio. Male autem hocaccipit.ncqu11ll
e:mm ~rca prrCens fe:nfus Colfi operarur,fed &: cogitatio.
lUf"fi tale dtfenfus,& inrelligenria.
Hedè f~b~crao falfz folutioms dubitationis. Potencia mo &: Ipra magis, flquidem Ccnfus quidcm habet extra fcll
tnim) inqult, Idem pottfi fufcipere: contra indiuifibilia. Eo ûlc:cogitatio autcrn..intUs proprium negotium & qua()~o
aute:m,9uod no~ ;,pro co quod cR,adu autcm non po, uulc ipfum aggredltur.Sic eciam (1 dixcrit cogit~lionc:m Clr'
l11
lefi f~fcl pere ~otra.rla .1I1ter agc~dum cnim diuidltur. Agco/, ca pra:fcns agc:re, ipfam (cllfum non (ecit. Idem dè autc
diccre,ctfi fcnfum dic3t inlc11cdum. E[ ha:c eR prima fen'
'e: emm,uerbl gratla, alb.o ~ ~Igro diuiditur fubiedum, 8Ç
tentia ab Empedoclc: filmpl3 ,qU'lm nUnc ad rcm non fa l
~iudli tur ,SC non manet JI1dlulÎlbilt.
ofrc:ndimus. Affert Sl atiam Empedoclis fententiaOl,
Scd ficur,quem punélum quidam uoeant,qual cere
qua: rc uera ad rem pe:rtinet. Empedocles enim fomniorulJl
t~nus unus & quatenus duo,ea eft etiam rarione dlffcrêtias diccns, ait ex diurnis aétibus neri noéturnas i ma
diuifibilis. QEarcnus eI]0 indiuifibile,unum en' ginalioncs.Hanc autfm imaginationem ~C~~HO"'~ id dè,peU
a
,
~UOQ iudicat,& fuuul. ~atenus autcm dl: di~, dcntiam.ilppcUat)CUDl dicis. .
f
fi:.
f
Vilde
�D E
V ndc q!1 prrpetuo quoCD adefr aliena uiderc.
V~derc :U~COl gl':ECC dè cJ>~o~i1y, quod fa pcre ,prouidcrc,&
an:m,O,cocl pere llgnificat.Slc ergo apercc inquit,irrarionalis
cog J1 lt1 onem,imaginationem dico, prudemiam appellat,&
IlOn fatum Empcdocles,fed & Homcrus ipfe inquit.
Terrenorum hominum intdleCtus tatis babctur
Ad qualem ipfc diem dcducit Iuppirer almus. ~
Intclledii enim nunc dicit fenfum:D icm autê [enfile. Talis
dl (rgo fcnCus,quale dl fcnfile.Eccc ergoinquit,& Home
[enfum menté appcllat. & hinc nominô rurba,& cofu,
la fada dl:. Nos aUtf pro Homero dlcimus.O Ariftoteles
Plaie intcllexifri difrichon.Intellcéh"i cnim mftcm dicil:Diê
aUtcm no fenftle,fed fonunam,fcu falÜ. Ha:c dl: crgo horo
lIcrfuum fcmécia. Talis cft mcns hominil,qualis & co ru for
rUna. Et dl: hoc diftichon fimilc illi tragico quod diciu
Fortuna nobis prout dl:,eft & ingenium.
Nam qui[piam cum paupcr eft,morlbus dl: modcftus:Sed
~ftcjj diucs eua[erÎc:nt Aagitiofus,& ncquam.Hoc aüt tlOIl
~11 quolibet hominc couenit,ut proutfortuna dl,fic mms,&:
Ingeniii:fed in Colis focordibus, & incéperamibus,& qui ui.
~Ol maccrialé habc11t. V ndc Poeta non [010 dixi t, HominH~
tacuit,red addld t, Terrcnorü,crafTam, & maccrialê uua,
ex hoc nobis dcmofrrans. Qui aüt non maccrialiccr uiuUlm
Il~n ita couertuntur. Q!.Jare Homeri feméria non cMudit no
~lna, Nônulli aüe & Empcdodé defcndëtestpro co rc[pol\'#
le~unt,q. non [oUi ex rcliquijs fenfuum fiune [omnia,[ed ex:
~
tes cnim horü [um caufz, & quod diélii c:fr,quanc!o
Ullaglnatio cx fcnfibu~ facit fomnia: Atqui & talÎonalis ani
ma c~ fomniorii caura,quando qUfrcns inuencrit)& diuina
1 um1natio,quando futura pr~dl cimuslSi ergo dleit;
Vnde ijs perpetuo qu0'll adcfr alicna uiderc:
r.~n9uam ad fomn!a rcrpc:~:t,qu~ rune ex r~t1onali a~ima'~
It a~t mens allena ln [omms:co 'l' noélu qUldé apcrnorcS'~
~ uIUldiorcs fum naturalcs facultates: rationalis auté lubes
h ob,cura rcdditur~ip[a aiit magis imcrdiu opc:ratur.Rc:pre-,
d C:~dlt rur[~s Arifr.~~pe~oclc~ non .c0lii 'l' nomina côfL!
f etlt,fc~ cuam,<l' Cll dlxem,limlle fimlli cognofci,de cogm
1~IlC qUldê dixit,dc deceptionc ucro no d;xit.Atqui dc dCGe
P,uone magis èj dc fcicmia dlccrc oporccbat:co cp plus dcd
p lll1Ut,êli cognofcimus.Huius aUlem cau ra dl gCllcra[iQ~&
qua: dt in matcria,animz hebc:tudo.Sieut coim coro,qUJ in~oco pefrllcnti habaant,plurcs zgrotanr,èii fani funt : {la &
ln Olnimalibus,qu3: Cunt in gcncratione ,plus ualce audol'itOlte Îgnoramia,<li cognitio.Qtoniam crgo magis dccipimur;
oporccbac eum amplius dc dcceplÎone djfferere.NeC}1 enim
l:mpedoclcs cxiftimat no efTc deceptiones.c:a cnim opinio,.
'lu:!: dlcit non dfe deccptionern,cft a Platone confUtalQ, S~
trgo nô opinatur clIc deccptionem: cOllfutctur rationibus ,.
~u~ funt in Protagora. Si alit opinatur,cur cius caufam nô
dlxit<nifl forte colligemus,q, fi cognitio efr cius,quod,efr {l~
Illilc,cognitio: deccptio crgo cft eius, quod difsimile, atta,
d~8, & per oppoûtum uoluit oppolitum fubaudlri: Er,hoc
'lUldem ipfi colligitUr.nos autem n~ concedlmus fClc~ua~
t(fc: fimills cognitioncm.> pcr [yll01:?fmum hoc cu~rtcte,s :St
COntraria una fciétia noult: Contraria autcm funt dlfslmlha;
~ô c:tgo fimilc Ctmi!i cognofcitur.Eccc emm fciêtia,ul1a eth
duo Contraria 1I0uit. Si crgo uni contrariorum dl; fimilis
r~tntia)alq crgo nô cft fimilis,c:rfi ipfum cognofcat~ Q!.Iarc
~~ Ûllli~t timili cognofcieur 0 Empedoclcs.Si c~g~,ogt1itio
en cft ~Ius,quod cfr Ctmile,attadus,~e~ deccpuo elus,quod
tic dlfslDlilc,attadus cft • Et c qUlde a~~er[us Empedo..:
lt ~.Dcinceps autcm differentlam ~og~llI~arum fac~I,{alt1
t~tlonalI8,quod cft fenfus & imagmauoms, ad cogl1ltluas
~:IIll~ ra~ionall8 tradie.& prima quidem diC,it di.fferc~tiam
,nfus ad Illtellc:éto: quoniam multa habcntlntcr [e comu~
t'ua li
'
, \' , f 1
t " ~ COlm folz ex irrationalis,& ratlona IS amm:E acu •
t~tlbus fe rcbus indiuiGbillter appllCant.Nam & [cnfus fine
fiCPOtc apprchcndit proptia fcnfilia ut paulo fuptrius onen
~rn dt,&: intellcdus fimilitcr finc :éporc opcratur.~onia
~o mulla hilbcllt inter Ce d,nluniil;COrü i,aqi..primLi diff~~
ils
qs.!
a.:
ha:
go
rcntiam dicit. Differt ergo intelIcétus a renCu, q, fcnrus qui,
dcm cfr in omnibus animalibus.lmelledus aùcnon in om~
nibus,fed in folo cfr homine.fic crgo differt intclledus a [en
Cu.Deiodc dicit dlfferemiâ fcnfus,& cogitationis,quz grfcc
J1,~ ~o f«,quafi permens, dicitur • D icit enim [fnfum qUidem
(lO cim decipi:cogitatio aOt ccleritcr decipilUr.Cito aüc deci
pitur cogitatio propter duas caufas, ud <}> fco(us qui dé cir ..
ca res apertas,& manifcfias uer ratur:cogitatio aot circa oc.
cultas. V cl <}> fco[us quidé fine tépore, & Ut femel dicâ,pri,
ma applicatione,& primo impclU fc: rebus applicat.Cogica
tio ailt per inr,crmedias propofitionc:s,& coctufloncs,cx qui
bus folet deceptio fieti.Sola eft coim cogilatio,qua: ratiocil1acur.unde & decipicut • Et ha: rum du:.; rationcs pu quas
cogital!o decipitur. Vel fcofus ergo a cogitatior,e dlffel't hac
ratione,uel cp fcnfus quidê incfr omnibus animalibus:cogi,
tatio aüt ijs,quz habenr rationê. Dci ~de ,pofr hoc dicit dlffe
rcntiam imaginalionis a fenfu ,& cogJtatl~ne, & dicit,<}> ab
ijs,d !Fm imaginatio,quatenus cfr ~~~Ia I~ter fenfum ~ co
gitationé.incipit enim afen[u.Prlnclplu emm dat [mfus 1m3
ginationi:illa aüe dat rurfus cogitationi principiii. Sine imaginationc cnim nô potdl: cogicatio opcrari. Et in hoc quidi
d iffert imagln;uio a fcnfu & cogitationc.Dcinde pofr hfC di
cie opinionis,& imaginaeionis dlffc:rétiam,q, imaginari quidem ,quod uolumus ,poffumus: llam & mum cubitorÜ &:
uig'lIlti cubi(OIO,hominé imaginamur,& pofTumus clia 6ngere hircoceruum,& hippoccntauro:opinari aüt qua: uolu.
mus,no pofTumus. ~od.n.bjs duo dccem,diccrc quidem
pofTumus:opinari lion poffumus.& dc ignc quidé diccrc,q.
J'Ô calefa.:ir,poffumus:hoc ailt opinari no poffumus,Q...ua
te in nobis quidcm cn imaginatio: opinio aiïe non cfr in 110.
b is,Si auccm uerü diccre oportet,ncc ornnis quidé imagina ..
tio eft in nobi s.Q1 ~ cnim fit inter dormiendi'i ,llon cft in no
b is. non coim qu~uolumus in fo~n isi magit1am,ur. ~ quid
dico eam,qu:E fil inter dorm i cn du~ Sed ne c OnJl1IS qUldcm,
qua: fit inter u'gilando. ~ado.n.qu~ funt ,ut qua: fim,ima
g nor,l1o pofTum,niG Ut [c habêt,imaginari. ut fi SocrateOl
imagi nari propollamus,uo ponom eum imaginari urbano,
&. albû.& comalù : fcd caluum,& nigrü,& uemrc plomi.
Il Clltc. Q!.Ja 1e hfc cft exada orunino dlffcl êtia,<}> opinio qui
dem dè III nobis: imaginalio aUlé dl in nobis quodâmodo.
H~c dl quidë prima di'la.Dicoaüt &talé [ccuildam hmôi
d,ffcrcmiam.Bdlum.n.imaginantcs nun<ji limemus,[cd fic
fumus, ut fi ip{um in pldura coméplemur:bdlum autopi,
lIanteS fralim quoqJ tlmcmus.Et hzc dt [ecunda dlfferétia:
ad quam fic cfr dubitationê moucrc.~i d als{tc:rribilia ima
g naOle!o no pCte;mcfcimu& <Atqui etiâ cquus,qui nô habct
opinionê,fi mélum flagellii uidcrit, oaendct [e formidabilium imagin3cione tertcri.Hfc cfr quidé dubitatio,ad quam
diccmus,elIe afTenûonc qu~ per fc quideiIl incft opinioni,&:
eft opinionis [ubnancia,fed ca quoC}3 imaginationi acciderc.
Quando ergo terribilia opinalUs afienfcro,formido:& rur.
fus quando terrib'lia fmaginatus afTenfero,pcnimefco. Ergo & cqUU! ab imaginationc rcrretut,propter affenfioncm.
J1Ifi enim faéla fuerit afTcnfio,nô formi dat.~onia ergo hic
diCta [unt,in ijs,dco cfr gratia,cotemplatio implctur. Quo
niam aUI duabus diffcrëüjs anima maxime dc6niul1t & mo
tu pm locum ,& eo,quod eft incdligere, iudicarc &: [entirr.
Alc>cander cxifrimat frufrra efTc,illud,quoniam.NeC}! cnim
hab cr reddltionc. Plutarchus ucro ail infcrius efTe redditlOncm,qualldo dicit, Quod crgo nô cft idem fentire, &. fapc,
re (cu intelligcre. Et h~c efr lOti us huius contextUS [cntêtia.
Q.. uOlliam duabus diffc:rcmi'js anima ddiniunt antiqui,,&:
mocu im loeum,& eo,quod cft intdligcrc.{a~c:rc,& IUdlC;l
rc,&imdligcrc) &: [encire unum & idem ui/bm,ane. quod
autc:m 110n cfr idem [apttc,feu intdligcrt, &. [entlre, cx h~
dl apertum.~oc autcm fecit Ariflotdc,,~t crrorem noml.
num rcfcllercIIHomeri & Emped~dis.SClCndum ~ute~,qt
iIIud iudicarc Ut cômunius acctplt, ut quod de ratlonalt,&:
irrationali dic~tur •1nrelligcre autcm de Cola dixit rational;.
~cntirc utro de fola irrationali.
1
,10.GrOUD.fupu anima.
0 iJ
�T E
r,
,
T 'f
v s"
)
Videtur autem intel1igere &. C"pere, fieur fentil niorem,nam,&: imagil1atio circa ta, qu:r Cuntintus,optra'
Je aliquid dfe. In utrifque enim his anima ,&. iudi tur,qu~ mens etiam paCsiuaa ppellarur.red opuatio,qu;r Bc •
ca:)&. difcernit fa,quGt funt. Etantiqui q ,u idem fa circa ca,qu~ infUS Cum,uelcirca uniuerralc quid ucrr~t~r,ue~l ;
~irca particulare.Edi quidem circa parriculare, faCltlmag \
pereleu inrelligere)&. [enrireidem eire dlcunt. fil na'tionem:fi "ulê circa uniuerCale,facit eum,qui efè proprle, :
cut &. Empedoc1es dixit,
~ inrelledu.(ed ea,quit efi mca uniuerralia,cognirio, ue!me.
Nang3 homini ,erre ad prfCens fapientia crefdt, lior ea,Cf; Ut fiat pcr rac ocinationcm, & facÎc intelleétu COll ,
Erahbi.
.
remplatiuum,qui ca ~m habitü,& o~erationem: Vel (ecun
Vnde iis perpetuo quog3 addl aliena uidere. : dt.lm ratiocinatlonê operatur,& facit l'am; qua: gr;rce ~r~'
GrGtçe q>~oH;'·~)d dl: fapere,fèu mente agitare.Idem prie J'1~vol<x,Latine cogiratio dicitul', & cômuniorem ex~fl:t.
mationem,exifiimatio coim & de cogitatione, & de optn l?
quod hGtc uult &. iUüdHomeri,
'le
diciUl ailr dererius operabic ,êi?
ratiocÎnationc, faC,IC '
Terrenorum hominu intelleél:us talis haberur,
opinionem proprie,& cxifèimalionc.Dianœa aut,reu cog~1
Ad qualem ipfe diem deducit Iuppirer almus.
tatio uel circa comêplabllia ucrratur,& facit rcicn tiâ:,uel Clf
Omnes mim hi inrelligere corporeum) fieur & ca agêpa,& li côfilio quidê agenda indigeam,facit q.~O'~H(nv, I
Centire exifl:il1'labanr:&. fer.tire)&. mente coeipere fi id ca rapienria,ud porius prudentiâ:,tl uero confilio agenda
mile fi:nili:{icur &. in iis,quGta prineipio dlximus, nô ind lgêt)facit arees . Anifex enim quarenus quidé artife~ :
Oefiniuimus.AtÇj oportebat &. eos fimui dicere de n6 conCultat,Ced quatenus homo. Ex diuiÎ10ne ergo ap~rtll ,
fo,quod e~ deceptu effe. e~ ~ni~ ani~alibus mal dl,q, hic abuliue côtemplatiuum imelledu, q>~ovr;v.i.rap~/ ,
gis propriu &. plus rempons 10 hls amma perfeuCl rI' ,ucI pmius prudctem effc, al1pellauit . In hoc aOt loco dl '
ranQi!are ~eedIe dl:, ue! fieut nonulli dicunt,om [cernit inrelledu, qui ea adu,a ren(u, q, rcnrus quidé IneR ,
rlia)quGt apparenr,eiTe uera:uel di[similis conraéhl omni animali.ea.n.rubaâtia animara Cenfilis,omne aia1.I/~1
telleétus uero nôomni animali inea.fed,& quibus ineft,nO,
dIe deceprionem.hoc dl enim corrarium ei,quod fcmper ~m adu inefè,ctiafi inÎtr 6m ha~1tü. Cuil,bet.n.u a,l /,
ea,fimili fimile cognofcere. Viderar autem &. dei de expercndii fuerit, {J ucl in reneci:ute illi faj'iéria accelIeri r•
ceptio,&. feientia contrariorum elfe eadem.
Sed neque inceIligere) in quo dl,quod reBe)8b
Per hitc,'lu;r in pritrentia dixir,cauram erroris antiquo',
quod
non fcél:e. Qgodenim rcél:e) prudentil ) 6("
rum perfequicur Al"iaotelr.s,uidd cet qua tarione fadfi ea,
fcientia)&:
uera opinio. Q.sod aurem no reéte)h o/
ur aberraIJerim.Ait enim q, quoniam cômun;: dt [enrui cfi
rdiqua omni cognitioneiudiciu, propterea omnia idem cxi rum contraria. nec hoc quidem idem ca quod [en;
fiimabam.& hoc fui t ris ertoris cau ra, ut in principio dcfini tire.Smfus enim propriorum fempcr uerus,& O~1
. mus.Diétil ca cnim q, fimili fit cognit;o,ubi diximus.Nam nibus ineftanimalibus. Cogitarc autem conring11i
letrâ terra confpexim us ,& c;rtcra Empedoclis uerba. Hic etiam [alfo:&' nuUi indl:}cu i non dl ratio.
'
autem aliud Empedocl s rcprehendit. Ait cnim eum idem
Ne imrlledus quidem pOlemia inquit idem efi guod (en.
facere racêu,:q, cogitationem.fimilis enim comaétu dicit fie fus. Volens autem di cere quis cfi potêtia intelledus,ÎlI quo,
ri inrdligemiam. Cora du autcm Colus taérus apprchendit. ({è inquÎt Cl> reé1e ,& quod non tcé1e. Hic a,utem dlcit diffe'
Ira'l1 tadu il1tclilgemiam appellauit. Arifioreli autem dici ret,tiam cogitatlonis, & [enfus • lntelledum enim porenti~
potea,comaétum dfe, xquiuocum etiam in ipÎ1s fenfibus. cogitarionem ;tppdJar. In c;.a cnim conÎtderatur, quod ell;
Alius enim cft côtaéèus taéèus,& alius uifus,Eao ergo eff(: rec1:um,& non reétum,Q... u1 CIlim aétu cfi IIltell ~ dus ,relll
edam alium imelligentif côraéèu & nô colligi idem elfe in, per reéte intdliglt. V cl enim attigir , uc! non ~trigit.Q. ua'
tdligemiam quod raéèu,ud difsimilis attaéèû elfe deceptio. re aberrare non potea. Qui au rem eÎt pOlentla Intelleétus,
nem:ÏJcut in quit Cimilis contaétus dl cognitio,Î1c dirsimllis id dt cogiratio,altquando quidem reéèe,ali'luando uero nô
comaéèus ea deceptio.ut conraétfi accipias nô omnino pro reéte. aliquando enim uerum dicit,aliquando ue ro falrum.
eo,quod e{è ,tangerc;efi enim ';rquiuocus,ut diximus. ûu. Dlrccruit autem intelleéèum ) qui ca pOtel1tla, reu cogtr~ '
go ira efè inquir,& tcis quid ea cognitio : habes etiam ,quid tionem a Cenru , q, renrus quidcm omnino UfruS lirpropnl~
ea deceptio. Vna efi eoim comrariorum cognitio. Nô uul. eius reruatis circunaamiis , ue li fit cômoderatum ICIrctua~'
garis autt:m quitdam dubitatio nos excipit • û cnim conra. lum , & a uitio & pcrrurbarione fit rernOla affcéti 0 • CO~I (
écu efi elus,quod dt ûmile,cognitio,una ca autem contra. tatio aurem,ur in uniuerfum quidem)fall'tul',C)uoniam e~JIl
riorum cogni~io, crit ergo ûmul fenCus oppofttis afsimila, regione deccptionis.Ncc çxifilma ex eo,q, CCtlrus fit cogita'
tus,quod efè abrurdum.nam arsimilatus opcratur.Î1mul au tione ueracior ,eo quoq3 iam dfe pr;raantiorem.Pcr rcn(U S
tem contraria apprehcndir.fed nô efè abrurdum) arsimilari enim cogitatio eis côncxa fa Ila l! r.cert~ quando a pannis r:'
contrarijs Cecundum iudlcium.a enim aer) cum {ir inanima iunda & reparata fuerit,îyllogifmum facit demonCrratlU O,
tus ,Î1mul comraria dirçernir: quomodo non dt abfurdum &: fit ,iuxra Poetam,Prudens,& muId conl1l~ )qulllc dielt,
animatum feoCum non fimul contraria difccrnere~
Sed poaquam ea pannis prudens exulus VlylTes.
, Qgod itag; non cft idem fentire ) &. fapere feu
Hoc autem clIc anceps & dubium ne exifèlmaueris,'1' li
prudentem dTe,patet .lllud enim addt omnibus, fenrus quidem pcr fe ea,ca uerax:cogiratloni autem ~61U111
éè:us,Ut jpr~ fallalur,cauCa cf\::hoc c:tIim fic, quolliam qua rJ 1
hoc ucro paucis animahbus.
do
per Ce quidcm operacur,circa paniculana uerfatur,8C~(1;
Ecce redditionem eius,quod cft Cuperius. Qloniâ autcm
duabus d ffcrcnrijs definituranima & mOtu & in intdligë' u crax.~ando autem fuerir cogitationl COIlt1t'xus,qUIC elr~
"
do.Q..uo d 1' taC}} nô cl1: idem cognitio3I1imre,&
CenCus,hinc ca ulliucrCalia opcratur facit ut ea ex uniuetralibus rc:d~a~
"
, mchora de ter tO'
emm
apertum .lllud autem ,!taC}} proprer multa, qua: imcricda indiuidua. Vnde fit deceptio.Semper
funt,po{ituJ? ea.,r0lcballt Cllim amiqui in longis redditioni rum pra:rcntia adulterantur.Dcrc~,ora aurem nô adult~ra,l~
bus addere lilud ,\ta,!?, Vide a..utem,q, cOlltêplatiuam men. tur il mclioribus. Q uod reéi'e qUldern,pl'udcmia,8C rC/ C•1l
lem hoc in 10co abu,ltue ,q.~O~fj~ ,id dt ra pere rcu prudcnrem tia & urra opinio • Q uod autem non reéte) his cot1trarla~,
dTe,dlxit.hoc dl el1lm cl,us,qu~ el1: potêtia,intelleétus.Quo Quoniam dixir, q, qui cfi potencia intelleétulI, & reél~ C~:
J)iam ergo qUlbuCdam dl ébot1lb~s, utitur ,alicubi quidê pro Ptt &: non reéte:dlclt nétl cite propria, prudentiam, CCle
,
n·
'm~
tiam
ucram opin'onem:non rC~{1
autem imprudcntla
,
t prie,allbl ucro abuGuc:age ~er dlul110ll t .m dlétionis arperi,
fiultitiam:inCôtiam:falram
opinionem.
Et
pcr
prudcht.
':~
ergo
ucl
Ctrca
ca
qua:
extra
tatem explanemus • l ' oanltlO
Dl '
,
f4/lt ,ucrCatur,& faeit (CIl(um~ue Clrca ea, qUit illtus Cu nt,&: q uidcm quod IOrdledus redu ll1 cf!: abu6uc dec1ar"~' 'a.
,
r ,~ ,
"
élu CUt
f~'1t ,ômuniorcm imclligcllUaJ]J. Red, autcm dixit comlf didum dtl pet ,cu:uam autcm 'Juoà cogilatÎQI}18 r, ,~
vm
>
1
j
altc:rum
�DE "
A 'N
alt~rum autem rcilicet de opinione didum dl. Neque hoe
q~ldcm idem cfè,quod Centire • Qyoniam .:ogitationcm di,
uilîclIlld,qllOd dt rede cogitare,&: nô redr ,dicit deinccps
fcnCus differcllliam ad utrunlV.
. Imélg ·nario.n.aliud &:l fenfu,& cogitatione: Be
Ipfa non fit fine fenfu: & fine ca nô dt exilhmatio.
Quid fibi uulecOlliundi o,enim~ Efi ut ad dubiratiol1fJ,
fi quis dubitet, fi [co fus diffcrt ab intdledu, idem dl cr...
go,qucd imaginatio;& ideo folucns dicir,rq, imaginatio cfè
~lla,quam fenfus & cogitalio. Hic autem dtcit dlfferenriam
ullaginationis a fen(u,& cogitati onej, qu~ & ipCa non fit Û'
ne fellfu,& fine ca illquit cognilione non dl cxiA:imatio. 'Di
~um dl cnim Cl> exifiimatio de Cciencia,& prudétia,& opi,
nlone dic:tur. Quidam autem inrerpreres dicullt nc:utrum
tITe uerum: cA: cnim & ûne fco(u imaginatio hircocerui.Ced
dixi,q> fi eirea fenfilia cfi imaginatio,non cfi fine Ccnfu. At.,
qUI dt &: opinio,(j dixit fine! irnaginatione exiaimarc poffc~
Ut dl de diuinis opinio. Adde ergo,q, opi'(1io, qu~ ea circa
ea,qu~ Cu nI cx fcnfilibus ,ue! patticularibus, imaginatione
~pus hab et • Et uide,q, hinc habet imaginationcm non effe
I~em,quod ca opinio,& fenfus,fcd ea media, a fenru Cufci,
Plens,& tradens opinioni : medium autcm differc ab cxtrc ..
Illis:non quod idem fic imaginatio,&: opinio,& fcnfus.
Ut
1 M
'.8.;
81
Su nt autem Be iplius exi!limationis difi"ercl1tif;
rcientia &. opinio) & prudencia) & horum contrat
ria. de quorum dlffere~1tia ~lia cm orario. .
,
EXlfilmariol1 cm nUllC COmUlllUS rlltlonalcm anlmam dl ;
xie.Habet aUlcm ca,inquie~dlffêrétias,quas poftta dicemus:
Ilon q> eas in alro udit ,!ad:t~ dlc~ rc: [ed,cp talé dlff, rc.mia
inferius cfi diéturus,Nlle am,tnqult, oporeee dlf crnc:re lma
g' Aa[Îonem ab opinionc,&: fenCu.& taro quidêab opillion
<IiCcrcta dè.oportet auté cam a fenCu quoq, dlCcernerc. Hoc
.autcm tradac ca,qua: dcinceps fequitur,coméplatio,û Deo
placuerit.& in his eH. praxis:praxÎS,inquam,fexla.
Deeoautcm,quodefi intelligerc,quonia aliud
efi quam [enrire. eius autem hoc gUidem imagil
{latio elfe uidt:tur: i1Iud uero ex111imatio! po1t1
<]ulm de imlginatione definimus ) iJm de aIrero
dicendum ef!:.
Qyolliam per ca,qua: pt~ce{f(rul1t,~ifcrt'~ic Ar!fio~eIe~
imaginationcln ab opiniol1c:uult /Iunc Ipfam IInaglnatlone
-edam a Cenfl:! dlCcerncrc . V nde &: duhttare eA: opcr<rprc_
cium.Ît cnim rertij l;bri feopus erae,de ralÎonali anima dilTe.
rc::re~ &: ft irrationalls ani m~ facultacum omnino meminil:
<aru proprerea meminit, ut t'as a rationalibus difcernerct;
Qgod autem non ef!: eadem imaginatio) & eXÏl quomodo nunc cas nô a rarronalibus dlfcc::rnit, (cd ipfas dia Cc' pHs -:' Imaginationê c" im nunC a Cenfu diferrnir',
Ù
fi l1atio, apertum. héreenim affeéhoef!: ~n nobis, fccrnie
<um amb~ nntirrrationd :s faculcates,& ha:c ell: guidé dllqUando uolumus. ef!: enim ante oeulos Id facere" biratio.Dic mus aurem,<]> hoc fecit,ur Î1t per(cêra oratio,l1c
Opinionem exiŒmacionem appellal: intelligentiam au. <]uid intadii dimittat:uel CJuia d ~ illccps dt dl[crcculUs ima,
~ern imaginationem. Dicit ergo differentiam opinion~s" &
-gin<ltionem ab opiniolle fimul,& CcnCu. Qroniam ergo no
Irn ~gi naciollis , quod imaginari qllidem ca in noara poceerat fucura apma dlll:inétio imagil1ationis ab opiniolle , &:
fiate:opinari autem 110n ea. Vilde falfa quidem imagiuari {cnru Gmul fada !lift ea prius feoeCum difercU'ffel:prOpter.
pOITurnus : opinari lion poffumus • B is mim duo qUlnquc:. <a cu:U prius a Cola opinione im aginarioné ~iCcreuil~ee, uult
~lllaginari quidcm llcet:opinari autem non licetJl1iû pe~ dlC~ llUnc cam qUOqJ a rcnfibus dlfctrnere:ut del ll.ceps hr aper,
Illlulationcm,ubi kee diccre.
ta imagill.HiolJls difcretio,quando eam ab OptnI On~,&: fel~'
Lillgua iurauit,meme iniurata tamen.
Iu e6munirer d (amic. Cex ergo rationihas d fcullIttmagt.
~;x: eHim ciera dl(simulatiollem quis opinatur, Ut uera te-, llacionem a fC\lCll:quatU ha:c ca prima. fi idem elTft imagi.
l1(t: & nOJ1uiû ratiOl1e fubuertitur • Quo quidem ill.1oca. Ilati" &: Cc::nCus:quoniam,quado fomniamus,iOlélginamu r,
apte d citur.
opor:cree nos tune quoC}3 fentlre. Atqui lion lennmus.nort
Me ratio fuaf!t pharmacum quod optimum efi.
c:a ergo id~ m ill1aginario,&fmfus. Qrld cnim dlcis,cp (co
Dubicant aUiem nonnulh diccotes, Qyid igicur,an non f:J:fus,qui ca poremia,fum fomn ia-:' [cd adus quidâ funt rom_
p.e in uifa ,&: phamafmata,uel nolentes incidi~us <Ilon di .. J1ia,Q uando autê po[cmia cH: rw[us, qUlcfclt, &: non ag.c.
CIC, q. 1maginari ca i n noara poccaatc: fcd,q.II1.l1o~ra eŒ .fcd IlCCV funt eius fenrus qui dl aé'ru.lu (omnis cn;m 0011118
POleltatc imaginari,quando uolumus: & al, o.q~1 ea Il~ no,
fcnfus quicCcit.Hoc cft priOlÜ dl[crimen,ScculJdü autem di
b is imagillari quando uolumus; Ilon ea autcm 111 nobls,& fcrimen a recemer natis infantibus affumplü ca. V.demus
quando non ~olllmus,fi ergo 110n ca illl1ob;s, quando 11011; mim ,cp inlucë lIuper cdili·infantes ~m fenlum quidë agunI ;
uolumus , imaginamur ergo & quando uolumus.
[mCus.ll.nobis inde: iim imaginationê aiit lion agulIl.Ji er',
Sicutii qui inrer bona memori:l prérditos colt· go in lUe( nuper editi infanrcs,6m fenfum quidé agullt: 6m
locantur qui memorif gratia faciunt imagines., ' imaginationcm aue non agum:Diffett crgo renfus ab imagi
Bona n:emoria prtdirosd,c t,qui ex fenfilibus lyPO~ acIlatione • Et undenam clarum etir,<p nuper nati infantes 110
cipiullt,qui eda fullt ueraccs;imagillu aUt~ f~ores,qu, ah"
operantur ~m imaginationem <Eo <1' in principio cu,ufuis
quid effingunr,qui etia memiuntur:.. ~ma~lnaI10 ergo ~abct
ubera fugunt, eliafi fim bouis,ud cUlufuis alius: poCha au;
I>toportionem & cOlluenienriam cu Imaglnum fadonbus: . rem mal ris talllum.hoc autem lion neret, niû q, lypOS ma,
opinio uerO cil bona memoria pr~d i tis.Antc oeulos autem. terni uberisa principio non rt~ponullt,red poaea. Et nOI1 fo
~icit,pro co quod eA:,in .!'~omp[U~uelad manum. .
tum cx hocoaendlcur propo(1tü:[ed & q"cum lampridem
Opinari autem no 10 noblS.necelfe dt emm elfe: igni alTueuednt,& uai ûnt,ad ignem rurfus accedullt. Hoc
aUté nt,co,q, non agat imagin3cio. û cnim ageree, côbualo
falfuln uel uerum.
ln opinione illquic uet falCum ofiédirur,uel uetuœ.[ma~ l1is,qua: iampridem fuit,typum ftifciperet,& nô fc fcctlndo
.
)'
b
admoucttt. Ex hoc crgo <p igni fe admoueam , & cuiuCuis
gln:uio aueem etiam falrum ha a,uc uerum.
Pra:tereaaure01 qU<,lndo opinati quidcm fueri/' \.thera Cugam,c1arum dè,q. pm imaginationem non agunr.
n~us graue quidpia) ue! rerribile, una protin.us affi 7crtium diCerimen efi a uermibus, & murds, & (ormlCls.
ellim ha:c fenful'l1 quidé habcm:imagillatiol1em al/rem
CUl1l1r. Simlliter &. fi quid fit l. quod.au~aCllm,& c:ccc
nô habenr ,ut dcclatant corl) inceffus errores. errant cmm,
confidentiam exciter. Secundu Imagmanonem au t1cpoec q. imaginatio ui:l: ab eis pridem côfeélœ 'y~os non
tem fil1liliter nô habemus ut qui conremplantut" fufceperie.hoc ea tertiil argumentum • Vlde,~r aute & h~c
~n Piétura horrcnda,&. quk au~aci~m.exci.tant: . ipCum,& (ccunda ratio iis effe contraria, quœ 111 Cecu.ndo lt,
h .c ca d fferëlia opinionis & imagl1latl~nts, <]? ln ~plm.<> hro d,da funt.Illie cnim dlcebalur,cp ubl ~a ~cnfus,llIlC cQ
Ile qUldcm protinus timemus fi quid cerrtblle optnall fuen, &. apperitus,& ubi appetitus,ill,c &: lmaglOa~lo,urpoce per
ntus.ln ImaginatioQë autem i~quit ûmilicer habemus.iddl: medIUm appctitoimaginalione fcnfun.t omllino fequcnt~.
lIcc timcmus,nec percurbamur;[cd fieut nupcr J fic & tUne; <]uomodo ergo dicit ucrmtS fenfum qUidem haberc,lmagl_
IilPi babcm4SJnihil ip1mutati.
nation cm autem nQ habere< V cl forte ctlam UCrmes habtnt
lo.Gram.[upcr anima.
O . iij
&.
�T
E R 'T
l. V
·s
no pet[uadèntur,fidem nonhabent.lrrationalia ergo fid(~'
non operatur . non funt aurem uera,& qua: hic,&: qUCE,iI1iG nô habent. Sed &. ad hoc quoC)3 dubium moucm~s , ~ol1a '
fU1mqua: iIlic quidcm,cp ubi fenfus,omnino &. imaginatio: modo oRcndetur irrationalia no prrfuadcri'.'Arqul Uldcmus
qua: hic autem,cp no ubi fenfus,iam & imaginatio.eR enim [erpetem adiurationis parenté feipfum in igne) in~cere. Rur
cllilJs. & confufa. Eft aliud quoq; fiufmodl dubium oper~, fus leo cicur,&: mâr~etl~s,efficirur parc~ls u:narorl, & eq.uu~
precium mOUfre. Ello ul'rmes no habere imaginationem: domiroti.Ad ha:cam dlclmus, cp fcrpes no perruadetur.fe
eur & mufcas , &. formicas dici! no habcl'c imaginationem< a facramctorum necefsitate uel inuirus ducirur.Nec leo,ll~c
In hoc enim rallirur. habent cn:m &. form iq imaginationê, equuS;lleC quodcunq; mafue~cit, periuad~tut:fed alTuef~,r •.
lit dedarat , cp fcia nt fuas cau,ernulas,quas fubeunt. Atq~i No eft autem idem perfuadw,&. alTue6w. AlTcnfus cmm
&. apes habét imaginationfm.fciullt enim fuos alueos,& 1I1 dt gcnus cômune perfuaftonis , & alTucfaétionis. fed a/Tuc:
ijs melli6cant. Si ergo operatio ipfa dici! ea habere imagina faétio quidem fitquadâ animali inclin3tione: Pcrfuaflo au,
tionem:quomodo dicit ipfc ea imaginationem 110n h~ber~< tfm fit cognitione. Q. ua: aurcm manfueCcunr,non pel'fua;,
Ha:c cR dubitatio, ad quam dicemus elfe dupllccm Imagl, dcntur ,fed alTudlunt, co cp alTentiuntur. ~crf~aderl cnlm,
narionem:Hanc quidem Hcordatiuam:,lIam uero gUCE do; ut diétum eR,fit pet ratiotlê:~ eR ratlonalls amma' .A/T~e,
ceri poteR,per quam docemur: quam Plitacus quoq; hfi, . fcerc aut(m non cft folum.r.ariol1atis anima:, Ccd &. i rrat~o;
bet:Per cam enim humanû [ermoné docetur. Quam ergo nalis.Et in his cR conrempl;uio. De (0 autcm,quod cft 111·
imaginationfm ab his animalibus aufcn Arifioteles< &. dit telligae ,quoniam aliud eit ,quam fenti~,e ,~jétum dt iam ~u
co,cp no rccordatiuam, fed cam qua: dOCffl poteil:. Hoc efi pcrius,cp eius,quod dl inre.1ligerc,nomll1c IIld\ffereor,cr.u n,
tmium difcrimcn. 'Q Jartfi di[crimen dl,quod a modo co. tut.nunc aUCfm intclligue dicitimaginarjoncm,&. ed1:;m a
gnirionls procedit • Senfus enim citca l'es , qua' funt,opera. lioncm. Vnde &. ipfuOl in ha'c. diuidir)& ait quod rl~ pnn: a .
tUt .Imagi nario uero etia circa ea,qua: non fune. &. proptet; imaginarionc,qua: proptic diçitur , &. 110n cx mcraphora JO
(a accidic quidfm fmfui fecundii naturam habellli fcmper fcnfibus,&. dc cxiRjmarione diximus.
rITe uerum: imaginationi autcm aliquando ralli, finguntur
Si uti'J efi imaginar-i'o;fecundt1 quam dixim US)
cnim & qu a: non fUIlt,perinde .ac li cITent, &. ha'c dl: quar.ui(u
a/ïquod nobjs fieri)uel non: fi guid fecqndu,
ta differemia,Quinra cfi: differetia,qua: dubitationi ueluti fc
translationem
dicimus : una dt horu potcntia hal
opponit. Hanc enim dub talionem quifpiam forralTe moue
rit,Cll ldem cfi: fcnfus, &. imaginatio: quonia exilem fenfum, bitus ) fccundum qucm iudicamus) & ueraccs (Ut'
&. qui in alia no cadit,imaginationem uocamus. Cum itéiC}J Jlms,ueJ falhmur: H~c ftint fenfus) opinio) intel; i
quifpiam aliqu em procul uidet,dicit, uel imagi1lor , uel hoc leél:os/cientia.
. ,
. '
prorul afpicio. V nde fi ipfum non uideant ,qui aftanr,ei di,
Quoniam fuperius dixit,il1'liobis elTe imaginari quicqUid
CUI t: imaginaris amice:pro eo,cp cfi exiliœr aCpicis. Vides uolumus: idC)3 in fpolltanea imaginatione quadra bat: d1 aU'
(tgo, guomodo exil s fcnfus imaginatio di~itur: Ad hanc lem &. imaginario,quœ nobis Rt inuitis:ex \lins autem a{fu,
crgo dubitarioné ueluti <?~curri[ AriLtoteles 1I~ qu~nta dlffe. mitur)id cR cx fenCthbus: &. tl0 (olum efi: fpolllallca,qua lll
rencia & dicir.No quoniam (l'ilis fwfus Imaglnauo ex con·· merito dil'it ex ttanslationc,quon iam ex i:js,qu:r fum,lTanf,
fueEUdine dicitur, idem cITe exiftimandum cft imagi/latio, fer! fi'gmenrum cius,quod non ~ft, ex equo,u'el bi gralÏa, &.
nem,&. fenfum • Si cnim.ide/ll elTet,non folum exil.s fenfus tauro h'ppocentaurum:û ergo eR imaginatio, qu~ nob's fic
deberet dici imaginatio,Ced &. exaétus. Nunc autem ncrno inuitis:non crgo,quodüolo,imaginor : fcd u'na quadam iu,
dicir el'aétum Cenfum imaginationem. no eft ergo idem Cen clicatiua facultate falfum,ur falfum,imaginot,& uera,ulue.
fus &. imaginatio. Sexra delOceps, &. ultima d fferentia: Si ra.Hac cnim tationc diCccrnitut falfum a ueritate: & opil1io
dauas oculis aliqucm accipiamus, hic colores quidem non (tiam &. Ccn[us Ctc diCcernit falfu·m a.uetitate, q,. cog norc;:ll ,
vider. Quomodo enim porcfr uidere dauas oculis'.' &. ramé q.> res funt.Tales autem [unt fenfus opinio,imdleCtus,fcie n
imaglnarur colores.Si ergo non coopcramur, lion eft idem lia.fed dicer quilpiam, quomodo dixit fuperius imdlrétum
fcnfus,&.imaginatio. Reéte autem a~eepit Ariftotclcs ali ., fcmper elTc uerum:nunc autem dicit, eurn etla01 quandoq3
'luem,qui oculos claunt:&. non acccpir cœcum.Si m im c~ fa1li<ait cnim fccundum guem iudicamus, Ît ueri fumus,ueI
euro fuppoCuilTet,fortalTe & czeos a natiuitate imellexilTet: fallimur:ur fcientia,& intelléétus , &. cum tjs,gua: aliqua~,·
qui quidem oronino de colotibus no imaginanrur: eo quod do falluntur,cnumerauit intelleétum,& fciemiam . Ec d CIipfos typos non habeam. fex fum (rgo differemia:: a Com- mus,cp non omnibus qu~ diéta funt,conueni l uerum, &. fa t
nis:a rccenter natis infantibus:a ucrmibus:&. mufcis: &. for fum: Ced his quide.n uetum Ut imeUeétui, &. fciemi ;r (ha' c
micis:a modo cognirionis:a dubitatione;a claudéribus ocu- enim ucrum iudicam) His uero U[run C{;, &. uc\'ÏJ, &. falfum,
10s.Et in his primo caput adimpletur.Secundum caput eft, utopinioni & fenfui.Aliam quoC)3 differentiam alTequi pof,
in quo difccrnit imaginationê ab omnibus facultatibus ani, fumus intclleétus,& fmfus. primü quidcm hanc:Nam,qu~
ma: radonalis. Earum cnim alia: quidem funt Ccmper ucrf. operatur [en rus , opera) & imelleétus ,etiam (enfu mcliu,s,
lit imclleétus,& fciêtia:alia: uero aliquando guidê uetœ,ali; nccp cnim abrurdum cxifrimes,ut inteUel'l:us quandoC)3 ~lr;
'luando uero falCa:,ut cogitatio,&. Opillio + Imagi~latio ergo ca parriculariauerfetur ,circa ca alllem, 'luI? operatur 10'
a fempcr ueris qui dé diffm,quatenus ipfa)aliquando ctiam tclleétus/enfus nooperatur. Nempc fubftantiam uidelll
fallirur:illa: jlUtem Cum ucra:. Ab tjs aurcm qua: aliquando Jlouit inteUcétuslfed fw[us fubftamiam non alTcqultur. (~'
C]uidé ~crCE fum,aliquando uero f~llumur) d,ffcrt:quatcnus qll1do aUfem , cp [en fus propriam opc:racionem non no UiC•
il/CE qUI dé rune in rationalibus animalibus hCEC uero no folli lntelleétus autcm nouit & propriam,& alioru. Imdkéèus
'n rac,onalibus ,fed in irrationalibus,Et IlI;qcnarn cIal ii fiet, 'luidem circa uniucr(ale opcralUr, & habcl imus Cen{lle:fel1
dicet quifpia,cp & cogitatio,&. opinio n6 funt in irrafÎonali, fus ;l.Ulcm circa particulacl3 ,&. eft,uidelicet,extra.
bus anim~{I~us~'~lnc deinccps neétumur fyllogifmi)cp opi
Qgod iraCj3 non eft fcnfus imilginatio,cx his dl:
nia n6 d'bn lrraponallbus. & cft hic primus fyllogifmus in
fecunda Rgur~ Il CXUS .<:l-Uf habcnt opil1ionê,habcl1t &: fidi: • . manlfeftu. fenfus cnim ucl cfi facu!rJs ue! operaI
itrationaIi;l al1lmaha ~~ ha,?cnc 6dcm.J rt,wonalla ergo ani . tio:ut uifus &. uifio. Apparet aut aliq uid &. fi nell
malia non habentopll1~ol1e. Vl1~C autê fic apertü,cp irratio- trum corum adfir ut qure uidentur in {~mnis.
nalia non crcdunt <DClOde ncébtur 'il1ius tali" fyllogifmus.
Hic cfi primli difc~mcl1 fwfus & imaginationis. Uiuid!'
Irrationalia no perfuadentur. Q~a: aUlé pcrfuademut,ipfa aûr (cnfum in id,quod cfi: potêtia,&.id,C]uod eR aétu:&. dl~
funt qua: crcdunt. Fidej.n.effe~bua cau ra tft pltrfuafio:8< cir imaginationê non clTe,idem ,quod fenfus potentia, n~CV
finis pcrfualionis efr fides .Efr hiC ergo fyllogifmus,ut rC! quod aétu f~nfus.PotCI1[\3 qwdê,qaonia in fomnis manlf"
f~ma, in prima,figura. IrraùonaUa no pcrfuadcmur!,QlJa; fic agimus:tullc aurê fcn[us efi potentia..& nô agit. fcd pc,»
Itlugil1atio"~m,red con fu ral'n ,&: txitetn : &. eo q, dl exilis,
en
adu ..
�D 'E
A
N
1 M
dicit differcntiamt;' Hoc enim inter {(
aélu, 9uoniam nunqua m imaginarernur in fomnis. nunc propterea (:l'pC corumextrenlltalCS primoru m c:rdem Cunt
auternlmaginam ur , quoniam [unt potentia in fomnis &:
tio nuod fcnfu; [e.
non aétu. Quare non dèidem ima~ina
t > ' ...
S"Iltaque ofi:cnfum
.Cl
rund um a~mll}.
l'ft non erre ëandem
cum fen[u potentia, neqJ cum [enfu qui aCcu cfi: differt el'.
)
go fenCus ab imagi natione.
Dcinde Cenfus quidem femper adeft non au/.
'
l'el111maginatio .
Îs.
gination
S ~ic dl fecu nd~ diff'erentia [en [us, &: in:
animal
geret
aUt~rn aét~ Idem ,ornmbus contm
us meffc Irnaginationem . uidetur autem non
Ut forrnicée) ud api) ud uermi.
lib
HIC cH tercla differemia. Qgidam autem exiflimarunt
q, quoniam fenCum diuifit in id, qUQd (fi potentla &: id'
~uo~ e~,aétu, imagina:io~em ~ [cn:~ ,qui aCcu dl: ,'hic di:
erntt,t:iIC.n.hab et eoro dl[crwo: SI Idem efIetima ginado
~U~d [enCus:oporteret quicquid habet aCcu [ell[um ,imagi ~
a~onem quoCJ3 habere: quod quidcm non uidctur .lmagi.
"
'1 la b cre dlClmus
, qua: l'am h abem articula .
l1atlon cm l'mm
tarn,&: perfeétam ,ut pofslnt aliquid edam di[ccre. Vermis
aUtem,&: formica , etfi habent imagin~tionem ,fcd cxilcm
~amcn ean:t ha,bem , &: inarti~ulatan:' Si crgo ha:c non ha,
~nt I,magmat lonem,n on cfi Idem ,UldellCct, fen fus, &: ima
g~l1atlo. Q!lidem autem dixerum cum reéte dixi(fe: Si au
:~étu,idem:poten~ia enim ~otefi im~ginat~o~&: [mfus idé
~,a f,cnfu ct1lm allquan do Imaginatlo fufclplt.
. Demde hi quidem funt ueri.plures autem fiunt
ilbagmationes falff •
~c ~uartam di~it,differcntiam fenfus &irnagi nationis .
30' em?c nec ~tcImus}q~ando exaéte circa (enfile
l'uuns.boc UIdetur n0bIs' homo:fed maO'is quall
~10n aperte fentimus)cunc ud [alfa uef'u~ra.
IC eft quima differemia.
Et quod prius dicebamus apparent uua ueI
)
oculos c1audentibus •'
H'
li autcltl dicunt cum
I,e efi fexta differemia. Nonnul
'
,
' ,
aglllatlone~ a fenfu , qUi dt potemia , difcernerc.
irn a~tem ho,~ dl ~crl~cn,9' dauas quifpiam oculis colores
fi aglnacur ,SI COIm,lnterlm dum daudum ur oculi dl: ui_
,us potenti3 ,imagin atur autcm:& rurfus, pofiqua~ aper.
li fUIlt oculi, imagina tur:non eft idem imagil1atio, fcilicer
&: fenfus qui dl: potemia . Proptcr ea autcm dixit Q uod
Pr,iu~ diccbam us, quol~iam fupc~ius lucerna rum quoCJ3 me
ntlnlt fempcr prz oculls manent lum , quz 'luidem &: funt
Cenfiles,ut qu~ uidemu r:& non fenOles, quoniam abcfi fen
flle:&: imagina tio, quoniam cas clauûs oculis uidemu s: &:
non imagina tio,quon iam fenfih frequens idlJs funt lucer,
na:. Vbi autem adcfiid us,imag ioatio non operatu r. Si cr,
go quando ipfa lucerna non di: fenCus,di: imaginationi", &.
~uando efi feo[us ,nOI1 dt irnaginationis: non crgo idc:m
Illlaginatio &: fen[us •
U eIIelm
13ft
• Atqui neC} eorum, qtl~ {cmper uera {unt erit
u~ fCientia , ue! intclIeétm. Efl: enim imaginati~
etla~ falfa. Refiat ergo uiderejan opinio.
ab ~Ie dl: Cecundu,!! c~put,in quo difce~nit imagina tionent
t' Intelleé tu, &: fClcntla. Nunc OIutcm IlltClledum cogita;
~oncrn audiend um. Vide: autcm q~omodo eius cxpolltio ,
pern,tanq uam argumc:ntu,appofuit,ex eo enim, 'luod fem
d ertUtus fir intellcéèus,&: fciicia, imagina tio ;,iutcm allqua
o latur~ difcern umur. Rd1:at ergo uidcrc, an nt opinio.
comm~n~ habenc ~ cp
eum prlmlS poaerlorum , Ut Ilullum fit uacuum . Extremi J
t~s a~lem rationis opinio • Irrarionalis ueTO prima efi ima;
gmano .Quarc fum propcm odum ea:d m,Dico autem &:
aliud,q, amb:r,& : opinio,&: imagina tio,circa uerum &: fal
(um uedàmu r, q.uare &: h~c in re CoCÎctatem habêt:& pro,
ptcl'ea ~a~um ~IClt dlfferentla~. H:cc aUtem fic fyllogiftice:
d lfccrnlt:lmagmat·o ue! omlllbu s Inefi irration allbus fecü,
dum ea,qua: iam pridem dixit Arifioteles dum omnibu s ir'
rationalibus obfcura m ,&: exilem imagi~atiollem inCera:,
uel,nonnul1is,pro~t, llun~ Ar,ifi:otcles non in quoUis irratio.
!lah exaCc~m P?l1It l,magmatlOnem. Si ergo irtlaginatio uel
Incfi all'lulbus Irratlonallbus ,uel omnibu s: Opinio aUlem
n~lli ine~ irrat~onali:non efi: ergo idem i~aginatio, &: opi.
mo. Efi lt1 terna ligura conncxl o. Sed oplt1ioncm quidem
fe'luitur lides. Hocquo qJ dldiffer emia ab imagina tione
& demonf iratio ulJ1ius propoÎttionis [yllogi[ mi, qu:r dicit:
Cl> opinio nu IIi ineH irrationali, Vbi enim oplnio: & perfua,
fio,&: !ides,&: perfuafum e(fe. non cnim contingit opinan;
rem aliquem ijs,quz opinatu r,non crcderc. Vbl autem per
fuafio, &: 6des, ratio. Ratio autem \1on inea in irratiollali,
bus, nonltrg o in irrationallbus opinio.P erfuafio autem eft
opcratio eius,quo d perfuadet, ad id quod perCuadetur . Fi.
des autem dl: efretius , ~ ,cognitio cius,quo d perfiladerur.
PerfuafiJm auteJ\1 dfe eXllIs,&: imbecil1a cognmo &: uia ad
opinion em. Opinio autcm, qu~pofi: ha:c confi r:nal3 -fi
men tis concept io. NulL autem brutol'u m lI1ea6J es. Du=
b itarullt de e'luo, quomod o timet Ragellum &: cquorum
domitori fubijcilur~ nonne per(uafione~ &: diximus,cp n0'1
p er perfuaû oncm, fcd pcr quanda m affuefa dlonem.Q UQ
l'liam fempet uerberari con[ueuerat ,ex co &. affentitu l'.DI'
xim us enim affen[um effe commu ne genus per fuafioll is,&
afIu cfaétionis. Rurfus autem dubitatu m dl: , &: quolllo do
fapens adiurationi parct,fi pcrfua{\ollcm non habem ;rra,
tionalia~Diximus autem,C}1 ne fic 'lu idem pcr(uad etur,non
enim fermone m audit, fcd uocem. In ignem autem fece dl t
iuuiura ndo adaétus , quoniam a qUlbufd am :rmonlb us
eonrend itur,qui iufiuran dum pertimefcuOl.Et Ut fcmel di.
cam. quod pc:rfuadetur,pcrCuaGonc tran fm uratUl'. Pcrrua~
cnim
~onc, aurcm rranfmUtarl cft cognitlo nis. Cognitlo
clrca 1~lem 110n Ccmpcr codem modo fc habcc. Qui aurcm
affucUlt, [cmp,c r codem modo Cc habec circa idem. Equus
elJlm fempel' tlmct Ragdlu m. Cognirionis crgo non cfl: affucfaCcio,neq'j idem, quod perfual io. Quod autem cogni.
tlO non fcmper cod cm modo fe hab et circa idem, c1arum
c,fr. Arallea m enim pl'opcerea nOI1 dicimus ex pr:rmed ita,
tlone) fe~ pr:rcede nte conCultatione , &: cognitio ne tclam
facere,qUla femper eodem modo facir. Simlliter &. apes fa.
lJ~m. SI enim ex pra:cedc me e(fet confulta tione,ho c ip[um
alIter, &: aliter faceret.
PréetercJ omnem quidem opinionem confequi
turfides! fidem :turem perfuafum dre: Perfuafiol
,n,em autem ratio.nonnullis autem brutis imagina
tIo quidem ineft ) ratio non.
lIlud ,P~:rttrea, .Uld~tur quide m,i~ducere aliud <lrgu;
mentum ,cp Imagillatlo dlfferat ab oplOlone:non efr autem:
fed cfi: confirmatio primi argume mi.ct in his praxis Del gra
lia impleru r:praxis Dei graua [eptlma .
Manifefl:um igirur ) SI' neqi opinio cum (cn{u)
neq3 'p~r (cn~un~ ) ne<]3 cônexio opihionis CC (en{~s)
Ê
fuent Imagmano. Per ha:c autcl11 eft e ial1ll1l.1l1Ife
, fi emm opinio et ucra et ('lira. Sed opinioné fill,mS ' non efl:a!ia quœdam opinio, (ed ill,l~S cfl:,
~U~dCt~ fequitur fides • Non côtingit cnim ea alil CUlUS efl: ex [enfus . DicQ autem ex albl OplnlOne,
teue bPmari,q u~bus nô uiderur cre~e~e . N,uIli au et, fenfu c~nnexio)e{t imagl11ari~.N,?n enim ex opi
~ie ~Utorum mefl: fides : fed m,ultI~ llI~agmatio • monC qUIdcm boni [cnfu ueroal bl .
Idem Imagma no,quod opi
tlio E ~t oftendc rc,q, non dt
pcrius ceft opo=r:rprecium dubitar c,quom odo, cum hoc fUJ
potTu; endcm h~e ctiam rurfus ofèendit • &. num dicere:
us, 'l' quomam mago.un inter Cc habêt Cocictatcm ~
Q!tollla m pn prrecc'dcnll il ab opinione &: fen[u imagi,
natione m d' fn eUlt &: feQrfurn :aduer[us utrunClJ eorum Ill.
fiititt nUlle uult ortelldcrc /Jon elIe imagillationemfcnful
�&. opinionls co""txioritln:nt~ opinionê Gmut &. fcnfum
nec opinionem per fcnfum,Hzc enim tria uulr Arifio.oaé
dere non dfe imaginationcm.Ofienditautimaginacionem'
\'lihil horum elfe per unam rationem.Ne quis aile exifiimec J
hrec tria dfe inter fe eadem,habent.n.inter fe diffrremia. Si
fnim dixero,imaginationem non dfe opinionem, l1mul &:
fenfum dico npn elfe ex opiniane &: Cenfu connexionê,ima
ginationê,ur eius materijs.Si aüt dixero, opinionê et!e ima~i nacionê cil fenfu:utraq; effediua accipio imaginatioll is.u~
fi duo fim mediei fanitatis dfediui.Quare hoc primum qUI
dem diclt.•non dTe imaginationis dfedricê opinioné,& fen
fum fimu1.Si aüc dixero,nô elfe imaginationê ,opinionê per
fel1fum,hoc dieo,non dIe imaginationis effe-étilla caufam
opiniollë:quz dfediua ca facie imaginatiooê per inarumê
tariam câm fenfus:ut fit opinio quidé effediua ca imaginacionis:fcnfus aût inarumêtaria.ut medicus phlebotomo.i.
fcalpello quo uena fcinditur ,fanitatem facere dimur. Si cr
go dixerd non elfe imaginationê opinioné,hoc dico,non ef
fe opinio~ê effed:ua cam imaginatiollis per inll:rumenta.·
ria cam fenfus.Sed nectl efi cônexio opillionis &: fen[us ima
ginatio.i,matcrialis ca imagi ~ati?~i9,Opinio,&: fen~us.Sicut
.n.materi~ muHi ca conncxlo UI\1l &: mellls:Gc &: Imagilla
eionis materia cfi connexio opinionis,&: fenfus.Non eA: aut.
conllcxio: quonia non utiC}J femata opinio ,&: [en fus fa cie
imaginationé,fed comixta.!n duobus aût primis membris
&: opinio &: fenfus feruabatur,&: quando eranC urraC}J effe . .
diua,&: quando erat unum quidé effediuÎl,a1ceru uero in . .
1lrumentariu.lmaginatio ergo nccp eA: opinio &: fenfus fi,
mul,ut (i\lt a01bo effediua;nc'iJ opinio pcr fenfum, Ut hoc
quidé ftt tffediuil,iUud uero infhumentariii.Sed nec cone
"10 OPll1iOllis,&: (enfus,ut (int ambo materialia.Quod ni .
hit horum cA: imaginatio~ oftendlt ArlCtoccl s per una hu.
iulinodi ratiollem.~pinio,inquit,cû fenfu pugllat.nulla res
aut ex duobus inter fc pugnamibus ,.&..n pugna opcrantibua-confiCtit .Non conÎlHlt crgo imaginatio Cl' opinionc,et
fenfu.Quod auté pugnat opinio &: fenfus,hinc c1arum efi.
(en fus rem il in aqua confraélil uide! • Opinio aût in w ipfo
infiantl il1il faluil elfe credidit.Opinio ergo pugnat cil [en.
fu.Rurfus,folé qu;dê uifus unius pedis uider.&: in codé in(l:a
li oftendir opinio elfe tota terra muitis partibus maioré.
Nih Il aoe ex pugnantibus in eodem inltanti conftfliè. Nec
Imaginario ergo côponirur ex opinione, & fenfu Si.n.circa
idii opinio qui dé ucra efi: [en fus aût fallicur: ex ijs aüt imagt
Ilatio conÎlftit:erit crgo circa idé &: uera,&: falfa:quod qui,
dem cft abCurdÜ.Sed dicit quifpia:nûquid elfi opinio ftc fo ...
lé.exifijmat per fe operads,fed tamen quando fenfui conne
xa fuerit,cu eo comutatur ,&: fallitun'fenfus.n.habct domi
naticnê,6quidê circa fenfilia ilIi [cmper {Unt confœderati.
&. iurciurando aftridi, Quando.n,inuema fuerie opinio co
feofu conCentirc,&: lion amplius pugnat,uno.f.cx pugnanti
bus corrupto,non eft abfurdü aliquld ex ipÎls coponi • Ad
h c ergo dicimus,q. opinio quatuor modis corrùpitur: ucl
opinante corrupto,ut moriente homine:ue\ re opinablli mu
tata,ur (j nunc opinor Socrate federc, &: furgat Socrates,
COrrupla ea.r.'l' ipf< [edeat,opinio,ur uera. V cl ergo opillâ.
(C cor~Upto,uel re opinabili mucata,corrüpicur uel'a OplntO.
Cormpitur aut opinio êt fubfequemc obliuione,ud contra,
ri oplnl.?ne prima dcQcienu:.Niic ailt l,ihil horum quatuor
cMecutO cA:.n ecv.n.ho opinatus IIltcriit:neqi opillabile mutaro e(è.S~I.n.man{it,Ut eA:,terra multis partibus malor.ne
<1; obllulo II1cesÎlt.QuandO,I1.uuh afironolnla cogit te [0 "
lé terra maioré dICcrc.NcCU COntraria optn io prlmâ deiccit.
M annr.n.eadé cc ~gës: SI crgo manét quatuor rcgulr,qu~
opinionê non corrapum:manÛt ergo,&: nihil ex pugnami,
bus corrupitur:E{è h~c ergo ratio Anft.Ofèendit,ai'it ima ..
gtnarione ex opinione & fen~u 1':'011 c~mponi,'l' nilul cx pu
gnamibu8 côponacur:pugnat .a~r Opl11l0 & fcnfus:nô com
ponitur ergo imaginatio ex ~pllllol~e&: [ellru,Et h:rc quidé
!tA: ratio Anfio.Polfutnus am & allas tres r<lIlCS extra alfe'lui )qu~ Arift9tc~s fcnt~ptiâ tUCIl~\lr. ~arü.ha:c ê prima.
cu
Si im ginatio côponirur ex opinione,:Sc Cenru:oportem i~;.
rarionalia aanimalia non habere imaginationcm:eo q; op~ '
nion em non habenr, ex qua fecondum 110S imag~natlo co'
ponitur.Q uod autcm non habcl1f opinionê irrauonaha,'.I!'
pra:cedemibus i5 fui t maJ1! feft um,quando dicebamus op~ "
11ionem elfe rationalis anim:E parté. I rrationalJa auctm ant'
mam raeionalem non babelll. ergo nec opinioné • H:rc.cfl:
prima ro.Secunda ratio,Opinio,ur res corinet,fi<;..& OpJCI~
tur.Sed [en fus ut plurimil efi uerus,ImaginarÎo aUt a.dm o '
do f:rpe fatlltur,Imagillatio ergo nô côponitur x Opll110 llC
& fenfu.Hzc aÜtoratio falfa efi,ut arbüror. GoI1tlllg lt '~ '.
aliquid cife in côpotlro,quod no efi in ûmplicibus. (l~lWIO
animaliü corporibus cA: color:uerbi gracia ,ruber, .qUi noti
eraHfl'dcmenris.nol1 efi crgo abfurdü ér imagin allol~t' co'
poni ex fcnfu &: opinione,qu~ non fallantur:ip fam aUt fat,
li: eo 'l' fit aliquid in copofico,quod non eA: in fimph~ , bus.
Quare h~c rô non ualde neccifaria. Tenia raClo hls a~'
cedit h;ec,Nihil ex ijs,qu:r non fum in nofira pOtcaate,co'poflti'i,efi in nofi"a pote(l:are,Si itaqJ opinio 11011 efi nolha:
poteA:ate.Sed neqJ fenfus in noftl a potcHate cU:neq; .n.fie
ri pôt,Ut fi adflm colores, et {le illumi n~cus aet ,nec {lllr
fa cilia ut 110n uideamus:&:rurfus fiw non po refi,ur qUI ~
bü uid~t coloré nigrÎl uideat uel fufcii, ucl quid eil: fmodl.
"
.
0
Si c:rgo llmplicia,qua:
funt opinio,&: fenfll s,.110'~ fu 11t. 111
':
T
Rra potefèate:Nec ago imaginatio,quf ex biS copon!tU \0
nofira efi porefiate.Alqui imaginario cfi in nofha potcfia
te. effingl> coim hominem.) qui uertice cœlum attingar, ~
hircoceruum,Si ergo imaginatio eA: in nofira poreA:ate: n~
crgo componitur ex opinione,&: fmfu,N ihil.n.eorum quœ
fune in nofira pt~ite,coponitur ex ijs,qua: in noRra potcfia.
te noo funt,H:rc cA: &: tenia ratio,Nos 2iir ofiend:mus , '1'
neq~ opinionis,&: feofus comixtio ('.fi: imaginatio.si. n, dlet
horû comixtio,oporteret duorii mcdio cognofcerc imag lOil
tionê.& qm opinio quidé folé cétii fcp tuagima ~libus céller
fil maiprë dicit:renfu9 aût l'Olë unius pec.1is Ilouit:d cberet ima
ginatio,ut qua: fit horû utrorîaq:; c"trem orum media,c gn,t
tjonê effugcre,&: dJcnc [olé ce mû parcibu's eé terra maioré.
At qLii hoc non dicit.Non eA: ergo imagina·cio cômixtio opi
nionis &: [wCus.Et h~c lJuidem in his. Viderur aÛt AriRotC
les aduerfus Platonê h~c dicerc,q> imaginado no dl: t:x co
f11 ixtione opinionis,&: fenfus. Videcur.n. Pla~o il1 sophi~a
dicere,imaginationé dfe ex opinione & (mru. Sed ~unqUl~
hoc non dlcit Plaeo';fed
imagillatio media ~~ IIIter Opl
J1ioné &: fenfum;folêt aût tnedi~ ab extremis dlCI fierl: pro
ptere; hoc fic dixit. Nam &: Tima:o aiam dici! ex indjui~.
bili fubfiamia fieri,&: diuiÎlbili.Atqui indiu i fibili ~ ~or: mer:
fcetur:fed quia inter ha:c media e~ aia,,ppterca dlClt ~a.e e
tx his cÔpoGta. Vel dic,q, nec dicit ea,qua: efi proprJ~,I(t1a
glOationê,nêpe faculrarc,fed falfa uifa,qu:r ucra rife Ulde~'
tur,ilIie dicit uifa.Hic efi.n,euemus fermonis, qui i\1 SO.p~ll'
fia habelUr.Çum diceret Socrates foph'fèz , Es prrefi'gla '
tor:uerfaris.n.circa id,quod no'n cfi:rcfpondens fophifia cff
cit:Sedidü ~e crgo,elè,id quod no e{t,ûquidê circa iIlud uer
for.Q,..uicquid.n.eA:,circa quod q~is u(rfatur ,& illud dl ...
Si ergo uerfor circa id,quod non efi. cft ergo id quod non',
cft, H:rc eum dixilfet [ophifia, Socrates refpollèllr, qU?~
multis modis cfi non ens ,feu id,quod non efi: V cl indl(lbl
le quod non ullo modo ncc ulla eft ratJollc:ucl quod {eCU IT
"
dum
diuerûtarem. Sc alteritatem , uc1 quod cA: rubfian tt a'
maius , quod Cuper ub{tantiale dicilur, uel <'Iuod cfi (~~ 1
fralltia detcrius, quod dlcitur particcps fubfiantia:. D1c'i.
tur ailr &: 11011 ens feu quod no efi,quod falfum efi, Et 010.,
tas iIIic falÎt diffcretias dicens,diclt & una fpém falfi . qu~ el
circa ta,qua! apparët uera,ut in ~e~o frado,quod qUldcDf
falfum dixit imaginationê ab oplnlone &: fwfu,qu:r dl. ho..:.
rum media.Nam &: opinio &: fcnfus cfi ucrus: ut plurlO1~
aüt (cnfus.H~c pro Platone.pôt aÜt dici Arifiote.reprch e
d iS Platonê qui ha:c dicit,cu ipCe dl~eris exilë,& obfcu rul1l
fcnfum ,im;ginationê:&: opinionê a fenfu &: imagi natiol1~
dl/lcr{c; dlças>eo 'i' ha:c pr~ccd~nt opil}ionê. Ha:c cr~o c~ ~
.. . . dlCa5
)
",-
ea
claï.
'lm
�D '-,E
A N
1 M ·A.
83
uaIde remot:t api nia ah imagina
~ca9,quomodo alios carpisŒt in his cotêplatio Dci grati~ funt ualdc rcmot3 :Ea aut
irr3rionalis efr al1im~;ilIa ucro ra'
quidcm
ha:c
uidê
l~plcrur.Per ha:c aür.Quid fibi uule hoc uerbil, quod nuc tionc.ûq
difrat ab ima2"Ïnatione.
multum
non
ucro
Sen[us
i
ticnalis.
prerita':S
per
,ucl
dicenda
dilClt,pcr h:rc';an per ca qua: funt
onalis:c ur ergo dicic, in
aiit,irran
dico
.n.oftcnflItn efr opinionê &: fenfum,&: no erre in noftra po Sunt.n.unius anima:,
hoc, cp hoc mniro (e
ad
Dic
habeâr';
one
cémuni
h~c
Ç}bus
non
ipfa
tt~att:no efr crgo ex his imaginatio.Oc.n.net, Ut
r cil ,ppofuiLTet irra.
alUr,cu
d4bltab
~t ln nofrra porefrate,cur dicit,q. 0 omnino erret imagina .. cit.Quoniâ.n.fuperius
irrationalé a feipfa
re,llullC
diÎcerne
ibus
rationa!
a
tionale~
ll.O ab opinione &:~fenru,oporteret cas circa idë uerfari';Opi
: Cuperius rada é
erre,qua
â
bon
!
oftenda
ergo
Vt
.
dlfcumt
iufrus:
cfr
s
Socrate
nlonem dico et fenfum';No.n.opinio,q,
cômu nioe~m : &
fe
inter
ii
dicithor
pterea
nem,pro
~ renfus,cp ipfe ê albus,facit imaginationc,Ced oportet opi difcrelio
quo qu~rit , cur
caput,in
eniü:.fr
caput.T
fe.cun.d~
e~
!10C
am
nloné &: feorum exilèimare Socraré erre iuftû.&: quâdo
rit)cur ip[a no,
qua:
capite
am
l~ àgl/1all.o dlCltur.ln qua~t~
1,0 circa idë fuerint,non oponct hoc quidé per fe erre, illud
dicemus, Ç.'j"d
primo,&
a
~lemus
efr.lnCl
data
o~l~c.e
Utro per accidens.ut opinio quidé Socraté rationalê opina_ hls .ab
amus, quod
pra:fum
priue
ahquid
antea
atlo.Scd
Im=lgln
cfr
opor
alba,rcd
erre
t
tur:renfus uero per accidens,ut cxifrime
, 'l> Ocut in
oponet
ergo
,Scire
conferat
né
definitio
ad
tet Ut &: ipCe rarionalë putet ,&: per Ce.Q!cJare opinio,&: fen .. nobls
folr; mo .
uera
llud
mouet:i
Colum
quidcm
fum,hoc
Îj!?,qua:
fieri
fus Û circa idem uerCcmur, &: ambo pet fe, fi omnino
. Sol5
il1lJobis
êt
cfr
ur:llc
mouenc
uetur,alia aiit mouët, &:
POfTer,faf:erent imagination cm.
.moue
r,fenfus
moucru
et
mouet
qaod
[cnfile
cfr
ns
.n.mouc
Apparere itag3 é opinari,id g, fentit nô p accjdés~ tur.n.a fenfili;mouet autimaginationem. Quod alltem fo,
Apparere,pto tO quod efr,imaginari, acccpit,quaû dice
lum mouecur in irrationaltbus ,imaginatio : in nobis aUlé a
tet.lmaginari ergo fecundil eos qui dicunt elIe ex connexi o
fenfu mota mouet opillionê.His prius arrumptis fcire opor
Ile,cfr ex opinionc,&: fenfu,ettcde adiedi1 efrillud:Non R tec,imaginatiooê dIe facuhaté (ufceptr;cem per mediû fen .. G--:;'~~/) ..!~ ......\;..
accidês, ur pcr fe fentiat ipfum fenCus:ut paulo ante diél:li é.
fen/1ltum form arum.&: h~c efr defin itio imaginarionis.
AtqUi apparent &. falfa d~ quibus rimui ueram fum
aot adue.rfus eam ex ipfo llmine dubium mouen!:cp
Stalim
habetexi!hmationé.ut apparet quidem fol unius hac rarione imaginacio nihi! d.ffet[ a coi [cnfu. Nam &: cois,
pedis:creditur autem eire maior terra habitabili.
fenfus eft facultas fufeepriua [enfllium formara per medifl
conne,
erre.ex
tioné
imagina
dicunt
ÇJ
cos
rguit
. liicrcda
fenfum.si quis aue Jical hanc de6nitioné côi [enfui non co lClone opinionis &: fenCus.A it.n.O ira crret:quomam Cenfus uenirc:J pfe.n,abfcp medio nouit differcnciâ alhi &: dulcis
~Olell1 unius pedis uidet: opinio auu:m cum terra multis par fimul fenûbus opcrans,&: no per media feo[um': Dieimu~
tl?US maioré erre putat:eueniet imaginationê ueru et falrum illi conrra,q> ér fi llmul fenl1bus operatur, fed tamé nOI1 ea
dlcere:qêf cfr abCurdo.ExiClimarionê aut uocauit opinioné. citra mcdili apprchedit;fed a uifu quidé albi typü fufci piês,
tia. Quare
Euenit ergo, ut ue! fuam ueram opinioné , quâ a guRu aut typu dulcis,&: iudicans dicit differen
cp imagin'l
aur,
s
.Dicimu
definitio
pr~Ccns
ci
t
que
conueni
non
cens,ne
obliuif
h~bcbat)ami[erit)re feruata,nô
interme ..
[ellfum
oêm
per
tio quidê efr Cufcepriua formaru
aha per[uauone tranfmutarus.
inter
felttm
per
fw[us
aut
is
lati:Co
ticl!
~ic incipit cnutnerare,quot modis'potefrquis amittere diu,&:-c~r
cA:
Hcre
.
r
[ufccpto
formarû
cft
fenfùm
l"é
pafticula
mediil
dixi
OPll1lonem.Sunt aot quatuor,quos nos inlcotéplacione
roll!
cfr
ha:c
:
tionis.&
tia côis fcnfus &: imagiIl3
~~s.Di)(it ûiit re feruaca,utoiidat,op;nionc,&: Cen(um ope itaqJ differell
uera eft ha:c dcfln:tio, &: per intermedii'i Cen,
aot
d
tio.Quo
feru\,e
feruato,c
ruatê,&:
dicere,fe
at
oporteb
l~di.Et
nô
rate
operatur,cx ea:cis apenu eft.Qui.n. funt a
tio
imagina
fum
lc:
opinabi
ad
~a,Ut feruancé ÇJdê,Oc ad opinancé:feruato aüe
penitus imagina ntur. Si,
cruata uno ad opcrationê.Si.n.h~c ira lint,no l",die opinio. n~li.uitace ca:ci,de coloribus nihil
eoloribus quidnam
furdi,de
e
natiuitat
fun~
qui
,~
~lllc~r
Vel quia habet,neceffe en ci elfe uerâ,& fa(fam. Jmagl~clUr ~CJaru cR crgo quod imaginatio fempcr per
Abfurdum hic dicic.Aic.n.q> li 'lui dé habet eandem opi {e~fus lI1~er~.(dtos operacur. V nde & dubicare dlopcr :rp
niollé & non perijc ex una earum regularum, qua: poffunt CIll.Q... md Jgtt~r~~onnc qu~~am cffi ngic imagina tio,qU:E
tam perimere.r.f(eundii nos qui ea dieimus,imagi~latio e~ fenrus non nOUlt.;hlrcoceruu ulddrccc & hominê ucrtice ad
ponitu r ex ueris fimul,et falûs:quod ea abfurdum:falfo qUI eœlum pertingenté fcnCus quidem no~ nouit &: tamen ima
dem fcnfu (olem uidenre,uera autcm opinione ) qua: illum
non no ..
• g~n.acio I~~c ~ffiogit.QJare &: effingit)qu:r f~lrUS
multis partibus terra maiorem cognoCcit.
fellCu operatur.Ha:c efr dubitatio ad
fine
tlo,&
Imagrna
Ult
Sed [alfa fuit) quando res) qUée incidit) oolil qua dicimus,quod ctia quando cffingit,principium Cumit a
\lioni data dt.
fenCu.Q uOllla.ll.fcor[um1uidit hirco &: feorCum ceruü ac
Hic dicit,quod contingic ümulopinionem,&fcnfum fal cep~t ~~c pri~ei pia .quf [Unt ümplic i;'& eôpofltu effin~it.
li,A obliuio inciderit,&. fiat ueluti mutatio rei opinabilis.
fi an~ e~ hO~lnc. effingit ud cœli'i attingentê, [ed prius nouit
cex
m:::ne
uidpia
orumq
unumh
eftergo
. Non
h?m~n~qul eft ln û~gularibus.Ha:c ergo ita Coluenda du ..
.
.
.
•
b~t~no e.Et~l'ol'Jul (~rede di)(ir,{2 medlO (enrum,,ppu:r id,
his imaginatio..
~on ergo,inqult,~ fclf~nfus,n~e.op~o cfr Imagll1atl?:n~c 'lo 'ntcrced't.N~~ Ipfum efr fuCccpriuü fenl1liii formarii,
tlChls:hoe é nec ex cônexlone OpllllOI1lS,&: [enfus. &: III hls fcd 110~ p~e~ me~1ll f~nfum.Ne .putes aot fellfum ,ppterea cC
pralCis,Deo'fauêrc,implctur praxis,Deo cfr gracia, odaua. fe melrorc Imawnatl~lle ,qu~l1Ia per ipfum im agi nario ope:
eoducit
. Sedquoniam dl hoc moto,ab hoc moueri)ima ratur.Non.n.ut Imagrnatlol1ls dfeétiuus CCIJ[us ecinô
ca m~
dit:Quar
inrel'ce
~ruie~s)u.t id)q~od.
glnatio quida motus eé 1!ide.c,et nô rin~ fenfufieri. ~ed folii ~tfone
ion(,
opin
m
mellore
erre
tlonê
Imagllla
ct
die
.Eade
Ilor
, ~a:c pra:fens quarta co~teplatlo docct , prlm~m qui dé ,
cft opinio.
rro
illconfc
Atqui
i.
opinion
[cruit
ea
uidé
quâdoq
dixerit
Cupcrlus
eum
,
tio &: mwtO • Nam
efr imagina
qUld
,
.
q.uld non elt:nunc dixit quid db&: ,ppter aliud hoc racit ÇJCl Ilem erre mdiorem,ut qu:r fit tationalis anima:, eum ima •
lis. Quando autcm dico imaginatiollcm
tlUs inltitutu efr ca ,qua: in anima irrational.i ratio~lis fp~èic ginatio Ût irrationa
a
dc Imagina,. erre fufccptricem fellûlium formarum: ne putes ci typos
~r~.re ferullt docerc ."uonia m crgod fuperlUs
ta
typi:fcd
primi
.
.
rclur
'
I8.n.ddc
1""'\.
feeund
i:a
"<.:::
simprim
'
fenl1libu
tlon
fi ~:lon docuit,lIunc docet. ~o .n.lmagrnatlo rati~nis
co aut,q> dldû ê im~gitlacionê ~~r [cl"!
pecle pra: fe ferat declarat co quod ca mens pasû~a dlCa .. tü r~nes [ufcl p~t.E
rmedlll opcrari,colligit Tlum.cbus) 3.fr~nd ~ Im~gl
bur.ProPte~ea ergo docet,quid êimaginatio. qeindc in qui fumll1tenon
[010 per CenCus operari,fcd Ull~ C~lllhs.SI.I1. ~~ ~
nationê
dubi
Us conucOlanr imaginatio &: Cen[us.Et ut uer,iim,le,
ex ds typos fuf~l plt , non Ilmllr ..
d
,
'r.'
tauerit
oporterc d"!Ccre,qui cornu .. quit,opcrantibus CenObus
,dicc:ns magis
1 qUhplam
a'C fufcepcr lt. ca cogllofci~:
/1mul
Ccd
tii
illanima
uas
ac
~~ lab~a.nt q. OK: longe difrant,opinio &: imaginatio. Efr.n. tcr
,quid~id<}Jin co~te".!~
opcratur
(cuCu
nul
cio,C.W
,imagina
. l~lcétl,a ratlo~CJ? Opottet di,ere quid comunc habcat qu~
7
,h
1..
'
�T
E R.
AtiA:o.dicere oA:endemus. Male aot dicit.Non •n. quan do
imaginatio a Ceo/.lbus formas Cufcipir,tunc & operarur; Ccd
ponè[; cdTarunt CenCus,tùcimaginar.io operatur.Eteni ft ft
mul di fen(u operarl'eur,quid a comuni fcnfu diEfcrret ima
ginatio{comunis.n.fcnfus dt,qui fimul cÔ fènlihus parti,
cularibus operatur.Q uaobré imagiflatio pen fenfus ope-r alur.Opomt.n.eii formas a fenfu fufcipere,& {lc operari.
Si iracp fl'nfus non mirerint,no opl'ratur imaginario.Opor,
tet ergo di optrari,poCtli} cellarint fcnfus. Et dubitari meri
to pouecce axis oculis Colé afpicio,& typo ad imaginationë
tranCmitto,et permaneo una alia hora Colé .::otêplans,er ima
ginatio interea operatur ,do axis oeulis folé inrueor: Verum
cnimuero corfplatio,fecundi'i qüa forma mi/.l ad imaginationé,cdfauit.Qyarl' pon fenfum operatur imaginatio, &
confirmatü dt,quod dicit Arino.Er in his I?rimu caput co.
pletur.Scilm en caput,in quo dicie,Ç}d COl' IOter fc habeant
imaginatio & fenfus.Nüc ailt fcirc: oportet,eadé habere fen
mia imaginationé & fen(um:& fimiliter utraej; circa eadent
uerfantur.Sicut.n.habet fenCus & côia,& rPpria fenfilia,&
per fe , & R accidens,ut i~ dil'Hl ~ft: /.Ic & imaginatio .circa
ca ucrfarur.Et hlEC cft prIma focletas.Secunda eft rOCletas,
q, ficut fenfus (emper Ç}dt: dt uerus circa rPpria fenûlia:mi,
I1US aÎÏt eirca ea ,qu~ Cu nt i2 accidens:& adhuc minus circa
côia:lk &imagiatio,et h~ funt dUf focittates fenfus, & ima
ginatiôis.Atcp ha:c Ç}dé Arift.Du~ aue duhônes iure moue
'ri pollunt,quarn halc dl prima.Quomô nunc dicit Arifto.
imaginationé circa rPpria fenftlia femper elle ueram,cu ipfe
fuperius dixerit,imaginationê 110n elle Cemper uera, [ed ali,
quando ét falliŒt hfC en quidé dubitatio,ad qua di cere poC
fumus efIe duplicê imaginat-ioI1ê:hacqutdé,qua:-form~&-fa
til fufcipit,& eft ueluri-receptacu15:illa ucro,~u~ effinglt,&
depingit,quod uult.Q uare ergo for':11as (~CClplt,~emR ue:
ra eft,& de ca uero en,cp hic dic~ur, l~ag1l1atlone fe~R l'~
uera circa rPpria fenf1lia.Q!JlE am qi.llC~ uult ~fRn~r;-c:ac
q~faUitur.Q!Jado.n.ea,qua: non .runt,~ffi~glt fa~htur. Et
hac rone fuperius diéia urra Cunt,<l' Imagll1atlo fallllur. HfC
cA: prima dubi ratio,& r ius Colutio.Seconda dubitado:Qoo
fuperiu s dixit,circa côia fenmia magis \lern l'fIe (enCum , (jj
circa ea,qulE funt frcndii accidés:nullc aut côtratiii dicit,cp
circa l'a,qua: Cu ne 12 accidens,magis eft uetus, qua cirea c6
muniaŒr hœc dt quidé dubiratio .IVt aÎlt ipm Arjllote1ê~
IJeC feeo,nec cu r~bus ipl1s pugnantê llatuamus,duhitatiol1é ftc diifoluemus:'l' funt,ut Cuperius ét di du l'ft, dupheia
fu.mia11 accidés:& ind uidua: fUD:t,qua: nulll fenfui penr.
tus funt fubieéia:,fed ex Qs,qua: Cunt in ipfis, accidêlibus in
telligÎÏrur: Vel l'ft per accidês fenme ,quod alti fenfui Cubij,
citur,ut uiCui dulce:EH.I1.per fe gunui [enme. Cu ecgo frt
duplex Cenfile R accidfs,pot & gil hic dicitur, effc: ueru, &
'quod fuperius diêtü d't.Si.n.}? accidés ft'Ame acceperitindi
Lliduas fubnantias ,unu en ,quod fuperius diétu (ft.Magis
.n.ul'rus l'ft fenCus circa coia fenûlia,èb circa indiuiduas fub
fiantias.Quod aüt magi<; uerus l'ft Cenfus circa côia fwfi.
li.a,(j circa indl~; duas Cubllarias,liquet ex hoc,<l' magis am
otUr fen(us a CÔlhus (enlilibus.A côibus.n.fubnant[js nihil
omnino pat:tur:a!+ttbllélfltÏa.f1..quarenus-fubftantia,nihil-pa
't~t:-Knrus:a côibus aot fenfilibus patitur,ut iâ onêfum dl.
Dlfg.re~~tur . n. a magna,& c6gregatur a parua magnitudil1e.Slml(~ter & ab ~Iiis paritur: A quo aot afficitur fenCus,
·hoe magJs c~gno~CIt.Quod aut magis cognofcit,circa illud
ucrus dt. <?Irca cOla c~~o fcnftlia magis uerus dt fenfus,<i
circa in dIUldua~fubfial1a8,& hac rone ucro dl, quod fupc
rius dicitur.S Iaae fen~le per acciis acccperis aliud figniaca
tu cius,quod dl {2 accJ~ens,qu?d en alio fenfu renfile:ma
gis uerus l'Cl, CV circa c~la (enfit.la.H~c aÔt fic onêditur.Q ~
ci quod eCl fcmper uC:l1 l eft rPPlOquu,.cfi uerius eo,quod n6
cft rPpinquü.Séper aOt uera um rPprl::.[cnfilia. Q uod aue
cll alio fen fu fenme,dt magls .pplOqUI1,':t oA:enda, rPprtis
'{enûlibus,éfj coia fenftlia.Magls erg~ ueru cn,quod eCl alio
{enfu fcnftle,q; c6iilfenftlia.Q!u:d am hoc eA: magis rPpin'f!uü.ng ca diffkilc uidcrc.S,lédu .n. 'l' nC'll.ppria Ccnillia,
r
T 1
v s
neCJ3 qU:ll funt afio (enfu fen.lilia,funt a m~téria fep~rabi1ia:l
quare funt imer fe rPpinqua,eo <l' a materla nequcat fep~r~
ri.Ne'13.n~albedo,q l'ft rPpriü fen{ileu,ifus,~e~ cll~~ed~,q e'
'ppriu fenfile guftus,pôt /.Ine matcria I11telhgl.GOt~ofltlt-fen
ftIia pOt Gne-matc:ria intelligi.Is.n. materia fcpara:~ Philo
fophi mathematicas diCciplinas connituerunc.ex cOlbus .n.
fum fen/.lbus mathematic:t difciplinlE.Si (l'go, q fu!~{ a!lo
fenfu Cenfilia,funt magis rPpinqua ,pprqs fen/.llibu~,cp cOla
f(nfltia:~œ aut [um magis rPpinqua rPprtis fenmlbus>m~
f.:is uera funt:Qu~ funt ergo alio fenfu fe~lûlia,quod e~ unU
fignilÎcatii eius,quod en R accidfs,magls uera (unt c?lbus
fenmibut.Ql:I'ar~rû cft hoC':qüod dicit,€irea ea,(1 fuot
pCI~accidens;uerioré eé fenfu~)<]3 circa €éia-fenlltl$Et rur
fus-ueru cft, Cl' fURius diéèu cft drca côia uerioré cé fe,nfum
ép circa ea)qu~ fum ~ acci.dens.Sciêdu aut,côia fen/.lha rifi
& craffa & exaéèa. V t.n.ah une fenfu côprehcnfa,funt cra ,
fa:ut aot ab oihus eJ<aéèa.Quod aot une fenfu non cxaétc:
cognofcumur c6i~ fenûlia,declarant pternauigates" qui ~~r
ra moueri putant, nauigium autem ftare. Ec~c.n:Clrca 1
quod quiercit , errabam, hoc en terram: & clrca Id , quO
mouetur hoc l'ft nauigiû,eo Cl' h.rc folo uifu uolueru'ot co'.
gnofcere:Er l'ft alioÇ) uidere nos circa quieté erratcs.Q u~
.n.fune femper mobi(ia,afira ftare putamus.Et clrca n.u~
rüét errat uifus,eJ<in;mans,qu~ in diucr/.ls funtfphlErls, ~n
ulla elle.Ecce.n.dicimus luna elle in ariete, uel in tauro: JI1
alia aüt fpha:ra nepe in primo mobili,en raurus:& in alia lu
fla.Porro & circa 6gurâ,& magnirudiné erramus.QilE. l1•
fum .pcul quadrangula,et magna,parua exiftimamus,et ro
lunda,eo guod anguli non appaream.fed dicet quifpiarn ~
qua11tÜ qui dé ad hoc attinet,nec ea,qu:t funr ~ accidés, co~
gnofci pollunt.fi.n.dicis rPpter longinquitatê eôia cogno(d
no polle,nec qua: funt per accjdel~s,rPPter 16gim]uilaté 01dcbütur.quod. n.qui rPcul accedit,albus ea,(cimus aût: 'l'
'The:ttl'tus,ucl Socratl's,lIercimus. Ad quod dicere po{fu~
mus,'l' qu~ Cunt per accidens,folù RR longiquiratr non III
.denrur:côia ant Ill: ex rPpinquo quidê,ut fupt ,uidemur. Be
ce, n.diéèfi rudenté,qui en rorundus,Rpmdicularitcr conIe
plati,eii cxi!timamus cift reéta extenfum. la & in piéèura
uidemus alba quidé eminenria,nigra uero, ut inCculpta: &.
ideo mamas quoC13 albas faciôl.Huius aot figura caufa dl.
folutn cR ergo & hoc:& in his fccôdo ca'put .cô~l~rur. Ter
rio caput cll,in quo qu:trimus,cur imagll1auo dlcltur,& ~~
quida.Gr.rce <t«~T~O"' 'a: appellarur, quia !talus efi fe~mlu
in imagil1atione< quia ergo ea dt T~I' <t1X~( tTI))~ (J'TcCCIIÇ .I.eo'
ro qure apparucrOt,natus,rPpterca Gr{ec dicit <ta:vT'a:o-lo<.
~"'VÙTQ: aüt.i.qu\1e apparuerot,dicit oml1ia manifenat~ (en
filia.Omnifi.n.fenfuo typos Cu Cci pit , f~ uifus e-~~u~
mdiot:,,ppte-fea ab-ei"ub ; ~éta-luce nominata é.~7T~ T,O~q>~
~.i,a lU1:e.n.denominata ~magiAa®:& in his tertll1 c~'
pUt côplerur.quarru en & ultimô côtemplationis capu~ ln
quo qU<Etimus,cur nobis data cll imaginatio,& quis CciU'
6nis.fciendo en ergo, Cl> irrôllalibus guidé data eR,ue1, 'l'
_ca haheam,quod rône rPPOrtionc,&. c6uenicmia ha~c[:
uel quod ~ ca libi alimêtü paranr.fecundn imaginatiol1c .n.
opera tes formiea:,prius parata hordei grana t1bi ad alirnfi
tO rl'codunr,Rationalibus ai'it data cft imaginatio, ue1 ut. t
cfficacius &accomodarius corpus ad melioris fufccptl O '
né.Nift.n.e{ffrapti'i ad fuCcipic:ndaimaginationê, qoo ér rai
tionalé anima admitterm'Et rPPler allud data ê nobis irna'
ginatio,ut quado ddirat ratio a quibuCd~ a~cêtibus obru~
la,habeamus l'a admininratê:ut in mO rblS,111 ebrietatlbu S,
Ç}3 non po[UIlt ferc fecundû rationalé aiam operari , CO Cl!
lIOn Gt apru inltrumentu.Et in his & quarto caput & conte
platio,& fecada fcéèio Deo fauente côplctur, in qua ron~'
lé aiam ab irrônalt Ceereuit • 111 prima .n. feéèione irr6n311'
aiot difcrimê ad !eipfam c6R:ituit. In hae aôr j3femi fe~i6;,
Ut diximus aiam tonalê ab irrati6ali feereuit.in fequétl a~
fcdioe aia~ ronalë cogregat ad feipfam , & cogit. fe~ qrJ1
cft hoc moto alterli ab hoc moueri, ab l'o, guod j5furn ltUr,
ÎIl,ipit,&: di,it,'l' qm inhis,quE fum,eR aliquid quod maboUl
J
en
,ur ,
�ANIMA.
tur ab aIiquo,& ab eo,quod moto dè altcrum mouctur,id
quoC}3dlin aia.ucur.u. uidemus noin rebus, quod uedé
quidem manus mouel:ucdis amc lapide:fic fcnfus quidé a
ftnGli mouctur:ipfc autc mouetimaginationê. PofrèV.n.fen
fus Ce Ccnûli applicarit,&:: fcnmis ipfe formam fuCceperit,ip,
fam cOEinet &:: ci formœ fe applicat imaginatio,&:: hac rône
fit imagi,13tio,ut rnquit Plutarchus. V ndc &:: di dcfinit aiœ
motii,qui ab co fcnCu,qui c Cccundu ado,.pxlmc exdtatur.
N~ dubitaucris autc,quo Ilodu forte imaginamur hune ho
mlnê,tunc nô operame fCl'lfu. Malw.n.imaginatio habens
typos a fpcdaculo,quod i:i fui,,&:: .ppreHa,ct non oper~n ,
te nodu fenfu,imaginor.lllud amé,Ced qm ,dt ad rupctl~,
ra.Q. uonia.ll.fupcrius dixit,nô dTe opinioné,fenfum , nlle
dicit:Ced qm mouetur a fenfu imagillatio,ea fuerit facultas
fufceptrix fen!ilium formarum per medium fenfum.
Sed fentientibus , & quorum funt [enfus • fieri
aUteru poreft motus ab operatione fenfus.
84
Hic rurfus de: (cnCu diffetit.Quod.n.eA: albo,nouituiCui.
Efr.n.albu uifus .l'pria fcnfilc.circa .ppria.n.fcnfilia dlom
ni no uerus:cuius aut é hoc albü,utpote cuius indj uidu~ fub
fiantiœ,nunquid Cleonis,ud Alcibiadis,faILtur:nccp.n.no
uit hoc albil an Ût Cleonis,êt Ûnoult, q. ê fimplicitcr albil.
Tertium auté eômuniu,& eoru qUt fequuntur
aceidentia,quibus infunt ,ppria. Dico auté,ut mo
tus &. magnicudo,qua: fenGlibus aeeidunt> eirea
qu~ e~~axime dec!pi feeundum fe~fum •. _
Tertio,lrIÇlc Cenfile cOla fune fcnfilt a.Delllde uoles deda
rare qna dicit,inÇ}t ca 9fequucu~ fc~Gl~a liaccns,i/1 Ç}bus &
,ppria infunt.Pet a<:..cns.n.~nfil,a ce dlce~amus IIldl ~ , d~~9
fut5as.In idiuidua aUt futh e motu~.magl1ltudo,&:: alla CQ,a
fenfilia Gcut&:: propria.Colot.n.in indiuidua fubfrancia.
M~cus autê,quificab operatione) differec a fen
fu,qui dl:ab his tribus fenf:bus.
. . . .
, liic dl: fecundum caput,in quo dicit,Çld côe habdit ima
Hic dicit fecundu quod dl coe fen[us, &:: ImaglOat!on~s •
Legendü efr ai'it quod hic dicitut,in hyperb:uo •.L"\OtUs, 10
Ç}t,qui fit a fcnfu,~ eft fccundu o~ati~né,hoc cft Im lg 3at 0
qUa! ab his tribus didis fcnfibus excltaw.r, fe~fu pr.loro , ~
fe:nfu R accns,et fenfu coium.Hzc ergo,lnÇ}t,l~ agl1~atlo_d~f
fert ab oibus fcnûbus ,ex Çlbus fada dl: uÇJde m<llll.fcil:l1 e
aliud cITe id,q. omnino fit pnci lenftli,ab co,quod altquan,.
do êt abrcntc.Habet aUt,inÇlf,Uetn &: falrum iuxta (enCuum
.ppottionê,&: côuc:niemia,Sicur.n.in illls,qui dié'cus ea pri~
mus .pptiorû fent1liu,uerus efr:ftc IX imaginatio ta li maxi;
me fenfu pfente ue:ra fuerit:Gcut duo, qui reftant,fenfus, &
fen[us per accidens ,& [enCus cô~uniu01,funt aliquado ÇJ '.
dé ueri,aliquando ucro faIu: fic llaqJ habeanr & qUa! fune
c illis imaginationes,ftuc unt pr:x:[enres [cnCus,liue non.
de rurfu!> recurtit,&:: ca definit,&:: Cic rurfus latius, in quonâ
al prxfente,&. abfente fenfu,f;llfi fu~rint: &. m~xi.'
. OpOrtet,iquir,fentirc,&:: Ge imaginari.Q. ui.n.(unt a pti
"pio manci,non imaginatur:& ideo dixit fcmiétibus.Qua'
te autê dixit:Et quotum funt fcnfus(ppter eos.'q~i I1Ô funt
cxnatiuitate quidé c:rci:fed uifum amifcrum Clrcltcr fccun
dum anpum priufq;; imaginati Gm. Ii enim non polTum de
coloribus imagi nari.Et il crgo, qui bus dt fenfus , fi eum a
Ptindpio am;fcrim,l1on imaginamur.Q. uamobt(m de ijs,
'lu:t in nos nOI1 caduut pcr fCI1[us,nol1 dl imagi nari.
Et hane dTe fenfui fimilé needre eft:nee fine fen
ru hune moni elfe eôringat: neg3 nô fcntiéribus in
tire,& multa per eâ & facere & pari g, ci habet ,8(.
tile & uera &. falfa.Hoc auté ,ppter hxc euenir.
~nalio &: [enfus, cli nodum definierir,Sld ê imaginatio. V n
x
Et'primus quidé pfentefenfu uerus.ahi aurel1J,
~Ocietatë ha~:it,dicit.Nuncita dicit l1ecclTc efTc,ut imagina Ole,quando fenforium proc~l fUCne.Sl ergo. mhl~
!IO nt nmilis fcnfui,co quod fie ri non potdl:,ut fic fine fenfu quidem aliud habent)quf dléta f~t1t> q lla~l ,mla~,
..-f-<~ ...'~ .
Illlaginatio,qu:r ea cita Ccnfilia.Rcé're aut additur, Contin nationem:hoc eft autem,quo~ dlétum e~.lm-ag1l ..t)""r )~
~;U,ne quis putct,q> no contingat une fenfu imagillal'i: hoc
-natÎ0 fucrÎt-motus-a fenfu,qttteft feeundu a&um. l
.nfnecclTario fequlLUr.Et multa per ra &:: facere &: pati, 'l'
Ex hoc dido col1igms Themiaius dixit , q> ftm ul cum
~aOl habet.Rede dixit,Multa:noll.n. oia faciunt [ecundii {mfu imaginalio opcratur:quia dicit prœfcnte (m l u uCI'am
Ullaginationé:fed quœ cam habenr,Gne rônc,fccundii cam elfe imagimuioncm.Si ugo nila~l al!ud I~abt:nt, qu~ dléta
llgunr. Vtformica: pcr ca impdlulIlur, Ut nutrimêli'i cogar. funr,qua imaginatiollt:'!Il [maglOallo aurem efl:,qut! habe~
fcd neC}} fempc:r pati~u.r fccuod~ i~agi.nati0!1c. Q...u~nd~ CJua: diéèa fUI1l:qu~ qUidem el~s co~plcnr (ublèantl3?'1.dl
.n.Coeumcs fcmé cmltumus mhll prrus Imagmatl,ut ail qua co 'luté definitioncm: [maglllatlo.f. c motus, qUi fit a lcoru
do nobis in [omois accldit,tunc 110n ab imagimuione pati, Cecundum adum:& conlidera,ubi imaginationem dcfinie
lJtur.Rcéèc crgo dlxit,q, nC<}J facimus,nc<}J patimur omnia rit, cum tot&:: tanta intetea dllcifTct.
Sler imaginationé,&:: uide,'l' priufq; côpleuetit,in quibufna
Qgoniam autem uifus eft maxime [enfus ! nOI
inter Ce conueniant,quis ca finis illlaginationis,pcrcurrit.Ec
mé
quog3 <f'ol'.VTol'.lT{ ol'. ide ft imaginatio, d7ro TOV q>aoulO
elTe ueta &:: falfa. Ad focietatê ru rCus reuertitur. Oicit Ctgo.
q. focictatcm habent f(Ofus, &. imaginatio in co, quod efr ideft a luçe accepir:q uia fine luce nô dt uiderd&
lIerû elTe,&: fallt.Q.:. uod ailt hanc habeot Cocictaré , id lUis quoniam permanet)&.efl: fimilirer ac fenfus.
Hic uult imlginationis diccre etymolog,am.
tuenit,q, habeam cadé fcnfilia,&:: ea fimiliter 2:pphendant.
Sërus ,pprioru ~dé uecus é,uel§ minimufalfi hfis.
Nunc tutius dixit êfj fuperius dixcrat.fuperius enim dixit
rcnfum nOll omnino fa111 citca propria fcnfilia. Hic autcm
dicit dl aliquado êc falli. ~ur aut dicit fenCum pa.ru~ h~b~
te raIl1 circa .l'pria CenûllaçPtoptcr eotUm patUitate, IlIgn
-ll.gUttam multo albo commixtam non potdl: difcernerc.
. Secundum autem eft eius)cui ha:c quoque au
t1dunt &. hic falli contingit.
Seci'ida fenCtlia,inquit,qua: fu.n.t pet acc~d.ens.Et ~ubi.[~.
Iltus,{i per accidës (enûlia fubftatl~~ elTe dl~l~uS,qllo dIC~,
Ittus eas accidifTe cum lim l6a:~DlClmlls 01h11 cITe abfurd!.
~Io.n.rno dici~U9 Accidit domino cITe hominê,eodê mo
~ ~unc dicimus fubfrantla accidere col~ribus.Ecc.e.l1.i~ic
_Oletll,ÇI dl: fu15a,d icimus accidi{{e: domll1o,quod e accns,
~ttr n;lturam prœd lcatcs. Et hic aut dlxit,.p co quod dt, in
1111 Qglnationc.Nam
'
&in ea fUllt Cenûlia per acel'dcns.
aIbQuod cnimalbumJnon falhcur; fi au rem hoc
~
UtnJuelaliqUidaüudla)ütur.
M uIra feeundum ci agunt animalia • H.ec qui'
dem,ÇlJ non habeant intelleétum,uc bruta.
Pof1:quam dixit,cur imaginaEio dicatur <f'ceVTol'.lT' 'ol'.: ullic
edam dicel'c,cur data fit nobis.Hzcquidem,q, 110n habeat
imelltdum,utbruta.Scicndum,cp id,quod eft in l10bi in'
tdledus.hoc in itrationahbus cft Imaginatio. Nos cniOl a
fcnfilibus abdudi,per intelledum operaOlur .1 rratiollalia
autcm per imaginationem,fenfilia.n.ccl\!ritcr feparâtur. In
tcllcdus aucem,&::imagi natio fempcr cain ijs,qu~ habeur.
Imagil1ationê ane dl1pllcë arbitratur Pllltarchus,& CIUS .ÇJ
dem finis,qni dl:ad fuperiora, feu eiu prillcipium dl: finiS
cogitariuœ facultatis . Alius autetn ci us finis eft ucrcex ) feu
cacumcn fcnfuum.Imaginatio ergo intdlcéèui , & cogita,
tioni nihil confert:fed etIarn COntra ab intd1ea u ~l'gl ta.
tion~ expurgltUI',& quod dè rius impel'feéèum,a 1 s per
ficitut:fed cc ab illis ad uctitatë d~d~ci[ur.: qu.at~ub-att~a
aptum eft haberc ucritatem. Vnde: Imag~ na~lo l_u
e,
qui uule,&. una comoueri,rationis,& uentatls uo cs c e P:l'
,i,cp8tAdmirabili~ autcm pll,,,ar,hus pulchrum IpÛUS exc
,t
'!r
•
�,T
.
It,..;, .... .,~,..
r:...
~,
Jt
ptom quoc) drxit. Vndc id ctialn dl: opcr~precium refc:r.
rc.Dicit.n.Cl' flcur funt du~ Iinr~,qu:ae in une punél:o fe in'
uiccm atringum,fic dt fuperior pars imaginationis, ~u~ ca
gitéUi u~ faculrati conpeditur.Sicut. n. ilIe pundus &: idem
~a,&: alius:idrm quidrm ,ut unus :alius autem, co q. &: cQ
(uperiori rcda accipi potcfi &: curn inferiori:ftc imaginatio
pote fi Ut unum,&: Ut QUO accipi:eo Cl' fenfllium quidë ,quo~
ca diuifum,in unum cogit:quod autem diuinorum ea lim,
pic",&: ur dixerit quifpiam,(lngularium,in typos quofdam,
.1:1 8f diucrfas formas effingit.& cxpr:mit.
-..~ ~,-tt:..z.J!.~. ~ llI'!;P.ero,g, nônunquam inteIIeélus obtegatur
~;~; :;f;1...:::;:ï:1!,/';'jjf, ~~ &obruatur affeélu,uel morbis,uel fomno, uthol
{~.hfdl",N."" <? l' ",.J 3"'ll1ines.De imaginatione ergo quid fit,& quam ob
~~;f'
(Juram fir,hucufq3diélum fit.
Rcdc dixit,Obtt'gatur:in nobis.n.femper dl: intcIledus
& operatur.Occultarur autem nonnunquam proprer mor
~um,uc1 iram,uel ebrietatem:ea enim ipfum obflEpiunt,&
iQterc1udunt,ut cognofd non posl1t cius operatio.Si auum
hlEC ita habem,fatis clarum ea eum opinati eITe immortalê
ai,un ri5nalë.Non.n.dixit eam in de!irio pari, fed obtcgi.Et
in his,Dei gratia,fecunda fedio,&: praxis completur.
De particuIa autem animf, qua & cognofcir ani
ma,& efi (apiens & prudens,fiue fit feparabilis, fil
ne non feparabilis fecundum magnitudinem fed
Cecundum rarionem,confiderandum quam h~bet
çifferentiam,& quonam modo fit inteIIigere.
poil:q; anima irrar"onalem a rationalt difcrcuit:nuncag )
gredituripfam anima racionalem a feipfa dlfcerncre. IraCV
in rationali tria qua:ric. Primum quidcm, an fit corrupcibi . .
li$,ue1 incorruptibilis.Secundo aot rationalê aiam dirccrnic
a (enfu.Nec dubites,quomo,cu fuprrius di[creueric fenrum
ab aia rationali,nunc boc rurCus facit.~oniam.n. ei confec
hlEC dJcrctio,ad oficndendum,q. cfi 1Eterna rarionalis aia;
c~ ,pprerca dicir.Deindc tcniü caput qu:uit,quo nt intelLi.
gere. Pr3:fens aut confidcratio duo prima capita qric.I nci . .
pit aur a Cecul do capicc.i.~ d ffel'entia ronis,&: fenfus:eo ~
ipfa con fert. &: arguméri rarionê obcinee ad oltendendô, q,
ril: imortalis aia rcnalis. Volens aut utgemê [acete dfia,pri
nlô didt,in CJUO coueniat rô, &. fenfus .Nec dubites,<p CU lu
perius dixeric,Çld côe habear,hoc quoC}l niic di cir.Scias.n",
q, eorum êc coio,& focietas cofert ad oil:endendu imorta,
lé anima. Incipit rrgo a cômunione ronis,&: fcnfus. Et pri"
ma qui dé cÔ!1lunionê dicic, q.. Ilot ambo poeemia,&: rô &
fenfus:&: quod ncc aia habcc rones intelligibiliu:non pida:
.n.tabullE lImilis efi fecüdii Arifio.mc fenfus habet ratio.'
nes fenl1Iiü:fed typos camü,&: formas fufdpit.Senfus.n.fm.
ftlc non apprchendir,fed rypü aliquë fcnmis. SubCrantia.n.
non aITequirur fcnfus.Ratiollalia ucro aia ,er Ct iotclligat fub
fianria,ipla ramen non habet typos intclligibilifi •.& ha:c dè
prima coio.Secunda' coio.Si efi potêtia &: ronalis aia &: fen
fus:fcd rônalis quidé fecundü aptitudinê:fcofus uerd fccun
dil ha?itu:fcd a~bo ln potêtia .Si crgo funt oino potëtia,~
a~eébonem uen~unt ad operationê.cfi crgo in CiSICOC,Cl' af.
fic,untu~,reu patlun~ur.Scd quonia affici,corruptibilê ofié.
deret ritionalem aOlma,.ppecrea dicit,Cl' afficiürur affedio
ne,qUlE ca pcrficiat,nol1 corrüpat.Non.n.fecundii fubfian ..
lia affi~irur,fcd fçcundü operarioné.Cognirio .n. efi mentis
opetano,qu'3: muratur ab eo,quod efi potcmia,in id, quod
cil: aéèu.Et ha:c cfi renia cô io, Cl' ambo habeam perfcdi.
u~s affe ~us.:fed U,t ex cô:one i~relligas lEtcrnitaté allE,rcië ..
du efi anJma J'priC magls affici pcrfcdiua affedionc,éjj fm
fum.Scnfus.n.corrumpltur ab cxcesfibus:aÎa ailt rfiâgis ab
~... .
.t ~~Fcslibus excrEte,quo d ca-d,ec_1ar:uimmottalcm. NcCV .11.
un<j<orrupitur.Ha: funt.q~,~c côiollts.Diffm ai'it fcnfus
ab aia rônali,Cl' fenfus qUl~c CI~Col ~agis felllilia operas,cir
ca minora heberatur. Ratlonalls am aia circa ca qu~ magis
funt operans circa minora plus opcralur. V t fi uifus imode
der~tû uidrrl; albii,ucllabyr i l~lh~fpém pr~ fc fmnte figu
,i ex üs afficiturJ&. qùnus aIbu no apprch cn ditüntc11céÇus
J
T ,1. V S
utro,êr fi circa magna oprrrtul' ln fis rxercrrur, lk tirCi mi
nora magie opcrarur.Et qua: cd huius caufa~Quoniam ftn
fus quidé rget corporc,nec fine eo operat. E:t quonia id ab
tolCcesftbus ut! congrtgatur,ucl di Cgrcgarur,&: a(6cilu!,pro'
ptcrea circa minora operari non potdl.lnrcllcdu8 aur cor
porc tlon lndigcr,ur ilIoaffdlo,aŒciatur:fed ciu:a pr~fian
tiora .exerccrut:& minora facile apprehcndit. ,Porr~ id GUi
cp ammlE ~terniratë .pdamar.Ex fcofus iraqJ, & aOlma: dl
feremia ofienfa dl ~'tCrni tas.Oficndemu8 aile ,pprio quoq1
.argumélo dfe anima lErernâ: quod crat primû caput.SI ~ja
Int~lIigic aia,efi ~terna;Nt'q;.n.Ct fit corpus, pôt omnia 1(1'
t~ll1gcrc:ncc li forma malcrialis.Si dt.n. corpus:tfi .n.o~'
t1lno.lëptra~ura qu~da calida,uel frigida. Temperaeuraaut
non IOtdllglt l1milesrrperalur•• . Ergo limiles tcmpcraru'
t~S non inrelligct.&. non erit oia imelligens.Nam &: f~élug,
d!c~ba!Ll,r nOn apprchendcre,quod ea l1militer frigidu, utl
calldum.Atqui eam dicis forma materialiltaq; uti infirLl,:,
mell.to co~pore.Sed fi ipfo utitur infirum~mo,i"fir~m'~tll
non tntelllget:&: rurfus net,ur nô oia imdligat. Si am &: I~; .
fum i,mdligit,alio opus crit infirumenro, idCV in infi~tutJl.
Et alioqui infirumemo côfutilli,cuius efiinfirurni'tlT.Cor
9US aor anima impedit ad operadü.Non cfi ergo cius in~rlf.
mentü.Qm crgo hoc quoC)3 dldil cŒ,in his contcmplauo,
~eo adiuuanre,côpletur.De parte aôr aij!,qua aia er (ogl1~ .
ftlt:non pôr ex hoc colligi id,quod dicit Plucarchus, oe6 all l •
mas eITe una fubfiancia multis faculratibus prlEdila.& hoC
eITe ueri'i declarar,q.ipfe dicir unâ pané aia: rônale. Parte!?
.n.nunc dicit hoc mo.Quoniii.n.multa rum qUlE conferl!:
ad confiitutÎ.onê corporis,dicit , <p ha:c quo~ una tfi eorl~
qua: corpon conferunt,pars alllimlE.i.anima tonalis. Q uV
.n.polT~t d~cere ulla fubfiantia multis facultatibus prxdit!,
cum al1lr:na pofuetÏt corruplilê,&: incorruptilê <Elufdé aot ~
luhfianUlE n~n pOt hoc quidcm eITe corruptile.Sic crgo a_d .
fus cum dlcere polTumus. Ita elia aduerfus AJexandto:
~110 imdledum panem dixic anima:. Q uando ergo dicit
lnteUedum a:ternu ,ne dicas cum àiccrc Imdleétum,qui '"
terius aduenit:eum.n.dicit,qut efi in nobis. Sciendum aUIé;
'l> imetltdus tria qua:dam 6gnificat apud Ariil:olem.HzC.
aUlcm tria alitct quidem dicit Alexander Aphrodiflcus: ait
ter uero Plutatchus.Sed .a.lt.xander quid(m primum dicit
fignificatum intdledus,imdlec1ii,qui efi potentia: q~i qui,
dem cil: in puer s.In pueris coim cfi imelleélus potenua.Se
cundum imelledus fignificatum,efi: intelledus fecundum
habirum, qui cfi: in perfedis hominibus .Perfedi enim 110'
mines,rerum deinceps cognitiooem habct1tes,jlltelle~611l
fecundum habitum hab cre dicunlur.Tertium efi ligOl ca
tum imelleÇlus,qui cfi adu intelledus:qui exterius accetr
qui efi omni ex parce petfedus:qui non dl: [ecundum hi 1
tum,uel Cecundum id ,quod eft potcntia,uc edam li fimp ~"
ur qui femper efi adu,qui omnia gubernat. H~c funt tria
imelledus IIgnificar3 [ecundum Alexandrum.Plutarchus
autcm h:rc non admitçir • fcd aliter dicir 6gnificara intellc,.
Ç'lus.Dicit tnim,primum guidem fignificarum iOlelled~s,
cITe intdl1cdum fecundum habitum , qualis cfi: in puerlS~
Vule mim Pluturchus fccundum Arifiotdcm pucr~s ~8t
rum haberc rationcs:&: rationalem animam omnia fClrt.
difciplinas non eITc propric difciplinas, fcd rcminifce~lias:.
& propterca dat in pueris intdl~(ium fecundum habrru~,
& rcrum habtnttm rationes.Scd res,inquit,ignora nt ,'1' --';al
fciplina egeat,q difciplinaércminifâtia.Sc(Jm irc1l'uS {lgll i
tü efi incelIl~,Çl efi fcciidii habitil,&: 6m adil, ur ë intC~rU~ ,
p-fcdis hoibus.ln ijs.n ê &: [ecudÔ habito, &: ~m op-~~IOl1i; :
Res.n.ia didicit,&: cognouir,& eas I? difciplina uc1unlll IIIii
moria rcdegit. T crriü ftgni6catu,efi intclledus,qui c~ fcc i',
dû adü tamo cuiufmodi é inrdledus cxtcrius aduc01cs,qu
i ~fedus.Hz~ funt tria intelleétus flgiiala fccundû pILl'~
chü.Hamonius aiit utrUIlC)3 rephêdit,Alcxa. &: Plutar:ht~.
dicês utrüC)J admilHfc &: ,ppriü &: comunc erratum: ~O'Jt
ne quidé Cl' tcnium inteUcdus l1gniRcatum dixcrun t II1lb~'
lcda fC~I.mdii opcratiollê,qui Ffi: exteriui 1 qui cfi: IJt ucr I. f
u:r
di,aJJ1,
�D
E
A N I. M A
dif"" Dru.s. N rque enim Arilèotr.Ies nunc Ioquirur de in .. cundum habitum,& opc:rationcm, Gcut elè intcUeéluB pc:r
!e IcdLl,qul dl: exrerius, cum nô Theologicum tradatum
tlituem.&: alloqui lIunc de imellcau uerba facir,qui intel
cd~s dl p~rs anim:r. lncipiens er~ù dlcie de patte animz7
qu~ mtelllglt, &: cognofcit. Si ergo nunc dicit de imeHeétu7
qUI eH: pars allimf,quomodo hic lignificat eu m,qui dt ure
r'uS,\()telll'étum~ Q!li autcm dl exterius,is non dl pars aoi
rn~.Et quod hunc imelleétum ,qui "du l'a,ex intelledu,çz
dt 10. nabis potemia,dlcit fieri,inferius ofrcndit. ~i autem
b~ter, us accedic i elledus,nô dt ex imcUeétu,qui dt ln no,
IS P~tentia. Si autem dicant,q, quando dicie intdledum
olllma itelligere,de intellcdu, ÇJ exterius cA: di/Tctit: in hoc
~uoCJJ fallu mur .Qui enim eA: in nabis potentia intclleélus,.
~bet omnium intclligcntiam:ftcut &: adumbratio in imaJ
Rtnc haber omnium typos,licct non apcnos,omnium,quz
~urceptura eA:.Et imelleélus crgo habet omnium intclligé .•
lias, etiamfi non apcrtas. ~andoautfm intdlexerit, tUne
ap~rtcr 6um.Quod autent, &: quam dixirpartem aier, cam
dlclt crtcrnam, ilVfcrius dcclarat,cum diCJt. Herc autcm Cola
pars anima',raciooalis fcilicet dt s;terna,&: nô aliz. Vtcrq;
crgo comune hoc erratum admifit. Seorfum autem unuf,
qui[q! 6c crtae. Alexander quidr,<}' nihil diélionis Cetcxtui
LJule adderc:fed eum Cem~ [equens,in contradiéliones quo
qUe nunc incidit.Acctpta enim ex contextu occafione,pu ...
tat ipfum intdleélum,& eiu&fubfrantiam effc potemia: !Je
nOn dicit,q> fccundum eius operationes cft p:>tentia,qucm
ad~odum,qui ea in pueris,intclleéius, ca fecundil nos po
telltla eo,<}> rerum formas nondum noult: hab et auté apti,.
1~lncm ad eas cognofcendas:& ftc cft potentia, eo q, eius'
~ Us n ndum nouit ca,quz funt.Alexander auttm ipfam
fitdledus [ubfrantia dicit c/Te in pucris pOlcmia: &: hoc ct')
r~at dicens ,quod intdleaus dt potentia:Si autem dl: p~'
t~tla,f;::cundum apticudinê fCllicet non habet fottnam, fcd
~ tantum ma[Cria.~iet)lJid cnim-dt-primum-pot~nt.ja,ê'
~~ateria.lntell('élus ergo ca matc:ria: &: formam nOI1 haet:IlC a forma Petlurbaca,ad propri<t form~ cogniriollem
tend ,t,&: formas abi contrarias non cognofcat.SlCut cniro
P.CrfPlcuum cft coloris expers, Ut nullo pcnitus retento,!Je
cI~la oml1cm auaritiz l10tam ,colorcs fubminifrrtl:/k &: in
te edus,inquit,cfr forma: expers,ut omncs formas cognofcat.H ax quidem Alexander:ualde autem errat.Si enim ,p
Ptetc:a cfr formz expers,ut omnra,quz fum,cognofcat: cer
t.e fi. Cam ratlOnem opottet extendc:re, nc'IJ ufquam ulla ra·~
ttone cITe dcberct.Ccitcnim & id quod nuUo me cfr.Et non
fotum ex hoc Alexandrum fubuerrimus,fcd &: ex ipfo Ari,
ftotclc.lpfe cmm Arifr.animlm formam formarum dicit~
&: hoc eft proptium Alexandri erratum,quod intelleélum
(?tm:r expertcm dlxlt.Dicit enim ,pot~ntla effe cius Cubfta
tlam'n pucris.Quod dl:autem pOtellna, cfrformz e pers•.
~lutarchi autem proprlum cft ertatum,q,.qu~ fum Plato,
tllS,Ariftotcli tribuil.Efr cnim Plato, qui cxifiimal, puero,
l'~1ll mCntcm e/Te fecundum habitum,& rerum habcre ra·'
~'ones:non aueem Anfrotdcs. Plurarchus autcm exiaimac
Iprum quoqJ Ariftotclcm herc dlcere. Q!li 6eri autcm P?r~
~t nOn fallatur eum id Arifrortles refellat.:Putrorum elllm
'nteUcdum d,~it nondum pi der tabula: dIe ftmilem, co q.
Ilt aplUI! ad rerum ration cs fufClpiendas, non adhuc autem
rUfc~Pi t.~are &: cômuniter,&: Ceparatim crrant Alexan ..
d~t>& Plutarchus. Age ergo nos uc:rirattm dicamus.Scié~
dum ergo nos opinarl intelleélum cffe: formam.eA: enim in
tdl(dus puerotum forma qui potétia formarum efr fufce ...
PtOt.Et qua tenus q~idem forma dl,non efrporcmia, ut ui
detUt Alexandro . {"\uatcnUS autem cft poccmia formarii
fuf!
.~
{).ceptor,non
habet
rc:rum ratione~,ut Pl utarc11~ UI'd etur.
'camus ergodcinceps ftgnincatamtdlcélus.Pr,mum ~#
<J~m.fi.gnificatum,cft intdleétus potcnt~a ad res~ficut cft in
PUens.E(l &:intdleélus fccundum habltUm,qUl res fClt, Ut
111 Pcrfeélls qui rc:s (ciunt qUleCcuntautcm, & Cecundn cas
Ilo~ opera~tur. Tertium' ligm6catum ,intellcdus, non
~\&l Cxtcriua quidclll ucnit.ut iUi arbitrantur,(cd cft Umul Cc
ca
feéèorum,qui res fciunt,&: cognitionem traélant,&: Cecun,
<Jum cam operatut .SIC nos crgo dicimus lIgmficata intdle,
dus.De panicula autem animer: qua anima cognofcie,&:
«A: fapicns,&: ptudens.lntelleaum appellat parriculâ aoi,
mZ,non quod Ût minima pars animz.Sed Ut ft quis uniucr
fum mundum enumeraucril,&: cum ijs fol(m quoque fra,
tucrit.dc:inde: poftremo dicat folem effe uniuerfi parriculâ".
Rede au té dutÎt,qua anima cognoCcit, &: fft Capiens &: pru
dens. Anima enim &: contemplariua habet partcm,&: aéli
uam:&: pet id quidcm Ci. d dixil,quia cft fapi ens,rt prudens,
aéliuam eius pattem dcc1arauit.pcr id UCl 0 quod dixit,qua
cognofcit, conttmplatiuam. Qtid autem uult dlCere ,<}> de:
~a pane anim:r, qua cognofcir, &: cfr fapiens, & prudens.
qus;rerc OPOrtet an ftt zterna uel non,l1ue ea lit fepatabilis,
uelnon feparabills Cecundum magniwdincm, fed fecuudü
rationem< ~idam autem prerfcnt~m contextu fic funt in#
terprctati Gue lie intellcélu8 a corpore feparabilis,fiue non
a corpore'feparab,lis,Ced folo fit mentis coucl'ptu fcparabi ..
118 nô autem ctiam aau.Hoc dl ergo primum problrma • .
fc~ difputabilis qfrio:An lit intdledus (eparab,lis,&: zeer,
IlUS .Plularcho autt:m nequaquam placct pra:fens Inttrpre:
tatio:Cc:d cam quoC}3 ualde dlmnat.Ipfc autem Itlterprctans
inquir,q. Ari/lotelcs uolens d'cere, ftue lit intelleélus Cep"
rab!lis ah.ifn9gm<lliol+f...&.fcnftf;fiue cft una fubaantia,qu~
ante imttlkélum quidem /laluit imaginationcm &: [(n(um,
rola autem rationc multa~unt) herc dlcie. ~od enim ad ca
refpcxit,ex hoc clarum eA:, quod & ipfe nuper de his ceffa,
uit d,/Terere. NrCJJenim an..fit a corpore feparab;lis,an non
..qu~rit. Qui eoim imaginationem a corpore Ccparatam elfe
dedit,quomodo deintellcélu,qui omnes tranf~end. t facul#
tates, dubitare poff-:t an fit a orpore feparabllls, an 1l0t1 ~
Magllltudinem autem accepit fubftamiam. Quare hac; dè
quoC}J prima querftio:an lit intelleélus fubfrantia Ccparabi
lis ab Imaglnallolle &: fenfu,an ftt una ommù CubRantia,&
fola ratione d ffcrum.~olliam autcm meminit Arifio.im
mixti,&: impasfibllis,&: fcparab'lis,ad ofrendendum,quod
eA: anima immorrat's:Alcxander herc lria corrumpit. P ri,
mum qui~em,Jmmixtum.Dicit en m eum immixtam dlce
re animam,quoniam lc:x cft in ijs,qu:r mirccmur,ut primo
quidcm pet fe line.& 11c comlrceanrur.Ecce enim in mulfo
primum quidem erat md pcr fe &: uinum. &: fic dcinde co
iunéi:a fullt.Q9oniam ergo non prius quidcm Per fe cXI/léa
anima,corporl comi:xta di:,fed fimul cum gtlleralionc cor
pori cômixta efl:proplerea imixtam d,citanimam.lmpasti
b ilcm autcm ,inquit,dlcit,quoniam non ipfa animer apeitu,
do paffa efr,fed c rpus fecundum aptitudinem.Q uoniam
autem affeélioncm,feu paslionem d:cimus,q, paLÎatur apti
tudo:nunc autcm lIon paffa eA:: propterea ipCam d.cit im,
pasfiibilé.Separabilcm autem,inqu ,e,eam dicit fecundum
aheritatem, qua tatione omnino dltfCrc a cor pore uocaos
cam feparabllcm Hic autem male: dicir.Q ua eni~ ratio,
ne oftend t aoimam ratiooalcm,immixtam, mpasflbilem,
feparabilem, eadcm ratione in fenfu quoCJJ ollendi potdè.
Nunc autem a fcoCu ration cm difcernês,h:rc dixit ineffe raI
tionali animer.Non ergo fenfui qUO(b inerunt. Tu ailt hzc
tanquam animz ~ternilattm liglllficcnt,&: non ue Alexa:'
Si enim efr ercerna,omnino cA: &: a mater)a Immixta &: ab
ca infeparablli!l,&: impasftbllis,& herc quidem obitc:.Pri:'
fcns autcm diélionis contcxrus,ut dlximus dlCÎt obirer pri,
mum caput in enumcratione, flue ca ÎcOt:uptibilis allfma.
ucl nOI1,conftdcrandum quam habce dlfferentiam,& quo,
modo 6t itclligerc.Ex hoc quidcm quod diCit. quam habet
differentiam,rccundum caput enumeratur:1I1 quo uule dlCe:
rc differemiam rationis,& fcnfus. Ex co aÔ/,quod dicir,quo
modo fic intell,gc:rt,tertium dicit capur.
~i qu~dem intelligere dl ~cut (encire, uel alil
qUld pan fucrit a fenfili ud ahud tale.Oportet eu
go idaffeéüone uacarc:
10. Gra.fu~ ala.
p
�T
E
R
T
Hic incipit a comunionibus rationis,&: fenfus. &. uidetur
quidé a fecunda cémullione incipere,cdi inordillate. Opor
tebat enim eam1'lü3: dè ex il1o,quod dè pocemia,pr3:cede.
re ex ca cnim fit fecüda communio. Si enim ambo poten.·
t ia:Q!!od autem dl: polencia,ut aélu ûr,pasfione,fcu affeétione opus haber;propterea & pati quoqJ cômune habêt:
S ed dici potea,'1' a prima cômuniolle incepit. pon<j en'm
dixit,'1' inteWgcre ea Ut felltire;rcmire aurcm potentia:& in
teUIgere ergo poremia.lnferius autcm aperte dicit hanc co.
rnunionem.Efi aurcm,ut rummar'm dl(a,eius quod hie di,
citur,fcmêtia.Si efi ficut rcnrus intelleélus,pro eo,quod ca,
fi fuppofucris intdleélum c/Te ûmllcm fenfui, omnino intel
leélus al:quid fuerir patiens ab inteU'glbili,ut fcnfus patilUr
a fenl1li.Si aurem non patitur ab inteUigibill,aliud quid talc
cfi, pr" co quod efi impasûbills. Quon 'lm coim durum cé
uid ebatur dice re,patl aur affl ci rationalcm aiil m: proprerea
dixit,uel tale aLud.i.affeétio &-pasl1o,quœ perficl3r, & noo
qu~corru mpat. D c:in de taoëfi de rône fuum iudicium affef
rens,in[e lt.O ponct ergo dfe Impasflbik QJare autem ad
d ilUr illud,Ergo(llon <}> formarum efi lilfceptiua rationalis
anima,propterea colligltur,eam clfc impasûbilem, & affe.
étiol1!bus 110n obnoxiâ:hoc enim non fequ ir:fed quia dixit,
Vel allquid laie patitur,perfeéllUam.f.et pasfionem.&affe
étioncm:m~ea cotlegir ,'1' quo ad hoc ,ea Im pasfi btle.
SUfcfFCÏuum a rem dfeformx) &. pormtia raI
le/cd non hoc.&: fimiliter haber)ut fcnuriuum ad
fenfilia)uc intcIligens ad intelIiglblha.
1
V
S
Ac nos quidc:m fic. Alexander uno dicit, Il' hic edam uu~c
imelleétum nô habere [ormam ex i'js qu0'll quœ inferr.Ale
cnim non e/Te eius naturam,fed tamum, '1' efi p otëtia. N~S
aurem dicimus,'1' pu hoc dicit non cfie elus natUram A ri.
fioteles,quatenus non ë e;us natura ta lis, ut aétu habear for
masint ell'gibilium,ut Platoni uidetur :fed tanrUm pOlêlia.
Ipfe enim efiforma,& adu dt eius fubfianria.
,
QEi ergo dicitur inrelledus anim~ (Dico aute
inrel1eétum)quo cogitar) &'exi(t.imar anima) l11hil
dt adu corum)qu~ funt, priufquJm intelligar•
G.!:.1are nec cum curpori dIe mixtum rationi con!
fel1ta~~m.QEalitate enim prtditus eiTet)calidus,
uel fngldus:ud etiam infirumentum aliquod di
fet,fieur fenfitiuo.Nunc uero nullum eH.
Q.uoniam ima~~natio quoq, dicÎtur mens pasCtua;dici~
<p de ca nunc ucrba non facimus,fcd de Înrrlleétu, pcr que
cogltamus, & cxilèilmamus • Intelleétum autcm hic coOl'
~unius dixif. pcr id t :IIÎm quod cfi cogitare , cogitation elll
II1troduCi[: per id aUl~em, quod l'a exiaimarr, opinion rm •
DicÎt,(l' intcllcdu3 Il ihil ('fi aétu" priufquâ itllellexerit, (cd
potcntia,& potenria Il on cius fubfialllia, fcd aêtus.& pro'
pterca imclleétus,lloll cfi COI pus.elfcr enim qua lita le pr:t l
dirus,calidus,ud frigid us NeC}J uero utitur infirumct ltO cor
pore. Pottfi ellim mag na,&,parua l1mditer 1I1tdligerc: qd
[tIlfus utens Înfirumelll 'o,corport',facere non pOl Clt.
Er rede quidem ili... qui dieunt aiam ciTe 10cul11
formarum)nifi 51' nOl'l rota,fcd intelkéhua, nrque
aétu,fcd porentJ3 f0r111X. ~od Jurcm non dt»/
mllis aftèéhonum ualcuiras fcnfitiui & irelkéliui,
manifdlmn in fcnforùs)&. fenfu.Scl1'fus enim fcnri
re non porcfi ex uehcmcnri fenfili ut [on0 & mal
gnis fonis:nec ex uchel11entibus c~loribus '& odo
Tlbus)U!:derc)&
~dorari.~ed intelledus) quando
~
.
ahquld
mtellexcnr
uJlde mreIllO'lbile non minUS
L.'_-1 1-,---=-..;.:.... _t.......L~ N~~iTc eft crgo)ql1?~lam omma lDtcIlIglt)en:e int,clIigit;§ funt mino~~/cd
eria~ l11Jgis. Qgod i
_~,y~d~ .:';.1'''1 ..7-zc&A impermixtum heut dlXle Anaxagoras) ut conti/
)
enirn1entitlUum
non
Ime
corpore:
In telleét us aU
I1cat)id efi)ut cognofcar.
'
-t'cm
feparabiHs:Q9ado
:tue
fic
unaquée'J3
fiunc ut
Si Uis,inqu t,i ntdled um omnia intelligere, eum amate
)
ria impermixtum pra:[upponereoportet.Si coim d lxeris cil {ciens dicitur,qui dl: (ccundum aétum.
Hic falfus d è Alexand r,& exiili nl3uil Cun1 elfe forma'
rum fufceptiuum: D ico autem inrdLélum,et dTe pctcmia,
fcd lion hoc,'d ea,non form am. lvlale autem accl'p t illud.
fcd non hoc.Opoltetautcm Illud, fed nOI1 hoc, illle ,t.gerr,
fcd nô aCcu hoc:qucd i11[(, 1gir,ut (uperius dixll~us. Hal':.c
eniro formâ uel ,",olius forma dt Îlclleétus. fcd fOI mam, CjJ
cognor.=l r,[1~n habet aéiu,[cd pmëtia.POIentia cnim en in.
td ccrus inrellig b llia,& fenfus fen{jli a,~ 11~11 aélu. ,
~.,...,. ,,'k#
~.,-,..c"""""14'?
1
1
L au'd at Platonem. Quoniam enim fupcrius dixit,'P [UI
cx ma teria, ipfam non inlelliget. Cerce &:ob eam caufam
fcipit
anima formas inrell gibilium,& fic operalur:proptet
taél us,quod dl libi Ctmile,cahdum non apprehendit. P lO,
ca
laudat
Platoncm,qui di xit animam elfe locum formara.
pterea aUlê & Anaxagoras,cu omn ia cfIe ex lîmilaribus di.
ceret,illtelledum ex ijs nOIl fUPPofu ir, Ut omllia côtÏnear.i. Sed eum in duobus rcprchcndit: primum quidc:m, cp orlll
ut omnia cog nofcar.Apud Allaxagorâ ellim K~QcTltV, idefi anlmam dicir locum formarum & non folum rationalcm:
comincre, di: apud AriCtotelë cognofcetc. & merito ea,ex ctiam fi pro Platone dici potefr,q, folum ratlonalem anima
r
quibus dè aliquid,ipfum non cogoo[cit.AluflIlll-enim elfe; dicit alias aUlcm animationcs.& Ideo dicit Omnisaia imo
ecll
ergo
aiam
[ormarum
locum
dicit':
folam
tamé
di,
ttllis:
uult id,quod ognorcit,ab eo,quod-eognofciIur. Alexâdcr
_
~
_ autem rurfus alitCl" imclligit.AIt epim,q> li omnia imeUig,t: cie rationalem.Eum autem ctiam in alio reprehêdi, <p aéè,l.l
dicir in anima formas~& non potêtia.Arifiotdes_n.noll pl.
I r r - .u. "~;j-f1 t~::; dè [or~' s jmper:nixtU~,& fi:>rn'i am non ~,abec~ Nos autem
ét3:
tabula: cam afIimllat: & ,ppric: dicir elfe d ,fciplina:Pla'
j:,r.; .."i~
~ cum adlcéta Clrcufianlla dlClI~us,cum ~c formlS Impermix
Jj.-ft :_"0' '1 -,/I.:~!fr<etum, quas cognorc,c. N~m & Ipre cx re,lpfo quoquc: forma '!' uero piéla! tabulf:& dlfcipllt1â dicit reminiCcentiam.
H~c aU,tem euenit,qn porefi per fe opera ri.
r;;:r'
r·j, ,../:;"'";7 efi.Ad h.rc ~ulem d~xe~lt ~lex3nder. SI fecundu~ uosin.
~Id dlClI~Q. uod Intelleét us, qui (fi potemia, tUt1ce~
c.~.hr; k'u~ l;!.!...,.,..,~ telledus cft Impermlxtus for m ls,quas cognoCclt,quollia
It.i4. ;/ ' /"-"< Il'''rJr''-~'''
felpfum cognorcit:dlcilur autem Ipfc (lfe forma:crgo & aétu,quâdo ex lclCnria pôr,&: contépl;ttiue oprrari.Euelllt
fC:lpro eft Impermixtus icdledlls: quod efi abfurdum. Nos autem intelledum ex fda operari, quado per fe pôt animil
aur~m el d l ~imus:CJ? ue intc:l1igc:ns,ab co, quod intdllgitur~ operari.hoc aot non fempcr:uix enim in feneétute.
dt ImpcrmlXtUS,& alius.
Efi q uidem fimilirer &. tunc poréria quodam OI
'",;. ,';:#
J:[,;.lt....
&:
IJS
Qgod cnim intus apparct alienum arcet &: inl do)non autcm fimilirer Je priufqmi didicerie, uel
tercludie. Qgarc ficri non p~tea ut cius Ge alia inuenerir. ct ipfe quidem feipfum tune non pOl
naturJ)qual1l h~c.
J
rra inreWgcre.
_
~i~ d .CI (('Qyod l1 effet imdleétu, cx mattria,ipfa ma,
reria IIHU S apparens!& ,merdudc:ns,prohibc:rct ipfum intel
ligerc: nOIl folum felpfum ' ,fcd & alitlla intdligl billa, id c:ft
alla. Non efi ergo ex ".lat,c rla.Potes·aUtë & ali"r ipfum in.
lerprctari & dicr.re.SI allquas formas corum qu.r cognofcumur ,h;bc:rtC adu it1tcllcélus,fed non om~c:s potentia:
pcrtllrbarctur,& 110n exaéte cogllo(cc:rc:t.Sicut nec uifus,lI
tit CoiO~iUum Rfpicuum oIDoes colores exade cognofcct.
Et pofiq; res,inquit,did'ceric,& quiefcit,el1: potentia 1t1~
telleétu.Non dè aurcm umiliter porenua,ac erat priuféV~'
dicerit ueI inuencrit.Priufquâ enim didicerit ucl'inuencflr,
,
ca potel1lia
IIltellc:élus fecun d
um "
prlorem lignificatio ntIII
cius quod c:fipotc:ntia,id clt,Cccundum aptiwdincm. poa-,
quam autë didlcerit, efi potfmia fecundum habitum,qu~d
erat f"odum llgnificatÔ eius,qd dl pOlêtia.quod ip~e ~ I ,,'t,
potcnciA quodaQlmodo.Redc aUJcm meminit dlfclp~rl1';r
8<. Înucmionl8
�D' E
A ' N . l "M
A
& inut:ntionis:-quia om'nis Ccientia difciplina ) ue1 inuentio .. ruptibilis.materialia enim corruptibllia. QIoM6 crgo erit
nc comprehcndlt.& in his finit praxis,praxis,Dci bcnignî,
tate,decima.
QBoniam autem aIiud en eIre magnitudinéJ &
e1r~ rnagnicudineJ & aquarn ,& dIe aqua:fic autem
& ~n mulris aliis,led non in onmibus.In nonnullis
emm idem en erre carne)& erre carnem.
Cum tria de itellcdu q rere propofuilfet: unum quidt:m
a:tcrnus,uel corrùptibllis: (ccundum autt:m, eius cornu,.
lllonem,& diffcrcmiam ad fcnfum:cx quo cius rurfus app'
htndebatur zternitas: & tenium, quo fit imelligcre: prima
qu~dc~ duo Catis perpq;ccdemia demôfi:rauit: nunc autem
rcllquum ei dcmonfi:randLJm .pponitur, & nunc examinat
quomô fitintelligcre. Dubitat itaC}3 in principio Arifi:o. Cü
enlln fit duplex in nobis cognitio,h:rc quidcm irrationalis,
lit fcnrus: ilia ucro rationalis ut illtclledus:funt dupl1cia &
ca,qua: cognofcuntur:hz:c quidem matcrialia & [enl11la:I(,
Ja uero imatcrialia:Qya:rit ergo per hfc Ariaotdrs,utrUm
IJnaquzC}3 cognitio proprium cognofcit,ut irrationalis qui,
drill matcrialla tantum nouit:Rationalis ucro, Ut quz Î1t p,
ftantior, non folum nouit, qua: funtimaterialia, [cd &: quae
Illaterialia, Et cum hz:c elfet dubitatio, fcrt fentemiam Ari,
Roteles dicens,<!, rationalis no folum nouit imaterialia ,ccd
&: materialla. Q,!:Ii eni nouit potiora, multo magis nouit,&
~eteriora .Si itaC}3l1ouit imaterialia,confiderabit omnino &
Illlatcriallbus detcriora,quod cfi:,materialta.Si m im iJ1le~k
étus,quod cfi: rationalis cognitio, imatcrialla Colum nOUlt ~
matcrialia aOt non cognofcit:erit aliqua ex parte més amés.
&intclledus aliqua ex parte non imclligcna.Cum materia
!ta enim non imelll~at, crit cx ca parte nô intclligens.Atqui
abrurdum efi: intdledum in aliquibu8 dTe no imelligentr~
N~n folum ergo nouit imaterialia,fcd ct materialia.E h~c
qUldem Arifi:otdcs.Polfumus autem &: nos cxterius ofien
dete,cp matcrialia quoC}J nouit intdlcduE. Si matcr aila coi
110n intclligcru,quomodo fenfum corri gcret~ Scnfus cniro
temum in aqua con fraéèum uider:&: Colem unius pedii ma
gnttudlnc.lmelkéèus autem corrigit,ofi:endens,q, neQJ re,
lllus fraéèus efi: &: q> Col cfè maior terra. Q!,lomô ergo poç,
fet fl': ll fum itellcéèus corrigcrc:,nifi matcrial1a cognorcercr.
hoc ë fc nf\l a< Ee alloqui habemus regulam, Cl> id quod [cie
terum dlfferc:miam,muho magls & rcsipfas dlff'c:rcntrs no
Uit.Si c:rgo imelkéi:us nouit di~erëci~m imatcrial,um:ma,
teriallbus:noUit ergo & matenalJa.tic:d dlCes fortasfis,c ab,
furdum inrc:lleétum noffe ca,qua: extra (um. Hzc enim fcit
(enrUB,CO <!' maccri al,a,& RtÎ cularia cogoo[cat.Intell(éèus
cnim qu od cfi: unlucrfak, (a mUm nouÎt. E11: auté fçnfus Cci;
te panicularia,qua: quid em Cunt matcrialla. Tlbi alltem ad
~la:C dlC;ï)<!' intclleéèus fublcdo quidé unus dt: ratione a4 -tcm diuerfus.I ntdled us cnirn ut! {ecundum fe-Colum ope~
tatur:& tfic uniucrf"lia folij nou\t~d curn fmft! operatur,
CQutens inarumcnto:&: ru ne matcrialia oouit,et parri~ula.,
ria.:ficut cadcm reéèa fubicdo quidcm eadem, ratione aOlé
diuerfa.S ,lcnim quz nunc reéèa efi:,confringi poeefi:;& in,
fleéti:fic &imcllcéèus fub iedo idcm eXlfi:ens, aliquando ÇI
del11 cum reéta babccconucnicmiam, quando perfcipfum
0Peratur & nouit imatcrialla:aliquando uero cum reda co
' fral'1:a ,q~a ll do ad fenfum lI1aeéèle~r. &: co ~nfi:rumen~o uti
tur,quàdo noult malla. Hoc cA: q~dem pnmum dublum,
~ elUGfolutio.Sccundum ea dubiu,pro quo tale quid prius
P(umendum ea,ti. d id,quod ab co, quod (~potenti a in id,
qUod cfi: 'lL'èu agltu r oino alrcratur.Altcratio autcm dt af.·
ft,étio,fcu pasÎîo. H o~ p rumptOprocedlt deinceps ~ubium.
,~IIll~leria lia itdledus cog\1ofCl r,fCll 1cct ab ,CIS pamur~Ab
Il Clllm duci eur a cognitionr1qua: efi: potcntla,ad COgl1ltlO,
lltlll,quc cfi: aétu. Q uod autem ab co,qu,:d pOlcmia, ad .i~
qUod cfi: aétu,duci lur alteratur.Quod am alceratur,pallr:
Inte\l's ergo a m;ili bu~ patirur.Ee qm nihil patit ab eo,quocl
dt diffimil,s mat ria::c1aru m e t ' l'go, ct' itcllcét,us,cfi: ciuf,
ciClll lll,ueri, cum matc,iallbus.& cft IpCe matcrlalis,~ cor
iI~
1
incorl'upribilis,ud fecundum Arifiotc.uel pm Anaxagorâ,
'lui eum effe dlcunt materia impermixlUm<Ha:c cfi dubir3
tio,t:v dilfoluentes dlCimus:Male acccplfi:isJq> ~cquid agir~
,;;r.
etiam parieur .H:rc cfi: cn:m [alfa oratia: f unc enim quod
...",~"". J.&.êr~ (?~
agie uicilf.m patitur,quando efi: eiuf~ê matcl'la: um o,qd ~.Y"~....., ti.ZoWwIf&W;-'" 1
patitur. Q!TI ergo inrclleél.us nô cfi: e'ufdem matcria: cu m
'V"···..UC'-"''':''''materiallbus,non efi: l1ecelfe ipm a materiallbus pati, quan
do ipfa cognofcir.Agir.n.&: opifex nos beneficio affrClcnsJ
&: ram en il nobis non contra patiwr . ~.llue ex agêribus ea
fola-U+Clsf1m patiuotUr,qu.a: funt eiufdem materi:r CUOl paofit!l'I oous.Et ha:c quidé folutio extcrius "ffumpta,diéla cfi:.
Arifioreles autem aliam dicir rolutionê, éf; edam alibi dixir,
q, duplex efl:-P3i fio; feu aff(G1io:h ~ qu i d ( m p-fed;ua: illa
ueto corruptiua.ln corruptiua t'tgo ualldum eLt/quod dlcie
quod fire fit agenti,quod patitur:l lllclleétus autem fcn/11Ja
cognofccns,perfcéèiua affeéltone aff!citur ,qu ~ impas6bili,
,tas potius dicirur,t:v pasfio.Qyarc ~rfu s non patit~r i n ~d .
ledus.Q!,la: cnim ab-ehquoperfi c,llIur ,nol1 umt 01110 clUf.
dern curn co matt'ria:. Eccc cnim O1undus pelficllu r ab opi
ficc:& tamen non cfi: c:iufdem cum ipfo matwa:. Rurfus q
hic funt,rcguntur a cœlcfbbus)& perfici u nt ~~ : & n~n fUll[
eiufdcm cumillis materia:. R ur[us aer pernCl t a lumllle: &
non cfi ciufdem cum ipfo matcria:. O.!:Iare & imdlcétus pa
tieur quidc:m li fenûlibus perfcétiua att'eéèionem,ab eis auti:
perfeétus,noll cCc ciufdem CUOl ipfis matwz.Notandil au·
tcm,<!, etiam li dicimus cum perfcétiuam pati affi:étionem:
non fubfi:antiam Int lied us attingit affeétio) fed eius opera
tionem.H z c efi: fecun da dubitatio,& eius folurio. Qm aUlC
hz:c dU:E dubltationcs a mateflallbus occafion~m fumpfc,
rt::rquum dt & de materialiblJs hoc modo du? ' tare. Q m
intelled us feipfum nOUle,&: ad Cc cooucrtltu r,quo ergo 11 0 uit<Vtrum quatenus dl: ildledus:ud l'm ahud qUi~e m d~
jntelleéèus:~m aliud uero intelllgibilisçSl ita'l3 pm allud qut r
. Il '
t
{è "d~UJf~a,... .... -l 1'" ';'--" b .
dcm ~fi:il1tdledus:~m aliun au~em lOte 'gItU!: c arum r l-pli ~~11-:" :U~-;,';,., t;
ergo 1I1telledum non elfe fimphcem,fed corffpo~tum. ~~ trJ.../("1?~". ~~-r!:E
enim compofitus,quacenus imdligit,& quatCllUS IlItd bgl t. ~~,'t4... -: -"n'r~
Si autcm,~c ho~ ab rur.du"',! euites, dlcas ct' guatenus e t m· tp'J ,...p~~ ~:~l ~.-::
tdlc:dus, mtdllg tur,lIl ahud abfurdum IIlCJd t; 1Il tradam f. .--n.6' ... _0 ...... (~h
cnim dedcmonfhatiuoofècnfum.dl,q.illud,'m EIuo d)cô . ~~i
I."rk .
u(rcit~r.Si crgo.quaccnus dt incc:llcêtus imdllgl tur,crgo & r"--"
~ .., .....'»~. l,
quarcnus imdllgltur,dt inrelledus,ut conucnatUl.SI crgo ~
1~:1 1·..:v J:-'t~J
quatenvs imclligitur,efè imellcél:us) coUlgi lur,q> Id guod 11l.J'~ ~"'J ~:,'"
telligitur,dlll1telleétus.Et quoniam dl fcipll\l~ mtc:ll,gu nr. 1..~ .. < 'f.,...~';;'~!., .. ,: '
crum&IUa: Intdleéèu~:quod cfi:abfu!~u n: ' ~I ~utem dl li 1 ...'f,.tt, }:..~~~.~
eum felpfum non Intclhgcre, falfum dICIS. 81 cmm fi Ipfum ~"!- ... ~- ~I ét'~r,ç
no intelilgit,quomodo nouit, Cl' Ccparaeur a corpore': Talls Jhl'f • i:)~ ~~ ..
quidcm eftomnis dubitatio. Ced quia efi: ob fcul1or, eam in
compendium rcdadam repctamus. Qm inrelledus f'elptn
inrclllgit,uel quatenus,id cfi: intelleéèus,it lliglt CClpCu m:&:
illud ,quatenus cOl1uerritur:erit &: quatcnus cfi: inrclligi
billS inrclleéèus:ut colligatur oia Itmlligtbll!a,&: oés dlfcipli
nas clfe imclleéèus. V cl fecundum allud qu.d ' m intellrgit)
iim aliud autcm intclligit:& erit intellcétus compotlJUs,q d
(fi: abfurdum.Soluit autcm dubltationem UllOmembro di
çens,<!, qui c~d ca propric ime\ligiblk,cfi: ill elledus.l)l fci
plina: cnim non funt proprie inrelligibtlcs,&:p-pea non (ùnc
intdlcdus.Sullt coim a nobis excogl t<l Cp &: no cas a matc
ria (cparauimus,qm funt materiales. ~ a:cûq; crgo 11011 cx
no bis, Ccd ex fe hile, Ut fint intelllglbllla,ca Cu ne Illtcll,..qUi .
Nam & fi angclos dixCTIs,fullt &: lÎ,~ m Alllèo.IlHClleél:us,
& fi eum dicas,qui in primo moblli clrcu ~gi[Ur,qu c:m_op,fi
cem dlcit,hic quoC}3Jm ArHto. cfi: ime\lcécus. S(d gm lice
Placoni uid ctur D elÏ dfe itcllcL'1u m nec pds dagmat,bus:
n.
"" 7rÇ ~ VOICI: """-"JIIOIit'f
... l ). .!hI.,fj r''''
D eus cnim en,
Cu per melltem f.:u Illt' m l1 : V Il d'e ut.
;; J ,
'
.'
- _ . cF
....t~~, 1
'J uod cft .pUldelltia nom in us dt ut qui il r 7rC~ T OU ~O~ ,t.
ante mClllcm feu I n~elleé1um:agc tlOS aliter dubit lIone: [01
uamus.Dici mus eni Cl> nô colli ie,quicquld dl: Ïl clllg,bi.,
le elfe incelleél:ü.Primu m.'hi ntcl l' 'bllla, ud fUIlt,pp nc lit,dli~ibilialutq fUI1l penitus i01J,tcnaba, u1:l nonîl'fHl , ~e<t
lo.Gra.fu~ ala.
P t)
qf1.....
o/f
-f. ) ( .
?z
r-k.t
'lm
�-. r
T ' "E
"
~
R
qu mnus Cenfi1ja ,funt intelligibilia,ut lapis. Nunc autem de
.,pprie inrelligibillbus agiwT. fi autem ita t'fi ,crum,q C.lnt,p
prie imdltgib.Jl a,in(dl~c1us.& IlIhll abrurdum Ccqtur.Seâl
,do aûl,cp IJon coll:gilur,Cjllicquid dt intclligibilc,d1"e intellcdum:fed quicquid felpm ilclligit,cfTeintdrm. quid cnim
dicit dubi ta[Îo~ Quarenus dl inrell's,iutelligi( ab al«]uo, VJ
a fcipfo. fi uis ergo,colluerle, per iIlud, qualenus,,ppôncm
illam,& dic.quatenus a Ceipfo intdllgilur, eft imelrs. Hzc
dt cUlin uera & reda conucrfio.Si crgo ex côuerflonc col,
:leélum efi,cp nô uli<1J imel1:gibile,inrdl's,[cd quicquid a fe
ipfo dl imcll'gibile,lIHeIl's:nol1 utiq; quicquid dt imetligibi
Je,cfr imelledus.& non folum tPptcr Dwm Ariftmells Co
lucione non comenti fumtls,fed cp etiam uniucrralia rum in
telligib:lia,& 110n intdledus. Dicere autem,q, non quattnus itelledus,feipfum cognorcic, abfurdi'i. Primum enim,
.ur diximus,erit duplex,eiufdem form:r, & ipfe intdligês,et
inte11eéluS.& nô cOlum feipfum cogl1ofcens. Quatell'.Js.n.
imelLigitur Ccipfum intdlig:t,& non quatcnus intel': oit. qua
re,quarenus illlelleélus,feipm cognofcit intdl~dus.bEt h~c
efr [(Ttia qu:rfrjo. Quarta efr qu:,frlo.~ il.itellcdus,feipm
intell git:fibi autem Cemper addl'11tcllc-dus,cur non feipm
intdJigic':Videmus eni,.raro nos h~'mines ad nos ipfos con
uc:rri, fed ue1 de Deo mtnte aFQd ag~\anlUS uc! de mundo;
. raro aurem de nob;s ipI1s •. Alq.l!; opombat' feipfos fcmper
i~tel~lg e rc,~o q. femR flbl adcfi intelleélus:ha:c Qdem dubltatl.o.DlClmu~ 2utcm ('p proprer cômixtionem, & confl.
derallonem COlll qUa! rUnt hoc fit.flcut enim fi duo adfinr
&: unus quidem fit amicus,alius aûr illufiris Cplendidu~
quiCpiam,amicum ne faluramus quidelO, ur'qui fic familia,
ris,alceri autem dextram iungimus:lÎc & imcllcéius cogno
fcens,quod ab! rem pet adefr, raro fe:pfum incdligit:Ced res
munctallas, ue! fupermundanas f;rpe . Non quatenus crgo
intelleérus,intdlcélus non f(':pm fcmper cognofcit:red hoc
fic,propler eitls operacio!1ë. fiCUl ell!m in furore inrell's oino
Ilon intelilgil: :o q> a fc d.ucnilUr,fic & quado circa corpus
'fiudens,rell alienas agir,noll feipfum cognofclt:quo tempo
re n tl cfr a{tu imdleélus,fed pOlcnt:a.PlotÎnus uero dicir,
rllè icell<::tum,qui feipfum f~mper cognofcit:qui femR no
fcipfum cognofcir. Vr rurfunt acciplas hunc quidcm adu,
qui fcipfum fl'mper cognofcil:illum aü qui & potemia,n6
femper. Illud autê,(cmper cogllofccre,dlCebat proprcr Pla
ronem,qui dicit aiam (cmper mobllem.IJJud aurem, femp
mob,lem,ill hoc, cp femR uiuum corpus faciat, accepit: fed
&: in hoc,cp ipfum femper cognit"uum reddar.Er fcmpcr SI
dem i<]uic,cognofcit imellf'dus. Si aUt non fcnrimus etiam
cum Ccmper cognofccre: hoc Sr J'pter turbam & tumulril
corporis.& in hls cGtemplatio,oei gralia, completur.~o
niam aucem aliud efr té maglliludlllé,& dIe magnicud!t1c:
& aquam,& cfTc aqua.oiéèum efr &il1 pdicamenris, & in
Phyt1ca,q> ahud elt ,uerbi gratla,hoc:&:al ud,qd per hoc.
Illud IIcmpe,hoc,umîC}3 amuI /lglllficat, quod dt formam
cum matetla,ur aqua,&: magniludo: lliud auccm,per hoc
formam lamUm fine maceria ilgtllncat,ut dfe aqua,& nIa:
gn.eudllle.Et in matenallbus quidem rcbus fic cft flgnifica
lIO: 1n rcbus ucro imateriallbus idé cfr illud,hoc,et per hoc,
,Ut ln oco, de I1gllo,& eallbus. [dem cOlm fignificar in duo ,
~us callbus. H;rc
ergo tota Ari([ote!ls remélia. NunQd
.amelle.Ctus nOUlt in Qbus allud \!fi efTc: hoc,& p~r hoc,id cfr
marcnallil.an icdle tus Ilia folum Ilouit,in qUibus idcm cfr
hoc,& per hoc, 1den: imattrlal,a. Magnitu _:.nc:m ergo dicit
ucru ru
fimul:magniludlne
alir cfTc ' formam rantO " & aqua
"l' _ _ r.
1
dlcit ucrllCj311mu :aqua autcm efTe formam lantum. In nô
nuHls enim Idem eé ca~né,et ~fTc c;rnc,nô apto exéplo ufus
efr. Jn carne Cl1lm.'10111.d~m hgnificat hor, & per hoc. Hoc
efr enim III foli~ Incclliglb,llbus.: alioqUi diximus,quod in
marerJalibus qUldel11 ali~d Ogmficat accufatiuus, & aliud
ablatiuus.Hoc aUlcm fCClr, proptcringenij magnitudinem
colltemptis cxcmplls,ut [~pe mos efi.
&:
en
T t:. 1
v.. s
-' Adhuc quidem dubitat.runt hrec autem rupc:rioribus cl)
iungenda.fupcrius elllm dubitabatr, an inrcllcdus intdligit
materialia. Nunc autem tâquam tacite cOl1cctrerit eum ma
,terialia intclligere,dubirat l1unquid alia quidem fui parte in
IdIeérus niarerialia icdJigil:alia uera imattrialia.Hoc cft c:~
go quod dldt. V d al,o,& alio iudicat, pro co quod efi, alia
<]uidcm fui parte il1lelbgibilia:aIla uero ~areria\!a. Plurar'
chus icaC}3 & Alexander uult imaleriali quidem imattriali~
cognofCl: materiali aUCem matetiab. Arifiotcles auccm dl
CII,q> codcm il1lelledu ambo cognofcuntul',& mart'rialia,
& imaterialia~fed alitt'r & alit cr habcnte:aliquâdo quidcm
Utcns infrrumentc,corporc,in m:ucrialibus:aliquando au"
lem non,ut in inaterialibus,&.intelligibilibus.
ç~1:'o enim non fine mareria, [ed fieur hoc fil
h1Um,in hoc•
. Hoc di{rô efr defenlio oppoliti dogmatis, uel nuper di,
d~ dubitationis.qm mim dubicauit dicens,nunquid intelle
dus alia quidem fui parte materialia intelligit:alia uerO immarcrialia:per h~c defendicdubitationem,& dicir. Caro.~,
nô efr fine materia: fed res efr mii!is.(icU( eni hfC fim il3S lit
.hoc cfr,pro w quod cfi, forma i maccria:ÎJc & caro [orm.t
cfr in materia.quare efr ralioni confcOlaneum imclleélum
11011 eadem rui parte irelJigcrc O}.mrialla,& imatcrialia •
Senfitiuo ergo calidum, & frigidum iudicat)&
quorum ratio qua-dam caro.
Hin, Plucarchus,& Alexander fui d;éli fidê faciunt. Ec'
ce,inquiullt,dicir ipfe maleriali materialia cognofci:fcnfiti\Jo etl~ diJo;it calldîi cognofd. Qlid 110S etgo dlCimus': quo d
non hoc d,t ir, Îed defendcns dubilationcm, deind~ ab hoC
locoucram folur;onem adducit.Dicitenim imelIeéèum fcll
fiouo utcnrem infrrumêco,iudicare materia'lia id dl calldii,
& frigidum.Deinde qni frigidJ, & calidi meminir: 110n (0ll1
autem h~c cato :udlcal: rcd & ex flbufciiq, alijs dl eiusco'
modcratlo,ut ficcum,hum idum, & huiuCmodi alia:l1on po
tuat aurem in didionis comextu omnium meminifTe ne ni
mis cam produceret,proprc:rea breUlu:r rdiqua O<>11I6cauit
Cubiungens. Cr quorum ratio qdam efr caro,hoc ~fr,ex qui
bu~ confrar ratio carms, ue! eius definirio.lmelleéèus crgo
'Ucens fenCiciuo infirumêro ,iudicat irigidum,& calldum &
-alia,ex quibus cô!l:at .:arn·s dcfi nÎlio.Ec huius cfr opinio~is
Arifioceles:primum quidem el< hoc) q, foluit dubitationé,
qu:r.dlCir,q,H illlrlllglbdc intelleélus,erit & lapiG,qUl dl: in
ulligib Ils,lJltelleélus.IllJc el ·i dicit, q> imcll gibilla uel (unt
proprie inteiliglbilia,ud nô propr' c,Ut knlUJa. fenfrlia ergo
il1lell'g bilia dlxlI,& nOI1 propnc.Quod ft ira efi fic lJidclicer,ab imelledu ca intell gi exifiimar. Et ex allo ~Iiam probari potdt.lpre efr enim,qui dlCit,q> flcut dlkiplin:r ratio.,
ne feparanrur;{!c & intclleéèus ratione a fcipfo diffen.Ct au~
lem d ,.ff~na r~ipfo rationt fc'licct,idw differt,uc cognoCcat
marertalla,& Immareriaha. [j fola enim imarerlalia cogno,
fcel'cr,quid opus cfTet d lfferentia~
Alro autem,fiue feparJbili) ud ut obliqua 8l i11
flexa habet ad ipfam) q uando excenfa fuent. ~rne
enim ciTe etiam iudlcat.
Hoc dic1um rurfus il1terrogariue tPcedit ex diuil10nc in·(
alio quidclll
Imellcdus materialia iudicat:alia ucro immaccrialia:l1ul1ÇJd
h:r parees imclledus,per quas materialla iudicat & imm a '
twalia, fum a feinuiccm Ceparat~ ue1 [jCUt red~ cfr (ubic'
do quidem eadcm, ratione autem' diuerfat! Aliud cfr cnilll
cfTc rcaam,& al'ud obllquam, &infle)(am. Et hic cfr qui'
dem fcopus Interrogatlue autem oponct & fic didiollclll
circùloqui, qua: in hypcrbaro diéla rfr. .o\liud enim iudlca t
carne elfc,pro eo quod (fi: alia parte iudicat immatcrialia.
fic 1/1 hypcrbato.Aho autcm,fi.ue frparato, ab alia ptt' qu:e
rnaterialia iudicar,ue1 ut rcéla 111 Rexa fubie élo qu,dé UI1US
cfr intelledus,raClone auccm dluerrus.
~errogans.Elè aucem h:rc fenrentia.quolliam
Rur[us auté in iis) q[um in abfiraél"ionc qâ dt
Er Jlio)ueI aüter
iudicatinteUeétus.
.. .... -habentc)
-'.'
. , . . . . ... .- - ' .~~~~m)u~ q~ ~f! f~umtcum continu.o~~~:"
1.
�E'
.' .Jt ' N.' ~ 1 'M "A
" Ad aliiJd umit rxemplum difciplil1arum : & quid diclt': , bium ,pponit,& dicit,fi ipCc intcllcdus cA: intelligibilis:quo
9-~od fieut fimum,& rcdum dl omlJino in fubicdo,co-
mo~o crgo fcipfum intcliigit~Et primum dicit, 'l' fi quarc.'
ca co. pus Intclledus,fclpfum eognofcit,crir in omnibus imclligj,
lJnultatis ratione feparamus,& dicimus,q, aliud cA: i his,q, bilibus inrellcélus:crgo ct in lapidc,& erit lapis incdlcdus.
~ui~ cA: elfc; idcA: forma fcparata,& aliud matcria ipfa co- Conucrtitur cnim.Hoc autcm innuit in COtc:xtU eum dicir
tJnlutas.Dcdarauit id per hoc quod dixit,redum dfc.fieue V cl cnim cdam ali:îs incclledus inc:rit,pro eo qu'od cA: alij;
crgo in his forma a ma rationc fcparamus:lie & intdledus inteUigibilibus inerir,hoc dt elfe intclledus, Ut oia imclligi,
a feipfo diffm ratione. Nuc autcm 'pro hoc facir, quod funt bilia fint intellcétus:deindc priufqua dicerct aliud abfurdo
Dtalcs difclplin:r.Matcria .n.eA:, ut dicit,figuraru C1)minui~ 'utpotc,fi aurcm nô,quatenus dt intelledus, cognofcit,cri;
duple'x & inrdligens, & intdlcdus, &. non undi~ feipfum
tas.Forma at ipfre figut:r.funriraC}3 malcs difcipli n~.
Qgod quid efi autem dre} fi aliud dl: feé redo, cognofcens:neC}3 coim imelligcns: ante hoc infert feciidi du
bij folutionem,q, intdligibile non dl: unu numero,Ccd fpc,
, & reaurn) alio.
cie.
dl: enim proprie itelligibilc,& non fp(cic. Q!Jod autem
SI inqui r,quod quid cA: elTc,i cl cA: forma di fciplinaroC qd
,quid dl enim dfe formam fignificat)aliud habet dIe rcéta ca propric imdligibile cA: & itelledus.Dcinde infert aliud
, Id cA: aliud cA: hg e ab co quod dl: per hoc, tune aliÇId aliud abfurdum a fecundo:'l' fi non quatenus eA:imdleétus, co'
~fl: quod alio,pro co quod dt,tunc al!a fui parte difciplinas gnofcit,erit duplex:ut litindiuifibilis,& intdligens.Hoc au
, IU~jcat itelledus,& non, ca;qua imatcrialia iudicar. fi cnim lem flgnificauit cum dixit,Aliquid babebit mixtû, quod fa.
, allud dt hoc ab eo,quod pcr hoc,funt.f.imarerialia.Et no' citipfum imdligibilem,ut alia:pro co quod cA:,habebit ali.
ta~dum dt, ut Plutarchus in eômenrario fignificar, q. difci quam compofitionern.qure côpofitio pm aliud quidem fa,
plJnas habere fubicdum dieit AriA:otdes. EA: aurem hoc, citipfum in(el1edum,Çm aliud uero intclligibilcm, ficut &.
quod dicit,uideliccr:(i quod quid cA: elTe.i.li forma aliud ha alia imdligibilia • Non hoc aUlem dico, q, alia imdligibilla
ber clfe redo,quod eA:,per hoc,& alteru redum, quod dl: funt compoIIta;[unr cnim flmplicia omnia itelligibilia: fed
hoc,funt matcrialia:li autcm malia,alia fui parte inrdlcdus habebit,inquir,aliquid incdleétus,quod facit ipfum intdligi
b llem,ut facicbat alia imaterialia,inrclligibilia.
h:tc iudicat:& non, qua imaterialia iudicat.
~el pari quidem dt fmaliquid cômune.
Si enim dualitas.alioergo}uel aliter habente)ill
di~at!& omnino ergo)ut res a materia feparabiles. • HIC roluit duas dubiralioncs.& primo quidem freunda,
qUlt eollcgit, inrclleétü elfc eiurdé materiz curn fenûlibus,
SIC & qu~ (unt circa intelledum.
&. dicit,cffc nomé comune pasfionis feu affeétionis.Hic cft
Hoc Ut ad aliquid,ut ad formas,quz funt in eôtinuitate~ «;nim pcrfcétiua:illa uero corruptiua.Affc:étio ergo, Si pati.
qu~ enim funt in abA:raétione,unam un formam fignifi. tur imeUcétus, cA: perfcdiua. quod autem ca pcrfcdluum,
cant.quz autcm nô funt in abA:raétione,duo dedarant. for non dicitur proprie alfeoétio,uel pasfto.
marn flmul cum materia.Et hzc merito dicuntur,ut rnâlia,
Q9are prius didum dt)g, potentia quodarnol
de q diuifionê reçipiut Ut duo.ëj.n.funt in ablhadione,ut q
do
dt.intelliglbilia intelrs,fcd nullum aétu,priufi
funt indiuif.1bilia ,ru nt unirati flfia. Cette & inAexa reda,uc
qua..!,l?
iteHigat. Sic autem oportet) ut in tabula,in
';...
q~a!.t1t duo,matcriale aliquid Ggnificabat. Sunt crgo &. di ~
qUâluhtl
aélu
depidum
dl:quod
euenit
in
intel!
__
:l..»...t..H
...
.:
\,:'.." i'b 1".,;'"'
~C1Ph.nz d~plices:hf quidem fm ipfarurn formarn:q, ligni,
caUJt,cum dixit,Elfe rcdo:uel6rn fot'mam,~& materiam, leétu.Ac ipfe quidem efi intelligibilis,ut intelligl/ l:j"; r4r."'-)J""·,~~:if
~uOd fignilicauit,eu dixir,Redum.Alio ergo,uel aliler ha. hilia.Ill iis enim,qu~ funt fine.01ateria)idëefi qcf r~":';':;~~ ' 3,,'1 · ·
,
Cnt e,iudicat.Conc1ufio,q, nccclfe cA: uel alio,& alio iudiintelligit)&.quod intelligitur. Scientia enim conl'
'
.care marc:rialia & imaterialia:ud eodem aliter habente.Dc ternpla riua,& fcibile idem dt.
Inde totius dicës dubij folutionem inquir. Oml1ioo ergo,ut
eum paulo fuperius dixilfet elfe duplex intdligibilc, &
, res a materia reparabiles:6c &. quz f!.tnt circa. imdledu.i. quod propric,& quod non propric,nunc dicir,quod inrellc
Ut copendio dici poteA:,{icut forma: folo mentiS conceptu, dus potenrill propric dt imelliglbilia, quando autem ca in.
&: ratione a materia feparantur,non aue ipfa fufSa;lic &. in , tdiigit,aélu.NcC}3 eni habct,inquit,.imdligibilia inrelledus
tdleéi:us infcparabilis,quod ad fe quidcm attiner,fcmpcr ê, nifi ca inrdtigar.Non piétz coim tabulz ftmilis cA:. Et uid:
Ut qui lit fubic:do fempcr idem:mentis ailt cOl1ceptu)& ra· inquit, Tamblicus,Cl' nlXjJ tlIXTJ~ gra:ce dixit,& non ehartf.
tione feparatur ad ca ,qua: cognofcuntur.
relXjJ.p.IXT'Ol O~ au rem non dicerct, nifi 'Ye~ jJ.jJ.IXTIX hoc cft lite.
Dubitauerit aurem quifpiam) fi intelledus eA: ras.haberet.Hoc au~em dixit,uolens aiam puerorum,quod
fimplex quid & affeéhone uacat! nec cum ullo gd dl: Imclleétus porêtla,haberc rerum raliones.Quare fi cam
q a cômune habet)utdicit Anaxagoras! quon~o/ r~lXfLflIXT~~ asfimilauit ) habcr rerum uidelicet rôncs {jeuc
do intelliget,fi intelligere dtaliquid ~teSi al!gd 'YelXjJ.IlT«O~ habet y~IX'IlIlIXTIX, hoc efr literas. Si autê d.;e~~~
enim efi ambobus commune! hoc qUldem Uldel di~it)id efr nOI1 fcri~tz,imelligit m~,le fcript:x:: eo q, habcat
~xJl(S,& obfcuras !Jte.ras.Nam.& 1X!Jl"'~O" dlcimus tragœdu
tUr facere illud patio
adeA:
mutum,eum qUI cA: )(IXKo!Jl",~oç.Î.qui malam babet uoliic cA: fe~unda dubiratio,quz dicir,q, fi intellcdus [cnfi
lia Cognofcit patietur ab ipfis.Nihll ailt ab cis patitur,quod ccm. ~arc & AriA:o.inquit,exifiimar rITe in anima imdli.
gibilia,ut Plato,& omnium l'aliones,&. elfe reminifccntia
,Il On fit c:iufd~m eum eis ful53!. Hoc enim fignincauit,in con
non
d:fciplinam. H:EC autcm dixit,utofrendem AriA:ordi
.tCXtu ru biungens:fi er1im aliquid eA: côc ambobus;hoc qui
dem facit illud uero patitUr,pro eo quod dt,6m coc,id dt, quoC}3 (Ife in ea~em opillionc.
Ac ip(e gd.e en~ntell~gibilis> ficut itelligibilia. .
~cllnd,u~ materiam patit.fi ~rgo ~a cogl1o~cit intelledu~,
.
Hic
ea. tertrJ dub!) folut'~: q, quidquid cCt proprie intel"
ab els paritur.fI aurem ab elspamur:c:A: elufdem cum CIS
!lJatcri:d1 autem eiufdem eum rcnfilibus mareriz: nOI1 dl: glblle,efi m~cUc~us.fclcnua cnim conremplatiua:quod cA:
,~~teUedu8 fimplex,fed compotttus. Hoc autc:m diétum eft autcm lic.fc,b,le,'dem efr.qUld dicit~Quod nihil abf~rdum
id~":l clfe .JO.rclledum,~ quod imdllglt. ~od eA:.e~lm dl"
COndum re~91ution(m.
• '
prie Intelllglbllc,quod dlclt fcibile & qui cft propflC Imelle,
.~~a;terea)fi intelligibilis al ipfe) uel eni~ eCia~ étus,quod dixir fcicntiam idem efr.Illud autë, Proprie,.. d.
~h!s lnt~lleélus ineric)fi non fec~ndum ab~d .fit Ip dirum ea,q, difciplin:E n~n funt proprie inrdl:gibi.les:a noI~ l,n~elhgibi1is,t1numautem ahquod fpecu~ l~;ell bis autem ommno intelligibilcs dlcuntur,q. a nobls clliét~
.lglbl~e:,uel mixtum quid habebic)quodfaclt Jpm 6nt,& in noA:r..: mentis agitalione uer~cnrur.
Cll;rautem non fernper inrelhgat, cauf~ dl Con
~ntelhglbilem)ficut alia.
J\nt~quam Cccundi dubij Colutione dicat,tcrtium hic du fideranda.Ùl iis autem,qut habenc matenam) pOl'
10. Gca.ful! ail.
P iq
tl.nul.ta[e;fum~ntm in aliquo eorporc,eominuo.& tfi
�T ' :E ' R ' ' T
te~tia folull1 dt unumquod~ inrdligibl1e: Qgal
re illis quidcm non nit intelleétus! fine materia
cnim pot,cntia dl ~ntelleélus talium; Uli aurcm
eri.tintclligibile.
l-
V S"
l'lili prima caufa ~ Si ergo drdc Aritlotdcs,quod qui [t'CU"~
dum aétum dl:,intelleêtus omnia facit:uideliccc, inteUcda
fecundum aêtum,primam eaufam dicit: &. quod turCus di"
cit eurn fubfl:antia eoneurremem habere operatloncm intel
Hic cfi quanum dubium,eur 110n femper intelligit intel leêtum',qui aêtu efi:quod cfi: Coli Deo ,pprium. Ncq; cnian
noUer uidetur intc:lleétus pe.r pou:nriam facere operaüo;
tcél:u~ &. dubirat quidem,ipfum aurem non foluitlnos autê
, iam foluimus.Sed pofi hoc rurfu,s cumit ad folUtionem du nem. Et rurfus)quod femper operatur. Hinc ergo fallebat
bii diCC:Ptis,q> crUPt imelligibilia imdle él us) Cum eni~qi. Alexander,&: dicebat ha:c nuUi,nifi foli Dco,côuenire. Et
)(Hfcc)quod in proprie iotelligibilibus unum eCl:)nunc dl"r. cnim folius Dei proprium cum fubfiantia côcurrcntem ba
quod in matcriallbus qua: funt inceUigibîlia potwtÏa l &. bere operationem,&. femper ope:rari,&. agert:. Plotinus au
non proprie, non ca idem intdligibile:, quod imelleél:us. tcm faUebarur, ex co quod cft femper operari, &. fuppon~'
Intelleêtus enim rcs eEl nlatc.,ïaLa.Et in his praxis,Deo ca bat elfe in nobis intdlcêtum fe:tnpcr opcramem,&. e:um:d"
ccbat dfe aéiu intellcélùm.Marinus autem utriufqi ration!
gratia,eompl~lUr.
bus utcns,Dœmonis intclleétum dicebat Aritlotc:lem diçe
QEoniJn1 autem fieut in omni natura dt aIiI re.Humanus enirn non dl, eo quod dicic (urn omnia face'
qUid,hocquidcm m~teria unicuig3 ~eneri!id ue; re,&. per fubfiantiam operatur,&. fcmper inte:l1igic.Sed ne:'
1'0 dt quod dl, quod omnia iIla poretia! alterum que, qui eJ<t(rius etr, imdleêtus. Si cnirn dicic,Cum luce &
aure~ quod dl: cau1à,& effeétiuum, qudd omnia habitu habec .PPPrtionê, &. cp eum imaginationc opcr"ur
(aciat quomodo ars ad materiam affeéta efi:necev {Je obliuifcitur:non funt autem hœe imelleél:us, qui exterius
fe cft in anima ha5 dre differentias.& efi hic qui ,aduenit. Dieere: ergo,quod cum luce, &. habitu habec pro~a
oCl:endic ha:e dfe propria alicuius iteUedus,qu
cem intellcélus talis) quod omnia fiat!Jllc uero) portÏoucm,
dl medlus inter uterius accedemem,&: humanum:nempc
quod omnia faciat, ut quidam hlhitus! ut lux. angelici intdlt=tus. Nam & lumen dt medium inte:r id,qcl
q uodammodo enim etial11 lux facit cos,qui funt illuminat)&. quod illurninatur. &. habitus dl mcdius intcr
potentil) colores aau.
aptitudine(1) &. propcnOonem:his autcm illtdledum astiPofiquam quatuor qua:liuic in intclledu,qui etl poten~ milauit. Quarci ncellcélum fcilicecdicit medium quenda rl1
tia:uenit deinccos &~9 imellcélum, qui cfi aélu: &: in co inter eum,qui exterius interccdit,& humanum. Plutarch~g
dccem qua:rir. Prim um quidl'm, quod omnia facit imclle,. aurem fe iuUis rationibus defendit,dieens, q, efi hic de: anl'
dus.Secundum autem, q, fubil-amia ope:ratur. Ne'l3 cnim ma tradatus,nec fuit,quod Ariitotelcs dt' ite:lIeélu,qui exte
...,
Z.·
tlt alia: (ubltant ia: operation cs proponutlt)fic ea &. in intel.. rius aducnit,diffcreret:fed adu imdleélum appellat humai
t..... ~ '::..r~l- 'J--ul.....1-...ç leéhl, qui aélu cCl:. Nl'que enim rubaantia inrcllcêtus,qui uum.Dcinde aducrfus ca) qua: a tribus Alexandro inqua,
J'"
aétu dt, prop nit operationcm: Ccd ex fcipra,ipfa fubCl:âtia Marino,&. Plotino dicumur, côrnunis'fit incurfto.ihucni,'
,
.
ipfius ea ope ratio: &-n?!, cft ru~llâti~ inc~ll~eÎlIs!qui--a&~ mus enim A riitotelem dicc:ntcm)quod aél:u incdle:él:us fub
~[1':Qlil:ld ab ciu epcratroe. Tcrtlutn,lI1qUlt,lncfi: Jtdleêtul, ieél:o quidem idem efi,u~mporc auté diuerrus ab co, quo d
qui aêtu ea,quod rcmperimdligat &. op~rClU,r, &. a.b ope, cCl: potentia.,&. quod aétu.Nam cum prius fit poteneia,aé1Ll
rando num}, de{\ltat. Quartum ,<}1 di anlmalls. ~ltlIUm, p~a~a fadus dt_ Si h:EC ergo in COlucxtU dicit Arifiotdcs,
quod ilI!0rtal!s,& quod fe:p~rabilis.~extUn~,quod eum.ha, UldellCet nec Dcum nu~c dicit intellcéi:um,qui ca [e(Undu
bitl! &. lU ce habct proportloncm. SlCut emm lux 110n Ipfa ad~m)ut Alexandro u,~etUr.Dcus ~nim non erat prius po
facir'colores, fcd qua: funt, formas apcrras rcddit: (jc &. in .. tentla,fed tfi aélu,uc qUI fit fOIl' bonltatis. Neq; dfmoniu8
telleélus, qui aétu eft,res non fadt, [cd formas imprimit & uc:l angc:lieus prius effet potrntia.Nam &: hos uult Arillot;
inrculpit in eo,quod poteR. Oétauum,cp qui dt potel1tla in les effe âétu incelleétus. Q!larc male quo'l3 dicit Maritlu8.
telleél:us,ab eo,çz aétu efi"differc tI1e.&:ipfo fubieéto.No •• Seo!3(. Plotino adufrfatur:Si cnim Cecundum eUlU, fcmper
num)obliui{citur intelledus.Decimum)quod fcmpcr eum agit:nol1 etat l'nus potétia. AriR...otelcs auté dicit,qu.od erat
imaginatione operatur. Hœc [um capita diétionis côtexlus, prius potfntia.Per hsc ergo dam faétum etl,cp nec Deum
qua: dicit indre imellcélui,qui aélu e: fi:. Et eum nihil aliud dicit,l1ce d:J:moniuJD auc angdieum imelleéluOl ,l1ec incd
dixirret,interpretes ad multas,&. uarias uias uerfi Clmt, alijs ledum)qui femperop~ratur.fcd de: e:o it:l1cél:u agir, qui d~
aliter accipiemibus intellcétum,qui aêtu efi:.Alexadcr gui~ in nobis.H:J:c efi: prima oppugnatÎo.Sccunda autê ha:c dt.
dem aél:u intelleél:um appl'llauit unum omnium principiiT, Q!lomodo dicit Arifiotdcs,q, il1tdledus folus dl im~or
flue imelleêtum, qui ca [oris. Marinus autem Intl'llcél:um talis,&.a:rernus( Ait enim. Et hoc folum ca immortalc, ~
, aélu dixit,nol1 unum omnium prineipiurn, fl'd quêdam d~ xtc:rtlUm.Siue coim primam caufam imelle"erimus)n5c~
rnonis ince:lleélum, uel Angelicum. V t femcl ita<F dicam [ola immorralis)Sunt cnim &. alia immortalia. nec fi angdl
me noCl:rum dicit intelleétum,qui adu efi:,oec eum.qui cft cum,uel da:moniurn incellexerimus,is cfi: rurfus folus imo f
unius omnium principii.Ploti nu~ autcm adu iml'lleêtum taIis.nam &. prima caufa cfiimorcalis.Neerurfus fi,fecullI
imcllexit humanum imdleétum:hunc quidem femper ope dum Plotinu!11 )intcllexerimu8,intclleêtum)qui fcmper in'
rantem, illum uero aliquando. Errauit autem Plotinus ex telligit, is cfi: [olus immonalis. Sunt e:nim &. alia imorcali a"
Platone. eum enim ex illo audiuillet, (ffc fcmper mobilê ut qui aliquandoimelligunc, incdleél:us. neq; cnirn foli illtC,
aiam: exil1imauic fum illam femper mobilem diccre,quod leél:us) qui fcmpet intdligunt, fUnt immortalcs: fed &. quI
fcmper intclligat:& proptcrca effe cxillimat intelleél:ii fe:m quando\}3 imelligul1t, fecundum P!orinum. Quare &. hle C
perint~ll~gêtem .Plutarchua autem, quod &. nos ponimus, efi: cômunis aduerfus eos ineurfio,quod ipflnon inucnian',
non cXICl:lmat eITe apud nos duplicem intl'lleétum fed fim, de quonam intdleél:u dicit Arifèotdcs,cum dicit dlè folurJ!
pllCem.& hun~ ûm~licem dicit non femper intdU'gemcm, imrnorralcm. QJi autem dicunc incdlcdurn hurnanum ab
fcd aliquand? ItltCUIgcnrcm. Exillimac ergo Plutarchus in quando imelligere,&. hoc Colü dfe:. &. nos non habcrc: ali il
tclledum,qul aé,tu ra) rum dicere humanum, quem putat imelleél:urn :poffunc rcfponde:rc:,& fic dicc:r~<iJm1J'lulta
c(iam quando'l3lOtell1gerc. Tot ruerunt opinioncs de imel· fine, qu:r hominem perf~um, &. abr~lulum eonCl:ituan t,
Icdu,qui al'1u ca,quatuOr numcro) Alcxâdri,Marini, Plo folus tntdle{tus ca immor~M1s-&-:r~crnu8.111ud c:rgo,folu"
tini, Plutarchi. Et unaqu~quc c:arum probabilibus ad fui ad ca,quœ hominem pe:rflclUl1t,& coplenr,rcferendum cff.
defen(ionc:m rationlbus Utltur. :Equum l'a ergo exponcre:, Plotinus autem hanc rcrponfioncm pro fe: afferrc: non po"
quid unaqu:E'l3 pro fe afferar.Alexander quid~ dlCebac tire teCl:.Duos wim fupponicintclledus,cum,qui {empe:r in'c~'
aélu intdleélum ,primam cauf~m. Err~bat autcm e:x c:o,q, ligir:&: eum,qui quandoquc. ~em ergo poteEl folum dl'
audlret, curn omnia faccre:. QlIS dt l'mm. qui omnia faCÎe, cere imortalé (Siuc.n. cum,qul.rc~R intdlig;r,faUit:Na$Il
&ï.
&
�,A
&i9 qui aliquando intdIigit, dl: immortalis • Siue eum;qui
Cemper
'ntell'git, Cecundum eum. QIare nec Plotinus dictre po,
tdt,quomodo nos dicimus, (oli'i!noqo immortalem intelle
dum. Pulçhre ",uu:m adieél:um dt,im~otcalem, &: ~rer.
num dIe ice1l'm .~...manona1is;&: u~,atÎtl.tfunt qui
.AJcm immortaks,tlOR-a rem~tc~I1Œ.S Î-t'Aim-uitam [up\ité,
~uandoque intclligit, diear immortalcm: fcd &: qui
.:titafJt:nihilaut~m.(u[cipttc ntfariu~uod-fuppedi,
fiat: Si crgo uit.un habcnt; &: Cuntimmottales, non autcm
;ttern~.Mernmn el1im diGÎtur;~'Jm1d;qtlod [cmper
e1l:•.Jmmortaleautem,~c.u.,dtlm id, fJuoc;kft fempu~iue ~
'ft.Q!.Iare intelleétus folum ex i:js,qua: Cunt in nobis, & lem
per cQ:,&: femper ui,uit.Ir-t·ationaIisauti ;&-u~ttatiua·fem,
Pel: quidcmui\ltre dicitur,nô autem Cetnper e!fe:. Q!lare &.
hoc h!Jolano intellcétui indt.Hf fum cômUncs incurCtones
hduerCus ttes:AduerCus Alexandrum autem, & lY1arinum
. .Oc ~offumus diccl't, quod eum, qui eft Cecundum aél:um,
'Iltelleétum fcparabilem dicit,nô feparatum. Prima autcm
cauCa,quam dicit Alexander dIe aél:u imelleétum, ue! da: ..
l1lonius,Ccu angelicus quê dicit Marious, Cum fcparati \1on
autem feparabiles.Separabllc quidem ûgnifiear, quod nô,
dum.guidem dl feRaratum, Ced poeeft [eparati: Illi aurem
Cura iélm f(parati &. prima caufa, &. Ja:mollius feu angeli;
eus intel/e'dus 1;011 folum ratione, [ed &: fub~al1tia, quod
t~,[ubieéto. Q.are &: ex ipfts ucrbis tC"tUS incurûo dt,<1>
dlxerit eum,qui cft Cecuôdum aélum,intdleétum dfe (era,
ra~ilcm,&: 170'n feparatum.Scd & alia cf!: incurfto,q, hUnc>
'luI.cll [ccundumadum, inteUecrum animalc:m appcllat.,
Non aUtem prima cauCa cft animalis,o Alexandct~nec d~:
anon,Gue an<>dicus,o Marine.Q1are nec eum, qUI cf!: Cecu
~um ac1ull}.,il~tcUec1um, nec angelum poffumus il1tellige"
C,llec primam cauCam: [ed cum fo!um, qui in nobis quall,
~o'l3 Operatur,humanum. Et,qood in concextu dicit imellc
um,qui eft f~culHll m alCèurn,cum imaglnatione operari.
NOIl autcm prima cau [a curn imaginatione operatur, nec .
~~rtJ~n,nec angélus: Ccd Colus, qui clt in nobis, il1telleétu~.
Il t h... c er[:n comums dt aducr[us Alexandrum, &: Marti
,Um Ji)CUI ilo. Adut'tCU8 Alexandrum autem feor[um,h~c
Jlo(fumus dicerc: Q1omodo polTurnus mentc comprehen
dere,q. i!lcdl(:c1um qui cft fecundum adum,primam cau;
fa~n dicatçû quide~ luci &. h<ibicui cum 'comparat. Prima
tnllll caura fùbLbinria dl &. non habitus, &. fubfi:am,as oP'
dUcir 0& III Ham curn lue: habct oPportloncm, fcd cum ipfo
fole.~lare &. hoc ci, qUI in nobisineft,intcl1céèui eonuenit.
l:t lurfus dleit Arifroteles ,quo::! {leut lux no~ faCit colo,res,
Ccd cos clIi manifef!:at: fic &: intellcdus omma faccrc U1dc,
tUr,quod omnia ma~lifef!:e~. Eft aut~m abfurdû ho~ de prima caufa dicere. Prima emm cauCalpfam fubf!:annam pro
ducit eorum,qure funt,& nihil ef!:,quod ipfa ~Oll fc~erit. Et
lUrfus 0 Alexander ipCum habiturn appellaUlt. habItus autem ef!:,quod dl: fe~undum potentiam.Pri~~ aut~m caufa
lluUo modo cft potentia. Et rurfus dc eo dlat Anftorelcs,
quod fubieél:o quidem idem ca, tempore aute diuerfus a~
tO,quod cf!: potcl1lia,&: aétu.Prirl1f1 autcm cau (a null~ ~~
fe prius quid habet ud potëlÎa ,uel,~él:u: E~ all~qUl!obh~lfCl
qu0'l3 diCltitclleél:i1:hoc autcm qUllllerlt CI,qUI ef!: extertus<:
~i enim inef!: in nobis incellcél:us, is dl qui obliuiCeiturl R
:êllll,qua: cf!: corpus,habitud~ncn.t,impcditu~.~a:cunque
rgo dicie Arif!:otdcs conuCOlre el tntellcélUl,qul dl (feun,
du~ aétum:ca dicit de humano intdleél:u, qui a potêtia fcr
tUt ln aétum.Hoc autcm dcm6f!:ratur,û ca,qua: illi non in ,
e!fc uidcl1tur diCO aurem omnia facere,&: [ubftamia opera
tl,&: rellln in'eelligere oftendcmus ci ineITe.Scire crgo opor
tCt, ~q, Olllnia
l<'
,
.il
' él:
faccre dicituritdle~~us,qui
a u en, quo d om
~um typos dtferibacin intelleél:u,q~i ca p~tëtia.~larc &
tl( ~Pla~o ftyio quo rcribitur,asli~llat. ~rlao~eles =~tem
. Clp[o IpCum fcriptorem [upponlt.SI cnlm qUI POtCtl3 dl;
Illtell,c~~us,fit
n
' f . Q
.b
omnia:qui ergo aél:u eft omm~
a~lt.
u~re
oCtn InteUeél:u huma no indIc poteft, (~II emm exterlus
~duenit)nQn ~crèribit omnia, qure funt in imcllcélu pOteu~
{l.
'N IMA
88
tia:Ccd is qui in nobis aétu dt.Ei aüt conucnit ct aliud,quod
dicit,quod per fubf!:alÎam operatur.Et u'ehoc imclligamus,
paulo altius pr~[umamus. Sciens ncque anima eft folum,
neC}J Ccicntia Colum;fcd cft quid ex utrifC}J cômixtum. Com
ponitur cnim fcicna cx anima,&: fciemia: proportionem
<]uidem habc:t anima eum matetia, fcien tia cum forma. Et
<]uoniam cuiuCuis rd,utin Phyûca nouil1UJs,ma~s fubtta,
lia cf!:lorma,quam materia, fubftantia crga fdemis eft fci .•
cmia:& fciens fecundum Cciemiam opcraeur.Oficnfum dl:
autem ipfam eITe fdemis fubfiamiam. Neqr cniro fceüdum
'
::z. __
aliam illam, &: fublime comemplationem, q, fieut in Dco
ipfa ef!: aélu Cubaantia. Nam in animis, &: alrjs fub.f!:amijs, /::;;.. ~~ ' olt- t~H-
[corCum a prima cauCa,& fubftamia dt,&: potêtia,cc aétus. 1 ~ ~Jf:'6H4= •
Subllamia ergo operari dicirur,q,fcrêtia dicatur uduti fub..
. . 3 '_
._
fiamia anim~.Ex meliori crgo intdlcéèü nominauit.Q!lo- ~.' -~ ..~f·+-a.:;."êr'~":;"f~
11iam enim aétu agit,&: operatur ime:lledus;&: aétu cxiftés -:·""~~ ·.. t ..~: .. •Jr~ ·r....
operatur.in omnibus autem aélu melior cft fi~~ftamiap~() . f,,;:~. ..Jf;~ _q;:~
ptcrea crgo uolcns di cere cum aétu operarf, dlxJt'.fubA:at~a, ~<~~.;l,:b tJi
utabulloprcciofiotetorumfa:pefigOificamu,<;.Om,hldlle
-- ...iZ.;t.-.
,. l' n.···h - ~~
"., .. . +, ~A
-.c:.'"
dum Teucetcaput. Etboccrgoconucntt lOte l,eL.wl Qml
4- . -.. ~ ~' ;'
nis,quiaétuea. Aétuenimexl(tcnsitelligit.~i .. utem ,eft « .-u., ~~' eÇ-; '"": "
extcriu ,Cl( Ceipfo actus tft.Quod autcm ,quatcnus ~'rcClo~, ;r,.--";j\ '<j';.._
.. ~&..
fum quid cft, fubftantHi accepit, declarat diccns;Qyc d cnl
f~ " -~- •
hoc fic cft,clarum. Ages enim cft paticntc pciollus,& pftncipi~m materiœ.Q\.la dc:eaufa fubftariam,ut prceioCtorc!n
acçepit.Porro &: tertium ei eOlluenit, q, illtcllcétus [cmpct
intelligir:non,ut Plotit:Ju§ pu lat,,!, fcmper ip.(c per totum in'
rdligit:non enim unum l1umerO illtellcétum femper imelli .
gere dicimus:[ed '1' in toto mado humallu& imelleéèus fem
pet imclligit. ~lod ft cgo non intclligo, alius quid ccm intdligit.Et fuceesftone illud Ccmpe!" fi t, ne apud nos deficiat
Dei illuminatio.Si enim non [e1l1R intell'gimus:quando nô
itdligimus,defieercr.Si autcrn ûc dicimus illud,rc.m~ ince~,
ligm::hoc incft in humano intdleétu. Semper ent~ IIltcll~~
gere dicimus non in une fecundum numerum,fed III ommbus:Ucut &: bominem femper uiuerc dlcimus, non propter
Socratem,Ced q, homo quiCpiHemper uiuir. V-cl 'luod fem
pu dicitur illtdl'gerC)quoni~ poeef!: femper intelli~rc.~i
cnim habet intclleétû,in quacllnC}J hora uulr, imelligit.Qya
re hoc humano inrelleéèui ineft. Q\.li cllirn cxtcriUi aecedit
incelledus,qui unus dl numcro,omnia inteWgir."Et ha:e 51dcm diéta Cunt ad exprimendam contemplatiollcm ,Phm.
murn autcm a nobis labo ris fuCeipitur ,Ut ha:e decem eapita
in diél:ionis contextu oftendamus, caC}) dllatemus. &. in his
finitur eolltemplatio.~oniam {kllt il1 omni natura cfi: ali
<]uid,hoc quidem matcrla unicuiC}J gmeri:illud uero,q dom
Ilia iUa potcmia.Ex his quidem uult ofiendere)q, omn.a fa,
citintelleétus,&: eft animalis.Orationem autcm fic produ"
cit,q, fi eut in naturalibus, & arünclallbus cf!:, quod cf!: po.
tentia,&: quod cffeélClcem cam dixit:ûc &: in aia,inquit,dl:
intclPs potetuia,&: inte!Ps aéèu.Et p- hoc Sldé qd dixit, In aia
of!:endlt cffe aialem.aétu crgo omuia faClt;cx quo habcs,q>
Oiil facit.Ecee ergo duo capita.qua,rc aUt,pofèèJj dixit in una
qUilC}J natura,dixit &: in unoquo~ gne':Dic,q, llud,In natu
ra,ulliuerfalius dixit:Hoe ucro, unicuiC}J gO I, partleularius,
Ut fit eiuCmodi:q, Gcut in unoquoC}J aialt, quod,n:im dixit
(ft,quod eft potentia, &: quod aétu:fic & in unoqu~CJJ ge:
nere fuot h~c,ut humano,ud equino,uel hoc,ucl i11o. Vr ha
bitus quida,ûcut lux. Lux enim quodâmodo facit coloces,
qui [unc potétia,eê aétu colores.Eccc aliud .l'prium IOtdts,
<l' cum habicu,&: luee: .pportionê habeat:& mento.Quéad
modu.n.lux facit colores uiûblles:nô:n. facie ipfos colorcs,
f,d ipforn opcrat:onë .pfert:&: fteut Inbitus op-arioné l'du;
cit,non fu15am:Gc cc Qca in llobis,imclPs ~pcr_ari?nê .p[tre:
non Cul5am.&: ldeo eum his habct proportlOnc.SI aute h:xc
iea [um:non de dlUil10 illtdl'u agicur. die cnim [u15~s p~odu ..
cie.Porro &: fim allud habec no(èer intelPti proportlone cum
habitu:non,'l' fit qualltas,Ccd quéad01o~i1 fe ha?et habitu~
ad Id,qd ca primum pocencia, Ipfum cnlm R~c~t: fic &: qUt
cft ~m aétum,imelleétus,ca qua: funt potel~tla lmeUcéèus.
'*
�1
T
E ~ R -,.T
1 V
S
"erficit.Eo autê,<)? illum luci asûmilauit,falCus (ft Alexan' ,cft, conftrultur, q, p.& ~IOV IITTI .J.VXHt.i .pars eEt animz/ut lIe
!tl
"
der, prolJ(erea quod dixit Ariftotelc:s ipfum omnia fa cere fen,Cus.H a:c autem pars anim a: dl &. imortalis, &. a:terna.
'
~~-:::, 17 ~.... ht. .r'" fi euelux,fcd fa111 non deb:Jit.adiecit enim Ariftotelesquo. qUI élutem eft exterius,non eft paTl'.
1._::.,. t:l!..~""'lét.. dam'modo, Deus autem non quodamodo omnia facit: [cd
Non meminimus autem quod hoc quidel11
~( <trrl~'ql=.it.E.-r~~ P romncmmodumomniafacil.
dl affeéhone uacuum: pasftuus autem i~teJlO'
i":~~~ 'h ~1,~ ,Et fic inrelIeélus feparabilis,& immixtus,& affe dus, corruptibilis• .
Vidc,'l' aliud proprium dicit,q, intelledus obliuifci~ur.
..,:2 ~~ éh?ne tla~uus) cum fubfia~tia fit adu. Semper
Plutarch,us
qUidem dicit,q, hoc tanquam aducrCus dub,~~'
,[;.r;..;.,~~tl:t.r: ~mm preclofius dl,quod agir eO,quod patitur:&
tloncm dldum eft,qua: dicjc:Curintellcdus nô fcmpcr 111',
~~~~..J:.'t sz-..b. pnnCJpmm materia.
. telligic,fiquidem intus habet cogniriuam facultatem< &. fol
~~... , ... ~~ , Ecce alllld proprium dicit, q, cft fcparabilis: &: cur non !Jens dicit,'l' h ~ècauCa dl,q, ipfe cum imaginatione opera'
~i!f".,7j"·.z "-..::. . ~ .dixllllUS in contemplationc id,quod imixtum eft,&. impaf.. tur:ll1a Ilutem corrupta ,non amplius pct illam opcratur!~
--:J ",-, -f*"~"" ",, '
fib
1 11e,eum IOle Il eéi:um dicCfc,'Quoniam h~c comprchen
Ilon per Celpfum.Dubitant autem hoc modo. Cc rte obllUl'
dumur inCeparabili. quod cnim cft feparabile,eft iml x[um~ fcitu,r inte,Ucdus particuhrium,qua: in alla uita cgir,in qui,
ct irbpasfibile.Per hoc autcm quod dicic,Cum fubftatia fit bus Imagina no cooperara ê,rquod ea corrupra fic: curer~o
.adu,alrua dicit proprium,q. fubftantia opcratur.Ee q> hoc,
t:or,um no~ m~minic inrclleétus"quorum typos ab ima~l'
(ccundum id,quod cft. preciofum,accepit,Ggnificae,dum d\ lla~IOne r,eunUl,c,& q ipfe per feipfum opcratus eft< Sci~uS
cit,fempcr cnim quod agie melius cft eo,quod patitur:id eft
cmm,q> 1pli,ena~ Ariftoteli uidcrur,l'ifc-<Juœdam,qJ:r
quod.:aétl1-.t~quoctdt porenfis. Q!lod enim agit, aét~
~d1eétu8 agtrone-tmaginatione:ut ad feipfunl<-onuerfi one,
c:ft:quod patitur autem po[cntia.Et pl'incipium maceria dè.
Jncor-poreomm cogitationcm,ad-diuinaconucrfionem,ulll
precioCtus.Principium dico fo rmam. Ec fubftamia ergo ut
..ue~falm~9gnitiOf1em:-&.ut.lctntl-dic-am)qufciiq3
fine fen
precioûor nunc dida cft:noll q> intelleétus habc:at Cubftan
..f
~,~teWglt-st4e~~am-ûne
i~aginationc:.
i
nte1ligit.
Ad
qu od
riam fin c pocêcia:hoc cnim cft in intelleétu,qui cft extra;nÔ.
dici potcft,q, fi ln morbo particulari diucrtuntur,&. forult!,
in eo,qul innobi~ eft.Hic cnim habet potentia.
~
qu:x: nU~fr apta funt, obliuifcuntur, ut etiam Thucyd~d~'
Idetp eJl a,utem fda fecundum aélu,qd' res. : fcrl,b't,dlcens,eos fuijpforum cffe oblitos, quanto maglS 111
Hoc 111 med!o Illteriecit, quod qui [ecundum aétum dl . tonus ulea: mutatione obliuifcuncur eorum, qua: paulo ~IlJ
...,
inte~leétus fit rcs ipez, ÛCUt imcllcétus,qui dt potentia,p~ ' tc fada funt<Ex hoc autem tria habc: placita:qrimagin allOl
-nem-corruf'tibilê exiRirnau CCGC c:nim dicit imelleé1ii paf,
~VS-«~ <1;- ~f&r-., rcnua rc 1 Ca:eft.
'*?,J:~ -r .... 8;'"".'--,
f"'\uœ aurem fecundum porentiam rempore. ~uum-e~e-corruptibilC:l~u~.aliud placituO:) quod qué didt
tnceUe~ll n~n rc~ordan,tD Impasfibilem & affcdibus no~
1'~~
")?
4r1""" p"'.
~ I.l ' -;z..
,
'
"'o::t . "....~ ~ ~"'üF pnor e : m-uR~mmno-autem nec tempoœ: (ed 1
obnOXlll dlXlt. qUI enim cft exterius,non dicitur obliuifd.
~ ~.l-;;": 1-,;;:;-i~t;!., non qu ndo'}3 quidem inreUigit, quandoq; uero
E,t fine h<?c ni~il intelligir.
.
,
,..S!.~ ...:f.. .. non lI1telhglt. , ,
.,
_
Al~ud
proprlurn
dlcit,quod
Line
imaginatione
iteUeduS
A l ud dlClc proprlum Intelledus,'l' qUi cft potcotla,ihtd
let1us,tempore prior cA: eo,qui cft adu. &: ne quis dicac 'l' 110 agit. Vide aucem, quod hoc diétum opus habet aliquO,
h.:>c falfum cft in un!ucrfo mun~.o.hoc fcilicec ailo aétu,alio <)u,od Ipfum parumper recreet &: lcniae. Non cnim fempc,
potel1lia,prius eA:,mqule.Non enim quand0'V operacur in' , agit ~um I~aginationc:niû forte dixc:ris,quod quando circa
telleêtus,quandoCJ3 uero n,ô, in uniuerCo mundo: [cd fem~. ' par,tlculana uerfatur. V cl ~IC etiam aliud, quod fine imagi~
Al:o adu non pOlentla,prlUS dl. Ee ex hoc habes aliud pro ' natlone pauca: funt opc,r~tlon~s.~am &quando circa diul
pri um,q> [cmper inteUigit. Propterea ergo dixit, 'l' in codé 11~ operatur,pra:tercurm u~aglOatlo, ijs,quz nguris, &. cY'
piS carent,typos &: figuras Imponens.Ee tPptcrca cam pla
homine,quod potcntia eft,prius cfi: cO ,quod aétu cft, no in
to dic,it extremum malO.fi ergo fcre in uniuerfum curn im~
uniucrfo mundo.J n uniuerfo enim mundo,dicunt nonnul,
glOatiOne operawr:quod fic ut plurimum,pro co quod fclll
li,nihil alio prius dhnec,quod potêria cft,co quod aétu c:ft:
per,acccpit. Vel dic.etiam aliud, cp intel1eétus fcmper CUI11
ne<}) ,quod aétu c:ft,co quod dl potétia. Si enim zccrnus eft
imaginatione
operatur. Si enim omois {cja: principium dt"
mundus fm Arifto.ncucrum alcero prius c:ft: fed funt con. ,
temporanca. Et hoc Hmllc cft ei, quod ulIlgo apud idiotas ' f~nCu~:&: fi dcfccerit fenfus,&: imaginatio dcficit. fi aDtjm~
qU éE mur,utrum fic prlusouum, ail gallina. Hocautc:m in, ' glOaCl~ deficit, &: intel1igibilia. Quam ob caufam &. tj, qUI
fun,t a natiuicate czci,ncc.de coloribus imaginamur, neci~
~u i [ cu m ~ i cit,Omnl~o autem nec [cmpore, pro eo qd cft, '
teliigunt. C~aru~ e~ erg~ quod fine imaginationc intd~e~
10 coto mudo:& ommno,pro co quod eft,in uniuerCum' feu 1
in totum,8Hnundanmempore autem pcedlt id quod adu dus non agit.&: 1n hls fim,tur ,0tO cft gratia,praxis ,praxiS',
dco annuen ce ,quarcadeclma.
~i ,"fOOd ft potflltia.
'
..
.
m:
..
...;. . y..;,.
SqJ.1fatus autem,e{l: tantum id,quod eft..
E t Il c rur fus Intcnedum cft, quod quando intellcdU8
(uerreCe p~~tus ,&: fit fecundum adu,tuncneid quod cft,id
d~ roprle ItIrclledus.Qul t nim cft potentia,noll cft propm mtt:llect U9.
'
Et hoc folum immorrale & é'eternum.
..
E cce rurrus aliud diCit propn~m , q. immorcalis,& a:ter
n ~s ~ft ~l1tclleél:u ~.Hoc autcm [Qlum di xie corum,qua: ho.
m Jrl~ co~~tuu l~t.Solus cni01 hic cft œlernUG,& immortalis.'
IrraClonahs e11lm,& uegcr:wua anima,ut diétum eft,imor,
talis qU!de,m eft,noll a~ccm a!terna.Immonalis aucem dlCi
tur,etlam{l corr~ptl b , lis putetu r: q U()f)Î-am no qUQ(WUS cil:
~.1,co r-rum pltur,~cd quarellü9,d è 111 corporc. quamob,
rem P lato quo~ d lCle,omr~c:m animam imorcalem,hoc di,.
ccns de uegc[atlua, &: IrraClonah. M aeeria autem uiceucrfa
z[crna quidem cfi:, Ccd non imortalls. quamobrcm intelrs
cxitij expcrs dici[u r ,ut qUi ~c &: zecrnus,& imortalls. Vide'
autcm,q. hoc non dlCi t dc lOeelledu, qui eft Cxtenus. Illud
cnimiolum,in neutro poatU1ll, ad id, quod fupcrius dldei
Indiuifibilium itaq3 ire11igentia in iis etl circa q
nô eO:falfumtIn' -Qbus autemfaifum dl et ~erU(l1,
iam qdam eO: compofitio mentis conceptuum. '
. Pofr irmlledum potemia,qui habuic quatuor capita,&:,
10teUedum adu,qui decem qua: dléta [unt h ab~it caplta,
uenit delnceps ad il1tdligibil~a,Scicndum au~em quod III r~
, ['1qllld
' u
t
tlona
cm anima ab intelleétu
incipc:rc oportec,
utq ,
ûc ilJtclllgibil,bus manifdl:ior: in irrationali autem afcnfiU',
bu~,ut, ~~nifefr:oribus. VbiqJ enim a manifeftioribus dOl
étrln~ Inltlum capiendum dl. poftquam ergo de inceUe8~
docuit,uc:nic ad imdligibile.Dicit ergo,intelligibile dTe JIldl
uifibile . Ex hoc autcm ne exiftimaueris, quod inedled url1
dicat fola IOd luil1bilia noffe. Nouit cnim &: indiuifibllia, 8t
ca qua: dluiduntur:fed illdiuilibilitcr,& cencrice nouic,qu~,
diuidulltur. Nam &. centrum circulum,feminiSlinitar,con ' ,
tiner. Omnla ergo inlelleétus indiuil1bililer intc:lligit. ~oc
ar
(ft cnim proprium intelledus, quod diuifibilia collig ,
&. uniat , & ca indiuifibilitcr intdligae. Q.uod aU te," ',
lJ
etiam diuifibilia indiuiflbilitcr nouit apcrtc oftend ,
~
'ripf.:
'
�D
E,
'-~A
'f
qiipre dbclt,ut àgitur de demonA:iatiuo fyllogifmo,non (0'
'u m,dIe fcienoam,fed & fcientif principium,quo termin~ll
~~ul~,principium fciemi<e,imelPm appellans.rdam auté co
g~t~tlOnem.& ecce inteUeélii determin:ue, & indiuifibiliter
drClt res cognofcere.Qiii ergo de indiuiGbili agir:fcire opor
t~t,q, quinque modis accipi! indiuifibikDicitur enim indi,
ur~bih·.terminus.Scimus enim .ppoGtiOné duos habere ter
Jllrnos,rubiedum, & pdicatum. Qyêadmodî:i ,Propofitio
dt,Plato ambulat.Et Plaro,ê terminus:& ambulat,termiJ
tl~s:& Ut femel dicam,terminus dl,uc in libro Peri hermeJ
nias ?idicimus,uox fimplex.Hoc dt ergo primlJm lignifica
t~m IOdiui6bilis,terminus.Seculldum cA: lignificatum,con
tlnua magnitudo.H<ec.lI.dt pOlentia ÇJdcm diuiCtbilr,aélll
àUte~ idiuifibile.Tertium aût cft fignificatum, quod efi: in
quanmate indiuillbile,ut punétus,unitas,l1unc.Ha:c.n. funt
qU~i,11 quantitate funt indiuifibilia. (tJar'tum fignificatum
indlu!Gbilis,clt matcriatis forma.lpfa eni non dluidirur,fed
quod ci fubieélum eA:.QJÏntum fignificatum cfi: forma im
Jllaterialis.Ha:c funt idiuiftbilis quinque fignificata. V nde '
ft dubitationes du as mouere poffumus:unam quidem,qoo
.. t(rmino alia quatUor idiuifibilia diltinxir:lÎquidem Bi. alia
quatuor funt cermini'; Vnumquodq! enim eoru cA: uox ûm
plex,& propcerc:a terminus:Nc:cV enim propoGtÎo eA:,fi di,
~as,côtinua magnitudo:nec rurfus .çp06tio efè,fi dicas,for
Jll~ imarerialis. V nus cnim terminus efè folum uniiquodcv
eOtUm.Ex une autem termino folu non nt .ppofitio'si Iiâ!é
~rgo ita hiir,qi'io ca a termino difrinxit,fÎquidem ipCa quocp
, ~,nt tetmini~HtC eft prima dubitatio. Ad Si diccmus, quod
~'Ud efè ~icere ter~inum flmpli~it~ r:&: aliud ~Cl: di~ue,t~..
m termmum.Prlmum crgotndlull1bllrs flgmficam cerml,
~UlTl gmpl'r flgnincat:al(a uero quatuot· taIê tcrminum.N6
t;~O pter rône,m, fc~ eum ~a~na rône id, quod cA: ûmp ~
h Illlnus,a rah termmo drltlllJtlc.& hec (ft folurio.Secunda
tJ~c dubi~m mo~~nt, eur for.mélm micerialcm a magnitudi
fo/ecre~ltç ArqUllpfa ~lagl1ltud eU Corma macerialts. In'
h ml enul) matcrl ~ prIma forma,arueomlles alias formas,
:te acced,t magnitudo.primum enim quatitatë, deinde fic
iU~~ltcllê fufcip r. i ergo magnitudo imacerialis forma eR:
,::r rpflm a forma m:ih feiunxil:Îtquidê magnitudo rub for
am rnlterialé reducitur~H<ec cfi: dubjtatio.ad Si dicemus,
~l nOIl~quau:s m ;ilc~ formam a ,magl1ltudinc diRIO~ir: Îed
Ilarn,q aecedil,poll:Ç} magnlludll1em materJa fufccpc.Ma
tcri~ cnim form~ magnicudine [urCCpta,manetin mcntis co
ceptU:rellquis aurem formis fufceptis,fir [ellfîlls.Sciullxir cr
~ formam,q cA: adu,a forma,ii de in inteUeétu.i.a forma
ctJagnirudll1lS'.Ea enim edam fi materi:!: acccffùir,lpfam in
telledui relinquit:ncC}J cnim uideri p6t materia magnitudi
tic: pdita per fe fine alla forma, nifi ilelleétu lamum. Qyarc
t,tG materialis forma dl magnitudo:ipfam ln a forma matc
l1illi fccreuir,non quauis,ut iam dlxi,fed ab ea,q aélu dl,~
qU~Cenft1em ondit mïm.Qitare fub diuifiollt aliqua caduc
h~,c quincpindluifibilis ûgnificara.Elhot hœe diuifio. Ter
Illinus uel flmpYr cfi cecminus,uel ral,s.SI itaque efi!tmpYr
terJllihUS facitunu ûgnificacurn ind'uillbilis termino,Si ue,
roell: tali; terminus:ud efi potêtia fldem diuiLlbilis:aél:u all
tem indiuifibilis'si ergo potemia ÇJdem eit diuifibilis>: aélll
~~tC:I1l indiuif1brlls:ue1 perFe dl: ~iui~~ilis:uel pu a~cid~n~.
fil ~rgo fuerit per Ce d IUlÎlbl ll~,fa,c~t cmr,nuam n:tag~~tudll1C:
naUt~11l per accns fuerit diurfibr !Js,fa~'t fO!mlm m ;i1em,~
incq~ldem efl:, li potentia Çld~m fuem dlUl~b1ll s73'~~ aute
dlur/1bilts.ft autem al potêtla,& aélu efl:mdllllLlbllls" ucl
~Ullllllaterla quidem cCl: al fade id:uiLlbile,quodiefrin qua
tl,tatc,Ut unitatem pLlnél~m nunc. Vel dl: imateTiale, &: fa:
tltfo ~marn imacerlalem.
'
, crgo, ~" dI~I'6lone d'd"
Qiil
1 I.crmus~
q. qUlnque funt llgnificata iJiuilibllrs, U1cJeamus dcltlceps,
3~OIllOdo i Ilt~llc:dus unumquod'1' ~oru.m i~cel~igit. [cien,
. III etgo.q, InteWgit terminum qUI dl: Idlullibllts,cum fit
indiuiflbil s, Ut uocem fimpllcc:m. ~are ne~ Ut uc:ra,
Il ~ Ut falfa. Circa enim fimplices uoces non cofideratur
• Ct Ucrum,ncc falr~Dl;rcd ,ieca compofuéli. Ec quamnarn
:rc:
~
N ~·
1 M
A
89
ob caufam in contextu ratli talltum me~init, &: non itidelll
~critatis~ Dicit enim, In indiuiftbillbus quidem imelligêtia,
circa qu<e 110n dt falfum,& non fubiunxit,& circa qu<e nô
dt Uetir3s.Nouit enim in libro Peri hermenias, non folum
falfum,fcd eX uerum 110n dfe in fimpllclbus uocibus. Q!ïo
trgo ipre in eomcxtu Colius falû meminit ~ Et dlCimlls, <l' in
libro,qui dt por.: Ilaturalia, quem Metaphy6ca uocam,in
contraria dt opinionc ci,<l' in llbro Peri hermenias dixcrar.
In llbro cnim Peri hermenias,nec uerum, nec falfum dixic
con6derari circa fimplicrs uoces,feu in tcrminis: Ced in pro
pafitionibus ueru, & falfum apparere dixit.In l\1 eraphyfi
cis autem air,in fimplicibus uoclbus,fcu in terminis,falfum
quidem non conOderari,fcd coniiderari uel·Îtatem.lmclle,
dus enim quando fimplici aggresfionc fe applicans ad una
quacvllmplicem uo,cm:id~m cft ~urem d.icere,termillum,
feorfum,& per fe'imellexerrr, ucre II1tellcxl.t lIullo 31io adie,
do,ut dum dicitur,Ambular,itelledus qUldem protinus in
ceffum imellexit,nullo alio addito;Ced per hoc ranrum,Rur
fus in comedendo manducationt & cibi cômillurionem ..p
tinus imelligit, ho~ clt demem co~uerftone circ~ag ntem,
fine a,liaaJdltione.Hoc iracv dicir in MetaphyfiCls:nunc au
tem eum tradatUm fcquicur,& proptc:rea a Hmpl;cibus uo
cibus ueritatcm nOI1 arcc:t,fed CoIü falfum, eo q, intelleétus
nunquam fallirur,rcddl: fcmper uerus, pm Plotinum dicé,
ltm: Intdleétus uc\ atrigic, uel n6 attig;t. Q,yare errare n6
POtcft.fàendu autcm 'l' duplex cil: IJcmas,uel Cubfiantiua,
ucl i~\Co oppoÎtta. fubll:antiua '1uidem, Ut Ît ira dicam Hic
homo cà ~roprie:Hoe autcm dico,ut ad eum, qui efi:;'n pi~
C1ura.llle cnim ~on cfi homo proprie;II1ud ergo,eum dfe
uel fub/lfiere de (oio i;9mine uere dicitur. Ha:c cû de intel:
leél:u dixi(fet:q, terminum iUte c~gnofcit,c6uertitll,r ad co
gita tionem,& dicitipfam non (olu dfe ue~am,fed etl~m fal
li. Iam uerO &aliud (fi, Cl' illtdidtus qUldcm omnra uni,
formic(f nouit:cogitatio autem,uc in compofttione, &: non
id cm cfi. InteUeétus enim,ue côtinuul'n,& ul1um ,l1ouit,qd
nouic.cogitatfo autem,ut compoHtum ex (l1u1ri,~,iprum no,
uir:quemadmodum in pOrta:ir fa cnim ex mule s Iigl11s dt:
cÔmpoGca. Et fimilis dl: cogitacio Empedodis amlc;ti<e,q
ea coporuit,quf funt ex c6rentlone diUlfa.Certe & ab Em,
pec;lode diêtum cll:,'1' niû clTet amicitia,multorum ucttices
collo carêtes germinaffcnr: hoc é, fuilTem caplta ane collo.
nin elfer, qua: ca conneél:lt,amicitia. Tertium ad h:rc dicit
cITe cogitarionis proprium,q> ipfa fallarur ,ue! propcn pdi .'
camm,ue! proprer tps.û enim dixcro,Homo alatus uel dt
uel erit,ue! fuit,falfa cil: ,ppoÎ1rio,,pprc:r pd icatUm term ll1û'
dico autem alatum. Î1 aurem dixero,Heri T roiana furfun e'
hic proprer tempus fuit falf.. ,pp06tio.in fcern is alh circa Id
tantum ,quod pJicatur ,fit falCum:noll ila autem &: circa tê~
pus. fi enim dixero,crar,uel efi, ue! fuit Deus, femper uera
dico.Quod cnim fernper efi:,dlco.ln non <eternis aurem,&:
fm tempus,faira fit propofitio?& ~m pdrcarum. Ccciidum
pr<edicatum quidem,ut fi dixero,HircocerllUS eCl: nunc fal,
rum e~llm extitit,non feeundum tps nur~'fed feculldll~ p,
d'cam efè: & rurrus fi drxero, V mbra nllC ê corpu,> fai üm
extitit,l1on fccundum,nul1c :noo folum eoim nun 'l1on ct
corpus ,fed ne'lJ era~,necv erit.fed feCQndum id, quod dixic,
corpus elt. (bare ln generabll,bus falCum fic dupllcitcr ill
cogitatione,ucl Cecundum pq;dicarum,ud fecundum rc:m,
pus.in ~ternis ~utcm Cccundum ~rxdi.céltUm lamvm,Illtcl
lcdus autcm nrhllhabet harum.Semper enim omnia i[1tc!'
ligit:& non habet falfum,nec fecundum pr::cdic3IUrn, nccv
fccundum tcmpus. Qitartum aucem i hls dleic coglracionls
propriulTI ,quod ipfa quidem circa propo6tioncs uerfatur:
-lnte Il.n
' ~c~minos. Q uandoautem dICO clr
.C\.lUS ~urem Crrca
ca propofinones, ne cXiilim~ me hoc diecre luxta modum
diél:um in 10gica,q, circa aflirmauol1cm uc:rfalUr,tanquam
compo/1tionem,quoniam Ipfa coponir pdi~rum CUnl fub
ieélo:circa negationê autê,ut diUl60ncm~ qn:t IpCa l1e~ar,~
d uidrt j5dicatum a fubieéto: 110 albus emm ,1I1qur Iho: nue
cniJD diCl.mus 'l' cogitaÙO ct Cl"a ~r!Dat,onê ue~fat.ut di.
r
�. T 'E
' R '~ T
r
V '
s
!-liLîo,& compo(jri·o.~i cnim affirmatio, qu'atenus quidé co. .toru ~dé uertices colli expertes germinarunt:âein
IUllgll,compoûllo dIC)WI:quact'Ous autcm cfr in duobus q
:de :Jmi(itia (ôpomt: fic & hfc (eparata côponun~.:
poflunc dluidi,diuillo dl:.Nt gatio auté,ctiamll dlClt,non ;1,
bus Socrares,ci oigrum CÔ!UI1giC, & rurfus ea compoûcio; . Vide quid dicic,'1' imclleél:us quidem ucra folum nO~lt:.
ca & diuiGo)quatenus album ab co feiungit;ellic nunc co' j~ ijs aucem,in qui bus eft falfum, &: ucrum, hoc cfi coglr~~
gitatlO dicilur circa propo[wones ucrfari.Ha:c cum dixiffcG lIonis:& in ijs,in quibus efi compoûtio rurfU6 dl hoc cogt~
lanquam per digresHollem,qlll dixit,quomodo mtelleél:us ,ationi ... Et ecce duo interea ixit cogit:tionis propria. H~~
ranqua unum diuidit cogita
intdligit terminum:qrit deinceps, qùo incelligit indiudibilê ~utem,inquir)compofirion(m
•
$l,
"
.
magOitudiuem,quod erat pm indlulfibilis fignificatum.hoc tlo,,:,,,.reéte dJ)<it ilIud,tanquâ. Neq; enim,;utunum, 'ppllC
aut ea & tertium.MagnitUdo mim dl: tcnium;ct totum.n. ~OUlt Ipfa.ut unum coim no{fe, 'pprie eft imeUeél:us, fcd ut
cfè,& panes habet,& cft compolltUm. J::t Ut cotUm qui dé, !n appofitione unum,ipfam noul[ Îtcllcél:us. Q!1are & cuJJ1
. ipfam incelleél:us fioe tempore incell!git,& in inframi. NeCV :Empedoclili amicitia foCÎetatem habet)qu~tenus illa quoqJ
enim potea imdleéèus ipfam in cempore incelligcre. 001 ne ln appoûtlone unir,& non ptoptie.
eoim tempus dt diuifiblle.Si enim in diuifibili itelligcrec:& , Vt incôm~[urablle,fiue difcrepâs)& diamerer.
Q. U1d uuIr dJcere{~od ét iuxra pdlcatum ud ueta eR~
quod incelligitul',quod el1 magnitudo,clret dluifibtle. Sicut
enim habec tempus,ira &: magnicudo. Acqui dt indiuiûbile ud falfa cogitatio.Si.n.dixerit diametrii cômcfurabilc:,fall't
adu:uc cocum eoim ip[um intdllgimotum autcm cfl indiui ,p~tcr pdkacum,cômêfurabile: Eft.n.fempcr Îcômcl~fura
Ûbile.non ergo ipfum in tépote imdligit,fed inll1ftanti,fiue blUs,&: dlfcrepans laterc.Si aot dicat Tncômenfurabl ls / C
,
nuoç.Quod oift ûne tempore,& in in{Uti ea incelleétus (ci, difcrcpaos eft diameter,ucra cfi proptcr pdicatum.
ret,non amplius toruln incelligeret in ip[o tempore & inue.
Si aurem eorum ) quadiunr, ue! furura funt}el
r.
niretur aliquando non cogno[cens. Cogitatio autcm in CRe pus,ad unum mente agirans & côponens.Fahultl
ip[am cognofcit. Arqui & Ut partes hficem ,i pfam imdligit enim [emper in compofition~.Nam & album ':Oll
mag01tudinem iotdleél:us dluerfas pamsin diuerfis iofran
tibus intellige~,~naqua'}} partern aélu nunc incdligens:ut album,qd non album Côpofult.Contingir aute 8l
compofitum aUt,lpfas non amplius imelligit imdleélus fcd diuifioné ofa diccre:Êft ergo non folum ueru ud
cogit~io.Cum crgomagnitudo tribus modis inte1liga~un falful11,g, Cleon dt albus /rd & çp erat ue! erit.
Quid pCI ha:c dicw: ,ppon) <Quod (im té~us re8e, u~.
ut totU.:Ut p~r~cs l.1abens:ut comp06tum:duo quidem ime16
!ectus Intelligmut totUm,& ut partes hfitem: Vt compoflcu male Côpofilum,6 falfu m,ud uel um in rebus. Si enim dl~
autem,cogitacio.Materialem uero forma nouit imclkdus, cis,Erunc Troialla, falfum dicis'p ll:r futurum tempus. ~1
non uti'}} per fe,led pet mediam imaginacioncm. Séliha.n. aurem dicas,Fu.c: ru.nc,u~r~m diCls propter tempus pr~tCrl'
nOIl pOt per fc intelligere imdlc'él:us:opus enim habet ima .. lum.Semper eOlm IOqUlt,1n CÔp06lione t'a uerum, uel ~all
ginatione.Ha:c ergo nouic per intennediam imaginationc. f~m,nOlllll rebus fimpliClbus.Si (uim album Socrale dll,e:
Non autcm, quia pet imermediam imaginationcm incdle, tlS non album, fa[fum dicis. Er fi nô album dixeris albu!l1,
dus intdligir,iam propterea dlUilibilitcr intelliglt. Inca.n. fa~fu~ dlCIS proptcr compofttionem non c6gruam. Et $la
&in Imagll1atiol1c aliquid ind;uiûblle.et quod hoc uerii Ht, Utl~ dJ~'t. affir.mationem & mgatlonem e{fe comp06tionê:
manifefrum cfr:eo prm1i tyP) a fecund ls 0011 delcmur: dlCl aute,ll~qUlt ,potefi ~mbo qU0<l3 f{fe diuifionc ,quia fUll~
nempe,'l' III ea,uiddlcee, Ge qU ld indiuiÛblle. Et fecundum Cx rebus dluerÎts:& lien potefr, ut diUldancur in terminos,
ex qUibus funt compofiti.Reéte autem dixÎt illud Concin'
J10C IndlUlftbile eam ilHel! git Imellcél:us,ut ip[am turfus in.'
dlUlÛb i!em imdligac.Rurfus,quod in quamitate ea indluiû g~t:.'ert~ dici ~uidê POtrit afflrmatlo,diuifio, ur q~a: aperr'
b ile,intdligicimelledus [t'cundum negattonem.Sicuc eniffi dlUl~at ln fublcéèum, &: pdicarum: negatio aür (.)dam c0111
luds negaclone ten ebras iocclltgimus:ûc numeri Ilegatione pofitlo,ut qua: ex filbieéto, & pdicato componawr. Er hic
imdllgimus unitatem:& céporis negatlone,in11:ans,ct quod quidem lic dicit:in logica autem afllrmationem quidcm diAlu nc ea: &: magnitudinis negatione, punélti. ~are [ecull cit compoûtioncm: negationem aucem dlulftol1cm.Sed &:
U
dum negationem il1tdligimus)quod cl1 in quautltate indlui 9' erac,uel eric,quid dicll<Quod hft t pl a:dl aLUS[aIcus, q l
one
fib '[e.SI quis aucem dicat,& nigrum [ceoduro albi negatio_ 10 unoqu0'l3 tempore dicitur,[alfa en. Vc fl dixeris Cle
mm cognofCÎ,fall,cur.Ambo ell im formam fonila funt: & album,qui non dt albus:& û dlxeris) q> cl1 albus, uc1 cr~t,
ambo agunc:hoc qui dem congreg;tns,iIlud uero dl[gregas: uel fu it:fal[um dicis propter prœditaLUm. Tempus t'uim ln
&: ambo per fc affltmatiue cognofcolur. Nia iofte I1Igrum h~c dltferelltlam non inducit ,&: uidf,,*, alia quoqJ duo pro
o1 talÎonis adlccit q" d dl: circa IIt' o,:uiOl1ë & affirma'
cOb'
pro tenebris acccperis:ut illud, N lgr.c mortis. &: na:c quidé pna
.
,
b
'
d
( 1
nolter intellcél:us negatlue cognou ic.Diuinus autcm HueHe tlonem uerfan,tij côpoûriooem appdlauil: &: cam ne [a '
dus omnia afflrmatiue,& applicatiue cognouit, prxter ma fam,uel proprer j5dicatum,uel,.PPler tem pus dixir.
Qgodarunum facit)hoc mtcIts unuquodq;. ,.
~um . Hoc (~ I m non nouit,ut id no faciat.~od enlm lIouil,
~oc dl quod & fuperius dl..'lum elt. in hypubaro autt
Id &: ~~lt . E tè elus emm fubfl:amialis cogmcio.& ideo didil
elt,Dlxle&: aél:a fune .Hoc ant facra: fCfJptur~ uerbum pot oratlo~em fic legc:Q uod auccm faClt unùquodqJ horu~
duobus modis expolli. Qm qd cognorcit & dlcic hoc (tiam unum,lImlleélus.Dtxlmus cnim '1'inrdlcél:us edanl d,ur
6t:ud qm dt repcmina,& (1 momemo t~poris p~rficit,eius btlla indlu ûb,~r intel! gi t.Et uide,'l' pro eo,quod cft intel l'
gere,facerc dl.im ualde admirabilircl'.Sicuc et1lm id, ':ld' cit~
operatlo,R~ea d,él:um cl1, D ixit &: faél:a [um.l:x hoc auté
habe,s quoddam corollari um,quod [equitur. SI.Il.negatiue omnibus cITe impcfm:& pu!chrû pulchns ut pulchra 611t~
dJC',t Illtc~m operari:notl u ti~l~ de illtdfu diuillo uerba faCÎt. fic &: intdleél:us [ecundum [uam ipl1us llmpliCÎlalé,.& uni
&. L.IC qUI ln ~ob, s cfr illtdl's,cOg llOfclt id quod III qu âtitate la~e~,qua: funt compollta,faCÎt ûmplicia. Tanq3 euJO 111ll
1
eftHldlUl llblle. [~mate~,alcm alit formâ cogno[C1C ~Ol nfc pl' Cla,e~ illtclligicincelleél:us,& n~l1 ut compoflta. .
Ind1ll1fibllc autcm quonia duobus modlS, .u~
qUlllque. el.elllm Ut ca01~dCV ud effeél:iuam,ue( perîeéti
u~m.N e<;v elll u; finalcm tnl,uc qUldâ pUtanr, Ipfa m cogno potentia,uel aéru,mhil ,phlbcc intelligcre indl Ul/
fCI.t:& ut ~l~n hnccm cOI1t~arl~m,ipfam cognofcit. Noiho fibile)quando inteJligit 10ngirudincm.IndlUlfibll
emm lumll1l,& bono en ahquld comrar;ü.Apf,1d Ipfum aôe le cnim aéru & in rempare mdiu ifibtli.
~on ~fl:,:cog no[clt a~rem Ip~um, Ut & quod imdligit, & tid
Ad [ccu l1d~m IIldiuiflbllis ucnlt Ognificaül,quod ell ~~
Illtelllgltur. Intus (11Im habcs Deus cognofccndl faculratê
gnicudo,l1ue cOl1Cil1~um. V el po~entla quidê cfi d~uJllbd~:
cdam fClpfum intdllgit. Q!loniam crgo hxc dlél:a [une i~ aél:u autem indiuil1bllc, ut magnltudo:ud aél:u qu,d erll
)
hls Rnitur conrem platlo,Dco gràtia.
U1Clblle,potcmia aucem indiuillbile,ut aqua. lm ll~él:Ub
Ve qui
fint" ue ait Empedoc1es) ceIte muII go,inqult,&: quod cfi potêtia diuiûbilc,ut aétu illdlul~ l "
(lOU lt•
'*'
'!
U.,u
ca
y:
�. 'n . E
t1~uit:& quod dt adu diui/ibile,ut potêtia indiui/1bil~.No,
U~t aUtem ha:c,inquit, & in tempore indiuilibili, ne in dimi.
dia fit dimidium. Vocat autem tempus indiuillbile,inflans,
&: quod nunc dt,male dicens. I1100al1s ellim,&illud,nul1c~
110n eH tempus/cd principium temporis.Nunc auu:m dico
1ll0!l1elltum.Si autem ,\cceperis illud,l1ul1cjquod eO: in lati,
tUdIllC,hoc& principium habet &: fll1em: &: ICpUS eR:. Noe
.Utem de momemo tempotis,quod noc eO:, a nobis fermo .
habetur.Non quia autê duobus modis eO: indiuil1bile,dlxit,.
q, folum eR:indiuil1bile duobus modis: Ced q> fecundum ip
fa~ magnitudll1is fedionern in duo tamum diuidltur. Ma,
gnltude coim ue1 potentia eR: indiuil1bilis,ue! aau.Longitl5
do aUtem,aau quidem eR: continua, potentia autem diuifa ..
t~llgitud inem autem nunc audi,pro eo quod eR:,continuo..
Dlcit ergo,oihil dfe,quod prohibeat intelleaum longitudi.
l~em)n ~11 quatenus dl: diuifa,intdligCfe,fed qua tenus ~on,.
t'nUa.ER coim adu continua. Hoc aut Ut con6rmatortum:
accepit eius ,quod iilf'erius d'dum efi::quod compolita in,
tel1eau~,ut limplicia,apprehend't.
Sitnilirerenim rernpus diuifibilc, & indiuifibv'
IeJUt Iongicudo.
. ..
, Quoniam dll(Ït,q, in1ndiuil1bili rompore tnrell'gm,ne q~ '
dlCat ,<]? tempus eO: indiuiCtbilr, dicit t mpus elfe &: dl.UJ.fibL'
le,&indiuiûbile,male diccos.lpCu m enim,Nunc,ac~lplt~ ,
t~~pore indiuil1bili,nefciens,q. ei us,quo~ eO: quamtl, prlll
~Pla nOn [unt quanti rate pra:dita.Prioclplum ergo tem po.,.
rIS 0011 eft tell1pus.
. Dici er<7o
poreil: quid in utroquc (.;imidio COI
O
a~tcm) niu fuerit diuifa) prétrer'
quallJ porentia.
gUet, 110n potefi:
Bo c turfus cR: confirmatorium eius,quod fuperius diél:ü:
~ft,cp quatenus tempus eR: indiuifibile, id mfllle comprel~c
1ll1US, & noo quarenu~ dt indiuil1bill!. Decem pedum 11·
g,tl~1l1 jn dimidio fonalfe ternporis dimôdlu t!gni mellle c6"
CIPllllus, quod efr quinque pedes: &: in allo rurrus dimidio ·
temporis,alios quinque pcdes.Quod quidem nOIl ftc uidc.
tUr.lllagnitudo enim,inquie,non en aau indiuiObilis,uc di,·
cas, quod dimidium in dimidio cemporia imcllexit: fcd cfi:
potencia Catum diuifibi!is. Inwlcaus autem ip[am.ul aélu:
lOdiuil1bilem nouit.
Seorfu~ au rem urruq. dimidiorLlr,? inrelI,igés,.
te1l1pl s criam fimuldiuidiC:tu~~ aur~ uelurtmal
gnitudincs.Si autem,uc ex umfqi) & 10 rempore"
'luoddl: in urrirque.
.'.
lllud autem intcll'gens, pro eo quo~ e~, cogltans,dlxlt"
ahuûue loqucnsNuoc. n.ab ro Je cogltau?oe agltur.~o.
l1iam enim dixit,imelledum indiuifibihter IIltelllgere,dlclt"
q, cog'tatio diuiftm,&: [corCum unumquod'l1 nOUlt. Porr~
de: quando ipfa unita nouic,&: fimul:ûc Ipfa 1I0Ult? ~t magnaI
tUdines ex duobus quibufdam côpoGtas,quo? dll'.It, ex a.~.
hahus.& in tempore ca nouit,quod dl:,1n utr,lfC):l: IdeO: dlU~
rat&: 110n ampllus,ut magni(Udinem:C~d ut dl~erfas magm
tudin~s H
/l.~nimquoddicit udutlmagmtud,ncs.&rc
.n
• oc en..
,
V
' fi b" ,
\.[eadd lCUn'IIud, Vclllcmagl1ltudll1cs.
naellim u. qCltUr
'
11 '
!llagnitudo qU'lm fi Cccundum dluerfa tempora Inte :~t..
~OteUeétus,~runt magnitUdi nes) quod aétu una cO: magm ..
Udo,quod cR:abfurdum.
,~od autem efi)no~ fe~un~um q~ârirat~m,i~,
d~Ulhbile,red formil,id.m l~lU1fi,bl~l repore mtelll
git,8( indiuifibili intelhgcnt,l~ a":l~éC •
.
'l'Cttiu'" il. fi ' /lcatum indlulÛbl11S. Qgali dlCW:t,cp
C
'
'11 eu Igl11
. 11Igerc:, Ut 'I.n d'lUI'(jb'!
Ile ..
onttnuum
quidem nihil.phibct 1Ott:
~od aUtem dl: fo rma unum, &. indlul(1~;le, c! ll'a ~OntroA
tl~tl1all1 in Îndiuiûbili rem pore ,&. in ,ndl~I(i~llt an~ma: fa.
CUltiltc cognorcitur. ~a: eft autcm illdiulÛbllls amma: fa~
cultas,llifl fcilicet intelledus~
~~r accidens autem)& non quatenus illa diui#
f~1l1a~id quo itelligiti3' in quo ~e[l1porc,+rcdqua~,
, tenus,jndiuifibilia. lndl enim & in his qQid indi/
uifibile,feèi fortaffe non feparabile,qd [aclt'unum,
tempu~ &
magnirudinem.
Maltrialcm inquit forma inrcUcél:us indiuifibilem intel,
ligit per aCcidens,Pe: fc enim mqterialls forma eO: indtuift,
bilis,qualenus etiam cum extenfionc ail qua confideramus
in inflnitum faélam:eominui diuiûorJcm.Per accidrns aillé
dicumur haberc indiuifibile:co Cl' cis u:tcrius,&aliunde ac
cdferit unio:Hoc efi: ergo,quod dicir, rtôqualC11us, pro eo
quod efr, nô fleut form~ illa: ~areriales ~u~t diuil1~ilcs,.fic
t:as intelligi t ime1leétus:fed euamfi ft.ot Q1Ulfihles, Ipfas IO~
diuiflbiliter intelkéèus il1telligi t:~a cas:iodluifibll1fui paftcc
aoima imelligit.Efr autem indiuilibilis ~if pars imeUcaus,
&. in tpe indiuil1bili. Exponc autc~ &,i.!:,,~~ formas? &:,fpc
cic:s imelleaus cognofcit in :fpore IOdlu 'llblll, & ln IOdlUlfi
hli aia: facultate per accidés:eo q> Il( iUa:- ~dem per ft: funt
uid cfr ergo.
indiuiûbiles:Ced hot unionc:m per acddê61.
'lu ad iotelleél:us intelligit pu accidens<8C ~Iclmus q> I~re§I
dem a natura habet Ut Îndiuillblliter in,tell!.igar: Per aCCIdes
autcm indiuifibilc i~tellig't:qm iplis imdli, glbilib~s acci~ie,
Ut (lne indiuiflbllia per accidës. Q!Jidam autcm dlcum,'pm
d icere aiam imagillation~:& quid uult di.eeJ'C,q> Ut~IIS Ima~
ginatiollc imcllec1us formam miil,Ol iflle,llib"lI~ Vllcur aUle
inquir,indiUll1blli parte imaginalionis. Hal~et eom'! panem
indiuillbilem,ut ofl:endllur ex hoc,q. qui fu nt in ca pnml ty
pi,a fecundis non delemur. Pee aCCldens ai.;t,inqulc,Jiuldlt
&. imaginatio,q. l1t in Cubieao diuiliblli. N;' lm &: forma ca
c:R: rariont: diuifibilis. Quo ergo,inquit ,infr/'lumêeo urens in
telleéèusincelligit ,utpote imaginatione.Eft.autcm ipfa dlui
ftbills per accidens,&: non quatc:nul> cfr ima~ ',inacio:~am &:
in tempore,in quo incell;gil,imelleaus eO: inc.hUlfiblltsaur.
fus autcm tps,inR:ans ,feu quod nunc,appdl,aL Ut.ER: aUte," !
&: ipfum,llullc,diuiGbil per accidens,'l' 0t ln \'e~pore dlUl
fibill, Qiatum ergo coHigi poteR:,hoc dlClt, q> t. 'lia li ~er ac
cideos imaginatio diuid,C,& quod nunc tempuS'.~Ced m ha:c
Ut indi Jil1blle,& uoum,accipi ens illte11eél:us,forn 'tam malc
rialem imelbg,t.Nunquid aut dici poteO:,q, foeiet,llé quoqJ
uoluit diccre,cîj inter fe habct irl1agl,natio, & forma matcria
lis,<p ambo Cum diuifibilla per accidés. lnefr enim ~ in ~s
aliquid indiuifibile,Ccd forcaJTe,non feparabile. Efr,lJIqUlr~
&. in tempore ,quod nunc, indiuiftbilc: rurCus aüe abulICur:
fc:d & in illllginaeionc: dl: iJiuiûbile, quo utitur imelIeéèus.
Cur aiït dixieforcaJTe,& dubitaUlt~'Nondum in coufdIo efi:
imaginationê non elfe feparabilem,fed corrupllbllem.Ni'i.
quid ergo dici poteft,qm cam imelleaum pasfiuû appella.
uit,& eam cum intelleau coopc~ari dix!t, ~Rea 110n potuit
cam dicere inCep.arabilcm)ut intdleél:um:& Ideo dubitauit.
Deinde qm dixit non eŒ feparab llcm,ait,q, non èR: fepara
hil's. Qgo quide:m feparabl1i oia Ut unum,1I1telllgUIltUr,de
magnitudo,& tps.Hoc en'm feparabile in omoi magnitudi
tle)ud tRe uel cominuo,ut in uno cft: & ideo intellcdus, ut
'lui fit fc:parabilis)omOla,ut unum,noult.
<l.
Et hoc dl: fin:iliter in omni continuo)& tempo
re,& magnirudme•
Hoc cR: pro eo quod e{t,forma indiuiûbilis, & infepara,
bilis in toCO efi: lem pote,&: magnitUdine. .
Punétus autem)& omnis diuifio.
Hic cO: aliud ftgnJ/icatum ind!uiûbillS qd in quàtitare dl:
ind iuilibile:idé efi: aut dlcere de oibus di~ilibnJbus.1)(d 'lm
c.orum,q funt oino diuiûbilia,lta:c quidé per priuationê co'
gnofcunrur:ilIa uero per [c: primum dicit de ris q per pnua
tionem,ut li funt notiora,ut punél:us inquir.IpCe cnim in co
templatio~e di~uT ê,colinui negat~one cogoofcit, ~ p~{è
punél:um II1dUCI~,qd lic quo~ cfi:indiuïa~ le, ut uerbl gra,
tinca & Cupcrfims. Ha:c (nim funt alioru fines: & forealTe
dixerit aliÇls:Qyid ergo,linea &. Cupc~fic~s runt idiui,l1b~li~~
& dicimu~,cp quatenus ~dem CUlle alI~rn filles,~ntll1?IUI~
bilia.Horn aUtem oino memil1it,Q> no Colum puaus e dlut
60 linct:Ccd q> & lil)ca é diuilio fu~tI,ici:& C<lllficics folidi •.
�TERTIVS
Et qu~d fic ('nindiuHjbile)dedaratur~ut priua
riol>! fimilis dt IFltio in aliis.
Et 'luod fic efr,inquit,indiuil1bile.Sicut ;lUtcm punél:us,
fte &: ipfum dccliJr;uur fcendum pl iuationem. Hoc autcm
dixi t propter incprporea,& dilJina,qua: priuatione non co~
gnofcuntur ,priuarionc c:nim pro(undi Cupnncics cogno,
Ccitur.l..inea autem cogllofcitur p1iuatione profunditati6,~
Jatirudinis,Punél:us autem priuationc: pro[undit;uis,latitu,
di nis,lpngitudinis.H~c autcm diuifionfs me:rito appdlauit,
Punélu~ ~nim lit1c:am ~llJidit:& linea fupc:rficicm:&: fupe:r
pcic:s cprplJs:per f~ ruItfm fun~indiuifibilia,
Quemadmodum quo cognofcit malum)ue1 ni
grum:conrrario enim quodamodo cognofcit.
,
Q!lod malum honeRi cft priuatio in confciro c~. ~o~
autem nigrum alpi priuatio efi:, fa.lfum c:ft.Eft COlm, OIW?
forma pdltum ut diximus.Nunquld ergo pro tcncbrls dlXlt
nigrum,ut alb! priuatio fint tc;ncbra::album autero,utintel
li~s 1I1cem<~iu/l e:ni:n priuatio fum tenebra:.
Oportet autem potentia erre, qu?d ~ognorCitJ
el inefie in ipfo. Si au!em non cft ah~ul ex caufis
contrariu~, i~fum fe11'fum cOf;nofclt1 Be dl adu1
l3l feparabllc,
,
In~lfc ~icitur,pro co quod e:ft,intu9 dIe:: nunc auttl11
q.,
rit,quomodo oportc:t Deum inteUigere: & duo quidcm p,
fumit.Primum quidê,'1' oponct id,quod intelligit, tifc: pote:ntia,ut quod intclligitur.Potcmia autem dicirfeeundum
aptitudinem:non uuIt enim Ariftotelcs cffe rc:rum rationes
in anima.Sieur ergo,inquit,potêtia eft,quod intclligitur;fic
oporrcuffr,&: quod intelligit.Oportet enim, ,qu~d co~no~
fcil ci fic afilmilari,quod cognofcitur, &: fi!llltc:.el red~I" &
ide:m circ: pote:ntia:&: rurfus,quod cognorcltu~,l\1drc IllIPfo,quod cognorcit:quod efr fc:cun~um.Et qUIa ha:~ fic ha:
be:r,quod intc:lLgit: Deum cog~~fClt fecundum qU1~qUC q
diéèa Cunt & ea dicir ,pr~terqua IUud,ut caufam. DICit au,
rem ipCu~ nihiJ habcre côtr,arium, urp?tc qui nullam cum
alio côillnél:itlnepl uc:l ommno oppofttloncm habear,quo'
ô'iam ipfc tranfcêd;rir. ChJod autem aêtu quoC}! efi: fcilicet
&:ip(Ï1m fcipf~m cognofcit.JlIud autem [eparabile, Ut Plu
tarchus inquic,non folum intdlige a mamia ,corpo~um,fed
etiam ab animallbus facuhacibus.QEod qUldem dl cere uo
le:ns feparatum,dixitfeparabile.pjuina enim funt Ce:parata.
Qyare: fc:cundum rationem Ariltotc:1is, Cukunqi re:i caufa: exifi:cnri non cft comrarium,illa res ipfa fcipfam cogno,
fcir:&: aélu dt,&: cfr fcparabills: &: non folum intel1tdus,
fe:d &: aliud raIe fucrir.
En autem propofitio cnuncians aliquid de alÏl
quo, ut affirmatio, ~ uera Be falfa omois. intellet
l'tus autem non omms,
poRquam olèêdit Arifrptc:1e:s,q, dt ~ternus intrl1célus,
& Cl> a CcnCu dlffm:& quomodo inrelligerc nt Cccudù d ffe"
r,:nriam inte:WgibiLum:non prius ab imelle:au r~ccdi t,qua
abfolutc dicac,quomodo difce:rnatur,& diftinguatur. Et tri
bus quide:m modis difcernit intelleéèum:cum,qui circa ftm
pUeia ue:rfatur,ab eo,qui uc:rfalur circa compoftta,quod cft
cogitationis ,intcllcdum, qui cft potc:nria, ab e:o, qui eft
aétu:aéèiuum intelledum a conrc:mplatiuo.Et primum Ç)'
dcan una dllferc:ncia difcernit: fecundum autcm duabus:
& rertiu~ tribus. D lffert c:rgo,inquit, qui eirca ftmplicia
ucrfatur 1I1tdlc~us., ab eo qui cirea compoûta uc:rfa,
tur, id cR, a cogttauonc : ipfa coim circa compoûra ucr.
(arur: qnod intdle:éèus quidcm fcmpcr cfr ue:ruS: cogita ..
rioaute:m &: uera e:ft,&: faIlltur:&: ne:cv fimlle: cfr uc:rum ~o
gitationis ue:rO inte:~cdus.Elè c.uirn intcllcdus uc:rum fUQ,
• fiantiale:.cognitionIS autcm dl: 10 compoûtione jl~içUill8 ft'.
cundum allquid:& cfi: imcll,céèus quidc:m fenfui fim llis,qui
uc:r[atur circa propria fcn{llla~qui efr CCQ'lpcr ucru9.Cogita
tio aute:m e:ft ûmilis fenfui,qu l ~crfiuur ~irca CcnOlia pcc ac
l=idcn8.lpfc cnim allquao4o qlP dcm Callitur)~Lquando uc.
JO eft uerus,8tdt in côpofitione:aliud enim ex alio cognol
fcie,ut exalbo,quod homo cft.Simplices crgo mentis confi
,CcptUS,ut qui habeant proponionem,&: cOnUel1lellll ~m,c
fcnfu,qui ,ppria gcrÎt ncgotia,&: eft fcmper uelus,u~rl ÎC~:
per funt. MClHis autem corn POÛt i conecptUs)u~ qUI ,pp~ li
tionem hab cam ~um fen fu aliena gereme nrgoua,& GUI a
'luando quidcm rft ucrus,aliquado Utro fallltur,proptelc!
&. ipft aliquando quide:m funt ueri: aliquando uerO ~allunr.
Sic ergo diCcernit eum, qui circa ftmpltcia uerfatur, llltellc,'
êtum,ab eo,qui circa compofita uerfatur. Deinde dl~ccrnlt
imdleélum,qui dt potenlia)ab eo, qui cft aélu. PrllllUJ!l
'luidem,q. imdleélus aélu re:s ipff efi:.ChJi eftaute:m pOle,
lia)non eft res ipf;r,nill ipfas imel1exerit.Secundo autcm,~
';mellcdus quidem potenria, in particulari temporc, eo 9
.cfi: aélu,prior eft:in uniuelfo autem non cft prior: cft cnl~
(emper & aélu &: potêtia. Oportet cnim femper dfe)quo
,aélu dr,ut id)quod dt potêtia,in id quod eft adu, reduca t;
Poftquam ergo hoc fic difiinxit,difccrnir &: imel1eél~~ co
templatiuum ab aéèiuo:&: hanc dicit primam differc,lIam,
'Cl' aétiuus quidcm intdlcéèus fcmpcr ciWl parricularla u~r
facur;c:ol1tcmplatiuus <tutcm etiam circa uniuerfalia.S ccu '
dam dicit differêtiam. Adiuus quidem frmper imagina[lO'
.Ile utirur:eontemplatiuus autê non fcmper. Tertia c:ft dl~C:
Je:mia,q. ftt in comemplatiuo quidcm ucrum, &: falfumiln
aéèiuoautembonum,&:malum: ar'l1adeoh~c, e:ftme I~
differentia.Se:cunda e:nlm non dè ualde nc:cefiarsa: nam
jnte:lleél:us femper contemplationc uLÎtur. Seicndum di ail
"m, cp no~ efr alius ab aéèiuo conte:mplatiuus imellcél us ,
fubieéèo. Sieut c:nim non efr al us, Ç) dt potêtia,intc:llcél Us,
.ab c:o,qui eft aél:u,fubieélo: idem enim dl:: fcc;! folum tem'
pore dllfnt.fic &: hab et intclleél:us aéèiuus ad cont elllpla,'
liuum.Subieélo eniro idem eft,fcde:fr habitUd;ne diucr~us,
Contemplatiuus mim habe:t proportionê cum uifu,qUI CO
lorum Cpc:cies latUm uidct,&:cognofcir,q. hoc quidem hoC
~ft album,illud uero nigrum.Aélluus aUlcm inteUeéèus ha
bet proportioncm eurn uifu non Colum colorum fpecies CO
gnofceme:,fc:d &: quod dcleéèat,l1bi afciCec:me:quod aute~
moldliaafIiçit, aucrfantc:. Sieut enim uifus qui pra:ter 111'
grum,& album,quod e:ft iucundum,&: molefrum,cogno'
fcit:ftc &. aéliuus imcllcdus nô folum ue:rum, &: falfum cO
gnofcit,fed &:bonum,&. malum, &: .Fportionem quidc:111
habet,quod in uifu dt iucundum,cum ~o.no: quod autel11
in uifu di: molcfi:um,cum malo.Sa:pe: am Imelledus quo~
rnolefi:um cft pro iucundo dlgit:co quod {lr,quod molelètl
dr,bonum)q~od autcm i\leulldum c:fi:, aliquado edam ~a
Jum.Quarc: ha:cé diffe:remia, q, eôtemplatiuus quidel11 111"
,te!leéèus opc:ratur ûne: appetitu,ue:ritatem folum tk falrul11
cognofeens. Aéèiuus il1te:lleélu8 curn appelitu ope:ratur,Cj?
fciat quidnam bonum quidem (fr, quidnam ucro ~aluo~
Pofrquam hucuf'l1 produxit dlfferemiam iuter aéèluum,
contemplatiuum,altam quoque tradit dlffcrcnti,am in~IC;
é'cus a fcnfu. ChJoniam cnim &:in difcernc:ndo \Occ:ll e ~ui
cogita~ione,&: rurfus in tra,den dA,di~cre:ntia ~ont~~pla[~r
ab adiuO,itc:lle:éèum [enfuI al1imllaUlt: ne: qUIs e:xlftllll ar ~
q. in omnsbus {lmilis cfi: imellcélus fenfui: propt~r~a nU~t
tradit dllfc:remiam inrer intclle:éèiï,&: fe:nfum:&: dIClt,,!, Pô'
ticularis fcnfus,ut uiCus,nouit album, &: nigrum: ~tt ~o'
munc uchiculurn albi,&: nigri ,uifus:albi,au té , ~ du CIS aJ2I
munis fe:nfus cômune: e:fi: uchiculum. Dl.fftrcnual11, 'lUf! ,.
habe:t album ad dulce: , non nouit uifus,fed
cômuois
fCIl u':
.
,
il. - mUIlI ..
SieUt ergo parricularium CcnCuum tC~~In~tIO e:l~ co c dc
[e:nfui:{le ct conrcmplatiuorum intc1liglblllum comull 0
d ~
,UchicuJum inJe:llediua~ognitio,~aél,uorum:que:Jl1a:n
o
,
.n: V
m
oo-c
dum boni &: mali intc:lleéèiua a~IlO. trorll'l3 autC , 13'
$emplariuorum,& adiuorum intellcélus c:fr uchi,u,tu~'e:"
intellc4iua quidem cognirione:m PlatO 71'~~<1 !KT/"~ 1 1\'
.n:
attêtiuum appeUat:intc:llC:I.<luam
aute:m aéltlone: m c1I.Wf'f"~
d tJJç~
id cfr confclum. Hxc aute:m dice:bat cffe fubicéèo.: a n,\ ;
Nam &: cognofcens agit,cum cognitione: e:nim uita co fu ,
da dl· &: unuJD cft quod di~t; cgo intcllcai • &, ,0:,\.Icr
•
.uan.
u'
v,
�D
E~
f~nt.Si hoc enîm'llo Ik lttbtt;dl tatiôni corentant!um dice
re,q, tU quidcm hoc,rgo ucrO Illud [fI1ferim.Hrc auté ratio
ne d ff,rum,q> 1 ie qUldë agar,ill cuero cognoCcat : &: in hae
~ul de n1
opinione Ariaotdes.Porro &: fecundù ipfa rub
Il: a cômunion ent h.lb ellt,& C
ocictatcm , Quod enim bo,
l1um,eliam ucrum ea:qu od autem malû,falrum. Sed diffe,
fun[,q uoll'am bonum ad aliquid dicitur.qu()d tnim ad ani,.
~am bon n t a in ulrtutibus, hoc ea maliT corpori. Verum
aUtcm nô dlcitur ad al '1uid: fcd Ccmper idem ca uerû &: ho
nefi:um.Ne<}1 enim PlalO dt admimndus dicens,q, furenti
tn.fis depoChô conf1tcri,uerum quidê,malum autem. V criT
~I m ~m Arifi:ote1cm,quatcnus uerum,remper honefium.
Sc tndü autem,<p etiamCa diximus (lmilê efTe: cômuntm Cm
~um imdledU1: quoniam ,Îlcut cômunis fenCus ra termina,.
tlO omniü particularium CenlùÏ1, fic &: omniii intdlig,biliii
terminatio efi:intelledus, &: cogitab,lti, &: opinabllio : ue,..
l'Untamen efi: qua:da dlfferemia. In fcnObtls tnim cfi: illius
c:ômunisfenfus prrrer '1uinC}l:ln imelligibilibus autell'! non
dl al'u;f, quod cognofcit prrter tria : Ced unn efi: ex '.ribus,
qUod cognorcit diffaentia.lmelledus cnim,cu fit p'a l&ttiti:
&opi nionls dico 1 &: cogitationis, &:intdledus: i'Pre nouit
dlffctenti am inrelhgibiliü ·ad cogitabilia,&: cogit?iblilum ad
opinab h. Ha:c efi: ergo dlffaétia intdleélus a cômuni Ccnl
fU.Scien du autem ,q, ûcut cômunis CenCus né, folum ca no~
tlit,quz cognorcUnt fenfus particulares,fcd & aliam prztcr
h;rcmouit cllim c6munis Cen(us differenti~ Cenflllll,quz ca"
dUIlt Cub CcnCum,hoc fcnfibus,ut iam diximus, mfciëtlbus:
Varricularcs el1im feufus dulce &: albü tantum cognoCcunt;
Comunis aucem feufus non ha:c tamu , fed &. ipCorü nouit
~:fferentiâ:fic ergo &. imelledus nô rolü intelligibilia, &: co
~It.ab , l a,&: opinJbilia Ilouit, Ccd &. (orû differeruiam. qua:(nlln d(tcriora cognofcit, &. mdiora fcit. qua: autt: mehora
rO.Uit,cl tcriora nefcic.OJfferelltla ergo cogilabihu ,&: intel,
'glbll ü,uel cogilabilium,& opinablltü non nouit,nec cogi.
tauo,nec opinio:eam aut irudledus cognorcitl: utrifC}l ergo
ll1e1ior efi: , &. cogitatione) &. opinione • Efl el go eiuCmodi
proponio.Sicut OIgro ad proprium mentis conceplÎÏ:Oc &
-Ibn ad proprio mentis conceplü,&: econuerfo, flcut nigri"i
~d albû, fi c mécis côceptus albus ad métis cOllceplÎi nigru ..
. t III his,Dco efi: gratia,nnirur cOlHiplario.Efl aÛI propoli.
tlo fllullcians aliqu ld de aliquo,/kul affirmatio.quid uull di
cete~cp'd l ffcrc quidé,qui crea fimpl!cia ucrCatur Intcllcélu6,
ab co qui circa côpofita ucrralUr:ClrCa mente cnlm concc,
pram' &. internam propoÎltiollc,illquit,ucrfatur affirmatlo:o
lpfa ~l1Im udud fimplclC cft, dum in animi adhuc difpoficia
lle (ila de, &. femper ucra cfi:.qui autem circa côpo~ta uer.
ram r intelledus in affirmariont,qua: dt ~m probatlonem,
tler fcltUr,qua: h;bet ucru,&. falfum. D ictre crgo ipfum uc;
ra,ue1 falra in omni accepit affitmatione,qua: ca fm prola,
tio ncm n6 auum de interna. Non cnim omn:6 intellcdus,
\>ro co '1'uod ca uerus dè uel fallitur. Simplicium~n.mentis
"
il.
~onceptuô &: intclllgcnriatû inrcllcdus uerus Cn tamO,non
tll~ fallirur.quarc nô om~is uefUS efi:~ntcl~({tus. ucl fa~fu8"
PtOPlcr adluum aiL dldll cfTe. Conrcplatluus.n.ûmpltces,
& PUtos meutis côceptus)&. intdllgëtias apprehcl1dens,nô
(all,tur.Ad,uus autem,quonia &: fecum, &: inter fe formas
ll1atetiales côponit in co,inquit, cogitat, &: proptcrea falli#
lUr.quarc propter ~ogitation(m curfus falrum fequitur.
ta
Sed quieCleius quodquideO:,&fecundum
qUod qUid eO: e![e,~erusJ& nô aliquid de aliquo..
Q.uafl diecrct,illll folum uerii tlfe inrelledii,qui ~fi: 6m
quO\ll'uid dt et 6m quod quid dl elfe. Illud ergo,qUld dè~
fUbn.
--ln
- dfe,rormam,
{
" declarat:quid cfi: am
l{ôlntia
t~l1~ ta e I.J~,
quod<iICÎ(ur: ' Ile Colus uerus (fi: intclledu9, qUI Cubfi:anua,
qu~ efi: recundu formam,apprehend't.i.~i ipfa~ formam
Per fc apprchëdit: is cft autem contéplattuus;:CJl:II 8c f~mper
&krus efi:,&.nô cfi: aliquid de aliquo, id Cfi:I~O orca capoû.
ta .Utt[atur. Circa copoGta.n.uerCari no efllntelledus,Pro#
l?nC,(cd ~ogiwionii. Ne c~~maaü, 'l' intd1cçWa I)uldcm
1
1
~M
. A.
idem cA: Cubied o quod cogitatio:cA: :lute ratione diutlfus~.
l1am &: intclledu; a cogitatione cft fubiedo diuerCus.
Sed fieU( uidere propriu,uerum!fi auré homo,.
quod ell album,uel non ,non femper uerum.
~id ca illud : U1dcte proprl unl:~ pro e:o quod efi: , 'Juod
«fi: libi proprium uidnc , &: proptlUm I1cgotlum gererc, uc
uiderc,quod efi: album,&: folum~n on itidem aUte~ & rub,
fiantiam,cui quidcm hoc album Jtl c ft:h~c cOlm no femper
uerum. Pallitur enim quandoC}l (eufus orca [enûlla per ae,
~idens ncut fuprrius dldum efi:.
Si~ autem habent)quœcunq; fine mareria.
Quid dlcit<q, ûc~ fe habct Cenfus ad tPFria Ccn~li a et nô
propria: /lc &: qua: funt (lne mater!a , ad in~cllig'blila '.fine
rnaretia aut dicit cogitationem , &: lIltCllcdo:l mmatenales
~nim Cu nt ha: faculratcs & cogilabilla, &. intel! g,bllia Cunt
J'urCus rts immaterialell:&: intdlig,bilia quid~, quz quidrm
~tla Îlmplicia dicit,dit cu uifu haberc p~oporuollem,qUl pro
'Prium uidet:cogitabilia autem,qu3: ct.lam com pofi,a.ap~et
lac dicuntur cum uifu habere proportloncm , qUI gent al",
' I1U~ ncgotium ,&: qui 11011 uult folum, cognofccre) quod al,
bum,fed "LIam quod albus homo,ud equuS.
,
Idem efi aUfem fcientia quœ eft [ecundu aél.um,
<}uod res . Qgœ efi autem fecundum potent1am~
tempore prior in uno.
.
Rem diclr,rclblle. Dicit ergo fcientia,qu:r aélu e~, Id~~
dI'e,quod fcibilc.Nô cognofcit.n.fcii tia fcibilc,nifi CI .. ffilml
letur,& fiat quale ipfum. Hoc aut nô (cmetc intcric:él:ii efi::
fe:d
de inull.g·bil,bus agitur:intdligibilia aUt ~cr media
Ccientiâ num intcll glbilia,&intelledu cognorcullt:pr()~(er
c:a fcicmiz memioné ftcit diccns ,fcicntia, 'lUf aélu ffi:,faml
lem elfe rciblli. qua: aute~ cfi: Cccundü ~otcnt a rc~e~ da ,efi:
prior fcientia,quz dl fecundum adum JO U110 lIldlUldll O•.
'lm
Omnino autem &. fimpliciter)nec tempore qUI
<lem. Sunt enim ex eo, quod pcrfeéhone & aétu
dl,onmia,quœfÏunr.
QU Idam Ilbrl lubêt gr~ce ~;\~~.i.omni no. quidam uero
41rÀ~ç .i.fim plici trr;ho c cfi: auté, quod dlCit,q, utin uniucr ..
(u m,&: Cemel dicar ,in u niuerfo mùdo nô cfi: prius,quod eft
pOlftia,co quod adu efè:quia omnia e:x aLquo,quod perfe,
éllonC',&:aéèu dr,producuCllur in aé1ü, per id quod potdè
producerc. Illud auté,Ex co,quod pcrfcébol1t, & adu de.
quida dicunr nô dcbcrc ad opificé refcrri:fC'd q, quicqUid cfi
potéd3, dl in allo, 'Juod efi adu aliSJd aI.ud,ul temi potêtia
.quidé cfi: fœcus: adu aut remé,et panis pot( lia quidé efi fan
:guis,adu aue panis.Ex1n:mo flUt cOli non tedc diccrt, mhil
~nim rolu [cmper aBu dl,ex quo omnia producunc, niû ro
lUi opifex. Cil bic auté effet Alex.andcr,dixit pmurbata elfe
orationë ,ûquidé Cuperius quo'll difcreult intelleélu , qui efi:
porêtia)ab co qui ra aélu.Potro &: nüc boc ipfum facit. Ad
'<]uod dicimus ,'1' duobus quidé modis loquirur:nô dl au té
pcrturbata oro:hoc. n.nunc fecit,ut tOta ûmut driam dicat.
Videtur autem [enfile quidcm , ex co, quod eO:
-potcntia,fcnfiriuo aétu faciens.Non COlm pamur,
neg3 alteratur. Q,gare hœc cil alia fpecies motus.
Motus enim imperfeéti àétus eft • Aélus auté finll
pliciter alius eO:,qui cft perfeéh.
Q uid fibi uult hic comextus~ Vult difccrncrc iocelltéhi
adiuum a côtemplatiuo. PriuCquam autem ad tr;ldcodam
differentia accedauuult aliquid de Cenru dicerc proprt'r dU~8
caufas:utl '1' hoc habetcomunc imclledus cu feufu, cp CI,
tra mediû operatur,ud quia in hac dlftmdione in aff~r~nd~.
fcnrus exempli&magnopere delcdacur; propterca dlClt ah.
quid de CcnCu iam didii,quod potentia [coCu,.cft ,[(cundum
habilUm,&: non {ccundû aptitudinem,ut.cogn3tto ,quando
nô operatur.Q..l,lando aill CCII Ctle ad~crl~,&: re~~Cus ~pera,
tUS lit, tunc a pra:fclltia fenfilis dcduCl~~tn a.élu.ut.l1It aute
ad id,'1uod aélu dt,non per mOIUm, 01h11 COlm patltu:,nec
al"r~tur C(n[us qui deducirur ab C~t qtfod cft (CCU,Adll po..
lo.Grw.Cuper api~iI.
Q..
1
�!tntlam,ad id;quôd dt' aétü. Vult tnim A rHtotelcs id quod dum ~alum rtbus mi utntrds: &: Hf rioldtian1 'exhiben;)
.a fecundo potemia ad Id,quod fecundo aêtu eO:,dcduCltur, honum ,dfe cireaomnia eomintntem: Ne trgo putaueris '
.06 alle a,l ,nec paci. V nde uclllô eft motus, ud eft alia fpe. .atèiui iucundum idem elTe,quod eius bOilum.
'
.eles morus,Siqu ,s eOim uut! hunc motù diccre,aliam fpeciç
Sicur autéaer pupillâ taIem fecic)ipfa auc aliud: '
motus dixerit pra:ler eas, qua: in Phyfica dida: funt,&. na, -& auditus fimiliter:cxtremu autem unum,~ un~ '
luram inllouauem.Delllde conprmac ceia,,!, nô cfi motus f medietas,eiauté erre pIura tribuunt.Qgonia}ute ,
a fecundo poren na,ad fecundo adll progrelTus.Dicit enim diiudicat ) qua ratione differar dulce & aalidu ,cft
Jl'lotu flIc Impe rfedl adiï : mocus,n.ab imperfeêto ad pcr,feêtum te nur,& patieur, &: alceratur. Qyoj cft 'luté fecun, quidem & prius:dicendum autem & fic: dl emOl
dû porencia,per[ré'tô dt. Perfc:dorii au té aêtus nô dt mo , unum quidpiam.fie aucem uc & cerminus.
De communl uehiculo nUlle agitur,&: quid drcil~q, (leut
tus,k~allqUid aliud pl ;t l er mOlii,Noll efi ergo motus 'Ife;
aer
pupillam aleerae, & pupilla fpiritum , & ille faeulcaec/ll
J;u l,dl> pOlemia dcdudlo ad Ceculldum adu/ed mutaeio.
cryftallll1am,& ipfa exeieatur,&: uidet,eü fit una. In eo au'
Sentire crgo fimiIe dl ei,quod en dicere folutU 'tem,quod cft dfe,hoc eft,ralione, ab aliis iudicâubus diuer
;nrrinfeeus, & Inrelligere. ~ando aurem iUCllO/ fa efl.Na~ &: auditus fimilicer habet unü,quod iudieae : fi,
dum, ud moldtum } uelun affirmans) ud negans .eut ergo in his , fic in intelleétu dt comune uehiculo, quod
: ~rfequmlr,ud rugit:&: dt deleébri, ne! molefha quidé efi extrtmil diCcrttiuum media, & primfi qu idé dlCl'
ptfiCl) opt.:ran (en(irlUa medierare ad bonum J ud contextus dt uifu,& auditu: ilIud autê,fic habet intclleét~s
uehrcul6,non dicit : fed cü prima dixiffet Philo Co phu s, rch;
Jl1alu11l,quarenus ralia.
~ D lfcrrp .t imclleétu cOl1liplatiuû ab aÇi:iuQ,&: quid dicit~ ,q ua fubaudirl permifit,qua: funt de imelleéta, & ad alia '3'
q, {lCUt fen [us,qui habec lamu dlCere IOtrlnfccus,i.cognofce uertÎtur ,dicens,,!, fic quidé particularis fenfusoludicat:alb l1,
,r e,& intdl ~du comprehendere , dicirur conrêplatiulJs. qui &: dulct non ipfe iud ca c; [ed quifnâ fit fuperius dIXiOlUS, 8(.
';tutem il ibn ,ur moldlta afficiatur & delederur, afflrmare nunc quoCV dicemus,nêpe cômunisfenfus:lpfe.n.inquir,ho:
,air,&perfcqui,quoniâ ipfum fufclpimus, &: ad ipfum ueni, ru efi côe uehiculo,exiaês,inquie,ut terminus. Termll1U~
aiie nunc uocat centru circuli,a quo multa: !inea: procCdlll •
Plus,oufcipere ergo :pfum diXr & affirmarc. Molefio au
um lH'gamu!:lpfum cuim nOIl Cufeipimus, fed &: fuglmus. , Erhfc quidé in proportione & numero, quern
'Tanquant alH ,lI1qult, ludlCatlua facuttate aél:iui intdledus habent ad utrunCJ3,uc illa.:Jd feinuicem.
J
Q. uld dielt ç Qyod,Îtcut term:nus ,hoc cemro,Î1c habc~
judicatu r boniJ & malum , Ne ergo otnnia de eodë accipe•
. Deillde quollla ofèëlum efl fupuius, idem effe [ubieé'to fen & cômunis fenfus,&' proportione,&: numero.Proportio nc
futn,quod appt'llcÙ:CÙ oportercr afit dicere, cp aétiuus IIHel quidem, cp fieU[ centrum fe hab!!t ad utranC}3 ex his lin eis,'
ledus cu ;'ppt'ClfU opaaeur ,Q IXlt,cp cô fcnfu,to 'l' fub ledo qua: a cClllro procedune, fic habee &: communis fenCUs a&
idem Îlt (e li rus,&: aplJecitus . Ad bonù,ud malü, quatenus oerunq3 c:x fuis fenfibus, &: fieut reda: fc:habc:nt inter fe,fi c
,lalla,Reéte ai.ic adiedû dl: illud, qUlcwus ealla:neql. n.lpra &: partle~lares fenfus,inquir, habent allquam proportio J1 c:
pc:r fe IUIlI buna> url mala,fed uc ad anlm<ll,ut quod [cruat Sic qu ,dem proponione:numero aurem quomodo«l' fleur
.quidé,dlcarur bOllÜ:quod aueem corrumplt, dicarur malO. ccmrum , cum at unum , ad multas hab" hncas hablrudi;
Porro &: fuga)& appetitus idem, qui en (eeuol nem:Îlc &: eommUIllS fcnfus,cum fit unus habc:! ad multoS
fmfus habitudinem.
'
r dum aétum ,&. non dt aIJud appcntlUUm, Be fu,
' siendn,nec a fe inuicem, nec a fenfi riuo : (cd quod
""JuJd dt eiTr,alJUdeft.
Q!.lId dl~II<Qu o d aêtu mo(d"èum dt,uoluplate,qu:r t'a
aêtu coparans, ai r ratlOIl c: differre:uocauit aUtc:01 fugiendii
' ~u l dê,quod molefiù:appelÎlUm autfJ) iucundil. Dt'lndc:,llc
']UIS el!I1tlmal Ct,,!, alla quidé facultatt' aliquod Jucundù ap,
pcomus,alia autê,qua: moldla fUllt,(ugimu s: nUlle d Cll,cp
Ilon dllfut uoluptas a molea ia, IlIÛ rallont feu denlllllone:
llô.ll.rubie~o: ambo.n.fum fub anima Itr~tionali. &: quÎd
hoc dlco,cu nec fencire quidé ab co,quod ca uolupratc affi
ci,fublC:do d,fferat<:nam &: hfC ambo fune (ub Irrattonali:
in eo aures,quod quid dt c:ffe,d,lferune:id eCl, in ratione,fcu
~e611iClone, Hoc aue dlxit,ue oClendat, comerriplaeiuü etiam
anrdleêtum ab aétiuo rationc tamum dlfferre.
,
Cogiraciuoe aurem animoe ulfa ur (enfa infunt
Q.yan,do au~ein bOnlln1,uel mal~maf :m'arit,ueÎ
. negcln,~ ~uglr) ue! perfcquirur • Qga : nunquam
-ftne, UIIO In rclhglc anima.
. Cogltatiua~ Illmam dlxit,abul1ue 10querts,contempla
tluum II1tdledu,& quid diclt~ cp lpft quoCJl imaginatioe uei
tur,ut &. aêt,uus Illtdlcdus. ~ed fi utitur IIlqUIt Imàginano
Ile: ,hUlC Ulfa It1futlt,inqulr ,Ut [enta : hoc c'ct fel1f~s folum,/l.
Ile dolore,&: uo~p,atc,Atèiuo autem imellc:dUl,C]ut habet
bonum, &: malu", fubleéta inqult fune uc:luti affirmatlonrs,
&. ot'gatloll s:&:!tc uoluptale ueltur &: trt{btia &: lucundù
']uidem pcrfe:quilur,fugl,t au,t(:m,qu~d molcfiulm. HIC au.
tcm fempce quocp Imag,mauone utitur l co cp fempcr delc:.
élttur,ud molefila affictalUr, quod quidem nô dt One ima
gl/1ati~nt.P,rim,us a~tcm n~n fe~per:nlhll coim particul ,
re lint ImaglllaUollt Intel1lglt. V llIuerfalla aU!em etÏam One
:imaginationt inec:lIlgic. Ne exifiimcs autem idem effe bo,
Pl'~ ~ iucundum,4i' JXlalum ~ Jllolcfium.B{t coim iucull
..
'
Q!!id enim refert hoc dubitare,quomodo qug,
runt eiufdem generis, iudicar, ud con rra na) ~r aIl
bum, Be m'grum ~ SIr aurem ut A,quidem album
ad B,nigrum G,ad D,ur illa ad feumuicem.Qga
re & econuer(o fi,G,D,uni infinr,lta habcbunr fil.
.cut &,A,B,idem autem & unum. eiTe aur~m non
idem. Be lllud fimilirer.eadem autem rario &.fi,AJ
dulce quidem fir,B ,uero album.
·
Q!Joniam dlxle, '!' lÎcue cômunis fcofus ft habecad pro;.
pria,~ ne dubita,inquie,quomodo,qua: funt elufdelll geo
ris,nouie fc:nfus panicularis ,fiquidem no dub iras,qu~mo'
do,qua: fUll[ dluerforu gc:ntru, nouit cômUlllSfenfuS,ldcnJ
ca cnim. Hufde:m ailt gencrispocauir albû,&: nigrum:am:
e
bo m :m rub colort. Dluerforü au té gmero ,albu,&. dulc
- e-,
ha:c,n,utqux-rub diuerfos feofus cadullt,Cunt dlucrfo~1l1I
ntrum.S lt aue, ut aliquod quarw albû ad [ecundum n'grll,
cutium ad quano ,ut Ilia ad {einuic~. Nunc accepit dem en :
t'l,primo qUldcm Î1gnincans albu, Cecundum autê J1igr~~'
.ahquando ane &. dulct : te:rtium aut &: quano pro inrdhg, •
b,llbus accipit,ur lh tertio quidê ratio albi , quanô aut r,atl~
ll
nigri,&: quid d l cit~Quod ficue comunis fCllfus noUlr prlm
c3ns
&: fecundii: ur aCClplas primo quidem fimiliter lignifi
album:fc:cundo autem dulce: {lc &. intelledus Ilouir rcrr,l
& quarlù.l ,eorum raliones. Nouil aile &. cconuc:rCo,inqtJl,t!
intdledus primo tcreium,&. fccundü quartum,hoc,co:.cfi~
fell(Uia, Idem auwn &: uOlï:e~e auttm nô idem,&. 11Iudl'b~
mllittr fub idto quidé 'nquit,ldem dt, formam d,co a li"
• uellllgrÎl ut! "album:ratlone aUté fune d/uer fa·'a ..
uel nigri
ttr c:n,m'uidcr alb~m,& n,gr~m,&: ~ l'tcr intdligir.. ,.fi;
Formas ergomtdlcéhuum In uifis inrcIhg1tri;
fieut in illis ip(o dcfi\1lrum en:, id quod ea pe ~
'luendum >' &fugiendum ~, & int:rafen{uru)q~a ,
do'"
�D '.E
A N l 'M 'A.
do ~n ip~s ~ifjs fuerir,tnouerur:ur u'ntiens facern ca,et li ta in ge~mtio~;aÏl res il'nmateriafes poteR rognl)
J
qUia eft
19ms, communi cognofcitJdum uider mo
Ucri , cfre hoftem.
~id d i ~it ~.cp acriuus intdledus formas rUll inteUigit,
Otens l:nagln,ltI~ne,& tleutin ipfa inquit,dl perfe'lui, &. ru
gere,cu fir appetltlls:ftc &. in intelledu. Ha:c fum 'lm dele.
~atur,er moleaia afficir. Vel hoc ergo dixit,uel allud,quod
1Ilfa,qlllE fuperius fcnOlia, appellat:infcrius auté imaginatio
Ilem.~ quid dicir<cp imelleduG quidem flmul co fenfilibus
al'9uado operans,&. IftatUr,&. dolet. Aliquâdo aüt fine fen
fu Imaginationeutitur,&. operatur. Q.!Jando.n.face uifa in ..
te..Uexeric,dfe hoR:em,cli [cnfu coopcratus dt. Quando aur
cofultans ubi bello gercre oportcar: tunc imaginatione uti,
tur,u,t [entiells fa cf, cp igllis,<ômuni cogno[cit<Quid eR,cô
mun: cognofcit('nôoulli q~ida dicür('motu igllis • MOlus.n.
dl: comune [enfile. ELl: am ab[urdum in co<>nofcêre di.cere
de côOluni fcnllli,cognofetns.n.dixit. Die crgo cû hoc dice.
rC,q> ;gllê cômuni fen[u cognoCcimus:hoc am dixit ut [CI(S
cp qua: particulari fcnfui [ubijciunt,Cub~ciunr quo~ côi. '
, Qgandoauremin iis qu~funtinanima uifis
Ue!
mentis
conceptibus '
uidens , ratioci~atur',
Ih
r.
\li. conlulratllltura ad pr~fentia côparans! & quan
do dixcrit) quod ilIie iueundum, ue! molefhl hic
rugit, ueI perfequitur, & omnino in aélione , &
"<]uod fine aéhone dl: uerum , &. falfum, in eodem
dl: genere bono) &malo ! fed differr quidem eo,
qUod fimplieirer,& quod aIicui.
1 Q. uid dlCÎlÇcp 'lu an do imaginatus côrultauetit,ubi bel,
Geut
um gererc oporreat,& accôrnodalU quidem locu & iucun
fcere,an non. El Id dublO gUidé moucr,1Il pra:Ctmia aot t,cm
fol~ir.Ad ho~ aot dicit P!a~o,cp potea intcIJecrus quidé,qqi
dl III generanonc , elfe ClUIS cœleftis , &: circa imm.aerialia
operari ,&: ~orpus negligere.~i enim,qulE extra fum animr,
qUlE corports Cunt arnames,cn corpore [unt [cmper &. in Ce
pulchris ~ qui,d abfurdo ~riam cas,qua: funt in gene:ariodc:,
animas Clrca lmmatetlalla opera rl~Et fic quidé Plalo. A!Î,
fioleJes auté inferius dicit triplicia elfe intelligi billa. Sunt. n.
imOlaterialla iotelligibilia prima.Secunda intdllg,bil;a me.oia,& tertia materialia. Et in immatc~riahbus quidé dlcil n6
elfe opus imaginatione:imaginationis wim expertes funt in
!eJ1ig~ri~',Quan~o au: inq0 t,malhemara inte lligit,ru bicdo
Imaglll3tlOne utltur.Etfi aot,ca Ut fub iedo,utitur cognofcê
00 mathematica:nô ob id eadé funt uifa, &: mar!Jernara. Vi
fa.n,foli fubijciuncur imaginationi:l\t\athemata aOt anim~
qua: Cubiedo ulitur,it'naginatione. Matcrialia aut cagnofcit
aia ina, umenro utens,fenfu ,B<. imaginatione. Si ergo adus
cR: imaginadonis expers, ficri non potea, Ut intelledus ,qui
cR: in gcnerarionc, hune ado intelligat. Nullo.n.illdiget ad
eum cognofcendo.Hoc aut facit prO opinione qua: diClr,in~
telleél:ü non cognofcert formas, quz funt oino imrna teria ,
1. s.H~ aot funt a m;mria fcparOlblLes. Dtberet ergo &. ipre
dre: a materia (CI2Ubllis, ut ip(as imdligercr.S'quidé aCsirni ..
latl op~>rtel!n oibul> id, quod cognoCcit,ci, quod cognofcir.
AtqU11II a~l!m~11 nô reparatus efi: ipfas frgo nô c gnor it.
H a:c eR: ane prtma Ilbus opinionis dcfenfio. Falra cft aUlê 0
AriR:oldes.Si.n.intdLcdus qui cfè III anirnalJ non intell oit
ea,qu~ Cu ne oino immarerlal13: quo in [UO t(adam qui ~lè
paR: nawralia,ct formas oino immarer;a!cs qUffjuilb,& in,
ucn;fii,& nobls rcnuncia{lj ~ Qyarc: claru dl,cum etlJ, qui
in anima li , imelleélü coglloCcere formas oino (llalC ra oc
expems. Ha:c el prima defe 60,& ad cam oppofitio. Se.'
cunda deCcn/lo.lmelledus nô intelligit formas immateria,
les:qin nt>c omnino quidé funt forma: mareria: expertes:&
qln non funt,prop,en:a nec imelligit. H~c ca feel'ida defrn
flo,ad quâ cl cimus:qûo ha:c dicis Arifl:o.qui in altis tracra
tibus aperrc.clamas elfe dluinas formas, quœ fum materia:
cxperrcs~Tertla dcfenfio.lmellecrus fcmper co imaginatio
ne o~era[Ur. Û, auté nUll'ÎI per fci pfum opcratur,fcd fc:mper
eum Imag 11~[I,one> t[la .quando circa diuina operalur;nam
tUIlC quoC}J cLllmag1lla~lolle oper~lUr.{j aücimaginatio [em
pet matcn:l la cOWlOfca::x co tmm ) ,CP incclleêtus cogno,
fClt pulch~u mundl ordll1c,& terum ultCutê:, erigitur ad co,
gnofcenda,qua: ilia cxornauir, &. admmifrrauir, proUiden,
lla~:quat~ ncC}3 q~al1do di,:ina imelligit,llne imaginatione
a~'t.lmagll1a[lo am,ut d an ea, fempcr matcrialla co<>no ...
~Clt • Sola.n.illa nouit imag~~latio? 'lux fenfus 110uit. Ct ~rgo
II1td(~dus ,qu~ nou~t tanll1l~aglnatio, nouit, cp fine ea no
agammag natto aute Ilia noult,qua: noui[ fc:nrull:Ceilfus auti.!
~ola malerialia nouit:ln intelledus ergo fola nouit maleria..,
lla:ne'luaqua autem,& immaterialia. Er hfC ea tc:rtla~dc:fen
ûo,et aduerCus ca~ \orr.adiciOl~s,et dicl mus,q> intdlcél:us,
qu~ndo clrca parnculana fcnûl,a operatur, tunc cli Imagi,
nanoneoe,eratur" & ab ca nontrecedlt a principio ad nnenI
uÇcv,fed cn ca ca 111 fenûllbus. Quando aüt dlUlOa imdli ..
glt,tunc per imagin,ationé quidem operatur: dicimus en lm,
Cl05 ex pulchro ordl11c,et ornatU,qui a nobis côllderarur ad
di~ina ~~aduci. Q.!Jare pcr imaginationcm quidem, fcd Il'on
Ut,l9J co 11la:n~C}3 ~n l m ,ea amphu! indigct.Incorporea enim
~tla ane Imagillatlone Intelligunt.&. ha:c ca defwfionis [0'
lutio.Q!Jarta deCenfio. Nô pOldl: imellc:étus marc:riaha 111....
tdligerc,eo quod intc:lleécus idem ca cü imaginatione.ûcuc
c:nim irnaginatio, nec ca uera nec falfa • ft crgo inrdledus
~dê ea ~ü 'maginationc: imaginatio OIÛC nô inrdligit f~rma.
ImaterJa!cs, nec ergo Incdlig t illcdlùs formas matetla: ex,
pertes.Hfc efi quarta dcfenfio,ad qua ~ici':lus non idë elfe
jnrellc~um,quod dl: imaginario. Imagll1 3t1o enJ~ ~uali ta
(Cs ~ollt cognofcit, 'lu as elia fenfus cO~l1orCUnt. Nlhll emm
ClOUI[ Iwaginatio quod nO(1 fcnfus noult.lmcUedus autcPl
lo.G;am.fupcr anim'l.
Q. i j
:u,m e~gerit,mole~iï ailt r~ger~t ,tune imagina!io~e urirur. ta
~llt oportet,q>lurundtl qUldcm,et 1l)0ld111 [croptr dt
, Cite
ln aétlUo imellcdu,in quo ea &. boni'i.Diffm aut eo qllod
:~ 6~pli citer,& ahcu;;quia uetu quidem [cmper û~plici~
clrur, &Ccmpereodem modo [ehabwBonum autad
b{dl,
'quld quidem matil ca,&. inutile. Quod cnim ad aliquid
fttmllimhlStapraxis,Dco
,Ut a animam, hoc ad corpus bonum non ca.
ea gratia,completur.
. Qga: JU rem f unt 10 Jolatione fcu abfiraélione
Intclhgit.Q.gcmadmodu fi fimum,quatcnus quil
detn fimu,nô {cparare. QBatcl1us alÎt dl: concauu.
fi quid q uidé ::tétu cogitJrct , fine carne cogitarel>
quaren us concauum: fic mathematica feparara,ut
fepJfJta.inrdligit,quando illa int~lIigir.
Pofèquam ftm plicem imclledü a côpofiro difcrcuit : &
aétiuum a conremplatiuo,& cum qui dl: pOlétia, ab to,qui
adu:rurfus uenit ad intell'gibile,& hoc nunc dow.Er quo
lliam in dl'gibile forma dl::Forma aüwipkx, ud omnino
~ateriat s,ur tes naturalis ,Ue! forll1~ prnitus expers,ue1 par
tlm quidê materialis,partim aue materia: expers, Ut mathe
lllatica:Cuperius alit cxamillauit & materialem forma ,quan
do dixit hoc,illud quidpia dfe:fed &: immacerialê ,ubi qua:,
rcbat hoc per hoc quod quid ea elfe: nunc uenit ad mathe.
Illata, &. quxrit qtio ca nouit intelledus <& dixit cp non ut
Illattrialia Ipra nouit,Ced ut imalerialia.Nonou t enim ipCa,
lit GIllQ,quod omnino in matcria,l1êpe naro, intelligirut,red
ltouit e:a Ut incuruu hoc.n.ûnc mateùa imelligit. Mathema
ta a,ùtin:e:lligit' ntelYus inarumêco mcns indiuillbili, imagi"
~atlone. Imaginatio.~.~a in~iui~bilis.~~ndo.n:curre~tê
~crate:m ,mcte agicarltlmaglOauo, ~l u~~ ,pfu~ Intc,ll Wc,
nOn qUI fit diuerCus quart'llUS curm. SI emm Imagll1auo
~.a fcnCu , qui trilnC~igrare nô p6t.r.&: ipfa,ca diuillbilis,
_'lb al,o il1 aliud no deCcêdit:Ced (imullmagll1atur. Ex hoc
~It CoU'girur imaginarioné Colum elfe uera, ficur &: intelle,
i u~ &: fe:n[u~,no aût etlam [alfam clfe:eo Cl' n6 imaginatur
~topoGtiol1c. Ex hoc aût oacndltur ctia anima elfe fepara
~ CIl1:Gq Idé ca, qua: Ccparari nô potrunl , d iCO aür mathe.
1 iI ,lI1tdlC:él:u [cparat,eo '1' fubfial1tialc habcat feparabi.
c. zc po~~ dixit.quzrit,6 intcllcdus im adul'P lC§ ipCk
1
H
�.ouit rubltantiat. Ji trgo imaginatio lion nouit rubitantias;
Jmelledu8 ailt l10uit fubllatias:n6 dt ergo intelledus ima,
ginatio. V nde &. Plato inquit in TheztetO,Imaginatio aôt
lubllantiam na aiTequitur ,pro e.o quod dt, na eft iIli cogni
rio fubftanti:r:na dl crgo idem imcllfdus, &. imaginatio.
H~c pofiq; dixit Anfio.&. de cognitiuis opcrationipus huc
,ufquc dlITcruit, ,uule de caibu6 operationi,bus caem oratio,'
Ile conclullone colligere. O icit ergo,cp propter fui cogniti,
,uas facultates,&. operationes,oia cft anima qu~ fum. QJ~
.cUIIC}J coim fullt,uel funt fcnOlla, ucl intdligibilia, qua: ena
,fciblLa uocat. Et cor li unumquodCJl dt cluplex • Quicquid
.cnim dt,ucl potétla, ud adu cft. Quicquid.n.potétia cll,
.fit adu. Quatuor itaCl3 (Unt omnia,potêtia fenMlia:adu fen
,6lia:potetia fcibilia:adu fdbilia,&.in QS, qua: fu.nt, no funt
pr:rter ,1~C qualUor.Atqui funt &. ha:c quatuor in anima:ha
.bet.n.anima fenfus potetia, &. potétia fciet iam:&. aétufen,
:fus:&. adu fcientia. Na afit,quia dixi.mus omnia dTe aiam,
iam pm id qicimus lapidé indre in anima,uellignô,fed cp re
,b us afsimilan"r~ &. ad caru imagincm reduci,t:fiquide fimi,
.le lIQ'lili cognofcit. Et rurrus ne quis cxifiimct iuxt.a ea,'lua:
,a Platone fuppo.nunt,dfe ration Cil in anima:ne'l3.n.hoc di.
.cit Arifio.fcd quando funt potétia qui dé fenfus, potctia uc,
,r o fciétia:,tunc habet foIn reril apti,tudiné:qua.ndo ucro adu
fucr;nt!enfus ,&. fcientif,tunc fentlliu ratiooes cognofcit,&.
Ut fc.mrl dicâ,tunc fit actu cognitio. H~c Jlbi dixiiTct,eo cp
.ueluti ,fummatim todi orationê dixit,poft intelledfi ad id co
,ucrtitur,quod 6m locii mouet.Acoponebatquidé poft fen
{um ad ipfum uenire: ab ijs./MluOE pluribus in(um:oporee.
bat cauerti .ctia ad ca ,qua: paucis infunt, fcd dc co tradato
colloeauit pofr ea,qu~ de omni anima ralionali ,&. irrationa
li dixir : 'lm his opus habemus,&. in docédo, quid dl,quod
fm 10cô efr,&. qui~ 09 efi • Oicimus enim q> na cfi imagiIlatio nec [cofus nec nutritiua facultas, nec quid ahud ciuf,
modi~(j ergo ha:~ nO pr~nofccrcmus,qüo id hzc nô ciTe co
gnofeercmus<H~c a~e cfr,id, qu~d 6m loci'i m.ouct,appct.i .
lUS cômixtus ab mauonalt ,&. rattonah.Appetltus.n.urauo
llalis anim a: nos mourt,quando affedus fequimur. appeti,
lUS ant rooalis nos mouct,qn ratÏonê fequimur. fi ergo non
.cognofeeremus,quid efr irratiooalis,et quid dl ronalls:qiio
cogoofecrcmus,quud ex eis comixto cft ~ &. ideo poaerius
uenit ad id quod fim locil mouet,et quod de eo dié'turus dl.
Platonem aor in tribus quibufdâ uprehédir , primu 'luidé,
(jl anima diuidit,ut tOI Ô in partcs, cô deberct cam diuidcre,
Ut fubframia in faeultatcs. Pro Platone aüe refpondemus,
.q. uniucrfalem qui dé anima diuidit, ut tOtU in partfS,in ue·
getat ua,lrrationalé,rationalcm.Panieularcs aUt animas,uç
fubfrantla in faeultatcs dluidit:N ouit crgo & hane dlfferen,
,lia. fi aot dubttas,qilo ,quod efi allimofum feu irafcibile, t%
delideratiuum, quod cocupifclbJlc dieunt, partes ciTe dixi,
.rnus,eü fint fub una Irrattouah aOlma<die &. tU 0 Arift.eur
parlé aOlm~ clTc dlcis intcllcdn<Sccudo Platonê re~rehen
dit ,q> multa pra:termlferit.ln trla. n.allima diuidit:in anmi'i
fc It am,io cupidlt3té,&. ralione.et ronem quidé in cerebrQ
coUoeat:tram ln corde:eupldltaté ueto in iecore.Prfttrmi ..
fit crgo &. ulm imaginariua:& fenfiriua:& 6m locil moucn
rcm:&: appetttlua. Ûlclmus aor,cp &. h;,:c noult,&. horü il'l
Ttma:~ mcmilllt,de narura d I1crcns.lll rcpubllca aùt ha.
rom mu ~em lOtr, 'lm hlSopus cfr ad oés refpublicas. Ra,
rio n.doml~latÜ obul1cns fam Arifiocratia,et rcgnu.lra ailt
D emocratlam, feu populi Impcrii'r.Cupldltas UCI P,'lua: cfr
bdlua uarCJs fo~mls pra:dna, Sm pCCUIlla: quidé eup/dllaté,
faCICOllgatcl}la.l.paucorp ~ominat[j: fceundo anr uolupta
lis ampr(m,&. llbldtncm:~~iurc qUldé, &. Icgibus confrllU,
ramlaclt ArJaodemoe~atla,quz ex optimatü,&. populi do
minaeu capofita dhfi ~Ut nuilla Icgi'i uitlculis confrnda ,fa .
CIe Tyrannldem • Eorn ergo ,/amù, qua: Obi condueebant,
memlllit: Quia tota nOUit tria. ~cp~~hendit Platoncm,Cl>
cil dJeae,inqult,in cerebro_elfe ~auon~,111 corde iram,in iec:o
rc concupifcemia appetitU a CClpfo dludllt.Appctitus.o.in.
~ui, ca COgllXÙO ;onalii ad irrauonalé; hze autê in diucra.
locis • Appetitu!l ergo~iuulfus, &. diitraétus ca. Ad quod
,die,q, in unaquaCl3 paree dicit oem incITe anima, 6~ a~tam
au té &. accamodatam parccm, magis apparut: ratlonc,ud
,iram:&. non diudlie appeeÎtum.& in his contemplatio.
Q.!:J~ autem in ablatione feu abfiraébone dicun
.tur,intelligir}icut quod l'fi femper fimum.
,,
IlIud,quf aiit in ablatione feu abfhaëtione, dè ucl~tt II~'
feriptio,(eu ritulus eius,quod efi di,ëturus:quêadmodu &. ~1
lib ris H ppocratis inuenimus, ftCUt in mulieribus prolog~,
.qua: au' demulieribus:Oc ergo &. hic dicie. Qua: autcm ln
ablationc,feu abfrradione ,uolens ofréderc,qüo in~elliguo;
lur,qua: in ablaeione,i~fert, intelllgir,inquir,ue fimu.Q!Jod
cnim eftllmu,cô materia intdligitur. Q. uod aut dè fneur,
,uum,fine materia. Mathemata ergo,quf dicit in ablatione)
,cü ineuruo hab cm proportionc .lncuruêi enim ut immatC~
riale cfr,cil fit III abfiraétionc:fic mathematica,quf funt 110
feparata ,Ut (eparata incelligit • Vule pel' ha:e nacurâ mathe'
,matum dicere,cp ha:c fcparata imclligumul',fcd na ut (epa;
rata adu/cd lamn intellc.du.Hinc autcm coro.1lariu cotle
gimus,animam cffc feparabilem, C)> infcparabilia feparet:
),am fi non cffee fcparabiLs,nequaquam ca fepararet •
l
Omnino autem intelledus efi }qui {ecundum
.aétum res intelligit.
Q... uoniam dixit tnteUcdum fcparare formas maÛlCm~
.ticas , &. fic cas imeUigerc, propeerea addidit cundem dlc
imclledum curn rcbus , Ut & (ius fubfiamia ftt fepa raea ,
,quado feparabilia cognofcic: '" fic ipfc fcparabilis,eo quo d
.Ûmile fimlli cognofclmus.
,
Nunquidautem côtingitfeparatorum aJiqUl~
,inre1ligere,cum fit ipfe non feparatus a magniCudl
ne,:m non,confider,andum pofiea.
'HIC dublratiollcm,quam diximus, in colltêplationc pro'
ponic,<p ft imelledus ,qui ffr Cccunèum adum,rcs ipf:r dl:
res autcm,utpotc imdltglblles,maeeria: cxpc:rces,materIOE cr
,go expcts c:fiimcllcêtus.E! quomodo efi matcrif cxpers,ft,
.quidem in gcncrationc côtinetUi ~Q. uomodo aUlcm iJllma
terialia cI'goofcet, curn in gcneratione eomineatUr«olutio'
,m m autem in iis qu:r fcquuntUr,diec, c pollicilus dt. Ofien
Cum ca autem Ctlam fuperiu8, cp pott;fr ctiarn,quz fum om
nillo immarcrialia,cogltarc ,fiquldem 110n urnur i firumw
.lO corpore,fcd abomnibus ell Immbnus.
, Nunc autem gUée de anima diéh fUl1t) fummat
tim (oIligentes rurfus dlcamus ) animal11 ql1J~{'m
eiTe quodammodo omma,quffunr.Vd l'mm l~nt
fenfilia,quée funt,ue1mtelhglbllia.Efi autcm fc~en
tia qUidemfclbllia quodaml1lodo: fenfus ucro e~
fiha.Q!:!omodo aurcm hoc,quéererc oporrer. DlI
uidirur autem fcientia, & [enfus in res:Q!:!f porm
tia guidem, in ea ,gUée funt porentia ~ Q.9~ ~er.?
aélu in ea qUée funt aétu.Animée autcm knfinuU,
&. fc{entiel: perceptiuum potétia funt:hoc qui~em
fClblle:illud uero fenfile.neceiTe efi aurcm uellp~a,
uel formas dIe .lpfa quidem cene non. non collll
)apls in amma/ed forma.
.
HIC côrnuncm juferr caclufioncm cogniriuaru operat,lO
num. fi alit eonclufio,'l' omnia,qu~ fum, uel funt fenm~a,
uc! IIIrclllglbllia. Voeat aiit,ut diximus,intclliglbilla fClbllia.,
&. hze dluidit in Id,quod cft potêtia,& quod adu. &., o~CI~
dit ha:c omnia inciTc in anima, &. quod ell potétia qUide/CI
re ca,qu:r potétia:& quod aétu,ca qu~ adu funr.Du~il,a~'
aÜl nanulli fi qu:rcunC}J funt,uclful1t fcnfi1ia,ucl inteUlgtb t'
lia:Senl11e ~ut &. intclligibilc funt ad aliquid ; ergo &. qu~'
CUIlCJ3 funt erdot;1d aliquid,ct ipfc quoc:v dcus,quod dl a '
{vrdo. Oieimus aor,q> qua:CUtl'l3 (um ,quatenus quidé funt,
uel il1tdllgibilia,ucl fcnfilia,funt ad aliquid : quatcnu~ au~~
fubfifrullt,&. fubfiantia h,a~~ntlper fe fUnt. Nam,~tP~ ,ft
~uO<j nigcu.qu<ltcnUi qU1Qe muet pu Cc fubRaolla, n~
ad;Ùlqullof
�D
ad atiquid:quatenus :lÛt dl: renflle,dt ad aliquid. Qlod ani
~a qui dèm cfi: quodamodo om nia qu~ Cum. Rc:éic <tdditur
al~ud,quodamodo:quon â form~ Cum matcriales, & cas no
lIlt,anima immarerialittr,lIo mare rialirer. non.n.lapis dè in
antma, Ccd eiusforma finc maceria:lImibtcr & in alCjs. pro#
ptl:rea ergo dixit illud,quodamodo.Quomodo auc hoc qUË
lere: 0porm:cp pm id ,quod cft potétia,& quod aau cft ,fen
fus,& fen()!ia,& Ccientla,& fcibllia. Ncccifc dt aùcipra,uel
form as eifc.ipCa quidé cerce non.Q.. uonia Cupcrius dilC1t,q>
qua:rcrc oportce,qÎTo [enrus [~nfi!ta apprehêdlt, IIUIlC dlCit,
q, ncceifc dt,uel ipfas côpofi tas formas dfe in anim a, idcfr
cu~ ~a te ria & forma,uel ipfam pet fc: fotm am. Atqul,,",
qUIt, IpC~ côpoCtt~ non [unt in anima:nc<}l enim ipfa,tft la..
}lIS.neceffc eft c:rgo fo rmas Colas effe in anima.
QgareanimaelHicutmanus. manus .n. cil inl
nrumentum infirumentorum.efl: autem & in tell
lcél:us forma formarum~&:fenfus [I.)nna fenfilium.
~od dicit cft eiuCmodi.Sicut manv,s,qu~ tft 'nftruffien
lUrn Cotporis,inA:rumentis utitur ,uc (r;curi, uubi gracia,fa,
ber ,uel arundine: fic & anima,qua:. dl: ipfa forma,aliarum
dt formarum fufceperix: quia for(1llal'um rationes apud fe
h~bct.Simili ter & ineclleaus, & [cnfoJs [um forma:,& fol:'!Uarum fuCceperices,coq, forma,rum rationcs habcam.S,ed
Intdl aus quidé omnium formarî;i forma dt. omnCi cmm
form~ inCunt in ipfo,dum a&J d't.ScnCus aut cft form a fcn
ftliurn tamum:co cp in ftnfu, êi3 eft 'm adum, fint fmûlia.
GEoniam autem nulla res dl plttter magnitui
dînes
c ' ut uidetur , fenfiles feparata: in feniihbus
!orrnis fuotdntelligibiha , &. qU.ëe in ablati<?ne, feu
abaraétionedicUntur) &. quc:eeun'J fenGhum hal
bitus ,&&eétus.
·M
• \
'-A'~ C
•
ginationc opcratur. 1I1?aginatio aurem non nouit immatè;~
riales formas:ncc ergo mtclleaus.
Sed fine materia.
Quoni3m dixit uifa dfe ue1uti fcnfa,dicit ,Cl' Onc matcria. '
Senlùs cnim operanrur circa immaeerialia.J maginatio au te
circa formas tantü.~idam aÎTe dlcunt) q.. illud,Sinc mate,
ria imdlcdui coniuogit. Poftqua en m dixit, quod etiamff
im~ginatione, & fenfu dicas uti i nce~leélum,id.tm cft:dicitp,
Sc d imdledu8,quod eft fine matcna,cognofclt.
, Efi auté imaginatio aliud ab affirmatior;e)& ne
gationc.efi cnim cônexio mentis eonceptul},.feu l~
telIiO'entiaru
o
)uerum ,&. falfum.Primceaute mtclill
gentice in quonam ditferent)ut uifa n<:>n ~~e , '
Nam circa Ctmplici~ uerfalUr, unde &:.~ IOd,u,~b l lls,ut
'lux drca terminos uerfetUr. ~are CubCtanal/s cft 10 ea uc
ritas &: nô in compoftcione.Si ergo necv uera eCl:,ncC}3 falfa,
ut q~ ~ ore affirmtt, nec nrgee : ftmilitcr autë &. intc~lcaus
nec uerus dè nec faHus Cecundum defenftonem : qUld ergo
diffcrcnt pri~z inrclligentiz id dl: flmplices,ut uifa nô fint>,
qucmadmodum & imcllea~s)nc fit imagi\1at~o<Sci(l1dum
autem n, Intdleaus & imaginatio fubfranelalcm habent
'-r'
r
.
ucriratem & dererminate fcu nnite cognolcunt.
An nc, hce quidem uifa funt) fed non fime Ul'filS."
li ~c quidé unba Cunt terti~ defCllftonis cuerilo. Cum
coim eres defcnl10llts dixiifct ,rerciam rolam (UCI eit,dicens;
Nunquid nc alia quidem uifa fum ItlIelligcntiz! ~a[nam
dicit intell igcntias~ cas quas non l1mpllces dlcimus,& proprcrca effe imaginalioni fimiles.fc'd non fine ui~s,i n~ui t,id,
cft fcd fullt nô fine imaginationc. Q uarc per Imagmano#
ne:n nunt mentis côccptus,& intdllgcc'x:noll tamen idc"!l
c:A: imagi nario,& intcllcélus. fed ta~(Jl,inquit,quando pr~,
mas imelligentias inrdligi l, non UtllU :1(lftrumcnto ln:agl~
Ilalione:in [ccund:s autem,& tertiis utltut .nô cft cl'go id,cm
uiCum,& imeltigitia, Vifum cnim quodammodo ~a[(:rtalc:
cft.inrclligentia autcm mareria: pcnitlls upe l s • SClc~dum
autem, Cl' in comcmplaeione ctiam alia qUfd m m~wmus.
& quoniam ea in fupcmcie tamü ipccul'lIi fumUl',mCum dt
ab alto orationê rtpctcre. Rccurrue enim mclius rfr,quam
aliquid pra:terire.& in his,Dco dl gratia,nnitur praxis.
Hic [u1Tt ,prlm ~ defcnfioncs,quarii prima dicit dfe,quz
dlcie, q, lire in uniucrCum quidé [unt pcnitus form~ immateriales.Efh:rgo hoc quod dicie,leaü in hyperbato. NuUa
te .. ::fttJr~ter fmûles magnieudines, ut uidct omnibus, Ccd
Omn i a,qu~ Cum,Cunc magnitudines fenfiles. Vule aut diccre)q. mctICis côceptus feu ineclligêri{)uel Cunt ptimz,ud {~~
c:unu;r,ucl ten 3:..& primas quidé cilra imagill3tiOllf noul~:
fecun ddS am & ten ias en imaginatione:niamft p~1 tim q~l
Qgoniam ;lurcm anim.:l,qua! eftanimalium/o
<Ïl:m ut infhu mêto ,parrim aUlé,ut (ubieao,ca uUtUT.QUld
cundum duas faculrates definita eft, &. ilidicariuo
~rg() dicit<Q!Jonia nu1la res cCl: pq;ter m ag ~ltudrncs (cpara
hilis.i.finc marcTia,ut uidëtur nonulla f~nl1ha, Ut mathc~a . (quod dt opus cogitatiôis) &. [enfu!'&. pra!terea,g,
t 'ca.hfc.n.uidcnf,ct!..: (cpa~abilia /ed. no fum.Propee~c~,~n moucat)motu)qui efi fecundum locum •Dc [enCu
''Juir,in lormis fenCtlIll funt lOedl g,b!l,a,ut mathemaea.CtI ~fi ergo,& intellcdu hâ=c definita fine. De co autem~
uident e{fe feparabilia,quod c~ fccn~a~P?r.ro & (erua funt quod moucr)quidnam cfi animce,côfiderandu ell.
inCeparabilia,ut renfile. Et fC~llda qUld~ dlx~t per hoc.)quod
In huius traaalus principio diéli1 dt, Cl' omncs PhiloCo~
'dixit:qua: aüe dieueur in ablatlonc. Tcrtla am pet ho/,; qu~d phi natutalrs his duobus anima de6niunt , & cognitiuo,&
dixit: Et qU~CUllCV fcnfilium habitus,ue1 af~'eétus.hlEc ~OIm pm lodi motiuo:ad h~c enim re[pexerunr. Et cos quidê te;
fUnt forma: maeetiales,& affedus, ut qual'tates matwalcs
p,ebat,<"l' ab operationibu~ anima: [ubA:antia indagarenr,
lliu:r:quarum magnitudo folum ratione Cepa~a ~ur •.
fle ut &: opotlebat,& ip(e quo~ fic facie:cos autê rdjciebar,
Et proptereJ, qui nihil fentie, nec dldlCeflt, nec primu t]uidé,'1' uegeratiuam anima pl'3:termiCerint. ipfa.n.
Ilec quicq; mou et ~m locü,nc~ cognofcit.& Cl' hinc quoq,
tOtnprehendcrit.
.
,.
.. Q.:. uoniam hlEC tria funt renûlia: ~ h~c obfcu,rc dl,XIt, <? ad falfa cogitata côuerl1 funt.cxiftimabanc.n.animli. moue
ln llbro de dcmonA:raeionc dilueide dldu cfi:. I~hc emm dlri. QEoniam.n,a·prrte uidebanc corpus ab anima mouer;:
lCit,omnis rciéti~ principium effe Ccnful1~: quo\1l~m ut nunc anima motam moucri cxifrimabant.& propterea quicquid
die.ie, intclligibilia omuino ,CU,~t in. for~ls mate,rla~,bu,s, ln mou et,etia moueri diccbam.& in alio ceia crrabal1l6m co'
'lu~bus ergo dcficit fenfu~, ~n 'ls etlam ~Iu~modl ~clen~la de- gnitiuuln.exiftimabat.n.an ima ex oml'libus,quj: (unt copo
fiClt.Dcinde pofi:quam dlxlt ,Nlhll,dldlccrle, ~ublUt1glt?Nec Cttam ,ut ex principijs côpollta, corii ueluti obfidtB habcn8,
COll1prehenderit id cfi: nec inuenerIt.Du3: cOlm fune UI3: co ca cogl1ofcat.Sic ctcnim dt ucrCus Empedoclls,Nam terra
terra côfpeximus &c. Naturaliii crgo rerû fc~i ptot,bus con
Rnitionis di~ ipltna & inucntio.
,Et q~andocÔremplatur , necdre dl !imul cum dcml1atis,& propterea naturalls animr dc61lJ[lOIl~ adll:aa,
cu e[la dc eogn itiua anima: facultate d,if(r~'~et,hlc d~ m(),
\l1(0 confiderare Vlfa cnim Geut fenfa funt.
. QUoniam dixit formas intclligi bilium dfe in fen/llibus: ,iuo fim locum diffcrie:quod oportcbat ~Uldc ~llCe ~a[\onalc
llropeerea dixit N~ccITc cITe intdledii Gmul cum uifo con, colloca rc:qlTI ubiCV,qu3: fUllt magi~ 1I00ucrCaha,p.rJora col#
tCll1plari hoc ch cum illftrumcnto imaginatione:Gquidem Jocauie:red qmtres animas pca;:lI~rllfc oportebat III docen ..
tiu~ dt effcdot (cnfus. Q.. uarc û~e dicamus,quod imagi, do co,quod cH: 6m [odi motiuu:c ,~s propt~rea ôUllc,m e~1
l'Iatlonc,fiue,quod fCllru umur,idem dt. Per ha:c aUt:~l fe# nit. V t enim doc(at,no elfe ucg(,~tlua~ anll~a)no~ Irratlo
CUndim
dcfcnOoncm. quo~ intdlcélus fim~l cUlma· tla1cPl~n6 intdlcc1um,ud ûropl/CJa cogttame,ucl c.~~ofitaa
lo:GraPl,fupcr anun~
Q. II J
wei,
�T ,E
~R
T
1 VS .
uel imaginationc utentcm,uet lIne imaginatione:horo pro- fio.& hic quidem en: conttxtu9: Rucfu autem dic(rc o.p~i, -;
pterea peius meminit. Se~ &: ad id,quod quid cfi, ci pr:.Edi.
da con fe ru nt. Vult enim oftêdere ,cp id,quod mouet,in ratjonalibus quidem cft cômune irrationalis, &: Tationalis:in
irrationalibus autem irratiollalis folum.Q...uâdo autem dicit Arifiotdes appetitiuô moucre,nô Ut finalem ipfam cau,
(am dicit,red ut effcéliuam.idCJ3 clarum cft. Qua:rcns cnim
9uid efi,quod mouet,dicit,q, ucl cft inrcllcél:us, ue! appeti,
tus.inte1leélus autcm cft aétlUus, &: non finalis, & nec fine
moru quidem effe poreft fin ails. contra enim,quando fecun
dum iotcllcéfu opcramur,a moru diuerrimur.Et ideo Thales curn aara comemplaretur,in pu[(um incidit. Qlare,ut
dfeêciuam caufam,dixit appttitô mouere:aliam cnim cEfe,
d iuam ci coniunxit,&: cp appecit"uum nô efi finis/cd appe,
lendum. Q!I:Erit ergo Arifiote!cs de co,q, fccundü IOCUOl
tnouct,an pel" partes mouet anima,ud IOta ipfa mouet<hoc
infen,q>uc Cubaantia ,in facultates diuidirur • fa~ultas enim
PC-f-fOtiHll fubfranriam procedit. j\'\ali enim redolentia,qu~
dè dus facultas,ex totO,Ut totO, progredilur. & non hic qui
dem mali dl rcdolcntia:hic uero nOIl efi:fed in toto, ut toto
'5'-3""-JJ..:.~~j"J .~' cft. Et in hoc quKlem faLulcas dff....rt-a-parcc : q,-facultas, ut
~ ~r- ' giximlls, per to$am fu-bfiantiam permcat: pars autem non
dl in tota fublhmia , fecl efi111 aliqua fobftanri:r porcionr,
'ûquidem pars-cft.ipfius: &q,-facultas quidcm non-cft-fub,
ftantia:pars aorenrtft-fttbftanria: ftqutdemfubframiarum
J);UtcS f~r~t fubaanlia:, Ut in pl'lEdica m~mis cognQuimus.
Vtrum Igllur parte mou ct an ima, ue! facultate 1. &: fi parrc:
nunquid aliqua earum, qua: dici conCueuerulll <dici autem
confuetas dicit tres,qua: funt apud Platon cm, partcs,ratio,
llem,iram,cupiditatcm,ue1 aliquam prfter has.&: li alia:an
~a,qua: fit ab ris alia,folo incdleél:u,an &:iotcI1eél:u,&: fub ,
it'do <Plaroni mim eil cOllfequens dicere , cp pane mouet
amma. Vult enim cam dIe muhiplicem, &: quod fccundu
locum mou et aliud elfe pr:.Etcr rationem, iram, cupiditatê.
Cum \1ullo e~i m horum idem dfe dicit,quod fecundum 10
cum mouet,fed aliud.aliud autem non folum inrdlcdu,fed
~lÎam [ubieél:o. ncCJ3 ellim uule dTe eafdem fubieélo partes
anima:,cu eas locis dlfiungat.Er proptereain his tribus Pla
ronem reprehendic. Vnum qUidem, Cl' animam,ut tomm,
in parres diuidar.lJfCj3 enim fieri pOleft,ut ipfa in partes diui,
damr.in incorporcis enim idem dt clTc diuifibile, de cfTe di,
,uifum.neq3 CIIim Cuftll1cm incorporea tempus allquod, ue1
diffeétionem eius,quod peruadit. Si ergo diUl nbills eft ani.
ma,&: diuifa erit,&: [orum pnibie.corrumpetur m im & ip_
fum cômune effe totum adu parcium a fe inu iccm diuiCa.
,lum .-141 cor~us autem alH:t-d-efi ei*diuit1bi!e , &: diui,
:fliOl • Hoc ergo in loco ell cffcnt Alexander&. Plutarchus,
dicebanc, PlatOllcm rcprel,clldl ab Arifiotcle, urpole, qui
animam,ut tOtU,1Il pancm diulferir,t<lllquam ipCe, ut unam
. fubftanriam,in faculcates diuidat • Vulr eIIirn Ipfc animam
\lnam dfe fubl1:amlam multis fàcultatib us pra:ditam. Ii au
n:rn alluntur. J pre cnim llurqua alibi dlXll facultacum duC,
. dem ruba l1Iia: has qU ld(m cfi'e corrupl1lcs: Illas UetO in,
corruptiles: Ccd fim lli ter om nes dre uc! corruptiles ud 11'
co~rupciles.Dici l autcm illl elledutll C]Jidem a:tern~m :;r,
latlonalem ucro cortuptilcm.Noll dlaaq3 una. III alio au.
tem Platonem r~ptehendi t Ut qui dllas OIllimas rationalcm
diCO,&: irrationalcm ut ul1~m fectrit & hallc ~nam in tria
diuiferil:m rationcm:animum,cupidit~tcm. A rifiocdes au .
lcm uult tres animas. NUllquid auteOl pro Placone dici po·
tea, quod propterea par.tes Ita:c tria diclt, <p unam anim .
tionern faclan~.uuum COlm eU: animatum,& 110n tria.O ei n
de &: fecLJudO rcprehendll PlatOllcm , eo q> multas partes
pra:teemiCeric, &: pro ~o re~ponrum eft, <p in republica hoc
fc:cie,non in Tima:o.hI8 eJ1lm rolis illie tribus indigebae.Oe
inde: &: tertio eum reprehend't, q, has partes dluille a fe inui
~em.Ncmpc quod ad has attl l1~l, non
facile dl élu quid,
l1arn mouet. neCJ3 enim comunls lpfc I1C)(US animarum d'ci
potefi,cum flot partes Ceparal:E fecundum Platontm • Ditl1fAAÎt (CiO appctiti~wn. Didil aUteOl &: huiUi refppnt.
'-
..
ea
\
.
ca
"
.
tet,ioter fe non conuenium ha: Plalonis,&: Ariftotc.OplO~O'
nes de eo,quod cft fecundum locum motiuum.Plato emm .
uult id,quod in nobis dl optimum,&: maxime dominarur,
illud dfe , quod mouet • CVlelius autem dl·in irrationalibu8.
quidem ailimalibus ,imaginatio,&: ideo pafsiuu& intellc~u9
dicitur:in rationalibus uero intellcélus.Propterca ergo lUX'
tll eum irralÏonalia quidem animalia imaginatio mouet:rationalia uerointellcélus. Quedm.agit,&fert-an~mal, in cO
oporeet auélorit~mfnatum obrin~re.& propter'
ea-mclius eltt-oportt~et:m. Deinde quoniam Platonicis aduerfatUT , q, affcélus rationem [uperat , &: nOS ~d
turpem uoluptatem abducit:nol1 cnim inrellcélus hoc rear,
[cd affeél:us: dicunt, q, tunc quidé ratio eft,qua: mouet,fed.
mancipata,et in feruitutem redaéla,affeélui uiam pr~parar,
&. excogitat.Exhoc aUt a Platone colligitur, c:p id quod ~J1l
cos impe.rat eft,quod mouet.cc.:e el1im fupeTatU dlxi intell'.
.t'mm mouere,&: qno fuperius, quod dominatur ,dixi moue
TC. Ariftoteli aute uidetur,quod fecunda locum mouet,non.
efft cognitiuam proprietatem,fed animalem.uult enim ap
pctiti uum dfe, quod mouet. magis enim conuenire, quo
mouet,uita:, quam cognitioni. Et in irrationalibus quid(J1l
animal,bus appetitluum folii irrationalis mouenin ratio na ,
l ibus autem animallbus aliquiwdo quidcm rariollalis appC
titiuum:aliquando autcm irratiol1alis.ln ijs (Il i m,qu~ fecuil
()um rarioncm uiuunt,appetÎtiuum ratlonalis mouer.JO mu
tis autem hominibus, &: fecundum fenfum uiueotibus, ap'
petitiuum irrationa\ls mouct.quare animalis proprietas ma
gis cfi,quod f(cundum locum mouet,quam cogniciua. E11:
,enim intdltél:us propriû Colii cognofcerc,nô mouerc.lV\o'
tui autem aduerfatur intelleélus. NeCV cnim motu C(\1tIU nc,
quandoquidem mc Lbtum, qui circa imelligibilia occupan
tur.Etideo Socratcs,cum in Deliaca pugna noélu diuqJ fi'
tiffet,fe netifTe non Cen{it:co q, mente allquid agitaret.Ec Ci'
fi intelltél:us animal moucret ipfum non ad ma!ü mouerec.
Dicimus mim Thaleté a{ha ~ol1(êplantem in puteum inci,
diffe.Fouaffe autem eliam fccundu Ariaoldem PlalOl1ica
ordinatio obtincc,q> id ,quod melius ea,mouer.omOlbus.n.
facultacibus melior cfi appclÎlUs,n'luide; boni efi . Et in his
cft contemplacio.Q_ uoniam autem alllma Cecun dil du as fa
cultates ddinic3.Duas dicit facultates, ud Ut ad animal(hoc
enim irrationale &: ratiollale c('nfiituul1t) ue! duas dlClt fa'
cultatcs , ut ad a~ticflloS . i.Ui enim folum cognitiu~m dice'
banr, quod dixit iudicatiuum,&: motiuum. Q!lot1lam erg o,
inquit,dua: funt facultaces, &: iam de cognitiuo diximus, &;
de cogitationc,&: fenfu;ueniamus &: ad motÏuum.
..
d
Vtrum una aliqua eius pars, qu~ fit feparabdls
ueI magnitudine,ueI ratione ! an tota anima( &. fi,
fit pars aliq ua: utrum propria aliquayra:ter eas,
qua: dici confueuerunr, &. diét~ fune. an hor utn
unum aliquid(habct autem ftatim dubirarionem.
Q li a: rcndii dl: ialquit,O pars anim:E ea id quod dl PlO'
tiuum ,ucrum fubi cél:o dl ,&: fubltamia feparabilis <quo d
dlxit,magnitudine,& ne IUrbcris,fi anima: [ubfianciaJ? Pla
gnilUdincm appdlal:abufus dl enim, &: loco fub ieéèl. ml gnitudll1cm dixit.Si autem nô ea CubicL'to,&: fubaarHla ~c'
parab,lis:nunquid df potencia feparabilis,quod dixi.t rat la
ue. qua:rc1~dum autem in quit , tlunquid &. tota anima e
motiuum.PI a:ter ca ,qua: confueucrunt,& qua: diCta: Cunf.
'lu a: conCueuerunt dici,illas tres dicit, qua: fune apud p~a~"
ncm:racionern irarn cupiditatem.qua: diél:a: funt auté dICI;,
, fune: Dico autem .Inte Il.n.'tatl O
qua: n\Jncab co, diél:a:
e~ltl,cogl
ncm ,imaginationem:feofum comuncm,& proprl.ulll.
Et
~omodo
et.
diccrc oporrct partes ammX ,
quor .l.,Œodammodo cnim infinie::!! :tpparent: 8l
non folum e.:e,q uas ~uidam ~icunt d.r.finie':lteS!r~
tionalis!animofa,fcu lrafclbihs:& deflderanua.
In duobus pcc ha:c platoncm refcUit,&: cp partes, ~"
'iluot fint part Ci dicit)IlCPlpc tr~.Q... uodilJlUllodo ~~t'"
�,.
94
~ltltJutad tres non runt autem,G cum tribus PlatoniQ con,
IUnxeris n i.m quinque.quas nuoc dicit Arillo.
Hi uero id)quod habet rationem}& irration:ale.
, Nonnulll quidem dicum trI~S elfe panes animz, ut Pla,
tO:rationem:iram:& cupiditatem.Qlidam autcm duas. ra
cionalcm:&: irrationalem,ut Ariftordes. V t ad animalia .n.
duas dixit animas:dt cnim alia plamarum.
, Secundum dlfferenrias enim>per quas has fepa
rant >apparent & ali~ qu;e maiorem his difian 1
tiam habent: de qUlbus eriam nunc diétum dl:8C
l1utririuum quod 8<. omnibus plantis inefi} 8<.om
l1ibus anim;hbus.
. Rurfus Platoncm redarguit.Si tnim eo Cl' natura ualdc
dlfrant,dicit partes anima::rationem:iram: cupidiratê:opor
rebat nutritiuam faeulcatem parté anima: dicere . H is mim
Olagis diaar,&: magiFquam ira &: cupidilate.Hz c:nim am
ba: fune irrational:s anima::nutritiua aUlcm facultas uegeta
tiuz.PI u~ autem diaac ab irracionali uagclatiua, quam uc
&ctatiua ip[a a feipCa.
Et Ceqfitiuum quod neqi ut rationaIe }neqJ ut
rationem haben~ quifpiam facile po~uerit.,
.
. Senfitiuum,inquit,Liue fenfum,ne,c IrratlOna,ll fol,lUs qU,tf
}:Itam pofuerit nec rationalis fcd utrlufqJ. QlIa emm forts
" fcnfus,per obiedam diaa~tiam Iplum
, r.
habet cognofcibile
nouit:& per forma m,&: typum:ncc audit ratl~ne,,?-, dum
PUtat unius pedis effe folem: fecundum hoc dl: matlonalls.
Q..uaccllus aucê per fe rcs uidct,ut imelledus, uidetur fen,
fus fub ratiollt'm rcduci.Ea: autem &: aliter imerpretari,,!,
quatcllus quidem eognofcit,ca rationalts animz:quatenus
~utc:m patiens cognorcit,non poreit elfe rat ionali~ .ratlona,
liS t'rllm nOI1 patitur;Ced ea irra[Ïonalts,pati.
Morum enim fecundum augmenfum, 8t dimiJ
) id quod omnii
bus ie1l)uideaf' mouereJgeneratiu(i J etnutritiuu:
l1utionem >q u~ omnibus tinfunt
Quia dt motu ab co agitur: ca autem motus a:qUiUOf
cus:difringui[a:quiuocationem:& dicie, Motum nunc quz
ro,non qui eaCccundum aud toncm,&diminutionem :hz
cnim a natura fium:nunc autem qua:ro animalem,qui fit cé:
cundum locum:&: animalem,non alieuius partis. Ut ea rc',
fpiratio,Ced cam, qua: ca totius animalis, ambulatoriam;
Nam & albi uideturdiceredupl x (ffc id, quod ea (ecun,
dum locum,uclambulacorium,ucl motiuum. motiuum di
cens,quod ea a parre,ut ca refpirario: non de eo autem nue
agitur.iam cnim ct altbi de rcfpirationc qu;x:(itum efr,E t du
biratur an fit naruralis,an animalis.nam natUralis quidem
elfe uideb'tur,ut qua: dedioni noara:,& uolumati non fer
uiat,animalis aut~m,u t yua: fiat a muCeulis,& quod in mea
ea potcaate,eam imendcrc:.De ca ergo non agirur : fed de:
ambulatiuo fccundum locum,quod ca motus Ûgnifieatü.
De refpiratione aurem,& expiratione >de fo~(
no & uigiba,pofiea confiderandum.Habent emm
& h~e mulram dubirarionrm.Sed de motu feeua
dum loeum,quid efi,quod mouet animalambula
torio motu, confiderandum •
.
eum de motu fCcu,ldum bcum tradetur ml quia re,
fpiratio dl: magis ln oml1o,quam i 1 uigilia,horum propter
ta mcmi n i t.R~ rpirationi s COlm ur particularis morus, mc,
minit:ud'l' Ct rom nliS,&: uig:lia fum particulares motus fll
perciI~ Cecundum loeum. D icit crgo , Cl' nec de ijs a nobis
fermo habetu r:ij cnim [um particulares motus: IIUIlC autê
in uniuerCum quxrimus ambulatorium motum:& quia dt
ab eo Ccriptus I·berde romno,& uigilia,in quo d his aliTe.
rit. Et in his praxis,Dco ca gratla, nnitur:praxis , D eo an.
nuentc, fc:x adecima.
. Pr~terea antem imaginatiuu} quod in co quil
dem>g> efi , dl ab ommbus ahud: cuinam autem
Qgod iraC]3 non rft nutriua quidem facultas,
'horum eft idem}uel a quo aliud)multâ habec dUI
um. Semper ellim alieuius gratiaeft motus
aper
b~rationem}i quis feparacas partes anim~ pofue/
ipfe;&
ud cum imaginarione cfi ue! cum appetil
Ilt.Ad hfc autem appericiuum , quod & rarionc,
tu.01hll
enim non appeten~elfugiens, mouel
&. porenrl3 aliud uideatur e!fe ab omnibus~ &. ab/
tu-r;prfrer
quam ui.
•
furdum dl hoc 1ciungere &. ddtrahere. In raciocÏI
Pr3!fi:ns comanplario oR:endit,& quid non cR:, quod (e:
llariuo enim fit uolunras)& in trrariôali cupidiras cundumlocum
mouet,& quid cil:. Primum autem octen.
et ira.Si autcm tria anima)in unoquoquc cric api dit,quid non ea. Dicir cnim, q> nces ca nutriliua faculcas;
pencus,Arqui& de quo nuncin!l:at orario;> quid nec fenrus:ncc intdlcétus:& imdlcétus, non côtéplatiuus
,dl quod mouerfecundum locum animal~
qui inA:rumento nô utirur:non,qui ulimr, comcmplatiuus:
Tanquam ad rationem,iram ,eupiditacem,partes Plato
nis comparat im::lginationem,& appetitum • Et appcrÏtum
quidem omnino ab ~s alium dicit,quia ~a a~peti~us e~iam
lIegetatiua: Platonis autcm partcs fum,trratlonalts,& tr~a'
tioual s.Quare appcùtus dt omnino ab qlJ allud.Imag na
tiuum aucem,quQolam eLtirra,ionalis, ratione q,uide~, ~if.
[en ab his tribus part bumationali:al1lmofa fcu Irafctbll1:et
dCÛdc:ratiua:cuillam autcm cft Cubicdo eadcm ucl alla ha
~UIl1 tnum parttum ,du~ium cft:Nul~quid cnim ca, quod
Ira.& cupiditas,quia & IpC~ funt Irratlonall~~Reéèe erg~ fic
,d!Xlt,<p fi omlltllO parees habet .mtma fcp~ratas ;&: UISIm~
~ll1a[IUa,& appetitiua poteaas eRpars anJm~.Qu am qUI
(dC:lll appcotiuam poteaatcm" uel p~ztc~ mt~.al 0 Plat~;
lIe~ de ipCa dlccns,ipfam dlftr~hls,& dtudlt,s • ~I ,<Jutem tria
~Illrna,in unoquoqj erit"Ppctttus~Nota qUld dlCtt,'!' .fi fint
trcs a.nima:,in ullaquaqJ carum cm appctltus.crgo ~ tn ue,
~et~uua cft appetitus .Sciendu~ autem,q, graua dtfput~.
~IlIS,& repugnans,hoc dicit Anaotdcs. Nam tn . P~Il1Cl.
~o ilrgumcnu futuri tradatus 11 rcdc confidcrauens,ll1uc,
~lt8 cum 11011 nolfe: in plantis ap,pctitum. S~d ne~ Plutar,
,hua comOlentarios Cwbcns dlctc dTc appemum ln plan,
tIa.rcd comrarium non dfe.Si autcm ucrum dicerc opontt,
ilo~ dicit in plantis appetirum:fcd cres dicit appetitus: unù
l~ell1 ,qui dl: cum intcUcdu adiuo:alium autcm ani:n()
-....fcu
ir~Qbi1cm;&~WU
ddldcraùuWP. .
1 _ l
'
non adiuus incclledus: non appctitus.ha:c nô funt id,quod
fccundum locum mouet.Et quod non cfr quidem nutriti;.,a
facultas,probat per quatu.)r argumenta: quorum hoc pri
mum eft,Nutriciua unum habet fincm,nutrire. Motus au,
lcm habct nnem, & affcétum, & ralioncm. Vbi cnim ad
hOl1caa mouemur, ratio nnis dt. Vbi autem ad res ue,
ncrcas,affcétus cft finis. Q uare non dl: nuuitiua facultas,
quod [ccundum {oeum mouet. hoc autem oaenditur pèr
duo argumêta.Si IIcceiTc: ê id,quod mouecur ) primü itl1agi
nari,& appeterc (cnfilite:r,& ftc dcin-'le ab appctitu moucrl,
ha:cautcm non [Ullt in nutritiua:necv cnim cil: imagi natio:
mc appctitUS fcnfitiuu s:in mouendo cnim Ccn6tiuo appcri
tu opus dhNon ca crgo nutritiuum,id quod fecundum 10'
cum mou ct • Tc:rtium argumentum. Si nutritiuum roouet,
oportc:rct & plantas moueri,ut qua: habeant motiuam fa,
cultatcm [ccundum locum.Atqui (ecundum loeum nun,!
moucntu r plantz.non ergo ucgctatiua anima,qu,~ fccu
dum locum mouct.Q!tanum argumentum. Si n,UtrltluU';'
mouet:oporttret & plantas ambulatoria habc:re tnaruf!1e#
ta,ut mout:antur.Atqui non \labc:nrinftru/llcnta am~~l~
toria,fed cciam contra,hzrê(6)C3: radicibus.Ergo nutrtttUl1
110n mouet. Ha:c quidcm cx concextu. OpOrICt autem &:
altud pra!tcrea argumtntum coroparare. Si quando ma.g !.
operatur nutritiua,l1oda dico,non moucmur per appcutI()
IlCJll~"dimpetum moLlt,;pLU'. De PlO'" aLltcm. q\Ji tic p~
ca
�•
.T
E R ·T
1 V· S
mur. trgojmaginatio"omo~et.H:requidem titra tcxt".
Ofiendemus autcm deineeps, q, necv dl: imclldtus, qui
mouer.Scire mim oporttr,q, triplcx cR intellcéèus:ud co~
umplat;uus,qui inRrumenro non utitur: ucl contemplat!,
UliS, qui infirumento utitur:ucl aéèiuus intelleaus • Conte~
platiuus intelleélus,qui inRrumcnto utitur,non poteR mo,
uere :'1uon:am non ucrCatur circa ca,qu~ [um agenda. e~
autrm guid,quod ex rcbus agendis cfi,mctus : & quia bUiC
imelledui magis conucnit fiatus, quam motus •. Intelled~
cnim al"quid agilames,fiamus.Sed ne'll aétiuus intcll~éh~s
('fi, qui fw.mdum locum mouet.etCt enim habet deébone,
per quarn 6t motus f(cundum locum, (ed tamen non mo'
ucr.& hoc efi apertum. Vidcmus enim, Cl' curam gcrent(
aétiuo imelleêtu,ne moueatur,accedentt' hoRe, cor moue'
tur.uibratur enim,& CubCulrat metuens.Atqui &: in inteID
pera~tibus,cum pra:cipiat affeétus,ut moueatur ,eriamCt lU
bear Intelleéèus, ur conrinrat:nônunquam ~incit affeaus,
& mouetur pudendum ad rem uent'ream • contrario c:rgQ
modo fe habet motus ad inrelledum in inconrillentlbus.
Ipfe ergo nOn mourt:& Cl' aéliuus inrdleéèus operatur pr!
·mum:deinde Cte moucmur. NiCt enim aéèiuus intellcduS
prius \êonfulraucrit,ad ponum non defcwdam,nec gub cr ,
llarori loquar,nec uafa, &: [arcinas immittam, ha:c aue eID
uniuerfa fians confullat • Si ergo aéliuus primum inr~llc:,
élu~ opcratur:& pofiquam ipfc: cdTauerit, tunc 6r, qUI t~
fecundum locum,motLIs:Clarum cfi: crgo, Cl' nec dl aéh:
uus intelledus,qui nos [ecüdum locum mouet.Sed nec ~~
tcmplatiuus intcllcdus, qui infirumcmo non utitur:quia'/S
dedionem non habet neceffe cR autcm,ut eligat, quod [~~
cundum lo~u.m moue~.nili enim eligat,non mou ('mur • Sl~
eut & ~\t'dICI fzpe de.lI1dufl:ria,& cp ita mdius iudiCt'nt,n~
fail3r al/qut'm:eo q, el conducar effe in morbo ue! proplet
lyrannidis diffolulÎonrm,uel ur philofophctur .quemadmo
dum & Theagê in ~orbo reliqueri'it, proprer philorophia.
V nd~ & Theages d,alogus.Quare nec is mouet.Et ex all o
cfi e!lam ofiendere,q. non mouer hic imelleétus, quia noll
Jlab~rfugert',ud pcr(tqui.ùmnis aUlé mOlus fugit, ucl pet
feq ultur. Ofiëfum.fi ergo,nullum inrelledull fignificatum
mouere fecundum locum • Et hoc t'tiam cxu:rius probari
potefi pet gcnero(Jsl1mum argumcntum. Nam uqualecu
que inrclledus fignificatum C'~ufa effet mOlus [ecundum
locum:oporttret illa non moueri, qua: nô habent qualcm,
cunqult imelleétum. Atqui irrationalia animalia ime\leéHi
ommnonon habenria,ft'cundum locum mouenrllr. non er
go comemplatiuus imclleéèus,ud aétiuus, cauCa dt nI.OI UB
fc:cundum locum.Omnino autcm nec rarionalis dl- anima,
quz mouct,nrcitl"iuionalis.Rationali, enim non mou~r fe'
cundum locum:eo q, ab intt'mpcrantt' affcdu fuperau) fc.·
ei'idum locum mouC:ffiUr.affeéèus autem ab irrarionah ~o
ut'ntur.RurCus autem irralÎonalis non mouet:t'O 'Juod rallO
allquando fecundum locum nos mouet ut ad pra:Ctprorcs,
ue\ ad orationcm: & quia in contintn[ibus apertc ofl:end l"
tur non rnOlltre irrationalis.ca enimfrepe iubcnte ad re~ ue
~lertas conuerti cominentt's non mout'lltur,nec ((dun.t luf
Jui:quod autem mouct, om01l10 audiri oportet.DidICIITIU!
.tra'll,qua: One non mouclltia.Oicamus dtinccps conCequ~c
ilcr,quid efi,q, fecundum locum mouet.Efi autcm,quo.d ,
~undum locum moutt,intelleéèus aétiuus,& appetl!U~ Ir~a
~ionalis.Et hoc ex eo oIèen[um efi,q. apptlÎlus quidé.Jl1 111
.continemibus moueat:illlcltcéèus autCm in COl1tlllcl1tJb~S,
'sed quoniam,quaudo aliqua duo aliquid Unum faciu nr,
.cundum aliquid COmmune: hoc omnino faciunnur quo d;
bipe6.&: quadrupes Cccundum aliquid commune .f. pc ~'
ftre,moucmur:S ic c~go oporrcbat inrelleéèum, &: appc~d
lum,fccundum allquid com~~1l1C: mouere.ECè a~t~m qUI
mejium inter uiram,& cognUl~nem.Au quod dl.CI~uS'l
& hzc duo imelledus,& appetTtu~)recundum allquld c
mune,appc~iliuum mouwl:quod ctiam conCullatoriu ma.p
pd lat AriCèorclesd1cut in irrationalibus,irrationalis appc~
. fPollc~i
("umm
appclitioni,&:
JPlpCI~l.
~t'iu~
~~n
91oue,
1l0
,. ... ";.. ..
.
..
. . 1._. ,iUUlD.Mtri,o autcm ,ommuni appcùtiuo dauno,~~'
~tt;t~11dn,& impttum,loquitut PhiIofophus.
St'd for;
tasÎls dictt aliquis u 'gt'Iatiuam dTe animam,qua: mouet Ce
cundum 10cu II' :nol1 m Ufl tur aurem planr~, qllanuis mo
tiuam habcam facultalem:l"o q, nOI1 habcant apta lnfiru;
tn enra ad motum.Diclmus aUtem ad hanc dllbilalioncm,
q, primll m quide m cOl1!'n~c t in rora fpecie frufira dTc (a ,
cultattm.Si t'fi.n.1Il toti pb"tis l'I1otiua facu lt3s: nô moud
autem, 'l> infirum cnta non lIaber 3ccôrnodata : frufha er,
go t'rit in uniucrlÎs plantarum r~ ecitbus. quod quidcm dl:
abrurdum dlCtre fr uCha al'quid a natUra 6eri.Secul1do au
lem ,Si hab'ellt planta' motiua facult at ë : non mouentur ailt
propteT infil umemoto inopiam:cor non e s infirumcnta ac
commodauit,& adaptauit n atllra(nec-f1~«f1'arijs!'Id
prretnmitrÎ ) «: (upefuacanea Fabncat.clatum ergo unde,
quaq3eu alÎr, 'l' lIutritiuu m non efi caufa motus ft'cundum
locum ,fed ne,tJ CcnCus dt,qui mourt f('cundum lorum, &
~u onia m fwCu s efi irrationa lis anima:,nia uniut'rfalius ofié
'd ir,q, n!'c oOlnino motUS cauCa efi irrationali anima. Si.n.
ÎI1'Olti ona is ~nima dIet cauCa motus fecundum locum:opor
t r r qU:x;cunt}1 habwt anima irrationalem,moucri. Atgui
Zoo~hyta ,fw plantanim~, irr~lionalen~ animam habêtia,
J'lon mOll IIlur.No 1 {'rgo 11 ratlonalls anima: dl: fecu ndum
locu m mocus.Nl''J3 n.hic el1 caufari infirumenrorum ine,
·~rj rud; l1cm.Ex iis. n.qua: animam habem irrationalem,ilIa
;!pcis infln.lmelllis carrilt,qua: funt uelimperCdla , ud ma
ca.Quemadmodum in fantes Cum impcrftéb:n(C}3.n.habêt
dent es . Rurfus quz qua tuor hab cm diguos , manca rune.
Plamanim:t itaq; nOn Cum impcrfeéta. habent enim aCeen,
[um/cu progreffu m: fum mum uigoris , & perfcétiol1is in,
t:remmtum:&: ciufdem TemislÎonem,& dmlinutionem, &
quodammodo rwedutem.Illfantcs autern ct pueri nihilha
bem horum.Ru rCu s pbnramina fib i Îlmll:a generant.Pue,
ri aUleffi 116 gencranr,qu<lnd u fu nt pueTi.~ ip~ Îlnt i.mpet
feétl.N ~'lJ uero mallca Cunt plantanima. SIC erllm unlUerfa
pllitanimorum fpccics ~aca cITa. Si ergo n:c mutila fU~lt,
nCqJ imperfeébt:qure emm allqUld non. habel, eo Cl' fint I~
pcrfeda,iprum pofiea affumunt:ûcut Il1f~n~es,dt'ntes. Pla
,anima aU le m ,ncCV cum augemur,motorla ll1firumenta. af
{umunt: neql,cum ad rummum incremêtum peruenerJnt~
clarum ergo,cp ne'13 faculearem habem ambularoriam •.Si
cnim eam habcrtnt,& parteShabertne accommodatas: Il,
la: tnim habenc faculratem. Inl1rumenta aurem 11011 ha.
bene, qua:cunl1J fum uel ·mperfcéta, ucl manca. Si ergo
plantanima irraeionalcm quidcm habem animam:non mo
Ilentur autem {ecundum locum:non dl: ergo irrationalis
anima: motue fccundum locum.Et nos quidem /lc. Con,
textus aurcm per unum cxemplum dcclarauit id,quod dl:
imperfeéèum ,de mancum.Dici t enim plantanima non e(fe
impcrfeéèa,uel manc..:quia & crt'fcunt,& ad fummum in
CTt'ffielllUm peruenium,& ",ccrcCcutlt,& I1milia gencrant.
Pet hoc quidc:m,quod gcneram, innuens non effe manca.
Eunuchi cniro cum
manci,nô gignullt. Per hoc autcm
Cl' crefcunt,& ad fummum incrementUm perucnium,et de
crt'fcullt,l1gnificiwir non rlfe imperfeda.Affumc:rent eni,!!
tempore ta,quz defillllt.uidemus aurcrtl,cp nihil affumul1f.
~are oll:cnCum efi non dfc irrationalem animam caufam
mOIUS fecundum locuro.St'd ncCV fmfus caufa t'fi motus
fecundum locum,Oporreret enlm quando fecundü locum
mouemur,fcnfum opcrati.Sed hoc falfum efi.nam & clau
ils oculis mouemur,& nec audienles , nec olfaciclltcs, lleç
contreéèantes,ucl palpantc:s.non ell: ugo Cenfus,qui mOUet
fccundum 10,um:co Cl' nos fccundllm locum mout'mur, li
Cet Cenfus non operwm& quia fxpe Cc:nticmes mocum interrumpim us ,& in qui~t~ magis rt'nrimus.Ha:c cum dlxlC.
fc, çomcxtus ,fcrtur qd Intelleélum.>non qu;rrens de imagi
natione.an moueat,an 110n.~ mcrno cius nullam (ecit mi:
rionê:quia nihil habcr propnum:Ccd ~uicqui d habct,ex fen
.ru habet.S ed 110S oll:endcmus ,q,.nec lO~agi~ario quidé mo
. uel.Si.n.mout'retip(a,oportere~ 1 fom~ls,qn imaginamur~
um
l
a
- _
. _-
•
_..
•
•
••
_
•
• • J
P
�D
E
. A N
lion intelItélui,ut in Tim;ro .. InteUeélus el1im tcélc mntD
lllouct:A ppetirus autem & rede,& oblique. Motui autem
rcdum cOl1uenit,& obliquum. Commulli ergo fenfttiuo
potdèas danda l'ft motUs fecundum locum • Dubitât auté
dicences,fieri non potIe,ut appetitiuum moueat fecun dum
locum,quo ad ca,qu:E dida funt.Si enim,quod fecundum
Jocum mouet,unum efi::duo autem fum appetitUs, & non
unus:apperitiuum etgo non mouet. &. neditur in fecunda
figura huiufmodi Cyllogifmus. Quod fecüdum locum mo
uet,unum:Appetitiuum,nol' ul1um.Quod fecundum 10,
cu~.mouet ergo,non appetitiuum.Ad quod dicimus,<l' ap
pCtltluum & unum l'fi:, &. nô unum:unum quidem gentfe:
duo aOt Cpecit. V t una ergo genere,mouet. Q uomô ailt ê
Unü quidë generc:fpecie aut duo,appetitiuü< Quonia alius
e~ appetitus irrationalis:& alius rationatis: l'fi: autem fpcCIe dlsftmilis irrationalis ad rationalem.Q!Jamobrem & ir,
rationalis appctius efi: fpecie disftmili~ ad appetitum ratio,
l1alem.Quarc generc quidem un us dt appetitus:fpecie au
tem diuerfus • Quod aurem oportet etIe disGmilem fpecic
appetitum,llon folum ex animarum dlsllmilitudine apertu
dè,Ccd &. hinc.Pr:Ecipit irrationalis appetitum afTedus:Im
perat autem rationalis appetitum uirtutis. &. quoniam uir,
CU8 l'fi: affeéèui contraria:cominget contrariorum unam eC,
fe operationem.quod dt ab[urdum. Fit autem omnino cô,
[ratius appetitus,quando ratio affedui aduerfatUl',ut in ho,
mine dico.nam &! in irrationali nunt contrarij appetitus: Ut
~upiditas ad irarn.Fiunt ergo cOlltrarii appetitul,quando ra
tl~ c.upidi tati aduerfatur. H:EC cum dixHTet , dicit qucndam
1l\~I~ côfidentê,& periculi,&. audaci~ plenum Cyllogifmo,
~ ~rttlla figura. Eft aih hic fyllogifmus: Vbi cocrarij motus,
'lhc.u~a dl & t{!is fcnfus. Vbi t{!is (cnfus , illie l'fi: ratio,&.
CUPldltas. Hic autem fyllogifmus habet qua:dam nimium
~r~cipitia,& periculi plcna. V num quidem quoniam om,
t1lno elfe dicit rationcm ,ct cupiditatcm,ubi l'ft temporis Cen
fus:ut ex hoc colligatur folum hominem luberc tcmporis
confenfum.Atqui uidcmus ration alia quoCJ3 animalia una
t~mpus (enure.ut declarat grus, quz fugit in hyemc Thra
clam.& formica,quae thefauri inftal',flbi priull nutrimenta
recondit,propter hyemcm. Porro &. .liud habee abrurda
~yllogi fmus.Dicit cnim: Vbi funt comrarij mOlus, iIlic ra·
tIO,& cupiditas,raeione quidem pro przfcmi uoluptatc bo
flum futurü digétc:cupidicacc aucé ad id, quod dl prfCcns,
nue id , quod app~ret ,bonil rcCpicieme:.ut [ecundfi ipf~~
Colligacur,in homme,&. Colo elfc contrarlOi motus,ut dlXI,
Illus iram ad cupiditatem.H:Ec cum dubitatIct,utrunCJ3 diC
foluit:prius q.Jidem per ms [olutiones. V nam quidcm , q.
irrationalia tcmporis non utiCV fcnfum habêt.ncCJ3 cnim ip
rum fcnCu apprchcndunt.tempu8 enim cil incorporcum,ct
corpore melius:& [cnCu non c6fidcralur. Quod aot [cnru ir
ratlonalia nô norut,ncc imaginationc norüt. Qlarc irrôna
lia têporis f(llrum. nô habêe,51él':1o cadit tEpus fub CcnFum.
lifc ê prima foluuo. Qilamu aut ad hanc~nec nos qUldcm
ttmporis (en(um habemus; ne~ue enim ipCum uidemus,
Q..uod fi ita ea)necipfum imaglOamur. Oicenda dl- ergo
ftcunda folutio q, irrationalia tempus non appreh ndurlt,
Ccd ea,qu~ Cum in tem~ore,ut frig~s,cal.orc~ ,& ~iuCmodi.
Q.uare uerum dicie Arlfi:o~c:lcs, dlccns Irratlonalta tempus
liOn fentire.Q uz enim funt in tempore,apprehendullt, &
~on tcmpus.Nos cnim ipfam habemes rationalem anima,
p(ius temporis renfum habcmus, horas & dlcs numerates.
~t haec l'fi: Cecunda Colutio.Tenia Colutio,,!, Arifrotcles tê,
t~s UOc~t del1nitUm,&. non i~deanitum: ~ic i~aq; dicit.illl!
oPen hermcnias.Hzc qUldem.fimplJCltet:lll~ uc:n> ln te
Pore,Gmpliciter appcllans il,defiOltum tempus: 1n tcmpQ,
te au
.
A'
mma l'la er
. tem,tempus definitum & dccermlnatum.
f~ Irratiooalia,ctiam fi temporis fenCum habea~,fed ~on ha
Illent feorum temporis dcnniti:fed tantum,uerb t g~~t1a,hye
. Ill,ud a:(tatem fentiunt. Homines <tutem denOlu. tempo
~ ~n.fum h.abêe,di:s,& horas l1umerâtcs.Numerare cl~i':'1
ollus anima: rauonaLs proprium.Proptuca (r&o dixl1
1 M
A~
9$
110minem rolum renrum'habert temporis ddiniti;1 ndenrii
ti enim etiam irrationalia (cnfum habent.Sic ergo primum
diffoluit.Soluit autem & recundum dicens:ubi côtrarq mo
tus,illic &. ratio,&: cupiditas,ft addideris,qui fecundum pr!;
fens,& fecundum futurum tempus nu nt contratij motus.
Secundum pra:fens enim,& futurum, folus homo comra,
tic mouetur.Irrat'onalia aUlem (ecundum pr!;fens tempus,
& folum.Aegrotsns enim propter pr:Efentem febrcm,fri.
gidum deGdcrat,appetitu imperante hoc facere. Ratio auté
proprer fUlurum malum extrudit appetitum .Irrationalia
autem contrarie mouenrur,non proprer eam,qu:E efi: futu~
ri,prouidemiam.Fingatur enim leo gregem aggreffus, &
percuffus: dcinde pofr~a uolel1s alterum gregem aggre ..
di,&. priorem iéèum ueritus non aggredilur,ne rurfus patia
rur. Vides ergo,,!, de futuro cOflfiderar,ne patiatur. Qua,
te & irrationalia circa futurum uerCamur.Ad quod refpon.
derunt inecrpretes,q. l'X pta:tcrito futura conûderarc,& col
ligtre,rationis cfr,& folum. Leo ergo non ex pra:terito fu.
lOra przuidet,fcd fccundum imaginationem motus, Ut qui
uulneris adhuc reliquias habeat,cunéèarur gregem aggre,
di pr3lCens uulnus ucritus.Quare circa pr~fens tantummQ
d~ operatur.ncC}3 enim in ipro cA: temporis difcretio, ftCUt
ncCf3 numeri.neq3 eoim nouit lco,quid dt fecundum,ucl ter
tium: (ed turbilm tantum nouit,&. paucitatem: ut rleclarat,
q. pau cos quidcm inuadit, mulros autcm pcrtime(cit. Et
hzc quidem in {js,in CJuibus dicit Arifi:otcles, <l' eorü)qu~
fecundum locum corpus mouent,'hœc quidem folum mo
uenc,illa uero etiam mouentur. Appctendum cnim mouet
appctitum,cum ipfum omnino non moueatur. Appcticulil
autem mouetur quidcm ab appetendo .mouet autem cor,
pu~ moru,qui l'fi: (ecundum locum Et ha:c quidem Arino
teles.PlatO autem non dicit appctitum moucrc::Ced quod in
unoquocp prius cil ,ipfum dicit mou cre :c:~ut1~um ~ocum:
in homin~ quidcm rationalem animam: l l1Irratlon~hbus au
rem irrationalem.Ha: Cune cnim quz in utrlfCJ3 prlores'ha,
bentes panes.Na & in hominibus non ell in affeéèibus irra
tionalis,qu!; mou et ad uoluptatcs:fed & lUne rationalis mo
uet quidem quodammodo hominem:Ced errat,quibuCdam
uduei pr:EO:igiis a cupiditate dcccpta.Sciendum autem Pla
tonem ab Arill:otclc non dilfcntirc. Placo cnim effeél:ricê
cauCiim dixir;Arill:otdeô autem finalem, eum dixic apped,
tum.non dt autCm ipre appctitus proprie finalis cauCa mo,
tus Cecundum locul11,rcd appcrcndum.proptcrca cllim am
bulamus,utappetendum atIequamur.Dic crgo,q.. & Pla
to,& Arillotele8 effcdrices "au[as dixerunt m'mus (ecun,
dum locum.Sed Plato quidem remotiorê effcéhicem, di ..
Ccni rationalem animam:Arifrotcles autcm propinquam.
dicens appetitu.Nam & irronalis R media appetito mou et
corpus motu,qui efi:fecundumlocum. Etin his ,Dco dt
gratia,tinitur contemplatio.Qilod itaque nutritiua facultas
lion l'a id,quod mouet,c1arum l'Il. Semper eninl alicuiulol
gratia motus ipCe,et ~fi: cum imaginatione,ue1 appetitu.Pet
hoc autem,Alicuius gralia motusfprimum innuit argumé,
tum,quod nutritiua quidem facu tas unum habee. nnem:
Ir.otus autem muleos. Videtur autem Contextus dubium Cu
fcipere.Didt cnim motum fccundum locum dIe alicuiu.
gratia:& proptcrea non cfi: uegetatiua caufa motus. Quid
jgitur,uegetauua in augcndo nô mouetalicuius gratia<:' Vei
dlci mus J'l' non OpOrteC leéèionem prœciderc in eo, Alicu'
ius gratia,fed &,quz in comextu dcinceps fequuntur,adiü..
gerc,ut ftt id,quod dicitur,in hunc modum:Non elè urgera
tiua,qua: recundum locum mouct:eo <l' motuS (ccundum
locum,qui nt alicuius gratia, fit cum imagination~, ud ap..=
petiru. Vegetatiua autcm,etiam fi l'fi: alic~ius gratla,re~ no
cum imagination~.Pcr hoc autem,quod dl CI t,elfe cum Ima
ginatione,uel appetitu,fecundum dicit argu~entum,quod
oportet id,quod mouctur,&. appetcr~ ut fuglat, u~l perfe~
quatur,&: iam imaginari.Omn~no ~l1Im motus qUI l'ft r~cu
dum locum , ue1 cft curn imagll1a~lone ~ ue~ cum appwtu.
~~cunCJ.J cnim animalia habcnt Ima&lOatloneJD t hall en,
�·1 •
11 E R
T' l , V
S
lletur!fed fecundum cupiditarem opcratur)u~ in>1
continentes.lam Be omnino uidemus) 9:' qUI ar~
tem habet medicam,non medetur}anquam ,fit all
quid aliud,quod habeat potefiatem facien~l [ecul
dum fcientiam.Sed neque appetitus dt hUIUS mO
tus auror.Temperantes enim, lieet appcrant)& de
fiderent)non faciunt iIIa, quorum appetitum ha
Prfterea fi planta: eIrent motiuf.
Terdum eft argumentum aduerfus eos , qui diclint elfe bent/cd fequuntur intelkétum.
8(. al'petttum. Q!I~ autrtn non habent imaginationem, fo.
lum habcnt appc:titum.&: in quibus ea imaginatio ,ca una
curn appetitu mouentur.In quibus autem non efi imagina
tio,fufficit &. appctitUs.Nihil c:nim quod non appetit, mOI
uetur,pr-;:terquam ui. Hoc autem dixit propter eos, qui no
lunt quidem moueri:mouentur autem inuiti, ut qui ab ali.
'Juo ad iudicium trabuntUr.
uegetatiuam animam,qua: mouet animal [ecundum lodi:
'Juaû dicerct,q, 6.l1utrie'ua effctlnotiua [ecundum locum,
110n abftullffet narura plantis inarumenta rnotoria . Sicut
~nim nihil frufira facit natura,ûc ne pra:ecrmittit quicquam
corum,qua: conueniunt.
Etiam haberent aliquam partem infl:rument31
riam ad hune motum.
.
Hoc ca quartum argumcntum ab inlhumcntis. &: uide
quomodo,cum cOl1textus cffc: uidcatur perpelUus,& unam
habere col1tinuitatr,illum in quatuor argumenta [rcuimus.
Similiter autem nec fenfitiuum.Sut enim mul.!
ta animalia,qua: [enfum quidem habent) [ed tamé
nlanent) & funt perpetuo immobilia • Si ergo nec
quicquam frufl:ra facit natura:nec aIiquid ex necef
fariis relinquit,prfter quam in mancis)Be imperfel
dis:Sunt autcm eiufmodianimaIia perfeda) Be nô
manca.Q!:!od autem non funt manca, fignumefi:
!l' funt generatiua)Be habentfur.1mum incremenl
tum,& diminutionem.Q!:!are haberent Be infl:rui
mentarias partes ambuIationis.
Vltimum ea argumemum,q, non ratione fccund~m 10
eum mouetur,quod mouetur,Etû cnim pr~cipiar ratlona~
l iS anima:non mOUClUl' corpus,eo 'l> ab a!feétu derincatur?
fleut incontinentes. Iubente enim intelletl:u non mouer!
ad me:retricem,mouetur homo.
Videntur autcm hfc duo cIre,qu~ moucant,ue1
appetitus, ue! intdledus , fi quis ponat imag1l1 31
tionem)ut intelIigétiam aliquam.multJ enim P~f
ter fcientiam imaginationes feq u untur : & in alns
animalibus non intelligentia, nec ratiocinatio efil
fcd imaginatio.Ha:c funt ergo.ambo motiua [ecU
dum Iocum inteUeétus)& appetitus.
Hicoftcnd t,Cl> nCClJefiinrdleélèus, qui mouet. Et quz
diclt qu' dem Ariaoeeles,in contCl!1Tplalione dida fune: 1108
autem edam aliud e:xterius argum entum ex hiaoria compa
rauimus,q> f:rpe: aliquas per fc co ll't('mpl1tiones quis agi,
tans ,11 on rolum a uia propoGta ab e:rrauit/ed &: pl'a:aps la
tus efl::lIt & Tlnles in putcum incidit, Ex quo manifcaum
dè non e{f~ imd lcétum,qui mO!I Ct [ecundum locum.
Hoc in loco uule dicc:rc,qua: cfi cauCa motus [ecundUm
Iccum.hucuCque enim quid non ea, dixic. oieit crgo du as,
clIe caufas mocus fccundum locum:intclle:éium, &. app~"
tirum:6. quis imaginationem ponat, ut intdligentiam, ah
quam.Quonia in fu~~ri orib~s fa:p,c imaginaeioncrn II1tC
lec1ui coniun xlt:coglllcluas cmm anima: facultates 111 duo
tancum diuiflt:in id , quod ffi cum corpore opcrari , quo~
, cfi fenfus:& in id,quod efi Î1ne corpore, quod intell genua
appellar:tlunc dicit,quod li quis im aginationem intelllgell
tiam aliquam ponat,idcft,cum Îlltcllcdu, duo rune folum,
qua: mouent)<J pperitus,&: inrelledus.f1 autem aliquid aliud
acceperit irnaginationcm pr:rter inrdJeduan:eria inucntun
tur mouenria,intdleétus,imaginatio,appetitus.Et hoc qui l
dcm d'cit Plutarchus, Idem autcm dicie , & appetitus nOi
men de ira,&. cupiditatc dici. Cur autem dicit o01l1 ino Ari
ilote1es,imaginationem Ïlttelledui coniullgi<:'an qu ia pau,
C;y Cum a modum intclJigmti~ citta 110aram imagmatio'
nem:quod ûguificacdlcens. MuIra enim pl'a:ter fClcmiarn
. imaginationes Cequuntur: Ad multa elli m imagi nationem
feq uim ur,quod ca affedus,pra:trr ea,qU3: i llfcll~ét~i uid~
tur. & quod dl intdlcd us proprium, Ca:pe imag103clo reCl
pit:cft coim proprium illlclleéèum [( qui. Q uia t'rgo f~pe
imaginationem Ccquimur,r liél:o il1t cUeél:u: propterfa ~p,
fam imclleél:um appe:l1ar. V d quia in in·ational bus pro Jill
telledu efi imag:l1atio,qua: mouct:quod Ggnificauil ~i cé~,
&: in alijs animalibui Ilec illleU'genlia efi , ne:c ratio ell1,allo
femel/cd imagi natio. D ici aurcm porca, cp guonia ~tla~
pasûuus intdlrctus e:a imaginacio,eo q, mrus habfat l~,
ca quod operatur,ficur &: imclledu8\ ipfam propre:rea lIlec
lcél:um appcllat.hoc aut argumentü contextus non ha~er.
Aéhuum '~t(lIeéium per h~c :iigni!icac. D ,dt enim q,
neqJ quando Il1!dleéhls talc <]uid cogno[cit,idea,fl gêdum:
neq! hoc mouere pOtdt,q> rcfiftat alTçéèus. Si autem iucun
dum,aliq~a al~a pars.SI iu undum,Illquir,qu idpiam cogi.
ratUm fuwt:alla pars mo uC:tUr,l1cmpe ie:cur.Quado eoim
afTcél:us ipCum mouet:moue:tur, enam (1 non irnperer intel.
le:dus. Vide: autern,q, non dl: redc: u[usc:..xe:mpl.s.Oc ratio
l1is,qua: in uniuerfo co~porc conai tu~a ca,mOto, qui fecu Il
dum appetitione:m, &: Jmp,ulrum dl~'tur, loquens, adduxir
cxcmph motus particularrum partlum.
quod cOlltemplariui e:a al:cuius gratia , mcllus ea,ql quo
aél:iui. Ad quod dieimus I!tiam conrcoJplatiuum ciTe alic~"
ius rei gratia:fed aétiulls quidem id,quod e~ alicuius gra"'
ideft 6nr,cxteriu6 haber,ut dac:fcerc,ucl naUigare , ud qu~
aliud eiu[modi.Conremplatiuus aur~~ int lleétus habee '~
tus finem.Omn ia enim fade,ut cog ll l[lOne01 alTumat:quO d
ca pcrfedum animz of6cium:& quia caobfcurum,qul~
' lios cor~nrp
latluos
' ap pd ar~
imus l'a propterca muIti ocro
,
quoI> fe:quws Philofophus c~te~l1um ra,eum finem dennl]t.
& jdco de: ipfo d;xitillud,AltculUs gralla.
'
.
H icoftendit,quod ne:c [en [us cfi, qui mouet, ut djdum
cft in come:mplatione:,Se:d quia cotextus paulo cft prolixior
amb:rus:age iIlius rerit: fic dicamus.Si fmûtiul] clTet, quod
mouet,quia nec natura quid frufira facit:ne:c ex ne:ccffarijs
aliquid negligit,&: omittit:habercnt,& qua: nunc pcrpetuo
tnanent,animat;a infirumentatias ambulationis parrcs, cil
{lnt perfeél:a,&: non man ca. CL uod autrm non runt man.
ca,Ggnum ra &: gencrandi fa cul cas, &: quod [ummum ha
bent incrementum,&. diminutionem.
Atgui nec in telIeéèiuum,.8C qui in teIIedus dici
tur) dt qui mOllet. Contemplatiuus cnim nihil
agendum intelligit!nec dia'r aliquid de fu gicl')do
&\perfrquendo. Setnper aUtcm1notus;ueI-fo gien
lis ali~id,ud perfeqeenti~i.
1
CI.
Intellcc1us autem)qui alicuius gratia raciocm J
Sed neque quando aliqui d eillfmodi contcml
.
platur,iam iuber fugere ) ud pcrfegui. ~emadl tur,Be aéhuus.
Videcur comcxtus alicuius gratia dice:re aél:iuum Illtcllc
modum fœpe cogitat ali<]uid timcndum) ud iUI dum.
V nde&. 110n immerito dubitari potea,Q..uid el'go!
cund~m!non iubct autcm ri,mere,cor uero moue cOl1lemplatiuu$ imellec1us non ea alicUlus gratl3, quia a~1
IUr!S~ aut~m iucundum, aliqua alia pars.
uum propl'ie intellcè1um ,alicuius graCia appdiauic0tquJ
Prœterca Be prœcipiente inteIIcél:u, Be diet'nrc
cogicationc aIiquidfugere ucl pcrfequi) non mo~
d
Differe aurcm J co~templatiuo,finc.& omnIS ap;
petirus alicuius gratla~
Hie
�1 M A.
A
" Hic uult dièere, q, otnnls quidem intd leéèus Cubic:cro
idem eft,quod a[ius:Ced ratlone d fferunt. Fil1ls ellÎm con,
tcmplarlui intclleéèus, ca principium illlclleéèus aéèiui. &:
in priocipium appetitUs.Ex hoc autem duo polfu!1t colligi :
primum quidem,q, non de: externo intcllcétu loquitur,qua
do dicit concemplatiuum.eccc enim eum idem elfe diClt, q,
';Idiuum ,rubi~éto.Extcrt1uS autem intelleétus Ilon (ft tdé,
quod adiuus.Secundum aurcm ex hoc coll'gi pot) q, adi,
UUS edam intellcdus cCt immortalis)fi quidem idem dl: cü
COntempla~i uo)qucm in confelfo elTe cft immortalem.
habent,:tppetitus eQ,rcilicet qui moutt,& rationaIi5,& irra
t;ol1alis. Qlod elllm,inqUlt Arlaoreles,du:r facultate8 non
mouent, apcrtum. TmcIlcétus enim omnmo cum appctitu
mouet.Appetitus aurem eeiam lIneimelleétu mou ct:quan
do irrationalcs cupiditates fcquimur. V na ergo faculcas mo
Ul't,& non du:r .Secundum commune cnim genus moue,
rellr,quod ipfe dixit Cpeciem.Non quoduis autcm , Ced bo,
num agcndum.Reétc autem dixit, Non quoduis bonum.
Primum enim bonum, fcilicet diuinum non ca in nobis.
, Deinde dicit:Agendum cft autcm,quod comingit ctiam ali
ter habcre:e.t hoc iure dixlt:Q uod l'ft enim bonum altj,alij
, malurn eft:lpCum ita'13 dldt comingeos H:rc autcm, bonD
inquam,& malum aéliuum imdledum fequumur. VetO
aULtm,&: falfum non adiuum,fcd come,mplatilJUm.
Cuius enim rei appeticus, ipfe efi principium
,3éliui intelleétus, extremum autem principium
aéhonis.Q,yare rat ioni confentaneum efi hfc d UQ
uideri mouentia,appetitum,& cogitationem aéhl
lis aurcm)quianimf parres dit;idunr) fi fecunl
·uam.Appetiriu um enim mouet'! & propterea COI dum facuJtates diuidant,& feparer,permulr{ fiût"
gitatio mouet , quia principium eius efi appetitil nurritiua/enfiriua,appetitiua, inrelleétiua)conful
u Um.Porro & quando mouet imaginatio) mouet tatoria • H~ enim in plunbuss a feinuiCt'll1 diffo
l'Ion fine apRetitu.
. runt ,quam defideratiua}quam concupifCIDilem:
Gra:cc cft oJ ,pro 0:TI~O~,idcft cui us rci:& lege curn arpi
& animofa,quam irafCIbikm appellanr.
ratione.Dicit autem) Cuius rci eft appetilUs, ipfe efi acr,ui
intc\leétus principium.lntclledus aut~m finis eA: principiu
adionis.Excmplo autem erir aperrum qu~d dicitur. Aefia
te tcgmemum ualdc appetije quifpiam, ne: a foie: uratur. &:
hicappetinJs dl' alicuius gratia:ne cnim uratur. ipCum teg'
Illcntum dl principium adiui inrdlcétus.incipit cnim,ut tè:
Çar,meme agitare ,per umbram,d~inde per cxcitatos parie
tes.&: hoc quidern incipiens faccrc,a fundamêtis incipit. Et
cooGJera .'l' fin is aétiui intdledus, qlJod eCl: fund amenra,
dl: prlt1cipium aél:ionis.AppetitUm &: cogitadonem aéliua.
~on(jder;r,q, 'ld:uum imelkéÏ:um cog tacionem appclla ~
lUc a,-'t u~m. Rur[us autcm poct imaginationcm accipit in·
tdledu m,!Jd cogitationem . .
Iam ucro unum efi aliquid ,.quod primo
mOI
~et)apper{tiul1m,Si enim duo,lntelleétus, & appe
tltus,l)'~ouerent,fecundum cômuné aliquam fOrl
Inam mQuerent. Nunc autem intelIeétus quidem
l'lon uidctur mouere fine apperitu.Voluntas enim
appetitus.Q.gando autem fecundum rariocinatio
l'lem mouetur & fecundum uolunratem
. . moue;
.
~Ur.Apperirus ucro mouet' pr~re~ rartocm~tlonc.
cupidiras cnim dl quidam,appentus. pm~ls cr~q
intelleélus redus elt.appemus aurem, & Imagtna
tio (3(. rcétus efi Be non reétus: &. ideo femper mOI
uer quod dl: appetendum . Sed hoc dt uel bOnll)
Ue{ quod bonum apparet! non quoduis autem,
{ed bon um agendum • Agendum autem bOnl,lm
efl,quod contingit etiam aliter habere. Q,yod IraI
que raI is animf facultas mouer,q uœ appemus api
pellatur darum efi.
}
,
Quod ~ul[ diccre talc dt.Si 4uo clfenr, &alia a Ccinuicê,
!ntdledus &: appetitus:ambo autern mouerent,aliqua alia
Indret 'co~munis utrif~ faculras, qu~ cum utrifque com,
Itlunicans mo~erct animal:ficu~bipedi,&quadrupedi pe.
des haber; côe eft.Nûc aut non ambo moucnt,Intelleêtus
.11.otouês mouet no ûne appetitu:uolumas.n.eCl: appctitus.
1"ilc aUtc~ Cdcundii uoluntatc qU'd mOUetur; quando Cccii
duot ratiocinanonem motum f~erit.App~tieus auccm mo"
lJ~t ~tiam pr<rterratiocinationem.Per cupidltatê enim mo,
~~~ur.cupiditas autCm cll appcmus.Erq, lion i~e~ l'Cl: ap
P-r:tItU9 &: imelleéÏ:us hinc clarum eCl:. Verus enu)'l II1tc11e,
ëtus feinpc~ redus cft & nunquam f~llitUr. Appetitus au te!;tl/li poil imaglnatio~em rueric,c(li eum in,tellcdum d',:çi
~U9,& redus eft,&: nO' redus ••Qliod eft elllm appetendll.
, nrum moueat oporrct.Sed hoc uel ucrum bonum cCl:: &
~Uot,quÎ cft in intelleél:u appetÎtum mou(t:ud apparês bo,
~um)& mouet Îmuion;lem appctitum. Apparens aultrlt
Int~~i.&~}'l~d potdt ctiilm alttc~'habd( •St au[tm hotc itâ
Hic Platollcm figllilicar, &: dlcie ) q, in motu fecundum
-cum diccrr nOIl polTumus,quia animas partifur: &: quomo
do fccundum CUm polTumusallC)uid commune inueni~e~
Non ,ro,lum autem in hoc peccat:(cd quod etia mulcas pr~ ..
termttUt:& cum omnes dl"ilTee 110n meminit motus fecii,
dUOllocum,ud q, ipfc fllb app:titum reducitur: & ipCUOl
una com prehcnd'c,ucl q, de ipro non agirur.
'
Qgoniam autcm [unt appetitus fibi inuicem
contrarii:hoc autem côtingit)quando ratio, Be cu
'piditas funt contrarif!fit autem in iis) qu~ habenc
'feorum tcmporis:lnrefleétus enim propter futu~
ad diuerfum trahere iubet!Cupidlras autem prol
prer iucundum:apparer enitn id, quodiam iucun
dum dt. etiam fimpliciter iucundum }& bonu~
fimpliciter,quia futurum non 4idet.
t
, He audacem iltum.& pcriculoCum dicir CyllogiCmum.
nOtl recre autcm ordine urus cft. Conclufloncm enim dtot
3':1 tc propoficiOflcs.Hic cnim crar fyllogilin us ; Vbi contra
rC) motus"lIlc qUOq} una temporis renrus. Temporis auecm
(enrus in rjs e/l,in qllibu8 ratio dt & cupidieas. Deindc di,
cie ptlmam propofteioné: Vna q~oC!J rcnrus cit (cm pori!
ubi fune in motus contrarij.Sccunda: aurem ptopoftcioni:
ne meminit qu,dem.Q..u!a fUturum non uidet. Oicir cup1.
dieatem non uidere futura • BCl: enim placitum Arifi:otc:li,
aotrnam irrarionalc:m non uer Cari circa fUtur a • Cupidi ta:
autcm eftirrationalis anime.
'
~p,ecies quidem Untim fuerit)quod mouet) apI
permuum )quatenus appetitiuum.
AppctÏtus enim eft multa quidem numcro unum aucC
Cpecie, fpc:ciem af.mm rurrus dixie pro.genere: proprie.
generc quidem unum dl:,rp~cie autem mulca disClo111es .n.
fpecie Cu ne a~tmœ,&: qui in eis conl1deranrur,appeCÎtus.huc
aUtc:m appemum unum gcncrc dcmonftrauit,qui (ccundu
locum mouet ammal l3,l1ue cum ratiocinatione He flue ci]
ira,Gue! cu cupidltate.Sicut.n.nihil prohlbet renl1tiu~m prin
cipium unurn elfe,ctCl flnt quinque Ccnfus:i1c nihil uerar una
clfe appc:titiu~m facul,tatem:(r~ aurem elfe operation cs , a
qù'bus appemù's rradtrur ,& tranrmietitur in imcJlcétum,cu
pidltatem,&: an:mum flue iram.
"]
Primum autem omnium appeririuum. Hoc.n~
n.
mouetp~ non ,U1ouc.:ttur, 9' inrelleétu fit conc~(
prum)uellmagmatione comprehen{um.
.
HIC fupponitu l',q, 1101\ folum appcri(IuU~ mouet,r-e~ &
appctendum ,Ut fœnum ECl: autcm dlffercntta, q, ap petltijO
uum quidem motum m uct,Appctendum autet11, Ct fi fit
immobllc,mouet ,utporc quod (je fi~lis • Pi~is cnim l~cec fir
im010bllts moue[:Îtcut a.-: Dcus,q,':I t eCl: finls,llCct fu ImDlO
bit'i,mouè't.Hic cr&o habcs\dtim"m ,âput, 'l' caufiU'um.
•
�T
e·
R
.dJUZ,recu~dum tocum ftlouêt,quzdam (olum mouel1t,nec
, m;.)uctur:~~d â aût &. mouet,&: mouemur, Ut appecitus.
Numero autem plura)gu~ mouent.
Q uoniam dixit Ul1 um ~cncre elTc,quod mouet: ptopter
ta dicic q, numt'ro mule(l runt.mOUtC enim imaginatio lin.
fc1kéfus,apprtiws,a ppctl'dum.Sunt it3q3 multa, Etin his,
Dro efè gratia ,praxis completur ,Praxis,Oeo fauemc ,ccp.
, t im::ldec,ma.
Quoniam ;:tutem runttria} unum guidé quod
l110uerlccundum autem) quo mouet ,& adhuc
rerrium ) quod mouetur. Quod aurem mouet,
, duplex:hoc quidem immobile,iIIud uero) quod
" l11ouet,& mouetur~dl: aurem immobIle quidem
., bonum agendum.Quod autem mouet, & moue
tur,appetitiuum:mouerurenim,quod mouerur,
.. Guatenus appetir:& Jppetitus dl qui~am motu~,
Ilel opera{io~Qudd aut mouetur)efi alaI:Qgoaut
" anourt infiruméro appetirus ) hoc efi corporeu.
ia
,
Hic qu.oniam iam di"ie,quid efè quod non mouer:&: çld
~n,quod mouer:omnia eoll!git,qua: motui cOllferullt.& di
c:r h;rc dTe tria:quod mouct,ut appetcndum:&: quod mo,
uetur corpus,&: quo mouet, uidcIicet infèrumenrario, In,
ltrumcntarium autcm dlcit Cpiritum , qui a corde per ner,
. uos fetrur.Tn corde t'nim t'"illimat AriaorcIes clTt~ prlEci,
puam,rw dudricrm animlE facultatem, qu~ grecc Hyfflo
.,)(à .. dicitur.Hoc autem infirumt'nrarium,et quo mouctUr,
appellar,quia ipfo fpiritU mOl/ctur corpus: aliquando aute
appel/al ipfum ,quo mouer,iddr, quo rpiritu anima ~ouct
corpus.H<rc funt, qua: ad motum conferu~e. Doéhll1am
autrm incipir ab infhumentario,ad perpetunaeem, &: con,
tmUirarem orationis feruandam:& asfimilat ipCum pl inci,
pi6& lini:&: cardini osftum:&: mOlui (ccundum natura",1:
,&. motui przrer naluram,quos rub rrufloncm ,&: a[(radlO
"vern rcducir.Arqui ipfulTl eClam circulo asfimilar:&: cur ira
'faciat omn ium caufa reddi pore Il . PrincipÎo enim &: 6ni
tUm c~mparal:quia CpirituS'cil & finis animalium illumina
:aionum ,1& principium corporalium fubfèantiarum. Vel
quia fpir;tus &: cum motu incipit,&: una eum fO fi nÎrur:etfi
tnim rffediuum una cum moru incipit) &: cum co nnitut:
{ed lamm Înfèru01enrarium efè muIro propinquius • Dici
•BUlem potrfè,'1' non uoeat ipfum pri:lcipium,~ ,finem,fed
&lbi tll principium,& 6nis,idefi in corde ,tfè fp mus, quod
(lUm fit in medio,cfè principium,&: tlnis,Med:um cnim eo
rum,qual prlEcdTrrunt, efè finis ~ fururorum autem princi.
pium,legc mcdioium,Spiritus itaCV illic é,ubi elè principi",
&. li nis.Scicndum auccm,'1' Mcdtci quidem neruos effe di
CUnt infèrumema motus Phi lofophi aUlem innalum cali,
dum,inllrumêlum dTe dlcunt appeticus. Et hic rpiritus,hoc
fcillcet calidum in totO é corpore, l1qu idé omnino, ut & to
ium corpus nofèrum,rrcundum locum mouetur. Elt crgo
ln toro COtpore,ut quod roeô corpus debeat mouere. Qla ,
uisenim ipfum in corde tire dicit, fcd ln ët efè in (Otp Cor.
porc ,uc quod a principio a corde fuppedirctur,AsGmilat au
lem edam iprum fp' ritu m cardini osfium ,qui gra:ce yllyyr.,
Jld~ dicitur. Ell wim rvrr"" flJ ç duorum osûum compot1.
tio,eo,quod cil g,bbof1us, & paulo altius in eoncauitatem
immilfo. Er ha:c quidem funt rationr: diuer(a. in allo.n.cor,
pore efè,quo~ ~ft gibbolius,&prominentius:in alio au!cm
concauum: fu blcdo aUttm funt eadem .Imer fc enim inui,
cem compadi conueniunt. &fi[ motUs non duorum, fed
(olius gibboll,&: pror:nlne,ntis.circa concal/um cnim quod
manrt,&: efè immobrle,glbbofl fit,&: promillentis mocus.
Talis cfi,qu:e fit in ul na , ~~nuUIll noCharum articulatio.
Quiâ c'80 fpiritus dl: & UlUlfi~atu,S,& I1mplicitcr fpiritus:
& ha:c ratione quidcm,&. habl,cudln~ r~nt dlucrfa ,fubieélo
tiurem cidem:in fpiritu enis:", U1t3 • ~ h 8 mouetur ut fpiri.
tus &: 110n ucuiuificatus fpltltUS,alllmalll (lIilll immobilê
did, ArifiolC.Pcoptcrca crg
rvrr'N~ ,iddloifi"
. oip[um
.
~
•
..
1
.....
'T
1 V "S
,car di ni asGmilat,quia utin osfium cardinr êâliduid,. qu,od
mouer,& immobile:&: h~è radone quidcm & habll~dJ,nt:
, diuerCa,rubieao uero eadem:lic & in fpiritu dt aliqUld lm
mobile uiuificatum,& qui mouecur,fpiritus.Ha:c 3utCm ra
~ione dHferum,non rubieél:o.Aslimilat autcrn ipfum &. 010
tui fccundum naturarn.Sieut enirn in motu fccundum na,
turam,dè aliquid,quoà mouet,&: aliud quod mouelUr.Ho
mines enirn non per rotos nos ipt'os mouemur:quia ambu
tarorius motus ex protruGonc , &: rraétione componi~ur,
Vnus enim noller pcs tetram rrudit: certe , fi inlimofo lo~'
co deprchcnfi fu(rirnus,pes , utpotc eum t(tra prOtrufto nt
110n rclillat,profunde in limum dcprimitUr: alio auccm pc'
<le corpus trahimus:&: (piritus quidem,qui cfè in fèancc pc,
~e,quiefcir:qui autt: cil in co, qui mouetur pede ,mouerur,
Mouctur enim pes, qui trahir. V nus cnim pcs omnino trU'
d it:alius uero trahit qui etiam mOlum facit. Dici autem po
.tcll,cp edam in uno'pede efè trufto, & traéèiolut traéèioné
.(]uidem accipias pcdis ad nos conrraBionem:trufionem aU
tem,extcnlionem pedis;qual fit a nobis. Traél:io enim c~
qua: fit ad nos:Truûo autem,quae a nobis. Q. uoniam cr'
go in mOtU,qui efè fecundum naturam,efè aliud, quod ~~~
lIet ,&: al ud,quod mouetur: eadem lWU'm funt &: in rplr~
tu:ipCum pr,opterea fic fquiparat.Ec uide,q, nunc eLiam ({J,
<lui efè Cecundum naturam,motum,fub Irufionem, &. Ira'
âioné reduxit,Gcut &. eum,qui cfè pta:ter naturam:inna:u
raIl autem aufcultationc,cum rolum,qui cfè pra:ter natura~
motum,in feptimo Ilbro Cub truftonem, & rraél:ioncm rcdt
,git.Asfimilat aotem ipfum &: motui pra:ctr naturam, quo.
l1iam habct & ipfc aliquid,quod manet, &: mouetur ,a trU~
fionc,&: tradione fadus.Quod enim ui mouctur,uel a o~
b is truditur:ucl ad nos atcrahitur.Si quis autem dlcat circ~
aêtionem non fie ri truCtone,&: attradione fallitur. Nam &.
in ca cum Ctm duo femicirculi,orimum quldem trahit,quo~
retro efè.Q.. uod autem rit relTo rrudit prius. De uréèura
autcm di~i potrff,Cl' mouetur pe~ accidcns,eo cp mouetur,
<Ju~d ueh1t:non trahitur cnim ucl trud itur • Q.. uod autem
tlchlt,quomam pcr fc mouC!tur:ucl trahitur lIr eurrus : uel
uuditur,ut naui" a uemis,Et in motu ergo p;lEtcr na(uram,
Guia efè manrns,quod ttUdit:&: mouetur, quod tralm:eum
propterea infèrumenro comparat.Iam uero & circulo fpi,
ùum asfimilar:eo,q, in circulo circa folum eencrum fit mo
tus:GCUt &: fpirirus circa manrnt,em ultam mouetur.b hoc
txemplum'dè magis conducibilc,in unaqu3'13 elllm parte
circuli tJgnum dl,quod &: cum fit peius, pOlclt trahere, 8t.
cum fit pofèerius,potdt truderc: uniufcuiufq; enim fini dt
& prius,& pofècriu8.Quolliam ergo cfè &. (plrituil in Lilla'
'1uaq; fui parr~,&: uiuificatus:cl rculoiur~ a:quiparatur.HfC
pofèCV dixit de eo,quo mouCt:uenir ad id,quod mou e tur:~t
dicit,<l' mouemur ,&: animal'3,& ZoophYla,fw plantanl'
ma:& de plantani m', quidë dubj(at,quomodo ', lia moue~
'tur,11 qUldem quod moue'ur ,uule omnino habrre appfl~,
tum:ubi autcm appeticus,illic &. imaginatio.Nam fieu[ Clr
ca id quod abcfè,dl app(titu~:fic &: Imag'lOatio uerfat c~r....
Cl id quod abefè.SI qUIs autcm dicat, Q uomodo circa ,d,.
quod abrfè ,uerfatur appctitusm quidem t'tlam pr3!(en tc (ll
fanitatcm appetilnus:Oic;mus,q, fanilatem appetimuS J"
pter futuram fruitioncm. Q uid autem collcdô cfi Cl' co~
quod dldum cll~Q uod,Ct mOUClUr plantanima , niaiT.' h
bem Imaginationcm.Q uod difJolucns dicit ca habere ItJl,t.
g nationc fenfui eoordll1adl:ex quo nt ër imaginationiS'dI~I~
lio.lmaginationis.n. inquiunr,hzc qui dé cfè conCuIratOrr:l,
iIla uero fenfui coordinata:& corultatoria Qdë Colis indè h~
minibus:fenfui aiit coordmata ud dl: confu(a,uel non co.
fufa:& 110n confufa ucl doceri pOlefr,ud non potefr ~O'l:r{l
Confufa quidem cfè Ut ln ut'rmlhuslcrrabundus Cull11 c
Corum mocus.Non ~onfufa autcm,&; quz doceri potell',u~
in canlbus, & pÎllacis • CL uz ~OC(TI autrm noh pot(~, U
in formicis &: aranea, P[antaOlma crgo habc:nt imaglJ1a :
tioncm fenrui coordinatam, non confufam , & qu:r d~,crt
non potdl,iddè c~m,~uz fc,undllm li<!liuum (en Ü~:,
.
,,,
ca• "
•,
Pott'ltAaPI
�97
Poltquam etram ~:tc 'dixi«;t de~o, quod .boueeur, uenic
& ad Id,quod mouee:&: dicit id elTe triplex.Primum.n.ap,
petendum mouet appttitum )cum fit immobile, Ut fillale,ll
(Ut &: Deus,& qüod dl: diuinum.iam uero & appethus-mo
llet Contrario motu,&: qui uicti,dominaeum adepcus, mo,
lIet co~Pus.E~,eq:?o tribus modis,quod mouet • Ea autem
liPpetltus fimllls {Igno , quod ea in fphrra, quod qUidem
19nu~,cum ea in hemifpha:tio,quod ea fuper terra m, Cu
petemlnet,& quando ad medium cœlum peruenic , uincit:
(~d quando in eo,quod ea Cub terra,hernifphrrio funit uin
Cltur. Quia autem in contraria appetieuum pugna ralioci,
nantes mouemur:& dum ratiocinamur, an feoreari opor.
~at,ad praeceptorem uentitare,ucl uincit affeétus,ud ratio,
, qllod dominatur,mouet.Q ua:rit ergo qu;rnam in Cy110
glf~o propoficio mouct)& diclt utran<}J,&: maiorem & mi
nore.~ed rnlgis minortm,q; maiorem.Conclu6o.n. Ccqui
tur mlllorem,ut qU t (ltdeterior.Deterius.Il.Cemper colligi ..
lur. Ex uniuerCali. n.& particulari parcicularc: col1igitur, &
c"affirmatiuo,&: neg;atiuo,ncgatiuum.Qyia ergo conclu . .
Go fil motus:ea autc:/.n minoré fequiturlipfa proplerca mi.
1l0r magis mOlJec:u t in excmplo ea talis fyllogifmus. H ic
dl PhiloCophus:ip'ia ca minor. Omnis Philofophus hono . .
tandus dt.ipCa dl. maior • hic ergo ca honorandus ~ Q. uz
cil: ergo rPpoficio ',qua: mouet appeeitum,ad hoc, ut ho IlOTe
tut PhiioCophU9, <utraC}3,uidelicec: ne cv. n• minoe rola: nccp
i"·honoraretur ,nifi cognofccrcmus ma:orem:Omnis Phi.
ofophus ea hc morandus.ne'11 hunc omnino honorarc ap ..
Peteremus,nif i minorcm no(fc:mus:Eft Philo[ophus.~o
~odo.n.c:um honorarc: po(fcmus:ctiam fi maximc cognoceremus,q,\()ll1nis Philofophus ca hcmorandus <Amb::e
ttgo mcucnt'sed maior quidem prop'.)Ûtio non mOla mo
llcl:eft.n.im m.obilis,ut qUf (lt uniuer1'alis. V niucrfale cnim
llOn mutamr:minor aucem mera ff1ouet. Potcfi enim mi . .
~Ot mutare: fubieéto,ut di~a~,Socrates,Phi1~fophus, ue! rP
&é{'HC Pla tOl1c'm,Themlfbum ~ &: ecce mmor rnouctur,
III le mOire t.Scd maior quidem [ecundum id, quod ca re.·
~tluS,ll'lc,uet:minor autern fecundil id, quod ca propinq~lus:llli n,or.n,ea patticularis: &. quoniam paniculariurn
e ,mOtus ,& non uniucrCalium, &. ralÎone pro)(ime roouu
~ll1or. J 3t in his linitur contemp};uio. Quoniam aüt funt
tna:unu m quidcm,quod mouct:Secundum auté quo mo,
l.tetuc,8 Cpra:cerea [erdum quod mouctur. Alexander qui,
drill di.cit non dTe rcdditioncm illius quod cft propoûtum,.
Q\lon:/am autem Plucarchus uult hoc modo, quod dlci,
tur au.dire:. Q!.toniam inquit,Cunr tria:unum quidem quod
Itto'ue.t alccrii quo rnouecur,&: tcmu quod rnouctur: Efi aüt
mouet quod duplex ,uel lmobilc)ut appeu:ndii,quod uoeat
~onum agendum: uelquod rnouetur,utappetitiuum. De.
Inde Cubaudit.Quacuor crgo funt qua: motui côfcrunc.hoc
>t!t,quia funt tria:&: unurn in duo diuiditur: crgo quatuor.
~~Icm afferc refpofioné Plucarchus pro co,quod cfi. ~o
'llla maÜI:dt auce:m immobile: quidé bOllo agcndü • Quod
~Utem mouet & mouetur,appcticiuum.Diximus autcm Cl>
-'PPtCc:ndum ~gcndum bonum appdlauit ~ agen~um auc~
:adlteit ipfum Ceparaos a bono,quod pCIi Cc Cubûalt.Appeu
It~m <tUtem qui mou et ,& mouetur ,~ppetiti~um, ~ppdla.
~lc:t:1~uctur.n.quod mouet.'!uatenus appetlt.DI CIt,! Cl> ap
PeutJUll motlïmouct,&= aperm dl. Mouecur. n.motO,qua,
.tenu
'd~
il. 0 'd
<3' . s apPecit:quonia appemus
motus ~ Hu.
CIO e qm
am
d~XIt appetitu e(fe mOlu:uult autem an!":t
appel,crc:..qui.
~~,Il?n autcm moueri:rPpterca cowglt, quod ~létn ca,
.... ' nqu'uAppeticus cnim ue1 motUS eft,ud opcrauo , &: ad
··"tte 1) dum cfi,q, operatio,co cp non mo.ucatur amma,
'
$J,
I.X.
,~m.0c~s dè impcrfeéta operatio: appctlt,u,s autcm perfe.
, Us.& Ideo eum motum dicerc non perfiltlt.
h Ideo ,in c0':lmunibu~ corporis , 8(. animf opccÎl
lbU\de lI:f:s cofiderandueft. Nunc. . aut.em,u~ fU~1
ubl ~rnll
p~u) ~ fi~l~~m.)\l.t.--..
ofsium
«;ardo.
~,.o.gl~bo
---. . -- _ . . ..
.-
,[j a~!1l1 dlca,9~od mouet inftrumet.me"
~
fum,feu prominens,& concaùu,hoc quidé fihis.il!lud ueroprineipiu. Qgare hoe guidé guiefeit~ ilf
, lud uero mouetur, cli unt rariont: guidé alia, méll'
gnitudine Olut infeparOlbilia.Omnia enim rruuone '
& traétione mouérur. Qgamobrem oporcet)ueut
in eireulo,manere aligUId, & hinc morum ineipe/:
re.Omnino ergo,ucut diétul11 eft,guatenus appe/~
titiuum animal,ipfius dl ca ratione motiuum. t
DI( ~s)qua: coferunc,inquit.ad mOIÜ,1\I cômunlbus (or ..,
poris,&aia: operibus côlideladil.i.in lliftoria aialium.Ani
mal.n.côe ca ex corporc, &: 'lia. Mocus aut 6m locu,nec
folius aiœ fueric: ea.n.ipfa imobllis,nec folius corporis:nûcaût de fola aia ca hic tradalus. Sciendù aiie,q> fplis appeti.
tiuus)qui mouct,c:ft in ncrUis. Qua~ob~ê oportet, ficut il)
citculo,manere aliquid, &: hine mota ll1C1perc. DClI1dr di,
C:lt,G motus fit truGone,&: tract'one: mcl'(fe eft ho.:: 'luid~
manere illud uero moueri. fieue &. in cireulo eirca cêtrum 1
quod m~net,fit moeus. Et notandü}cp lat~ncer, 5ôfirmat,~
circa quid,quod manet, oino motus a~~mahu, qua: po(~
funt ambulate.ln pifcibus c:nim &: repullbus)&. hUluCmo;
di,l1on habl.'t pro porri one mOlu; cum motO circulari; in ijs
eniOl non lit mOlUS circa aliquid,quod manet.
nt
Apperitiuu autem nô fine imaginationc. Imagil
Ilario auré omnis ) uc! ratiocinatiua, ue! fellfiriua.
Huius ergo alia quo<J3 animalia pané habent.Côl
fiderandli autem & de im'pcrfeéhs) quid eft)guod
'mouct)quibus raétus folu [cnfus eftJ utru iis côtiti
git indle imaginationé,an no~, & eupiditJté. u_id~
tur.n.& triftitia,& uolùptas Indre. SI ha:c autc:&
cupiditaté necdrcd1. Imaginatio aute~ ql~O infitJ
an ficut mouctur indcfinüe: & ha:e qUldc m[un.t ;
.indcfillite auté infunt. Senfitiua crgo imaginatio,
ut diéhl dl ctia in aliis incft animahbus!eôfultato
ria auré in ;atioeinatiuis.Vtrum.n.hoc}an illud ra
cict,iam cft ratioeinationis opus,& nceciTe eft fcm!
per uno metiri!maius enim perfeguirur. Pôt iracp
unu ex pIur~bus uifis facere,& h~c caufa efi~g,opi
nionem no uidccur habere,quia cam qu~ elt ex ra
·tlOcinationc)no haber:ipfa aût illam.QEare côfuv
·ràroriu non habetapperit~s.uincit Jurem nônuoi
, quam,& mouet uoluntatem. Qgando autem ille
hànc)fieut fpba:ram)appetitus appetitum.
"
Redc hoc dlxil:necelTe ca eni5 id,quod appetÏc J imagina
tione coneeptü appetcndum appctcre.Hoc aucem rcéte di,
dum (fi in ijs ) qua: fccunda imaginationertt appetunt: dè
enim comunc uocabulii appelÎcus. Appetitus.n.cft &= fille
fenCu,qui ca in plantis,&: 111 inanimatis ,quêadmodo babet
lapis appctilfi,per quem appetit infcriorem locl'i,&: ignis ha
.bet appetitO,pc:r quem 10cll fuperiorê appetit. Et rur[u's ap,
petilUs & cfi imaginationma curfus alius appecicus qui dt
cil adiuo intellcétu:qui cd am differt ab co appctitu: qui dt
imaginacione. Vbi enim efi appccitus cfi intelligelltia il ..
lie efi,&: qui cfi cil imaginarione; ficut in hominibus uec~qJ
ta appcticus,&. qui ca cil intelligenria, &: qui ea cil imagï,
nationc.Alia ailt animalia eum, qui cfi cfi imaglll3 none, SC
Colfi habcnt:li habcllt uti<lJ Imaginationê. pOlea afir &. alia
dari differen:ia,cp appetÏlus quidé , qui ca cii aéèiuo inrcl,le~
étu,pocea cofu~earc;con [uhare aot efi praee1igcre.l:'ra:ell~
re auc ,hoc am,e 1,I1ud d lgerc:ut utta oportCt ire: Obulam a~l
cO,an 110,et digit q, oportet:&: nuquid codé il11oc~ man~tI»
ud pcrcgre proficifcenri,& cIigit,q, pcrcgre profic~Cc:l1t"&:
an per mare,uel terra,&: eligit pcr lerral& p~r t~rra quo" a~
pcditem, "d aliquo alio modo. Dcin~e exills 0lbU8 colhglc
unu quidpiam,q, Oporeet uidcre amicu p~regre pro~CI[cerr~
rem,per terrâ,peditc. Hac crgo racion~ ~Iffer~ ap~el~tus,qw
dl: cu attiuo intdledu ab eo,qui ca CCI Imaglllauone.Ec no
JandôJ'l> aétiuum in~cÎleélu,c;% .cam, qu. dl propricJimagi
alllmib
R
.lo.GriUD,Cupcr
'-.- _ .. .-...
cu
�...
" 1" )
T ' E R ' T ~ . 1 ., V
S··
t111t1on',hzc duo coMùniter i magi naciones appellat. Huius .& non uniuerCalis propofltio. Deinde CoIuens.dicit~ ~ .am'j
ha:. Alioqui,inquit,hatü propolltionum magls qUletCII un
ue:rfalis,ut dlximus.Et in his dt praxis oéhuadwma. .
~rgo,inqu i t,imagil1a(ionis alia quo'V animalia pané habêt.
jlla conlJndio ,quoC}l,propter hom i n~ adieda cfr. Qyam
a~lt(m dicit imagi nationé~ cam qua: cu Cenfu cOlllugata cft.
Indcfinilc auté inefè. J n plamanimis,inquit, indeiinite incft
irnaginatio ut dcclarat indefinitus eora mOlus.Indciinitum
aut appella~ planranimoru motO, Cl' no a:qualite:- cotrahan
tUr ~ exrédamûr;fed aliquando guidé magis,aliquado uero
mi;lus. Vel indefinitc diClt,pro co quod efè, exillter & erra,
bunde.Et ncccffe une mwri;maius, n.perfequitur .Sicur.n.
fabrllignarij eadem menCura cubitali & maiora,~ minor~
ligna mctiumur:lic & appetitiuo,inquit,quod efè 1~1 homll~
bus eodê bono cotrarios apper;rus met'rur, & malus bonu
cligic,& ad Illud mouet.Potca ita'l3 un~ ex pl~ribus ~ifis fa
cere hoc dl unu ç6mune uifum ex plunbus U1fis partlcula,
rjbu~,ut pa~lo fuperius diétü cll,quod OpOrl:t amiçu ~ide,
re peregre proficifcentê,pert.:rra~pe~ltem,C?fu1tacorla er.
g o imaginatio hoc modo unU faClt.comuo.e ~I(um .: fcd non
ha irrationaLs & ipfe caur.. m fub lunglt dICCS,'1' OpllllOlle)
no? habét i rra;iona~ia :?p\nionê a~t non hQb~t:~uia nô. ra,
,ioClnancur; in Opll110nC COlm cermillatur coglta uo. cogita,
tio aût per fyllogifmij,~ rat!oci~ation ê,quid ag~n~il in,
uenit.Co unt quatuor,lmagmatlo,con[ultatOrIU,oplmo,ra.
tiocin,wuil,côfulratoniï idcm effc in nobis exifi:imanr,quod
ratiocinaciutl.Hoe aüt eft abCurdii.8i enim 00 idem dl: ima
ginatio,8ç opinio in nobis;nec,qua: ea fequuntur, (um inter
fe eadem,colu!tatoriü,& ratio.Eam eoim qua: eIl in nobis.
jmagin3rionê Ccquitur côful~aroriü:opinionê au té rationale.
. ' Qgando fit intempcrantia. natura autem feml
t.l!
per,q li fupra efl,efl: princeps) & imperat J & mOI
.uer uriam tribus moribus moueatur.
J~remper3lHlagra:ce dè ~~eo:.g"{ o:..En: autcm aIiüd «Keoi..
Cft 0:.,& alrud .kK<'~Tf10:.. A~~"'lTi 0:. eoim dl: pugna affcétun &
J'adonis quando nihil adhuc uicit,fed ea adhuc anceps pu,
sna. A~e~ :f!t'Jt.:Ut efè,quado aff:..étu& rar:oné fuperauerinr.
Scien na aut pr~dltu m no mouerur ,fed manet.
SClem;a pr~d l rum appellat cOl1tcmplatiuum ioccUedü.
Ei autem congenitus dt fi:atus) ut f;rpe didum eft. fi:ames
tllim magis illldiigimus.
Qgoniam ;llir h~c quidé dl eius,quod uniuer
.fale,exifhmario,& ratio:iI1a uero eius,quod efi fi!1
,gulare.lI1a enim dicit, SI' oporter ralem taIe facere.
·Hecc uero SI' hoc tale. Ego auté talis.Iam hxc mOI
uet opinio)non uniuerfalis, url potius ambce • fcd
illa quidem quiefcens magis!h~c uero non.
Hc fylloglfmii apponic,& qu.crit,qu:!lla c,us fè propo
{itio,qua: mouer.Nam cu flnr,inqu ir,duoE exHl:imarioncs.i.
)?ropones: h:!c quidé uniuerralls:il1a uero par[ICularis: fiue
illa 'lu' dé minor,quâ dixit particularé: h:!c Ucro maior,qua
dixit vl'em:qua:rendii ea,qua:nâ mouer. Talem aue fylio.
giCmü innuere uidcc:Ego hoLlé ccrrui.quicüqJ hollê lerret
(ft uir fonis. Ergo ego uir fottis.Ego fum uir fonis:oém ui~
rü forté coronari OpOTlCt, &: me crgo oponet coronati • In
his maior quidê eft propolÎtio,quz didt. Oêm uirii forté co
ro~ari oportet.Minor autem ,qua: dlcie. Ego fum uir fortis.
Nue.n.ut de fecodo fylPo uerba (acÎmus.Per ha:c.n.primus
fumptus c.~. In his (rgo propoOlbus minor eft,qu:x: magis
mouct,ut la d1ximus.îvlaior aüt li eft maxlmc vl'ls (ft oino
IroobiJ s:minorc aUt mmus mo~ct, qtenus ea mlll~s é VYIS,
minor.O~ortet ~tgo mOlü magis dare minori.Duos aut~m
fylPoslig nat t~CIte pcr_d~as proponcs. V na.n.coem accipit
primi qUi dé codu!i0ne,lecundi aût ,pponê.Oc.n.dicic • llia
Sldê didt,q, o}'talc tale facerc. H~c ë pria propo primi fyll'i.
dicil:Tcrruiffe hoftem cft fe fO!ti~er gcfsiffe. Ego aut talis.
Hzc eft cois propô,qU:r cft prim! fyllogifmi coc1ufio:Cecu
di aot propo,quz dielt: Et ego Cum uir fonis. Et uide q, nec
ordine proponil,ut nos,u~us ,~{è:n.ec fic dixit terminos , fcd
Iloftroijt terminorü IlgfiatloOl[tm~les. ~a?t h~c mouec opi ..
J1io.no uniuerfaui, Dubitat,nllqulà opm!o minoria mou ct.
N utritiuam ergo animâ necefTe dl habere qUiC
qUid uiuit & habet anima) a generatione ufCj3 ad
corruption'é. Neceffe d! enim)quod gignirurJh~/
bere auéhoné & fummu incrememu & dimin uClO
nem. H~cauè haberi finenutrimento nôpofT~n.r.
Neceffeeft ergo unu effe nutritiuam facultare In
oibus)quce narura producuntur,& corrupuntur:
[enfum aue nô neceffe dl in ofbus uiuétibus •necp
cnim quorumlibet fimp1ex corpus taélu conring1t
habere:nec fine co fieri potefi,ut fit ullu animal..
QIÜ animatorü alia quidê funt imobilia , Ut planca:, ~ha
aot mouent,ut aialia,& cora qua: mouent, alia qui dé felpra
in uniuerfum mouêt,ut ambulatoria:alia ant ex parte,et eO I
rum alla quidé [unt fublunaria) Ut plamanima:alia ucro fUI
perlullaria,ut cœleftia:propterea ergo Philofophus in pr:r,
fentia in hac pra:Centi cotêplationc difcernit ambulatorla a_1>
,oino imobillbus, 8( ab ijs quidê,qua: mouent, ex parte aO I
motü peragot,drc necdfario Iriplicé ambu!atorij diftinéè 'o
nem:dico aüe ad plantas,& plantanima,& cœ!eftia. InCiPit
~iie tradere p!atarü>& ambulatoriorü driam.Etfi.n.ut~qJ,
inquit,habeant nutritiua anima ,ced ln plama:,inquit,no ha l
bem fenfiüua.Habêt aut ambulatoria aialia fenlltiuâ.Er ho
rum ucrunq) duobus argumêtis ofrêdit. Et primü,q, pl~n~~
non habent fenfitiua,iuaa & probabili de caufa:& ex ronl~
bus,h:!c quidé proccdit a corpore plantarnül1a uero ab al l
ma. Et ha:c ca,qua: a corpore.P!ala: inÇlt,fimplex quid c.'
ft uidenc.etfi.n.ex quatuor dcmétis c~nael1l:rantu tn in (18
dominat terreftre,ut ex eo folo effc uideallt.Efi: aUte rcr rCI
Chc infeoCile ,Ut teftificant,qu~ funt in Ilobis,terrdheis par·
tes no femientes:olfa,inquâ,pili,& ungues. Qfro.n. (el1 (u 111
habunt,qu2t ex terreari côaanr,& ci adh:rrent~ Ctqui d(~
ciufmodi nec raéH'i habere poffunt. rpfe.n.plures oppofiuo
,ms apprehêdês,cx plutibus,& fortaffe a:quiualetibus, uul e
coponi. Hoc cft primii argumenrü, quod ex plantai a cor'
pore de(umpto dt. quod aot ab aia,quodâmodo fic habe!.
Non hot inquit fcn[um plâte:fenllle.n.fic formas fine: ma'
leria app~ehéde:êt:iam ueto nô apprehêdae. F ruara.n. ap'
prehedem,cu m:c po[sint ad iucunda accedcre, q, affixa: ra
djcibus hzreant & liot imobiles:ncc molefta declltlare. Cl'
aiïl ambulalori;iure & necdfario fen(um hfir,duabus rÔ1l1
bus dcmôami porea. Qyaru prima eft elufmodi. Si l1o.~~
benr,inquit,fcn(um ambulaeoria, tcmere,&: in fuum C'xwO
mouebunr.partim quidé Cl' ignorét, ubi eft finis mOlUs:pa;
tim uero q. pcr przrupla in pra:cipitiU ruant: quia fel1(u;lt
difcemir.Natura aüt nihi1 ad incomodü,& pernicié ai!l,u il
cit:fed oia oino alicuius gratia facit:ud facie euéta corll,gfi~
funt alicuius gra. VtrunqJ aût horn ex pilis adllrui & co. rli
mari pût. Qui.ll.funt in capite,&: fupercili"js,& méro p.I II,a ,
cuius gra faéh funt.Ali"j.n.fuOl cegumêtÎ gratia ,ut qUi (U"t
in capitc:alij cuftodi:r, ut qui fum in fupercilrjs:ali:i pr~pt~
,ornatû,u t qui funt in méro,& genis:qui ailc [unt Cub al~s, d
i0 capitc in fenedutc cani ,alicuius quidé gracia !~Ô funt, C'ct
fUnt euema eorum, qua: funt alicuius gracia. Illi.n.propt "
abundallccm in ails calidltatê & humidiratem: Hl ucr o pr J
pter tunc abundamê in corpdre pituidi.Srcundil arg urllcn ,
tom cil huiurmodi. fènfum I1cccffc dl habeant ambulacod
ria. Cum mim inter multa nutrimcnta ucrfelltur , (0 ~uo 0
moueamur,cognitiua facuhatt opus habem,quf pofs lt pr a
prium Ilutrimentum ab alieno dlCcermre. Plant<e ucr O ed
n6 indigcm:tUm proptcrea quod no mouemur , tUm qUai
iuxta fe ilrum habeant alimentum, hoc cft terram.lie po a
qU'lm diftinxit ambulatoria a plamis: difccrnic ipfa eu~rll •
,plantanimis , Plant~11lma,
.
'
. n~n 1la b cnt per~c'-.
{ Alor"
mqult,
fcnCus:uiCum ,& auditulll,& odotatO. Ambulaton a aUi,ti.
hOB edam nada funt. Et taIpa habet ufum : ctiam ft (U ail
'l1lU1li,a 'cgitur: proptcrctl quod-tcl1am &cqucnter.fub~
f
1
em
-
,VcrrJJ c•
�D
:e ,~
98
V~rmeHnim, ttiam li uifum non habent,dum mouentur. clfrnt ex tlem êtis eœtdiia:dTent &. cortuptibilia. A.d quod,
fcd {am ~11 natura per molliticm cius ufum (upplcuit. Poft,
q~am a pl;jranimis quoCIJ (lc ambulatoria difcrcuit: rranût
(Mm ad lradendam cœldtiil d ffcrentia &. ca dicit ab am.
bulatorijs d,ffcrrwl' ambulatoria quidë habeant &. natUra
Icm,& fcn(\ riuam anima: cœldtia autcm fola ratiollalcm.
liz cco de cœleCbbus dixilfct, infcrt diccl1s:Cur cnim habc
bum irrationalë <Hoc autem cxiguii didum alitcr quidem
Alexandcr:alitcr ucro Plutarchus cxporuit. Alcxader cniro
diCit,Cur coim habebullt cœleftia [cnfum (Neq3 cnim co'
~m ~otpori fen(um haberc Metius dt,neC}3 anima:. Corp()
ri qUldë,eo cp affcdiollibus ~1uidê, &. pafsionibus obnoxijs
Corporibus eôferat Ccnfus,ab qs,qua: corruperc pofsim';'lla
dcre~dcns : Gœlcrtibus autcm, qua:;!b omni affedionC",!Bc:
~afslonc temota funt,nihil eôfcrr:nam qua: fcmiunt.. pamn
tla ,Cemiunt: Haoe aUti [unt ~b a~ediol1e &. paCsione aliena,
&:Intrnonalia. Scd nec eorn amma: confermt.Qua:,n.fcn,
fiunhabellt,eum ad unluerfal il reminiCccmiam habit ut cx
~s)qua: ptr fenfus in ûngulis illueniullt, ad uniucrCale: qua:
InCullt,rationes etigantur. Calcrtia aile fenfu noegenr:Sem
Ptt ec\im intelleétiue opetantur , .& nuoq:ï ab uniuerCalibu9
reeedunt. Senfus aile dt particulariü apprehenfiuus,& cir..
Cil ea ag;tatus 8< inuoturus, non finit intdleéhi immor;ui in
lInju~rralibus:fcd nugaci uicino Gmilis dt,qui multa loqui.
tut,&: legentê interturbat. Sic ergo Alexander,&: ~m cum
no habet hoc didii negationem,no,fed fic ~{hCur.o.babe~
~it<& legit ipCum interrogatiue. Plutarchus aut iter COl1tta~
l'tum ingr~d i ens,addit negationê,non,.& dicit:Cur enim 00.
habtbul1l fcnfum ealdlia <ne~.n.corpori metius dl non,
ft~ habere. M d lus dt cnim elfe fenûtiuii,(j nullo fcnfu pra:
d', tum:eo q, id,quod (cmit,eo quod nô fc:ntit,eft pr;uiofius •.
SI àÙt dixc:ris,ergo patiuntur, 0 fc:miunt, &: nô utiqJ Cunt ab
O~ni affcéèione aliena,.& immortalia. Dico,cp nOIl. In ijs:
tnlm qu~ funt fub luna,uerii,dl,quod dicitur,patiëtia Ccoti
te:i\[a 'luté nihil patiêlia fentiunr.Q!Jarc: eorii cotpori cô(ert
fenfus,Sed &: eoro anim~ côferr.NeqJ.n, dèilli impcdimm
to ad uniuerfaliü cognitionenl:C:o cp ptr fenfus quidê parti,
c~l~tia cognoCcimus • A particularibus aut( ad uniuerfalia
trlglmur • .& q, 0 Uticp in oobis ratiocillatio a fenfu, tanl.}; a
llugaei uieino excurit• .& intcrturbar,apud 'luos uicij qu~
tquus eft:in c:Xletlibus cerre fCClcurbari nequeat,a.pud 'lUZ
~i tij equus non dl'. (Deotu~.n.e~ui> ûeut dic!t in Phxdro
Socrates &: boni,& ex boms)mlnlfcftancc rallone con cor ..
diam ani~aru,qu~ funt in cœldhbus.Simul.n.operatur,&
Cum furfum erigitur,&: cü deorfum dtprimitur,&. 00 impeditillic fcnfus.Quare côfen anim~ ad cognitionem partieu
larium &: uniuerfalium,fen(us.Deinde PlutaTchus oô Icgit
contr,,;ô,ut Alexandcr,fed flc.Cur.n.cœldèia oô habcbû't
fenCum ~ An enim eorii ani!11<JZ Metius dl fenCum nô habe.
trŒr ha:c quidem de côtextu, &: qua in ipfo dt interpretü
di{fen(jol1~.Licet aoe ex ijs,qu~ dicit Ar~~otdes,oftell~ere
ceelcQia (en(u catere, Efr autem &: omnlo argumentotll ex
iis,qua: dicunt Platonici,cMutationem afferTe.Age crgo,fi
Uidetur,hoc agamus.Q!lod ~tgo ratio~alc:~ habc~t aniln:a
C:~!dl:ia ex corii motu omnibus mamfdlu dl:. CtrcUlatlS
tnim in :odem motUS nô ab alio fiat,43 a ratione:fcd de fen
fttiua di(fenCeriir.Arifrocdid.n.dicul1t no e(fe in i'js fenfum,
llquidë ra Cu nt ab affedionc & pafiione aliena:patitur autê
ft,nrus Cubiedum.Sed di.:ent Platonici,O AriQoteles,in no
biS Piltiête fubitdo iudicat affeécionem &: paCsionem facul
~as:in en:ldèibus a~tê folum cft for~arii iudiciu,mJlne pa~
flont.Q~omodo.n:.no funit abfur,d~l,aerem qUld~,.& a~ua
1 ne,PaCslone fcnfilin formas CubmJnlftrar~,.& fufclpere.cœ
stCb a aUtcm non polfe finc pafsio~e fenftlla appreh,endete(
;d fi habc:ne,inquiunt Arifrotc1icl , {enf~m ~œ~dha,&. la,
fc: um quoCjj omnino habebunt.P!~ce~'t e~I?llpfe om,nes
C'\~rus,ur quod cft dcu:rius. Vbi am m~li~s,llhc &. ~cr~tlus.
l}'0modo autem tado habeant~ ûqUldc cadus qUldc plu,
.jl~ Us e1cmêti~ i~digct ad generationcm, ut qui ~lur~ co pre
dlcunt Platonici:cp non necelfe, ut tadii habc:aot cœlcHia.
Apud nos enim forraffe dereriora melioribus priora funt,&:
Ctmul Cum.ln illis autcm eeia ipfe AriCl:otclcs rarionê reprobauit. Ait eoim ca haberc rationalem,cum irraciooalem no
habcanr.Q!lantû itaC}3 ad ration cm attinet,etia in luminofo
corpore omnioo erit & irratiooalis,&. ucgecatiua:ûquidem
ubi meliora,illic &: deteriOl"a:quod cft abfurdii.Non cft er..
go om nino in omnibus,ubi mclius)llic.& dcterius. Rurrui
dicunt AriQotelici. Si Cenrum habem cœlcftia:omnino ha.
bcbum & inftrumëta. Omois enim fen[us operatur pcr in.
nrumenta.Sullt aüt fimilarium partifi cœldlia.Ad quod di
cuol Platonici, Cl> no omnioo per ioftruméta fit fwfilio ap~
prehenûo: quandoquidem cria in nobis cômunis Cen[us in
uno rpitltu el<iCl:ens,quint}3 CenfLlum fenfilia nouit. Porro.&
irrationalis per unum [piritum omnia fenfiiia coprehcndic.
Q!lamobrem &: ipfe dicis,proprie fcnfus unus cft,.& fenfo
, rium proprÎe uno.Sed rurfus dicune AriLl:otclici,cp exiften ...
tcntibus-<]uidê Ultalibus,no necelfe eH elfe cogoitiuas facul
tatcs:ut dedarant planr3:,quz uitam habêt, 00/1 cognitio ..
ncm, fed exiftenribus eognitiuis , omnioo funt &: uitales.Si
crgo habét cœleftia cognitiuam facullarc, irratiooalcm.r.&
ciu ; animalcm habebum facultatë:iram dico,&. cupiditatë.
A bCul'dum aür cœleUia dicere ud cupere ,uc! iraCCl:quia &:
corrûpcrcntUr.Ar quod dicullt Platonici,q, habcnr cupidi ~
ntem eœldlia.Cup'unt.n.imitatiooem imdleétus,Oquid(
Jlic ubit}3 dl:illa uero ubiCIJ fiunt,etfi Ilon Gmul fcd particu
latim,1 l'am aurem non habent.Ne~ enim ncc:rrc rft.Ecce
cnim clia plantanima cupiditatem habentia, Ilam &. mole.
flia,& uoluplate aŒciuntur ,no irareumur, neq, enim fe ul,
cifci & dcfcndere ccrnumur. Porro .& per quintum argu ..
memil Arifrotclici adftruunt, q> fenfum nô babêt cœlcHia.
ft cllim omnis fenfu6 ci rca extcriora ucrfatur,cœlcfrium au'
rem nihil eft ~xtcri us. Non crgo fcntium. Ac! quod dici po.
. tcft, q, etiam io cœlcLl:ibus eft exterius. (fr.n.extra circüfel'Cntiam centrü • Q!Jare fenrium. Platonici aut ûc probantl
q. Cwtium. (l fel1tire,etia cognofcere,co:ldba quoC}3,ut:mc ..
110ra ,fcntiunt.Ha:c eum dixilfet, acccdit & ad diCcernendôl
ambulatoria a plamanim:s. Sed in his contêplatio, Deo dl
g.r~tia,finitur. Nutritiuam autê habeat necdfe cft gui"lui '
UIUlt,&. habet allimam. Dieicdiff"eremiam animalls &. plan
r:r,<p eciam li ambo l1utrÎciuam habeallt,tamcn an:bo [Cil ..
tltiuam.Nurritiuam enim habcae omne animal necdre eft.
tI enim non nutrirur a principio gcnerationis ur~ ad corru,.
ptiooem, celeriu$ corrumpitur, 8< ad [ummum il1cremen~
tom non peruenit, nOI1 ntcelfe dt autem,ut omnia, qUa! ui.
uunt,fcl1(um habeant. Qua: eoim fimplex corpus habcnr
Ut planta':,nô neeelfc eft,ur fen[um habeanr.flmplex aut('~
corpU$ plantf dicuntur habcte,quia ex folo terrdl:ri forma
&. ~haraéi:erê Cu f:ipiullt • fcd fieri nô potefr,ut fi ne CenCu p~
alllmal.fenfum am nOlll1ece(farifi in oibus allirn alibus.Du
pic x eQ huius fcntenti~ ledio. Qllidam enim libri habem
, .,
~ ~'
"
b
'
1 vIX "ll"1Xa-, TO'Ç ~{ojO'Ç.I.1I1 oml1i us animalibus.Ah uero i'~ d'mx
(1", rÔlç ~c.7(1'" v.i.omllibus uiuenribus. Ccd û fit quidë TOÎÇ
~c:,"'>,
Iloe eQ aOlmallbus ,cft pro co,quod cft ~c.7a-,v id di: u i ucnti~
bus,utplantas eriam côprehc:ndar.Q!Jid eni:n dicit< Quod
flollllecelfe c~ quiequid ,ui!,am hab~ct, ~enCum quoCll habc.
l'c.O a,ut(~ Ccnptum cft. ~ IX "ll"1Xa-, TOI~ ~c.. a-,v, id cft, in omni,
bus uluenubus,reéèe habet.ûc cnim magis cô6rmarur Cen,
{us.NeqJ eoim quorum fimplex corpus dl: ca f(llfum con,
lingit habere.lia:c eQ,qua: lit a corporc co'nfirmatio,olècn
dens lion elfe in plantis taéèum.
'
Nc'.J3 ueroquf non {unt fonnarum (u(ceptiua,
fine mareria. Animal autem fenfum habcatnecefl
fe eft) fi nihil frufira facit natura • Alicuius cnim
gratia{unt omnia)quf (unt natu~a:ue! cr~nt euen
ta eorum)quét [untalicuius gratla. SI cOlm omne
corpus ambulatorium non haberet fenCu'm ) COf/
ncJaucx Cola aa~ quinta CubLt.1miil fune ,~tfila,SI.aldte,m , ~umperetur) ~ oon ad fi~em peruen:iret,q~~d dl
.
lo.Gram.fupcr anlmi.
R IJ
�'r
~us ttitJlr~.Q!!omodo.n.nutriuntur{ iis enim; bilia, rea tamen non habuc rcnrum, quia fUhtingenerabi[ia'
manent) id addl eo jn 10co} unde ,fiOl cempus.Nullü ergo corpus, quod cft nô perpetuo ma.'
lIens,habet animaill ûncfeofu.Hoc di{rum magis oetendlt
Jlatura produda runt.
~ux perpetuo
p c plantis di c)t.e:,~ coim formam non fu{cipiunt line: ma
.tw a,utfcnfus,fed cllm materia. Qua:cunCV (rgo inquit,foX'
mam pcr Cc nOn fufcipiunt, ut planta! non habc~tCenCum.
,A nimalia a utcm habcnt (co.cum . F r~frra cnim in cis effet
motus.Si coim non fentircot,ad fuam pernicicm moueren,
tur,&:in folfas inciderêt.nihil aJ,ucm fruftra , ue1 ad malum,
& incômodum
ud alicuius p9'ratia , ud euen
- facit natura.Sed
1
,ta erum eor~l,quae funt a icuius gratia : dtdum dl aot ~u:r ..
l'lam ca am .Pubicant autem dtcentcs nô Colas dfc plantas,
.,qua: formas flne maceria Cufcipiunr (cd &: quofdam fcofus.
Vifus enim &: audi~us re: ucra form~s folii apprchendit: ille
,quid~m colores, hic uero fonos , &: non fit nec uifus color
utpote al,bus ,uel niger:nec auditus fonus, utacutus, &: gra~
uis.Sed caaus quidem' ccne non (olum fo tmam appre:hendir,fed etiam maceriam:frigidum enim np apprehendic, Ilia
frigidum fiat corpus.Similtter &. in calido,& huiufmodi.Di
.ci mus aucem ad hoc, q> formam quidê allima .apprehendic:
ru.ucria aUlê agit io corpus. Quare omnes fcnfu s formam
{olam apprcheodum:fed nequaquam materiam.Planr:r au
lcm n~>n fo~u.m fOJmaOl non ap~rchcnjjunt: fcd &: ab ipfa
materla arl'lpuJOcur • &: ab ea pauuntur ~ in cam uicifsim
agu~t. Nu~quid auti etiam in his did p~td1:,,!, flcut in ani,
Jn~lt bus.aOlma formam arprehcndir, lic &: in plantis. Ta,
.é bua qutdcm facultas tcrr:E formam apprchendic: COI pus
ilutCrn plamar.um a c~ngi bi li bus parieur ,uc colltgatur etiam
plant~s haber,e fen6uuam facultalê. Scd qualldo hoc etiam
dcdcrlPlus,alla argumêca hoc fubucrcuoc. Corrumperëtur
&. ad fumm.um incremcmum nô peruellirër, quod dl opus
natur~. QlIomodo eoim nutricmur ,ft non habcanc fcn rum)
inquir,anjmalia~Non pcruenit ad "mm, hoc cft ad fummü
incrcmencum,(cd corrumpitur .Si coim pcr tac1um cogno.
[cie ip(um nurrimemum, &: ipfum digit, aucrraeur autem,
quod molcftia afficit: fi non habeam fenfum, non nutriunrur)&: corrumpcntur animalia,ut qua: 110n nutriancur.Plan
ra: autem,ut qUa! perpetuo maneanc, fenru 11011 egent. H a J
hem enim prope liCUlD nuttimentum in terra, in quo cft &
plama:quod dixit, Vilde natura produéèa: (ullt. P lamarum
trgo ddinicum dt nutrimcntum,& propterea planta: (en(u
non cgent.Animalium autem cft indtfferrs,&: inddinit um.
NOtl femper cni1l1 eadem adhlbet nutrimcma) & opus li,.,
.,Cllt fc:ufu1CJui dtfçemat pro pria ab alienis.
Fieri aurem non poreft ) ut corpus quidem ha l
beat animam,8C'jntelleétum iudicariuum fcn[um
autem non habeat : fi non perpetuo man~ns q UÏI
dem,generabile autem fit. Atq ut nec ingcnerabile
quidem.Cur cnim non habcbit ( An cnim anima::
melius, lle1corpori (Nuncautem neurrum .llla
enim non magis intrlliget.Hoc uero nihilo magis
eritpropter illud.NulJum ergocorpus quodnon
perpetuo manet,habet Flnimam fine {cnCu.
Iurc,inquit,habellt animalia (en(um quia fieri nô poteRut qua: habcnc animam,&: [Unt generabllia,& nô pcrpctu~
~ a,n cll Pa,fcnrum non habeanc. Perpetuo aUtem manc:n tia
dlXlcpropccr plamas.Ha:cenim &:animam hab ent &: fune
generabl!ia ; fc~ 9uta ,=erpc:tuo mallC:nc, propterca Cwfum
110n,J}.l~ent.. DI~.taut~ Inccllc~um iudicatiuum,&: nô ampL CIle~ J\l teUcéi:~l.ne ~Idc:a:u~ dtfcern erc animalta a plamis:
.~cd. ratlonaba alll~~ta a plans ••1Il ~is ~nim magis eft necef.
~a tlus [cnf~~ ,{jq~l~e,ea q~0'll magtS dtfcernullt. Acqui me
I ngellc:r~blha qUldc,lIlq~lt,habtnt fenfum,ut cœldlia. Hoe
t lllm cLiam opillatur Arlfrotcles • NCqJ cnim anima: coru
!lec coayori ~o\lfm hab~re fen~um, & diétü dè,quomodo:
III cOlltcplauonc;& 'l' allcer qUidem Alexander aliter uero
Pl~tarch~. hanc (cnccnci:i accepi~.E)(ifii!bat ugo Arin.co:
Jcrua 81. wucrc,8I. dfc ambuluorJil;ca C0I5 diclt fCPlpcr mo~
Arifiorelcmdft in fcntemia Plutarchi.Hoc enim dicit)nul,'
lum dlè corpus habens animam pra:ter plantas, quod no~
,h ab(at (cnfus:nil1 quis dicat , CI> ha:c eft côc1u lio fup erio rl1,
&: n6 ad prDximu refettur. Si quis enim hoc dicat, nlhil ha',
1
bec Plucarch~s ex pra:fcmi diéto,&: in his finitur aaio.
Atqui fi quidem {enrum habeat,neceire dl cor~
pus effe fimplex,ue1 mixtum. Simplex autem non
potc1l".Taétum cnim 110n h3bebit.Eum autcm hal
beat neceife cft. Hoc au rem ex his manifdl:um dl.
Q!!ia enÙ11 animal eil: corpus animatum!omneau
rem corpus tangibile ! tanglbile autem raétu [enfi;
le: mxeffe cft & animalis corpus eLfe raéhuii , fi fit
feruandum animal. Alii enim fenfus per alta (eol
tiunt) Ut odoratus uifus Juditus.Q.god rangit aU
tem, fi fenrum no~ hab~nt > non porerit ha::c qui~
dem fug.ere)illa uero capcre. Si autem hoc efr;fien
,llon porefi,utferueturanimal.
PoetiF dircreuit Ariftotelcs animalia a plantis 8C. cede l
Il:ibus:nune difccrnit ambularoria a plantanimis. Voles aU'
tem eorii urgenrem diff'eremiâ ofrenderc, dicit primu in qui
bus côucniullt,ct appellat & ambulatoria animalta,& pHit3
l1ima,côtnunitcr allimalia: quia animalis dennilionc ulraCJI
fufcipiul1t.Sunr.n.[ubfiâtia animara fcnt1t iua utt3C}3. Efr crI
EOcomune in omnibus animaltbus,cp mi xta {lm &. nô {jJll
plicia~cômunc alle ipJls,& cp raéHi habe:3Ilt, Na~ &. pbl~'
'tanima,& ambulatoria mixta funt & taa li habêc.H 'X c aur
cômu~io lIec plantis ill~rat,ne,c cœ'lefiibus. NCC}3. Il.plant~
funt capollez/cd udutl fimpllces: a folo.ll.tcrrcfrri forma;
&: characcerê fufcip .unt.Sed ne'l3 tiK'lli hab em plant:r.Rur
fus ca:lcltia mixta nô funr.Secund û Ari Hotclcm. l1.nô (un t
.tx et,:mêtis,fed ex quima Cubf!â tia.Simplicia crgo.Scd Jleq3
taétu h.abc~c cœlefba fccun~ll Ariltotdé.H :rc 1ùnt i Il qUI'
,bus alllmahalllter fc conucl1Ium.D ci nde pofh:.fj h~c ofl: lfl'
dic,mOlllh at q, animalia uere &: mixta fU ll t,& la{tù habêt.
H oc aOt &ame traditam d.ffc remiâ ofrc lldit, &: pofl:: lradi,
um,n o ij(dern argum ëcis.Nos autem primurn dlffetcmiaSJ1
dicimus)& lie dcind e cônectimus,qu;;:: deducu nt,argu mel1
ta.cp rnixca (Unt animalla,&: caaÎl habêc . Et qua:na cfr dl,f'
feremi a ,; Planranima crgo,ud [olum raétum habcnt, uc Itl
fpong ijs )uel raau, &: guftum guenda ,qU ~CU Il 'll habccpro
poreionem cum uêrre,&: ore,ut leftllcea. Ambularorl:l au:
1em habem omnes fenfll s:aut ca, qu a: cil fcnru p.opor tl OIlC
Jlabeanc. V crmis eniro co cp uifum n6 ha bec, cU mollt ~a r/
)l e. Ambulatori a enim uolullt habc re &: uifL~m ,& au ,tU,Uf
&: qua: funt procul,mab dc:chncllI:&: ideo diaulll cl , ,
AIt aures foni cus pcrnicum pulrat equorum. &:,
Ad me UOl( cir.cu m pati cntis ucoit V lyfsis.
ln hoc erO'o d,ffctunt ambulatori a pl5 animi", Et h:r c dl
.qu;dë difu rc:ntla. In his crgo dici mus,qu:x: fune antt: J'fftt e,')
t lam .. argumêta: ex quibus ft ofrèdert,q> éje. jixta funt anl'
malta,&: tacto hab ent. &: pri mo oft(d erau~) 'l> mix a (1.1 11:.
r
fic.Oportct ergo fcirc,on1nc aOl Olal fen!' tiuit baberc raéh •
NC'l3,Il.po{fllnt,qua: taétli non habeur, liu habcrc (C(l (LJ~
Oporret.ll.fubfl:raeum d rt: dctcriorê.QlIicqui d auc laéè u_
haber,mixlû efr.Et omne ergo animal mixcü efl.Qlo~ all~
,CJuicquid hét caéèû,mixcil cft, clarô cft. Ex quibus. n.coP'!
ficus cft caétus,ea ecia apprehêdit.Si aût apprchêdtt calldl!~
& frigidu,&: humidu,&: {iccum ,~ n~n ~Iü unu c~mc~l~~
.clam cft,q> cx his côfl:itUirut,& c~t( mtxtu. QlI01113 er~ be
hoc argum cm oftcnrum dl,&: mlxtum e{fe 3Ilima!,& ha
te taéèü:obitcr aut10ft.!ndlmus, ~tia ha~~rc taétu:agr: o~CI1
damus primo,,!, taéè~1 habe~ amma,l. S~lrc.cr~o oporccnd'r,
(X tangtbilibus proprte nutrlmur • SUcel emm mCcar co
..
C1 '
. do. Al'~~ autcm,n r:,p,.
cr acud
mcntorum obtlUc.\1t .an numc:n
.,,-le ni 'luidcm nLltflunt. UtpoLC odorabl~a. ud au~~tdi4&
�D E
A N
uifibilia.Si crgo ex tangibilibus nutrimur:necdre câ autem
OIpprehenderc: illa, ex qUi bus nurrimur: Taéiu ergo dl ea
OIpprehmdere:& dl in nobis ex necesûrace radus, ut ca ap
prehendamus. Ipfe cllim folus c:rra medium apptehendir,
nliqui autem per medium. Efi ergo in animallbus tadus.
ha:c ante traditam dlfferentiam oficndunt, elfe ladii in 110'
bis,& mixta elle animalia.Pofi ttaditam aur di/fcrentiâ,rur
{us oLhnd:r mixra cfTe aniroalla.Air enim 'l' li oflenfum efi
otnne animal clfe fenûriuum,necelfe efi,ut habeat fcnforiü
per quod fcnrit.Scnforium autem mixtum dIe neceffe efi.
Neque wim potdl: ex folo igne elfe. Ignis enim ma gis cor,
tumpir,quam parté côfl:ituit.Scd ntcp cx aere,uel aqua elfe
POtefi:[js enim ali'l: funt credit:r faculrate6,perfpicua,perfo
narrix,& odorum tranfuedrix.Ne<lJ uero ex fola terra elfe
potelt.Sum enim infenfiles,qua: funt in nobis,terren:r par
tes,ut pili,ungu!!s, olfa: &: non folum oppolitlonem terr:r
~PPtehendimus,ut licci,&humidi:fr.d & caIidi, & frigidi.
Oporret ergo eife ex omnibus fenfitiuum , Ut cu fic mediü.
omnia apprehendat. Elt l'rgo mixtum. ~od autcm taéHi
quoque habec animal,quinque argumentis ofi:endit, quorû
hoc dt primum.Nl'ceif<Jrius efi animali tadus.Si enim,qui
funt uifu priuati,uiuum,pr2tterl'a aUlem &. furdi uiuunt,&:
qui fum olfaêru priuati,ut fi quis habeat in narc polypum.
A.ccedit his ,quod,& quibus lingua efl: ampmala, uiuunt.is
~Utem, qui taêrum amifit,ut paralyticu~,no potea uiucre.
tn ergo omnibus magis neceffarius tadus ip ncbis. Secull
dum argumentum.Si animalis ddlnitiuus terminus efl: fen
fttiuum,& ad animal conuertiwriS\'nlitiuum autem fecun ~
dum tadum dicimus:'Ea el'go in nobis Ladus. Tertium ar
gumentum. Tanto efi c:rteris fenabus magis nccc:ifariuB
tadus,cp alij quidé fenfus funt in Ulla pam:taêrus autcm in
tOto dè corpore.Q uarrum argurne tum.Adeo dl necef"
fatlus taêrus ,quod eius quidetn fubieda,ur tangibilia ,tolii
~Otpus corrumpllnt,n modum exceiferim:& iure, quia dè
ln tOto corpore tadus: Rdiquorum autetn fenfi[iu m ex"
lelT~s il,lud folum fenforium corrumpunt, cuius ea fenû,
e.SI emm d'cas,quod etiam guflabilia tOlum corpus cor,
tU~PUnt,dico,quod eciam gunus efl: quidam tadus, & ut
ta~tus)m agi s corrumpit toLUm eorpus,quam, Ut guCèus.Si
qUIs autcm dubitauerif, quid igilUr-:' Odorabll:a nOIl rotum
Corpus corrumpum,utptCè,li'tc:s fpiricus~& dicimus quod,
pet tadum ii quoquc corrumpullt. Eo co im quod faciunt
PUtre[aél:iollem,eorrumpu nt:purrefadio aurem taéi:u agit.
Agir enim prorrulJone.Protruflo autem radus en.Rurfus
d'Cllnt,cp cciam U1ûbilia tomm corpus corrurnpunt. Video
tes enim nonnunquam a iquid [erribllc ,timorc: corrumpi ..
tUI'. Ad guod d,ci potefè, 'l' timore , ('0 cp faciat frigiditatê,
corrumpn:frigiditas aUlem ca taCtus.Hoc ea quarrum ar"
gumenrllm. Qu,ilium argumemum. Neceffarius ca ta,
é'tus,quia hic (o[us ad hoc, ut linr, c~ofe~t, r~liqui ,uero a.d
hoc Ut bene: {im.Dicunt autem, cp etlam IrratlOnalla & Ut'
Cum habent & audilum,& odoramm,&gllfium.Nunquid
aUtem ab iliis po{funt difcere Muficam, ueI Aaronomia<:'
Ad quod dlcimus,quod odoraws quidem,& guaus, qua,
tenus pcrfcCtiora faciunt animalia,diculltur ad hoc,ut bene
~nt,confcrre. Aud;tuS autem,& uifus , & gufèus Irrationa.
llum confere ad hoc,ut bene ftm. Primum quidcm, quoni;j
f~tus fuos audientia,&: cos uidentiél,eorum curam gerum.
}?~tuum autem fuorum ('uram gererc,dè Hiis bene cff!.'. 1a
llet~ & alioqui audicncia animalia mani'uefcunt. Audir~ er,
go fiS opus dè ut audientia manfue[canr. Manfue[cere au,
:er:n bene cfi'c: ~il:,qllod hab~nt ex audltu,&: uifu. Videmia
nl~,C]u:r a nobls in fu.cefillnt,m,.lI1f~e;[cunc. Et hoc ex l'o
~::tnlffL1:um dè,q> qua: in rencbris agm fcr,:r, ~grcfies funt,
, ferocCs.POnlJUam ergo h:x:c dicta funt,lrI hls concempla
'I~~& PI"a:fcns de anima (raCtatllS, Deo eil: gratia,finitur.at
q ,r [enfum lt:lbet,ncccffe ca éorpusdfe ue! fimplex) uel
IllIl<tum.Dicit ca CJlI :X: ltabent animalia inter fe communia
l'ion ut d'é"
,'"
d cl
(el!!
1 tum eL1: lt1 conremplanone,orat,onem e u,cens:
Idtm dl fenfus. Pet trcll autê fyllogifmo$ "d~du'lt ora
n
1 M
A.
99
tionem,quorum hic dè primus.Si necelre elha, qu:r fco:'"
fum habenr corpora ,ut animalia, eife ucl fimplicia ,ue! co '
pofita:non fum autem fimplicia:Sunr ergo compoûta.Hic
ca primus fyllogi(mus.& un de clarum cft ca e!Te compofi
ta<Hoc fecundus ofiendi[ fyllogi fmus. Si 110n effcllC onim
compofica:nee taêrum haberem. Vbi enim efi tadus:ct co
poCtrum:fiquidcm,ex qUibus efi,ca etiam tangit.l"\ ulta au
lem rangit • Et unde d al uro fiet tadum habere animalia(
Hoc per alium fyllogifmull1 oaëdit.Si.n.animal cft corpus
anim:llum:ümnc auté corpus cfi allqu id tangib ile: Omne
aUlem tangibile tadu apprehcndilUmfi el'go tadus in no
bis,qui tangit,Hi funt tres fyllogifmi. Merite aUlem dicir,
Efi ta6!us,ut per ipfum ferueLUr animal,Si eninl ipfum no
habcret,in felfas inciderer,& periret.Sed quoufC)3 f fi ltnuf..
quifq, ryllogifmus~ & dicimus quod primus quidé dl hue
uCq; fic,Atqui fi fcnfum habet corpus,neceife: tfi: corpus ec
uel fimplex,uel mixlii.Deinde efi fecûdus hic fyllog:rmus.
Fieri .lUt 110n PÔt ur fimplcx:raétlT.n.non haberer. Tenius
auefm ca fyllogifmus,qui dicit.Ea autem, nccelfe eum ha
bere.QuO<! autem Ileceife ,confirmat ,& alt,Hoc autem ex
hoc apenum.EI deinccps dicit,qu~ diêra funt. Si omne cor
pus tanglb ,!e:Q uicquid autcm cangiblle,tadu apprehell.
d ,tur:Tadus ergo ta apprehëdit. Vlfus autem, & auditus,
& olfadus per id,quod imerccdir.Si autem hoc ira efi,ficri
non potefi ur feruerur animal,nili taêrum habeat. In pr:rci
pitiuI"TJ enim incidir,& eorrompirur.
Q.gapropter gufius dl ueIuri quidam tacrus.
Efienim nutrimenti: nurrimétum aurcm corpus
tangibiIe.Sonusuero,&. color) &. odor nô nurrit,
nec facit augmcntum ,nec diminurionem . Q uare
&. guflum dIe taétum quendam necdfc dl) co ÇlJ
fittangibilis,&. nutritiui fcnfus.
.
.
~ia fuperius dixit,cp folus tactus tangés rentl,t, ne qUIs
dicat,Qlid igitur ,non guaus tan gens apprehcndl[~proptCl
ca dixir,<l>,etiam gufius,ulpotc qui (1c tadus,citra incerme,
dium apprch(l1dit, Qlod autem gufl:us (fi quidam tad us,
J'cr tres fyl1ogifmos ofiendit,quorum IJic cfi primus.Si ta,
dus l'fi animali I1cceffarius: l'fi êr guCèus ,per eum cnim nu
ttimur.Gufius l'rgo tiléi:us dt. Hune aurc:m fyllogifmum
.dcnorau i tdicendo:~aproprc:r de guCèus dl: uduti quida
taéi:us ,fddt,proprereil <I> dl: needTarius, ut raéi:us • 'Tanij
cnim ad fuperiora coniul1xit. Dide & [ecûdum (yllogifmü.
Si gufius nutrimenti efi cadus • Hoc autem oft~l1dit &:
per tertium fvllogifmum, Si corpus tangibile efi nutrimell
tum.fuccus enim Ilunir per accidens.lpraautem cfi fubfia
ria,qua: addijcirur uelmi tangibile corpus,qu:r nutrit.fonu$
autem,ucl color ,uel odor non nuerit,uel diminuit. NeceCl'l:
dl l'rgo & guaum effe tadum,fi quidem idem ca tang bi
le,& nuttiens.Hunc au [Cm fyllogifmum innuit dicens,Nu
crimentum autem
corpus tangibile : & hoc probac dli
d icic: H~c.n.funt necelTaria animali:Ex illo.r1.'l1' ud Ç.ld dicir.
ea
Hiergofunranimali necefTarii. &. manifefium,
9' fieri non potefi,ut Gne taétu Gt animal. Aliiaul,
tem &. ut bene fint:& generi animalium non iJm
cuilibet,fed quibufd~n\ut ambulatorio,eos inefl:
fe necdTe efi . Si enim efi fetuandum non fi 1um
oportet rangensfentire,fed &. cminu/Hocaurem
ira crit,fi pcr id) quod intercedir fenficiml [uerit:
fO C]üod iIlud C]uidem a fenfili patiacur, 8C moue:!
tur ipfum autem ab illo.
, ,
pofèqua dixit,quid inter fe commune habcant an :malra~
& probauit per duo argum enta qux funt anre [r:1dl[am dIt
fercntiam,'l' & mixta funt & h;bcnt tJéi:um: ab hoc l?co
dif':Wlit animalia,& dicir,q, tadus quid~m ?ur neceffar,us~
inril: cuiuis an' mali;alij aurem fcofus 1l01l 1l!(UI1t CUllt!:> Ct a,lll
mali,fed foliT ambulatori o,& non platl t al1lmo.1i .n.\l\q'llr~
ambubrorium etiam,qu:r fUllt e~lOus,m:ll~ uuit ~ug(re,
1I0P folum taé1:u opus habtt ut cagatofcd cuam allJS ((QÛ '
�v
T
bu. tgtt,ut qullt l'focut runt apprehtndat. Ho~ autrm fuc
tit pcr id,quod imetccdir.Quzrunt,quomodo dicimus qu~
dam apprrhcnduc pet id, quod intcrcedit: qu:tdam uero
tangemia':Nam & ca qu';): pet id,quod dl: imermedium,ap
'prehcndum,nol1 tangunt aerfm,qui imerccdi[, 8< eum ci,
ua mcdium appreh ndunt. Quomodo ttgo dicirr.us ,per
tned! um~Dic ad ho e,quod fenfile per intermedium appre
f,êd it,& ut ad fen/1le,dié1ù dl ilIud,pet mediû, ucl i ,~ quod
jnurcedit. Id enim,quod intercedir,paritlJr a fenmi, 8< mo,
Uetur.J pfum autem fcnfotÎij ~atitur ab eo,quod imercedir.
Sieut enim,quod (ecundum locu mouet, quoI
nfque mutat agit:& quod trufit,altcrum faC1t,i~a
nt trudat)& eft per intetmcdium motus: Mg3 Id
quidcm, quod primum nlouet ) trudit nonlru/
fUln!ultimum autem folum truditur,cum no tru
(erit! Q uod autem dl intermedium ) utrunque
(multa autem intermedia) fic in altcrationcm ,prOJ:
lerquam 9' in eodem I~co manentia alrerant.
Pofiquam dixir,q> per lOurn1edlum qu:tdam appre,
henduntur, exemplo ptobat ea, qUlE perimermedium: &
dicir,q, licut in ijs,qUlE [ecundum 10clIm mouwlUr ) quer.
dam folum qu idem mouent,quzdam autem '" mouent,tt
Jllouentur: quzdam folum moumtur. Q.lemadmodum~
manus quidem mouet uirgam : iUa autem mouetur quidé
a manu,mouet a~Cem lapidem:Lapis autem Colum moue,
lur.& dt primum quidcm folum tfI,Jdr.ns:non enim opor.
Jet dictre mOUCtls:mcuetlU enim & manus. Sicllt Ctgo ilIie
primum quidern folum trudit:lT1edium aurcm trudltur ) &
trudit:poaerius auté folum truditur:Sic & in ijs,qu:t ~1tera
tur,fenlHe quidcm [olum ttudit, flue mutat. Quod autem
Înrercedit,& mutatura renmi,&mutat fen[um.Sen[us autê
folum mutatur.Sed d! d:fferemia, q. in manu quidcm, &.
uitga poa loeum erat motus:in alteratione aucem nOIl mo
to [cnnti, [aéla ca mutatio Et quod truÛt ,alterum facit, it~
Ilt tl'udar.Pulchre hoc dixir. Manus cnim,quz trufit,altcri'i
lacit,ita ut uitga trudat.Hoc ergo quod ipfe dixir, Mul,
ta aUleltl intermedia.Hoc rccre dixit. Potdl: enim dIe in,
tel'medium & uirga,& lignum,& ferrum:& ideo mouet,ft
in iis,qu:E non mouentul',pordè dre imermedium & aer,ct
aqua, & quœdam alia. Dixir ergo, multa dfe incetmedla.
Prerrtrquam Cl' in codtm loco manèntia altcrant. Facul,
Jas,inquit,quf [ecundum tocum mouet,non Gnit in eodrm
Jaco id, quod mOUCtur: ScnGlc aUtem [en[um aIteras eum
;n codem loco nnit.
ca
Qgemadmodum,fi in cerlm tinxerit quifpiam,
mouetur,donee tinxic: lapis autem nihilo
Sed aqua quidem ualde longe: aer autem pluril
mum mouetur, &. agit, &. pacieur ) fi maneat ) ~
nnus fic. Et ideo eciam de reuerberatione,melius
quam uifum excuntem reuerberari) aerem paei a
colore!&. figura, donee unu~ fic • In plana autem,
~ leUl unus e!l:& ideo rurfus ipfe quoC]3 uifum
mouet!quemadmodum,fi fignum quod eft in c~
ra)tra~fmiŒum fit ufC]3 ad finem. )
~oufg3
Q.. u.la de intermedijs agirur,quf form~s tranCmittunt:,p
pte ra etlam in ijs,quz imprimumur intermedtjs differentla
dicir.Cera cllim,inquit,aliquou(~ i';'ptimilur: fed non per
rotum:aqu~ a.utem plufquam ara. per [e enim ferme tOta
formas CUrC1pl~. A.cr aUtc~ per le totum proprie formas
fufcipit.Elè eOlm.elUfmo~l,qu~ fac;leimprimi posClt.Quz.
dam autcm OmOlno non Impn.mumur,ut lapis.Aer autem
imprimitur,Û manca~ u.nul,de: l~fradus.Si enim imercifus
{uerit a~r,non tranCD1lttlt.Intercl,ditur autem ab a(pero fen
flIi,in afperis in minutas partes .dla:rdu9. Acr autem in pla
nis,& leuigatis in parres nOI~ fcmdltur . Et idco reuerbera.
fio fit proprie aplanis & ltulbus:eo cp aer non ilmrciditur~
'lui intercedit.Si aUtem manet unus aer,de:.a (enG1i patitur,
potca r~uerbcrari. Vnlte '" de rcucrbcrauone mdiu5 qu~
8
"
•
lIi(uJ11 tlCtui1tt'tn reuerberati,aetdn &c. Defunt hic mut
ra. En: aurem.contcxtus in hyperbato lic legendus. Me,
lius ea dicere aerem pali a colore uc! figura, quam fuppo.l1ere ui[um exeuntem TeUCI berari.
Qgod autem fieri 110n potea ut fit fimpJex cor
pus animalis) aperrum . Dico a~tem ut igneum,
ucl aereum: Sine tacru enim nullum alium fenl
rum contingit habcre.Tacruum enim corpus anil
matum totum ut diétum eft.Alia autem extra ter
ram [cnforia q~idem fuerint.Omnia aurcm) co SI'
per alterum fentiant faciunt fen[um &. pcr ea, qu~
intcrccdunt!Tacrus'auté ca)9' ipfa rangac &. ide?
hoc quoque nomen hab cc . Atqui &. alia fen(on3
{acru fentiUllt/ed peralia!Ipfe autem (olus per fe.
Q.y~re eiufmodi quidem eIcmentorum nullum
f~ent co~pus animalis.Ncg3 uero terrenum.Dm l
ilIUm e~lm tadus,rangibilium ea ~t medieeas . et.
fu[ceprmum ea fenforiu111 non [olu earum ) qUOt
Guot funt,terrf di!ferentiarum [cd &. frigidi &. cal
lidi)& aliorum omnium tangibiliu. &. proprere~
nec osfibus nec pilis, nec eiu[modi partIbus (entll
mus,9' ex terra fint . &. pIantx nullum propterca
habenr fenfum, 9' ex terra fint • Sine taétu autcrtt
fieri non pote fi ~ut ullus fit alius.Hoc autem fenfo
rium nec ex terra cfi,nec ex ullo alio eIemenro..
Communionc:m dieit poa differemia,'P mixta funt an~'
malia. neq3 enim Cl: igne poffunt effe ft'Ilforia • corrumpl~
cnim:ne'lue ex aere,ud aqua,uel terra. & dicra cfi in conte
platione omnium caura •
.Manifeflum ergo ,9' nt'celTe ea hoc folo fco(u
pnuara animalia mori.: neque cnim poteft habel
re non animal.
Hic primum dicitatgumentum,quod taétus dt neccr~
farius,eo quod hoc priuatum perit anima1.Si autcm alio prl
uerur,non perir.
Nec,quod efi animal) aIium necdre di habert
hune.
'
,
pr~ter
8t:cundum dl:argumentum,quod tadus ad ani01Qt co
uertitur.Quat'e ca nece/l'arius.
_
Et propterca alia quidem fcnfiUa excesfibn~o~
corrumpunt animal,ut color ) &. fonus )&. odor,: '
fed folum fenforia,nifi fic peraccidés. Ve fi una:
fono fit trufio,&. iaus:&: ab intuitu, &. odorc éJ
mouencur,quœ corrumpue.Porro &. fuccus) qua
tenus contingit dIe taéliuum,ea ratione,corrun~
pit. TangibiIium autem cxccŒus ) ut cahdu~(. .'
frigidum,& durum )perimunt animal. CUlU L1~
cnim fcnfil,is cxceŒus perimit fcnfori~m . Q;!a~
l3ltangibiletaétum. Eoautcm uiucre defim tU i
ea.Sine taduenim oaenfum canon poffc effe
maI.Qyamobrem tangibilium exceffus non fol
fenforium corrumpit,fcd &. animal.
j,.
aOi
Tertium ea argumtntum n. exceffus taélUs rotum an
'-r
.
mell'
mal corrumpit.Ele hoc autem & aliud narcltur argu '.."
tum quod tadus cain toto corporc:ahj autcm [enfuS 1
une ècn[orio & ideo unum fen(orium Izdullt in c:xccsû bU; :
&. non totu~ corpus nin pet acciden5 truCione : & dl élu ..
,
.
.n
11:t'co..
ea in conremplatione,quomodo
eoam
per ta\.~um
rumpunt.
ra'
Qgia hune folum nceelle ~n habea~t anitnfi ~a
Alios autem femus habec anuna, ut diélum e, '
Ut fit,fed ut bene fic.
.
d cA::
Quintum dicitargumentum, q,tadusadld quo d 'd
cff,~confm.quod ca nccdlaril,lm.Alii autcm Ccolus al ..
1
�ANIMA.
D E
IOÇ)
q[!oJ dt,bel1e dfe.utuiCus.Per uifum enim nOs quidê Ccien fium: ut fentiatid,quod eUin nutrimento,8C apI
rias cogllofcimus :fera': autcm p'cr uifum cicuramur ,man. petat)& mouearur.
fucfcu t,& docëcur.Non folum autem ad id,quod dt. bc.
Porro & gull:us,inquit,ad hoc Ut bene fint,confert ut [m
Il e cAi ,conCerunt alij fcnfus,fcd & ad id,quod dt dfc fim, tiat,id quod efi in nutrimemo,iucundul11 , & molcll:um &
pLcitcr,eo q. procul m.1ens,udaudicns,uclolfaciês.c x gra. iucundum cligat.
uibus,& Cormidandis aliquld ,corum df:Jgiat infidias & pe
Auditum autem ) ut ci aliquid fignificet. Lint
ricula. Q... uare cum aliquando quidcm dicic, ad hoc Ut guam autemJuc aliquid fignificecalreri.
fit, aliquando uero , Ut bene fior,alios [enfus conferre,noll
Vldctur in irrational,bus hoc 11011 elfe firmum ~ Quid
aduerCatur fibijpfi .Ad utrun~ enim confcrunl.
cnim posfie eis fign ficari<:'nifi dicas,cp Cuos audlentia tœlUs
Vr uifum, nempe quia in aere,& aq ua uidet, SC eorum curatn geranr,& eft atiqua fignincatio. V C!l dic, cp
omnino)quia in perfpicuo.
ctiam ca, qux apud noe fignificant, audieoria irrationalla
Ad hoc Ut Llnt,lnquit,efi: ui[us.Elt cnim ad uidédum per man(uefcunt.Linguam autem ) Ut aliquid aheri fignificct.
perCpicuum aerem & ~quam • Si cnim per ca non uideret, Hoc non efi: irrationalib\ls. NeCJ3 cnim habcnc lillguam ad
ttufira elfem aer,& aqua pcrCpicui.
aliquid fignincandum,fed ad gufiandum omnino. Non ru,
Gufium autem proprer iucundum) & molel lO crgo dic1um dl.Et in his praxis,Dco cft gratia,finitur.
FIN
1 S.
CH ARTARVM.
SERIES
ABC DE F G HI K L M N 0 P Q....R.
~mneI funt terniones,
R autem duernio.
Venetiis apud Hieronymum Scolum.
1
•
r
4
7·
�" .,.~
..
.
.,
· .J
.. ,
�'.
IOAN~
~' C
MATH- DE . GRADI. -
Q IN
S'V-M,M
TISSIMI ÀR TIV M ET
MEDICI~
ne doétoris do. lo. M tth.di! Gradi Mediolancn•
. Coûlia feeundu uia Auice~. ordinat~. Additis anti~
quiffimi medici RabbiMoyfi dé regimine uit~quin
cp traetatibus 3;d Sultanu inferiptis. Ite facri doc.
vmudi Lultj de infula M aione ru de fecretis na
tur~ libris duobus: V na cu pr~cipuis coiiliis quibuC
dâ:Blafl) Aftar~ tempdtateno1tramedidexpertiffi
mi;Cii
. tabula. Niic.[ec.îido recufaluc.idâ:tur.
-
V ~neüt Lugdun. in érdibus lacobi Giuti Bibliopola:-.
-
1
S
~~~--~~
;
�..•fi:'d:tà~ilTiirt6· PbÙo(opbo: etiCliciltitTî~
m0'l3 medico plHctlce o2dimlflcm elml11[iclOenfiacademia boccntl J8ugu~
fttno.balbo J..5ablid carlus .êlftenns falutem plurimam oidt.
'-
-
.
~
(7---' ~~ ~m non paruo tëP01.is curriculo depfo cdeberrimi pbilofopbi:ac faJ
:\
;;( crc noctolis medidne famofi\Ttmi ~oannis ztbattbci ne sradijniuer
" . .D ras ad egritudines niuina plope confilia impleffa benuo \?ulso medtl
fJ, carcntllr:q ue olim rilUtilata:nullo'l3 \?alitudinum malarii bifcrimine
,ç
~ "isefla fuerant:acapiteadpedesmodosradatimconne~Qfimulcum
.
, mtiquiffimi 'Rabbi ll~Orn tractatibu9:ac faeri boctolielRarmûdi
7!.ulÜne infula-ztbaiol{carum.oe fecretl9 nature liblis OUoblls:qni non folü omnium
ft:r~ nmplidum sradus 'Z plOplictQtcs ncfcripfit:\?erumctid ftupenda 'l admiranda ne
arte alcbimie in lucem plopaleU1t:fumptll fuo non modico rCllifenàa:caftisada: mo~
acre itemm cudcnda 1BartQolomcu9,pergammfi9 pzudcntHTime cenfuit: quo lectoli~
bus inllentu tum tint leuia:ac ,lo!'S( fruSi ?mnia:tum \?t nature optimum rac Inde((~
ptibilem queq; fcqua~turold~ne:tllm antiquoll1m \?t particulllrium componentium
mOlboll1m m(dicaml~a p~OplllS obferuent \?eftiSia:~erii ql masno l'ti in f!ercitu ob
variam bominii ~Ul~ltlldmem:ti ruos queq; teneatresio mOlcs:fo~tunQto:rapimti\Ti,
mo:nec non e~ercltatl fftmo buce opus cft:ita esntudinum ni uerfitate \?arüs in olis co~
babitantes quamplures bominee infcftantium:quocuq; l'ti terrarum olbe accerfitu;
fdi~:tutiiq; fadctinter 3loannis zlDattltci fcrtile\?olumcn:e~erdtato fati9: plUdentir~
nmo:fdict:multifcio quo'13 buce indisct.tE!plolanti itaq; tnibi:ac clabolanti cuinam
'bec tam grandis maturebeman4aretur ~peditio e! boc 1!'idnehficlariffimomm t!u~
(um ftrenui[imo oldine:\?bi tot funt bumanarum: niuinariiq; rerum: \'d p2Udcn~ia:
"el fdmtia J(ameades 'Z 9cipione9:l'bi tot funt mOlalium:cdCTariiQ3 virtutuID intdle
ctualium l'el 9010nts oz 7!.icurgi aufpicaciffime occurrie.i8ugufbne balbepater obti
mc:qui ~apie artis p'bebee fanctiffime t'beolicam publice biuplofetrus:nuncoldina~
riam \?efperi:pluribus iam ~ctis biebue 'bonolificentifflme:ita enodas: recludi9:'Z al
pm9:ita fide~ira~da:srat1a fimul cu~ l'l~anitQte edoces!lta ocmum ,in a~uerfario,
rum qcdlentl tuoll~ co%~na pCTcu~ctaTl9:nlfputa9:drefcll\9:<t> te t:'bnfippll alterum
(enfent:qui ecdo olalcttcam edupffe fmur .J.5cntilem cominus perfcrutando: l'el ad
amufim qaminando.quid Z'badeum:\7d J.5cntil.imo ipfius lara bU plincip19 .auil
(enne in te euolatre fpiritum pene autumare aufim.1Ail isitur mirii: fi ad te a udi~dum
~irolum vndiq; non isnobîltii contluit copis.Scd ql n5 in 'bac cmendattone tuo quai
lifcunq; fit nomine bedicata pcrmeditddarii rcrum tuaru indufiriam:in cffidendia cel
Icritate confilijs per fapientia:fidcm:ac intesritatcm ituri fumus minime. :admirari
faltan liecat raram in adopmidis medtcaminibus t'lis fOltunam:'Z valitudinii omniii
fdiciffimos euentus:fi multoalaterl tuo l'f'13 atTiftens viderim ipfe a mOlte Teuocat08.
gerü tam ltbattbei 3Joannts tui Oc toto iamdudû 'bumano gen.cre bcnemeriti:nomi.l
nts:ac patrie Iaudts:pleftantis f~m(nuncte biu'patronum:oefenfoliq; fatis atq; fatis
~fccnt(s patrodnium (ufdpe ~t(r optime.1Ail bcfperandü lSll\bo ouce;« aufp(cc
1
Z3ilbo.i1a'coccusmeum;a~ab:,eltetuidlocommcmo~.
----- -----------_ ..
-~
._------_ . ..... _----
•
'1
1.
..,
"
-
- -_.- - ---
.,
�Il
80 fCQolartbus l1:udere \1oltntibus contuneta bb
& ,
fpolItlonc cla cÔllJunlter conrin~entc.til.
tr1~lO utncrtbus tClJ1pol~caloli(J. til.
~(['l~lO bcbtlltate cerebzt /lIU: lIIanlfdla cau(a. fif.
€"l~lo œfn boLous capitta /lue fOlte ptdids Plt"
Cipaltter a. fangutnc.itiJ.
€'1~lO fod~ tQali ab opptlatloe me(crarcarll at~ lt epatr. ".
.crl~lO fod4 rtpolali plCcipuc per c6m "nitate mllfrias. v;.
4r~%0 qUOlta parato ad melicoltii paffiont.v;.
4r~lO "110 alto edlJentetn pundpio melClJcolte cum rimo:e
ad erl?icam."if.
4r ~lO q uoda patiente pafJ'ionl mdcncoUcii pllnefparr 't ra
dlcar.. a maLa côprionc frt6tda 't 1l(Ca. i ar.cblo pldl'c. viii.
€'~zo pt:rtf(JLne a matcria tl~lnattca.i.r.
4r1lho epj(clltia.~.
C1:'1~ %0 cpllttia ccrcblaU &! efT,ntta a matcria flcGmatiœ.~I.
4r1~locpllcntta per cômunitatellJ a manu.~.
CL"l~lo malts blfpollctontbus neruolum.~i.
€"l~lo bcbilltatc t)UOlUtll btlJltolUllJ manus.pif.
4r~to toztllra:otte.p(f.
€'1~zo tOltUra ods.~tlif.
€'1~lO tect/\Jatlone rem.ou(ndu:v.
cr'l~:o "nGula faera. plius (luelnctll~nc.t\'.
4r'lI~lo bcbllttiltectobfcurltatc vifua contlllllente et fllbnU
p.anno ln tunfda c~rcrtoubus ocult 6encrato.~.
cr '~:o confottanda '): ,,1\Jolanda "irtute vtllua.;tV;.
4rl~:o btbilttatcviflls:'J bc puluere iponido itra oculos.tl1j~
€'l~lo magntfico bomino tZ:lco t>' calabzta ,"t varta Ilpparc
b.lntllntcocu!ostalttumlnlumln"llndcle'tnonln "je. cC
cil ln capitulo bc tmaslnibus.;tvj.
4r~to paUente cata.rratam ~oJ1lplctammtU9 OtuU di aqua.
bcfccndcntc ad aUllm.J:vtij.
cr1~zo pth'iltlôe "Ifus i Qculo ~~ oppll.lttoe nerut obttd.viif.
4r~:o bimtnutl~nc a udirus pJO JJl~nitlco biio roatt~ bc
cOJadle.):i,.:.
cr'~zo bolo:e au rte .cum apoltcmato vlcere plO tllultrlffimo
Pztnctpe l.l)antuano.~i;t•
.cr l~zo œtarrO acuto tlu~lbjU pufoClltlUO plO bOttou 'luodi
pedemontilno.t.t.
€'~:o c!ltarro 'tfputo fan6Utnis.):~,.
€'~zo cntarro plO totrccttone quoJulJdam pOmO:uln in ~
libo p:eccdentt.~pif.
€' l~zo q uodam. patlen,tc fIu~um œta rra Il b;:Olfum plO ,ma~
tlrna parte ad Jllufculoa pcctoda (um ~ebIUr~tc fplenls di
made 't Ilpntudhlecafu9 ln feb:es.;a:.rüJ.
cr'l~JO quOJ.lIJ1 'lut pattcbatur m.'.IJritu,dtnelJl (putt a'luo(e
QumtdttaUS flue tte!3lll lltts aqucl.,:,nlif.
cr J~10 mata tJi(pônc oppilllttua drti:l eptt;~ortm.~Uif. _
4r ~10 jllu!trUTuna ofia.18lan~ m.arta buatTa medlolant: 'l
crat illiquaUtcr afmatlca.p:itll.
cr1~tO pattente arma.,cum continuofcre paro~tfmo e~ bdlu
~u materle c<lfiJ.rrlll!s !Jr~fTe.~;tviJ.
(C~'o quolta.m afmatico fcrc Il $Scn,ratloJle.~vlii·
4r1~:0 r .lUCedtllc vocla.;t,tl,:.
(C~:o quo dam, patiente (puttlm fatl6u1nts" bolOtCln api~
ft~ cum tJuphd quartana.~,dJ:.
cr 1P> lO bolo,u: l,ncris a materia. œtarrali cunt f,ble.~~.
€"1~tO p:cfcrlJattone Il cafu in plturellm.;t,t,ta.
€" ~:o bolote liltCrls l'olt plwreallJ nOIl veram cum rcuma~
tica palJ"lo"c.~~.tif.
4r 1~~0 pzcferulltlpne il cafu in (t~tcam': vJc,rll.tione p!llmo
nta /lue cllnn"illS flulte materta catarrall falfa.~t.tlif~
€"~lf;l qlIodâ patlcnte emphlla il materfa. cafarraU •.t~~ilîf.
4r~to t'lolOle Itomac!]t a velltofitatc •.t~.tlhl·
€"~zo ptollratlone appa1tus.;t.t:~"
.
€'~to Otbllitate bl(Je/lllIe ltomllcl?l.~n\1il.
4r,*,10 bcbllltatc bl(Jcftluc Itom~c!]t 't ta.rdltate due cUln rCIJ
Jlla tlc~ (creb:atl pafTloncconlunaa:cum C10lUdttate '! aew
ta te cp Il tla ruperfltla,: muttlpl~atlone cbolcrc.;t.t:.tvU.
Ctl~lOq lIodam qu, paricbatur '.tdlttenomitfi ptopter bit;
ficuttatclll blBdhuc.~;t;tvif.
~lO r(~lnatlle ~ bitta (eopflge ~ru "ccilCpatie mall1.~.t~'.
(t~lO I?l!ltrope arctltc,.t);~vj(f.
4t~to brdropc Iporar'l?a,atlUlfllJ~ (Iln6ulnle ettJOlrO!~
dalls.,:l.
cr~lO bl!dropUl t~ntpa.nttc di feblC a ci caUda. cpati~J1;,
€"~~o tJu,tU blal h:o cre,lco ncsma"'O 'J mcllcoUco•.tl,.
v
j!o.z.
€'l~to cMu reteflUonts f«um Indllrataru Ilue (qlltbatlarli:
oz: tande," cum ~ntu uru cu," fectbuaUqlltdi~:flmul di tell
lIonc bolot~fa ventrle ~ erucruatloe oz: abom.inatlonc. ;titif.
cr l~tO quodapaticnte fltptlctti:ltcrn "entrta cum bolole.;tl&{f.
€"~:o vtmtbus atqJeo:um ptefcrllationc.tlti/. "
«r'l~lo ~o.1r.ordtbu6 plO rC\Jc frandq:llff{.
«r1~t,O frtgtdttOU rcntbus Induccnda.;tlil(f•
€"1~:0 quoiâ qut,pafTus fuerat bcbtlttatl {)illcltiuer~rlUm J
fequcl1:rllttue contuncta btlatanonë meatu(i'.tUtij.
,«r~lO vlcere renil cUaUqualt vlccrc PPU l'ttridts.;tlvi.
«r~zo calculo oz: lapide r"t1un,.~l viif.
€'~lO vkcr~ vellce,,:(,tif.
«r1~10 pulKttone v:lne cum. p1cfentia arenulanlm.J1h:.
«r1~10 ardozc ~:llle cum tmp tl16uationc côpltcatO.,:(IJ,:.
«r~lO ardote vdne,t.
«r1~tO ardote Vtlne.cum fanie multe qUllntJtatls.lj.
€1~10 quodam patiente mtetum fan6Utu,uJll cum. boJo:c "
pte(entia arcnularum.lif.
cr1~:o mtetu faRllulnle cum rdtdentta !JfolTa (ansutnea: ct
fanllutne coasulilto jn ~ellca.lil.
4r1~tO q UO.tlllIJ. non pot~nJ,(uriJJer,:(,d ,mltteblt fperma
antequam polTet.liit.
.cr1~to JllIJ\JturaU e;titu fcmlllfe.lIfîf.
€1~tO (atYlIaR que dl: t>tfpofftfo:lIuc "e"Clnens bcfUerium
coeundl cllrn actu cottus:pt(Cedmte membu ten (JOU,c cum
trnalJlnartone ctlam ad attulll.l v.
€' l~tO ~iffi,ultate trnp:(lJnattOIJ.lS remouenda,l"Ï.
4r1~tO tetu con(cruando vfqs ad rem pua bcbiJCi.lvjf.
,€"1~lO quadam. ~enn\lnaomnl k1.nno fecundantc partu na~
'urall CUln bifficllltatc t4m.cIJ. v~tlJllndt di mtau (an!Juineo
'1 tnterdum (anfofo.lvaj.
€1~10 vJccre ln collo lnatrtcla.lt,t.
«r~tO vlcerc matrtds.l,:.
'
,€,~tO tllJ~U men/l:ruomm albolum quafJ conttnue cn,'ni"
ttum ~a matrtccm.l~
€' l~tO P:Urltll matrictlJ.l~i·
«r1~toflurll fupcrfLuo fallGuinco pledpue mll1:ruaU ,I~.
€~tO bifflCultatc anl,ditua di (ubtracUone rnlllruGzu.l~f.
€1~tO vna t1.otabtll multere quc;perlodlc, cadcbat in furiam
cum befJdmo cocundt:quum non etat plclJnana: 't cd)'llba~
(pfa. plcgnanu.l;til.
cr~tO p:cfoœttonc matrfds.l;tfCf.
4r l~tO plcctpitaUonc ma trtcta.I;tIU1.
€'l~zO roptura flp"actn InBulne.I~".
€'1~:O glbbofl\J "t pofT'ant generare.I,t "',
€'1~lO quodam. pattente "artas '1 dcp"antlam.la:"i. _
cr 1~:0 p~(((r"attonea Dolo:ibu9 luncturarllln.l,t,t.
cr l~zo pu(cruaUoI,"c il ~olo:c p04ajJrtcoa caufa .catida mh
.tta fa.n~uint.l.r.t.
')p,zo curatloe oz:pfcruatfp, a ca(u i c~rttujfnl poda!Jfica.l.t.t
€,~zo quo(iam pdndpe,qut:pa.ttebarur N(poRttonl arrtc~,
loturn {)olo:of~llJ:nô tantum pedum vcl malJuum; fcd edi
aUarli illneturaru 't!tortus qua.fl co:pozis.l;tli(f.
€'~:o a.rktt4l palJ"lone ~Ii tmmobtlitate anci}arfj.l~~vj.
€1~tltulctn bolole tuncturarum a caufa caltdatl~t\'if.
€1~tOpl~fcrllattontaca(utnfeb:ee acutas't bcblltrate G~
/luum 't 'uncttmJrum lIIerlto maUtic cornpl~onla cmbu,
(PlltIG:ccreb:tfrllltdc;~ e/?arls;paru," ca Jtdc.I~.t"'if.
4t'~:.o'quarta.na.,l;t1=vlif.
cr~to be(crfptionc plJ(ultrum ad quartl)lJilm.lmhl,
1~10 p:cferuando n oe a pen~.I~viiJ.
_
€'1~tO cnfll acrls pel1:tfcrf.l,:;tI;t.
«r1~tO botlo rcmollC:lIdo.l~~I~
€'1~ZO cancro parum ,lccrdto.l~~
€"~tO lepta.l~r.
cr
4r ~10 rupmra tible pdus faeta rdlauratlone.lmj(f.
€'1~:'0 q 1I0da: inf.:ctola qualita.tccanls rabjd~ ploprcr {mp~
, Ilrtolllmanus ln Qs dua:" fi eli no anolno:dcrtr,lJ;tpJq. ,
cr~:.o bondlcando colo:e.l~~~iiil.
4t1~tO mo:ppca,I,tK;tIlij.
€1~tofappntt'Jfcable.lt.t~v.
€,~tO fcre flue pullulte qutbufdam rubds fllbltoapparenti
bus 'J euan,fccnttbus fubtto.l-=t.tv.
€~tO b(,"acrato parato ad etl]lcam cu m,bcbilltllte O'Gcft,
ue ltomllcl?l 't pollutionc noctllrna.lmv~
ft Ubto rcllaurllttone bClnacratt.'~I •.
.r~;O tllducmd\1. rna,rcfactfonc.'1=~~'iI.
a il
�.
. «lrnlctlltllsquiltq;Ontlqullftmi l))edtci t\abbi" m02a be
r~ffLl1l1l1e "lCC:1IlJultarum ~Itudtnurn contlllSClltllllU ad
~ult\JOIIIIHU(crlptt.
.
Ct'Jftcm Iil»t bue be (e«(tis ll~tllrefacri ~octods SarlnUh~
dt l!. ulll t'Je infnla matotlcaruman qUlbus n6 folum ol1llllfi
(,re l'fmpllculnl jJraduo;1: pWpdWl tta bcmonllrantur:"<:~
rum eflant multa. ftllpmd",:I~.t(tcn.ufq; ommbus (ccuusln.
cOl)llIfa. Oc arte alc"ullic lU luc~11l p:opalalltur.
craiti;no no;mutla p:eclpu'lC.ollfllta CO\l(ummatUTimf 111e:::
,1tcllBlaf(i allllri) qijOU1I1l mUlll\:l11~urru:rus cil Vlddice~.
cr'P~llupo:c cj.
'"
.
~ .~
; cr'Pc flll~u.catarroU cuni vlcerilms \lattum or la dm:mfsOCU
101lun.
·
.
C[pe bcblUtac( Ilomac"! '1: mdn! c~ nlatcrfil c~olerfcil~ro~
(a. "lImo:i mdcncollco adml;rta..al.
. . . .
{['Pdaplde rCllunt '1: ,,(flee.citj.
{['Pc fiu,:u elllC'tro\:darum(.upcrflllo.cft(f.
· €"CC(~itu l1lotricis't ClU9 tlcfcen(lI.cHif;
.
{[pc 1>010:e matrids ventof0 a Intlla complc~o\lc frigida ~
bumlda. p:ouelllctc '1: Oc P:OfOCOtIOllc ma tr!ctt'.cliij • .
: €'7:'c-"oto:e luncturllrfi cft tumo:e 'tburttiemanuurtt vd b~
bllica te rcnulll Ha li~ltatc eo:undtnt.c~.
.
.
· cr'Pcpullults quibufdam a,fllllls:tllilloze ribk'l: botO:C (lib
· planca pcdis.c\1. . .
.
..
.
cr "5ini~.~aus :0(0 fcmpcr.
.
.
.... .
'-
(
"
.
1
�CCJ!:onfilill perutilia ad oiuerfas egntudines (de~
berrimi artium Z medidne tloetozÎs puclari Ge fa
molilfimi tlomini •.z1b.'Joanis .z1battl;lel b.e ferJ
rarijs tle 15zadi Zlbediolanéfis in medicints 1;)0
((ntis oldine çompilata;'Z ab eius 01 igina li. fide~
liter eEtt'aeta feU,iter tncipiunt,
4[J~%O
f'bolarlbus fiudere \?oltntibua côiuncta bi
fpolÎtione comuniter da continsente.
([t:onfiUum.j.
~~~îRo
cO:reCtlonc
~utus ;'ifpoattonta matcrtaUa '~umtde ce
,
,
rdnalle "um aJjqualt friSldltate f upta be
' ~bitum cdamfulImtemperamendi:clhtli
~'V iJ.llditua aUquaU 1'Ifftcultate na criait:"
~~~~~~ jJu:rcruatlonc eUi a
blfpofitiontbua pla.~
alte:ad qUia f.tclllt~r addJlCcr.etur nia cOlrlscrctur. €31sltu
drta acrt.eUgiltllr ilcr ad caUdum -z: awun Dcdinans:~ fic tlr
pOZe c~trell.J.i frtS"lie non tll: e~elll.J.dli a Domo I]oza tllmia ma~
tuttna:nc~ IlandulU ln acr~Ubero \'Itra. ~riil.l]olam.4ratte
tur ctia quiltbct aer groffue nebulofun pluuio(ue q,tfi pom~
bile dt:~ fJ pzoptcr nec~ITlta~i e~eundCi at ad tal~m acrt:m te:~
ncatllr ln ote frull:li cttri ~ondtfl:v~l ~tn,tb~.aUt ;edoi!rtc : \'cl
8ltcrtue aro.mattd ad rcctil:icattonl btat aeds.(uretur euba:
<ameralltconflltuta inter buO (olarta.et nuJlo ,Mdo tefrd:
<Ulue feBdlra tltadodentcm: \'cl ad mendiem. $"I1JUUtl
nOIl at bturnus nUl fIt e~ cOllfuetJ.!dine:" ptoptcr aUq1ta au~
famnoctenonfufflctentc:rpotllltcri~:'U(j~ ;,otmlatur ln loco
ob(curo:-z: capite" pedlbuabcne coopertts: 't qllodiimodo a,~
clibldo multatlcuato ,apttt:(,dqfiocCi~ at nô cil: bozmildli
rua pol! buasl]otae ap affumpto Cibo:nc~ trall(~t (omnutl
.nOctllrnus.vif.l~ola9 ad plue.cr a::tr-=a motfh qutttem;,t,a~
tur:c:v ae~crctdum pedee facrli 1noderatum tn ,empote opoJ~
tuno fiat dt in caJu mulm p:o/ic!JUJ1l lIRon tS'tur fiat nttreua
<Ullto f}ollla~~o dbo p:ecedentj.f.poll:.
v;. ~ozae ab af;
fUlnptl) clll0: pottll: fiert ill manc poil: lecttones au$!itj1s:1
in ft:
ro tlpolc.l]remtsl]~:a.~~~, v(ql ad.~~iif,ct ~Pla.m tcmpo~~
c(l:lltfe;'t lita cO"ee nimts imcnl... calLdttil e ln mcridfc. polTer
cc
Itb:ari.t:tf.~Il~icm rC6ulB IntdJl6c nda dl: drcac;r udtfum ~u
dlotum:qm",on dl: 1>1I1.iabllc circ" fpcculabtUa ftud~rc
noi repletl"nc.crl:on,lIenlcne Iglfl?ou! cil: ln matutlUtsIl:ate
I>remls p" DUile "cl tree ~olaa ~ nte b,lem:dn tJ!e ell:ilttetl?C
ab
anemarta Dld v(~ ad "Iltlllll]ozam btc! '1: tUe ll?I!o:mec1 dt~te
fn ,,()l~' cctrtfpondent! dido ad f~~Jas: ct poil: ptandil,lm tll
dtattall1?o:a. ~vif.veJ.~vJif.fludelJ.dllJn cil: "f~ ad.p:.'t 'm~
lne a.~~tfif.vf~ adterttam ~oJaJtJ n~ctie:nc~ amplt9ll:udeQ.
rUr.1f'1am rUludblm fiatconthtu6aqulUJlot ~ode ,,(~ adÀn
<l5 tn quallb~t bjc computato ;>turuo 1 nocturno (Jltfldentllfi~
Ine dl:a tamen talta~~erdrta. fialtte~puUle(ul!fluttattb9 c9i~
bue: "cl naturaltter: vel di (uppolito~to ad Jt1lnus,._€ $tud~
atquâtCi potelt cuttare acmela Bntntl:\ 't t~Ulitla:tril~o~Hli:t:o~
S'tattonee multas:maril1le: ln r,bus btfphdbtbbus; quia.,tO~
6ttare drca res bdcctabiles mcdtocrtter effet vttle:I'.!'J1lo gau
dtlltn velldttia.ltla~ime coueniunt:a cottu pt«tpu(lltlodera~
cr
'."4.
tocauendumcll:.€,~lIeaa:re:pledonldbl:ilUo comcd~t me~
dtOCrtter:1 cum (urgit '" men(a furgat cllm appctltu:'t ln (ero
Jlla (Jtt:C1J.lJ.l~ute:~blltneat fc a rcbus vtf'Cllie:licutf~llt cafc9;
Sdat1I~:carl)ca po:dlu:carncs ptngllce:'t edam dbar(a c~m
P~fla:vt la!Jana:'t I?moi.t:aueat ab aecto 't acctofls:flcut il, rii
Cîls:Cltrte:agrell:a:,; Iinlillb9.euitctttbarta a,ria e: t 6 om Il!'~
trhnentl:acutale4:ccpe:altapi:carnee bo'!.'ne:l(g~lIninQ. 014-
llcct bl0dta dccru,:" di tp ae mpdidi ant cOllenlittiJ.lJba ria
fua flntbonl nutrlmenltfadlle btgdltonle:f1cutoIlB (o:blUll;
carnee perd tcum:pllllolll1ll!ga llmarum: falTanE~fi :"ttll,Io~Œ.
~ a;:onUf!lttunt ouce pa rlle hl ncwodbue ~abiti1tee ~ ~(r _vi ~
bs:acettà amlles "a.lcnt:qlÎt Ilues ~et;ltee 'It vallldib 110 cp
IICl1tlll1t.~llnle at e~ frul1lltobcl1,e IIlJll1do Mil curlo(e: ,"un~
delto Il furfurc:lnuno f.itiefllrfllrac~IIS epIJ~ldt:at tami bfi fer
'llltatue 't plnfatue cUln aqlla bccoctionte(~ntlnua/lta 't fenl
tlllt:'t aapponaf parulIlsu«l]arl ln ,0mpolittollCtllllablt:flt
"nt"6t>tet ""oUlm vel n(ul1llld J'llle:n" Ile III (urno IDUJtum
at rubttte album ad bul" bccUnl'lnll'
no multe "jnoatatts IImp.l]l1tCi.culll aqll~ becocttonis ,IICC~a.
rl:-z: atempo:e I]remla ponaf md:~ b~(pumâdo .continu" bt~
.ctul1lJtlel erit,6ucnicnttue~np at actu (rlgidli IlUqtS:.qtS fumt
tllr nia tn ell:atda.lti fittepldli.cr}ute:r olcra.vBtet bctOllica:
p%ecjpue buSloffa. pilrû di (entcu!o:ma:tozalla:br(opo :.mal~
ule:mercurtali:blalbua aliqulbua tltlllfttédo (ptnact,ia:lactu
C1le:folla"totarli:pp:tulaOls:acetofa.m:pÜtagtni:'t I,ulufmo
dl.'J qutbij9 vtt ;>ebe:,t.trSUqii fiert potd}: ferculli.cCi Decoctto
netn bl"dw:aUqru~ da di "ttelUs ouo:Ci potell: fierl "iuara:::
Jfi:P4't~1l etiiiinttrd'bd o"ie (olbllibue cCi tell:a f}uff,J.tta:uIf
.quado rupttstnaqua ,Ii nJ,odtco Plltirt.aliqii mlms'dibietls
J,crbie (llperafpersédo P! ptperatafacta:"t infra. 'l>-. Uquirt~
tlc::ra(~:dnamol1Jt ~mt.an·3. ~.crod.S.if. puilleriscntur: 1: mt(e,
.d tantlidlsu,,~art.«rt:ôuenlt eUâ Illiqîi (umcre be pane co;
.cto:\lllqn be farre ~fccro di lacte amjgd.bul.-z: Sllcct,.aro!oz I]O(
~Il: Il'u~btlc multCi incafu•.crJntcr fMlct 91audanf ln vltlmo
f.lidil l'el «ne amtjJdale bul,,~:pjnce:tUltd:pafTule: '% bts q,:::
tCi ad b'ctil (um côtentus.«r6eJ plO mc,1tdnallb 9 Iaudo fiera
ptllulas:beqlltb9{"mat 11najJroffJ.lJl anguU9.~ "d. ~v. bleb9
ftlctâ: \?t Infra. ~ .piUularii afarerct.pcr.ât.agartd trocl(catt.
per.j.-z: di o):tmcUc ampUd fiat pall:a.~audo ctla intcrdû (u:::
mt.soif.fn mane:tonftaiouis bc t>tamufco buld.Et I]le (um e6
tcntue:ma~me non ptobtbettte,aUdltatc rempo:te.
€~:o tttneranttbuslemp Ole caloJtj3.
€I.:onfillum.tj.
~OPtCf"uatloneanOCUlllitocalozts {ter agltlii
"
flnt Ill:c rC15ule.4r1~ljml1 regula. 1Ron e:qllitcf nUl
,ab auroutv(~ ad trca "cl qUiJtu~: "olaa bit! :lta.
tami'l' ntl]n De clbo dbaU tnllllJne fUl1lp(o:rlt. 'JIn
fero vero a.,n:j.J,oUl ,,(~ ad fcro:a c~pe:dtlG (ucrlt
.cquttare.'!.audar&m ra men non equltare fn (ero "t cena polTtt
.empcfltuto~ cITe:tta vtmanccdeblata bOtJa bl6dlloncfn no~
&te pteced~Jltt ~t lonjJo fonmo etti rtpd1:tutlle line: nocllmlto
.n mane: (Qu!tari poJ11r.ct' $cdida reguta,l:ibue qut (umit:ur
in ptandto vch:cna non fJt multe q,tttada:non falltue:uo ht~
.ttamariuu!J ~~ (pcttebus:.w mu acutarli:vt(untctl'e: p~trt:
rapl]ant" baMi:(cdatdbue bont nlJtrimenri faCllis bijJcflto::
nte:'Jadfrigldum allqualiter bcdinans:-z: butuG genat~ (unt
,cames puJlo~um çltpt~ tnaqua ~ccocttonlslactucarum bo~
ragtnta:fptnatbt~l6:~~ulu(modt Nmltœntur affata. (iJltem
'p(o:fi partes ,J:ttl'to:,e;dJ purappetttua bcdtnct ad (:1.PO:
ramltfic fi eta fiai cum acrcfl:a vlno jJ1'I1 natozum oz modtco ~U(
rl t)imlttl.{o fpcdc9.~olTcnttJj aromatl~art cum modico
JJlJ11f ar.pzo ffn{PIlarl pzopdctati::qllam "aber ad:confolta~
.ttonem ll:omad.«rlCerda rCiJllla.3Jn (cro laumlur cnlra cum
~qua teplda bec.octlonle follo:6 vltls:-z: maluarum
ter
tn t,ebdomada.«rll1uartarcsula. Opoze magne(altcm
fine non
multfi bibiJtur ,p vlc,:(cd paulattm be:gtuUendo "plurtbu9 \'1
,clbue majJteg, tn œtit~te.cottn ua. .cr ~ulnta re~ula. 6 tt vt~
num (ubttle album paucevtnofltatte:mt,:tum,ctiamdi aqua.
cr $e~ta regula. :Opote mcrldtci lam cdcbtatk). t>lgdltone
ftomad be ptalJdt~ (lJmatu! ~~tUpus \'t tnfra. ~.frzupt "to~
latt:(~tllpt be snmatta,aCi. 3+aquarultl po:tulace:: endiuie:"
bugloffe afi. ~ .I.mt(ce. $t cdam aUq uâdo tcdcrer (umm fr:u
pli:loco cl9potell: fmnt côfecUo vt tnfra codear.t. ~.amare1tQ.
te be:Sllccbaro succbari viOr.5Ucc.rofa,an.~. VI.cum \,{no gra~
notUItl ac~pedi~ftatml~ra.aalct~tlam angula l'Ile in in~
troltu l~ctl:'lCfl: multum COtlllclltentl fi Inllnglltllr torafpinll
cumolc~vt tllfra ..~,old vtolett. 3.if.old rof.~.j.mt(((.
cr1~:0 ..,nettone rcnum. ~.old rpf. ~ " .old vtolati. old be
m'tlt.an. 3.s.Jaucntur tn aqua \lcctOfe 1: accto aUqulb 9 loclltiot
bll0:POijell ~lIm modlcoccrdiat V1tSllcntum.6f ctla allql1o~
ticlletJllllane l'l!ltCq, afc~ndatcqullltlper mediSi ~otam ad mt
nue fumantllr+l',.aquc ozdctcl!lIl mpdtco,lIcc~arj erlt COll
lIentctts. 6cd plopter acddene cotjttge/le c~ 10nGIl equltatlo~
1lC bccalefactione parttultl tnfra clrca partes IIlIt:(t 6(lIera~
tlondn terdum pa ruarum plIll:"tarŒ: IQ lido ti~rl IlIlInctton (fIt
drca mas pa rte,; di vnGUCltto vt infrd.·~ .olcozu dtonlo:ultL
rof.1: mlrtllofU 10to~lHll aqua ro.quatuoz "Idb9afi·3,s.",lIctl~
Jaglnum bt\l~anttc.t \lqua ro(.s.if.amldl:bothtrl1~clll: 6aUarCi
putuertsatarllm afi.7.t.câpt,0:cI6ra.l.cum modlCO ccre ~lbe
fiat "ttjJlIenttlln:1: bcc fJlfflcta lit ql,antU ad plopofltllm i/llld
pcrttnc t.cr6t tamcll ,pptcr "(lIIllltcccffarllifrlgtdotli floma.
tUS aUquallttr ledmf Jaudabtle erlt Rcr! Ittlln~tton~ 110mac\)
cum vngllcnto vrlnfra.~.old (p!Ct.3 .t. ablln}~iI :malltcte.
~~.~.til.13llrlofllolllm: o.lalllomt cotal.nlb. il/J. ?f.lignt gr.
';OllfJ.l'0,Wilttl},C/e ~rildj.
fl IQ
~;ticclltus.(I; atnum due
œ
c". .
�~()ti(ilitlf1j.(il.
Sd.tÙ,emu.·ari. ~.i .(Cft parUftat "n\3utntfi PlO Ilomaco. ~t
etiâ\1enter fieret Ilipttcus fiat eonf"no:\1t Infra .. ~ .ealldlfl:l/.
noutter ettracte:bNPluntSttOn foluti an. 3.5. CIIm SlIccl?aro
fiat bo19:" bebec fumi per bl/aa tcrtlae"o:e ante ccnii.cr~:o
lotlone "cro capida tlcnda ploptcr ma,.:lmii "~mtditati CCfe~
btl:laudo pltUS btbere fieri lI~luln bottu fatis to:tC(~ dnertb'"
Usnt flet/a "cl farmcntts tunlperi "cl laurt:\1cl faltem "Itte al~
bc:pofteafacto lt~tuto altquot buLUtlonlbu9 bulliiit Intra "cr
bc vt Infra. ~.l11aloumc:rodflllartnt:r$lute:cam011lIlle:cala~
J1tentt aii.ro.,.llfcados:foltolu laurl:fauine:rof.aii. ro.5.mf~
(ce. 51 ct ta ln pecta pOlliitur fpeclea "Unfra:" ponatur peda
~d bIlUi(1~dum ln U~lulo eonuenter.~. mada:nude m\lfcate:
nlscUe:!3ariofi.eo:tlcum Cltri:fandalolllm dtrlno:1/1Il afia.s.
lf.mlfce;t 1}la film contc,ntus.
~:pc beblIItato ~ereblo Ilne IlllJntfefla cau'a p;o b(jo p:dldl
te Palp~lnatuSt
cr«.:onIlUum.lif.
:Sfua "ulus p:cftâtilTtmt bododa 't magn/fid "i~
. '"
rt billsmter;~nllnata tMpofitlonc fua naturaU
, tle compk~b.rK radieal1:'t an"e~s be confuetudl~
,
ne 't o!fldo:côll,{eratls dia acddlttblle p:eter na::
tura quibua tllftrmatur:e~ quO'ln eo Ilec cfi e~cd~
'entla maUtte eôple~ont6 hmaturaU6 altcutua membtt: ne<\)
aUa lIlantfeftll cgrttudo:qlltCl1'e pofflt fuomm acddétium: bé
qulbus ill cafu fcrtbttur ptopda" Immedlata caufa. :Srbltroz
p~tndpalem btfpolltlone benormnatÎi dfe bebiUtatloncm ce~
reM. pl~tr nii~ .ôo:dontu9.peblllta", aUcufua Inlbtt appel
latur tlefectio Ipflua mlbu:culue caufa l\3no:atur.cr'W>0na::
turcr(Jo 9' cerebtu non bene t>i6erat fnu nutrinltntB:"er n Pbc
ne connertllt:aut /;}' nô bene blfeernat b~ fpedebus applt"en.
fla:'t non plocefTrt ~oc ab aliqua caufa ptlmttlua: nc~ e~ ali~
qua csrttudtnclplllla cerebll:vd \llteriue mibd cerebto eom~
muntcantts notabllttcr apparcllte~tunc ccrcb:u~ bldtur pa
ri bebllitattm:"t ill cafu noftro.~ft qUtdent tlleo tmpotentia
tpllus eerebd ad ôebltaa opefattones natuflllea et alumalcs
c):Crcldas fllltf blmtnute abf'l} caufil ~rrlnfeca "cl tntrlnfeca
malllfcfla:ll~ ptopter bcfectCi III operattonlbua naturaltbus
nutrtlncntCi fibtaduenlena nô bwltt bisertt:'t non refoluit qtS
ad {pfum afccndtt c~ "apolibua. 8;onuertuntur crso fupeT1
llultatea tJutrimentt" coponfitur vapo~cs:ficut côucrtltur ln
~libt,o Id:quod iJCcldit ad tpfu", q: eu,uruata.l.e~ tnftrllml~
to ln quo pOIJl'itur (ubltmantlud alaltlblcti:vtbl~t blie:Sui.,
Ilb.tiJ.c.be.catarro.€'lbec t!3ttur cft t'au(a quodida (UOlri acd
dlttli.f.bc /tm:u materter6 œta rralifi ln mane ad pulmonell1:
qÙlucttatll cercbto btetta materiebua ln noete per vtâ tndltJe~
lltontavt blcditft fup:a:fu", srauftatecôet/rrlte cUa e~pltlfl1
ua ccrebti per colatollfi beo:fllm t1uundn ana pulmonla:eu
tUSpOltiO perfcreatfi f,mcl vd bis cdudtur: ulla \'Ifcofltatc
quadi ad"erltccâne reddlt Ipllua "ocl raucB:" inde fit iterdfi
ellqualte bf!fleultaa ln loquela plopter materla oplllanti:a
fi no Int(!3fc materta "ulmoltls e~ cereblo flu~a:vt ln ea(u bb
dtur:" (~eadlradice fit:"t pertpa mane apparcat (omnolell~
tl'tMAa propter pld'mtti mllterle aS6l'eS\lte tn cercb:o:"t(u~
pla btctli cft:factllCft opillatio ln meatlbus 't ~tcllrllbua fpt~
l'ltusfenabtlts ~ motiul:'t Il non Intesra:"rtdenô IIbere trattf
cun tlbue ad olgana (enfllllm fit fomnolentta quedlltll:que ta
d~ln remouetur ln pdmu ln fccunda "o:a btet factll be tIIis
matertcbllG:vcl refoluUone:\'el ad alta loca eonuerflone: que
per '/31lIam tn p:occfTrt fir:'t dm b(bllltas in "Irture animait
epp:e"entluu olfcurllua:"t tpfefatetur:cCi abt "ideatur la::
bodofum ad tntdUsmdfi" coclptcndfi fubtilla 't (pcclllatlua.
4[")!.edlturetta \llrtue tnotlua:cuws no tn cft 10eaUter mOllere
(ed dia mib:aln beblto an. hl vl611la (uftentare:qm "t (erlbt
tllr,ll ftat proea" nollambulat:p:e(erttm qfi loqllttur:e~pedtt
tnterdll Ipfu~ IlPP?,1Iare bubttas cadcrc:quod n6 nfll e~ tmpo
tlthl "lrrlltt9 motllle:~t bleUi eftcôtlngCTe vfdcf:quetn fuftm
d'do p:optcrb,bUltatlla~atur.l"ccfuntOmnlaacddldll: bc
qutbua (crlbftur:"d ad I}cc reduditur.e~ "fs PS:Q1l}tc bcbllt~
,aa cft tott ccreb:o" omnlb9 "lrtutib9 dua côta:" 1} cc OC cafu.
et qt beblUtas mlbd:"t bt~it bfia :alll.it.pttmi capt.tle caulle
bebtlftlltls:cft aUqn c,tca IIfil ill p:op:to ntembto:" aUqfi e~ ln
arumlto b,(crulcnte I1llbzo"t ln fplrltu:arbltro: cllilfam "u,
tllS bcblUtatla ma~mc pcnderCt,t no(umellto lnftrumentl.f.
(plrttu~:qnt côple~o dua radtca.lta bebctefTe ad calldfl bedt::
nana.l0..uod e~ bonltate operationfi dllfdem ln pteterlto pl e
ttpllcanhnalUi" cafufctecontln\3cntc fibl:" paffiblUtate pzo,
rterr!lrIFllthc~t»rJ;l't (crlbUur ln œ(u (il de fJJnl1tf~llilrl for
ri
(et.cre.::redo tii~ "umldftaG ttfi ln œ'u plcflttfa~do 't cO'e:
qUtllteropil~ado:pttndpaUa tami caufa fumlf c~(pfl:partiS
plOpter Ipa? paudtatUactii tn ipfo refolutioncplurlma:par
tlm ptopter \1el}emia ftlldt6" \1el}cntltl cosUarioné drea a~~
bllta:":;lfir fomnl pallcltatl.-=redo etla '.r ln côple~tôe fpfia Ilt
adl}umldfi nô llaturaUtcralrcratus:nô claflls" lucldlle: fcd
turbulmtus e~plurtma fecCi côml~tlone "apotCi e~ btuturnO
odo co:potaU e~ pttllilttone e~ercttij retcntodi: QUI e~erdtio
rtfolumntur"lI~audtaa iSitur fplrltuu requtllto:fi ad btb~1
tas operatioltea \1lrrutCi naturahu "animaüum ca cft ln calu
nfo:", ab dfdé vtrtutibua operattolles tmperftct~ ploduclln
tur quediq;" naturalea ~ antmalea:côturrirc eda:"t blctum
dl:lIlalida côple~lon la e~ parte "umldltatla 'lturbulitte Ip(o
rfi.fic l!3itur tn olllnibue côple~o cercbll dt ad "umldfi tledt1
niia:1: Ilaturalta 1: no naWraUa addita:fine mattrla cHa culn
p:efcntta materte in "acultatibua vitrtcult:"tl meatlbua cere
blttlesmatc per tndl!3cfilonlag\3rc!3iitc: 't que Indics aS6l"1
gatur côcurrente pallclt4te fpirttuum" turbulcntla tpfolum •
4r1~10 rectlticanda "ac mata blfpolltione ct pleferuando il
p:aulollbus bifpollttonlbus:tll quas faciUhne hlcldcret et ri1
mo:ofe tluplc~ erlt pllndpalta Intentlo.f.cum bleta:" CIll11 po~
tfone:'t rcllqute.f.rncdtdnallbua ln cafu noftro cofmntibu9.
4rLirca l{Sttur ptim{i cllsatur aer hl acUuia ferc temperatU9
"el paru ad caltdfi:fed ad Ilccum masta Indtnatua. jJdclrco fiC
acr fue "abitatfontsluctdusdarua -;ad Ilccfi bedtnana: no rB
c~ccfT(uc nhnie. 'grrlficlallter plepareturficcue:ne p:ol}tbeil~
tur"trruttapenetrarto ad mlb:a p:opter obftructlonem a fic'
dtate polodi. Sit isitur camera conftructalnter buo folarlil
I}abena fptra,uta ad ottenri fi fiert potdl:\1d fala ad mer'dil:
't euttetur selleraltter omnle 11er nubtlofua !3rofTua't bumld9:
quo ripole nô eft,e~cundn a ca\tlera:hno ctla tune rcettfican1
dUIJ cftaer cam cre tipOle t)remta cCi t6fle facto e~ Usnts tunt::
pert:rollemarint:farmento:fivUla:" "utufmodt aromattcozCi.
Silo "cro tipo:canntfalrl fiat euapo:atto cfi (llft'umislo fil~
cto III camera "t Infra. ~ .t~urta:co:tlcum ctert:clnamomt:ro
(a.fohls1ilurt:fandalo:nm:dcrl:nuda muf.@lrlofi.aii.s.j.S,U
gnt ar.~.s.amb" mUfd.afi.sra..iiiJ.mtfcc cCi ecrblttna fubtlll
fiant (otmul'parue tn(ol1llaluptnolUS:be qutbue ponantur
\1t~"d Oue (uper carboneat6"ltoe camera daufa.cr9ttdUr
crta "itua bOttaUs:p:edpuccfi 'equltur adauftrfi.ettn efta~
te cauend6 cfi ne "abttatlo ntnlmls recene:"fpcdalltcr ne Ile
tur (ub radifa Irmc.CnEônue dua fit ad minus feptem 1}0:il~
rum:qnl vt\3tUa plurimum rcfoluit be fp6:eulua ncccffaria dt
multtpUcarto:" fi nô pôt bo:mlrc (alti qute(catmô tn acceda'
ad bo:mtcndlimta trMactte ad mtnlls buablla QOzis poil CCl
nam:" tune bOlmlatcapttecolluenlentcr eooperto" cleuato:
~~tremi9 notablltter calcfactla cu appolltione pllnnoln ca~
lefactotumad(snem tUlltpert:vd alterluaaromartd:qr11
remanentfr(stda per Cipue:vt bletfi cft ln cafll 'taHs nâ~ cale
factfo c~emltatu:\'t "olutt :Srlft.plurittluttllld bl6efiionem
plofidt:'1 Il Iloetc nô potTit bOlmtre eôpctellter: tUile tlolml,"
du,tlfet tn blc:etld tardando per buaa "olae a dbo 't III obfCU1
ro eum eondltiorilblls fupta blctls:et accumbendo ma!3ls:~'
t>tdt :SuLin canrlds.1ho fit tamell (omnue fllperfluus "ltrf
menfuram batam:qr11 euaellatloneafupertluttatum rctind ~
CO:pOlll J,umectat:"t "oUit fapicntes: CUIll fn in cafu tnt'lldlJ
IlUlae.rdtattonl.€, fil tami ln Qoccôfuetudo fatla attend'Jl~
da:"t ,olult oaf.ln.i1.rc6Imlllie aeutolum.'t :Sute"l. ~.t,rtt1
tap.~e afmate.et poft e~ttatlonenl a fomno tn mane il nCes
g, fur!3lltur fiattt allqualea (rlcatlonea cfUnbus" pedtbu9 c6
pa lm la aroll1attsatllJ "t fup:a:natn per tale vlultieatur calo~
naturalls:-; a perda pOlollwttbue mib:olu lutt\ltur artl'llctIJ
tlo fplrttuli ad mlbla:que fr.glda relllalltnt:" ad (uftentBlldli
bebllla.tr f,;crcltlfi auri modcrate fil ctli mB~ime ln cafu
ucntt:quoniii "iulficaUlr calo~" fuperflultatcs fllmofe blffo~
lIunUlr.1Ron tami fiat tn mane nlff pztu9c~pulffs fupertl u '
tattbua côtbua:"d tlatllrallter:v,ldi Brrlftdo "t(uppol1tozl~
comunt Oc meUe facto: l'cl efi radlce bleria Inftlfa fil oleO a"~
tf:" fuperllfperfo modteo (Illte:"d RatcUfterntlnfra.~· Cil:
momllle:mdlllotls:furfurte (rtltllcnttafi. 11) .,.fttcl}ado a :m2'
tozane ali.ID. s.m'ercurtIlUa;LP.;. s.f1at b(Coctio fn b(bita C}'~
ritatuqlle·bequa (umatur fatm colatura.3.~vtif. etaddatUr
came noulterc,uractt tle ciltt te. 3·j. lHellt~ \1101atl. 3. {f.s. fiu'
pulutrie 5u«bllrl:1l 11011 ~abtntllr I?~erc fimpllda.s.O.o1cl 'il~
mOiti! Ue. 3.tif.faUs slmc.5. 1/' lll lfec. cr~oft pzadlmn Blltt,,!
non fiat btetfi e~erclthlt11 nlfi lallt(ôpleta ftomacl blgdllO~Îc
ffO pMee efilttl.Hvt poil (c,t ~o;ao ~b ,,(flllllptO cI~;,~~:tt:IU
,#,
con:
�curdtfCi aue mane:n:ue ferofa(tli non. bcbet dTndon acu~
tum:fed fuauc fatta ~ p:oll,rum.:ncq; poil: c.rcrcttlei fllbito co~
hlcdendCi dt:fcd plilla dl qutefce)1.dUllt ~fq;Cluo mcmbta ffnt
qUlctat4:'l' fi c.rerclttum non pofflr fiert pedcs ftatequea fua~
lIiter:'t quido nullo mo:!o fiert poffet fiant rotl cOlpod frlca.~
ttonea tndptelldo a crllrtbua: oefcedendo pollea ad fpatulaB
, pecto:alta ~ blacQia:~ pollremo etlant ad aura btfc(nden~
dO:fupplebit namq; "tcea c.rerdt(J:1î fiat clIm oldlne e,rpulffs
fuperllllitatlbug~t fupla. ~tat erlam (l'«iaUter e.rerctttllin ca
Pitt facto pdua e,rerdtto pedum cum pannta ealefactta ~ arc
ftJart~aria fualltter:tum frleando: po!l:ea pectltlando C/lm pe~
ctlncc,reboufacto!"cl (um comu (apte finUlro.craitetur
~Inillereplerio ma,rlmc fcrotina.!!ena igltur fit muleo partlot
9' ptandUi:(uperflua ramen tnall1tto ln ca(u nocct~d Idl/nlfs.
'IRa.m Iduntum:famca "el]emene:'t (ua.cuatto q uellbet ful'cr::
tlua fiue matcrtalia fuerlt: fiue (pontanca:tfla (unt omnla ci
bcbtUtatta:vt notat Sui.tn.q.ptiml.c.fup:a aUcsato. !!oitus
eti9:lin llatu Ifto p:edpue ma.rtml nocumett eft:cCi ad cli (cqua.
tur ma,rlma refolutlo ln fptrittbua:quodi reaffumprlo cil ne~
CdTaria.:"t no. 'Sut.it'l'lhnl.c.(upla aUcga.tr l5aUdere d.utcm
'OZ lctart plt.rlmu iuuat:1: Infpeetio rerCi bcl«tabtltum:'t ~elllrl
"cfttnlCntia nouta 1: fcarlatlnla:'t po:rarcaur6. ~semmaa 1Ila.
~Ime a pwp:tetate letlfieantee:vtfunt I>ractntue:fmeraldue:
'granata:p:ectpue vt voluit :Slbertue tl]eutonicue in fuo be
hllneraUbu9.f.t c,r oppoflro irafd:trtftari: (olUdtari in OcCll~
pattontbua!ct oc rebus bifpUdbtUbua con!idcrare: ct ttmerc
tfta omnia pleru(.\l nocent.cr!!irca. dbulll ct l'otum plO rCjJl&
Ia~conucniutlt dbtfadlta bl{Jd'ttonta mulet ~ boni (angutnts
SCllerattui:codtti eriii di aUquibua arotnlltlda "t ctnamOmo
P:cctplle.$ed be dbta ma6ia (onuenlcntlbua funt oua (olbl~
lta:qnl "tbtett :Sui. III b",iribuacotdis.attellafunttClnpc~
filte cople.rtonla:qutbua tria apptoptiantur.(."cJ,emcnter ln
(anlJUlnem tranfmutart:1: pi1rUIll fuperflldtatta rdinqucre!'t
(anjJulne generare fubtUcm 't1deru p:opolttonatŒ (pirittbus.
t;tbc ets bl.rlt :S1li.iJ.caii.ca.pitulo quoddloe oute:']' tantum
fJ.lltrtuntg,tu l'on,iera.nt:anuamielt.rata trcmula 't non bu;
fa 'tlnipdndplo dbl (umiirur.critelltcuU etta sallOlu: ~ cpa~
ta ptn(;ulum SillUnl!lÏi:'t blodta eo:eidcm malJne bccocttontB
funt ill "oc ca.fu angularta.t:crebdla cttâ sallinarCi: auium
tnôtallarli a ptOptlctatc mi~lme muât confoltlltlone (ercbd.
Sit erso dbus quotldtanus Ipfc camill be taltbus (arntbus
ltcctctii carnee ca.ftratt iuuenla p:ectpuetn "I!ctne fint conue
nicntca:'t carnes ca.p:ctodi ln cIlatccrta coucnllit.CI:'18todi.a
ctli btcta r4 camUi.'I pants ln blocSi.o coaUS~'I far coctum "d
baodcruJO tlecoquerc:aue bceoqucre facere ilUqua tolta bu,
SlolTe:bo:aglllls:~ mato:ane ln b:odt5! blc~ruJl1. ~mlli (une:
'" cafu fcreula eOlluenlcntta:nonnurlQ' cmtn autune fumere
aUqua frulla bc radldbua (entcull:!d be rapta l'due bullitfs
abucta l':lma t)C(ocrtonc:l'ortea couententlffllue bccoctla ln
blOdio pinSllt:et fuperafperae modtco dna!!l0.,!"t fit conue~
ntcna.crjJdé Intelli{Jédu cil oc napis. $1 ettil fiat aUqua fapo
ra.mlta plO coferuadoneappctttua(liami6daUe trltta 't pa.(
fUUa:'t modtco medulle panis Infufe ln btodlo cum aceto paf
fularo;ct afpcraone dnamomt:â ~lIccbaro crtt conuenlen~.
itat acctUln paffulatum fnl '>"IlC Inodum. ~ .l'a1Tular~ml. 3·
Jlif.acctl. vint albl. 3.'i.tepellat. $t etta tiatleutscbulUtto paf
fufarCi aceto non. erit Inconuenlcns.trJJll tltebus au té qui~
bus nô comcduiltur (arnee at bletae,roula (o:btltblll3: "et 111l:
tUffe in aqua rcmota tcfta vel qUlllTatte:'tcus Inodtco ca(d bc
pccudiblls trlll a.ut fc,r Inenfiu ad plua paru fallU:"ellnfunda
tllr panta tn blOdio ciccrodi rnbeo:u:vd aUquando tn blOdlo
caultfi arum ,0(taMi.et aomnla talta condiantur alm oleo
a111jjJ~larli buldu crit (onuenlenttfftmli.ls etla ole~ oUuaru
't butl?di. reccne parce fmnptulll plO condhllClltta no tnconue
nlllt.«:rudli autlmd;cafws vd rccocta hl cafn bieto pcnltllB
bhnUtantnr.!5tdtUll cllateaUquoUea (nmantur altqul pt
fcca petroa parut ln plltcUa. cUln olco : vt (upta artttictal!.ter
paratl:~ cu (a l'otalUito ptedlcto (apo~i5atl attqii non Ineone
nllit.cr.a rdlquia alitolUnlbua dbarlte c\lllend(icll. 'Jl!13 e~:
tendo me lld parttcularia:aquibus ~ncnd(jjcft numcrando:
q 1ft e~ dcctlone "Otei (atla e\Jldlter codudl potcll:a q ulbus ca
"endli.'J Ilterfructusaut plO f,clldia mlfla V\lilt ptnce l>:IUB
tnfufc ln aqna tcpld\l:l'ortea e~I,ca.te:'t tandem cus Succl>aro
bUlcotatc:"alent ctlâ amtgda.le tllIl."allt't paffnlc: "cet ctla
ln pdnctplo dbt non tnconnentant.!5t Ilutl In,J,remc filma:
tU,u na. ficua ficca apud tsn cm toila valcblt: luuando cttam
ad reccfTum.~umcrc (tiam l'/ln boJU;l'cJt>U09ptrtH'",octi
il;
10.4.
nt tn fsne:'t (ub dncrtbulJ bcbfré btseflotum cum modtco 3It(~
cJ~a~t ad pzo"lbttlone "apo:um ertt cô'uenicna:reUqui fructuG
omltta.nter. crBtnum dusfitrubdiclaru ododferummedic
"Inofitatia no multum (uftlnena be ml.rttonc aque:'t ln eftatc" '
mifccaturparum c:u~n aqua becocttonts 5uccJ,art:pl«ipnc tR
"ltlmo potU.lllcq ua 91 btbatur btftanter a dbo:\1t lied folet p~
ctplJe tempo:e c!tatls. Et "t rcghnen ln bteta. concludii ob(er::
IIctur can.~crlptua ab :SUlc.~.t(rtit ,erfus finem Cllm bl.rtt.f.t
fclaa qtS "lrtuaaujJmentatur dbo 't vtno fubUIi cO"ucllient!
bua:1: odozibua bonla.'ttranquUlttate 'tS'ludto 'tblmtmon~
eo:us:que (ontrillant 't rl,rarl factunt:'t renouetlone reru amll.
blltum:'t ,>abitatlonc cum bUcetls.f.t I~« bc pllmo plidpali.
cr !làuantllm ad fecundu oc l'ottone quatllo: InfllrjJunt tnté~
tlonea1 p:lncil'llica. Bna;cll ad mundlfieattonem ccrcbti:e~
quo ln cO pontmua ma.tcrim abtmdarc fte(;ntatlea indlgells.
$ctSa cft ad altcradfl mala (ople.rlone bumldâ eerebtl:ct fpt~
rieCi aiall btfponenté ad opcrlltionea.~ertta cft ad \1nlendum
fubllantta ip(ot(i ~ remoucndû la~itatê eo:ude. ~lIarta ertt
adrnultlpUcandum (pûm ",ipfum robotandultl. 4t'~lhnll.
qulditntitlo complnam. medldnta 't Intertua 1: e,l'tertus IIp
pUeandts.'t..audo igif pduG ,ppterplenltudlne anteijl fiat agi
tarto tn matcria fier' lClle mlno:atlone be materla cCi pllluliG
l'r infra. ~.püllliaru alTal:crctpoatarU a.b.Sut.pda tertit.c.
generlllt cCi materlii (uacuare "olumuG tlcda rato Il l5entiU. 7.
Il.agarld trocjfcati. 7.i. s.cum o~lmdle (quU1Ulco fia nt pillulc
qutn~:qu~ fumuntur {'oftrres ""las port cGnam.1~011 /;)iltl
in manc no (umatur lauaUuul1l:fed (umlltur ptiidiCi I~ola (on
(ucta:qm (ottaITe nô' (omplebltllr oQatlo nifi per.p:iiif.l]o:as
(equlttbus ~te otcbusQ.ll" fumat angulo manc be fl:wpo "t
infra~ ~.o.rtmellia fqutllttld:fr:upt be !tlcadoa:'t meUla rofa.
an. 3·,.aquarum betonlcc:matozanc:1: bU(Jloffean.~.liJ. ml(cc
darificctur 't aromatlsctur cum modteo mad" plO tluablla \'Ii
ctbus:'Itta continuel "t blctum ert quinq; blebua ,cl fc,r (umi::
do ln aurota:'t p 011 b"lmtendo ad minus per 1]0:am.llaulbuB
acaffumptlgfcquc:ntHmmeJlatc blc:nla (uerlt InfoltunlunJ.
e,t parte (ul'ertolum fumant ptUule \'t tnt'ra. ~ .pillula rum ei)
("'arum almanfotls.:).ij.pillularu lucist?l.eum o.rlmelle fq 1
lItteo fo:mcnturplllulc.".~lattamen additto ln bOa ~d remt{
fio (ecundCi fadUratemvcl otfflcultcm folutionia eius:quod tu
dldo medict p:op:ij coni(Jcndum rdtnquo.(J:' ~umalltur Illc
ptuule pcr trea /;)otas ante bte:'t bOlmlaf i! ,>0:a5 poft:betndc
tnob(curo beambulando tnterdum e,rpcctdur coplemenCum
opcrattonis per fCl: /;)o:aa:tJdndc fllmaf lauatluu an pladtuS
pcr I70za "Unfra. ~.aquc Dccomonls ozdd:1: mdlte couentt~
ur_bl,(pfiatc '1 collste.~. y;.caltda rcdpta f':'1 pott "oza (umlltur
pladdilcue. Scqultt afit bic pcr trc9 f)O:ilS ante bic, (uma tur
confcedo \ft Infra.'I».trztace deae ~ anttqllate.,.,.con(efue bu
gloITc.,..if.mtfcc:'t anon /;)abclltnr tl!zlaca decta:qllta raro "d
Dung, tIt(ctS"l bcbltam bcfcrtptionem:funlatur tantundembe
ntttrtdato laco mtus. 'Jftia ac l'erfcctia poil trea btea p:ocu~
ridum eft,aaUqua rdtqllta matcric rel1lan(crit: "et t"dleage
nmtur!ad emunctotia.,pplta nartum blucrtatur.~tat Igttur
tractouCi per narea:àue cal'utpur(Jtû "t infra. ~ .ei) mellla.!.
tij.fucdra.dtcia bletta bcpurati. 3.if. \'tllt al. 3.5. ntselle.mada:
cubebamm ana.5.~.fubttliffime pulucrt3cntur 1: mlfceantur et
bc Ifto teptdo trll"atur parum l'er narca ln mllne:'t fi nô (ulfe
cttit'cduccndo be matcricbua Infundaflnco panla pOlcinl. 3.
S.'I erit fo:tta:~ bctrto teptdo (umatur drdter mcdta.3.l':o "I~
cc 't tral}atur pcrnareaa tta bis "cl ter tiattn manc e~lIlfla (u
pcrftuttattbuaeolbua: 't acconttnuetur trib 9"lquatuo: tlle
bua:'tpllr6llbtf per nareamatcrla:bdnde i! buosbtea tiet m~
lltcatotlu:1: matala q tral]tf i! 013 e~pllaf:cut9 bc(crlptlo (on~
ucnlena cR: ~Unfra. ~ .mallicla. 3.1.5.plperle lonshcubcbarli
an.3. s.paffularum.5.ij.omnia ama 1malll,rcnf:'t culn modico
cere albc f\atpalla:bcqua ln olCteneaf adquiitltati fabe mal
f1tcandCi per quartCi /;)otc:pollca 'e~pllcndo.'t I]o~ le ob(crue~,
tur .uobua vd tribua bieb9:bclnde Itcrato poft. ,Iif. "d.,r. bleG
(unlantllr trea pmule be ptimta ptlluUal1necuftodta:'t itaper
quatyo: otea tiat (aputpurslum:po!tea ma!ttcatodum:« ita
drcularlt(r l'toccdarur tntcrponcndo fCl1lpcr l'cr fe;t aut o(to
bics inter \'nCi 'lIlltcrCi:ot cu," "ta coplcbltur pdma Intentlo.
€'~to.iJ. "cro e;tpcdilda. intlrionc:quc cft a,! itt!.cquat!o~em
coplc~lonta remittido I~umldltati qualttatlull 't ']'tltatluQ. tR
ccrcbto 't fplrltlbua:1: ad accum bcduccndM!.alldo fi,nlJulart
rerflertfacculum capltt:,dmdlua ad fotm~m boncti e,r fin~
donc bc srana bupUcatO:1n cul us medlo pO,nanturfpedes \1t
mCra. ~ .l1JIltolil/Jc:fltcadoe:cottiCUln ctm; :sct'I~ \lns. 5. q.
�"r.rntdG.,.ftl.tl,urle:ro(a.Bariof.aft.5.i.nudG l1luf.bilCC~lJruJ
tUl1ipert:co~nodi ru.afi.J.,.~.mifcefiatpuluis f"btutset po~
natur tn facculo:qui facmlusptius terfo capite caltdllsfacta
. ~ fricilttonecapitis fuperpolliltur-:'t ita teneatur fub boneto oie
noctuq;.0ietta(enultn~bdomadil fieret lotto captrtscum
Utinto fo~d arol1latt~a.to di fimUtbua fpedebus fpemru fa~
cult acdptcndo fpwea:'t l'onido in pecta:'t bullia nttnli~tuto
tribus vd qlllltuOt cbullltlon.tbua.E.d ~anc etlii tntettone"a~
lctmanme ad côfoltllttonE "irtutis Jnotiut:fI Bill tnunctto ad
nucbam cCi "n~uento:"t infra. ~.olcicolli. ,.j~old fpiCC. 3·S.
lli~dlc:bacca.rl1 taurt:ptperia longhacott af1.~.J.crod. arana.
tl'.mufd.:,).(f.cum modko cere fiat "nguel1ttt. cr adtqueouc
lntentionea coplentur plimo fummdo tn mane 1 fcro codear
I.oe dectuario "t Infra per "Olam ad minua ant~ cjbum cum
modico "ini.«:"üts befcrtptio.~.nlldlJ mu(œ. maCla: cubc~
barllm:rot.nlb.calami aromattd an.~. j.margarttarlJ "Jrodi~
qs:\!\ldnt~tllm:firi.ci combulli "cl inet!! tlncti hJ. ~rana ana.
~.' .matolane:fe.bll fllici:cOldcum dtrt.a'!.5.!· S. (iln(Jalo1fi al.1:
ru.o;:citrt:'p\Jdif afi.~.iJ .~ampl}o~e afi. ?~,.mufd:al11b~e:croct:
garto.afia.tl.cum Ub.if.~u"bil.albi 't aquarum r"P. ct malo~
rane an. 3.if. "d.tif.fiat clecwarl,.m ln bona fOllllil:. cr Salebte
cttam.ad I}a.sintentionee IIlluime tn·bl:eme Il fumaturomn.t
busqumdcdm blebus.5.j.trtiilcce!ecte "cl mdri.dilft per fe~
"olas ante ptilndi.uJn.aa.lc~ ~tta 111: 'l'fua illtquOtlea tonfectto
nia ana~ardtnc.a::onfec~io cUQ. pltr~farcoticon cl} IIJ. cafu no~
ta bUIs tuuamenct. m ~Ig tIllnen coltfido in clectuarto 'l't (u~
pta.1~ollremo laudo ~ert pondi ad odolandum tn cafu con~
uenlcna:"t tnfra. ~ .laudanl.5.if.nl!;dlc:cozticum dtrt: nudll
mu.a.nnontaci~gartof.afi.5.j.lt61ti alo.galle muf.ana, ~.j.aJ1l~
b:e.?s.mtJfclgra.tif cumcera:cpfuffldt ad itlcotpozadii fiat
pOl1lum plO Odozamento:(C(i (0 non :vraJurnjfI~1l maneUll~
te ((IJ.;lm:'t non poil dbum~
€i;)e OÇ)to1~bua ,cilpttts flue (ode pcndentia p1tJ1.dpalitcra.
f.an!Juin~ .
cra::onfillum.Uif.
'Ill'"
~ ~mc
.
",ru .olo:t. '.plt,. au, 'od,p'. dm'" ptt.,
dpaUter a (ansulnc:'t CJ aSl3rcgatione dus ln ca
ptte paulannc cda cJ.comunttatc tnfcrlo;û:1: ma~
1
cpatia tn tuuene naturaUter capllJS caltdt 't
~
bumidi:Ucctbumtdlta9-p:oparte I1t acddcnta~
lie cHa fte(Jmattca p:opter indtgd~loni Ibldl Gencratii_c~ mu'
tta a,rls 1: ~ogltarionlbua anhnaltbua:llilnte ttliln,t comunt~
tate ab tllfertotjbua a liquottea a \'apoltbua (alllJlIlIlda: 't ilrt
quado ab lpfo (anlJui.ne:'I'n,ie fit oolo~ tnrerp.otatlle: mattm e
fIn partlantcrLozcJn pa"ro,:ifmaUtcntilml altquorksl1lu[to
tlpo1e blJra:ne~.q Ue omnia t Uldenttbua (atta rattontbu~ pcr
Bcddentia. lnco cottn(Jentlamar.ifcllart poffcnt. cr1~;olJJdc
'rt Qec mala btfpoatto remoueatur;ncapta. fltad part~dtcan~
dum:ponetur plimo régtmcn pte(truatiuqm quottdte ob(eruÎi
dum:odndc ft pur affll!Jat parot!fmua poltctur rc~tnll mcdt
dnalCCllril ttuum.ft qm ca q uccurantllctu e~lficntl oololl:
'n ple(eruando ettâ luuanta~ip(o futuro amu! Clll~ rcgtmlnc
p1cferuatillo ild blctam pertl1llte:ponétur etia rcgtml conUe
nlene qn actu effet bOlol.fr1Jn acre I~tur p:ttnu "Itcf omnls
Ber c::aitdua 't "apo1arinU\.~:'tcO(cquentcr Od01 aromadi ln ca~
mera fIue calidolfi:lluc frll3iJodi:q1 bc (c tncllnat ad futurufn
bololcm:'t Ita in ptindpio ootouam etlam nocfua ~ rO",iJ*~
(unt:lIat ln p:oc,:fTu ,,~fnslinem aUqual(~,ta. aro,napcil re~
(oluendo no ot(coueniat!,nâolm odÇ.ln comcft.affo. q~intc
particule. :lPultebtta eduelt 't(.f~ptrirnmtCi ~ut tcfiatur.ÇII e~
omnibus aromaublla bolo: ca pltla gencratur:pleçtppe tamé
"erri/ell oc ~aJtdte. €,f'I 0 Ilt cttii aer "apo:oflla: 1lC~ groffllG
(cd p urua 't d arue:llIf1 fiante Mlo~e:qm tric Rf ~omoUo in QU~
m01lb1le plOptcf ~uml:fcd quicfeattunc in a~rc modlCt 11lmt ~
nia:~ tbt fit onmllnoda. qulca fi pofTtbtlt~l}: "nde n eqJ dama:
res lJ.eq; ~octfera tlo,t ca mal3nct\ant.'t tta On1lle9 morua ant~
malc\) 't cOlPotale91l0Ccnr.ft bc l?oc bldt.:8. p:lllIa tenil be
(oda tlpozaU.,nIQIl cil ~<1eo coucnlcnafodctlpo1oli fu p: a ht
ptcfcruad o:"ct cuaJ1l /late m Olb o: I1(~lt traqutl lttaa 't Nl1Itfflo
totlustqllod commouet t flcut cotms:'t C03ttattontl'!:'t l'cltquo~
ru 'tc.quod mariant ,·craRca tut,: in bolotl:.ln plinClplo: all~lfIl
to:'t llaw:q1 folteln btdinatl,?e allqule mNua ptogrcfTtuu9'
(llauls:'t non (nbltue n ccr,perlnlla tuua t.~%..tUCG ctla frtca
tlonea 1: (n\lllee ad proee f:tctc:~ ad cura etla ln plinctpio bO ~
10d!} co utrtldo " apow3 ln bOlfurn:rnap\l1c hllnftantta vI!T.'
lill ru tn p7ou0Cllndo (oltln(l tlltllll1t: tc quo OldtSul. f~ reb?
" crofoutbu91l1 attractionc mattrtc fode ~d Infertotll tn "1gb
Jite c,: foda. ell frtciltto pedu.mul,ott,se", vt tJt~it bOI!Utt fUF
pér ip(am (oda:" qii~ fit duO' a.mduatfo ill pedlbua: bonecre
foluatur.et fi fiat quart cottnuil \'d freqllia fricarlo dt pars~
ta tuuare conuertendo ln oeot(um.cr éauomodo cdi tnfuffo
'~tremltatu tn aqua ctl-ltda:\7d f1lpera(perlio cl us f"per c~tre
ma (etlflblltrcr tuuat:fcd pilrt(s fupertolea nô bcblt comoue~
rt:ne~ agltilrUldtc oolote:ntfIfoUe in indiniltlOne:g;uistO,
lcuie frlca tto 't pcctlnatio cspitta ",m pectine eburneo: "dfa
do e~ tle~tro COtnu a rlette:"t volCit pQtlofopl7t:ad trâfptrado
né "apodi.o; refoluttonl Ilt conuCldella.frPe fomno aut bica
tur'l "Igtlia:cp no fiantetlo otefomnua tlebct cfTc ,"ultlf rno~
deratua:1: non fitbtumua:o;clongctur il dbo:"d ad minus a
(ena per buaa Q01ilS e~rremis bene (ooperds. 0S di efi acm
bolol madme in p:occffu (omnua bebet dTe plolt~toZ:qtS bleO
q: tn pttndpio Ilate tndt~entla e~pulflonla (llperfiultilt4 Ot~
ber ~abert pardtaa ilt fomno:JJc matcrtc retincitur: 'l'cl cÔl1cr
tantnr ad IntcrtoZi'J.:ltcct !lante tnftâtia bolodi (umpta tndlCil
tione il bolozclogltudo fomnltuuat ad rlmlfTIonl cius,pptCr
quteta.rt magla I}lItnOlea:'t motut> fplrltuu cirea cap ut:" pzo~
pter ntmUi aUqullltter fenfum mébloll'i (enflullo1fi. crt!jrlS
acddent1a antmt btcatur \7nIUerfallter:(J1 qm pilfflonea tal'~
antmalea f;JCtullt multii mottolll ln fptrttibua:'t mapmt allll
f unt fOtUe:"t .tra:'t furol:'t cogitatto 'l'cr, lrnena rna~Imc tll cC
reb1~ad q uii etjii feq uttu r cômotio Qurn odJ "erfua caput ole
tales noeir lna~ime ln cafu nofiro Ila Iltecau fa caltda: tdco ab
de cil multu cilucndfi:1: in p:cferuiido:'t Iliite artll bolote: dll
~oc "abeilturbonil coflderatlo:qm.llanttcapite caUdo talla.
.9nlmt acctderltta ~d ;'OlÇ)lllllultO p;eparaltt. crt:ircil tnaltb
ttoncm 't repletloncm blcatur:'l' omnla (uptrflUil replerto dl:
noccnsmolt tami omnia Inan Itio efUuuaa: q: uta (upcrfillS
inilnltto bllc~na JJ.d.infiiimartoncm 110cet :fed ob(eructur !Jc~
ncraUter lubddtaa "cntria l'el lenttto c.ua: tta. "t flngubl Dte
fiat afTcUiltiMttl).m pe I]oe b'ctt;1:!.tn Cil ra ("de caltdc.ft op,
l't IcnWo naturel'l'rr perfeucreU.pcr tOtri ,pcdfum 't tRe fanl;
tatla 1 tQe mo:bt.crJa}n ad dbum 't potu vmtldo opo:tet tlJ
ca(1l nollro tallcre ab ('lbua abls car,fadentibua 't tllapo%a~
tlula:qualce (unt dbt pernaruraaromiltt5ati almaromiJtlb'
.coibua:'t dblptnglles ,,"ctuofi:'t acrumlna:"t pOlrt:allcil:(e~
pc:'t I1nJUta.ftamtsdalc tnter rcUqua que multumeuapolsr.
mIlJi~fi-=ondta ntur CU5 fpccteblls.€'P.e~nt Jsitur dbarljJ
ol1lntt12ctn calunon:ro ln ptcferuandocITetqata Jnacttula:
a~ flceu parftper bedlniln~ia:faluo cp in pJinc'pto mll1s ad ~
~lIttoncm \'cntria ad r,umldllm bedlltantJa:linlriua n:fltcon~
n.cniltta:fed ill J'ccffll 't "eMua fini mlfta becUnit ad ncdi plO
pter .p~,bere "apozatlonh flfDztc parei ad frlgidll bcdlncnt
ma~ts fuuabut:modo flnt facUc blj3'dltbtUa:qtS bico Ilgniitm
q1 clbaria frtgid a 't Ilccc na tllru mela ncolice Il an t "'Iltofabt
U;l:vt funt lIlulta genera Je!JlImlnu pzopter tnflamlnattoncrn
eo:6 non conuentu"t:'; tta camea antmsUum groffo1u ,pptd'
~tfftcultatem Pigeiltonta tn commun; "fllilon co"ucntuftr.i'"
mo_dtgantJ.lr dbt fadUs bigdltonle:bonl n utrtm cntt:'t 'paul'
.quQtttatls:ttll yt b~ne biserl pof11l1t:nam rom dbl male tlf\Je~
rllntur fm IlomQ,~u~ communttate Ilomact ad caput fepe (a~
pitt nocumenttlm bolo1o(um tnferullt" tta ulam omnla dba~
ria fa~jUrer putrc(cfbllta:"t lac '1 frllctlla:'t ma ~me pa lm sru;'
~J )'J)Jutt ~afIa pztmo contlnentia funt Il qu'bus cau cre opOJ
tet.mon e~ifiente tamen bolote 'l'tendum efi cam'bus qUlllllf~
(aria:"t ptctllm dl:\'t (unt carnea captctomm III ctbrc:'t ;pul~
JOIU", galUnarum:" pcrdiCtlm:"d perdiconum:'t "'tIlU:1f ~r'
ntecarnlbus caponurn:fallano:um:eUalll Pilrfi callnnt. f;flr~
nea ettam CIInlcuU:'t capdoloulln non t>i',oltll~ntu" t.~Jlil Ir
btfufa tn aqua tn dta~ aUqualiter rc'ttficat~ ,UItl "iJ'logril llS
towm dtam rnl~tacum alila comUl1tbuB f~rall~a "on btfcolI'
IIlunt:fIappetantllr.«r0taute5ft,crlt \,OIQl p;ef(lI~ a ...i1rll'
bug ~a tlen d fi efi;ctjab oula:'t rcll~a pJJlrimn ,turrjmellt6 "art
bus:lmo op~ "t 1cafu ad fIcc6 J'I,agla " eeflner" (rtgidû'ift flOC
e,rpfTetnlltllt Sul.ln clirModecaUde çû {)Id t.1"'9 tnop~ 'l" "Il
trt\lf ~erdbiG tnfrlgldantU;ma g~atluta (a n~Inle friglditfcd
ittril-Qlr/blls ad flccjtat~ 19rofTrtil pllij>tuUi 'J filptidtatcm: d
~ocne l?P bolotl capttia traQa n~ mAterte ct dbo "apolabtU
ad capur.{[frtnde "allt Ilte9:'ttnlliu:'t paJ11c6 ~ccocte cutU
bzodils fl lfi (!lerlt 111 1l~ll1a "cr, trio fliprl €ltaa:que rtm ouenda.
dl l'cr aliqllo llnltjua ilnte dbn '(umpta:'I'el p ~r (uperilJ,vd IZ
d rllere Icnlrluli:qt Iltl/tlo ~ltrIG:vt Dlctfi eft:(cm12 i necc:tTa.riil.
et in boc j:Mu "all t allqlla Oler....:ln lib? tn flt aJjqll1l "la fliptl~
cl tada: vt bc maluI9:accto(a ; bllglofTsrpla Il tlltJtn c:c:, ft lf1 ilia.
craalent altqllt "i(cea pctrofIctial11 fIaffatt fillt rccri!icod
~lJm lOodt,o "grdlc; l'ell'fnt srauato:lIm. f;t apllreou~
" IlS~
�.e:onrilîtînl~îîîji
..10t)t
tfl1gat rllmi aU(\Ua dbaria t,liida \!apo~ablUa:laudabllc crit:
malTam COI:\11 "umo~aIé:copofTtlo cofcct{ottistn cafn :.:mcnit ,
Vt poil: cibulll fUlllatur aUquod cop:elTlllumll:antc (aUdftatc
tis dl::vt tnfra. ~ .~uccl~art rOfattantlqul. 3. t(f.t'Ill1tarinlio:fi
Intenfa. cu III tlolo:e:ma~Îltte \lt flme ~ralla 6rattatotUm'acc~
3.S.manuf~pt ,Ci perlts. 3.;.tro.tle fpodto di femlne a(etofe.~.j.
tOfOtUl"; "ct l1~edtccrtul1l:vdbolum dtonif coetl:\'d plrt CO(t{
s-troctfcOd! tic eapl,o:a.5.S.(ubttliffime pulllerl~atts eUIll fo~ .
Cllln eou~nd~ts:"daUquid be tlrllcitonltc1l!'t ln rempote dl:a.
tifa (e~au~:'t frwpo beacctolltate citrt:vd be rtbl!squoMu(~
rts li appareatcomalia:\'d allquaptra non mufcatdlna a!~
fidt:fia.tcofertto:be qua "taf fIngula Qo:ud ItbttCi.Bt flllml:f
qIJid fumcretle efs non btfconuentet:'t ftattte Imrgna. flamma
cur b f~lIIpls (omp:clTlUls cum codearl:"r dl fr:upusbegra.
natts tle rlbea:'t fll((o accto(c tic berberis: ct acctofItatc dtri
. pultea oldd (unt lit cafu ma~mc eonuenlentca • (CPe potu
au te III tllCiltur:cv in p:e(eruiido a. bolo:e "tendu cil: "tno pa u
tic citoni/a:'t fil1llltbu~.Bt~cnerc be I?ts in o:e\'alet alttomlnd'
ctteroltll3rod-d fttptlcfi parli bcdlniitc.et fIt parcus cius po:
'fioncm "apOllll1t ab tnfeno:lbus ad fllperto:a."fiant 1: loca.
tllS fClllpcr mi(ccndo vinCi plus 1: minuefm potenttâ due:cli
lia capttl eplt!}lmalh:to "cl cmblocando ab alto fuper loculitaqull bCloctloni9 codandro:fi:\'d'd i aqua el:thlctl,mlefcrri..
bolodaplop:ledrCil partl~nterlolcm CUI11 quatuo: partibus
$cd Il:ante bolote ina~lmc ln p:lnctplo 't tn aUSll11to opo:tet
old rofatl:'t qullltaac~tl no multu fOttisa fi fucrlr altquilltt~r
.n tOtCi, caucre a "Ino:'t loco due c~l}lbeatur aqua.:o:,p:tue rot
tepldli mc(lue erlt.(["Sttractio lt 12 narcs e~ aqua rO.cllm fuc
refa.cu:"c( aqua (errata \'t blccli cft (lin! \11odlco "Inl srana~
co pouulacedarl.fiœtoerit cOl1uenlcns 't magta jUllane qui
rot6:"d tlulcotando cum frnlpo:"d iulcp rofato :.vd be ctto~
epuI}ll11iltl!. per eneriue:'ln(lpfa e;rterl Il a appltcilta dnudcn~
njfs:fIue rtbca:'t fImtltbus ftipdcts:'t tU"C poft ctbum fumptfi.
do pOlOS 't ptol?ibtndo tranfplrattoll(l1t"apolum aliquaUter
"potit Ile' qulcrualn obfcuro cU omnl filmtto:l1o tamtll bO:~
cft fufpecta in p:ocdTu:poll:ca mhlOtato bolo:e tamen adt,nc
nticlls:'t fi ponâtur poil: dbfi pedes tn a qua caUdlt: 'tetiii ma
tpfo perl1ll:ente polTcnt fierl a tiqua cpltt,hnata I}a bitta "Irtit
nus te~cndo permcdlâ !}otâ ad Intentlollem btuerflolllal'a~
tcmaliquakm rcfoluendl:addido.(.cum oleo ro.aUquhi old
camol1ldUnl:'t ttain cO q~tral]tf per lIareapollerealiquJd tI~
potli a. capite l1lultu I""abit.et "ecijltum ad bleta fllfficlant:
eli qua fper.1.tur p:c(cruatto:'t qiiftat bolotettiicuratlo ct,~.
coctlonls camomille. 4[Salebit ,ttam ad remllTtcm:m tlolo::
€' /Conftq"entcrad mtdi(tnaUa "cntendo ln ptlndpto I)uiue
ris fi ftat alt'l~ odotablle (ôtlnue Ipfum OdO:9do ftomaco cd~
bolotts nant blucrfioncs leuea etfuauee ctrca Inferioza cu'"
ne"telilanlto:quod fiat"t fnfra. ~.rofarllm:,,'o. tlOtu~ nC\1U
frlcadonlbus circi<l proce 't crura:'t copoat/once cUa pcdum
Jarls ana.5.I.s.(andalotum cltrinodi.s.l.capl?o:c.gra.t.mif.ct
hl aqua calüia.(["tlentofe dtam fIcec fI ponatur(ub senlbus
ponantur ln pcda ptius Infufa ln a ceto:et ln p:occlTlt mll1o.::
plurtmfl tnlnttllntcuapo:attoniad capuc:'ttunc Neta fit mul
rata Mlotc:(ed pur perf~uerallte potaddl ln odo:llmeltto pa~
cij tenuta.f,t apparcntetnulta cuapotationc ad caput di cal&
rUI1l11I\JdIc tOtrefactc:allt parul1l camomille. ~t ctia ln becU::
dltate cap ide ct rubo:e tna,:lme luuabttur: afiat tlobotomia
natlonc poncretur intraaurcs bt mtnura facta e~ tluab9 par
befap~Cllie pedum e~tral}cndo bllaE! vcl trea. 3' "fq; ad qua~
cibueold ro.'l "na partc old be liUo:cfTù in cafu luuane.et cCi
tU01 fan~ul.poftca in ptocelTu pcr blem "cl bUOs anô mlnua
b'fu beo tlate fpero cumm ob(eruato (cmpcr bono rcslmine:ct
tur bolo: fiat tlobotomla be ccpl]aUca ln btacl?io b~~O: 't Ilt
fit omnium facton lalle.
minutll f1obotolltla ftrlcd otUki/:euacuando tree"ct quatuo:
€,'pc foda rempotait ab·oplUatlone me(cral.œrum ct dia nt.
.3Jangut.'t Iton vitra. et quado ifta nOIJ:fufftdent ad mhtota~
cpatla.
cr'ConfiU",m.\f.
tioncm pOlt attoa blloe blea reltcreWr:nam mdlOl (ft muId
6ppofito c~ cafu QI (oda aue bOIo, caplriefIt côtl1ll
p ltcatlo n um crt ~Ic ij1 muldpllca tlo q lia Il tlta tta:'lln ta UbuB'
Ua cri opilatiôelt epts 't me(cratcarl\smantfcftaj1vt
tlobotomiie ~abetur ma,:ill1a fpee ln (\lra.U~abeatur ettii fin
fcribltur 'tcôitate ftomaci.ltôdudll e,: ptlmlll2te (Il
6111a ble foUicttudo Cum clrfterl Iton asltatluo facto "t tn.(ra.
fue:~ egrltudo Iltfrida e,.:tc,:.b.'S.tn.c.\,e alraemf
~ .maluaru1l1:lItatrum "tolarutn:altcc:'t actto(e an.ru.J ,Ot:
granee cCi blnt•.€grttudo alltcm cutus temp9 ,plQn:
dei. ID.I.S,mcrcurlalls.'LD. S.bulliant ht ~q Ila bcblte quan ti~
Gatur (ft fr.sldalim omltem blfpofItfoncm 1:(.(["B~ ~fitt caufs.
, tatte:'l b, tlecocttolJe fumatur ctrater ltb.j,s.cul'addatur caf~
an cereblO cft mata copro frida tmatcrilllls ,el miilts fed ,pblJ.
fic noulter e~rractc be cannla. 3.,.brapwltle nort(ol. 3.~. old
blUter b5 dTe mlltcrlalts',J.'prcr btutumltatl:tli q: e~rc1lJedljtl
\'tot 3.ilj.cum modldffinlofaUfgéme fiat dl?f1cre 't ponatur no
applicariGrônablllter ad eôtrartu bllcltlb9 :nlfi materla fulf~
nimls CIlUdu:ne(\l poft nat agltatto co:pozls "r fieri f oh:r : etll
fcr (rtGlda. fOUCllG Ilcgmatlca:vcl mcl~cl>oUca eITet t'Ieta. mala
tUllctenc.ltur hl o:eoc Ilqlla frliJida'fonrtt'!: "el aque aatofe:
:,ple~to fcmota:"ae "Ô fulITet tlfuruma, $ctJo qn, lia ptfdpio
'\1elplantil{;ini6 crlt eouuenlens in p:oQibendo euapolatlo~
&lllTer imiiUe: di eJ:maUtla.côpfonls frlgidccercbzl dmaU!fl~
ncm ~olÏca edifi tlolo: pcr(euerarct" ficret btlltllrl1ua tune
fn nii Ua" c~trance plurimu ocbUttcf ccrcb:i blscIl:IO:'t ;)nr p(r
elTet Îi,n~a p:ollO(acto (ansulnls per ,enlls plo;rhmlS. crEt
Udl!Jtftionl mrcc marertetlesmarice lIlultlpltccnf 12l? jmpotl~
t "ocp:ouocatto fansulnla per !larea cITee mllltfl conuenléa
tlam e~plllfiueeW'i cofcqucnrl ccrcbzt beblllro.tcm rattQnabi::
:: diuolueltdo fctas po:codi fnn~s ln cera. ~jftcnte ln e~tre~
liter debutHlTc multipUcata matcrla:'t fIc mo:bue cft tpfe lIla~
~tate U~ntl'er narca:ptfus fr~cato nllfo cum n1a~u:ct Indll~
tcrtalls:manme ~Un cafu fcrlblf Iplina ccreb:1i cft mUltu5 bc~
"ndo allql.aléll~l'j.utadone cotlnCltdo flarJ ItaflCi •.€t fI Ifto
blle:qtS pdpuc cognofc:tf e,.:fadlt WlOIlC ab olti nt bcblll caufa;
modo ptouoccf talldllbilt:ertt:'t 'ln taUter!,!o polTet l':olloca~
",pbabtrr cCi 12turbatloe fcnfllfl:p.l2 qtS tllffert a foltitlldlne (CIl
rt tue flômia "endrôtla c\Tet n"elTart~ USlldo di fadolo coh
(ua ccrebm"t cft fcntenttaaurtoutm 1l1edkine:1: c~p:clTc.'.S.
lfi:'tali'luallter Itlllrtngido \'t \lena frotlapolTtttntumefc~~e 1:
in fcrlllone "ri be fi~ntficattonlbue ortldenttbus fl'cetee fodr.
milnlfdlari.,rtâ be ea. bldt 'Sut ln cura fode caUde. jJpfa. nllq5
erB,: fctSa parte carue coUtSil .pbablilter:QI it tlcpidct bepcn:
cil vcna:culus fetonta l'rift cgrltlldlnee capltttl e~~rpat. ~all
dellt~a nonabfolutaet cOitatellôi't mefcraicarCi cCi IlOnt~C\lB
dari dtâ ad p:eferllâdû "t fcmper i vere 'ttl2e matr fiatflomla
fit ldua:qllod tlcclarlltllrcr Indtfpoflrione IndISc(ltonts: ad
tic baflllca.~ftlle De "el1a coi b~~rtlatcrta e~ra"endo. ,. "'·"d
qllam ftq u(tur oQa~l~ me(cratcartltn:ma~hltc ,pprer Id 'l!lod
drdtcr fanGllis. ([" /Cofeqlletcr ftance bolote Intcndldli cft ~ fi
blcttSul.be coUI~atiis memb:o:um fctSa ptiml.(.vltlmo ad
dtRcaUonl partla (crofe lit fangutnc ft pccca!:vnd: fit eblllll~13
complcndulll fcrmollclIl be bifpoattonlblle egrUudlnul1l.
"tua 019a't "occCi tllgdliula pllue p:eparndo:tadl (llacua ~
er Btls no I}abcaturqualieatdueNfpofTtio natllraUs:'tma.
do.erltt I~oc \'alct fruapus bc tulubte:'t fumotcrre cun.! ~'lll~_e
,:Ime totiual}abltudlnls:quc cosnltto adl1lodfi lluclTltria cil:
apptoptlatle:"t aqua acctofc:poltul,ace:'t lllpulotfi cotmua~
ad tlcbtte confultadu tfi ad remotlotlcm tllfp<lfirlonle:bc qua:
do tribus "clquatU(ll bicb9•.€t fi c~"tbcaf di,aqua b~cOC. ta~.
blctum dl: non I}abtto.contraria fntentioccrut qUlltllO~ p:tni
lllarbldo:Ci.'tpmnotu:'t ol,icl:'t "Iolaru crit lit caru ~ou~nlls:.
dpales intentlonee.1~:lma l'er bletii (oplcblf. ~aJll vencE
POllcil fiat eÎlo cu potlolle:"t Illfra . .mtrabola nolli:c~trtllo
ad matcrla abfdndlda. ~ertja ad btucrflonllflarerlc Icdltte
l'fi clectolfi.S.tif.ta marlndo1Ci.S,tf .fcbc!li:lutubarCi afi·s.r· s.flo
1: vapotli.e.uartBad (OnfO:tilttone cercbu 't vltlrllatal1l rcfo
rlibo:a,'t buslolfe afi.s.s.tn(undllnf ota III aqula (umltcrrc:lu
lutionem lIlatcrle:fI qUBrcmafilTcr pfcruildolt Il rC(5natfonc
putolfi:'t aectofe q~ fulfldt l'cr .~I.l,otas:poftca. facta frlcatu::
noue materlc. (["jJn bleta crgo fum IIHJric .blcctur QI hlCUne~
ral11lrabolanolCi manlb9fiat (olanara:cul ndda! calTte ~nra,
tumer adcartn.noll ad fIccllm nhllla:q: bllblfi eft:nftqd ma~
ctc.~. \!j.tlI'aptlllllanô fo.3. s,ml(cc 't fiat potlo.f.t Il.fone pl .. ~
teria ad mcrtcum tlrcllnet.6tt crgo (altlm ln p~mUle tlpcra~
Ceret ln foillla ptllulilta l~nô fTclaudo eWlbeanf'~":J.pmUI\1.
tue:Ucct tlll1cttulaad canll bS ~cdilla~. fit cria i acre m~dto~
rû alT~reret.lLlludo rri ~ ante I}1lll mfidtftcatl?tleS no beflfiaf
crta ltllnis. et fI acr natltralta:ralla no fllcrlr artlflcfarr pte~
di cofcctlontb9 repffillia 't ,p~tbtriuls cbll\lltlon!a:~ cCi locart
{)ardllr:œ.ucndo ncrem nWIdofum sroITu5 'l frlllllll1m all'ha
bile fitrcotlnucalk\d app:odntildo dia fa crie flomlfa:~eqlll~
CClIlITl '; bOlCalcm:tn!l~I,"c aadillullrCi r«}lIiltur bo~caG.
buerl,plll,tt' t.:ollentct cpttl?hnIJ Il fil)c ,pati ild infrlsl4al1Jfi.
*
"lit
�~on(ilil.rij. \' ~
Ar~ltautt.I1H"uttfi&atfoatrl9'ad ,qllatitat~
'ntentaa tlpole
l1\!tI1Jla (<lCfO i3ne~ommcnrurilto1n'camcra C): lignia lartcts
",cl fllltq3:"d faeta C):p~clTlonc YlIlt albt no ntmta fumofI pcr
,œmcra:~diacta t>e.coctione in aq,lIta bugloffc: bo:a{Jinta m~
.ltffe COlttCUIIJ. dtri:'t amb:e njl.parum:'t Ot,CO flat cuapo:atio.
€tl)ptua fual,lis fiat ma,:tmt fupta. ctb,um·:'t fia.t tanpNdna
Jjtt{ollis ttolUc1ci:1 tlon.lh ntc rcplcriont tn toto motus lO(Jus
It t.ar,jus:t~on tal1l~n ad la01tudIlJ(I!J. t>,ucls:'t t,rpuUIs fuper~
,Ilultatibus commUlJibuscR: hJ cafl,l.cot,lucniClla:tl'ante ramc!J.
.actuali t>olo~c quit,ll,conuenlcnttot d): q, motlu.l:ma,rhnt. ipfp
.nucto c,.:ilJ;mtt.fr ~.oltJnus ettam luperftuus nocct l11a~me
blunJus;.ctP:C,clpu.tinlpco I~umtdo J.capite btp:cffo: 't l11a)i
m~ pott dbu.m OlmpturtJ, pc rucntl, ~tt Igttur v~l temperan~
tLa.fn (omno ct "lglUa:"t Il Indlnarctur ad md~ncoltcum:"tl
tndlnaHO rnasis ad "tgiUam Ilante œufa fl~mattca. frlba.
,beatur conttnua."cntrlslct~tto:lta 9'.affiduc ft fiert pottll bis
Jnblefalltm ~lJb$atJ:>cnefiq.um ventrts:et Il non naturalttq
a~.I~daUttr pt.opil.1~tur cCi d\!ftcrt Icnltluo ~acto:"t ln frll. ~.
.bletls mercurJaUs:camomtlle:iJnctt an:!l).!.radicum alue. 3;.1I0tUI1,1 ct~IS. ro.s.bulUant.ln4lHltuot boçaUblls aqu~ vfqJ
ad4'!n(umpt!onem terttc part~et fumatur t>lmidtum t>e~o~
ctionhm: addatur~afTjeft. 3.i.s.,,~.ercpt~e 6ar.fl e~pcdlt.5.tl.
faUfgillle IbllJtc mat.erj~ fiecrmatica:'t (aUe nitr~ Il (uerit me~
JqlColica.~.iI .•old com.ut} 1s.' ~.iif .ct in p~oc,ffu ~Jgdla. masts
;Itlaterla:'t ilt parte e~4-cuata Joco ald comunls pona.tur olei
~e bUp ~ fiat dER:~rc:qllo4 Il nOIJ pJacu~rit conthtuare faJtim
I}abcat (lIppollt01la facti). 'u~ I~\!cra Ilmplict.6. Il flltfeccrtnt;
.'t Il non _a,euartrurtum~artl}amo t(lIlgelllma pl,lus t>ifToluta
I}~~ra.et'tullabunt t&JUa Ilon tant~m a d{o:ia:(c.1 etia ad cdlJ
cUoncm materlerum fadent!mn oppilatloncrn m,fcraicaru5.
cr~auendum cft a pafT&onlbu9 mllln.lln cOlllmoulttbl.ls: IlCet
parum frarcl allquottes non t>ifconijenlat l1la~nJe"on cJ:Ulf
te parOnfJl;1o ,bolozis:.fcd jJ\l.uderc telt}pcratc moderatcconuc
nlt:ft cttà flleril l}i).bjtu40 mt.dlocrt~ct ~otpua pcr Je{f~m pof~
fit "ricottu aUquoties:'tmoderatc factus non btfconJl~ntrc:
;mo dl aptus luuart.«r3Jn dbla Ile l'.limo pa.rcttae ln clbo ct
potu:fed fpectalitcr funt.vlta.nda qucclln~ jJ1'ofTa 't0Jtltlla "J
(cofa:'l v,n<tuo(a:ptnguia:ct clIapo;antta aCllta. ntrl: co:pOt~
mutldtficaJo:mIl):tme (ccundum tot!lm "ct mcmbla mfertot;J.
quonlam tllllc(acta mundificatlol;le ad rdoludonem rdl':}IIIB
,rum 'l remotjpl~m n,1l)ltttC/coplc~ontaln ccre!J::o ~ rcti!~nd6
meatus ilII1l .btlat~tos .roe(cratcarfi aperto~ c~nuentt ",(us ait
qllo~um arOI",at.tlm:",rpJl~.momi: cafTrellS'nec. nl/~ts mu(ca.
acoll:'t ~u,iu(modt. 6ft q'S'0 g~Ug pa nawram (u.alO fadUs
tligdtfonta bonIIJlutr~mw~,ad .calidllm aUqllaJtt~r tnclina:::
tus.Sndc carnea caponlJl,fJ: ct ca.llratoUlm ·pwlP"c tn ~re~
,1lC'tcolllmb>lrpm lam "pJare potentlum farls ~nHcll1l1nt.
-=arn~ (lmlUter,aulum nJontanarllm JUa):ime ~egeJUtllm et
llutrita.l11m J:'e iunleero ft~nte matc.rta fl(g-mlltt~a; lE affata ~
,rum conuentunt:" fi (uerjt mclcncoUca ma~ ",on ucnlunt d~
~tc'g, afface oua.fotbtlla conucnlunt:Je.~odctum: 'tell panle
frt~atlls cum QUO rcccntt:fartte fpcJta; bzodhlm dccrum ru.
I~~ fatls·,conueniu:-.t.«r3Jnter olcrjl "alcntblete: malo~a lia;
"rfopus;(tllutp:et balf.. mltll,:anlfJ:fcnt.1 apl,:, radtccs tOtu~
bcnccoctc:,tn~pcnea b.enc coat abl«ttsl'tjmta buabus bc~
:c:octtontblla.«r at,.,UlJ lit IOedif colot te fl1~dlocrltcr vlno(um.
(cd6tatc bOlo1c J1mp,~etur MtqlJ\lJlt~r t:um aqua t>ccoctlonls
JUaftide,e~a4 p~o"jbPld"m.cllapolatton(m mcmbzotfi ht~
tcr{01lUn a capitc "a'cblt (umcrt. qulnLl5 "cl (e,: S'ra na codan~
dro%Um.pp.(lIm 3l1cc~aro bulcOllltO:6.tlflls tamç/l nlmfllll
dt t>tfcollucllile plOpter t>llIerfa:, ~m t,oc l>abCfJlr plhna tn~
teIJ.tlo be~teta. 1Aam eJ; I>tasenaallbus potclll>o,"o be f~~
cta.ttbus1J1"ltil. btfcurrcrt.}nterfructue "!le parr~ 1 flltts con~
ueniunt b,l~ ,,~l trte f{CJls:(cd calla lice" "actrlt app,opJla tç
noccnt:'t cda!lb illl'9 (!'Uctibus ca.uendu. cil. frJJa fu"cdlt In~
tentio ad eUjl(UatlOncm.f.tqnl tn cafu e~ ti~n4a cllacuatto"
œpitc't a mefcralcts 'l parttbllsflomad,pllmd ma I=Ime con~
ucnlc'1o !1di~~O%11I1ll ~idcrLt,urad t,OCJ'l'pmlfq9. 1nam qllar~
ta PttIl1f 1 c.~lif.aOIJllt~G A!,ILdl euacuat fJcl3l1ta ct colcrtca::ct
mCidlRcllt llomac1}{i:QU t no ~5 Q11p(Utn mfidtfi~ct:acllttl1tcftt
nal>abit colcr~ 1(.·e~ addltlV rctnouctSrI1ulra,,; tlue awdlt
capttl.et e~ bpc quod bldt:grallltl1tl In'lUlt matt.r!a: tn p pt~
te effe frl!JldQ~\'nl1dll carlll'ldcf ma.nmc Illudiidue.1npn rll~
men la udp fier! ,ra fOUt "omftluO pzoptcr nlmln QSltatlo,lmt
(ilplrle 't ldioncrn IlOlltaCl·1iat 1!Jltur l'omtthali lelle fi}ctl1 "e
.n(ra.~.llquii ~ccoatoll19 (cmlnle a"t~:'tmodld fl1lts.~. l'Iii.
pldcomunte.~.II.o~jmcllie flmpUdg.!.,.Motfi ~JPldfi. fll,"a~
tur:'t fuauitcr pcr ca!:lttra 'ambJllancfo l'cr bilas ~trttas"oIC
dilmagtnatlo ne vOlt,lendt:tandl "omltua p:ouoCttur impo~
ncndo bi()ttfi ill tra.guttur:"cl p~nna in#nJ:Ja," in oleo: 't ~o,
mll,rll11t è:Ppofltlone pecrotla 't coJU co»fmttenribue: 't fup'~
pollta bhldQ. di coto ad oClllos:JJ.c"apotcs rtdpia'lt:'t po.ll~jJ
.qutctilta.tUltUra per buaa 1}0tllS ct accepta. 3.l.mlne .dtonIO~
rli:aromauea pott Qo:ij di J)hru4iB.Bltra mediâ llo:ilm.polt
flllO\ltur clbus ptandili lenc:" tIlattle qutdœt:'t fT cffet COJ1tt~
,tus "ltO dbo tnl effet mdlus" "n,Ica dba~tonc:nJlI1l e.t ~ot (p~
ratur ltIultli IUll~mcntli:qnl 't Il vomtt.us plcrri~ nOCtllt tapJ
tta~ltal1do:tfi "bl fiafpzopter comllnlt~lmaterie ln ftô. ru~~
UOllltO.19tli cJ:pulrtonLs dus cft "omltue;vt ~al)(:turtn CllJ?-"
ne.i •.t~rtl:t.crJJam clrca ml1tertâ in œptJ~ eJlllttccfi tntcntl"~
n~ctla ad Jtlaterti Jnmc(eratcts contenta fiendll cft cuacull~
:tlo:pdua tamen ttl!J~lla materla:que t>lscraturcum frtllpltJ
"ttnfra.~ .lOdlts rofa. ~.if.frwpt t>e Illca.dos : (rulpt be bllil. ~
blls radidbus afta.3.i.aquarum rfopt:ma.tolanc: 't abllntllil
an.3.q.$.III1fcc ptO buabus v.lcwlIs:'tcondnuetll.r qull)~ blc~
,bus flll11ane fllmendo~vt Ji~r1 folct:t>dndc e,tl}tb~.antnr ptllu~
le "t tnfra..l>' .a\Tarid tTodfcatt. ~.if.plllularu cotlarCi ·mef.
.be ment~e 6ar.potJta.rli tn.C.be cura (ode frlgldq. S.CllllI o,rl
mellc flmpUd RlJt pd.lJ;a.euod tJ m\lterla fum.t a rtlntl1S ad
~ldeneol!.Cii loco marri "alent'pdluJdnde:q !Ille pOl1ttfClJtfu,
.ca.fe, ,,~I (altem plLlulc t>e Iljcados:quas p.ol1lt ladlne /)<: fcot~
.luta. 't vcrt/gille beJOente :gbtuabam:~ (1JI1tJ(»totca.~u,"1J.
, tllrfll:J ~onflll:tudtncm:et pott. v(J.~olasfllmatllr lauartll6 e"
aquamdlisanlflellacul1ttofllerltcompleta cum parlll11 f~~
Jts.et,1l Ill1jJuliepIJobue mcnllb»a "tatur taU medlc'na pl'~
parata mattrja. fp!!ro ma,rjmu lUllamcntum fu,turC. jJn IlpO~
.rc aut l11edlo la lido v(um omntl,lus. viil.btcbl)eplUul~nt.," vr
Infra.·~ .ajJarlcltroctfcatl.5·i f./licadoa:cpltt,lmt Il n.5.1. tnl1llL
da.~.j.cuan orimellc fiat patta. ptO pillullS:bc qulbus film il ,.
tur .~. i .ptO "i cc ln Introttu Iccti poil tresl}otas poft (Cmun.
crJJ,lm ad blucrfi,onf/!l fu((edlt intei1tio.ftl~ec complet.u r"
.co:pusfuer't l}abltuJhda m~d/ocrls (acralcili flobotomla
"cnacomllni:vt t.dueldo quatllot. 3.rl!nsulnts:Jfl~," jnfrJg'~
dada l}uIMOUbIJs, {)tuc:rOol1t facta faltl "apoJUfIt 1 fa~,a'~
tllra mcmbzOttlm auara majJIs tutlue appltcari poffunt m~~
dldnc callik:1at,ractlua manbtClZum (urset be mattrta COIJ
tenta ln mcfcratds:'lflcl11'nuctur fal}idt6 'tabomhtatlo ftO'JUad:'t minot quanttraa VllpoJJlm capltt conuanlcabltur: qu'
bolo:em fouent "cl confcruant.fr~erfiCltur crtam frtcarton'
.bue filctts ad cru ra "U~aturts tandemafctndendolldcoJjle~
",con(cquenter ad fpatJIll1a:,,~ecomnt bic faais cua~u.atlont
,bIJGeollluldbUG.crlild ~anc Intcntloucl1l facauII.r vltofc fin,
fcarfficatlone illC/dendo:,,' titan ell,(cd ,,~Jcnt ma~tmc Il po~
naWr Infra (1I11~enu 't tntracoJ\ls.ftltétePp.lo:e in parte alJ
.tcrlolt ,"uJtl,m'"ullt potTdO "entp(c jn polt.erlotl: Imo (Ol~
,cr. fca rificattollc:'t l1la~ll1lc fiJctaclJacu~tloe t>e·l1liltcrja.(C'Ba
Jent ettam rllptotl ... facta poil aurcG. vcrbt gnltla,1~ .cancaa
dUm abfdlls caplt/bus" aUs nUJnero."j. Vea.5.if,puluertsatll
rum:fcrmltt.~.s.II1 .. la.tcl1tllrcUaqua ardcnt. ct modldlTim O
acetffontfftml:'t fia·t pafta:'tpollaturadtluantlrarem atldlll~
Jle filp!aloca "aeul! poft allrCli:'t fuperlrgctur ll4'nferu~tur I~
eua aptlJs pcr multoa b!ca Cllm ticubue 't melle.et V"I C01pJUJ
fucrttad (ilngllincfi multfi t>ecUnans:fcarlficBtlo allrtli ,nl*
ffila~dQtur:vJlent~rta ~d boc caputplJrjJia. ct mo/lltat011~
pm comulJ~ artcm facta.«r t(lr~a l'lrim li l'cro Inrc"rjoll~~ ad
rcfolutlolll materlC 1c0l1foltatlonl fiar (acclI1lJs ;:apttl "t W
fra.1F·ma.lolltnt:ftlcados:!:>alfamltc:foU01U murt 11I1CI9 mll~
(cate:acod an. 3.$.teran~ur ~ppnilnrur ln panllp raro c, C\11e~
ti.lt (upla tC(JlIla cal/da a(pcradi "tno aroml1tlCo. et fi pOil.
tur pllrUltl nedt ad lIIatorl penctrarlollCIIl credo lUagl0 tullll~
blt:'t ,~cc fiant abfctfTa ca plUls ct tCllea tur tlIctU0 f.lCculll~ ('J~
pla capm.et ft pztus caleReret capur,clllt1 (atculo (iJCto c,;rt11
ho vd panll!co:'t flotlbu9 an cU ca [ef.uUs l'Ill modilln bictlll!f
masle conRclctur lrHClJtto.ft Il t>olot fucrl,at,'nel1s ad IP~r~
tCIll a.ntcrtoll:vt ptoba!>llIter cfTc b(bet '" COIl1 IIIlIfa te flOJIIIl~
cl valct ttJ.unctto f~cta ad froment c6 olco l'c 11110:1 oleo f)c cO
flo.et fVplllc~t fa cere emblOCllm a,t partelll aIl teriOlUt1 c" P'~
tiapotcftrierilld 1t111ùri C):IWll1dUIII '\'t Infra. ~'. malo:"Oc;
ftlcados:calamcntt pulcgi; al1.11) j. flllpbllrta.'3. if. ( .. /lold:
baccilrumlaunaf'ia.à.~.bulllantil1 "ilL) fitllla aque Cllm \'110
bo,aU "Int ad confulllpt~o"CIfJ quarte'partHl:'t bt co fil1tem~
bzocatto fupla ,ommlffurom COlOlllllcÎlJ "bl eOlllulI()IWr (M
Slttali.€'1~otc/leClJIIl Rert tl11111CrtO vnnfra. '1>" "ld tlc li~
JIO. 3.lj.m~zr~e: cpltl?t :co.llt: plrctrtafil1. HCllfolbi/:ClIflOl~'
/lna·lr
tl,
�~on(iliutri: ~j~
aii. ~.J.'tfoltamtil rubltlcab{t.CL al\lcnt~tla11t "cnto(ûCi 111ul:
to isne poate (upcr locum ad re(olutioncm reliq Ularllm: 1 re~
1.nofloncm maUdc comple~onie frljJlde. et quando uta non
11I1f"erent in amlltlaudaucrunt ~u,n50ar 'E :Ssaraulue ca~
tcrtulll accuale ln cO:pOlt cham nOt~ multum e~tenuato.l!.llu
darenHSo fierl aperturam leuem vene frontis.1nam taUe f10~
botomta It~ateriae crontcotuln bololtm ettirpd.t: vt dJ:-auto~
run~ fententta..cr s'd I]anc intentionem valent odo:amenta.
refoLutiua:"t cerebd confo:tattua facta e~ ntseLla to:refacta.
Cllm nuet mufcata:'E mojtco œllo:ct:tJcl cum mu(co:1 ertt fua.
"ta.cr·l~er hnertuEJ autem valent co nfccUones app:op:tate
\lt ol1lluebdomada fumere.~.Uif.mitrtdatt. et alite btebu6
per buas I~o:ae ante p:alldium.5.if .btamufd bulds:vcl bianl
b:e:ve1pUrl(arcottcon. jmponereettam Intra aures be oleo
be Ullo cum Itlodlco callo:d:vt:Sra.tif.vel.llij. et, modlclfTtmo
·aceto fqlllllttlcO ell ptCClput ln cafu luuamentt. et I]ts ad ptc
fene fum contentue rdlnquene rdtq ua pardcularta o:dlnan
da Ibi per p:clll-ntes bomtnos Incdlcos:qutatilmi ca que fu
pla fcripta funt majJis refptdunt btfpofittonem capttle bolo
rofam WllomaCl1 mefcralcarum pl0ptcr opptlatlonl ln ds:
quam be nocul1lcnto "rebu:ttiJ.'P leao 1l0maci.elTtt ptlma:et
capltts pcr vtam colUjJantfc:"rpLurtmum eUenlre folct(ccltn
dl. pdmt boc.tertla capltula.if .biett :Slltcen.Capttts enim fe~
cllndllm .plurtmullt f"arum bifpoftttonu", funt C!Jrttudlnes
per (octetatem:fcd Id conuerterc cil pcr parum: tUIIC laudarcs
omnlbua bcccm biebus fllmtbcbcre bc rcra amplld .6ar. 3.,.
tnlcctua.rto pollra a.b rodel1llcptlmo terapcnt.c.~\'.11audo fic
ri ln.uncttoneln ftomad IlnjJula bte tral]cndo etlam ver(ue w
stoncm cpa.tta cum "njJuenro:\'t Infra.~acta tamen ptius fo
Itlentatione:\lt infra. fuplilllomrlcum.~.~brl!ntl~~!~momtl
le:balfamlte an.ill. i.dnal1lomt:fqulna.ntl:fptce Il n. 3+1+ ~.gar.
hlada:Srllanseafi.}.ij.folilltglüalo.aii.5.,.If(IUtant lB buab9
partibue aque:1 l'na. vtnt aromatlci vf~ ad terrie partts COll'
fllmptionem:poltca cum fponsla infllfa. i.n bicra. bccocrlon c:
'1 e~ptcfra œUda fiat fOI1lClltaUo bis vcl ter. Pdnde fucaro l~
(0 CUln panno fiat Inliccio \lt Infril. ~ .01Cl be fplca. 3.;. olci be
rnllmOI1lI. 3. ~ .ctnamomt:saLajJt:plperla al.an.~.j. galle nlU
ca.~.s.mufct:amb:e afi.sra.ij.cum modico CCre fiat vnjJijtt~
tllm.et I]lead p:efcns fum contcntus'tc.
€"~:o ,,~ote magnlfict 't UlllllrUftmt bomln.' 1Plcl]aelts co~
ttsn.ole comicla p:o foda teanpolaU ptcdpue per communt
tiltem matrlds.
frj(onauum.vj.
1tfue m4Gntftcc Domme J(abeUc: be attendolla \'t
. c~ ClGntftcationlbua flllttaclaria pc:rctpl potclldl:
foda tempo:alta pcr communltatem pu:clpue ma.
trlaeconcomUantc:ctlalllllomll1co.1J1am Ucc:tvt
volutt pdnccpa.1t.fecunda pltmt boc.terria fedi~
do œpttulo.g:apltl.s fCCllndum plurlmum fllarum Olfpofitlo~
hum (unt csrltudtnea pcr focicratem ftomad:ql tamCll "t col
lil3itur ab eodclll fpedrlltus p:tma tertCl ln fermone vnluerfalt
be agnts oftenJentiblls fpedes fode 'E modoe due ti):itlp(e:çp
f~cca per COmllll.ttatclll contlnjJlt 'E oellruttur'E fit fou~e 't bc~
bllltatur fm 'P accldtt memblO communt.l. mcmblo comunt~
(ilnt1 e~ bolo:c 1 bellructionu fouttudtnc.t.alltOebtUratc 1C.
eret cum narrar cadcm mll6lltflcil bomina ptluew fiat ~olo:
capttla 41ltccedcre fo1et nocumentum in regtone matrlCia bC
(Olllm.otionel tlmote:" jJur6ulatlotle:1 plcrum~ tempole pur
sarionis talts Mio: Itlualefdt:~ faaa tIllldhuacuatlonc qute
fcat\'d Illlelllatllr:JJddrco rcctccondudl potdl talcm bolo:e
PtincipaUtcr pendclltean cITe c~ comll1unttlltc\'apolulll dtua~
toulIllamattlce:concurrcnttbue ctlam altqulbue vapotlblls
t.lllolllllCO:qllt blcta bt(poatto~i boloda confernant: vt gcne
l'IlIIGfclltenrrilfuU bomlnt Smccn.v, fup:a "l(um cil etiam:
quonta co tempote cOl1lparitntc Ilomaco matrict fit Ilallfca 1:
btllructto appcrltlls:vt eadcm·narrat.cr et quonla5 "t idem
PlOtcllatur bila gut.pdma. urtif ln rcatmlne vnluerfaU (odc
pcr COllll1nttatcl11 ln pdnctplO capttuU:.l0pottct vr foUtdtcrlS'
an ollln Ibus fpectebus Code (acte pcr comunUatc lI1ibtoZ~ bc
ttUs anlbus 'Ec.l. pthttaintltto curilctlla ln omnt fods. pu colta
fi cil fuancda a cu ratio ne mibto:Ii:a..q uib9 b~pfde~ vt ln ca~
(!tllF" p:lndpaliter amftce cocondtaUlr allo.10.1I1a tfi "t bt~
Jlt 15ar..t. te rapcn.cura cOjJnttlonlct plonolltcllrtonl f(qutf:
°PS IntclUgere ptlua qllaUs fit btrpofldo matrlda:vt ca. cognt
ta ::lfira4 curodonc acccdamue.€fltpCltl1latrlds fua. blfp~
tnlpedlmétuli pcdés c,.:matcrta ftcgmattcil tn cocaultatc'nc:J
lite nJatrt'ia 'Pit, btscltt»i tpll9mficts tl,b"Ui~':\1t~ lnfpc
tl
.CUOlle "dnarŒ 't rcUtf~ alita plene collat:'t tIc Indlgdtlo in mœ
trlee \lcnrolttaté multlplt~at:que tadé di upoub9 furfllm ad
cap~t mouicur:'t ad palUclIlli ana..tlme e~rln(edi 't ,utim pcl'
rtns~t'e e~tiltonl ca~at 1 bOlotc':.'fir:'E aUqfi cuttsdcuattone
"t cadi narra!.cul crl.a. cuapolatlont adtumitCi p:dbt caUd'~
tas co:jla:C;tla,cereb:t:di fit naturaUter cOldte caUdl:etiâ cere
bd:'P,c:t Illllmolltate 111lultitudlne vtslltarum:1 rcUquie mul
tls allie Declarart polTa:ntflln lonsli ntmls abtret fermo no~
Jler.et Qcc qU\l~tli adœ(um pdndpalitcr futf'dant.
fr1~lO cllra I~ltur trunt bue pttndpalee tntittones attidide.
~tltna.f.ad Dlfpolltlonl matrtds.$ccunda p:lndpe1l9 ad
t~fum bolo:e'ilpitls.~dmacttâ tnUtio vanJs tnllfta.f.blge
filolle matertc'E pltparattone mtuu(! e:tpulaoni: :.'fir crionc
ctllfdi ,ri tIlcdlclltta pcr fupertus ~pcr Infcrtus:tiidi cri côfot
râtlbus 'E "tjJol~ttb9 bt!Jellluii~IUus'coplebif cadi tntetlo. $~
dida "ero intlUo pttnctpaUe buab9 fpedaltbll9 Intittonibus
perficierur. ~zima erlt no faero bolo:c pto"tbere tpaus clIen::
tli.$cciida ertt rcmtttcrc" rcmoucre bololi Ipfo tam facto.
€1~:0 pdnta 19ltur e):pcdtiJa. tnuttone:que ell ad matriccS
dl obferuanda rCjJula ln tlto œfu nccdTarta.f."t Ilite materta.
OlStratllr:neqJ ad cailttcndatur di tUa tIlaterta btserida fit
cum fubtlJlahuls.etfult Iln6U1arts 't p:edofus canon ln ilta
matcrla. b.:aut.pltma tertif ln fcrmone"nlucrfalt Oe a!Jllis fo
dccum ot~lt.et multotlca fifit rca fubtlUantescaufe fode:p:o~
pterea'l' apcrllit "ta vapo:u aL! ccrebwm.et a fint noll cali::
de 1c.trjn "olalgtf qutttl.s appUccnf relnedla "tlnfra.1~U::
mo fiat f\?lul?ue:qut cotinllefquln~ "tcib9 \lt Infra. ~ .(I!ZUpt
b~ f!tCildotl:ll!tUpi be bifantils fine accto~mdlla rofad collatl:
an. 3. ~.aquarum ber"onlce:metrlcarle:" buslofe:aft. 3.J.ltltfcc
bupltcetur1 arotllllU5etur cum modlco nlldfmufcate 't rafurc
ebotta plO buabus vldbue.$utnarur tta. mane vr OOtmlatur
pcr I]o:am poil eoa afieri potell. ~oll quos qutnQf frzupoS'
fumanturpillule:"t Infra. ~.ptllularu aG'!Jfcgattuarum: l'Il::
lu:arunt fcttdarfi. afi. 7.iJ.cum frwpo bC fJ:tœdos fiant pUlule.
vij.~oftquae admtnus "otmiatur pcr J,Otam.etpoll. vi. "cl
vij.~tas fllcta aue completa Cl1llcuarione (umatur laua tiuu
eJ. vif. "ncife aque becoatonts ctcenlm rubcolum:illtqual Itcr
(altte cum mcdia.3.5uccJ,ari:'t "Irra mcdta~ QOllJm fumatur
plandtUIn lcue:"tficrtconfueuit. €'5cqucntt "ero mane fu~
matur confealo:"t Infra."!?l.trdacc antique trffcrc.afi.~.S.lla~
lcoe;rafure ebods:afia.t.mtf.'E parum (umatur aque artl]~
millc:-t bl/glofc.et tardctur plandtum l'cr."i .Qolas.~oll(a.
q ultCata natura per tmoo:auc trce blca taudo fiert mfidtfica::
nonenl matc:rlerum per rcgtoncm p:op:tam rom applop:ia~
rta:pumo fadc:ndo baltuuru:ln quo fedcllt vf~ ab vmbillcu3:
Vt InfrB.1>'.callln~entt: pulegij:Ci1monulle:mclltlotl:afi. ro.i.
matrkarlc:matoua neplte:ali.s.q.1!:c:oa.J.ill. omnla bulliant
fulfldenter an qua bcblteqllantltati6 fumcr.do qutntam pa~
km ptO fadendo balnco:\'t fUpla. ble:aut (cm el lit ote Icluno
Ilontsco. et acOtlttnscrct faccam. cITe mundtficationem mCil,
ftruotUm pcr quatuol aut qutn-U blee ,lTet conu,nlcntius.
~uo facto balnco tribus btebus con ttnll is lalldablle erit ad"t
rtmatam tIlundlficattoncnt ct confottartoncm ft in nocte blta
bue noctibus conttnuta (upponatllr tntra collumJllatrtcts
vna ptlhl\a parua facta c~ ouabue partibus mctrtdatt:ct"na
parte trlfcre l1latoJte coopcrta panno tinto raro antlquo ct(ubtlU. cr~ollrclno etillm laudo fitrl flllfumtlJattoncm Ilo~
maco "acuo fcdcnte tpfa.fuper ciJ.tJ,cdram. ptrfollltam a ppo:=
fita "na pll1ula grolTa or.ll1frafcrlptts fupta cllrbOllesitra ca.
t"cdram: quarulll befcriptto fiet: vttnfra 'rc.l~.II!J1I1 al.t",,~.
rta:ana.5.,.afileoe:jJalUemuf.rafureebotla:radld0:Y1COS:1I"
gue bouis:anaa.if.cllm tcrbenttna fiat l'alla ptO plllulls con
fidcndle. 4r~..iU~O ctt.lmficrt tnllncttoncm ab vmbtllco 1Il~
(ra cuan "n6l'Cllto:vtlnfra.9-'.old Oc liIlo.3.j.old t!rtnI.3· s.d
namomt lI(;nllll.aatcoo.ari. 7 .i.galtcm lI(ca.~.~. Clint m"dlco
cere fiat "nsucnt.6tm. crx..audo etlaan fierL confution(11l
plO \'fu ad confOUatiollean Nctarul1l parttuan:vt Infril ~~.mi
leos "trlllf", ben.ltnjJuc bouls:rafure ebolls:mellilTe:al1a.5. i.
nuctfJllllfca.C01d~lItl dtrt:C'0JallolJlnl rubdi.afi.~.J.Clllll ~IIC::
cQaro bUlolnto tn.buabus partlb9 aq buglo(C:~ lIIarrlca rle:1:
,na. ~te"tnlllromettd fiat :.'fectto ln ttto:(dlla bllarfi blalJllla
rfi. ptO quolibct:'Ilfllmatur "n9 co~ Il blll1ul]olae ante clbfi •.Ee
lta cfi J,IIJ erltcoplctG om. nia Intltto êPtfi ad miblli madan~.
creft tfi adllcrtidft an{Çurr4' 111 tipole ma(;111 ,Iluailla. rcntc
dta fuacaUdltilte(unt aUquaUter ttmolofa:ma,:lme cfi d 9 Co::
pl~O coldtalta flt caltda.:vt (upfadlctli cft:ldclrco cum caut~
III tllQ tlpo~c CIlUdo ~.arntiçlo!tn illo:ulIl vfne.Ec a, nt coptç~
�(Conftliuttj. ~îl~
9. p:tma {ntltlo ptfi1Cfpdllo. cr iS.uatlt ad fm pttnclpale bile
\'ena IItur Intlttolles.9na.f.ad pteferuadll 't plOl]lbidfi bolo~
. ri:bu tlnbftatur be aduentu Oc plo~tmo:qtS(o~no(cttur c~(O
mortone 't dellattone parttliventrle:\'t (up:adtctU ell:fctSa dl:
mlnotarlo.botOtta vel remotto tpflua:pollij? euentt.cr1~uma
.(Slf tntitio Qliaf pumo di btuertlUb" materia't "apoles ad
'n fertue. ~ trfidf ft cCi coplhnltlbus "apol ca ln beotfllm fi q
dcuanffllrfum cant boloti.tr ~crficlf er~o di confottartbuG
~creb:u 't pan tcul09 dus: ne redplât hnp:dflonl bicrozum va.
polit 't noeumentu.ft ficgiiaUter .vllibendo quccuqJ ad cua~
pO:lttioni IUI~amentu ptellàt.1Jè'ttmfi I~ttllr tnllrumcntotŒ
tll no Ilate le~tttone nature fiatdtllcre côe cllm. 3· s.benedicte
't calTtc:aii. 't becoctlone coi. et vt fiat (dcatio cOPlrfi 't crurlCi
c:um pannG rcarla.ttno tduno Ilomac~o.et cum polittone pe~
dum in aqua calida •.€upparuerlnt vent fap~'llarutn tntu
mefcere:que (unt tn part(bomcllicll pedla apud taIum: fi tfic
tiat leuia tlobot~Omia faltem be "cna be,:tri pcdta e~traben::
do buaa vel tre\1 "ndae fall\JlItnte erlt mllltllm cOlluentens.
·et flfo:tc (a l'bene nô apparuertne:fed vcna grofTaapud l'ol~
t/cem e~illc"atntumefcat::,clnotabt1ttcr manlftllctur: tunc Il
la loeo fapl]ene flobot"ometur:'t non erlt minolts iuuamen::
tt.~tsaturc edam eotarum 't tlblarum altqualtter bololOfc:fi
eUquotiesfiantcollùcntunt.crEllnoradum flnsulariter:cp
Uea frtcattones 't btuerflones I]otum mcmbtotum tnfcrtOtum
tn pteferuando conuentant:frteatlonee tamen fuperiozfi m~
btotuOl \?r btac~tOtum 't fpatularum:lIcetqiftente ectu bolo
rc conuentullt.Jn p:eferuando tamen 'tlnttmo:c (u(ntus co~
ueniunt ncquag, .et IIcut bictllm'cil bc fricattontblla et IIgae
tllris:ide!n httd\t6atur be\'entofia fIeda:quod politein mem
bzts infcrtodblla valent:ct tn (upertottbue (unt apte nocere.
cr~erfidtur cofcquenter eadem tlltentto c"m eomptfmend
bus"apozeabeozfum:"t cil mafticatio granatotum muso~
rum:comellfo dtonlomm:'t b\!Il'i.tQntten fTne fpcc~cbue. t:.o~
mcllio etlam codandrotum pp.cll maJtmt ptOfi'Ulo Sumere
tl'tam "nUm mtrabol. condttllm 1110 teml'o:e.1~(!tua (Uam
"inl ntt;rt bebtUa CUm ml~donc aque oecoctlonts (umae ~ co~
riandroluln dt (tUlm tn cafu conuentcna:p:edpue fi altqub
bus "tci.bus i.n ca fundatur fnillum isntti caUbta.cr Et fie co
fcqucnter pzol]tbcantur quediqJ ad euapozattonem fa, junt:
"t funt acr caUdu ~ naturaUtcr "cl arttfidalltcr:'t aer multt lu.
mtnta:'t e,;crcitium "ebcmena:Ucet lellie ln "fTU9 pcdes (tt co
uentena•.eo i~ttur telllpOteCOnllentt nano in acre tcmper.,to:
"el ad frlgtdum btcUnante.etïn Olmera modia ltllnlntsvd
obfcura. cr9 tgilare etiam (uperflue nocet:Ucct diam mulms
'n ~oc fOlllnus:'t 1'1 ptinctpto bolo:lsconllcrundo matertas
ad mterioza non fit IUllaUulle:lI1ilgte tamCll offtdunt fuper.'tluni6llle g, multu9 (omnus.cr~afTtoltes quo~ animl mil
~me furot 't kil pzopterca quod tnflamant mapme noccnt.
I:tbl q uOqJ "eQem(IHI~ caltdttatta Ileuttel: aromattbua eondt
,t:"d altas scut(:vt ccpc:potuOl:alellm:fin.aple:cr J}uturmo~
dt ma~1 (unt noèümentt;a.msra etll1m et "e~cmcntcr blll~
cta "nctuofa ettanipln6uUlomniatalta IIOclt.'S "tnta cttam
potcnttbua ma..rtmc cauendum dt:'t seneraUter ab albts.
1Ir6k i6ttur ctbua tCI11.pcratua:"d parumper ad trl~ldu in::
dlllatua.et aadlltpttaqtl panlmpcrbccUnct:crtt çonuenti~
cioz:dt ta mw.nccefTarta btmlIDo ctblriO:tl tnflatiuotCi. 't tar~
de t>t{J,lllonle:vt legumlnfi:'t camtli grorrOtllln animallum.
IlL Ballt I?oe tipou:carma pullo:u tuucnfi:l'crdlde. et tllrtu~
rts fin6ularitcr:q: "Itra côptc,tlonil11anCfcftâ c~ p:opmtare
cerclnu confouât.6alcnt alJcsmtnutc mlitane: vall t cames
" pletodi. aalit plfcce pctrofl.et gCllcralltcr ant Om nta dl~ .
plta 't Il.0n afTatU~t caucndfi p:cdpucab amlgdlllle:qm fua
cual'o:atlone multl'i noccnt.Etlta btfcurrmdum dt gcneralt~
fcr.crll am drca vlttntC1:qllodell côfo:tatio ccrebzt ct ctrcun~
rtnnttfi mcmblOtUnc rcctplant:ltc" plera~ complcatur ~«
Intendo rom tnllnctlontblla d rca caput fa,,'e::qllolliaI11 ~('
magntffcabomina cmu calidlratc ccrcbd abundat dlâ bumt
dttate:cuiu~ pouto fertllr a.d nlembra ncruo(a. ande nfi1P tn~
,urrluremolCIl' "nlua latcrla plOtnde \7t flllt canon.b.':allic.
pttma tertiS ln r~mln e vnlueMalt.-:Vn omnt foda:cui arrocta
tllrrellmattfmue non bcdtnce ad tnfrtsidandulIt 1: I?lImcctan.
dum capllt rom olels '1c.(['Oplebltur Isttur "cc Intentto eu,S ,
6Uquiblla odolamentte.~acergo ad boc a fiat odotamcntU:
tnfra.~ .flotu ncnufarte ro~ rllllt (andalolum dtrtnotllm
Qfi.,.S. sariof•.':).,.omnla tnfllndarurtn accto fic plllucrt,ata:
pollclU.rlCcata ponantur hl pcda pzo odolamlto. Et di tftts
~t cpll1l'ICfll.oll1llte hltCfJtio dr, 1J l'~,f,r"attollem a bolo Je.
\t,
cr LOrca vltimum:quoJ cft remlir,o bolode "cl duo remotlo
,um afTuertt:pzhnuln ptO re{Jula obferuetur:vt fiant billerlio
neamo tm ad crura:(cdatt fpatulas omntbus modla:qutbu.s
fllpllloe frtcattonibua:lisatllris:'1 "elltofationibua:'tc.adl~
quCi cUa rcglml:qllod ptt? btctii cll:tn p:c(cruado etla in !?OC
'Upole ferccouemt:(cd 0ps vr Il t matoz pa ucitae comclliole:
't potua't pzoptte vlnt:qt ln totli. ablltnldu:"cl ,"Inhnfi etlilln
badu.cr6ônus eda cil ptolô~Mua mast~ ma~Jme (fi ptc"f~
(erit bolot 1l0tllbtU tipou.,ft Il tuertt visiUarli. htllantia p:o~
'pur Mlote ellptouocadus omnt Iludlo fomn" ma~ime tn.P~
cefTu:quo eafulalldo c~f}tbert tn nocte.~.l.Hlon(1 blfTolnti: eus
aqlla \!fopl:"d.,.j.bNolibani:'t dt in cafll fTnsularta. et fiit
ad rcfoluttonem btcto:fi \lal'otum:qut fun"au(a bolous : ft~
rct(acculus ponendus capui c~flotibll\3 call10mtlle alleri: "tH
cadoa blmUfla fo:uoUbua crit côuelltella.1~ lo I]ac ctlall1 tn~
tentlone adimplldiS:"S filntraaures tmponaf l'am olet CUIII
lana:"t tnfra. ~ .old camomille. j.j.old anettolci bcltllo.afi.
3.s.mtf.'l3.d ~o, dtâ fa dt aln .pcefTII bololtSfiet odo:amcnrli ,
"t infra. ~.ni~d1( tnfufe Inaccto 'tto:efllete.s.j.s.nllcifmu.U
6I1i al.fandalotuln dtrt.aii.~.s.mtf.ponantllr tn pecla. ptO o~
do:amento:"d cllmllllldano't modteo cere Hill pomu ad odo
ramentCi. €,~10 refolutione tria btctotu "apodi tn ptoe~ffu
,,,aletfi fia leulscalefactto capttts cfi pailno tcptdo 't peetlo ll
tto leute:"t bletli ell ab antlquta p~tlofopllts:apectm tiare!
comu bcmo artctls.0cd plO co:rtgldo aliud acct.1ëa tntcrd~
cottn~le bc tremote laudo ficrt tnuncttOllem ad nucl]am" a~
b:acblum rom vngltcnto:vt tnfrll.13r .olet camomme. ~.l.olc~
collt. 5, s.old fpiee 't Oc tillo afi.s.iS.a(ott:llicados:nudfmu.pt~
perts lons;i afia.j.ligni al. :M.CUItl modi.co cere fiat "nG"'Il~
tllln.E.t ~fu (um contentue.
€1~tO parato ad mclcncoltcam paffiollcm.
crCoIlIlUum.\lij.
.,
~lrue ille cft pl0p:te "'GlUe tnnaturaUa: ne~ fOl~
tcptopdcbcbet btdfarra:quontâ non cil cgrefTulJ
"" . In "llJllta natllralt c~rc!!u multo:'t pzopdus "eb,!
!ltd "'glUa tnnaturalls l)1 l'leter llaturâ. Et fTc no
plopue (arra: qlil bt~t.:a.e.p:opzto. 55arra cft (u
perfluitas ln "t{J!lt4.i.muttlae~cfTua«. (L'~iat autem 1?1110~
cgrelTua Il naturalt "tBilia l'tOp ter e~rnOllem fiera III (omnO
hl "trrute (cnlIrina pannlculolum ccrcbtt:ad qllilm e,;euf1lo~
Item paIDucconllerUtfTccitaa ((rebd 't l'alllltculOtllm dus: "
(tfeettue plomOuetur qllidam "apo: aeurus deuatua il I1lllt~
ria mdeneoliea rad tca lt 't aUq llaUter ad ulla. tn partibus ccre~
bd e,rtllcnte:"ndc ab ~oc vapote delJklto aeulta te particIpa"
tc:tmp:lmcntctipou f0l111l1 III pa nnlcutocr cercbu:fiue 1l1lrhJ
sas pteterttil vtrtucc Il nocllméto male qualltatls "apozia fit
ncumo ad bcpcllédfi nocllmentfi:'t Inde ftt motllEl (plrltlann:
't calolte ad e.rtertoza:'t Ile fit eut(SUatto:que, per tpa eofcrua!
I}o:a bcbtta. bozmltlonla 'ppter plllrlnHls 't varias COgltiltlO
nea 't fnlfas e~lmiltionea:qllt cria radtcl ~ablr 11. blçtlEl l'apO
rtb 9 Il matcrta ilia aUqllallter ndulla clcul1f1a:qlli fluJlltrudt
nègcriit btctcmaterte:v.mi.ntoncquNfl cU fpultlb 9 l'arille fit
1110t" ln cereblo:'1 varia t>luenotfi npfirano 111 JCI1 fi b"'lIIccl'iO
rib 9:1: fic va rit c06Irationee:<t aUqfi vbrla (oml1lll ad tIIno:cJ
,e plurtmli allqllafr becUIli'itla flll qtS \!dola:vdfpll.l l>lctOZ UIIJ
"apotunaturafr nlgrolu rlnlsrii rcpfitât.etOc m'tlrtuce ap
pctittua. irafdbtU (eqllif Inchnatto ad fugâ.Et qfi~ natural'~
*utee obcdiut aialib?:'t mla fubll1lnlllrât:fit :;>Îlr i virmtCll1J.
turall e~pulaua lllot9'te~mo 't culglla tlo.crSct ~cc cciii cre
do eoc urrere qtS fOlfe 0 b tUa materta dellai vttoli tas fil' (OUl
nt coccntn1to calotc tntcrtua:quc tandi a d pâlltculol3l'enicO f
't coa btllcndelle boloum cnufat:ctclll{Jllar:ct I]ec be CO(II. J1;
cr«:lrca tgltllr rcghni plim fi ln Oieta ruma mu tlrtnlJcJldo JI!
fCGllla:cp ln olllnibua bccUni'idfi fit ad frigidlllll 't l,ulI1ld(j: ""
tami Intlfe fcd rcmtlTdrtgldfi.~lt IBiwr acr nô caUdlls:JlCQ1
fTcclIs:fcd magla a!lqualttcr srorrlls 't\7apolofus modo "0 ,U
Ulllltu l]umldue.1Rô lalldo 'gltur camer$i cleuatâ : (cd mi1Gf~
tcrrena:ita tami quod no fit ntmls 1,lIl1Jjda.~tt et/a r,mpOl~
blet'!: bebltarfi "t6lUarfi lUllllno(\l't el\lra:fed tempo:e (omO
fiue nocte:'flllt bic hl torli ftt \lcrblcrc call1eretcncbro(IIS Plll~
10 mo Cplldena.Et p:opterciidl C.J?flll11 no 1110:" lIlulro
npud tGlli tl?' ~\!cmlG.e,;erdtUlno fit calcfactcnne~j"lln~.
(ed fualle 't odtctofum:vndc maGie beclinâl1ft cft ad qutdt,;{
ad c):crcltlfi,cr6rudearur vr OtfOllll1llSl11ngnua ijltI'i pOIlI ';
bllccll.lliit!o multo tlpOlci camera obfeuralilperl«tQ molU .
1: fuaut:tenldo Oeut00 claufos:'t poll~abldo volCirarlae,oet~
NftofJ~e:eti~ flllQ l'rift, ~o;mlrc:rI1Jtlm II1l1lco teJUpOle qlllje~
(çat,"
œ
tQ':
�(Confiliunl. \'iilqlllerCIlt{n am l(umido!\1t bfrtCi efl:.,et fi 110 pomt naturafr I)lrt
J,umllit1S!?llfnectcf Q tnfufîones 't repfTlones aq Uilru 't Itramen
Llrcrfilnfrigtdatlu 't pluncctiittfl.~rtcatto efla lcuta pedum ad
(omnû incttilt ln qlllbufdâ.([Zibllincntia 't ICllllliû flint ln ca~
~ltnim1Ca..([ IObl clUS {lebée dfe /?umidt accu 't potentia bont 't
t,!ctlts nutrlmtri:'t ffallqual! cuapo:attone parclClparltno tn~
COlll'nifit. jJta til QI no fint caMI 't flcd:vltâda flint omnta ctba~
tt:l111clâcoUca vt Icguanina:'tomnc quod tnftat. j(auldCi igitur
Il caf,o ma.rmlC vetl!rt:cartubus quadrllpcdfi magno:u CO:P\1tl'i
(,lnllbu9 filUtls 't Quiu(modl.4[ €litetur vlnn multumagnul11:
CflQ (ubrtlc acutu tnl11llcum cll:ma,tll11e fi fitpotis 't fumofUiIt.
$ttlsitur "mft medit c"Lo:ta:11lfdte potittcad ~ulccdlllcm aU
qunliter~ecltnâ9:ouil dtfata:'t nullo modo affata ln cafn plur!
mliconllenifit.i:arnca ,wU! mOi'.lnnrn pcrdtcfl paclpl1c 't (:lIb
notli:n cll,tentur ma,rimccollcnifir 1~anta Ilralb 9 bcne pupa:
ratlls \1t1 iua vcl ~lIodi tllerri. èffua cha btodiOtu. carn Hi 1lll,ta~
brhii ma~lmccoucnll9cIl1~ifccs a~lqllt pctroll:'t alij no pluri~
hlc 'l'tfcol'ltatle faUEI cOucl1lut.0i (tlli in vltlmo ccnefuntcrctur
'n'" bolua vd ono tlcbct1Jca cocr~ l'lne palu~ dl: farts falmliarc
fomniferu..([jJll pafl"lombue Bnlmnltbua gaud1..1u gltu poffü
bile dl::'t per l,té cilucndii dl: Il cogltatlonibua trtlllbue 't bumo~
roRe. 0ran<1u cft di dtlcctie am lCil".'Rcoitu mapme '-'lucre tl~
qnl hl (0 ptOptcr magnâ fperlllatie dfufiollcm fotte acqulCita
tll in cerebto 't I11ltltis Ilbl catliais fICCltalO:que no parlladl 110
C:llment! c;w(a:~ 1,10 fum contentuo Iptû. ad rcglml tn bitta non
c:omemo:âs pt'Il ptoptcr ipfiuebomin le intcltlgmualn. ([~d
I1Jcdlcinatia l{Slrur me conuerto:pzimoquidèolLitnado que ma
tenil tUa IlldicoUcâ alioualttcr caUdâ rtfplClût:eâ cqllado c611
ruple pcr tnterllle.1~oftca pcr t~ttrtU9 di cl11blocts qUlbufdâ:
ahquaUterfomnlfcria.Pemdeapponâ qua(dâ cofcct!onea {Il
c:af~ vallrta:1 pa rttcularta qu(dii:qulb? \'tmdfi trittQcfomnt.
1Ro curabo poncre mcdicinaa diariuaa:ql11 in Ill·a no dt vrtlt~
~aa:fcd in cerro Ilrupo tllgeréte apponâ:qutdâ crlâ apploplia~
e\>Ictii I)ulIlolé cuacuâtta .([~tO tllgelltone igll 't equattonc
~aterie laudo Ilrupu:vf Infra. '~ .frrupt vlolau fimpl'cia. 3.ii.
rupl tle fllltloterre:fIrupt befucco pomowm fImpticie: aiq./.
aqUlrû.lupulolU:buglore 't cndlulc:afi. 3.11.pzo I>uablls vlabus
((llltinllctllr ad arbltrtû.et Il l'te faccrc magtllralé Ilrupu fac:
~t tnfra. ~ .bllglofe:botagtnts:capUlillC!ltngue ccruine:cndtuic
,~~rtole afi:m.t.radidl afparagl blUfd.afi.~.tl rl. fl1ndalodi ru.
I\lolaru:afi.;.ll.puana balna(ccna nllmero.tif. poma odoufcra.
IImero. Ital.crod.;. ".fiat flrupua di ;uccbaro:'t fic bctur di (c::;
toca p:tno vcl aqltll ~ccocttolda radtcu. buglo(c nit conlUnten~
tlOl.Stctlâ loco htfuRonl9 bUGlo(u bOlraglnh' (umcrctllr De
fucco bo:t'IlGlnle!'t buglofc erit mdiu9. 5t ctlam tipou: cftattlJ
Q,tderctllr fe.p>1pa.al.'t fe!".en l\lctucead_~louocatiol1l fomnt
CMtfeUcto::'Jdlo flnlpo pot vtt multo 't COClIluato tipole.l:~ Il
\>oluertmu9 aliqldd flmul btgerldo euacuare fiat Ilrup9: "t In~
fra.l'" .t101U. bo:ra6tnls:bllgrofe:mdlfe fumtterrc't\'I.5'laru an.
~.if.ltqutrtde:colttdi citri:pafTularu cn "deata ru fctbo ~ad~ a fi.
à. 'V.fcO lopidrie:(cariolc:'t dcotc(:tndl~tt captll~lIe ,an. m. ,.!fla
'ozane. ro .v.ant.;.i. \'.Iltclld os ara bl(l:fcn e.epltQlml. ab. 3· 'V.
l'luna nllmero.~.bllllianttn aq1-1a: 'tcolentur't colature adda~
tur fllcd buglo(e:'t pom02l1.tI.an. 3. "1.1 Ilrupl,~etur di ;uccl(aro
IlI.'Uromattscturcfi croco:'t fandalls rllb.'t Cltrt.l€jt ctlam In~
fUlldantur.;.(j.epttQ(l1lt III rero capztno pcr Iloctll'f~ ad. 3· ,,;.
tfaeta colllltllra fumaturteplcUUn cafucôllelllt.([,Sd Qi!t1cl.n
!tl1ttoni intcrJllm valct:fIlIlterdum f"matur 1l·5·~1· vf~ ad·5.
'.dcd~aplllnia1ntcolat nOIl (otuttllo.Qalcbltcttllm ((nBulan,
ttrcofccttob~cat~oUcont9:1l tn CQdl§ltltlltc fumllmr . .ft tilla
film ConrentllGqllantu ad f~rllpoa tltgercntea't ntcdidnls ella
(lt~ntca.(t'Jardla.tponercaliqlla6cofectlonestnca(1l appzo
PuataG.~lct t~t1lr~" cofectlo!~t In,fra;~ ./tozu ntdllfft:botll~
Shlta:buglofc:"tolaru:lijJnt.a 1.lln.H·bolon Id. 5." .1Il11rgll rlta~
rG :I>Ncmrouun:flllcraldl.1l fi. ~.l.crod.ira. 'li.omnla fllbttltter
PUlllcrl~c"tur:1: cU5l1ccQ\lro biffolllto ln Ilquts bllSlo(c fllmtttr
!C'l'fldftcttfflltcol1fealo in 1Il01(cllts.4r'Rd I~anclntenttoncm
ttilm llllldarlmtttltri:"t Infra.1~ .{)rabod!JlIlatt:brabuglofa
tI.Q!i.3.i.5 11ccQnri "tola.3·if.5ucct]artrofatl.3.v.fra!Jmentolum
:tfuPla IIgnt al.llfi.~.i.c4 (ol'ls.Ui(.llllrt fiatmt~tur~:bequa (u
1~otdt "nli codcar "(Q5 ad buo tn mane.([~zo ~arttCldllrf
lVlcro caplti fiendfo ctia ad equllrionl blete mllUrtc 1: ccrcbd
~paniculotfi I,umutationCtlllllUdO ficrtemmocattoncm captIf
~111t bCCoctlonc:"ttnfra.1l.' .cl1nJomtlle:mdhtott:laauce: Il/pI::
~hl PIlPllu(rtl3cl.\Jfia.TI).i.~neti.tp.v.(,mta papll~lcrta 1: lil~
c"l'fi.aft. "to,,",ru.ID .ii.ftomm ncnufarlS. t1) ,,. omnta Il
nt4t blllltantmodlCl bnIUttonc:'tC): ds natcmbloœt'o œpt"_
b:.
3.'.
.ft (acta lelll fi~c~ rtone fiat (nunctio (l1I1t mh:tllril : 'l't infra. ~.
old allllg.{).!I~. 3·iI. 't plll!;Jueltlllls plhlc:oler 'l'lo.(plll a Il9I11ed,,1~
lcartetta,an, ;.\!.mlfcc:ft ~tlam et: Col \l'Utlone vng,ltur (olh.!J11
~fplna. cun1 bOlfo erltconUcnlcII9.{[jam rcflat poncrcqlledii
10caltaUnbnclltaticnda. vMo ad fOl1lllUmpZOllocandmn:'llpm
ptofllndl'i ctftclcndum tempote llLtrOlt1l9 ad [cctUlIl. ([01t er~
S~ tIllld commllltc't bomclbclIl'!. '!).> .oLc! Oe ncltupl}a! , 3+ oki
vlolata:'t tle p:lp'allere:u.netl.an. 3.V.lll1f(~:'t fi volueras t"ottcm
face~~:fac \Ir lI1.tra.·~ .tltct~z~ 011:0t~:\'t fupta "int albl tlebilis:
't olel aml!;Jdalarum buLalt. 3. 'l'.oplf .;. \1. croci. ;.}.l1ufccllntllr
omnla fimul:'tc,tlflla tllllilletur paru i narca.l:t ft fOHC pzofulJ
detur'.1 tmla (omnlla:pollat.ur fponglllll acc~o fclti 't e~cLtabtt:
't ma~lInc ~ (11111 ca bmtclHrlCtlu-:rle 't lIaret'. pc parttcularb
bua rcUquls Iton curo pzopter pcrltlam pa tlCIltis 1'10 1!Jltur §I~
tUIll ad I]ocaccidens pÜltctpalc fllll1 contcnru\J,([ .t\ell.lt alité
vnuf11. tantum fClllcct confonare vafa fpernIlltlca 't ,",cntofitate:
que vilta 1 mufcuUe cirCUllllanttblll'i multipltcatur:ptopr~r qua
tlltcrdllm l1temb:a atcltllantur:'t fit ltlde (permiltls elllllrIO./(O:
rigendo criâ aliqllallter fubllantlam cluahquidilllt c,tllhnrcl1l.
11[crso tnunctio parltwm gmltilliumcllm vlIguento : vt infra.
·W·olet I11cntcolcl ab(~ntl?tI 1 nt~Hl101fi.afi.3.,. olllnlil lllllcmr
qUiltuozlotio'1lblla lit aqll\l. planragints:pofl:ca ~ldantllr put
UCua:lOt infra. ~ .nllctfl11I16:n lldiaplcfll tQllrte.ait.;. ".f(11IInI6
agni caflt.:).j.gallarul11.:).ij.cnrll lItodtco ccrt fia t vngllelltulll
ntoLlc:'t !,cc blC!a flltflasnt.
cr1~:0 qllodam IlOtablh 3Juutneparlllérc (~ifl(nte ln pdnd;
plo mdancoUc cum Umo:e ad et/?icam.
([ 1!0nCililll1l. viif.
6ta !)t(pollrlo:: vt patet Cl: accldcl1ttblla ht (crtptiiJ
rtclactia plobabilitcr p:ltlcipa liter repon i potcll:: \·c
~
tlam conlcctllriltCi cfl per a ltosfub rubllcu",e Indl
. !I (bolla:1 ln fpcacdusl11irac/?la:fcJ non ptr comu;;
lllttltcm tantum a l1lirl1c/?:fcd ~tiam per l'lo ~:içta?
tem tll ccrebto:~ becta ratllr (~co.c;r .q:cur3t10ne cfi il pplOpZlil:::
tte be \1nctiombua ~ fomenta tlOlllblltl 't re\lqi>t6 "rca mlriuQ
facttsnon (cquitur1 uuamentfimantfeflû.Unde blccbat .sute.
in capltulo p20pUOlll (ignismdEctoU~ccr~bla.t,s cttam cum
nonapparcriullllmirum cwu. ",anu id medlCatllr ((l1tett quod
creditllr cffdc(Ilm ptr plO ptictari: 9t tll cafll nollro t)C I1ltracQ:
(cd rema.nct fUp.bifpofluo:"t non fine acddmtia. "\llJe maGn,
(up.t1on'obllantibus rcmcdifa factt\'! ad I1ltl11bzfi:comllllllllta~c
CUiU9 bjdtur ledl cercrcm:tuncfup.f{gruficarur quod nOClllllaJ
tllln ll"n cil: tantum Dcpen.tcns pcr 1'Iam comunltatilJ: (cd cui
pcr p:"pztc~ar(m tplIlls c.:rtbzt.en: "là (atls rlltlonabtlc:cp non
tanru. per comunlratf il mlracl;):fcd etl\"llll 't a toto pZOpter l'lcd~
tarcan rotl communl:'t c,t:antccdTlOnc t>iuturnltatls mOlbt corn
tnlll1l6 toti bdc.'t cctera fil dcutte ad III fptfTlltlollem bUIlI ozu 't
terrcllrificationelll CNU «.«r.ft QI tllCatur cffe (ub rllb:lco\ mdl
.coite bcclarat.ur e~ lIlutatlOnc ell,matlon tu bCCOl)lta tiohla a Cllr
(u:naturaU l'let rlmomll 1 rrilllttll,n. ,nllm l \1t(crlbitur Î11cafu:c4
(ollla rdlCtafullTct a fuia tncalllera qllodpcrmulrfi ab~o:rult:
tnuafit criâ trcl1lot 'tc.':rcdo famen (JI Ilr III pdndpto Clua mc~
IlcQolte:1 Ilon adt]uc tn Ilaru vcl perfecto a ugl11ento: \lt colltgt
porell c~ (tlltentta lbipp.",.apl}oufmoti'i il pl}oli(lllo.~~iif.in il;;
10 (ctUcct.6t t!mot'tpllllllanlmiraamultCi temp~\3 babcnt'tc.
mll,ttme fi ((ne lIla1llfclla o((al1on( patrtur:'I'tbidt oat:1I1 COm
1nmto:nâ tillia. perffcmnt f11 dicolla lIl:eUllllllbiJcm .t5a 1'. ~tctt.
:m IIltoa inl}ac pllmOne ccctdtlTe \1ldllllll&p:opter Ira m:odillm
trîfllttam: que t]utuftnoJI pamonts fun t 111lrtum:1 manmet>u!
quozCi cozpota parata funr parTiombug bUÎlIfll1odl: \1t (Ullt COl~
pOl il ilia cra :ftcca:\1t1n cafu. ~tco ctl4m QI non,(fl pcrfccta 't lit ';
fiatll dlla:qllonlam .,t blClt ~Illl~.t~. Wman foW>. i:llm \lUcut .
co(!itarlol1e~ Illllle finccaufa Ilcadcrtnt:'t thnot:'t tr flIrta tn (0
ptcualucrll1t IlIclancolie pllnelpi",n in eo crit. ft occltlranatp
nOn ell qdQllc conlinnatG bl~lt.Cul1l alltCI1I rea ad I~oc Ilcuene~
rlt:vttttall1 ca que co6itarcc(ptt Ne p:Olnaf vfrba~(u\l at~a~
ctue pcmlJfce.ar:tllllc ,"décolla perfecta cil: i:û i{Jltllr in ca v(QJ
I~odtc non Ilt perllentlll11:ad I>"c "r pzom.lt Ole fillr>lG CO~ltdtlO
ms "d dttmatiol1ea ne~ opercpcrmlrcc.Jt actllj3 fuoe fOtma~
,(scnm opCr~tlolUbl1e non rcetla 'twrplbue.qutll bc Qocn"~tt
fcrJbiturln, ca (u:\1r (cihcctyane 10Qllacur't non rcae:ncq; quod
fll~ae:,dilltoaactl1acrr0I1C09 facillC tJIll fI{;Iltficatur'l' non.
edl]uc dl cOllffnll1lta.frl!rcdo qllo~ cp vItra cômun tta tem Il
mirad,:'l \11tra comunttilfCIn 11 totO per fTccltatcm totlus fit eUa
co III 1tl1tnitasa cotde pdndp4l1tcr: milJ:'lne pzopter trt1110lClII,
cOl1ttnuumcotdla.,niJItl o,at autan.ft fottaffc non adllentt
mîlsntrudo CdU'cC/lOellm,nri tn ccrcb:o n'fia ,o:dc. Et addu.
D
b
�..
cene ration Cl1 bipt.Et uo dl ndrum:nt\m (ptrttus \lIta Us contt
nlllla dlfpiritut anim3U:tmo ell tltfllbllitntia cllIS e~ qu05ene
ratur I1b co qt cOlruptil clus complc~io mdend~olka C01rllm~
pitcomplcnoncm "rcbd:'t con.ucrttt ad melic"olka,".crt:rc~
do i5twrtn fumma rcl becafu:cp tlla bifpofltio fitmdcllcoUa tB
pltndplo ClUS.'t per ptoptictatcm ccrcb1t ma):ime:quta tntd~t,:
10 'l' tlle iuucnts erat 't cil notabiUs btfcurflls 't optimt tn~i!nl1.
3Jnde btcebu 7lalltl pttm" cotincntls.Bidi. cp l'na bi! rebus que
magis t;enerant mdcncatlas cil oc(ol1tila 't pli!mcdttatlo ptcfCB
tium ptctentou"n 't fllturomm.€t bldt cttam 'l' I?omtnes fubtl~
Ils tn~cnif Dtfponuntur ad mdcncolfam ptoptcr e~erdtlU. 't Illl~
dtum nlmtum.et. g.tll~lt c): Cau Ils vcro foniol1bns tn ~cncra~
tlO!te m.c11eolie dHuperfttlita9 trUlttie 't dmods 'tc. a confer~
llatur cttam pi!r btpcndentiam 't commllnttati!m 't Il toto:'t a COl
de:,: e~ mtracl}. 1Jl1.am ant«clTlt ca ufa ma nlfi!1l11 be mlrac~t;l!
qt l'toptcr 10nIJum motbum pucedentem per tnlil~cflloncm a
l)ebiliUtc blSJelltue Debucruntconsrc~art fUPCr~l~ttate6 nutri~
mcnriipfotum membtodi tn Ipfis mel11bde:quclbt rctente mul
to tempote:'t ad fpllTttudincm 't ~ro1Tltudincm Deducte conucr~
fe funt~d naturam mdcnèoltcam.et ac ab "uiufmodt matcrie
bus dellantur val'olca:qul furfumcomunlcatt fl'trtribustn cc
rebto rcddunt cofde," fptritu9 animalea f1ludlref:vnde ttmere
fadunt:'tfollidrant.ft itllcredo mil~flant dfe callfant "utua
noeummti (lggre~iltione t)tctarllln materierllm ln mlracQ:pcr
mtrllCl~tntclligcndo non tantum mentbtll vert mlrllcQ : l't mu~
fculoG:pin~u=dtnem pannlculos:'t cutlm:fed edam mtfenrertu.
't meferakaa btfperfas fimul cum 5irbC' adlptnO.1Jl1.a ln. omnt~
bUll ~i~ membtl9\'d tn qutbulifam eOlUl1I polTl/ntelTe aggrega:
te fuperfiuttatea nutrimc:nti l'et Ilutrlmentotum ptC'ptcr hnpo~
tentlitm c~puilluc l'el rcfolutlueeotrl:auetllc materic atu apan
teS l'ct non:vnde con(eq uenter ab ilUa materlebue deuatur va~
pous'nentoatatca:qllc retente tn llltamebtia: ptOptu oppt~
lattones ln ~tctl~ meln btis conrin~ente9 a materlataltter rcte~
ta fildunt biete "enronta ~a "iolcntna hnpulflonea:'t Ira motlls
a~itàrionte fottea circa lilas parfes.t:rcdo tamé'l' fi "ulufm 0
dl motlli' 'I:I1-6It.:1tloce fo~ttolce f"ntripOle "Igtlle q, ripote fOin
né"t ln cafu fcrtbttllr: "oc non elfe er n.ltllra illa rllm matericrfi
"\1el \'cntolltatU Inclufarum tantum:qllarfi occulta fiat rcroltl~
tio tépote fOlnnl masta q, tempote \'tgtUe: fedetla e~ parte Ile~
'Smart,a rfi tmagtnattonum 't eOlJftattonCi: qUe Qabcntur tlpo~
re vlgttlebetimote 'ttriftltta magl9ij1 tipote fomnl. (["ft pt~
l'ter Ifta cl'lu(am credo 9' bonu dfc:tcp CôlCigllf tl?e "Î!JIUe anQel
'Uua cllm muIUs intcrpollatta fufpirifa:l't fcribltur•.€t 9' call(\l.
fl61tiltionta 'l cômottonta illotunt membtowm miracQ (It que
Neta dl be indl1llone l'ap01li 'll'entolltatu ptopter oppilatio~
nc:a:fkltla a.d "oc fa dt tlla feblie fatia tntifa:que fupcruellit btc:
bus fupcrtoubua plonmta:qllo tCIUPOtC rcmilTa funt ~kta acci
dentla notllbtltrcr p:opter refolutionllllo:u. \'Ilpomm 't \'ento '1
·fltatCi coadtllllata a ealt.Htatc fcbtlU. 1nâ remota fe.rcceffit mo~
ttlla vt fcrtbtrur.(["tàllod autem fcrlbttur be l'tinia: cp fit ln da
1'~rilltto ln (ublla ntta" in colote nonell mtrandiHn tilli Nfpo
fittonc:acut't tn tlC6l"arlca at De mente :autc.ptimaqllllrrl.1Ra
ptopUr aperrtoni oppUattonllmfiunc 61'0lTtoue: ct renouatlaappllatfontbus reddunturtcnulot?a 't minus colotatc.Seli qtS
me ad nlocUi tmbitarcfcclt dl altud Ilgl1U Copllciltum bc "nctuo
fitate tn fupcrftdntinc:ru at agn um ct"ice fa Itè ht Pthlclpto.
-mi ficdraa tori (ômllnte memb:otl'i fac/rad paffibltttlltcm ln~
-1i~mont6cotultdi:vnde e~~aCCIlI/(a aUqllando fir dl}tca tnd~
l'tendo:quc ft côïungcrttur eITet qua ft befpcratlo ad CI/rom p:o~
.l'ter ptol]ibtttoni rcftaurllttonia 't refumptlonte lllcmbtotllm:
'tue cil ptlma radh: ln cura;.t omnea l'oUi t autotcs.1f!la bc QOc
ot1Jt aalls.f~lllmMotte.l0bferuandum ell:"t tmplngtlcn tur 't
('arnoatfant:c~quoentln ptn61les'l camoll (llerint tIIlco fant
erunt. 'Slt !]oetamcn pcrftdendum multa IUllat : \tt fcribltur ln
cMu:<r fadscopetcnter,.b0lmiat: minlla tamen "tlte cil: lV mb
11.lle bene (umar be dbo lJ' confuCldr.cr~o( ergo (lIPf'OfItô QI a~
mua ln plindpto mcl«oUc:oPOltct ma~nle labolar~ Ild curll1
tidnentdlls.1I1lilm biccbat 1:lans ptlllJa contlncndabe IOente
l.tufft.epoltet ,rmclencoluuulJcuctllrln l'lin. anteq; (onftr~
maur:ql poft conllrmlltlonem eriUlu6:CUN. plàua" blffldlte.
cr.et ad I}oc addudt quafda ratlonc9. Et tdcm :ale~ander vo~
lult.1f1am bi):it di n'tllra cerebd anttqua.tur:mutatur «.1~tO
cura Igltur:l't bhtli dl:drea carum:tota nollra Intltlo fit ad I}u
m«tand4 'llmptn6uidli ellft~dololllnea œu1'110 ad I1ccltatl ~u
«rt patentee 'tfad(nteud IJCherarlonlmcllcOlic. cret tn "oc
ctrcl1acrcm "ttctar lier ca Itdus 'l1l"U" Ildurcna (Onllcnio 1} Il
motetn IllS ItJUmcoUcum.a"dlJ r ~fjlJltJ iJcr frtsta"s factm~ aa
infptfTattonclIl:naltt \lt ftc dl ca ura' ad IndencoUcum bllcc:n,"
Si!f qllo~ tUl'bld ue 't grolTllaM,iudt ad "umotem mellcoU di ' .
.f~erdtju etlii llul: p. prota factn:fillc l'cr fncatlonea refoluttufi
non eonuentt.l!.,a udo ramell bis atimlnua ln ~te fiert fricaU01
ncsleues ad totum cotpUal,ola. tranlltllal1utrbnentl ad 11.'''t11:
bta:'t ad refolutloné allquolu. vllpotii 't vellfolltacCi: 't ad vtUlli.
cand" attracriuâ l11el1lbtotû:ad conuertcndii Ilutrhnenrurn ad
mCl1lblaptO nutrlc~tionc eOllun vt poil. "j."0:a6 \lb a1TumptO
dbo.Etrleade "nta li cret balncCi cOllluni toti ad Illam intellcl!)
hem rcfumprtuâ mcmbto:u. cum aqua t(pida t>uld becorttO nLe
rcr/i "umectantlllln 't qUlllitatlue 't fllbllantUicc:llon ta.me" I~
frlsidan tiii.:ne~ refolllcntlu !\lt earnornll!e:meUllotl;tell u(irecl:
'tilccocttoltta capltum callratoUlIll:'tcttii cCi butt:;to bHTo\J1to.hl
t>icro balllco:credo ln ultri COli uen tet ct 1il. pzc:fcruando ab d Q":
l)e qua tLmot eft.Gt eUa poil balncu. cCi ponltur ln Lecto fillttn;
ctlo ad bOtfum ptcclpue (Ulll olco a mlgdlliarii bulcifl.:'t olcO\lIO
lato erit in tntentione I]ac multt ptofiCUI.4[lëUgflic etia fll"t~
cafll mllltum noctue:vlldc fludclldl1m cil bozl1lit!onl q,tCi pott••:
't manme ln nocte:'t ctlam in bic qUilndo nocte (uft'ietelltcrnO"
bo:mtar.Et atuetur bOuntcna nô ill loeo It/mts obfcurome ,pd~
ptu tenebtai' Incllttatur tlmot.1I10n Iltetla in loco Ilimie III .;
dome ftat refoluttuo 't otllcrfioa fomllo. ft fi lepolet>ebit~ n
botmlat (alti quicfea,:qm qutca cil medtuo fom nua:'t plllrmil'
~lIInccrat:qllod lIla~illle tn cafu Intendttur. €3Jll nUquo \ler"
tlpod6 conllllUO IlbtalTtllantperfoncgratr: qu.ta eUa I}ab.:a c
tn obflrul1ntta:neptoflllldetllr tn talfia cogltationibua 't fhn8~
rofisimo tnducatur ad omné ioeudttatl antmlg1tulll poffl.b Il
ell:di p:omllTlontbua eozu:queappetefe videtllr: qlÏ1 iocfidltil El
Ilnhnl cil bemll~tmefildcntlbua ad cllra.et fcmpcr occuperll"
tnaliquo jJrato.Unde olccbat aui.Et opoltet \'t mdcncolhllf&
~abe"tea in aliquo Ilnt ocrupatt qfiocfi.~ fit:'t \lt ete fint p/i tctl
be qulbu3 vcrecfidelltur:'t Occupclltllr etia di cllntilenta 't Ictl~
cantlbus.1l'lii bicebat tdl z;t ut.in bel'lnb? cOtdta. cr ~req uen ria
le!andl pzcparatfptrttfiad lctitla 'ttrill-ilnlti frcquêtla ad trUW
tla:'t ficfplrltu dartfka to per ioomdltath lcUtiâ renftit cotrU~
ption.1((rebd:'l r«tincat Ipfulll:nc traba.tur I1d mdencoltculTl,
1~tolndc Nccba t etinm :aui.non talltl\ be fplrttll : f~ ettatn t!c
(all~lne claro fclae:'l' f!njJute cotdta di cl} tcrfua:fllbltlta:clll
rue:lctlllcâa rc/1I1lt cotruptlont ((rcbd 't r((tUieae tpfllm. ai
taur repletio fupcrllua:eum ln ca vtrtlls t-I(5elltua Ilt bcblUta~
ta:quolIÎli vt bictri cfttn cMu retcntto fupcrtluitatCi Ilutrtme nd
in mibzta mtrilcQ contlnsens ptoprcr bebltttatem ",rfllrla b~
scfttllerefoluttuc eft be 1110~miSalllaaQuluslloculllitl. «r~~
clrea dbum 'l potulluttcntur quccû Q3 ad seneratlonll(umol
rte mdcncolici fadunt •.f.t in I(oc .6al.iif.be tnterfodbu0.C., I'I:
{edt pULcQtu. ploce1T1lI1l vt.f.\litclltur OltlllcS carnes IllllmllUIJ
Cotpozum magn o:il q IIlldrllpedfi .(arn ca ettà on1O e9 fa lite flu~
terrenozum anlmaltfi fiue aquattcotfi funt begeneriiubus w!"
lencolla:'t ca ro Icpotii l'topnc fl1p.Ola~9 dflClt IOdleollalll ~
alta œro:'t I}oc tn rdllgJ f be Icpotiblla coplena 't Iln tfquattll:q
lepolea p:o pinqllt~cllerlltlonl flint f,uie temperalttito v!ctn~
cr j(11111es cttill1t flint ma):bnl noculltelltl 't c~trcmc tcnercltilt II_
arbo:h "erbarit dl codiûtur cCi accto 't fale: it ftt in Infala,~ ;
<ifa.ande loco atl~aro J51l.eJ:p:clTtt ctiâ bee~trcmttatlbl!e l,
PlllotCi:fi âiaccto 't fale comedamr:'t tii (IIPliti pcr natura f~
cotrartatur mdecoltc.iande IItllltolllagle itdhgtdild't t)C 111~:
I}erbta:tmo omneS I?crbe\lidentur gdmdlcoUcCi bedlna.rc.' 10
:Suer.pofatt ~tneratitcr:'V olOlJi~ olera ptcter Inctllea " bu~
falll:al1 mdencoUdi b4\dlnâM ma,l:ll11e fi côdlâtur di fille ." ~ 'l'
to;jMeo btccbat t-\llf'ia.I~.almMotla capttulo bC m(lell,olll1. "
mdencoUclla vttctolllnill olera njftl~lImcfadltla.t.l?urn(ailil(
tta "ulttldltatc fubtlU:vt dl bllglofa:beqlla :alll.~,.tertü ln P~I!
(tontbua cotdle Ndt. Gts auda~ fupcr.buglofam.ft ailbll1l o~
fea fingularlffime lil u.1l'1ult eij:'t ra dtcl cilla fpccillliua ln q::a'
dA'tracta tu:qlle f(dt ad nge IDlfpanle ad p(efuan.a OIclieO .ni
cr40liuectla,'t capparcMllIJt in ftfte (lelleratlonlsllldi,ollc. c~
Ucct c\\pparca foluât 111 dencolla pcr vtrtl{th ptoPtidatl:$17C
fubllatta fua ptcftât nutrimitll:mencfi.Ca(eua "etut) ctfa c'
I)IG:'tOlttnw IC~lIl1tna faounClld r,oc.l!..ltca(unrcdâ. illtJtl'nl
mo 6tneratiOIlta lIIenm:omllta aOlara:IllO):I",e ql (Il lido fir(ll~
Vt blccbat Blier. v.collljJct6cnCriJot mclcncoUam. et ara-tl (~
tur generaUter be eOlntbcœ:vt.1 c): natura ficCia l'cl arttficto {W
ctia.GndcafTata nulloll1C'do conu~nlnt:ne~ frlPl ptOptcr pM
dtstem 't tcrrdlreltatetn.cr ainfi ctiâ ,SrolTpm 't nfgrCl tt c:,~
cllm:'tomnta (Ilpotatnlta- "t~ra faclunhld mdctlcolla:'J flO (~C
ta que Int,n'Jo fUOIunrur:hno fohlG afpeetu!! rd rfjJfcdt (Unt• .
crue.Gnde ln c~lI",~rllfue 1]1l\)ltlltton'~ nOI~ (lne C~9I'Cfj~;gl'\J
cr
c,
�•
~()tlrilîtÏitJ~~îît:
nl.ira!lleq5 \'dtclJdns:redmagfs ad rnbd'i dcarlatinum' bcc(i;
neut.€, $cd fptdaUttr in dbo.t:tbu9 d con.ueniena fic Qume~
• ctilttlluabontllutrtmmttfaciUsot\Jdltonta aptua conuertt in
fan~uincI.n fptrituofll ll1 daru:'lma~ime in caJu ltoftro:cunlQec
non fit mckncolfa prepue per !I.(MlJonl !)uanozte calidi: qm tn.
tJto ,a.(u 'Sut.fequens aafim pdma cotinmUe btctt. $ctlle Q7
nutrtmentulll ~roffllm ~entrattuû.ltc~matla fouaffia lunat: q:
refiflltcolereni\Jrc 'lc.6ed incafu noftro callf'a fdetle nocume:
tum dt materia rlldtcahter l'ltS!ltatica (cd tllfpiffata:ud Il atu~
toUco~c di Il.fluie bc(oction'e bU(Jlo(e. (.l'IldteU ctua 't pafTularll
~ Ilqutrtttc..ft ln oae Inttn~lollccuacuatiôt9 fempcrlalldo mol"
Itticartua. dcntttua.t.medtClnaa porabitcs:'t no in fotmll plUula
rCi:nc~ pulucru pzoptcr llcdratf matme.ftbtmlttsl ntur medi
dne foztctJ.Ettllam conlldc.rationc3ifeceruntautClus:qui tn mt
,ecoUan~bantllla~nfotma.potablll.cr~ed flllUquando ad
Cl'IldicatlOnl matt"e "tuntur ptlluUs: poil plUu1aa e~l?tbcant
bccocttonea ad ~umectandfi:l't fcru alloa tn.Il:.almâfou9. f.c
pollealtcrato pofTumua olgcrcre matcrlam di fr:upta Illtqulllt
t~r ,"1'I~t6inddcntibus 't;rcfolucnttbua: l't cu fl!lUpO bc pomtlJ
rammdancolicào~ucta:tnquocafllmastal'alltdbarla fad~
copofito a. LPeflluddmdo aUquld frzupt tic llquirtttaad Qume
lia btgefttollta.Et QOc mô ptnate be carntbua laudablltbua funt
~tanda ca aquisbu61o(e:mcltffc:luplllozll:ctfentcuU .1~eftca
conttnuande:~tfunt camea ptlUo\l~omdllco:û. 'tcarn ca perdt
beumlrcad c~Qlbttlo"l epitt,imt "t q:t]ibere.s.j.". cpttbimi di
cum" pQafIani. /Cames etiam caftratt e): p:oplietate mtrabllt
,.l'.a ntB.fictlccoqustllr't buUtOt ln aqlla.lactle.1~ztmfipotdt
laudalltur.'lRam blclt 'Ssara.~ ap:oplfctate'1alcnt in "lIIno~
c~tberiaquu fl pu fc fntfldat ad (olnttoncm bene erlt. $ed a:
fe IndancoUco:etla per InIlmfd13e qualttatea "alellt di fint ca
non potcll addc paru came "et oracatl?ollconts ad ,"atozl(olu
ItdC't 1~lll1ttd(.([.f t ttaetiâ ca a lauda IIlt aa fia Pllma con tllll
tlll.aal~tlt oua :ozbiha'toua Intufatn b:odto. aalentturtures
tioni.crmo afccndmm ~o ad medidnaa bl?agrcdtataa ln ca~
Uia c,r 11.4turaU pzopuctau.'lRon laudo multfi columbaa:ncqJ (u Ilto nCqJ ad colloqutntidi "et ellcbozfi:\'d 'terae ma6l1ae,p~
re!tquaSl1l1eIJmôtanaa.ppterfIccita .icopledonfsearfi. $ed
ptcr mmii e~lccatianl toUua 't bc:biUtati ctatiua• .ft quâdo pur
l'nlillnsulart CÔmtm020:q~ tlidt liabbimorfce tn.~~. part~
illl nô futftC(rcn.t Iludcri e~t,lbcre III tnfuflone paru asartcl di
(ilia ap~ozUilfozfi (Uolu:cllm bldt rtc.Camee pullozum l1cdpb
cpUl?lmo't paffuUe:l'r.~.alJartd.,. ~ .cptt~tmt.3.1.(pl"·61'1l.1l1.
trls!E nocellefunt (apoda boni il co:robOlantanimo:"confcrCir
antfI.3. ".paffularfi.r,j.l1o:nm botasinie't b~ofc an. 7.'.lnfun.
Illdicolle mdancoUcc'lI1fccnd<ntl.t.pcrco'ttatl ab tn(eriolibUB
dantur omnia tnaqualacttt' capztnl per bth nocrem pollea frf
f.tcte:vrin ca (u noftro:'ladctidlt•.ft cCi ""crunntilce ~ml~tto~
(mtur omnta mantblls:'1liat collatura:cutaddatur bri1cat"olt
ntmcnrls:'t aafis idem illfuisap~odfmtabeillie ca rnlbua sc::
conio.s. Y,.\'cl "fqJ a.t. 3."([et tfla computabo tnter medldnas
<ipttria bien fic. &auidi dl ml~i conqucllua bC bolo:ct trcmoze
{oltca:bequtblls yoluit 'Sut.quod OpOltct tn omnt menfc cua:::
cozdia finccaufa manifcfta: (t(cd cUln "tt O1mibua acdpltrls • cuartcfrabqua (Olti:" ln ripou mdmcoUcod1aliqcibu9 medt
beeoctla in (IICO mato:ane 'l ttberlltue fuit. ft Ita ln ",fu nollro
dnla IClUOttb1l6.t.bcbtltodbus l'(qJ bI/in esritll,te rc:moucatur.
el1 enaln c.ttc~t~EI oc:c:urrcndli:d1 blgclliuts 1: refolutfute maw:
t.llnllrabills illUantln.~ants dusllo flt nifl rcmtlTe fermenta~
rte 'l (ubrthattulo 't btlatatluta mutufl:cfi (omitationrbwEI qui"
tU9:nec fit (alitue:Rutlomodo furfuraccus. andt fit panta bc
bufdâ:" crta di drlùnbus pwipuc.Et porell Ilcrt fm I]anc: foz::
nmllia l'ct befanna. frumentl multu (ubtIU:no fltmulrli eoctus.
mâ clrftcrc •...,.. .bletU œllUfi matr'carie.9fi. m. l'. polrpodif: (e:::
f4auod fifuerltamoucanturparttsctteri"lcs. cr~audaturtll
ne.cartami an.5.j.cpitJ,tmf:cufcutc.afi.quarti partent.11) .I.bul
tllo eafu ptO fIniJulart fem.lo far cômunc coct! in b:odlo pin~
llannfq5 adcon(umpttonl rcrttc partie tn aqua. bcblte q,tita::
~:\'d far be (pelta 't pollfoztlbccoctîonlliat coUatunl abiecto
tts:poftca factacollacurafumaf becolliltura U.J.'t addatur caf~
urfurc!'lfupcrcorpar,aturlac ami6dalardnon randdarfi cfi.
fic nouiter c~l'Ilcti!. 3." "el caffic:fillule.~. \'i. old Comunta ~c U::
notabthi;PtltBtc,uccQart.Balctdlam fl fiat ma13Bpanis cum
Jta .an. 3.j.'t fi placet adderc.5.(J. rere pi61'c con.umtet rom. 5.;.f~
PUluerc pullo:u:'l di IlmtgdaUa:'t cu ~cQaro : '1 modldlflmo
li9 indt:'t fiudrllerc:o; "taturQocclrllcrtadmtn9.(tmd in !)dJ
Cleo aml~.'tmodtcoltgnt al.p:o mtrabtU pzopuctatc ad CÔfOl~
domada.cr $upaa l'entrem liat fommtiltio vt tlJfra.~· .caJ110~
tattonhaturallumcmb:od'j.~auda.t.13~ara. tn tno cMu na~
mtlkmatrlcarteab:otent.aB.ro.j.fmugrcd:fClmnte Uni d.
IlOs buplfct bccoetlollc buoctoe Ilbtcctta blctte bccoctlolltblls:
IlOIlc:a coctoe fn bzodto pingui l'ltimata bccoetione. ft todcm
:m.".polrpodii:fcnc.cpit"tml 3.".bulltantin lJquil CC ,Ino
.lbo t<\uaUtcr 1'lQS.d bcbtram conf'umptton'..~ollea di fporc
1IJ0d0 "alent palllnacc:fItaU modotlcc:oqllalltur. et flngulartf
fImc:codtm modo cocte \'alcltt c",ztlcce radlc6 buglo(c:nam ma
gifs "c1filrro '"fufls ln litera bccoc:ttonc filera. c~:d1iot\c fuit fo
mclttlUio (upla YCntJ'cm:"bjfultWc mot9 alJitattuus bie ln bic
Sis \'1l1mt1j> foUa dUB.bcfrllctib? l'alcntamig.plncc:" RelU! li
ft4ntcftom.c~ojnnanito•.ettI fOluponlUlIrparum acul (quA
parce fuma"tur.(['~irCl1 potfi ~tbcatur ,n"u al.ad mi1'ursnt
lltlct ln bteta becoerfont:crcdo multum wlIllbtt ad 'ntcll tion 1
limp!)lltu "ct non ltmp~adi fm potenttam " "c:onfllctudbll:
~ofttafiaf inficttoc4 \'nsucto:l't tnfra. ~ .olt.t.bc Illio. j.y.am,·
~appaitfi ad ipfllin.etfm betcrll1lnatloni 'pfodi ooceo1l1 pa~
buldfl:old bC capparlb9 okl rut"c an. 3. ".dnamomt:nlgcllt;(c:
trlfmc"lfi "abtnttuditncurii. ~cd fIbwet mlfartlaudomt~
ane.(c.calllls:(colopldric pltlucrisate 110:6 ~endtre olm puluert
(cea.tur dl aq ua. becoc/tonte radieu bugtofc: ben c mu,!!1\lte addf;
,ato:Jl.afi. 7.j .crod. 7.l'•.Ilnnonja.bilToluti tn eccto fqutlttko.,.
l(ISu"l?aro 1IJ. t'I uoetioltc. ft cu dUsfllm col,1 tcntll9 'l'tu ad re~
.if.cu JUodjcoctre 1iat \'nguentllm ..e t qii Illlld non (utflcmt nt ~
9hncn tn bicta.:ctrca. quod no cil ntll1l191lttel1dendfi ill t~U cura
?v ciral medfdnalta plOpter bc.bilttatlil1firmc: e~ m~Jlto tempo~ fi tlm~rctur Dt ex:dcca ttone la ud.auit $crap.medldnamrublti
catiuam qtS "traml fiendMm fle rdtnquo iudldo bomlno:um ibt
te 'lficdtatiadtullcta tn toro.1Aa (pero mato:l"ttll~a.tem futu~
JfJC4Ucozum.f6o nUlsts intcndcre5 in ~ umectando g, tn t~CI((i
rllm e~ obftruantfa bc:blrf rtjJ!mtntai;P tJ,"cdtc:tna~bue: 'll11a~
do!"t bt'tuan cft (up:a bcblllnco:uam mUlti "t l'kit aafis p.lb
~mc: foluriule.([t:irca qua partc.m !1ledtdnar.u. no euro mul::
mo contin entta fine alfa. nudidnacurati fint CJ I]llmcctaticnc
tli me cttcndcrt:rcd norabo tlllltCi IlUqua pfi~ta drcil cafyll1l11a
cuan balllco folum.crCrca vero caput qtS cil membl6. p:tmo le
6ieattcndenda rcmtrtcnsfpeetaUo:1 bdenntnationc drca me~
lum cil infIllmdum di J]lII11CCtantlbus "abmtibus dm allqua~
dtctnaliaad affil1cnus tbt pldhmdlTlmos p~~iflcos.€, ':lrca 1\Ji
ltrerrd'oluttonte.fttn I?oc Ilante lIlodtca matcriaftlelanco1fœ
tur mcdictn alla comunte Cilnon in restm'ne mcdtdnalUi cil! f1
in capite l'el Itatea am malttia coptcJfonts (Ieee: ~mbzOc4tto fa.
rcglmc:n bcbct cfTc bunuctartufi dumpta indt~iltlolle .ad matc
~ra. ab alto cum a qua bccoettonte cap !.tum callrato:fi 't mlltrt~
rta m mclancollc: ltutrer re(oludllUm:btquo bldt l'l)cfue q, Q~'
carte't camomille" altte "ill(t~" fiaumbtocatlO (UPI\! c6mtITu
tntentto pcr/itttur di J;lumcctantibus 'Jlmp,t"~~dbue lalirer:
ram entcrtue "tt fin totum caput.cr ft ln cadi tntcntion e lau
QI non liat opptlatto:\lt.f.ttt1i rcfolurione no ,~i(ca: tl110 re~
dauit Ssara.fInslllarHcr"elltrcm agnl.fl fdndi1turllStlU8 pcr
rol nat tdquod l?abtUtatfi cil e~pzcccdc:nU rC13tmtne.(.I'lImccta
mcdlCi 'l ponaffupzil captlt clllldua c~ctI0"lfccrjbll~. crSd
ttuo.lboc bteo tntentlont "abttud mBtc:rf~: qt fC conlu~(rc~
boefadtertampulmoarfetfscalidllsfupcrpoarue:rd tnfunda.
tllr U"lca: bequa pzobabiUterpotdl t)Ubttllrt:~ct ,!mol ln rem
tur 'Ilaqua t.:ptda bccoctioni9C1lmomtllc 't mclillort 't (uperpC)
P&rataetl~ refo/unont :(cdquo\1todod1~ flt:no potclTc:thllOl
nawrew:dfIf0.~lilnt cUam adolamcllra pcr tlarea aromllttC$
(n ""mecrando.1nactta funtptlltndicaUont Il I11dlcoUil t!nrŒ
diamb:a."mll(co'Z~tgnoal.ftflttmerdurbt tpccatione .bu~ .
tn cafu tflo I11llste bcblt bedlnaremedlctnaUa ad !)umtdu Q7lld
ll1eetcntllrcumoleo Ilmt~da.blll.l'd "tolato. $t ettam bc
'>lltdfl.ft ln."", in cquando 'lllpcrtclldo opplllattone9lllUdil~
lUll1 modico oId bc: llito ponaturltra narce:fadct ad fftam in;
rl;cgo fI!rupfl tic bif" n tifs nue aceto:'! mllSis tntcMwdo ad me
tcnttonem.cr-UOOf1'lmteUllmlicrf drca COl tpltl?tmata 't (aed~
l(ncoUel[ tn(ptŒuut): tlcgmlltepolTct pont parfi ftlupt be cpt.
lationts ad confottandulll tfUncum 1: radlccm (dltctt fptrttllln
tt,tIllO.€, Et fl tt\1teamU9 ntmt5 flcdtati due!potd~ l'art p4rfi
,ttalem ad caUdum "cl (rleldum t>cdinlll1tia fm btlleMIlS tntl~
(!lUptbc pomtsflm. ~.frl.be btfanrîfsanU(cto.!.,.(rtUpt tic
tlolJes:f(d tamtn.ad I]umtdum fcmper.ande patdtfttri 'Pftb'
CPt~tmb.3." .fl!zupi be (ucco pomodi flnlpUd.s.if.aqllar~,nl ha
ma VI infra •...,.. .sque buglo(e. ~.tiJ.mdlfTc::"'olar,um: ntn ufarte:
I>uloulln bUBlofe 't boti1~"ta an.3.;.mifcc:eontlnu.ullr.
j.;.,h'iu(~ bcctl:fccrc c:rudc:bOtonld.llfi.=).,. (cminie l1,"a$
,.btcbue:~OnC3 ftlltlcute rcfolutto c:~~tb,ndo.).".~c b~a'~1f
,;ona.,o.ll>lle.6radl.
b il
"fi.
il"
ca
t,ru
"lIf."" .fi.
�(c:colaladi ;rub, alt.:). \l .ambte.gra •ft1. vint nrOntiltiei. §. v. mt~
(ce.patct 4' ad calidulIl parum tlUlitt3 t. €1Ii'0lTunt fieri confe~
,tiOlt~S co~dilllc!3 't "reb~a!e511lulup[iccs fl1l tllucrfas fn tendo
nes:fcd non curO ad nmtta bifcurrcrc..~onal1l tantulIl l'na tle~
(crtpfionem ln fO!Il1:l dcctnltrij 't flct:vt infra. ~. tI\!abugloflltl
~.i(j.f,ml11ia mellITe "trinf~:0~lml~5edoarle:fo!il fptee: "trtuf~
bccn.a fi.~. v.fellt/n ts acctof(:m argaritarum dcctarum :fragm e
to:tt11l iaeilltl?i 't fmmll:il.aiia.il.cum fol(fs.',,;.auri 't;r~rupoitle
pomis quo;t fulficitaddcnjo ~ucc!}ari ad medietatl tortus fiat
(onfecrlo.,E,t I?ia fum cOlltcntus.
.
cr~~o qtloJal11 KObtlt 31anuenfe patten~e palTtonem ~danc~ .
llCilm p:h'lCipalLter 't radicalttcr a mata co ple,Uone fri~lda 't ac~
ca in cercb~o pendente.
«rg:onITUnm.t,r.'
.
1/fo caJu abll1Hte 't fllbtthlTtmee.rpUcato 'luo ad ca~
'
dg't acddcntta mdel1coltepalTtollls cUlUfdam nobt
ils(~anuennaanJl"otum.L.'t vitra per darUnmfi tlo~
.
.:town artlul1l et medtdne bomtnUl1lll1agtltrum 1At
colaultl be palTano. jnteUutaq3 bicta
vtt
e,r BccidelltibU5 ibidem fcrtptis widetcr bcclarart polT(t:<r Ipfa
fit magte pcnd.cns pcrlelTcntiam 't p:op:IU11lItocumltli tP~~U9
cer~bzt g, per e6 UlunÎtiitem a partlculartbuG membus II1fcrlOd~
bus. Et rI nocumcntUm clTete.rtnferto:ibIJS com1l1unicatCl!c\llll
nulla. I(fio fît inltomac"" cpate fplene "d mirac!}: "t fcribitur:
iUa potifflmu1l1 bepcndenttam "abet1pereommunitatem totius
p:ppt er fca.bteltott~côl1luneltl. Sed."cri/Tm mlla bependentia III
l}abGt e,t:crure aUas vlcerato:multo tempo:e poltca confoUda~
ro 't iam rupto:a quo modicalllanatfupertlllitas mellcolic que
coptOŒol multo eftlnebat ante reftricrioncl1l dua:tamen e.r plO~
p:ifs acddelltibus rnanlfdtatur clTentiale nOCllmentllm in ca~
ptte:cum bominio l1laUciecomplc~tol1is frlgidc 't acce: eft p:ed
plie oominantis ficce:quc "el?emens ficdtascttam fine Qcutta~
te "apoUll1ll1lo~dicanttum ll1iri(;as ccrebd poteft clTc œufa fl~~
pertluitlltis "i(;iliarum:quoniam fi,dtaa pm oml! cm ru odli "'~
gltare fad! per biuerf0911todoshttelli6Clltl 11-otos: que c):ccUls
arebd ficdtas I1Hllttfeft\l.tur c;(p:tuatloltt.1?umldltil-tls et ocu~
lounlt ct nllriu1Il fimul ClIltt con.rtnua follCltudlt~e ct annc~ tri
ftiria flucfurcnc 't ti;ta. p:ccipue:<r ipfeidcllt peraplt: vt narrat
u ,ugen,to caput l?abcrecercblUllt ficcilftmullt. er,E,.r lIto:ahb"
q 1I0q;opcrJuolub:ia fatta bedarat,ur cITe "aide tlln~~u~:'t,pln.
de mala cOl1lple;tl0 frigida. 't ficca Clrca. ccreblllJ1t ctla fme l1Ja~
terta poteft facereloillempcrantla in fpiritu: "Itde liet filuellrta
oz: fugirillusad tllllowlt Vllcel~9 't trillitiam.1Ra nt fleut comple
J'io (a.lida 't I}ulllida:vt "inüll cOltuen/m9col1lplc,rionl f plrt~
rus:ita frlgh1a 't ficca. inoppo/Tto cil bifcôucltim91't "oluit.g.
pdlmf- tertl/.c.bc mdmcolia.«r CUIl1 itaq; fpirltu9 fit quoddas
tnflrulnelltfi anime:quod pcr Itarurâ t'cbet dIe lUlllinofe fubftii
tie:p:opter qua caufaln f(ibfcrulcns alti Ille cU (ft cOllllenimter
tltfpoOt9 natllrailter tcneb:a9 fpirltualea a bI?Olret.t.p:tuatio~
Ill1uda.f,:adllerfo (fi ad côpl~~ionc f!cca 'tfrt!5ldâ. acqllirarur
tlifpoatto contraria 11ll11htofe (ubllantte eda qlle facitad gcnc~
ratione:a fucrit it~ Illêb:la "tjin cer,b~o mdencolle (01tllCrten~
do r~lIlgutni ad mdmcolldi 't tcrrcftrl a qua materla fic 1Itdcl~ .
coUca facta:turnt cria refoluti hlll11 IIrant (plrttua in cercb:o vi~
ta lcscôl1luncs:ot ettalnalti111ales ad ntgrllm bllccndo.ft Ira di
anima nô tnl terrcaf pcr t,,~cblas fpClalcs:imo ctlâ cOlpolalea
t.ret' opacae '1 bCIUl3ratas actua.Uter. '1'101t dl: l11irabtle cU ope~
ration.ea a.nÎma.leapcrftciiirur in cercblO lIIedlâte fputtll an tm<1lt ccreb:o,llPptopdato li I?is tn/ccrt9. f.cercbIo" (pirittb9 \'a poli
bua Itigras 't qua Utate cotra.rta. bebltl! operd dont fpirituricoll~
fequtll.ter opcra.tioltca fiit COtnlptc:'t "irtutc9 cOImpte ant IC1
fe:tra.f."t 110 recteapp:el?idiit:no recte e~Ulhnit!neq; iudl,eltt:
'J ntapnu eoucrtldo adtr/Illdà 't thnoll:q"1 conuerlTo fptrttllG
Bd ntgrCi CUtll9 fpus di "umtdltatc darttatc 't calfditate oper~
tto cft .,tcrtlJaf ~lde~re,:tota:"t tlebtte fubferlltat Ilnhnc ill Op(~
ra.tion tbus fm e.rl6'et~tla dl~S.Si Igitur ta 111 côllcrtatur ad op~
politâ naturâ:/h hJ-d~ fugttulIIs tlltcrtu9 'tll1debtte antme fub:
(eruii9 tll fufa operlltlOlltbue.{I:'Sumpto taitur plO c61la Il ti <r
radie", Ua cllufa.,ulus Ilocumemt fit Iltali). cop!(~to (rt(;tda 't fic~
ca cerebd ettii COli tilwc corUII~rt~!ls fanSlItnl ad naturâ I1ldcn
coUcâ drca. ipful1l.coucrtcltG cfla fptrttli "ttaltln I1d Ip(OIlt cere
btlJ vellteltrt ad III (lcncolteu :vnde tit an ~n alls foUter III dlcoli~
cua:qm fplie animaUs "t btcebatgut.cotlnuua (ft fpClt "trali:
~ eft'fubftatta efus:Ucct \lt credo a Iiq ua liter bCPtlt.d~a bet:
"t bictlllU'llt atoto 1: a crure:aUae "lcerato 't pollca conllrfcto.
.:r~dma l10llrll tntEtlo elTc "tddllr ad rem imolli lltaUdecCltn
Plcpouts friSlde" ft,cc h~ cercbw • ilU(). erie III rCllltttldo 11J~
~
bi(pofltio~e
1
"il
.er
liclii in toto que fa dt ad adufifonl "ulIlod'i /Tlftnl couertido ma
teriii alma filtere co (ueta att'rus v!ccrotii rcmmido etiâ 1Il3 111
ha c6pLe,rto!lls elllfdi aulis.,E,t oln!ttsJIl~ tlltltiolU:S pertlnCll
tur punctpalttcr iltrcctification.l: côple~io lua cozdta! rcmltrCIl~'
do'in.eo ŒccitJté!q nt cIus c6ptcp" recttticata faelt ad rcctlnc\l~
tlonl côplc~iol1ls ol1mili l1lib~o:u 't pzeclpucareb:i: qn~ '.",tCC~
. bat. S.1J:16 Cllhlt Ilttru cft:11 cozdts copl.:po pZlIIto cozrûpatur 't
(cqual eâ:cerebdi 't cOlrupaturdu9 côplc,no:'t fcquatllr di COZ:
oz: co:rfipatur (oph:):!o fpfis htcozde 't fiat filuell:ns Ct eozrîip.lt
quod e;t ipfo peltctratlld cercbdi:oz: tUlletcereb:fi ad fe cOZl'fipCll
dU.1fè:o "19 ergo plofcquéJt9 intltiOl1lbut' lt:Jtabo q uedâ. pun
ct.a circa tlreta. 'Pande qlleda circllntedictnalia tlilltlttldo luul'
ta p:oli~to~a que nccelTaria e1Tent Î1nperito 11tedico bccla nll'l:
Meirco plO fufflclcntia 't Intcsrttate,ni:16/ftrl1Aicolai cro e~(I1~
(atus. «r "trea bieta generaUter vÎtentllr olltllia. que a li frl~ldU
"l fi cc Cl ",ccUmlltt:'t bc quozn ploplietare cil 1) Il 11tozé IIlcll!ll,olt~
C1I111 gelterarc:bequibue c.rpze.ITI.1IIt't lOllgn (wc lerl!t(\Jté 6al'.
tij.httcrlod'i.c. viit.ftcOfcclltus (ft 73.af{s p~i11to (6rtnltia. Jlll~'
. ter que ohluffis '0111 uniblls vttuperault 01ltlles e):trcttlitate~ et
tcnerirate9 arbo:fi 't !}erbarii:di ,6mcdfi tur cCl Meto 1: (alc\'f m
'n.falatucifs fit:ita qllod etiii 'l'itupcrallite~trflmtatcs luplllOlâ
tallterpzeparatas:cîi tilmelllupllll \?idcanffàll6utllé chlrlticll~
re 't e~6rolTo fllbrUe reddere:I?edgitur lIlagle 'l in rcliqulG II~
tdUgantur.(L" ft bi;tir etiâ becapartb9 quccolrer tlt cafu Isuda.
tur:«l' flll~t III fine gen.erattonlslllclcltcolle.1R il lIcctca pares fot
liant Illden.colia l'cr vtrtuti 't p:oplictate:tn ctiâ e~ fui fubfhul~
• fla generat !}urnolem I11deucolldi:ideo tn ca(lIl1telius cft ab d9
abllin.cre.€/t.:irca pamones anllttalcsefl:pdpue aduertlda: "..t
~tucrtatur a thnote 'ttrifticCio11tuibu!3l1lgmils polTlbillb 9 : ql1~
C): cauas fottiOtib 9 ht aUtcr.!ltlolle l1ufw: el} fuperll uitils tl11l0~
da 't trtftltte.,E t c,rpcriltla copertfi cft 'l' rectificr! Ho fa cta PI1l a Id
ma aliquado I1nea1l0 artificio curauit taUter patienté: v( dt l?t
no:la We,r.be tlll! 111ultcre qllcc.rp"tabat "irû 't facta IIIdwcO
ltea tndecfi ac~effilTet iltlll1ediate fui: curata.€, t:irca (lbCi 'l'nU
p:tlldp tu eft (~ItUJnola udft be carn ibus:QI' a plopzieta te va Ut
carn~a pullpltt ~OI11 ~Iltco:,fi 't tllrtures mtrablh pzop:tetatc. it
a~bl1llorf~a: "I/.etia partlCula apl?otifmodi laudas pulloa Ge
dplt,rli bldt ftc./Ûlmcs pullo:û accipttris 't 110ctue funt fa po:itJ
bout't c(\lrobolBtanlmQ 't cMcrrit I11dècolie mdccoUce 't afee",
dentla CUItt I?(\C~Ul~t Vtll;9 pcrlllt;ttiolll.,E,t t)lCit ?3abbt. in.fut~
apl?ozaflllt9.éa mda cft coquellus tle timole 't trc1110~e cOldla fi:
nccaufa ma11lfclla 't fedt eli "U came acciplrr; 9 tlccocta tni fll'~
(0 lIlaio:alle 'tlibcratu9 fuit.e:arnes cuâ lIoctUe ad idé (aelunt:
oz carne9 caftrlltolu 't lI1utonis mtrabili'pzOplletatC!vc tlicit 1:l~a
ra.'t ~cc ve: bicta fflffidât:reUqua bimtttClldo fue pwdenue fp'
d.,:1Hu9 ozd/~!.lnda.fJlt<r c):pediet.([/!:irca medlCllla: cua qll~~
da pUllcta comclllo:abo:p:irllo clrca bigcrmtia 't altcrallua. If.
circa euacu0ntia 'tpcr ftoborolllHi'tpcrfolutionè vêtrh,.(f a:ir
ca vero altcrarta n6 ellintmdédu cu 111 ulrta frisidi!.':!lcct (éplL~
;rio;lpfiua ccler/ca fllertt!qlll vt fuppollhn ua Ndlcall9 CIltJ(IlI(O
ClIl11ltt cft c6plc,t/o l1Iala frigida. 't ncca eerrbli: 1: foztla:" ita crc~
do falljJuts f\lctus lI1e1eucolicus clrca cm:bwl1l Il Ô cft talla per
aduftlolli:fedtaUafacwe pcr InfpllTattollfma!frlgtdo 't (l,co.
3!dco Ucer tlmot, clTe'n6 Pl'lTct ln 1?l1l11cctilndo fumpta,iltdl(a~
tlO!te arali materlal1u:lecoltca fl1etn. polTctte III Cil dTe dm O! Il"
tlltrt(;ldando "t paret.3/dco maSi9laudo vtaltcralltta fint. rc~
pera~ail1 actta:vel paruper (.l1"a qJfrlgtdil.Et tta fr Wpll13 tlC lt~
qUlnua I1l11ul cCi f~Ulpo be pom/s corlt~uo incafll1l111?i placer.
€1nc~ obltet fara 't iullâtla v/ glUa ru1Tt:q 111 tn ipf0 "t a tb; trot
masis pend ct ~oc accldéa a ITCCltat~ qual1t e.r acuitate 'l'a pOlfl:
etflcutficcttas fl1l0l11.né11l0dfi ylsllare factUta nbulldono ""
l11idttae:llift (u(rlt nitrofa. facltad (OI1l11 09 't retll IfTlOI1C 111 ,,/gt~
lie pOrt/lit IngrolTa"do "aoo1e9:q funt 11HltcriaUtct caufa (Ollf
1I1:'t ITcllluallJond opllhtttollll11eatuulIl 'tcllrfllû fplritll9illl t
J1HlU9 ad e;ttcrlo:a:"ltdc fit fl11pcdhtlclltfi lu tn'l1Ifltu a ccrtb:o
a~.!'llJalla fcnfuu:'t cOllfequCllter 1111 pcdhnwtfi invlgiUa:(ad t
ctlll ~lIl11ldltaa ad oplUa tlOllé Illozfi 111 ca ru fi l11olllfieand" late
raeo1fi trda.rondo!\'t qI/a fifllpza fe: 't fic ClplIlUlt "r'ICllftatt !1l
media 'rc.et plOtll de per ~09 bUOO 111 odo G 1,1.11t.ida eq ua blUlt
matcrlalIImelcl1(oUcâ c~ Wla partc~'t fi (trCl tUip erntlil vd.pn~
rCipcrcalida e):aUa po rte pzolloc.lbfit f01111l fi:qlli cft radlp CU
ra Illet," coUea rfi pa 1Tt0nu.er ~Olllell1 0:0 cttii "Ic:ql fl hldl~ltl~
fuerltact c6pofittonlaUqllo1tif'l!tIIpozfi nlterathrOlU 111 ca(u c~
lICl1lclltlCirqulbua bcbctcfTe VIG(o!dlalf~"tfllpla t>cdaratU e
't lIIa~II1H:mozfi cOldtalrfi quel3rolTu1tJ fa ngullIifllbtrlern 't dB,
rllllt rcddllnt:vt (JClltIUpllll:bu(5lofo:fulIttlfierre: qllonjr1111 fal:
Sille CO:,1t0 aJIIl dt rerfll9J ("brt1l9 tt da rlla cft lctlfi'~l;âlltc
�- .
.
f!onfilium.r; .
r~llft cOlrllptfont CC1'cb:t 1: rUUf{cae"pm:"t bldt BuLtunc"
~nt be elfdt fimpl1cibus c~ra~1 fucci:cliSibilto"s funt tn cafll
'1 OCCOCtIOcSCOlum:t bc bU!Jlofa fingularlter fllccue radlets tl~
hlls cltglblho: dl i.V bceoctlo radtcts: licet ettii radj): fe"idum
oim modûlldllllntltrauonte duf.1lbuSlofcefficadoll1r in cura
QUlue ol(poflttolll6 q, foUa uus:vt fuit fentftla aabbtmo~f(s.
4rtJrci! cclii altcratiuasmcdtcinae 't cOldlales:laudo ticr. epl~
tllltna .ct faculum cOldial c qllaaeontlnuc tenm.10 fupta COl
cum mel1icmis cOldialibue p:cdpue luuâtlbue tn (cqudlrâdo
turbulecum 't mdlcolicu'll fplrirtbuG "tdl bebu61ofa:," Oc /]is
qucabllcrgtndo In.iucunt fplcndo:cm:vtfllntmargarlte:etcu,
ijts que Il plopdetate (peClaIt côfottant vt cil \;adntlle:" ploln~
dcln cafu Ilto lando ad alterationem Il confo:tatloncm confe~
cttonébc radnto multum I1rtifictall pofitaltol ab.1:l.v.cafi.1RO
f1Ellludo ktificl1ns.f.p:opter mmlam ficdtatldus. 1Aallt IIt~
coftcrto bc \;actntoe):mocopofltiois'tftlllpUctb9 vf tncafullfo
tnultCicouc\Un~.(['l...audocliam drCil altl:fl1lltta fdSm caput vt
rettllea nt ur quart continue oJolamlta arOtnatlca cOldialla cc
ccrebla.Ua ln actlute rlpcrara 't ln paITmte ad /]lll11ldum l11ultfi
beclinantia.ettta ctrca capllrfiant clllblo,attonc~ ~ fOlllellra~
ttonclJ tRllte ,,!l caUdc ad "umldum mulmm bcctinantee:er lB
"acmaltna copt'onts ncctlaudault ani3utantcr 13.5a. l't fdnda.
tur agnus pcr medlum:'t euifccrafo co yen ter agni fupta caput
ponatur catidus:" valet ad ~ec bccoalO camolllllle Il mdl/loU
fm mentem 13.~i.~ quando.pllr cITctlndigentill ad (omnu plO~
uocandum a !tanlis narcohctsfcmper ponatur coulgens.ne nl
lllta. fiat tnfriSidatto "t etlam fllit can,tn "occapltulo cus l\1~lt.·
~t cUln voluntae cil vt bo:mlanf:non emblocentu~ eOlUm.ca~
plt.l ntacum \lqua: papaucrle: camomtlle 't alco:I.t.lnatnca~
rte.'S.ddu tettue.$omn"e CIllm cft e~ conuenicnrio:tbus curhJ
tpfOlUlll. trkrumtamen {ucaamltur cum CO: quod ln fanta m
Ilff'erat ialutem quantum nocumcntl papaller d attrtbuit:'t 1]"
(ulftclant quantum ad altcrantia. (['Circa. alltcm cuaeuandl1.
1"lora pllmo Clrca flomtlltn bl,o:'P IIcet tlomt,facte rcglllartrcr
ruertnt:ramen nunc lIIa,;tmc III feq ucndo fniam •.6a r.üJ. be ln t~
rtoltbllS capttalo.v(J.nonlaudarcm fierl flomiam be bafiUca
neqJ "ena communi neq3 ccpl1aUca:cum neq; fCt abunda utia.
(a-nsutnieUt toto:neq3 fasm apur: nCq3 alia mi~tio aUotum:
lII~tum cum fa.n6Uinc fn t?ictw mcmb:is in cafu Ilollro 'vt nap$
POnltur.~\1.udarem tamerl omul mcnfefierl ftomiam bc fap"c
nacturts "l((rad (altem biuerauam:ne mareria Inde (urfuln
l1lollelJtllr:l't ctiam conuertatur tnllteria. ad crus qUt conuertt
COn(UtUlt.(['Sedcirca. euacuation" permcdtdnas f"lutillas:
Ucetfdo no at crpeJtene:tamenconlmClnolabo cali.poRtos a.
mcfllein (Ura (ode mcl4coUc:quc (unt relJUle ln omlll cuacua~
atone I]urnods mdlfcoUd..~:tmutl fuit VNlon fublta. ct fonlts
Itat euacuario: fed pcr InteruaUa. 't tcmperat~ natllrll eua~
cuarion"n rcgala:" nOll cconuerfo.~ccundli fultvt talls cua.;
cuatlono n alltcum muUulaboltofcSuacuanubue:'t a pur s~
quando neccITl!rta ell alm dIJappUcentur "umcaalHill plurt~
mfi:Cl' fllttterdA s,nerlll,:'; I]oc cil Vf t>idt.m.q uod opcrarl~
nem beatificllf.ft 1]0' Intendo "c "umccranftbJlsln poll~ ta1~
blle't (olmaltt" taUbue.tr ~t c~ "occolltgttur 'l' incul1cu~tlo::;
nt r,umods md~coUd eft coucni,nt'o~ clIacuaUo dJ medianle
POtabtUbull cp in fubftantfafolidk;:"f pllMte vcl conf,ctlon~
blls.cr~ctS/n commentOJan.itl !?ocafu eft:'l' c~t?octrina:SlJf.
(OUIlJlwr '.F (emd ln mllc fiat euacuatto di medlelnts fOJtib 9:et
btstn 17ebdOmada.di beblUozjbus Cemel difo;ttou:,; femc1c",
bcbUlod. mam "icebat k,;.tus.BmpUu6 euacu~ tnptlndpio d
tncdtctntsleulbue:'tpontt ibll'nam:ln qua reClpiwr cplc!?lm'
'PUlpa.couoquindde't fCilmonca parulII:" Ucet tbt 'ntreU col
loQutnttda." fcamonca.:tamennon dl blcenda fo:ris:quonlam
hl tUa copoauone c"Uoquindda 1: fcamonea. ponllntur (olum
ad ilculdum 't opttml1 ad accduanalt~ clusoperattollcm;q: bc
nocllmenu~ dus dl tardttas(olutlonts.(['andcln te,ttll fisn~
ter blctt:rcdpiatur cpttl?flnum '; pulpa coUoqufntide et {cam~
Ikc parum'fl'lnlf{canfer ('arfi. Jdeo fcamonca I]lcnon pontht
aUquO modo euacuat:q"-' ibt pdndpaJttcr vt pakbtt coaderlhi
Polttt.acurilmmclacoltce~ccUnitt9l!d friliUe:poltrcmopoft
tl}um te1!.ponlt "nam b,cocrioncl11 cpi~"lmt 't aIJ6arld:'t pplt~
Cil ft non conferunt fupplc conucnicnteradmtnUlnlt ~eras milIllas dapldCln laeuU ou. ~ofkaa.ddft:" enJo nOIl)(Oflfcruntt
"U
"t
t.conucntcntcr.el(uffldentcrrdteratJl:ttcr~I1U01Jl1JI ~ebdo~
l1lada "tce vn. cum ptllult~ Cubtmbue mcd!1e.f.tn "irt»te:'t tn~
Icrfpadum.t.I" "ebdomada 'admtntltra titfcram cpttl]lmt l.li.
\Olce:" tltUI11 fecundum oldtneln (cruauic ~crapto q uaa ad "n~
Stlara.o PIOcdTMfMO (hidcbttum '" I?ti purjJationtbwe laJ"
.
"
fO.9~
bue: l't vO(lIft•.6frardue (edtfn cafu rlmlUtcr noluo:afumatur
Ilqua lacrW.lLaudat
tllmen Ipfccpttl]lml.,.lj.antfi.,.q.plO \1lCCconqualTentur't bul
liant cunllsqualactll3" colelltur't colaruro. c):blbc:ltur:" blC~
9' pu:feruat\lb omntmolbo mdancoUco.et eum I]IS " rdiquis
"irigendls per darlmmum ardum" medldnc boct01(m boml1
num.m\lglftrum ,rueolaum bc pafan curabitur:a "cUtS voluc~
rit 'tc.(['tauod a(olte cllm bis m~rttcllUJltbul3 liOn curarttur:cf
(ct reCHrrcndum ad (Pcdaltll.1Ram Iicet e,tcoillunt fenterla me:::
dtco.:fi'dpc~alitcrc].:(,ntentia 1:lIlLln Nllcraepundw colliSle
Cl' no fit md9colia nta atduSCa.COlpOtdlLs meIilcoUa ml1t'rlI~~
Ils l'cl imm atcrialis ma~mc ",m Oi,tit: 't qlllbufdam m(dlco
rU "Ifum dt '1 mdiicolla cotlngat a OelllolO. $cd nOG p~lllci
OoccnteenonculilltUle \1trum fic~ bClIIonlo l'cl non:(cd (untdt
btettlpfc"" pcrmuta.tur fpllsadcopronclII mdancoUcalll:a fit
callfadus'ppinquacol'a nlgra.€,Esotficu5boniJ pI1Ce(lIa:et
rone côtirntlltus:"côfotmfttr loquédo dl melltlbus tIIuflrillm
quodidâ mcdtcotum antiquo:um credo oppofituml't bedara~
IIf fn qlladii quelltôc pcr Ille mota in lita.matcrll1:lIIape q~ bled
melacoUd (Ellostrat 't blfcurr~nt fu~tlltmectrca allqua (pccu~
labllta:lmo t?tclt 1:l.cllrl1utusID capto bc mdscolta 'l'aliqut 10
quunflllulta betractatibueftntltiaru:quarum nlblhnq, "id~
runtnectntcUe):Cr"nt.J:t tand,~ addit'l' non ,pptcre\l fuit per~
mutatll eOtllm compro naturells nCqJ tpfozu cognltlo 't tntelle::
aus ca "uLusaccfitts.et ad bocfacit Cl' multt curantur tantum
remollendo fantafiae eotum:vt fllpl>J. bictum cil bc mente ~Ic~
~ndrl.cr et ad ~ocetla, ell fottilTtmus tc~tU6 1w'afis pttmo c~
tlnentis.c.lit.cum bi,tit.Pico ()' aliquâdo acddlt mtlâcolta Ilu
moubU6 e):{ltcntlbus bonle.ecce 'l' bldt bonls:'tnddlt:'t na In~
digetali«.l"ll mcdteln.a (upple cOlpolaU.,Et ~oc aht blClt ncut
qli altqule CUIll auldltate cogltat bc nliquo facto:" addtt.,fr cu
ra /]UIUS fpedd cIlremoucrccllm ab IUa oplnloe:'t tbl pontt t)t:s
flodam bc l'no accurato:" ita CUlIIl(ts" alila plurtmis fi,mllp'
pcr mealleSl1ris:cNdo non fempcr cITeneceffartam JT1cdt~illllJ11
co:po:a1em lIT talibue (>labus:'J lta aCUfJ1 ble IlO!l curab,E ,rcu
retur cllra di a1ileml1gls fpcdaUbu0:'t"ls fum CQtit~:1 tlccll/i
ntsl]musslottoll coaIjj tiolCS (pec:~ofio,(s btc{doJ4 ln I~a 11l~::
terla bClneliicolia. conUnidtHdltj pa didf bnm maglflrfi Jo.
matrbefi 14.usufti t .tiif.btc.m.cccqcVlj.anno.1!W hludf~no(jlTi::
mt jJefllliltl B~olloalTtm~ vlrglnls ,mltrif~ marte.
'1t~ts.
crp"'~tjgtnc I! mater.a. fieglllj!tica..
l:o,.IlUum.
~
~ B(ue bomlne !:~odo:, 3C\b:Plouf ~ accid~nU\)JI"
" Rgnttlcattonlbu6 (crtpnn Intdlcctls ~llvml60
rnatcrfaUe" materia ttc6ll1lltlca rang; ab anlq~en
te cau(a pcrdTmMm ln ccrcbzo pcndcns cuapC\fil::
t>Ifh "Plro(abiU:cuftamcn tn talrpUflat"apouno
maco 111tiiJII1 altquando Il matrice deuat9:qul ad ccrebzli . zo~
umlens eum (ptrlrtbus pltmo l'illis pumlfcctur (altenl (ell~bl;
lIter:l'ndc titqucdam l'ifllS lcnebzofltal3 c~ biller(,u Inoutilla'
ta tp(olllm (plritulI,nmptlol1.clnol~nllll1 vifuil ,CoJTWleUu;
vero agttariua Intertue ln cereb~o matcrta 'tCuapolant~ fit (on~
(equlrer le~a \?m~inariuc vlrturie operlltto.«rEt e~ t,oc I11l1nifc
nef(Quit ur 'l' 't fi ~a.u(a. medlata at ,"aterta. fieBmat~ca srolTa:
immediata lB 't coluneta dl btllcrfa com~tio "apo;u ln c~r~blO
cA quibus vario Il tnoldinat~ modo (pintus çO'"0'1enf:""dc fit
Oluerfa (cn(ato:1i t,ttcrtodi copleJ7cna•• .et e~ "IS mantfellart
folTunt caure acdidli (ij02Um ~t"IUm quar~ acddat qucdam
ln cozpo:ccomodo:l]o"ntm arsutt 9'pttndpiu inltlatiuum dt
c,t aUo mlblo:"nde pfiritcrfolmtcatto tn tUo ladiu bon« l'llpO~
rcfolut9 11b co petat ccrdnum Il inducat "crt'stnem Il fcorornlil:
'tq::lndepolll]ocfitoclllolum te!!eblofiraevd I1lterlueotuU:ta.
men f({Sm ()' magie \tel m.lllUs coieat vnt oculo iP ~lr~rt. ~ p:o~
Inde apparet ca.uCa aUerlus accfitl~:yt quia vt4cat vfll1lfJ. ri ad
modum ctreuU vnlue plcn t rerum btucrfarum volurtuaru \l~ba.
mm:'t "oce,t ple(entta "apomm in 0(Wl016 tl(6mattco~fi par
dm dcuatolû:partltn tbtdlcôlntlnicatotft Il ccrct>;o Qui o1fcrun
tur potenttcvlauC\'t Obt~~tll f C!lfllta.cret l7occtla", tnanif~
natur q~arc incurrit bcadertli. v:tnOIfI lB p:tJldpio qlfu~:~ ~d::
naulina multfi crudii:boc tdco~ntl"gtt:Rnlrtlle contlt,ua
"eace bebJUtaf ,ppter afccnfum ,ap9:4 "fptrthl4 ad méb~~ le::
(a" n cruos:l'ndeaquoatlls in ,"lb~isl'dncc9n6r~6\ltil nOI1 fn
l'I60tec):PI~UJuc (u\>fllle" ft1aICfOlo;af~ c):tTa "udrpr fcd P?U1'
C1!bebtlit!lte rcte"rtu~~fTli1.timeiq~"On ."c6~entret fn tilh ca.
Cu .Ppter nocul11cnfft ccreM iflieco/tlunlcat I(plufmOdt mef11~
bla quodâmodo (p!lfmar,:qtS Il ftatno folum neItlSo flficupaf:
fcd epUltta:ql btc: pctlfT'll11fi fi6" lfi~tto vt ~ol t au,ro:ee ~llltn s:
SlfUuub cptlentill.cr1Jn plOcc!~~,cro po,. p~broP~fi ,ffldfur
~
iil
';onft.1o.1X'ar/1.bC..,Zg.u •
epttl]l~ue:\1e~bt i3rlltta.~.j.cum.5.1.ant. 't
°
�~011filitltti. ~ ~
"na.
tirofTa:q! t'toptcrtn3!)na
1]umo:lblle
ta \11\JOt.:
lpf.l t11>lmnârc lIlult.: lIIaUrlCCUm \'tinIl
~!)ttatlcnéh\
ICI
,,'(t4Ith,
(oica~
e;c
pdlllnf:vii f,lcill: J'pttr !tlultlrudtnt materte vtlna côturbatl1r.
4ret c,:lndc co!hgi potcll ca vlrhnl acctdcntle:\?t quia ,"currat
(!tl!(Çra.ndi.poll raleaca,fene:lloc Idee co~,"gere POt:ql QQ agt
tatiOlte fa.cta5 in !?Ultlotibue 't fpiritibu~ dcuattolle \1apOUIIIl
billëdt porell aUquls pâniculoUlIll Infra. craneum cUa iotrafub
ftattas ip(omm recepti:,ndea folutloc I(ottnut fiet bolot.,I'Io"
tncouelUt ttili vt ct taU \1c!?ementi commottone 'l'apotUfll ct fpt
rltllii fiatfupercalefactto:vfi mala. complepo calida panniCIIU~
cJlCef êj (ublto Occllrrll3 manifcllulll cau(at bolo:t:et pcr tp9 Q~
ft.:"trolntellt.euictatte Umm \1al' ottbue \1errefollltiet ilIa. acd
dentalte cOlttplCtlO cOlrupmlr:'t tandclt~ 00101 ~el1t1ttetu~.
crlbcc tgif bifpo multli cft \1ertéda.:ficutterc 't epllcntta. qm \1t
Itllatue ell.b. 'Sul.c•.ppdo, \1crigo flcgmaUca dl flrls epillne.
3Jdl \?0Iutt.6.ht ,comlto,ap!?olifntl tcrttc particule. i'lLllottdia:
ne colltrutionea 'tC,blpt \1lrtlgo Illle bllblo lltala tIl cl1~ltapople
Ikt epllcnfIe fIt "teina. 3!p(a. crgo virti\Jo:'t fl cfTcntialitcr 4liud
fit ab !?Ie tillnen f.lltem frcq UfnS '\1irrigo ntm clat Ilpopldiam.
'\1t 1iJ.ut.in nlle capttntt tle caulla dus Intdli\Jatur non adl}lbtto
rancdto.'B.d curam Ita~Jpfiu6ell fcllinandum. ([jJn cllra.
'l5itur !?uilla bl(pofItionts ouplct tIl intentto generalte. ana
ad !>ane NfpoflttoltelttCIIlttcft ln fieri:puta. ad paro~ifm.u mino
ra.ndfi:'l!?ec vocal curlltio.eciS.l ldé erlt ad ,p!?ibendu5 Ipliua
(lIltCi 't vocd p:tutllo:ad q ail pdll~ipa lite~ intendc..re 0pOUet.
cr1~:0 IIltnollltionelgif parop(nuacrual1s vnfi. COe ptUeptCi
ClllllatertiSlIt 't \1>tpolce 't (uperiolibusad inferiota btucrtere ct
'\1irtutelll cul~rt •.Et !?oc totU pcrficif cOllenlen ter CUllt Ilrlctu
ra bll1cl>tOl6. 't co,tarfi:quii tallten cotaru magie laudo q, bta~
cl?tolullldiUaaturls filctam 'tCllln ventofis (lcct~:'ttn !?oc'pcl~
pue valen.t vent~(e poate (ub curllaturil gcnufi. Jn I]oc valent
frlCatlolue c-=trclfutatum:lIla.time ft fian tc1un aQua clliida mul
tum faLita ptedpuuJditO 1110JtcO acctt fo:tis.attfiant frtca.~
tlon.cs..ad ettrcll1Îtatce CU11t fllrfure '1fale111tnuUm ca lcfilctte.
et fi vapot pcrciplatur a. murl(( deuara:quod ."3nje ~ mllen.~
tiulll billltt\Jui potcft:quia'lpfa mlln ibus ventrcm COp1l11let pIe
opue nlet frtcacio lablolt "ulue CUtn bistro {nfufo ln o!~o be lt~
lto\1daUquo !?uiufl1todi.(['.Etb{cclladucrtld6.cp I5 cOlrer au~
ctolC13lncdtdnc lllude"t ln l?\1tOI par(\~lfillta appUcllttonem re
runlodota.bUII1 ad na.res id vtrtllttln cutsllandum vt calloua.
ruth 1]mot:I?a.nctli nonlaudo nlflcumcautcla: "bt.f.non elTet
rnarerta ft ln toto pccciia 't a «rcbto,p plllrhna \?tecCiata:quta'
co cafu aUque'reUq nie tmmrlerllln 't ma~mc \1apota liull1. ctla~
refolut pofTent:'t ftcparo,ri(m 9 dto tcrmtnarctur:'tcum I)oc vlr
tU9 cl1iGilarctur .~ed aante rcpledo"e tortus\1cl ccrcbzt IIwgnCi
'minet pertculumlll application, bOUlin aCl1teodolabiUu~: ne
(otte ip(o:um \1irtllalt caltditatc certa pOUlo matene in ccrebzo
c;tlllcns lIqudicret que becurrens ad concaultatcllt anteriorts
,,~ntricuU polTet etlalll dfeca ufil :tlllpletionie yndcc,t parop~
(mo vertiglnis oedud polTet ad paro~ifinulltcpilenlle "el a po~
plclle:qulblls multmll vtdnatur:\1t fup:a. \11(lIl1t cil. €'1~ona~
tur,t{;itur patiena ln loco obfcuro 'til,cre quieto \1t ,apo:(a:'t fpl
rttus fl'~maltterllloti qui (unt llllmcdlata caufa Quilla acdden
tis adquietcm bcduamtur.([ft e;t boc Infcrtoli poreft qtS ca~
put (nfirmt l'el infirme non tIl agitandulll "c~ commoucndllllt
nt e~ cimotionehtterlus vapous moucanlUr:'t ftc paro.rtfinus
c1ol1getur• .Et boc quantum Bd Clmllllllctualis pllro~fml.
€' ~ua"tfi. vero ad int,ntlonl pUlfiua e~ quo lIlozbus matcrta~
lie cil rrtpUd (nftrumento perftdtur: bttta:pottonc ctrugla.
€31 Il bttta. tglf regulagencralis clht Ol9 fc): res no naturale\J
ad ?tii bedinlt btfpoafionl ca mozbl:q tIl materl"'"apozaI19
fotma1\' mota. di marert, flegmatlca fl1bltil.4tPcdinlttGi9 aU
qlJarr Ild Ikdi di œlldttl1tc:no tll:cuapozattoncm fadUtatt:"C(
mobiUtatlinducltcs.'Ser ·tgif 'l7trerurqulUbct nebulofus:'t tIIr
btduB:nlto(ue:~ma.thnca \1ito allllrall:non !lctetlam , acre
ntntlliUlIllnte pdpuefllb radQe (oll1rtbuG \1dlunc. ~onrtrl/cta
crGo fit camera (lia tnter bue folarla mcdtocris lumtnls ab o:tl
te.euod ft naturaUurvt tell1pote !?t!t11lte lIt aer lltultu5 t?umt~
dus artUldalltcr r~d'((tur cum Ignc facto e~ IIgnts hmIQI:ro:l(
marint't "moi aromadda.'If1on fit tfi amt fade birectc ,p,rhlla.
refpidenatlilllalll1lJnls:quhl lUe mctue aame ln ca(" Iltllitum
nocet: 't Ita intdU6atur be tn(pcctione (lame cilnddaruln.
cr ~rca 1Il0t6 't q utetl conuenlt c~cr~tlCi mc..1tocrc fl a ntecibCi
fiar.admlnu9 per~cdli !?Ota (jlllue no replttnum et poft ciblllll
qutefcat:dn !?oc "tet fubitos 'trepenctnoa 1I10tuo 't f'ubltaa re~
l1ollltioc9 be VIlO Laterc in allud latua:f"bit\l.5 deuatlonc1l1 't bc
plCffioncm capi"o:qijoniam taUe (ubiti capUi$ rcUollnlo:1plc
rtlncp ad QOc a(!ddçtHI ptrductt.tlalcntètioltt frfcatton,g ma~t
me partilll1l inÜrio:el11 Il Il teq, e;tlecto fur{)at.1~:lue tôlmen "a~
let facta euone materierum COIUl1l l'cr fec.:frul1l 't per ,,%illal11.q~
bue facfÎe conuentt it capitiù Icuie colcfactto (UI1l pallo calldo
-tpccthtatto 'trouille (oucniret fact3 mudlficauocq, a. pn(ipto.
4rltiu\l fomnu 't \1igtUam: \1ltet (omltU pl0liw:'t ma~l11te oiur~
nu:'t.pp:ie fuptadbr~:'t rcpletione:~ no Intret ad bOl1l1iriollCllt.
'tiihenoctc poil ollas !?olas a ctbo flllllpro.ft perdurer (onl~
nue fepte11l iloüs ad plus't III bo:ltticndo t(neat cap"t dcuatfi
't (ollucniellict (oopcrtli ccltnanlto fuper altcru1111atcrum 111 a
Sie Ilniftrfi. q, benru:'t bO:l1tlat in loco obfcuro a frt(Jole:ct "e11tis tlltO. tr I.:lrca pafflones anime "ttetontnem fllbltam anhnt
, paffloncm:fiue fit trtllitia:fille furo::lllle thnol l'cl gaudlllm:ct
taliaol1lnta que ln fplrttlblls 't \1apollbuemagnam fa"untcO~
ntCltlonel1l p:edpue Il repente fiant.aitet etiam ~llIa{)inationi
omniul11 reru,vdoclter mouentlu:'tcolllldtrationellt ad 0I1111tS
rem dto relloluta 111 flcut rotarllllt ma {)Ila rliln 't aq lia rll3:q (lu
unt cfi. hnpetu:'t Illlbium que 'l7olare videnttlr.([' t(alleat ctilllU
abafpectu ptofllndltatum'tfol1earul11:'tab a(pcctu rcrU111 mul
tu dcuataru1l1:\1tmotu caCUl11tnlllll turrtu5 't ponttu1l1:aut ni'l~
uiu:qnl 111 taltbua labo:at \1trUle iliaUa:1l1aglla fit tn (pfritlbUG
comotto:'!: (~tl1dead accfia ptinclpaIe perdllcut.n c{'Itu lt cBul~
du :labolio(o 't fupcrfluo:'t mapme f"per rcplettolll. roodcra~
tua taml c(litua in ca(u fllo't "ota cOlluenle..,ll faris conutnlt.
4ra:lrca "bu 't potul11.1~thna fitregllla \'tcalllda fit{'mllie re
plctto. an pareltae ln cibo 't potu in !?oc cMu l11a~tme laudatur.
ma fIt tn tata \1tcam (equatur fnperlnflâmatlo in (plrirlbue: ce
tpfo~ Lnotdiata cofllllo.ilii Idunlfi ln caJu il10 ctlâ \1itllpcratur.
cr 5ctSa fit rcgllla:\1t1l brttn ca t ab onmlbus tilmoO s va po:ofiG ,
't 'l7cntofIs cible. 'Pe 'l'apol0fiequtdcm \1t (peciebu9 'l7l1ctllofiG
IHurLe vt potrte alde:ccpe:flnapi:accto:'t !?ldufmodl. pc \1ltO~
fie qdl "ttcgulb9 'bt rbte frlstdle:lacrudo: poUulacle: et t?mol•
Btaturdbie bf1 bigelltbilib9 :'t gcncratluts bont 'bi,"l:vt oulil
(otbtllbll0 c~rnlbue edam plllloUlm 't a ilium n 011 III pawdibll tJ
bc {)ittri:re,d ln acre 'l7t perdldi:faflano:1i 't f}lI1ôï.a:llrllee cttâ pt
plonû 110 Impil1gllato~ alrrltldaliuf't e;terdtatotCi fm matcri~
laudanf.aitupcranf lt in caf.. cibarla qllecu~ flcgmattca:'t:vi
(cofa igt~ur:'t Il nOll fi ntmultum eUl1pOttllltla ht (c:et fillon ad~
d~t ad cam,contunctâ motbi:addflttaml ad câm afitl:\1t matc~
ua flcgmat1~m
't fk fouentcolfictii.;1~:opterea cauendum dt
a plfdb9 mll;tlC gralTotfi cO:POlU5't Iton fquamofle •.Et fiaUqui
concedtpofTuntflntquipetrofi:\1d (alum grofTae (quantlle I]il
bentee.(Cft qt mMio ~UiU9 nre infirme relldet fllp:a mare mt~
nua et bi(côueniut pUces maririmi qI/a lpi(CI:9 aquarUllt bul.et
nta~jm((olpo:fi paruo~:"tbictu (1l.1~Ot tÎl aliqlliido Ilite,ad
eaaappcttru aliqutbll9 \1ttipfie:tfi plcparatia cmn ltlodICO vt~
ni ln becoctlont 't ot/Gano 't fenteulo 't !?ulu(mod,i.}nrer fnlet?
laudanl vllcpafTe:aliquca'miGdalc cl/Illptnda no flnttal1lërc~
citee fcd c~icca te. cr I.:irca poru bica f q> CORuen lentlue l'a let ",.
oum album bebtle;licctqllidam aucroles bl.reril1t:q~ aqua IT1C(~
Itol cil 'l7i1fo:lntelll~atur be \lIno \1lno(o 't \1ap01o(o 't nOllogro
fo vel turbido.a.ndenon \!ltul2o potatlonclll \1lnl tipotate q,ti~
tatis \llbt \ldaurd mediocris tn fubllantiil:llflomacl, Ile tpfulfl
magla affectaret:fllllodo Ilon fit 'l7inofum.ft fi placmt 1T10~
Ifte tQe ,Ilatta parCi Ihnpl?arl! c1l5 aqua becoctiôis 311cbart effet
laudabilc.tr.E1l et,p regula drca reghnicibl 't potllsob(eruall~
du vtlncadimenfa fugta(blUeratatl plllrillm cibotu", ~po~
tufi:fugtat ctiii votadtatlht maflfcando:f1l10 t1tUgcne lllalltClltio ln 1?0ccMudt mllltu5 ptoficlla.illgtatctlii fattttllti nallfe~
ttudfed (CI11I2 aulda cOIIH:dldt~ mifa fl/rgar.ft ~ta gentra!ll>
(um contetl' q,tu a,d reghnc relt Il 0 naturaUCi .crpe h~nl1ltloC "
replcrione in (eqlltlltl.c. medlctnalillm (pcdalilla 10q1!tlllll r'.I{J
4r.EJ:pcdito plhno ptidpalt:vt bc bieta 'to:dllllltloe d 9 :vidlll
ell :>fir be a ho iIlfo:\1t lOt potatlod.be bcbita 11lcdldll a, ap~1I
catiôe.cr1~to cutua c~pcditlone cil aduerrcndll11l:CP ln mOl ~
marertaU plia itltiotn e;rccutione \1ertll ad Calll lIlolbt aficcdf
ti:q quidl Intitlo pcrfldf parthn di btllcrfioc ad appoflta vr •
parthn di P1CQiltiocIIlarcrte adt1.:plllfloniq th bls5nio..:!~tI5 ~
eUooematcrtae;ttra CNp9:'talltea tadlrd~"b~tllltcrl(l q.dl 11l '
blO~ :>fottatio.'Pe biuifIoe la.4' v.re b"11 ,Il in p!ioll p.te t?ujUe.,
lldlquŒ crtt blccndCi in pllndpaU oc drll{)la 't 1 marerte efiOllf"
crJntldldotglf a.d lIlaterleppa.ratlolll 'tad e~plllfïollC5:qll il
tullg PQotto bllo pzlndpafr Nclt.f.mattrleadcqlliltlonl:1: mea.
tuCi 1arsitatibcdllcta materla:\1rplurhn'!. rcplcnteoz opllant'"
3Jdeo ptimo btctlllltlltl/o pparcnf e~pI11fio((lIm aUqutb 9 1cni f
Ilts materier(i côtum:'t pcrfn(ert9 't QfllpertllEl cU I?ia to f{at:('l~
if Iniltcrta in cÔl'~n~ -; fubrtilpudcqqlt, cr1iiit iSlturJ:J~lrc
°
�~on(iltùm.1:.~
drftm' \1t.lBf~rfllg. 'G,'.ntaluarum nuwlrtaUs:bLetlg afi;!)).I.
filtfurla: frumtll [ l:caI1l0f1lll1~afi.:t.P. v. caLamentt:nHUOlalle.
llii,tcrti,~111 parte.t.n.bulltil nt ln fuffldentiquatitate aque vfqJ
ad fe,t tt p.trtlo confmnptl0I1CIlI:f.. cta coUatura t)e tpfa flllllatur
Ildquantitarl trtulIl chltOlfl:cut addlltur calTie. 3.1. \1.plllllcriS
311cJ~ art mdliil ocfpulllan.afi. 3. v.olet ,ômunis. 3.I.blltl~rri "c~
tcrts.3 , t.(alh3.~,i(i.llllfce plO d~fteri.1~erfuperi9\1cro vakt cô~
ca rfte nouiter e~tra(te.3. t v.tapdcf:'t CUIlI suc
ca:-o fiat boLlls 't !Iplaccttn t)ccoctione pot bdtiperarl cu. aqua.
frll(tllt1~ ..Et flplaccrct lit fo:ma plllu'ara polfent c~t?ibcri.~.i1.
".ptUlIlarum defan5htarii tn qnq3 ptllulta:j't qlld5 talls leuts
IIlcdJdnilfi flllllaf 12 I~Olâ afi cibû no crltll1COUenlCnl1: (llmaftîi
Pl'ft ca "bus lcuta.0equitl vero t)tc fuma t firuptCi \?t tnfra. '1>'.
c):tmellts flmplicts:mcllta ro.f~rllpt t)e fticalios.afi. 3. v.aquarfi
Inaio:ara:fllluie:'t matrtcaric.afi.§.,.aromaticclltur cllm modt
c~ Illlcifmtlfcatc.'t fiat (~rupu9qlli c~nthllletllr qUltlq3 "d fe~ \1t
(Ibll û (jmmodllm'totdlnem frrllpom.cre,lltarnmibt Ildmrtl
dfi:cp ft (oniû{Jcref plu ria capms Imp1etio it cli aliqualt tlmote
tn pzlnctplo appltcarC"l9(~rupfi t)e fltcadCls:ne fua calefl:lctloe"
fubtiU:ulone IIllllatcrla fiatnllllia. agltario 1: euapotado. vnde
::>iir pcr ralé matcric ellapoZlltÎ-'nè't cli fpCialibue Inottôca iduccrefaCC"9 p:indpalc.f@lIo ca (u tIIJI9 ertc a pzlndplO materia Illiolare poil allquoe (umptoa frrupoa fil-ctoa:vtfuplil (ine'adJ
111I~loe f~rupl ,>C Illcl1doo.t::t :,lilrfilctil mtnolattonc vt cum'ptl~
lll1l9 f,l'tIS "t lIlfra.l~.pIUula.rll~.alTara.ret oe(ertptioll e.'S. pd~
Ina tcrtifa.tl.ptllurarfi cocl}iarllllla.,.fiant q ulnq;:Odnde vtt
POlfumua t)icto ferllpo oe ftlcadoa cUlllappltcatlone aUotuSf1!~
rUpotUtn.et 1]" co!)nltto conuententer I]abert potcrlt:qt Il e~l}t
beaf frntp9 pm pltma capolltion,:'t ide feqllal blcta ;)1I10tlo:"
*riilo argumenrf1 iloe plur-irna..repletione:'ttiic natllcllt t)ictiil.
4r ~acta aut bigellloe perfccta. coucnlt diatio:'t ptopdus ln fOl
ilia ptllillata.q"n alta. fotll1\1. • .E~Qibea IlferjJo plllllie \lt infra.
l '8.> .pUlula.rnm cocQlarli a.Ll1lii.~.,.ptUulilrCt fetidarllnt. =).i.cum
tncllc ro.fotmenf plillde.vlf.:ad quas I]abclltur aduertentil1 pm,
(onfllctudlni medldnarfi follltiuarulll foulum:vt.(.per /fotas
poil tlouniatllr hnmcdtatc ban. vj.Qotll3continuts ftttur tn ca.~
m'ra dau(a. '11. ten,ebtis c;)tpua mouldo:'t eJ:erccndo CUIll etla.m
Q.Uqlliltt pone pannOlu. tepldolll clrca. vCl1trl.mo fia t di fo:tl9'
trtcatio 'Vt Ilen (olet:qm \1el?emf0 frtcatto otuertlt operatlonem
mCdtclne ad e~eriola..Z:andem port mediclne operatloncm (u
!f1ilf.1illlattllfi vt infra.'(lt .aquct)cCO<ftonls o:dd 't occrum ru.
3. \11if.,ucl)art "nws cocte lm.~. tcptdfi eWibcatur:'t poft.,o
tarn ab afTumptlone lauariut (umat leuc ptandlum cum obts VI:
f UPla.€, Sequend aGrl"k ad re(oluftonlllUq ua Mi marcrl,rum
btOtarû drmlblolli contozrationl:que c~ mcdldnit' (olutUlfs
la,tanf conucntt v, (umatcofccttonè vt Infra.1>r.lnaridstt.54.
brabuglo(.J,ti.5.(f.mlfcc. r1àuod fi (a polem mctrlda ri vcl !rrlace
IlbQouret: conucnit con fcetto ,,' infra.1) .t)~a buslofati.;. v• (pc
derllm plirUarcottcon.5.".mlfcc.l"e tamcn confecttoncs fcmQ
per fc~ Qozas (umantur ante alflUnptionCln dbt.lZt Ucct t)tctll~
nt Q7 nt~dle/na tn fotma pillulata fitllla6 te conuenlcne:qula ta.
Inen ab aliq \ttbue ln taU fOlmll rcclpi no~ potdl.pot c~btbert
in fotma tnfufionia potllbdla ntedtctnc.~lat erl30 "t 'n~ra. 1>.-.
Ilsartcltper blCm ante troci(cant CUIll o~tl11dle ffmplt(l.5.1.~,..
=). \1.lnfundanf ln aqui s beton ICC: ma tOla ne:'J mlltrlcarte: bcco
(tionig lUod:fticadoe palfuia.rulll qUOl! (utftdt:" fic fte. In tnfu
Itone per octo l?o:as ~adndnu9:bdndc faaa c~lcf!lonc COIlUe~
hlentt e~l:mfllont addatllrbtilf.,.t. v.mdlle rofa. 3·il .mt(cc~Ji~t
IlOUobdlca.ta:'tobfcructur in tpfa ngtnu:n ficllt tn fuperlon bl:::
(t\un. cret medldnaruln obfcruantla lienda d~ bis fa Itelll
lnanno:"uempo:e "crts(atie ln pdn.qllia t,oc tcmpo:e p:cci~
PUe t1mite ace/de,", (olet tnfertare 't tempole aUllint.(I:'tempo~
tibU6\:lu,clll tntermcdits ia.udo bts tn menfe fumantur ptilUle
.ttnfra. ~.ptllttlarum afTararet.~.if.pttlularu5 "nequibus cf~
fc nOlo.~.j.mtfceliant qutnqJ 1: (llmantur poft qmuuol "02413 a.
cena.et fi bue \fel trcs f~rupt ante Ql\eptllulae (ummntur:non.
luconucnfret. $1 d'am Intcrdum Ilante œpttte (Jt'auitah: 't t)Ot
btlllttoper Qebdomadam(umerentur tree bcptlluUenuncbt~
(Us non Inconuentret fecundumfotlnam:qlJe' t)tcta dt• .Et cafu
quo tn fotJna plltulata non (umt pofTet:pofTetftert puMa folutt~,
ItU8!\1t infra. ~.asarid duti.,..\1.(pedcrulll rm fim,pUde cus
:loe tttcadoe.s,-.betoniceafi. ~.j.ttat publie fubtnte ptO buabUIJ
litClbus:qllt (umatur f"undum modum qui b'ctue ert be pttlu~
9 rnino:lbue. ~acta autem :l?il' mundlftœttone gencrali (om~
:cttre polTunt cl~IùM fOlHa:6 IlrjJl1.rtfinatil: marttœ'Qda: œ~
~tPUri1':llcmutl1tœta. ad coml'lcttffime rdtqufie ml1tcrtcrfi
f~(tlo "t in fra ..!>.'
".'t
"cc
1
euacuandas:quonfl1t muItulIt con IJCllit:ll« qllouifmodo e,l':l~i~
bcatur alite pUl'ganon,,~.4[1'tat erso dtftcn: fm foulla m:v. in~
fra.1,V .œmomlUe:mclhlotl:lI1alozl'. lle:rutl}e:afi. 1))., .aSllrlCl.
~.i1.centallrec:erod ouenfll3.a fi.~.,.bullaltt i fll fftcléu aquc qua;
tlt~tc:'t iUa. coillnu~a {umarur a~ q Il'lntlea rcm trll'l11 uratozU5:
cmaddatur ealTtdq".,~ereplsr. 3iv.old cam\lllllllc. 3.ij. olet
rllll}e,~.j.falte.5.tii..Il~I(ce plO d~ltcrl.'Sd ~oc tuas fierl poîfullt
fuppolïtoua. v'lntr.!1.~.Jnd~ls eocu quantmn (ulflat ~ercpt~
sre:colloqlltnrlde an.parllltllalaf6el11me 't cu(otbij an.man9ftât
fuppol1tode:'tlon'iil 't srolfa. t:OI1.Ue11lIlnt ethun (uppoffrotla.
c,tfdle bonIS faponcalbo Cllltlllletlc. cret rl \10111111119 anaSiS (B.
lefac~re ln drftcr(ia fiat dr1terc VI lI1frs. ~. centallree:coloqlli
tiJe.an.1lJ. v.polrpodif mercurtal'.ail. ID .,.alllfi: tClIlCuU:cimt
ni.afi.3. ".fcene.5.lif·rllt~:camonllllc an.ID.,.v. ncullm ficca rllm nlJmtro.~.cartall1i epltt?lml.aii.;.".f.ar Occocuo l(l1fa:(,1::
"pria tQllllO 't cpit/ff.mo ln fint t!e(octtollle facta collawra ad;
dantllr olel rutQc. 3.IQ.agarl.turbrtQ nn·~·I·rcreplsrc.5. ",.faU~
parumtiatdrlhre:it cftfatt\l(Otti9:'t CUnt v(u ~olum fllppofi~
rOl'olum 't drfterlotul1l erlmus e,1:cllf~ tl aliq lia nd 0 ab v(Il pll~
IUr\lrum. cr Conuenl&: dlam ~a.rsara5are cum ~arsilrl(ma,tb9
Vt tnfril.·1>' .o,dmellis ftmpUas.3.(f.m ~rrl]e.~., .aque o((oc.i!COri:lllCadoa:'t poll:pod(f:quod {ll ~lCtte,teodem fun ~ar!3ilfi(ma'
I.':onuwtt cftam capupur{Jium factum cum aqua mafozil ne;
~ecoction.is rticados rutQc•.€t fi \1olumus addcre modlcllln vt~
ni albi crlt conucnicne "deft fomus ..!>.' .f"cci radtda blliUs fa~
aa. refidenttll 't t)eputatt. 3.i1.aque bccoctlonla acou ct I1l1ctfmll
{ca.3.j."lnipotentle.3.".ml(ce:tt tleilb. attral?arur per narcs
ad olUcrtcndlllll c,t nartbus ma,:imc:1: (,: eo fiat capll'pllrgium.
Et afn "Isote !}utllifnon tia.t COli lIenlen s t)lucrf(o't (1I1lCllariO
p~teft ficrt fternlltatodum:quod fiat \1t blfra. ~.nl{Jdlc li na p.
an.~.t.debo:t al.;. ".pipcrt91l1." nlgrt ~ rutl]e.afi.;.J.lIlI(ce 1: fiat
puIula:et 1110 paruln narabus mfutflctur.1tandcln riat pott (lia:::
cuationemlotlonarlUm cum modico aq Ile l1lai0tl:lnc. crroafti
caro:tum qllo~ ln '!?0.c. cafu·conuen ICIl a cil vt Infra.. ~. ma[lt~
ds plperta lon~l aii.5+llafifagrlc.~,\1.palT"larul11.5.ij,l11tfce et
bccodem (umatur quantum buobua'bl6itls (ul1li potell ad fOl~
ma ptllule6roffe:'t per quartum Qote mallicetur femper etpul
do!quoJ,be (aUua. tn o:credptwr.fullis rcmtdifs ahquando
l'no aUquando vtaturaltcro:nonconttnuo l'irtutem Inultum la.
,:ando:fedaUqualldo Ylrrua refodllttur ct rcqutc{cllt ane appli~ .
canone altquolum mcdlcllmlnum.ft !?cc ta men pa ruclllarta.
Co"ucntunt ptius facta pllr6iJtlonc ,,"tuerlalt qllâ particlllar'~
bus elJacuattontbue.· cr «':onllmlrct uiam t)lucrt1o tacta Cil"'
certis ca.utenle potentiaUbue appo1frtlJ poil aurelJ. et tll I}oc
,onuentt l't.liant fccundum fœmatJ l'cintra. ~ .altaridarum sb
(Cl1feaUIJ "ca.~nbus nllmeroquatuol/cumf.:nncnroer Sccto
foltllflmo IiatmlmO.etnnoll (uffldtaddl porell ln compo1ft '
ne t)c mclle anaca!dtua.~otell edam fiera 't erlt fomus Cll~ c!~
cc riwufaponcan:'t cllm (ucco illfodlllotllln tn.cOZPO:C.hfllrel:
ponantllr tnlocts '4ri;e poftallres"ldcllcct ptOpc aures ln fine
ourlum.cr/Orca l"ro ctrul3lamlaudatur \1tolUnea "olunt (ca.-rtficatio crurtulll fub poplite 't 6entl:~ p'o (pcoaliter ctiam ftari
rllic~tlo carttlal3lnum aurtum. (l:'3In boc elllllll qllidam Illudâe
vt tlomc.nttJr arterlc:qllc (unt pOlhurcs Ibis ita. tllcllla fecun::
dum tranfuerfulll l't "tre~ c~rcmitates nOIl polTunt conlun6f
~oc tamen remedtum foatua: "tdcllCct cum caufa "crU6tnls fit
vapot afccndcna ab inferlotiblls:vt Ipfamet pcrdplct.et quia.
foulltfc ttlnerctur indfio arrertarum conllenlet /nollo \'et1a film
mtnutarum port aurca:qucquerantllr inloco:\'bi fllp:adtctlllll
(ft t)ccautcrto.muld etiam laudan tur \1t ponantuncllro(c in.
pupt fine facrilicattonc.CJ;/Conllenlunt ettamaUqualldo v,nto
fe f"pla cap ut pofite lI1apllle ,fup:a commilTuram cOJonalcm."
~oc ad rcfoluttonerll vapotum III capitccon tmromm :In!}oc ert
ta"ICI1.ilUqualistlmol.~tO qllatntcndonccttam valent 'tVa~
pot,atlones ficcc capiti facte:'t fomentatlolles I}llltlldc:ct odo%a~
menra't con(<<tlone6 confouattue.cr ~at ergo plinlUlI1 tuapo
ratio capitt \ft tnfra. '(lt.cllmomi1lclmeUllo.j: malozanf: (alute:
fUcados.iln.m.j.ponanturin facculo'tfsctll frfcatlollc (apt~
rie pcr parum ante (uperpollatur facculus capltt allquall::;,
rcrcale(actue:ct val,blt vapozèe rc(olllendo ln capite con~
rcntoe,:ctflplacct ot'6Ilnum aCl1lam,ntum (onuentct·~lIod
fi fottto~a Intendamua pofTilmue addcre t)e ~accle lauri I hl~
ft/pert cum.mod'co nud(",lIfca.cr~zo~ac ctlam tntenfione
valet U~utum factum 'Vt infra. ~.II,rlulf conuentcllt(r factl
CUIll dnertbus l'tria: "ct 'untperi: vcl rodfmftrlnhboccalra
tria l'cl qUituO:. cul Bdd.ltllr flfcadoe arabld: lUllto ~
';Olla.3JO.warl?~C.ôllld'.
b bq
�. ~me ,pptGl' cottnuû botozl cav(tj~:-t no til. fn ~te "nterfod ~ (cd
crlâ in paru pollerlo~t:vt fCrlbtrur:cttâ qnJ pecopfmus illla~ fa
cella termlnauir ad ftupoté lnacl}tl.nâ ,>cc t)cdaran t Iloculllcn~
llant:'t De 1]'" li.ttuia fiat captn emb:ocatio:pzillt3 f~rll InI:ndt~
tUnt percffenUam ln Ipfo capttc:'tfm fcnrcntlant 2nllo.quillfl
ficartone Il foldibua c~comrnuni lt]:.iuio.€,~oll confeqllenter
cttâ vid,tur Illdtari.'5uic.tn.capltlllo t)ccpllenfia:ltcct ipfe \'0
c~pedtt confoltarc nU:lIlbia l'cr Cil: que inreriua fumwlltur:ct c~
IUerir IV in Ipf0 cercblo blctS\1eneofirasgcnerecur:cfi tli~t. e.1I0
OJOIC't mcdidnla.ftintcr fimpltccs mcdldnas liludallit ~M
nlam CUIIl cpilcnfia cft tn (P(o ccreblO tunccau(a elllnlpfo ma~
fia tnalltcatlollcacotl t)e fua. p:opllctatc.t:arpobBlfamus dia
tcria pfoculdublo fadcna ventofitarer" rUc'ntam in meatibuil
mtrabitr coucntt lot9 di aqlla l'ct luredcerodi (tmulta fir'kl:.
rcMua di motua 'tC.([ Et ,>oc communlter t)cdarat·dta ,nuafiO
cr31nfcr compofita valet confectlo "9t infra. ~ .fpederUll1 pilW
paro~(rnt ctlln b~cuII~fius tcrmtnat,one~tllnc !?te (ul'pofirie tl~
(arcotlcô par.t.fpeder1l111t)\?amllfd t)ulda.p. "9.cu~ ~uc~aro t),r
h~ 'cula feb:iuonluncta fonaffc cft tn ca(ullluanafillCÎcne ad bfl .
folutio ln aqua ,"atolanc 't bcrontcc:qtSfufftdt fiae confcctto ln
sdl/oncllI materie flt{P11aticc:'t du'arc(olutfollcm I1mul 't ventO
mOlfdlla:t)eq ua confectione fllmar per trcs !?o:aa ante ctbum
fitatla:flcut ctlam mutatlo ad etlltcm tUllentuttf:fiaccidat ,pb
mo:fcUlutl "9nllm.s.(f.€,3Jnlllo.etiam cl<1fu "alentconfccrlones
lcllfia in puero fadt ad (Urlltionem vt fuit (entmUa. V'pocra.if.
ma!)nc 't t\?rtacaks plO !?acintentionc:il't (umer~.S.Hnct~ldatt
IIp,>o:i(mozu..".quln ta l'articula.31 n apl?o:tfmla epUell ttcozu",
tntcrdum PCr.\'J.,>olaa ante ptadtum:l'dconfcctlonla p!?llo(o~
p,>otii 't tallum ccrcb:um 't ptindpalta. mlb:a Il plopdctatccon
tuucmbue qUibue:cpllenfic ante illuentutem 'tc.1;ilmm vbt (u'
rotfantium. ~OffUllt ctiam qucda mil ptOpItctate Intrll ~Nr~
cedat "ebUltlle ptopter fcb:cm:tunc feb:ïe nô' elTet cauCa iUUQIl
ad candi intcntionl pont:"9t otm t)e rut!?a vel t)e camomilla di
quonti f..ceret a4 t)cbiUtatcm t)t6cftionis't ccrebti 't ftomad~t.
4r3Jdco t)iccbat 1!ul.Et omnls ca ufa epilen fic ccrcbti com p~ ra
modlcon{ufd 'tn16ellc.€'Circa odot~mitll vcro:qllc~ ptlnd~
plo nequaq, conueniunt:'t tn t)edilt4tlone ma~lme IIIUllt:vt rrll
turlld t)cbllltatcm t)lgdUonie in fpfo.ftt)l;tit ~a1i9 pdmo (on
dunt auctotca.conucnit nl~cl1\l.:'t mllfclI~mupnll(ca ra. €'~au
tlnentla.3Jn omnl epilcnrico contunsttur t)ebilitaa ccrebzt:ll'"
,
dacur ctlllm cufo:btum 't callo:eum feductllacuttate odmis:v",
~on conuertatur.([ft quoniam qucrttllrtn cafu rClJimen pte:
de no nimia laudo.ft fi vellemue céponcre pomum ad odo:an
(cruatiuum 'tcurllttullm:t)uo ml1ttl1. cura.~dmo ponltur r~
dum ftm pordl:fed id rcUnquo tang, apot!?uarije notu~: q uta
slmen.buue Cllr",tllli.cotpÇ'dge~iltcnrtainllcrll paroJt(ml.~'
pornu bcl.ludanocô'muniterfactum tn !?occafu conuenlrer.Et
(undo ponerur re{;imen:quod t)ld l' tell " p:cferuarlullm 'tCU
"" fufficlant quantum ad ptlndpalem tntcntl"ni:que Cfrcbto
rartllfiJn t)tcto COZpote:'ttaUter notabllircr lap(o:jtcct non fllertt
Bpptoptlatur.€'J::t fi pur appareretnoolmentCi tntendt e~a~
*n actu paro,:lfmt l':optcrparatam tpfilla paflïbtUtattm ad (Il
ccfftOIU vapodi ex:matr/cc deuatozum poft euacuarionl: t)c qua
p(um.Et Ifta Intmtiocô'plcbttur cum res'mtne 'n t)lcrll (c~rerIlS
. fup:a:qlle eriam re(piclt materm Illmarrice e~ftcntc conucnt~
non na rurallum:pollca cu~ medtctnalibuG Ilpp:opzlatta.€ lIrJ
paro):lfmolr,itur ptO curaUone conutnit vtt Conllerflonibll6
rcrotuerfiofactacumaltqllibua ptOUOCl!ttuts mater/cru bcoz~
nll:mbl0tUm lnfcrtouam:vt onu frkartonlbus 't li~tllrta (l'CliC
(um per matrLcem:mallme cum fuppofitotto facto vt Infra.";".
etiam ~ in alifa mOtbts ccrcbtaUbusmlltcrtalibue.€, ~cd yb' ,
m-errf>c.s.t.caffieLi:dnamomt:croci afi.~. v. botl1 cla.=J.i.di oleo
arbltrCl~lllr paroJlfinum l' Cd cr, ptedpue a materia 1l0macltalJ:
bc IiUo fo:menrur pcffaria t fupponantur.€ft I~cc be p:cf(n~
conuentret hlduccre votum tnp:tl1clpto pllro~tfmt'mlS~ime tJ$
tl futfida Il t ad 111 udem t)d amen.
CO:POIC parato advomtndri 't côfi.ctii moueretemp~:c :quterlfo
':onfiUum.~.
€'.De cplkpfia..p vno 31uuene b:i;dcn fi.
Bfua Ulc:vt(cribttur:dlcpilc:ndca palTlo pcrtodt~
~ed _,>ocfierl t)ebet di vomiriuo ttUI:vt.f./mponmdo penna trJ
CIl cllm 'nterpollltloncvnlua bid e~dclll !?o:a co",
tlncra III oleo t)e IIUo tntrllSllttur:PU9 tri Imporito liGno ftra t)erJ
tIllGc:ne:l't.~lllt.queter vd qu~ter muafit allled/o
tea:'tl}a agitddo t)kti pinam tnducctur ad votnendum.€, 1311
mfc·d tra tuuCIlcm eratta.p=}. ilnnolulll:compic
,
kt ena p:cclpued'Zllcrc:tn ~adntmttonc factti cunl aquil beCO~
donts mdacoUcc:cuS multa flcglllana permtwo
't!O~l~ radlcû fen~culi:~eoe:'t peonle.E7:lpli 6Nna: (umendO
•
ne:ve fcrtbltur:cul annectttur febtle lita e~tim ara flegmatiça:
an.,. fj.t)e q uaUbet carum:rur~e:abf!nt!?iJ:falu'c:fti,adoa sfi.
ro.j.buillanttn aqua t)cbttcq,tltatla.pollell addarur cOII~tu1
copli.catta ettâ bolo:ibua ventOnS in (tomaco 't in pa rtibus m'
re:l't lib. j. Mjufdem rmplgre.s. vj. 'ZerdOjodton.,.tl. vcl.liI.fItJ
racQ.ma.dmctn rcgtoncfplcnte cum altqualt bolote 't tremo:c
IV placct:old rutl?e:old camClmtlc.afQ.j.,Jalt(5ème.s.lij. mt1
rc~iont9 cozdtg:cut tnttlum bedtt caufa p:tmitiua:vt (cribitur:
fccatur.(J:'31n paro~t(mo ct,am biett :8 SI'Ira.çv OdClll"iffe fctiddl
(ed non e.rptimtturquc ma fuertt.~/@ltrlcaturquoq; 9' plurt~
perueni .. t ad nJ'm s reu/llifdt epllent/cum.ft 1!Jlc):andcr ponle
bue fupertottbull anntapaffue cil vnldi paropfmli {aris leué:
,,"um e~perimetltum Bpolol1ü t)iJit.Cllln (cddcrit (p/len rleu"
qui termtnauitadllul'tfllcttonem vntua bIacf>l1. ft flmul cum
Ilpponcnarib? t!?'Z 111 ib fi (urrcJ1t ab cpllenlla fanatur.fi autf16
toto ca{u co"tun~tur ild l'fia t)olot oc,upâStorU ,aput.4rwcd
non (anarur.(J:'fr.!lltqllt acdptunrlldnla 't drc(iuolllllnt ca/lO
"trllm flnt opcrartQn,santmlltca fCJl(uCi oPtufe:~ vtrum pero;
reo 't III fIlceo rlltl?c~t Impon "nt na rtbus:'t cft fotte remedjfi sd
p(mua fit (ÇcuOJUln a~rijthlm v~l ~~tUum:'t be (pirjtuil. fo:d
cx:dtandultl Il paroJifmo. 6ed Il'la maGte fiant facro cl rf1:crl et
to:rlJril;~mI1110"~ f\aperfLqlœmm l'cr ~eo;(mf1. n ec ne: tle I.?o~ nô
biuer(Jonlbu01'eo;(um.ft di t,ts 't fimutbu6 velodtabltur (~d
fcrtbttur, €' 6t ertam poil cua flOn,m aparo,;lfmo rcm.ilneat
tatt9 ~ paro~tfmo:fit)cua volllult.4r6cd (pcciallter caucarur
ltbèr in OP"(lttorit~ue antmaUbns:veJ pcrnotabllc tcmpne rc::
maneat obtu(us;n~'ll ~O(manlfc~um.~el=can1:qllc rami mil
"ill pl1roJtfillo 't emapilroJlfmli ab !?la:qtie pcr nBtura (ul1'"
snum t)arcnt ludldum ln c06llItto"e.vrrllm mo~bue fTt ralla l!
mouent pa roJifmli:t)c qUlbua funt fuffumt~ tlo co:"u Ci'lpdld
effcnrtam ~ur l'cr cômunltarcm.4r f"l- ~ta lGirur que p~oblllJlI~
't m-enl7C!{;albant:nam t.aUa. e,:dta ne parOJlfmum: lIcet aUqut
ter conclu4~ Ptlff.u~ ~11bftl4ndum cft mp:bum tillell1 1':9 ,"a~
btcant {)e salbano p:optcr,c~r6.b.13ul((n.t'J.cafi. qui t)1~lt: t7
SnB parrccff~ p'l'clfcnttam:non ~bfoJut tamen 11 çomm~," .lta~
con fcrt (odc:'t cptIcn flc:'t Ç)1 Odoftpflue reuluffc(fe (llclecptl(l1~
te ltomllc!?i:ma~ltJe plQPUr bolo~ce ftomiJ.C~les v~" t9foa Il:
'Icli.~o allae t)t.tt:c;p in paronfmo (oztl potc(t'"uarc:(cdfn COI
mut cum tremolCColdla:qut p~obabiUtcr. pet" comp~l11on~s fit
l'Ole parllto caden tndllCitad paroJ.1fmf1. \'t lbtdem bcdiri1 U"
nomac!?I:I~cu ad nOCijntCf1.t!tm cucbd fcnflbllc pJcrun'll conco
cr{i:ltnlen40 ",,"Cl1d rcstmm in blcta.~:imo dr(lloerl: "I~'~
mltctur "OculJlc,,~m cOfdt. 4r1n e'll !?oc dl mtrabllc:di cham
IMT jJ~r sroffue:'t /]umtaue:~ paJlldo{us:~ ploptnquue ftaB"!i1·
"t votult S.ut.pdmll tcrt{f capttulo t)c mclancoUa:(ptrlrua anh
~it cr~o (pcdttUrcr 11er tempçilltus tn actluie bcdln"ns ad n~
mlllte {Jt bc fubllan~ fptl'jtlls "ltalw.'IAam t)t~lt 't fOttalte non
db fi, JlIl/llnort'l':dams:ftla' ilia odo:lamon rllmcn ntmle tn,l
sduenltmil6nJtudo.(dijc~œu(nd nocumcnrt tn ccreb:o nlfl
1i.mam bfccbat 1!!li.qftandoqJ odofea boni (up. tntct1fllnd~
Il co;4~let i}ddtsflt,Et"on dt mtrum:nam (ptrttlle vttalia con:::
ClInt epllcn fi i.f t tn tcpo:c frlGido 't !?unddo rcct:ificetur aer m'
ttnulle ~ fpirtrut IlnlntsU:imo dl bc fubftantta dua:c,: quo {;e;
,:Imellô <Jtftellte co:po:c pleno di ilromarlbue:"t nota"~: rfo~
ncrlJ,ur abeo •
tantcn Itat notablle nocumcntum ln Iloma
po:malo:ana:rUt~J:1 fimfllbua.€-=Irca (omnllm vltcrur (o."
,r,o ~c bololtbus vcntofTe cllm "cntofitare dl"nt in reston,
nua ptolt.nrs 't IIlCrtdtllnlle:'t rardcttlr fomnu9 abaffumptl"n'
(plcn~ plobabllcf fit m"ste: qllOd CUm pamonc Romac!?t liat
dbf pcr t)uas "otne;'t t)o:mtatur capite bene deuato! ct c~rr~
t>fcCJJfJJ JJocumcntum in cotdc. crft fi conl6~erctur eboml:J
mte benc coopertle:~ in obfcuro:'tno eJcltttur a. fom"O rcpe"~
natio ct nllq(càttull fsttctae; pleclpuc anre lnuafloncm l'il ~
"ne:"t cCi VOCC fo:rl:vdfomnotubarum:"claliquo ~'dll(mOd:.
Ililltl quandQ~ talta aadtlditad paronfmfl. €'eJ"crctti(i lcll ~
ro,ttnnt ~crNOl · cfTFt fle',,~ficatlo: ctuod ~ct pa- COtnItJN",til ~
tertacrfJ Ilnte~bri l'cr !?o:, cllcôllcnlcna plurhplhflliat pcrlee
tcm Il (tomac"o~ftfl'(uppoflro quo4l'artfm (ltpcrelTcntlom
blucrtclldo 1111ltertae 't vapolea ln bco~(ultl:fcd qtTdtlum"9dO~
• mUcrilJ tl~~ricll' bo,nfnantc 'n ccrebzo:f\t ctl~ ~ comunt~
"labo~iofum cil noccne:ctla vdotc~crdtjf1 oculo:urn to(pidl,
tlUcm Il ftomatl)o mediante ,enroflrardurf'um COntmllntca~
,a:qunt plcnm" & 'Ufi} tmmcdlil~ paropfmt:ctta,n"mlJ
40 rCIJ vdoctter mone:" mil~iltJ' drWl4Jrtrcr:" cacllml nlJ ;r:~
rane:rut"e:afi.m.j.nll(jflnu(ate:dtlgoml:{;ario.afi.~. (f:ni!)d~
k.~.i.mtfcc.'t aUquor b;;httontbua trUma l'el qllaruo: fimul bu~
°
.euta.
,
.
..
,
�tium f I}llIur.n~:ii in qufbus tabotÂ:trpfritusllt COntpzd}endcll~
do nocct.cr E.urcitili et/ii IUcmbzowl11 fupmoZll;:vf:frlclltio ca.
pula IlOCct:conuerWldo materias fur(ulI1:llIfl (inlul moucatur
m~tnbza tnfcriozil cOllllcrtcndo in ocotfllm.cr f.t Oc !?oc pofutJ:
Cill'l.bîis;S.•oiCCll9.f.t Iludœt f\.mpcr p~ltIcns:vt rte Cdput (ltum
c!euatulll g,tulTl porrlblle ell:'t caucat nc lp(um pendue factar:
nC'llllloucat plurtmfi.q~mllltICll,to mattrterlla.1 iprum tral}e:
rClnducantur fllp .~jdlt.~t opJztcr 'l't mOIlc.1ntur lIlfcrtozac",
'pfc mouet fu pm"za.cr JI .1eo:o me c.1umdllln di: lit cafu 1110: ne
lialltfricatiollcs capltla 't lot/onea 't pcctin~rtonts fottes: nrft
p:eccdenubus trlcatlombua InfmoulIlt:\1d /lmul cumllUs fa~
ctta.J:t Ira malll Cl.u'::11U1n er.: in pilro):ifmo:nc caput multllm.
aSltctur: vll.te fClIlpcr dt ficnda biuerfio a fuperloztbus ad tllfe~
rloza.·frDc mg nlClone OlcatUr f1I111 !tlm:/)' pardtas dbt,'t;tna~
I1ltlO lItulwm coltucntr:lmo \lllictur lit llucre Suie.ctrca l]oc:\1t
flat cl)lttcnri vno CIl>O tantum in Oie naturali.Etlft non poffunt
alt:er fultinerc:oiuid.\lturtot>l fumlna abl in treG partes:que fic
httnOt,ea q, Il cozpus eITet rallUma t'te ltllia tribus pa.rrtbus:bue
fUl1tlllltllr fit pzandio:et terria in (CM. cr ~cd drcil cibt otdtn ..
tlO:lelll fpeci.lllt~r cthlm olabat 8.ulccrl'!!la~t11le ln eprlepfla.
IlcsmauüJ.:'t enll conucnlt III ea:q lit ptr cornllllitiltlllomac!?o
't (plentfrtl3idls.Et blctc.i'il:rellt Oll1ltes dbos sroff"s: 't lesu,"t
Ila olUl1la.. €litent cames gr 0 ff;JS 't quadrllpedum ma~t11le. et
fuper om:üa!?l:InhiJ. vtfcora:'t bttficilis "tselliontG. et nlcebat
aafIs in alm.mfNe.ln utr!m tllturn putcre~ dus ta llt.:r Ildtllt
dltm dl:"t pallcarum fIt fL~perllllitatu:vd fllp. natlJraltter: vel
~.lttn artlfido.lInde affJ vdlfril:a fupp.fllnt dectiota. in cafu tllo
lJ'ditara:modo bi3crt poffmt.Bt ita. dlg.lntur, ~arlle~ Itatura.~
hrer fIece:l't allil1l11 11l0I1t~ltarlR11.1:urturea cua 't fa flani funt
ad !)al1Chltentiol1cm camea ptcdp"c. ft be camtllus qllal1ru~
P~Jll"lfinI3111arttcr valent carnes captlolotll11l tuuenU11l: 't cu~
îlClllOZUl1l filucllrillm:'t lepozu11l illuenunt. 4r €omllniter etia~
au.talltur ab autoubu9 qulbufdam 't etlam fcrtbenttblls icar~
ne9l} t dllle:q uontaln ad flCCllnt bccUnant: vt VOluit #:ocllta.tOt.
cUIll P.lfftbthtiltetamm t>igtllionta.4f~edeI3J nonlaudo èas
flfll.p lintcr:f1cut ne$lbaLyabJ.a laudauit carnes capzaru. ll1aJ
btclt l5al.g7 vltanda'funt ol1lnla a" hnaH\1:qllc bt fc hlddflt in
:rUenttant. J:~cntpltfie;1t:"t (unt Olles pcrdtccs:'t cp ar etHl I]rr:;
a Pzopdctate t,rdtat cant.Bt cO(cquentrr ctiamcredo:g7 car:;
es capzarum cum pzopzietate fua. noccnt ln cafu.Stcut et'tam
!ff~lIniga.tto C): ""guLis capzea codul11 capte c,rdtat cpilcntlit.
~ ~tqllontam pt\1pticta.tea fequuntllr (pcdem:crcdo fimllttcr
CliC tllccndllln 1: oc caprds. ~Iplonca eualn alia ft 't ctercltarf
abfclfflS ca.plttbtJa ctlant conllenillnt.1JbuU, tlluenea Ga llinaru~
nOlltaudall.tUr.tatnen1:Uu~,lIlder 't 1:lnm~oar larldant sallt~
has. i'ilircnwr ollmes C.lr:les aq ~attces 't 0 mIles pifcca. €lltltllr
Olnnes camceplllgIItS:'t OITtnla,multuIIl "nctuo(a.. Et Oe olctls
Cl\rntb\l.I:'J:que fUllt plO vfu:1l non poffunt conllcllt~ntcr bll3ert di
Illllf1:icanwr pU1:clltur:'t rc 1uc;lntllrad (ottnam potabilem.
([ alcclLtlollotul11 cOllllelllul\r:bzodla dccrCi:'tfar:'t ri,tum:(um
lactcplnc\)runt ptcparatarllln pliustlimittcndo laca mlgdala1
fUnl p:optcr ntmtam clIapo:ilttonel11.Btcet on111c0 J,crbaa fri,
n1daa't bUllllttaa:'t accru; ftn!)ula rlter. 'Pc Qcrbi~ "almt altque
blet(~ad alblltnloccltnantes cu;frlluta 't 't(opo ftnl3ulariter.1Fta
be eo bldr Blc,t.lnder rfopua bccotus • 1] cc enlm bccocrlo fup.
111l\glllficdullare potell:'t lTtlllti I]oc apo~Î111l1tc vtendo frcquell~
tera totiua e3rtcudhtis l1laUtia (Ullt Uberati.fL' 3Jtem Serapto .
affcrtt;(lI curilt epttmticu1I1 rofmarinus:ettam c!lm modtco fent
(Illo ph/r,m:lm valet.et idem IntdU(Jarur bcalitsc,tlccantlblls
I1IIl Qab~ant plurlmam cuapo:attolttm cum IlUquaU I?umldi~
t~tc (Oltillncta caUdltatc.llà taUa non con uc"llInt.ande.Eul.
"ltl1pcrautt pozros:alcn:'t palllnacl]la.s:flllapt cttam dl: l}Ulus
6~~crta. ïattcnrur omnC\3 quaa frllt!tua ptetcr audlanas toltas:
tittlcoa:'t plncas CIIIU aliq utbus ficubus. cr 'pc p 0tlt Ilt "hultn
~OdICIl1n bidt 1ilul.llntlquum:'l: id ponttculll altquaUtcr belli;
t ans:'t tna~ll1lefacta bona mundlttcatlonc.$ed llalHe COZPOtC
"l(>uro IIJI1{Jia:"alctaqua mdlts inl}remc:'tSlICCQllrt ln ellate
~1ll1tlOdlco nque becoctionls \!fopl:\1d falulc:"d Illldfmufcll.
(~l (l1bcbtl3:fi flmlllbus.Et 1]ccfufficiallt quantum ad rcsltncn
(J:'~~ta cauitio a pafTiontbueanhnalibus tribus 't tnccnfiukf.
'\}t ....'\.Ql11cdldnnUa l'enlcndo fuppOfttll bina purGatlone fa~a:
hl fcrlbttllr:tn talteafu opottetfrcq ucntcrcuacllare;(ul11l]ls tas;
Il ln qUe \!lrtlltcmllon mulrum bebtlttat! quonta matcrialedls
t~r Indigelllouc1I1 al3S rcsarur.jJdctrco opoUct cam pautatlue
,u~11t(ra ri flll CV SCllcratllr:no c"m I}ts que ocbllltant•.€t Inter
nli}ttoncnt" cuaCl,attOIJCln dl (cmpcr sltCl'llo4a m$t~"' di
1
r
aliquibusIOI!,ldttut9•.€t Il crcd\lrllr matcria.m pucare ln Itoma
cI}o COl1ll1llln/~ntl!ltl ccrebzo.riar pzlus cuacuatio:ntfi (uerlt"a
tana per vom/tUI1IIClh:m:fm cp blCtum dl fupta : ctillm fi non
edllcatl1r C!lm medictna fllCCCITILla. COti foztauna:'111ldlot Oe el9
ell rera. alllple~.lhf.oe (e,r rebua:a.ddlto pollca.aloc ad nlplù s
porlt>l il-.J5a.t vII·rcr.lpmtlCe ca.puulo ..t".'t fi reducaf ad totma.s
d.:ctüa.ril cum meUe 1111113/ 13 plac~t: Clando be ea.s.",. Îll fotma bo
h cum modlCO ~uccQa.rt pzo "ICC.crPc medlcinis autem 't ad t't
{ieniolzem faclmttbus:" tdam ad' euacuatlontm OpOUet vt dt
{iallrur mealdncappzopziate tnc<lfu~cllm "trrutcfpeaaU Mlell
tes.bc I]oc pondr cafi.ool11lltUS J5a~.11l COlllmellto apllodfrm.
".pa.rtlCulc.~lIIblls cptlC1~fi( a" te IUUmtutCII1."c. bicens (li me
dlCIlla ln epllCllfta o,ber cfft contraria fup. mater" 't COl1-6rua
cum pzopueta.tc eOllfozrattl~a.ccrebd:'t cozruptiua ipflus epttl
fie. 8 :tde opOttetl'" eltl3atur medldlle:q Ue a pzopzcrare "aIent
comra.epilenfiam 't nOlllloceltt.q~olllam 't fl aplum fit,caliduS
e):iccatlllUm contrarlUm mater/c en III ca(u quia mOuet cplllfli
epllentico Mn con.tlcllit.pzopterea. ol((bat roef. IJl capltulo
pZOpli0. aes quas eoa felllpcropoztct fUlI1ere fUltt pCOItUl:'t fe;
mClldua plretrum Ilflleos::t .arillolosla. rotunda,'t aafls ad~
dt(agaricllln 't fcolopendriam pztmo continentls."bi'blcit ca::
pttulo.v.f,t luuailtta naturaliter QIUtC lllotbulll 't Qabentla. mt
rabtlent ptOpzleta.ttm ad tpfllm funt peonta:llateoa:asartcus:
: femell fplcnddtdon:fcolopclzdrla:'t radtcca arlltoloslc rotli ...
J;,t SIII.addtt poltll1ll11l0ntanul1l.1Hopuo cil ln 1]oe mtrilbtlts
"t btctllnt cll:bc quo blctt $erapto.g7 otcoetio rfopl cil nt Ira bt~
lia luuament!: 't, dua fola. o«octlone tdbtur multos cllraffe.
quta nOIt otmimt in l'l:omacl] 0 't pcctoze allq nid Olt fuperltulta~
ttbu9.1F\am Inad!t matcrias "Ifcofas:'t cas educlt pcr ,,:tnalB '
"et fudrul1l.cr $qutlla. (ttl1~"c1 aqlla dus: "cl Occoctlo dus fl/J
cMu pluril1lul11.la.udatur.Et Oc ca. fadt 10l1suI1l fcrmonem aa
fls pdmo contlr1entls.3Jdeo be I]ismedlclnla tang, matrlbus III
caf" noflropoffullt fiert frrupl bilJelliui:'t CUltt il-iJartco mcdlci::
na eua.cuartua.:"ndC.POffullt fo;rnarl drupt CUm o~md(( (qUIlU'
tlco 't meUe ro(a."t (II01c1l40 \1trlu(qs afi.3.,.cCi quaruoz.3.aque
bccoatonls 'tecpt fiat f\!wpus 'l: in materta grotTa.cr $ed ama
teria liegmattca fuertt (ubtilis bidt Gtra.pto \1illet becoato ab::
(~ntl]if cumjfI!ZUpO "t fu~ta:'t mapmelll cafu IlOflro Ilante 110:=
cumento 1l011la.c"l.l~zerer fytuponalcnt alla. blgdltua ln fOl:;
ma con(ecttonumfillgula.rltcr. aalet pirttrum condltllm 't "U):
lIlufcata:fl condlta reperlarur•.€t btm aaas oc piretro p:tmo
conttnentls:9' fi (umatllr puluert~atllm codear l'nUHl CUm ca::
delll quanti rate mclUe\mllltulIl tuuat.cr~lO folutiuis fuma::
tllr IJIJa.ricustrod(,atus oP tluabU9 partlb 9 cil "na Rte ptllula~
lIurear~"dptllll14rfi ne rcra. maloze.et allquotlcns tlellcntldlt
cil "f~ a.d plllllla.scocVta.s:ma.~tnlC l'I)e(uc:quas ponlt ln ca
pttulo;tS (oda.1fto a.uderl ad altas (outozes mcdlclllil~.p freqlli
ft"fu ncceffarlo earus:(emper etta~ ell feruâda.yltrts lcnltto 't tlt
Herflo perloi:ozfum CUIn cl~llerils 't (rlCilttonlblla Infertozum.
€#:ollueniunt eHam poil pllrgarloncs nlllUtpltcilrils Cllm pif
lulls \1t fiant purgatlones partlelllares per crnu1tctarta cercbtl:
\'t cunt garsartfmattbus 'tlllafltcato:Qe 't'jeaputpurSlis qattrc.
cria a.ppzopdatis:be qltibull plenl funt ltbzt.1~oflremo cttam
tnrelldedo cum (onfottanttbns ccr~btUrn Cllm ptoptl~tate!etlas
fpeciaU fUlllcndo Interdum aliqllid tnctrtdatt \ld!bil1ntufca.bllL,
"el be pUrlfucotlcon.•etiam potell fieri pu1!ds apP:optiatfffm9
III caru q \lem pofuitj6lrardlls:qut fit tic o/Tlbus côbuflta crand
"trl:'t (lIIn femille pcolltccffcntiaUtcr:'te~l}tbcatur cum allquo
tiquozc:vt CIlI1l aqua rfopl.cr$t ctialllinter narcs in(ufltctur
bc mu(co be: ni6clla~'t C{(l1l modlco affe rtngu(arlter "a [ct. et (uc
cllsruti]ecrtal1l eum tnlrabtU tUlIQ.mento \1r bldt 'l:Ue,tandcr.
~tt ctlant pulllts ad I?anc intmtlonem fin6Ularts: "t Infra.~.
{ialUtrlci.s. '!. vtrd quer~Il':J.j.tOtm~nttll'.S.j. ".fiat plllllis 't e~~
I}/bcatur ·~.l·'" "fqs ad.ll. pzo vice. tCOtllU etialll cerul tnl{ac!nté
donc multum laudl1tur.et Oe I}(f~ que c.ttrlnfccllB al'pltciltur
omnee GOlluenhmt ln ptonla apellfa colo:f~ b,b~t cfTc rceen,s.
tCotlum (tlam fronUs afini fi tcneatur rangcndo edam Cilr"e6
patlentta\!c:rfIl6capllt per Ilnnlllll vnUIIl hltcg-rum ptt(cruat
\lb epflcllfta. 4I." }lcllat et/I1.\1l "t ponantllr altqua confot :;
tantla.ll:omacum" refolllttua "entollt,uls ob co. ~jlltfaccultls
"ttnfra. ~.fpla;ro.5.al1ctf.tD.j.tn allictI:'J galongc.llfia.;.il.ct:::
mint.s.j.mtfcc fiat facculus:buUat ln '1'1110 orolllattco:'t fuppo~
narur loco. 'fla nt ctla m inun ctionesIlOlllacaleS1Ctrotll'lI1 O'
dl"emCOftll1llmel1l.crfCQocfutftdant.
€'1fblo ~pncnail embtllli per effcntlll,lIt \1. matcna fll:(SUlIlUCilt
,
€'onaJtIlm.~/.
�!t'~
~
. a",babtUtcrfnflluwequflldulmannotU~ laudo fic
,. ~
~
'~~ "" ri purgarlolll\?nlucrfall bialn anno:fumido ptt9 ml
l.rr. .
'nolamitll eii'pmuU~~.·~ .plllutarii al(~l3cret: ,a~artd
,
}~ ,
1troci.~fi.p.i.pjl{II,a,ru cod?larii qlla rtii pa rte.lusicus
et quantum ad klrttfldum l'tccbat l'afls in Bltnanfozem. mil'
trimentum pltterea. ClUS taUter I]:(ttllendtlln cn:\1t pa u(arll~ fit
(upcrflllitatum:\?nde affita. \'cI frl~11 fup.fullt dutlol\'! modo "j:
gerl polTint.'€t Ha di~11 ntur ('Ilrttetl na turllilur fi",:: \'t auUm
mOIl ta narum. 't Ita turtllrcs:'l fa fiani funt ad I? Il Il Cin tcntton(~
(Ilrncl(pledpuc. 5Clt perdiccs 1,lc Ilcdptuntllr 't nOIt admlttun
tllr:qlltl1~pcr na turam fcpc incidant in cpilenfta~. pc carnibutl
qUlldrupcdum fIn611tariter \1ft.lcntcarncscap:lolotum iuucnu~
'tcuni4ulOWl'n ftlucllrtu:'llcpOlfi iUlIcnllm,cr /!ommulliter dia
taudatur ab Illlct01lbus qulbllfdâ 'tetin fcribentiblls carnes!]'
dlnc:quontaad ficcu bedlnllnt:\1t\'olutt l!onciliatol:cum P4f1l
bllitllte~ndtgdrtont~.5(d e60 non laudo cas fimpUcill:r fi{ut
neqs 7iUtabllll:talldautt carncs eaptaru:'t quta vltari bcbent ofll
que tndue/it ad eptlédâ:\'t \1011lit J5ar.\'t dl: coma caple:'! epar
illiue:'t futfumlglltto \'ngulllrfi caru:flt rationabtlts crcdulitllil
I}I etlllm:tota capta. bebeat noccre:Ucâ fen fibllius. 3Jlla pa rtlaJ s
laria. membta:'t I]oca tota fped~'l Ira per ,ppzktarcm côfcquclJ
ter capttt nocent"l~tplones ettam alati \1alcnt nlfi ln tempo:e
nlmts"ealido:ncut ctiam aUe alles môtane~fcd tn tipou CIllldo:
vtendû ell,pullie gallin,lfum: \1ltentur om ttCa carncsaquatlcce
omlle9 plfccs:tcarnes pinSlIes:'t oia. \,nctuofa.«r alteU ouo:4
côucnlfit:btodta cjcerfi:far:'t rUum:cum lacte plnearu ptCpaJ'l1.
tarum ptius blmlttendo lac amtgdalarG,ptopternimta C!lapo:
rattoni. f!Jttet âta omnes !]erbas frt{;idaa 't I]lImtdas:'taref ull,J
fIn9'lIl1lriter.cri'e I]crbla \'al,nt aU'llle bldesad albwm !),cll~
nantes (û f\tll/fa 't \!po(o:fingulartttr (aluia:oz: rofmarinus: ,um
ptopdctate confottatta'ccrcbtu cmi plllrlmCi valit.attâ fTn~U
tarlter potroe alea:palllnac!]1a l3:f1napt~'t~utll(modt aClita cua.
pOtlttlua.vitilur quafi omnca fructlla l'teter allelanas tollae:
fillicol3:'t plneam di aUqutb 9 ficubus.«rPe potu fit "Inll; modt
di altltqufi. 'tlld ponticum aUqualiter Occlinâa:'tma,:lmc factlJ.
bona nllm~Ukattone:flt tami aliq ltalitennlttCi cu aqule: \'t IIJ
fra.5ed~atecolpolctmpuro ma gis \'alet aqua l11elt:inl]rCrll'
";lIccQari in ellatecCi modico occoctlonia ~(opl:fallllc: 't Ilud(~
mu~ea.l'd cubcbta:'l fimtlib 9ctiâ cauldCi cil a;pamonab 9 aillUb'
trilliblls!'t ltteenfillts.~audo tllml:çp Illcibia fula :;>Unuo (uper
afparsatur pulule confOttattllul3 cercbd factns:\'t tnfra. ~ .rfo
pi:poltl:lVIlnor~ l'eonl~ (cfifilcoa:llcoti ilfi.~.j. \'.totmcntUle.;.
~.(omll ccrut. ?i1.plrctn:nudfrnuf.afi." \1.5uel].lld mcdlcta teS
pondcris.;.l]uills fiatpuluts.«rjtllaudo vt omnlbul3 octo "te:
bus (~mat tres ptllutai'.S.;.~ patta:\1tifra. ~ .a9'arld.3. \1.plre
trt.s.,.granodi peo.S. ""Ci o~imdlc (qumtttco fiat palla ptO ptl
lulie:non vtl1tur foU/bus pUIIills: nevirtuEl cueb:t l)cbllitctur:4
11l1{0cca(u cttcôfoltild\l:di I{te nô fit rnaterta pccciie fm capur.
\le fllppolltf.:ùtudo etia ad p:cfcruatione \'t ponlllltur 14ptdt'
qut repcrtuntur ln \'entribus plIUolfi iucundfi:'l lIgenf in c~%IO
vltuU:'l fu(pendanf colo bte tn I,ebdomll da.:ctiâ fumerc.!. ",.!)'
cocttôie \!foptcll multfi côucntie. ~t etlii fiat pululs:tte quo\,ta.
tur bts hl ebdoma,1a factus:\1t 11Ifra:erlt multu côucniie (urn~
do codear "nu 'U aqua ,,((octlollie \,(opi. ~ .bc OmbUl.l criln e
~omlnie ma(cuU:'l fe.peo.cqllaUtcr pulu~ri~aUs: 'l toun,nt tl:
qua rtam partc~be toto," If. fiat p UIUlS .l!..a udo ehâ ten cri co:1
(rontta afint ad tangendum caput fub blretro l'cr annfi. "nll W
tcgrum't bic ~ nocte.ftdi tilts beo bante plcferlla bltllrtl'Cil(II ~
beua voluerlttenendo l'(eue Il pcrtllm adllltllUG l'cr menftm:q
vttenCllturapcrtll5 fiat l'alla quduQponatllr loco:\'t Infra. ~"
ficus ficeas nacro.iI.md\'. 3. l'.fahs armontad'5.if.torCifimul.!f~
("a,ur.~uod apllrfenttret cuapoliltionia manu \'cl I>tilC'1 t
fiat ligatura tn adlurotio b:ael]ij fupcri 9 nel'apot fupcrtut" il((,
d.at:upponantur pannt caUdl ad lIlanllm frtcando circa 'e~.
mita tes du s •.€t fiat Unhnirfi ad (ronti ad tlpota cfi '"lJu~· •
\'t ifr4.'~ .old rOt 3.1.01d mlrtilotU. 3' \'.ad,llete.~.il • tl{urte.~v,
di modtco cere fiat \1lllJuclltli •.€t 1}la (lim contcnrus.
'"
crPe malts Oifpofittonlbus ncruotum cdlwlIl p'o fp(~tilblll
It' bomillo :arcQtptefb\'tero be ficets Oc cozandlo.
cr Conmtllm.~tlit.
cff
3J(POfltfO fpeettlbiUo bom'ni arcQlpufb\,terf tJ (Je
dlpzlndpalltcr beblltrae ncrllOUlln f(quena mtlll~
complcponem frlgldam partlm nnturalem:pllrt 10
acqlllfItam:cum.qu,," conUigltllr l'cr \J1115IndtgdtIl~
- ,de aUqua acddetlfalts!]umtdttas ptinetpallt lS ri'
hlen noccne cn1frlsldltas ij117I1,mtdlttls:quonlam dt perfelc~"
CUm nafllralls fuoulm 111C1f!bzomm cOll1plt~lo fit IlIdOn(o:~
(Um 1{0cml1gle 6radualtter labuntur bletlncrul ad (ri!! 1
jp,ad I]umtdu~,quod porTet plllrlb?bcdararinaldltt1i':qIlIlS
o,tllndlc fimpllci fiat pail a. plO pmulis: tS qua palla.
pmlllts tnbus pollccMm l'cr trœ 1]0ta.s.cr Et
po" nuos bics fumat fi:2Up06 t)iscll:iIlOl'. ~ .f\!wpt be IttcJdoa:
melUs rofa.afi. 3.j.opme\Lls (quIlUtlcl:(v.mpt OC tfopo:an. 3· \'.
aqunrum bctonlcc:'t endfule an. 3j (f .mlfce:dartl1ccturlplO oua.
bus rictbll6 cUII\.quanlotsral1ta pcolltC't c"cubanlm.aft.ftco
tinucturqlltn~ \ltCtbu9~n I]o:ta bebitia. ~oll:quos frmpos fll~
mat plllula.e: \'~ infra.'!).> .pllhlla1;.cocr,tarum.!. j'l'tllullkll'f!. as
sraua ttuilrCia.l.bon i pon.cu opmellc.f.fotmltur plllule qUlnqs
que (nmâtllra il te bii per "Ot\1.s:'I:-ta rderur p:adln l'cr. \',.~la.S:
plille taillé funta.tll r hllhltiutUn di aq ua. OecocHonte Ot· 't 5ucJ,a
ro rof.'t filma t pta ndinm leue. 5(quel~tl bic (~Itlat confeetlonl
."t Infral2.if.l]otasante blcm:!J.' .lIlttrldatt.s·,. b\'llb~9'10(atl.5.
iI.ml(cc. 'l ille pur\Jarlonel3 fulntUlo tlpote't InpttnClpto (epti
bda.€l~ottea.laudo omn1 I]ebdomada (IImt trcS pillulae.~.j.tS
ptllulle fcrtptls ln ptinctpio tld,lendo tria ~ralla l'conte ctlam
per .if .l}o:as vet tres pOIl: ccnam.CJ:''!.audo fumiettam bc pulue~
TC bis inl? ebdomada coclcar.t.fdCtO:\1t ifra.1)t .pulnerts epatts
mUut OCl1tbllftt:comu ccrul \1llt:!;ranounll peontc.afi,'te~l]fbca<
tur CUIU aqulll1lcltts.trlLlludo etiam \'t c,: coa~ulo lcpods cCi
lUodtco oko c6munl inCOlpo%etlir pal1:4 plO pillulla:Oe qua pa::
lb fumat \'nam plUlIla.m \'na tlle l]tbdomllde:quandonô fllmt~
nlr pulnls . 4r~Q.udo fiert caputpurgla. '1~ .fucct bletle bepuratt
(lIccisaltll:rld I~abcntts flotem aureum fimilitcrbepUratt.afi,3.
,. v.ni6clIe plliueri~atc.=).j,tral]atur l'cr IUlres fuallttcr:pur!3a::
bltur capllt per.cr10dolare edam paueedinum cum piee fn ca~
(u eOllllcnlms cil.
.
€'Decptlenfia pcr commun{tatem a man Il pto vno (ul!cne bc
bob!o.
ConfiUum.
~üf.
_
~
'lA I]ac tlifpofIrionc:que cil: cpilcnfia pendent> p~r co
A?rn 'mullttaullt Il \,llpolcmalc'luliIUtliltll3dellliltoaananu
~
t~{mptcmoncancdlclnn,ncl1o(ein manu ars f~cro
callterio:'tfubironimts ellrato.trj(lrca blcta pumo
"itentur qùccunqs clISpolattonclll fadunt:ot t)cbUtta
tcm c(rcb:l induCtlnt/51dco {nacre vtteturaer qUllibet e,tcetTlIIe
calidit:a.tls:1Iq.:ccffiue frtstdltatll3' ..€t \'itetllr aer 6roffus J,umi~
dua:oz: pallldofua:'l ,ppinqutls Bagnle.5lttrgo fpecialitcr '1er
temperatllsinaetluia becUnauG ad accum:'t fit lilminofus:da~
rus:fua.uta odo:Il~:no n IItmis tlltcnfiui..1Rllnl :aui. quandoqs
OdOlCS bont (up.lntmfi indllcullt cp lien fia 't ln tempo:e fristdo
ft I)umtdo rcCtltk(turacr:ll1a~lmee~tll(nte COlP0tc pleno CUIU
aroma.ttbIl9:\1t Ilota cc:rfopo:ll1atozalla:rutl]a:'t fimthblls.
cr«:trcll fomnum \1{tctur fonl1tus p:olh:us.'t nequagl bOtmlat
hl merhHc~11 III foltc eutglillucrit l'cr totam Iloctcm. tune [llrde~
tllr (omnus ab Bffllmptlone dbt pcr buasl70tas. 't bozmlat ca::
pite bene cleuato:'l ettremts bene coopertts:'t tn ob(curo 't "ullo
modo lit acrc Ubero,ftnon eJdtetur a fOIll no rcptntlnc: 't Cllln
\'occ fo:tl:\'t romno tubarCi:\1cl aUquo J,utllfinodl.nllm quâdoqJ
taUQ. Ildducunt ad paro,:l(mllm. tr.€t e,:erdtlum lculter fa~
(CUm ail te dbunl l'cr 110tam cft conucnfcnlJ plllrimum fi fiat
pedes:Olllcrtcl1domatcrlas 'l\1apozesln beotfum. 5ed eHam
u:crdtlum "doJ:" labotlofum' cR: noccns. e~rcttlum \1e::
IO;t ocutoluln Infptdéndo res que\,dodtcrllloucntur:'t matime
circularltcr 't cacuminlJ montillm ~ ~utufmodt. fn qui bue labo~
rantfptrltlls tn cOIIIPtcl7cndendo nocer plllrtmum.cr.€urdttfi
CHam membzozum fupertolum:'\1tfrteaHo œptttil nocct conller~
tendo matertas furful11:ntfi fimul moucantur membta fnfcrto;::
ra:oz: mllpme tuncculnfrfcatur (aput:frtcetur bUICJ,m 't manua
lera conucrtcndo tn bCOtfl1l11.&be I{oc pofnft eaft.bomtnt :alli.
blcene.ft Illldcat pattens \1t ltt cSput fUll," delliltum ijltllm l'of
flbUc dl:'tCa.llcatne ipfum p'Hderc fadat; ne" moUcat ipfum
plllrhl1l1l1t! quare mllttttudo mtltcrlerum ad tp(lImtra~rcin
dUCIltur:Et "OC ma~tme attendldlldlln cafu nollro: ~inomn'
11mlll mozbo facto per communltatc," t~ cuapoziltlonlbu9 ab
inferlodbu9.trPe Inanittone blcatur:quod \tett rcplctlo f(m~
perlit nodun 't \1cntrll' lenttlo fempcr fit nc((ffarta:'tmtlpmt rt:
pletlo (crotlna fit magie noccno:taml nlmla InBnitlo 't lelunla
nollera n tla fa ndG flm t hll)occafu multum \'trend\'!: qllon lam
p:cparall t ad ellll Ootl1ttone,.ldeO \lltcn tUr tdunla:fcd rtt multa
parcitlls ln (cl1a.(r 5eddrca dbt otdlnllttol1l(pc«aUtcr ope;.
tet \'t \'Itentur omnla que bltficulter btgcnmtur:'tqUcbcfe flint
(1IIlpotatlull. oz: aC\1itcntur oltmeG db! 6 roffi 'llcg'Umina omniB.
([{i'Utcntllr ala.m omnes carnee 6rolTe:'lllJapme qllildrupcdll
paf'nttnon,Bdduco"~cr tBlt~ thlq3 t>lfpofTJloJl~ indt"fot~[,1U
umatllr.~.i.ln
/
'l (np.omnta I]umfda:'t \1i(('ofa:'!: pfngufl1:'t bf/ftdlfe btgdtiofe:
D
, ,j)
tJj
et
1:
tci
�~on(iliuffi.~iîîf..
fad~ carum in (parmum:ftupo:em.tr~moll:'t ~nr toltl/ram:et
~moi.ma~ime .l'pter bebiUratt inllfotÎt.EI: p.p.l?iic ltciim CÔIIl
{Jaf aliud accfia:vtil?uitas\1ods -zlocurioia:viclo l11afculolfi par
rlfi anl?dit".l} ct ad Qoc\1ideaf f4ccre aliquaIis otflocnrload an
~rlus fpondtlia fe~tt "el fcpr/ml:qlle blf1ocatio caU(ica dl: ab
"um/ditate, (['Et poc (umarte bc cafu.
.-r~lO allqualt i$itltr rrollatone Ulilts bifpoatloia magtB"cr
~a temp~ramtntUI1l.1: p1cfcruat/one a cafu in bctcrlolea ni(po
tloneS'blto p1lndpaUter fitnt.1~dmo l'onetur ol.10 obferua~
d,US tn adminlllrattone bcbita rerllm COtPOtl noBro occurren~
tllJtn. ftcundo pomlm medidnaUa "utc ptop"llro con(crcntia.
I;an.pztmus tn.elccttol1c 'leris. ([,1~dmo itaq) dt~atllr a.er
ad caUdum't accum allqllo modo bedinans j(llllcndll cft ideo
afrtgole tempo:e "remt ... 't'ab ""miditate qllaltbet tCpOlC IÎu~
lllido 't nebulofo" "cntofo'. :Jdcirco mapmcca ucndum tempo
te ~ltatis: ne motctllr in (ero fub radiJs Itmc.~ipo:ecr\Jo I?\'c~
lllls:quo aer clt naturalircr fristdus 't "umidl!s:clt pdrno COt~
pua bene pannts cooperimdum:'t 111.\l~lmc pdUbus "ulptum:
que ln "o"afu ma~illlam I?abent p:op1ietatem : e/hUant aer
camere rectUkan.1us cum t~c facto e~ Usulsqllerols 't lt6nis
tunil'crt:lauri:'t fimiUbus caliclts aromattds:aliqllando impo
ncndoftiptr'::B falllte:rottfmarini. 'tc. ad faltem fuffumigare
(ilmcram Ctlm pulu.::re pOato fuper p:unill': vt tnfra. bcfcribi~
tur;~.tQurta:dnal1lotnt:nlldfmnf.sarioIUoUlm: mude an.,..
a'f.mifct:,d fi "olllmus potell tien fO:lI1ula "Illl cllm ~ts 't ftota
(cllquida:'t ma~s "alcbtr.
cr!;:).:: ribla "ero 't potll tllcatur pzhno gmcratfter tic dbi\'l : g,
Otnnes tlebent ad calidllm ~cdinllre 't'ad nccum:mtnus tamen.
g, ad clllldul1l:ma~a tep ote " remis ij> eBatta. Jfddrco call1dti
e1hbomnlbllB frigidisvtfcofl13:"r cafco:ctbllrifl3 tic pafta pin
Suiblls:vlfcolllJ ptfdblls:'t 1113~htte rcccnttbuB:fqual11is gro(~
ne car.::ntibue:lactucts:po1tuIAds:frucriblls aquda:"t cerafle
fltnar.::nia:perfl,ds: 't "lIillfmodl.et fpcciaUter cllltendfi ab ace
to in om1tt modo Ildmintftratlonts: qut.. "tomnea tcftantur:
tna~tme nocet. e.t e;rlnde "inum etlam noccr:quill faciUter tndt
6dwlll penctrans cil ad neruoe:itbidem in acctllm cOllertttllr.
rlOpter "oc tgitur magisabl1:inendllm Il .inls albls 't buld~ '
Ua:ma):1me ln p:tndplo ctbt:'t Ilantemanmll art:'t poft fOlte
:crcIUum:qlloniam tune madtnc indigell6 ferturad ncruos.
Illtcndum ramt eft.ab "fu aquc frigide, ([' Eft ctia ptO resula
Obftruandfi:\1tmlnlls lIt c:omedendum tn fcro q, in plandio:et
(auendum a b~odtaUbns 't pumldls tn ccna.:"
!J,neraUter.
$PcciaUter "cro tit pants c~ frulnento bene mllndo non ant~
quato'" ru compctcnter fermitiltus cum madlco furfure (ubri~
li:,!: In~dic:o falts:ma.sis ramen tEpole "remis CV rempore cfh1.~
Us fufficienter COctllS at. mo (omcda! ci1Udus: neq5 poft tres
bics blOdium carnin:'t b:odtfi dcerfi ru.1: etla olobllaudatur.
c0u; fo:bt(ta laudatur etlâln"tuarolo di aUqulb91~erblebcqllt
bu~ tnfra ane alfeo tamen.trJfnter ".:rbae COIllICltiCit faMa:
matolana:ro(martI1Us:~lIa:bttonica:~roplIs:pcrba fa'lett pc~
tri:'t"môi.culIl bleds 'tuon cum fpimlct,its:nUltiI'OlC magnl
ell:us:'t criam modici cautes cumcamlbus "el blJt,,~IO non nb
mis coat laudatur.4(jJnter carnes quadrul'cdfi liludantllr ca~
ftl'lltt annales:milpmc I?\,cme/'t ,ltul01fi grolTotii. JIn cllate le'
POtes ala (vnuenifin'tfpedalirer cerebdi d 9.bcquoole boao~
rca (.dût flnsularcfellu in I?oc capttulo:'t ma~l,:"c afTatllm. di
.tbtdt Qu(n~Oilr~qllomodohbct valtt:q1 Il .l'pnaatc:. ~i,"ilh
CtU(arnes .,ulpifi:'t capttololU filucltrili·(['31n "olattltbue , ,a
tent rlpole ., remis caponca non nimie pingues.ft colllmbt ti ,
~larc porltce valent IIIlrabiliter in oi rttOdopletcrcapllt't col~
ltun:que bebcnt ab(dndi:vt vultll1ul~oar:tmo Ica tuuât:"t 't~a~
tua COtum coferat oibus ncruodi cgrttudinibllll • .r"Jn ellatcve
rQ l1\asts laudo pnUospaluloetuuencs!catlut09:perdlCes:fa.
n~l1O&:'ttaUa.lStbat ,ina mcdiocrta:'t ln competent! fubfta!,~
ttl\:\!d cololC:mi~ra tamlln cllate "'ilqua modicl meWB.cttn
I>!Clttc di btaa a.qlla multel'ermt~tiont6ca meUc 't modtc:o f~l
lt~c"ei 1!fppi:tta,r6 Q1 (atts l'duB comedar:al'ofTtbllc cIl~antc'P
l\)at.ct'13ttendcndli tfu Cl Il OC facto e6rotBrct altqllIJ. cgrttu~
dine be qutb 9.ii.bequo bCuSlucrtat:laudari ln totli clfcabfti~
~CItdli Il "ino:maplUcln ptlndpift.:'t "tcfi.~dromcllcloco "Int.
~d(1l1t(m p~opt(fctatl'Jcon(uctudtn(m pollet futUt modtclIJ
"ino ct1 multa pcnnt~tioC\!dro,"dltB. JIn bcdtnarlonc vcro
IlUdaturl1lOdtcum "in' boni plld:ma6ts tamcn fit "o(yia me
~inc:qltam dbi 'tC.(['JII "trimo "ero ccnc.'\!ct pllndll conll.
amiedalccor,.fccrcbc:nc ma Cltcarc:paifcpincc p:cpnetatc
Cl" che.ftcJ bte Ilantc pzoBrationca.ppetttllG p;ofl'cnc tian aU
"oc
b
rI
flIl:nt
'InJnillril f..pOIilbW••crtt" c~cd'rct pont l'arum a,cd;~
10.12~
aceturn l'alfulllr,,:"ltctum di becoctlone pafTularfi vt captllfo
buaspartes accu 't vnam partcm pafTulartl~:'t pollij1 fl:tterit tn
tnfuflone pernoctcm bulliant buabuEf "cl mbUi buUuontbus:
'tf,tcta e~ptcfTtonetlltS acctfiv(l.t re(erHef.,Et fi fUIt n«elTarte (pc
(tes laI/do clllamomurn:nuc~m ml/(ca.mîlCel11 curn modico pipe
ris 'tc.ft 1,,, tS dbo If poru.(['Pe moUl 't qui etc bWlirer bicatur
Q1 conrlnlte t'ebcl:cUttarl ante Clbum VI: pzandium vcl ((ndm:fa
ctalam eduettone fuperflllitatum commttniullt "cl l'cr nawra;
l'el v.artt cU fuppofttodo altquo:\1d dU1:erl cô'muni: be quibue
ln fccfi~a 'lrc biccf,'t il11,oc Vllitt l11a6ia:ct:~rdttt'i factum pedes
qtSfI;no potficri:tiat eques:lente tanléM,lolttcr.lfa8 fi Iwitru;
ficri poffer:fiantfncattones loeoe~erdtir di pano hnl faUs aepc
ro inctpiendo a co~s infcrtus Jrtcando po/kl fubfeqlltltter Il
fllperto:tb" ad [ferioul fem per be(centfido:'t "oc cuâ laudabillIJ
elfetfacta e~pllifione fllperftultilt!1 comllnifi:vt \lute Ncebatur.
'cô'fequlter "alet aliqllaUs caphts frlcatio 't pcctil1atio 'tc.Et ft
cut tal((~ercititi bebito tQc 'tmo:1e tlcHi dl:~lde cô'lleniens:ira.
qUics opoltune facta ma~ime lau(taf "t poft db". an de bonus
cft non fottlter c:~rdtari:fed tam t'ra nflletis. v, \li."el. "oda a.
l'ladto:,,d faltcl10 in ptimis trib? "otia:qnl talc crcrctitiflmul
ru nocct.(['pefomno 't vigilla bicaf:4' fuperflulIsfomnus 1: fu,
pertiua "tglUa noclt:"nde be nocte bountldu dt "fq; Ild."iI. l~o
ras.plus taille 'tmlnusa Hquo mo fm cofllctudlnl:q in "oc tna.~
Pme dt cofldcranda.tà!S a pur nOn tantu bOtmirepoffit:ql (ft
cerebti u~lturalirtrflcci:(illtequlefcathllecto per,"iJ.vel."tif.l?o
rlls."fi nô' opo:tet"tfllrsat nhntattpcftille be mane ,ppter Ipfo
rfi nerlto1fi palTtbtlitath frtgido.ft Iddrco q:cft mcdiCl (omnt
in nocte:non intotum "'tupcroaliqualcm bo:mittonet)illrnnm
mapmc,ppter(u~~fuctlldtné.qjji bfia.1it..bcchnll tertil capttulo
be cura.afinatls cocclTtt fomnfiniCl poil: dbll~ in co(uetts. qlllb?
nia botmlantde fupcruenit lailltudo 't caltdita9.crgducrtm~
dfiltamê.'l' opottet "t Intcruenilu Itotabilc fpadu tnter cibllm oz:
fomnfi:"tfl!ltl buarfi Qozllrfi:'tcU pOC9' non at nimlslonguB.
neq).pfundlls:tdeo laudatur 4' nô cu omn i cOtnoditat(f.::dpia~
tur. €Pdnanttionc 't "cplttione bical'Ur:Q1 rcplctio in illo cMu
multfl nocer. andc mclills cft bcdtnarc ad aUqulllan tnanitio~
nc:m ij> repletionl 't madme tn (cro. 11'\0n tatntlaudo fuperftwi
inanlttonem "tmuIta leiunla "tma~tme tn cllate. ~lIod (icolt
tingat aUquop1tCCpto ccdeae fier' ttcbere:tamcn ftant fa Us co
plofe (onatlone~non btdendo vina potcnrtll't mll):hne 111ba:"t
c:ommnntter ftt.(['Jln paffionlbus anlmahbue fcructul' oldo (}'
omnta fupcrllua nocent (ttam lJaudtli.trtftttt.s. tllmE 't BUC pa(:=
fion ce tbnods ma61s noccntq, Ira:\fcr gaudlli.'t ~ec(unt:que bt
ccndaenant bc l'lima pllndp.aU.cr: &1 fm \fero ptfnopale ,,~
ntendo bllO flldltm.pzlmo pOllam ...elJfmcn. pzc(eruatiuunt pel"
mcdidlnas.a.plope Cil ratlllllm:fl abt a liquod bc pzeCCdtnftbuIJ
nommltte incurrcrcMr ~ltmo Itilq5 laudo olnl1i anl10 ble ciTe
ellacuandfi:ncmatcria. tiegmatica InccrcblO:'t nuCil 't neruta: 't
mlbtis neruofiemultipUcctur.f.tcpole ap1IUfI:"c1 in ptindpto
medif!'t tlPOl( (cptlbtta.poll rami cI'l: tien da lellie Icnttio "itris
di mcdidna infrafcrtpta.l>· .came nouiterc):tractcbécânti pilt
gllia.afi,5.~.vct.3.,. v.cli becocttolle pafTlllarCi: Uquiritlc:: capUi
\'ctlerls:betoll ÎCc:acoli afi.parum fiat potio. € tCofcq u(.nter fc:;:
qultiblt9 t)ic:bus cft vteu du lllfra(criprl0 (~rllpts. \'i. ,,(ciblts.~.
f~lItptbc filcado~:,"(lli~ ro(adc lIatt:fl:Ulpl ~c Uqutritia:afia.
3·j.a(\ul1rum betonicdalule:fentcllliaÎla. 3.(f.mif(~dartlimllr
'taFOntati~cturcum 1Il0dico nuds mufcate:-zcubd)l1rCi pte bU'"
bue ~idbue,ftatlf(Ucmput'! (aUdti "c cOiungcrcrurNfpotttto
caUdl1:pofTet pont loco aque fcnicult aql~a cndillie:'t no aroma ~
tt5a rc.ftcgo m~g laudarcm illum fm f\zlupa,'tepo:t aurlint
't pdnrlpl6 tQc \'erts.tr Et Il "01Um\l6 factrcf~llpfi l11ilgtftrall
fia t"rifra, -..;•• Ilicadoa ara.bld:pafTula".aii. 3.i.U"ulrttic radidi
fcnl,'t clnilt1lomt.afi. ~.".acott. 3.iJ rotlfl1lunni ~lob.lrIJlnt"afi.
3.(1. \,lIcaromlltlce. m. ".Cllpllllt,calamlti.afi. certld parté ID.
,.radldi endiule:'tdcouc,aii'3' ",ponanturil1 il1futto",~ per bil
fn aq Ull fulfidcntt:'t bultlll1t vfq) ad bcbltam co(umpttonem:oz
pollca. di bU abus partibus pulllcrte 5l1cct,arl or "nll pll rte {t1df. '
ro.c.l.dartficetur:'t ftat(r "Uplts:beQllol'ti pot non ftantecalo
re fllmido~.if.ru aqua md.fllIII èdo. ~.j(/.IIQuc:'li!,- tl?ccalidO dE
aqull5uCCQart.fâulbus fyruptlJ fTcpcr. "t(f.oje~Uonttntlatte (u 1
Inantur Infrafcrtprc pUlule pe",iI."o!aa ante blem: pon quas
btfferat lau\lthlum l'cr."j."OlAa l'CI. "iI. magls laudo {tan l'cr
v!f.ploprcralongtnqute memb,C(I atrra~i. ·~·.pjlhlhlrfi coc~tll
rinn.~.if.".plilulllrum be a6artco.~. ".rcfolm.::ntnr rom o):imet
IcfqlltllttCco.'J ftantptUlIle (cptCln,tr e.t poil pcrfcct\1m opera.; .
rtoncm fcre bctur blulltiuum \1Unfra.~· .aq Ile mdr·3· "fif. filma:
"q.
'M ~C"C fcpida-.~otl quam aq~ tardctur pcrl?ota ad plan~
�.
,.
dtCi 't I?oc IlHlGia la ud 0 cdtlltc tp.c 11 0 calido ..E-t 1nJlpo:cca lIdo
aii'''.c[i o,t:ill1dle fCjlllllit.ico nllntpllluIe.Gd bcwr illll1{nolfb~
"'ebetfullU tâtJ.tPritùil aq otdct cu.§. \T.pulucrle ;ucd?artpt5' hl
fl:f~ VlrrllSIlO fftcoftallkl.J:t fi Jlpter tlllpotitia trâf81utitdt no
lIatillo.([ &iuertedfi rtni)ut'( 1/1C:'1' ptÎidlU fequee 1ne.1tCtnll tiC
pofTctfulIurdll totllla plUularfi'fi1t pllluis oicrarfi pfl!lIlaru: 't
ber cfTc teuc Ot '1l>1~ olgdllOlllbllS't \)C dbarijs (;1 CUl Ill.OC q U1b~
cu rdromd.fllmaf.'ttt,l factt ofte;I:l.m.c.tleapoprta. Gera q:
me tliis 'l't fpero crlt in n:gimlltc oato obf..:rllantl1TIII1I1l.i: Idco IJ
ln ~tc puma OlCtu dl.!0)IO fdcto:laudo ve fequiti \11 a lIC (uman
fUI' ~tlnfra. '~ .lIJetn,lan.?,IIQ.aque Î)CCOqIOIllS pafiularum:,
fib(fubllclurcntnllqu.1 Oc OtcflSeccl.1C1ltlbuo:no cfrcntOt 'pzo~
~1ll0 nCiaa t>lccotflll101NU.iClco alitercll fubuc11Icndfi.4r 7Lau~
Il:Icados:capllllllc.acoü:aii.\?mifcc,ftft volucrlt pa fc fUlllcre
do ergol'tin Oictiscaflbuonoa p:lnciplofit ellacuandl1 fOlti~
C,~Il,f.:ctlonë" poftea l"b: rc:lIo tiret cura.lImmo fozre 'l'tililll.'l dt
m~ll fllmerc poIl: ~tclte. 21..c,J'Puo.J: t opo:tet di altquü111l0:fÎ
ter c~olllldo:tl1tmo ptiUG eOct materla. pupa râda.([ l~:tmo cr
in potu fumut 110 potét aquQ.I.llql.ldfi. 'l't ptoloj3(f1lr CIIIS mota.
{;O l'otdt fi en dlllçrc (clmtuu nliqluhtcr a ,pptlctate cdllcetl:'I't
tn Itomacl?o.'t loqlllfLnc~l"banoc caM I1ltdtClII,,~,([Et I/lc n~
lnfra.lY .caf. 3.j.pu(ucrie~lIcd7art. 3.v.rcrcplgre.~.if.olci (ômU
ra. 'P Ucct a. tloctoubqoibasLludef e~~lbttio tr2iace:rii cgo cil no
nts:olei oelUlo.aii. 3.1. v.cfi Oecoctfon":lIlaluaru blfmaluarll\ll:
~tOt:qm (cre IlÛq, 12fccta npcrlf.idctrco 10COfI?l'tot metrida~
1lIleti:CillllOllltlc:fllrfllri~:If modico f:ale fiar dlftcrc. ([' o.::ôrcqlll~
q\i ~m fentitla.13..'I'.cafi.no 1l1l1l01lSIIIUamui.dliltlioc cafu 'P,
ter pot 'l'rt. v. vd. 'l'j.oicbue f~rupo "t hlfra.llcdpemdlts ra(ad
trztacll. ([" l.-Itudo tfi i lIoc:()' Ita fmmllloiihiu pon.vi .I?otas Il b
coUa.rt. 3.1.frrupi Oc ftlC.idoo:aqul'l rLi (nlule:maletn ne:bct"tlicC
aifumpnone lIIemJatl poll comenloncm fiCin poll pllllllaO.S.
Et ft timea! cah:factlo (oco I?uiue:pollaf oc aqua cndluie:'t ,a':,0
J1ll"(1traq;iJen~ral~ regunl1iat biS 111 anllo:vt olètfi dt, l1auo
manlelf cr: modicolllldfltluf.fiatfrrllp".J:t pon IItû (rrupfi pot ,
facto:laudo ptO côf~Htatlol1"ercbtl 't l1ud?c vt pcr.'I'I.vd.vtü.
fUlllere oc,plllulis:t>equtbuo.s. 'l'f<p ad qllantitatt.;. v.ad 0.,0
bics cO(Quêter flililaf poll q uatuot ,,~zas a ~cna "na oc ifrafcrt
lu!nuo poren 'l'ta pillulls vltnfra,s.plUlllarum fetidarfi:pillllliJ
ptis ptllulta. '1>' .rticade,," arablCl par.ll.tU!Clfm 9.par. v. acou.l!.
ru Oe OppOpOI1 aco.aft. ?ii.refounlOir di rdromclle. 't tiant pll~
j.'t di f",co cauUfi fiantfoz mule 1I11H0tt' PIltulJ r.u.Et fi cOl1lla~ ,
Iule. ~it.J:t pOlllfta\ll euaeuattonclll potert (1IItlerq.J.llletrld"~
rctqmo elTc.t pcrfecca III undificatlo,pcrnl\:dtclllll fuperlozllau
tl:ltla~iltlt t,", pou "rclllil.1.Ed tlpo:e cllatispoccll fUI1l1 confe
dO:vt Ults ptllulls addaf 111.1 'l'na aGa riei ru III 011 ICO. 33· quoI! tas
ctio 'l't II1fril.·~ .~uccl>ari rofa.alltlqlli. 3.l'/pcclcrCi pUrtfar,orl
tpfum. v~ vlllt.21.~mlllrotlens 't alit COtll~,cntiit:~ollfoztat tlcruos
con.;. \'.eul11lt1cllc rofa .fiat confcctto.f t,poll Ifta s cUklcllatiOC~
purgando" calcfadclldo.1fl.-alldo ~tLa ptO (ofoztanonc t)J(f\l;
porell l'ti cl}!llcriblle fo:t{otlbusq, plills:tn quibus Inrrcnf(olU
rum partiU:\Tt v,afalltcClbii pcr.if.QoZ1lS oecontccrtonc o~aco
ttua. fo:rla:'I't ~cralol5odion.colloqllinUda:If fcltlm crod o:tlfl~
ri pofiraa mcf.rirell qllllnnratealldlane [;rofT~.aalcnt etlii pb
qtHf?oc cafu multfi laudaf.tfi fua acultclte fil aliquo 1tI0dofufpe
n~lltevdacoll condi!l Ilne alao.QJletad "o(Conferua facca ve
ctÛ.([,1~ot ISlfur fieri c!iIl:cre VI Infra.'!).'. 'l'trillfQ3 ma luc mer'"
tllfra.1~·.follozu falutdollotli I}crbe paralefil':~lIc: IlOIÎl roztf~
riar,abzota nt:llicadCls vtrlllfqJ rut"e aft, ID .1. fuc" betonlcc lib.
v .'asaraci. ~ .ij.cClloquillfidc in tcrtoda.5.,.femlnia rut~e m\le~
ma. vcl foltol6. an.parte". 't di ~lIc':Qa ro 't mdle fiat conr~rlla fi::
ftrie.;.v.buUanromn.ia cUI1l,lib.buabus aqllc: "facta celarura
CliC cô(erua rofaru.~rfi volull1u9 addere fpcclI:e:vt in tipote frl.
a.ddarur Cltfkfiltulc. §.I.\-:ercpi!3're,5.1;. rerclogodton.5.1 .olet tle Il
~ido,:pofTll ltms addcre 1Il0dicfi. g.nuelsl1tllfcatc:sarioIUom~:
UO:ol.:1 rlltl?c.aft. 3.I.v.fltltf!3llllc.~.iif.mtfce pco dlrtcrl,fr Oc po~
maCIs an. paru.Er poft çmot cofutionl-pot 10 co "Inl fllmi ill tl~ .
tcll allqllandovU [cm el vllo:fem cl aüo:ltkl Nco bc folllrtui~.~i
l'oze frt61do c~ \:dromd.oe quo oictfi cll.s,'t III tlp02ccaUdo oc
percamen notiido qti ~tClt.tl.mcfue.c.p%op1to cum otPt. epot
, aqua ;uccQartpofTcnt eua fiera allqu~ o"o,noncs capiu 't nu:::
clic eonfottantes 'tparfl r((olucntc:s vt infra.'~.~atamen[l: ma
tct \1t lnNreua cuatloni If cultcuationel11lnteru'cniattcl11pus:ill
iozanc:falutc:betoni".ro~lfma.a".1.1).,.bulllat ln lt~lulO facto
quo Opotter occupan reshnc:n confonatiulInl. 3Jn qno medlo
c,:dncrtbuetultlper':vd lauri:'I'ct ficua:vd vttts 'tc.([' ft fi ':0;
tClllp ozdalldanlrafTul11 ptiO trztacctn malle: vt oint fera plO.
lumue malJfs aro,namare pofTumus il~dcrun fine t'lecoctlo~s
([.et quia v!plurunu non repcrtrur pcrfccta:loco c1us fllmt po'
(pccicelllU~atas i pcd4 vt infra.·!>- .maCls:gartoftlolllll1: nuClS ,
tert Oc IIlctrldaCo, vt fllpzadtctum cft.l!:lIlue c~l]lbltto 'Ill J5aU
Inllfcatc:cubcblru:sranotfl illnt~ert:an , ~.".It1I(ce:1i6(fill puia.
ante ~igdlioni 't poll COUctllt•.E.ttanltel1l poll Olt til e ellacl/atio~
ltnl.'toe I}ac o~coctio~ vrt porelt (CinQ femellll cbdomada:1lI1i
"ca pofTamt mcdlel connecre (ôtiIlUof\?rllpos fozUotce 't magtll
Il pzoptictate:'% etldlll folllttua cUlll(cunq; 6ctlerts. ande fiet co
slilld impedtar.et c"m Ilia ~bono r~mtnc bomtno idu codu
tllum Infra. ~•• turblt~:a (;a riet d,crl.aft, ~.if.pulpe coUoC) Il ln ri
cente plcfe:ruilbjtllr.~uod li ramé pzopter al.tqua accidentaIt
de.~.i.tdm(n altuerte ntipfa noceat:'tbcbctponl iu pRnoUneo:
cain cadmtjlultquod Nccom acddltlfi:ma~ime in fpafl1lii~b
ill occocrione fCllcpolipodij ,afi.ro.".llltm.m.l.maflicis: bde~
allqua. cilufa ptimitlua:vt frlgo:e 'l'el po tu vtnt "daceto:'t 1(11:
tu(modt:vcl fone in par\llef~ a.111(lf~Wl aUquert "umlda fubtJ
lifs.aii.5.t.flatfrwpus rom mdlc:'tbctur bc quarto in quart'''"
cum aqlla. falule calide ouo codcstla!'tplus 'tltlttlllS pmI,}' "pe
ft tn omncs partee l1lufcult:'I'd mufeilloulln 1l1l~'3"ico in cMU
pte nlemotta.noto:'P vbia cnufa ptimlriua. p:oucHlrct ma,,:lmc , dtt.1~ofTt:m ctlas ad "oc p:opofltllltl frrupoe tnnnttos:'tctl~JJJ
fpafJllU9.ptima tntcntio ocbct efTcad remottonl caufc:vet fi ab
foluttua:\'cl occoctiones ponCTe:lrta (utl'''ian t. 4r $ll11pUciif fiS
intrinfcco(umpta fltaliqullcaufa.t>~ ,puacart vomtw9 cu olto
men III "oc cMu valentla 'tcoufoztanrta allqua addllcanMlllJJJ
~d b:odio pinSIII:'t no dl aUquo acctofo.i'àllod li fiert no pofTa
oppopolla.cum pm pmnlmodum adminltlrauonis "Illet: ".llct
betur IlUquapono lenatiuatanUlm 12fuperiue:vt blctultl dt tn
(Clam catloldi:"alet plper:olttnunodo admlntrtrattoniEl: "alct
pzima 12te.Sd tiatclillere,lc/lltiu6:Vt fup:ll.ft pOllea ïlddatJlr
timlUtera fTa fetidll:v>llet a6llrtals:vt oictUnt crt fllpta: ~alct (~,
an eOJlfottaJtonc: parrtu /lcruofarii:q 110 ad nledldnaUa 't Clba.:
JOl}utnttda ,~folllelldo.j(onfo:tatlttll tnIlIJlS.V' Illeadoe:c>rt1 0 ,
rta:oequlb9 0Îàfi.cll. G.ftfadldo \lUqualitnficttonl ad 11I1cl?a:
,modo aco:Ut3:rua Qerba parah:lil;l:ca lantentuln:tJ?r m utT1: bC'
nô cflmultf1ealcfactta:(empertn l7<)ccafu J?abldo mentitc~tum
rontcB:'tl>utufl1lodl:oeq nbus fupta.1~olTlttplllra pOllcre: fcd
",fil. 'S.iI·(m tertil tlc cllra para left e:vbtin tine ottlt.t0.uandoqJ
tna fufflClant.ft(~"tB cum tllctts fuptrLustn pt/Ina p\l'rteIPot~
iuuantur pl~ree COlUl1lcU ds:q Int'rlgidanc 't cô(oltar:'t p:o"t~
rltc,,:pertut' tntldicue vartasmcdictnlla-: compotlcre: 't alrcr~t'·
bent ma.terta.'t ca mcdicanf caUdts il uglllentarur csrtcudo.'t Il:
UIl6:'t educrillas:fecundllln quod abl plicuertt fellld "t~"d~
lud tdto qm ,..atertafu~tllis bUatatllrperCll plurlmji:culll vero
\!nauUqUlllkfoalta:nep:(\prer tllllturlllratelll narura ilf1'u c 1
mcmbzCi tnfrtlJidllf:'t cofottatllr frtgo:e:lI1hl oUltur q,tifas ma:
liac ad Vllilm rnedlclnam ~ vt non pattatur poft..:a '%c.
~
tertCl.'t pcruenltad l,oc vt cuallcfcanr.ft 116 opoltet "E (o:u Cil
(I:' o.::omp~cta. "llclntellt!onc furSilt alla Inttlltlo: que cft "If CP(t
tcfactlone perumiatur.rcdcll nccdfartli vf Ilnt medldne con(ô:
pollrulll btuerllo:'t quonHi taUe ,"titlo cOlllplctur per gi1r(J.Jrt
tl1tlue ,Ci BUqutb9:que fin! fIcut camomllla:'t mdlllotum:'tc,ft
matll:caputpllrsla:lleroutatozta..'t flmiUIl: Snr(1arifmol'l1 ( 1fI~
fit Clla aUquld IlIfrtgldattots:fIcut fuc~us liqulrtct~ 't fe.endlul!:.
ftlcationce/n 1(0ccMu non lalldo:q~ln Uloofio cllaltqIlBU~r'~
"'.4rEt lI~cr Hl c}er.. vtdelltllr folf1mo4o pcrttncre Gd paraldTm
billtas 'tnoculnentfi ln mibue fplntuaUbu~:in qllo c\lfu nO if
ramé bfi co Ilderi3tt ma,ttm~ (crtllt ln omni punclplo csrttlldtn a
dantur taUa.(["~ofTlIllttrsO ficri aUqlla caputpureli1:\'t In(r~
lKruo:um:vbi cil tlmo: bc fiu;tu malcrte: 't l'bi "irtue crt fatis
.~ •fucdblctte:fC'cd ltla'ola.aft.~ ,lif,mlfc(:'t bc Ipfo t(pMo p~
(ortls.lIrtlitc,t:.llotiterpo(ul qm rncdict fcpt ~itrtu te;t. puwleâ;
tdtficricapurpur.ln manc.1fl'otcl1:dIBlll fiert Ilernllti'lrlo Cliff
teG rnaWnc crrât'tc. !fatS .htti acctdc9 burarct: "d fleret pa ra
ftcrnl1tlltodo vcinfra.1-t' .plrctrl:~I~J""6i:nlg(lle:coJtdln ~~
Icfie.clhduertldu:ijI napparit flsna pa raldle tOt!t19:"d (utu
S.\,.nudfinufcilt,:maiolllne a li. ?iI.f1at J'ululé plO t:f(undc" 10 '
rc ippop'elle:q per mcdtcos t)Octos co[;nOr~nf.Uect tenus bh~
in IlIl'rcn.(J; q;,af,vlrbno 10 tcntlo rnedldn rn(n~e tiC t,felU t
"cl tervtdeatut' Ilegaremedidnae (oztes il pUdpto i palTaoulb9
ne Il13tcrte altqutflirc:rm mCIllbuB Imbtbitt:qllc ptrfit/tur CII~ :
neruo:fi.filllli tn fine capltult bC to:tura ln cMu mo taUdat a. pzi
frlca tto...blla:,nrtu1I1jbul3!clllpI3nnG~oot nc/a! 'tc. '1li'1t tT~OI Pd '
opio (ottes med[dnlls.9ndc itlllldn"e periclilo la11d1l1'ml txa.~
mo frlCl:tlO itrpClllrem a cilpltleleu{ter:'t cmcmlta tlb\' fo:' tfIS
IJPllrsenreltJ~cal'jne (rlcmlr Cl!IÎl n'ldjetlllil:'% cu," panr r"
rcptlMae l'l Infril. ~ .plUularu fc~ilrUItl:pmlllllrli ,ocQtorfi
rhHlI'" ..
J
cr
�fO~I;,
ttB afpero''llnaIUllaltdlt:dlâ ftaUqulfpzidpaUtcr ftt pare:ra~il:
dtucrur 't bcpztmarur frequclJtmbtco QOc poft pllr!Jl1ttoncm.
.;: ~olha fiat tnunltlo pofttrtozia parUe capttis CII~ oleo tic ItUo:
\?d nardtno:vcl cofthto:"ct Laurino:,," bc pipcrlblls 'tc. advB
61lento bcbddto.b. lDefllc:qt I1lUltll~ laudatur..Et ad QOc erta:
"alet "n!)Uelltum "ulptnum faltu '" t,,(ra.1).> .old vulptnt fas,,,
- 6rtem facti. §.it.olci coftq. v.fe.rutl>c:foUouatn la uri. afi. 3. \'.pt~
• perte nigri:caftotd.a fi.;.i.eufotbij. ~.iJ.cere pllrllln fiat ,vn sul
tum.1ild boc .,alet martiatô ~rtppa:vn!Juentum aurclIm ct ft~
II1t1ia:cr ft ft ,,01umu9(ilcerecuapotattone6pofTumua~lIm ma.
, to:a.naauriculalnuris:fohlalaurt:melUloto:'t fimtliblW. ft 'fi
\?olumusfacert cerotapolTllmus:"tcum fup:Mcriptta olda ct
puluertbll9 addenda \Jllmmascattdas: ({eut cum galbanoop~
poponaco: ferllptno:bd dlo:mlrrQa~maftice:lalldallo 'te. cr1Ro
, ta~dum tamen QiC bc mentc :Sut.CV appafttlo QOtulll medica~
II1lnllm (uper mlbta (requcnter dl afptdcnda:quta allquâdo "t
(erant:'t nlmis calefalillnt:'t nô fenfltnr tfi.Sed Q "oc bflligui~
tur:ft coloz ftt rllbeua:-; caro tnfiata:'t cum coptll11itur bealba~
tur bonCi dl. Si autclIl di copdmltur.non bealbaf:fcd remanct
rUb'edofllJllum dl::CV ntmls calcfadt.qllaretaUa medtcamina.
func \'ttandll.cr €OhllenU ert.lm apPlo;timatto aq I1rdcntts'cus
qUl1llnt tliftilllltil aUqlla rc(olutillaco(ottattnil t1icta\t l1ttu.taa.
.Utlttn"ocaq tcrmarfi.Ealct ltmlllttpUcare ventofdS nrtctt
otiticif fine fcarlficatione (nper "ts parttb9 'tc.et I;lcc beifl:a ma
tcria. cr~zo "fu q U01,t ba "t'OZU fit "cc ptima re~lIh1. obfcruan
da.'&nte g, qutsfuma t balnClI11l pti9 Ilt "ntuerfatr eua.cuand9
tuacul.1tiontbus:ftcuacuat9 no fllertt.cr$ctSa r'6"la. ~empo~
r'c caUdo balnca rcdplantur I~()ta:in, qua rcmtlÏa dl mUcUtas:
\lt be man c"etin fcro:\lt Qota ottua foLta: \'Cl l'arum blftan ter.'
cr~ertia rC6ula. 31n~rediel1teab\tlneum ptlus c):purgcntura.
fectbu s: ~tlna: fpute:1: f"p~rfillita.tibus cOl11munt.bu9'• .r l1àuar
ta regulll.%..OCUS vcl aqua.:in qua. tnsrcdiuntur nt a tactu rcrus
htf!..ctcnttllm cmundata:ita. "t fit aqua a fuo fonte fcaturlens:
qUa lcpzofi:fcabtofi:cpidtma in(ectL:'t ftmtUa ingrcffi non f"e~
rtnt.4[éàutnta re6'1I1a.3Jngrcdtcntcs balnea perftftant tn ds
\lflll ad ~cbilttatem c;tculufiue:ma6is tamen tn ptOcelTtl ct mt~
hus in ptlndpio.cr$c;tta regula.18alntatus !;l0U!. balnii om~
nlno cutte' Clbum 't potum. 't {Jmcrl1rr ol ~enus lafciutc. cr $t~
.,ttma rcsuJa.18alneatus fe blUgcntcr pilnts coopertat vt edt
:alncum:'t tnsrtdiatur lcctum vbl pan t9 btllgcnter coopcrtus
Otmtat:'tfudet ft fieri poteft.(['I0ctallll rcgula ..~onq, t101mtt
rtt:'tl,,,t fncatione frlcatus fu~rit antcij1 comedat aUqutb9 , pal
ftbus eurdtetur:qllod ttpzoprcrmiblodi tndt(poflrtoni taUter
. qcrcitartBon pordt:lon(Jtozt tc:mpozefiat frtciltlo enrcmolUS·
cr"ftonil r'6ulll.lCondttto ln dbo 1: P2~ fTt beblte qUllntltilrie 'C
q uaUtarie:vt non (tr dblls n tmte qua~.!..tll!!s:tta \'t fto~1l cu as*
6r\luet'vtl nilufcatndllcklNlr:potils ctm no fit tilnte qUlltitiltte:
\lt ad ~GUcm tan6atur .«rPcdm\1. rcgula.e.uaUtas etbl côue~
ntcnsllttendatur pdmo:"t dblla tIt fa cUts tllgeftionts.ij. quod
fit boni nutrtmcnti:'t non fupcrtluitatls:'t fl!cilts peuetnlttots:
"non jJrofTus ne~ oplllatluuG.3Jdem btcatur be potu.C[:fj.re
6ul(l.St biG in 'bic tngrcdlatur balneum.I;."t" nOll t"fÇrcdla~
tur nlfl billantir ab afTumpto dbo pcrQozlls."ij. "d.viif.Canf"
omntum tftotum patct tntcUljJentl. Serum quta. altqoo ndo (e~
. , qlluntllr ad balnta. tntmoderata "tS'tlt,,:.,cl;lemcntia ({tte:bolo:
captfts: confttpatto \'Cntrts:hnntoderatua (lIdOt:PlI nctio: ct ar~
dOl "tinc:'t ItU':lIS rClImatls a captte:ptoftratio appetttus: qut~
bus n(a Ilttcndatur:balnea. noncfTcnt Ploftcul}:l}d tua Cl'60 (uc
CUrrtndum dt fm reg!mcn. ptcfentis mtdld.
crPt bebtUtilte bU01Û bistto1U5 manus PlO quodam tuuent bc
trentona.
ConfiUum.
):".
'1A(afllbCbtlitatta Inot'~oU\tllril blgito~ bllotÛ
.
manua conttnsmtts in tuuCnctrtgtnrllilnnodi
, ,'
plurtmum c~crdtlo fuo fcrtbcntts dt conftderâ
da ptcdpua caufa J,,,lua t1tfpoatlollls: cum a.
plurtbus cauas contlngcrc pofTlt.ft cil tmpof~
, ftblte curarccgrttudbll nia pd9 cOlJnouerhnue
ei:\'t'BlIt.ptm qrtt.ft qiil factltdl medldnls
are fIlctte copttt]ldcrcc~tl(lIIatidm fUlfTe optUattonl ,pJ,lbl~
Il triatA fplrttlleJaialts sd mlbdi:que optuatto e;tlftbnatur pl~
dene c): matcrta frt61da Qllmlda opttlante 'tc. ~lIr cum pace
blio~11 PQtneotfi ql" "id crut:" lB (a(u ,on(u~tattoncm fcccrunt
arbltrol '60 ptobabtUter 1)' caufa t]uluSilcadends non nt tQ.~
Us !)umot frtsldual;lllmidl1s optllllno:quonti Itcct C6rLtudtnc.
Scncratt ln,nUcQll " neruta matcrtaleo ~ vti pl1lala.dne c06cftto
nt. I)umode in d0.fint flcgmattcc e~ co quod tn dsltTlulttpUca.
Il&r ~umot f\e6Inattcus.filctUtcr" bdcau ,~uUluc c~ paudtacc
1J
calouBcoUlm cum. ntltriantur nutrimdlto tleGmattco:\l(i (ua.
(upertluttas ftb! atttfta!ur:'t pu banc caufa~ f,pc accidit: quod
cllm nerut patluntur:coiccturanf coiter mcdtd coa patl e~ bu~
mot~tlC6matieo.(cScd l~aconl~cturaIlO fcmper cft "cra.:1Ri
rcqrlt confozmattonl ~ alita ftgllla:ptectplle Clint ncrut rcdpe~
repoffint nocumcntl1ln e~:matcrla ad costlucntc:in qllatlui:u
ab/I~lImotcga tlc6f1late polTunt currere:\lt ln,cafu noaro arbi:::
trot clTc. mam Ilgntficatlonem aCClperc OPOltct:vt bicebat Sni•
f; .tertif.CoI. $tjJlllficattoltca ln bifp o(itLoniblls cotum.f. l1entO~
rumfumuntllre;toperattontbus:uuactu"c. "um tgitùr I}ec
btfpofttto conillng~tur qulbu(dam acddcntlblll3.f.quod no ~
manauabtfpofltto UttO femolle!" aduenU:bedaraturqtS non'Q
"iam paulathlc oogcftiontsmaterierllln ln mlblig ncruofta'fid
magtI.'J pcntam beflu~1I91;llllnOtUm fit ocpcndcna. 'IJ.'1am rc~
latione fila J,abttum dt!;lCC indtfpofttio ad motllm 't lefa fiue bt
mtnHta.adiO:auCCOtrllptll aaio motus voluntarit tpf01Uin bt~
gltozuln in fcrtbtndo tn malle poft (omnllin nulla 11 pparet:ft((
poil: t;tercltlutn labottofllm manus ln fcrtbendo.ft quaro ma~
.gfslabo:at:talltomagleaugdur btfpofitto mala. lboc igitur
fafts eutdenter condudÎt caufam tlOCllmClttl non clTe'materiam
ibidem paullltln,e cOlt\Jefta:fed altundetlilClltcm. ànde btctt
7.:lui.pzotftacaufilcapttlllafllpuallcgato ill plincipio.ll)o!:
tus autetn labolioa fttfaclettdo e\Jritlldlnes ner"otutn 1l1trot~
, tu,1l. ltlllgn.tllll. I;laben t fup:a td:quod tll alite cll.crf ,;t "oc ctla S
"tdctllr fatts euidenter condudi:,l' ItOIl tantul1l caufa Cllln.l tc~
rtalbtdClI1 paulatln.ecôlldtll:fed nec oppilllltfo in. via lI1edla:
CUIIl per tnotum ct e~erdttul1lntttnb:t lloltltlf 11 ourur 110CtJlhl~
tUlIllltctnbd:illlO augcatnr.Qldctur autclll fequl e;t t,oc:qllod
ft qua I1taterta. en 110"",6 in 'teruts ip(o:ul11, bÎ61tozum tpla no"
dt llUl~crtafngida:fcd caUda:quontal1lpcrmotllllt oz: c~ercltll1~
augctl1rnoelimcn.tu:,vbi ,pbilbtltter beberct',ntnotarl:fi caufa.
tOlafrlglda tlesmatiœ.. SSed quia ftare poll'et oppofltUI11 plO::
pter bdlu~m. !nulte materte friSlde:td(o pto fimNnda. lutitto::
ne quod materta at (aUdit tluensaddllettur:qllta ad!tactum W
cipitur manifdta tune caUdltas tlt tuis memblte lcn",:et ftntlll
CUnt aliquali rubote.fljl1la):il11e qnia. tempote calido magtSl no
cetlar.(['eR: t!Jttur arbltran.dUll1,:qllodad. t]ocaccidens caufan
dllln concurruntquedam caufe:quc fe(c luuant tn,ledldo.,~tt~
macaufd. cft bcbtlttas in l'trtutt tuius mcmbtt.1I1am fteut ptO~
ptcr refolutloneln fartam hl fpirttlbua e~ motU't c;tercttto tod
communi f(quttur bebiUtas in operattone tnotiua:lta ftmlUtcr
'C pzoptcr motNm labodofmn ht fcribendo fa cta. refolutton e h..
iullrul1l1:rltts vt (plribue (equitur confcqucntcr Iflud accidttls
tn t'tette mcmbzls.mam flm'lc ertam ln llupOlC tl/ccbat 1iluf Cl'
t n lUo qutpalTuruadt flncophn lli1tlm:1l utht p:opinqllie llI~l~
tt lit ftuPOl:qllt cft t1imlnlltaopel'Otio in (cn(u ploprcr bcbUita:
tellt.([3Jta. fltnfUter patcft liert "oc a ccidena:qllod cft t1/lIIinu:
ta opcratto tn l'lrtwk volulttaria mottlla:.aua caufa conCotn~
ra.ltS cil indifpof(tto:olgani 't Inftrumcnti a calldttate:vnde 'U~
cet talti !ndlfpofttto pzopter malidam camprol1te ane lItatcrta.
ru magie apta ledere (cnflll]1 quâ IItOtlllll: tn nta m fupcrflucn.
ledit lIlowm:qm btcebat ~ ul.tn.c.be paralcrl.ft fdtum tft:qtS
bcftru'tlofenfua 't motus fit:"fupple ma,gls Nlltillutio:qlrl (pt
rttlle fenflbtlis autmortlllle:a.lIt rcttnctur apel1ctratloead ",i~
bta: fup plt.f.ptoptcr (rpllattol1 c5:ilut pcnetrar:fcd lit cm bla'" &
(ufdpiunt cille tlllptcffiollcm ptoptcr cozrllpttolltllt copronte.
Colltpleno d.IIUIIt co:ruptaa ut cil frt!.)Ida.:allttfl c~ !Ida "c.
€' ft ftcpatet1)' ptOptcr compronclll Ckl.lIdalll tttamOucnte fpi~
~tuad lI1elllbzulnaUquortcs bebilttctur vel aufcrtur opmuto
mottua lIllbd:"nde erta.m pzefcn tlb 9 :fcd biftclllperatia ct ml!:
blO cttmn tndlfpoftto rcdpcrc hnpleffiolttm "Irtutis motiue '"
pter malictll5 comple;ttonta potl}ocaccldle cuenlrc:lI1a.rltne q:
arbltrOt:" cft IItllltCi runt confollÛ:cp ca potiffima flrl malirta co ~
plcnonts caUde materlaUs 't Qumldcc;t bc(ectll fangutn ta", 1II1
b:otullt \'C!;lemtllter qcrdtatodi 't cale(actoUlm ill fcrlbcndo:
\lt(uptadtctum cft.ande fi,ut p:opter t>Olozl yole bat. ~.I.ca.
btftupOte pcrtd:q~ efful1dttur:\'t pluritnutn t1e (aIlBil1(:fi't Illl~
po:.Ua. ,pptcr motli Iftum effufo fallsutnc ad melllbl"m fit tn;
dlfpoatio ad motfi.et.,cc t1t cafu futflcl\lnt·(['31 ft ls crgo fllp::
pofttlsl't bcclaratls cô'duditur nô cITe nOClllnenHl pzindpalt tlt
ambttutottus:\7dinaltquopdnclpaU mcmbto.:vd nUo ',cccf~
farto ad con.(crllattollcm tndluldut:fcd tantfimo pz"na leflo dt
ht manu:cocolltlta nter di J'pter fubtllttatem fanButttis tlultis
ad tpfum mClIlbdifadUtcr l'cr ",orum calcfllctfi ctc~(rtitlum
Ilante latttudtne 'lIlcatuÛ ad t1l1plln cl1ufa btfpofittlla. ([I::lrcl1t6 1tur regimetl p:IIlUl itttcntto, bebtt cfTc a.dlnfngldandum a ~
qUIlUt'" InfptlTand. fa't~tn(m in toto ma.~c di fa nguiG
~1Ia.lJo.roatt~b,6:adt.
,
\'t
�tpttlls bcbcat dTe coler{cul!:fl'tlnte Iptru6 t,abitudtnc colerica:\lt
(lIpponitur•.auc:cun'll crgo fadunrad pu(erullndum a la pfu'ca
lido 't ficco:viir tn cMu cOllutnlre.tClrœ i!Jitur dcctionelll aeris
eUgatur acr in. ''l'cme tcmpero1tus:dlate vero ad paue.un frigt~
ditaum:'t in pafTiuis quafi temperafUe.'lAI1I11,l?umtditae acrls
tlll/Ilt ad noccnduln Ina~itttc pal1'ibtltta um Intiuccn fi in mibde
l1eruorie.~aucndum tgltur a "ClltO boteaU 'tcrtii aullraU:'llUa
~lll1e cum ad 9ullnlln fcqultllr boteae.4r Ô:ercltillm. roc tott dt
(atiEl conuentene:fi tttoderatutn fuerit.'tl(ota coueuientifaetu~:
\lt ln mane e;rpullle (uperfluitattbus cOltlue CJ; elJcllionc v~inl\
'tC.que nia per naturii eJ;pdtantllr:tlllldur CilrCi ·e~pulaO 11ll!~'
egelltonum cum(lIppofitotto~."d dtllcri coib9.et fi .ppur eoUlt
s,ntla no polTa mOIlc:ri:fia ntfrlcatioeeloco c;tcrcltif. ~erdttli
talllen particulare Ipfius ntemb:t Ica fit moderatllm Itlultfl:qaft
(uperfluitae cJ;crdtil:vt c('nllat:adductt'ad I?anc pllndPlllcm
leaonem.crSolllnue tncafu illo ma6ie conuenienscll g, .,tgi~
lia fupcrflua:vtreqs temptratCj otferantur:fcd "on fiat accublt'9
l1ta~lne ln dhrefuper cttlcitra molltme'll fint paut multU5 fttt~
cri circa tlOt(llttt p:edpllc CJ; pdltbue tn Q'lememe calefacto bo:~
{o" l',na eQUle:con(c:qul.ter III totO fansule calcfiat "n!tnls fub
rtlidur:culus fubttUlltio tlt ca(ll:yr (upta .,ifum:dl plurimfi no
cct.crjnauitto eriam p~o quallta fadta.dinflamlllattonelll et
fubttUartoncl1t fl1nSllin{snoccr:'lita iciunta nUl qucfllnHalnt
lt!Jelntf'unt nodull.t:oltus IlmtUter pClpue fupertluus 1: tempo~
ft inlilnl$nla ellnwltCi J1.ocluus.crjn dbla allt 'Pltenf qcttn'l'
tnftamabllia:"t acuta:a mara: (a lfa:a crumÎa :vt ccpe :Illlla: po,
radtllapte:'t quecun'll caUda. ,,'rtuaItter:'Pt fpecteearomattc~:
\l'fla potcn.tla:'l pue/pue "Ina. albll.crSmutn criam p:edpll~
ma,rimi cil nocllmenti .pp Ur lelloni;quii Infert nerute1: mem~
b:liJ neruolYa:'t fottiter acc:tofa:licet l1tediocrla 'Pt "inUln sraua~
totum mll~o:Ci:'l (uceus arÎitlCi buldCi no ~ifcouenllit. $ed (pŒ~
liter in eUg,ndo fit pante dutue bt frutnlto:non faUtue ne~ i
{umo tollue:'l' fi tolllle fnerit:llml'ucanhlr cum cultc10 pa rres
~erlOtf,s.(!;'attcl1tur btodta apertttua 'VtblodtlllJ1. dcerll,:C\lIl~
Ilum:fperaG01Ii:ultarfi ~crbarn \1.perit~Uilr6. Juter carnce lau~
danf 'n e1\:ate camee capteolli pctpue:'I camell pullolum sam~
nll rum:1: pudtdi:1: fllallnodl:1: ctti vituu.et ln "reme carncg
callratotli piit e~I,tbcrt:(cd \lltenf qU41((:1: plplonee:'t l'l'r car::
Iles pin(Juee 'Pnctuo(c:"itenturoua. (otbtUa.:ltcc:t "fue OIlOlum
, non (owiUum non (lt bl(couenlle ,pptcr Id:qtS acqutrere fadun'
quidam fptlftt"dinctn in fangutnc:vbt e~ ouls fo~blltbue lJCne::
ratur (an6uls fubtills. €"'1~:0 (,reulls Il1l1dantur(ar:'to:deu:
~ panlcu:'t milium ln btoda1s ptnguibu9 abt:coquantur.1~ro
codhllentts blmittat but~yi1lm:'t l'taf ol(o:1:1ft e~ oUule imam
ria effet faetti effet cOtlucnlittue.'Phnittat ficus pdpue:q nI gene
rantfanguincm fubtitem:1: lIlouent cum ad e,:trcma:'Pitct (tta~
~Ilila bc mon.te:(cd "tt pottll 'Puta pame ad acctofuln bedlnan::
tlbua. jnttrdum (umercaUqutd oc ptrte:yd coctanls ptutplle
coctle llon cil pcccatum.atnum dlla fit"lnum medle potentle
(Ololatum:~ in ,Ilate notabiUtcr l1ti~tllm:ctiÎi in "'lenu parul"
pcr cfi aqlla faltl ampUd b(cOcta:'tblbatllr parce:1: IlIl11omodo
,quletato dbo in flO:(cd amulcu dbo beblte cOlni("ndo.et I?hJ
(umeon.tentue quantum adr(ghnen tnblcta.crCircamedl&
nllUa:quontâ nô "tdd Inte"tio ntfi ad Infrjgtdlltlonctn (an\JUi
Ilt~ etlaa.dploQibitioncllt multltudlntedlle:(al~o tn t~e verls
tiert ftobot~l1tta~ Oe'Penl baflllCa educl:ndo.~. \)". vd.",.fangui
nt~:facta pdueltruttone "'ntte cum dtllerl comuni.et quonia:
Ulam ln cIlattacqutrtturfubtUltas ucuttae ln fan6ulnc:lau~
do "enlente aUluno l't ir Itadeuts flobotl(omla. ~.Ia1. "d.tUl.ld
plue fanglllnle:~ Illa fltmultli Ilrl~ioltficit be cadc5 'Pena:"t (u
ptil.€",:!.audo crtal11,bis in Bnno d(dcllI tQibuefscti9 fJobotbo
m.il0 pu qllatuot "d qllin'll blee liert (olutionctn ventrle ad cd"
ato/ltInl?ulllOtia tolerict:culue mtnlone cum fat'/gu(nc rcddt~
tur Ip(c:fangule fluPbtUs:pttlle tfiOlgeraf materta dl I?ie:Sf I1U~
qualltcrinfplffant (angulnl '1 cOlera:ne QQ due rtlJ-lIltati fiat i~
~Iblhl ln ponts mlbtotu:'tlnde !tat Ipfills 'bllftcilc dio. crPt::
6traflfaqs l11iltfrl3 cli f~f'!lpo:~ttnfra.1,t- .frrupl ro. ~.{f.(!;r.. pt
~e Iwlllbt9 'Z fumoterre a fi. ,.v.aquarum potllllacc:buglo(c: -; ab
ant"" afi. !.".mlfcc:" dardlcetur pto bu abus 'Ptdblla:et contt~
I1UU quln'll 'Pldbus.1~0Ilca fumatu!'.,.t.allt.ltif.=). bc pUllllli:
lit tllfra.1,t-.mtrab.dtrl.\JUmo(olulll. ,. Y.reUbarbart duti.5. if.
~ermodlilct.'otum:asartd.5·1. ".blilgrldif.mafltcte: gartofilo:u.
afi. =).t.c:onftdanturcum fucco r".ft (llmatur PIUule I?o:a:quil
ton(lIeuerunt(lIrnt aUe medtctne:tardan do alTumpttonttn la lia
ttui pero v;."otils:"fumendo p:andium IClle:ltando Inbomo ea~
dem blc:'t "UUo nt odo manum e,rerctrando:n lfi rellt/fTe. SequE:'
li ~tc fauns, ,««tiorutn;n tnfra. ~ .bEllbwjlofart.,.tl}. 'ucc~a
ri ror.5.iI.mi(cc.t:onr.f<1.utt1ttrlaudoomnl"ebdcmada.(um{:~,
t.vd vrqJ ad.s.t.v.trifo:e minolis e~artefenonis cUln mo!!tco
"tni Inedal colozta.Et "te (um contentus quantum ad medldnlS
lia. vnluerralta tort.€'}am drca parttcularia mediclllldna op
pUcanda memblolero fumomll?i plofundalllento 't cardlne 1"
applicatione InedidnarllnllocaUum t~tum oomlnl :Su.ie.ad
finemcapitult be cura. paraldls:quetJ1lJnedtate teruit p,opo~
to nell:ro:bi~lt fie:Sllt.lfàuando'll vero tUlIllntur plures eozum
cum da:q uc:lnfrisi.,rant:1:confonant:1: p~oQibent materlo:(UP
pIe ftuere adtniblU.fUddit.ft cfi medldnie calidtea1l6mcnnJ
turegrirudo:'t tdeo quonla.ln mllrerill (ubtllte tlilatatur pcr CIl.
(.caUda plurllnllm:cum 'Pero mlbmllt'infri~ldaf: confottaf ml
bmm a {risou::1: IJltnolatur.quatttaejtnateric,i.f.fiuentis:ct pa~
uenttad "oc,,,t ellanefcat.f.flu~~.ft addit.ft nOn OPOtut "tin
tOzum calc(actiooe pcrucl1illf:fro dl: necdTartlllll:"t fl'nt m,dt~
dncconfo:tatiuecumaUquibùe: queflnt ficutcamomilla
ulam fit Id:quod aUq,Hnfrigtdatlontel,abcat:ficut fucellel!41
ritie 'lc."ecenl cum admtntllranf tuuant valde: l~ectlp(e •.fJ;l]o'
erso te;rtu cOllilJ(:CV epttt,lmata caUda:fonlimtationee:ll1uctl~
ne91:cerota aappUcentur mib~o:fu"t magis ad ,nocumentfl il
ad luualnltfi.crltaudo Igif,JI fOl1lentatiollc't Ilat:vt tnfra.~.
camomlUe:abfrnr"(f:ro.an.ro.'P.calameutt tertlam partcm~
ln.fandalozum dtrl.(emtnla acetofe:'l eudtuteafi.5.ij.bulliat I~
"no bocali aquc:'t CUm petta ltnc:a OllpUcatatnfufa ln bleta "'
coctlone tcptda fupponatur loeo le(o.ael filtt Inunctlo dl oleO
rofolto'tcamomdtno:'lf'iplacl:t (um fpedcbue "t fuptft:fum'IJ
do bcbitam qllâritatcm earum:verbt: sratia.,.t.be Pllluere p:o
~.i •.". olet cutn modtco cue potdl fiert v115Uentum ad illâ intét!"
nl. Juuabtc ettam Il fiat ptllllia tenenda ln manu (e(a traChln~
do tlIam pudpue cumbtstrte lefia:~t Infra. 'R' .nueum crptcff'
ma de:cozœ.",.tl~tUm ncnufa risa rC'f.fa ndalo:Um :dtrlnotlltfl
ali·,·t.sra. v.laudant.5.l.cercquan di fllfflcit ad htco:potanduS
'tllat pafta rotunda adquatttate5 nrantif 111c:d'ocris.(!;'elald
cttam ~ fiat cerorum :t tcneatllr alli6,Hum (ue ta radlcee bictO~
rllm bI6ItOtu'11..:vtintra. 'R' .mall:lcie:ll~uriaall.5.if.rof.rub.cO~
rlandro~um.pp.eolalo, ru.ali.,.t.carntum dtoniotum cocrarCî
~ "Ino ni(J1'0.5.if.".cllm 1110dicoccrc:'toleo abf~ntl?if:(i e,:p,diC
tccrotum:et e;ttcndatur (upcr cotio plal1o:ctfup crlis,rur.
~o(Td drcal(ocmlllttpUcare r(mcdta:(ed Ulte vt elcctio:lbulJ
fUlll contentue.
.
.crSd to:turam otis a paraldl p:o qua dam ,noblll placent/no.
1C.,'
~I'
';o"lUlum.
m ta(u Itlo:qffi to:tura (a et el ptcdpuc dl bependllJ
ab "TenriaU 1l0Cume,lto ecrcb:t:quod manlfclliltut
Q~ id qtS materta. :;>Ui6if ru obrufioe flfuu fuppoatO
9
D
,
Ilwltorc(Jtmine i blcta:t'cijad plellum el;l infozmat :
fuppo ta. euacuaUOltc vlUucrf.llt facta. 73dtar ad perfectiO nl
cure 110tare quafda. ,ncdtcillas m~gie particulares rcclplitc9
J1taterlQ IUtU cOllmctiÏ 'IlItlIn.cdtatc a.n tcccdentl:l}abldo ctliJ1IJ
refpcctli pledpllli ad cofottarionl cereb:l:clIllIs bebiUtil9 cil ril
dh: lWClltttlU. tr1~tO qlllb 9 e~pedlldle 111 tittontb9laudo pd lltl
fierl pUlulae pj1.rtlln euacllartu\le:'t pnrtltlt COfOttiltiullS : '" 4~
bue anguUs tribul' btebus l?otlJ.ltttrj)ltllsad lecru (1Il11llnftrCI
(atta grollc:ij fintadlnlll 9 .::Ml.bl'léteul'la ccna l! l)o:.Js t)I,lil~
J1.dmlnue.euarli bcfcrtprio fiat 'Pl tnfra •.~•• ~6Ilrl.d,ctl.S.,·Il·
cados arolnlltlcl.5. v.llllcl(l11u.tll,.afi.~. \I.cCi f!;tllpo tic Illcsdo"
fo:mentllr pillule "t fup..(!;':!. alldo ~tlam allquado fier' dl.fl,rc
(alt~femd Inebdonuu1a 'Pt infra.'(t-.JttcrcurlaUs POIiPodijali,
ln .,.cmtauru:colloq uln tlde afi.ID.~. (cne. 3.lif.ca rtl)3 Olt. cp,
r"llfJl.afi.5. 'P .rlltl)e:'t ci'llllomIUc.afi.ll) .j. l'.liat omnlU11l DCCO"
ctio lenta ln bcbtra q"11 ntitare aqlle e~apt'a tI'Emo 'Z epU!J tmO
qUe pcnatur tallitJ.C Occoetlols:pollea facta. colll1tllra addarll~
bebtte quatlta li Ipfille ca ficf.1: rcrcpigre 111t.,•.".old rur"'· ~.,.
faUe parti fiat cltIlerc. 3Jn "o((ofu c:fl:vlrtue olll:ra"e,~s !Jumt~
dltate9 a capite 1: e~tcCillle.~Ugl1 tur tll men ln vfu tIllue ,,0~1l r'
((ntlot blcl:vt ln lItane pudpue flallf((cfferit pluula.tr:&d ItJ
tenUon ~ edalJl. nollra m vo lct fi (otte ten ca fur co Il tin uo III o:~
mllfcue.~ l'1asl~ l'alttmlrllbolsllue:kebullle nlgcrctlat11 vIJI~ ...
Conllentt ctlam aa 'lJ-tenttOllcan facere l1lolltcato:iulIJ C~"IlCtJ'
do I~umtdlrateltl (l1hlhllem.~lat Isitur 'Pt Infra. ~·.radlcl1 S'Of
rt recelltls. 5,111, piperl e IOIlSt:lIl1ct fmuf.ftap"tfll Brte·p(i.S·v'''la
fularum.,.j.01flnia fltnlll plllcntur:'tltant fOllllulc III founa w:
pllOtum groffpunn:" vllue eOUInI teneatur III oze ln
Ile rn~;
nicando per I,o:am medtam ad ntlnue.cr~aletdlaI11 fierl ll
qllit gargarl~l1tlonl:cllh,a be(crlprlocll tl1lte:'Pt infra. ~.• aQII~
~cCj)q'ontea,ott;fll'\l4Qe;rJlJ"mlJf. an, "",.made : 11I"lg:a~c:
'lia
.
flrI·5"·
/
�•
.,
~onftlîtim:t~îl.~
jO~I4;
16.5'.".!fat buoctfo in modica. rj/titlltc a'lue 't in. 3.itif.~btete b~
q uenter liert cura ttO.€~lO Intelligltta (situr blilue btfficulta.
,<oaionta adda.lur ace:tt. 3. \' .meilla decti.3.j.fe.fillapta. ~.\'.mt:
rta1: oedarattone clt pllmo faendd:ip tOltura fadd al1qn pende
fce liat gargartfma,.cr ~alldo ctla liert caputpurgUi tra!>endo
rc potefhb"na parce tlit faaetlefa:\'t pa ralatauaparrc oe~rra
per,oa.rea ad purS'andaa materiasper eandcm,\'tâ:\'tlnfra..~.
tantit:fiue tantli rparmata:tict malus fitua an. ilmbabll~ pant:sl
fllcd mato:ane bet'uratt. 3.liJ.fuCCl radlCum cappart.3. \,.radicij
bue fiJClCI:vd liertpoterct:qm fi pars fucrit;para eticata fU3 po~
bletie.3 ,.ntgcUe:rtapl}l(asrte.an.sra.ttif.mtfe-: tcpetiat:1: ~ na:::
derofitacf 't ~raultiltc oe~ldtt fuper alla parti.'t fIc,alla para co:::
res tral}atur buabue vel trtbue "ictbus paru b((o. $t ctia PlO
pUlIlerur 1: apparentcrcotrabdur:\'(I/etta:cOtra~t pOt pcr aUCi
h<!'etur flcmlltatio tmponldo Intra narca bc pulucre:"t tnfra:
modu:oe quo blCtu dHup:a:ploprcr.f.mufculU parns molltlia
no par4 (rtt jncou.ntls.*.debo:i albi.pani~ pozdnl:pipe rte:
carc no CO Ira oper'!rl tn t!ab ldo ad olcn tractut mufeult partiG'
nl!Jellc:cllfo:bit afi.par.cqua.fiante~ds fOlmeflcllt lentcS cum
oppolttcln parte cot,:arla:\'bt ctlii vna,pars fpafmata:'t aUa cr
aUricula IIlllrts:'t ,na (~cie bltToluatur 't Inrra. narce IIlfllWlef.
(enttallter non lefa:cottngeret rii candi parti no lcfllm a fitu fi:::
€'~udo etlam "t fiat rtuPQUd (adi coopertls oculla di bom
b! naturaUnota.biUtcr re01ouc!t.tauo~talplopter parti fpafma
blCc 1: Usatle v, infra. *.calamcntt:llUltolandticados: !lcod;
ta fteuractlle partla fanc violeter ln Irta t>lfferitlâ ponle:1n qui
roztfntartnt.afi. ro./.nuctfinllf.mads:pipcrls:longt.afi.~.ij.b"
cotra~itur para (pafinilta:'t QOC: aue liat fmh!lta longttudlnttl
l/cOdo omnta ln aecto aUqutbua buUtlonloue:portca isniantur
taad:fiuc ladtudtnle:vc( altter qlioltbcr.«r ~ott"git cria in tOl~
tres "dquatuollaptdca vlul.fatls grom:'t potl:ij1 IgaiU fuertnt
tura tadd \'trii~ partédTe etTellnalttcrlefa;~vt.f. Vb l vna p....rs
ponancur in badlo:fuper quibus tnfundatur t>ccocrto accrt: vt
at paralettcata:1: aUa (pafmata:vdtnequaUter vtraq} pan~cf;,
fupza:'t bebttejcoopcrto capite rcctptliltur iUe fumws:tta fiat bis
fet paraktteata:vd \ltr4~ parseITet(pa(mata.Jn cMu tglf l'bi
tll!cbdolTtada.«r~aud() ettaltngulo fera ficri tnuncttoncm ad
"traq} pars firfpa.rmata~vc( vtra~ pars elfet paralettcata nô
lTJa;rlUa:ma;rlmc contolfam cllm oleo:"t infra. * .olet bc lllto:
cf} nccctTarta magnatnucfilgatto que pare tlt magte lcfa,e( ml
Olct eortint.an. 3.v.old balfcmtni.;.if .mlfcc:fiat inunctto appofl
nue lefil:q"l rtâtefpafmo matcrtalt rcplcttonalt tn vtraq} partç
ta tllfilpcr lana dlgata. rcfOZlnando ma;rlllam ad contrartum , cadi tntillo gcncralta dt ellrattonls. Jdlcttii fi l'na pars iItpa_
tUtus partis:ln qua cadjt:'t I}oc pledpue ~ttlttati affcrt: fi pona
raletlcata. ab' crti "na pare fit paralettcata.: et alla. fpafmara
tur poil futfuml(;iu:betur pallloanu.crmon funtcrli omlttcll~
fpafmomatcriall:Ucet auque fint btuerfe tntenUonce babédc:
de confectloocs tn cafn applopdatc "alent(ee~i"aUonL ~I/,"I~
fleut blucrfo modo ",rada dl paralefle 1: fpafmue ,"ateriaUa:~
dltatu01:1: eonfoltattonteerebu:interquae ert ftn@llariffimecô
sllqua fpcdaU bt~erfitati e~pltrftt aafis tn btuifioniblle in.c.
(cetio b\!aeou roefuc:fi bccafumatur adquantttiltem nucieln
plopzto:ralllCIJ no cft masna.eura fi ettam'btrtlficte ncfctaf:quc
Ittane port facta parttclllartll remcdla:be ql!ibue t>ictfi ert.1:ar
pare fitpa!illcttcata \1Clfpafntata:qlil que vntlcoucnbmt:c.,r t:;>_
dUllr ad minue'pcr t,olat1.iJ.ctbua.et ftmagls placerdnertpof
to illtert no obf"!lt:vt l>atcttnteW~cntt.$ed Vbl \'llil para tm
fctin fozmaconfectlonie foUdc.€,Sd eafdcm tntentiones va~
at egril etTentta.llter:1: aUa tfu per colUsantiii que tfi t>tdf fana:
~ bramufcue bulde 1 Ilntarut1.aalet etfam fingulariter confé
vbt tUa pars (Ilna appareret magte feda:1: cofcqulrer cgra:ltcft
ctlO pUu(arcotlcon:'t biambu:'t "utu(modt. et I}ie contentusi
00 etTetffcut cO'tlngere potTet in tonura fadd:aliue ci ert mol~
filUn ad p%(fcnsquantum ad partiadartamcdtdnalta.cranuJ
ficatio l'nius partts:1cafue (upta aUiparté:tnc "t biecbaf fu,
rainé fpedale volo comemolarc:" qm mcdtdlle "utllfmodt Oln
pza:pars fana (up,a qu~adtt altacontral]mf: et magis biffo:
Iles cople~tonl incUnarefaâunt ad calidu 't fiecum:fi fOltccrtae
mte apparerctq, alla. pars moUiftœta:1s effet fana ad bonri in.
Rad t Intclltperata nimis funttalcemedtdnccum ca"tdaeffcreB
rdleccu.jJn ~octl5it"r cafuefl noflrri punctpalc ptopofitfia dl
(:tic fottcet ertiua caltditatC:1 mcdtctnarum ntmto \'fu caltdl1:
ouetTartacc:rttftcado que pars ctTentlaUtcr oicaturcgra:1: li nô;
l'llll1 COlpua beduœtur adinflammattoncm 'tfcb:cm,J;t Qle fuS
vt parti cgre mcdtdna appUcctllr!'t non parti (an c:. C[!;)ico igil:,
CDntcntua 'te.
ptO bularattone cri boctrtna aafis,pdmo conttnentle loco aile:
€'Pc tolturaodsplo "no (pccta.btU pmnen(e.
Sl1to:" oponc:ttntcrr06arc egrum ln qua parte parttctptac n01
«rl:onllltum.P'I1. '
cumcntCi.1Ri in cafu "W ca Iltparaldia mms partte:tbldc; cr.te
m ~IU "tfpoIlUone: que: cil (da fftJura. '1 mal""
ebtuno fcnfua:'tsUquaUe bolot grauattuuG CIlS t"mole partiG'
ntUS partUi ta.ctd:ptopte:r qUCln labta. otis no
'lc.et "bt ca,!f\! nc fpafmue:eritbolol in parte: c6tracta cum no
adlnuicl flbi obutant:fllL'7 naturalUcrobu"J.~
cumcnto dia fen(us IUt~ parne.Cognofcct cttii c~ alto factUtcr:
,
rc bcbcnt:que btfpoflno il medJds ro:tura ap~
'J crt q>faaltue rcddUusparr19 ad RUt naturall cJ:tlfloncYd coci
penart confueult:buo ficnt pllndpalitcr. ~tt
tr4atonc ("!fa ln altera parte fl6llllicat partes fana: 't t>tfficllts
rnoponewr rcgtmen ob(cruandU ln blcta gene
partef1l CGra:ql fi pare fintrtra fit (pafmata:1: tra~lf c}:tldendo
raUterquantliad bebtthblattone~fe;t rer!ia ' "errwsbQ1ra:bertra reuerttfadflldfitlinaturall.$l\'ero fin'
medlde nO' naturalUi appdlataru (ccuodo ponetur rcgtml per
Rra fit molUftcata 't cO'tral}c:tur ad oppofitfi:rlic bc}:tra e}:tendc
htcdidnas in afu ptO cura fadentee.cr~liue tamlvtt,ltter ad
tur ad fidi naturall:'t Ipfil fintrtra rc:dllcta no remancbit tn tltq
fcqucntlacrt fâcndUm: quod llcet in tottllra fadd %lllquoti(9
(uo naturalt:fcd Iterato ttuet:'t l?ocertfi6nfi fu{fietle ad bcdar~~
COntLnsat "rri~ partem dus effecgram l'bl.f."na fit paral(tt~
da:q~lC parsat fana:'t que ~.(I:'lboctgitur tntcUccto l'entell
ca 't moUlftcatap:opter mufculoe tlUus partti cffe ab I}umtdtta
du mtad pdmfi 't pdndpale tnllrfi nôl}abldo côfiderattoni ad
te rda~atoe:'t altam partcm effe fpafmataln plopter mufculos
tonura:q pUere poffit: a fpafmo bc: ficdtatc:vd e;t apoflematc
ctdem apptopdatoe dTccontractos: contlngtt ramen fcpe "bt
colhplefoœ.tluo be qwo\'ldebatUf fl'lCere mlttoné .t5ar.t{f.fn tcrtt
\ln\1. ta.nÛrpare fit'~a l'cr nocumentum tn ca drentfaUter e~~
r~m:qm_talee rarltrlme fiunt:1: moztalcs funt nO' multo t1?e bu~
ftcns:çr talnen alla. perefactd a bebtto fitu ~Iammoueaf.€'.et
ratca:no ficur efltrta:plo qua nfic fttcôlultiltlo:qucta multo tl~
'ptohlde tnurtlluftree antlquos medtcoe no modtca e~olta dt
l'Ole \Jurault.Ertt erso t1fl rC{Jtlllé noftrum tn toUura materlalt
bllftcultae: vt tansftur pzlmo conttncntte."tt'f.cap.a aafi:'t ab
pédlte e~ paraldt 'l'cl fpa(mo matcrtaU partbn fadd. Et /;lie bc
liut.ij.fen.urria.c.plopdo:an.(.paro apparéter tona btcatur
cafu fufftdat.€, làuatli tstf ad rcgtmen obfcrutf pumo rCBut.
tlTc~ra.all alla parG que tana apparct:quod ntfi (datur no po
sfjalts:vt lltt"clinatto ad calcfaClcntia ct e~tccarlua.ma6te tfi
~tftfetrc medtcue:cul parti tadcl fint medtdnaapplianda:Yer
tn pz~cffu port.~ltl.t)tl!oucnire potTuntcncantta ij1 a [pdnd~
t Bratta vna para faeld para elfd paral,tteata.: aUa parte fa:::
pto:qni il ptindpto mecado nimle Il Ôcq ua ta materla pcr btge~
fla CtUtéte:qmtfi para paraldlata cadcrd (uI'cr al!,d! 1: obedt:::
Illonl fubdle altqfi côfumetllra lVofTum tcrrc4 reddctllrl tn ba~
rcr \lt mufeuU partie (ane aUqllaUtcr vmue radicl catra !?crcnf
btllbue cduatont. J n Plouffu autl facta eqlJadonc tnjmatertl1.
COnttlt{Jeret parté fani c6trabt 't tOlquert:'t fic egra apparcret
nô erittale nocumentli fn c~t"ado:Yt pa,er côlfdcratt, Et trtllm
tfanll apparcretc6ra!'t I}oe cft qm pilrtce fadci tencntur fil be:::
cafi.tnnuebat tadte bne :SutcUeClmdatcrtii.c.pzopdo fatls %ld
blto fitu ptopter naturalitcnfionll1lu(culolum vtrturq5 parttet ' p:lndptfi cure di btdt.Et non bcficcetur.f.toltura a pzincipto.
9U1\1I((t appard quke bfctarfiparrium:ert tfi opcratfo mufcu~
ai e~iccllttone melUs et pllUls coUibilr4 «,cr $It t6tturdrœ te
~~~Ii 'triUf~ parlia factenttu ficquidccre!llant cntm n'lturalt:::
rem 'le(tto~\'t Occltnù"r ildCBUd4 'J nccff.Et llccamtra IIItusfie
~. ",ufcult \7trtu(<Jpartie tc:tdl:no (oll pcr ,trtuti eo:fi:quc fic
côllructa Inter ouo folarla I]eble fendlra ab otl~nte: et mapmc
t Ils fltllltas tenct:fed ctta pcr oppolldonl eozli:'tcontra Opera
tipoze I?rcmis:'I tlpole quollbct ncbulOfo 't ,'to(o. $tt cria mG
l)~ eozli adtn~tcl:ttavt.,na pars n6 tb,alteralPotEttoz ln cotra~
dtd IlImfnts:tmo obftura:"t volutt lt.fie 10co allcsato pdmG
Il -Odo:'t fIc CO(cqMlter di altera pare moUiftaf: tUe pare (anll
cott.di Sut.'trellqutt1.cr~lItdB bldft ""cftm beberc: "t cauc'" '
.: "abiec6traopcrie tp(a cotra~tCllr:'t moUiftcata "enue tUi
tur a vento ub.m fri6ido tmp:tllllte:qlfllumtn RUere (aci~ ,
r,umo:ee.$ed rc ,cra.,tra~ caufa bebtUsefl:mi pllmo no ml,..
nta"tctur.crcollttnstt ett~ oppofttfi:"t b«larart pe tTeUdctrco
ntclUpcur,' ll"pa.re", (Ont~Uccull'a:no", poccrlt confe
n&Jo {bIlle camet4tJau(a vndt~:et lumtnofa. cuttlltur ,cntus.
D
,onCJ.Jo.WBlIl.bcQUdt.
,
'il
�~Ôlt(iLiuÎ11" x\'ii ·'
1fb6t ett« catefJcrl Mf c:fH\fttt.euroml\ttbu0: vt ma.nifdlu cft.
5lu,rua ctlJ.l)umou'i. 'til il.:ptllt.clpto fit vtrcndija:in p:ocdTIi di
!Co:po:c molhficato 11.0 "1dcturmuldi. afflccrcpofTc. /Cr~do iSlf
tti cJariffimo ~cn.ttll:Q' ql1l manmfi ~odic~erdtu(i curartllu c6~
~}It IIJ cOlltinue fpIJMo ll'lall:lcat(!ttja Iluc gargarifmatibue: \7t
"tdcbjtur:1 Illd~celta fo:ct:"t ab allantlbus taUa continua e:t~
puttlo appar~rct:laIJdabllc fuit vt iI~ acre obfcuro: 'ttn camera
pbfcura mo:aretlJr;cr €auiJfitgtf a. frlgo:e t~e ~1!(lt1ls: 't ab ae:
rc quoJibct I]UlJltJo 't upo:ofo;f(ue l)ulnmatluo:jJdco tEpo:e:
dlatia pctpuc.cauendû d} ne m.o:cffub radile lune. f,Ugaf tglf
qfioltbit açr àlidus ~ c:ti~eatJuus.a Il no f!.lcrlt talts natura.rr
jn.tQc "l!clt1tsllat artifidaliter cCi cotÎnuo ignctncamera 't fut:
(UllJlgija faethrs:apponido!/1todtdt t)e pall:ol fd.Cta:ve: infra (uper
carbontb~a.1,V.lltlrrl}e:tl}uris:nudf\1U1f.afia.5. v·Sarlof.lIsot
~locaan. :).j.c!i modico rcrbentine fiae: patta.€JJn obis aCtr nt
rcgula vuuitenturcllnnct' cibitnfrigidatiul 't ~uml'cta"ut. et
boc l1Jodo ca~cndu ett afrucnb~a aquo~t3:'t ccrafltl : mdon ib!'
plullte:'l !>utufmodt,«:l1uê.lû eua a dbarifs \1t(cofum 'lgrofTum
ba ntibue n'Jtrtmcntli.et Ile C4uldii:cft a cibia De pafla:'t carnt~
bus omll{b9 ptnsutbue:mufculolle:'t ncruoll":,, p:ccipuc·a.gno
mm:" "ttulotii plopillquO:U gc.ncradoni. -g carco ctiii" ab ant
maltbue nmgnlco:potis't lI1a~lIne anttquls:\1t bobu'3 ma.rimc:
tri Il ptfdbua magni cOlpotie:"fquamta cartnUbue cft p:cctpuc
t,abenda contincntla.cr Sb accto cda rin\Jularlter cauel'ldum
eft mapmc:tmo c~ co quod "tnfi mdtgeftû tra"itur ad neruoa:
~tnllltlls mibtls frtlJldts accto(atur cft ln cafu rClJularltcr "cU
di:ltcct ploprer cô(uctudlni ob(cruandii:vclalia acadcntla t-é
bolote Ilomaci:'t inflammatione mlracl} co parce vtt tamen ait
quottes \Ir nccclTclit. Ct'1~:o rcgula i\Jltur eUgiitur ctbarla. ad
aUd6 ~ accCi t),diniitia.ft Il ab llut02ibus lit p:lndplo "utUIl
motbi \IrqJ a.d.piif.inrcrdicanturc~tccattlla:" (tta5 refolurtlla:
l1e fllbtl i t)lfToluto grofTum infpilletur:3Jn (Mu tii nollro .pptcr
btutur. itati mo:bl:tutce:tl?tben pofTlInUzt flnt in cafu nollro
.«ara. magt@ el1~ta.ett 19itur panie c~ frmnell to mti;-to alt~
Cluallttrfurturatu9 mo.!1cc f"litue:(utftaetùrr coctue:no taml
comedatur caUdue:ncqJ poil trcs Dlca.JJ nter carnca lauda ntur
cames caftratt annaUe:cttponCi:faaan.o:ll perdicCi: turturum:
flmlUter cames auUi. montanart1.€arnee leponne in Cil(U funt
tln\Jularla {uuaOlenU: tptedpuccerebdi eOtÛ.c. ,. ltiverificatfi
cft comeijloni capttû ICPOfll 1j>tfi poffibllzcll'vakre:tremozi mi~
b:olli:Pl'ralcfI:perdtttont (enfue:-tmotuB -tt.l0ua qlloqJ Ga 1It~
lJaru nô Indura.ra. aue perfe.fiue ml~ta in l'iuarolo cfi aliqulb 9
l)erbls:t)c'qulblHl Infra.:ftne ca(eo no (IInt pudpllt l~ocullt(l1ti~
ct"'}1l cafu "erbc c6l1en'ltes funt Ifopus:r.thJla:llta iozaIJQ:be:
tonlcà:rotln.arinu~,tua.llnguLaritcr"erba. fancttpctrl: 't I}rnl,
28locUa ctiacarnlfi :audablltû:tlequlbus fup:adi pane ln bis
cocto:"cf btodtû dm1l rubcotli cft dbilrUi couenicns. crJJn ter
fructue va lit lludjllJ.c a!1'atc:pinee ptcparate. (.tt: mfufe ln aqu~
tcptda rel1Jo~q. pdU(!ula tntcrtole tandtm enccate tt Indu"Bte
cum 5U«"" ro.Jdi tncdUs~dCi cil br fiftiaa.q ue ~tia pa fTc (un ~
'n cafu conucnlentcB flue ante ctbll",:fiuc poil fuma ntur. cr~lt
Und! etIQ vtnum vt fupta bietUln ell:ntll necefTltilB fuenf t)clô'
Sa conruetudlllc:vd nOCUlnCllto (lomact. flàuo cafu bibatJ"tna.
mcdlocrta:'t tn copctend fubftantill't rolot(:mi~ta tamen cum
taqua mdUaln "~mc:'taqua 5ucc"art huftate addendo rln be~
coctlonc parU ifopi:"cl falule:"ue nucifiulIf.€er Il \7t blctri cft,
"cctlTitas non (ucrar tn potu "tni:laudablllo: erlt loco due po:
tus aqlle mcWs vt btetum cll.ft "ee (uffidant lPtUl11 ad regllni
~ dbo 't potu,Stttfi obreruatta ln potu "Inl Il coJem "tatur:vt
ptlue norabtUtcr cOlnedaturq, blbatur.€UJrc\l motli" qufctes
buutter blca,"ntp flngulll bic ail te dbli couenle Vf c~erdtlu (fia.
(acta pdus tfiellap,attonef'upcrttuttlltfi comuntum. mOIl tlattn
labozfo(um vr fcquarur inde lit pflraa.ft fi no poteft fiert JXdca:
fiat equcs.e, Afotee tien n4 pot ptoptcraUquii ciimloco 1}lIhllJ
fiat C:tCFdtlu:q uod cfl frtcatto Inlb:o; tnfcrlo:fi ptlmu. t)dnde:
(riaM fupertowm:"t rpatularfi 'l btacJ,!o:fitbc(eendendo COrl
fcqucnt" ad tnfcrtozamon tft liatmflll6 flmplldterlnanlto: vt
l)tctfi cft.Eft q uiadnlod~ (~crdtI4 tQCJbcbtte q ulette factfi mad
me IncouetUla:qt tncopetirt rJ.?c flat:tra qUtes fl oppollto tlpo
refiar.JU crerfitUi tipo:e Debite quterie,factfi cft nlQ.~lmej tncoll
UCl1lella:vt Il ttat fampto clbo be re,mU" ma~me labotlofum.
cr}n fOmll" 't rigillillltrcjJul1l:Q1 vtra'l$ ~e fnodo factll c~
(Upcrt\Uil nount:mode,atcafit faaa lUuBltt.S!;tt tamen vlgllhJ
ampUo: ("mno:"a. f.ll:tcmpote (Bttltatte (olchat bOzmlre. vUI.
boue \1CLt~taln futftdt 'lit bOllntat tBnwm. "iI.!>otla. t::al'det
tamen fOtnnCi poft dbli adtnlnul:I per buas "OtIS9:" bOtll1lat co ·
fr~1I8 rillltlJ.Cllf'" baJ( l~uiro. :A'~ o~ "" ~o~mj~JJaull1.
c(l,
,
Ullhell, Ilga.con(uctudO:"ct (otte qua.io tic noctcbOtmfrenô
poteft:qu.) c.. fu cO .U t;: (;lltem Uccrct:" tune tlO:mlendu, clTet lit.
obfcuro',,:t.t.cnua cda fil Iloc:abllttcr coopertle "t manlilusl?cdt
bu ; 't clTet bo~nttend\lln quodammOc1o accubando l'tfuttfcntl
tia.i3.t:I.11l C;l ntlClL'.4[ S?;i'l.gulaettambic babeatur,vemrts bc~
nmdllm:qllontal1l1pflus inanttto cil: mllltuOltn cafu ploffcua.
Et:ft IlO l' )ttll I;)a ben Il atliriJltter I?abcatur arrtfidaUrer c6 fup
POlltùllO ct IIldlcfacto:"d radacc blerte:vd aUuralto ll/mulS;
te "cl Incldte c~pll ttlua.:lluc c1lllcri facto "Unfra.1>' .blet/e mer
curU.lte aîi '~l).;.furfllrla frulllClltt:camomtlle afi.11). v.rfopt~
fbcMOS afi.rcmam partcm. ro.bulllan.t In"na tltula aque\7ftJ
a.t. "ip>lr.confumpuoni:odnde Dicta t)ccomonc faeta tlccolliJ
tura fumatllr Itb.i.\1.'taddatur cafTicc):tractc. 3.;.mellis cocti i
b!pUratiJ.I. \1.rmplgrc:ll.t):pedtt ad ma\Jle 'bmula ndum. 3'''.
cu oleo comUIII:" rutQc parum:'t fillc:qllod fuffldt1fiar dlllac.
crJJn pafTtonibus \1ero animaltblle rnftlda:'t ~cQemie ,anttfd
appllcd no a.1 a.scndIJm:vd (pccula bUta plurtmum nocent. j1J1$
tendere alltem" tntcrdum l'arum lrafdeft tuuamentum:
(uffrdantg,tum ad regtmen 't t)lCta parrtcularium.4racllaut
rno:bus ctUlm ciro mouclttur:'t net" Imts anriquef qm due blUj
rumitas r~dditCllm t)lfftcilem ad euacuandum:vtpc-nanturrn C
diane 1II cafn conf-rcntes.crklcrlf elltamivt rcfcrt aafIepti
010 cotlllcntts:qui btttt fc "adlfTe fmea:quo:fi qUClrdam lnuaa,
to:tura.p:.annt·; 't \1.ltos.~t~, 't nullll", c~ nUa e~ co nocurncntu'
fulltnucrunr.at tamcntn totu5 rcmoucatllr fuppollta. commll
ni t)octrina mc 1Îco:n:ptlnili. fiat roUus (0:1'0119 eUACil atlo p:e
dl6crendo ma tcrtg.l)Clndc ad pa rrlcu!arem cuacuattonemJ111Ji
terte:qu.:cft Clufa conluncta nocumeott "enfendum crit.€~I'
tgirur otdo talltcr:quod fi co:pua fucritplct!>OticuOl cCi tlom{:;
nto fal16 Ulnl9 intotovcl ml~ttOne !>\lmo:um CU5 fanglllne:trie
c4ucnt~"t Il ~:lnctplo fiat flobotl{omla leuia:tamclt t)e l'ella bIJ
fihca co muni ntGra fl11 cp ma lo! "cl minot fuerlt plenttudo fllf~
fidtfloboCl?omla vcnc (Ol11un 19. mo tami fiat ail quo modoflo~
bot"omlll nlfiplccedellte ventrta tnanltione CUU) difteri:tlc quO
fllp:iH\1d m~dtClnalentttuaper (upenue ct!?tbtta e~manna"d
cafTta \tcl alita Quiufmodi:quc ramelt adcafum pltncipalcm nô
cOlUlcntllnt. cr Lon(.tqUtnter "cnlendllm crit,ad euaa'llndtll1J
matcriam "c((.tutem 't altquallfer:ptlllB tame cam ptcparadO
e~plllflonl Cum l)t~elllrtts:"t l"fra. .Ille[ .ro. ~.{f. flnlp1 De DUIJ
bue racHâbua aneaceto.llrupl bcftlCadoé an. 3·v.llquarum bC
tolU.y(opl." d,o:cc.I1". 3.if .mlf.pp t)uablls \ltClblts dariftatur:
'1 arol1lati~ctur cnm mOdilO Ilu(l(muf./(onttnllctur tflefirllpuf
~ota conucnlcntl Arupo:um (umendo qulnqs vldbue. ~o(l (II
matur medtcirta \Ir Infra. '!J..>. \1.\Jarld dcctl. 3.ff .$'lcott: ftlcado'
afi.3.",faltfgemm e. 33.11.~. \1.tnfllnJanrur in o~tm dIe fqututtcO
't aqllio bcronlCt: ~fop .afi.q u". fufflClt: 't facta '" fulto ne . per.~
I}ozl'la fiat colatum:cut addaturcafTae e~tract(:byacl?atoU(OIlI~
sn. 3. 'l'.b~llfenlConl~. 3.i. V.I1U(CC:" fiat potto:fumarur"t rdlqu'
medianc fum! rotent tardando lauatluulh per."j.~o2ae: (ladO
tn camera obfcqra 'tc.l!.aullttuum autifutt fumcndo. 3. vj;aque
b«ocrionttJ a((rilln rub.cul11 ",cdta.3.5uccbarl rub."ct fumaI
tic aqua I11dhl':pollca tardetur p:iidWtn per .vi.t,02ae:\1t(lIp:il
be me,Udnat)iwlm I:fl.(t"Con(cqucnterlfta facra mundlffciltto
ne ob(eruaurnotabille canon tlomfnt aalla loco alle6iltO: ct
(unt v.crba dua.ft cft ptcltlCdltâdu5 ln tll(poflrtoncto~tura: q'
ft conthtjJl1t fenrue pacicntla tllrbart:'l co:pue cfTc ponderofu'"
"Iton agtle ln flll'è moUbus Debtt purgl1ri:fllpplc fada pur~iJ~
tlolle commllnh\1t fup:i! CUIn blffictU purgatiolle.l.fcr:tf 't Il1bo~
rt\lfa:\lt.f.fupple pllllllla pceufo:blo vclferaptllo 'l fTmtlibUr'
et addlt. !!Jct! fi (OfpUS cft fm t)lfpo Ildonel11 naru ra lU. ("PP
bc IIStlttil te totllla:'t De Inconcauttate f(nfIlU5 .~unc (ft (dell'~
q pafTto cft fotum ln 1110 mcmblo:qllod cft 1efum tn pa rttbue ~
ct~t:'t cmpus eftlbcne mllndiftca.tum:" Il Ol~ Debet Incnrrere lit{:;
q u0d malllOl:nlfl tllud q uod p:lue I,abllit. ([BeM/Ol ,ft rarn'1J
q qnl ralte D/(pofino matime fouctllr:'t conferuatur e~ tlcbl!lril
teccrcbu ~lImtdltatc ad Dlctila partea catt,arrl5ante credo
dabtle fOlet cttaln e~tfle"tc corpote (aria mUlldo:qllod cogno
turet re,[tufuperlua all(\Jato:flfilltilUqua palla pfllularult1
4qualllt{Jula tbdomada. (alt~m bla (IIntlltllr vna. piliula gtO a.
::;).\lnlUS ad conrhmo (Crcb~!.Im mfidtficalldum 't confoJrandll~
ttu~ Dcfcrtprlo tlat:"t Infrll. 'Gl.asarld dcctt·S.if.fllcadOS Brt
dtacolt.afi.5."nurlfmuf.rut.l1fi.~. \',("01 (rtllpo tic Iltcadoe 0:1
mentur ptuulc bol1a:vt fupla :!.iludo ctlam ficrl cltflere:'" fhPZ~
(alttm femcl ln eb.iOlul1da:\'cl bia.€"Clr,a "ero perttnc"rhl a
cQufam CO"llInctl1",:'l fi pl urlma Infrl1fcrlpta COl1l1entont Bd I!
(ccUOnel1t (ure telmen DIClt ll)cfue,c.p20ptlo ad p:lncl. acrua:
GirG-Qrlrmatll,tulI"jp mc<ttctnlo p:epOnelldil' f"n'f"tI1 cap~,,,.
1",e
'*
4
lll;d
lr
,
l'"r~l
...
�,,"rsifs;di ant\'tra~ (uactta.ttua.cr~audo erG~ dT, pa rtb
~lll~rJ~ fitda't ficri p~hlJ.o1lllrsartfJlla:"tinfra.1,V .lJ,Coti ~ Ili~
'~do~;ruurol1lattc~:ro:ifmarlnt:nI&C1(mufcateafi.~. if. ma:::
'16;llJatolan~aij.5.".tiM bccoctto ln
bebita quantirate aque
~r~ildconfllmprtonetllquiltti:bclndcin.3.iif.blCre becocrto
nts addatur a~tti. ~.\1 .mdlis decri:auc o,tlmdUs. 5.j.fcmlnis
fln.lpu.;,~. ".llJJfçc:'t fiat inde g.lr6Q.rt5a.tio in mane Il:omac'!?o
1'ij.Cllo:f~cti6 talllelJ cuacuatiombus cômunibus. (['~audo
tllalJJ !jeri c'lputpurs,um:\1t tn!'r.... 'f>.> ,(ucd radids bIais bc~
purarq.(j.aquellldlts. 5.;,\1, bccoctlonis nudfmufcafc.33.
111IJel!~.ail.5.\1.ml(" 'Uepldu tral]atur per nan~s e,tpurt)an.~
do;~ QOC b~ebua eda continuerur altquibue:aliquottcs rame
tntcrpolando.~audo côfcquçnter Ilcri IlcmutarOtta e,:lnfuf
Ilatione dcbotl al.bcquo btcunt aafls 1: $crapto: (j' ,!?aber
hltrabllcm p:opdctatUUmnan,tur bllO grd.na.$cd biele?la
na fpcctalitcrcp bwcttert flJbtilttcr'tpulucri5lJ.ri ptr pannu~
tirtcum "blfTolut ,Ci aqua.(.niatotanc: "Intromtttl tn narcs
per nal1:ale.PÜ:ittamcn Ipfccp aqua bcbct dTe ma que t1t bb
Itllata. a cill:erni~.1: addit cp multt conualuerunt c,.: "a, ~ura
facta ,na vicc.(['~otcrt etiii ftert tnfufulrotUi cômune e~ IJrd.
njs ptr'frl:1 plperia long' an.5.V .aalet cdii afiat malltcato
rtum:vf tntra .. ~.ptp~rts lonl3i nllctfrnllfcate:acott: malltds
ail.~.j.pi!ffularli.J.it.cu tUodi,o cere fiatrnalltcatotiurn: 't co~
rtnlJC'fpuarurqllodad 09 llutt.o;Olltnit edâ fl rdlquo toto tl~
POl~:~ 110cte t~ll(atur ill oze nu,tmllrcllta flue frurtll dus: flue
teneatur mtrabolanus ntger :fille kebuills: Il ad idem tendtt.
€:(.auJo ~tlâ fiert IlupQâ (acü~t coopertt9 oeulte cCi boblce "t
.nfrll;~ .fheadoa matolanc:plIlegif:œ.lamentt: oll~ant: ro~
~1lJ.arhlt.an.lj) .j.aCott.3.j. l'.nuciflnllfcate: macis: ptpcrts
lost.afi.;.ij.bulUatU omnta. hl aceto aliqlltbus blllittontbua:
port igntantur Cres l'cl quatUOt lapIdes "iul:'t fte tgntti e~tht
~llantl1r in vafe:pollca. cooperto capite rcctptatllr fllmlls:\?d
atlluPQa ..et tdem ell:'tcôtinuctur:qt flngularcdl. al: cha
~abtda puctpua cautel... vt flnsula bit fpccllletur tn fpccllto:
cOnllcrcarur f~ reduccndo fadl in bifpoflttonl naturallote
ISa.ndo côf'Queter di plllma5coUs fm flfllm conllcn iendote
P:tlta tamUacta tnunctlonc ci.rca partll~fam: quc cosnofcif
: fUP1'ldt~cte:"t ifril. ~ .olet coflint:~lri la'lrlnt.an. 3. ".olei
cliUo:olct batfa.an.5.if.mtfcc: 'tflat hUlnctLo. f[~alldatllr
cU~fJnsulartter a ttaflemplallrCi qllod fit fi bccoqllanf tal'1
nca flltJCllr,s:"erbi sratta. cap~loli:vd lcpo~Ji: 't cotcrantnr ~
Ittifccantur di olda "t (upta:'t a.pponantlJr calida ("pcr lodi
:adlHr Ipfc:!V tfiadl mcUo:'t malJÎec~pcrta_'Vla: que reperta
tllr ad Que mo:bû. f[ E-t PfO ln rlflone eda cofozta.tionta cere.,;
b:t ptcdp"e 'Valet aflllnatur tn mane Il~qUi}ndr~tl n.ud~ co
f((tl~I*J l'l!ac"tI.a4 (1I11UltUr i>NcOtt ,octltt "el•., 3.condttfi.:
~tIl,d ~aIJM tntClJtionC "illet plirtfo.rcoticon.bra.mufcIl9 cria
,",uJet"':'t amarije:1l?1IIq(mocij ctij f1rni,es.~t til I,ablda ad~
ll~rtcntiatn, t~pOle caUdo:qt \lfus ratiû mcdtdna,rCi calldaru
bzbet ,fT~ cn. eatJtda" IItcnfllra.f.r tlla futftdanttn cMu ptc~
fltpports partlclllaribuiJ factclltib~s ad con,foltartonclll:1: ad
Ittllndtftcad 9nem ccrebd:;>c fr. Cil~'O Ile ~aFltls:pe,rtllilrtonç
facclationibus:'t QUiufmpdt,
I
€'~'o ~ecti~attolJ.erçlltou~"da..
,,
.'
œ
€(onfJUJJItJ.":"'i(,
~(po"tto be qua a'tas ml/]t bi,:inis optlme copa
tcr apud tn~tCOtl PlOp,tp 1l0llltn e V9 cafur rcctt~
gatlo.,nilm e~ moru ""l'Olle "cl ,(ntolltatte dalJ
.
fe interConCilllitatlmcanblolfi mufculodi "cl fal~
relll "tlOfOlû cU fcn.flbtll naturalt mottt parttûe,t~
IcrlOtli:nii matcrta ,apo:aUs "cl vcnto(a in mébds llobiUb 9
Ilcutell: ccrebtfi:non porcll: côdudt 'al'tttnert vlolCl~tcr:ne~
in Illlbtia tmrts:f1clltfuntofTa! potell faccrebtlatattone5 vcl
~ncnllonle,t cofcqllentt (oUi dl1l1(ula ln mcdife ancmbllp; be
qutbUI3l)lctu cll::factii il~iMna bictfl tn parttbus fact~,:m~~
1=!ntt ctrca.l1~entfi."t jlli\ls mt/]t bi,ttllja,€, t:~}J/fa. i gtt»r Plb~
:paUa !}qtus t).OclImclltf. dl JllllltlpUCiJtio "en tofJtads III !ni
ct:ta bictia.et qm "cntOata9 a blminutp ~Udo n'lturaU plt
fi Plie s~nctatur:jd,ir,o omnta~ij4~ ,,\lturale bebtUtantia
IIltt~tJraJ'IJtuspcrquc"dij6(n~rall modfi bcbtUtandt bt~
g(flllJ~;\llJ4e no rcddJtlir ~irtlls flltftdcne bcbtte tcrmtnllre
( IIllltdll ~tS~tbtlc:n~~ npolCtll ln iletu tltgcll:tonie cleuatfi
t~rClJnbtUter rcfolt,cr"fI! ande pdnapaUs intltio clrc,l ble
hb/Jlnerub onmtbus:que bigdltoncm imp~di"lJt: 1:
t c a q l1e ~d btSdlionem faatlnt:'t "ourit !ltnd(i ~trçil par
,c:rla4~tctll pcrdnetc.ll.Circll mcdtctnatta. pontn~llr queda
~ 0 "~till "J.Iltcrt~ a.ctU cOUllta ln mlblo le(0: 1 cOllfonllll~
.,:rf1
virtlttl mlb,zi partf.cularis ad PloJ,tbitionllndlgcrt/oltfe: ct
mul~pUcattOnla \ltrofltatta.4rICirca erJ30 pllmû qlliirum ad
btcca ~uendCi cil ab omnlbue:que bi~ont repu5f1ant:'t f~db
do beCisqueadca.putcuapolarcfacllit:neccrebzu bcbtiitaB '
do 't,cat~arrl,5iido bcotfum fit ca noctl".!.lti..:.et repllglliida tli~
sdltont funlllt bllpU~t t:,tfferè,!la:qucda em flint repugnâtta
1 btselltonl conupltta:q,tli no fUntbtfftcilta ad bigcrelldii.et
I)cc autqt grofTa:autql "tfcofa.:vcl qt friglda."ct nô côfuctll'
"cl abof!1tnabiUa,:" ~b Qia omntb9lll ablltnldCi,e~ph sratllÎ
tll plimts dl elliradu e~(rdttfi tmmoderatCi:qules irnmodcra.
ta:fomnlls 'J ,Igilia. immOlicrata:1: ma~tme (lIp~r replerjollt
't Qulus generis funt palTlolle9 antmales fil perfl Il e "c. $Ullt
eUa biucrflratts ctbariOlCi incade mlfa:nnlfepl0IogatLo; et
abomm mata malltcatto:'t fercillodi malJl1a interrllptto: ct
lpfolll tnoldtlJ(lta fumptto:pllta.grofTotll ante '(ubtilla: nUi
c.ttllhecOlpOlc mllitum famc\tco quo ca(lIltetrct: 't fimilifer
multa potatto:1 plcctpuc tnttr blla~ comtlltones: qfi.f.btgo
cil: ln fiert:immodcratuscottua pdpue (lIptrrcplttioll(!n cil:
be ma,tlmcnocittb9 • f[11'1o tll:dlii vUo 1115 Immediate 1'011 ct~
bli bo:miCdfi:nccIlildendû.cU \'cbemirt antmt applicattone
circa fubtUta 1: fpcculabllia:nô cil comcdcndfi nill ptto~ dbus
ftomacQIi c.tiertt:quod fcicture,t Ilomac"tlcllltlltc ""aculta::
te:~ e,t egclltonle emifTlollc:"vllnarU colo:atione: 't tan di Ct
.apperitu "tt)cotc:Qcc enim omnla ~t!Jtllionl cotrupfit: 1 rie
,o(cqucntur flint blgellioni rcpusoâtia:nô q! bifficllia ad bl
serldfi.cr:aliqllid l6Itur pzimo fit~ttfl(tle ad oi6crldû: quia
sro fTu5: tJcJ,lt ~ames boui n e:ccrutne:pa n,is a ;Im 9:'t Qmôi: l'fi
tllmttrl,bebq carnes ola fal(c:flt'r plfcce falfl:'t carnes afillifi
f1Il1ellnfi:'t magnOJu cotpodi:pzecipue antiqllotCi : 't (pâltter
falfotu;" ~lIca aquatic( \'(1 oaludofe:et eriii oia goa le6umt~
nU.13.ltqua etia noçlt qt vifcofa~\1tcarnca plnf3uca: 'tcartda
6inoft~~po:cint:" ptfcce nD fquamon:ma.~i.me "abelltes ma
gna ")lpo:a:'J.ppter tfl:a,âm it '" itada funtfercl:la bepafta:
"t laga na:tllrtc:~ ra bioli:" ma Jime bc pall~ \1Sima. ;p ~oe
cil: cauldû a CartO blJ ptngllU1: vi(,o(o:~d but/]r:.ofo:'J turtd
li s facds e,: frumito 'llactuntmaltfi. (t' 011n t cria "itâd~ ct
barta fua friGiditate nOcitla:"t funt oiagiJa frllctuu ~ laaucc:
't pottulacc:1: t,môi:-t (lcutilcctCi:limonel;l:Ms.df:pdpue asrc::
'hu flr,a.:niti modtcaq,titiltetn fapo:tbus aUq6.0Citttiâ·*
tddatncofllcta. ma,tlmeabomlnablli4q,rutliq3 in fe bonafue
nt.«r~etlii.p rcs~la obferuiid6:qtSnô comedaf\'.f~ ad fam
rjtatl~"n no cft db9 .til bon 9 cin no poffitdfld mailla .ppter
ipl1" masnii ?ptltatl:qt fupza. dl no p otcrtt vtrt9 ~abert COI/~
nlle ad btse!ld6 bIilCi:,!fi t'e n recffita te mA ligna btf. J;t c,,: ~ts
tntdlcctla copte~ldl pot:qb9 dbarifs\1rldCi {lt: oz qG<.'. ttdtat
tri circa Qâe parti vt ,pI,ibciitur qcll~ cllapotatloné ad caput
fadjit:'t quccerebto 't ncruta pzeclpue n odt:nii ab Ipas mem
b:~ n~r»ofa l'epcndc:ntt,ii I}a bit. ft fltnoccnt btodialla pt«t~
pue t.,.f,ro:'l ptn{'SlIta:vnctuofa:'J "Ina pottnua qtrccCiq}:ma~
,:im,e a lba:ltcc,t: viJJ.a ~tla mtrIdi ~ebtliu aqllofa (tnt nodlla:
tIcutacetum:quod inimlClIJll dll1crut~1 mcmb2,ia nmlotis.
cria :;littcr vçnteo.dCi ell: a.d matcrlâ ,"a.gts di medtdlJis.f t
.qTÎI b~t\ita9 lit bicrllm~(l mll(clllo21i" nertto(~lUm NPldtlt
t1a 1>5 ~ c~rww~ nuc~:Q m~lna fadliterJabuntllr ad ""lI1i::
dfi ptcTna.turaJe:J flc rçddunf bcbtJja:lalld.o crgo,liert mundt
Ikarionlc,:ccrcblO 1:ncnrJe bCJllateria frlt)fdsu IiCil.ft qm re
,ctilta cil marertii pttllS blscrcrc i;V .(uarc:J1Ia,:i1l1e OP cme ,"u1
ta replct'one ptcfocat;1I1l :qua flon Il rbltrol cfTc in ~fll la udo
fllml frrUposi"rtntra. 'Ç~ .ferllpt \)c Illcados mdlia r.o(a .an.. s.
"J.aquarIlJIl matolane:bifopj:" buglof.c:afi.~.I.mifcc 't (onti:::
Itll~tllr, \1. \'I"bU9.€ ac~ pofTct(UI1l1 ~i(J1ls (rrup"a Clllil. 3.1".
bccoctlonfs "t Infra .•1>' .acoti.if.lltcados ~ ra bici:pafTllla rU 5·
et
ai'i.3~i.racftcll1llfent.ctnamomt:afi·3.".~rlobalfamj:tarpobal
fami:ro t tfmartnl:an.5.tit.buIUant in fllffld~ntl quantltatcaq
l'fr6 ad confumpttonem tfrtle partts:t bC t1l flllnatllr amut
.clIm (I!rupo.1~ot1h cttam CIII'/l buoctione j!ta cum3 uCCpatO
"nlue cocte:1: "na partc ,neUts fi~ri lulep. ~rUlpts l?!a (l/m~
ptie fumat pil1ula.~:"t tnfra ..,;.' .ptlJlIla~ codarum.::,Mf, l',fctf
,darum.5. v.a (ucrtt I=pnfl:antla vlrrutiec.m o~md!c nmplld
fialtt pillulc,et f): fllerit btbUioda 10co pllll/Jarl/m tetlda rJtm
fll~t bc PIUJllts Jloniattcte W.cfuc:vd bc pmll~ls DC "Icra
(lrnpUeI.et fllmantur l}oza qI/a (IIm l btbCt medletne (ohllillc.
~ollea poil: l?ozMulllat lallilttull111 cU b:odlo dccrultJ rub.ct
,"cdla.3'511c,:l]art rub. ~cqllclltI111anc(umatper..",."o2aG
~nte ctbllilt confUtlonca :"t Infra. ~ . mctrtda tf.~,It(f. bra bll~
glofa.ti.S.if.(['~audo cria an6Ult9.~.bieblls fumi l'on ~n\lm
JrcS' pilhlla~ be ifrafcriptie.'f>.>.a6artd troqfca,t.,.lif. pmu'.
•
-=olJ.l1.jlo.wattl1(.tl~~l\ldl.
(. tq
�ru M;tl!crtt.s·j .llCOtl.~.".rom o):l!mdle fiat palla p:o pllluliS".
I:talifa bicbuslaudo fumi codear+t>tmalU be' con fection e:
"t tnfra.~ .l'tacott. 3. 3.pltrtfarcottcon.3.j.di frrupo De ftica~
doa ftatcÔfectlo. (J:'0.utbus fa cha laudo fier! fiernl1tatotlU~
ad e~clltlêdu materta e~ maJ:iUls facta e~ pipere lo~o ptretro
Il di mod!co COJlfti infulflado per na rte cu pèna.1!..audo eti,a
tntcrdu fiert mal1icatoùl'i e~ nuccmuf.'t maftice:'t pa truli.e ne
?trith;~'t mala~atie:'t in, pal1ii redactis:'t (umat ad g,titatem
BUdllll1,e.€'jJii vltimo ventendu'el1 cCi locallbua ad partem le
(aln. vnde laudo fiert faC(ulos/cu rebua "t tnfra.. ~. fio:û md:::
Uloti:camomiUc:l1fcadoa:arabt.abf~ll.l\o:Uln matolane: ait,
tQoa ilfi.1)).,.anifo:u. 3.if.cotûdantur ~e1To modo:'t pon,:n
tur in (acculia 't buliantilt vtno aromatlco cltrtno:dtat):pf
fi caUdt ponantur fnper 10co "nU6 pofl alterCi.etaliqn côue
ntct fie ri fnficdont partta tltiua di oleo "r infra. ~. olet fptce
camo mtlle:'t taurin i an. 3. i.mifcc.~lilcctetiii ad côfoltatto:
ne mebd fiert pomCi ad OdOliidii "t ifra. ~ .laulianÎ. 3.if.saf.
mada li~ntalia.nt~dlc:ftolad9:calamite:c:olttcfi dtri an.;.j.
gaUemufcate rofa.an.;.v.cala mi aromatlci tl}lIr1a:ma tOlane
afi.~.iI.mufci:amble.an.?v.fiat pontli cum aqua rof. 'toptt
mo "ino.1Ao til "catur "oc: nUi pl lUS faeta lIlundttkatÎone: vt
(upla Netri cil: lteq; poil: ctbli nUl trâfaetis qtdnq; botta 'tC.
(C~IO vn5U1a.
€a:onfllium.~I~
I[!JI
'-
al•• <sa. dll.lnd,",n~ ",.bctonk"r"'~"ed,
re: tcrrel1ria an. pone tn \'tno al. ",coqllCl'fqs ad
rertla par.pol1ea CO[(\l:'t in. VI(.3. bteU becoctlols
ponr.;.;.\'irtdts crts 't bt~Uat parli.poft~a colla:ct:
, ~onc intus "Ierli p,toponedo Intra oculfl.1Jte. ~.
alocs epatlclllbluti hl aqua infufionl9 bl~anti.;.I1(f. ". oim
mtrabolanolCi mlllüeia:abf~ntQif:rclJbarbart:rofil. viO. fcc~
ne:a~arlct:cllfc:utc ajj.~ra.~\'.llltcrlolCi coloqutnttde.s.v.coll
fic, en mcUe bulito cllm (ucco (cni.'t Ilbf\?ntl}ij:'t coUato bcfpu
mato ptO fumendo l'cr os.
tri;:'e bebtlttate 'tobfcuratioue vifus cOllrlnGtnria e,.: fubtttf
panno in tunids e)Urtoltbutl OClilt Generato.
€' ~onfiUllm.~~.
111 cMu bcbtlttatlS" 'tobfcurattonfa"lftla contingl~
tts c~fllbtlli pilno ln tu nids c;ttcrlollbu9 oroll ~e~
ncrato e~ lIlatcrta ad Ipfum, oculli bctluU meblO
1
Plopterbebllltaté parata rccipere illRII,tllln fuper
~
'ltutfatli ab alifa mébzta potitrllnfi:e~ccr(bto.ppter
nocumctri altas (enflbile in codcméblo p:optcr "artola 't dCIl
mct ctuS:plopter que multo tQe fnit facta (cflo in opcratioe
"ialla dufdc oculi:l; in. tQc facta cura.tÎollc reddtta flt pcrfe~
cta: operatto:fed pol1eaplobablUtcr e): Inalirla rcgtmlnta: ct
:.'nr mlllttplicatta ln toto:'t peipue in captte fuperfiultattblle:
'J ptecederc bebtlttate ocult e~ cauffa fUpladtetts:'t in rcflften::
do c!luffa tmpllmltib9~'t ln ctpdledo fllQfiuttatcs talts mate
rte tbi e~pulfe:qdâ cui per paulattnâ cO{Jcl1toneibt con Beni::
te:tandcnt (unt infpUTate ad natllrii pantcult: qlttbusœlllls
l'ltaoccurratur faCIle tranfirct ad catarratâ. cr~10 cllratlo~
ne i6itur buo filt.pdmo poncf vntuerfale regtme in restmt~
'Je rerli lneutrablUter 110bta occurrltiu. fccfi.10 ptincipallter
~d medtdlla~ta bellenlldri crlt.€, t:irca. reghncn tglf tn .tere:
Yitetur omn.t9 e;rcclTua ln qualttatibu9 ptll1lia.f.lrl c:aUditnte
trtl3ldjtate.,Yn 0111 nia Intlfa œlldttils.(.foUa ln bteb9call1Cll~
Iartb 9:'t etialla.t/o apud ignl "et ln I1llffa: Il ut nlmta capltts
~o"pertllril; fell1per cft 1l0Chla. ~ lfattocltâ cI11Idotfi:/f ft aro;
lJlattc:a flnt nocet:qm qucllbtttalle calidltas cen:btu calefa:;
dena't ocul01'l facc't eUapolatlOlll ad bkta mlbla:qut \?apo
reG funt ctl.ufa nocumet! ptopter c:ouerflonlcolri ad matc:rtaf
"mt,tdone (Otri cfi fptrttib 9 villuis f!'lm (Ua vtnbtl~ refoluCll::
dO.€'3111tefa qllo~ frlgldltlla (pnl tnsro1Tando't "llllltdllll1,
ocull tll(pUTando el1 pottmma cà I?ut? nocurnltl. Ellergo C4~
uelldti ab acre: ferodno btfcooperto:t ma,time: (lIb radits lu~
h"et ficltttâ cauedCi dla vito mcrldtollall:'t a bo:.ea Ii:'t ma~
",ccli fcquttur IIlcrtJjonale:qnl a nlballa capita replet: 't bo::
rel!lia pol1ea conftrlnglt:ud oculos Ilucre fade. ~er ergo ad
Ilcdi bccllnet:'t:ld tlperamentri tn cllUdttate:qtS qGo fiert bc::
beatfatia IlnotG:ftlltl Qfuffllln/glCi e,tfccatiufi tlparate ca(i~
dfi (.wu i.n Cillllera:'t 1](( l)C aere.4!'ICfrca dione 't retit/on Clll
(urnarie blœf:cv parcltaa 'tobflinltta.i caJu magie tlluat qua
repro:imo "ltrla Itnltto III ea(n dl: m.1,1:tllle necclTarfa.1Jdclr~
co bl~ttJf)ip."j . partlCIIla apl}o~j(lI1otlllll.3111 oculla PIÙfltl a
b,arfa.l.a flu,tu ""molaU acdpt bOIlCi:Jl0C: cil "abere Ventris
flll~ibtltl:lltiln omnt e(Jrltudllle oC:1I10~fl IIlllterlalt COllcnttp,
Jfcrtm(Jo matcriaa B4 oppo(Jrli.fe ttll fn ~a(" nfp CO~lllt vi;;
D
tria moUitlea. 1Rô fiattn (uperflua euacuatio:qm mtnOtatur
pzolnde mefura fplrttllfi:qnotull1l1la):lma ijltitas needrarla.
cft ptO operatlonc "tflua.crP' 10mno 't vistUa bleuitcr blca.
tur:cp Ucet vtglla re multllm oculoa bebtlitet:nll}t1orntnue,f~
I11nuafuperflun,s etii nocl!t:1l fupta repletloné ftomacl}t et
intcl1}no:fi fiaM51t j~tur fomnua fepte ~otarCi in noetc ~d
plus. et be bi, nullomodo bountatur: ni Il neccffitao fUcrlt:
Clil.f.p:opter aUq uii necc1Tarti conttn~cntta in nocte fufftde~
ter no bOll1lt1Ter:tn quo cafu bOlmlre in mane mcltua cil: ct n
no poft p:iidtum per buas I}o:a.a:'t tfic bO!l1ltatur Î1l cmncril
claufa Ilne lumlne quall accumbcndo capite dcuato: 't c,ttr'~
mta beccn'er coopertle:'t per "nam l'el bilas QO:IlS ad plue.
€i~e e):erclti.o 't quitte fit re~1l1a:'l' e~crdtHi cômunl tod pC1
deS" factCi fn cafu plllrtmri illuat:~inertMo materl.'l9 ad Înfe~
rlo:a.'!RO,fit cn labo:tofuln tta \Jt non plurimu refolnat.'IRon
etlafiat.G.repletloncl1omaeQi: fed cuacuato ftomacl]o ma~
sts ante 1]0lall1 Plillld(f pcr Qotam cum bhnldia \'el ctrclter.
CJ:'JYdl blco ante cenii Il fiert potefl:'l' Il fleri no po1Tlt (alti 10!
co dus ante dbCi Qparri fiât fncatlanee pedib? .~ottoneaena
frcquetea't pedli 't mal1nû aliquarr "Icet' (upplét ill cafu nfo.
~ricatio etiii 't peetfnatto e~pullltJ fup.flllita.tib 9côibua pue~
"t in.4t.13rtft.tn cp l'a ad 1iUe):iidrfi i QOc cafu prm ,pficit.f,:~r
citilllnquo~ocUlO~:", tnfpkere loca fpatiofa:'t amena nlrl~
dia cft "aIde couentea. aidere ctÎii colote "tridi l'cl ad ntgl'llJ
tleelinâte:Uterasetla benefo:matl1s lI1edi.ocres no mtJlur~
el} eouentlG.e~ oppofito Infpeetto colods illbt:'t rllbd 't re:r ..
btlftdUCi 'tfubtl(tu. in copofittonc:vtllterarli mfnlltarCi admO
du nO((t.e~ oppoflto (umut;t:l1crcallgtno(us:'t pulueruterUIJ
maJ:imenoccnt.€l.:trca pnlTtol1eeallimllle~ bicaf:qtS ira fu~
ro:.:'t Iracfi.1i.'l 't}dtqlle l'amonee allimales e~(c1Ttlle facte li~
cct IUllent c~ccado:rfj nocent btbilitâdo "irtuté mèb:f. 6au~
dt_Ii afit mode~tCi ~alde IUuat:bieo modcratCi: qllonlâ abun~
daa rt(j~s pzo cpto (!JCQl ~mas ploduClt nOCet: Il e.tubera,l~t'~
fiant:qm paudtas lacQl~lI1aru. altquomodo '"uat mundlftc"
do lI1ateriaa tp(OtÛ ocUlotCi.ct'.ctrca. dbii 't potCi. pllma rcSU
la. JIn oldine dbario!u obferueturoldo:"t lllb:tca 't mollta p~
ponantllr I1lpt~ds:nUUntcrca fft magna btucrfita.a: qn, Il ef
~(t multa bt~l(rfitaa hllllblicitilte:'t ltipUdtate tllalubdcallO
tmnu:dfateppont beberlt:fed pertpa: "t l? quartA "nlIlS I]o~
rc Vddr'iter:qlf. fi elTct btodiCi ptngue:"d lac: "cl ptuna b,~
ne matura:" Qulufmodi cCitlllia fumunf nô bsimedtate fufti1
pt ctb9:fcd pcr tpo poft \1t bictfi cft. cr ~edida reButa.. 31n ij>~
titate ctbi fit pilrdras tn clbo:vt fnpta ben. cft:"lldc nû{j1 co~
mcdaf vfq; ad flleuritateftante mediocrt 't conm"t appdttu.
€Ccrtu circa qual/tati cibartolCi.attenf oia ciba ria: qllc ot
tJcl1ll1anl retardat:'t Nlficutter blserntur;quaUa funt clbarl\J
cruda:l't'fructutl 't in(alatucia:ma):tmc e~ lactucts que: erj~/"
fua:p:optlctatcviful1l m htUllllt 't bebtlifât:vr coller rradlit.ilU
crolca.cr:accrfi 't a.srdta arâda. quoq; 'tllmones:'t quccun'1'
lunt notabiUs frt~dttari9 flmt "ltanda:nlfltempole ma,tlll1'
cillJmatla:q: tune Ip(02ll1l1 "fus tn modteaquantlrare nôno~
"blt.attellf etHi cibarta ~ro1Ta. 't mcllcoltca fUlIlos wrbul e
tos Beneratla:'t Ilccarn ca boutne cerlltnC't srofTolli animait
(unt "itâde.làUco(actiâ (untnoctlll1:vt camea piguce:CSrn CiJ
mufculofe '1 carnes pouozu.1incs ctiii aquatlc:c "itade (lIr1t.
€alt~da (11Itt et,â o{a,"apOl~tla:vt ecpe:pozrt:(( llapto: l1lcll
"In ~ potitta; "lnl1 s;ro1Ta l>ulcia:fpla aClltc:plper clna mom
~ ~lIlu(modt. \'ndc Il aUqn fum nudTarie (P((ltS lI1aGls"a]~t
Sar.'t lI1actsdi 1lI0dfco cOlI4ndo:fi.cr~is Igif irellectle talY
'lotis a qutblla cil abflinidli fCÎmu0 cOfcqllircr qull;)uS cfl ~rl
dfl:ncc opomt J}ICJn ulta na rrarc.5cd btcuttcr Or pilllie e e~
crua ~eblt~ coctus l'ni ua bllozfi "d trin "Ierti. ';arnea IBlldabiles ant "rcl1rnce salillarli:perdtcG: turtllrle: cdt: cap~lolj:
Bnnl111a agnl:'tcamesillllii ll1otanarum.1~dCCsctüi 1f1..mo;.
dlca quantltilte ~cbcnt (1I1t11.fltsibtuolee tsmen funr fqua~
!lloflllOn nfl1lts maliJnt:ncc nlll1laparut mobllcabllre csrnl9.
Q illfi at fubtUe medlocre: hl "tlJo:e.ft Il Il ilqllal'rad ftlpClCIIS
"eclhlderitconllentltll1s.~l/quarr tfi mffceefcu aqua coct\J
becocttollie ;lIccQortplus '1 mlflue (,6111 ,ofuctudlOCIIl 't tell'
pOllequa.lIrati. jntcr cetera drca regI/li Cil in etbo 1potlll~
do poftcibum 'tpotfi vlchnfi fl!maf parll bebracttonucttl,
he fpedeb 9 "claUëj co:fA'drs:no cfi '1l1ll1l1tl1 quiirltotil!qTTllpOÇ
rG nllntuo"fusobtclleb:stfcn(U9:vtvolulIt IllHto:es. ft "cc
(lllflclil/1t qualltlllll ad rC!5ll1len "Ietc. € 4Clrca lI1edlclll llll \J
O('currut tree p1indpaleG intltjoee.1~thl1ll cflfl/ppolltil c6:
nccôt vt in cMu factficl1,eCi0 l',opda rcfplcils lIIatcrtStJ'p:I,,:
q~c indtce m.,lttplt'ilr~tIJr !Jan cuaretJtr.~(tSa Inrlrlo dt ~~
6
,i
"çr.t~
�1
~oii(ilîtim:ttj.
uertro ff11lterie adoppotrtCi 't re"ertUmO due f{lIetl~.Z::crtia i~
lino erlt cCi medtctnis localibus ad abllerSldû" Cubttliiidllm
t>tcta tda "cl macuLa di ocularlbus medICinls appzopzhuts
confozrantibus etia vlrtute vtfluÎi. trt:irca p:tmû e,:pedlldli
l} pllluleo:dlnate flntincllfu couentites:qz tfi dl: nccdfarlue
frequls f..tts "fus modtticanttU c:~te tnfirmo in etate tenerll
lalldilnf pzedtcta t)cbtlills Colllcntta 't minus vktutem leden~
tia.~qm ln pllllllls lllets intra nt fatte foaill foillentla. :t..alldii
tur ISlf in cafu fln611frmirabor.condltt fi fllmantur vlUIS vcl
bllo fingu la ~I:bdolltada tn ma ne.1~ot lt fieri bdcrtptto pillu
14rum fatts lculu q tilt'" infra..'~ .oloes:cpatt abluti in aqlla.
tnfllflonts t)zagaganti.s.tiij.v.oim mirab.mallids:abC~ntJ,if
rellbarbarl rof. vlol.fenc.asartd:cufclltc • afi.gra.~.,.ittrlozla
c:olloqulntidc.s.".confice ca melle bulUto cum fu"o feni.'t ab
f~ntl}if co~llltO 't bcfpfiato.E.treCcruetur pzo "fu fumedo vna;
"cl t)UIlS lit fcro:cum Itur bozmltllm per buas I}ozas'poll cc:::
nam.et lcutozesfunt plUule qua~ fa"t mefucin Cllp'ltulo bt:
foda q vocanf pmulc be malll":q funt et fc:curlolCs.5s fi tn
bichs plU.utts 10co turb!tl} ingredliti.s p"nertf tantfidC agari
c:i:tlTcttncafu maglecouenles.Balie ltplllule afareret:'t ffit
it IClltous.Et ptllulcdcfallglllc.5i it flnglll.a. Qc!htomada fu
maf codcarvnfi trlfere minotts per tres ',OZ06 antcclbllS ad
tllâ intctione "5:'t fic copleta rit p:ia. tntltto.(t 5CiSa. tnt~tlo
pernctf di blutrtltlb'ladopttll1fi.vt fll1gula "ebdomada fao
drllericotcfunodico l(~ercfimpltci.s 't t>ccocttonlbus rcrllnt
Ocularlu:vt bctonlce 't fetü.'t ~lIlol.itant fricatioes ad crura
't vuofartoncs flcce:'t loriones cCi t!ccoctlone ruu ocul'lriu vt
(cnicult:rutl?e:maiOtane:'t bctonict'-t l(mot.Et quQdo ma né
rUfficiunt c~pedlt bcucnire ~d rupt~:ia poil aurca:quod fiat
flIIfoll11Îi vUnfr...·t;l.câtBrid6 ab(dfiscapltibus 'taUs il1fu~
farti tll aceto fouiIThno l'cr bti naturalt nUlllt ro. v,.fcrmltl.,..
~·di metle anacardlno:qtS fulliclt fiat l'alla :ponaf i fOllllll ft~
Jint fUQ VilCUU.. tlb'l poil allrea:'t fllpcrlîscf:lt tcnc:a.ntur"lcc
ra aptapcr tpa fllppoltido ficns 't Ipd maUa,:arae.Et fi non
fuffeccrh tftnd billcrallUI1l opoucbit beuenire ad ponend unt
f((tanum "cl (oldulaln ht collo polleriue vtficri foletmâ. tfilS
cft cfficaClff"nllm ln cura.cr ~ucccdlt pollruno alto. tn tentlo
ciufdcmpùllclPI\Usilltenttonls qUe cil repercufTIo •.Et Illa co::
Plctur acciptendo lanii fllcada:'tcomburendo 't,~ aller't 11119
btlltpcrato cfi albumine :OUI qtS fuff/dt fiBtlnt:ttura:1:C~rcnda.
tur fuper pccta dupponatur aile oculozum (altem noter. &1
candem tntentloni valct fi (umatur oc ,"ure or (pica. puhlcrb
~atls:'tcum albllmin,out facta ml,ttura e~endd "t(lIpta.n~
tn "irtutc r,odi pto"lbcf t!ut:uo matcne ad 0(11111. cr l0~u~
rtt 0llrel1l0 alia IntetlO q cil di parttcl/la ribus medtdlU& ae
I:èd~r, a.d abltl!rllolttm materU illfptffa.u:'t ad confoullttoni
oculi:fempcr coml1lClltOzado vnu cal1ont.9' anteg, ablleralla.
~ c,cicca.tiua olfcrantKr;r~u(llrtter bebet pcederc ,>ul1lec:tatl"
ad l]ablUtandfi Ilumriii ad tllffolutloni 't rcfoluttoni:"ji pztIJ
fiat ft"tfa l'ct rec~ptio vapo: ofa ad oculum cum ~qll~ teplda.
becocrioniG v, infra;6l.ttolum altee'tmaluarfi an·S·II.camo:::
mme. ~.t. fetUlsrcci: 3, v.pa learum aucn~ Î11cifa·fIlm. m." .bul
hant lCllibUG bullittOlubus trtbus vcl quatllotin aq fontls:ct
t~'a tcphtafiat clfumatl-.> capitccoopcrto cum pallllo linco.
$t ctlamtnfllnJatur pedalinea bupla III btcta bcc"cllone et
ttpida (uppol1llmr oClllo lIIuablr:quo ac: tcto bh~ 1l0macQo
~ilCUO polTunllls aCledcrcad medlcinas.Et pzll1lo ad lento::
ree" tlllttolCS:tlctndc ad foutous acccdendo. 4r itat isitllr
Pltmo collyziCi 'ElLc~iidrl \,t infra;!,\' .fllcdfcnt.ttcpurau t)eco~
ct! 't collatl pard.j.tlll:IUs collati.fdUs a~llt.afi.par. \'.l1l1fcc.
\ad fiat aUlld.l~ .(ucd fC:lli.'t rut'>c bcpur,ltolUt11: lIt fllpZIl aft.
3.i.v.meutscollatl.3.j.flmul buHiant tn vafc cnco bllilbus vel
tribus bullitionlblls:pollca Will de biITollliitur tria foUa lau
rt 't rcferucntur pzo"fu ..~ofha ad fozttoza bcucnlre poffum9•
I:ttn QOc "alct ainfulflerur pululS fubtlltfftmc tritus 't cribcl~
larue tntra OCU\UITl factlls vtinfra:qula ettalll fubrtantta put
l~rie ln 'Cllfu ulllat.~ .3u,,~art candiJ su~cQari tabel1et.afi,
33.~.j.mlfcc ct fiat puMe.et fOUt~l co ertt pulUISy' tnfra..
~ .punlcla fubtlhffil1lc pu(uerI5att.5.}.5I1ccl}art candlt.5. v.mt
cc:,ct flcul1l dsaddl1tur 11l0dtcul1lbalfamt quodmtrllbilcm
ln cafu babc' pzopllcrllrcm filCtlS trod(cls CIIl!! ds:et 1'ollea.
tttccatte crlt mlrabUis tua,amenti.ct'13UQut coponunt rOttto
~tl11ll1tdlchlalnvt Infril. ~ .ccrufclote 1'artcs.t1.flolis erts.~.
~.tcr.tlttllr contrltionc "lttma."ponilnturln v~fc enco poU~
~O CUIll "Ino albo 't fucco rutl}c!ct fucco cdtdontc bcpuraUaet
Imtttllntur fic per blcm naturalen1.tletnde colcnh colatura.
"1.
"OI)lleur tn ~af, vttrco;,c oilhll,eur ~~'iJ h). o,",um miJnc d,
-
ro ponldo buas vel trcs Buttas {ntrll oculllm.13Uud fOUille
ozdlllat .oullldmlls plaCCnti~1l9\'t tnfra. '~~flo:ts crlS.;.I.tU:::
rie plcparatc.s.{f·vltrtob "trIdis ~e tO: be quo fit enc(lullrum
3. ,.fpllme ma.rls·5·'· v.cdtdon te:rlltbe:rof.ru.acozl. afi.5.~lf.
Ula. viti ma cdidonla rut~a:rof.et acods ptl1:entllr 't bulUant
tn lib. j. "litt albt Iton bUldaltandtu <p medlcraa rit coflllnpra
po!l:ell (olletur 't ill co11atura. mitra tur puluts aUarfi rerŒ 't a~
cen tur tn Vll1 bza:'t poil e,:t"!l tioni tcra ntur Ittrû f uptr ma r
mote et tfcrat" mlfcciltur cfi t)!ctabccoctiolte:pollea nccentur
ct terantllr: 't (lc fiat quater.in fine oprime terantur (fcut ab
cl}oJ,ol'tcrlbdlclltur'1'olleaponaf parfi clusintra oculum.
. cr~ozttozes multo ltledlclll9spiurce repertre porTumus ab
Iluccottbus '>Inc illde pofitas" a mtfue Plcc!'p'uc.(cd eso nô
trâ(cêdcrea.d fOttio!es .ppter tlmOze c):lccattota I~umolrl na~
.tllraliû ocult 't tllntcar6. dus. jhnmo be ozdlna tia mtt,i magtIJ
' pl~citleuiol(s:qmclibonoregtminu cumallis medlclllalt;
bus fupzafcriptis nOn al1lbtgo futuram (aluttllt Iplllls oculi.
'cr anfi ta.me "010 COlllel1lo:are ~ cil madme ob(erllâdfi 't cil
befcrtptto "nt9 pul"erts in'fozma ptperate:qllo fuperaCpergi
tur dbartalfud.:qm co mcdtante Ilutrlmcntllm ventes ad ocu
lum .rl}lbct sencratloni ettnfplffartoni tIlI' tc1e.lmmofaclt
ad tllffolutlonl tam facte:cuius t>cCcriptio taUs cil. ~. eufra:;
Sic. m. v.maiozae aco:l.sfi·s:if .fptcc.;. v.c:inall1ol1l telectt fene
afi.; . iJ.,,·anlfl:(arlli:ptpcrislon~i · 6ar.galang'e:mlrabola.ke
blliotum aii ;.;. \'.crod. 7.i.terantur't crlbd(cntllr 't cu; tan~
fil QlIlllltitatc ;1lc1Jari aibt fiatpululs pzo pll'erata.ft ~t~ ad
pzcCms fUIIl contentll~.
.
cr1tb:o lIlasn lfico born/no 5illano be nlgris pzo confoztaIJ
(Ul ct "tgo:allda virtnte VI flua.
1.:0nflltlll11.~i •
• • '.nf....""..
opcrauonclfl (llam pofflte~i~e conucnientcr. f.
. in comp:cl>endendo medlocria viflbllta" medto
1crlter btfhntla 't mlnutimmatn p:optnqlla billa
.
la 't ~rolTa 't ma.5I11l ~e lonsinquo: 't !?cc olllntœ
dare ct blltillCtc~tvlrtllti "ialle conuentt.t)uo factam.1~timo
q uedam drca rcgtmcn ob(cruandum ill bitta ponant. $ed1
do ad mcdlctnalta magls a"cdam.cr1~zlmo t~itur tnacrev'
tetur omntù e~ceffus in qualiratibuspdmie.f.ln caUdttatc:et
(ridltstc "il ois IntiCa caUdltae.f.foUa in blcb9 cantrularibulJ
eda Ilatto apud Ignem l'cl tlllluffa.aut nimia csptns cooper
tllra (empcrdlnodua.~lpl7ar/o edam c.Jltdozfl:ct flllroma.
tlca ('mt nocct:qm qu,über raUe calMatas ccrcblUS aUefa dllJ
'toculoefaclt cuapoladonem ad Dicta mClfllna: qui "Ilpo:es
'"lltCIlII(1l nocumentaploptcr mi~oncm COtum cllm (pirit"
blls "tfiuts:ipfum eUam vtllbllem rc(olucndo.Jjnrcn(a qUO~
frigidttas (p.rtdUn~roffando:" I} umld6 0(1111 tnfptffalldo dt
poUffima caufa tlebtlttatle "Ifus.fll crgo cauldum ab sere ft:
rortno bifcoopcrto:'t mati me fllb radiishme.ftlfIcetla caul~
'dum clla\'cnto l1lerldlonalt~'t a bOlcùlt:-t I11l1pmc cfi (cquitur
meridt~nall:qi11 allllralts·capita. replet:'t bozeaUs pollea c'
nrln~lt:'t ad oClllos fluere fad r .:Ser Igtrur ad fTccu5 btclinct:
"ad tcmpcra.mclttllm in clllidttatc:qtS quomodo fierl bebeat
(a rte dl ttotu:faltl per fulfumtSili c).:lcœtlUU3 tlPU\ltc çaUdŒ
factUm ln camera:'t I(C( be aere·trCtrca C:Ullcllattonl:'t rcten~
tlonl.~~lflarte bi(atur,'P pardtas" abft~nltla in caf'u tnl1g'ts
'uuat <r replctio •3Jmmo ventris lenltlO III (\lfll cil 111i1~ime ne
cdTarta.lddrco t)t~tt )~tppo. vj.partlalla Il ffolifmo:Ci. jln OCU
US p atlCnna Nana.l.a f{1l~U l(umolaU acdpt bonu", /}Oc cft
I}abere "(11 trie flupblUtatem ln olllntcsrttlldillC 0,"10:4 ma.
tertali coulit blnmldo matcrias ad oppofitCi,ft ita lca(u no
ftro couenlt"itrts mollttICs.,no fiI1uamifuperflull euacUil~
tio:<}nl min ozal perindc mlfura (ptrtlufi Quolfi ma.dma Qua
ttta~ "ccdTarla cil pzo operatlone vitlua Idcirco mulruo \,(lIa
tlobotl}omle 't (carIRcattonllm: \?t omneo rrBdunt: plurflll um
sddltad bebtUtat~5 \'tfus.abt tamleffet lonjJa cO(lIctudo ad
flobotl}omta fiendant rcllrlctlo co(ueteflobotl~rllic tJoccr: vt
.otuit.oar.ln ItblO bc cofcrenttbue:t nocenrlblls oc~lie·iiit
tglturrcmt01osrildata.:'t "on (ublta con(uerudintl'l ft fucrlt.
€'Pe (omnG 't vt~ma bzeultcr ,,'carur:cp (ject \lIBllla multlls
oClll09ma~me bcbilttetrcfolucncfo:nlJ,ilomlnu9 fomllus (u::
perfluus tria nt nocet "IlU:llftt fT fupza re~lctl n cm Iloma cb'
'ttntellinotu fiat.tr ~'t ,gleur(omllue."l/.bolarnm 11\ noctG
ad phts.ft be btcnullolllodObO!mtat,ur:nlfi.f.n((cffitae fuc
rit:qfi.(.pzopter ~lIqUQ necdfllrlll (onnn~ltIlUtl in nocte fufft
den ter nOn tlozmlffct:q 110 calil tlOlmtretn mane mcUlIs cil: ~
fi non ante ptIJndtulIl pcr buas ~otae poft: ct tunc tlotmla::
tur ln camera. c!aJJ(il ane lum'ne quaft B"umbmdo: captte
, Ut}
"S"'.d. """t< .,fIu... 'n
°
�~onfiliunj.~~îl.~t~~lil~
~ e,:trcmfG bt(c~ter c('opertiG: 't per "nam vd puas 1?o;lltl ad
P \us.crPe ~.œrcitio 1 qlJtcte fit regulat'l' c~crdttu,eo",l1Ju'tC
tod pcde~ façtfi in cafu plurfmu l,lmaJ ~1\Jcrtc~o '1] t1t cr la s
114 ~n.ferio:a:non nt ri; lal>~ü9fu1fl:lta vt I~on plurlmlJID refoi
llilt.")llo1~ ctia fia(rtJP:a. replcttoncm 1l0macl]l: fcd eu,c,uaro
n,QlJlac1?o magta alttepozâ P1andif ptr t,o:afll ClIIlI ~J/Jljdta
'\1el ctra.tcr.fr3Jd~ ~jco il1]tcccnii fj:fierj potdl:: fed quontam
bomt~lJtto fila pzpptcr nec~fTartas occupatlôes tn c§tlUo fo;
te I}o~~lftccrc n~ potclt~(alllo~o cius;Jntc clbum perparum
fiantfrlcado/Jca:1 pcdibna lotlollee etl\[ frcqultes:1 p~dum
~ manuû s,lltqUIlJiter l'Ieee flJpplet)t in cafu nollro.1.!'lCart~
ttt(j: ,Çapitis.:1 pecrtnlltio e~puUJs (upcrftuitatibu~ ~omllltl~
bila Iln~q, e~ ,bolflo'reçcdatplurjmû pl0fidt. cr e,:,rdtillfll
qUOql oCJ~lo:om:vt ttJ.fplccrc JO ca fpattofa et Bm~na vt v1rf)
d~ ~lIPl*" aliud cft lllultu ~onu~tJ.jc"S "id:rcctlii ~olOtel1l vf:
rld~m vd ad nigrCi ~ccUJJ~Il,ti:Urcras ctta bm~ fOll11 a tas 1tI~
diocrea nô minutas elt cOllpentis:e~ oppofito ,"fpcerio colo~
rte al.'t ru.1 mu t>tffim.tlhJm 1f"bttllllm in cô~!~~ion':'t lite
rarum minutll,ru >}dft1.odû notct.cri:m,reett\J. o~uJoa apcr~
tO/l tnfufos jn agu>} clara fn cMu ltoltro multu P1j.')dclt ad col}
fm,ationi,f~ oppofito fumua 1 aer caUgtnoflJs plliuerlllen~
ttl~ ~I:l~me nocct.€(fr~ pamonea animales plcatur:quod
trl}:furol't trilCundlll ma~me nocent.~upcrtJlJa etiam trirtf
,11l'tflltiofitlle "ltcnClJr.(Jiludtûautcm moderatum .,alde: lu:::
~Iat;blç~ mOd,ra.tllm,q~9tltam abundana rifu~ plO q,to Ja~
~1]~~mi!lPPI~~lldtno,Çct.crPc: anne~o verO vt colme fupm
ItlJuama~lJlc no cet bebUitando:ma~imc f.utus ctiâ fupcr rCf
plettS'lJem pc:r "OCQ1 cUllpolare faclt.5i tamen:fiatc~ inr~r-~
paUo ~/ltllm:p:ccipuc fn conflletle:'t poil. vj. vd. vl(. 1]01aG
,a b ~lTllmpto cibo indtantc'natura:'t fta fiat '1' cozp9 1nde I11C~
liua Do:miau leulus reddlltur côucnlt.cr/!irca cibum 't po,
,tum fit ptima rC!Jula.3fn oldlne ctbariounlt obfcructurozdo:
Jlt lubllca 't motlia. ptcpOnal~tur llipticta.I}.Ulinterca fit 11111~
sua btuc:rfitas:qm IhITa IltJllt11 ~iucrlltl1a ht 'ub~lptarc 1 Il~
ptid t atc:Ula.l ub1Ifll"9 Jmmedtllte ptcpont,9cberent: fed per
lempus;vJPFr Au",rtum l'nlps I]o;,c:",d cjrC:llçr:"tti çlfc~ blO
dtul1J ritn611~~vcJa~:vcJ P1~Ja benc rnat,~ra.'lJ"lllufj~~dl:quo
nllllJHti ta~1a (uip untUr no. bc:bd tm 111 edlatcfufdpl cabus: fs
pcrtc""PJlS po~: yt bletlJl]} ~.fl. cr5c~a regulaln q~antlttlt~
pbJ.5jt pardtaa ln cibo:vtf.llp:a blewm cll:\'nde ,1unq, to:
rncdatllr Q5 ad (atllrltat~ Il«,e t11cdtocrf ~tümll»i apperttu,
€1tcrtla r~~ula. cirœ qllalltat,c}1t cibarlozu 9it'nturo1lJni/J.
dbar~ que plg~~uam rctardant:1 bift'iqllrc:r ptllcrCitllr:qll~
•14- (ut1rctbi}ria cruda:",t frllerJI~:,ct infalatutta ma~me etla~
,ct~cta:que e:tlal]l fua ploplfdate "ifum I~tnuunt:'tbcblll.tat
"tcomm~ntter tr~4Jlnt auctol(a . .r~cetu -;:agrdla:Qranda.
quoqJ ct Jlmones:etquccultql flnt notabilfa frigidttatjs fllnt
"irail.djJ.:nIJJt~e ml}~jrnicaumattf.quiatullcit>fo:um "f~a tlt
mO~lcaqltantltate non nocebtt.(!;'Sltcnturdtii cibaria grof
fa ct Jnl11ro:fumos turbulcnt09 (Jenerada. crEt Rc cames bo
.,ine:ccrullt.e:1(JrolTozum animaUut11 fUll~ v.ira 0. de. aifcof\}
ctla.m funt n,octua:yt camea pinguca:cames:mu(culofc:'cJ r~
nea pOUotum:~ee etlam ~uatt~e v'tande funt~ aitanda lt
(unt olt~nla va pozantta!"t ct:pc:pozl:o lea:Rllapts. aln~ po~
tel~tta:vina GrolTa bulcla:fp.cd~a !leutc: plper:cJr'l}m011tullJ.
~1]Ujuf,It.O$1lt vnd~ RaUqli flllltnecelTa.rle(pcdcsfflll6ls "'lilt
~artofo~I:O; JTllltis ClI,n modfco coJiandro:um. 4rlble, Igftu.,
~ltUJleçri" t~nqlJi J)ocrtea. qulbua ~IJ: ~bflJncndllnt.:fcJCa ~fç
C1uen~er 'wt~»s Pl ",endei:ncc ope:tet
,nulta numcrare.
€~,d bt~utr.c~fJt p~llte ctectlla bcbltc coctue\1nllls buo~
rum l'cl trtu~ b crum·(aroea lau4abiJeaRnt "tcamc:s 6a'le
fUlrUlnpcrdlcum:rur'lIrea;~dt:c~pdoU:annalta illJfli: ct .œr~
nes allium monta.naru.fL'~'(,~s cria ln tnodtcll qUillltttatÇ
~cblt (mnl.flecttotee tllml(ijnr fquatnofT no nlnda 'naBnt.
nefnlmt6pl1rlll:mobilcs:~urefamla.atnum 1It fll~tiJ~ JlIC~
dto"c __ vlgOte:~ R aUqulllitcr Ild lltpttcum bCÇUllct nit con~
ucnlens:S.llqualitertatnl mtfc"turcliaqua Coctll betoctio~
nia ,uccl}art plus ~mlllua fm C~fllctudlncm .; tlpOlls qua.~
,Itatcnt. €3Jnrcr cetcradrci!lr(gl,n~JJitJCtbo ct pptu londo
polJdb.,m 't pQ,im~ 1'lthlJlItIl fUntll~Urpanllfl.l'C ()l!lldtonltl
nnc (pedcbllB:"~JaUqlla.~odandra,n6 tamcnln multa quart
tllteiquontllJtl ,p(oHlln nltu tllS l'fus pbteJl(bJIl~r(ufua:vt "o~
JuntlJ,ucto;~a.e,,,lcfulflctant qUlln wm ~ rcgtmen bfete.
€"~rca mcdl~hlallil bfllllffi~ vnluer(ahbua ~c purgtltlontb9
fleJÎdls:'t ftobotl,omilallt t,~lbue ,cria 'f. autunl:qtfl litas "a~
rtareop5 fltl varietatl~irdmQttarCi:q plO tIIn~COnlun6I1nf:q
f9'dfUOIlC9 coucnfltlu6 Il pfitt m,dtco c~dpl pnt.rlm qUcdllltl
l'r
'*
.
11ledldnaU$J tifca~1 cOJlferentfa psrtfcula.rf.a .ad qllotfdfl1nlt
fcre vfum aducâ;ta e~ t>iJ.r~Jt:Jcdldnarl'i in,t.crilJ~ f.u".!c~dar':!.J
o:gall$J vtl,ilJ a pep~r~ttfi:'1' (J: par.te m~lcln~rfi ctla. eofolta~
tUi tnterllls:1ie~terJua appllcan(1ar.u5.([~audo Iglf fingula.
.l7e~domada,fuml rrcs pUJuJaa tle lIlfrafcriptllr.1,t> ,pillularuJ
a.tfe~c\'l!t. y.q.ptlllJlarCi luds:'J:lcfill1gtnarCi iln.~.i,cfi (u"o
,felU.folflletur plll'.llc:qlldumatur COlpOl~ e:J,:ntaro a. pzl/l10
(omno pcr.v.vd.v,.J}olaa a cena.Sd~anc lntelttlonlvaJ't ft
f~lltdtn Qtb46i~'J.dll fumaf c~clcar v!lum trlfe)', mino;te p'cr
jlj.l}o:a!'J aJl~/Clbu.aalet eUa fi (Ul11lltur t}Jtrabolant condjd
buo P1~ vjçc eadll}ola:vt fllpZilloco Ullua dutlJllrif. cr ad
,confomolll autl fiat puluia fuperafpcrgldus fcrcur. vt Infril
~.r~dlcUafpa.ragolul11:aColt matOt~nc.an.par, v. cufragle
pllr.q .~uccl}a ri a,1 pondJla omo. tU lfIlfcc. ~t dia fumatllr pe
J}occoçlear "nuJo. "}ilnecU nJodica aqua fenicnU crtt cOllue
nle"e.1iJ.d~ande ctja Jlltcntlon~potcll fierl pUlllls magte b'~
Itcatue:"r mfra. ~ .acoll111aiolanc.afi.~.iif. dnamoml dcal,
,; il.anlff:gartoff.lPlri.afi,~.j. v.~ucc1?arial.3.it.mifcc. fiat Pll~
Ilia rcfcrll~rur plO vf"l:vt fupto.([/!lrcalpcatae~rht.fec911l1l~
,do llt,arhl1e 1} ~etndnflUlat4>n(m aqua feniculi inrra 0 culoG:
"am. "t.tcttatllr.b. 'Sut.,mtrabtlirertIlJlat.adfiat coll~dum:
"t tn(ra,.~ .fuccifcni.'% rutl}e.afi. 3.V.ntelr.c:ollati. 3.j.fTmul bU
,ltaJlt tn captia ~nea buabua auttribus bullltloniblli'!: pon~
,CUIll d~ bltfolujÎt.llrfl'Jta. tria ~uri 't rcfcruetur pZO v(u t.mp~~
ncndo bUIlS sutras tn mandn quolibet oallo~.ft'SJtud~tla
s~cdlentius COIl~liulll fn (Mu noflro dl fi fiat:vr tnfra. "6-•• cdf
don te fcrpilil fcarlcti:fiue cfntrlS-alt:eufragie; rml7' rofaru)n
.be~bc:ne:pcrbealb(.aii.t>trtlllc,nturtn dambtco:1 aqua epnde
~~Iena P9natllr ln ambula opttmcobtJlrilta:1t c):ponatllrfolt
pcr.~I.pIC9:b"JldecuJ1l tlla aqua lalJenturoclllt bis tJJ cbdo~
lIlada.1~o~~J:ntultlpltcare rel1t'$hlllfc:d tfla in pufent! flllft~
~a.pr i!l~:f 1li lita bleuta tlnt:tamel~ tn cafu (Jjn,t c:.le~~ 1Ç,
Ill.
e e tate l'lfu~1
,cr t(onfihllm,~~.
IjJlialUIS p:oponcndo intra Oculoa in bcbiUtBte ,'~
.
fue ~1I11l mllterl\1.:catarrtsante:~quafi catarrilfiJ
NO vnp fcne,J.t~I'.anno1-fi:'J(onJlallllt: Icd p:tuiJ
. ~
_
.II",plIt pllllllas:polt~a
ruptoJlfi pott aur'"
,
1'te~a f ,dillcrUa 't plp!!rl}ta:ji oia I! OtcUn 1 ~abl
tur Jn.~uodam çpfiho puccdlte Pc l'attente complete catilr~
ratam 1Il \lflO oculo CUfll ~atarrata no I=onfirmata in Bllo oCU
Jo:ad /llu~ IOCIlt11 r(curre.Et pott tfla "tcbarur puluere:l't tn
fra. ~ .tutlc plcparatt.afi.f("i.~lIcp~rt candi.afi.3.l'.33.?t v,
.croct.!J~a. v.mtfcc:fi.J.t puluta pzoppn cndo ~ntra oculp!3.
€101dmault maSlfler 3foallncs matl}ell~ pillulaa; "t .n"'
>1d IIgnu fartsfirmu,n optlans 1 p:oQlbms \1HToneIJJ:/ffccuflJ
clt fallU~ Integra l'cr vfunt btctarum ptllularum:o; coUrtil pcr
fc~tncnfescontjnuando fil1gult.s oq:o l'cl bÛCl1J. blebu~ fuml
do.trea pillulas polt cenam:1 poncndo tfl oevlo be: collrdo:
"t lfra. omnt btc t:lefçrtptto pillularu. ~ .aloes epattctal>lPri
in aqua tnfllfJonla blalJag~ n ti.5.Uif." .omll tu ,nlra boJ!lIlO!
maltjcfea bfin tM:reuba rba rt~rof. vip .('Clle aga rl:cu(c,lte a~
gra.~".fntc:riolis coloquflltidc.~. ",confiee cU l1uUe pulllro ~
(uce\> fcnlc.uU:1 abf'l!IUI)i/:,; collato 't bcfpumato Itre(true! .P
yfu ocfcriptio ",ll~rif. 'R' .b(tonice:rutl}c:l}cdcr~ terrcllrte ail.
pOlte ln ,,1111' al,bo '!: coque ,,(ql ad tcrt/am parttl11tpollca col~
Ja:1 po.flca f. 3. "1/, p:c:df çte. bcco(ttonta P01Jc.~.i."tr.4te ,~rl'
"buliat p~rul11:poll~SJ. colla:'% pOil e ln tlls l'itruni.
€"~l,O rnallnlfico.b.C'cQo becaIII b;ia 'lC, cut varia. t1ppart~
J>an t Ilnte ocuJos tantulll ill IlIm~l1' canddc:1 Il Oll tn ~te. fF
~ratlll.c."dmalJlnatlonlbue,
€ConfiUunt, ~iif. If.
tI~ 'S(us Illccfl appa rltlo qlloulflda~ t'Iucrfot~
"S
c~oJllm l'Iutc oeuloa ad fOlmalll 't ngur.Jtn
contlllclltla becUnllnrlum. ett~cc apparit!O
nt tll Il tUtn 1ll1",nlnc co ndde:1 no ln IuJIIIJI~
1ntd.flt etla,n taUs a.ppa.rclltla continll~: U~
cet blllcrfa:qm ollqllotlena IIIBstS ~ppilrd:
- IlUquando rnln lIa:'tdl El ut/quota l'cr allll fi •
ft l'ltra.crlbtlic cda t>lfpofTttont cOlltUl1gttur ~ mulrotlia in
1J0ctcoccllrrlitqlled~ ptucrfeco(Jlrotlôcs l'cl tmagluatl ontG
(ollt.nuplerumql Impcdlltcil. t:otuugjtnr ctia aJiud ac.!td iO,(;
qtS tlpol'bolmltionia multlplieof ~trca otulos qucda bum l
dtta-a "Ifcofa palpclnla I1dl,crla 'tc.Et eltatla I?cc Debllltao ":
gelllll\l Itolnacl]t cau(o. oolo:l~tnterdll, tn co.trj1ftcca (iIIH'
IntcUt!Jlti rcete:'% fllbttllrer côt~'atl ptltere pot ,pptjc:wtU~
ad {lllmâpllrtl:drca qua fit plfnclpalla confTderatlo:flllll
alileamblgualluaglsc:1l (lib rubd~ caplrullbe Inta!Jln~rlo~!
~UiJ (OnOqsndilfquonl~ \1t ~~,rIt ~olnlnue.:a.tcrrta. f,rt~t~n.
("'t
l
�~on(ilîunï.ttîij.l
ftàtlltlUa.rto in Ptindl'fo c:apftuli be fmagtnatlonib 9 • 31ma5i~
'Ilattoncs funt COl01CefUpplc l'cl C01p01a colozata:q ut fentillnf
co1a~ vt~i:I:ac aipfirint Itti~ttin ;aerc.etcaufli, in ds dlllatio
l'Cttto ~UIC interslattalem:'t inter caque l'fir.f.obiectJ,'~trin~
-feca:l'ttneafu ncllro P10Plic conttngÎt:qln l'tdentur tlU colo:
ree binera mediJ inter bictllm glatlalem qut ell Qumo:. quid~:
., parcs p:inctpaUa:\1ellpllus oclIU:q III dl 01iJilllllm potmtic
,;lllue: \1dtang, (ubtcctCi ln qllo fublcctiudllndaf "tfio. ad
'b,ttattosfaltlclltanq,tnllfntneccffarium adfo:mandultt bc~
ttam l'Ulonem tn crllciattonc neru01u obtlcozti. crPlcti tii co
101eo qui. \1td~nf 11.0 funt auq d: l'cl aliq ua c,.:tra. oculum tn a cre
C):tllclltla:(cd tm funt in tpfo oculo vdoclIlls J~moi cololes iu~
ua fniamcoembOctolCi:l'd (etcnentc~ partctunicaru iprÙts
Ocull:'t ma,rtme comec ,pptcr.f.aliqtS vdltiJtullt 10ccultum 't I1ti~
hutU qlS IIHadem rllntcaprtman(erlltc,t \'artola.:l'd alila l'lecrt
,bus •.ec a/ta.tt ca.n non arbltro1 cITe cam QUtllS nocumcntt: qm
t.Uta aperitio fere fcmper clTet "nifozmts:'t i quatttllte:'t tn "tG
rdtquiectreu!.lllantiis.qtS in c\\funollro-non re~ttur:~h:t fetSo
condnjJcre pot e,r aUqua. QUlntditate ad a1bulltneu Qumolem
tranf,unte:"B non cpllltcllla ~umiditatc byafana et dara:ft
eue cft albustncus:rCddct ipfum aLbustneu fm aUqualn partes
Iton ftmpllClter by.sfanum:fteut Ilbtconuenlt ild "ont fit me~
dtfi cranatus (pedcrulU l'iflbtliu a ertlbUo:td cil ~c qua fupza
"tccbatur~'t Ik fm aUquallobfcuritatcm ' t oppacltatem mlua
partla aU)tlstnct 't vartetatem blete appoCltalia appard9Unt
\!aric imasin.attonca:fccllndulU qtS illa para Illbu(Jlnd crtt va1
'rio modo colotata.:'t tIlllerfll 't "aria adllli~lonc bletc bumldt~
tatia CllIl1bieta parte albugtnct.
c,r omnt maUtia cople.rio~
flla potell va,rio modo eolozari fm q1 parUltta.a:et colozil'icatio
'bctermtnatulU modum copfonta: 't eommi~tionis (eqllulltllr:
p"tlofop"os.,,~ l'tderi.cr1~ot lt contlnsere talta ap ~
\lt
paritia 'timaginatto e~qbufda "ilpoziblte IlO flmprr t2l1if!t:ct
ln oculo a p:oplLla bumidttanbua clcuatia: l'cl ctuUl1 ab htfe~
rtollbuG mcmblis cotc.ttta ma~me il Ilomae~o •.€t ".ts l'trimasbuaa caufas credo clTeptedpuaa tn,cafu IlOllro pmdétcs ma~l::
me a mata comple~onc "umtda materiali 't ccrebd ct ipfozunt
oCUl01ucoiticta aliquaU calldltatcoelllolUm nue naturaU:aue
:CCldltaUcataporur,mum e-=lonsa "h~tlta 't e~crdtto labo:to~
o ocwozu litcrasfcrlbendo 'tlcgcndo.et ad "oc fuadidfi fadt
tUa ptnsuta" vnauofa bUlludttas:que drc>loculoe rem pOle (6
hl mUldpUcatur.1adflt cttam rdtqua acddenria C,I:,"dnle c6~
PlcQcnfa. 'treUqute:ad qucola fll)lfcurrerc "clll.ln lon(Jllm nl~
.... misabiredermonoiter.€~:o fpwl1ltOJ tfi tntclli6cntla r,u::
,tua acddlti0.(.qtS non apparcst "môt ",,0:0nc0 nUl ad lu.nen
candelc" nô Inllllntne,l)ld.ell fetendu boc !dco p:duentrc polTe
'oP ter td.f.q1 bictil pare alb1l6tncl ,'cl I]fiidltath-Htb albustnell~
tlEltie:.,el l)lcU vapozee:bc quibue blctCicll:no fIllt fimpltcitcr
c:o:pOJa. byatfana:'ttranfparentia:ficut cil Qumol albugtncus
bebtto modo "t(pofieu,,:q i rcmtlTo cria Illmtne paruill~ i: 't tra
' {parcna:ne~ hl Olfpofittonc .vpltapcrmania pôt fc o"ifccre "t
,in OblufUm l'trtutia l'tfiuc:oicta tn eozRa fllllt tarr btfl'oftta:C}'
'1 fi ab Inre.ûolumtnc. "r tlidantaUql/lllttcr parut a et aUqllo
l1lodotrâfparcntia. jJta veluminc btd nô poffllnt obld .v ob!~
ctts vUluls vtrtut! l'tfIuc:ta.mcn ill remtlTo lumlue vt tn Illmlne
, .candde tlicta co:poza minus Ruta 't trafparltia pcrlllllncbllnt:
, IlcaUqualiur obfcura" 0pllca:'t pte tanto poterune a fCltfu
"tnuo an ot,to nntllTo ltllntne "tdert:vbttnlumtne btet ,omp:e
"cndi non poterat:vt plltct bii coadtratt 't tntelligentl: fctSl1t tn
itttati dgurâ tllctolum 1)60:6:"d vapodi:'t coloda ipfotum
\lartuatcl1t tltcte tmagilUs 'n q Illlntitate co lote: 't figura COIlt~
pleQeudantur. $tantclglturvntua c"folmitare figure hl btctlG
I)Inmottb9 l'cl yapodbue:'t t2manlUa ln fitu tn parttb9 cotlidc5
fiat perccptlo fimilla figure 't tma@nta:vttncaratnollro rtldls
'Ie.cret e~ QOc co(equitc:r P5:Q' ta Ua cafue tmastnts coza OCUUG
appcllart bebltpldltcs pdndpaUter ab alterartone sltquall fa.
cra tn albugtneo in "rta parte dua~'t il l'apodbuG tn oeulo lelc~
&latte" Il Ilomacl]o:quod l1lant~dlâtur:qt e,rnOcumcnto llol1la
cQi QOc IlcddlG nta.nifcllc tntldltur.Et ficpatet q1 non bebit rc~
duet "d .,erttslni vd f"'t"omti. 'fi vertiso blCatur/ effc palTto
Intrtnfeea (ercblo: c~ quo cil cotrUptio tmestnatiuntrtuti":
aaln qua.(,apparu "t I]abcnd ipfaln res fupcr tprUln 'olual\~
tur ,c.1:1I1 ,onlunsttur plerli~ teneb:ofltaa oculomm tn aet..
paro):tfml:que dl (cotl]omla.cr1Acccil fcot"omtn. p:op:le ap
parttto mufcarulIl: que at pamo pltndpaUs ipfiueoculi.: nUI
quanto COItComtttatur ad tpfam vcrClstnCll1. $ed ptopzl'
"2l~i bebtt qucdi tencbla OCUlOUllll.: que verrlg!nL cotfigif l'nde
~ 940~,",.Uq.ct"~.'aJ.c.S5cotllomta ab "ddcllrtllomcn. (IJm~
et
"'"ud
::0
plit:qn repittnas tcncbtitG fngcritt oell[UG cii l'crtlginc 'te. e~
fign.!i pzonofh~
(um cpUcn{le l'el ap oplc.tic:acut t>e "crttgmc bicunt t>oc. Pete::
,rtoz aut oifpofIrto fupzaqua pofTet per bancpa1Ttont fi5ntfka~
rtell t>c(cenfusaqlle: "dca,t"aracte:fed qm ellantiqlllltJ. 'ttriif~
hdt terl11tnu.l'l.mcllfIultt ~am cllftnc illo pericllio :q"t "r t>idt
te,ttus "Sutc.loco pzopd,o ln ~.tc capituli.Et q ua ndo continuaf
fanttas ocu1l" tneol~mlta~eula qui babet illlagilles. vj.lI1cn~
bus cil recundu plunmCi.tn'fe:cllrttatc.Et addir.et tmaSillatio~
nes qucfuntanteccdcntesaquâ non celTant grada.rt ln contur:
battonnlfua "f~quo be(eendltcu ets aqua fubuo 'te. et raro
pc rtrllnfIt. l'J.mcnfes 'tl]oc bc pthna parre cafus. cr l!:aufa fcdi
de partis fumitur potilTlmc e-= "aria btucrfolllm hnagtna tionc
"coglrarionetRC blet facta:ptoprerqJ btucrfozfi fpcetes l'cl rdo~
la ln fantaaa node rcferlliitllr:l'ndctlpo:e noetia no facta a [Il
mtne ab e.rtrtnfeds t>tucrfio'le bletc fl'cciea .11ultozfi mouit ima
,gtnattua:quc cOfcq ultcr cri varia 1: t)tllerfa Imaginan tur ad Illfi
actu mouentur multt (ptrttua Inccrcbto e":lllétea:qlli IllOtt pcr
"elltrtculos ccrcbd plo~iblt lier! bcbitâ,opilatlolll in Cur 1bu9
fpirttuCi. p:wcntifi fenfllm:'t mcltfl Illt ozgana fen (u fi c.ttertCldi:
que tri betermtnata optla tlo tn l'cro f011111.0,dt nccelTa ria: "ura
duntpl~t1ofopbt cu mcdtda ration le.et pzopter boc di talcs 00
(IIrrUnt tmaginatlonce tQe ffoctia cri ratlonc 't \lolutate:tllUertl!
,du cil a btetts tmagtnattontbua:'t tn dfdho ",Uecomozarl:ad
"oc ta men pzcdpu, vtiUter ferlltret ln grolTare::'t immobtlitarc:
fplrttU9 ~n ccrcb~o e~IlEteadi aUquibus intcrtus fllmprw:'t t~"
tcriuefnlJtdi~applicatts.Sedq"l tlla Inpztnctpaltcafll nollro
noccrent:talta ncquag, laudo:fcd tlfl bicto acddiâ occllrrendi
,Illlcutbictfi cllcurattonetltuertcndo ab hnaginattonc ct ab
~d,"rtcntta tmagtnartonle Mc conllcrtcndo. Er Qcc fufficlant
q,tfi ad ea que ad cilfum tllfi pertinent bcJecultda parte. cr Cau
(a. t(rtif acddcntla blcta cil rllpza:q nI tn ccrebto 't oculla t)O mt::
natur "umidita.a efi'aliqualt rcmtlTa caUditate: l'nde flllés t;Qe
noctlavnctuo(a e~j(tls clrea patpcbtas Inuifca'ur 'te. cr /Ca "Id
mt acciditts potilflma ma~ima colldcratlo t'le rebus biffidlb
bne.&de \ljrtu~ totiua r({Jtttua c:onuertlt notabilcltt q,tftatcm
fptrituu circa operattolJCs animales tntdtcctuat(9:e~ côfcqucB
ri mtnOt4tur tlla méfura. qUe 11. ((cITa ria ell ad bebita Ilomac~'
btgc/llonl..et fic pzoptcr caltdltaté btgclltua bcbllttat:'t perln~
dt6(fltone~ aUqua. pare dbt "cl r,umldttaris Indtgelle ln vento
1Itatéc6I1erdtur:c:,I: :;>fitt p:optcr ettlflonl:qua tn flo caufat bO::
lo:l dflctt'fc.€Sd "oc ctLa POtdt cocllrrc:re tndebtra o:ritnatlo
in bt(ta p:edpue ln ctbo -rp"ru:\7tlnfra;ofccf..€t tfta fuffiçlt ëj,~
cf! sadea que ad ~(lIm pertfnlt.4rjal1d cllr«vmtldo pono (ub
'copidlo rcgtm~ ln (ct rebus:qulb 9tncultabtllteroccurrtm9 an::
notado p:edpue ca:a qUibua callcndCi
e,t oppofltoflllnma.
rte "abcblf notitia tllodi:qutbua "U opotteat. crEil tli plefcil
du 'l' r~lmé Oc quo crit fcnno pottffllnu:coucntret ad p:tndpa
li bi(p6nU. adim~glnatloncs:collentret crlâ 't acddltt tnulfa
. fianla palpebla.rU 't nocumito lloma(~t.ct'1:ld cogitationcsvc
ro nocturnas aUud coucniitht$ rcgiml adaptart polTet: fcd qln
mUt! minus pttndpaU conuenirct oifpofltlonl.ldclrco mud ac~
ddcna cotrisldli cil cu ratione magte 't \,oluntatc:.,t biCtlun dl
(upla.et QOc ptO e~pcdito drca resiml:ponii blinde queda df
rttot.lmtdlclttlllta fub bteultatc:qm pluracl1.l1rraread (ndeter
tfultattonidcctionta 't cofllfioniaddudt. cr1~:0 c-=pcdtttone
ttaql pttmt clrea acri pdmo fclmdil:'l' c~cclTus tn qualttatibutJ
l'dmie.(.I.n caUdttatc 't rrtglcUtatc cil naduue. lande intUa calt
dttaa.f.folta tn bicblla eanlcularlbus crta Ilatio apud Igncm aut
tthttla Cll_pttis eoopertllra (e111 pcr (Iln odllQ:eria III 01 fil ctio ca l~
dot4:etta ffaromaricll funt noccnt:qlTI ta lis cllltdltae cmbzus
catdadClts 't oCllloo fadtl'apOlanonl hl cOI1(cQluntla: qui \lIH
pOtealunt caufa nocumcnthl'tfllp:a "tfllm cll:fpiritG criii vlfT~
t>tli rdoluido \1ifum ocbllttat:tntcl1fa qllO$ frleldltaa fptritii
ingrolTan.do:'tl]um.!dultt tnrptffando e:tftccre potcft aUquodf
qllod tlc fc fubtllc c~tflens effet p\lrlliaficrct aUqllalftcr opacfi:
~ ae erit caufa imaginarlonta:l't fupz\l l'tfllm (,Il.l!:allldlll1llst~
tur Il fozti acrtafrl~tditatc·l'''c.t fc: l'cl e~ capltis COopertllra;
\1cl e,rqllocun~ alto (uperjnfr'Bid~nte.crab \l~re etia 1tl1~lIm'
do notabtUtcr ca.ucndum (fl':quoIl1an, ccrcbwm ct OCUt08 "U~
111ldttatiblle replet.que flint caufa. p~eclput noellmcntl: 't Itl!~~
tnetUtua tnllt(cauonte"aJp,bt~rum: 'tfl( 1tl1l~lme Clluenlturn
ell:ne mOtet ur in acre (croctno captte: btfeoopcrto: ct mllPll1c
(lib radifG lune.crft flccauetutt1 cil a vcnto mcrtdlonalt 'ta bo
reatt:'tma~ll1e cum fcqllltllrallllratcltt /Tuc mcridtonall: qllo~
Ia.lam Ilullrillto captfa replet 't boteaUs pollea cortllringtt:ct \let
oC"los.BucrcfllC#t,:9crI'sttur ,aUqlJllUter ad nccum bcdlnct:
1tlper"mlc"
J~ts patetq1 taUs palTto nô cflfIc timotof.. <r fit
en
cil."
�1 .
'c tlpul1Htttttultt (tt ttUdtt4tt!ttuod (lUO Ittri bebtat fatis Intdlt
senti nOhlm dt «.€Llrca dbtl 't powm l7abc4tur lIld&Ccrt~ttiJ.
pundpaUter drca trla.f.drca quantltatl:drca qunlitatl: 'l dr
al ozdtné.€!:ira quantttatl quando nung, fumatur dbusa~
Ina6nii faUlritatl.qm ctbus "tfidl~ bonus ptopter dlls nlmla
iFtttatl potUllmc tn llomac;"o:bcbtUs blseftlue fit 11l!llus~'l "u::
IUOlum IttdlSdlodi multlpUcattuuG. mon"tit diii nlmls modt:
cus:quonta ploptcr dus palldtatl fit 4ltqn cp aduratur : 't eua~
l'0za.J:1l etlam pcrfpldenda dus (luftUtae ln multls: pdmo.r.
• r nô Rt dbus cozrllpttbllle:\lt lilC.tl.\)' nÔlat dbus be fc cllapo
l'abll6e:'t ac omnta. clblrlalfa lfa:'!: acria:n ccpc:allta : ct "ulu(::
tnodt funt tllmttrida:(ptdes acutc:'t mozdlœtlue f!lnt blmltrl,
dc:'t \llna pt'tcntta:Ccrtlo d (Jnt dbarlaque ln ~ merito (ub::
rtBtlt ant ltOctua pzoptcr Ipfa 'bttftctlc 'cfTc blsdttbiUa:'t "oc mo
do omnta "trcofa 'tgrom nutrlmentt:'I't cames srofTe:ptfcce:d
barfa be palla.:\ltna etla turbtda:srolfa:alles aqllatlcc:lntdltniJ.
Bnlmallfl:omnta talta.:'t ltgttmtlta funt:nodua.eft tertio oldo
(pectandue:qm fi pzcponaturllipttcft. lIquldts "ellubdcte:quliJ. .
~efC(R(um altoz! pzo"tbenwr:'t fic cô(cqllcnter cffllmant mut
tUllt'noc"u. ain! flt (ubttlt:aurefi paru cu aqJJa cocta ~uccJ,a~
ri ml~tfipzedpuctn "lttmo paftIl6.fttlU: ,da c611entt bradto~
I1lten 'fc.ild edi flllfUre Illtqua coliidra:btco l'zeal'lle allqlla:
'lm multwe ,fus COl! ln cafu noRra no tft couentls:qm "t bt~t
i)lis 'S.ut.tn.c.pJOllzto pollêj1 lauda"tt vtfum todi:"t '.l' cofera nt
wtrtlSlni facte a "al'ole:'t ~ du~ pzoplietas cil l'lo~tbere \l11 po
rcnl a capltc.tddtdtt \)' mllltitudo cllIS ~umtdt 't flcd pcrmtfcct
(,,}fllm.€Jntcr œrncslaudo:l'lcdplle tmaEl hl cMu "ollltllee~
yt carnea colfibarfi t4m l'olare potcllttli:non comCltendo col16
IlC" cap ut: \lt b'nt Suensoar 't aaflsln ap~otifmI6.S tie mt
an~rcs tn ca(u:ok funt turturcs:quc vt bt~tt. :s. il. cali. c. tic
.carnCCilro turtllrlsotn ((reblO 't ln tntcUcctu BU6l1lc'.'tum ctft~
dt'tc.CL.De e~crcitto autcm quontam c~rdttutn dl buptc~(.
.niuer(ale tottus''t parttcularC:'I't tR œfu noftro oClllolUm. IRfi
(l'eetto bleulter l';rcurrmdo.cr·~UdO "t (upcrf\lIu, c~crc/tl
ln torum blmktatur:q"onta ptOptcr Ip(lJm 'OtpIl9Inf\anlln~
tur:'t "Ullt01CS IR toto ad cuapozattoncm bcducuntur: 't ftc cs.,
pnt'f OCUl06 ('(l'lent Yapol'blle.€,e~rdtlu etlam parttculare
ClCUlt fllpcrf\u(i noccltt:qmocuU tBftamantur't fptritufi "Iflbl
Ilu fubllada f;1UTolultatr.:Jdl btco be e~erdtto'l'tr'ut!' tntcrlodi:·
'lm \lt ru pza taalJ cil lB caufls1("und' acddmtle.cotlnltia. flue
,dmta cogltado .utam capHt "apoltbus rcplet:qllt taRdi mfm
ct fplrtttbus animaUb.us ln cereblo (unt caufa eofnaonts \ltfus
rncdmtc:'!: tmpccUmitt (omnt'm motCfi ~tctCi ful':a.. «t'IRon dt
ptoptma odo(c yjucndfi:qm n'mta Cl uteG \ltrtutea olUncs ebe,
tat:'!:tOlpustotfi fr'8c(cère fad.:"ndccofcqulter multe (ul'cr:::
fluttatcss fleiJmattc:c rettnentur:que polka addfit ad ImaginiJ.
tiones:vt fupJadt,tficll:cti tB ccreb:o 't 0,u1l'3 multtpltcantur:
Il ~nde "Umtd'ta6 tUa palpd".llrfilnut(CiltIUa tempo:e fomnf
"cl qulctta mulctpltalrur 'tc.€, fil t~ltllr aUquale ftcndu c):crct
IJfi~'!: plcdpue pcdce:qm motus mlbJodi. IKfenotum beolfum
rn"'tertae lJttrlll)tt:'t fic iJ. ccrebzo 't oculte matcria9 btuertlt 'l'a
pOJlllee.itat tamcn non Inftamana fcd (uaue lo6fi magttq, tn~
tcn.fum.ftat ctti e~pulfle fllpcrtlldtattbue l'dme 't ("undc bt6t
fttoKte ftom""o cUi tnantto.€Salct ctIij f ca(u ma~me c~r::
,:ittŒ parttculllrt capltte.r.frkatto cap Ide ",dua pcctinatto fcm
l'cr puttnido IK poftcrlus trllJ,Uo.J:llqs poil "tru" e,urdttfi
qutctandfi per tPe antc.g, dbu,f"maf p~o P1Bdlo ,cl cena. jJn:::
(ptare cria aqui dari "cl cololee ,'rides "t "crbaru ytrclltUi:
fiue in (pceulo fpccularl:flue ltteraaj pU1C~la9 mcdtocree lu ua
btt!ld ",culodi confottllttoni!'t crit cl. conuenlcns e~erdtifi.';t
!>te be e,:adtiofllfftdat.cr«:trcatnllnttioni flue rcplettonl.p
r,,"la obfcruef':11' ImttloYltrts tn cafu cftn.ccdfarta.:qmyltrie .
ftlptidtas cil ~ltfi noduiJ..1Aâ ftâtc fttptko .cntre (ul'erfll~ttiJ.
tee tilm fccalc. '.l' "umOJaf:cSild fUl?crtolll effMmit:'tflc omnes
eperattoneg 4ntmalt9lcdU1Jt.~nltto ttttur cIllll.a~im, necc(::
(arla!'t pzoptt1'ca:bt~~tpP.".affo.tn ocull0 pattend Il btariiJ. .
8Cdpt "nfi.(.flu~s bumo1al16 iaJUllt ln l'attente nocumentum
fn oalUs. $t IlJItur nô at \lIter n!ltaralltcr lulntcue cum artt~ .
fio ptcparetur:,u4 fuppoatodoTfd d'ellerf comunt:\'Cl fume" .
do codearfa bUO bc tonfccttone:quc ad tflud ptopoatfilnfrll 0'
dlnabirur ln.if.parte J,.dulJ.cU::irca (om.?~a 't "16Illilm bteulter •
l'lcatllr:i) ,hiu(" tmmodcrâtta noat:Vrm e,d'œnd01\1t'I6IUa .
"Inftimando:altud caput l?umtdttilttbu6 rcplldo.IStt l61tur
fomnns. viJ.l10%aram in noctc.';t anon fuff~denter bOtmi.rur
aocte cOdnucrur (omnue ft! mant. $1 ctla no tunc bo:mtre ~o(
at co cafu ni "!'cIPcro (omnfi biumfl poil p%andtfi per blllls ~o
'4I;'llJolUit\Jt~"",m3 UrnJ tJJ,~"$J(milU:vbt cft IIJIlJ'm,
"
·1
Ilptusnoccre(Ol11rilla biumu~ v{dcturlaudart ft ntodtcue trat
poft (lbu notabllltcr bUlado lB cafu nô bozmtendo ftqucretur
tnflatnlltlo 't cal Ulttas 'llafTttudo.cr1F1onI6ttur ln totû 'l'itupc
ro fl noctc nô fu/floenter bo:tnlatllr:'t ma):hl1t fiadflt "otmle"
diconfuctudo.5t bOlmlatur in bleftat talIIen in obfcuro enp'-te bcccnter c"opma:'!: \1dut Ilcâibcll do:vt bldt 'Butel. I,.partc
(uic\lii,«J:' gccldClltta afit \llthnc om" la l'teter glludUi (unto O
dUmô tn nhnill rldctlMi. C oltlla Mit fl mOO tra te litt qllando
f.nJlbzaseneratioltiec~ (c ad actfi ntollcnf nô côcllrrite pdmo
tlllil6ina none iUtuamc'iS tilcttbuEl Ubldinoas plcuenlclltlbllG•
t:tqmad Ipfllls"fuin di tait 'l'dtaU tlpoztstnteruallofcqultur
\ft co:plla fiat meltus bOlmtie '!: ICIIC tn motlbue cOtpou~llJ:bicO
ttiC'.l' tn cMu cft con fmlls ""mtdttates IlcctdentlJlcs c;tiCCIl ndo
tJfplrltua 'l'tflu06 a "apoublls bel'llriido.Sbi tlltnl (lIpcrtluutJ
fOut:btco ~ tR cafu cft ma):ltne nociuus 't \1trandlls: qn.,:lrtu~
tes omnee tI1ll~me tmbtClUes reddlt:'l plO tanto.tit callfa tIlul1
tozum tmo. tnlinttodi quodiitnodo nocumentolllm -rc.€,Ct~
call1edldnllUa \lClucndo.lIca 'l'cre 't Ilutfino cOlpue mundtfic~:
re III cafu nollro flt côllenlcns:tfi iU~1l fentmtla Iblp. ,,;.ap~o
rffmotû :qllibll(di ~ fiobotollllaaut fo:macta côfert "je III Vc::
rcfloboromare aut farmada bare côllellit.:JJddrco pzcclplle t~
POlC ..,crls,cflclrcll cozpus l}oc IIlcdtcinaUter labolandlltn.~zt
mo Ita~ tn oldine an rcg; ad hltmcdtrlta m caufa m ln otbl bcue
nlalllua.f.caufam coniunctÎlmolbl: vd pzoptlâ ail tccedentctn
yt ad callfam lit ccrcbzo 'l''' ocultee~llcntcm:pllmo CJ romun'
mcdtcotli fcntida opoltcbtt marertae COC6 "clln l!,ltcllints cn'
ftcntcs diarccfimcdtdnalcnltiua:vdfaltlno il loglnquls lIli
b1l9:n«l5labollofct~foluIU:'I'da~tnlnUecumdrll(rJlcnittuo.
~ollcl1- t>cllcntld6 crlt ad miltcrla p:opda Inaste mOlbt.f.co"
'un'tiUn ccrcblC' 'l'cl ocuUe:'t an tw:dcntlln d~ b/serido 'l tuiJ.
cuando:pcbtnc bcucntédfi crltad biuerlToncm Ncte lIlatcrfead
,,!ucrfll tn.1Ii'ollreIll0 ad cofo:tadott l eo:Cidl IIIlbzo:u:'t vltbua
ta. re(oluttonc materlc fl qua repcnaf no CUacllata 'l plliflonem
lU taltelllatute bc nouo rca~grc!Jart pofTtnt:-r I~oc cutlll1lcdtd
ni. tn!erlue 'l e~tertus app Uciidls.et tn "le crit tota intltlo 11 0
l'tra ~oplua.€'~zo pthno igltur ctpedlédo potell fkrl cOllfc~
,do lit bolo "t Infra.1j.> .came nOlllter,cJtractc. ,. 'l'j. tllacatoU~
conts.,.if·cum ,uccJ,aro al.q, fufl'Iclt fiat confcctlo.f:t {II III atllf
ln mane III allrOtil.'t Iton bozmtatl1r poil Ip{am.fcd poil. \1j."tY.:
raefumaturptandtu 'CliC ane pzecedentt lallattuo: :Cametr Il::
10 mane nonellfcc,tpontndum anl hbero • tlllO tlC~ tota ble
multâc~ercitandum:"a placet ln fo:ma piltulata fiat \lt infra
'~.pilllllarf'i elefang/naru:plllularfi bcln~era.(.afi.~.if. di nJel~
lero(ato fiant;ptllulc•..,.(umanturante ccna l'erbllae terdatl 1;0,
rM ccn.a. flt Icule:ql ht mane fequenti \ltrlffimtUter côplebltu-:,
cam opcratto"l~otcll eda fi placet ad lenttionem "en tris fiert
drllerc .ttnfra. ~.œmc nouUer c~raetc. 3. j.plllucrta 311(cl?~~
rt:l1ldtts rof.I!:Ii.,. "i.cCi buobus \lttellia OIlOUlm:'!:. 3.I(f.qld e~
munts:'!: bccocttolle maluarfi mcralrlaUa blctls:Oldd: '1: Clffl1~
mlUeCp fllffldt fiat drllcrccum.,.ti,.(aUs côtnHnle:'t di."le ~lfe
pltma tntentio.€~lO (cdida alltc Intentlone ptimo fiilt b {i~
1l1~ materte,J>l'de di frzupo "Unfra. ~ .f'ezupt be Ilteadoe!"c "
Itsrof.afi.,.y,.aqllarfi fcttkult:cctldonlé lnatozanc!" efldlutC.
ali.}.j.mifcc.datificctur.fualta fumatur. \'.
\li. "tdbU~~
Buroza.'t poft tpfuIIl bOlmlatllr pcr \lnB ~ola, "tt bUlle. € Q
"anc ctlam tntentioné 'l'alct.(r~upus magtltralie" m\1@S ap~
ptoptiiltcfactus:"ttnfra:'t"cll.6ulicl.bc bd~tll.~.eoltt," rad'
di fcntcull.aco~t.afj. 3.q.cufrB6ie (allfud.afi.lP.,. v.t"tmt: fl1CIIfTe:bdonice.ali.ro.;.endtule bll~lofTc:'tcul1l radtee.en. tp,vi
folliculotum fcne.llic:ildos arabiet keblllodi.afi. 3.if. fcmfnle a ~
fi cami.an. 3.j.floJum camomlllc:antl?os rof.I'lIi.,.{f. UQul~It!C
mUndc. 3.i.poIUpodil qucrdni:pafTulamlll cnudcatllrllm a,,-"
itij.quafTanttaquafTcntur:'ttnfllndantllr per bletn 't noctcm::,
Iquaœ.lefactatn ""f"neo:tn quo ferrumlgnitllm plurlce 1:
entnctum:bdnde fiat bccoctto iB c"dem 'l'a(c:'tcum (ucco fct1~
fuc:co fan(uCÎ.aii. j.Uif.(ueco cslldonie (ucd pomOlum rcdolen~
tlum.ali. ~.i1.me1Us rof.Sllcc"a.al.ltb.j.(uccO I,gra~ !ltomm Qct!
tofo~um "cl musomm. j.".ftat fr Ul PU9 circaltb.lif. arom ati5C1
turcllmnucctnu(ca.slirlof.li6float.a.fl.,.ll."t.atllrlllo(l!:upo~
t:ut b, alto btctum ell:'t fit quandtas ·.ctus. 3.i#. CU 111 aqull f,"l,
culi fumclldo ipalls. 3.1i1.lfte frzUPUG ln cilflldt multe cfftcada
conttnlleturquln~ "idbue.1P>oft Illlim frzupum fumiltur (01"
tiuum ln fozma l'Illulata 'l" 1nft'll~ ~. pillulllrum coc"tt1rll~.
3.q:Ptlllllarum aureiJ.rum 'JI!1lcolal:ct ptllularum lucte•.l1fi •.~.,;
CUIII mclIe rof cOUlltoft4ntpillule.'I'.'t avidcantur nlmWiJro (: "
(ercduca.ltturtn (eptem.lPeliusclltamcn \ltfl"uou,tll 1{llnCIJ .7
,/ft'omoJ'~
fumannar
ad IlJc(ijam noaelU ,Clin» ilJlquld~C~
~r.!!
1/1
--
"cl.
�"
~on(ilîuitf.ttîiîj.'
&tdb" ttnt fn Itomact,o!'t po/ha bozmfaf pcr.if."Ol.lS\'d trce:
'tpoll aure6 cum medidna "c/t(a,tOtta. rumperclltur:'t a(ruptll
poft~a furaatllr 't ftd ill cam~ra daufa cum Ulodlco lumlllcl'fqJ
per temp9 conferullrcntur:qtcotilluO c,l: 1]1S (mtmaret Qumtdh
ad.ttif. l'cl. \1."olas btet.poftca fumatur Illuattuilm l't Infra. ~.
t~aulfctfDtteo~tlmum blucrallllm in matcrla nollra.1~offct
ssqu~ bccocttonls otdd:'tdccrum rll.an. 3.vil.J1lccllart ",dlls co
aUtnc Rert.~.carartdumabrc:jfi9 capttlbul3:'t aUs nllmero.\".
cte.3.v.mtfce:'ttotuS(lImQrurcaltdum.~0Ilqlla tardeturfcrc
f{cullm accar6 nllmero.(j.fcrm(ntl paru fimlll ptftcntllr 't IIICOl
l'cr l?otam:'t fumatur p:andtllm leuc tota bIc qutefcat. Et a fe~
potcntur 't ad q lIatitati audlane \ld bllarUIll a udlan arttnl po~
rofllmcretur d~llere lau3ttu4 factum vt infra ell côuenlens.l}",
nantur ln birtlslods "aclIls ln mane 't IIQl1 lIoetc:ne tmpedial
IIlclUs rof. 3.if.puluerisSllcc"arl.lj.clln1 vttdlts bllobus Oll"~
(omnus:'t tIl f~ro crit facta l'eaœtlo:qlle vclTee Inadantur cum
rum:uqllll bccoctlonieoMfurfllrts ane fa le 'toleo Rat d~lle~
tOlpidbl\e:'t (llper ilUe lods ponlttnr pcda 1I01la. lillea albl'l :et
re.~otdltencre l'na velbllablls "ode ante ccnam:pollea nUl
pollea fcqllcnUbue blcbllB ponamur fOlill clllllierllbea 'tacutll
natura Ipfllm remUerlt:foltcltetur \'t rem Ittatur faltcm cu fup~
cllm modl(o but~d lintta.:'t Ilc contlllUclltllr: quonlal11 cotlnuo
POatotlo:non referuetllrin nocte:qllonla tOUe opotterct hl no~
facictl11atcrtam tincre.(['Sd "anc ettallliutentionelll etpoll.-e '
cte pollca (ur\Jerc:quod non laudo:qula c,.:pedit l'cr fOIJ1hll na~
mo ptO fOttLÇ!zI valet apponere tn collo pofteriuo fetan11111 tbldl
turamcrfarmoco Qltqualtterla~amrdicere.$equentt mane f" , lolteralltcr pcrfo~ando:'t (danli Imponido IlnSllia QuoqJ bie bL::
lIlatur l'cr trce "olae alite blcll1 cOllfectio vt infra.·~ .metrida:
ctuln fetanCi ad aitera parti4 tral?édo:vt matcrla ad 10c4 attra:::
tl.S.j.auree ale~andrtlle·s. v.mt(e.fletllr ildmtnue. v;.I?o:ts poil
"atllr.jJlla rcmcdla fpero vt bt;d non. erûtllucffarla:no ,fi flint
fwmpttoncJ ptandll.~acta Ifta pur\Janoc a vldeatllr fllffldetef
bolotofa l'el thnozo(a:"r pdmafrollfe a.pparcrct. Et t!JO Ln nc~
Pllr\J9tue:ventre polTumlls ad malJte pllrttcularescllacuado~
ccfTtrateHlll msstolaudarcmqllQ milltralta bolnea.l:t I,ec fil';
nes. cr $ed a110n vldcatur fufftctentcr pllrsatus:qlJonlam flo
fidilllt quantum ad l?anctntentlollcm.cr?leftat vlUmo nota"
lIlac,,"s vel caput ctlam aUq ualtter assraullrt vtdeantur: poft
re qllafdal1ll1ledidnas méblot41cfozlicofottatiuas 't rdîqllta;
quillqJ vel fe~blce potell fumiconfccUo vtlllfr(\.~. "I!trc.sat'.
materLc:llqlla poztto manllt refolutilla. p:cfcruotlna. qno~ ne:
que (eribltllr. v(J.terapl.ca.;t\'.s.",.cllm 5ucc"aro Rat boll'. Et
,"1IIttpU"tllr.«r1~zo ptll1lo I~ttur llllldo qllâ tri ad ca q IIItert9
fumatur antecenam per r,o:aIK:velin milllc:non dl mllsna "te
(mufiturvt fTn6111a. ~ebd"mada fllmllntlldn mOne bllo ,"Ira.~
quontam fo!teta.rdllblt Intcllram operatiO!1emœblc:ne~ c~pe
bolani cOlldltl:fietfam "aberdllr IIlJ~mufcora codltil elTet CÔIle:
dlet port tpfllm l'tt laulltl-uo:quta cdudt confo:rando: et la fOl~
tllcns.5t.ctia tlZe I}~cmls fllmcrcturbcacOto codlto in cafll,p:::
tc fn fOlltHl contecttonte non placeret "el ptopter amarltudillc
ficter.2::rlrera quo~ IIIlnol efTet ctiii ;)lIenlie:a be el1. flllllatur co
potellfllmt ptilllll1ta mcdidna vttnfra.~.pillll'arum defans!
dcar.l.per tre9 "olas alite cibus.(L'ad cofottatlonl ptcciPIlC
ttarum. ~.i" ptllt!larllm a /fa 'leret.5. ".fia Il t ptllllle.fif. i fllmii tur
OCIIIOlfi:'t dartftcatlonem (plrltun 't c,tlcca rloncnt "lIInldltadi
tn introttulcctl.ft atales nOIl cfTtntfufftdtntes ad foillen dllm
cerebtl 't cOllf0:tattollcm Ilolllacl?t valet-:a fi3tpululs ln foun'"
pipera te pto/upcra(pcrgendo fcrellll~ ruls.1'In.t l{fItur \'t infra.
tllllepofTUtltncrt pil,lule \lttnfra. ~.pmlllaru1t1 ~fTll'ler(t.? if.
1,t- .CIJ(r~gie. ~. v.fallflld:acod.afi.~.l' .fplcc.5. v,dnamomt de~
pillularum lncisa.l.tiant tres. et ifte pllllllectiam toto allll,O
ctt,f(\li.afi.~.If.fe11lInis ant(J:carul:plpcrls 10nst. Gaf.lf\llii!Jc:
(ouellfent quando Ilotnac"us vel capu' aUqllalttcr aSGra.lIare
keblllolum.Bn ~.j.Mtrra.ntur 't cribdlentllr't ftat pulllLa. /Clli
tur:ft l'Ila carum fu,ncrctur'tc.1:lduertcndum tn:9' Il apparent
addantur. 3,iJ.~lIcc~art 91bt dccrl:'t rtferlletllr ptO \'rll.4I'1~0~
flan a IlItlatntnationie e,.: fan6Utftc:'t tinctur4 \'dllllrtnu vel tC"~
tell edam ficridcctu9rt(i i cafllconucldCllS a.d illtenrlol1e11lp:e:.:
Ront vel rubedfne \'ensrllm mil~ime clrca. oellios e,l:IIlCl1dum:
tllne taudllrcm ftenda cfTc Ilobot"otniâ aue ante purBsttoncln
ccdcntfs plllucrie vt in(ra.~.eufragte. 3"'(cmints fcnlcul/. 3. v.
Rue poll:fctSru quod matot apparebtttsldtsenda t\oboll7omic
cottandrl pp.clnamoml: ptperts' lonGt:nucifmllf.garlo. 33.9ft.
"cl farmade:fumend'o mediocrem (angllinls quantitatrm c,l:ve
5.if.Ussnf.ar.mllch,•• afi.5.,.fptcc.5.v. keblllo%lJm fubttlttcr trito~
ha media ln btacl]Îo:que c"lItsanttam l7abct "t ccpQaUc8 capi
ra11l-:~ tllfufotum tn oleo IUtlt\Jda.bul. 3.iJ.foliotUm Burt "ume:.:
..o.~,l:.(u(d tll(rasie ~fenfcult. afi.3.tif.mclle ro.lib.,.5ucct,art
tls 't baftUca. epatil3:quontii (par ln cafu tflo ad caltdu fatl6 cft
llccllnas.,non tiat tamC\l coptofa nhnts (ansutnts eduetio:qm
albt lib.,. v.fiat dectuarLuJn:'t be co l'taturfumcMocodear.j.,p
"tcc.cr3Jllam rcllatpollere allqua c,t:terillsappUc:and41: Iloms
tpftU6 euaella.tio aile l'cr flobotl~olnlii flue pcr vito(ae:"t volufe
~1It.tn cMu Ulo ln Rnc capituU dl muttum c~ucnda:lmmo port
c17C' 1: ocuUs per modulll coUrrtf:pdm" 1(Jltur p:,o Itomac"o tlat
,,"SlIcntum l'tlnfra."(?>.old fplcc:abfyntb{f:1: mallic/e:« clto~
Ponen.d\l quanfUlIl poffiblle dt:nlfl te ncceffitlle cosat. Et Ul.a.
nIOllltn.an·3· •• colatolUlIl rub. rof.rub.rplcc cdtlc:e:rqu/lJiJlltt
1uffidant plO "adn.tclutone ellacuatlonle.crl1c1lat nunc alla.
6arlo.afi.~.v. saUmur.IDc(uc,-3.;.ccre parum Rat ""Suentum
tntentlo :queell olucrllo ad partclll bluer(a.5't Ift~ cOlllplcf cum
1'10 vnalonc ftollla ("i CUIn lcd/tllr bt~clllua l'cl allqllaltler v~
cl ft 'J biG in.l7ebJolllada addendo in drftert fup1adtcto non,
lct 1:c.«r';Irca ocul06 ftatcolUrl(i "Unfra. ~ .fllcct fcnkuU par
c~11lCrtt:tcmpo:ecaltdo.J.",."ifere.f.1:.S,if..reralogodton.et cft
j.fucd rutl~e par.v,mdUe.par.iif .fllc(o bcpllrentur:pollea Cil';
,nu:'!J(nU6 btlleraollie 't lauda bile nta tpfllltl I]a bea tur in te~
llle)le bc(pumato t)eco(\uantllr; (cpe tlc(pumando ln l'Mc enco.
dio ~,,"ndo lalldo btslnQebdomada lauart pcdcullte cellQ
poftea f(c,Um mtfceantllr ~Uqua foUa Bllrt puri ben c ,ommi~à
l'cr 'mtdiam Qozam CUm aqua becodiontel't tnfra. ~ .cam~mtl
'tagitata:p oftea.lte~aro leuiter b,ecoquanrur:'tpoftea collentur
le:mellilod:ftlcadoa:mato:anc:fel1tcuU:'t ro(arulIl a~.
omnia't ln amvulla "Itrea folt C~pOnBtllr per.n. bicIJr.'pctndc
bULUallt ln buabllG ntulis aqllc aliquot modlct~ bulhttontbus:
t1). 'Yafeaur!o"d elleo cOllfc.!"etllr ad "flltn:l(}ud dhule in ca:.:
'lc,t ea tepefactlliauentur crura. 1: pcdca:d bdtclofuS 't (lia Ile bt
(It noftro ,no apta al/quo "'0 nocere. j;)Îmttto (ottioJ,a. rdlqua
llcrfillllrn. «r a~ "aile eUant, Intentloncm cil omittcnda.frica~
tio capttle tn mane c6 pilnie caltdle:'t pe~tll1atto trar~~ldo l'm
coll~ria quon fam ln elel'fu~ dhliqua1t~~r dmotofus. ft QO'
felofum contentlle.
~s occi itiurn.crm.oranduJtltamen'1 iflatrtca tlo no Ratina
PUU6 eJutas fUI'ertlultatiblls corn munablla ,c,t, ventre lIatura
4r1~tO paUcntecatarratant (9plet~ \'11 lus ocult di aqua befcl
dcntea,iallum o,ulllm.
ConflUum.
",111.
llter:l'd cum Ilrrifldo cum fuppolltodo "d alio mgenio. ,1'I0n.
CHa';' ftat quandO fumpfle l'Ululas vcl pUlulam nocte pt(ccdl~
II~'~ Ifto cafu:qllt dl carerrata completa ,,"Ius 0(\11
11 cmu aqua oe(ce1l4 mte ad e hum oculum:fcd nOIl
t~qUGntolm tune: fo:tc Inams noceret ptopter œufaG tnteUtgcn.
cOlllpleta catarrarn:'t cft bealble tIuednerlts1s C\J~
li flotas qui illuarellt.crsd I»nd~ttntiollem factllnt garga~
1bifpoaUone cllpttie bumtda:\'ltra reginlfna. sUaertfl11ata 't caputpur~ia. (UllndUIII'aliquos.E~o tamcn non laJl~ ,
- - - "ablt\1. b~ellltcr "Ic COIllCmO!atllr:IV obferuandllm
do caplltpurlJfa:quonla ilura~cre per vias nariu cil tral] cre I!
dl: ptcdplle re~hJlçtlin bitta couentiu fm IV l'cr allo(1 tem edo~
~al11 n'mis ptoptnqua l11embua Icas.(.ocuUs:€lIm tn billcrRo
dUS es.cr1R3hlClIl11 bOliitllrc reglmlnls:nfu allqllaliCi lcuiti
bcbcat cfTud "iucrfum.6argari5Iltto edal11 in cafu cus appl0~
1'ursattonu eriSm aUquoties ane v(u aUarum JncdidnarCi cura
pt{atis ell altqualttcr rc:dlofa:nc~ tn dt pluris hmamcnti quaJ
rua eft I?omo acatarrara clii coplerc: ctatis:l'r blctl:.a lIt.in pltll
lIlalllcatfo:quc tediofa non dt:eam 1~lIdo.~ta, Igltllrtn mane
dpto be cura catarratc:.f,t bldtllc.Et cS"qllldc:m 111111 "Idt
nOIl tamcn om ni manc:nc natura taU pl!attont alfucfta t:fcd fia t
mtllcut be "te:qul adcôple~tollem r.:dellnt't fntdhgcntlallt.t.
'l~qfi buobus biebus cOlltlnuis.aliqn lntcrpoade buobus \ld
perfectc ctads/cuL aqua filin actlderat.t.Clltarr$lt1l :q\JI curault
trJbllG bfebus''t ptcdpuc: valcblt bte fcquenU poil afTumptioneS
fe ipfum cU cUacuadontblle (up.c6,nunlbue:'tabfttlliUa: 't mt~
Illtculue pilluie be fupta.dictis.~tat tgitur ful'poatotiul}l "t in~
'notattone etbl:'!: alienationc IlIriuln 't "n~«tanttum 'tfUft COll
fra. ~ .mallkts par."nudfmllf.pirttri afi,pllr.".PlllfuliJrllm.Q.
tentlle afTatts 't fri~i6 'tc.€' ~JJntaHtcm vltanda omnt", mllitt
;.cum modtc" cere fncotpotmtur Bd modum aueUBnc:'t "na il,
pUcatiua bumtdttarum bc:d/nando ad Ilcca fOl Onllli modfi. III
i arum mafticctur per bilas terdas bote ciuG.crBd ~anc cttam
omnibus rebus nô n,tural/bue btJ11trrldo c:uapOtadua: 't p:cd
Ittelttton em:a pur effet nccemtas~:quod beu~ auertat:'t quam
puc\'il14 multe ~dtIJ"" tœiltte o:dtnatll. $pcdaUils Clerc'
,tJC<J\hlçv fpero flJtUl'llmefTc m.pme vaknt;IUOCil.VllClli 'ufrl:
m.,. ".
"o.
m
•
�}
,
dClldo fm con(;ltt:'ltfonl"nbita CU1II fil,"ofiffimo boct.,:, bfio
ntQgtlllo 1/0.bWt<lrUnno cOlllpatrc amanttfTtmo cOe.lldlf:qtJ
ab oculo:in qua cIlmanlfclla eil tarrnra:flat bcpofluo clltarra~
· fepcrmaldi e):pcrtt'tboctlhuutE:faeta talllen pzills lIIundlft~
catlonc cttotille 'tca pltli' (pcciarr Ch5 pmulle be qulb" '" tnfr"
: Et fnera operattonCCl1l1CaWr pcr aliquot blee:"t patiena ncqs
· tufftnt:neq$ d amct:'tllJccat l'cr biea in loco obfcuro ("periu6 di
/ fenut t>ictl1.Et fi opcrlltlo recrc facta fllcrit:(perarur Oc optima.
"tfIonc IIUlie ocuU.~cd ad pZ~lIjfioncm altcrlueocull:nc tnfpt(
(cf ,"agis aqua ill10 mlllllatur:plio fiât l'tllule:bc qb"e fumat
· OIll"lbuGtrlbuG Ncbue femd.:::l.if.pto vlcc tn tribus ptlluUe eu~
do bo:m Irulll \7t Infra.1?t .ptllularllllt Il fTcrtrct.J. 1.'" plllulll rllm
finc qUlbua cfTc 1I0ro.~.j agarlct rrodfeaU.5.".cum (lIceo fcntell
It Ila t palla plO pmulle.1~ollcll.p blucraolle pline/paU:vt ma~
teria flucne ad oculos conllertaturad alias regionce vitra frica.
flonce tlbiarllm 't fuallc c~crcitlum !?Ola. bcb,ra fiant IlnlJula.
l}eb,lotllllda:in btcbllG fcqllcllrlbua ad pillu la a clrllerla SpplO
ptiaU vt tnfra:l». CIllttornllle:llIdUlott:fllrfurta.l1fi. :.m.j. roztf
marlni: eufraglc .,crbc:fcnt.llicndoa.sfi.ro.•l'.fiat bccoctto cu,
aqua bcbltc t'luâtttl1tla:bc qlla (lIt!larur Ub.l. ".fJeta colllHura:
't addatllreaffic e~rractc. 3.1. ptlillerhl ~lIccJ,nrt: Qrcrc plF'.aii. 3.
".old comlll1i9:0(<< bc IIlio.afi. 3. ".flllifgcllIllIc.5·if.mtf.J;>:o d\!~
ncrt.cr J!tcmad candel11 httent/ontln Ilngularlf1imc"alct (eta~
hllm f"ctuln' pol\:crills vtfierl folct:~tcneatur apertum l'cr ((~
IlIcnfcsclIIn eOtda nodata.Sd fiat CIl utcrilll1t poil aurca tn lo~
co vaello IlpP0ltcndo ad quâtitatcmvnlue ((~tlntfm bcfcriptlo
' Ilelll \'t htfra.~.eQtartdeG abfcifis ails 'tcapitibue tnfufIs i il Ct
to fOttlIThno pcr :btcm nUlllero. v;.ferlllcnti.5.v.cum 1IIc1le ana~
cardotlltn quod (utftdt fill' pall:a.:'tfacta veacationc 'l ab(cI(a.
"tremaneatvla,s apertum apponatur (upta 10(lIm bc palla
faeta c,r ficllbllsincozpo:art9cum md(c.pcindead confolratlo
.hCln capttts 'toCllli 'trc(ollltioncltl "apotunt nc tn aqualll concr
Untllr '1: p:o~ibitiollclllgcncrationte eOUlIll fimul CUIIl Intcnr10
nt fubttUationie tltater!c altquaUt(r fpUTatcfiat dcctullnu,:bc
quo vtatur (umEdo.,.,.fn utant blcbuo:qlltbllo no!, flllnul1tur
pHlulcfoctum "tlnfra. a.cu(ra"te: bcrontcc:.afi. 3·)·fc,"inle fc~
h,.~.(f.cllb(b\1.rllm:mads:clllamo.gIlr.afi.5.1.l11ar6ar'tarullt., •
•. p IIlucrl,tutur 1: crtbdlclltllr: (lleci rllt'" coeH't bcpllrd tt. 5. v~.
. mellts t)cp"rati.lIb.j ,coqlllltllr (uce1l6 ClJlnmeUe v(q$ ad pertc~
ctlollel1l:<; po!lea flddantllrfpedes:'t filltclcctuartCi:l'C quo vtB
rur \'t olctI1l1t tl\:. crj1tetlt potcll fic ri pil'erata fuper "fpcr~cndB
tereuU\.'! l'tinfra. ~ .cllfra~ic. m. ".maIOtalle: ilCO:t.Bii.,.IJ.(pl~
,,,.,.v.onalllo,"t dectt fcne.ali " .il.v. 9 nta:ca rlU: piperie lo~/:
,gartof.ga la Il !Je:," ird bolanowm: kebulom m. Il ii.S. ". tera n tIIr
, cribellentur:'t Ulm tanta quit/tatc 511,c~ari fiat ,,"luis pzo
plperata.craellat IUllle venfre ad c,rtractlonem 't abllcrflon e,
aquc: tam 111 fpilTarc:'t I]oc flt (lItn eoltrile ad ~anc intentton~ {ap
ptopda ris. ~(d ad 1]0' valet pZ/1Il0 coUrium bOlltctlfolm faetli
\lt illfra.l~ .fllcci (cnlcult bepnrati pcr rcfidcntiam dus '1: fa dIes
C,Ocrlonelll till e ln "afc en cO pero vna nt :vcrbi Gra tlil. 3. quatllol~
foUa a url pllrt nUl1lero.I.r.btuidâturlll tnutt tn btcro (ucco:pon~
ca addatmdlie puri 1: darUertlal1l partem "ntIl9.(.3.t.'t.J.11.".
blllUan t ttcrulIl bulUtioncvltil:poll:ea collctllr 't ponatur ln am
pilla vltrelU fu~ldatur tn (oletn tClnpolccll:lltia pcr.~~. bics
l'crlllutiido oib tribus.cl quatuot olcbus be ,no "afe ln aUo
"a(cabitdendo (c",per rpoll:allm due: poftu bell:lldur bcco
," oeulo parti.craalet etialn ad J,adntenttonéfi tldlllef mela:
nqua billilationis due ponaturin oculum 'tcl1: lcuc/~ot lt ChS
~p:ictatc fierf collirinm aue pulute ponendue ln oc"lo ~(apt::
Ilblla rrundlnulIl aITarle:" cllm melle Inco:l'o:atlurrod(œtis
randcm fiatpului9 fubttUIT"nue~ ponaturlnfuf'flando (u", pl~
hil tn tra oculum.l?t fi addatur ,a rum pumtds erit (o:tlus. $i
ctia addercf parum. 3j.rcddcrt luie magie abll:erfIllUs. Sd
tlla cria ln IntentionCln valth dlfoltille \!tfiat col Ur/liS vt infra
~.fdUeperdide aut gallt:lIlclllacrudt.afi.l'llrtea equales fu(~
ci fcnt."'purat! partee buas mlfcc.btc pofl'cnt Inultlplfœrf rc~
1tlcdtu multo (Oltlola qua illil.fed qllontam rimo: éft ln foztlo
ribus bc cttradione (ubll:ftIltie OCIIU:tdCO laudo Ilandum in II1t~
rtolibl1~. ~ed cllm cft hldt~entia vfue,colirii mOldicantie bonfi
cil fi puus fiat Il:llpJ,1l. cum "ul11cctantlbue:"trcciplendo cuapo
tatlontlllaqllc bccoctlonie fcnu~re.'lpafTularutn '1: altJ,ee,etla
ob(cruc:rurg> taUa coUirta salta paulattll1 ponalltur 'tfllperpo~
nanf repcreulTtua drea oculfi:'t apur fiat bolOt acutue:mltfgef
cftlaere nouitcrmlllfo bc IIlsmillatntrBOclllfi:bcllldcpoft bliOS
bic6rcittrtnfcolltr/a. \!tG.et J,iSÛIIIl contct,ltlls.
cr~lO tliiogafparc be ,lcccomitibue pll~tcnrc l'duattoh" vf~
fU~l!l ,.no 0(,,10 e~ optllilttOJJC nerut OP"". ";onfllUlIn. ~p.
SPPOfTtOb~blto r(6fm{ntfn bfeta:bequB dl blll!J~
iG:JMi'"".t
........ p."" m,ald•••".d ",fi... "
ffr~"tta:p:tus ramen Ilnnotatlsqulbufda, pllnctltJ
".
circa otcram nullo modo omlttcndls.crat quod '"
aerccommunl fuc babltationts vtt(tur qlllltbct acr
6rofTIIs laclmalls Ill'ie vapo:o(us non dllrt lundnte:ft Ita acr~'
p:op:tccllancrdlr oifpoarus:vt non aUcrrenue:fcdln alto cO~
Rltllrus:non tamell v(t1tiee~poatus:'I: fugiar aerem noccurtlUIIl
ilno ~ ferotinum poil occafUtll (olle. ft caucar omnillo nt irril~
dtetur radifa lune. Bltet ettalll e~trdttum poil replettoncnl Il~
mad:'t,na~tmclabodof"m:faltlen e~rcittllm "0:1l bebtta fBe, ..
p:ectpuepedee dt in (!lfu lItulttlln (on"enlcne:v' IlntdaiturllITJ
cibllln per bUBe vdtree "0:as.1:ar,1et tamen dbllln l'cr 1l0:\JS
poil: c):crdtlum:'tcl conuenlt mll6 tectcrdtifi lonsum quii vdo,t
'thtf!amatlufi.crattetfupcrfluttlltl(omnl.$itcoUnt9 (olUnO
(eptem 1?0:arCi:'I: Olltnlnocaueilt o(rmllo blurno lita qfi plO c~
IIlddlti quaa rora nocre v/gilafTera dlc bOll1llat ln ob(curo IlIl~
bds bebltecoopertts.etquocunq; ftt:non accepter (olllnus tiC'
poil: p:âdtllm ncc poil: ((nllin nlll rranfactle adlllinus buab91~o
rie poil: dbllm:'ttllncoollnlat non .fUptil faclCl1J:fcd capite bC~
bitdeullto fllp:a fp in 1111\ \ld aliquotles,fupza partenl (anQ.a~
tet omnem rcpletloncn, dbi. '1: potll.Gma~jmepotue v'nl.Bb/lt~
n cntia.en lm '1: Idult luan ):lmc h, ca (u colmen lun t: l~ n'mi\)
t"anltlo allquorleenocca t precipue Ina nltlo fcquCJl.a cottUl1ut
f1omtaenentofae eUm facrlflcatlone.~tnGull1 tfi b/e J,abcat bC
nefldut1l vtntrle.6audeat 't letetur anodtratc:et "tta (uriluu 'J
'rl1didlallt "cQcltlentl:Uect moderatl1 'ril nonllzp fir ,on ucnttg·
Bltet abarta tlcgml1u,a:"t (tU,tuo ~1I11t1doe:'t carnee ptnSllc~
p%edplle "Uulo:u1u .pplnqtloulln gcncratlonl:'t carnes poz~
lIa6:'tpi(cc6:n ut panlos perro(oe:'t ca (Cllltl 't rdlqull. Iserlel"l'
"Uet omllia Ctbarla bc pafta.aitetoll1nce carneG~lIlUm begl~
till," ln aquls:\litct olera oll1nl11 frlglda p:edpuc lacturoe. al~
tettlllllA:n eum Qoeagrul1IlnB:vtpozroe:allca:ccpe:'t ~môj. a/~
tct ilCttllm:'t acrla:fed tn cllate "tt potcll: (ucco ar9clo~ bulclunJ
fille "Ino granarowm buldulIl.p In(alatueite.Girer vina pote"
Ua omnla '1: bulcta: l8lbat vtnu""ncdii ,olode "cl albulll m~
dte vlnoatarl6 notablltter mi,:.tum:ma,:lme:tn "lthno potu.fe
vtarur II1llgl6af!lltie q, btodlallbIlB:~ (emper poil clbum (umaC
oUquld bc ora «ronltellt fine fpeclcblls:filleallquoe eodandrolJ
C~11J ~lIcc&,aro:non'n mllito ntnncro.cr}1l16 ISiturllc fuppofl~
tlS '1 obfcrua tis:la udoalterna tls btebue ficrllotlollCOl 141 erur'
frtcando beotfum ante "nam pcr I]ozam admtnue ClIm !bccO~
ctione \'t infra •.~ .camona ilIc:mdltlott: eupatoli/.afi.ID .I.m;
tozane:tllca,1oe:a b(Ylltl]l.aii.m. ".buillant ln l'na awla aqu,
cum bian/dia "fq; a,1 conflltn ptionefll quintepartie:'t bua
10tlo.crJ!tcm III lido fnncUn l]ebJomada nOIl .obfcrllatopzcd~
(e numero blcrum flilnt pillulae \'till(ra;~. a69rld troc,(ci!tI:
pillularus f{ncqutbueen"( nolo.III1.S. v. granodi pcoie:a(od
nra. v.efi O;tillldiefi mpUd fiant l'il lute plo.,na.boa. j1tcm 161J
do fequmtl bic (IImt confectiollclll \'t ,lnfre.1>-'. mctrjdSti.~~
~rabllslofBti.~.it .nu(cc. 6ub(cqltltt aut otc faciatmall:iCllt0ri
(um~do ad qllBtitat; fabc bc palla vt Infra. ,&>. maltlde:plpc fJ
long!:cubcbarum:cozticfi qtcr,ozu tillleouIIIl fupla tdlCfJC~I~
ttumajj.~.v.cere parli mafeaenfoia 0111111 'lMtpalls. ~cqu
vero fumat codcar vnll5 oc d,ctuario ac1mln ue l'cr bulle /}o:a"
allte dbultl (aeto Tf tllfra ..~ .,ufragle bctonlcca/i. ~.t.f'tntnt~
fentcult.s.lf. cubeba rum: made:dnamond: 6af.aii. 5.i. tnarSlJ;
ritarli.s. v.puluer/senfur:'l crtbclkntur fI/cet rllt"c com '1: "C~:
l'illi.J. ",. nacllie bifpumatt.ltb. j ,coquatur fuccus di mdlc"
Bd perfectionl:'t poll:ea Ilddanturfpls:" fiat decrulUtfi /n b0';6
(o:ma.$cqultt l'ero b!e(umatmtrabolan4 vnum bekebuJ/~~j'
dltti:vd vnil radiclaco:(coditt.et af1abcretur nur mue. COIW /
ta efTctctftcac/s iuuamltt.euta fm ctrcu161Ploccdstur:/!lde~
do Il pllluUe \ltJllpla:'l poll:œ per ordtnl oc(cldldo: 't ~,IqUiJ
corlnllâdo be ~lcctlla rio buobue vcl trlbue btcbu~ conn" Ille
!JI plaed:vt no obfcmef bics ptcci(ueln alfumpuon(pllllliar
et &,oc ob(erllctur ctiii per tOtU tPtH'erte : qdll*c'tatc opo:tcrc:
minua bc Ulie mc:dtcinte (umcrc.et Ita l'cr totll tp~vcrte tcnell
feranli '1: oziflofi apcrtCi facrfi in colo fan Ilrtl: vt faa •.ret fi .(O:~
IlnguU~ tmobu9 ",cnfibue (ulIlcret purgationl ma6lS fo:tl Pfi
(eJcntibus aliquibue blgell:illtt':vt fummdo tree l'd quatuo: ,.~
rul'os be tnfl'l1(eriptte:" pollcl1 pUlulaa (n"edentee cred~ (0 t~
uentrcMSyurl'ull fiat"t /nfra:6->.mc!lterofatl (ollari. 3' ,. ?~,1
mdlts fImpltCle:frtllpt bC Il'eadoe.an.3.l'·aquarll (ufraste: bC
nCo't buslo(eafi. 3.j.bUplidt~r:uro"'~ti5ctur(ullt 6I'an~ cu \J.
barum rul'tts pzo bila bue .,,,lbue·1~llIuleautl tiannt ,"~r C1
Pl ,pIlhdarû luœ~ptUulamm fine 'llltbIJe cfTc)JOlo il~lc·:ù~U.
ma
ti",
,fi.
1-
�,
é:onftliunj.~~\,j+~.~X~ij.·
cf fcnfculf.gl'l1.flll.mtr{e:t fi;lnt pmUIC.1/1010 obrnlttcrc pllluc~
rem qui (upcrponclll'lua cfi coll~lnuefup~r (cf{IIUa: qUI fiat!e
illfra:~.a,oll:l(opj tl"c:ali.~.i/.nuCl(mu(ell.camc IIsncc. 33.
9fi·Soi.plperaa lon.rcminla fenl.nfi.~.".croct.?j.,ucc)~arjad po
dasOlhuICimt(cc:" fillt piperat a.crJam drca localla venlcdo
cft 'ncenrto aliqual1ter (llbriUandi ~lIInoll in rndtci OCIIU
c.raltenti:" conc1u(ultl ln n cruo obttco.creJl etl~ tntendo (plrt
turnlllullranl1t 'l c~nllcrtendi fplritU\llfllll:'l fplrttue narurdlcu
lt
~mnurrtmento .lppzopltato o{lIlo adtpfull1.oculu! \?tmalJl
ftc:etur oellilla 't confom:.tllr:vt tO {onfottaro reddarur poten~
tto: ad rdohle.tdurn nawrlllll tn nefUO cont(llti.ft~cillten.:
tto eOlllplcturcû blIObIlSplcctpllctn.seni,I.'.f.diIlIlPQIl ficnda
OCMlo altcrnatt\J ~Iebutl:" di plllllcr~ ctta imponldo Intra OCll~
lunl alija t)ltbllG qulbua no fit Itllpba.Et ne p:optcr Illlpl~ m ct
\>apoU9 refolutos !lb ca caUdos attrilbatur lI\arcrta l'Cf l'iall
trOntl6'l4t o'Lllos apt>l noccrdaudo anrci,V ftatllupl}avt Cup:a
«rebtÛ pOllatur "nfi rcpcreuf1iuli t'Mdi vr mfra. 1~. dllcrla la~
ne eombul'tq.j.v.rQurls ro(.~.\'.di albhmlneout fiat ml~ura!
vt
~ ettclldaCllr fupcr petta ct (uppontltllr. ~oltetl fiat fiupQa
!nfrn. ~ .palcarumallmc vdo:dd tenultcrlnctfaru.m.,. md~
ItlOtl:ftnll~rtcl an. ro. ".plllularlll)l ,Ilfranl. 5. v. ol11nfa. amui
blllUanc lIIo.tlei9 bllilirlonlb.. s ln 11<1 lia bcbfteqIlBrtt$ltS: ~ c~
ca v1tl'l1 tcpldl! pJ.ru fiat IlIlPQa.~t ta I11cn.l,aberetwr (rullTum
epatt~ \!rcl "cl C>lp:t 't pZIUS bI/litrer hl aq ua. aUql/lblls bulUt'o
ntbl/a antcQ' rdlqlla pOl1erm~lIr:cITetcffi,~cJollll\pl}a ad Inr~
r10ncIU nollr311l. ~lIlufa alite ponenduam o.cuUi fiant Infra.
"a-.be (plUe rut Ilue caple pztus ln frllllra l''Clfo: ~ tntcr fnaftrll
fllpcra(p(rf'0:ptperd6go plllucd5ato:pollea ln \'cru ,~cto: btf
tnde tn fumo c~l{cllro flmul cCi b~lI1tid", q llod blllUlauit et co:"
Plllllcrl,ato tandi fllbttlimmc.~.q ,tude plcparare.:succl,ari di~
di.ali.,., .margurttarCi dcctarfi.~.\1. mt(cc: fultpulute (llbrih1Ti~
IJtlle:'tlnflltlelur modo hloculCi.Et 111ft CI!1It "t6collualucrttlall
do Vt ad medlli madîl fiatlcuie tiob'-'l~olhla t)~ vcn\l.Ct:pl]altca.
adcolhortonl QII1110tU capitia.1~0Ilca rectptatbalnell fulfurdi
"Clleu ca nitro vdaluinclllllarig fllPl'l comUTu9râ a nrcrtolcm
Oldtnes balncolCi.Etcil ~It'I fpcro (nlurl:f1 bc voluerlt:fern::
Pa tcncildo (etiJ.nïl apertCi crta vitra. per aliq IlOt !?ebdomadaa.
€"llho ma{Jnifico t)onJ.lno :matl},o De cOladte De Ptmiuutio::
ne iludifU9..
*
'm
œ
cra:on(iIillm.,:~.
. (n,dl.. .
!J(•• taU.. ~t .'m'nlUlO ••dit••• p'o""
t ettam medlo
vnlue aurUJ cum nOCJJlncnto fentlend
9
,rt,~ fcnflbllta. fcd magto e,r cdkntta fen ftbllta altcn
.Jllrts·~t pata rc:law oOlntnt tnftrmt ..e~quo conclu<
40 non folllrn a.ttcndcndum dT.: sdcllrsdoncm vnille BlIrt&. ct
.('ll~dic pcr altos (Ilcru dfc Itlcdtcoe~rcd ad curattonl l'trluf;:
qJ 1AOl} cnt.n d~ t)hlltnuta (,nfattollc audttue :vd fcre (urdjt.l~
Ic~ontuntJi porell nocumentû qUOd cil nlmie Icgl Ct medlocrf~
ter (mflblllbue c;t paru du(dcsaurie. 1ldlnq uuur cr{Jo ()' ~O(
dl e;rpartc alterlue aurta:vt not~ (urde nlmia Intcn(c (enriétt6:
blltlltl al/tlvtrtnr~ accidentt\Hplllmo cfTc 6fullcl11 caufam ad
bcblliratem \'irtutte audtttue:maplUe plopt(r pafTIbtutMem a
rantate conttn~cntl.1Ron in 'Ôt;rUttcntm vt di bebilitilte: \'Irtu
Us coniunGlltl1rntmla intcn(a ((n.fauo:" bololO(IJ: vt patet ln
t'oJpo:tbue z,cbUitatie" bebtubua:qui lIlultti patluntura. caUd!
tatc ,;(rlgtdttarc:" ("bita rlgcnt.~rcdotam'llC~ ~oc()' il} allre
fUrda contun{Jaturaltqua~umldttaG~cctdct1talt9 per via tndt::
Scltionta mlbll que l'cntofatur:" In<k (ontel/6 \'cl tlnnttlla ci~
11Ir.!l)ant(cllatllr aEit ~o'\'truq;aeddenlJ potilTilllu (,qut rart
tari t~tllre mlb:I:'~ quo factUme:v! idtnt tt~atur:'t cs. calldts"
fr1gtdte lcditur.ft credo cr "ccrarl tas I1li1ile.dlca lIdttatc ccre~
- b:lconlungawr1i'cû. (rlgtdttatc tpfluecerebtt: quod plllnbus
potTet eUldenule bcdara rded nondl ptc(entfs plopofirt.Et n:
~c tanq,tJ: radtcc male tntcllccta fo:taOis cCi remcdiJe mlllt,lm
Cl11tdte(em er lllCCdc.ndorardata.dlmultA bcccura.f~"c~ b~
cafu tn Sct1~ralf.cr1~:O cur~rtonc crlJO bUc in(urgunt ptinCip.
let' tntenttonee.ana tamen ;lU\) PJincipaltolCll: \'t que r~1pt-.
dtcaurarn pdndpllUfTtma.(.~trtUJ:i9 ttcbIUtlJtl·t:1Jta ~Il minus
fr!lricipaUe:qllecll ad co;ril3clJdfi acrlJene runoucn~o caufam
tntnedtata:'till\) btuena.1qllod~modo ~ontratia cplllt fm çV
caufll cil immcdtata "trtu(~ acddcntievtt)jJJtinute l1l!dttionfs
"~tus IUIrts't ntmts /nten(~ I1J,~r,ug qU~Qmodo contrartatt~
ftlt·4r~%O p:tmo isitllr (.tP~ltndoPtO rcl3JlI" o~((rueturq, in
tl.tcbus non lJafUrIlUbJie,(.aered\lotpotullc.~ltenturomnc8
~dlitie \'t vttctur 11er nimig caUdutl ntmtGfrfstdu~ nimte bu
tntJua Dimie 'lecull ncbulofus ytnto(ue:mdtu6 dlta.mcn bccU
narud~llhdfi J frt6idum l'arum§oadaUaG qua.lItatce:I fi set
~O+I9.
non (u(rlt Ilc narurBUttrl1rtJl1da,ltcr puparrt ur ma~tn ( 11d'
CJ.llltrUUI11 tgnc (Mto c,a: 1I{lIlIS "itta qucrcua 'lCoplua ct nUI1I1.
fm maioul !l"d mlllolinccd1itati.cr1w t)lcnrllrbcc~crcltl(l:
(omno" vt{JIUn·€1~10 rcgula ramen ob(truandfi : CV cl:mutli
"" ((lmlllla lIoncolIgrulepoll db; rcplcrtoncill vcl fumprtoncln
mil rranfactlsa.,imlnue t)lIabIl9~ozj6:'Uun(C.a:crdtart poterit
mo,tcr,Ue cil e.r~rctrio non perdllccnte ad lalTttuc1inl. 50mnu 6
(t~a conuenlt IlOI~ trllllrcn~,t~ns. vif. vd. vtQ.QOlal': noctllmue 0(
no Nurnus"capttcoot.ecoopcrto IltaplOpt~ neccffit.Uima~
le l'Olmlttonie nocturne vtt p%Opt~r con(uetu4tnl qutblols cafl~
bUG.dr~t bebte bOllllicndû lion tanlen ntulrfiaJ,oc tn.laco ob~
(cllro:"captte bcnccoopcrto vt(upll l.crPcin anttlon e" feplt::
UOllC blco:'l con(1I10 'all ber" mcmozlc t.:ncndû;Q1 cllllabfndŒ
maQ!Ilc ("Uctrudo ln euacuatlonu 1II11J.illle efi lI\e<1t,";le a pto
pzletatt 't hlbozio(e (olulttbue;nc di ct~ tl.!t:quonlïj ad ,,(um ta
hum mcdic/narum (cqllitllr\llrrutte bcb.Utas:queclt cau(.,.. plln
c/pa1l", " ..Ilia nocllmentl.«r~IlUdo tllmcnallqwBào fierl ml/Il'
dificadonelll cucblt (alti bleln anno di lIledkanla applopzta;
ris: vt Infra. blcctllr etta filntconuentcntcr (actevt t)lctll' dt per
medlcoel1ollros p:tolce.«rPc ctbla vero ~ pOUbua" rC6ltnlllc
quol6l11a~bne Ilat raldt~cure ma~lIl1(Ca.lIenJ., cil a Clblasro(::
a", l11ulrarfifupcrtlutrarfi tarde btselltblllbua:" "a polO fl 6 ""CIl.
tofl~ql/alea(ullt dbi l'c palla:ca(clIs:lc6umlna:p/{cce ma.tUllt
groffi non (quamoll:partee ucn,o(c Ilullllaid i ~ ptnglles" aeu
fa vt pod alldi:uc etum:'t ~1I111(lIIodt (pla vina pOl1lllra'l amt
Ua.Stendu tll (llita fozbtllbu9:{arnlblls:\'ltdltnta:pullints:fa::
fillnla:pcrJlclbuE\:wrturtblla aulbua montanta:ct ln cercbdftlJ
Jllll1(\IU!":"lcp.ozlscll p:Clptictae mlrobill9 tn t;occafil.atnum
fit lllC/hl (apoue 'tm.c,!if ~lo:i6 iuter nlbCi 'l: n/grfi ad t)ulct.dtnl
sltquall magie bullna e qr Il <1 POlltlotati pllrû lli IIll,rtlim Gma
aqua t)ccOCtlonte311c:J,arl.crZ!ld fil1l venicndlllll "t ad medtQ::
naUalllasfslaudo bll3llllln,no vtttlam ab oICls t)!ctfi dl.1ta .
PUIl1fi.Ptl3elltul~1II \1tln(ra.1» .mclUsro(il.coUad.3.,.v.o.dmd::
Jf6.f.f~lUpt~dl"lld~~'t (Emp( vlolattan.~. \'.aqllllrllm belOn'
ct:(a.'tCnduttc.afQ.q.ntl(ce:c1arlftCttur'l aromad3etllr dl91n0::
dtcolluci(lIlu(cat, plO blhl bus vlctbus:'t tllo ,,~awr vl.t)ttb cm
tillut~fll1 artl:bc aqua in (upertoltbu9 con "11/13 fcrtptCidl;p('1t
'luoe (r:upos(ul1lar tn (eqUct1rt t)te pcr buas ~o:aSllnte~tè l'il
lulatwt infra. ~.plllularfi ane qutbus nlcola't a.111. \' .fiant pa
lul~. \'iI.poll quasplUulaa tlomUilt per I?Olâ cfi bhntctt.\.: pottea
b.lctp" "'.." ....Ilqu••tdo qui,(", "" loco obI,.
f.,~"
(II::
roper.".J,ollle c,l:pcctando opcrariol1eltt medidne. 'W'0llca
3. Vti1.~UCl J,. l'mmat lallat'ullm yt Infra.1>- .sque oldd ca IId e.cuuum
1l1lquo bc
c~,rc.~.".Et poltmc dti ~Oli.i flltnlUplsndalll
Cible (upcrtus bjctts.~~qllltj mallc!ulllBtconfectiotlcln vt In~
(ra. '(t·.brablJslo(atl.,.hl.(pcctc.rft cofc:ctIOllis'otamu(ct 0111(19
,. v.dl rrwpo t)c fl'cados fotmctur con (ectto.'lP'oflca 'Iludo fitii
d UI11 cil (emd hl oml1lbIl9.,I:\1.t>lcltUIJ (1II1lCn::
plUulc qutbll,e
do. V.plO vlcc poil ((nam per quatuoll,olae.~·. ptllufaruJJl s(::
la\!erct 'Z:luic.var.Q.ptllularum defnnglnafum par.J.eum melle
ro(ato collatofo:lIlmtur plUulç.1~lO 10&~llbJJ9\'cro fcmcdife
taudo fOl1Jcntattoncstnull{tlonea eUllpo:ationw ad.aurcm (ur
dam ClllnrebllsfcriptlG pcr ilUoe m~lc.o~(~mperta1tlcn c1lgl~
do t>c tilts mtnustaUdie.9num tamfn ptccapuu" leue ln (Mu
tgo Jalld.o çV(lIItJQtllrfdcta pursati(lnc be rC(Clttt 'bc fc~ultntia.
"damurc~old oltllarmn,bcnc matllrMÛ 1~njiqllati 1: (uppo~
natllrl{JnJ III (clltdla obturata:'ldi canUla Intr.omifTa fi~t cm~
b'JtlJIII hl allr~~v.clflc.l.Y .!Jarloftlo:um 't (cminum pOltajj.~. \'.
lui(ccantur·cum aqu,B rJlt~e:"dalm olco aml6d"larum nul. ct
.tnflilJttur Jn aUrctJ1J't Qte buobue fum cont~nt:ua.4I" lfàuan~lIm
ad BUrt"' alli \'nt{llIn laudo vt Qabeat COntlm infl:(u," ln ~lco
ro.~tmpOl1atllrlnallre:" ft non (uffc~crlt potclladdt fouille ln
frlgtdana iJcf bcbilttllndliln (ellatluam ipaus aur{tY "t tnodtcŒ
clebod p'pspa"cre:~ cum .lfltS.bco pante,; bo,llo rcgilntn~" cO
Uct1IC11tcr ctt p:out(UJ1l.•
cr~:o tlIuftrlauno pnndpc bomino :ro.4r~tOJJeJl1ilntue p~o
bolo:e aur~tuma'pollemate 't\'l~rc. .
l:onmjJJm.~~vif.
.
S(IIl'! UlullrtlTtmt pltnctple (lomt"1 ml1.rc~ion~lJ
':r. ~ ;,~ !ntued} boloJ l1une (epc Intcrpollate lptllm af~
bc~
(~ ~)~ ~t6tnSIJ 'ctttPfltatt ,~tcnaua p~lmllm \'~nlle:'tas
~ ~ '.~ (ndtp:opt~rbo'o:cm attra cta. ma"erta;(t per
. ~ ~~1 in~t(J(Jtlonta fuptrfluttiltCJ1l multipUcado cil caU::
fa:\'tap"fltml1 panlum Ibldnn gcn (fttllr: \'t plur!
bc
mum tamm matcrla(ri6i da que tum ad plltrcdlnctn conlltr
tttur caltdttlltem acquirendo acddentall: 'tconfequcntcr (bilL:
afUta ':IIat,rtc tmpulIlcntc
Jtmdo" Cua.polilndo 'tquà Utate.6raa,.
. b" ::'
,;onfl.l/o.tPae.
.
....
"t,"
cr
,n'
�1
rin(fa9 1: 1'311' cutos otgau( ltuL!ftU0 ,titi wapotatloll~ e~t:l1dé~
te:vc!>cllIen9 "aIde" aClltth3 indllClttlr \)0101: 'tqllonlll \1t \fOILl lt
b. g nic,n. fit .terfil tra.c. v.c. i .a.d pdndPfu :vel1 tofie,lla, portffll~l fi
G'~neratllr ptoptcr calMlraté blscftiuG CUIll (Ilbebllte :1" \)cbIU.
rao q lleUbtt aut dl natura Us:awt '1cddcntalia:quc tam cn acd~
dcnroUa allquil.ndo ptoptcr bturntratem wnpotla fit vdut na~
turalta c~ cOllf~qlltntt ab olllai ca.ufi\. tmptll1tcl1tc faciUttrmcltl
btullt fit i~de palTiblk:\1t blelt oar.if.tecJ,tll bc f(~ntll t>lftempc~
rJ,ttttl.trul11ltatliralllllll cer~btl.f!àuia I!tta eauf~ apoft~matllm:
'\le bldt.b. 'S.tllf .ptlmi capirut".,r\:'Mlut flint Qntccedcllt~a: aut
ptlmitiue:quontâ :rda.ru \)0 l11in a tlo'1 tg fue di ptit" 111" 't ,cria va
rtfa \'idbua I?cc mala "atttudo Mllthllltlol1c fllalllllfftl~(rit ma
,:il11e poft imp%eITlonl fterfa frtùidt vd véti hl loco friGtdo fit ilia
n1f~lla.a::olldlldeltdli'eft:cp pt:ndpallo CGufa. l,utus bolou~ fllt
ot,iinellt fuit talis:qt Il frl~tdttatc Qcrt(l impdm cn ns "eb'hta~
ta cft "irtua 111ltllralla bt(Ieftiue Il uria:pto cul 1113 bcblUtQ ta gene
rata "clltoatiltc Vilde fit fiblllle't c,,:tendCIIcc 't oolo:l tmp:hllClt
te confeq lIenter attract\l. aUundc l11areria:" mar!mc n' cercbto
lpfilla e,tccllenter I?lIIntdo.O:utus etcdlc,~a l,umMltae l1I\ltÎme
tlcpcndena flltt ab cxccffll lit bleta 111l1ltu ""111t,dG: vt comeftione
multolllll1 fructllil 'tc." PO:a.ttol1c·lItlilte aque Ip(U1e:qllod ramé
p:oprerctHs vl(Jotl:vt tranfmittcttdo ad 111clttbUlIlt !am bcbllt~
tatum IlIlIat:l'topter edam adi qf aurlacft mlb:fi pzoplnqulm
ml1lll eltlunctof!o ccrcbd:ptoptereuam hnpotcnttal1ll1lcbtl IIl~
dcbite bI6creltdo:'t (upcrtlllitatet' c~pdlcndo marerle: ibideltl
tranfl11ittllntllf't coaecrllantllr quc npoftel1lllta fadcntea bolo
relit tlldllOlltt vteft t>lctli fupt:l:"nde perfepc ad I]unc bolo:elll
"Iallt beflu~ltJ materle ad m"tilla t>lcteaurtcolUgatllnt ftante
m:ltcria acuta fit cotro((o.'t confequClltcr bolot: qui bOlotq.,to
IltClIlbto pzindpaU dl: pzoplnqulot tante (ufpccrtoaft 't timcR
due lIlosla.ft I]cc be cafu.4[lblilcitaq; male" tlmotofe btfpo
fltfonl omnibus poffibiliblls rcm edil'a occurrClldunt.rlàllla Ist~
tur bomtnatto (ua:" fi no fclltper B('ttI erg" (t ramen "Idetllr tn~
(0 aptttlldo factlt13lld (aufam tn. bicti'i t>lfpo(lrio"l (tmplct apI
pOltetur rc{Jtl1len:"nulnpttfcruatlu~ or aUud c\lrli1ttt.!~.1~!tftr~
lIartllllln qNhfcln conucnit vl "ollltt.6a1:.tij.tcc"nl tcttu comen
tt.,:cii(j.CUlll11011crtt (ub 3ctlllllt~rttlldl\1e; 1ledllctluti autell'
"cl curatillu il i'otte:qllo,i l'CU9 auerrat:'t no crcdttur CUII1 Il~"
(srota.ret.4L1~10 ptlmo etpedlcndo pt/IIlO ponctur n!~iml iln
bebltaobferllatlonc.vj. rcrulIl ineultabtlltcr co:POtt nollro oc'.
clIrrcnttllm:"tln reSimlnel1crie ullarllnt,4[ etg,tli ad aercm
fit "te pumll rcgl11a ln dcctlone dlls:cUgawr aer ad caUdum cr
flccllm aUqualitcr ~cdtllana:" c"nfcq I1lter vitaur aer frijJldlls
,,:Qumidu9.ft p:oinde \ler ncbulofllt' 't pllll/iofus (Il:cotrarlus:
Rb aere ct/am ,",cnto(o qllomodoltbctctlam cilllCndul11 eft:'t po~
ttlTtmc il. vento auf}r;lil 't bOI'Cilli:ql/onlBItt \lt btctt 11)c(lIdn1i1o
bcapptOptiatte in aIra be,catarro:Suftc.r entm rarum fadt et
replet caplta:boleas vero~conftrtnsit.ft c~ poe f(qultllr Cl' ma~
~tmc vertrl bcbcmll9 (lInt ad/Quftrum (cqultur bo%cae: qllont~
()ilatarta mcariblls ilcalidltate allftralta venn cum fubfcquttur
bottas fua. frigldttate conftrinl3cndo ccrcblCi eJ:pdmlt blll1ltdt~
tIlrCSl1qucas:que beot(uln ftuclttcà ntanllle ln a ure redptfitllr
tpfa bebtu e,:iftente:nocct criam qtJua fril3idttate occurrcne le~
dit "ebllftalldo:'t (Uil qllalttatcoblllando:" ptopter tllit caufa,
nJanme cauenduln cft tempOte eftatts:no motentur fub radife
lune.Et pcr tdem poft vebcmena c~erdti6 tntroellndti 10Cil anul1
funt frtsida.a.bt tgltur non nt v,"cmena Ileccfftrae ln tnlt tCl"
pOlum conftttlltione Ilandfi eft tn camera daufa: Clltlla fullS fîe
Inter bllO fotilnl}:'Ufpcdlle per fenellrasad o%lea vel mcrldlE.
ab' dlam'aer fuertt mulrunl pluuto(lIe 't ncbulofue rcctlll«(tllr
lIer cantere (Ultt iBne facto eJ: USl1ls tuntperi:taurt ct am"lbua:
~d CUIlt fltpftibua (alulelt'otlfmarin! 'tC. "elculll eUllpou~tlon( fa
~ e~ fbure fllndaraca lilJTto aloe,",:'t modl(o SaUe Ittufcatc om~
nlbuG I]ls cum modtco l'Ida ad fOlmant luptnotu~ rwactla:'vtl
cum l1:otil.ce liquida 1: pmnla caUdle fuppofTto fumabtU. crBd
I]anûdam tnte!1-donem m\lJ:bne conllenfrct ellapotatlo facta
(,,: parte maffcclufdem arromatice:qllllnt nobie ptO delllcntie. (ua. ~oc mllnCCllltt all.b.fllallt \'ifitandam accdflllllls oft~ndere
bisnatlls cl1:.allod fijn(cd1ïtatt V1!Jente fuent eJ:pedicltS ean~
dem.b.fllam aerl intempcrato,fe c~pon(t'( adl,tbenda cft ptect'.
l'na ca.utcUa ln rCGimtn~ capitle" 4l1rto:pttus ramen ln 1111rCm
mttTo aUqllanrllllf olet IlmllJdalarllm Bmararllm cum lalllt fllc~
ctda:vcl altquo be linlmentia belqlltb? I,nfra fiet fertllo:" fic dau
(0 mcatll allrts "cl a mba rt\ a
'l'mdllls fUPPOl11lthr œpllttfi
bllplu ad tlltdant "t bdenfioncm:pJttls dlam arromausaro 'Il~
pIte v, bictllm cft. ft in ',oecll "abcnda p:cdpull't till/SEs ob~
f'fUilltta:,\uOnjilJn'~ QOC l'llJ~ iUlJIlWClld ad ~lCfcrJlatiolJ,m
""Ii
CO?(cqllitur(1I1l tlomfnatlo Çj, c,: bcbito r~gitntnc q\lo%lidl",ln~
fm pOllclldomm:ql aer vt volute lSar.itl.teclMe~tII commentl.
~vlif .plils Immuta t COtPOlil noltra. q, qllccllnq; BUa res 1I0biG
Occllrrena:q lIod I!ua l11alllfcftat tHUllfio paro,rtfmozCi t~IIII1(1110~
dlbOloth1 (fmper facta Il ptedpuY\. aerla tmmutalton,. et
qua lit IIInad rf6imelt,per aercll1 blCla flifftclât,4['J;)e'dbo "po~
tu bleutter blc\ltur pte rt{)ula qllod in pttlIIfiolle (lb I~ac malG
bl(pofitione bebèt Olltllea db 'M calidllllt bccLtnare" ad aau~:
"ma~la tempote b~elltls qU.l1lt cftatta. ~U1a tam Cil eofuetudO
flle bOll1tnationl\J fUIt 1Il blda ad bUll1ldu" frtstdum bcdlnare:
't ve vollltt \)alllafeenua tll apbotlf;mutarc confllctudlncm nO~
ctllUIIl" molfftlllll dia ma,rimc retl:r(m:qua (tlam (cnt(ntlal n
volult.tl. U.,yppo.(ccundo resta acu.tcJ:tll cotntnentt.~.vbl e~p(
fe t>1~t. 'in ala nanq; tlteta (lb! vcl porua que fl11 fimlle confll~
tudlnt fic fceurioaft ln omnttempotc tIIert fel1ttatcmq, (a qu,
l11dto:cftfi ln cam (lIbtto fiat muta tto:tam Cil quta\'t CJ:ptdre.b.
:Sutcen. volult tcrtta puml bc rt{)lmlnednl:' quod co. 't blbltur.
3)111: vero ln quo mnla btseruntllrltllltrtmellta ob "oc lion b(~
platur:qllontam poil blea ln tp(o maU {Jcncrabuntllr I}lIt110fe~
csrltlldUU!3 faclentea" pcr!tccatCt',':J!deo laud011luaa btcra tlic '
fa frtstda" Pll11lida palllartuc:'t Will otdlncdTe bccltnilnduIU
mino:ilndo \)e I;m111Ido" fOtl1lalttcr't potentlaUrertall: 't bcclt'.
nando ad fIccCi founahter'(potentlaUtcr talc.Jldl blcO bdrll9
do ad caUdllm.'1I'1 cq; 'fis t argllnlelltum. j/n poc bOllllno noaro
multtpltcatllr 't '~U,"Ol acllma ad ttblae" crura per,a ffumptiO~
nC111 caUd01Unl.erso in rorovd tn coriua amblru dl: e):ccffua co,
lere fuper ftcS11llttlca:q ,Tl vt cJ:p:cffe "olult ISar. (ulfIldo reslm i
Il la aell.comento.J:~I):. ".idlt tpfe fil ccrdotem (pu le .,tnccns fup'"
founi\ due (,o:polle efTctrllc5t1Hltica: vcrCitaancn collera ra:bciJ.
-z:clara l1atabatill flol1lacbo:lraQ1 ct ncceffeeratvomere ln l'ltB
dpto bl~1 quantltatl parua 'tc.I?cc:fllnt\!erba fua.O:ondlldendfi
tSI'tllr masta bccl,nandfi cfTc ad bletG ca bda,":1 fl('cAm allqlKl~
larer g; adfrlgtdam 'tcaUdG:CUIt1111enfura tamell 't Otdllle vC bt~
ctalm dt.€" !apeclallrer igltur ttd('elldelldo C9l1Cl1dfi'eft abol1t~
tttbua.fristdia," vt(colla "t cafco:dborils bc palla 1?in~llIbue "f
fcofia. vr parublls 011 1111 altfi Inccrtofle ttcrllofie:'t plfctbu~criij:
lIlaJ:lm e rccitlb Il a co:podi groff"t11I11:'t'tna rltlle 1110dICas fqull~
mas Q~bcnrtllm:'tl~t~ptedplle yitllpcri'itllr angUIlle 't oUa 17w:
tl!flll,o:lI' €",~ltra ctlo frt~lda'tbul11tda:"tfunt Inetu.fpil1acl?til
"t rdlqua frl!JldolU III" "nmldowm bebcllt cllln men furo eJ:btbC:
rt:" a b da p.lulartn e Nucrtl.l!auod fi ptopter appctltlltll 't COIJ
fuetudlncm offera ntur ln fermlo.f. vel ptO ln faLarudo rcet(ticc~
tllr:mallcla cô'ple,t'onfa frls ill e -t buntld eWill aliqUlbue l'lem
calcfadcnUull1 e,ticcallttulIl 't ccrebm1l1 COlJfNtiltlllm:vclutflll~
ula:rotell1tlrino:tfopo:'t buiufm odt modlColll cntc:CÎco%la ctla~
fncafll non Inconucnit;Sttendcnd um talllcn Q' lu. ca(u acctum
cft llIa,ttme Iloduum.@uodftpll rtprilla fitllw:ffaria odm!nt::ftratlo:fit acetulIlllOlt nl"üs acru ncq, alblL ~lIod fi tn codulJ
tlccoquantuf pafflllc:1:C"n(cquenter expleffo bleto acdO'a paf:
(ulil';p:o vfll re(cruetur in poe nia,thn c relllollcbtrurlpfÎu~ flOCU
men mm.Sm UIII q UOl" dus fit \1hmm mcdtoerte fubftil rte: me
dtocris cololle:mcdlocrla "Inofltatie: quta ,alllen con(ududO
(ue.b.fuit ad "ful11 aqunln a tr:'t ""IUti vfum vini a q ua ri eli6i
turpttmfi l'cr templle vina aquofa tnajJla:bcinde palltathlCllJ
rempote acccdcndo ad vina quaUficl'ttlifpoarll (((UI~dllllt cr bt~
Ctl/Ill dl.~uod fi pllr bomtnario lua aUquando "eUet"rl mt1
~ttone vint cllm aqua pzoprer no fIbi offerri ne~ poffe bibere,,1 '
na bcqlllbu9 ell tntentto Iloftra. eo cMu (itaqua eocta ftmpUdf
becoctlonta:quta {pfills becoctlo "t blJ:(t.tt.'E.1I1.fecllnd\l. l'dm'
capltulo ptlmo be bifpofitlonibusaquarunt bccoctlO rccttficae
aquas.:Squa entan cocta ftcuttcfttficati fllcrilc (aptcntee mtllO
rie efttnftationts 't vdoclozis befccnftoni13. j/ddrco eftcauend4
a potatloneaQuc frlstde l'cr fe:'t crlam Il ml~ttol1c nouiterfacre
in \1tno:quonlii "t btctt(OlldUatol blffmntla.lp:vü.fi roUa p,r~
",I~tio nar ptr templls vtte 111 pote vindemiarul11 crlt cOllllenl'
riull.ad fi non fiat co mpdo faltent fia.tper Ilpus.v'·bo18rfi Q.I.
te 'pfills affumptionl vt bide 10alttbas pZÎmo ptilcUCC quol1ti
fI'fiat Illa pOtilqua blbtrur:"t edam vollli t lSar.feolIIdo reSÎl1d
nia acutofum ('omcllto.çrllif.tn fine moltficat~om~~lItn 'ttlC
bIUtllt:'tlttintefttllts "ltofiraretn senerat•.€ft etlam III Cafll p:o
rel:iula obferuill1dnm vt mtnue fic comc,dldllllllll fero g" in l'%~~
dto:'t Ciltlelldunt Il btodla IIbu", 't "um(dIEl in ccIt4:L.fdrco dl~a~
ta minus cOl1uel1hlht:fed affata I1H161a. 6cd fputalitcr etlartJ
majJia b~rccttdendo fit pallie due factue (J.: frumcnfO bene mfi~
do nonllnttquo"compdcntcrfermcntaclI9ClIl11l11odtco fur(lI~
rcfubtilhmodlco fi<llte:IlHlslatapC!"tcmpo:cbrcmte q:. t~ltU "
no~c ~ilrt~ f"/fldent" coc~e;'IRQ cornu"c olltur caUduG: Il e~
t",
~
-"
~on
�pon: trce blcs:\lt bi~t:'Suell~()ar.!0ua (olbtltaet etiam leutrer
Cocta ttutuarolo pofita: \lcl aho modo l'tepa ratlolJ.IS ln I}oc
faria couenlunt.l!3zo,1UlIn qllO$ (jccru. rllb,blodwlIJ. (amilllll
bzoda6:'J ,,1I~ufinodt hlulta 11 tur.Sit taltl CI1 moduo \lfus cafet:
"t btcdl cft fUl'l":'t ipfe (it (Meus l'ecUdllll1. vj.mellÎlUIl1.lnedto
Q'Jterfalitu0"crJJnter (antes aut quadrllpedu plimo lalldan.
tur cllflrarial~l1ales ma~J1le tipOlis "\!elllis: 1: \limlolum. JIn,
cftatelel'Ol~s etlam (OllUenlllut: 1: lIla~ime (erebUlln earum
Ploplietatem.l}abet fin{Jularell(ill cOllfozrattone cerebd: vbi.
reltqua ferecerebza omlllum qlladrupedum !tocent. t:ames
qUO$ caputotunlln e(lare no l1la~llIle l'lol'lnquolUm{;ellCra
tlolliplecipue (Ullt. Jllll}ola alltem ..alclLt ripole ,,\!ellltl3 capo
nes:nOlJ.llllllis tatlJ.ell l'ill{Jues.t:ollllllbl et/a tam l'otites \10
lare COlUle!dllllt. imo ccrebms con.foltant:\lr;btpr '.Suellsoar:
pletcr tamen caput 't collllltl tp("lU q Ile ab(ehldt bebellt: "t ibt
denl refcrt.Buea etülll111l0nm ne:'t lIIa~il11 Cbe hlllipcro Illltrt
te:quas brellas appeUal1llls.1~erdtces ct/a \Id fafTant l'zoplie
cOlluentunt:(ed gellerallter Ollllles auea parue motane hl rIl~
bh3\'llIcllre0 ptcterfturnum: qui e;tdpltur ab 1ilucrr.l'.coll5'.
flmt lauda bites:glles alltem a.q uatlce \lttalJ.ates:'t aues 1~1I111(~
Inodi (unt ilJ. totUIn bi I1lUtelJ.de.'JI Il,terfrllctua COlluen iUI1.t \lue
paITe plllce a pzol'licrare:1: fiI1:ICI: etla. tempole \I,ndemlarum
Il;(IImatur vua qu, fucrlt appCll(a 111.(01, perquatuo~ l'd. v;."o
raS'lton crit multum l1odlla.1~zlll1a cria bene ma tura~ 't ama
telle bCllc)nllrurcclllnqutbll(JAm perfiete bene lt1aturia:R an.
tc cibum perparllm fuma ntur non li occbull t. jJdellibleo be me
10 Ile bmc mawro'taUqutbua ccrefie.1F1.am "ulufmodl fT par::
Ce (umantur:1: tempCllc \le!?eIl1C1ttfe elllt.ttt'ltle cum \leI}emell
r{ bcfldcrto:'t ante ctbli parliper tépus qllartt boze ft~lI1ac!?o\'a
cuo qi(lellte non !lOCwunt. $i\'ero pcrffea, cITent 110 bene ma
tura:(ed bllra altqllil.ltterllOIl,altte dbum:fcd poft olfcrrt bcblt
JIU tntdli{Jiltur be l'lllnts: ",octilni.~:\lc1 cttonife: q~ faIta om,~
Ilia poft db UIIl flll11 t tlebclI.t.cr 5cd aduertclldllm: tl' iftozli
quantltaB e~"lbelldoUlm poft clbum t'lebet cITe IllIdto It1tnot 11
qllantltas fructullln:be quibua (upu,altte dbu (ulnendolum:
~uollta talea fruetus fltptld e~lftitea poft aUulll dbum (1Il1lptt
IU".tnt:colnpumcndo dbum ad fundllllt.ftoll1ad?I:'t os ftoma~
cl]t \lIt,tell.dO 1: aS'S'regaltdo n tn l1lodlca fumalltur q,titate: e~
(On(cquenti plol?tbmdo cuapozatiolté db;. ad caput. 5t a"t~
fU,lnerClltur ilJ.l~na quantttate eoml'zimunt ctbllm bCOlfl.m.
't ua compltmllltt vt eUIll pudptta re factant ante bi{Jdlloncm.
tttra ftomacl}u:1: fTc plurtmfi l1('1eellt.d\ ergo fllllllllltur tn mo
dica quantt toltc (IImllntllr:'t "tC (utfidant be rcgtmhlc clbl ct
potlls.€/Ctrca modi 't qlllc:tcm Inl]oe fit rC{5111a.: gr c~crdtlllm
bcblto lnodo f.utI1:'t 1Il1l,;hnc c~crc1tlfi ploGrcfTillfi ln "oc caflt
tlfctmultC'i C"IJIli!nlcns.l:.t e~ opp~fTto qUlcs nO,du ... " 11111. l'cr
I)uiufillodi e~erdtili \·iulficato ca lido Ilittll~J.h bllfol,lIll1ltur ~Il
terle fupcrtlucc,t bt~cftlOllC memb:ozli owfe:que 111ft bUTolull~
turt~nd,m multiplieilte "trtlltc'tl ag~rallant:1:CO,tPU9 ad op'
rattollcs tn."abile redtillllt. J/ullat etli1lJl,ql l'er QJ1lufmodl e~~r
'ltlUnJ pzo~rclTtllulll blucrruntllr Itl~te'rle 9ue caput euapoJat
beozfultJ:o/ elt!ma,tlmc hl cafu tfto dljJeltdu.a::ondlttomuur ~II
tem e~rdrtfi \Ir fit conu~ntc\ta:quando.f,lam completa (ft bIS"
flIo ftomae!?t:'t plO parte edam ma quccft epatts:'t Qec cft "Q;
ra \ltl'lurbnii.'anuccdens ptadtum:\ldeenam per b,uas Q,,:ag.
J;t talc e~erdttfi ln Wpofitionc !?uiu(modi. fle~lttatlCa b(bet ef~
ft non \ldo~tu(utfi:fed fuaue fatis 1: ploli~!i.eft tamen adtlcr~
tClldfi:'tpoft talccJcreitlfi non hnmedtatceft comcdendllm fcd
Ptrtempus qulcfcendu "f$ bri mibza fTntqutctllta. •.€t !?oc at
rcgularc poft quodllbet e~ercttlfi:f1u, at factu.lIlCft libere: fTue
alto modo l'tolenter. itat cria l'zln9 faeta educttOll,e (uperllu t;
tatu5 cOl11unifi'vd pcrnaturâ:\ld per artlcu aUquo(ul'po(lto
rio" "ui.u(modt.tauod fi nert no polTttpedc~:fiat cque~ facilt~
tcr'tfuauttcr.~tfamlneutrulll ficrt polTet:loco q:erctui Rallt ,
frteattones cu piino Ullt 1atlellfpcro:lndpielldo a eo~ts inferl9
frlcando:poftea confequcntcr a fllpertottbus ad Illf~rtola. fem~
Pcr ~t(CCdc!J.do•.€t ad !?anc illtenttonem valet e~erCldllm quod
tlt frlcatio C<lpttts't pcctinatto:qlle etiam conucnlcnter Rlt l'0ll:
i~PUll1oll,cm (uperflllitatli:vt fupza.(I:'pe(ol11.no a"tcl11. 't \l1{Jt~
la b!caf:'l' fllperfluus fomnuS 't fupertlua \l16ilil!; '!oclt:mln 'tfi
Illalu cft ht. cafu n fo ad fuperfllla btdinarc riglUa '.F ad {u12flllli
rOlllnfi:qt (onuawolll (upcrtluttatfi rctinet:1 tOZpoz~ "Ultl~
~at:\lhoUit (aptitcs:\ltgtlta alltl e~"a~ ~ refo~ult. t:omunts
t' 'Iltll(ura bOll1llttants noetum e cil f[)!laum. \Il. ""zarum:\la
iI.bc Il~ctc. JIn "oc tfi multu,", fpe4llnda cil ,ofuctudo:qt euâ
lIltuus rps qUlbufdQ: co~porlb? eft fufftdee.t.auod fi eonuent(n~
'cr tipou confuero n6 bozmtar noa~~ fi a~ confllctlJdo 'iJd ~oJ
"te
miendulIJ. be bf(:lill1d~btle efhllqn ln bte nUquaUter bozmfre
tmo etia ft fTtcofuetlldo illa (attsattelldlda. cft.tt ~lIic eon(en~
rit .6aC.hl (cclido rcgtmlllls Ilclltozfi.'t 1ilui,~.tcrtll ,".e.be Mma
tc.fun attcndldfi:ÇJ1 non cft hltr1ldll5 ad lectllm Il in l'oft bUlle
I~o;as fUlnpto dbo:'t eft bOlll1lendllm capite 1I1ultll1l1c1euaro
oz: bil cooperto:\lt btdt gUi,if.cantl.,: :auer.hl COlllllttllro 'te.
4rPel!lantttont 1: replettonc bzcuiter bleatur:quod repletlo ln.
ca(u ifto l11ultlltllltocet:'t pzedplle ferC'lttlla. ande mdtlle dl:ad
sliqualenl bccltnare Inanlttollcm quarcpietionclll.,non. tfi ru
perfluâ lalldallllls Inanltloncm:"t III ults Icful1.1a:'t madme '"
cftate.1àuod ft con 1Îg.lt aUquo pteccpto c((le!lcfiert btbere \1cl
beuoUonc:Rant copto(c (a ris coUatlollcs:non tamen bibi:ndo
vina pormtia. 'tI1,lba:\lt communlrcr Rt.t.!àllia etlam cottue cil:
be sen cre Inantcnttum blcal l'10 r(6UIB:lV ,,(ua talls ft rempota
te ftatfalubds cft:qm,(.Rt bl~lt 6" r. tertio tee"nl te~tl1 CÔl11ltf
~lv.(.c~ Interuants tantls \ltcozpus blITollltlonem 't bcbtlltateJ
non (clttlat:Îmo lcutus co~plls.redda.tur:'t mdius bozmlis.1;~
pliS \lero vfus dl facta lam pzlma (cdi.1a. 1: plO parte bt6cftione
tertl~•.€t efl,cOltertpa l'cr octO "OZIlS ab aITlllnpto dbo.Clbu8
rihlntccedis bS cITe leutsfatle:ilat (tlam co:pole non'lIlultu,,,
calefacto:ncc Infrlgtdato:n" replcto:nec fllantro. \lt blcrum dt.
4rpc acddlttbus autem antme bzellirer obfmlctur oldo:quta
ol:.! animt pafTtocs fupcrnuc (Ullt nodue:galldifi til altqlla rr~c~
ccdis IIlcdtocrtta.tem:itlra allqlllte ln cafu btlToIul.1o:rc(oluen.
d~j(lUqllarr·llIuat,.€t I}eefuffldlllltquiitu ad regbni (e~ remm
n~ natur!Ufi.cr .€~pcdito,p parte rcgiepferuatlo ~~ t)(bito "fu
",.rer~ 110 naturaliCi.Seflii: I,>crmtdldnae !?ac \1lrh"atecopl~
re tnt~ttolll:quc perRctf pztndpa rrin COfOlto.ttoll e "trtutls au~
rtl8:'t ultquall re(oluttollnltofTtatis perficlcf•.€t (etSo ifci'Had~
tplbll1 totfi cozpue mfidIRcatli:'t perd""e ipnîccrebdi 'taurCln
ne ful'crf'lultatcaln 1~1s mlJltlpltccntur.cr1~lo pztmo tsttur e,"
pcdteudo pter v(lIm cozum ii blera (Ull t ln l'~o"tbldo caufas il q
rcm bcbtUrantce:llludatllr l>lftUlatio old bumljJdalte Illllarie
Omnt !?cbdolllada fcmd.fc" CUIll bebtlltllte eontuttlJlluf nbll~
lusaddaf oleo bcaml\3da\tstertt\l. pars ol"anetlnt.fft tn plO
r(61111l obferll1lnd!i:vt id q~ btllillaf ln ., urelU, non fit "el}cmen~
tls caUdjtllt,is:Ilcc trlstdltatts:(ed ad tepldum aUqullrr becUneC
4r:a.ct eadell1. Intittollclll valec fi fillt leuts vapolatto '"111 fac;
Cillo facto ~ tloztbus ca\t1omllle:ct ,be fOlije laurt: ct 1Il0dt~
co fenu6fed.(I: $ecunda ln tentionl pdme pcrfidtllt mundlft::
catton~s oldinarle:qucflllnt bts in anno: "t ripoze verls:'t !utŒ
nl:e~l?ibititi pztmllll1 blgefliula \lt infra. ~ .lI1eUla ro.3. h}.(\!~
rll,.b,e fltcadoa. ~.a.qlJarfi lIlatOJlln c. j.til.felJtcuU:'t clCofcc.'a.na.
l,.v.mt(cc:dllnlicctl!r 'Ja.roma.t!5ctllrcf'i lI1o.!tCO nud(lI1lJ. plO
t)ua bus vlabus.et cortnllUlJr.",.btcbus (lIJl1,cndo tn suro:a.ct
poft bozmlcndo a pofTlbtlc clt:pofl quoI) frllJpoe (umllntur • il
Iule "t infra.'!;t>. ptlllll'1rllllt eocl)ta.,.j.p!llularUII11ucis.
cu (rzupo be fit,cados:fo: mcn tur pmu Ic, vtl ..€t fi ad qui n ql po(:::
fent redua 1I1.e11US optrarelltur.1~01l: qllos b9zmlatur~ \Id (altl
q !ltetur i~ lecto per I?oza:'t obferlletur regimell q uod in medict
ms(olutlulsfcr"a.rtc~nfllcutt. 'pc "inc poft fe~l?ozaapcrfccta
lam op~rattone!"tdtctnc fUl11atllr lallatlllUm l'tlnfra.17 .Bqtt~
.all1pU~IS beeoctlonte dc~rum rubeozul1I.3.viif. 5uecl~llri \In tus
cocte.,.\,.totu tcptdllm fllnul fUlllatur.~uod. fi nOt~placcret:
(umatllr tantundcm be pzod'o puni Itl~ert e"l11 ~11,,!?aro. pc
I}lnc poft I}ozaln \Id adminus ;>hnid,iam:fumatur plandh,;-le
UC:1: tlbH)ie non e~~llt bomumcc Jallotct pafTtonibus anlmatt::
bue.5equcnti ma'ertc (umatur.5'.'. \ltl(fdre:l'c1 mdrtdati pcr
b~as 1)0JilS il nte ;>ICllJ.•.€t tard'tur pzâdtum "f$ ad. ih).I,oz",
bld. ~leter ta:men "as cuacuattones ~ellCralcs coucntt:vt fin::
Slda.l?ebdpllJ.ftda flllllatllr trcs piUltle.5.j.be mafTa vt jnfra.~.
pdllliarum cl(falljJinarCi l'ar.q.pilllJlarlllll fTne quibuedTe no
,lo.p~r.t.cu~ (rl~po be fltcados fOllllentur pillulc. crSd can~
dellll'!t~J1h~nemll',alt":t pUhtle lUeis ltJj1tolea li ip(.,rulll (uma
tur.~,if.lll trtbl~SpllhtlIlJ.~tlIUlcqllo~ ftomatlce mcfue p1i~
me.befcnptlOnts ln ~oc fUlu masni ill"amentt.«I:'.€ft tfi ob(cl1
uandfi:'.F talcs ptlhtlcad J,anctntenrioné pate bcbcnt ednbcr'
cundo bo~~ttli poft cenâ S;IU (entcntia ~a/llMccnt in IlPl}otif~
nlJs:\lbt~bmt.a::ul11 quis volJ,erjt pJ1J'gare caput:aut cereblllm
911t II1ftr~ fen(uu l'illllli~ m~iodb9.'t pofl Ctna!1l eUlJdQ bOlm~
tllm. (attfl'adcndum ell,A0brcru~f etiil/ll ÇJ1 al'dM, f"crint \'ete
ree" c~llccatc P'JtJ,fçp benf:l}pmcctlJ.nde (IInt p,r "9cteltl Vt td~
refcrt.cr:ad ~"ae,n ilt.tétio.tl.f·mliddica~o \1alet:ff ~nt~r4u~
fiiln,tcaputpur~a vt infra. ~tfll'ct , blens bepUratt.5.tf,aquc
malotanc.?iij. nUCi(mllfcat. puJ uert5at C.S.\'. ,"ffee: tral}atpr
(uauiter pcrnares ~ltquilhtcr,~wldUIll:\1t tandem, nar(S pur(J1
,ur:1 po/tca CUID \ltno ~romaCleo laucntur.f~ .fOttillS crtt rî (,,~
';onll.jJo.war!?bCQladt.
t> al
.'
,.p".
�matur modidi (utcf I!rco6di aqua matozane.«r:Sd cadem tll~
tltiol1halet mallteiltlo fl fiat '" infra. ~:lIlact0:plperia Ion Si:
cUbebatii.afi.,.".palfularft.,.(J.melli.a paru ad Ineozpozandu",
mlfcc:fiat malfa:!)e qua f"matur ad qllâttratetn Budlalle:'t ma.
fticcturfupcr (alut.all1e~tra udttendo.crSd "ane intention""
yalcbit afiat caputpur. 'l erit fozti9 e~ aqs \ltrlll(~ an.aeaUa:,p~
uocatqdEflcglllaplurhnfie~captt(:'t fedat bol02eS.lllollirt fcpc
côlllnjJlf ln cafu fIn ftlil1m.:S.fctJo cali. ca plflllo .J'plio. crSd
cofouationllt ccreb:iulIriu flnGUlarifTtme "a let :,(cctlo cfdre
'JRteolat:1l fumatllr adqllstltatl audlane poil ferrnltatlol1cm
dus pcr annu map11le tn t&?e no multfi caUdo:lta tamen fllmaf
~ poll.vj.'~olae no comcdaf. et "alcblt flue l'cr (e(uml1f:fll/c
cfi modtco "Int:fluc cfi aqlla matozanc.dd candi Intlttoncs
1Ialet llletrldatu:(alsenil1 't t rziaca btbitc fcrrnltata.1i>otclllt
fierl eonf"tlo tn fonn~foUda vttnfra..~. fpedcrli pUrifarcotl~
con.s.t1.fpectcrfi côfc:ettonla be mufco bllld·S.t.cfi. ~.VI· suc"a.~
ri btlTolutHn aquismatolane:rutbe q6 {utftett fiat confcalo tn
mo:fdlta~bcqlla "tal Ilollla ct,o tduno per tres I?ozaa antcct~
bUI1l (umcndo l1Iozfdl4 bUat1l11J. vcl trt4 blasml1rum. et futft~
dant quantum ad reslmi plCfc:t1Iatlull:cum quo beo bant, l'le
ferllabttur bom.tnatio (ua alcafulll btetam otfpofltloncm.
4['euod ft pllrrkttrrcrct bictu. t>OIOlh~ apate: quod beuaaucr~
tat:tul1.cptfma rClJula:que occurrtt: cft rcgula que fumttur bc
mC1Ue ]{)alr ln commcnto ctufdcm:111 qUQ pOllulltur qlllltilol
pltnelpales tntcntionce"_ul1laJ.,,t fJ cotuIl6lltllrcum apolle~
mate l'lectozia "d rcplctto toti9•~dmo fille totiutJ cUilCllatio.
$ccundo ftat tractatus "cl biuerllo ad partem oppofltÂ.tcrtio
fiat repcrcufJio apollell1lltla.tâuarto rcmanentta fiatrefolutto.
~uod (( di bolole no cohm!;atur co:polle pl"toda acut 1Iert~
flmtlt cft pzo pter pur~attonee factas:tunc btdt;plurq, comml~
tatol in eomcntotlUua pu.rtfe.1RO 0P02tct Indpcre ab èu.tcull~
'Ionc totlus:fcd p~tter "oe tcnere ozdtnem qut btetue dt::pdmll
'sttur Intentlo tl:antc plectoda dl: oU\1.CUaclo: que conucnlclltcr
dmo perlldtur di tlobotomta. oc "cna cOmuni f~~ que~".!
aUq.."Uter tlilK...ua. ;>.;.IC..
oc '1' cr1teulJeua.ttua.~r t t fl maitcr
fi I...tdo.'tplcctodatlen"
~
",btbubttartmuemaGlSbelapollcIDlltc r.. •
Inlltiœmagte ,onuc:ntrapur~tto cuml1J;>pzopdlltta ~e quib
z,icrum dt. ~ed quonti no cft vtrtftmlle In,"oc Ipll bomll1o pIc:
c:tollam a6IJrcgari obfcruato reSlmtn.c bcblto Dlcto fuperiue
pdma IntcnUo tne,recuttone dl~btuerfio ad partem oppo((tam.
'!bec aurem btucr((o completur conml1lenter faeta tlomia be cc
pl?a((ca manue'm comllnémodfi opcra.ntlfi. IIcet vart(ta~
.em vt colUt;t potc/h~ btette :Suf.q lia rta. p:iml.c.be flomla. : ct
c~pJCffc l'c mente {lc:nrllte tcrUa. tcrtt1 ilia. vena. poflta Inter polit
(em" Indlcem non cil "crus ramus cep"aUcc:(cd magts ball\l~
(e.1 dco conuentcne fiet btuerflo maGis facta tloboromta. tn cc~
p"aUca magna. b:acl}q ctufdllatcrte.ftnc fiat cuaasattua. non
"Ua tlobotomt.a:fed ~iucrl'fua tl1ntmnlat parua ct mo~ftd fan~
lJutnle c~tra.edua.Côucnia.nt cdam "entofatloncsl?umide pd
ln! poate ln natlbus bdnde in (pl1tllltO. t:ol1uentunt fricatio~
DeG memb:odi tnfertolul1l:'ttn J,oc rempozc couentt mtnolatio
abi 'l potua:'t pottlTtmllm vtni.taua Ile completa. btllerllonc lt~
cet "tbktti.dt otdlnartctn p:tndpto III apollemattbicebeberct
·a.p{'Ucart rcperculTtua.:.t eolU6if bc mente omnttl a.urozum: ve
rlitamen. "ttlidt.b.'.S.quilrtatcrtif capttulo bc apollcmaubulJ
aurieln·ptindpto.1bec apollcmata. funt be 6ficapollcmatfi ae
ddcnfi6 tn camtbus moUibu0 "camtbus CS lando((g • quaR' ln::
IJU4t:'l' rcpcrculfiua nta Ilantc Ycbemeltti n"emtatc vt vel>c~
mltlmmo bolozc funt ttmo:o(a.:aCllc cda" in em6ctozife. creil
t!itur di cautdlaopcrand4 apponendo.f.a pdndpto IlBtc'bO~
Iole !lcuto aUqua frtlJida ad !]umidltatcm b"Unanrta.ftman
mUUUiJmcntllnl?occftlacnoultcrctttul(um (J,bere mlllfcrw.
OC codcm modo cft conucntena bccoctto (cmfa malue:'t Unt. $cd
fi Z,OIOl non mlnuatur ap~Uœrt bebct olcfl rofat4:ln quo Ilt tn
fufum açetum poll~ tantum bUlllertt:'1' acctum lit con(umpti
Il ctla ln olco ro(sto buUicrit \termes terrc/lreo "d (carabet : et
C~ co/teptdo fiat biftilliltlo tB .urc'crtt conllcnt.cns: okum vtolil::
lumètll(dcm pzcparattonta conuenk.et fi non fuffldat olefi: bC
ncnufarc cil conucnlene.~cdftq"an.dotrta remcdla no contul,
rint:" ~oloz Bdco moldlct: vt t ttm02 tic caf" i «ncopt 'la.d mOl
tcm:conuenltBd narcotlca" ttupcf4denria bcfccndere: fiat ta,
~
'm
Incncumttmou'tcaurdls.etfnl?o,ca(uYaktpltmfi:ftfuma.~
tur fuceus foUozum e~trcmlt~tum pa.paucrts:'t tep !dus tmpo~
nat"r.€'Sd "a.ntlntentlonem fadt:a parum pbiloni bifTolua.
tMr in oleo ro(ato 't'teptdum tmpomUur•'lvalct (( P~llonillm dE
IactemtfcClltur.trodfdetilJmftdlccum l'icto lacte flmlfceap~
,"rCOIUJCBtImf.~dcfcdam.mcnkc:,"m.modt,oopto ,~.tcri~
tur't mt(ce\lntllr cl\lnlacte "d'oleo rofato't btlllllentllr conue
nlllnt.cr:Sduerte rl1men:qtS ntfi ttmellrtlr Ilncopl6 p20ptcr 00
lotem "olum appUcattodl valde tiI1l0%Ofil.jJdeo ((a"ldatc~
Olcfis m~didnli3 nOCtllnentul1l e,r ftupoze (dUcct opcrlllionUln
Bnbnalhlm:'t (oml~o pzoful1do:tunc fumatwr parU"l cUf02bif
'tcallold:'t bulUant tn oleo amtGJa.tlUl.'t tandem tmponatur.
.ft "ec (lItfidant ad ca:que ln pZlndpto applicanda funt ftan~
te apollcmatccalldo.&ellod fi apoftema tom (rigldum:a. pzin~
dplofufftccrd olellm roflltUIlt cum modtco old camomille. et
ft nô fllffldt:fillt ml~turi'J. Qlllllfmodt. ~ .0lctcal1lomlUe. 3.i.pln~
gucdtnls "twlt "el cap2e:ct dl: mdtua'3' v;l1lkttriln.s.if. omnill
amui Uquefellnt:or totllm hl aurem teptdulll hnpolll1tur.cr1ild
l1anc tn,tenttolJ~1lt ettlun tn. apollemate calldo ad CllrattolWIJ
1Iale( fi fumatllr ccpe:et ptrfozato cepe Inml1dantur olcum I1mt~
gda.oul.ctfllperp2Unas caUdastmpollatllr:'t poftg, per tCI1t~
pllO bllllierit aUqutd occo bnponatur.ad refolutiotl cm "cro "ct
(an,tationcm plCparabic.1ild Idrm "aktoraqul1on btlTolllwm
III oleo amÎsdala; bulctum.1ild idl tadt Il fiat eôpofttto "t ifra.
1t>.pinj3l1cdfagalliepiiJuediaanferte:butl?rrt "adnt anttd:~ld
be Itlio:'t allltlJd. blll.afi.par.t.old camôll\c.par.iI.mifee. cr:ed
candem tn~entlonellt 't foUlus refoillfillu, faelt Il addlltur olcu
be rut"a:'tolcullt be kera..$i ctlam in concaua radlee Ilffodmo~
"1111. ponantur bietll olea. "bullterlnt:or eonfequcnter be ~tctls
olds ponatllrtnallrern. pornelllcilm t-'lIten rcmedlum cft:1i
befeculentta velamurca oldolluarumbmc malurarllln'ta~
tiquatttiatcmbotum fupcrpofTta ipfa. a.n feutdlil Cil lit ISltc fIn.
modum COmlltul1 em.cr1ild eiidcln tlltentt oncin "1l1crcnt (0111 i
tattones "cl CmblOalttonco faete.f.c:~ Ilpp:Op:tlltts QUll1"tanti
bus vcl e~tccantlbue 't mil6ie vcl minus calefllctclltlbue!vd fll~
cdla ttontbue (ilerte.f. e~ fenusrcco:fcm Ui. rlltt, Il:1lbl otan 0: (a.~
lllmcnto:fltell.'t Qmot.E.tQcc fnffiCll1lit vdfqUBtllllHld fupcril~
tloncmapoflematisvdrc(oltlUOI1~",.crlkl!S1l rUll1paf apa:et
ad fmlilldducatur buple~ furjJlt in tetttio.plhlllt .(.mudifiesrio
"abflcrfTo.if.confoUdatio•.E1l di I}te Ilduertcndu:()1 (~cuntc fa~
ntc (eml'cr bozmtcndu cft fupcr parrel1llc(I1I11.1~dl11il tfi tnten
ttoni perfidt appUclltlO aque mdlla "cl "i nt cum mclic vcl tlll~
,poflfO coeto ln e.ttremitatcfltU:'tftllt abfterfio.Sltqul ctlam tIJ
6eniantur vt tntundklnttliaum abflcrfJuulll CUIll tnflrllmento
bieto fct,itllroUo:'t cft tnllrumcntum C&l5 quo pueri detfira ua:
tnfundendo be blcto abl1erfluo ln aurl:bcinde c.ttraltaf.~lod
abolo: blœtur effnd}c11lells:nolt tncon ucnfct eum oleo rofil~
ro:'t (ucco bepurllto foliol1lm oUuarum:1l addatur be fctef me~
mltl}e:notum flmul.tlllpona.rur:'t tandelll mllndtficctllr. ~a.~
cta. autem mundl!icstlone ad cOJlfoUda.tionem valet medtca ml
,,' ifra:~.fpume marls:(arcacol. mirr"c:tl}urls:fclcf: Incmltl}c
ali.par.equales puluerl~entllr:'t (uperlidnlu11llnuolutu (uper
Iltllum tllfufusln meUe ponaturtn aure.et fo:tibll9 tal1len m'
dletnle in I?oc capitulo cil fcozta crta ClI1ft tndl(:llllr erugo fcrrt
fri~a. 'tcontrtta /lcut pulllis poft frcC!Il entcl1l frl~lonU11. multo~
ties faeramcum aeeto "hlt bonccftat flolt md:or Nflfllctllrlnl1U
ri. ~olTc:mua multil reUqlla ad t,anchttentiolt(l1llldl?ibere.fcd
lite a.d perfccttonem bto t'ucefaelcnt.E.t ecdt.Et medlctnc valc~
bunt ln cafu "lcerlg tna.rfllc: apur contfngcret:qlS bells auertar.
Iboelfifempc:rnota:q> fozttolupccanna ad cOllfolidaUol1CfTI.
~ fijJlllationl conueni!it an "lare ma,tllleg, aunfip:oprer ma~
1tllaeffe magis I?ultl'dillll.etllt finie.
€~%O catarro aeuto Ihl~lbill pzefocatluo,p fputabtlt boctO%C
~lio ~tcp!]i'lO be cOl1litib9 pCdCl1lotil1l0. ';onItUum.~,iij.
·m
t*
°
~ fa 1I0le biu'n medtA te ocrurrere POfJiltl perfculo~
fo fo:taffi9 11latericcatarralisl11otul p:cfocaduo ad
pl1rtespcctods:'11 quellt nlll pzouidcretllr (OltC Ind
deret fpectabtUa boctoz" Ol11tnlle s:;tcpl>a nlla bc co~
mlubus:fieur'tipfe ~aacnlls bllbitilult:fres pzo c,,~
ra 'trcparatlonetnfllrfjutptindpales ,ntcprlones pUma. fdlt
cct ad cau(aelpfiua eatarrl.6ccunda ad Ip(al1ll11ar~tls~.tc~
tla c"tad 1Tt0tllllllpflus 't flll~lIm.et ,'per B,ctdtntiaCOl1lp:!
I>cndcre potut call(e "ulus~atarrt 't l1larerta 111 qllalkatlblls no
cotcant:imo ~:tanf:cfi l1laterla flcfrfstda:HBufe flntcallde:q~
1Ierunq; multis fl!31liS bedarart polTct. 1Ftec I?oc tnconuenletJ~
reputcf:q moe faeto eft (epe cOI.ttllgcns:vt a ca ltdlta te foUs:"d
baln~calidt:"dodo:llmelJtiecaUdlsltqllef~taliqllando ma~ ,
teria frjt;ida.et Ilcutl}oc dt poffibllcln c~IIflS pz~mlttut0:or m\lkrla ,~dl:apltd intdllscntl lJOIl replltab'tur Incouclliee tl1 cau
aa cozpp~da: "t.r.lliite ca lt.Uta te meb:odialtcapirhJ di ,"\leu
rtacatarralts mlllttpUcaurfrl!3ida non tntenfe frtgtdtt\ltle: ft
aB 'ilfU I}ut&le (pcaablUs ooctoue ,onrInSlt:ann miltcr1a at{r~
stda{"
�·~on(tltunj+tf~îil.'
b~o%ulJl:que \1ttandll dl: ln f?oc cozpo:e ma~mc luunt.et pcrh.~
nana:cum totlus l}abltlJdtne cal?itis caltda:quod fic poŒ~t mul de tlt,tlrl3.ut.c.pzopzto.$irtat 1 falt1CJl panatur '; vl(;iler quan.
tls bcdararl euldelltiJ~.{[ l1alua fillllen Quie ,.,ollro Pl0POrIto tum potcl\:.t.lllfra.mantfdla nocllltlenta:quoniam funt tnltlum.
Id magls curioful1l qllâ "flle fOlet tilts omtffas ad \1nUa fantUftt cure. pc inanltlone alltCItl pcr artcm nenda tlicctur in (cCIll1do
pzinClpali. I(J:'pe c~m:tr!o 1 q lI~etc ;>lcl1tur:qllod e,tercltlllln mi
t>cfcmdllan.~t quando \1t bjctlll1lefl::trtll flint drcaque punctpa
liter "crdtur lnulltlo.f.callfa:materta:1 mOfus. (['B d callfas b:OUlIll tnfcriolUl1l ma~lC COlttcrt.,Ri> fiae: tfi !fll~ n:plcuonem:
tgltur cUln p:eutfionc occurrédo ozdtna nda dl: bh:tll:'t nBil1lcI~ tmano fiat tli. cfiafls fu~crfllll~tibug pUIlIC '; (c!Se tligellionte in
tr. lIlta. obferJlâdrt.fclSo ad materlij ponenda crU t'lue Ipflllll adc mane.Et IIfillt ln,fcroMt btllllter Il pzildlO l?v."d.v;.l}o:as lo~
quant'; abldndallt 1 ~il1ltnuat terUo ad motu ImUerie vcl Ru:: qU01 De (~CrCltlo lllboziofo.'Itlunq, tarni fiat alieo lilboJlo(um qtS
mClnbla. tntenfe mulrli calcfial1t:qllontam vt fcpc blCtlJm dl:!?e-=
J:licrJlIlt ozdtnanda:qllc materlii 'hl parté no tlmolofam btutr~
calldit4G miblolU tnfertolllm cl1: lIla,tIlIlC l'adlt ln [Jencratlon!:
tllnt=1~onelldacttd edl t q ftll~um mhulant vcl Œta.n t.€, e.:trc!l
l}utllS ca.tarri.tr'P~ c~I·"do mClnbzOlu fupertoZJlI1l \lt be frt~
'{;Itur pUmlun vltctur aer el4dlilJe caIMltatis:" e,tctlTille frtg~
cndolli:ClJpltls 1 altOUlm l11èb:omm J:1pml\1 l>CUrmllhlbltur
dttatta.et ploinde '.OI~OCCllrrllt acrtctpole dlluo fub rad Ifs (o~
Cllllltracta.bttllr bc billcrlloe materte Jnferlus flllcntls.C[$ed
lariblls captfe blfeoopert,,:n~ quol1~oltoHbet ntrI hdl:anu Ile~
seneraUtcr t>icaf plO r(~lllil:'l' frlcatto labouofn. captti9 (t fll~ '
cclTttiJte tta tntdll(JiJ.tllr t>e acrcq IIOl1loJolabet eucffillc c-attdt~
perlOUlnt in Qoccllfll no pla.cet:qln vertfirnllttcr f1:àlet.lhlllc'B
taris: Vt be ilerdlllPQç- "d baJnd.{[ $tatio ettam fub rad(Jaln
tIc Inn):imc: nocer plopur frlgtdtt.'ttem:'t mll,tlmt CIIIO Illtrant
b:ozil t>t(ppfitioe ficlltfllppolllf !nalo: fict l11at!:rlcl'u," ad ca,
pcr lOCQIIl anlJlIlllll1~: vtpcr fcnd\:ra:folet cnhn peral1[JIIIl:IIS ln
put attractto:g, De m.ncrlaCOIUIlI1Cra rcfohltlo: vcl Dllh:rfio.
frant~G magie hI)PJhnerc.~t q: l~acradt"fugtcndfi.cll a. vento
cr ;CottalS I!tlâ di e~ercttlu rIt allqllalc lIonllllng, ill Qacllllbiru
Ul.lftrilU lII~rtdtonaU calefa.ctcntc: \1cl botcaU tnfrigidanù' et
dmc cOllfcrt.flr tll lIIodcrilfUS11l0ll (llperf/llu0 et tint celcbll).;:
pleqplJCCUlIlllllllrl:m lcqlllfboteaa:qllontalll. vt bi~t :Suj,;".
tah'lIn (asa. blgdltone tn eparc:'t plO parte1terrla.. ([1:)c paffao::
tertil:,;, tl)cf.(n capltulls,pptijs:.auller rarefaclt 'thnplct ca,
nlblls antlllahblls furnntllll1>tcamr:œ letllri~!3alld(rc ;)lIentnt.
pttliJ.:'t (cpretrto l'cl bo:cas r~rtngtt'J: e.tpthnlUilttcmr erm ~lCr
3JrafdQllteurHlartnoccnt.l(J:'t:trca ctbllm 1pOtlllll rIt regula.
q ualtfcunq; ncblllo(ua:I?lImldus:rIuc frî[Jtdus:flllc cnUdlls.t:t
\lt fllp:~ quocta.lllInodo btCt/l11l dbr etbt Dtmtnuttoct potued}:
pl0irlde Ilantlbus 1}le Ilattollibue tcmpozultl nLln dl c~cl/ndul1t
conUCllie~:'t maxime potlla.$paltrer tll befcèdldo ciluendd dl:
ad IlcrenllibtrUIII fi p",lftbtlc d\::(e.d llandll\1l cil ln acre camere
Rb oiblls cible tnflâmaJ)llIb'1 '; va.po~abtltb?:" ptolnde oéa fplB
fXtUQte tllter t'HO (alaria I?abmtie fcnellram ad ollens fi poffabt
calt.ie(unt vtlllnde:quç.clIIl~ edam ",ulmm tmlcia; ptngula:;
le d):: vcl ,aUqlllllltcr ad lIlertdiclll bcclhler.vnde [Jellerllhter ,Q.cr
l'nctllofll.IlJUlru tttâ.frtgtda. vi ten f:,; ma~ltIc cllll1 qlllbwe IIIIIf3i
COI~lIelJ j cns Obi (it acr tclnpcratlls in actluie ad ficcum ramé aU
tlll' ma.~IIla.l?lIl1lldttas:vt funt omnta gellera fructuJlm:blctca:
't fplnilcl?ta:lactJlCc 1QJtJôl:n1a t{!C c1hltls jnflamarionla:'t poft
qualtterl bedinana: 1 fi fotte ad frtlJ!dllln rcmUTum altqijaUtcr
(~crdthlllllnqlllblla caftb9 .pptCI' l>lfpofitlonl/littllrali,llllblO
bcclh~aret:noll effet tnconllcnfcne.~t d1:I?oc Clnsularttcr ob((r~
9
rCi
(UOtu. aliqd be raltb9 fumere nôïrlCôllelllrct{mo Iuua rct. al::
llalJdllm:qllla Ilante peccato vcUapfu equalt hHlualtrd.tib ac~
rlrllr ltqu~Cllll~ amard.1 falf~:acrta ctlâ 't a.cctPf,t:Vlfcofilctja
rtS:pJIIS fcqlli~rlJocumcntum qllSi e\:cqllaU lapfu hJ. muIds be
'lca rtilalJ!nofa (lInt QuhJflnodi 6enerta:1 fic cafcus:pl(ccs:'toilJ.
Illileirebua non n.olturaltblla; vt futt fcntentta. 6a r.tertto tubnt
lactlcinlllfJant eHttand$.1~1(,es rame parut 't arcnofi lItathl1~
tc~tu cOlllmentt.~1if, GbUgttlJr aer fuertt e,tccffallcfrtgtdus 't I?IJ
tnidlls:rccttftcctllr aer C.lmereCum 1[Jlle e,t fer\1tclltts cattdlae~
cllat, no Inconuenhmt.6:anaquoq) ~(gfitllnl1l fun~ p:oJ?tbita.
accta:\!t fil ntpert: rod(marln i:ltfJ1J.ozllln ficullm:q uer'us:rt I?u~
fua f~dU vcntofitatc:'t ~fir ,çuapo:atlo,le:\ljtetur pants rucns
tUfmodl. ad fiatfuffumig\ltto cttl?lIre 't fandarllcQa:mirrQa:
caUdull. Jllrer dbll.rla. conuentt PiJnls lmomm \le' trtUI1l blcrfi
la9IJO ateos:ftO:ace:œh1mlt-a:omnlbus in \1llUm rcdlldta CU"'
p:eparatlls con umtenter:fa r ozdei:far be (pJ(f~ plllrimum \lfl.
tn"dtco [Jluttnl(abotin:1factie founulia plants (nfotma. tupino ,let.trl0llait in~qull cocta uUquafr alrera.ta cÔllentllnt ~r::
ru," 't fllPPo6tts carbonlbus. 31ta C~ptopoflto llante: c,tcdrilla
ucs qllocpno antmmis .pptnquc!JclJcNtlont:'t 611t ~n J?~cm'
(illt4ttau recrift"tl1r aeradfrl{3td,&mcl/m trroJatlone: aque:c:t
ca~'lœ ca flratt:'t tn dtate: carnes vltuU:ca rr~s dia ln parua rCi
l1cett pj:r call1cram:ve:UrrotaUol1e: aque: rOfat~ cllm I).fpcrfJone
.BUlfi montan.arfi:\1tpe:rdlcfi 't fJmIUu.~alldiitur carnee pullo:
f01io~l1nl "Itia 't (aUcuan:'t '11111 tlodbua "tomrl/an va ro(amm
rfi 't turturli:(ed rurturco I,n "oc pctpua "fit vttUtatc:vttclif pt~
\lel nj:nuferJa. a4IJat(lIlfurnljJlltto (up.erpoaria cOJttclbu9 po~
pionce. 31nter oh:rll dl blftlbllo pOllere il IIq ua tolia ma tOla ne ct
(alalicconJlcnfls dl.mo ant tfi nlmts in (rcqucII tl \1(U.qlJod,N'
tnoZlll1l rcdolentill (uJ'cr ptl/naa.~d pOllatllr vna. be fOllllllUS
co notater:q;1 ft Qulllfmodi Qerbcftnt'~r(blillce rra fua ~tlj"JÎ
factls vt tnfra:~.fanddlo1ulIl Clt!I:1Il1boUIIIl cOlallomm ~u.fc
calMitatca,d ellapctiJtioné iUllame»eli puflallt:q ellilpozatio
ntt.acetofe: a".~. v. fandaracQea.if .calllp~O~C.~. v,cllm lIluala[JL
ne: ~mJ.6anri liallt fo~mlllc.cr ~Il tamen p;o relJltla notd.lldllm:
!ncafn Iloflro dl ma~ll1le radi~noclJm(n,I.~t /toc menti WleB
g? {tanre rcplctioe capitts:tfta. odo:amcnta. aU!Jent replcttone5:
du cI1::q~ multa. cOlluentrit fJUl1pta tnrllCatlOI1C ~ IIHlterfa. : qlt~
\lt volult mcfueillcura (od,c .et ideo tnillo cafu Ilantc bllbf~a~
tamCll fumpta indicattonc Il caufa nocU.(['jJnter fmctua COll~
te tlu~ull masis la.udo altcra.rt aerem' cum œltfadentlbus \1cl
ntulltquedam pa!TlIlc:" ~liqllildo allllgdale;ct pillee tC,mpote
tnfrj~idanttblJS ta.ntCi:qllâcumi,lromattds I?ublfrnodl. ~t I}ec
hrel1J.ts con(:cdt potTunr: nOIl tal1lm hl (n:qlJCntt \1fu PlOpltr
tleaercfllffiClant.cr t.:trœ.(ornnum ,ntl3Utam fit ptO pt/ma w
,cllllfam bictam cuapo:a.ttonls. ~iractJ,llm '\: cocta.na fi 'parce
SUla:quod fomnuscump:olon!3atur rcpl~tcaplit l}umottblJs:
111mâtur '1 poil pallum p~eciplldl (octa. (uerlllt (lin t noro bIlle
\lt tradlmt a.uctozeS:1 ideo l>ecUnalldum ell ad paudtdté fom~
tUUa.mcntt. ([Pe "Ino l>tcatllr qupd quodJtbct vill "m potcns
nt.€' Sccunda. rC[JlIla. S5ttfomnus nocturnus:'J: nunomo l>lur:
~ btantttcndlJm: ,1: om,n~e ~l1:antllr auctolCS. "jn~m ,tja~n me
hua:qll1 taUs vt bl~tt Sut.ptlma tertiJ ad reu11lattfmos p~cpa:
dlocr"ap~lt repleM5Jtt61tllr abfolutc parcitas III poru vinl:"
rat.et at factua mapme blllaltttr SI. dbo pcr.if.l}olas."ftat etli
fittpfum l'IJJ IIlll ln colole 'J fubllantla,.. ~dtocrcvq album rCJlI if
(aptte notablliur coopmo 't fuper,pulutna~ delllltO:IIlQnbz{1J
fc \1lnofltaria.IDagts tamen plaatllltdl,amtn coloze vtdfoUi:
&tli !J.otabfllter coopcrtia 'lcalcfactls:quonla fpfo:u fnBldltas
'% fit aUqualitcr ml,ttum pluS' 'tmtnlls fccund.tm ~I"er'flt,atcm.
"~tutt fcntéda Srfllo.(edida p%oblema.tfi p%oblcmate.,t,tvj. ma~
l'int 1tempozia confuetIJdl1lta:'lfllJllo modo btbatur pollq, an::
XllIln c9tcat no,umtntli cerebto.fc: ,tdco ibtdem tubet talc~ par
ccpcrlt tllgcllto:ita quod biftantc': poil obit,.. p~r I?o:a~n VrJ1l~
t~8 enr~rnas vt pedee ma.~mc coopertas,cfTc tn foml1,o:no ftat
dlam nOIl btbatur:fed nll1Jllcum alto qbo ad pmtlt~IOn(5 fu::
tata tamen e~ pâlJ. IIl coopcrtura:"t mcmb~olum fuozulll plind
JTlatllr:btllidcndo potum. bHntlltts \1ldbUS:1Q" oc rcgjlnhl~
Pau..," fia.t fupirlnflQlllatio:qnl tllud tn ipfo addit multum in
ln bida ob~crtlanda,fufft~iallt:" confcquentcr 1)C p1Cmil1lotl~
cBuliPllus catarri.~cdfi ,rptcr ncccffitatée!Ta bturn,9 fomn9
.ad cal}fam'4rl0.uantllm ad fecundum.f.ad ,n.aterlalll nt Ifla
~cCCfTa.rllJ5ftat fedido captte notilbtt'r coo~to:"t "oltdt 1:lut.tn
l'lima. rC[Jlli~. jJn taU cafu euacuatlo materje mtnozMtua d}
flC3a ~te fuc ca'npntcc."fiat (tiâJo~n9fll~ !lltero laterfi.maJ:ic:
Jlca!Tarj~ e~jam rI matcria non fl/crU pcr(ectc b~g~lla. 3J!la r~~
lll!ttc~trCi.adbt6clltoné flomact ",~oUlnda •.et null~mo fupt~
611J,aPi}tct p~r I}ec:q uonJa.m fi non fierct palimtlJ/a. e1ljlcua ho:
~IlS iacc.i1t:qm per talem {Jtucalcfacta. "Clla ctttlts per fptnaltl
't'pfa t!l tempote a.1Ji5fega.rùur c~llclltc per natllram flll~btU:
:fclJfJt~ fit \1,apo,uim plllrts quatLtatllldeuatlo ad ccrcbZlImt
~upjlJc!Tet n," pfa multipljcata-t nitrura 6rapata f1 1blto in mlll
tu 'ee t~anttl~nC'J r~,,~ettonc bzeuitcr bica tur:q ~od rcp14io dt ta qlJilntftatc:fhl mi B!1Jl1embzaQa".ettt,us:'tfic foltt erret tilllO;
t ",,(cdu 1IJ.IIItumnocjua:" c~'oppoatOinanttlo tuuattlla.~t
%le p;cfo~attonc.'Sd~ui~a,ld~I,1I ft)ttllr pcrlculum (uffQcatipnt~ '~~cn mal07vacultaè1 ~blfetis ln (uo qua in ~alJe~tt quo~
(onlleniens ~ tpfalllf=onttnuo m~Jlolare.e~rtA~at~lr ttlant' ''~
b ta;potu" ln b:odta'tbus omnibus matoz parc.tas Q' Jn dbo.
sula c,raUo;qllontaln ad CllilolatlOJleHaUs matertc ctiâ fi nOJJ
Iltl'Crf"te pilJella~",m non fit mJlttum f,Ofkne ~Jlacuatjo"it
mtucrfilUCcr WijlltlJm:n.ta perd"Cil~ ad ~Jlflâmafl~mcm
Sldl 't fha~lIbma fapote pduata:"clad blllee/n aUqualltcr bcclt~
,,*
,;ona.'OtWif.tlc,csradt.
t> ij#
�.'fCon(iliunJ~ t~it;
.
on fcqultllr (n "irtutd abot "daltgurtta:que f(ql~mntllr "bt
<!Tet "elgrolTa:"d "Ifco(a:vdc~tidtl ltlultUIlt (tlbtUu; et in!}lbi~
·ta.qr $CCUlldll reg-Illa. j'In adequatlone I~lttuamaterle que ct Il
frigtda fi Ilon talnen compctllnt ad bigdltonclIl fubtiUantla ct
btuidentla•.et ftc regula qui commllniter ponlln.t auctOlca 'lIt
I?:le milterta pledpuc mefl!eMn dl: "niuerfaUter IntdUgcnda.
i.:'ednratl1r ({eregula.lHllll e~quo materla dl fatla Uqulda:ft"l
terlus tntcndatur fubtllIatio 't btulfio fiet con f(quenter tlu~lbt~
ltOl:'t Ile Intlgts perlclllo(a. 31lll?ac ergo cOllcoll1nt plO bige~lo_
nc que aUquaUtcrcalcfadunt:tamCll in.fpt!Tando:'t I?OC Ilon .tn~
conuenlt rcperlrt in mcdiclna:pllta ft fucrttrcllIlffe ~caltdltatiG
a
't allqualttcr ftlptlcQ.: :tla1l1 O:lprtcitlltCltll1lcdlctncadlll~an~t
a-tilluicclll materta rOOdltur Ipfa coftantlol:'tt11llllla (tllu:lbl~IS:
tamen obedientlol ertt "trtuti e~pul1lue ad ctt>dlendllm:qz.tlet
obicctum e~plllfiuc maglepzopottlonatllm. «r~ertla rcgula
ftt. 31n. cuacuationc magis cOl11plctlua non conllenlunt tll ca1i,
labolio(o nlllltlll11 e~foluentfa. acgula. bcclatur:tulIlqllta 1Ila.~
fcrta bc(c non cft Inulturn reftftclls ellllcuattonl:tuJll. qllt.t. tall.t
e~(oluentlaad tnflâ'matioltelll beducllnt Ina~tme COZpOl1l illflii~
madont pa rata quale cft I?uluflllodt ..e~ !}Is tribus rcglllts tilg,
e~ pdndpalibuG fundal" entls b(da ra tur pleftns llltentlo: que
eO: ad l1laterlam.«r1~dllla. 151tur rcgula complet\lf ln operatto
ne e~I~lbtndo flngula ebdomadll.~.\? vda.Cf.ptlltiJarum ~ITate
fet p.olIta.rum ab 13.ut.ptlma tertil.c.generaU uuùo.l .:um ma
tertalll euacuart "olumus:q Ut fi IlOlt. futftcerent ht.l>a.c boll e~~
I?ibearur v(q5ad.~.t.!0tdo ellrlltn cO: Il (werlnt.~.I.fiant trca pil::
Iule grolTe tantul1t:'t Il fuerlt bimldla fiat tantCi "na pillula grof
(a.:ot flllnatllr poft quatuot "o:ae•.efl tall1en obferuaudum quod
{equelltl materte ntfi flante l1.ueffitate non e~cat bO mUIl1:IO:a~
cr0ecu ltda rcguIa
tn opcratlo(ottetardabltur"(q5 adontf(ro.
dua completur CUIll ifra~
eft.Pe blgefliollemllterlc 't'quatl
fcrlptls f~ruplg:~ .lIteUe ro(a.co. 3.if.(erupt be bllabu9 radtd~
3.
bus Illluceto. §.f.aqua.rllllt ",(Ctoft: bllglolTe 't ma.tola.n~.~~.
e po
It.'t !?oc tempo:e Illcdlocrt:telllpozeeftattelo(O Ilqlle bug fO
natur al1ue end tu te 't rempote 1?'lem te 10 (0 durd em pon~ 11 qua
(alule.dartfketur Ule (~rllpue:te\11pOle frtgldo cG ,modlco Ina~
co~
ds "cllllldfmuf.tépou: (Illido "et l1ledloc~ (1I1n.lltf. gran.la
rt
fumatll
tdbus:'t
vd.'I'J,\?
'I'.
f~rlll'lIa.
tfl:e
cotinud
tli:'t
rill.fldro
BlIrOla poll:q, bo:mlatur per QOlam •.Et CUIll I?ts completllr Illte
tto fœt reglllc:qllc cft a.dequa rio I1HUerlt.cr1~:0 implcnda lm
tlaireglila l(Judo 9' e~"lbtlllltllr ptUlI!e \lt infra.·~ .pmlllaru~ be
Bg-artco pfll ilia rlll1l a tfayercr.afi..:).(f. ml(ce:t1ant pUlule di md~
le ro. ft fUlIll!ntllr per.ll.~o~il9 ante tliem in bte non (u(pecta:
quta ItOlJ.tn coniunctlone lulltinartllm vel oppolltionc. .bOt~
miatur per I,>o:tlm poft ..E~erdtetur per callterllllt in,acre ob(cu~
ro tntcrdllm quletando:tnterdCi plinos tepidos "étri (lI~ponen.
do:-z:e~pectefcompleta. oQiltio l'cr. vi.Qolas a pltlldp:o atftllll~
ptiollla:poftta flllttaflauathllll1l di. aqull becocti.onitf otdd fil
melldo.3. "t.vd.\1if.cum.3.v.~IlCcl?a.albt:'t at "Itra tcptdllm pa
rum calefactum.er poft per medtam QOlaltt (UII1 a tIIr plandffi.
leuH~ cibla factus 't bont nutlmentl 't tUa. btc nOll e~(at bomfi.
€.€t afozte tfta-Incdta ploptcr bebllit(Jté no conllentellterop'a~
ra. fuerit alto tQ~ côuc!JIiti 10co ptllularul1l be 1l6a.rt.pOI1.anf pil
lul(coc!}tc al'!la(otis ln eadi bort di ptllulla alTayeret "t fUPla.
€~ztmlls tn modus masls mtQlplacet ,ppterclllifam pofitas
ln regula.$eqllentt materle poft purg-ationl fumaf c~nfcctio:
vtinfra .~ .merrida.h. ~.(f. b\!abuglofati.~. il. mifce. ~ardetllr
~tlallt pza.ndiul1l poft aITumptloné l'cr I>otaa fe~:ot tO:a. purga1
fio fiat bis in anno otdtnarle:"t "ctltite vere in ptlnciplo mar~
cll't in line feptcm bzt~.«r.Et poft purgatlonca (IIInatllr octo bte
bila conttnllta 't ad cofoltattonem caphta memb:oulIll natura~
Ilum tlt conftcttoltc:"t htfra.(umendo Illol(cllum"num plO "ice
buarllm,5.ln ma'!e. ~ .(ptderum byaradon abbatls fpl!cicrllnt
pllri(arcotLcon.an.5.t. ".Clllll aquls cicotec:mdlllte:'t malolane:
quod 1i.fftdt:f1at COltfcctlo foltdll:nam tn \llgole dus con(cctio~
nia confonada ml!mbds aaliqllid rcmatt.fcrtt be mater/a pore
purgatlonel1l il- vfrtute r(fol,lIet,ur•.€te~!?ta cft compltta cOIl(e~
quenter (ecunda tllten tlo punclpaUe:quc erat a.d lllateriaJ eua~
cuiidii 't equandi.crjJa.m rd1:at"lttma IlItetttio q ad 1Il0rn ma
terie 't ad fht~fi:<llle perffclfUr tlluertmtibus ad pa.rtelll biller
fam non thno:ofamtcôplettlr criant Will mlnllenttblls flu~um
Yd fiO:cntlblls. €'~:o pdmo 16ttU,r e~pcdtcndo laudo incilfu
noliro flan te thnolC flu~lIs 't fOlmahur flu~1t fiat biuerflo Clltll
ttoboc!?olllta ccpl]aUce blact,it : CUilCUilndo trea vcl qllatltot.
~. fanglltnte : ftt etiam ad ploutf!oncnt. cretin p:tmo pztn~
dpalt tempole\1crla fiat /.cuts ttoborl,ontfa ~e bamtca bc~trt b:a.
n
et
ru
,J>j'f:eu~culllldo."."el. V;.3. (alll3l1inle. credo ,Co,...,c!Jlr,t.l1Jilp,
me fingllUa buoblls an"fa)(~ ad. d.l1n",u~.cr€ompletur :ctla
I?tC noll:ratnttlltlo CUIll velltons pollUa fuper Cparulla 'tlilper
flates 't co~as..€tfi replea.ntur fal1 (JIIÎnc ma,rime "elltofe (paru
larum non erit lnconllelltens:"t Ipllus fint cductio. 2Ugawrle
adllltoziolUlIl b:acl]lomm 't comrul1l bolo:oC.: valent Îll cafu.
~d !?ancfimlUrerintcntionull "alct leulo fricatlo caplris:etca~
l(factto lellia:I1Hl~h1ttfllpta comlllllTuralll cozOlloIent. $1 emi
fiat faCCllht9 e~ mUlo fa le 't fandarad~a 't calcfiat (ft conu(lllétl.
.6argarffmata.cUam inl?oc calil ab nuctozibua ,"ultum IilUdâ~
tur qu((um ftlpricis fifit,Qtrutamcnqllla moterta folctadpC
Ctue!bCCUtla re:'t III gargartfm 0 tlblumccelTa rio (eqlUtur 11l0tUtf
t1tarullt partiul1l nOn Intotum ml!?1 placet quolllamvt llldtlflC
(UC.$U(pectllllt cft 't cft thltotClImtO: fufpltlocatarri a~t pccrl/.
ICa plltpurgla talllcn 't (utflll11tgationea't o.jotamcnta ln I~oc ca
bJe~
(II cOlluenlunt.1liltfgltur caputpurgtum ~\l t Infra. '8.'.1u((1
'Ia bepllratt. 3if. aqtle betonlCe. 3.11t. vinlllibl. §.t.lluci1iuufcarC9!
cl1bebarum.afi.~. v.ml(ce:'t tral]atur pernares tepldlltn tmab
",el trlbus"tdbus tUilCUiUtdO fuperflultlltce l'cr narcs.1fèolicf
faeta pl/r(fatione la ucntur narea cltl1Jvtnt \llbt 1lI1ab9 partibus:
.fa~
'z: oquil rof.partca.(f ..~tat etlam Oltota11lelltum:\ltln fra;8.'
lJ
daloUJS al.'t ru.afi.plir. v.coll:l:nlgdlc to:refacte afi.par.t.JPotl
tllr omnlaln peciaUnl't teneatur peela. ad narca.«r:8d bâc~'tt'
'nttnttonClIl\'illet ft faltdarac!}a combllratur 't in(ulldaf ,tn a'~
to:'t CIlIIt 1Il0dtco t!?lIrls fuperafp~r!Jatllr carbon tbllGt't e~ind' .
tiat flltfultllgatio.1~ottft ettalll fiert POIllIIIll ad odozandum ItJ
l]UIlC 1ll0dlllll.~ .oUbanl:lllalllds:coftt:fptce.afi.pll r.l.bo\la~
blap
III cnf par. V.Calllpl]ofe qUllrtant partelll CUnt IIllldlaglnc
g3ntÎ'tCerefiat pomutn. 1~lO 1?llccttalll tn'entlone 'tfolttnlJ
plO I~OC:
"altl1tqlle per In.tcrlu9 fllltluntllr't rcfenta in ole.cr'€t(crlptIO
~
ta dt fi tencah na plllula. ad onllll!a mCltboa cllta.rrt be fierl
pmu
etiil
ouO:
ptlllllla:p
bc
lone
btf1:ltlct
ht
ne porita a '!lefue
la plana "ttnfr():I>',.IIl,lr~Qe par.l(j.t"uria mafcull. pa.r.{t.'tlll'~
dlam tufqttlanti'tcroclan.par. v.confiec Cllm lIIueilaglne bla~
gil{J3.lltl:'tten eallt~lr ln Ole 't e~pUlltllr (aUua:'t Il tJ~illlcglurlat.
«r:Sd l~al1dlltClJt,onl!m oteO: (oz tilla (1II1latllr.5.i.bl!aollbant ~
::,).".be bracccur.·.tDetrtdatum cttam ln "oaMu cOIIIII:nlt ma,:t
nte ft (uerlt recena•.€t tamclladllertendlllll qllod Ifta oplllta. cfJ
quo","
(ufpltlol1.C flllll "!'t"r Il ecu Il:alltc replcttonebcbcnt fllmlÏ)OIllCO:
t
doUbet:ncq3 ,c~la aliter nin Immillente fOltl llcedr,tatc.
diafit 't falltlllilre ptoJ>lbtttllu t1u~lle dl \1tfumantur bOII.' rlllC
ilia. if. 't in in troitlliecti,cfi \lno codeart (yrupt be papallcre rc"
ptatllr.t:t cum Ifliluolllp/.cta eritlvlthna. hltelttio.1~otlltITCI11.
Illultlpltcarc rcmedta:fed trla dcccto:a tn ptt(tlltiarCi (lItftciât.
:Sd lilUdcltl bd alften.
(t'puat arro 'tfputo fangllinfa,p quodi "otab/li jJa""e(cbO~
t:ollmiltllt.~,Ci~.
m1no bencdlcto(,llllagio.
,
(I I
W
,\ïi11lfi~slfte vte,.:acddétiblla (criptlacolectura "erla
.~\"' ll1lltcôluturartpôteftmaterla:catarra. r;l, nôfub
. ~~. ~~ tilia 111 (lIbfiantitllltq; Inllqditate:lfi ad aCl/lrMcJ
. s . 1l0rabtlihft bedln.aa qtSocdaraf. ,nii afllbtllla 'tU~
qdafo2ctad pl!ctll9 "r' l'ulmont t!c(ce"dés (ubltO
.
bitflcllitati ln J?andltl' caufartt:'tlllag-te t12 c calidO
fiantc plenltudhte cmpotla q, ven fenteCl]e frtgldo:clltus oppo~
fltlll1l fcrlbiE f!J ca(u.1nâ lit cO:at~belle(e I?abet:'tventente l}yettJ!
incipit I}an dlt9 bltftcultart ..Et tll Ipfa partictpana acultate q"
lledara wr e~ puncttot~e percepta circe partca gutturlg be(Ct~
dmte tall m~'lterla ad guttllr:'t afl'lImptione rcrlllll quâtficwnqJ
Itlodlel! a ccuitatte fit tulis matcrtacatarraUs acudOl" quoa j(~
;a
larum partlum e~co:tatilla etlam :<1: rlUlCÎlIlIawr Il (rlS'dtattJ
in Ole teneantur:'t c~caUdla nocetllr pucipuc.curn plerun~
cldattn feblem:"e1 ffmlllCllmbictoflu~u fcbztscompUcctllr.
€' .€tadl?ocetHi adlulIat:cp in l}yel11cptcrltil \?t!crlblf cu~ta'"
catarrlls befcendcret lIue ptO notablU parte tI!fccndllTe! fuc"f~
fit III guttllrc quoddâ Impedtniirfi 'tcU rafcatloc·'tquada tllfTt~..
laemifit fanguille pct(lIpcrlusad ql/lit/tati quaft terrle partu'
vl1iua dati rubididi vt aITerltur. vfi rônablUtcrtalia ctltlls (alJj
glltnts fuft bependells e~ rdfllra 'tfolutton cfacta ne "enla fllb~
ftanttc tracl]cc arturfe pllimonaf:'t 110n "1ft ploptl!r aCllltat'~"
p mutlonelll biete III aterl eca ra rra lIe:q fT (ui!Tct Ifq utda 'l (ubtbO
Ua (ubflâttc ,pbnblltter bcblllITctbc(cldlITc ad plofundu5 pect
ris "cl plllmoitfe:'tibidem IcfTon.clll caufafTc.qtS lion fcdt~plO~
ptertacp taUsfanglllnle (mimo e~ l'lofundo IIÔ fulfTtt facta. c6
Fafcatlone''t tllffieulll \·t(cribitur:(ed clIm "("CIIlelltt ulfTi:"t dl
omntl'i mcdlcOl" clara (nia:cUâ "oc~cdaratlntp(dtmentu pcr!
"pwm lit parttbll~gllWrrlaantcemllTione5 btcU fan!Jlllnto 110
l'm'pro .1l0CUItJ,tJto drclJ. parres beo:fUI1J pectodall'd put~
.
~~
�mon(a.cr Et b(Cla~atur l'lllod ~ Caltl1a ~Utlmlt talts fan{fllta
ptopter facile dU9 tactam cOfo[tdattollem'~ curatlonl mibu tt~
lIuea quo emanauit blctu~ fJllsufs:qm \?ulnera.cattefacllius
curatur 9' alla ru parttu pu[monI9:\1terfa ots fcnthmt;. E'(llglE
l11atcrta talt9 catarrI5a~mat(\'ia tiegmatica farle (pUTa: a CI 1tll
tamlctnltro(a.9ii ,pbablltter pot btcitiegma (alfllln c~ 11I1I:tlo
ne colo:((lIm fleGI113tc factum C): \?a potatione \?apotlltn colcri~
COUlltt ad ccrebtumqt> ln fpecie cerebtotUIfl bcbet clTdrllOldllllt.
$ed cralls fiue copilado Iltlb:odi Infcrto:Œ bebd dTecaUdll co
ltrlcll:qtS etia bcda.ratllre): milci~ naturaIt toti? cotpotle côiutt~
cta \?tuadtatc hl operationtb') quibufdâ allltllallb 9 btfcurfiufa
'l mottui9.c an arbltro: Ipftlln ~il bere cpar coz 't rence caUda:
quotucaUditate IllUltlplicilt.llflaterta corcrlca 1: (anjJufne cole
ri co faeto ln IpfO ~lIInldo mlbzoWnl blfTolublU Ilm nI CilS clliidt
tate lntiuentc tit I11llcrcfactlo tortU9 ~abltudlnte 'tab eadi ma~
terta.cleuatll3 "a pOtt bila acutta Igllds fimul di l11atcrla. flcgmll
ttcacercbuU mi,ttts Q Il.atura frtglda't ccrebtifrf!;)iditllte:'t fIc fa.
cta (pilTa IlUquaUter bieta l11aterta ad fllrrushlcllnaf.\'" titlllOl
da~'l'. acutll:'t Ita beCcidla ()eotfulIl pledplle ad mlbta pecroüa
"eLclltJllii dus c.luf.lnr ;lcdditla:be qutb?Ccripr'Ci dUn cafu:que
flgillatiitt e): l}iGq fcript\1. fllllt pot clama tnrellutlllweriticarc.
et ~,c becllfll bieta fllffictat,«rGlbi fIt '?abtl1dll fntido pllrtint
Rd.cararru talHaris (pifTlIs:(ed qualitafille ncutu 1: eaUditnte l!
tldpllt~l:p.thlllldtllmclila 't bifficult.l tl an ~dlt9111 il acddiitlll
tncurrerc folet "enlête ~I!eme 110 omlttido ,!Iii httétionl \ld ple~
1Iifionc (oh~tlonla ca Ile 't cmlmon 1\.l fllll ~lItn ia ab,ea \?t ara factu
dt:'t fi fOtteqtS beus,auertatrin(ldmt III fpllt:Ci. taliter f(ll1gul~
!ltli dl: poncdilcnra.t::lcrfi 'lITt quecllC\} fanat ptefmtca c{Jritll~
dillea~~(( 1: a nteg, tian t ,p~lbit confHtcrc:\?t "oluit.t.5a l.Mco ad
ola tales bifpofit/ollcG pttlllo "crtaf intetio ptcfcruatiua Il ca(u
tn eaa:bd~ldc becura tilla fI pur OcC llrrl!ret:'pupl,c~ a ute cl\: Ipf\1.
rulllsn.ale rel1ledffi,:p:{l1lu crlt drca. r(~ll11e ln bieta. filll~rjtdr~
c<lllle\1IdIlIlUa!4J:'IClrca fslf acre digal aer IIl.a,ctlllla tlperatlle
(cd ad ficclietlll fOlllhlliter'l' \1lrtuaUterhlCUl1atllS.tr,nii, eucf~
flua caUdlta.eltqllcfadèdo nocet 't frlgldltas coptlmldo. ande
blccbat,'EuLqlltnra tertl,:aufhr 't (uppte quilibctaer ca IIdua ra.
rtftcat~ hnplet captra:'t feptttrioll aHs "cl boteas collrlll~lt 't e~
plbntt. Bider erllo aer nebulofl19 ~umldua groITu6 't frl!;)ldlls:
quo tepo:e IUdCi dl ln camera collitllta Interbuo fola.rtlll,ab~~
te fcndlra ad oliltl:no tame Rt fcctllS ln loco tUo (IIQ quE carlit
ocr (cndlre ln blrectfi.1Jdco in mo tQe rccttfkcf ner :,)trart9 • '110
ta.mEtiatcfi futfumigife:vtticrj (Olc:tqOl flllllue'n ea(u plurflllfi
dt nocla. tPcJins 'BlE erte l'ccrHiCarellf!rl tc:nldo notablllqmm
tftiltlaromatli ln cnlll~ra:vt co:rfcli:drrl 1113110 aloc:e:ambralll:
't ~ulllfJ1lodl di ,"odico murd.et ~oc 110 !tâte ca pitie pltnltlldt
ne et fI vellttvidcrd«t1Hrtia-nts da.ruellta~il1lc 'tillntperofa:;
ctl;S 't UjJnle lallrl:'t arbolis emittends terblrina.1nà al1 fI((1~nt
aUqnaltter alterant:'t e): p:optlcta tc mlb:a p(cto:l~ cOl1fo:tat.
€$c:d tpfebtfficllltatis angclttl1s Hum non caldiat aer.(et!
fit tlperatU9til.1I.tI'i.ma ,pp ter opillationl ln \?illl pulmonil.' Ilan
te Il cctlTttate refrtgcrif:n olnUll1tagll a q uâ tira a a erls (ufftcit ad
refrl{Jcrlfi 1l:\l"tea.crc(4lido.e~pedlr~tcrgo an~elitfi ilia 1311 ttka.
rc 't freqllltl\re.t~potuutlidtil.tta rtctif1cctllr aer ad frlgldum
di. afperfIone rerl1 frigtdarû:no tallli III ptlca.rfi: \?t di Rotib9\?to
tarû Ilenurarta:'t folifs faUcu:\1ltts 't Illlltltu:\?d irrotationc per
camera cCi aq ua filblimatiollfs fuptafcrlptotf'i.cr tCtrœ ,"OtU 't
qutttl plO rC$ula obfcruetur cr tlpozetulTi9 dl \?ttadus motua:
'lol1lnlaogltattofott!a:polTunt rami rClles tier! frtcat/ones ad.
crura:(ed ilpo:equfettsomnl biC e,rpuUia fupcrtlultatlbllSCOI1l
Ittuuibua Ilaturaltter"d di !lrtlfido.~Q.udolcue e:rerdttu pedee
factCi:no tamlfllperintla,"a~:'t pollca qule((at cirdter l? POta
antc\j1flilllat ptandtfi in loco tépcrllto no friSldo:'ttdilntdli6\1.
t\lr antcc,na fiert ttebere bisellione Ilomad copteta •.€t fleut ta.
le C~ti'cittfi tott comune dlllla~lme cOllcntlt':lta ~tlii 't quo:un~
di ntlbtozu e~erdtf(i partlClllarltcr ma~lntc couclllt: pclpuc \ft
capltl~ 't pectotia:qm lcuia frtcatlo capttls:'t pecUn arto pOt06
rartfadldo:'t l1ca.d "apodi refollltfoncm p:eparado:'t (;lloum
naturall cofottado f(Quia c~rdtlfi COtnUI1 c: be quo fup:a l1Iul~
tUnt ln Ca(lllnuat:no talllcll fiat labo:fofllm::euqJ cil fricatione
"~notu multucalldotu:ne caUdltateattrapatllrmate!jc be ml
blta ad (uperlOta 't caput rcplcat \?d,materle Ibt actu cotcnte U~
q~diat bcozflllll.e):crdtUi "fit pcctotia tiat locutlontb9 plactdls
'l uauibua:ac"oce fatisalta.cr €lrca fo,"nu 't "Igiua fit rcgula
"t tardctllr (Ontnlla port dbu adtn inus buabus "otis. ft nOI1.
bOznttat ~e bte nia ad Qocantlque.ta confllcwdo pcrdll):erlt: \lt ,
~llQdO be nocte .l'l'ter allquod acddEs bozmtrc no potulfTet.Et
OtrnllJ.tfemper illob(curo capite Botllbtlitcr clcNato:<t ,o:po~
rÙrl e):tremls becc:nter COOp~l>to:nô fupfnua "cl (lIpZ\I. ccrulcC5:
f.:d (uper attero (aterfi be;ttro vd 111llllro fm fuâ con(lIetudincm
~c.1 quomodocriqJ fit no Ilt f0111 nus pzolt~U9 ne~ côtin uus l!
1II1l1taal,0:119: hn mo 110n rra nfcar ad plus fpa rlulIl (,ptell117o~
rarul11.Et fi hl tlpote medlo pcr naWram aUqllottcns e,rcttllrcl
e:rpurgltur ("pcrfLllttate~ ra fCl1ndo:'t per noree cducefi. elTet h..
carn mu[W; cOIUleulcns.1ni1longusfomnlle cllln.cafllllla,rimt
nocl/mentl.tr a::trc<lCiboZllIlt 1: potuum rcplctioncll1:'t Ina nltIO'
nelllllmul!it regula6(nt!a[Îl3:\~tln fcro fit mato: parCltas: pu~
ta III cena Whl plalldlo.t;t lion filtt clbarll a ctllaliter ~lIl1lidlJ
ht (cro faltc] aqllea 1?lIl1lldltdtell 1l0lllacIIs ItIcdtocrla hl (ubftii
rfa Ngcrere potdi:. Pimittatur:ollln tl1 CllapOZil.lltlQ cahda acu~
ta p:ectpuc Il!?lIll1lda fnertnt.t:t ptolnde "Inum porens cft l1la~
~illli nOClllnenrl. tr a Itenturetta.m omnla·\7lfcofa.1: pln6111a.ec
VI1Ctlloht.ft ac a. ca rntb~ pOldnll.':viwlle:'t OUll1ls l1lultri pto::
plnquis ~encriltiontcallell-hllll eft.ft lIlpcrendu dl carnib" ca.
Ilratodi in ~relllevnflis an", 1: C(Jplatozli in cll:llte:llcetct1â 11te(J
I~ozu aialtlllttll1l1(clI[o(c:l1erllofc:~ l1Iutrum pitl!Jucs vltuperett.
tur.et be \101atthbll~ \?alent cMlles pllllozli glt 11111 arCiUn cllare:
1: capolwnllll '~eellle. /(arlteS ctta ln montlblla be~el1tes: quia.
fUllt ra rtOI cs ij1 (ame9 aUe tcrrcftres.~ed pallldo(c 1:,aquaticc
flint in torum abijciclllic. 'pc carniblls a lité quadrupc:dfl. inlle~
tIlodbus begl!ntlu5:qllClbt ln pntrla reperilllltllr Ille reInltto aef
fndldu dfiotu I1lcdlcozu Ibi allantiu.tr /Ûmnla cibarta bc palla.
bhttlttan tIIr:'l' pICcc.s:nill fozte tn eftatc:'t tllllC ra rtlTlIllc:tamell.
porell "rt aUqllib" pl fctbllG petrofie minlltta cCi IlIlIlto oleo alTa
tts:'t cum (IICCO a ra Il ci bulcts:'t l'lntigdo lato p:epa ratts plO co~
fcruandollppetitll.«rt0ua funt ln cafu plecipllt luualIIentt co
cta cu5tdl'atcncro. "el dtlTaM perfnfullolllin btOd(O!vd aqul1
becocriollie Clint butl]l!lO reccntictialll contll(ahl blOdlo IIÔ bt:::
(conu,nlullt, ,nalll funtplurhnl,'t optimt tllllalllcllti \1t ,'olult
13ucrro.fctSo ca Il tlcotfl.tr j1nter 01((1" Nlcnt mQ):Îlne tcmpotc
~~(mta Il Uqllc bletea cum modico tfopl 't betonlcc Cll5 bllslofa.
11'10lljmnltu] lando fenlculum ver petroCi!iû:ne blla.tllndo mea
tus e,r ccrebto 't matcrta fubtiltalldo ad ftu~lIl1l n'mta bifpon C~
rCllt.«rJJnell:att alltl ma~s l\l.udarltur botaso c!lln aliqlllblle
la dU09 rdiqua. fcrclIla omlno oldlllllnda per bilos mcdlcoalbi
cpftentea.tr'Jnterfrllctlls caucatllr ole fr 11 ctll 0 acrl~s vt ltmo
lles:arantla acria:agrell:a 't '?lI1ot.~rtlet9 (tla plllrhne l~lIlnldt~
tatta \1t ccre(a:perfTca:lIldOllCe nill 1110dcratlffim cln dlate rab'
da. (uml bebit frll(tue etlllmllipttct vtpira:ncfplla:'t fImlUa no
ctnt.1!IndgdlllcllIlit 't ttel/e:""t pn fTc ft" e gril nte CItI11 ph1tt~ 't tt~
!t'cie fll~t ,,, faJa mc"fa ptcclputiI/IIlll"Cnt', cr '!Mon tlltfi ln
(ero t1\tllue aln'~dl1Ua "tcndfi:qlrl fua tUllpozariot1c ,"1I!tU ca:
plttrepl(nt:mil~'mc .pptcr "nctuolttatl! ctue tnl1l1tii .1~to ilia'
glla afitpartc remoucf:1l amlgl1ale plius beplllote tnfundanf
Il'' aqua teptda oecoctiol1ts SlIccbart per rre~ '~otlla: l>clnde agi
tcntur di "irga.:'t randee,tlcecnE cCi panno IIneo calefacto:'t Oc
tilla .tatur. 'JJdl Intelli~af 't be ptne\a.crl~otll~ ctlii fIt "ilIUm.
medi! colotis:lIlcdte \?inofttatls IIIh:tG cu Ilqlla snccl~art: copio~
fIus ta.miln fcro 9'lIlptâdlotn cft'ltefed inl>remccll ~qua md
lts.trjn I?ocramlattldédu ell fatla côfuerudhlt 't tipotl i qua.
Iitattbllacofillcntle.1l'1âln ellatemalotml,:,tio tien ct a. ell g, hl
b\!cme.f.t fi non tedcrcrCOnllel1lentiOl elTet becoctlofacta CIII11
liqulrltla rafa 'tlllodico capinle Cil III succbaro:'t I?oc g,tum ad
ctb~'t potri p~tllle!.(["JJn alaUblla aût paffiontbus cauendfi dt
ab lIltempcraria Olm anime paffionCi:qm e~ter,"lnalttab ca: q
fl1l natll~afllnt ~ofift(lttta:\'t \?~t"lt .6af.lif.tegl1l.(ed In~ercdfi
dtgllUdlo 't letitle 1110dcrilte:qIII \1t bldt ~lIi. In be virjbu~ co~~
die pzo~ter frc:quclltla tetaltdi tmpzlllltlll t trtlllttâ nifT foztl'"
l1n t bcblUa:tami lc:flfica nUa lin pdm tint 'tc. ft (laa[oz confo::::
tatur 't m IIldpUcatllr.'€):{lldc .l'l?tberur a co(u i trellloll cOtdie
"t:c~ \?erbt~ 'glll.btCLlr~rilbld~1Il polTer.et !?ecbc bt~ qu~ad rc
gtmm ht (!Ibus reblle no natura!lbua (uffrdant. € 'Pc cofnt fc
rClllperaUlTtme regat.4r ~d 111wldnaUa. "enlcndo. t'zlmo (IInt
itlel110tada qucdii "tlhaad \?trall1~ blfpofItt('nCllI.f.pectotalcs
. 't cercbtalelll dUtot(us babltlldlne \?a!cntla:bd'!.,dc ad IIlCmbtlls
mandane erit (pcciaUs (ermo cOllcrtldo ntatcriatluente ad aUa
reglonlg, flllcre confuefcat:fIftldo cria flu~fi clua tnloco fufpc
do bdndc (n cOllfotta.ndo ccrcbdi:'t p:obibcndo a multitudlnc
fuperflultatulIlln ipfo..t~oll:rel11oad ,"ell1blalln~dltus eua.;
cllando matcrlâ~pecto:ed ca con(oltando.'tll fBnguintsfpu~
di acddmt:cll pon ldadlle Cllratlo. ([ €.trca.tgil pl il11 ft e):pcdlé
dum lalJdo fillglllia tribluJ ,",nllbus fiert lellc," mllttdUicatton~
l.lc toto partkularl:taml edu,ldo c,: ccrcbto matcriii (pfam (an
per olgcrcndo:'t e):plllfIont pteparando. 4r Sed (Il
«1l1ali
~iollc mlltcrtc dl norandum:qlJod U,'C~ miltcrta fit 6roffa fati\l
n5
"a,
~
thl
�IlJbtfU~tfua. ta.m! tnten(ilI1~ cOlltnHit:A.UI n:«U c~rcbzl repletlo
ti. multollJa6W dl: p:o"tbtndti Iltflllicd.todfi attraafllum ptO~
'ne:'t fozf\t~rfl~bttltata nt"terla ~ubifi fOJet:1te pdpttaretlnlllJlt
p,terfUfptrtonifiuPlG ildolctaa part.:s.cri~ôtft,â lier! blll~r~
tiJ. q,titatc amut ad pectns:'t tnljllçeret thuo;l pl~focaJionis:tu~
flo ad cUJem refolllendoinfe:nfibiltter.'tl.l1l?oc!iatfimul c~nto,
tatio cereb:t ad p:ol]tbitioncltl ipfius !3enerartonja ,"iltene ca~
q t ettam tatee (ubtiUilnt~s medtclne \1tplurtltlnm caUdttate a,!!
tarralls:factelllio btrdfic~fin.donc oesmna t)lIpltcato: in. quo
ta partlcjpat:,; ("Kad lIlilteriii.IJttrofam açllttate adl]crlt ~tt\l.
urtlo cJtlltttblla mtbtts Ilacuralib9 Ild caUdltate namralltcr e~
pOlla,J,tur fputes vtinfra. ~ .malolane:calalllcIJ.tt: rOllfl1tari~
"dent.bus addere.t!lr maUtla cople,:ionte:qne efTet ca nfa malo
ni:co:ticmn clrrl.an.s.i. vern ida.;.ij. ror.~.if. V.111 acie:gar(.n"
Clfmufcatc.afi.gra.if.mi(cc:<t fiat puluitl plO (acculo.et ~oc;l1Ia~
rts çuapo:atlonis 1IJOCultl(nti.(J:2!..audo t~itur plO ptl:Jcrendo
matertilm fumt frrupnnJ vt infr~ltquilJq; vtdbus. ~. fJrupt t)c
~me tempo:e frigtdo:quonta.m in ellare non laud o. et fin~lIliJ
liqulrtNa m~lrrofatl collaU an.~. j.firupi \1ior.firupi be Il~cados
bic pOltatur fuper cap ut fada pfllla pCClinatiollc ct fricaUOltC
Iilfi,~, v.an Uilrum bllgtof(:maiolam:'t cndiul(:btcOcttoms lIqut
leul:vrfup:ildlctum ell.4ïJhun(lIcccdiC alla Ime:ntio oc plo~l~
IJ
rttte:1captHo~Ci \1ellerts.afi,quod fufficit Ilat firllpl~s 1';0 ;>uab
l>ttiolJe tlll~US:llldptcndo rallle:n femper il beblliblls:conllcntls
"tdbus.hcet ln I]l!eme pofTet t)il11lttt ({rllpus~tolatlle;'t fllltlatur
~rso cil rcpercuffiuCi factu vHn fra;~. boltarmeni clcctt. S. v.fP!
,njiluro:a:'t bo;mlaturper I]olam poil cJ.m.j;ldndc~;çl]lbeatltr
ce:.?\1.(\?wpi viol. paru mifce.e:):l]ibel),wr ht t,trroitulecll.1nil
medldIJil foillena in t)jcnonjnfdid p:opte:r afpeetmn malû lu~
bolus arlllcnua CIl: Inl]ocmlrabtlltl mcdidna.nam vitra I~octl'
, milJar~um \1t Infra. ~.agar'd dectl.S.j.v.fp'''. ~ 3.afi.? v.'nd~
flllit mate:rta fluente ad ptcws:etlam in ;>UficultMc IlnJ~clftllS
qantur fubttltte:r 't tntundantllr tn o,:ime:Ue ft ItlpJtd aquts be:ro
laudlltur.ande: "idt $e:rapio eapltlllo p:op:io t), IlmpUClb9•
nlce 't bU6lofe:tlecoetionta l'afTuiarum afi.quantJlS (lIffldt. ~tcs
et qut nô IUlla tur ~ac mtdldna Illlnq, iuuabltllr ~Ua. (J:1~of~
re:ubarbart dectt.S.if.fpicea.j.infmJdantllr in aqJ1 ts (ndilIIe ct
funt et/am fi~rt plllule bicl]id~tc tettcnde fllb lingl/a rll). comu~
ctC01(~ afj.q,tum futftctt cum m04tco vil1talbt.~ poft.~.l]o;as fa
n(1ll tnod!i vt tnfra.1].' .t1~urta mafcllli:fpicc:na rdt: b:aga ~iirt:
(~S ambabua e:~l':effiontbuG add?tur cot~ature t)l:ilciltOJjconta
sumtarjlbid:fucd lIqlltrtticafi.?j.'Hii mudlagine: fcminis d~
~'1.t)rafe:nj,onjs:orapumt9 follltllllafi.S.l·mtfcc.'t fI~t p0t!0: el;
tonlçlUlln fiât fo:mule paruc.Zild ea.ltdé htrenttonlvalet \1bt Ilf
~gibcatur pcr buas I]olaa.antt btem:bOtndendo pcr I]ola poil
la nOn fuffieiant fi in introltlllecU fumlltllr .~.J.BUr(( al,~andrt
~ilm fhll pofTrbHe:qllod Il nô falte~ quU:fC4t tn lcct01 in obfcHro
ne c.,m 111odlco vinl vclaqua mdlte:vd t"nrundi t)e metrtd1ltO
pollca fl,rgat per camtram amblllando di rcmtfftlTtmo IUllline
recentt poftfe~ ntcnfee:(ed tl'fulll me:trtdiltft ilnttqulivltra l'1I0S
(Unt atte:nrtonc:'t imaglnationc adafcdandCi.tllndem poft fe~
aImoa ad minus cil madm t plofieuit» refQluttone 't eJtc,atIO~
J]otas compl(ta ellacuattôe:vd quan e~l]tbcatur plO lilllatillo
ne fupcrlluitiltl,1ll ccreb:i ~ confo:tMionc çtUG. idco (( femet I~
t)e b:.odto macrloltpulIl. 3. \11 .cum.~. v.pur.sucC~\lrt vcl meUlhJ
bebdomads. fumatur.~.i.duB ln "octe ,nuttfi p:olldet. (J:'I'lO~
tn tempOle frtfJtdo be ~qlla o~dd cum ;lIcc~arOlcr Izr poft medt multû laudo ad e;riccadonc, 1: btllcrOonç rcmcdta fo:ttoziJ. qll'
fllntcUI11 ruptotijs blucrtendo l'(.')1l allr ce:1illtquilndo in cilla
dnam vel drdter ~o:.as fu.matllrp:andllllU leJ'~:~ tota ole qllte
ptte captt!a:"ct ell1ll callterio ~e,tuaU:vt fepc fieri foJct:pzopte"
(cat:'I fcquentt blectiam l',r bllaa I]o:aa ante: l>le,.. fllma~lIr co~
bd~,ati\ cople~lone CIIIS 't fll~pltlon~dua:1 ("fptttont ope:riltio~
{e:ctjo vt tofr~. ~ .lUctrtdati ad min ua t)uo:f1. an 1l0tllH+v.su~
nl<l ta.Un inftrullllto~Ci.(J;1I'lo laudo ba'"ca1mlneralia t>e: pltrlO
cl]ari vior.S.,,(p(de:rulJ1.contwionts bc glmja.;:).,. mtf~~J tar,
lo:n~ bdapolcra p:opter jJcqtat(llll]abttlldtnta fue: e:r a,ul~
dctur db ua ettâ per. v"l]o:.aa.$1 tri tederet fumere me It'".n
tarcm cattlrrl.feli Il reperiretllr,~lnerabalnd (ulfprd çt f~rrd
'n fOtma potablli:l'ofTet c~l?l~rl ln. (otma l'tll»lar~ cu plUul~t
"t il}fra, a.ogarlct trodfclltt pillulllrum pc a!J arieo '; a!Jresat ;
cum tnodl~o ere:'t pofTet IJlle jllcomodltatc ire: ad ca non\1trup"
uarum afia..:).i.cum onmeUc ftmpUd fiant pI1M(. 'l'. \1e~ ad Il;m~
rarem,et Il nOIJ ~aberenturnatllrlllittrpofTcnt fieri artillclaU
pUuà vif ~f,.maturClllneoo~d~IlC quo blctumc/l: t)( mcdlctna.
ter Cu apP;optiatle t)IIltUdndo ab alto.C['W>otcfteUà Ilert con.
potllbIJt:$i ta.lU'IJ medtCi fut l]\}bllllT'el1t e:):e,\:ptrentia)lHqllaUl
fouat.to ccreb:.1Cllm odo;alnen tls,vt tmeRdo pctlli 1t1l1:vc1 (cd
parttcularem m~iclJlam;flue potablle:,":fille: pllJIIJati: flue in
d.cU fpeclcblls t"tua Ugatts:vttnfra:'t Icpe: 6doJando: fcd non.
pulueribllo I]llbentcltt tntltlonem ad onmta mlb:a: \1t ftlp:a CliS
poil: dbfj. ~.lJt~dle pl~ua ln aceto tnfu(c 'ttolcfacte:.s.j. maçis:
qua conuell1~ntc:r (in~ Idfol1.tco(ueuit (oM iltsi:cso mllgls lalle
tllbebarlll11: nudfmllfcate:fJBf. fa.ndalo~um :dtrinoJlJm
ntl(ce.e.te~ amtltbua porell: tieri pO!1JÎI. cCi no~blli parte Jauda~
darem:qfli"t dl (entirla ont Sut, be!illlatertif. j1nrcrntcdlanatJ
,co~po~a (lInt p~~po:tlonea:quc no ,olllp:e~cndllntllr 0 la di
nt:'t (~ra:t fj addàturtri componetonc dna parû h~nt alo~a am
c~perim~nto~Cllm erfJO c~l?ert(rja con(equert9:qti ma gis tuuil~
lm 't mllfd:vç( fJaJiemu(cilte !p~(lIe ertt ma6ts c~cdlcng. ~t
thlljltJ. at.e, coipod tnefl l'wpdetiJa ftc l'\Jtt ab \1na: q uod OOfl.
eriil intra. n\lrea interdfi potlatur altqufd oc oleo .be lIJto:'t (pl"
",b altera.quarta l'uml ~c.crJJdem tIJtdltjJcnd~ t)e poli mcdjd~
ad con f01tattonl ccreb;ttuuabtr.C[lbia e,:p.edttts poftrcmo ptt
niJrllm obfcrulJndum etre:fm cr a ft1.edicis fula cosnttulll cft fa~
IllO "~nlen,iŒ ~f1: ad~:que: matertâ q, pecto:e cductiolit f}a bfll~
dUter l'el bUflcult(r(olllt~e.II.ta ptopter t?cbtlltat,n~ IlJlb:OlllS
,al1t:'t mèbla a»belitua I?a.biliaad t)t1atattonem facilll1t.1~tI~
ma,:tme ccrebzi continue multlpUciltur materla Ula. catarra Ue
mo igiturlaudo ftate mater~il tn l'ecto:c:~t e~l'llrgcturper(P"~
per ittdt3elltonem. 3Jddrco talldo "'tra t)ictaa eU~cllattpne9 qIJ
tIIm lliJt lOci, \'t tnfra.. ~ .lo,~.t>e ptno:lod, Oc pUlmone:l','lphJ.
sula I]ebdomada:n~ tame e»l1dtm otd,nelll f(ruando aliquaG
aii.~.,.etfidTctmateriain!JrofTata 111ulrhddaJlod, t)e (q,atl~
(umt ptUulae ad mtnptalldum miJtcria:nc matit/pUcerur. cr ft
la.~.jtswc~"art vtolat'.~." .p~optcr mibJil eaUda cum f~wPO '"
l]oc incipt(1tl us fccuIJd& illkn~tone que: ~rtt ad membzfi',nar,
liqlltrl,tta tia.t loel?et fi materta fo:e:t ntmis r~liftcJls addatllr
das:ltcct etja fim ~l fit ~abld"a o~lIl1~sBp(rtu~ .ad ~l,q uid eUil
frlupua t)e ~(opo:nâell:abll:crfol bonua cosresattfJroffi: ,t"~
,~a.nd" e:~ peetott:~et ergoconll~nt(oter fUJllld.o pillull/la \'t hi~
(ebat Buic.poreft etiii fiert1o~1] t)omeijidi \lt hlfra.1].'.palf~b1-~
fra.·~ .asarid troCl(catl:plllularCi MermtbominJ lilJd.p~ima
rum il!>fq; offibua. 3.iJ.fenugrccl Jorl tn aq ua. caUda. 3. v. -; pa rli
terttl,aija.i,ell!!' orimelle limpfid liant l'Ulllle.v. vel tr~a ~ ertt
(rod:'t (rllJpO be Uquirttta.fiatloc~t 1~:0 I]ac int~nrjon~ ~tla",
mdtllstet fl~matur poft "nam per tres ~o~aa v!ll qJlatJlo: .in tfl.
fadet Il tiat becocrto ad lambcndfj:\1clp1lulilrtnc b~sluttendri:
,roltu l,,~ ntflllomacua abl]otre:at IUa I]o~a. ();'pdttdç venten
,t infra. ~ ~ltqutrttle::rafe munda.te:radjcum (e"i.ari. 3. v. dUil~
du~ ell:,;l4 oillertendum materiâ: ad aU~Gr(gtott~a:'t
com~
!1lomt.s.j.fenulJreci.~.if.cal'tlJo1Um "e. ~.i.vtrf9P' "cee: vt"larii
plctllr COllenjltUfl"!..e c4ucido p(r nares tanq, pcr ,ppztfi cm un
. an.ro. v.buUiant ili bebtt'!- q,tttare aqlle pzlmo ril~i"a:, poftell
ctodCi.cr~tauûtco~e"Jiacdu~o ad attra~mdfi per "ares ca
nO:~G 1 (oU,,"cum capillo ve.t)ctnde fact'!- coJlarurll in blcta bu
'plltpllr!!fu tlt mafl.e e~pIlU~1l (uperfltlttatibutl factum vI: tnfra.
tOctlone ponatllr mdUa 't ~uccl]art afi.q,wm (ufflelt ad t)ulco,~
~ liic41"1}4tcfi ~I~ria ocpnrati:fllCf! matotan e fimtUter p:epa~
dllm;itt~rllto l?ulUant l!Iefl'umand\> 'l'(q; ~~ pafcctam ~((octl~~
fil-tl,aija. v.aque meUis. 3.(f.cubtbarfi:nllcifmu(cate: ,*)ell'
,.elt1.:<t PJo v(u refe:r~cturf
'
pqtlleri5ato~fi.lln.~. v.mifeM tra~af tpfius para tepida per nilcr~oteft diBIt} iIJterdulJl \lti 1 ,rit bpmdtlcum 't famtUare l~~
res.etJJ volÎ.erftnuEJ IilltqUi}Ute:! magts fottiflcare pom,mua ad
~cJld.9 De f\?lUPO Jtquirittecum modlco frlupt t>e rfop~ fccund~
der~ vint Illbl aromll~ft. 3:i.1A'? addcrhdfotttoni p:op,c:r no~
Jnt~nrjolJeOl.,t(,.p:a.(J:Prap~n,d~on ctla!n 't t)\?afrla allquo,
btUta,i't palTibtlttatem copk~lo~iG dus·cr St (fta l'onerieur
~tcns fecundum l'arlaa intcllttoncS (~l]lbtrl p(.')fTllot.4r1ild catJ
'nte:rd~ \'cn,ofe fTccein fp~tuUtl ad can~l IntentiQnl yalerent.
delf1. etidm tntdJttollcm 't confo:tation cm etlam plIlmonia laI.
€l..ottôca etia tlbiarCi ad minus fcntel III I]cbdomada cCi aqlla.
darem l",luer~m fuperafpergendum (1I1a terrults contlll"e: vf
bcc"ettonis f.ilule~mlliola tie. t(opi:camm entt:camomillc: ftlca.
'nfr~ ~.I~qutrttte:ra:fe:capi~lt vd1.I~on f!1"fldozum aij.s.j. v. çt1
~1oa cITer coucnJens~iAQ l",udo ma ~icarodil~\1r fie:ri ro1et:ad COll , namo",i ant.afj.s.j.putmo"iSvlllpla.~.IJ.croct'~.'.3I1CÇ"ilrl al,
ucrrendul1~ per palatû:tmlllo (,mt tn. totU abtlcledal1Ra fi gar
ad btmtdtum l'Odertl3:mtf.'t fiat plllula:pOltrcmo c~tertllG ~at
ï'arlimata etlâ Illptlca \1ltupera·utt.b. toc'.in CKra· Ciltarrt:\1bt
tnunètio ad pcctllS cum vnjJuent?"t infra. ~.mudllaglnfi;f~~
nllar,ct;ct Bltee afj.~.tij.olci l)C IlItO.pl"SU'dinis 6IJlUnc a n.~·
f~ t~I1JO~ 't f~(ph~o clltilrrt:lld pect~e.'~ pulrJJ9JJ'~ IIl1ere COIJ("ç~
'Il
an.,.".
Jn
"cc
3.'.
, "'~'
.
.
v.,**
�t:on(îlium+~i~. ~.tnf:
cal'ttuli bc aercfunt obrm'Ilndafmf iaccn,t .
".old be I!ltOg.5.if.crod.~.j.1: cere l'arum fiat \'nsucntllm.$cd
€ "Irca capltulum motua 't c~crclttl \'bt plO reGutl1 ponltur q,
8ducrtaturne fiat tnunctio ful'er reglonecozdte p:opter nocli
ripou tufTie:cft \'ttandue motua 'tC."jJnte:JUgantur non ta.ntum
ntentli nodi tntdUscn tt:'t fin61IUe buoblla blcblle)cllm paIlO lt~
tipote tuffre:fcd ctla tipoze di indpit tlllcrt matertll: 't di in~
nco leu'ltcrcalcfacro fiat ablhrfio tpfille pcctode:'t poftca Inun
pillt apparerc punctio~cs clrca narllm vd suttur:ni die ma~
cllo.1I10n tnconucnlret cti(lm aliq uoties :vbt Inunetto dTet ad
me bwetcuttarl oisIl6ttatio 'ta(rcaltdua~trnm" cdi 't tll'cra~
tedtfi:vt fnfundatur filtrfijvd pannua srolTlla bl bccoctlone f~
tus:qmtfic (ft mdtlla suri tn dlna ri ad (rtjJldiS. parCipcrnon "Il
Pza facta caUda:" c):ptLmQtllr 't ("p:a pcct1l9 ponatur 't fupl'le~
mtd~ fcd I1ccCi. adiqua ln mo Gapttillo pofîta (unt obferuanda.
btt loco \'ncttonte. fralttmo fi pur acddcret:cp beue auertat:
€ Opttlllû be fomno 't v(stUa. in totil bebtt obferuari.frCtrœ
rputCi fansu/nte p:optcr caufae fup:adlerae.1~:tmCi ficndCi dl
capttldli dbt 't porue tn tlpo:e non flUClttte materte oia. funt ob:
.tflattlobotomia leulstrtuln vcl qllatuo:.3.fillt6utnte be .,tlla
feruanda vt tacent. $ed tn pltndpto RUtue matertc multa runt
btRUca:\'cl comuni bc):trl b:acl]t} eUgcndo tuâ:qllc manlfcftto:
co ntjJcnda:\lt cp ln fcro btmttrantur carnee:ln totus ettam ous
crit:l'oll c):~ibeatur poft qllatuo: 1]0:ag.S.j.filonq pertld blffo~
falti tn (ero:'t amt6dale pzcdl'ue btmlttantur:fcd fit contentu.
IUlI di aqua pliitastnta 't poltulace:bdllde tnducat rcstmi con
putttbus ozdet dl bradrasanto btlToluto tn,mOdum succQari:cc
ucnlclle:"t ftd ln acre frlgtdo:'t tn lOf0 ln quo rcctpllllr aer frt:
tta ulam ptO "octll'otc btmttrantur ficus:'t vucedam palTe: CC
atdusa blmlttat 10cutlôeG 't paffronea aialee ma):tmc: 't vtatur
fiftict:'t plnce.€E.t drca porum btmtuantur vtna: fcd bibatur
~t(ta gluttntltlua l'cr "uoe "ct trea btca ad minus: vt pultlbus
o:dd plO bllablle parrtblle:'t fiUgjnlap:o "na pinte: 't pultibue
aqua. ol.e):(oltfclltlc6 5ueel?aro falti l'cr \'n~ bti:'t tfic at omm
Ilrnldl fcrnpcrapponido bc b~adra!5anto ad bulcozandum:'t bi
no pardtas tn dbo 't POtu:poftea acccdafur ad \'tnCi \'ue nt6l'c
mlUat vhlli.€.et fi pur cft n"cffttaa ad tpfum:ftt \'Infi 6l'offuS
(um matod minlone aq ue cocte tn ptLmta buobus btcbua:"po
partlclpan6 bc buIccdllle mi~tli cCi notabm quantlratelaquc e)::
flca:potcrit mlnua buqua in pzoaffu.crJJn anlmoUbue PllfftO
'Incttollla fcrrl:'t:Lll ca aqua becoquantur febcllcn:'t juiube: 't ~
ntbua obferuandllm cft tn tOto:vt tnjeapltulo tft fcriptfl. ft' Ctr
10 c~aractc:'t "tarur cttâ~altquaU saarina facta fineacctoe~.,i
ca mcdldnalta.laudo finjJuUs tribuG mcnnbua:\'tcttam fcrible
nonf13ro 'taqua fcrratabteOctiole "t fupta ca pcdlbua "ttilli in
hl confilto:\'tfn.nantur etiil f\!zupl fcriprl Ibide5:ctlafcmperpo
~l1dl btc(\erl011 c "Itim'" bteoctlol1e becocta 't aromatt3i1ta: 't co~
"endo ft1llpum .tolatfi I]remccllm rdtquta:'1l]oc tntdlt6atur
101tficata di COh1Ula rllbda.~o!lca tn medidllslibue valet fi co
nUi l1t!matcria;ln flu):U 't perciplanf tUe l'6ctionee: qm tuncnO
tlnuo quart lambcndo aUqlltd fumatur be aqua ferrata bcco~
laudllri ctlii lUoe fr1ul'oa:fcd tncafu tfic :;tutnlrctf\!zupUB .t hl
crionta vt fupta. no calida:fed frt~ldi1:lmo omne tot6 quod Ct~t
fr... ~ .f1!zupi bc)lIlubIS.3.j.fttupt rofati:'t meUta rofaU afi. 3.v.
bctur I1t fri~idCi.ft tlpote quo Ilabcrt.poffunt pottillace rCC(n~
Il,,"~ bccoctlonta mr:tlllozum:mafttda:'tcubcbarfi.3.lif.mlfcc.
et,rlo u:t!lente flu~ matcrtepoft (rwposfertptoa hl cofillo la ..
tcsmaftlcatto carum bcgluttclldo faltllam dt ma~tmt plofkui.
cr aillet "tam fingularitc:r cOllf((tto facca \lt infrll.~. succ~a: dari mcdjdnam ln confiUo polTtarn:qnl Hcct ma drer 'n COlpO
re meilocrte faciUtatte'n foluendo conucnlcne: tarnl pzopter
rirofattllllttqut:b\!adril6illltl frlstdt an. ~.j.bolt arment: srimi
(ui ma:rtmi facilttatcm cffct fOlltoz:l'nde laudari medlclni tUi
8rabict~fucci Uquirttle: d.s.j. v.cllm (r:upo bCm)!ztls ftatcollfe:
ncut tllcct remotte fOlutiutl}:vt b\!llfentcone: brap:llnta foluti::
cttO:'t 11 non rlltftdat addantur trod(cI bc cl]arabe:nam in \'tr~
uo. G cd "bi tffct flU~U9 matcrte:t"nc e~l]tbcantur trea ptUllIe
tllte opt} (unt,pbnlllii iuuamcntt.ft'3Jnterf\!tupoa p:utpuc va~
affarerct.s.,.poR: c(ni:'t flmiles ptUule vclaltquarli eamm l'oC
let frzupus be m1!:tte cum f}!:upts be lutubls cum aqua be:coerto
fentfuant be.):\'.btebustu.n.btcsaddendo l'uo \'d tria Griln.
nia vt fupza:vd cUln aquta pottulace 't burfe paftozta:'t ttacum
Rmtltbua contlnuando btUl:rl1ollea cmu lotlontbua p~hlm : ct
a6arid'trodfaut:n,dTetaUqualc uocumclltum bc opptllatton$
tn cau(a,aUaa tn cannavel bttftcultllte in snl?dttu tnco~po,4do
trl(atlolltbus ttbtarum:ct \'entofatlonibus (ùpza narce: ct fub
(ijruaturta gCllllum cclTablt (angutlJts cmanatto: ct poftq, l'cr
ca modtco o~tmclUa fimpUcie 'tfumldo poil ((na pcr ~Ull~,,~
:[CS blca ntl]tl apparucrtt bc fangutlle puro:tunc mlnuida funr
rae fin co(uctudtnl fuii.frcCtrca Ilfitbtuer1luum pçrnarea la~
la "lutlnatiua !ltptt 't (um parte I]ouam funt admj(ccnrla
do (pfum l'ofltum tn tOmto:(~ loco aque mdUa ponatur aqus
lenltlua: ct fadUter ab!lcrl1ua \1t brapcnldlon tnter confcctlo:
,uc~ar':in qua eUam "ccoquantur \'loIc:poftca trabatur pari
nI:6.'t fruapusttc Uqlltrlrta lter f~lIpos di aqua ,1I~4rl't patru
l)eoleo tcp'dopcrnarcs.1Aonouderemedf":tto:a fluente et~
larllm.'t Itll ploccde"dovf~ ad pcrfeaam muntfdicattonem mt
materfa " ln pllndp'o ,h.,l:us:'t 'n pzoulTu I.udo oUa f5.cneré. ,,'
nllcnd~ !l'ptlca:'I addendo abftcrfllla. ~otllUrcm multipUcarc
ucrflonum poflta'n confllto be nntofls De lotlOne t.blarli·1i d
.~ bccoatone addanh.r:reUqute malll'" rofe.non II1Nd~ •r C
rcmedia:fed tfta e~alltnttola:'t ln tcr rcltqull "tlUota I]Icannota
rlfmata nc~ milftlcatodil:l't tbldlctta blcltur.f!"!Jd «:o,~z~
1&1 'Cc•.et ~tG film (onteotua ad pte(cne.
_
tlorum captttlJ 't ilUqllalem rdolllttoncm laudo btrctull1 fileru,
€,pc catarro plO co:re:cttonc quo:undana poRto:u,!! ln, col1Uo
c~f\!ndonC:be~llnB:l1ue(accuIum:CllptttfllpcrpOnldfI: ... thlcO
pzcccdeptt pzo biio lSenedlcto falllag 0 :Janucnfc. e:ol1h6.:r):~
nU2fcrip~,"cft:fedjaddstur.5.1.\t.flllldlllot&cttrlnozŒ,blldO
"jJC(t alias bcdcrtm conl1liu tn cafu fpcctabtlta bfii
ctlaad t(n~ndCi tn oze repcrcuffluUI11 (crlptfi Ibidl crlâ ~ pUMa.
18enedtctl falua!Sif clrca flu:rumcararralem in can
btcl]tcl]tas Ibtdem fcrlpra a.l..audo rrUqua oia ibl fcrtpra:fcd fi
\ 1 \na"tnpectllafmasntffcata. infcrtptlsmil!atudt::
e~tbeatur mttrldatum sddatur parum besuccl]llro rofato."jJR
~1
domeo fllttffildena.rsmenqllontamccrtto: arbi
?
!l ter cft oeeultil quodda: \ltdi pzcfentialitcr buo:que OdOlllmellto autllaudo n (um fa ndaUa dtrtnte addatur.5. \f.
Illtqualtter funt btucrfa a Uotatie ht Neto cotlfllto:fed vnum co
rO(llrllm:'t I]ec: omn!a lldtntentioné matc:ricttnfluentle. tr JII
rUnl dl pudpuum. fr 11lam,ibt notandwn cft tllllm catarrum
t ntlttone YC1'9!Olatcrtc tlu~e fi conrtn~eret'anl]elttfi t'Uflcultart.
llTc fpuTüm altq ualitcr:ltCl:t ca Udfl:qtS per qUafdam eut de!!tla s " llludoc1cct,~artum l1ueloc~ ibldern factum:: fed.1Imulc4 reU4s
~cdaraul e:riquaUtartbua tra nfrnime:ln cafu N mi la m cocepl:
Ildd,atllr.J.hf.5uc:c~art rora~.ç~ ~lIud l'ztmŒ locI] aue dtctuartli
91 catarruecft ltqutdlls:'t cr ccrcb:um due cft quan temperacum
futfldet blmtttido fecundO/'t bccocttQnl (equeute,". ft rdlqua
'tn Ilcttuta licd I?umfdfl:'t plotnde Opo1tctque4llnt modificare tJ
fequentta placent fn tfl~ Intentlone \lf~ ad vnauetttum {'ccto~
I>te:qtle bteta funt lu tllcto confllio:tlta ergoltatltfi c9memoza bo
rte-: ln quo addantur.5.q.old "tola. fr I::lrca tnt~nrtoncm vero
tll4e blgns co:recttOlJe \ltdcbfitltr:'t e): ~ts tntcutsctur:cr ~ctlqua
fputl (anGulnta fi conttn6llt laudo flcbotomtil~pcrquii ,uilc:ùe~
rcriptil incafll (lInt obferuanda,€ $uundti punerus ptinctpa
tur fan suie notllbtlte rttta tlS:poftea l'oft.r.~ozil9 cardter lall
do tllntum.s.v.pl]tlolJq perRd blffolutt vt Ibldcm,fr laudo rest
k,<\IIOd cft in co ptindpaltter cognoul cft:cr virtutte multumlbtf
fOlubtlts Rue rcfolubUiG:'t Cl' ~abct naturam:Rue vcntrcm mu l~
"!e~ tbldem. pol1tllm:'t etla", q tIC fcqu\ln t!tr ~c fr:upte't dectlll\
rife.quando fangute,ttcrato fluercr tnùndl~cllJfdO fatl ~btdt~
Itlm obcdtmtem~'t (i.c mtdtcllJae bUfldle tolerantem,:(tl~ ~e "le
hltdtdnta loquido que btcllntur bcncdlcte.pto I]oc Islturol'o:
fcrtpta "tt liter ad tflum cafum.ft fic fit ftnl6,
ttbit CIta qucdam modtrarf bcfcrtl'ttonee tn comto. € St crgo
€~:o quando 1 patiente fltt~mrcatl1rralem I)cotfum pl0'ma,
pilla parte ad mu(culoe pcctodi cum tJèbilftatc fplcnle:'t c6 mâ
~ctur ozdo btfcurrendo per bfetam elJumerabo puncta: tn qul~
de" 4pdtudlnc œrue fn fcb:C6~
lia dt addcndum ",1 btm tnuendum.Ctrc4 igttur aerem "bibi
crConflU um.m;. .
cebatur:cp bcbet clTètemperlltueln caltdo:lfcct ad Rccum bcclt
~uI'nobll"dr<4j»",I'I"X.!>lri~C.(
•.
:an8:btco cr 11 fo:te parum ad frt6ldltm bccltncterit contlenten
U'maiou:vt
~p:dinrta fue,J'ptte I7abltudintafl
~
mul dl fflIntliClltlordbUtl fumptle c): Id1o"( ope
't 01 Omni tcmpolC:'Jtta. btbct\'ttart erii "I!tme Ratto apud i~i
.rationum: 'U~caflb"6 ma):tme pulfu '1 vlbd.
bttlna):tme poftdb! conucrfa fade adf~l.ft tn t0 qtS btJt il' bC:
_
cft pdpdpaIjter. fr S,cddmtalttcr tsmen flu~
ct calcttcri camera cum arom4tfbue caUdte Ineme. ~audo di
~s '.tarralte mlltcrtc.~atte fptffe: nou. tama.
; ci°mmt!ccrt ro•• fandalos citrin os : flOtte ncnufarie ad
n an quatltatcm:Ocut (unt ,romatt,a caUda.~cUqUil ""ue
.1'rcmiurcr caUf ttldci8 ,cl tnnptdc pO ma~
!!I1
l
œr11i1o
�t:onfilium+ ~~~+
ftant bile Intenfloncs pltndpalcs.t1na. en: ad mllUriii que tlul t
îilia. dhd l7ablUtandll5 q:pllifioncnl matene fill~((UI1l rafca~
rer:rtanrc tamen btfficllitatc1Il0tuù mcmbl02U1ll pC(to:ts cum
ttJn'.1~limaJgttur Intentto perftcitur trlbuG tngcnifs. pd," 0
srallitatctollmdé:tmmo 'bolou: circa tua s partes ad tactll qua
f.ellacuando matcrla.5 a cereb:o cum IClllter cdllcenrtbllS. fctio
fi perccpto vbi no flt nejJandlllll:quinctiam aUqua po:do beOl
cum btutrtenUbus matenam ad altam fCjJtonem non fu(pecta.
(um fluat ln lIlemb:\l.contenta in ptctoze.que taml nO ert acuta
tertio cllm firtentlbns tlltPlnl materle ad locum peao:te.crjJn~
"e~ malC/qu4litatla:'t ita non redditllr "lccraUlla. et pzolnde
tcn.rt(' "ero pdndpaliG coplctur c\lln lcntcntlbus cannam plll~
quantum ad I}anc radlccm bC œtarro nOllcrcdo ntflaUter "a~
monie 'tpartca p"tozis iuuantlbue in CWlIlfiolle:'t confolf'm:
rtctur blfpoatio atarraUs dTe hnmillls pcricuUi be ptlfi fut~
tibus 1] cc mcmb:a.«I: ,~zlmum pdllle ImcKtionie be cuaclla~
ra.cr,;ocomitatur ctLalll Qulclicddcnti bcbtUta.s fplenls Ind~
tlone complftur fUlllendoa.if.ln tribus pllluUs jJroffis cundO
bttcmllndt/kando;maffam fansufncam ab l]umo:c met.lncoU:
bo:mltum/port buas I}ozas portcenam factaa "tlntra.1t'.aga'
co p:optcr Indlfpofltlon cm attracdue tlllua:'tInde tofrt~tdatur
rlct trodfcart partes buas pUlularfi aITa rmt parti "na:gratlo
mnl l'conte q uartam partcm l'ntlls C"lIl o~mdle fimpUct tiat
cpar c~ nhnla p:efenttamelancoUe circa tpfum:'t tta.ctllU~ fan.
sutne srolTo ad membla tranfmtITo fit optllaU" ln mlbds naru
parta 1':0 plllulla.cr 5ctSl1l plhne Intendonla be billlt'[onClna.
rlUbus:qucoplllatto mapme e~ "zlnis'manlfcrtatur amui C!lm
rerte:q fu(Cedere \l,bet fCsulanter ad wacuattonl copletur co~
tlebWtatcln motu pl0jJrcfTtuo:'te~ memb:oUI1la.cfe cumQoc:qtS
"mtenter attral}endo pcr nares matertii in mane facta e~pulfio
'n co cft rcfoluttua tn toto toztta c~ caUdlta.tC't ficdtatc cOldis fu
ncfupcrflllitatu communl" cfi caplltpur6ila vtlnfra. '1>' •aq"'
pm totnmtntlu~S': que cOl1lplepo comis e~ l'Illfu fatia "dod
meuts ~ccoctefll1 artcm .~.jfiS.aquel11alolanc:aque "fol.fuccf rj
'1frcquentt amui (um antmoatilte'ad operation cs cdam c~ na:::
dtcllIlt blctts bcpuratt an. 3.j.nigctle puluerl5atc: nuda mufca.
Jura bLtftctlts t)edaratur:vndC't e[parte blfpoC!'ttonlsco:dla "
fimlltter puluert5atc an.5. ".mtfcC't b((O teptdo l'arum polno
optltadonum f(qucntlum radlcalttcr c~l1lala bifpoattonC't,bc~
fupervola; manU9 tral?atur per "arcs tcr "cl quater:'t QOc fiat
bIUta.tefplenia: non tantum in attral]endo: f"tctlam fn rtfoI:::
tribus blcbus contlnuta fn lIlancc~plllfiafilpcrflultattblls caJU
uendo rcdd:tur tale cOlpua paratum tnddere ln fcbles omnts
munlbue:poftg, fumpte funt pillule fuptadlcte Interpofltil l'tif
generle etflmcras.f.l}umo:ales vd ctl}icaa. jJddrco ad pzefcruii
ble:qllc Pillu le fumanf ter tn mlfe:p:CClplle tipoze l]remls " vC~
dum Il lapfu 't Il nocumcntfapcaolte:'ta pzobilbiltcafu fn f(bu
ria.f.finl3u1is.~.vd.~(j.blcbus IlO (cruato tamé oldlne bfcrfi:lltl~
ad.qucm cafum etta btfponltbcflu~us materle ad mufculoa pc:::
mo ctti aUquotlens polTunr fumt Infra noucm blca fin (]' graut
ctoUe.'!Ram bttf'icultakm motnû membloUl; pccto:ta (cquttur
tas apltls:vdalia nocllmenta duus mantfellabutllr.1'lucII CC
a.Ufidlis ~ttracdo'll ert8lad refrlgerlum cozdiG 't bttffctlie e~plra.
etta matent). l'leter bluerfloné pcr narc~ conuenluut btllcr1TO~
Ito \'al'o:um ca.ptno(o~lIm l'cr anl?dltllm:'t tdco p:cparatur ad ' nta facte cum frlcattontbll9 mibtotllm c~trelllo:u5 mapmel' c
,Mulll tlJ fc:bJem.et~cc:t'c cafu futfldant.€,:Sd pzculflonem er
dUl11.crSalentctliid1!llcrla:qllc fiant fm fozlllanl "tfnfra.,!>'.
go illapfu tn nocumcnto aptB fcqul c:,t cata rro 't «Iam ad nocu
(IIrfllrlll.1:l) .!.camo11l111e:m,dltletl: mercur/a lta:folto: ri fiele afi.
mtBU apta (cqui a.dopplllattonem memb:olum naturaltu, tn~
ID. v.bulltant III quartuo: lIb.aque \lfq; ad COll (ulllptlollt quar
furiunt.tlllcp1tndpalcstntenttoncs.tana.f.ad catarrum ~ flué
fC parns portea \>c coll~tu~a [mnaturllb.;.MUf addatur calTle.
teUl ~ cdam fl,,~um.'SUa fntcntlo ad rectificationem (plcnle:;
l]1~repljJrc fimplla~ .6a.an.,.v.mdlls (ocu. 3.!.0Id communia
a,cc: "traqs fntentto complctur bleta conllentend 'tmedldnaUb
3~IJ.olet camomille. 3.!!·'t cCi ~odh:o (alla fiat dyrtere: 't fumatur
€5cd bleta poullad "lUI' otdinem rcdlld "utrtqs conucnlat
bIS III c:b,tomada.,na tuuablt plurlmum in vtra qs bl(pofItlonc
;'ifpofittonUn ,ultattoncpundpalttcr frtGtdOtCi. 1: optllanUulIl.
f. 't catar~o fLutllte:'t opPllationiblls memb:olUlIl natllrallu,".
j(onuenlt cUam ad cOII(Ott~t'onl bi{Jcrttue ccreb:t:'t con feQucll
,;rln "oc pdmo bc acre"itetllr aer quiUber nebulo(ua:tllrblduG
't vento(ua:1: mapmea vento aullraU. etcaucat allatfone fub
ter P~oQlbttiollem (II\lCII,atlOnts matert.: catarral!s fimul Cil",
ra.dCfe lumntbJ&s 't folartbus.Et ""amera fua conrtructaln.tcr
allquall,refoluttone 't e~~,,:attone mllteric Genlle \'t fint blredi
OllO folaria "ilbclla re(plraculum Bd olicnkm:quod anaturall~
be flndone bq;rrlltll ad tisuram (ut c tte:ln quo impollatur
ur "t Cetnpo:c l]remis fit aer lIlultum frlgtdl's ~JlIntdus recttti~
(pcC/es "t tn.tra: ~ tta btfponantur "tllO polTtnt bc par" ln. par
'~tur artitidaUtcr cri tjJnc facto e~ ltjJnl~ ro:tflllartnt :1lunJp~~
.telll tiuerc di futurfe:" tencatur cottnuc Ultra ad birctum faiteS
rt:ffllita aromartbus.fL" 6:trca motUlJl1 qllteteln conuentt ~.rer
brcllle;lrta tot~ futura tiat vt illfra ..~·.milto:(lnc:rttcadoe:rof.
tittummcdtocre:fJantc dbum tiat ad mtnua l'cr mcd,am ~o:a~
(andalo:um citrillomm an.s.q.IlUlds.;.j.jJil r.;.".vernlete. ~. ",
fUllue Iton r.epé,tl~um:~ poft dblJnt qijle(CjJt.€,tiJaleflt ~tlii frt:
mlf.fliltpuluta't bupllCetur fl c,rpcdtt flll p:opo:tionem fl 111 pU
,attonce mapmc partUt In(edodi ilnteg, ,1:): l(Cto furjJat: p:ius
"iulll.€, u.:trca,tertiulU pun,wm Ilutlla pUme pantecf.t)e((flCl~1
,ame!). facta eUilcuarion, matertcrfi cOl1l1lJllli perfcaffum 't l'cr
do matcriam catarralcm Laudo \lt fingula n O(tc tn Ole tcllell~ .
",zlna qutbus faetta concnltctlii caplUa Jcuts frlcatlo cfi l'inno
tur "na be plllllita plantstacus \'tlnfra.·~ .(plce; tJ}urla alb/:
alUdo'tpectinatto.cr Cfrca fomnfi 't\'16tllii "Jtet (omnn,plt~IlS
,"arttcts an.;. v.l>oliarmenl.?j.clIlll fl:lIIpo bcpapaucrefoJJlJi
't ml1pmcbtumfi" mll~lmtfupta dM 't rcplertonl:'t no fntret
tur pUlule ~roff, plane hl tOtllla Juptnouun. et a olllllll1ue.,r.
ad t)o:mltionl mi bt ,wcte nta poil tma.a I}olas actbo fumpto.
blcbus fllmatur.~.!.bl:aolibant III fntroltu lecti erlt dflca.r rÇme '
~t pcrduret fomnua fcptll]odead plua:'t in oo:mtc"do tencat
,dium.cr.aualltum \'Cro IJdali.am tnteotlollcm be materta tlll~
c~put dqJa~ 'HoJluent~n!!r coopcrtum bccUlIllndo fuper alte
~Il contellt,lin pectoze:ud l}abjUtandum ad c~creiltloné "U,~
rum larmi,magie "ni~rfi(]1 b~um:dn Jaco pbfcuro Il frlgoze
tcrle:n qua tl,,~a (ffet ln pullllollelll p:11ll 0 laudo "t fUlll4turin
tuto.ct'll:lrca paflJonea anlml t "'t~ 9';'~é fubltii animt paffio~
m.ane bc c,onfectlpne "t tnfrla lambldo. ~ .pcnidio:îi.3.j. ".(u~
né flUe tJttrtftlt1a:rtue furol:flue tt~oz:"ne gaudtum mapme fu
ct IIqmrtue.,.!.locl} lie pto. ,. ".pulmonta ""Ipis. 7.it. crod. 3.
pJa replcdoncm.$cdjJalldilj~tcmperatfi multfi cft:conuenfcntl
"""m fy:upo bcliqutl'ttta fiat locl?crE~terlus alJtcan laudo J!.
BJ9'~ cttiiaJ>rttucaCq,tum potdt:'% mapme labo:lofo '% (upcr~
,tnun~tio,le memb:o:fi l'"tOltS "t fiat humctto cira tp(UIIl nO
tl!Jo" ,upla rcplettolll.(J:t:trca ctbli '%pOtUIll pumo flt rCGlIla:
talll3cndo r~lollem co:dla vt illfra.·~ .mudUaghdg: aIt": fe~
i1' (allenda qr omnie rcplcdo:mdc parataa ln dbo'f potu mul
Jlu'lreci facrarum e~ aqua captll(mllll "ene.ajj.~.(I.I!(opt I?llItl t
IU~ tnl}occa(u Illu,.jatur:llo tllmé fit tan ta "t ea (cquaturfnfli
dt:old "ioJa.~alltjjJ"alarum bul.lln. 3. v.old be I!zcoa.5.if.crod
matto 1mc~uatjo:"ndcfdllnUi (tfam ln cafu vltuperatur. et parum:'t cere parum fiat "njJlIentum.5i eti.am bie}n cbdomil~
"taturdb~ bcn-c blScrtibllib' 't jJcnerattlJla bont~l]lint:"t oula
da filmi}t ante p~andhun codear.l. be'puluerc vt hl!rll (1I1ll ,nO~
fozb~l)Ue:" ,camtbug putlulozu~ ~ulu," n"ll Jn paludfbua b"
dico b:odii crltconuenlens.1t' .pulnwnta pulpfa.;:lf.anlfi:capll
8étffj:(~d fil aere:"t perdtc~:fllfllltlotfi:,; l]mot.';llrRea (ua pt~
10tUan "enc.an. ?j.(rocia. ".mlfee fiat puluts.1l'1a I}oc cft IIlufj
plon" ImptnjJl,.ato:liartLfidaJ.lter:'Jc~cr"tatozu fm tlilturiilau
tlll1lCtflca.u d p:eferuandum al.lp(u ln Wpofldonem fibt fI'~
dantur:"ftupcrQwr ati fn cal,. dbarfa quecun", tlcsmadca. ~
(pectBIIl.
. '
4!jlalll "ltimo pdnc:ipalitcr drca fecundaln btfpofitloné. puIJ.
"t(cofa:'t idco Ciluendum efJ ~ plfd\>us ma~lme sr9ITo:fi ~ozpo~
r",1: no fquâmofta:'% a!JJt'lut ,~ccdt poffuntfTnt pa.ruJ petroa: .cIpalem vt oplUationCI1l ntembzodi naturallum I}abclltent ra-~
'\'eJ faltCltHP'Qffas fquam!Uaenon ~abmke. 4! ~nt~rfructus
dlccm a bcbilitnte fplenta:"t fup:a tJtctum (1l:la,lIdarl bis tll alJ
'alJdiitu"u~ 'palTe:allqllc ~mi6dale CDm ptnde.mon ant ta mé
no "t bl vere 't lJutlllnno ln pJlncipfo eOlllln ficn cua,cuu tfonel1l
rcc(lJ.tce fcde~lç,~t~.€,i;',c potu biçatur:c;v ~onUcnkntllJs crt,,'
lIlaterle lllelencoUcc flmul 't tl'i)lnaticc c~ fplenc pliua ewacp"n
nUI11 album"cbtlé:veJ ",edif colod9;~ non ~lnj)r"m 6roITum ct
dO.ft Qcc ptedtGclla matcrta "lIll quatllo~ "el qufnqJ fytul'Igvr.
\tBpolofum:ncq; Ilt nouum :n", tllrbtdum:fcd IllcdtO(rti fub~
{nfra.1t' .menia rofatl:f};zupt bclbua\>9 radictbus di accto:(l:tU~
ftantlc:'t fumaftn remyCl'4ta i:Ftitate.ft ~ec be Neta (lItftda nt.
pt bc epttl~llIlo ari. ~.I.!lqlle bccocdonte,radfdi fenieult: f~olopt,
tt'lr~ mcdktnl
,
ua.., ~hJmil4"tarrum tl..",rem;" çtta tlu,tUc
~rte:'t palTularfi.~."1 .mtfee 't:dariflcctut PlO buabua "lcibue:
~
.
't ,0"tlnJl'~
Jtima. parte bcolfum fluentls plfndpaUter àd mufcuioa:'t nô ad
(Julmoncm:nc~ ad pannicutos Intnnfuos:qiil omnino tufita.
�or continuètur \lt rùplà:poftea fumatur porio vt tnfra.1~·, poli::
podlt quercmt:radlCD. fènlClIh: 1: pctrofilif aii.~.i,.v.follCulo:f'i
fcenc:epttl",nt aii.~.i.palTularllm.s.lit.flolllln fbclldoa: bOlagt
nts:"mdllTe ai1.~.v.bllllialltomnta {cculldum artcl1I pdus nt~
coq Ilen.do rallieea.if. flotes tn ncbita qua nt/rate a q Ile: potbl fdcta coll1ttara in. 3. VI .nlere collilture tnfllndantllr ag\lrld.~.it.Sin
ctb.~.it.'t ftetn III tnruflone per.~v.Qo:as:ndnddiat e~plclTto
(ollature clua: 1:eOUlltllre addatllr n~ ... cI]lilt~lllco,tis.~. "1, I}~crc
f1mpltcls in dwul1rlo.s.!.l'.mlfcc fiat potIO:'t fum4tur jfcciidfi
Otdtncm mcdlc!ltarUItl {oluttuarurn:'tpoft fe,t!}ol;lsfumarur hl
uathurm be btodio accru," rllbcolum:1: molilCo succoarl rllbd.
Sequelltt ntc(llrniltuf eotlfccUo \lt tnfra.l~.l11ltrtJart.5.j·bra
buglolTart.~.iï.'ttardetur abusettam perfet !}olaa \,oft. J;,t fi
tnfra bUOS l'el tres nics apparerenr\'ltnc grolTe't allq uaUter till.
cte vteft rartollabllc lalldareln nerUellem aperturalll VCtle fple
ntab1acbif oe,ttrt educendo quatuot vdqutll~. 3.fanllutllla:fcd
fiat apcrtura lata.lZtllat fiobot"omta drca. vefperas p"ft ptan
dtum per.vlf.vct. \l,ij.Qo:as 't ptcccdat p:att.dlllm leue. '.Pdnde
laudo vt fiat tnultetto drca fplene," ne vnguento \Jt h,fra. ~.a r
1Il0htad'" Mdif aii.s.if,blffoluanrur in aceto vtnt albt:old amt~
'gda.t>uldlllll.S.lit.olel ne capparibue:'told bcrllt~a an.3.\1.fc,",
lopendr(c:tlltnartfdmlgclle:fel11tllts pOltutaec pulucrt5.!tOlunl
ali.s.".cr"d.~.,.mtfcdiat vngucnrurn lelle plO l'ncttone (Cilie[
ad min ua ln bie per nllq uot nies con tin lia ndo. cr 1A Il 111 hl!]OC
tottltlcatllr \ltrtus ttaturalie fph:nts ilt. Il ttr"'l]cndo fallgutllem
md3ncoltcuIIlilb epace:'t Ile fansuinellllllundtficando 't rdob
IlCttdo q \lod ad tpfulll "en tt. cret quoll la 111 poftremo ,,t coulis
fultltfpotinolle~ rdtquts a.hUlletle ftat paratusad cafum (nfe
bus:v, tltctllm dl fUplil:laudo altplellttionem: vt tempo!e dla
tla fibi C.-lIeat acaufis calefadcnnbua:'t continuo fWlln I1lfc:;
rat{accllhul1 fup:a COI faccllm\ltt~fra.1>' .rofarufll \llol.flo~um.
nen.upQ.lrts: bugtolTe: 't bOlagillls aii.t,reiltm partclll "lnll9.
ID. fathtalolllm dtrino:um: cotallo:um rubcotllm. \ltriuf~
bren aiij~. v.fpodif:fete cruc1e:ofTta ne co:dccerui:margaritarus
albarum:'t \?adnt!]olUtn. aii.~. j.ambte crod afi.~.v.cantpl]ole
6t'ilna.s bll\le:milce:'tCrtt facclllus confo:tatiull6 ct r.:mUT"'"1J
a cafu ln ta.pfultt call,tmll. JJt~1tt laudo ln eflate:mapmdn meri
d(e',iam inallito flomllco:vtfulIllltur codcar VIl,lIm magnum ne
confectton,c vr Infra.1lcdpe b~abuglofTah:b\?abolagl1latt.afi.
3.if.5uccl]a. vlolati:'t rofatt.a.fi. 3 medtarn:fpecterum oiarodol\
abbatls.S.I.fpederllm trod{COlU," ne call1p!]oza.s. v.cum fl!IU
1'0 be II-cetofitatedtrt parum fill r confccUo.~t Il poil cam (uma
rllr.3 .qUJttuo~ l'dquh1.qJa.que Otdd tn cafu conucnlensdl:fed
I]ts Videur ~c ma.,:lml calozto.Er Ilte fHm cOlttcntu9.~,t.t)ccl~
ude '2Iefl1 '" vtrginlstmarris iino
marie.
bltl!anno. r 41••" cu,.,~
","';lI
li ..
4t~:o Ul)da.lIlllu:rca.tOlcbc(.lUOllll- plU ,ntc mu t tu .. lneln
(putt aq~ofc Qumtdtcatta fiue ,filltt.tlS ,,:qud.
cr "otlllltum.~~~IJ.
'In l]acmoleftil11ma 't tediofa muttum paatone:
"
• 'que c.(l fere conttnua t~puitlo t'c nocre 1]0111. vlBUte
~\ '
bumtduatts aqllofc flue'flcgmatls aqud ohmfTllJ
,,~ " . 'I1lnibIl9il1is:qucl]ktl]eotlccbid polTent bc c(~
rentla motbt inueftisalllio 't be eauns dufde Pl~~
Pter b:cuttat.:l1l:al1'1tilia td IUltm 't ad curam tlcu(tllo.~ l~tC
Ittllm i6!turpto rellula Itonlaudo e~l]tbict(\nelll mc~t,atlarlln,
fontnm:(cd ma.{li6 frcquenum v(lIm al,' q lIarum beblltum: m3~
:ttme p:oprel' patTtbtlttatcm ·Ut~omttcll1.ftom~cl]t.cr Conucntltl
tamendt.,r bis in anno medtcma. vtatur nebtlt:ht faUe tamelt
1l0tabtlt ~otl."t tipOlc m"'iI.'t tlpo:e fepumb:ll': 't a.nte ea non
(Oltllcnit.,(u~ l'cr aUquof,biel'! antlquodi f\?lUPO:U btge~lIo:fl.
cr f.t quonta.m .,cc bifpotttto radlcem I~~~et p:tndl'a.ltter a ce~
rcb:o:bcct p:optcrflomad tlOCUmentum III flol1laeo mamfeft~
tus: bhniffia dlatll 1)is que ad rcgimen fc~ret'um nOI1,nl!turalili
'lttittettt:quta tn IUIsplopter btu~umitd.tem mOlbl cofilto mul
tOtum lncdteotum facns9 efl bOCCIOt:ad mcdtdnalta tantltm ae
Ctdo.X,aUdo IjJttur pdmfi;pto btscftt?lle ma.terie Qr flllllat f\?tIJ
PllnWCt Infra quattuo1.,etquil1Ql vtClbu6. .mdlt,S ro.faltem
~l' .mcnfes (acti. 3.;.mlue:dtontotum cum fpeClebus frtupt
trad dbus'ane acero.aM.if .aquarum,baontce:abf\?n tQi':'tbu
Slo.tTe.afq.';bllpUCdUncl\lriticctllrarolllatt~ndo (um modt
co li(Jnt at't ficcontlllueturtn. manc \le bletum dt. ~ofl quolJ
f2tUPOsfumat pUMas vtinfra.1>t.ptllularum 1l1Ta.::crct par.IT.
;St Brada cx:cmpU.?ttil.ptllularum dc(anGin.a.fUm.par.".vt.~.
1 .abf!ltt~'J:ll:tcado8 ante qU\lrtampartem:vtgra,~".curn rncb
t~rora.tiant pilllll~to vna. bOa:que 't
multe numerl' nô'
ln cura poftquas tardttur comeflto 12 t,ota9 •.,lif. 'lRccpofll]ac:
C4tctnllln.la udo llluattlJlJm:iJta tOlec pzauanJ. miJccrtom edU$
D
~
tort.
*
aant
~o·24~
,tcrtt.l tC:\Jr:lttc clItualauatiuum:ex:l]lbert pofT~t. $equcntf ,,~~
ro IIlJnefu1llarco,~fecctol~tm vt tllfrll:~ .3Ilec~Jrt rofa .~.if. fpe
Clcrum br·l5<l11l1l{;C 'tpltrtrarcotlcon. ana.'.Cllm ,mIle rof. fiat
(onfcedo 't l)t IftLa pur laudo CV ble hl cb,ionull1a flll\la,~turtreG
btll,mte~ a (Cn.a pero v.vel.",.I}otas.Œ:onutl1tr et/am poftpllr(J1l
tlonel11 tactam com",ulle~:"tlbts ln ebdomilda(tquelUi fint Ina.
fltcato:lulIl vt tnfra',1>- .mllrttd~ par., .paffuLlrn ln undl1 t\l.rum
pM. \'.clIbeb;lr6:~ plpl!;ta (o'l.an.quartii p.l dé: ~ oe boc to 0 fit
ma.t d~citer.~.".i m\l.,:ead maftlCiidu 'tc~pllidfj . '!.audo di ",oc
fiat lotto capttts:poftQ1 di v,ltcr l~pf9fucrtt di 1i1:,u,ofotrl facto
e~ clrl e"bua vltta albl!:la url: tunlpert : 't ftlptwm rorlfmartni:
qtJ cthlln l,~tlfi arol,natl~otllr cu fpectebllll politla in pecta.Que
pllrUItl bulltan t tn,bleto lt):IUtOvt Irl frll.1.l' • /lbl tOl\l Ile: fticados
rlle:rotl(mllrmtan;ro.v.fautne.~.ll.ro!a.rfi fluets mufca. COttt~
('Ulll ctrrt:t;a.rtoRloUlIll:'t cllbebarulIl an·5.it.eotunclan tur 61'o(~
(0 modo ~ lit nleta peda polt.alltur: tliuerterc etlam mnrerhUn.
p~r nares cITet conncnl(tl!\ C\lm eommllnlbua 1nedfctnt\:l.cr St
ctlal1l fottalTta IlppOncretllr lelle rllptodll5 poil: 3l1rea clTet COlt
uc,uens:qllod fiat fm I]lIncmodum. ~ .câtaridum abfClfIaaUI:1
'tcaptttbull I .. f"fArllm hl aceto fo:tlmmo ,p.t'. fermentt.par. V.1:
(um meUe anacardtno fiat mla:tio et parum ~CCOOp(r1atur "f~
bum Locus rumpatur:tandcm CU'Il bllt!!to purgetur fllperponl
do ctlam modteum be foltocault'3 rubct:lluente crlam abundatl
termatmane noere. l!...\llldovt (llmatur ad qtlAl1ritatcrn.~.if.
nurce alc):andrtne efi modtco l'!nll,otil (ol1lni.COlltntt ctlii ma.
sts ad ftOlllllcllm recttftellndum vt (emd "cl bis ln ebdornada fil
~~tur Oc trtfcra 11~lt.ote bef~pttone cOjJntt3 fm Intcgralll toti
b crtptlonem adwt1tatcm.5.,.".bl ma ItC.l!...3 Il'.i 0 tti\lm vt teln
pote !}remis l'10 confectlonc (umAt dectuqrtum l't infra ad q.ti~
tiltemlll~te ntld":(lr.ptperit' al. '" 101l.{Jar.5in5ttr.ali.5.t. Cl::!
n~m~I1lI',~lItae Clmtnt.rofarllm rll.klfi.5.iiif.falldalodt dtrt.fpo~
dtl an·5·tlf·5t1ccl]ari rabaryct.5.t.fellllnt", (enteuU: alull afi.~.tl.
car,tamomt mlllOZte:cubcbe:m~ct6 afi.5.;.apert fcm in Is m1!:ttl
loulln llccotum:chntnt an.allf.,.campl]orc. ~.t.ml1fd gra.vtif.
6allemll(ca'!5"a,.~\' :pandc (umatur mellts ad pondllMmnlfi:
"tallde~ aqlie be buobu9 6l'an.atla:'t aqllc bC dtonlfa:'t (uper ll~
tUln tgnel1l coqllilntur boncc tnfpIITentllr:'tcum cO c\cctuariul1l
cOllndatur't 'n l'ltapollta repon.atul':bOnaefl ad t'I"antifàtcm
l1:\ldlalle·~1~otcft tamcn mlnotari "cc bcferlptlo Fm ptOp" t~
~onelll mlllo:ando ampUct!l.~l!udatur cctam vt ante cibllm 1:
pollctbumlauctur09 cum aqua caUda becoctlont~ maftidl'.
.conuudt ctiam (ncatto stngiuarum a.! p:ol,tbcndum be(ull::
fu,mtil capite cum pUlucrc facto "tlnfra. ~·.comll cerlltadultt:(c
mll1 9 t"marlfcl:ctpcrt:rofilrll~,(plce "fi .~.I.f"lI(gcmllle qllartil
l'artem tcrantur 'r: crtbdlm tllr.~"ud\lult cthsm 'S~" rautu
~oc cafu 11:0rnl1eo tclullo aUqllando film cre toudlas'l'cl sin.
enccatulIllld tgne," cUlIl,aliQtlo f"l(al1llto:r((tlfiror~
mdcu~ e.ttertll~ ne rcciplat~'t j:onfonare \telTcs fll!}OC cafu ph~
rlllllJUJjConllclllt:vn.ie ficrt pOiell cerotul11:qllod ex:tendlltur fi/~
CO~'UIll ln fOll~am fCIIU vt infra.
ellbebarutn:clliamenti:cilf
damomt:maCl9:dpert 11 fi.S. il .ro(arum rubc. nllclSl1lufca.a Ii. 5'.
hUOlt01U5 m \!ttitflccotll tn :fanfllcl an. ,. ,. v.cera.n tu l' 't cr'bdlil
't eUI~ oleo abfrntbif 'ttnodica aqlla dtolli"'UlS addclldo be mil
nicet}'tt~m f~llftcitfl1l artem fia t ccrotlltn.cr I0mitto mulUllli1\
1: tltcdianllUa:qlle fierl polTent ccrcblo:qt iIla. omnla referrt po(~
funt:quelllllarellt ln catarro fiellmatia (ubtj(j perl "Iam indt~e~
Jtlonia cerebti:'tctlam blctam:q ilia '" ultll~ "fus cft: 't tn Ittedto
crtutn plcferltia 'tfutfldentia conltdo.Œ:onUmlt ettllm aUqll3t1
do fl0l113CO vacllo (umere tria gra na plpert~ albl cum. vi.palTu
Ile:" vno foUo plalltajJInie", tllltgentcrma ftfcare 'tc•
.(t'pc mala t\ifpollttoneoplltadlla. circa eplglotim 't parteg ""'
periou:s e~ l11af~rta catilrraU t>eo:fum thU;\l plO rellcrendiffimo
,:ardhlll li $cncnfc.
(J:'t!onnUum •.ttriij.
caf...."",ndimmlbfilbfil C.mln.U. Sen""
"
fill vtaceepl a rellerclldtffinto bllnlin.o 5trpb.tno
, l'e robifs arc.,ldiacoflo1~aptenfieft qU'liam ma~
la btfpotitto oppiUBtlUa. drca epl5l0ttm : or partes
CIlnn", "" ....,. " ..""U
"m ft.
):il ttutda ngllac:uta:(cd vlfcofitatepartldpantet ptOpter quam.
tb(dem fit adberens:'ttn(ptlTatura ca\tditate cOldte 't pulmo'
Ilt~:\lndCll((efTarta fit rafclltloqueda Int1ne q"afJcortnuav(~
"U Il vil'tutc e.tl'dlaf tllct4 materla. catarraLts lnfpiffatl\ alb",
facta obedlls obieccu vtrtUti e~pllltiuc pcr tn(pttrattClnè:vii \ln.
tea cu !lllcbat liqllidtta te (ubfla tic due re<1<1eba tur tn~nbtlis ct
p"lIlont~que omn.ia pcrfl6na. vdaeddentia ~ablta \'el fntellt';
ail il fUpJildtctOtt)fit. ~"p~alto pofTcnt eutdtntimm,~ rlJttQ~
qufC:'ft!
·a.••
-:-1'''
1( "- f"perl.""
".,f
�ntbilGbcdl1rart:red (Ilfficlatad ple(e"", {ta (ul1Imarlm carum c~
p:dJ'11Te.tr B~lmtlUllttrso bile iotltiollcfJ pdncipalcG:k1na a;!
rnaterh'i que fiult.1i!ll>l ad l~ablUtQdfi duo c~ulaone bfi tlll,tae:
pcrfiCltllr
Il c l:lbollofc ra fcado cd IIciltur .1~~"lIa! er60 tnt~ntio
tribus Ingcnijs .r.cullcllando maUrlam a cereb:o dl. leutttrcdu
centibu0.l5ecCido cu blllcrtetlbllamateriii adallâ regloni non
fufp"tâ.:t"ertlo CUIIl conallcntlbus t\u~u," materte ad l"cllm.
cr1~tiltla tnticlo pllnClpaUs coplelur dl remlttenttbus caltdt~
tllré infptlfanti:'t aUqlhlUter Inddettbll9 ca tnfplfTatâ:~lenlcn~
ttbus canâ 't partea gutturta:~ ~Ci QClC e~ parte fllblt~tlc êlictarli
medidnarCi pcrfmftbllt répitS in bietia partlblla comolattblla
membzll tllctaconfoltaltuôua ca tUllantla. tn e~plllfionc. ~tl~
mu p:imetntenlionts b((uamatlonc côplrtur fltlllwdO.=J.if.tn
tribus plUulia grofTts cllndo bowtitCi poil buaa J~ota~ poil: ce:
na.m factte \Jt il~fra;~ .a!§llrlct troClfcatl:par.iJ.plltlllaru ~fTase
rctpartl! \11lii.:grano!U pcontequarcâ parti vntua di. ~nllle.lI,
ampllct fikJ,t pella plO pmulls. ~cclllldfi punctCi pllmc mtltlo,
(JlIlllrlter ad clla
me tle blucrflQC materte:que fu,cedere t)cbet,re
na.rea ln mane
rer
I.do
attra~~I
ntcr
couente
copktur
!
clllltton\
t,lcta ,~pulfIoncfuperttlittatfi cômullj~ c~ caputpur(Siol vt ln:
tra.·I~· .aquc11lellla bccoctc flll artem. ;.itij.aquc IIllltolal1c:aq
"iolarU:fllcd ra.dicu bicha "'l'uraU aiq.j.nl~dlc puluerisate:
fu
nUClS lIluf.fillli1tterafi.~. v.mtfcc ~bc co tcpido parunt poaro
pcr "oJa manus tra~a.lur pcr »area ter vel qllater:pollea mun:
dlticilta. materta lallcntur Itllrcs di aqll\1. ~lIcct,llri •.r1iiltlld tn
co;
~mifl. t,relu ptune i.ntcn~onts beall:cndo marertalll fluente
plctllr vt fumatur in introltlJ lecri:qli no fllmuntur pUlllle alte
{olucntes "na. pUMa. tic factts vUnfra.~ .t!]uria albt tnPlllets
.b"ùartllcnt uil.5. v.fpicc.~.MIJ frU/po bc pap3uere fOLmcnrur
pillulc grolTc:'t (","atur ~IJa. l't (tlpla.Et aUqualldo ad l,ae in::
(:
~ ;ntionel} lI1atl:ria partictparer aUquali Ilcllttatdoco piIMe:\'
cr ~cc6.
jlt tntroltlllecti fumantllr tria. codearta be bNcodi.on.
dlnt jnt~nttoné pUndpall côpla Il fuma,ur in. atlrOtll.~.,.bC ci
r~" tl1n.dl pa,,:
(cetione v~ tllfra:qlle ln 0:' multo tipOle rcn.cl1tu~.,.V.fll
cclllqll~
lati~e befcçndendo la mbiltllr.1)..-.pcnldtoulm.
c'!:pll.
m·5·'·
rcccntiu
.fcbcRl
.,.(f
.rarlll1ll
Clluclca
rutllrU
rtttcipat
comt~
,\",.sCunt I1rllb.afi.~. v.pulmonfe vlllpls,;}.(J.omnla amui1tur
ad
'(c~ll.tnrill moltarto 'tcum fr:upo tle ltqlltrltta rcdUClll
((t:Ulam loc+.J:t tic i~le ad p~(fe1ta rum contcntue Nmlffia mlll
Jla per plclia,ltitn11los Cllrtal~a pl~tlofol'"tc<>s rcliquts comme
m(\~~dle .,c re6tmmcjn tlicta1obfl:ru~tlo»edua:qlleh. cafllne
'ceOàriJIfJ'tJ.\1. dt:'j: multis aliJs ad œ-fulIl edam 'l'tiUur pertlnen
·ttblls .• 31llil nllT1en b""ta:(cd l'tilia. fudicto meo medtctnaUa
'l't fa ti(faccr(m ..cql/illdollt facte.perrcuercndlffimum bomtnu
~t~pf?ahum arcl}tdiacJIJlIIIJ vtfupUl pa.rat"a: "tli erVedtat;
ad latua confultandum ~c.
'€1~:0 IIh.ftrlfTtmlJ bomt.."" noltra.bomins. bndlTa lSJanca: q
ft' j(<>nfillum.;t~Ilij .•
crataUqIIIl(it.:rafIlJllP,a.
·[fi
JIi6"' " p,nfod. "",m'n .d. ''''Iulati!llm, acd
ctetJtibtJa tn. cafp conti.nglttblle:fll~er qllo qllcntur
conMtatto tudtcatur blfpottone iltam pcrfodlcc co
ttnscntcm:ane tamen oldlnc pertodj.~ fi I1lJn fit l"
rlll.... ll(ma ~ P:optifffime rllmptum,t4menlarSe ~t:
a medlda. e.llontam vt ~Ictt
a bebcr~ afmattœm paffioncmctatuUl
n.Eoa qlltabfq; el' QI fe::
lIbt.ura
(ep~tmo
6ar.tra,:t;ltu
b:ldtant refpirl!"tfreqllentcr:ll~t qut currCit ato confllellcrftt
, noaninare "'cd id a.("'ilt!C9s:qtl~ ptfpoarto CUnt tit anl?elttua
palTto:" hllpOlftbtl~ tit al1~cJi~ pap;nfll aUqllod htllrumento::
6ar.
rllll t due papatur Bllt l'cr fe:aut per ~olUgantià:"t volutt
'ilJ.tllurio~u",.ca.itlJtad pU"cipfnm .etqllta IlIll:rulllent.J Iln:
I?dltua flint mlllta:'t "abcnt(CCl/m mcmb~a concomttantla non
pauca. nu",ero;e~q uoulm btucrfolum lellonc Indud polTet talc
il x4!dena:tunc arbltriJ.l1lur ta~ Ilc'edclts pcndere pttndpaliter
p !optcr trea cauf\Ja. l'nam til,"~n plindpaUmmam." buas con
, )mltantea "t plurt!ltlJln· fI:~:tma 1: pit.ndpaltffima (Il: allqull
. 'Itlopltadofllctajn m~mMa (plrttu9 ptoptcrl1latcriiio(iltar;
raie aqucaJ1t fitbtlll:1Il eH~rebl0 tlefccndcntan ad tpfum plilmo
nClu:'tfk r"~PIilJ11. ht po~ofltattbua dufdem pulmontlJ pllrtim
'1 pa.rttm 'n CÇ)I.ca~,tta~c pectods.Cuiue ff(JnlttcBtto fu",t,ur po
ttffunu:qlÎl I?o4=acctdéa fuLlit~ adncntt cum qUlldam p(,dero/l~
tate p"tolle ,erfus fund!!'" e~lIa.et \?t bi~t lhf,ltil,colltinen..
lt
.,," .1 punciptum fl fuerit a"GulllS. a"f?clt~a fubtto CUJ11. pondero
e~ capite ad pcctu~ multa reu
Ute pccto:tallllttm btf",MIl.
til be "
ma.ta allte~ 10r,aejaattlnétlblltJ,jJ~~fcnddi it.~· SUI.~ur
aduc
ergo
bt~t.«:4
capltlll
finc
i
J.?Ut
't
magnt
.a
gltt9 aR~ditti
. nlt ;3tlrucrJo Il~rtlta fubtto:tfic currttad pulmonf materla e,: ca
, .mo:aut.cllCurrit adplllmonl.l'Jt9 ou. ~t ~o, (UIdet: (lm ~lç
·
·
.
(u,.,
lUcides poil: graultatlcapitte 't optlaHoltlantccedltl)n nftf"
fubtto poil talla. nocumenta ((Cutn dl:ntq;ab.f?ta mibds l'Ida
bertuatâ dre aUCid, materta ad putua l'cl ptdmonl:cuS rdiqua
mebta fana reperlatur.cr7.:'edaliltllr 6Ûtl1lattrtii dT, aquofaS
fllbrues per 1}0c:W dlls beflu~u1oJ no dt (cnllbtlts manlfdle:neqJ
fequlturad di tufTta:~ aperciptaturbtfccnfusmiltcne tint fapo
rc perdpltur.Sndc fi milterta fo:et:grolTa:dua b(fcen(us ",ant
a.
fcfbo:fo:et:"t colUgtbatur be mente Sut.fent.):.traailtu.ltl.c
9
;./(115 bl~it. ~t autem materia fucrttctfufa. a fupcrtoltb :tûc oIJ
tpfa-relf1.ll net btfcllrrcns fllpcr ,annam:llcut blfcurTlt aUquld fil
per parletelltllon e,rdtoltllr plurtmum tuffla.~adt etili 1':0 I~oc
f.9' ",aterta fit fllbttUs:qm camplterto ccrcblt contungltur no:
rabiliter l?ullttditatt cllm teperantta qlliltl tnactmts:vt e~mll~
tta widcntija condlldt polTet:bcblUrilta tilmclt ciue ccrebtl natf'
ralfcaUdttatc p:opter 10nGal1l 11l01al1l: aUqullndo Ilando tub
radilsfolo captublfcoopcrto:qllta vt btpt :auer.iI. colla.capl.
be accidenttblUl fupcrucnlennbuG l'Irtuttbua tnttrlOllbus "re
bd. Calo: e~rilnene; p:opterca Q1factt cillotem tnrrlnfccum e~~IJ
lare tpfum bebUttllt "c.plobabtltter condlldttur:9' dia materl
fi t adfrtgtdum bedtnans:" ad f?anc bebtUt4tictia m fa dt con~
tinua fere1operatlo vtrrutllm tnteriodi tn aUdtenti/0" l'ariJo CO
sltqttonlbuadrca magniiconadcrationem bt6l1a. crlbulC Il'!
rem caufe p: tndpa Ica bucaU, anncctuntllr caufe vtp'urtmfi cO
comttantea.Bna. cil: multitudo vapozum (IIrfum clcuil"nus a4
l'cdua ~adplllmoncm coardiltolum ln pcd<.'zta concamtarc.
SUa. cil: l'tntollrasaltquottenstn pceto:e cochlfa: 'taliqllorl"
in Il:omaco:quepertranfiellafenntnum (cparar quado~ inter
"elalnen't bllarlonem:"r But.bldr cadem feu.c. ful':a aUelJatO
l>eanl?QttumaGno'tparuo.Ercv ~cflnt caufe conc(lmttaut~
':
man,fd1:ari pordl:cpnodo p:ectpllc t~r.mtnatt(lnta paro~ifmf,d
q nonta plcrliCiJ tcrmllllltllr fine fcnllbllte~pUlfione mat~rlc:
fola.c~lIctuallo:uUqllotteI19 e~plrarloGrofTt "apode filclt ad
(cnlibltcnl refolllttonem paro~lfmt. ad !?oc fadt:9' non dl nO~
rabtUa Granitas dr~a parti:s l'ccrods i illtll l'aro~lfmi •.r ~Uf
det cmm 9' perclpltur c,tten ao tn partlblls pcetoda" (OUTH)~~
"cm
ter motlla~, loco ad 10cum III ipfo p"tote:~ Il' polt db3rlaufam
tofa t",le acddeus aUq lIando fllpemcnlt:flldt ctiam .a d cacil: Cq
\tilpo:alCl1l "abitudo totius co:pods:quc multû "umMa.~afle
tllnqil:taml cllm ,allqualt caUctttate cotdte:qm \?t bleU:
be mentcl::affil ,UiI .colltl.c.allCGato.Sa nGuls Cllm caL:tit. geu'
rat plurea "a.po:ca:e~qulbua conll:rllll!l1nfUrinll:rlllnCllt... an~
f}clttuB:qllod no e,t fa·lllJlllne tantii fiert pofTetlfcd e,t aUa crta'"
f}umo:aJt materia.1l10 dhamll onsinq uum qutn ad ~ocac~~
dens côcllrrat tndlfpolltio acqutatll hl mll(culta fubferulelltlb' •
' ",otut"pecto~tlJ .l'l'ter t>dltl~UIl1 materte (lIbctlw catarrisâtts sd
eoa:qm c..m cafu côlun(iltllniti13tto qucdâ:vd fo:mkMto BU~
qualla circa partc~ fpatularutn:quc quldi e} ,ppozriona Il caufa.
pederc ,Idetur.et IUOlte ad I~ocl'ldducercrllr 'l' di ca cil: qu"fil~
jlmata. b~IUtaa mlb:odi fpiritualtfl. ad fadle pa tienduln llcqut
lita e~ pdnclpi,s Benerattonta e); parentenon elTet irrlltioJliJlc.
J;.t QOc ~Il: qI/Oit be œ(u tUtitcatur .cr~;o t>ebitlllgttllf (onfulta.
tiolJ~ Clrca cafulIlf?abencJe fuot tI",~ p:lncipaka collderiHiO/JejJ
anaerit circa regtmcn ptcferuatluum a cafu Irlfparo,:tfttwm.
SUa tntentto erit clrca regimen in paro~lfl1lo obfm,andfi.t~'"
fllfur~'
(Ct tlimlt 6atiUf.be re~iminc fa.~tmIUaen cullotira
lapfo;Ci: 't co:rc,tto ialTl facto,.er altbt.I1àLl(ro~ fan ~t patTl~
nea tam fJcntes f?ecUlttçg, fiat p:of?tbelJt confif}crc:tamcn ve
bi,tit tDcfuefm .t5ar.ClIln pcruentCi ad ac,:e:lTione5 fuerit:tulI'
potlua bla ndiendCj. ell: if (urandCi 'tc.«r'U~erllenttur enlm illt'~
dUIll a. p:cfocatlonctn c~l}lbittonc medtouninfi.f.tn ~o:a parOi
~fmt:tlc qllo timo~e non cil: fufpltto nô e~iftcntc tlpo:e paroP
e(V
mt:" Ideo côuententiu9 factu erit:a ripo:c nOll par01lmttnt
'
rCGimtt1
tt:'t.alto
nocumi
futur!
am
cauf
ad
e
reglmtn
datur CliS
\?tamur tntcntione (umpta ad mOlbum tn tlp"lCparo~lfmt.
€' t:tca pllmCi ettam buo ftentpttnclpaUrer. 'IFIâ pl/ma bedar"~lJ
bttur rcgimcn obfcfUadu in bteta circa rce '" cultabtIlter .nClln
occurrentea:qIle a mcdlollts appcllanf ree non naturales:t dl
anl1c~e. ~edido ponetur rCGtmcn m",gie per mcdtctnlls rcfpe1
ctfi I?abelttC6 ad (ilufae bicn IIcddcntis:~c qutbua fpp:a:'tIbi~'
dalilblfUr.ft ~fua baltteo:um mtn.cralium fltad p~rfcctront~ fi'
C(fTarlua 'el ne.etti neccfTartua fif co~n. vfus:que blJlnca m$l~
ln (Mit conu~tQt.tr1~Jiua rsmi q, lia restmelt IlCCCdilmlle:P"
1no ilt!}oc cafll ,iJ"alJbil~ PJon.ofli~fi potit"m am~fue.c. J'P'/jj~
CUm bi.rtt (\Jrts ad pd"çtptfi.lP ulkrtblls 'lit/di nQn f~pe IJ'~!
'1 cltiqa (an\Jfur ete q ma.fctl~ue 'K.4rCirca 19if ptlmû in ~~,~~:
ne Bcris dliatur atrtnac ftuw non mulWm bcc(juts.vtm ~
,.1 fristdo;,d ~ rami notilbtbm tnd'nuuf: CO'~lItnje"tfU:
.
~~w~
�tfidtad (ahdfi b~ltnareqll5 ad fri!3idus.ideo ptO rcsula ~1I1.
tctur aer e~dl"iuecall.ditiltlS 't~(rtgtdttIlUe.cr et ",tude teln~
pote Il I!cm lS non dU311dabtlc:qllod acr at ntmts elllidus: p~
ctpue factlla \lrttficiarr taUs di tsne 't IUlIltarli perfona6 pfen~
tiacu oimoda d autlOz fClldlra;.:qm faits caltditlls lIlultum
nocct:ptilUO pa CIlUdttllrl tntcn(am potcllliqucficrt "umldt~
tas,cercb:1l11.13:qtlc bifcllrrcns beo:futll cil c\lufd. nocumclltl.
$ctSoqtlJucta claritatc eirca partes peerotil3 't coldts tit ne~
(clTarta.multaacriaattractto:'tc~eon(cqucl1d (Unl nOll pof~
fit eôuententer p.:r folaln an ~ditl1s lUagnitlldhtlfattffiert ca
ltditati acq Ui Ilte opoHcbl.t :."nr vdomare" Ilnl1clttfi frcqQell.
tar(: \'Ii fic btfpontf ad acddlo mtlùmcetti llOeet:q m cU5 ta~
li l1ere ca IUcredaufe con iun6itl/r interdu5 fumua:'t e~ lIulltt~
tl/dlne perfonl-m millet gr~fli V\lpOlca côdudunf: q auractt
pcr alll,eUtfi di acre fllltt ca p:ectpui nocUlltcnti. aii ilt cMu
tllo'mulrfi laudllbllc cil \'t ler calnere 'oibua buobus biebuG
pGfTtt rutilù:ari CUIU rcceptione purLàcrta:'t e~plllllôe grom.
'''wmofl:-a: "odict (Unftltdtracamere ftetvllUS fene/trolus
aprUe,\l.d·aperiendli "Ic.~t iIJ "O( "abeaf bflt6CIJ6 cofIderatto
qriHilUe inalulHlcrcftcolltlnuo altcrana:'t illledtate trabaf
ad ll1éb~anoeumcntt.Et huaU cefu ma~lIte potelt "criticart
Nctul1l .oar.terrio tcgm te~.collt.\llcntt.p:"lif."bt voluit (II Ilii~
te lapfll a Debita qu;Uitate aeria plus feql/ttur lnocunacntll5 q,
e),: cqllaU L1pfu ln IImins ali/s rtbllanon naturaltbus finml.
€'1flocetetia 't per alifi modû,call.dtta0 tntéfa \lcrta camere
tQe ~rcl1tie:<\ITI qn poft,a c),:pontf hbero I1cri frt6ido:fcqulf
tl1lld nocummtu:qlS (cquitur befilcccdentc bow\.ad allftrum.
bequMpâUter bt,ttt 'aul,l'.tertit. 't roefllcln capitula be ca~
tarro. SuBer,rart!aclt't tmplet capita.tt (cptcntr{o vtt:bo~
reasconftrin~lt 't e~p:tl1ttt~craii r4refactie partibua capltt6
11. ~.. Udttatc caillere redditur (Crebtum palTibiltue ab acre I(ri~
Stdo:cuj poftea occllrrlmr:'t tunc côllrlcto ccrçb:o (rfgidtœ~
te ()':plimtf llul\1.idum ccreb:ale bcotf'U11. Ild IIlcmb:a pccto~
rtl3:tdco ltudC\lC bnatto fua non patt:lUll),:tmc fm caputinten~
. r"lIl cilliditatl. Et Il mébl-a altquaalla frigeât caldiant rom
ali/a tll13ellfîa:'tp:oilld~ p(ullla~olua fiuccuOillus II.0lt b5 cITe
Ctpllllnil.cr~loinddlltdltsaf tV h\. tépo:e ellatte nOlt ftef
fllb r~itt3 folia :nc~ eq uftado multo t(1c.t1tltS fI pur côttngat
,pptcr Il.ccelTttati CO:pllS cateliert c),:.cdlmtcr ill. ell..te cft lUa~
sno ftudio Ciluédu:Il.c fubito permutef adloeu5 trl6idum: fcd
Paulllttlncol\.Ucrtaf ad aeri tlperatfi:"1 pollea [aUqualtter ad
frtgtdCi .pptcrl\.ocumel\.tu qtS btctum cil (up:a.€,.etdtcf lt aer
quahfcunq; "umtdus 't n.ebulofuE':«ue (rtstdus:«uc calidue
fueru.et plotn.ddta n ttblle 1]'9 ftartontbue n.on cft e),:cundli
ad a,ri llbcrum ft pofTaba1e dt:fed ftandum dt ft\. l1ere camerc
bcbttebtfp!)llto. crti!W:ftfllertttpe(rtgtdum fpero 1a"dabt~
Uuaèrlt:tire4iflcctur ~(r c..,m(r~ ad c>11tdfi diqulburdam aro
J1t.1).tl"ue caUdls:BOIl Di,ofutfum!l.1lJ.ndo:qtfl fUlllua i cafu \l0
cec*r",. ~bl.10 \l0 'Bbtté quatttart aromatü caUdo;. i camera.
~t ;toamomfi~ltkll'lu ar.ll)ltb:â:cOl~l((a citri:'t arad:tt 1~l\Iôi
~'Qo" bico JW e~tftcnte bolole Alpiti0:,qnl'n me ca fu non con~
Utnir~nt .a.rom·atil.cr fJ ctTet appctftus ad ,idcndfi 't Ilabl~
dfi t~IJcm fiat tgn~a luddus 't darus eHolClltadno:U{Jnis il&~
ntperi:" Ugnta laurt:~ ligots lartsi eml.ttentia :terbenttna1l1.:
lla1l1. taltG l{JUia er;:p:op:tetate eUé. rcctUicat IIIlb:a. pectolts:
lillcerado cfi caUdum.et \'bt in clla.te ,ppter Ittmtâ call.dttiltc1l\.
lnt"ldaJnu6 rectttlcatiollip!opttecalllcre ad frIBidl&~ fiat a(~
perllo foU~!Ci. "ttta:flo:fi "lolarfi~'t flo!Ci if nenUfilrit3:'t bmôt
"cl !tat afpcrflo di aquts Ilo:fiotcro:fi ~rcamcra\11 blllUtti~
dOïrro!artolJel1\. aque rof., acctt:quonta tn cafu non. Ilc eol\.~
UtntlJnt:'tJ]ec~tcrafufftd"l.terflnt beaere. cr~rca. motum
Ild:qtdaemob(auetllr:quod flnguJ.a {lltl?ola eonlltnlentl.f.
l1\an.c(~UIfU; fuperfluttattbus coibus:"cl n\ltu~Urer:"el:dl
artlftdo Ilatc),:crcitttlS toUU0 cotpothJ beambulando;tnqpt~;;
do talllen a lent t)camblll\ltion(:'tpaqla,tncattcltd~IJdo .pcc
daf, Dtdf etll (pâUtcr 1\0 lnct ptld!> ab e:r~rc{t~o fottt 't treq "!
tl:qtl\ taUs beambulatio a pl;ndpto fr~u'lllJ 't tnte.!lfa filcta
Ptcparat ad accidla:\lt t)jfficultatl an~eUtue. cr l.:otlltJlUllr
Il!it c):crdttli "f~ bti mlbüJ. (aldiert tndptfit:\'ji non cft in ça.~
fll.pce.1tlldfi ad I~~mii ~tntenfattl. (alefacttonem:qm a,~1lt~
lnttnfacacidit~tcli(,,~"umido COlp(Hali cUilPotatt~ 'trcl).
ca parus ~(tOti~'que Jfl "na be ~ulle :eon,om ttl1l'tlbu~-vt
Plurtmfi ~oc aùtdie:"tfupta bcdarjl'Ci. tft. cr~~:* afit ante
~n.! tàtdcb;'3.td. ftolltila Dj~dltoe" cp,\lUe:~,p l'il rte 'tnll;:
ln:nutrtmcntli oc' p:idto p;cccde"ttctlin vlll ~ra.IJ.fituead
ta.:tllle it C:terdttul1l cft f9ucnUe.1Ron dllmm~ta}c p ort
I,tqoctnfi ç!bu" (um~ue;fcd qutaida fu",' mêb:a l'cr tpe:pOfl
et
e),:ercitUi.t 12 ~o:ii vc[ ci rCl:"t fiat ("fftdiae),:puUlo (upcrauf
ratfi:quaru e:rI?III~Olntcndlf pcr e),:crdttfi.et quéa.dIllOdulII.
!?oc e,t erdtUi COCO olbuG memblts cft tn ;cllfu pll1rlm!l. luuatt~
ufi:ttll 't e),:erctttfi plJrttcul~rtfi miblo:fi quo!undalll. vt cap'~
tia" pectotte cil I1lIlPlIl.e cOucn.tia:"1i f.teto p:tnlo e),:crcitio tn
mall.e:a l'oftca fiat aUqualta frfcatto capitta 't pecthuuto tu~
uabit ad refolutiollcS (uperflultiltii't "ap\)lfi:qut fi Iton rcfol~
uam tra Itfdit in mtltcrta tUhq ucam fubttlem:q cft ca pcipUJ
110CUl11ért.,Itô tfilsudanlta. ellfoltla 't "eQemia friclltlo capf~
tlS:nÇ fiu t),: IItlbttahtfcriodbua ad Cil Pttt.\'llpo:n c(cmmo.
crl.:ôuenitctjj Il cOlltodeIlerl l'olTet \'tjpartifi pcctolta ~ fpa~
tularlllJ\. l1erct ~fjrleutGfrtcatto 't caltfa.ctlo CUllt panO lh~co:
qnlbt),:tt .oar.quinto be r(6I.fa.. lDlbIa beblUa tt!lbua qeUa.
i.t~fa.ntratiGf"nrfrtcaJJda frtcatlôefleca'tC.cçJluuablt <'iqJ
ad c),:erdtifi pcctolts:fl eodl tQe Ilante tllllnitioc ftoll1ari fia t
confabuliltio t>c rcbus placidla,um \'occ(atta I1lta,'t e(cllata:
nif taUa Jocutio eofo:tat mcmb:a l'cerOtte 't alll~dttue:vt cft
lluct01Ci J1ledfdl~e aueto!itBa:ttO maUquo modo fiat taUs fOt
tle locutio 1l011l\lCO rcpleto:qm "t bl.cit Sri. f,ISo l.pblcumate.
,:Iit.ao~ 14cfaaa dttffill1e tntcrr6plf:o; (Je ad ~lfpolltJoni pli
dpaliplepararct.C['l.:trcMolnn4" "tGlli~ fit l':lma rcStJla.
$Olt"IJ.Ô b)mult4 .pIÔGBri:ltB"tlI.O trMçlda.tfpilau~.\',."c1
\lij.l>o:arC1:qm cfi .plo\J.lJaf replet capat vapollb":"t cil cots
olm lIudl.c014 (ni\l~q ta.ndi f1.nt cil vt ln matcrüi (il tïlrralt ,6
ucrtiltur.1ltetiâ plurblto14 "apo:fi rultlo Clrcll12tes pect"~
rta cp cil \'na. be caufis côcomftâttb' ad nocument". Si. ctHl llJ.
polTet fIne manttcllo Jloœmito lnt~rdfi pêrarc vl611adu Un \'t
f oll\.ttue:nô ftt côtinuus Crttilt caf.. lauda bile:lU.l):lIltC C115 dl:
ttmo: paro~tfini.ali Dt),:it aaf.qullrto citt.~),: 10'150 (OllllJO Ile
ddlt aflna in fants pcrfollte wto magis in fllllrlllis. ,nô Ilt ét
qfioUbet blum' fi ftm pôt:qm plCctpuc talts ad relintaUflIIolS
ppara(,,: tcrtta.pttml.Bbi tn I!Qltcceffitafi 't_,ôfuctudll1.i ob
(,ruada. pdpucln.dbte fieret:fiud mtll·9 btftas a dl>o'~ bUIlB
1}0!ae.4t'itatettam capite notabUtter cooperto 't in ob(alro:
e,:erclltiGlr notabllltCf cool!tls:qiil vt fuit fnia 1:lrill.(,~a plO~
bleuJ1tatfi ,pbleuI1Ultc.):~j. ~rt{Jtdita~c~tr~mttlltu h~ fomno
l1\.11,:iU1UIIJ. côtCile nocumltti ccrcbto.ft idco tbldl habct talea
part~s~J:tr~lnae:\le pcdœ ltUl,:ie,oo~toa elTe hl (omnp.1Ron.
fiat tBfata cum pi1Ù1J c.oopertura. vt mlb!p~u~ p:h~clpaltuJn
fiat (upertnaômati.o'.pptcr cà, (up,rtua otct~.l0bfcrucretia
ln fitla J,iepoRtaabSul.tn (cdidapartc (U(cQtic~. "t:filJt a,~
dbldoJ.41uafl (~dendo.1Rocturnll\J afi' fiat e~.cnf0 cOlpo:e
apttc noubtUUr dwato J(UPUI pluma5010:'t fiat (uper alte~
ro latcrl1 ma,rianc(upcr nnutman latue';an ln.aamUIll tlpus
(omnl:ytolemcdid(en.ttunr:'tvcdtclaro1fintltta.Do :Sutel.
~itf.tcrt(f.c.ttc cu!.'a. bebilltatle blseftlUc.lllatn per tililaccubt
di tuuaf b1eeftfua Iloma'''lll modfi dard It).cdtcie.cr.et Ilul~
10 Inodo (upitudUaccndCi p:opter multas cau(as e,: tait ac~
(ubttu apras noccre.1~:imo qtfl pparat ad J\u~fi eàrarro:u I!
cini pulmoIlW.$ctSo .rpter raliatfi ca.lctacta ",ua..cl]llta:q
cil tranflcna per (pbti ftt.va.potfi plurhn.e quiitlta.tJI' cl~BrlO
a~ccrdltfi.~ertioqttaUaac(lIbttu~:vt te~ oiutnl1lcdie~ul\l.
(ntil: p:cctp uc. Suic.~.t~rtil ~n fnmonc :"fll)C :maUtia Il JJ l~e
l~tusl1mltfi no,!r:qm "t,tpfe ~tCi~.et oia qutdt malttla \ln"C
~tu~:vrtpflus co~rjq~o:aijt ;>lffiClal~S et' ,pptcr; l1}a t crlallJ
edlSlf apl/d r~uplnatton~ft.addtdit.ft c~ media apud 'DOt:
lIt1.ttol~(WQ latus:uUeuiafcli fUJ1 \lentri taca aliqs. ~ ft
el: boc te,:t" colJi.~f:~ fta~~ açuto pa.roitfmt v~1 'srâdlla,ttll~
cu~ t>tffuultiltC:ncqJetli ;,omJtidfi cft fupcr Illt':qm Iltea ca~
4~tflJRf~;(smi1~ts'9uerte,,4Iic~flJl! vitrl.~tS erGo fUpla.
bl~baf be bO:llItldo (Ut! l\ltua Intdllsttur no tQe paro,rifmt:
\'t bj~lfi cft fUplil.l;t I]eç OcfÇlI111l0 '; viglUa Nera fuffldPlm'
funt.'Jc.~lJll r~mtne dbt 't p~tu~ (IJPpoflta Imüozt l1ci.ta~
tein/cro'l' ln p:àdio:,: b:odtaUIIIIl m.1l~ie q, l11aftlcabiJllI~:\'t
blctijm cIt:~d~o p~o rC{JuJa obfcnief:'l' omnla c),:ccffi 1l e,ait
da" multfi ~uapo!ar~ fadentia. funt cUltan,1a. ofa éf Intenfe
frtgida:,; ftipttc'tat, parttdpantia. ("nt ln cafu fJociua. ft 6C~
"~raUtcrijc6$ tarde btlJ~rllnffllntOillltrtlda.~ttalia. futttq
~qJ
bura Il ttaturâ iJ(ubftatia:'t ficca:alltv,(cofa altt mrtc
vhduplltati9,aut Illlllte fupcrfluttatta:aut abol11.tnllbllts (a~
pOlts lJutiJ.l>omJnablUe naturaU côple),:lôt:"I1l ap12 enter a'ifs
pon at ab~mJIJilbilie:"t voluit .oal.ln llbcllo (uo ~~ virtutt~'1
. dbartolfi.!SpiUt~r Iluti befccndid 0 dI6atu~l'i1J1te mlllt.d1l6
c),: frul1lcnto tltcto bette ptnfa tua ,fi DebIta. 'l'fltatc (rlllllètl.
ft fi in aqu\J. tlccoquatur parli rlldtdi Itqiltrl~~'JIlf!tll:e~ qua
bSPInfilril'antserttdccUot:" fit bcncco~tns:'t lHl cOmcdal
\ ta.lldus;, no trifcat buOS bfea.crlJI~tcr '"rp~s CU~l1fUr,a.r
';On(J.Jo.œlUt~~Q;adJ.
,
rut
�~ort(tlf~rn.~~~îlil"
. n(Bad (kdi allqualiter buUnâtc6 llatllrarr:pamb~l~a_tfi[ub
Illide vt fllllt a.llea m"nmne:pmtlees.(llllant:'t I?m ott ~t Uer
carltee \liahll3 valet caro lepOll11a:ceruina.:illueni9 tn 't bahti
Ila:capdolodi:'t ga;êllodi. jJll carne vulptna oia comÎcnlUllt
tllCdtd't ma,rimc pulr1l0 cills.P:a.rncs cnam captctom~ funt
laudabllea,',Iloll funt di ~ttupcrande carnca pullottim:salli~
IUlr" hlCllatc;'uaponu inl~~dnc.Zi reUqllta 'il~lllblh; !Jene
ralirerdhblllllcndii faltem "t nOIl fint tn(ot vlu:vtcarnce
suin oellcntlu ln paludlbuG 't aqllts:'t carnea vltulomm. ma.~
,:blle .:pptnquotu. (Jîia.ttolti:'t a(5110tU p:eclpue:nii t~lee omnea
"tfcollta.re nltllta partldpant:ptp {\lllea 't q Ilalle no ne: cOntle~
ntUllt.(J:':g ptfdbua q uo q~ eallendu\1l dl m,,-pm.e ~ro~l COl~
poliS'tfquâmiscarenttbll~. Etf( pur appetltUS tnclln!tur
Q.d plfcee:flllt pifCl~a petrofi.€'Pe pifdb9[tflq pel' natura mt
l11aslU cotpona IlO eltgantllr parut cO:l>ozta:fed ~tWplle el~t
lentllr Gnguille 't laptedc:quonhi vt blpt ,Ôal.ln. hbdlo De e.o~
ferentiblla 't noccnubua:talea alifa Dudus blgerllntur ·1~lf~
cca til martthnl dectiou:a funt qui aqlle bulcie:ma':lI11e fi r~
perialuur btfta.ntea a mari: "tfepecolltin~lt in aquta blllClb9
repertrt:1Ilallll~oa ta.lesmapme laudallit 'Buer. qutnro col~
ltj5et.c,J'p:to •.Et fillSlIla.rtter la udauit plfccln:qlli appdlatllr
fco:penia:que intdligo fadle repertrt polTe. ~ed be ptfclbutl
sque tllllda lauJantur temeri 't ""11:'t quedam turtcUe conti~
nueper fa.,:.u rtipea:; aquaillcedente,,:De qblla loquebatllr
:Suer.pdmo œfi.c.beclbo cOl1lito qnto lalldado. €:t.audà::
blltua tn dl: qn c~rtJea per IC{Je non comedunf vt loeo plfdu~
clisantur olla.:quctnter ctba rta (,re outilla fi ant moUia.
"factlUme bÏ6e1liots 't l1lodlcaru. fuperflllitatu:'t fanglltra in
degenitua mapll1e eftp:opOltton4WS {Jenerationt fpirlmct
,,1: "olllle: Bul.tn lib. De "tribua co:dta. Et laudana ca :guer.
(aSo can. bille. et ,n: opillio:cp tantum pondus e~ eta 6ene~
ratur qua.ntum ipfa. funt.f.De nutr/mento. ~ma erso "tenduS
cft:a flnt ~octa ("m. tefta. feclllldullt bonam plcp'\ltt~ne, e~t:
ntuniter notâ efla 0. flicrintillfufa tn aqua. fileta. plt t)CCOC ft
ne aque bcbltll CUlll mOdteo butl!d:n.a III but1!mm l~Ctl1111 c
'ncafuconucntClte UcctolCllmbcnematura\"lI111 0 lIa~ nOIl.
~tfconuClltat.'Ptl1ltttatur cafeue omnla quolliam cft contra
rtu<3:fcd" app'!t1tus pur incUnot:cllgatur ae ca(eue."t.men~
allln pccndtn.JJ$.tnediocrltcrfalitlla:parce ta~en at vfua ci9~
crt.:tfa-f-creula vald:tel1lpoteqllo carllesnOn comeduntur
btodlum ctceru11l angll41rlrer: f(d fubllant/a blmlttaf: naIn
IIcet at dbus pulmoni:vtttdt.:a.c.pzop:lo:tiilq~ f"bftâtiavi~
ro(ablUs efl:tdctrco in eafu non COll lien It.et ita ~a.rr tntdlt~
satllrbe owua legumintbllat't far o:dd e&lm tacte alllt6da.e~
· ,llCd711ro:'t 11 I}mot codtaf mm oleo amt6d.tmt.recenter facto
couenteniiua ertt.1~ulte9 etiâ 0. fiante~farina OM fabiJ.fII/ll
"ct CUIIl farlnadcerum:et CU III ilmll,;Jahlto ,uc(l}aro Mperfo
bene conuenlent. plmtttantur cibMiil bc pafta 't compofitil:
'n qutbua tntrat eafws.~acere ru vtuMotu cum modidlTimo
dfeo:be quo fupla non iitConllentct. 18zodiumquoq; cau~
itum no multu.cocto:u. dl filUe ln eilfu couenils:fucc9 it cault
UIIl fic: COe:tOlct e~p"lTa fllbftâtia no btfcOllentt.€1Ro bifcoue~
ntunt crta alUi blete di modlco rfopl 't matozanc in I}reme:f,
i.ncftate œueanttlrmils;te.4r1~:0 fapotal1lcltt~ allti pareO:
flertdf a.ltqutbua amiSdalla:'!: cum acero bCCOCtlOnta pafTula.~
rumappofito modtco ctnamomt 'terod. ~t ettilln app~naf
'parct fucd arâc(f mo no at nimta at(fo(um no z,tfconuentet•.
€'~ntcrfruet9pjjte~J,lberlptnednfufe fWltldum arti ilmt~
sdale bulcea:'t fUlict:'t pafTule ane ilrmiU/s:'t quedilm grana~
ta bulda:uracja bllieta tl2e eftafla:a rdtquia eauidfi.eft pte~
,lpue apomte:qt11 bi~t 1iluer.qutnto eOlll(Jct tJ da:'l' gcner~t
srofTam ventoata ti in tertta 't quarta bt6eflioe:'t œvltoatas
que et ciagencrafJ,abetmala ,:pptlet.rlté ad artcrta6 pulmo~
·nte. ~'ttii plO relJula cp_In ~tbis tneadi méfa. non eft plurtb 9
tercuUs\'tldl1:fed futftciat buo:aut ad plu a tria:nol~ btuerfe tn
multli nature: n~ etbtucrfepparattonta:ql.f.vd ftntafTatavr
tU~ta.elt~ata. tn mas;ta conllentunt l1~alle ct afTata fero.
cr~tO r~ula ln po tu obferu~f "t fit perrlendl1s pot~G:d
·non multa fiatvntcll vtce blbitto.imo bebtte mifceatur cu~ d~
bo paue:u,:p vtce:fed frequentermagts pota.ndM5efllnda rc~
'6ula: (]1 no Il btbaf poil cenâ l'el bzandtum tran(acta'ytJa f?o:a
"d bllabua:yr aUq lIando tieri (ole!.!:ertla regula:quod in po
lU non btbah(tll mtdtUfrt{Jtdus:pcipue ln eftate t12e ma6IJt
.C\1.ulnatljJ 't magne flda.ft ideO uon b) InfrlstdarUn aqua vt
.sltqllfit:nâ ~ raIl tnfrlgidattonê aUqn hnmobtlltantllr tnltfa.
motus pectoda:pdpue e~tfllre allara u~tnra ad attra~ldultJ.
f)~ \lat bjbttuntu4mcdlocr, in l'tnofitilt';Outtli odo,tf,riJ.
mt
tn
, antiqua fubtilta.f.tntdij ,oIodG:\ld 0tbJ. ad p'3rlllfl butee \lU
"uahter mCltnata:~ ln t{!e ella.tta II'tt~tll CItlU aqlla t>eeoctto"
nia 3"cc:l~art plus 't mlnua fecundû "tui potmttâ 't COl1fuctlldt~
nCIII:qudnl(oc ma,:il1le (ft obferuilnda •.Ec/1 aliqllotlea II~!.J.
fuerlt boa:vt dHentltia ,Ôa.r.in feclido reglmints acu.te~.(O~
I11trl.):,:.CUI1l t>i~Ît.rl)ala IlBI1lq; Neta dbl vet potVr,:qIIC faim
Ill1lile con fil etlldtnt I1t:fecllrtot cft 1Il onmt rcmpote tuai f~tll
tattq. ea:quemdlolCft:a tn c:am fubito fiatmt1t:atlo:~ !Ittotii
bimttta.tur potua folilla aqlle e:rudectiul1l coae:Nco et 1]0C III
tempo:e fanttatta:qt Îll t~e paro):ifltlt
1Il torCi eft bUlllttl
~lIm.crj(lrca pa.ffionca Ilntmatcs IlHl):/1110 ftudlo ·ftudcudutll
dl:"t cum ra.ttoeca lIeaf:ct vlrtllofo. eoffderatione il b il1;têpc
rantta. palTtonum ta.tin niaUlIm:vt ire:furozis:trillitie:''tfcUI
citudlnta.1nallll1lcdtdnaatt cozreaione !tOlU acctdètiii ttlO~
.dlcllm pzofklt:neq; eO\1.téplaf ln rlllld:ltcq; mmfllrat Id: \1t !)t~
ccbat J~lllr.tl:rtio tecl(lli e:oI1lIllEto.):,:.tlii!:ufi I}mot ltlllltU 1c:~
.dUltt:illloe):tra rc:rmln.os Ilaturalesbcducunt.Gnde t>iccbat
J5ar. te.~tu e:Ol1utl a Ilegatt.e;tterllltniit enilll "cc 't nt iltât cc~~
pota ab ea:q fm nattlra.m cOllfiftentla.f t Il tin (ft ab cia ab
llinendn:fed ettii (): ':ppoftto ':pcurildfi: vt letc 't locllnde vllla~
tlfr:qltle):frcqlllttint1ucta letltiaetti'i no occurrente ca ufll:(S
e): ",poffto rartoia bifpontf copro a.d lete vtlleudU. ande t;t~
cwar :Sui.hl t>evtribue eozdts.c. v,.2!..eta.ndt frequcntla btfpC
nit fplrltullJ. ad fetitiii:'t trlftandi ad blfTolutloné 't trtllittom:
qlS bedarat:qz letandt freqllc:nttall\ bU9 cofcqllllnf. p:iIlUlt1!
cIl fonlncarto natllralia vlrtlllts.faSm1eft rartfieo rio fpirit'} q
tn letltta bilatlonc acq riMe «:Ofo:ta tione "CI'O Mmra lia vtr
tntts tria cOllfcqllllntur:quouun ql&odtibef cil caufa leUde:
p:tmlll1l.f.temperamentllllt.fpue.fct3l11 ml!ltlplica.tto gwcr~~
ttonte fllplo. tdquod t)tfTùllllwr.tertlum coftruatio ci9 !l btf~
foluttone. Bd rarifi.catiOtlclll nut fcqUif tacilttllslltoUtG fp~G
ad "!ltJII1.H1 eozpona p~rte.? 'fe.cr f~ adunfo creal/ila eOll~
trarlj0!"tC.t ~allflatrlllltlcpparatur CCltplla ad trlflitla,. et
ra ry.dC:lIl fit'Pt Ipfe e0!lcl!ldtt t~l finecapttllll:qtS III btfpofiti9. 11~
l~tltt~m p:oprer.f.trcqllelltlalll [crandt non il1lplhnlttrtfb~
tta:nlfi fOttla flnt letincontta:tilllle beblUa tmpzlll1fit.ft c~ cp
po~t~ e~ freqltelltta trtftalldi sequlrif Oifpo"tio:fl1l 'q uii be ~
bill ca trtftandt co:pue 1l1ll1tllll1 triftaf:'t non.poreft letari nUl
caufatodidiratia 't Idttiefnertt multil fozUs.(C 5uIIlmo crgo
,all~lo plOCUrl:t 3/11uftrlfTulla.b.fua e~pzopofito lJ.ludcre 't Ic:~
tarl:'t non ntmla tnt,nderceO~ltatlol1lbusetalldtcnt(fs oe te
~UallOn{5riltls.et p~otnde z,1~itrabbl morfes particlila. Vii'.
-':"Gitart a.laerta. 't eil tnfpicere bilatilta. nÎm n:'t loeudnt et tlt~
latat calolé natijr~lé.ft 11milttCl' cOi')it.lrC triflio. I:t eil infptee
rc:animâ 't œloté naturall coartat.et l)ec futf"iilnt ctrca CCIJ
'flUllmln re{;lInine f'~l'crf'i n" natl/ra lifi:drc~ quod fua. jJllU.
b.t>~ l11a~lme Ilttendere:quClIl Hi obfcrllantla. 6ebltt re~lminlil
aUquotlcatn biutllrniemo:blsfacit ad rcdlwtonem. ande
~libttad,m particula bi':lc t\a.bbt. j@,ui blIltllrnta e!:irltudt~
'liblla atfliStllttur fubti!t indl!)cltt eonffito.dcO:UI1l m,,!~j~
fufflcitild l!b~r\ltLollettiJ:llon tlfl til cftinftandu foHidi cilie
etla coadiuuanda cft natllra hl bebitLs tp-ibus di lcuibua qlJt~
bllf.1â mcdtetntt':be qlllb 9 ill pzocefTupalllo l'0ft fict mentl o•
cr tCtrca 'glf fcdi.1fi ptlndpalc:qt> \'erfatur ctrca rCl11orto ne
œllfarti blcte blfpolltlotS:(lIppOato qllod fllp:adietCi ca l}iSC
bt(pofitiOI1.i p:lndpalitcr pédcrc e.r con.tt"cntiill}ullljdlt~tlil
$lque e~ parttbut' capetls ad tpfllm pcctus 't puhnonelll cceu r
- Tenrtbua vtplurtmmlt alits buabll9 cauas be ,,(ntO fitilte .z:1~
pOUblJi' coartantlbue 'tc.opo:tet ptll11ft fllndl'lre Il1tentt('nc~
~llratluadreaipfIJIIlI11CllJb:îi lI1andana tripUCflll bi.uifanlo
~%tJ.1l0 quidiin I?abédo con dcra tioné ad Ipfum tlll~fj III at,,:
Tte:1: b~c illtitio pcrfidturhtbit:ertido materiâ ad oppofir6
'tfiftido materia fJaUtcr fler! Ilcquit etiii fozHbus "fq; il ci
ft"pefadelltiacotrcctatall1m wnimdo.~c:elllldo ad Ipran.
l11atcrlâ tn metnb:o mandanre e):tftcnté mlltc:l'lndo calll- Il'
multtpUccf:'t cam l'l!Jerendo "el qlh.. lIdo:'tf'i1Joltter e!lOwatl~
d(l.~crtto((lhfozt.'llldo IpfullI mcmInii ml!ild~lls:qm ct toI'
(oatficattone fcqlluIl tur tUila men to. queda:qm f{efouln,oW
l1Ieb:o vt "rcb:o pel' conll'l1jcl1te{1l\1,atll~ a.nlltllra tleputM
foe e~plliaont mra cO:P"'" fllpcrf~:t~ ctp.dltt 't no\1. OèlllJtr~
c01pua: ne 'V lllimcmblfi bebil&rwp,clls. "cl ~otntanper o'~
cultoameatlls fiettplTlla matertc e,.:puUIOtvblllOIl (Olte c
nells talca euacuatlollcG IIOlt elfldt:(cd vlrtutc btbllitata
eq>IJUllla a grallitatcmatcrlc lltll~ ,,1 (0 ta m.Meria; ():pelld !~
PlJrtem:lti qua llIMfrta..fUa. ~rolIItate facdiUS_ 1110ucbltHr'l~
ne per ,olato:llllu t1tf(~lG'jn pectlts 'tplllnrolJ ePtlt lI1o.gnll
etusparti,vpeUef. crP,bcUf(tio"'llt~p~lnel~a'c\T1l?abcr,.
"mu
°
1
!,,.
cu,
,:!:
mtclltton,m.
�tcntio perfictaf cil 0ictls:OPJ tlj a ttldcre ne permedlcinllnI fti
tntltionlJ.dral tp(um mlbdi redpllG fpln confo:riido:ne qtS
l'tical1lledallf~tn,ftrll p~e~olia.l:rlt i~tllr eOllcl1l,ns ftrllpus
influtt miidaa redpiat 't reccptll nij noccat:~ LpfUll! reccptllJ
vt illfra. ~. tndll9rOr.~.iI.f~rupl. Violati: f~rupl t't lluabll6
c.tpellaf (tllflbtUtcrvdillfenflbifr a mêblo:aUttl... elt1 .v~ dtco~
radidbus:aii.lt.nqllarû bustolTc:falulC:ttfopt:-; ae(tofe: aft.
tJulIlla fni~l medt.codi no iuduccrcf Ipfllln lIlib1Û. rCClpris ad
~.i.v.mt(.da rLficttur't a r"matlsctl~r ellm CllbcblG ct nllccnm~
fui lliuuralt Olfl'ofitioncm:'l cmn Qts !ntelUtonibua hnplc~
fcata:an.parCi.p ouabUtlVlciblls •.et Il l'ral 1l1lqli VIIO 1l1lqilfal
batur torCi regtme cir<~a ptitna c\lllfam PllIlcipaUffunâ :noru::
tero ad tall.dtllltittrme mllgio "aleblt.~uontal1l tnter medi~
'nlri. crj(irca aUoa t>uaa e~a !.ILfursut aUe t'lue intcIHi.oltcs.
clnaa't eOlpoza:vt dt~t Suic'Mterrit Qabtndc funt p:opOltlo;
ttna ad VtSOl.âltii O:ol1laci Oi~cftiuii: qt p:optcr 1111 perfecttOnl
ncs:qllt nOll copzeQcndllllf nUl c~ ~~pertl11clltô;dicrBo c~~,c~
c1us ma~l1nc l1lulttpUca~ur ~(ncratto ",elltotltQ.tLs:l't.~lii·t(r
ria.f.plurea c"nfcqucrla.~.(\t6ca qt5 magie IlilIatllluln. cr et
tif tr1Ut>ltu tmlo 'tquito.c.ptilllls:.aUa ad rcfoLuri.oni v~po
idcm fcntlcba t q narta pWlII.c.p21mo:\lbj \'olUit non eITc !lan
rllm 't vcntollta ti a ia m ~cncratotum 't coartallttuin 'tc. t! ir::
dum ful'cr vnam I11cdicin a111 UlI1I N,:it•.ft <lItll I}oe lion f(tSlll
ca tsluar p:hnu ad t>lucrt~,Hil11J.aterlii Illlente l's I1ngula ote fi
\'nam medlcatloneJtl CIl11t. \l1U\.libt Ilandilln cft mcd/dll a.:lln~
fiant (rlcatiota pedu 'tcruriu:fi etLa bis Iij.Qebd.,mada fim~nt
moïl\. Vila mCltlcattone 1tl,dicinaa permuta:qllonlnm ablpo
loUollca prou cCi aqlla o,coe.camOl11 mc:fti,lldos~ rO!tf111Ilri~
qllod COll (ncmm cil no fit l'amo:'t VII iCllt~ c~:PO:I:~c•.ft ad~
fII:'t buglolTc dTercolluclI iis. 4Iaïl\cret l'Cflto(.1tIon ca accc
debat anfis qlla rto cpn ti.alla IlL c~ura III: q na varie med !du c
lnterdfi fpMuUa:qli alia no fufflCcrellt lculotn ad otllcrredulIl
ctla ad cadé tJ)tiriont fUllt Olllcrfe m gradCi:\lnde foue aUqua
, I:.t aml'uua vakretqtS ilL cafu arbttraf cOlUlcntlciffunu pec~
cat~ m~tcrta fubtUt 't UQlta tlU~blJl bil1ltITu.'I rupto:itspoft a ..
l'arstpfnrfi crtrliludabtllotaltera.f~ ifte e~fi.obfcrllef 1\.0 fo~
rea in ,afu foUtts fier!. 't !indUbua:\'t clisaf qtJ ettall1. laudautt
lUIIt tn alterlltillta 't btgefttuls:f.:d ctlalllill euacuatlIIiG " COtt
mcf.oe cura. bolods Ocntillm be mcnte .6at'.vt.f. fiat rUpto~
fo:tattuia:cum 1~ls er{;o f~rupta fup:afcrtptls conuellicnter
rtulI~tn ,,~anll.f.telJ.CI~do l;t.llcUln:~ ponen.do ht radiçe palme
~rtt biSJcfta.lI1atcrla.cr $lIacdlt (1 tit a lia irétlo:q crit nd cua.
pa.rteoomclliea dua t'lt~tre.f.",cl rilltf}rc(ctSm c;r 1111119 effet
cllalloni materte t>igcfte:pzo qun CliO cllarlone pOliO l'nom rc
nbom~lLa blle:qnl in I}oc oillcrllllÇ) fpera.ri ego tlL IlOC cafn ma.
.SlIlam.jJntali cuacuattonCllollConuclllunt labot/ofe mllltft
61ta \1ttlirafc!tl.ft Il tlllld nOIl efret fufftcila vdIc(-Jto:il1 polfet
c~foluClJ.tta:tIl5 qz matcrfa befc noneO: lIlultfi. l'caftcns cCjo~
accipt~c pcdc mHut coqllalTi1to:dupcrpot~t paIlHe mllnU9",t
nt:tulIl quia. talta foluentia ad lntlilmïltioné bcdlld'it:qll( tJL~
fup:a:quod fi nonfllff"mtacclpial~tllr ciit~lrtdcs abfctfIs ca.
flQltlatlo:~t fllptadiafi in cMu t.llo cllltlultultL \1crell da. \;1J
pttibll9 utis:'t CI1nt. fermento ht.fufo in îI ccto f01tlffimo bcij.c
ergo'fI e-=Qlbcntur mcdidlla~vt IIlfra:!].' .agarlci troc/(ca tt'S.t.
v.tntundatnr tll o,thndlelllmplidtct quts betontwct buslo:
Ulilla~atts:tandl reduclltur di \1l.dleanacardtn~ hll1Liltçria
fe:afi.qllod luffidt." faeta ewffionç poft.MI,ozno addaf bra~
Bpta oebttçe~tilloni:'t fic pOllatllr \'t fUP!Il.€'0lO: cre IllltCI1J.
cfltl]oltconia·5.j .t>/affe.,.;. v. vcL{f.1IlIf.'t fia.t potlo. cr1~otdt
Ittttcriil nOn cft tUtUIIl ntfI tll timoz.e p!CfocarlolHe cfi. fotttb 9:
tii fowficarifollltlll(i 't blmlnul afamofltHm/a oocrolib9 PI1~
lrno lJ.e~ flmpUcitcr mlere cft reButa re. a:ôtra qIlOs.b. 11) e
tribus md~ pl,itlds tlIuftrlfflmefu,; bomtnatlonta:qllj factu::
fucfacite~damattoll~lIt.cllm bt~lt ht.c.Oecatarro. et (unte~
nol~ts fupple medicia:qllt 'l N1JeO:toncm Ipflus ct tnuILdlfi'll . tatent 't bUflcnltatl mat0teml'djmtno:Uolutlollla nnturc lon
tiontm adm ilt.lfl:rant 1]lltufinodi 'tc.et dl qîi~ ca ufa,f.ptOl}i . ga c~perfC1ltta cO~Il.:mtrun MS t ttla pla ((retin,founa plU Il~
lata 'tfotte m\l~tscouelltrttcrl]lbcaf ptUlIle vtinf!a.l~.~i111l
buto filJ~uG tllQOC modo conlltcnttc multipUcatiotH9 'l cum"
larum Oc agarlco.::).if. ".plllularU aITatterct.~. \'.filJt. \'11,1;t Il
~tlonis tpfills.f.matcrie cMarra lts:'t btlnde Otfruprlonla VI!
\1tdccmf bcbtlee in foluendo Ioeoptuularu afTa\,eret:pot po~
./~IJ~r;nrla.t.flll~US malotis. $it ergo ftudb,m addlt ipfc er~a.
,li cquaUs botls.ptllulartl be \!cruna(;l19.ftrcclpiGlltllr Cllm
~c poft co:.pottslldidtfic"tlonem:'t poO: (cdatio.~(m aglta~
aqlla mdUs:qol rcdperc mcdi~lUlafoluttuils laboltor, fol~
rlotus .J.bfClndatllr rdIduunt fllltUS dus.et ideo eUIIl in cafu
\lentes di vino fuiUmbiû fm quo(da allttquoe%\1t refert 13ab
hOIl nt rlmot te ptefocationl::" ma,thne e"m non. fum 911l pa::
br.qnl vlnu5 vlrtut:c fua mOllet ad co:. and, fimcdidna par'
roPfnto.t>tndttam lita ponenda lnfra J.oco fuo.€" IColll,plcrur
IlUtem. tntcnti~ ~c mino:ando nJatcrtam:que ln ~oc cMu dt
~c1pct venenolln1te tra~tbr virtlls mw/dllc "erfus C"t.'; fic '
CO/uu:ldcns edam Il \Ilatmil nenfucrit pcrtC(tc- I)lgdla:quo
affcrct!l0cum(nt6:'rc.rI~lbcllrur r;,OZil con uen/md "ob(crul
tllr1que.obfp'lIlul bcbent lIled/dnls f"'ut/hle -'J'ho lallottuo
hl,n11lll OIJ fiat PeJlll.ildnll eU\J.aaattO:" .Ip(.t III tempo:c a~~rc
~:a COt1l1entcntl la IIda blUffill1l1m clllallil tlIlU," c,t l1qlUI Oz
Sarctllr:tlllJdlnatllrll ~rauatafl(lntc .pfa mnccrta flu,tlblU
.cum modtc05uccl]art Vllllltleo'tc pzopter mlltoZCI1l abllcrfl;
lin tda.·l)ublfl. effet nctn multa. quiirlt>J.tc flucreud mib:a an.
nem.e~l?tbeatur pzandtll!1l1cuc:'t ob(eruentur qllc obfcrllan.
~-::;tui.l:Sd cuttBdum igttur QOc futLJrum p:obabtle nocunu:n
dafllltt hll}ls pt.f.tuable non e.teat\ld amm Jtlulrullbcrufll
rii (iOuent~a dl ipfam fcpc lldllo1are:ll tfi (OltC q: bonltate re~
ncqs occupcmr tll audtitifa 'tcJcqumtl noctc fumarur confe~
mlldsl'~ol]i.b,rcturtpfiusgç.luratto.cr lnlnlls~tla'!.' mC011.
cUO!\'t infra. ..~••mttrlda.tl.~. ilif. brilb\llJlofart.;.t1.l1Ilf.fllmjl~
uellirettillcm matcrta m cuacuarc tndlgdlam q lia alla ~Jt(rt9
tur per.\lj.bot\l~ \lnte p:and'Imt flltllrlllll.fta ante ptandtli
blfpoflfionls:\lt g, fi tITctgroffa;vcMf,o(a:aut caMa fnbtilis
l'cr I?otas (umcrctur dl!ftcrc lallatiuu:vt Infra eITet conucntls
trn.tJtbita:cumtpfIl taUs pcrmancns non.fit I1lUltllln (lIa(UIl~
~ .melr.ro. â.ij.plllucria succl>arl.~. j.cu tmobu9 vltdits PIIO~ .
tto~t rcfIftcIls.9llde nOIl tOt:Il'~ talla (unt aptil fcqul nom
menu ad euaeuatlonclnl>utua materie illdt~dlt ficllt a Ircr~9
ru," 't aqua ~"octtonta furfllrts 'tOtdei:'t camomille p\lrfi:'t
m~mc. ~crftdtur aute Qc((uacllatlo minolatllla: Il femel i
modtco (aUa mt(cM fiat dFfterc.cr ft
vd fimtle!tl purlliJ.
I)tb4omadll fUl1lan.tJlr. ~.pIJllllarllm vt Infra. ·~.pllllllanllll
ttonem lalldofterl ad mtnua.ble ln anno.f.in fine febtllarj/:e!:
atra\!erct pofltarum al> E.lllceli. pum('\. tcrtit.c. 6cneralt.cult1.
in.l\lt.e angulli\'r pteUenlatur Ill! tipl,alqllo acddena ,pba.bilt
Itl\ll.t~r'a\tl eua.cua.rc v,Cll!ll1~lIa pareea ouaa pt~lularllltl dcfan.
Ccr natlllll cft euenlre,ft flccomplctll dt tntcll~io cuacllatlots
StlJlllrU\tl:Il(Jïlrld (NClfcau nua.partem m~dLa\tl:cum melle
matertect ccrebzo.crjJ~ erso (of-:qulter In1]erldo (eutentle
rot,ato fiat pa.fta.. €~audo tameu \lt fiant IlllC 0110· ~.'t rcci~
ID efue (llpta aJlegate cCi bt~lt. 6 1crgo Ilud ili circa ,pbibtdo
Ptantllr tn blJllb9 ptllllite grofTt0 pon: cena nt per ouas 1]olas
ni flllpla poil cozpozts mudtficati~nf:\1t abfdnelaf rcf1duu~
\tel tres lUtte fomnum:q uontâ QO cmodo liet IIldto~ cuacu~tto'
flll~ua clua 'tc. ]Jam fu"edit tnteurto ad fillendii Ipfum tluPi:
que tameK IlLtentlo \1bl eITet tillloz:\lt Netu cft l'ltUG:ne matc~
Ct IJlcmbtia. an.dc tb:tt aafIa ln fute affot.t!um a captt! "ce
rta fluent:! rcpcret ad p:ofundfi p~ctozt9:awt per cli fic tluefltl
rtblo 'tel:tremitatibllS Q~m;.trt \'oluerts pUMas tn. qU$lt'ta~
"cret noblltu 't ntccfTarlam opcratlonfi bdlrllct/(lcclTct f\lel cS
lClhil!JlLàtl illfotmG. l'cft ccnlnt.:t ante fo\tlllum mtntftra.ea:=
tn.titto iJ. pttndplO eUa no (uacuata mllterla b4bicla in a pplt
cle." pofuit fniam ctta~ pal1la(ccll.us in fuia a.ffo:if.'tc.cr "Ir
.cartolte p;.o1]lbellttu vtidlfefl fit. ro .Ioco ,ppdo,.r t( ir~a tli
ca {ntlttone.".que cft equatio 11later!e ponttur regulilt jJn ade~
appttcatfonll>odi rcpercllticl)tiu dt Qa bcndua o:clo.(. \lt inct
qllauone I?mot IIlatcrtc 't fi fit frf(;tda.:no tIi copctunt ad t>lge::
l'ta mus pdus a bcbiUblls:bdndc ad fo:tioza fm. gradu aCCe~
fltonUJlbtiUatla ,na.m e~ qlloma.tcrta. dl fubttUs 't Uqda Cl \11
,:tamua.tblctergo fi tn I"troltl' teçtl fumatur.s.,.boltarrncnt
tcr~ustntclJdaf fubtUiatto't t>tulfio fiet côfcquitcr tl~,.:ibiJto~
dcctt:cll.n.tn 1]oc JtIlrabllc:"t ol€' (enttllnt ~lIctOtC! 1:mciPJle
~ r~c l1J.agis a.pta noccre.1~~o bt{ÇeO:tonc ~rgo "utua mBtertc
~era,bcflm.pljdbus.c.pJ,op:lo Deluto armcllo.1Ra 110 tantli
fi01~llt!,lfitquecquaJtter ,aldadijt:At rcmtlfc It tnfptIT~nt:qtS
cofert fIO:(n.do:v~qtS e~cal'fte btf~cndlt Il(t pcct9:fcd ~tt~ ma d
c~ PS)t per mcdtdll li rcmtfTe ca Ii.dttatta 'tf}:tpdcam:na I? O:i~
mdau4atinc01]oztatlone anl}~lttua:jta vtbl~erlt.ft qUI n6
ft14tatlmedtdnc aduna.tls a.dtlllltci parttb'1 ma.!erl~ rcddef
fa cOllftantiot 't minus flllpbtlts:1 tame!}. obedlCntiO! cnt
.ulliJntur I>ac m.cdtdlla Il 1I11q, tlluantllr aItq ua a (hM cr~ ibç~
fp(ccllm \'tno fubttltffimo parumllmpl~ato.13Uqut tami d~
rtl,tt c~putfIlle ad e~pdlendllm.:qula fiet obi«tu~ ~pulfluc
fllellt,~ dus acdcatl e~Qtblt di fl!zupo VIOler;
~lic i!Jtcm
lheUIIIJ ptOPOltiona.tumlcren I1k(9«d~r~n:qtS ., ~q;ta
~ollfl.,o.lPiltICl~~rJJ4t.
$ ~
"n
cr
ma
!t
m
:ad
�,
-
' ~on(ilium.itttiiil.' .
J'
tlon ~\1t sa liqui e~l?fbt1lt g\'lI'~G l'f /ill ata f1:/ptica :que 111 ~afll Il 0
laudo:'lllolltal1t mefuc itullnl caroni l.\tcafibusqlllbufdaj
tlt:rir fufpectll!11 elfe a dm III tftrare ga J'6a J'tfina ta:quOtUl11 pH~
1II11S cl1,thllN 't fllfpttto catarrt:1d peclus 't pliimontllt tlllc~e
confucti.et i<1cltl "lfu9 cft fCllrire bomlnlls ~Uic.p21I11a tertt'.
c.be Cltll "n {bllG vnillcrfa UbllS cllrarionie:hco;t 6entUi9 qllo~
dam fuo modo "iflls fit glo(al'c tctttll1llllagla ad parres aU~.
1~erficttllJ' etbm I}ectntcntto fi tmeantlll' in o~e pllllllc:"tlf1.
fra.·~.acad(:fllcd Pl!poqlltftidoe:k\n.;. l'.mlrre:fuccl U~ul':.!-~
tte:aiJ.?if.t>:a6a Ganti.?I.mifceclllIt l1111etUil.ginc pfib/: fiat
fo:mule in (otma luphlo111m.:\'alet ad I?anc tntellttOIlCI11 t>l!a~
~odlon:'t cftfottI1l9:fI~d tlonn('ltcll\1t meUe "t \10111tt 6Elf.m (e~
pthno.:r. tracratll:fcd CUllt \1lnO cocto:nmlt clint lI1ellc (lIbtt~
Ilat l11(J.tertal11. 'Wlam bt~it 6a r. €;dl1lue.cnim quod (ubtilia~
tluc "1J'tutiS cft I11d.&(allcrc istturopoltct id tl~lIc.tm~n l~ccf1.
dit fllbtilcs ca ta rros 'tc. jJdcl1l ftllflt !l)e(ue III blftlllcttOIl c
qlllllra in: COIlfcctiollC t>la lecur:'t cft blacodlon (ec\lndû .6ar.
'tfoHille co eft a.d câdem Intcnttolltm:ft fumlltllr plllllla l'JI lu
larllm ad 0111l1e9l11o~bos catorrlqllas ponlt m.::flle ln Nftln
ctiolte ptop1lEl. €;ill1ll1tel' operattlJ' Il c:rl;ibcatur.;.I. bNoU~
banl:'t p:cflata,i l,oc ((1I\3ulurc IlI1Iamcnt\ll1l quia et! notabt
Jiter rectllic.1tut1l.Er1~cr ca.eriam que Olferlllltllr t~teri9 po::
tcft ctia I>u Intcutio perfid:"tc~elll ptt. gnltta. ~. (anda 10:tl;
albowm: 't rubcoHlI11:a n.;. v.coftl: nls-dlc:totrcfa (tc infllfe hl
'!ceto fOtti.lTtmo:ofi.;.l.pomtntul' OI1lI1'~ hl pecta Iinf:'t te~ea~
tur pcci.a ad nnree:l,allc ca m1el1l in.tention cm perfictt fi (all~
,:larad?a combHratur ~ ponatur hl aato elltll Ilfodlco tl?url~
.nfpergatltr carbonlbIlG:'t fiat inde (1Ifl'lIll1tgatio. cr~olfcnt
III1/tra. a lia "tc poni Il d t,.mcl nten tion (111:(cd Ifta \'t dcctioHJ
fi!! pna fufflCiant. ([/talla cOll1plet'lln.tcnttone 'tfactfs eun ~
clla.tl"nlblls cr.\lijs comm IIl1lbll~.ia III fllccedlt Intfll tlo t>e CliO.
<nattollc matcrie:que rWlan fit in ccrcbzo pel' eltll1l1.ctoda.v~
p:ta:mathnc per n.arcs:qucell(JcllotioetlI111J crlt qucdam t)f~ ,
u~rf[o bcfiu'tlIS a "1113 pcctoûs.cr1~erfidtur allwn licc lutcn.
, l>cnd 0 per n(\.\(9.
. '"r fnfl·o.1\·.aquc
me!.
tto Clint tracto:to fra,
- . '
3 if l ' lb' t Ilquc "tolarmn:'t 1I1alOlane: <i:1.;.t.".ml(ce.
iÎti fi~latulli~~ ~Il: fottllle:!,?: .f".('(., foliolUlI1 blttts:e~ r.lctl.clIIII
due.tlepurarlfacta. rcfidcllttn.,.lf.aquc 1l1l1101Elnc. ct vl~la::
rurn:nii. 3.t.l1llfce.ft Il bElrdllr.; •.".nlgc\k:cffct (0:tIU9:'t fl ad
derctllr.;. ".radieta ddamlnlslll In(lIflone Netl fucd:(rlt llJa~
gt9Ctftca~:fcd \11111tUnt IllnH/lat:'!: I?cc fufflclan~ ([~llecedlt
erBo ta meua cua ta 111 Meria. Pl(' 1111'1 (;na pa rte \'(duc fi 0.d lrc~
(olutioIJcl~ c,riecariolUI1l '!: confoztMtoné ecrebû at tlccctTart?
\1(ua balncodi Illlner\lUu\lt:quc terme bnr:"e( balner}. faera "t
(otU\3itllr ab 1arÎ.):,ritij.ploblematllln p:oblelllote"ltimo que
facrabtcul1tllr:qlllaperocclllt\l. 't I1Ô I1ltltlifclla fenfut p:inci~
pta opera tlf:'t fi c511cnlfitq e~et9 magte COllWiulIt. ([1~to
,bcdaratlocl6itur bllficultatt91loto p:tIllO cp in cafu "11Iot no
reperto ab aUqblls iUul1rifi auct\J:G t>tftlllctc 't c;tqull1te pont
balnell ta lIa,v irtfis i lluattllls.:allt.1 fi. pllmo. cali.fcfi.if.bOC.
lf.c.p1I(f.bt,:tt qdii \lerba:e~qbll9CoUigt pôt:qJ balncal1llllera
lIahtcafu.pficlût 't fpâUterN:rir.ft nltrofe qutdctlt 't (alf"a.
pltibuS't pectod aIl;tlltum pb~r: q mG terlae rcci 12e folet 'te. ai
dcbaUt Innllere:g.> arec:g.> fcr,:ee:'t (aI(dllucnt III esrjtlldillt~
bus:que flint e;t frtgtdltarc:l?tllltidltare:'t bolo:ibu9 arttculo
rUllt:'t podal3rc:'tafmat!:'tc.be flll(lIrds 11ullam mentlo 1t(1ll
fadcndo.([11!10ta ~iir quM ta.lia baIn ea:qlJc (unt actu caUda
(unt taUter caUda ~ttcipattoc min ereflllfllree : ~oc notatCi cil:
t>e mC',lt~ 1:I.rl.tnltbcllo he p!optietattbus c1c\Ilcnto:ulll: \lbt
in uefttg'an91caufa11l caltdlta.ti9 tallllm aquarlll11 bi'tit,contra.
7,;)ctno crttfi:'t alios aHtlqllo9:cp cauCa cft que btcta ell:q1tl (ul
fu~ dllnfta ,?mabllc, 'lC.'t Ibl p~n1fplll1'a cfSrcgla.. et ca.ndcll~
(IlIa nt volmt i,:)tluadatol.'t:thif. ptobleumlltllm ,pplclIIltate
~vtir.a.d fi"l.([S!lppOno'~fir:q8 oésmaterle mineraies fiunt,
f\ll fniam 11.lc" 11111 fta rlllll C't blloblls plindpij 6:.,,\1 clfccttue '!:
tang, patre "t e~fllifure;'talio p:tndpio pafTülO tâg, e;t 111 a tre:
\'t C;t arglto ."Iuo:"t ~tta occlaraui.t ï?l1~ddato:.~,.p~oblcl~
ma tri ,pblcumate. "itt·'t (ullndfi ".:tria 1}II:rttOllè eOlU 't varia
btgeftlonllllasia 'ttntf1U~ pcrfccta fit oll\crfo~ metllllo~ gfia.
tlo perfccro:fi magie 't tnllt 9 ~~uto:fi.ft plolnde blcebat ~l~.
bcr.ala.manuG'ln fuo ({n~ula.rl tractatll he 111 tn,eraIibus:q u Oct
gfialtter "cru ell he oi \IIcra Uo:cr 'pptcr fUIfttrcQ fllbftâtiâ :qua
babct:alhtd I?abet acuttattS!QJ fapO!,ctu9 bCclarat:na; 1; lioC
minime"tdeaf ht f1:agno '!: pUibo:tn lJl.1?ls P:Obatllrtde; dfe:
ql aqlla:ql~c hiu currlt:"etftat hl fftlldtl't fcrrd0 "el ftsgndG
elflcltllr tntdttnow11lfille "tfcerutn e,tcoûatlua.e't "oc etlallt
o!W;c~ C9;UI1J IlUqllid l?abitacuttiltt0.€$UPPOIlO l'lte:rhIG
°
"t colli~it oel1lent~ l))eflle;c.,vptfO bl afmatc:ct cotte'l' alio~
rUm (l,uctotu.Q1 qui oQanf I11ctalhca. 't mtl1cralia: 'I qut "wnf
Odole f!lIftlnG t>lfpollutur ~h1,caf\l1ll {n I?altc blfpofitionem:et
nO' J'pter aUnd nlfi lm deuatl one "apo:f1\1. t>ictis ITIctalid9 Q
"cl .pp:ïetatequaJant l'e( 11lalHfef~a queUta!:e "t ficdtatc ad
Itt CII1 b:a. an l? cltt~ attractt noccn t bietta mCUl bliG. f[ f~ l>i!3
itll fuppolltls ad p:opofitulIll1oftrullll·Uolqllen.do: ~tco q~
cOnlulla:ca I?ae btfpofitiOllc oc oUftCIIlrate an,bditus ClInt Ol~
Cta. eâ,flu~uG matcrtc ca.tarralts: nô tll1 "fum bictolii balnco~
ntntefftnea:dTariu: ÎlI1I!lO lIe~ cil c6uwlm@"p'lhlloquidé:
qm qlloddl~ talc pcreuapotattonel11 ctOdNé I1lctOl!tCOllll1l
et fulfllria in quolibet taU balnco tlllpllci e,tîitls: \'t (upla plO
biltlll11 cft:eftaptulIlllocerellléb:ts alll,dttuG.0wmdo q: ft
aliquoli clt conucniCllG m>l;til1lc cêt parttctpasmlllcra, (alfa
et enCil vt t>!ctlll11 elta ({ctale balneunteet calefactlue natu~
re oCCllrren9 cereblofatla t~perato ill aedul\) 't I11l1ltum pa(~
fibilt .ppt~r rarÎt:ntcm te:rtllrc: "t olet« cft (llpta Il atû cffet pcf
duccre lhi nocu\I1ita: oc qulbu9 bictllln cft (llpta oc acre calt'do. ~crtto qll1 tltccafu9 WIIHllijs 1etlls relIIedi/9 potell rc;
moucr!."el pfcrllart.etlaln aw:dcrcad "ululiltodiballt(;I1Il,O
anc Itt\lglto fit otferllllillc nature 1It('l:rÎme ln co:podbll9 tldl>
C\lUa 't con(uctÎo "ti ozdinoto m5 r~\I1illi9a'ii .pptcr Incoll'flletlldlllWl ad aerem rC(5iolltl.': 't 1I11!tartonê tmt:rime hl rott~
bUG et Iutia:'t rdiqs occufcntlbu9 ."arifs ct btllcrllG itillcrlb?
ptobablllt,erfcqretllr inde magl9 in "irtlltc altcrMio 11' tnde
tuuamet1tfi p-ctpcrctllr .1Iftud rfi fit ploba.bllc 111otlu{i:fcd ma.
gis elflca:r crt qt> t>lctfi cil:: qr11ll0ccrct (ua calicllta~c \'Irtulllt~
t>IITolutillll 't a "apotib119 "r (upta. _et cr ,?oc (olll~ potdl ad
te:r. 'Slu:r."if.co1ll~'t.c.ij.CIII,1l t)t~lr.t:t quando IIll11lJes calefa
ctlonc ccrcb:t:calefac Iplll (me tlmOte. jlltclll(5atllr fLfuerit
Illp(U6 Jnllltt1 ad frigtdfi Cllll1 cochtiolli,bua \'1: (lIp:a:'t fi'aUqn
\'t~um dl balllea !?l1lu(rnodllauda ri: bico I~oc "erlficil rt bebe~
rc III catarrl~ grolll9 C1\1ll1ap(1I eomplc;tionÎa ecrcb11 multlltlt
a.d frlgtdul11!'t Inco:po:ibu91lÔ ficrarc te.ttl!r~:'t no Ilc bellCIJ.
tlS:'t h~ qulbll9 n~ côiu,!gltur btfpollrio bllflcllitati9 alll~dt~
tus."tlp(a etpcrtet:a copcrtfi dl.ft e!30 bl109 "Idl fc"olarcg
~oca\l.no!qtll ad condem lntelltionl Occurrerllnt balnds cU
ch'clIllflalltifs etlii minus btfcollclllcnttblls "fui balneOltv. ci
tli 1t~IlCi cl1.in~c (CCUtU iUllamétii . .r1~0I1rc1lJO fi IlUqfi ln db
care'berCapjed~ft!lla~tol1e aquc potcntialttcr clllide (lIpcr
caput.tJlCO di bno :B1It.c.allcIJato cfi ~c balncÎ9 IOClulrur: 'l'
poc ticri potTct artlticia.liW'.ct m \lIJi~ "tl liter: quonlii equale
"idctur etTc fi (nerlt natnra aut hl!JCllto.(.tlll~oc aliqd !?o:um
apponaf ~altill ds pOllaf:ficut ftan(agrl(1:a.ut Iieut bace la\l~
1'1 'te. ({cutip(e t)tcit:-z: l\ll~oc pofl'ellt iponUida: III qulb~il nO
eITet "irtllG (ulfurle nô minus ln cn(1l "alêtll:'l. !?ecq,tu ~d
~al1c httcnUonê fllffldi'it:nâ tlec(arllto '1'11 Olt c\ll1uet1tantm O
op~ labo:are ad que bc I~,"ôi baIneisfTtaccedcndu.([~IICCe '
dit alla tntentio t>e confo:tattollc ccreb:t:p10 qua. adilllplldiJ.
p:lmo laudo fieri,fllCcullltn fUp1a. c5ndITurii COlona lem ct (3'gltalcl1l captti apponéd" di rcbue arol1latic(s paru; ad caU
dft 'tallqllal'rlllasts a<l accu bedina.l1ttbue.andepotellfferi
fa CClltIl9:"t in.fr:.l"~ •vern Ids.;. if .~artofi.t1I ade.an.;. il.co:a.~
10m~l~ rll.(o"~aloUll1lcttritlo:lmt '!: rofa.ail.;.". pulueri;itllr
(ubttltter'!: mlf..p fa. cculo.4['1ad Intcllttoncm \1; fi !lat OdOl iJ ,
Illentfi faclendo pomû ccrell\l1 tcntdol\1. matUl:vt.ifra. ~.oU~
bani:maftids:coftt:l,1arioll.afi.;.f. rofa 1'1Im:(onda 101115 citrl:
(em(nls ROlU nenlifarfs.aÎ1.;.v.lalldant.=).if.amb:ca. \'. t11~J
fd.~ra.l.cllm ccra 'lIS flllfldt fiat POlllullt.t!ifalct ct/aJl1 a,Li ,o~
fOtMtionem 't a Uqualé c;tkeatlonê 't ad I}a btlltlllldllltl rcfoW
tlonent vapolum:fi finguIal?cb<lolllada fiat lodo caplti~ CII~
U1:iu/o rnedlocrlterfottl:noll tamt refracto (u aqua:ponicfO
fpccieG hl peclaa.b bullÎcndll; tribll9 "cl 'lultrl.lo: ballitlonl'.
bush" codé Il:r!u!o oe fimlIlbl/oq potTta (unt ln (a cculo.(J:'BcJ
~anc lntentl.ont valet:aponaf ad Inrra allrcslllodICUl11 'lan'
fufu(e/n oleo teptdo ctllnol1lUlc:tlt quo fuertt mfl/fa ambla •.
=).f.ht bU~lbllS "nC{fs Old:'t l,cc fllificiatlta~ ',ane flltelltlollé.
e't ~16 fUllt compleretlltel1tiones omnce:,,'ddfcd CI~ca \1le~
blllm mand.ms 'tc. «rtrOll(eqmntcr rc.!lat II1t~ntlo clrea. mlbw\l1. rcdplêg:q ctiam bipartir'l dl. ,n a ~ Ir:! fil '" If a 111 a tcrl~
flqua cfttn mêblo rccepta:uUil ad tp(UItl mcb:u (ollfOltilll do:nc materta lcdaf:'!: materla nO' reclplat·~1Ihin ergo irltl O
pcrficlf fhl Il te aUqllalt6rallttatc pcctOlts ft:lIlcndo f~wp\lln,
"t infra:!,\' .(I!wpl be tui~~le:f!lIIP~ ~e liqulritta:'t lIIeUc rO.
Uii.§.v.aquarfi captl.vc.~.tj.bllst('lflc."t.'t Il etQibmtur (\lm
Qqua5Ilccl(atilloblfcoltllentrct.~EtfTpl; pot fiert (rtllpllil
mll~lllraItG:l't t"frr}.;~.pulpc ((btf}é. ~,t.ltqlllri tie I\II11HW':
,
cl'lpillodiUe•
et
�~dpfUo2liuMfi. ~.f." .tnGSGGGlltf:(cmln(g mllu.c:afi.~.i.lnfun.
dantur bt aqua. plullialt caUdIl;quod fuff/dt t)imlttatllr t)le ac
nocte;bdn.de buUtant lelttoljJllC \lfq; ad COuflllllpttoncm me~
dletatta.P«llde facta collafurll adde c~ pettldift1:'t ;lIce~ar"
"ntus coctC<)llodfufi'iClt:'t fiat f\!lupua t)cbltc fubltantic:'t fi.
hliltur eUln aqua eaptlLotûue.€'1~~o one aift 1] uilla Jllate
rlc:qn p fputli nô fufflcliur edu,ercf:,,~ fliftat ptllldc:\lt hJ.fr~
~ .ajJartct troctfc~tl:;eplt"tl1lt afi.'t c;teta eli o,dmdle fiat ptt
IU.le:t,asftn6ufrlalldautf$cr.c•.ppdo •.!:t be dfdibl~it ?la.
Uif.cott.c. ",p:to. tatS bâdfi: dt bc eta bi0lllltter hJ.ltJefe:'t \1tdit
Plures patimres cQualefcer~.€"11ldt 11(1 elndem tltt,",tlo"e~
fi fiat loc~ e):comefTatioue pafTularU abfCll ofTtbue:'t f(llllgre~
ct lott:'t cli mdluollato:fllfftdentcr bulliant ad bebitilllt "cco
c:rtonem.€, Et fftls credo crit fllffldenter flltiffiICtum bimltten
do foutom:qlletn cafu no fultt luccrTarla.$tctlam lierettllfi~
<tlo fupcr pec~ua c,t: buabus partibus old amilitialaru t'IIL.et
"na parte olet be ltUo:'t vn~ parte ol..:t camol1lilltnt:rum cro~
,(0 mhto eritconuentClls:'!: non Udiofulll r'medlUm.ad flllo
Placet inunctto:poteft fiert becoetiolaUquarum rerU5 fubtilia~
tlum'!: calefllclell.tlum IClllter:yt camomille fcnllgrc.cum mo~
dtco matolilne:'t cllm pannis tnfufIsittl)ccocrtoc calidls.Et
fiatfornentauo peetoli:'!: tnllatalt rcfolutloné \1apozil5't \llto
firatul1t nocétill.Et di clf.té rellted.la fattfftct conuen Icn ter tIll
tltillatloni percepte tn fpacuUe.ftfl addatur Inulletlonf parei
clet t)c fplca. fup:Mplltulas fOltjUS operabltllr.cr«:trca alias
tntentionellt bccolltOtta.tione valet fill{Jufr.fI fiatpu1Ule i fou
tnaplpera.te:l>eqllo \1taturfupcrdbar(fa fuia!\!t Infra. ~.lt~
qulrjtt~ rafe:capiUh'c.uô muflJt.afi.;.lj. cittamond:antfl an.
.3.t.croct.~.t.plltmol1ia \1ulpla bUi~el1tcrc):tccatl:'t l'tilla lott
"infufI 111 aqlla fcablofe:~ cllpjl1te.~. "'.3I1ccl]arl ad pOltUS om
1JUl\ll tntf.Sicrlam t)e t'ulucre pulmonis"ulpia fumeretur
malle bJein ~bdomlilda drcitcr coc1ear .t.Cllnt \'00 6rano cro
cl:'tmodlco capUlIe.'!: ltqutrifle: qllontam ltqulritia \1t bl:tiC
7illli~oartn.c.{)e apoftcmate pulmonle cft plop2ie medlcina
PUlJnonta:crit flnjJulart rcl1ted illl11.ft lfta f"ffidant. cr ~2ll
~lB tntcntiombus ~abmdta no e~lft(ntc actu paro~(mo,p co
Plcmcllto:!J pztua ponatllr in Ult ctlo fienda ftô:ad rectlficatlo~
hi bt!Jcfttuc mlue:" ,p1}lbtttonc jJenerattonla venta fltatla fiat:
tnfra:~· .olet fplcc:old mafttds~olcllallrlnt.a fi.5. \' .!Jarlo~
~2um:l1Jacta:6alanIJc:fqulnanti.an. ?t.rofa rllm!CCllalolUS
Il .::;}.".lt~llial.?t.!Jo1liel1lll(care mcflle gra.".cum modlco
,Cert fiat \lnIJ"entum pzo ""ctioncftomad antcdbum. jJnftâ:
tectlalll \lttUorIratepolTllntfllmtcollfccUonca eû aromalleo
rOfa.blalJlllatla. 't ~môi.~ e,:~cditle erlJo cCi {)d (audequlbuf
tfi crthtlnb9 ad {)'ifponlno t,..nrcactu parotlfin~pzo cOIn
pl~nto reftat pOllcrco~dj"lobfcrl/âdlltn paro~nto:fi fOt:::
te cuentret:qtS t>~me auerrat!come\11oul1ldo qtS bfetllm dt pzj9
f.in parotif"lO nt blidild6.€'lfhimo ergo !lcber pzeparart:
ve cozpus ftct cu~ mdiod fltu:quofaelltOt fiaun I}ditu~ in fpt~
ratio", eJ;plratto.f,ualtsmodua cft \'t appodict cl1btroa (III?
6 enua vcl (uper btreo CUIll plllma50Ua nte<1tls. f~fi \'olu!:rlt
magia erecta ftare:ftet ramen C\lm deuattone ca pltlS nora bl:::
liter a.danterl9.f,t tune fi Qabeanf crocule:.t.illa li~aJur4l:que
poztiltlf(ub Mcdlts ,J'fictenr.,ft 6fial'r ita N(ponaf cNpue)t
bILat'( pectl10 ln htfcrtozt pa rte eills. cr:8lia rCSlIla:qtS tUlte
Sler Rt remUTeclarttatts ,ppter câm {upzadiclÔ:flt tn :llll1titto~
fua faltellt medtocriter:'t hl cafn diam frlearlones lelleal pedfi
t"manull 'fatls conllculullt·cr,ROlt Laudo fortesllgatllrae ne
ql \1enfatlonea:ne a~itarto fiat ht matcrla 't (n euapo:ation eJ
Slddatllr.1ReClltunc dhltqllomôl~quendum:ncq; alif~ oc~
cUpationtblls inflrtCIJ.dl1J1l:fed ommno bladlmdfi cft natllre
()l11ntbua hl,{;enija.~aucittceUn clbua:imo ftiite ("Illtate Ille:::
Qdltill fubtlUffima ,ft n((elfana bieta •.!:.. in t~tCi caUta f 'a vt:::
IlO:nla fotte in tI(dtn~ttone.'CMetfi aliqualmttiuB pecto:ie:
'taliqullUtcr IJtlarll»t,a non tlitnflamâtta no dt ~tllpcrâdCi:
"t I1.:lpU gratia:fle~l}ib,ref aqua bccoctioaia Ot. e,t:co:ttcatt:
"ttquttitiepar.um cCi mtnltno ~rod:'tfIt tcptda 1: ps".cequât~
tatta.€" Et fJ PMOtifmua p:olongctllr ftant~tndi6itia reftah
rlltiOnte e~l]tbeaf bc btodto pulU:vd m~lIJleaqua. carnLa cl9
'teft b:Odtfi conflllnptli cu mo41~9 ~J1ÇC,,~rt feml? addi~o pa,
croct:qfu Ncebat 13.ui.~.tertq tn,c.~ medidnla pe~oZla filU~
PUC/blls.Et crocue;Confouat jnftra Il nl}eUtus:'t facdclll fadt
fputfi \1alde:~d tIpJaçet:pfit fiert pult(s o1dd cfi modtco amt
SdaJato ~ 5~cl?aro.6t ctia eodl tJ!c paro~l(mt ,pprer Il ecc1Tt~
tau ellcl)tà,d1 !iereJ t~tl~t1l\1Jatatn !}umottbua in (anSllin(:~
Inllntfcfta r~tur l'miplle c): rllbo:e fadd 'trubcJitlc "enarUln
.Ilpparenttli. tn albis oeulodi;rune lcuts (acta l\obot~olUta b,
eu
fif
"cnl baflUca. \1cl col blac~il bettrl acdpicndo illa:q ma.nif~
filol \lidetur:erit tIlcafu Iloflro PUdpuhulhllllclltt:qIlOtl,lâ Po
"UttC modû fitaliquahe fa nlJuints infnSldatlo:'t"fl' mlno:a:::
rio ellapOtatlolll!ô:que cftvna {)C cilllfla nOctllnellU vt fuptadt
etlUn cft. Et fl fOl tt,~pparelttibu3 bletia flguls .:tia altte paro
~ifl11li t.Qc maJ;lmc: veria fkretlcuio tlobotQol11ia:\" fllp:a cre~
do qtS effet ad 1I1U(1ItUlt. abl e!iQ toleram:n"a~ ln paro):lfmo
leuem fitri frteiltionc~llc.lln pallo hneo drc~l. partes :pecro:hJ
tUU(1tad refolutioni vapo:1i nltofltlltis.crmo lalldoaljqlla
fil1lpltda (ottia: q côiter III cafu laudiitur ,ppter ea:que fupza
bleta(unt.$td fl pur dftt magnus dmol:tlequo talllerl nOlt
tmbttaturltl cafu noftro:tullc e~Qtber~5.1.atannne cUJ .Ilqua.
;uecl,art dT(t eOllelllen :Ilii per el1l1t:\1t "olllt t)octCl«l ptefer
uafa periculo.ft btG flll11 contentlls ad lmfcns.
€1~10 q .. o(1a11ldartfTtmo%~l1:agnj~(o J!urtfconflllto bc bill'
(Jundia patiente afma CIIm,onnuo fere parortfmoct t)d\u,:u
matertcc\ltarr\lhs srolTc.
';onfiUum.~~". ,
'II'ltdltcto carn (cripto pel' ptcftantilTliltu med(c1nc
.pfCfTOli t)e qUodii darifTuno acmajJntlico tlluftrif:::
limo 'Pucie burjJûdleconflllatopofiro fllb ''>'fca
'lfmatts piditle e~ "tflu~u mat~r.( ~.ltamllfs in
,
i'ectu6~ via dus pull11onte:ftiir~ blfpoflttonc menl
blOtti'" i.. fcrtomm calidama,:tmeepatta 't r~l1l1m.l1on t~mt
beclarQJ:O be complerione catarri Ilhlll): Vtrtl\11 fit caltdllo:
"el friIJld 9 :vd jJrofTus:\ltl fubttlts:cuiua tfi bJft~tla Il otttia cil
tlcccfTa ria ad perfectii mr.ulonl: ".el falti pleutflol1é co Il,"II~
tt.A!:fi etplobabihb9 flgnie in cafu pofltta cojccturiidCi "Iii ct':
Il' no flt fnbrlUe aquelle:qlÎl J1 ip(nm t)lfcurredo fit rulfle "cQc
mCJ.a vbi cfTet a.qlleuB "lfcurrée Il mtbza fiue fUl?fides ,,,:ft
nOlt ftc tl101m œufaret:btclte.b.'SlIl.lLif. tcrtif .tradi/.c.j.~l
a6t I1tntcrta (ucnt etfll(a Il (ul'!lo:lb":tlic t)u Ipa remiictbtfcur
flafup- cQnificut blfc'lrrttal~<\dflll'! partetê nô e~ctrat' plllrt:::
mû tufTte.lboc ettâ fuadd:qm materla e,:pulf fatte fadllter!
Bblidâter (atla:vt i cafu tcrtbtf: \lbl fi effet fnbtuts 't aquea 110
ertftlsobjutfi crpllUiucl'Jopoulonatfi "0 pofTet cOllt~icter
collt~a \1jrtutt\ltewdlcref.crt(6.1?o~tli crcdldfi cftetla.pba
biltter:(}Itltcta maurla C4tarraUe ad allqualecaUdttatecum
"cllitatc 't m~dtcatton, tceltnct:rti q: vtin ca(n (crtbth~ va.
pOlatt(\nC mlbl0tCi Itlfc:rtolû talla matiria ca tarra lia PQtt(~
fImfi t>epidct:q cfi clcuel ol mibzle calldis ~ fI,d~. "d,naterlc:::
bile plOpOtrtonllltb" in Cie:" di "ap...,:csco1ertdaml1rje~tftl~
teE' mt~tI di. fr"tc Dc(e naCUrBrr inf'lpldo faeHitlld E.;eneratlo~
ni (alfedtnle t>focclaraf.il·mct"aurowm tic cauffe (a lf"iinieaqllarfi:'tab'Sut.pul1la ptlml.c.tle l?umOttbllBaddreo talts
ca ta rru\;'; t)5 aUqualt nitrofltate 't falfcdtne partldpare. (['" et
ad l?oc tadt arsumltCi f.ttl~~tfica~'Y tUa wfftt1 eft "lUltlJ IIlO;
Jella:quod apvartt c~ fudoie cottnglce circa factl 't tremotent
cOldls rlpoueJ;pllttlol1ts.ftcit I}oc no fillt~ meriro modi fub:::
ftârkfubtlhanlmtl:! neq; vifco(enhniaqlle tllditurelfe C>1 ma
':lInc bllficllllllttsc;rpuittonis ltl tuffl \1t I?~ eolligi be IIlll~a,,~
.cro:ü mcdictne p:CcipllC: J..'afls Il.iii).cormétia: fcquitllr" iglE
,q' p:opter qllalttllre 't acuitarem materte !}cc bitfi,u~tas tl~ms
mlltillle côttn{Sat:percepto lIla;rlmo nocumeto ~ fmrtttua ml
b:odi pecto:is 't pulmoltia \l qualitilte III tene mo;dt~an da:
9gitatidne facra III ea't t)llIcrfo modo Ocqlrr,mte/:>ictla l1Iem~
btls ptoptcr tuffim.€ 0ub I}ls ergo flllJ.dâda pttllcipaUs
tntentll' noftra.f.ad t)iffieuliatcnt an"dltue i tu.tflm mtnuen~
dam.et q ITII~Oll1l1l noollnen t02fhllC~t 111 ib:a Inlln ecfia ti l(f~
flnt putua 't pulmo:ql tllmen t>ependcl1terfe l}abcl1 t c,: ~ctJu~
~lImaterle catarralta:vt (upta tl!etû cft:ldürco \lIta. Ipunrlo
crlt "abMaad mibtli rttâdas tÎiq, ad caufas·cp cft .ccrcb:Ci na~
tllrarr ~nidû etgftatiôe:~c~accfitl it fc nI P.12 . cotill~'l,6 cogita.
ttollca:'t circa fpCClJllJ.b.1~a(9nfid~ratiollis ln'ftudUe ct con~
fulrattontbus 't bmOt.([,ft aUa crit !}abcnda {nt,;lo ad Ip(a
mibld.lcfa.pptcr /lI!ltcri~ tn da cotetas.I~;@hlt~fil1atl(!l pafTto
cft paropfmalts mozbue:\1t volut aue~01C6 q,tûcliq; %ltnt 6a.
fn Itb.l?crefum.euëcfiq; cm fatli'itPsf1iôca illltt Rente~:l~ec"
"nrcq, fiât .pPLbitconfifterc.,ff~iidU"îa,n yplult !;5ar·fjif. be
resilllitu fa,utatts fllb a lifs ~erbte;tfHn"o~ c:afu klUud efi ne:::
,'dfa.rtun,t r~~imcn tl?c p~ro,df,"j sf"!atle:" ataud n,on çtjftell.
te paroJ;lfmo ~\lla tQe qulcria mcdloalta per tntertlls .ofi'errt
piir:utja t~t(rius:q fi tQe paro):ifinl offer~rcntllr .ndllc~r(\lt
pcrlcuJ6. fllffoClldonls.afjplc,b~t m,fue tu csp. ptOpltO tle
mê~ ô~ r. CJipiruentfi ad.~cdno"~ f'!.erit.t~l\l~ pott? cft bta:
D
en
di(lldtiq,~urâd6.~crucluftnterdli.cm ~d pt~(o~ttolleJ.n
~~dtiltione l1tedldnarum.f. t i1 c'paro:tifmt. quan r(t1lcdta bi:
';ollfl.jI"o.tvilC!1.be I5Jadt.
, iiJ
�ftlnlJuldMunt:\!t t>I~lt:qtii t12etfttf~ magie poffllmus atten~
dcrc:parop~no't a,1 lem motbfi.3Jn resiltllllcistf q1J~ntfi ad
l)letam tn. v,.rebus no na tllralib" fUl1latltn perf1:rlnjJOl p onen
do qucdam pUda ptindpaUa.:'t IlOIl ad Ilngula. t)tfcurrendo
plopter aflalttes Ibl tne(t/cos 't medldnatta fpedaUua btfcur
rcmua.crCtrcil igltur il cri dt(5atur acrtn acttutarlperatua.
(.ad caUdCi '\: ad accCi etla fO:tnllllter 't tltrtualtur t"cUna.tua:
"am e,tleffl"a caUdltasltqllcfadendo nocet: 't frlBidltae com
p:lmendo.andc b(ccbatBulc.tif.tcrt« I:lulter:'!: (upplcqutlt:
bct aer caUdl/s rnrcfadt't implct capita:'t feptcntrlO flue bo~
rcas conllrtn!rtt't etptlmlt. a/tctur er{;o aer ncb&dofua: I}u~
"!,Idus:'tgrotfus:'t frl\Jldus.quotlpolefta~dfi cft in ~am!ra
~oflttuta. inter bllo folaria I}abtnt( fC:l1cftra ad o:tcttte.," 0 di
fit ledus in loco:fup:a ques cadat \lcr fel1 cftre ln t)lrectli tdco
.n lIlo tlpo:e recdficetur 11er a.d contr\lrtû:no tU fiat (Uln fulfu
mfgils:vt tleM folet:qnl fumue ht ca fu (ft pl urtlllulIl nocens.
merlus igtt crtt rccttllc\lrc \lerl tenido notabill q,[ttatl ar,!~
matli in camera:"t cOttlcce:dtrt:It{;Idi aloes:ambtii: ct I}mot
di modlco mufd.crEta "ellet "Idert l(5tll:at.tIJnts clar9ma~
~cctlunipcro:facrlle et Ugl1is laurt ct arbotle emitrends
terbltlnA:nâ ad caUd(! allqua\tter altcrât:'t e~ p:optietate mé
bta pcctotls cô(ottat. $cd t1!( paro,tlfmi nô caletlat aer: fed
fit tlperatue tm:nii fta(e I,ccemtatc rcfrlserit nô nlll mtl{;na.
qa~titas aerte (uffidt ad re(rls~rtfi Iliteant caUdo. E~pedl~
ret eflJo anl)dttl'i masnUkarc'l frcqultare:qtS in cafu t)lffldU
IUfi d1:.cr~QCa6t dhttts rccttfiC(h~r cCi (uerlt caltdllscu a(12
floncfrlgtdarfi:notfi fllptlcarfi:vt cfi ltotib9 vlolarli: n(nufa~
m:'t folita faUcu.~\1lti~wrfi,"UlG:vd Irrom.tlone l? ca mcra cu,"
squa.:(ubltlltatlonts fl1ptafcrtl'tolu.([ Clrc,l motlt" qll~cté,p
rcgllia ob(cruetl1r ~ tue paro~lf"It cil \1lti,1I1SI110t": 't OllHls(
tatto:'t tnddricartonta Laboltofc:que ftcrl follt clrca (pst"la~
'Jaura. a me "itupcranf.~offunttfi lelleo Rcrt (rle\ltlo~C:~'~9
crura:fed repo:t quietls ot11nl t)le e~pulfl~l:tiftl~~~t::ctn~lno
uaturaUtcrvdc6 artiRcto.laudo lell~ c:~~r ~or; al1tc9' flll;'at
tfi fupcrtnItQmae~'t poftca qut~fs:torft~~l IlltdUsawr ante
fi
1
plaudtfi ln loco tipc:rato non. G • cen~ftcri."cbc:rc: NGc:ftloncft011lllcl]t copleta:'I cutta ((~er
dttfitotleomunedlma~mecOllentlo:tt1utl!adqll~dhlam
nllb :0:11 eterdttli parttcuLartter t11a,:tt11c ft couenlt:pdpUel'C:
~apttte 't pedotta:qnlltllts frlcatto captrts " perttnl'ltto po~
roararcfactldo:'t ncad "apodi rtfoluttonépleparado 't calo
ri natllrd!i cô'foltando fequis e~erdttfi cot:t>e quo (lIp:a:fI1ul
cil ln cMu tuoat.(t"1RO fiat laboliorum:neqs cCifrlcatiohC pii~
no:Ci muLtll caUJo:fi:ntc~Udltate attral}acur matcrte be ",é~
btia a.d fuperÎo:a:'t caput rep[cât:"d mater/e tbt adu conten
. tc Uql1diât.e~rctttCi. a6tpccto:ts Rat locutlonibuspladd/s 't
(uautbu9 noce fatia alta.crt:lrca fomnum 't "Iallta fttrcgu
1a.:t:a.rdcturfomnl1a poil ctbu ad minus buabus I?oti~: 't no
tJolmiat bc bic:nlflild "ocantlql1atll con.fuetlldo p:odunrtt
"cl quando bc nocre ptOpter a Iiquod acctdla boun tre no po~
CUlffct.ft bounial ((lnper ln ob(,uro capite notabilltcrdeua
toa COtpO" cli cnf'emte btccnter coopcrto no fupln ua vcl fu
pla «t'utd:fed fuper altero laterli beJtro "d ftntltro ftn fua ln
con(uctudtn&'Il]octotCi tntdltgatur nô ln tlpotc pilro~fml.
epo'tct cCi altquo wmtne quu(cere 't tn dlnilto capite ad an~
teriue ma@aiF ad pollcrtue tenendo b:acbla. appodiata fu~
per pluma50los e(euatos:qm fm tllal11 figuram 't modfl fitull
tlonts.membta PCctozla mapme blafragm.a masis "iden tur
Matart. $td quolllodocunqs flt:no Ilt fomuua ptoU~ue:n~
côttnuus pcr multas bOtl1s:tmo nô tr~feat ad plue fpactum
yif.r,ola.rum.f.t atQe tncdto Il n\ltl1rii aliquottca q:dta.rcf e,t~
pursad~. (ul2f\uhate9 rafciido:'t l2 nares edllcldo ma~itne ((~
(d tn "~ muttfi ,uenlla."IAa lonsue (omnus cft nocumenti
in cafll:cffi't bipt 1laf19.ttif.cot(nltte.e~ ton 60 (omno acddit
Bfllla. In t'4nte l'erfonts iFto maSle in tnftrmts. cr.ctrca ci~
bum 't potUll repletloni't tnanttion! nmul nt rcgula Bcncra~
lis.ln (ero at malOl pcrdtllG:puta tn ((na qua ln ptadio.et
no~ flnt dbar/a a.ctuafrl}flida 'n fero:(alkm aquea l]iUdjta~
tc:fl flomllcua medtocrfa. tn (lIbltat/a blgtrere pot.iJ'mtttan
CUrofa \lapOtilnUa calidlJ. acuta:ptedpuc aI? umtda. fuer/nt.
et.pinde ~inllttl potés dt mapanl Ilocumenti. aitentur etHi
omntavifcola. pinlJuia. nuauo(a:'t a carniblls poutnls
\'ttulinla:'t ouinis multa. ptoptuqllte 6I1attont cault!fl cfl.et
'nl}crendfi dt œ"nibus cllftratodUn I}r em "'ntus annl:ct ca. .
PldOtli ln eftiltc:[~ etli 12tcal}otnm B{allum mufculofc neruo
.' fe:" multd pin sucs Yituperenf.Et ~,voll:lttltbus carnes puJ.;
r0~t ji1Wnarlitn 'flate:': caponfi InI7I!CmCt€'~mci Cft4 in
fic:
.J
montlb 9 t)cgltes f"nt cliIJtbiliotes:quil1 rari~Zc0 quâ: cllrne~
Illictcrrdtres:fcd paludofe uquGtlcc fllllt tn totullbild,ld':
pe carnlbus Butcm quadrupedum Illncmoubua tl~,ntllllll.
q tbl in parna re12tllltf:me relllitto ad tuc1lclu/Il t)omtllo~ I1~C
dtcomm tbi Ilftanuu.®ia dbaria t)c pafla t>lmtttanwr 'tpl~
fCC9:"11l fOUd" dhterarUTin\e:tfi alLQblls ptfcibu9 petro~\J
mlnutis cu. mllito oko affaul>:'t d'ifucco aracif t)ulda;et Ilml~
Sdillato pparatls,pcôfcrllado a.ppdlru vd l'or. €"If)ua (une
ln cafu pd put lIIuamert cocta cU tdta:'ttencra:vd lt~ta. pcr
tnfullone ln b:odlo vctaqua. t)ecoc.cu butiro rultl it coru(a.f
btodlo nô' t)ifcoucltifit:Ilal11 (uut plurimt 't optltnt tuullmétt:
"t "ollltt :Suer.il.c.3Jnter olcnwalent tt1n~il11c tpc I}r(tllie s1t
que blctcs:cu/IlllloJtco rfopl:'t bctonicc:cum bugloffil.1ROI~
multCi laudo fClltculn vd pctrollllfi:nc t)i1atalldo mcnt9c't cc'
rcb:o:'t tnlltertaMubtlUa.ltdo ad fill~um uitllte t)lfponcrcnr.
cr3Jlleflatealltmastelal1darcf bOlaso di allquil,l? lactllde.
acltqua (crcula omluo otdtnada pert)fioslltcdlcoSlbl c~iIt!~
tea.3J nter fructua ca ueanf ol~ (",dUS acre9: Vt Itmotlce:s rll,
da:agrcfla:'t ~Inôl.~ruct9lt plurhlle !]filditn tia vt "ra ra :I?~
ca mdon.cs:nlll viollrimme ln eflate rabida. Cr-~ructIlS ct/Il
ftlptlci:", pira.:nefptla:'t ftmutl1 nodt.Bmtsdalc ât:fi~9:l1l1i
paITe fille grallta di plnda 't fiftlds (unt tn (ctJa. mCllfa pd~u
tuua.mErl. mô' eft tfi tn fero Illllitia allltgda Us \1rldli:q uon taJ
(ua "apO!attofu mu[tu caput replit "l!).~me ,pptcr vllctll ofl
taté dainnatâ.cr1~tO lnagna al!t12tc relllollcf:1l amlgdlll'
plhla t)epillatctnfunda nf III aqlla tcpMa !)eeoctl5ta 5ucl]\lrt
per tres "oJas:t)dnde ()~ltcnf di*GI1:'t tadE q:tcccnf di plltlO
ltnco calcfacto:'t !)dftie "rd.~otuo ctlÎi III vtnli 111 edif colo~
rte:medte "Inoflrstle:'"~tfi dt aqlJ(l~lIc~art:coploflut'l til ill
(ero q, tnp:iidlo.cr5l n I?octfi a ttEdld a idl fllrle cO(l1ctudo ri:
pOtCHlt qusUtattbllscôliflltia:nii i dlatcmolot mmlo fiidlJ
cft Wtn "rem e.Etau tedmt coucnllrlotcfTct buoctto fa CC(J.
di liqlltr!tla ra(a:'t mOl~tco caplllle.cum ~ucl}aro.Et bec quii
tum ad !lbfi" potli pntlllir. (['3Jn animaltb9 aCitpafftotl1b~
ca.lle!ldu nb ~I tiperantta ofm anime paffîonu:quon/ii e,:rcr~
lIuf1.atab ea:q f5 matcrlâ ~llflltta:vt\1olult éat.tertto rcd?I":
fcd 'n~crendli glludlo 't letitf..c moderlltis:qm vt bttlt.'liJ.in t)C
"Irlb cotdle ,pptcr (reqllltia Ictandt no tmp:ind'it triftla.. vbt
(ottla flnt bcbtlta:tamllctUicantta. /mptimUht 'le.f.t ft calo~
cOtlfoltaf't mllltlpltcaf:'t ednde ptol}lbctllr Il cafu tn 'remo:c
cOldta:vte~ verbia :aut.bedarari ibidem poffet.ft!]cc tic ~iiJ
quiitllln ad rcgÎmentn oibllsrcblls n15 naturallbus fulf"tfit.
«rad mcdldnalta vcnildo:p:imo (IInt l1femolanda.qucda'"
"t'liter ad vtriiq; bifpofltloIlU.pecto:alh ccrebza lem di co
tills t,abttudlne valentia. iJe "inc ad membdi mandana crlt
(pâlis fermocôuertido matcriii ftultlad aUa rcglonl:qllare
fluere côfllefcat:fiflldo Et ftll~lIt11. dlls tnloco filfpectO:bel/lde
cofonllndo cereb:fi:'t p:o~ibldo a. mllldpUœtioc (llperl'luitll:
tCt in Ipfo.poitrelllo ad ,"emblaanl~ditl1s ell\l(uando marc,
rtam e~p(Ctote.cr €Irca Igttur p:htUltfl e.l:pedtcndUllllaud~
·fI Il!JIIUa trtbus tnenllbtls Rut 1~lletl1. mundttlcat/one, tlt rotO.
particularltamell tduccndo e~C(reb:o 'tpectote mBtcr1a, '!J
~11f11 p_cccantetn :pttue tfi ip(~11l fempcr btrtgmdo 't etPulfl~t
pparQdo.$~ ln I}ac equlltloo matcrÎc:1s l11akria flt~ofJil ~
hS e,tpellenda ab blslllembds lells:fubttlia nfla til il~r'llfo (0
ueflttlnt.:~II," qt Itâte ccrebd repletioc 't (ozUter fubtiltatll m~
terla t)lIbtCiJ01et ne ptcdplta ret in multa qu~titlltc fimul li
pedua:'ttnduccret timo:é pfocatlols:tU ctiâqt talcs rlJbtlU~
tes medtctne \1t plllrilllu ca.liditdte aCllta parttctp~1.nt:'ll1c a~
matertii nltrofam in ncuttate adl}erlt:lt tertio enftenttb91"
bt/s n~turaltb9 ad ca[i,1!tate natllrafr c,tccdetlb9 addcre! IJI~
Ittlacopr"nis:quccltcd malo:la cuapotatiô'ia 't nocllfll",tl.
crl!..4udo iglf,p blgerido matertâ film 1fr lll pu quiqJ "j(lbll~
\lt Infra. 'f.».frtllpl tic Uqutrfrta:mdUe ro.collatt:afi. 3-i.(Y1UP~
"to[att:frt~pt be fllcados:afi. 3. v.aquaru," buglofe matoUl-'
nc:'tendI111c:becocttonts Uqulrltle~'t capillotU5 veii.ari. qu od
fulfidt ftat (yrupu~ plO buobus \1tcib9.i;;r fUlmltllr II~ I:luro%~:
.et botmlatur "cr !}Ota III poft d'j.pdnde c,t~lbcatur rncd" '
na (OIIlCllS in bic nô tn(eUd ,ppterafpcctu malil [um/nar!ulfJ
"'ttnfra. ~.asarid dectt.~.I.v.fpfcc.33.ilfi.~. v.tnddanf (ub~
tillter:'\: Infundanf tn onmdle fimpUds ilQS betontce:et bU;
Sloffe:bccocttonts paffularum aii.qlS (Ïilfldt. 3Jte~ reubllrbaJ'
dcctl.~.iÎ.fptcea.t. tnful1dantllr 111 aquÎa (l1dlule:(C dcO%cc:
an.q uod fulftcit cum mo,1tco vini aIbt:et poft.~.l}oti16 facp9
atnbabus c~ptcffro"tblle ilddatllr c<'lIatltr'! t)~ilcatl}ollcO ~
"ia.3.1• btaffcnleonte:'t t)~apwl1ta fl,)'l/tllll. afi.5. 1• mlf. ct tiat
POtlo J;.t c~l?ibCilt"r l'cr tl"~~ l7ol(Jo 31Jr, otem: ~oul1lc:"do
l'cr t}o:ilIU
°
�as ft non faltllqlltcfcllt mlceto 't fn.
\)brcuro:pollea fllr1Jllt pcr œmcriiambulado cCi remUTo lunti
n~:,,:cu att!tlollc't ImalJtnllttoilead Ilfcdlandii. Lande poil:
"I·"otas coplcta cuacuattone "ct q ullfi c,:l?ibcdtur ptO lallatf
110 bc btodlo:pllllt Inacrloüe. 3.\1Î.cei. 3. ". pliluerle~ucd?ari:
"el IndlUe hl tlpotc{fri{)ldo be aqua otdd:tttdUtll:'t tic (puma
til:-r .hl tépOlC:C.llido bc aqlla.ot.di 5Ucd?aro •.et poil: mwlllllt
"d clrcttcr I?ota flunaWrfp:alldtCi lcue:'% totalbtc qutcfcat.Ec
fequclltt blectlii per bilas "ozas ante tlfcm fUlllatllrj cotcetio
"ttnfra.l~.m(tndatl Duodi ad minus anllozfi,5.I.fpedcrfi co
fectlon It! tlt {)cmtI'J. ~.Iomtfce.'t tardltur clbus cria l'cr. ,,1.I,o ~
raI'J.4[ SI t<lll1l tclieret (umcn: "na tncdtcina fn fo:nta potabt
Il pOITet nl?lbcrUIl founa pH~u14rfl cum pillults:"t infra. ~.
lllJill"Ul trod(catl:plllularl~m tic agarlco : 't aglJrcgattllarlun
n~.7.,.cllnt o~lmeUeall1pllctffantptllule.\1. "cl Il'! ampUua.
"IJ.'t ftlIItallWr cfi co otdtne:quo Netuln dl: tic lI1e.ttdna pota
blli. SI ta ml mcdtct (ui "abu/ffente): c):pcrtcntlll nUqlla par'
ticulllrell t "!,cdidna aue pota.blll:auc ptllulatQ: aue ln plll1't~
bua "abente tntentlonl ad olnnla mlbta Vt (llpta Will aqll3co ItllCldentcr alte IclToltt (oluttUac~o maGls l\ludarcllt: qlft
\'r:t>I~lt.b.a~I.~tcrt(Î inter medldlllls 't cOtpo!a (IInt l':opo:
tlolte\3 que no copte"cndllllf nlfl ,ft c):perlmlto dl e~pcricrle
cofcqlacrts qllod lIla~ls luuatlufl Ilt.Et coz.pod haft p:oplfc~
tas ac p:lttab "nll:o/ !lon.ab llltera·tc.cr3Jtl fntdllgobc boll
merlldnGrfi Ob(Crllllldu effc:JJIl1 Cl' Illlledida fuia cO{Jnttfi cft
faciliter \1ct t>itficultcr folui.lf.àuta. tamell plopter t>ebllitatcn1
~nlblolCj ma,:imc cerd)lÎ (('ntit11l0 mldttplicatur lIIatcrj(l ma.
.cîltarraCtl' perllldlgeill0llC.1htctrco lilUdo ~Itra blctas eua~
(UllttoIlC\3 Ilngula cbdOlllllltl1 :11011.ID cun.dcm (crua.nda bl~ln
~1itllllll'J fUl111 pllllllas ad IIllnotan(tCi mlltcria:nc nmltlpllw
tllr',(C~t!n l,oc Illclplctnlla ~fll hltcntionl que. crlt IltllllCm~
btfi lIl\l.lt\l.a:15 ctlQ.amuI Ilt "abldul' oClllIIS\l.ptlls·lld ilLtquld
,uicllln~1I11l e~ pccro:c..'ftct erg" cotlcnfentla. fUI1ICI1.10 ptl~
lul~a:\1.t mfr J;~ .agartc[troCl(cllti~plllllll1rulIl alT.t\:erct bC!.
:aul.p:llna tertlt plUlIlarfi tic a~prtco afi.~.j.cfi o,rttndlc fim~
pltd lidt qlllll(\J vel trc~:'Hrit mdills.Et flllIlatur pol} Cellllln
pcrtrea "cl qUlltlloz I}otaa hl tntroltu lectl: nillllomacQus
ab"om~rct tUa I?Ola. 'Pd}tnc "entcndUlll cil ad btuertendunl
m-atcrli adalta.s rCaiOIlt3:'t I?cc coplEt côueniltlmmc cdllc~
do per nGres tallq, p~rl'toptifielllfictoztfi. cr iit alltl conllc
nlls edlletto a.tattral]ldllper nares C\l.PlltpurlJtum {nmane
'~pul('1l (upcrttuttlltlbull ((lcrli:", tnfra.~·.Q.lc~t.:rildlclIm bic
Ha tlep"r.ut:(l/cd.maIOtanc arr p:cpari\tt tffi.; .•• v.aque md.
3.if .cllb,b~lrU5:nud(mll.1I {!Jetle pulliertsa totunt.afi·5·" .ml(,
1: tral]Mur tpfiuG tcpi.da. pcr narce.et Il "oluerlmlls nltQlJal~~
ter ma.j;)t9 fOltific:lre:pofftlt1ul'J actderc vlnl ill. aromattct. 3· ••
non l1uctcrl ad fOltlo:a Pf-optcr nobtlttatl 't paffibilitiltl c&
le~onleeiU9. 61 ctli pon.ercllwr tnterdum "clltofe Ilcce III
fpatuli.liadcalldllntcntlollé "alercnt.cr1!..ottoncg cfiant tl~
blarliad mlnue ('l11t! tn cbdomadlHu aqlla. becocttonts faut
nC:nlllto:.anc: ~fopl;Clla.m CIl tl:camomlllc:llicadoa : clTet con~
lltnh:Il!3.cr1Ilon laudo ITIlllltclltoÜa.:"t neri foltt Il.t cOllUcrti
dei per palatu:hltO funt ln todi. abifct~ndil.1Ilam Il ~ar~llrtf~
11lata.etlllmlllptlcn. "tmpcralltt.\). '{"efuchl cura. catMrl ill
cafll'"bl dl tuno: 't (l1(picIO catarri a.d pcetllS 't pulllloni ft ue
rccdnfuetl:tnllito lIla~ls):1l: plo"tbcndli lItallicatol~fi attrM
ctÎlUIRl p:opter fufpitionl ffu,tus ad blctas partca·fC'1~otcll
cttam liert bluerfio ildcllthn refoluendo lofcnllbtlitcr et{lIItl
t}oc fitnulniltCOllfo:tatlo cercb.:t ~d p:0l?tbtttOl1l g~llcratio~
nia tplllls ma.tcrlc catarrllU9 faClcndo blrerum e,: flndone bc
BrUita buplicllto:ln quo ponantur (peciea:"t inf~ll •. ~ .malo
ra Ile:rotifmllrinl.C:llalllclltl.!CotfiCUIll dt,rt.afi.5. J. v. "emlel.G.
5.iJ.rof.5.if.".macta.jJllr.tludfmu~. afi.~.l' mu(d.gra. d. mlf.
fiat puluis ptO facculo:'t "ngula Ne ponatur ful'er capllt fa~
(ta. p:tus pccttnadone 't frlcadone lc"I:"t fllp:a btctfl cil. jii
(Uc(edtt alta tntendo oe plol?ibittonc ffu~us:q ncquaq, omit
tenda cft ftante rcpktlolle vt fen Ilt '[1) efue 10co P!OPl 10 in ct
picndo tamlfcmpcr Il {lcbIUbua.€l:onu(nils erGo cil rcpcr
cul11uum faccum:vt infra. ~ .boltarmcni dccti.~. ".fplcc.=).".
(r:upt.l'iOlllti parum tnt(.c~l?ib,aturlll tntr~ttn Icctt.1l1abo
lufartnenus dl in "oc mfrabllia' mcdiclna.ma vItra tl' I}oc Il~
nlt matcrta f\ulti ad pcctuatctiii in bf tftcuftilte ~n~dtt,:l9Iau ~
cllltur.ilnde btdt Ser .c•.pptto tle tl\1l.pltdb9.~t qui no tllilal
I)acmcdtdna nfig, tuual alia.~of1'unt il fiert putte blcl?t(~ic
tellido fub ltng&lil fm comul1enl modCi vt infra.~. t~lIrta ma
~Ii:(pl(( n.llrdt:tltilgagati:glimt arab.(ucd Uqulrlt!e afi.=). j.
~.. mlldlla6IM;(cmtlJta cttolliolUltl~fJ3JJt fOUlmk buc.([';ad
Q '~Ota poil ca:ft po~ cil.
ellndéitltltioné".'llet:"bi lita 110 (utfid1it:1l III introltulcctl fu
mMul·.5.,.llllrceolc~ndrlllc:cfi 1II0dico "tnt "daqllll mdlls:
"d to Iltulldi ." mctrldato rcccnti poil. \lj.mifes. ~cd tp(llIn
nlCtrldotu Olltlqufi"ltril buos 3n110\3 ad mtn 9 dlmn,:tllll pli)
ticut tll rcfollitionc 't c~tccatlollcfllp'RlJit"tfi èerebll 't CO(Olt\l.
tlocd\l:iô Ilfcmd icbdomadOfulI1ùf.5.i.dllo hlltocte muldi
,pfidct.crmo mllltil laudo'ad c,tlccatlonh tlllltaonel1l rcmc
dta fo:tla:q ne Ihmt di rupton'js bluertédo pol} nurca: 't aUqn
in Ilnclpttccap/tla "cl cum cauterlo 0 ctuaU:\ltfcpe fiel" (olct
,pp ter ttdlcata coplertoné IllhlS~" fu(pitionl ol'cr.ltlots tallri
tnllrumlto:fl.,no "ftllperorl bllinca. IIllneralta ncdplldo!llf
lottonenq balnd.if.comllTurdca.pttta iloco:\1bl coiuns{f co
ronoUa'cÎi fagita U:qfi com mode Il cccptarc l'oITct baIn co par
tlctpnti'! nlfnera. flllpl}urta a p.tomlnto't nttrl en nlfqlloU fli ~
tfdpatloecrts 't ferrl.cr ft Il 110 ~abcrcnf nll tUI'll Utcr:poffent:
fiert ttrrtfida1tter cfi OPplOptlllttl3' billtlliido abialto "t.g.bicdi
cll.4[1~ôt etfii lieri cofoltatlo cerebll di odolamlth1:vt tCI1Cfl.
do pcdii ifni \Id artd cu (pcClcbua intra Uglltts:vt rfra. 't f(pc
olto:ado:fs no polldbli. ~.lItgdle pllua tnaceto Infu(c:'ttOt
rcfactc.5. i .mads:cubcba.rfi: Il udflml.gl1.r.(andalotfi. dtrt.afi.
S. \l .ml(.([" ft edlndllbua pot tierl pomfi cllm notabtU parte
laudllnt:ùcra.fta addaf ln copofltionc d 9 parflllni nI .\lllt~
b:c:'t II1I1(ct:Vct ~alltcnlllf. 'tl)cf.crlt II1llgis u:cdlena. ~t ctla
Intra.1l urea tntcrdfi ponaf aUqutd be 1I110:'t tlolco fpice ad co
tintlltionl cercbll tllllablt.cr Ibts e):pcl1ttla pollrclIIo "Cil tldfi
od CIl:quc matcrta/():pcctotce.tucttoni !}obtUtnnt:'tmell1bz\1.
onl}ditllsl'llblUllod tltlatadone5fadllnt.4[~:0 p:hno t6f~
tur Iii udo ftate ma tcrln i pectol( vt e~pllrg(tur pcr (plltli:tioe
10d}:"ttnfr(J.·/,t' .l?'!} bcplno:loc~ tic l'ulm on e vulpt(l:afi.~.j.
locl>:bcfqutllll.s",~u"'nrf "lo.~.".,pptcrll1lbzll cllllda. cCi (\!~
rupo bc Uqlllrttia liat 10cQ.Et Il materta (Olct ntrltla rcallcns
addacudrUiplIG tlc \!fMAa cil abftcrfot bonus~lJrclJntt gror
fl:"t ~tccbat 'litut. pot etla fiert loc~ bOlllclltclltl1. l't Infra. ~.
pafTlIlInu abfqs offib9•3.if.ftllusrect loti inaqlla tcplda. 3. v.
't di pa rlf crod:'t frrupo bc ltquirttia nat to(I?tt'1~:0 I? actlJ
tenttonecttii flldet:1lfiat bccoctlo ad labldu:"d palllatine bc
glutlèdfi:vt illfra. ~ .ltqu{riric rafe 'l mtidatt:ra.dkCi fenl.an.
3. Mina.lI1omt.s. i .tenugrcd.5.iI.Cilptllorlbencrts.~. rfopt
accc:"tolarfi ali.m.v.bulUantln b~bltQ.(jItitlltc pzlmo radi~
cee:pcftca ROles" folta. cCi captlue.bchtde facta collntura in;
blcta occocttone ponant meLot ~uc"arl nft.qfi (utflett adbulco
randum:1:tteratobuIUit Ddpumiido "f~ ad pcrfcctii tlc(pll~
nnlttoné:\1t,p ,,(u rc(eructur.€'~outla: tnterdli "tl:1: crtt tlO
Iltcftfcfi 1: tBlI1ttfarc lllmbldo De frwpo IIqlllrltlccllm tnodtco
frmpl bc rfbpo l'm fntcntfonl:\lt fllpta.;"l!apcntdlonCflam't
bl!lllrll'J allqllottcnsfm varlaa Illtentlonee e~l]lbert pofTullt
tt' Bd eâ.dietta Intltlonl't co(ouilttont ctla pulmonfs laud;
rcm pulllcrl fllperafp(rgendu futs ferculla conthlllo:"t Infra.
~.U 9utrttlc rafc:capiluc.no tnulldo;.a fi.~.,.ctnamoml:a nia
Iln·Hpulmonfs "ulpI9.~.iJ.croci. ~.i.~llcQarl Illbl ad blmldtf'i
ponderls ml(.t fiat puluis.cr 1~0llrcmo c~ttrtlla Rat inll1tctio
ad pcctul3'CU "ngucnto:vtlnfra;f,V .mlldlla~tnf1:fcnugrcd:'t
1l1tc~:afi· 5.lif.olcl be lilio:ptngllcdinta gallinc.aiq." .old \'C
\!1cos.;.if.crod. ~.i.'tC(rcpilrulll fiat vngllcnttllll. ~cd aduer
t\l.tt{l Il Cliat ln IInctto fUpl\l. rcgiollCI1t co:dls plopter noculIll
t~m 110tllln Il1telligw tt.Et IlIl\3ul!s buobua btcbue di paullo
lll!.co lcultcr ca lcfacto tiatabl}crf1o Ipa9 pccto;is:'t pol}ca {nri
ctlo.1Ron tncoltucnlrct cHa altqllotl(na:~bt Illunctlocffct ad
tediû:\lt infundaturtiltrulIl \lcl pannlls gr"ffua ilt {lçcoct/o:::
ne fllpza facta callda:'t ():p:hnatur:t fllper pcctllS ponl1tur:~
fupplcbltlOCO "nctlonls.1~otuUTellt muLtlplicore rctncdta:
(cd tl}a c~cdlcntiota:'t intcl' reliqua l'dllola!}I' annotolll'tc.
€1~toqnodilm uotabllt (colarc '~l3Ilm 31anucn(ç afmatlco .
f~n: a ~clJefation.e.
tt'«:onltltum.mv'.
,
(US "ulua notabilla feolarie- (ft fo:mllhter 0(:::
.
tnlltica paffio'cui9 NIC funt p!lnClp~lIffllllc 'tp;i)
~lme caufe,f.mllia COtllpo1l'tto 1! ftrl~lra peeto::
.
rts.a Itera a llIaterla tlcgm\l ttca fubtilla ~(OtflJl11.
Î
ccrcblo hl pulm0l1C111 clltarrl~aue: hcetfp(a~
rUl1laltcrafNtiUG concurt'\lt ad b\lIIc dfcctunl
caufllndll~l't l'{ccll tUa IIllllklcompolltfo pectozta que plus IIi)
Ctt:qm cft "dut Ilarurallo ttcq5llptll bene conlgt: ~ertl1n ptr
(c (ota no cfTet cau(a totall~ bulus llo(1I1l1it\:ntll t\~a matcrta.
cararrt5allIJ ca ufa rd allqualc5 cppHatfo~cm fn "lia fptriwtJ
\1c:a.nl}dltua.quod manlfdlatllr c):eo:qm ml1nCllte cade",
flrictunl pccto:t~ IJUquillldo;tulJ c vt fpCe rcfert: nullo mOLto
i.".
1
[If
, "il
�ledif Lit anbc:Utu:1: nc no dl pèr fc totalte ca: butue nocut11iti:
plurindl tr.. ad QOc côcurrlt:q nl cx or fadlt ca ex ma terta beo~
film catarri5ate ml!nlfelle 't notabtlttcr ledtf:tta QI ex IUlebua.
bUG caulle tJt 'l'Ila totaliedic6ra:Uc~ altcra tpfarCi pl1l9 COll
currat:'I't bta:!1ell·cr t:CicxQte ctti caullema {Jie tmmcdiate
.1iJ1T"ctaf caltdtraa cpllttemlruraUe:quc tfi "feruaf Il cotde:per
~,ctdle lt fup~r calcfacroJ.cx nô bebit.tj cuitarionc PP. banc
tnalâ côpollrtonl pccto~tecau(dtâ.,cra:oillngitllr diâ "und
dttas cercbtt natllraUe cCi aUij!t edÎi lapfu ad fri!Çi.ifi:qllc oia.
polTtent ,ppter acdl1ltia ,ppda bedararHcd qm ilJud maglll
tur!ofum elTet g, 'l'dIe aCCi:da tllts obmUlle ad magie neceffd~
~il.CJ; E,t f]oct(Jitllr Cafll col!tgttlJr pthna. comlartc: tr ptiœ
,clpalle !Iltido hl rcgtmillc rcdllctiuo aue ptcfcru~tillo bcbct
cl)'c di I,abtlttantlbuG Inftrumlm morue pcetode ad mOtum
BlJbÇâdt:q Ile inritto pdndpalttcr cfflcltur cCi babtur8.1J1tbu9
0; cl11efadlttbua bilatadbu9. auia. tll l'IImcctathl allqualttcr
ptOptcr cerebd côpJexion1 (Ullt ln callfa.m fe"ida pthldpall:
"tjln tUâ mate:rii;: fiegl1lattcâ t>e(cellde:lltl addcnda:idcfrco di
mellfura 't cautclla IlppUcanda erunt.~lIta cdii caUda 'tfi ex
partclqua btlatant coferllt:ex partc tll l}uhJ9 ad in flamattolJc
addn,r:'t ac confcqulr~rad matotl nece!fariâ e:lJentattolll.p~
mOUetur:cui no porell p~opter ftrtcrurii pcetotie cllm magna
QnJ,clitll (lltUltc:rt:necelTecftcofc:qllcnteranbdttŒ magie fw
qllltarc:ideo ipfotŒe~l?tb.ttto caUdotlielltn cafllllollro mlll~
tli IIJ.Cllfurâda:qm uta btUiJeus côfideratio adJ,ibeatllr fadle
(~tfthniJnt~g iUllare lcderemus. me: igitur errare côtingat (pc
daUter refcrâ,TeSll1len p:huo obferuanlttlill in d"tlOne reru
nobtsjncuitabiUrcr occllrrcntifi t>clnde ad mcdldnaUa côde~
(ccnd\J.cr1~.lO c~pedltlonc:tgftur drca \Jerte ~Iectloni fit aer
ctllll c~mere parriper adcalldfi.buUnalle:1:in buntfdo ripera
lus:quolJtâ Iltmta flccitasledit.et plolnde: plllllt9 'tfmnueht
(Mu ma,tlme Ilocent. aitetllr omllie acr vCI).toftle: ct nlll~bnc
QllftraltG 't botenUe 't fpectaU1I9 CUIl1 ad Au~r,um (cq1dwr:o&
reaa:qllonii bozeu cerebtfi c:ont1rlngittpfo pdne per IlU r.
repldo:'t fic mutta l?unddltlleccrcbiaUe in pcctlll.H'cclpltllr.
qu~ cft cauf\1.,plurhtli nocumlrt.Bltctur c!.iall1 ner nebulo(ue
,: aq uorue.àuod fl talle fucrit per natura r~tlficctllr 4er ca~
mcre:non cl1,fuffuln.tg(fs:vtfieri folet:qllonta tale9 fotmales
tLJmatlOllcsnoccnt:fc:d hl camera hnponautur qllcdam aro~
Inata ad fuaut calidlllU becJinantia:'I't dl1alllomCi:crocus:;tt~
Suuln al.'tIllllbta:cotte~ cttafttrnarancif In~afll cOllenlt p:e
ctpue:.€31ntcr olltllia (adt crpclIslliacaput fTt nlmls rcple~
tum:q: fbntc capttta repletlone taUa aromattca npn Conlle~
"hmr:'I'teij 'l'1I1S'~tus tmlls.!:'..mcfueln.c,.bc (oda/8er (rla~
(J;(cl)'mc frt{JidtratL9:1 cxccmue ~aU4Itatl~ plurillll'i nocct:iJ~
ctrco tlpote brClJlaU 't tlpou clltllo cil a bletie bfllc:mperan~
tifs aerts dongalldu q,rum. polTtbtlé cil. et I}cc angularttcr
mentt tcneantuqquonta e):cclTu9 a bcbi.taclectiolle aerie pL9
nocct:ii' c~cclTll\J tt~ 0lluttbu9 ali/e rebue nô naturaltb9 fTmul
(umptle:'I',t fcntcnUa 6ar.tcrtlo tccQnt.cr e}erdttum dUB
mcm.brozfitnfertolum conllenlcntUTtmfi cil: qm materia9 ad
fnferioUl btuertit:no tamcn fiat fupcr replctlol}é:lmo fiat CUl}.
cuatt9 fuperllùttatibua ptime: 't feCAde: t?lgeijiont9':in mane: ct
Irl fe,ro fiae ed~ bt.!lant~ a dbo pcr.vj."oZag.1Runq, tainé fiat
laboliofum "intlallulttuCi:ne Jlilb"l p:tndpaJta. calcflant:qm
'pfozUl~ tntc:n.fa caJidttas dl j::allfa ptcdpua r,utuaÎlo,ClllJlen::
It.(t't:lrca (omnu1 ,,;~~Uâ bteuttcrbtçatur:tr qt fom'1u9 cUS
p~olo~at~rrWl~t ~apu~:\1ttr1ldrit aU~Ote9: no fTt p:oU~o:.
"r1~l?o~a.ru~ ad pltls.~r!lt nocturnlrG 110n bturnus:nla pto::
pternec~mtat~ tlpote nocde'nô bOtmtctit:quo cafu côueniCll
dot ~ota fOmlJtbtllrnl cil be mane v(q; ad tcrtla9.'t anon fuf
Reiat fiat poft pzandtum per bllae I}Ota9 ab a!fumpto dbo
cr~ii}t tamen fcmpcr ca~tte bccéccrcoopcrto:non ta,nentnL~
mis calçfBcto.~,l:trcnds ctlam\1tpcdtbu9 't mantbua coopcrU9
fn camer.J \1ndlq; daufa:pedtb9 blralctatis:'t fupcr le:eto mol~
lt:qllonta lacere fup~r rem buralll:'I't'l'ult 'lilucllsoar ptcparat
ad rupturam \'e'1e: I,t pcctole. ([''pc tn.alltttolle 't replcdOlle:
fit pte rcguta. ~ olltnLs repl ctto ~o((t.et vldetur melille tn ca ~
fu ad fupttJtous btttaS a mfdlocrt 't c~mmunl ptcta. becUnare
91 q,46rPff'a.s fcmper ln "OC obferuando tr 'l'cntri9lenttio fin~
sui!l ~ie:ncccffa.rta cftrquc ntfi "_at,ura,lIter ba~e~tur p:ecllre:~
hl," ~~ (uppolitotto "cJ cl~llertcomulll:~c quo tn po~criuG bt~
cctur.crt:oitu9 «la 'n "oc caflJ fOlttftca.ta pttlla "tr~tc : "bL
ltdteficrt pofflt:fi'di IIlCÎt (uru otdill~ fiat;no eft tllUtiltS : fit
tamcn tn co p,i rdtas c'tmodcrllnda. €"Ir~a palftone9 ant~
malee flllttlllatim,btcatur:crgaudere" IctarLtIl cMu plurtntU
luu\Jt.)ra(ct vero 1 trlllàrt plurlmû noccr.CJ:'z,e,ctbo et pOfU
è"
(umattm bicatur. t:'1tItndllm elTc ab om nibuG dbrG Cllapola~
btubue 't tn fiammabtJIbua.et p:oilldc omll ee (pcde: e caU~'
in frequcnti "fu.attandefuntqucclln~etlam nlllltllr;t tlulc il
"alnara 1: falfa ffit tlodlla:Ucc(fuauta bulda cOllentl1t.1~~
6Utadtii~ 'l'nctuofa noccnt. roultfl crtà frll)lda:ma.:hnc fl
,(19 côtun6iltllr l,llnddltagexcdlcna.Sltiida flllltJqllaUa (unt
oia côta gmera frllctuu fptllilcbia:lacruw 't Ill1lôt Illflt~PO!C:
magnt cllue:qm 12cttae tll ds tlic eft cOuCIllla:.ace:tli cria i Cil
fil cft nodufi.:nta aUqii .l'l'ter fapotca côficildoe:'t tric fit acc~
tllm paffula.tfi.cr Jldiqlla ettii acrtn noclt~'I't agrdta: \1t"lJ~
5ranatodi:mll~0:ut'triiqotfi acril'i:ltcct iterdfi. aUqua gr'!!~fll
ta blllda:'t fuceue eOtri fatte fit coucniena.1Jdét>tco bC arllo il
t>ulctblla.l~alliG Ilt e1ectue:be quo ln cô(mo 't'tlO \1crbo /lbl bt
J:i.t:arnce eUa dtjJanf:bequtb 9 tnfra bicef : btntittido part~
"tfcofa9 'tlllufculofa9:'t httertoza anhnaltii quadrllprouS: ~t
fi ant pulmonee 'l'nlp.'t crtcif:qut "ngulariter "aient. 31a5 c r
ca pOtllnt laudo maxime tll p:alJlito aliqlltd vint e:~btbcrt pof
(e:quod fltpauctferlllll:1l1bu:'taqlloflll1l:lIlt:rtfi di aqua ~c~
Uefm artUacta:~daqua SllcQart tclltpo:ccftati9:fcd III
mclilla eft abrttnere a 'l'Ino:'t \ltl:pto potu aqua mdUe: v Sil
cbart.(t'31nte:r rdtqua tlt ptc:dpue placet "fila bc pultt~le f~
ctie e~ buabu~ partib9 fartnc ot.'1:,na parte fa rill e dccr" Cull
btodio pllllt:manntt tlpote:ccl1c:'t(CttlP. f]abldacft rc:gllla:~
mato: pardtaefittn fcro I\uai p:iidio. 6pcdalc9 tlJtf ,arne
fInt allift môtanarn 'l't faaa no~ pcrdidi turturfi colfibatCi lat
\'olare potentium nta Illtl1e multrt calfdo .(['Carnes ct/Ii pli
10tUm hmcnulll mcdtocrifcr ptnGulultt conucBhmt. Carnes
qlloq; callrn.ti annaUs etHl ca p:"totCi in et1atc runt ","ucnlt
teg oun. quoqs (otbiU,,:fltle cua tnfllfa in aqlla:'I'd ln b:04dO
vcl hl 'l'tllarplo flile cMco cOllentfi,r ;~todtfi dccrfi fatl~ coue:~
nit ctiii dcerill nlodica.q,tltatc;tl fumafbii COctus ell ,pp:tUI1
clbus plllmont9:\1tfctSo (ail. \'ttentllr omneg carnC9 l'inBU'"
,' t v!!co(e ntadme P~tctIlC:1: gen.craltttr oi~ Ilialtfi glolTo:ri:fl1'
,110 wcapllolodi:~ flbt tJmtllfi, cr alrltur aUe9 aqllattcc. t:,a~
IIdi.a cafeo rang, ab tllimtco tnterfidclltc. attellE clbaria tic
pafta.lagane:turtc:'t l)môt.'lil ptfdb9 eU am caudi.ell.•Etfl aU
qlltb9 Ilt \'tdi:'t QOc tepote eftatle antfqullmoft:np nimie ma
~nt:nccntm~e pnrul:mobUes bllrccarnfe:'I't \'olult .6al.'.U.
,bcconfe:rc.,ttbus 't noclttbu9'.Et fi ill bococttoc COlU ponatur
parei 'l'tld 't IItOdtc1l1l1 dnilmoll1t masta cOllllenict.';ltSibtUlIs
,rii c:/l e09 Î)lmHtcre.€.et fTtjJfia\t9 rcgula:c;v di,rata icarllib'
,1 rdiquls tn cafu mcltota fllll~affatts. 311~tcr o(cra \1alent c4
allqlltb 9 blctibus:bctontca :~ rfOpUS:plcctpll c fen iculue:'t p"
rei malotalU~:a petrofiUo't aplo ma ~tmc callen.l.1'llter fruet'
"aient aUqueatnlgdale: blllcca:li/ltd:ctlas a palThle ptngllel1
flnearmtllis aliqfi non in,ollucntunt.lIdl cllintclUjJe:ndfî ~
t'llabus tiCUbU9 belle maturie rucnttbue:fiper tlplIs ante: "
,bitS fumantur .4['fICIlS 'lute flçcc pioptcr mouiacl ca Udltllf
litt nus vaJent:r,tfi in tépote frigtdo.7,:)c pinde intdlfgatur QI
"aient fTcutamt~dalc!'t ma,l:bne apel Ua intcrfo~ alnoUCi1t~
facta. tp(otf'i tnfllfiollc tll aqlla tcptda:'t cxÎccattone fim arC c
et I}cc fuffida nt q,tum ad rcgtmen ill bietaob(~rualldll~'t ,
(t'54 mcdtctnalia \'elltclldo~ 11htmo lalldo babcrt bell'''c u
"'trla flll5ula bic:qtS 1l1fl1!atllraUtc:r Qabc:~t artifictalltc:r l't~
,curcf:ql.;'I'ltrt9 fttptldtae, cafu llltultfi nocillil.9btlSl! c:%
diat tiat c1rllerc:'I't infra. ~ .maluilru :blcttg mercurinUe: ~~
,furte:frwmenti:an.ro.,.fjar if1;o:fi becoctio ICllte {n ilquil bC: ~
te g,titathm beco~latl~ra (unialltur /tb.j. 'l'.cut addll~nr olel ~o
,munla. 3.itl.ca!fte plll{;ute c,l:fractc. 3. ,. 'l'.pulllcri9 suc~ar d~;
".falle.s,tlf.m.tfce:'t plufij1 tcptdCidille ri 3eru r. 6cd 'l'b! te: ;
reHulllerc clrllerefaltl tiatfuppoatotlfi:'I'd COllltlnc bC JI1c~1 ,
,Cllm falc:'I'd cCi fapone:fiuc cCi radtcc blctte:'t 1}1II0ï.€ LOn c;
quenter ptS' rc!,;ula llledtdnalllaudo.'I'tfaltcm (elllc~ ln !fIfl
.fe fiat cl/Qqtatio 111 inotatiua ex ccrcbto:'ter pulmolle ne 111 1111"
materta aggre:garcf:q .ppter mrdrudtlle fi fll/creti pcc(-1 po ;.
fet thno;ltnduccrc.4[ et qt mate:rl@- no dl grotTa ctlll fi cu~
~ucf hldf{;e:ft",:no ,ppterea fe:qtur nocllmétri notabUc: '1% no
nlUJtli refillés euacuattôL:'I'fi no fcquihngllftta ",cl labo: f"L~
~ute.(t'~tattglfeuacllatto fllmldo qllCl! be plUlIlIa: "d'lfr~
poft qlJ~ I}o:ae a ce:na. ~.pilhlla1,! bc a~artco.p..if.ptltula,;.
afTarmtQ.j.lllt(.fiantpillulcctIJ'V P!0.5.1·1 ~lIdo :;lfir \'t(a~t
bis 'l'cl ter tn anno fiat fottiol euacllo p:t9 nlgefta matcrtlJ.:~
ln ptlnclpio 'l'eris:tll raJa P.tc alltfinl.cr$s.v blgdtioc mllt~
rie fit trta rC!3ula:çp 't fi materla fitfrtglda.no tij c5petfi t.,lld b,
gentonl (ubtiliantla tJluidlti,!!.Et lie rC5111a 'lUillfl cottcr~Ot
bCital/cto:ea i Q3.C materta.:'t pdpllc rocfucllo dt\lrrtntdl sJ;
~a..1I'lae.x: quo mater;a. ~ft (ar,s Ihlda:fl vJtçri9 Intidaf ff:;;~
ct
i
i
�~on(ilium+ftx~ij.rt·(~~t\1iîj.!
liatio oz bfttlflo rct!.dcfflutibiUo:.:et flclllllsia pericul?fa. $it
tgttl~r tllgclliufi CO!Jenl(lls:vt infra. ~.md ro.t:ollatl. 3. if.(r;
rupl ~c OIl~bIlS radldbu9 flne acctO:frlUpi:Odlqlliritla.:afi.
~. v.aq uam Cilpillillc. 3.lit.bttonice:'t bllglofl'c:tlÎlIl. 3. v.lIl(fec.
pte tlllabl~O vidbllil. (['l~ollea. c.tblbcatllrmcdtdlla:"t infra
~): .a6ar!Cl dut!.;.i;. 33.fplce.aii.-7. \1 .tn(undantur in onl1ld~
c fil!~pltci:'t aquia bctonicc: 't captlue. afin. quod fllffidt. Et
polll}' fletcrhlt III fnfllflOlle per.t.Dolas collature addaf tlya~
~tbOItCOlIls.3.,.deetullrii "ldi.;. j.",mifce.'t fiat potto. f,t Il
ttardc 1 tlllre follltlonil.1 nddatllr.;. ".follltilli. clllfde fumal
"OlilCÔIlClllétl llledlci.llaru fm Oldil1e~ côfuctol.'. J:,t perfccta
0peratlone flltl1lact poft.vi. vd. "if.I~\)lae ab Il fl'utnptlollc fll~
fI1tltllr IOllattuli e,tnqull mdUa:vd e~ bzodto pulIi.di.3. \". 511c~
cQari rubci.et poil lIIe,1tfi I~OlC flllhatl1r pllllldtli lcne non fe
Ctponldo ncri IIbero ma t')i~.$cqultl no ete pcr.(f.l~ozas ante
Ni fumatur .;.,.v.metrldatl.,fr fi poil qua tuO! l~otnl' tlici (u:
IUcretm' c1l!llere ~alh1tiIlU alite Pla.lJdifi:c~11Id.ro.'t \litct.OIlO
tCi.cu Il'l.1I0 O:.'t tllrfllrh3 crtt;côIIClllé9.~1I0d fi fo:te potio U~
qnida 110 placcreta.d pllr{Jattone loc., nUUG fllllltlntur pilhl~
It:\ltltlfra..1):.ptlllllaru. coctaru:plllulilru ~e Q!illrlco. afi ' ~
if.ml(cc tianr."if.que (II 111 il tur cfi oldlne 't modo t>e qlltbll~ tli
Ctu cil ~e I11cdlclna fllpcrtolc.4fj1alU rcllatad quedii locnlia.
~ellentre:plilllo.(.tlJtentione 1}llbim. ad I11tltcrHi flucnte: fuli
do od tpful11 pcct9 "ct prOnt pzlndpalius attldt,to .1~:.lmo
tsil arcn lIlarerta f1uêtè ollplc~infllrjJlt IIltltlo:vl1a..(.od ,J>Qt
bMiî cilla ~fill tioné:'t lrrefollltdo:fi altqd tle ca fupcrtlue ge~
nerctllr.C[Etboc totn p'fidf cu facculo fuppoflto cllpltt aro~
Iltattcc f>lcto:..,t infra obfernBto reghnine:vt (iJp:.a:~· .colticŒ
dtrl:matolllne:ftteado9:ali.s,il.catal1llti.~.,. fa "dara cq.,. ".
fanda l.dtrt.jJ3rtof .nlld(m ufellte:lln,~.i .t~nrt9.;. \1.111 .fcc ptO
(acclllo:qui p1hla fil cta. (l'IcudOt capttls: 't pcctillatioe ca Ult9
fU'p-p~llaf parti nntcriolt.f['~lin I"tendo que fumifad mate
rh. ~lfCI1~relltl ~n: tlllple~:\lna cil ad tllllertendŒ cAm Il "ia pe~
ctNls:alailcll.p:~~bMo vcl flfiê~o fLlI~lIm'l11a~II11UQe "octla.
-€ 'l~llmll tllllrfi lntentlonu coplctllr di tltllertlrtbus l'cr na~
rea facto Cilputpurgio tral~etldo l'cr narcs: vt infra.1t'. aque
betolllce:aq~e l11aiotane:aqllc 11Ie1.all. 3.if. nuclfmufcate: nl~
selle pllluerl~ato1ll1ll:aÎl.~. v.l1ltfcc:'ttcpldCi trnl)atur per na~
ree. taet potell fi~ri cii (uccoradÎ(fi blctfi:\1d folio:u cilla be~
purato:vdcu aqua.mlllOlane 11It~te:vr cômunltcr fiert (olet.~
crSlta intltio bc f1llldo cararru côplewr tcnldo in. no cu hl
Ole \lnii tle pllllltta:vt infra, 'fj.'.fpice tl?lIrte:bC'UarrnCIII:ll1l1d
la~lnte:femlnle dtoutotfi liled Uqlllritic an.ml(cc fHit fOll11U~
le plane tellcatllr vn~ tepo:e noctle.cr13.d l'CIlle Intcntloncll1
"Ill~tfoltlll~:'t tlluabit in ptotlociido (omll fi:f1 (II III af Vtlll ptt
lllia côla q,tlt~tia tle plUuUa'tle nrnoslofa fcrtpeta 0 'mcfuc ~l
Illn.cttôe p~opda ptltularu:qull9appdlat ptllllloe ad 011111e9
Illotbos '" t.1.rrl.flalct eUa f1 flllllstur ad endéintetÎone feml:
"cl bis iQcbdomada.;.j.biaollbani:\'cl blalccur 1}01a tlo:mb
tlOi9.f!;)0 tfi pluslaudo "fmn p:tmaru. pilllllaru:qt in v(u cil
rutU Iton cil ttntOt. ([LCollfcqucntervlthno rcftanf quedatn
localtll putot! cOllllenientia 0: dfllare babiUtalltia Illat;riam
in pecto:e cotelltii:vte~pellatllr eda cofoltaudo pC(tus~ pllt
11tonl:fcl1tpcr Qabedo mit!. que bicta (unt in plin.ciplo tic ItÔ
nlmt9calcfactelldo,et ~cctntltLo coplctllr't per in terhls av~
Plicata:'l perc~tcrtlla.([1~thno i~itllr fiat puluis (uper afp'~
selldlls ferculis.'/Y .Uquirltic ra(c:captllo:u.:venc.afi.3.if. 'c!fo~
PI.~.j,puhnoll!O "ulpt!1.;.j.".a ttif1.;.if.~ucc~l1rt ad podus oi~
11IIfce:\1alct ctHi fi ftatloc!} p:.o liibldl'!\lt. ~ .locQ bc l'ln o.;.if.
~lIcc"art vlOtlltt pentdlottl.afi.3· Mu frmpo tic lIqlllritla fiat
10c!}.t1lalct eda Il filmA tur aliqttotlea b~ aqlla I11c.1Us tmpofl~
tO.in. 3.liif ,clufdem tle puluere eketuanl:q uod (aclt IDeflle {Il
antldotarto tllftlncrlone milllatuft dcctllariu: quo \ltuntur
r~Scs 't ptclati:1 fi no poffit redud ln pulucrcm (utnatur l)el:O
in dcctllarto. BlumO laudo !:lcri tnll!tetlone ad pectuo:"abt~
ta tatum cautdll ptlus:Q' 11 on lungatur reglo cOldia CUnt "Il
SIIClltofacro:"t Infrll.1t·. 'c!fopi l}ul1ltde ptngucdlnls jJalUlle:
hlUCŒaghtis:altce.iln. 3.v.radlcllm 'c!ero~ .capUlc:.lfiuene. fUb
~lltl1'lJne p IJlllerl~atotÛ an.s. \l.crod.gra.lnf.ccre 9't1l5' fufftdt
at \111 l1Uentum molle p10 peeto:e 'te.
f[' an~lIentn ad factlttandttm partllm.
,
€'tlllSIl~ntfi ad (a clUtandfi partUI11.1,V .111udlla~nfs: fcntt~
~r~ct:'t fcmln la Iint:an. 3•..,.l11ucillasinls:alrce.s.t/. old bc lb
ft~,Pll1~Uedlnls 6 aUtne:afi.s.iif.croci parfi:ccre quodfuffldt
Qd,C \l1l6 11•en tum tn fOHna lion ntmts bllra.. €1~ulula IpflllS
, ."Idelll. ~ ~ctnnmol11i:tlo:ollid:cottICUI11:cam(f.earnd:afia.
•• crocta.,.bcntur ctml Il qI/a .rlltl]c: 't beton{cc: o['tlm'lm
10+29~
dt c(t'otn dllfdl Ildp:oQlbendum abo:.fum:f>'. n1ofticla.3:\1·
lauda Ill. 3.iif.mc clt~ne.~.if.bllloue:nucut1l clpldTl!'c! poqut
Illdoè:acaCle:fangumta tllaCOIJ ia:tcrre fIsillarc: rofarfl rub.
· lJ"Uarmellt.an.~.i. v.tiat cerotum fic <V e~tclld' pofTtuHidldo
parfi olel IIlrrtllo:.u vcl tcrbêtin.:: "bl fc Unere nolt potTet.ma
1l11ledufclcIlI 111 pafociltlone Ullltrlcle. "R·.mrtre: ormoloste
rotllndc:faulnc:aii,-7.!.Jnufd.s;ra.j.cu mdle fiat maram.
tr$to!rnurarollul1l duedl ad tJcllL. 'I~ .debo:1 albl.H,oii.5. ".
fiat fiertllltMto.f['1nafiala ait c~tra"clldl1m fCCUlldlllQ ctllf~
dl. ~,.IIl'c!ul7e:fn ulne:llo:.odllllqulde:billlra cle:cafTrdl.o nll.
~. ".cNd.~.j.col1oat. =), ".di frrupo tle rildlcibus fio t materin.
tr~ultlla eiufde ad IdclII.'sy .dn Il 1110 IlII:cn rTtdl.afi.-7.ll.cro;
.d.sra.it.llllfcc fint pllluio ~ tleturcu Ilqlla. rlltl~e:'t 't1l1Iltrlcll~
rte.€'JllllollocaUuulIllactia dufdcm .1},· .knfcllU ln Qcrba.: et
opiJ:on.ro. \1.fc2'l,nta ontti. 3·v•crod parfl: bllt'c!zl ruitle. 3.i.
V.WIIl fuffidltt <l'utatc oquc tiat cllIb:ocotIO. cr1!}1111uta CIII(~
dCIll ad Idelll.·~· .(cmlnio 1l1lIfl.fUilcoa.on.~. \1.crll1Lllll.~.j.~u
cbortad pondllaomnhnn tlw.r cUln "Ino ol.p~ot"IAbllo \'t~
dblls.crfallSllentllttldllfdem plO rO!)BdiJo: 11l1l1l1l11orCi:f~.
cOttlCllttl Intertolie Albi fal1lbllci.~.iI.ptn~lIcdjllle {5.1Ilh.e. cc
re vtrgll1le:aiia. 3'v.fiat vltgllell tllm • (L" 1nl1 fia le dllfdem nd
ptedpitotlollc:t1l1l11l trtdo fllllliltllr (,1 fdm[lIe crcfplllc:1cllln
oleo IInofc: trrolctllr:'l:fupponotur.'t e~pcrtllttl cft.
trj;)e rl1l1ccdlne vode.
cr a:"nflllul1t.~~~"il.
n~ 111 Cafll tl1o:qlll cil roluccdovodscn nUqualf ofpe
rltiltc a. matcrlll f1~!),"atlco Ciltaroli pmdéa: lau
do {'ttlla fierl purgatione ,It in fril:~' .meUlo fofll
.
. .- ~t.3.if.(t'tllpt bdtqutrltla:l' tIIpi tle l1icadol.1:l1fi.
. .. 3·v.Cllttl oqllll- t>ccoctlollts coptllo!um vcnerla';
patTlIlarutn ltqlltrlrie:-r 5ucbart natf\'lUpUG p~o tlllobue "td~
bua:'t cOlltl"uctllrqlllnqs vd fcc vtdbue:iu111anc potUllmat:
Illedldnll:\'t tnfro. r~ .osarid dccti.~.if ,fplcc.~S.afia. v. f.1U(~
gcmlllc.~ra.,ii.illflllld5rur omuta tll pa rte vna o~il11elUe fln~
pliOG 1 tmabua pa rttblls Il qua rmn ntll tOta nI: 't ca ptllomnlVc
ncria. vel bctontce:1facta ctptefl'lollc poft.):.l?olas eollature
addaf tl\!acatbolicôls:coffic cJtrllctc uoulter.an. 3.\'. dcetua.
rif tndi.~".b'c!afeniconta.5. v,frwpt vlolari. 3.,.mlf((: ~ flatpo
tio .ft fUlna tIlr l\luatiulIl11 poft. \1i .botas Clint Ilq ua. b(coct1o~
nta d"rounn 'tmellts.f['$eqllend \1no mane (umatllreon
futio:vt infra. 'f>.' .l11ctridatla. i.loci> fant 1: CJPcrtta.j.mtfce
(untotur pcrtres bOlao ante t>ll:ot:poll tret' tllea qutdata. "a~
film fiat eôlputpurgili «rcblo trQ.I~en9 pcr narce:\lttnfra. ~~.
(lied bletla. 3.ll.I1C\IIC1tJlltolllnc. 3.iif."1IJ t alb/. 3.i.pulueriG
Illld(llIl1(c~te.l1lgdh:.oniJ.~.".mifec,';tbe co tcpldo tral,at:
pcr:narca tacta plius til mfi~ificnttol1e vcntrl13ltlll1llnc. et ft
oUqfi plOllocctur Ilern uta tto cfi pulucrc Ila!ifogrle cllbcbtlrfi't.~~.erit côuenil". ~Iat ctiil fl n6u[0 bte (nca Uo cu pa JI Il 0 CIllt
do 't pectlnatio,f['1!.audo ctlil ftert faccll16 caplet di fpcciebUG
"t infra.l>·.calamcntt:maiolane rofarlIItt ~Îl. 'Q) .i.coltiCl11l1
cltrt 1I1acls:cinamoml:ga rioftlotum:n IIdfmufnl te:c:ubebarCi
aii.~.iJ.fallda lOlfi dtrt:'t rllb.afi.~.l. \1 ,a lumtllte.;. if.mtfaca~
IIdii (llperpollaf ca.pitl ~Ottl "~lCuitatts 110111 a cI:1: fllfttllciltttr
\1((\; bUItI abus fllmctur:tullablt quldel11 confu111ldo 111aterlli
1: c:crebmm confouando. 'Sd tll tentioné autes tlll~ua lIIaterte
beNfum eôfottatione edam pectotls 1 bilatatiolle anl?eUtus
lalldo Ilcrl plllulas:\lUnfra bcqnibl~a (ul1lllturvna in hmoL:
fil adfoml1fi:~ .bQlIarn!enl partes t~es:capmOtllt11 vcne:rts:
III 'c!:.rl~e a n. part(~ mcdia cu frmpo VIola to fOlt11etttllrpillulc
trl!.audo etlil mie factto ad dartficandllm "occm: Intcrdum
fllllttltur be ~rtupo:"t infra cu aqua mdlts.~ .capilliveneri"
~ndilltc:rndlCum afparagl:radlcul1l blllfd:polTlIlllrU:ltqutrt
,:te l1lude:epitltimt amtgdalaru afi.TD. Hemints fenlwU: an~
fl:'c!fopi fic~e.afi.~.if· meduUe bact~lolfi.~.iif.(eJ1ll"tG maille:"
alte,.aii.~.J.\1.coqualltur omnta tnbuab9Ub.aqllc vfqsad lt.
,.'taddatur~"cb\lrt 't IlIdlts befplll11att 1jJtlIlIl fldfic.lt:flat fr~
rupus.€'~d ~altectiam tntcntionctn volctiT(ll'Garl;at~ fa~
etll ~um onmeUc (quiUrieo modicoqs mdlia.~t poil fac~a g~~
garlp.tiollC:a altquid bcglutiatur ttO"lInlCrlt.a::Otnc~IO cUa.
(!ccrotil. bic laudatur.)Locb etHi fnctu cu, t110dtco aUrtplgml
ft'l confoUde tUllat.ft bis (um contcneue obferuando rcslml
in btcta'ficltt allas bictul1t cil fllmctldoettal1l httcrdlllll t\c l'Il
lulla qllilS film erc. confucuit.
tr1~tO quod.am fputabHl tuuenc j1~lt11cnfc patiente fputu;
fanjJulllts't bolotem caplds'continuum cum tlupllcl qUllrta.
nll contulletum.
tr t:Ollfltll!l1t. ~~..'~vi(f.
c:r~ fcriptfs 12ttcllladtcr per p:dtantlffintos 't dariffimoG
~bo'totce tlomtlloe IIJBjJlBrfi.2nt.marcnSfi 't l1lilstllr"
~
.
�.
~!U.1'3pfenrcm (ncMu "uiue rputabtUa (uucnte (ub coan~
fa. optllana "rfuppollltur.~oc ttla e~pulTe fenfIt 6ar. ~;. intc~
pendlo col\tgo:'l' btfpofitlo fila pthtctpaUa dt quarrana. t>u~
rtOtul1l penultimo.c.1Rllm di pofumtt 1l0CUl1lcntil f,,!tca elle
pla. e~ m.!teria andlcoltca. adufla.:colerlc:a ant):tll fa.nglltnl:pl
nlrcad rttcntlonémlltruotllm tlI.,:lt.Si aulem allltocOtPO~
den~ tilnq, e~ caufa ploptla:clli contungirur materla. t1egl1l~~
rtaloco (anSllis pllrsctur 'tC.'t I](C purgetlo fuerlt c6u,nl(1I6
ttca.lldufta "i{cofa. lIt (otSl1lilterta 't non pl.optta: aile d 9 co::
nt~lll70!fi accidttllt fClas Qaberc cas 'tc.Et tra cthlm e,: oppo
plc~io naturalla fanslltnea (uerit aUe ttcgmattca pzindpal'r.
aro fubulta.ntia malerta qllartallarfl:quibus\ltmdunt dtact
cret ~UlC pztndpalt btfpôn t annccditur buO Mçtdctta:"nus
marerHi oisertlldn no t<l.IHto:qlll talta I]abllttllnt ad 11I01U~
dt bolo~ caplrta cotinuuG (ads inti(lls:~rauatju9 't plllf.\t1ll9:
fallSldnts adufll in furfum.Et a,,"ratlo quartalloruV/ll !Ila.
di rubedtne edi ocuIOtCi:'t aUqii nô pot appcrtre o(uloa:ncCl)
via "iderur ptOl]tbtdlla curotlonta IlCCldétlu talla bcc~pllitio
ne fanguI0l9:"tfotIl3 pattt.lnO lIIin 9 ma cft talis fubtillatlo
afplcere lumen:qut botoUÎl pertodtee rcltltttltllr:"ta quarta
materle pzol~ibltlua curatiolJ le boh'zls ca pttla:il11o tdiplil1l~
I}ola noette vcnua mane:fm \lcddclla dlfputli fa.n61ll~ts:ls
\'t cx accidéttbus coUt6i pôt:\1omttus at masie nl\cupadua:
fil cere "Idetllr:qnl \lt Ol,rlt.:a.,.tcrtif III (ermolle "nlucr(all '"
ex q 110 e,tftolllllc!to educttur ta.nq, per "Iam:"t futtj(cnrc!ltla
a6nia oftendtnbu!ilfpCClcs (o,1elad ftn t;.c.,Et mllltotieEl tillll t
:Sul.r.tcrtij In.c.be (puto (ansuhtis:t.tlif.colUliJct.(.x~v,. fa~
r,s (lIbtlltant,s caufa {od~:ptOpNrfO 'v a perlllnt vi,am vaPt
tls'ad pz.tn.c. 't na a9',ttl;.(otl.c. if.'t alibi tll l!lultialoa6.Et eft
rlllll ad c~rebUlltl:'t1i lintnon cahd c -rc.et I(cc bene I?cbeil ll
(anSllfs clarlls fnrtG rnbd coloua:'tli aUqii nlgrt 't coa6ulatl
llu:nrt.pto Introductionc totlllGCIIre.~1~zo rcmilrtonc a6t
no acddtt(apo:lafeMaUl:côcurrétecCi l~occtli'i bolote ftoma~ ~ozunucddentiulll'tp:e(,ruatlôc a b tllo,'omitu (an!3uIIl IlJ
c:1~t cottnuctntcnaOte:tal1lc antct,:itli fansutll te 't poft cmlf~
ft celTaucrlt ptopter bublll reddltlll1 pcrloctl:in qucm vr (IIPUJ.
fioné remfuttur.l(lIius caufa: vt arbitro::eft retttio IIlcnltruo
tncldtt (ullunarie cft oz,ttnanda oicta:c;cqlla rfi nOIl ffqll(J rul~
rCi:vd PlO"lbitio dua bcbltecua.cuatlonls.]fllolfi tglturacct~
noeulI1cnrfiadcuratlOlllqullrtlll1e: 't billllma lI1ultl9 p!lrt ;
dctHlfi 't drcfiflanuarfi arbitroz:vt ettâ perattoa 11Idic"tŒ dt
culartblla:tld que non olfcllfrâ ptoptcr Ip(nl11 InfirlllâctTt: re;
quadi ad,~oc:'l' pdma radtx cft otctt (al~s,!hlla mlllrllaUe rc
sulara reshnillc ptobartmmo tloCto:nm. 4I'~illldo ;plll11 l111r
te:ntto:qlli fllbttlttate't adlllliolle partldplls:q uo,tex (alfedt~
"t J>~ol~lbcantur qu,diCl) ad cllapo:a HOllé l'aclfit: "tfullt Il'
ne'mauif~llatllr~'t ex rdtq uts il cddttiblla fc'co/lcomitantibll6
notablUtercaltdus natllraltter "el l1rtificlaltter:'t (lcr Iltlll tll
adlllliont att(nltlblls "tart 'tc.(lIrfulll tnOUdur avtrtllte 'tflll
mtnta:acodOtllmcntfi aromatli caltdozu.{[ E~crdthlltl Ali
btllcrliufl. IIIClnbzozfi tnfl!rtodi:'t li in p:tfcruiido COllllenlatù
parte rcdpttur tn "cnie ftolllacl?t:'t ettcndendo "olo:c ln
't "bi 110 pofTttficl'l ambulando:tilcfrtciltionce 't allqualc9
~o cau(at:'t partlm 1Il0udur fur(lIItl ad ccrcb:Ci.'t laltdem pcr
sature QOtU mlbtNU Infcrlodi "jcce fupplebllte~crcttil:talllt
,jas fCllfultmmanlfcflaa rcdpltur ln ftolllaC:"Ullt ve (atia dl:
nO fiatlabodofubololofdf>J. ,, ,uJ InRalllallonl perdu(at.
pof1'!btle:'tfuit fentitla bill mut.in.lif.tert(f bc vondtn fall6ut
cr 'frlcariO ttlil mlbtot4 fllpcraozli:"t b:ilCvlClUlIlI 't fpatul(l~
niafatls ad pzhJ.capltuU:'t~fiterp:o partcpc:r po:oe "enaro
rfkt at'hmtc "et,clltentia ~ololta capltla conUenhlt:11I p:c(cr;
f.toIlJac~t:vd leué (dlTura caru q;rcdtens:'t ptO parre rcccpt9
lIildo rfi 't in ~hno:e dlCntus ntquaijl cOnUtnlunt lIJarhm pl~
a capite per l'la od9 elllittitur. (L"et fli'iu I]ec fundamlto pts
tlmotè cOllerlionisfanglllllls ad fuPcrtola.et qÎ,o,1 t)la4
'I.ltdltgltl.ptimo quare 110 bebllitaf u: diane (1l116\1j~!~Ii ~~ _ pter
cft OcfrlCatloltlbu,a 't ltgilturls tntclllgatllr Ide bt "irofio (i~
,~t(ccCid~ quare fit t)olot capttt~ 6~alW~:~~~b~~l~pza. ~~~
da:", ~ pollte IIllllterlo:lblls partibus Couenlunt:'t hl (lJP'~
fad'!.nccolfjctllrubcdincOCIlIOl C1~..",fipcrcfionefitlpfTllg
rto:tbllafimtapt:no(et"c.craiSllarectl.un (upertlllcin caflf
Ut corcqlllter "",de fit bolotllo~ac ? •
,
ma~fme Il occt: qm ad l'lgtUâ fllpcrftllQ fequlf Inftdm-ltlo fl't
bolode rcIllUrtO:'t no fic fen abttll~ Ht rcmlffio !'Ololf0,capltls
I.d cuacuattonclll(\l.n!3ulnls fleut flol1lac"l:qn~ noloz caplrte
rlwli'tfan{;,!Ilnts.:'t notabltte ipfodi ad mlb:a coucrffo fllpe~
non tantUlnc~taU pendel fanS3ulnc:tlllo fm nnnua ab co:fcd
rl,o za.4nn o cfttn femper (01ll11 1115 ,acccpraJldua:"t ln ptiJ1d~
,"astee~multlttldlne "apOtlUll futfHIll ad caput c1ellilto:lJtn
1'10 vd augméto paro.rt(mozfi fcb:lu:"\:l "bl cfTctjJraultae Cf
pitis 't bolo: pondcro(us magtsÎj> a~lItIlS. (L"g paffionibll!J
~oncllrrentccttilm aliquil mater la fI(~miltica ln narura lt re~
aIJIlIJtllla~ill1ccallendCi:plecipllc ab Ira~(olltcltudlnc: rt~ll: ~
,entil in ccreb:o.1~atetçda quare taUa fansuta ,duc/tur pcr
f?lIll1(modl.e~ aduer(o me(!iocrÎter lJal/dm~ (ollclIlt. 1M fla f
Olle ({ne m(cationt 1 tlJffirimo di fadU Inclination,e "a pi:;:
Iii (UP.tlUI/9 rl(lIS:tlc~ artiticiaUter macl>lnef:pciplle port d'
t!e'1modica motlone gutturt9' 't olta:'t fJ et flomilcl}o pédcat:
br. e~ callfll nota Illcdicts.(L"B (Ibi~ afit acutie IlIflolllmr.t~1t
qm nô' fempcr in "omttll ell nc((lTa.na biflentlo parrtCi mcnJ~
bila cft,tla ma~illJe ca Il éMi :1 I} Uhlfl11 odl gille funt oio 0111
blotti qUJbg euoll1ltur:vt "oluit .t5ar. In lib clio be l110tlbua U~
fal(a.'t omara:'t \Te!tcmcnter bnlcill 't l'lIctllo(a:'t!lue (Ilnt'
Qutdla:lmo queda fun,t ita co~pota blfpolltll vt ad vOll1endCi.
'lRo opott,eat caPllt coqutnarc"t Joco allegato:fittal1~~n ~1I1lf. .arorll\'Uiblla codita:'tcfi accto p:ccipue Il (Lllapt enâ crUCll~:
p~ectdentenau(ellaltqllaU~1~atetetHi quarc Ipliuaf\l.l1sut~
b~lltllmo~i caul<1 Ci cft. 'I,! ~ cft tli_" tcdii ,,~lmcctâtlbIlG ,Hl~,(1 III
IlImtS!IIR.'l ff ....d m3tcrllt tctm9 pClp!'e (Ollenlre "idc.1J1t:O U
nts aUqtJa pars c~ otfcoa~uJata. 't rupca: " ,t ca.(.qu~ rcful1a ~
per pOlOS vCn\}rfiftpt:l'd fo:te per cart\ a.liqua.\lleul fdlTura.
tii Iiquldita te fublla,le po:t redùun f IIbertous ad rcc~ptJ~II~:
JtlaafIt que "ultex capite di ptobal)t1Iter plurl rtpelC c~tra
,'1: blLltationl pafflue. (>lHcll1!tabrlttari vidctllr ad ftlJl!Jllln III
\lcni remanc.4t:c:fi~trafloma(l?fj crpdlatur:quii ait.... a flo~
cmalliltion"n.{[/!:trca.potu lalldarcl!l "tnuan mcdit (plo: (,
mac:bo l'cl l'cnte ~ltlaleductiJ ra.ppal'ebi~ tUa. pars ra nsuintS'
mcdle \'!Inofitatia:'t inftanre tlll~1I f,mgllinte ft grom otre , :
(~jJUlata. 't aliquaJtre:r b(n Igrata.ft patent \1erificata accidé
f ct (ubftiltle l1lasis coltcnlrct:(crl quolIJodocfj~ fit 110 pzcrtr,
da tn ~af" c~l~ngltla;e~parte I}otfi l'uOlCi pdnctpaltfiacctdè
mlttal qulnllorabilitcr mlfccai cu aqua. plllllialt Î)CCO(r~ "!~
tlfi:pto qllO,tU remottone cfl pdndpalt0 nFa co({ltatio flCllda~
,ucc~aro al~o:'t polteil big\'d ter ca Il ib.ca ta;qrn C~I?lblt1O cl_
€'~~o quolfi Igttur aceldetlli remottone flJppoqti,l1radiee oe
JlI multtpUcttcr lit cu(u nocet. 11-iâ in oolote (aplrte cf): pIC ,,;
retitlone fanguln(a menftrui 't motu due per niltllra ad fup.:
put uocumentt: lIt cft fentltla. J1~~ppo.t~rtlo regt.ftcu. te~,c~r(
riOta nota pltndpaliter q,tli ad fllnSlltnta ellJanatt~'nè:'t avt
~cIL~(f .cfi bl~t. 61 boloum (upltla rhneastlnentl(qJ per tIJ
(oUllJ/tur. V.tertij. 't. "Il.memur Il .t5a.r.ta Ua. fan suin le coflrt~
f{ol~efJJ ab "ftl "I~,tfullllllopere IIbl ca.ucndficft. ~t 11l1?0~0 0';
crio flerl b(b~ di fllptids con~lutfnQttllis 'tc.tii III ~occaflJ
~oll~ntUt. 1Ro(!etetlâ fubtillado (Illlg"tncltl 't ad wapo:at~,~
l'lopter bUO no lalldo tale tnsen(Ci cllratiuu .1~rllllo quldcl11,
nl pleparado.Gnde otccb.lt 'Bui.qulnto. terti! in cura !!::~rl~
qt i..tEtio Jn. qUllr~ants cft "u""cctatlo:'t ~C( p:tllla. cft Ilaben
fall!Jutnl~ mtrlfi l'crfllsflnè:'tcft côls in cMu lIoar!'.€' li:' t!~
da. (ol'lderatto yt.J.quartl.c.i.'t ab OHis omnibus fcrlbltib' III
autl ~fert tllwdl confoltct:'t Ilocet inq,tli e~dtet fa 0!3 u/ll 1. ~
ffb lnateria.1fte o fequatur nocllmltli tndtfponls ad rdo~ . erso tl}-di{5cS ipfo h!.Wtllltl confoztarcolflllllfcc Ip(hlll pafU,(l
l''tionl matiriequa!tall~ faelltte taUa flc~ .... fllpttcttate Indl~
per.Et CIIIllUOIl dllleC(lTal'tulll:nccflll~\l9 f~n6I1inl~fMltj!l~
cttia ln ptopoato IlO ~audo. $ctSo bteta fllptlca (tla lIt tO~Unl
fUIll "Irtlltls p:odmfj:tunc non bct'ipfulfIlIl potll,'1n OIl ct t
ptol}tbltfa c)1tfi fang"t" la e~ co:pO!c: l't q4c l'cr tn tert9(u'ttfi
... cafu ittdicatl9ncfuIlIPta n miltcria fe.lllllltl:m CO/lIJC/lt~I~e
turf"n' tncafu tnultn "erendll:e): q~otaliecllacuatlofitp.l1~
qlloeam ponimu~adliflam:'ta,quccalcf"c:llllltnOIl co, ~r~
tura di no fcquaf tnde bebiUtaa:ett[ "t volult IbYpo:,,; apr,o
utune.alnu Iglh a!tllmcctct t.lmen cn!dilcit "tpm1l" aUI !1
ttbecilra.ctbice fatle ad pzlnclptnm.tlbltllllll fît nec(~ar r~,
rl(~apl?o .~~liJ.rouUert mlllruta be/identtb9 (an.glll1Jl ~~
rtbue fluere bonli cft. t'teit comltatol .t5ar.tn p:lndplQ c6ml
(palas "fu'a linl modu t)lew.lalldo ftnsulllri!cl' poil (Ibnofrl~
tli d 9 fllmlcodcar.f r bc!3ronls Sianatoz(i 110 ll1ulrfi bulc' bi III
tt.1bO( ccrtfi a\Jll-fi cfl:/)' ranguln~ tn tnenflruta ftrtnSI noast
tnl;lie ffl "irtus copzefTtun beodulIl ad putrcfaCl ton c~ CI ;rIt
fcd acll.(.mlllrua bcfidat:'t aUCide fangllis dfiuat IUllat. JJIl~
ftoma~bo 'te~;ndc plol?ibetllreUapoIIlIIO: quenlalfl ,ot ~tl4
nutt 'crsofufpectU elTetalem fllllgutncltt rdl:rtngcrc: t1J\l.~me
~lIel'.vq.,olllsÙ be c:urilJlonc.mlltolu a,,~,lt: ii fU
P' l;CI:""IJ.
~ ,,1~fctcntionf9 mlnrut~qfil c!lmiurta tleS1natlc~ 6rof
e~rlW d,noV
rl
ac
,ta
'6
ers
na.
�fronfiliunl. nx'-'iij.
C«ritlldintbug.1JltJ~,.ants granato:Ci ,pplletlls r~pcrtf cfTc: rc:;
fl!l~ndl plltl..:facuol:'t vt cibi iu flll1lolltaribu0 mllllsllltlltm,
Coutrt~polfutt.l~1.tcèt ctthliqn (Il 1111parU. oe ,,~adtonlt,n.
'€tl)!cq>tU.ad tl.t~ta.1I1 futfictât:qnt "abltfa a quib'" cauendum
dt corcqul!cr clIC! polTunt ell~qbl19 vtt polTUlt1US. ta nri tfi plC~
c~puc cft 'Onh~1Il0lilltdfl:cy ftâte Il\!ccffitatc dbattonts:fl actll
COl ung3tllr'tlolozvc1,emena capttts:vd fit thnot be ,pplnqug.
Cmll1tllttOtlc (:l113I1tnle ifto cMu poft "battoncm pont pedcs
,trl aq lia Cl1lt.i1l n.d III tentionê mtdtcolfl n otklm: qln .,t tllccbat
:Qul.ptlnll tertil.ft fo:talTe ausmëtJ.tllrroda tn (dp(a ,ppur
\'el?cmCltt!â l'olousrul:'t ntcra"it "cl?emitia tlolo:ts dus all~
smentn1l1 III ip(o .taluabtt ergo ad l'tllcrllonem p:cdplle fl tn~
tUtldantur pedc6 in aqllll clllld.l.cr a:irc:l mediannUa. plO CIl
rl1lall:10 I~on el1'e tnftandum ad cnrilm quartanaru. cum ap:
P:Opll~tt\3IUc.1lchd9 ad Cllr,'ltioncl1l IpfarCi:tlllll quia. vtple
riiq) Int(1Ictnc .td curâillQru fadcntcs fUIlt cnrartonl 't eradt~
CiltionlNcto:fi.aeddlttCi hnpcdtites:tmmo tllctll aeddmtill
funt allqualtter côferUatC9:vt aIiquaUtcr flltt fllpla Otdaratl1
~ cil inrdUjJClldb 9 fatta mantfeftri:tCi qt talla accldentln. fun t
'nfemi'ljJiG ttllto:o(n.:'tcurâad rc ml!lJte tral~ltta:qllifactant
quartallc:qllc Il toto gcncrc funt f'lll\bt~e:vt colll(Çltur bc m~
tc.6a.r.tn. cplftO!a aet IJlalleont.ca.be tcb:ccffimcra ln fi.'t ab
:SIU.C.ptOp:lO cft f5 plllrhnficjJritlldo (alull.CJ:ltalldo tamé
n
totli p:ttcrmlttl cllrattolti qUilrrllllarfi:qn• .pptcrI5:;
lIIturnitatl carfi.oU~tli9 C,illdit alt Ilpollemata (plcnfG:
~quado'llad ydropl cMeqlleter:ultqfi a,i dQlca.ltaudo Igi
tur tlh11llTts tltî)dttuttla.pptoptlluta alt~lIUa."lif. "cl.,:.tlteb 9
c.tblbcri.s. vÎ. vcl. 3.i.oNeatl~oUcont& anc tlyagrhtlo:qnt ivtr
·tlltc rlla.el1udtmatcrlatl tales mdacoUcasadllllllsnon labo
rtor~:'t ht vlrrutc dus fic aLiqull It~ confottado membtOzÛ fu~
pcriotfi:'t c5pzcffio ad inferl ua:et eO ptcdpue qtS Qticipat "ir~
tUtc nlirllbolaltozu. 't NlIbarbart:'t blIToluaf di aqlla cafd(e~
licttabttur o;>tratto. m5 ,pl?lb~o (tta vrus confectlollu COl dia.
hum ma~me or·\buglofTIltt:a ctià addatur paru ~ucc!?art ro
fatt .ppCtr acctdlriilllon tnconumitt.cr ~cdcundo fgttur ad
cllra p:tllctpaUIi accUétlfi:qin p:lltla radi,.: vt (lIppoldt ettas
retel~tio IiU,t119ntll1:rul.p:tlnil intcltcto (urarlua (umctllr ad
Ctouocil.tloné mCllftrll1 ptr rC{Jionl c5uententE.etqllt \', tllce
at ·Sul.;tj,tcrtij .~edllt(ntio pcrttdtllr mapmccfi ds: q mo
:ICllt r.lIl\Juinem ad ma.triccm:'t factunr P010B apertoa: nOIl
"rido biie Iltttrtoni perlkl cli mcdtclntepcr hucrt9 fumpri~
qm talcB cillide oz: \lellte enftclluG cfrent cilufll vtrotUlnqJ no~
CUancttrouun:\?t manfel1mn el1 tntclllgenrl.erlt erBo pertidl
da intetlrlo C"1n eJ;:trtnfecu9 appUcatle.et tn ~oc qumi funt
qll~coltllcrtuntfl1n~uineln (lt1 matrlccs:\'ceft flcbotomla ml
btoU&m Illfertodi:vd vcncorattonce 't lllJ l1 tllre co:undcm ml
b:odi:quc(ia cfla oalatilndo mc:atua 't pO:Oi3 vCll~rCi matrtcltl
e,ttcrluG" pplt ·~til:"t queda rClflOnCG 't balllC3. couenleter I?IG
V0 I1'Ullt appttcilrt.«r Ittrca, 19ttur c511crRonem (an{Jutnte ad
matrice collante vlreute Illudar~ neri iterataslcué flcbotomla
Itcet /lcb()t\)llIia fapbcnarfl cafuab auctotibua fit c5mun{
ter laudara:qt tii.b. 'B.ui.c.,pptio \>idt:cy fI!botolllla vcne ge;
nu 1: curuariuc dus cft f01UO: tUa .tSar.crta ln IIbello tle flcbo
t)llda.bl.i.c."ltlus "lfll9!cft {nnuere ln cafu fi(nda eITeflcboto
lJlti circ'" "enaG pl0~mlolcsfemod drca co~e vdcMlra cun,
bint ea.G n.qucc,tbctentlonemenftruo;acrurlbus omnlno
Cil il c;,l1bi;:(llle l'ma OPOttctaptrlre Ilue (carlficarc. $ed "bi
cl1'ctfntltlo ad btucrlloni a capite 't Il mlbds fllperlo:tb 9 flo:
bOtf,ol1tta (ap!?CllarCi conuentcntio: clfet.a a,1 illa intittonl
\ltNccbat aabbi.~(r.partieula:non opo:tcret ltlultû cuacua;
rc "1ta vice:fcd Pildlre in plurtbus"ldbvs cu"! bl;tlt.:.er CUIll
;PP()tltslipfmn fupple fan!Jlliné Ilttra!?ere ad cotrarla partes
\1.ttra.cttoni tpfam noU coplerc pdmo btc:fcd cam rdtcra (ccCi
do 't tertio ote. ande fo:te ad {fta in!enttoncm rnfflceret vnas
3.fangutnis vcl tlucad plutlvttbtcoucrtatur ad Inatriee5 crlt'
ll_cccl1'arla fo:tio::,p "na "tce cuaaaatio bc"cna ,p~mlote I?o c
tfi ftllt\,? httdUg,lf conftantc vlrtute.mam "t btdt J5-:f.lt.alle
sato b t flobotolllta cOtti.c.vcrfus p1indptfi magie puc 't ptin
ctPalifTamc intétiocs f1cb~tomtc.(lI!lt magnttudo cgrl~t1dlnhl
'1roburla.botantla ct abl~gUurno tollcrctflobotl?omii fiBnt
\ltntofatloneB fln~ fcarlt\cadotlc (ur(lIm "enuB co;tlle:'t ltsa~
ture 'lItq <talea: 't frtcatt5es cllm panno (carlatlno:e,.: ~ta perft
defllr Intcntto Ilttracttonh, (an~utn.t9 a.d ma trlci que tntctt~
ilo ~ ft nt l'zinta vta tntltionle:bcbct tfi cfTc poflcrf6J th o:dln.c·
~d alt~ que tllçctur:qm opouet l'1lmo l'OJOS vcnsrfi ,!!a.trlctlJ'
>ab lIt.l rI rlt.rdiert:~ t)11atart anteg; materta Bd cos couertaf.
,riComplebltur ~rso~"tntcndO,,4 billn,ie" fclfiontblJGlldi
'Il
1o+;o~
"ocillllllntibIlB.$ed QicdhnClcommemo:andum: q: tliUit
funt c>lUda. 't aro!nattca tn car" noftro n5 polfulltlle dB vtt tù~
te .l'pter \>UO.ptllRO t",bltaue ne caMlmtefll1l matcrie(lIbtl
Utllte magie rllrfum Îl1;0llefentur.rcdido ctn" talcs arom~itc~
medlclne tlolo:~ capltla tnduCUllt:vttllccbatc5mcntatOl J5a~
".affottr.ln com~ncnto Iltfotlfint tn, fillc. IDuUeb1ia eduelt ct
aromat/dG calttdctlo 'le.cUnt tlltlt.etpertl11entllllL aût tdlaf:
qulat~oibus aromattbua nolo:capitt9 gelleratur. et b(da~
r~t flOC ,ppter calidluté eo:G:c): colote.ti fuo nil11to nccelfccll:
captrt9grallcdo rcquiltur.5unt.n.trl caru Iloftro putermittl
da vcl?clnentcrcallda Imntnlc Ild tlccnlll \>eclllUlntin. (altel1l
non. flnt Illmlll.cr1~olfunt crgo ponlqucdapter <\.ualltatem
ml'lnlfcftam etli a ,pptlttatc maglsl,oc etftdllnt.1'iat ugovt
Infra.'~ .l1llllllllrUIl,t 't rad Ici a carum:'t mlllullutrct:fcnusrtd:
fcmllllBltnl aii. ro.l.meltlTe:matrtcartc:mereuriafafill.ro.".
fautlle quarta parrl.ro.,.bulltallt(ufftctentcr tn aqua or in tif
cu tlccoctlone\'ltra. teptdllln fcdeat vr'll ad vmbtllcll 't Ita COli
tlnllctur trib? tllcblle:poftell rumatur rerpillu 'tltleliITa eqUil-:;
Utcr:'tbIlUantin"lno al.'t aqua equaütcr: 't ac clttata (,,~
pcrponatur ltIembzts genlraUbus caUda:qnl be (crpillo vt bt:;
tlt Pril.Q1 tlllpc:rat Il,,nftrute:cft ta mCll cllllcndu. n c di fit ftu
fil:vcl balncll Il liqlltd effumet ad mcmbla rllperlola:"I1.dc dr
cu Il tega tur pânts cOllenlentcr 'tc.Q1 fl cCi Ulte 't fintfltbus pto:;
1I0cllbitur bellccrit•.r1n5 laulto foutota:quilt flllô fllffeccrit
lalld>lrl p:OUOC>1rl fansuitti cmotroyda l(lndi foanét3 tlottlb9
apptop:tnrte fc:mQ ob(cr!lando cafi:nntcdtctoG:qm per cura
tionl emozroytln ru "a bcrd oiG intitto:'t \>e rcmottolle qUllr
tllllarii 'tl!-Ccidittfi vtfetSn. qun.rtl.et flU~UB quldcm elllono,",
d;lrli cft couellile crtfis plurhnarfi egrttudtnu 'tc,et.p'11. tcr~
tif..c.iI.lnaqll(ltladntOdŒfhl~1I9 filnsulutG nartllnt rcmoucr:
cnaOzroydas currentea:tta ct oppoflto CIIIO: ror,te aarrcntcs
remollebunt f111~ fallguhtis afupcrio:tb? cr Z::olera btUus
cUa crlt aUqualttcr acuta pzouocantta:vt a loea:mrnl,a" 1",
lurmodidrca cmotfo\!dasq, drca nUltrtcé:vt (aU mn.ntfcftfE
cil. fl fOtte pott \!cnaru no aperlantllr:(ed folum "cne {ntu
ntcfcant.cr~audoillo cafu tumefactt~ "entanppont ratlgut
fU(Çlls clteralJ fm attem.et qn illa non'(uffletren t Illudarl ap
pOlti "eftcatotum 't duS\'trtutccollantla:q~ fln.on fufftcera
audtrdn cda ad ruptotlum fup:agenu l'cr treS blgttos q6 (a.
dIe fiert polTct dia ane norabtlt bolou:qnltalta Ingenlu fi
non Il\ucnt adp:ouocat/onl mcnftrut p:tndpaUtcr:(lllti COll
lJertunt falllJlIlncm (ofutii ad (lIpcrto:llcduci ad Infcrius:'tiIJ'
1]ocfpero norablll "ttlttatcm flltllriiquQnd" rdlqua nô c5tu
lerlnt: q: e.rmllfto tipo:e ~lJbltllattJ. l'lm "tdcfI1Qtllraad fi
. fum (LlIl\JuÎlll fl'llnfmtttendc.et tl1a. fulflda 1\ t Pt1l Qd Ptfl1'~
paleltl Ol(pofl~toné Oc clII!fTtone f\1.11(\lIln19 per fupcr'9.4!:';a;
Ralltqueda blCenda bzculterdrca fct!m.f.be remimone Oolo~
rt6 capttte. Slrra. igltur l'illerfloncs bcqUlb? fup:a btct4 cri
(u((edlt fnttntto tlc (onfottationccercbtt''t drcllllftantill mé~
b!OZl1ln ne r~ctpiaIJt:qu~)nttntto pluribuB pertldtllr (dUett.
CIl c,mbtocattol1!bus capltls fa.etls raJo l'tius tapite:v" porell:
f1m occoerto vtmfra.1).>.rofa.rub. ro.i.v.flotu nl!nupl]art~ ·
et
"iolarulltafi.ro.v.cllm"mfllc.m.j.nattndtbCcoctto:'te.tt~
tlltbl0ciltlo e,t alt~ n1.n.plllt percutiendo (upcrpllrtÛomllTui
rCCo10lt\1lta 'tfaSfttaUs.:iftudtallltlt non appttccrur ntft fla
te modicifTtmo bolote:quia Ill1tgis valet 'n ptderuando q, tn:
curando:qnl (tlllétc l'olOIe 't pu(entia. nUllto:û 'i'apotu alm
intentlollc ad re(Olutioncllt po flet bart paru III ana lotant 't ftt:;"
ca'doa.([;,~orell ettii in ungtcaput "deUa mdhu~' cmb10cart '
ad vtnlm'l' }ntcll tion cm t'doluttoltta 't confoltatlonla c,t tlua '
bue partlblls old rof.'t "Itap'artcckllllomtlle addita.."Uj.pard·
te acctt.$cd 9ocnol1 fiat "blCereb~ul1l rcum\1.tl~:1r(t llotabllt '
ter:qnl "t ol,tlt 'lilul.p:tma tcrril tn rcgimhte vltiuerfaU fode. ;
Jn oi foda cut aITodaf rcumattfmU3 no becUn ea ad lofrls/da '
dum 't ~uI~cctandû capUt aam olcls 'tC.cr1:ld Itldo\ll ctlâ t5• .~
fo:tI1ttonlB ~ reptcffion.ts "apolûe~ift(nte mod'co Dolote po '
teft fic" odolamcntû "Unfra.~ .fLomm Il.C\lllpJ~arla: ro(ar!E '
fandalolum:citrt afi.3. ,.!)arlof.~.i.tnfllndBtllr olltnla in acc:; :
f,,:tiffiano pzlus puluert~ata:poft c,:lccata pO"all.t~lr tn pc l
da pl0odOta"lento:~~ecquoadlflâtnt'\lt/onUuffldant. '
€~cd ptO rcmtlTlonc'bololÎ9 vb! fucrtt "C"Cm(\lB mll!tri Ita"
"t fuerlt "tiliUarum inftatta pzoptcr Dolo:i:e~.n.ptOuocan ;
due(omnus:qm 'get,Wlens bolotaural?tt: 't acfc conferllilt '
quocarU "bi rcliqua non fuffi!Certnt: tll! qulbus rllpta laudo' .
c,,:l?lbcrt.S.f.fllon(f:qm htomld tll(pofldonelmlabit.:i,1l oPe .
raraul'.s.j.btaoUbanl Il c~~ibcatllr cu.modlco aque bllglofTc.
~cd vb! clf" "010' IlOB IlJt'Il(~J)hfJti Clm, id rcfoluttoncnl ;
'0
�Conlillulri;~tn~+
ln "GC bOln/na c6lri~ftur bolo: ll1tCrf6 flll/ftrt pectot/a a m~:
ria Rc~m.atica .llrotTll âi.lufTt ~ fcr~t" tiufdi I1lGtcrlc:quc c
blfp6 np modlci ad ft trG"tt tura:tl11p cius pcrmanltia tad!
ad cofcruattontfcbtle.€,t:rit 11'ltur p:opoJ'It1 met 'Il "oc ~a:
(u ptlndpaUt~r Bttendcre ad cu.ra b,fponls JlO omluendo n:
rcnrtonl:quc fJl11Jltur a fcbte "t ttC.!JilHlti~ dt:a RCglnatt~;
mcn masla falfo b~pcndene tntra:l't dl p.tobabtl,~ "cnllS ~ ;
cre(ccntc.nli fi tn todi tntcntlo ad "ilc mllclHajJmo(Jm \'ert~
retur matcrla in pcaote c,tlllcntl (ôftq uiter maucta Qllft
btteaUqualttcr aU6mf.€~to ~ac tsltur adhnplmda JIICr
rfonccuratiua b~O p,tlndplllttcr fadiM~thllo QlIlde p"nall ,
reglmi ln bcbuB.admhJiftrattonc carli rerfi:qllc noblG tn'"
rablilter occurnlllt.Pe~tnc ad l11edtdnalla bcucniClnll 6 • cr
cr1~tO c,tpcdJtjoneljJttllrptlmO ptO clecfiOlleacrls.~/ta •
due camere l'arliper adtalldfi;et mat,ill ad flccfl becll nane•
"octaml bca~re no tntdUllaturntri fwtie Ilt vaUda:1t nia Ilt
"ntcnfaI(IlUdttae:tllnc bcberct Ber adfrtsidli l'arf'i Dedlrl%!;
$It 'sttur ~amc:ra. coftructll Intc:r ouo fola.ria: culue (cn',
flUlto:Jcns.EulpOte feul'cnto(o ncbulofo\'d pllUdo(O tI,
oprhnHlaufa.$t cria tuo tcmpo:e rçctiticetllr B.cr fll('~" ,t~lIjf
.'n ca,mc:ra e~hgnts '"ntpcrl:fermentls vttle:ro,d(m,ullJ' ~r •
conucntcna;llo~ tal1ll,obfenlato (empcr 'l'flllnllS l'cr ca/~,
nObUful)datnr:ftacp ad naree eS1'cno,pcruClJlat; P' ~
Ji nocc:t.,Et ptoptcr amltl caufam no IIullto laudo ~d recri:ll,
ttonl;acrte l'cr futfumlsadonc:a:qucc): arom~tlbua illp (II
rcdllctia -t fup~r Ignc:," ppflUe fiert (olcnt.$cd mas's III '~IIJ
Jaudari in cam.cri1 pufc/lda rcrli tlusrunda aromsticSf f
,ilb(~ ~U\l. euaJ?otlltlooc.ct,apOlantifi:yt p~cfcnrtllm dIlSJII~
ml:cilffldf{Jncc:amJ):C:'J ft nG tllfpUccat di modlco mufd: ,
ttcca etla dtrJ .,~lar\l.ndodi ln ~OCCi1(u conuentunt.,fUgantur ramen. bccma\Jie q, IUa:fl1lcp cgro P1~ Ddo:anM nli111'~
.crunr plapbilla.4['L:pnfcruetur ~tta in JloC 'l' fJn{Pl,a bl' l'ct
~pcrturaaliwf,ncJlrnd~olljj camc:re acr bletc ,;:amcrc l'cr
tlP'hl ~lIcntctllr:qm vapotca qui e,tpfrat Il matcnl1ln l',tr01
ft cotenta !crl,infiQur:qut nUl rcctitic~tunfua IlHl lil quslltl1 f
IU,lnfirma uftantco I~cret •.€t iu "ac a,ria obfer~Ul".tI1I dt
.ma~imaladbtl>enda ';:lJ.ut~la" DtUscntia: qtTt btflcl1lpc:rantiiJ
clue tm ~ fe altcratjpennlltandoij>tfi relique r~e omnc:e nOlS
naturalce ri cqualitcrlabercntur ad cGtrardi pcrlltutarcltt"J
.f~lt fcntltla l.5ar.ilMcj5t1t te;r.comcn.J;p'lij.'t ~cc tlc acre (1I1fi~
Clant.€'Ctr~ d\lli -; potli ob(crllctur regula beblte bjeta"d'
.' " febzibue matér'BlibuB.f,cibu6 c~Jlibcatllr jn bcc)llIatfpII'
pc:rfodt,Et ri Bd iUi J,ozh~cnire non pomt mf"ua milJ6 dl
'n illlB'mlto cibarc iP in pdnclpto:mtnua ctla malu ,n tn fcblt
IJus t}utufrnodi 'n natuJ; in tnincipto dbar't.4n~ec tfi rcgu~
o!,l(eruaur nô c~ill~nr~ mulra. iudjqltioncad oppoatum:.r~
srillldi bcbllitatc vtrtutta:\'d lIlillJna otfa ftol1lacl}i ((Il(ib/~
~arc:qlJoe cafua c,tccpit.~.1:tJl!.pztmaquarti in cil.sfiall 0'
battone (,":idtanttli dlo,~,et bc C9:po:ibl1a fimUo: p01iJ.
JcriCi). 'fc.que r,ntitta colUsebatllr Il brio.l.5a r.~. tem1p'Jlj (',,;
$pcdaUter arit oc(cldido Ilt ctb9 facilla biscftlonie bO.1I ,I1BU
trill1ldmodicarfl'fllp.crftultadi q,rfi po/Tlbllc t~ ad .Cfl'1r".,
tluaUtc:r ~cclina~:'f ad flccfi.f[$jt fsttl1r plllJle cItlB'~ . r"g. ~
to medto tnter Ilouli 'J "c:tlJ9 b~nc mlido aUqllllllter (SlllU ,,_
filn cO p0rtat"r al/qllid ,ucc,,~ri r~'.t:rlt ~onllc:nt,"tille:~t :1"
",ina altquaJia fc:nt.'f ail 1. v~1 ln b,ccottionc r~dtcus t'fJICI'~lfJ
aquac~ qua conRd bebct.f~ guo pa.ne,fJat b:.od~t6 vel pB ,,~
,oerua lnaq lia b~oatonte pullotu. v,:l aUiuii Cllm 1fi '01l:U1
1l1(ntili:b,qulbueertrfcm,o.:JJJlf,rrdi.qu~generjl srall~rcu
'Olluentll"t far c9,"unc:far o1dd:e~ qUjbus poffent nerl ~111~
la. cti t>cçocrtpnccarn/li '1 (up1a.'1f16Inconllcrttet dlil cJ: tI'
.a Iicrt ~,"ôt fcrcu'a:ltcc:t De ca bicat 13-ut~p%lm" cafi·j'i(~"SiJ
ctbo" potu côllJcnto.t1.qplld eftta.r4ccSt',monle -,; bC,' tat
ltomacJ~o:Ucct cria pcr ewc:n'tt~ ln mdp(o cO{ino ut!/)' {it
, de blsdttonla:cull's tii oppolldiJp(i! (cnll~ JOj:o a*6l1ro 'lo~
~ubio IjJitur dl bc ca. modlcfl rumendfi:'I cû (umif optl,~411~
coqusf.Edartna ctia otdcL pofTunt fiert pultes " Illlly a. Ill"
merito modi (ubllâtlc ill cafu pfoptcr tufTi"~ ,"~li" couc~tr:"
fi tfj bulcolcntur cU 3"ccl'llro "farina o:.1d "on Inconll' "cI
(QIIl o:dd ma~t'"~ fi bUToluatllr ln blodto ptllsui:fn quO f."
nt buoctto radlds f~nl,uJl:"d aUquollI," f''''i,!lu", aoia. (~~
fcntcllll.$t cJtam allquiln,iodi f.lrlna otdet co",ifcC:$ltU~qrff
rtna. ciccrulll ptO puftlblle confirlcndte non tn c"n ucnj~ refJ
bidt :Sui. li .cali.c,Noy;!o '1' llI'trtt pullllOlJelll ,ncli!le . Ic,~
Qliqua:~ p;opter ~o, tt"nteup (0: bit/once. f,c~ (art"~{poa
rUnt.lbuam~lJ vartcllfur (9 zb1 ttoncs:fm va ricrdtclll D caU '
J~oh~e Jplirmc:qm 'Il rIPo:c ln qllo cOHIl in Di(l'Oatl"J1~to~'
f;
qm
'il
cr
'li"
�~{OtUtante varldatt dbl tnagi0 coutnft d,Ill e~ fa rina otd d:
.(Ota vero qutct/Ott tlla{Jis eOllucntunt plIltes e): fimJla. vdfa
rln.t.ei.cerum fI» allaI» 1 aUam tntlttonem. crj/nter carnetl
"cro plO pllld.ttJ coficicndtG:vcl per fe fllmêlUe eouueniiit car
Ilea allt~ularfi 11l0ntal1arn:perdlcCi~fallallo:u:fierllq~alltua
rlllll cUa tuueuŒ nOllung; alii camea quadrupcdu cOllcnilmt
(~rlte9 captctodi no 1t1llltr1 p:optnquo~n seneradont ma~fc
(ollitutione caMa c):ilre.cr/C-a rnca "ero cap:cololU: "ulpln:
ctericll hHM" ,rpter leaollé ln pcetote "rplllmollC .vpttcta.~
telll "fir. j/dt blco be lcpotib9'tp ulmoncs earCi fpâlem I}ablt
(onUcnll:ntlâ:~ ptropue pnllno "ulpis: tamé carncS "ulptulll
et ertClotli1ld vlfcofum bcdlnllt:'t omnta vifccra !}a.btta Intell.
ttol~e admatcrla fcblla uulfaa: 'tad matcriii ma{Jnii il ln QtG
fe.colllngtf mll):lme nocit : ideo rectiftcuri bcbcllt Illomm car
IlCIl cli ahqlllb 9 fubtiltatlllia ~ inclautS: "t di fille ct clnamo~
mo:~ radtee:fenlcIIU: ~ I}lItufmodl becoq ndo cli btetl carnlb9•
et ollfmla 'l' ftctlt carnee blctOlCi anhnaUfl Il ploplietQ~
te valcnt:lta. vbl athtdisenUa "tl nUquo .'\.euto non Inconue~
nlretfumt nUct,i benfcto p.lfTulato f((undei artUocto: q8 fic
annale ln eMu no htCollenlunt:" mapme ad'tQla natllra fila
tam!llarlttltcm l}Cierlt:quontiilvt btett.6a r. VI. be rclliml.(alli.
"famiUartrns qUe fm totii (lIbftatlae;t folo c):pcrlmcto el'gllO
fcltur:" m<l.nmii I)s "trtllti Ln btgdllonç eo~ que cornedulltur
"btbunf.l0ua ctHi fotbllla vdlnaqlla cocta allqfi nii hlCon~
ucntunt:ncqJ te terrent vflls COUIS ,pptcrfebtem: qnl .6ar.ad
.6laueoncm hl tcrtlanls cOllcdT,t. iianc ctla III C): tHs a tlMer
Cilla (ecChifi vfum bnarum 't rcsionte.Et "bt Ilt rirno: be Illflii
tnaltone altcrcnf eum aqua bccoctloni's o:dd:"cl radlcus en
dlute:'t I}lItllfmodl:a rcUquts cibllrile fercoibua cauélillm cft
't cn tIlls dbta:panc camtbus:'t Ilmtltblla cOlltponcnda flint
cius dba.rla.1na tn caflt orouta. "Ifeofa:vt (lint dbarta bc pa~
fta.:cafclls:pifcca:" Cirnilla t('\.ltfl nodll\l fllnt.®ia ctlâ friSlda.
't "umitia.:vt flllJt frllctl.a:geucra olcrus COI1lIlIJlfi:vt l\lctucll
rum:fpblllCQtotCi:blctli ctlam funt~fpernlda.Scd aplO co~
dlroéto:vd fllpo:atlontb 9qlllbllrdacoftdcndts efTet aliquotu
olcru nccel1ltas. j/Ilo cMu conuclltrellt !fopue:malolana:f~
ntculue. St edam ad fapolattoncm eITet nccctTllrillllt ptO ap~
petltu plouocando "ti aUquo ~cuto non Inconucntret filmt
:Uqutd be aceto pa.ITutato fm artUacto : ht q lIo.f.ftat p'tlmo
nfuao pafTularfi.:bd}tllc altqllaUe bccoctLo"e):ptefTio: 'lm 15
olnnla autora aellta" mo:.dteattlla "Ideantur efTe pcctoll Int
fIllca:ntl}llol11tnllB modleue v(ua \lecd fTe patrillatt n.on en: ln
(OnUcltlla.crjJlluabttQdcm appctlt4.plloœndo l1latcrli fe
bUa ~ ht p"tote corenla tnddlMo 'l(lIbrlltiido:c~drando ctli
"irtuti e;tpulfillam tn cwdlendo.Et ln vftt ellJs fuit ~1I(ua b.
~ul ): terril ln eurati.one bc fpllto fangutnla" alibi: lacet I,ule
cOllt~;rtef Suer.Bttcntllr oia falfa 'tamarll nlmla. crJJ!lter
fructllS ;l.Cit conucniunt fatta amt{Jdale bulces" amare:pllle~
flflld:"aUque pafTllle.f.t f.~ "la poterunt mutta fccundunt cô
flldudlnes regilninis beÙcatacompOltcrcfereuta.fgo tam~
I}tc vnu adducllm condhnentu~. in cafu conuenims. ~ .paf~
(utaru enudcataru. 3.if.l1tfundatur in aato patTlIl~~o:tnquo
pUlla /l(terin.t l'cr bllas QOlaa amlsdalaru bul. 3.1111. plllm~
tur in mouario ferrco "cllapidco omnta amuI: bdnde (olen::
tur ita (J' contees pafTlllarii obiftianf:" tune ht blOdto carnl~
lIfIl pwlleta.rIJ ponalltur" lcnto i!Jnecoquanf:" CUnt modt~
(0 ~ucc,,;t.ri 't dltamôl aromatisenf:" critfapol fatla flll1uis
ttconllentms. €~otllsautcdu9' conuenientlfTuuusdl aq
InclUa f«unda arCem faeta: vclaqua sucd}art rubd: Il ctiâ ln
ta ponn'tur radi,.: fentcutt ad b~coedonë fada cOlllleniet. ab'
tfi .pptereôfuctLJdtnhcl ,,'rtutta bebiUtates'tappctltlls ~fTet
"illUm. t~l}t",ndlJm:"t jpfum "jnum albfi paudfcrutn ahq ua.
liter ad blJlee bedinâa:pluatamé minus be co otferatur:'t ma
Bts vcl mlnua mtflfi (<<undfi. 'l' otfertur bt_blllerils umpo:t~
bus IIl01bt:qnl ln bcdln.a.donc fo19magie couel1lret: fmo l'le
rfi~ rcfolutt rcltqllijl.S materterus bcfebte que rcmanferunt:
\'t btctt.b.1iJ,utJn cura tcrtlanc pure.,el: cttam e):Qlbttto _m~1
!ts rUfpCcta tn fero q, ln ntane. allde Qic plO rC!;utll notl1~6:
q, nia (eblla tndtcct ad oppoatlls:qtS il:l}occa.fu p:optcr tuf
n~ (n ftro mas(a a.ttenlltnda cil bttt,a 'l' ln mane. ft l~ee fuf~
fictant g,tum ad rcglm,n etbt 't POtl,S. SSomnlls vcro dus at
tcmotll\3 a clbo:cum capite bene Icuato:ita qu~d quodammo
Ceder, potills'1 lacert ,,'dclltur.-=aput lit e!lii bc~,:nter co~
"te
:0
~rtultJ.:fitctJamfomnu9btcutsl]Olanlm.v,.vd.!11.adplus
'J1l1>o, talllCll attmdatllr côfuetudo:'t fUn cafu cotungaf bif
CI(~s alll]dituain fomno:ftatfomnue intcrceptus vtitcre~
.:rCWo fliC e~lIlao fupcrtluitaffi.1'.0lmiit ettâ fUR alterullJ,
latcrulll magio q, fupia cerurctm:quLa talfe bOllllltlo III cafu
vt ois ,"ohlllt (ap'~ntea IIlUltulll fllfpecta ell.1Aec t'lolmlat bC
ble:nillco{Jentc neccfTtt\l.te:vd n.lftfuerlt anttquaconfllctudo: ,
"tunc bOll1llat acdib~lldo fm fniam.'kt.11l fctSo cllntl.I}ec tii
oia intdllganf:nla in \lirtutc fequaf rcfolutio "bebtUta~ mlll
ta.. cr en ertâ III "oc l}llbida regllla:cr cl/sal f0l111l 9 nô III ÇO~
ra pzlnctpll Vd.~II!JlltCntl fcbtia alierlpotl!ll:fcd ma!Jie iI(.çe~
dellte l'ec!anlltioc:"O"iIfil tt blurtlua ill bcdinatiollc majJis
tnuabir cv IJ_OCWrn9~n pdncipto\?d ~1I{)1l1éto f,b~is.et in IlOC
clll}ablda pclpllacofideratlo:di ctta b01ll1lt fint cnrotma bli
coopcrt.l:" "cc be fOlllno.cr.e~ercitifi ci9aUqualc fi liert pof~
{ct liat pedeMn Q blllcrttdo IIllltcrla e ad Inferlota (fTct COli Ile
nicns.$tt tll tue gradathtt f.tcrii bc remlfTo ad IIltcn aus:ltll
tn non nmltu intendaf vt an "tlttus liat btfflcultlla. ([eIULl
afite,rcrdtili Ilttocundllm -; maslslldlongltudt",clIl 't c,:tlflo::
nelll bedtnana 1Y ad tntitloné.cr Eleuatlo crlii ln 1I0cre~rada.
ttlll Metn tll cafllluuntlua ell:quod ac~crclttum fiera tlOn pof~
fTt pedes toeo'Cills fllppleantfricaUoncs tortils eOlpozla:q uc
linnt fm otdlnelll pofitfi a.b.Sucr.fcptltno eolli{Jct.c.i~.Qn~
do.f.gaufaplo. aUqllllllm grotTa" vcmfta:" tUile Inclpcre be~
bee Il fllpertod erurlU be(ccndcndo tnferilla ad pedca: poflca.
a fllpcrl~lt co~arfi ad senUa tral}cndo:" pollea iu clplcs frt~
catlollem ab l?ull1erie "ct fpawlla bcf((ndendo pcr blac"la
nt! rnanfi:bcindc frlc:abisbozfum htdpttdo a ful'erlod Qte bc
{ccndClldo" per l?tc aurtus ;>firad COlpUS '1 crum \?fqJ ad pc::
dca.([".€ft tn lat Qocl}ablda rcgula:'l' tale ttcrdti.llm aue trt::
catto nullo modo ftat ni Il e,rplllils fllpcrfluttaUbua côtb9l? fc
(efTllm..f." "tiuam:q \?bL natllralttcr nô "abca ntur artltldlll'r
fndtenf cCifuppofitodo "ele1rftcrt lelli:bcquo infra. erit(er::
mo.ilant ctt\l III l}rn oLfrtcatio Il ce sccedente mugis b(clma::
dOllt fcblta." nOIl at tn p:lndpio" sugll1lto:lS ctta tll çls tl?f
bila eonucnirct:l}oe tSt tntentlone I~abito. ad materlBOl fcbzll.J
'lad fel>lé:qm tnten tlon.e I}a.bita. ad lIU'\.ttrtii cats rra Icm ln pe
ctOl( côtltâ aUquatraUtcr fotce ~iccndllm.Scd !}oc rclillquo
eIltmattuc ,"(dtco~ut1lllftal1.tium:col1U1J(mo:iido taillé tn bt::
cto ca(u pofl fricattl'nCIll toUus co:podll ftmda III eJfe aUqua::
lemcapttta frieattonelltct pcctilllltionemCUI1l pannis tcpi~
dis nontiqucfacienttbuo:magis tn 't minua fecudllm Cl' bifpo
fitio drcllnllanttarlllll "arlatllr tn beblUtatc 1 fo;titlldtnevlr
turLs tn 6I'oAitudine't fllbdtttate catarrt. 1I'n tompollttôt "t
(oUdltate~rarltatccaptUe:'lamlUum:'tJ}ÙbCe~rcltlo"
€"pc rcplertone l1utelll" tna ntriollt. blco quod non cft repic",
dB mutta dbo:lmmo f.sme" ct I1bfllnentta ln f}at fcb:c ct 'n
cl1tl1rro caml11t.ndBntur.5It tncllufU9"t "irarl9 tiat rcgimr~
c~l]lbttto:(c8m quatn VlrtU9 potrit fullltarl ..Er I1ttcnde qtS dt
pcrttellda btcta:ma~hnc ln taU tnozbo cronico cU, \'lrt 9 llt \'c
rtflmtllterre(ollltil.et qutaln taltblls eOlpotibus Illif !}umo ~
reS cllm bifficultd.tema~lnta ad fansuinem conucrtOtllr:tdco
110lt bebcmua talia cOlpo:a biu bhldttcrc a bfqJ db\). Sit ci:::
bus vt fUpla. tltctfi dl pallccqu~tttatts 't ~one quaUtatlll (cm
pcr attcndendo adconditlo1tca:tleqlli""a f1lP1a. bi~tum dt.
';::oitus tnmoeafu bhntrtaf:ts cCi ad conualcfccntlas "cneri~
tn ca(umoderarusjuuabit. €,p~ I}.cddcntfbllav~rp antme
bic . f tp tdflltta ~mc.a(olla nlltto modo cOt~ucntunt cf! pimi::
nuant caUdltatc natur~li c~ (ofcqUCJltI ,pl]."ptnt o~atton cS
ca tlctttattedrca. materia.~audlu mod~ratfi côuen lia cft:qm
talozcaJJ{Jet na~ur$ll(m ~ vtS.':lat.•,nô Ilt tfi fuper~uum:q: r~
{otuendoNminllcra~ jJra.ala. a1tqlld.US tl?e quierls parfiper
.calefa.dttio in eafu bmard:n Il 110 rn mô lIt fuperc:rccdcns:qift
ad f~b.tntifione pparat" )(lrutta bifTolutionl:,,~u (ufflciant.
cr".admedtdnaUtl vCllielld~ bllc pltncipatca "abCde f.mt in
tenUonea. alla.f.a.d feblCnt ct Cilllfam dlla.:SUa ad tuffiltt.
catarrali.er Qcc trLaQabwunt mctllbta fin trc9IrJ""rtonc9.
~dntl!. qutdem erit ad materta fluétc:'I ac ad catarrfi:cllius
mater;a fuppontmus frlsidam 't \lt(co(am.~&a ~rl~ ad ilia::
tcria 11Ilt\l.mtll pccto:ecotcJJtii.Certiaerlt aiJllcdden~ pti~
ctpale:vt adtuffiln mfti~and~m vd reJOouid~:ls I?uw(modt
ileddentl~ ~enllmO ~4 p'2imas confequarur rd fnte~tLO"St
€ ~Irca !~Itllr p:tmlJS funt a.ttendendt qutd"lll can·Bcllcra::
lcg:qut COeG funt.n cafu fe.plltrid~N~ lcmtlone ve_ntrls P29~
lIocatl9,lC f.lldotis 't \1tlnc: flobor"omia 't euac~att!,e fol'~tiu\l.
ntl.,o~ati\Ja.f. 't era.dicattu":bC aônda al,! e QI( n 0 fiet fcrmo
cu)n Jam t\pbotl}omata.llt:1C~(ôft.fcratioc venanlm !:l, qllb
buajn ~,,(u fitmcn.tio nulla ampUlIs ad caa "idt! (1fc "'ce1ft:
l\ls.t:atarrus eUa tuf11sdi taufadus Qanc,pf}tbcnt,7;)c cua~
cuadone autl mlnotadua in p:tndptls mOtbOllll1J aliAr;' /iell '
da f?k fi ftt f,rltlO rotant ",ultottes at mtno;iltll 'J (lJtlCJI~~
,;ona.31o.;roarr,.tlu)zadt.
.
f
'
�1
,;,-J".
'tj, .
i'e.puoca.ttonettli (udods"ot "dnc fottt vd bcbtli it(ca.fu ad
me bubttandum dl:cum per c>lfum fcire non poffmn: "trunl
feblie ad aUl,;mentum tm "cl Ilatum: aue: oecUnatton.cm per
lIeltcrtt:qm fin. "aria rempola mOtbl drca !?cc va}lal multt::
pltdter intido. crErt ergo pdndpalitcr a nobis cofldcranda.
venrrtslenttto:'terta.pptie matet·te btge:rttO: 'tcum farmaco
dio .puocandll tri non omttte:ndo: qlÎl taUu crontcozum lM'
botum materie:percrtam (udolta "d vtine \'Itplurlm4 termi~
uant:vc cOllt(Jttlir il q uarti.c.t. etante: t6ttur Iltpucttate ~en
tris:quctn toro l'/tada cil leniendus crt \lcnter Cllm drrtcn ve
tnfra.1V .Incrcurlalts: bletia:malllc: otdci camomille anna.
lP.j.ftlrfurta.ro.v.blllliant omnla tll aqua fuffldcattla q,tt::
tatts vf~ ad con(umpttoncm tcrtie: partie: 't /tat collatllra e):
qua fllltlatllr g,titaa fulftdene plO d~ltcrt ,: Cllt addatur ~IIC:
c!>art rubd.5.j.calTicft.nollttcr ~J:tracte.5. VI. melU.s ,l'to. f11~r
ara rofari. 3.i.".CUln vttelUe buobue OIlOUI1It:'t. 3· tirt· old co::
munto:'t falte.3.tij.fiat dillere.~Ietcttam magie bchcatulIJ ct
aUqualiter rdtallrattuu~ atiat cl\:rterc t alc.f.()' 10(0 ,t'JCCOctt~
ntspzcdictarli rerullltantundUumaf be b:odto pulh: 't~dda
tllr re:liqlla fiellt in fupertozt: 't aln bteto btodto becoqllatur:
quc bicta fllilt fllp:a atm reltqllts in cl \:rteri poads erlt cOnue
ntcntllls.cret obferllcfÎn boc regulll! quodal1mtnue femd
ftn61'lto bic:bus:nia rtet ventrla multa lcnftas talc drllere cil
maJ:tme (Onllen,tme. flàllod afolte per tnferills nOll placeret
"entrtalmtttuum l'cr fllpertlls fiet c~!>tbendo lenltiuum vt in
fra. ~.m\ll1ne: dcctc.3.j.V. calTae: llollttere,ttracte. 3.v.""p."e.
(ebellen:anla:'t 5I1c"~arl fiat pOliO et manc e,t!?lbcatur: (upza
quamlllcdtdna Iton cft tlozmte:ndllm nta lellltcr:'t port q ullt
~ r,OlI1S ab alTumptlone dus fumltur pzandtfi: Itec port !?ik
mcdidnam c,t natliraelll~ cftncceffarillltlialiattuum:vdflno
placet tn (01111a potabilt potell ficri ilt founa boii "t infra. ~.
bracat"oliconts pama.fccni. a!?abeatur:\'Irmtcolat fine IIya.
gre.vl.came nOllitc:re,rtrade ta.pdlate.5.t(j.cum 5h ""aro ft~
at bolue:'t e~tbcatllr vt fUplll:'t ob(erucf ozdo vr fuptQ.4t'~ac
(ta .utem "entrlslenlttone lam tran(cundu~ dl 11<1 bl~crC:II~
dum ctti materlii que remanat: que ta III venal11illter I,;r<;1fa.
dh Inultfi tncmcratll:cutlls ~16cntufi conue1ttcn~ ertt "t tfra
1)1 (rrupt "cctOa côpollti De qutll.~radidbua.3.1·mellta ro:;
(a:3.l'. yeI.5.l'I.aqlla.rum eupatozij : fen Icult qtS fulfidt fiat fr~
rupu9 •.et ft piS ctartficare: bupUcctur totum:'t darUicctur aro
ma.tt3llndo CUIIl modico dnamoml. 11'1(( te ttrreat q~lbttto
(rrupt acetoa ptopter acetllm'ad noc",nentum pcctolis : qm
"tbfCWm dl plusef): dUG 'uuament4 ad mawtam q, nocuml
rum.eta yolumusfilcc:re frrupum mil6illralt conuenteuteJ
it matcrtc tn pectoze contente 't cofonariont cercbzt fiat vt tll
(ra. ~ .c01ttcum rad Ids fentclIU:apif : yreo s:alte:e ~ Uq IIlrltt,
mundc afq.ij. bU!3lo!Te:: fCllbtofc alltl radtdbuG fuia afi.-3.j.
tfopt:meljffe.ca.ptl."ene.recc:ntlulll:fcolopcndrleaii.~.j ;tvto~
larllm:ftozum nenup"arls: Rozu camol11ille.an.3.j.llicados
arabtd: f"Utculozum fene.an. 3.if. palTlIlarum Clludcatarmn
lib.v.coqua{fanda conquaffentur 't tn (lin dall tu r l'cr bic in aq
caUda:tn qua. pdlle l'cr blcm Infufa fueriltt dccra fiat f\:rup9:
be,quo "ri porcrt'tincafu11lult4 conucnld. ~uo f\:rupo l'cl
plc.cc:dentt portq, \'Ifa fllerlt. \'Ij. "d."if.btcbus apparellte big e
Ilione ln "dna fiert potdl: foluttUUIll lit c\lfu couentClls omlll
matcrlam 't febtis ct CIltam rcfptdena "t infra. ~ .turbitQ a~
sartd afia.q.maf):ida:fpice.afia. ".1: groffo modo contundi
tur.'t tnfundliJlltl!r in. 3.liif.aque 11lelUs:\'Id a,quc 3ucl}arate di
5ucr,aro ru. et Ilante materta multum "I(cofa in pcetoze a tn
(undalttur addldo aque mtfUs.~.j.o)imdlts fqlltlt.fclidtablf
operatto dus.tandll114neât in infuflone: pcr.;tif. "ozaaet PQft
fla t collatura.'t tOttts ,~p:emo:cul addllf calTie Itou!tcr e~tra.~
ete.J. "j. "d manne dcae 'l't rcddatllr ma{;ts belt~at'M. \'Ij. et
e~~tbeatur ln aurOla f«undunt modu~ medtdnarfi (olutlua.
flllll. Et afozte a ppa reret afta.nttblllJ medtda qui co!3t1 ofelit
f'olubiUratem qJrote (olutiuum talc non fulflccre cO cafu addt
potell.5. \'I.",d.j. v.dcctuari/ tndt malode:et conuentet.et ob:;
(eruetur modue in e,ttbldo lauatluum: qut obfcruart folcr,tn
mcdtdnlsf'ollldllls.~allattufi tamclt coucntcna ertt tale.~.
aqllc bccocttonfsdceru rub. 3, vj. "ct""Îf.511ccl?art rllb. 3. ~.mt~
(cc 1: caltdu e~"tbeatur.eta fotte/n fOlma. potatlollis fumcre
fccufetrcdi{;t potert ad (ozrnâ pllllliarunt \'It tn(ra. ~. tnrbitl?
dcdl.5.j.\'I.lljJartci.5.{j.falis Gemme: 1Il,afltcte: (pl": ana.\'I.
5tn,lb.'tqllarum boaaell a.s.j.l'(qJBd.l(.fllll?abilttatcm folu
tion te dus.et anon placucrtt in fotma plIlulantm c,r~lberl
potell tn fOlma puluertel't Infra. ~. turblt" dcat.5.;t. maf1:t~
de:5i",lb.an.s.j. su,,"ariill.Il41X"lJdlllJ OmlJhml fille puluis'
•
et dus q,titae p'ottfl e~"ibtrl. 3.if. Clint a'lUl1. nteUfs "d su,~
c~ari.ete~ Qis poteg confiare confccttone aplacet.Sd !?all'
ctlam tntentionem "a.lebunt brarob. \'Id o\:adronite 1~icOhd
'n boll (ulfldentt. WI!?itamen magis placer medfdna t1la po
tabiltsbe qua fupza. Sequentl \'Iero bie'port medtcllla,11l fll~
mat l'cr oua91,ozae ante blem confccrlonelll \'IUnfra.. w·m'
trtdatt.~.iiif.ba2bu(JlolTa tt.~.if. mifc, tardcf per fe~ l?OlilG ail
teg, fumat dbum : quibue ac factia conu~1l it abi qultfcm e
frrupis per. vi. \'Icl,vlij.blea vr narura aliqllaUter quiettfptc
bila tamen irtis ltledi/a vtlpotert fultlendo angulo matu ",o~
f'el1Ulll confecttonla vt infra. ~ .fpederumaromatid.ro(iJ.tlC
(crlpttone l.5a.bztells (pedcrultl aromatld na rdfnt an.J.,. ".(~
sucd?aro olOoluto inaqut~ betonicc: fenlcult: et fcabto(c'k
(Ulftclt:fillt confectto hl f0tl11a.folida.cr~d I}anatiilm tnr :
tlOtlCIn 't rerta.lratto!teltl aUqualtltl flldtconfectio decttla,
rll roefIle blf1:tnaione pztma:'t cit tleCtllil rtu~ "r Ipe biorquO
"tuntur regts 't pzcla,tt! 't valet pzedpue ad cofoztattolle~
p~ctoZla 't cerebzt:tplTus fllll1t POITUllf ln ltlanc codeartd- ~:;r
'uta "tc/mm \'Iartare:nec natllra medicaminibuall tmta ll ~
fiat:vt oiclt.b.Sul.,r.tertif be cura afmati9•.ft iterum "t tdt ,
'pfe refcrt.jJntermcdidnae'tcozpoza flll1t PZopolttontti:~u 1.
nOIl copzcl?endllnWr nta cu eJ:pcrtantnto:di erl,;o e~ptrr' II~
ris co{;nofces qllid anaSls tuuatillum nr. :Candi port aUQUo:
t)tcs potert rdterarl btl,;clltuum:refpidcn do etili ccrebt6 ; Pu
etua "t Infra. ~ .o~rltlctus compollrl:f\:rupt be rttcadoe: rr,
pi be liq "Irida ail. 3.", aqua rum fcnicult : m alotalle:et r(~
an. 3. j.et aplacet dl1rticare dariticewruroml1tisetur CU~ Il
dtctbus rrC09".'t port I?oe fc,r "cl vil.frrupoe polTlIntfllll1i P
Iule vt infra.~.p mula ru cocl?tarllln:ptllularii Oc Bl,;ari,oa.
il.cum odrndle fimplid fiant pUllllc: 1: anOIl futf((crtt iJddee
bolle pUllllarli carfitlcm:'t fequcnU otcfllmotur be 11IttrtdIJrO
~d trrtaca. .pllt fupza:port I?(( lfctetllr per bics:'t ac drcul llrtt
.l'ccdaCllr;Wa nlltura vldcatllr pzollocare fudozem lIei v:l llBJ
Intcndat ltlcdicllS cum app:opztatts fudozelll.puoCllndo "d
"ztnam.et di Ulis crit comp lcta. tntentto ad ftbUIIl 't cau(.l11J
dlla fempcr aduertldo ad rdtquaa buas btfpollUol1cS vr jrJ
tdll(Jl~i pts.crJJal1l venlendu crt ad blfpoartonl mate rie CB1
carra hs fhlcllttS.,Et I?utc nebef tntcntio altq lIalie di attuil: ct
ad oppoatfi tltllerllua:1: cercblt côfoua ttua.CI:'Jjuuat t{;ifpzI~
mo diall(to altqllaliter ct cofoltando: Il tn Introltu h:ctlllllo
no Il obllante fumatur vna pUlula I,;roffa t,,: Infrafcrlptte.1>"
sGa.rici d ecd.J.j.fa r.(Jelfl.llIe:fttcados afi.~.;.œpiL "cne. UQII'
rtrte:rafe:'tcpttI]Ulli ana. v.cuIfl. fu"o cllultum fiant ptllule,
Et adtuuabunt edam ad fplltUllt factUtandft.{L' ad confOzlll
dones eda cercbn 't rolutlonl 11Iatcrle:laudo ct/â "t in Ilcbfl~
mada femcl fultlatllr in tntroitulccti.~." .l1lerrldatl fcmvW;
teUi~.,f:nlllrdtquae~partcfcbztacotradtdit.cradbtu,r ~
ne vero ftlliluaputpllrl,;ta.nafo i~ aq matozane: "d"d~~
blctia:\'Id radtde dus.SII""a etialtl ana5ilUs fottiuedf: 0
cil in cafu l1tultu~ cOllenlene:"r btcit 'Sut.tn il can.c. ptOP::IIS
.super gargartfmatib9 ail t 't llIa.lltcarol(Js tncafu tllO Il'' lite
BudaJ:ptoptcrcan.poatumil.o.rocf.c.bcœtarro."bIPO II~
cafum cJ:cepwatllm:'t fu(pltio catarriad pcctus 't pllllfIOIlCrl'
Ilucrcconfllett. cr ~LI1~Ultl vero abfdndenda tpaue (iJtiJ rott
que iam tutc poil purgadon cm e~"tbert polTunt mtrrl7 a " ~
banum cum mdlc rof.fn (ozana ptllularllm rcdactf3..fl "Ila~,
rllm in ozc teltcatllr illuat. 6ptca dtam nardt Inter bCllt'~d
tuacrt fubltll1ls iuullmiti. St etlae,\: 1~ls oib9 "na pt/llll~ ce:
erttconueluclla.edozamenta euanl in cafu facta. ,,:ftO~iJ
ohbano:J:iloalocs: 't (an da raca cool1cntunt. migdllJ (ri",%-~
(efol(\ in pcda ligata ptille tnfufa h~accto or aliqualttcr "rut
conllcntt:'t "bl catllrrul.l elTet tlt totum tnef>tlls: Ile mtcrc
pcr altquod butllfmodt:tficpzeflllneatdu crtt ad narcort'~c
(ulllido pUlllla.t. ad {I1llttesmNb09 c\lt9rrt:Quas pontt 'JJlJ
fue tn befcrtpttoneptIlularubccifdem (umatur "fla:"!~,~
cotinuo edllcilcllr:vd fiantplllulc "r infra: 'tfunt dufdt Id'
(ua ..~.mrrrl?c:crod:fptcr.:lloladsafj.ptr.".opilparde "de
tertlam:fiantc;tdefozme plane in fOlma IHplnomm:" c~ ~,
',"il tencatllr tnote: pzeter quod bcglllrtatur faltull ,iue~OIl~
ct/am fiat pOl11um pzo cofozt.ltlom~ ccreblt odotandoc:1l (ca.
llenfcns 't fiat fub r,acfo:I1lIl.)t: .Ugnt:af.dcctt: {J1111e: millIg4
mefue.par.j.amb:c:mllfdan.per.v.'tcum glutinlo blllfctur
tt/lat poltlllm parullm pzo odozal,nento. et ht ~t~ compd mLJ
intentto l}abendaadccrcblllm.crjâ rellat attc:ndcrc il flldl'
tertam tn pectoz"ontc"taJl1:'t ad rlllTis rtlntmon(m:~tatu~
tate CUiUB vr ewuatur p%tlno la udo "tfiatpllluta quO . cil1ll
(lIpcrilfper(JendO f'fculte (nls l'Uniril. ~ .ttqutrtttc:raf:nonJ'
."e
.
�fttOltd:llnU'i.llfi. ~ •..,:crod:pronfe \!ulpfe afi.s.if.~uc.a lbt ad pô
dus ornntmn fiatpuluis.'Sd l]ancllltention~llt valet fi tn Ote
tcncantur pillulc ,t htfra.'f>' .mrnl]e croct:Gfilnomm ptlli:
(Jrllnomm cod. c~co1tlcatotUm:fmIcIlU:a.nUl atl1t~dalarul1l
~1I1.fIlCd Uqlltrttlc ali.confiee CIl III fucco fentcuH I?umidl. :ad
I,~nc Intenttone"l "aleHoc!] "t tnrril;~ •locI] fa.nt 't c~pertt.
3.J.loc!] bc fq IItl1a:lod~ bc prone "ulP.ali. 3. v.cum ('Zwpo bc Li
qutrttla fiat1ocl? :vd" Uru.1,t- .ficua numero.ftlf. bilctrloultn
num cra .ll.Uqui rttfe: ca pIl.'ten c.a fi.~. ".rfopt. 7.j.p ulmon 10""1
"ufS.;.i.cfoct.6ril.It!l.oprtme Ilmul teralltur:et cum f\!tupo bc
qllirfa in (Otm,ilm locI] redf6llntur:f t'lctllts lilmbcndo (lIIllll
tur. St ctillm ln ote teltCantllf l'tllale: bUlu(modt:etfunt a~a~
rlluq (n.Cobc rum multum"1l1lt.1>· .fucd Uqutrlttc:ml!tr~e CIlr
damolll(:llmtgda.a.marllrllm 6fi.s.j.afTe.;. ~.terdlltur.ct todJ.
pCrnt!fccatur (UlIll1q ua mdlts't fiant pUlllle.1ild rem ImolteS
"cro bolozts (patllic finlflrc ftat tn unetto (llm "ft SlIcnto 'It tn
(ra. ~ .old bc Ulfo:'tamtll·bul.afi. j. ".ltUldllaSlnum:fenlljSrc
d:'t altcc afi.;.ttif·rf'opt !?umidt.s.ll.crod.;.".cum l1lodtco cc~
. rc fiat ,,"lJUentum. ad ftat c:rnplaftrum fub bac (01lTlll:et cft
nsar.tn anttdota rio.~· .fenllB!"cd:l1lelltloti:1l0'"5 C\1momtl~
lc:baccarIl51aurl:ilU,,:bdclil a fi.~.t((f.abf'Zn tl)lf roma.5.111 rt
rl?crllbct:armoldad ilfi.5.if.c~r{CIlrllln ptllGUlllm nllmcro.~
ficue tn aqtta. becoqual1tur:'t bdclillm 't Ilrmontacllm in \lino
fout tnfundalltur 't oml1fa mtfccantur 't tnco!potcntllr:'tpa~
rum butr:t ,,"ctlonf adda.tur.t;t c~ I~ttl fia.t cml>lIlftrll111 ct lo~
,(0 (upponiUllr:p0lT'ern tIluldpticare rcmcdta:fcd Ul~ CUm bd
laudc{lIffidant.crSnllln tamcn rdlat Ilttclldm:quod cftco
fortationi bfsdliUe \lir,uttGftomllcl~t: quolllatll:\lt biclt'Suf.
flU!rto cafi.(Clt.(cptima.c.bc tardllntiblle; cllnldcm.lSonil bt
scllto radtt dl tlt omni operatloc nllturdoquttllr bc bt\Jcllio
ne flolllacl?l:qllontaul !ddtt•.€t cus cotrlltnpttllf blSdl:to COt
rlllnpttur cUi falllJUts.f.l pro ptcrclt.~liI.c.b~jbtbtlttlltc ftoma.
ct. JJdcm bf;tit q Ilod bcbtutilS flomad (Otra.lT'ccft ca IIfil omnlŒ
~ttudtnumco%potilMr~OCblco notilnter:quta ad ftbtcn'
~tdus borntne noftrc tnftrmc:"t fllpta l'Ictmn dl: concomita.~
tltnt plurhnum bebiUtas ftolttad:idco ad bul 9ftotnaCI cO(Ot~
tatjoncm fin\JUlariter cil attendendllm.'~iat igttur {nunetlo
ad tpllus ftomacu ante dbli. \tt tn(ra .. ~ .old fplcc:old maftt~
(. tM ab(\!nt!?if al1.3. ".gartoR. mllde:cimllttoml: fqlllniitt:6a
anlJt:cozaUodi rub.afi.? \t.di Illodlco cere ftatYl16umtli.f:ft
t.t1ltcn babl\1a. CIlutda ... \lncttollc \'t mlllo Inotto pcrtill6llt:
ad partcs pcctolia:qn(blfpoIlUoni pzlndpaU efTd cnlm~ca.'t
.(U51)is laudSolld pufcl10 corlm" film pro Ifla bifpollrloc.-u:.
€Œcrultl qt fupcriu9 fcpc ln blllcrt19 conlll(fe pte marcria ca
tarmltilPpofnlqucml1glofccllrc ..,tiUt~pofTu..t e~,?ibcri nul
laln fadcnetK clllUcnlo..,el ailla rllptouls veflcatouf13..,d cau
nldo mendonClIl:qutbus tIi multi Itledt~orunt ltaltcOtum pzc
cf ne ~lotcndllt audcnt. JJnte6fitarc !gll boctrtndn CIlradtl3
ca~llrrta:l't cnrfofus m(dtClle bequlbllfltcet Ild !?ucaari pcrd
. nlribuo notttta ',abere l'olTit-. 'ptfpofui it bccc:a:q ..,ltlmu te
,p cllra catarrolli.llppUcari pnt..€! poft1jl tas oia nO cotulcrût:
't rc~ pollta'cft ",dut tn b((pet'ilttoe apponm:.~dl1tO tSif t11.
fottibue rcmcdtTe laudo tnctpiendo ln de cHa a bcbllto:tblls:
yt ~e(lcato1ia f"placoUu5: poften9 Ilpponatllr inl'acuita'!b'l'
qlltbufJh ltuc"a:polt(a nat colptti. facculttoue9:'t frtcatiocG
!lUt "etlca.tiOC9.~oftell fi no pomntl>abcft baltCll t~c:rmarfi
t~ccatiIUn.:~t cil bllincli pdrtolt:q~ manane fil cafu lloflroV4
lct:Yc1aliud (lndldiat btfttUatto ca pitt in fo:ma balnd di Ib:t
lIto tn r,ocapptopt{ato.4t' aldmatc \'Cl1Iam9 ad aaualc ctlU~
tcrtl1m (upla coani.lTllrâfactft.~lo rc:sula. taml \1ta~'rne ob;
ftruanda. eft:pdpuc attldl.dri:'1' fi talta rc:mcdta fottia fcmpef
«nt aUqualitcr tlmotofa:rnaJtmt tli tiunt pcriclIU nta cOli2C
oPtlmc mridtticato fi't.~tllt igitur pllmo ornntmoda ct c~qlii
«tUn plurtbu9 "fdbllG corpotts mllndtfka.tio tn (a.
cr~:o pzcfcruattonUcafll tnplcurdfm.
€'ollaltum.~.
aoniamfPectatUG't dariffimue {)octo1.bo. aa~
p!?act bc bllfeto ~rdonc"fie bucallum intrata.rllS
c):traotdlnanum milstft~ 't rcgulatot bl6U tffitnUlJ
a. nonulUe annte dtra cofucutr fcre fingulo ~nno
li
indderc poft 'nittunt f(btle IlC~ltc l'cr bUos "cl treIJ
~C9 ln p1cl1rcllm "'niue et dufdatt lat(fI\~ Cllm ml~mll acct~
Il nlium (cutta te. ~ctttur vbt poffibtlc Ilt rqJilllcn l'1eferuatt
rcl&&tlll ~(lIitn btctllm bifpofitlonl:plCctpuc ab aduentu pieu
Plfta :qUe tnter mOlboe acutoe ab(Ql~ltc ma~t (Jtllt pcrlculf:
cctpuc p:optcr inobfcruanrillm "c,UT'unIlUl rC6imtnfs. ~C
ll
{situr fatlfriat quantum fn mc'cft reqllllltionf (acte:pdrno bc~
daranda f"nt ptlnClplil eUClltlla talia 1II0tbi" rcdl1mlltlontIJ
\'t con(cqllCltt,ra motta cAufia pzol~ibeatur tpfl'tII; ~Ifcctlie.
€Plco tsltur:!)' quia chIS blfpofItlo na.turali~ fccundft com~
l'le~lol1c"t cOlpotte 't (pia ma;tllllc tndlnat ad colltplc~{oni
calldam:'t flll COt I1ccal1l:1: cpar !?lImtdall1:"l1dc due cpar\lt
dctur ad fanjJuhtcl1l bedlnllre:llcct e,l: Inftlltll co:dla ad calt~
dUIIl 1: nccllm ln 10co blctlls (alJ6uis 6cllttlla cOUlurtaf ad co~
lcrtcli.:contulletil etlâbona. compoauoncccrcbti. di complc:no
ne nllqualtter\lertente "crfllscalidull..!-:cft cnult hlOperl1ho:
ntblls antllla Ubllg III "'tulltl'fua~ di. corlnllo (Cf: C~CI'Ci tlO ln
ipas opcrattontbua:quc oill pÜlldpta pparilt ad Intla mllla.;
tlonl!?lImolu ful'crœldacttonh blllltuonent cOlfidellt con4
(cqllitcrh.fadlcmcafllm tn (cbtcmllue f"nsulncam (alretn
abfolute aClltam.e~ll1dcfacca ebullftlonc ln I}urno:tbua 't bc
biUtaraptecipuc particule pleure. "dallollll1l lIléblOzfi:tn ct~
buoplellrcfiacllenircfold e;tplhno motbo plcurctfco graut
't bUf,dU facta. cft tpa pa nUIl ~ticula rcct12c in flll~1i C,t: mlb!fs
(ottiodb" bematcr{a cbullicntc ln \'aflt':-z: tiMem flucnte Gd bf
ctu," locfi concurrente (ottltudtnc mtttCltdri 't bcbtUtatc red
piltis di. mobiUtarc Ipflua ltIatcrte. e,ulbus Il cfuppolltie bU
f?lc~ ln (Ullllt ptinetpalta Intlrto ad pmailloni. Slta. f.ad,p~
~ibtttonl tntlamatlonts 'tebutlltiontt' 1'"Itt01Ci.:aUa ad COtt~
fo1tlltlonlpartlcul( taltl bcbllttate:ne fl altqllando ctlam fint
cbulU~o tn ~Ul11ozlblla ipfa (otttficata ct facta potenter rdl
ft,!lurafl1llffiont altolt'i mlblolfi.(J:'~ttma aût tnttntloncnl
coplcntaUquaUtcr in(rl(Jldàda -z: I]lImectatiata.nt ct parte re
611111nis rc,:fi no naturilliûq,c,t:partcrlledlclnaldi. ~ltiiautl
tntltionlcoplltœ:qlltquaUtnttllc'tmantfdltad infplfTatto;:
ni ("etnt fubftatlc piintculi:"troUIOt red.1af III rellfttndo: ne
mlltcrlatlutus (ubll1B!"cdtaf.«:rI!?ill crià ~ fui'ido copleturq
Il ptop:lctatc nlrtute btctfi pilnlcuUh nUilll1lb:a. pe(tolis co
fottat.cr1ho e~pedlldll igtwr ptima httentionc cautlldum
tft ab omn tbus 'lUt (tbtl lnducllnt "d cOllfcruant (lia cale(a~
cttonc:ql fimtttG cft "'tbtccbat 15 al.tiif.bc rC(5imi.fanltatls ad
, pttndptri:cuftodia futurOlu mOtbotum" cometio lam facto;
rum.«rGltctur crgo aCl' c~effaucca\ldttatt9:fiue naturaUtcr
\lr tn cftatc:n Ile artitidaUtcr"t 11er flupbarum:n ue mota btur
na apud lsntm l1lagnfi.'€'t ad ',allc radiccrn tral?ttur '1' odo~
Ta'!lenta callda funt nodua:Yltctllr \li glUa fnpcrtlua. mot'
cria ~upcrf1uu9 't co:po:lo 't anlmalte:" al1lulto ftudio ct in~
quillnone bilt6cnt:I:'t ma,rlme in (pcculablUblls 't IIrduia: vf
tduridunUhomnt(l'nanido \1cl,emICl.t=Jbtract'll ri,rll-Z:(U
l'Oze ma~mc caucndO.Suntc:tlll yttandadbanll quc:cfi l '
tl~l11abiU.a:vtfunt Cil nJ eo piplonli:alJar6:btdTic::qllalcc:';~;
-.luflllodl.'Bb afoma.tlbua 't a fapoz\1.mcnds a.romaHde man
, me ca umdii.a falflt' quoql 't I1cutla:'t a le(Jllminlbua:a ana;
l'ta pteClpU! aUde:p~tta:ccpc:raffanie: Il a,ulufmodt call(n~
dunt cil. '"0 mtnus cna vttandû cft 'hlfi potcns:'t I]ta Ilc (011
lcetts fummattm facilcconlccturart potdl qutbus cft\ltldu •
~ed PUdfuC in clbtalaudo plO (cc6da p:tndpall intentione
qt crilt db I1lcdicinalcG:ttia. ad ptlma {ntenttonl vfum rana
r~m bc~itept(paratarfi:'tcamtficricil: (tma~lmc p\llmonts
ellts:'t bmada $tnt tami rft nc dtctc"t arbom 't ln,pla rio
bC$cntcs nOn nfgrc ncc rllb"c~otlate abfcifis ca p{tc 'tcrurt
bue ,fqJad mcdtfi:'t tplleeutfccrartedi modlco falc~ fupcrnf~
-ptrlls:'tpoltcalotia:randem fm a.rrlfÏcium magie graturn co
eUs.lRa ln in mts eft."lrtue ill friglda ttua t~ IIHI nifclta q lIaIb
tatt.en ctla tn I?t! \)lrtU9 p:obtblttlla. PUtrc(actionis:cii ncC!)
'ttpf, putrefcant !)'tUcunqJ mottuefint 'cl (lIcrlnt:'t f1(p:o~f
benta. cafuln (was putrldae.qlctia "t(colttate allqllaU In~
(piffant pantcuUhnde fozdot rcddlturad refrflcndfi. J'de ln'
tcutSllturbclimacils fi bcbite Pt(paratcfucri"t.cr~10 f«fi
da tamCll f~t~~doncc~ptop:tct\ltc ma~m e"alcnt pultnollcs
"ulpie:'ten~11Il omni modo admitliftratlollie. S51 ctlam db
glltur panmculus intrillcatuG cooperils coftas pcdo11e pu~
monla:" lIlucnlr ClInt aquB l'ouilla ct:'f ca pli. "en c. 't fumatur
be plllucrc ln (rtUpo:bequo infra Inttrdli fpero ertt .fTl1aulll~
rte lunamellti.,natn \lltrill1lanlfeftam ql~lItarcllt, lamant Il
p:opdct~tctn confoltationc pleure.non rnl e,t: co qllod omne
11llbt4 co(ottatfibi (lmilc{n (pcctc:~tbtd~ ~lIcr .fcd ctlam qt
I?otri IlntmalUi Otct\l.ll1lbtalSd mllm1- Ilmlha inborntn (: \'t l!
811tlqllOS lonsa c~pCrlrntla. dl cop:obatus m.a~o:Ctn !?abtnt
p:opûetath conuenlc"tt~1.F maiothnhnahq. ft bec {jItum, adbtetam pcrtincnt.«rJln lII(dtdn~libu9 laudo \'t in PtllJd
pio "crie ~ audint quand o l]a9 palT'lollcsfncurrtrc follt:niR
"aCUral'cr aUqu~ resto nl :vt nartu:..,d ctno:rordarfl fadac
m.
'ontT.3Jo.:LVitt~c,~6:ildt.
f if
'
..
�~on(ilitiril~Xll ·~l.:.
,-
. "
.. . ... . .
,ppttr
n.eunitiit'ttl
.~dplug:'t fTt '!.octurttuGn·oit biurilll~ IÙti
âUqualê fitrtgufnfG eU'lCUCltionl:4' ~tlcuis fiobot~otnta "tt
!?ota (OIf1~
wtlO:
conuelli
u
caf
tts:qllo
bOtllticn
no
noctispOte
be "cna bJfihcll:fl fuer!e allqualh3 eblllUtlo in ~utnoZlbua:qtS
ls.ftCi:\o futfidatfiat po
adrertil
ancvfq;
icO:l)em
ntblurn
~
bdap!?e
flua
tlatbitm
mia
110bNI~
c~ "tinta cOltO:ablt:\1d
ptaudiulIJ. per bllllsljOtas ab alTutnpto cibo:ftat ta mm c~pl
ItIS pedum: 't fi 1H1tura cOllfuellcritntançfarc fa~utl1cm per
te fempcr buel1 ter coopcrto:non ta\lié ntmts c"lcfacto:c~trc~
cmo~rOl!d,l s:tUtt c Mil euet:laudo ptollocari ernotroydae il~
mis edam Vt pcdibus.'tmanib1l9 coolKrtl~ III camera. ,,"dl~e
l~
appoml1
pol1:cll
"Cltc:'t
cât
intumef
lia tclUpO:tbU9 "t (aIre,"
daufa pedibna t>ifcalctatis't fuper Icctomo1U:qllol1lllS'iaccr
~
3.fan(5l1t
tl1ot.
a
qU,
"cl
tur fa.l1iJlli(!,g-ca.de~tractlollrlll trillllt
fuper rCl1l bUrallt "t vult nllen.p:eparot ad ruptllram
~ la. jJntumcfcellt alitent "cne Il fuperpollatur ali ail uS vitofa
l'cctot~~cr1:le Inanittone 't i'eplctlOIle fit 1':0 r~ula:quo
.In
ful'
vd
al~C9.
frllflrllm
inil
fo:malic
in
ficca:"el fupcrpolllltllr
.cl'lctto nocct:'tltlcl1ll9 "ilfe! ln. cafuad fubtlllo:ce t1te
omldar
altblla
tllcdldlt
.cr1Jn
1'0lItoltu. c~fpedeblla ~cre CUIIL ml!:rJ,a
i 't côt bieta bcdlnare qua ad Groffas femp~r lit
mediocr
,tasa
.
l'l~
per intertuslaudo "tUlle bicb? 'fiat frwp9:bc quo f"mat
\l(ntris Imltio Ilttgllla bic necdfarlil cft
do:qllod
"oc obfcrlla
1tbua btcbuscolltinutaollll1t milne. §.;.v.cum aqua 5ltcc~art
lrp:ocurcf di fUPP0Îltotio. ,,~l. cIJfte
!?abcatl
r
llllltllraf
que_ldf
~
ve.arno
t.unt
.i.œptllo
Rat "t infra.·f.>.> .mdlule 'patia an.11J
fit llIètto.([ /Coima etla. In l?oS
l1la~n"O
conflUo
in
quo
coi:tle
ri
.
pa.
mlnta
sloffe an. ID. v.Uqllirltic:o:dd c~coJtlcatt an.;.lÎ.fe
\11cnfllra. et azdinc "Gmt"O
Icllln
"lrtute:f
Pllus
tificata
ca.(ufo:
. pal/cris albl. §.".5ucc!?arl alb! lIb.j.fiat f~UI.'t fi bh3 ilt gebdo~
't 1tI0derantlo.4[tCirca ~~ WiJ
pardtaa
eo
ln
tri
flt
tnutiltG:
dl:
ltllr.
fdtcU:.lb
fl/p:a
quo
:bc
a
lllucrt.
I1U1<1a ponatu r bta(5.j.p
ncs;antmalcs fumml1ttm btcatur:qllod Ga udw: 't Ictart Ittt
€:!..audo it ~c builllo ln tleclln~.fum~f!fla telltS potlo. ·I~.
plurlmu 11IIIat.~rafd"cro 'ttriO:art plurimli nocet.crpcd
fh
calTie lIollitcre~tracte:braCl1t"oltcollts an. s.".reubarbarl.;.
"cro 't pOtlt fUlnmarlm blcaf callcnltulU elfe ab o{bUg db/il
bo
ad~
po!ionis
htfotl\1a
placet
fi
ad
boluG.t
".cum 3llccJ,aro fiat
biliblls 't jnflâl1lablllbus•.Et p:oinde ols fl'ce!eS ca!
ellapota
.
te~
octe
ft
etla.
$1
,d~f(l!:upi vto. 3.1.'t ClII115ucc\]a~o fiat potto.
t "fu "Itande flll1t:quecCl (}3 etia n1ll1w5 ~utd.J
fn~qucnt
in
liqc
neat in ote "ct bic l'illulas blc!?"t,iasfactas vt Infra crit con~
funtllodua.:UCtt f"tUlla tlulcla conuental1t·
'tfalfa
ama.ra
i
bra~
arablei:
l
rof·sfim
ta
fl:femln
cltonlo:
tnts
ucniClll~.1,;-.fcl1l
"nauof a nocent multU:dia5 (rlglda mIlPl"~
't
étla
a
1~iniJ"t
'
11.
pa
t
"ulpis:'
nia
satt:fuçd Uqutritie:boU arme.afi·5. ".pl~lm?
mtdlto.s e):celtcns.aitand~ (Ull!.qu~
n~afJ,lI
dscolliu
flcllm
fe:et
ni.culi tntrltlfcd:pectods vlIlpls:an.:).II.otll teranf per
uu:fptnac!?la:'t lactucc:et 1]1I10t Il ~
frllct.
~eltcra
côla
(iafunt
cm frmpo be Uqulritia. fiant fo:mulc plane•.Et cCi ~19 bco ba
pardtas III da cft coucnlens. seet
tunc
l
eflus:qrf
magnl
file
rCG"
tla
obferl/a
ln
:Ci
1110tbo13
te p:efcruabltur a ca(u ln b!ctos
allqfi ,ppt~ fapotes cofidldee:
fi:uUl
cflnodu
cafu
h~
ettlllll
'tc.
ns
adp:cfc
lls
mtnis nô peccaucrlt•.Et t,IMu", COl1tent
ctla ncrla nocl.t \'t agr~
Scllqua
l'i.
pnfTulat
acetum
fit
tUIlC
't
(a.
€1~:o bolote larcrLs poO: plcl/refllllllO "erâ CUI1l rcumat{
ncrlfi:ücct lIItcrdllrt'
otli
:'tarand
mll~o:Ci
di
fia:"inu granato
pamone pzo fpcctllbtltbOl11lnn qundns bc fplilolia Jalllll(c.
s.jJrll
nUqlla IJral1at~ Dlllda:'t fUCC\ls COlft fa Us fIc(onllentCIIII1COIl~
crO::ottfmllm.~[j.
9:bequo
blco bc arilllClfs buldbus. 1~allia fItdectti
filiomalJ11o. t(.al'l1cs etllll\. ellgi1ntur: 1que Ibidem bjmtrrel~~
ib" l?fe bfc:blle
ftudille qua fllperiot
d"p\1.rtes"lf~ofaa 'tmnfculofaa:'t Intcrtoln.anil1laltum QuM
palfa cft fpeetabilta bna 1.Panola b~ (pinolie ber,
drllpedlll1l:nlfL flnt puhnones ""1pl.s 't erieif:qut rtttglllarilft
partent
fm
nUtrt
tlltcrtllll
IIctua cft quidllm. bolo~
me '!'alent.Jam ctrca potu\ll'maxtme ln ptalldlo altquld \1t~
l~
bOI1I1:fl
.
nmfclllfi
:tntcrtOtl:ocCllpae ~tlii,p partc
IJtc~t,tbcrt poteO:Oi,fit pauctfcrum "aquofuIllIIDj~tum ct/il
reUqula
.,ùcl;lit clufdcm laterta:q ut potllTunc p~tldet c~ ccrt~ 11111fcu~
tempote
CUll1 aqua mclUe ~I\lartcl\l factil:"d aq 1I\1.5I1CC!?0 ri
~\latcrle flcgmadce 't vclltolltatla.que fcmanferl1tlt lit
rccurratur ad t:a:qllc fcrtptllctbarüe
"cro
rcllqllis
;;:e
iona~
,cflutte:
p%Opot~
~cfiu~1I
a
r.ur
confcrua
cis:'t
c:~trtllfc
Ils tJ,ot\1.C19
funt hl cofTlio ma(5no:frtgidlo:es tfl be/pfls bc:qutbus fit rnl~
.Ile miltcrfca capite. cret quo nia l1I\:mbuH1IIs p:inctpaUa.
rto dlGedo q, calldl02e9.Juter rdlqll\l. hi p:c:ctpuc plnem,(ug
.
c:ccreb:u
nta.nme co: 'tcPar "identur ad œUdfl fat/a becUnar
bc pl/ltlbus factlsc.&: tmabus parttbua farine o:del:i "'nll paf
'~tiilm z fi !?umldfi /Tt ad œlidii taillé maGis g, ad frli,;tdu~ pcr
fartna. decrllm CII~ b:odlo pldU:II1 a.~m, tempo:ecCll:. e~
te
ab
Illde
QOc
v
videf:'t,
pzopûa acddcntla.naturaliter lap(ullt
~abenda reGula:'l' InItlo: pardta.a fit ln ,fera. f. III (t~
(elllp~r
'?ts omnibus Ill1ltertlJ. bieta catllrraUs (alfedl1Jc't Ilcu/tateql/iJ
na. ij' tll plandlp .et bec be reG/mine cOllcnlell~tG blete.€~d
.di partidp at. €'jn J,oc ti,;ttur cafu bue occllrrullt tntentto~
al/a "cro \1tnl~ndo "bt bllpl~.&: cl1: tntentto.f.ad acru~
medicin
.
mu
ln
neg. Bn.a.f.tl,i remouldlllll matcrlam:que btrcUeta cl1:
lem bolo:,m (11\11. materia contllncta 't ad ~Ullt((OI1(tn a tll~
fCIIUs tlietla:" ad cOltfo:ratlonel1l btctoulln t1lclllblomm. $e~
mnterlecatllrraltl3.1~:lltIo pte mdtaùlonc mater/e 'lll :
~u
bC":
tls
a1tarro
matcrta
.(Un.da tnt<ntto cl1: ad p:eulfionem:ne
t ln pectote laudo plllllcrem fuperponendurTl (creu
r\!lIlilnfI
ad
(UIIl fiucna 6C1tcretnr• .Et ft pur at!qua po:tto 6cn~rarctur
l
"t infra.·~ ~ U9-"lr~clc:rafc.s.if. c~ptllo:1
~r.
~cndlll1l
bldt
(uta
vt
li~
quia
U3erus
billerta
as
timOlof
ellas partes nô
d • ~d
cro
'.
tttotCi'J.
".lollJ.y:
;.
"ulpIG.
nla
co:.
".pultno
.5.
labo,.'t
lm
5.!.antfi
futuro2l
e
qllarto be retJt.fa. $hntUs el1: ,"ftodia
hlf.~I1""art ad pondus ol1ll1iu mif.'t Rat pulUI9 f"brill • ,
rcctto la facto14:-r aUbt.~uc'lIttq3 fal1ant pal1'lôcs td fdenrcS'
s~~~
itiJ.
manc.;.
(umltn
Interdum
llllaudo
f)allctntcntiotle
",,:'t al1telV Mt .p1]lblt côlll1:ere:tddrco !ncafu Ildco:rcctiO:
quamfl t ctt vri
onta
confcal
ls
.puluer
cum.s."
catar~
tcpidc
bleU
meUla
tfonè
tgellcra
pto!?lbl
.Ji ptllllO ponentur ca:quc
flle tn af1tldotarto ~ll1:m.ctton( pltma:'tel1: dectllartrl qUOcrle
lt actualla catarr9 't materla. Hi fiu.rll ammOlleal.
ri "t per
nOIt
tur rC{ica 't p:elari. et Il non potdl redt6i tn fOtl1lâ purué tJ
€ eft Igtf.p reGuta pt/IltO 110CllIldum:Q7 't fi ~ic catarrus
a.
lomotlu
la,llmep
fllmatur bcco e[ccwnrto ad quantltlltent.s. j.l1on tllrn ~o "
œuf.J.l1
tn
lpllus
Ilcutus:
't
fit "atde caUdliG
epa~
"t
tIl
Infcrtolu
rhludur: fcd 1Il terdllln (ullla tur fla nte fl cre recctl ri" (rfgt~~
Iplills
c~ notablUs callditila meltl blolum
1~:0 I?actntcltttol\.'c valçt attqli tambchdo loc" bepill" ' ~
hG '% CO:dt6.CJ:'1~10 reshnfne l6iturfpecialt acr e~cd1iue caU1
modlco 3l1cc!?ari "to •.Et: plO I,a(lnt~tlone ft "olllmpo f~[fr~~
dttatls '9fta.ttdUG cl1::qute ad euapolatfoncln fadt:'t C,l' I~oc ob
ie
fo
ra.dlla
(lib
5
ablter{ietlda m1111 dific:a Il Ha rccurrcn dUIIl eft ad COll
mo:andu
ra
1I0ncl1:
(crueturquod tcmpo1C cflatis
r
.1J?'do
ponfim
lllll1.ultll
enttOl1C
onclll
I?llllctlnt
pol1:lotf
J11agnulIlln qlloali
ll
Ils:tmmo fllgienda funt loca callda. et ploinde
flc(\1tiollc "cro btcte mater": '% confouiltLonc ntettlbd lla. rnt
capttts liccarc capllt fub foie thno:ofutll el1::vltcturetfam 11er
~a
fil lit erldic flllllere.s.(i .5I1cc"nrt ro.cllntt;' ".bol!tnr.tlOl "el
c~ccmuc frtgidttatts.3Jddrco cilllcndurn el1: a "ento alll1:rlllt ct
III
cria
Ser
'.
((Quttul
e~~lbcatur \lin ~oJllaeJ,o vacuo.f.polt pl~dtullll?ota. "1'
botcaU: p:CClp lit CUIIt boteae ad aul1:rum
cil
'\?i/.1ild rcfolutloilco alitent l'erlttUl1cttollelJ:l'atlllo laudo
ncbulofUg't plllilloflls in Cafll cil bifconllcntene:"bt jigltllr ta,
apot/]eGI rlu a•tw
bet
t?O
ollCl1i
bcfcrlptt
:
cutllG
:cllmcrc
lctu
aer
cft
rotllmll
ndus
rccttltcll
tloncs
conftitll
G
Ica fIll~ tel11pOd
(ra. 1>' .ca r!~" rlltJl P
cum modo oc quo ctl\lllt in ptOptlo conflUo ((cft mentlollcl\l , non futfcccrit tlllldo CIII ptllflrum IIIl?cc:
a/i.!5. tll1.Clllt1ornr!)~
Sllifi n"mero.~.bIlCCI?'lrlUI1 raurl~ilt
maglfler 3J oa n n CG martinus: 't e~o in conflUo magno. ft I]ec
fllllfllll1.cO: tlJ.
llllla
pllrfi:ol
cl'(ld
li
parfl:"
cOIUlCn
"acini
ll1
Ut~Jt
Infcriolu
Ic.~.Il.b
tUm
IIlcmbto
dus
llm
be acre. ft" e~crctd
rttur.m aletctla hUlltcdo fd eta "t Infra.~·. tfopt 1?III1J.ide~"
.nffiml2l1t cl1::q Ilon!am I",aterlas o.d Inrertola blllcrtit:110Il ta::
ttati::
6IJedlllltl{iaUlnc:muclla~l1lsaU~t.ari.3'''.radt.Y%COe ~
mClt Rat fuper replertolle: tmlllo fiat Cllilcuatta fupcrl1u
bil1:ater
fiat
1lllrt fJlbtlltfTIllle "","crl~lltllru:afi.5'.".crod:'t"r'~iJ
fero
clltlll111
'tIn
mane
tl1
nts
bij3(ftto
buspdm .u f"ulld,
,,"suen~moUc/Sd ~llnctntcntlollCfIl varet~~r
Rat
tnfli
't
rUI1l
um
labot/of
~t
"clbo per f&~ !?o:as:nllllquam ta/ltclt
e 1l~l1rariJ:pof1 turtt lt ln cofllt() magno qt! c 111:
fInSlJlar
Jlrfi
matltturn:nc IIIcmbla pzlndpaJja. caldiat:qtTt IpfoUl5 tntenfu.
Uloti:fIotlllll Cïll1l0mllte:bnccarllm Illurl j~
rcct:lI1cl
~.ftllllg't
0Il1111"
<rCJrcaf
UI.
nOCIII1W
!?utUG
CIlUdltas cl1: ca ptcdpUll
tl,ll.romant.s.fll.mylr"c rll~te SI1~,
v.llbf~n
3.
Uf:an.
tl?(c:bdc
re::
ngatur
C"5,JJlo
""'B.lUam blœrur blCuLter:Q7 quta fomnlla
m nÎlltlcro.;r.flcuG Irt aq IIlltur•'
ptll5lJtll
n
ortcllfili
Ilfi.,.".C
nlad
:coqulln
l'~q caput."t h'4dunt IlUçtolce n\)n Ilt pJOU~1o;.'9(j .1]0:1} nJIIJ.
fCllJ
fJ)1/","nfa,nBb "".
"t
"cc
,,1
"t
il;
�•
i2:o nftliùf1l.xlij ~
cO<l,uanf:'t bddili!'tilrmOllfaclllIt Infllndalltltr hl vino foui:ct
omnta mifccanf 't betle illCO!pOleltf cmn modlcO bllt!!:.1 "a(t~
nt. et e~ I?hl fiat emplal1:rulll:" J~ec be ptillU.Inte1tti()ltcm I~u~
tua pa.rtis. ([ liU pzcuillonem futurt tlll~lIsla.udo intcrdul11
"tquibafLlbct.~\?t>u:bllg \lll.,t.fl1llUaio:l 't mlnolent Graub
tatem capit/e fllma.tllr in Illtroitu Il:ctt in fero pof1: cClla~ per
tres ~olae "IUl plllula groffa..s.".t>e l'illlllts affl:\?cret.:S. factl
"ttnfra"~ .fpedel·um rere ClInt aloe.s.if.1I11rabolanollllll d~
trhlomm.s. \l.maftida.~. \'.(UII1 fucco call1tllnt fiat plUllle. et
fi no fu1fcCerit "natlla poffunt e~l?lberi bile dufde qllâtita Ua.
Jlle ptllule in ca.fu multli mU,i placent:q: di. I~oclp (lI\lcuant
,p1~bCllt fiu,rul1llllar~rlc btozftllll'thtflal11ltlaUOllelllllllb:o~
fUm ca.ltdomm:a qua ln I~o, cafu call(lldllln ell: ma,rllllc.ft li
pur apl'areret talem plUulam ln (oLUttolte nOll fufficcre ptO
Pter bebtlem "trrutem pouf1: addl Mil,; "f~. ad.s.l.c"lllponl~
do buae pillutas. et "bi etla.11l1l01l fuffictlltllddatllr aiJarid.
5.".'ttullclllfnozquantita.G fUl1llltllr. ([1~01l ~oc laudo Ild
bJUtrrtonenl fiert caplltpurglurn nartblls I1ttra"endo pcr na~
res tl1l1lant:c~plllll~ ru fllperliuirattblls cotbus cllm bomcftt~
co quoil fitcum aqua fubUII11tioniblts malOlane cu~ modtco
"tm Iillbf.eta non fllfftdatftllnatur beflleeo radlclll1l bltttlS.
bepurato cum aqlla t\tcte mato:ane.et fo:tto:1l da colligi pof
fUllt tn conflUo lIlâSllO.([1.ild af1:endm ,ero catarru tempo:e
noctls laudo anIJularttcr boHt armmfi eli Itlodlco a que md~
lte:rd aqlla oldci.a.llét ctlii ptlhl'e Oc qulbus (cd mètlolleltl
tn.,c0nfillo Illlgno:intcr q IIiJ.S funt ~radus ln fottitudine 't bc
bilitate.«r El beblliotibusl'ero tnciplê,tul11ell:'t ft no fuffcce:
flnt adfoUi.o:a. Jhtcm bic" bt odo!ameds.0cd non olllittell
drt lt,rllltu:be q IlO Rida eft 10rtocapltts qti fi at"tt~f~a. ~.lt~t
hif facti c,t dlme /lipitn~ illlÜptrt:'t ro:ifmartnl qnatttate ~u!
""tuerte:'t in bicto U~llIio tacta. collatllralnfun.daf peda.1Il q
lt!JCllf fpee \'t Infra bullltlltullqb9 bulltrionlblls. ~ .macis
nuctrltll1.cubebaru:i)arlofo.afi.~.j.faltdalo~ crtrinotf1:cotulo
film ru.an.J." .mlfce.et I~isfum contcntua ad pufclls 'lC.
€,z,e pfcruattoc a cafu hl etl]ldi nlcerattonc pul1J1.0ltis rtue
cane dUs fluente milterla catllrra li falfa.
(J;t(onfiltum.dif.
:s.btta tnfolmatlonetn (crtpUs per pftatcs artiCi
't mcdlclllC borto:eltllt~gif1:ru 1~ctrli be ,tllolo.
I}is que fmfu
pijt:
vt c,.: tott? coportrlone't qU>llltlltc t~gibflt'tV:ltlls
_
1: rdtqut9 acctdel1.tibus'l flSlltfiœrionibus I}a~
bitls il b tnfirmo:mll} t hl,UC\l.lld 1II1'l "tdcrur qJ P~r thno:cm
bcfiu,tll6 materte carnrra.lto acut~ ad pcctU9 ra 1re clIm bololc
in blfccto calle pulmonts:'taUqllali tufft:\'llde l}cfltatllr tlc,,~
ccratlont dine vel pullllOlltS:ctllllll tlubltan(tu~ dl Ile m etl]L
cam (€rcafnrusnoll confeqllCltte dl~tca ad "lellsplllmoni.s
"cl parttulll clusl]ic blfc:retlJ9 illllclll~ 0cb,lf1:iflllus oecafali
mato:i:qllontam I1d"uc!lo e,tlf1:clltcÎll cO fCllllbtU olfflculta~
te anJ,dalldi ne~ valttta tllfft:cfi tamen in cO e~mll1to tii tcm~
pOle addito in arc:fllcttollc 't e~tcnllatione IIll:mblOUlIJI. fUPldldqti e~natura. (enflblUa lcllonts b: clltilrro cOllthl~m bebe~
rd:lmO \lt plcrnnq; ptrdpltlllll (tltill not..~bilttcr calcfactll~ fc
cundultl blfferell rias l'ulfila: t ma~lmt ctiam ad tactum pa r~
tlum arta.rle ipfo caUdltiltem non perdptmte Ibi:Ucct ln PZhl ,
cipLo ran\3ltnrllolll1ulltum tmptlll1at at.lldit\lj3:ln p:occlTlI til:
111 en ma.~le man Ifellatur 't l1la~iltlc in artariis.f't Qa Il cin ten~
tlonem nOIl.alttcccdtttipuG ab co fellftbiltter perccptus. 311l·
"llnte quo~ "rfcpe appilyJlt Il lIqualts lellia Uqucfactlo:"n:::
dcconlllllct.J. caUdtta.te IIll:l1lbtOlUIll radtca Hum cOldis 't cpa
Ha q"' ad ca Udunt in 1',0 na~lIra li ter a,tcm1'eramen to notabt ,
liter bccllnat:vt e,t darlfflllllll eutdcrttlta poffet l1lantfdlari.
.erJ: plurll1lunl bIlbitandum be cafu tn Ncta bifpofltionl:n ifI
!ld CU occurraf".di medldnaUb9.1Ron credo tncp "fq; QOdlefit
hl.c.elt~ICt. ela fuerit c/lln p:lndpio dus cuills olfffctUs cil
cO\Jnttto''t Il fadlll" llt&rano capltulo pzopdo puma quartt
ab allt.~ frit Igif ln cOIl(ultatione:no tandi ad pulftollê \1b
ceratlôts ocalrrenrlu Ile mèbla fpfialta c~ befcmdlte catarro
\!lcercnf:fcd edam plltldpalilTtl1lC ad l'toblbtdlllll e,rtcnuatio
nt't ctlccattonllucmbto:U a cau(a caltda "et fUte "cl ianl l}a
bltuau 't fllcta:fcd tn p!lndpto.CL1Iho eJPcditi~ne t13ltur at~
tcndlJo "!rlq; t>lfpolltiOlli.1~lh~"m mca reSIII1!n.1Il Ot,1t~
ne rerfi no I1tltllralifieUgahcr n9 ad ~alldu bt~llaa.~ nd tt~
Ptral1lenrfi ln a ctlute:vd parfiper ad frlgldu cOEurrlte catar~
ro f.ur., .. coplel:iôccaUda "t fup;a.7)çdtnet etta a.d tlJ.?a,"l~
tCihl paffud~qlTt lS httltloe l?abttllB œtllrro\'idcaf elT, inti
rio vt \Jet ftcc.u aertlldtncf:,pptcrm anfactioni cut,conhlllstf
œ
[Il: l5enuenfel1~'t c~
comp!cI~endl
,
.10.;; .
di\5ibilto::tii ~rJ: aer parfipcr ad; l}unttdfi b~dlnas. mon fit tli
~Utntdft groll um vapo:ofû.et fic !ter Il cblliofus j)rofi'us et Il cr
1"CUI1~lil3 't 10cowIU tcrrcl1o:um cil ln cMu Iloctuua. l:l er ctlii
e~ccmllc frlgldihltlll dl m:l~1II1e nocens:'t qt peccod frl13idll~
inintidi:'t qt (ollfirill~ms cerebzfl ad ~~p2CmOIlCI1l fodt mate
rie catarriliis ln OCO:fulll.:Scretl.llll fumo(IIS 't pulllcrulcnt"
fiue Ipf.: flll11US 't plllllls:per I}oc cp 1I1ducû t ad tuffllll mapme
llocer. 01t igitur ""Cf C.1ltlcre fll~lumhl0fu6: 1~!!cmc:fpiri1C111fi
I}abells tn odcntcl11:'tln cfiate~l~ fcl'tcl1 trtollclIl.ft fi elll ne
nclT.lrta.caMitas iIl 1n!Wlecalcnat camcra,clI;liSh1s 110 mil!
tum e,ricc.lttuta fed t'llltcibus11lagis.t(alefdCtlo tamcll di pft
nls "dcultl "dIcta veL "afis:bl qlllbllS 1I1lpOnatur aqllli caU~
da: .. pof1:ea. pona Il tur clrcll c.ttrcllla:ma 1319 con uentet q lia a p
plOpl1lqU\ltio apUtt i~ltel1l. 01 etlal1ltCmpOle ef1:o riMât t~ccef
fM11l tnfrlSJ,dauo "l?lIlIlectatto camerc fiat c,tperfio per Cdme
ram Oc folils falicum 't vitis 't flowm ylolJ.rulIl 't Ilcnufarté:'%:
flmtlillm frigldotllm:'t l}umtdo!UItt.8d fiat afperf(o per ca:::
mcrilJn C:uJn Ilqua bccoctionls blctoUlltt;vcl~uln afperflotte
aquarul11 cndllltc:\llolo.rulI1:llenufarl s :'tI~ntol. ad tcneiitur
tn camera ad frlslduJn oedtnantlll "cfructlblls pWlla br. ma.
tura:pomo. fllucltna aromil-fICa.tùl fiat fuffumi.i)iltlo pOata.
quart faba vila be palla. fupzll carbon e9 \lr Illfra. ~. (anda. de
trl:femtrmm papallerts albi:·t pottulo cc:afi.;.t.(podif: C~'la 10
rub.liow; nCllllfa.rta.a n.;. v.\lmb:cd.I.i)1l1ll1 1l rablcl. 3. \1.blf;
foluatunn aqua rof.'t \ltolarll;:lpflll11 !JUin l "f~ 3l! Inollifica.
tto,~el1l.1~oftea eum co II1t(c~antur fpeC/ca fupladlcto:.tllll ct
fiat part:a.([ ft.drca 170C I~a belltllr OpUlIl1l billgen t1a:quon Hi
ree.tlncallo aerls ert: tn cMu mil~lmi Iuua menti: fiCilt e,tCdrllla.
cah~ttas(IlJna:dmelloccns • .etf1cllonef1:trallfcUlldulIl fllb
radlfB foUs tempo:e ellatta.1Acq; e,rcundUlI1l]oza e,rcetTllIe
call111tatia ad I~ca. cllllda:'t I]cc be aere fuffi"llnt. ([j;)e fom~
no autellJ 't vtIJ llla n"n ptolon6etur nlmls fOl1llllls:qllontaut
Ucet ad l?uJnecc\ltloncm fit n cc:dfllrla tntcntlp:talllen cCi. mur~
tUln ,plonlJllf replef caPllt:'tcofequlterpt'araf ad rotarrus it
aClltCi c~ cuapolatlonc materlcru acutarCi c~ l11ibtls InfeMOh
bus. 9itef cni fomuua l:>illrnu~ qllafultl pombUe erJ::ma,rimc
ln l~rcntc:q: ln. cllate Ips.laudo ,ppter 1?11111ectatloJle aJlql1ale
ne cadat ln. Olfpolltioné 'tc.cr ~Iat til bUlâm a cibo per t>uaB
~olas:'f III obfcuro tll camera d aufa:'t q lIaa accutnb(ndo fu~
pcr alterCi. hucrl1m:'t e~rrcll1is notabll'r coopcrtie: 't nullo mo
do (llphlUIO I\lCl!flt:qm talls t>ecubitus ad catarru pleparl'lt et
j;)oc ri ccp tltemccp tn Ilocte.4[.e,rercltili Il memblolU tnfcrio
ut
ru ma.,l:t1l1c cofcn. mo dj fia! fuper rcpleU"nl:fed (ua matis tli
fupcrtllltratll)l~e cotblfe crta. fccûdc b/Sdltonte in mane. 31n fe
ro alH Rat tllftatcr a Clbo"t a p:iIdlo pcr qutll<V "cl \1; 1]
loquo: tic c~crdtto laboltofo:quontâ fi&alle 1: bdlttdfll~ o:at
fet etiam dtlll~ ftcrf.1f1ung, tn nat ua lolbo:lofUnt vt mcnf~~
coldlant "dociter:tlltll ql rcfolllcndo ad bcflccl1ttoncm t>uctt
film qt ellapo:ando a méblia tnfcrtOllbue ad ca tJrrul}l IlCW
tu plcparat.iitlldeabfolutc l1la{JIs t>ebct tlfc qlUes q, fupcr;
fLllit.la c,tcrdrij.l.audabile tamé cil "t fia t pJlr:iculllre c,tçrcl~
tift 't c.11'ltl 't pectod captti fîlClédo fl'jcatlones fuallc6 di pan::
IlO aliqualitcr calido poftc,tpuUlonee fupcrfluitiltunl 't peett
natloné.et plO pcetOle loqlltndo fatts alte.llonf1:ate rc1'letlo
ne'f1:omacQi:etia altquahtcr (rtcado cu pallno Unco aUquau,
ter cn lefil rto p cctus ~d trit(ptrrltionè vapotfi 't cOllllcrftoncm
matcrie!ft ab intcriollblls ad c.t}Ctlo:a:'t foltitkllttonl ;)lir t>t
ctOtÛ "1:ebt01U ne telloné reclp~l1t.<r a:lrcll il1ll n!tionh replc~
1l0ne bl~G!"r:cpfIlQftua rep~etlo lit O~lIlt cafu "ocet IIlllter/os
muLtipllCado fupcrfluas 'tc:lttintta tlltllonitto 't Iduniu elu~
r~mti It?C~t:ptopter eJlccatloné't e~tcn u:tuolle. l'iln CIWI ~cc
cotrarlaleruefequalltas ma~mccfi tdunifi bcduCllUd inliii
matiOni It1cb!o:ti fuo~ que para~a fUlltitJâmattonl: 1: ;:>ftr ad '
ellapo:attoneadcapllt.(J;/OrcapnfTioneeanilllales il1 cpt~
10130 blcaf cp fleut tralei 't trllla!'I:'t I11I)~trïoccuparl drca. 0st~
blUa.tll \ltra'l3 blfpofttlolle mapllte noctIlt.JJ~a eJ:llduerfo to
clltJdart:lJaudcrc:I~i1 bltan~ cu t'li1(Ctj~:oudjre placldos fcrmo
nea:'!: fobul'ls gr.aras: .. fI/ailes (onoll ~ cont~IS cft in caru no
ftro couentens:,ettranfirc per 10ca OIllClla:ûllllouare Vcaes
plactda\3:~Qtnoi antmÎitocfldatlll 01110 111 tafia IIIUaltt:PUtcr
coltfi:qlll 't f~me tlt I}aceratc '% incôplcJiolle ftltt~ calfdi'J, fi
parcc fiat:'t el- tnteruaUie tautl9lp CO:pIlS t'ltffolllttonCl" hO
patlatur ~cfeblata fccada bl~dltolle 't plo_parte tcrtfa \ltpoft
"f·polas il cella di ".tOlC plopdll credo cOllcntret:aUtcr afu:;
perflllatcll: III ~afll ~iig:. t'lltlllClI~ad moztlfcrcn~. (J;a:lrca ci
bfi 't potri pllmo ponenwrqlleda ~clleralla a.qUlb9 ablttncfi
~Il: l't ~ie tntdlectisqllodalllO flbt notCi fitqlltPIlS\ltcfi.(edi4~
a
,;ona.1o.1.Patt~e.t!,qliJdl.
f Iii
�ft011filiunl. ~li,. '
~tlter qdâ affermE be dbari/s IItGgfl1 ~d ,arUltt cOllcnlltlb?
tmergo caudi.ab_OlnntbIlB CIble htflal~abl~b9't vap_otablU~
bue.Et ptOlnde OtS fple caUdt fUll t "'tade:qdi ~ etla lIlultCi
bulda:pingula:'t vnctuofa:mllltf'i. cciii frtstda VltClltur: 't l1!a
~l1te cr~ qulbus cotullgttur multa l?Ulttidttae:vt 1t1llt ofa sna
fructuu:bletct'l ettâ fplnacQla:lactucc:'t I?moimlfl t12c cftat~a
"'Ilflamatiollta:'t pOil c~ercttiu: III qb9 cafib9 ptopt.:r_ ~Ifpo:
nl natllratimibto:u fllO:U aUqutd be tallb ll fUlllere no;mcon
uentretlmo tUllarct.attenf crld qlledi~ amara.'t (alfa. acrta
.etlâ'l acdofa lI1ultCi:llIa~llI1c bico mllltu.tJotde acctofttatla
qOl rcmlffe acctofa conÎllncta bulcedhlc a UqllaU ln tufTi fUltt
iuualltta ad e):pllrgllndCi Itlaterlli tUfTIIll factelltelll : Ocut cft
~cetl1 paffulatfi factum e~ infllfton.cpalful.bul.ln ~upla quan,
titate accU 't farta co(eqlleter bccocttonc:" collawra:qlledlllll
ettalit grana tll bulda vel mu~a cn modico 5U(C"art afperfll:
paffllle etm a,ctoU. jJfta vldmrurtlluarc ada l!eratio_ni ilia
ftcte completton ie:'tpcctoti non blfconllentr~:tottla tu acrla
nOcerent:\1lfcofa ctia i cartltll!)tnofa funt ,!}mol ~cnertll.et Oc
a(eua piJces 'tomnia tactidn laCunt ~uttada.1~tfcee tii par~
lIf't arenoft ma~lmccftate no Illco Ilenifit.15!alla ~q uo~ lcgu
rnlllU (untp~o"tbita (lia. factll vltol1tate 't cofequcfer euapo~
rattonc!"ltctur pants rcccne caltdu0.lIn!er dbartll cOlluenlt
pante buo:u "cl trtu tllcrU p~epara tua couCllie" ter .far. otd.
{ar.be (ptltamult6 valet.l0uactt1i tll aquacoctact aliqualt~
ter alt~rata.1ld frt6idfi. \1t pofltla vlrdlts lIt aqua violarum ct
flmtltllm cOlUu:niunt.«:arnca qllo~ itOn fillt nÎl1lta ,ppfnqlle
I,nerattont.'t Ont lit "renie carnee,callrart ~ ca rn ca "ttull hJ'
dlate:carnes caplCtowlII fingularitcr:'tcarnea ertam paruil
rum auiu 1Il0ntanaru vt pcrd/cCi 't OmUillIn llllldantur .a:ar~
ne~ pullo:um ~allinarul1l 't tIIrtllrulII:fcd turmrca hl "oc pte
~pua I?abit "ttUratUlltclltllr ptptOllcS 't quaUe:ptCclpll e tn
in cafu nollro.jJntcrcarncs laudabiItffime (IInt carnee Uma~
tiarfi:1 carneS ranarfl dectarCi circa arbOle6't in llell1ottbll~
rcpertam "irMti. f.'t fllb vltrealba rfi:que tna':I:~e r:r~~~~e
r~e pwularfi:ptepa.ratarû bcccnter abfclflie co 0"
f
"f~ ad co,:ae:'t eulferalie Il lotie""qllonluale!;l c.l,,?ee lia.
tri tdltate altcrat cople,:tonl:cutue a ltcratto querlf. fuudo
qt ~if,ofttate qllada di'llutrhnldi cam o((urrertc cane pulmo
nte:aaUquc partes tpfi9 foll1te fuerlnt:bc qllo bllbttaf ,pptcr
t!olotiqual1cottnullm Utae congluttllabllllt:et ft folute non
fucrlnt robulltOtC9 'tfoltdlolca reddelltur: cr tra. relique par~
ree tottue COlpolla: 't fic ptol?lbellt arcfactlonem et e~tc~
cationcm totiue ct rdlaurattonem llugfllClttant. 0/n{;lIla~
rifftll1eetiâ tnur cames quadam mirdbllt ploptlftilrc "d lent
pulmones ~ulpta:tta. \'t pullnonell1 ct partes dus llla):lmc co
(ouent:vtcttâtn medlclnaUbus pOttef,jJuter olera cll5 bletl~
bua pOil cre atiqua foUa maiOtllnc'tfJlllleconuettlcns cil."" 5
RItt tfj nimta in frequitt "fu:Q1 blCO notAter:qt 't ft I}ulllflltodt
.,crbc ftnt ccrclnatca:tn fua vtrtllall caUditate ad cua potatio
Item tuuamentfi pila t:que ellapozatio fn ca fllufo cil lita ~i fila.
..adt~nOCllmitfctiâ parancadcafllln ln acddia bequo bubl~
raf.ft J,o, mcnthenldfi cll:q~ multa cOllenirct fllmptil htdt~
c:atiolua materia.:quc tîi fUlllpra illdtca rloca cd noclt.Jnter
(ructuacouentut qda pafflllé:uUqii a III t{Jda le:'t pillee tipole
l1l!emta conccdt poffunt:nolt til ln frcquentt vfll:p:optcr cam
btcta c:uapozaUonts:ptra ettam '1 coctana 0 parceflll1latUltr
, -.:poftpaftumpleclpueficocta.fllettnt clllll modico ~ltccQarL
{unt notabUi.!l hJUllmclltt. ~nilto blcaf Cl' quodllbct "fnum.
potens dt blmfttcndum ~t ols tell an tur a ucrozee, a InCi etfaJ
Itlcdlotrc ca.put replet. Sir l6itur ab(olute pardta.s ln potu l't.
.. f:'t {p(um \!tnum ln colote" fubllllntia mcdlocfC ,el albu5:
"mfffe Ylnofitatie. ma ste tamcn placet medfum fn colole "e
'Ciaolum:'tft~ ilUquaUtcr IItt~tum pilla 't minus fm blutrftt~
tem vhd 'Utmpotlu (onfuetudlnta.etlUlllomO blbaf pofllP
lnccpertt blScftto:ttll Il' bUtantcr poft dM pcr I}olam vcl tt1e~
dlam nOIl btbaf:fcd amui cum alto etbo ad perml~tfoncl1l f"
l11atur:bt.uldwdo pot4 fn multle "labua.Et I~u be regimlne
III blctaob(cruanda. filfflc(allt.«r<:lrca mcdictnlllta befccndl~
do.~dmu5 Pl" rejJula obfcru etl.'r qU?d "ha Mc funt olaltte
dldnccalefacttuc nora.btlttcr:aue,fuermt bIStllfue:lllle(olutl~
"e:tullt 'lu/a non cil multa. neccfftraa calefadcndl: qlle (1II1Hl~
lllra lIlaterfa:cum Oe bc gcne'" ,alldarum vcI faltem aClltarli
tlcsmadcarum:fuundo qufa. raliacaUda. pzcparant ad ca~
Udunt 'n bt(poflttonc be qua fupla: ,,"-de occufrCn.dlllll dl
QJlantum poffibtttcll cum aliqualitcrinfrt!Jldantlbu9't "U~
f1lut.lntfbus:ncc tn bt(pofitlonl blctUddllt.frjJO ad \1trQqJ
"'""ll;)'(rofJtj.ool>}erendfdO.}ll m'4Id"l~ tll~cfllllte l\Judo
at
ftllgularftcr ('l~lIpri,'tola.'t (\!WPIlI11 tic fUfllblG blllco,t atls.sd
delll10 allquid meUta rof.O e;l:pcdiat coniullct\1. \I1allna. mat~
riait frlgida ftomacl:vcl etlam pl0preripOlls cereblt l,umMI
tateIll: CIlIl1 aqllabccoctlonltl:capll. ve.ltqlliritic,paffula,flllll:
fcbcflcl1l:'t "iolarllm: "el CUtIl Ilquia (ublima rlonls ViCllaru1ll (
furfllre:farfarc:'tCaptl. \'c.fr1~~0 (olutltlllH~ute!llla udo ''':
Oam:'t ma 1111 m:b'lap2llIlte nOll (olUtlulIm:t tI'la catQoUcon c:
btmttrendo medtcmas b'lagrediatae crlam alocrtcal3:(cd "té~
do I?ls talltl1ln que leniendo 't bcbtllrcr (olucndo etIlCu"nt:,p
l'ter perlculuJ,notulltllledlcie:tn cMu ban.do blctaa cont'cctlO
nes nOlt labodofag:vd cum Jllcc1?aro ln (ozma boU:vd Ctlllt
becoctloc f'lwpolllllt vt fllpZ\l:\?d cllm aqufa vt (upta:vcl vbt
ftttntclltload mafotcln 1?untcctattoncm ClIllt blOdlo pu{lf:"d
cum a qlla ol.c~cotticatl:'t 5uccl?arf.Et ft fia t continu il tto Ifbl~
fUl11l1ledldn arllm octo bicbua fr w p02llm:'t poften. per bl~1l1
"IluJbe medldna lenltiua:poftca Illrerpollando pcr.~v.bleG
poft qlloe iter:lto reuerta nlr ad btcroa (1!zupoa:'t mcdldae:~
totam tflam dlatelll fllturam credo erltconuenlells:et pl"rl~
1IlUllt "tUc. ta bl ta men cfTct ln tentt.o ftan te gra "Itate capttl~
'ffflientc materla. Cil t\lrralt beotfum adelJaCllandlll1lll1a~Crl~
catarra lem e1: caplte:tullc poffunt fierl plllule:qllarum copo
tio "t Infra •.~•• plllula ru Il ffa,\!cret.J.if.agarld. ?if.gllml a rM
bld:fllcct liq ut.rltle~aiia. ".cu~ (rtupO be IlIlubla:fo:mclltu!
ptllllk.~,t.ptO vtce ill tribus plltlllte:quc fumantur pC'ft CCHf:
l'cr buas 1}ozas:facra tal1lm cena lClli que om"1 tt2c bebet C ~
fc Iculo~ pzadtoln iftocafu. et 11011 trarifccndcrc Opoltctlld
fottlo:ce pilllliae ptopter th,t01Cm ve fupta.. 4rptucrftones
alltem materlc c\ltarl'alta ad partent 110n timo:ofal1l funt ne
"ffarlc plllrhlUlllt. et IÎl!?'" vaknt frtcatlonca mcm,btomm,
infertoll11n:"e;t:crddutn pcdea faccum cum moderamlllc vt fu
pta..1J lllla nt ctta I1I1(Çularltcr Ocut cltfhrta ,'hi Olllertcndum 't
dla.m rctlncndum ventrclI1lcnem:cutus Ic"iUo cftlldlltodu~
n(cdTllria:q~olllallt in tdltnotlt repleUt' fa cit ad rcpletionc~
captue: l,cc tll cl ~ftcrta non fi nt fo:tta:(ed lenttillil 1: fllblla 111
tic I}lIl1lectatiua:cUtIlllatlolt i p:()~ibtll da:'t reftallratLonwJ
allgtnelttantla.ft ln I?oc valent d'llleriafacta e~blodio p'ul~
It: \'el bccoctio~le caplttUll artctla:cllputi:vdagnt bcbitciqllÎÏ
tltatle:'t CIlI1\. 3.t.fuccl,art vniua coctc,'t. 3. ''.(l'llfte e~trncte be
cân~e cum. 3.t.(I.old "Iolatl~'t lIlodlco faUa fi~c clrftcrc.et 0 O~
ntlhblls "rarur (emcl "dbla tn I,ebdomada crlt COlltlClllen!,;.
~t etia /It it~tcntto ad tnato~ialtcratlonéln btcto b:odlo piit
beco(Jllt 1ll01Ile:'tmatres "tolaru~:'t fp/nacQta:'t I?moï. (['kld
btuerf{ont lr fadt nll~1Urr ca putpur61u cÔl/ertido matcrlii,œ~
td,rratw(lld »arcs factum vtfnfra.~ .aqllemtl.'to!. 3.IIO:(lIc
ct blettl3 bepl/ratf 't radle/s ctl/a:aql/C: maio:anc::'t aque "iolM
ru:qil.;.t.putucrts ma cla.'t nlldfl11l1f,an.~. v.mlf.'t bc 1?0c,trM
J,otur pcrnarcs tepldo,:Qabendo o~plenCiaqlla beeNtionlS
;lIccl,a rI tep id \l.I: t Il QOc fia t bis fn, bcbdol11 ada ma~lme poil
tnllltdiffcotionetlt cerebti "lin pillulle vt fup:a (pero 1II111t111"
IlIlIa bit. ro aftlcatoda ln IIlo Cafll non ln lId 0 ad Ilttra I?cndli:
quoniâ. COll lIertercnt materlaa adlocl1 fllfpcctfi 't 12te~ tlJ1l0~
rofam:Q1 cft,pl}lbltii a Mo mefllclll,c.be catarro.1~e(tilla.~
tlollea dlâ bc:qlliblls (llpla couerrCit lIlaterlaad cllti.€~ed
..no COfOltO tlOC ccrc:bd:ne og~rcgct tIlottrta~ blctam catarrll~
lem la udo fierl l'ulumm fuperafp.Gcn dei fUptll parrem anw
rto!C111 ca pftie fa cta ton furil ca pill01ll1ll :t;1d afpcr(5tdo (uRtIl.
fiupam carmfnatam ad qllalltitatel1l pall11c:poftca fup(rpo~
,,,,tur bfete parti allier/od capltfa \1t ln fra
.coulcum drr!:
hladF.gar.fllc:1 doe:ail,~.t. (andarace.,.li/.fanda. dtrl.coza.
""cozla nd roUI 111 ptcpa rato.an.::>.'t. ro(a rllm.;.".111 if. fia t pul
lite cum grana "no lIlufcl:'tmllftids.~,,,. ([:set confotratlo~
ncm cttanutufdctll ccrcbd valet fi ponarur intra allrcecfi.do
bOtmltum 1I10dlcul1llaltcttlfufe III olco call101ll 1IUno:Ofllll1.
raalet it Olt candi Intcllttonclll 0 fiat Od019111cnlllln e~ pOIllO
tCllendo tnmalllblls 'tfcpeocfotal1dovt Infra.'l,v.laudallq.
ufar.ro. ali.5, v.
",fandalotllm:dtrlllo.t1otllm lambm((c:
cozttCllttt dtrt:nigcllcatHlde:gar,afi.::t. i/.OIf1b:e.jJra. v. 611111 t
ara.~.t.CllII1 arl1:quod fllfftcltRat pOJl1Utll rpto ·oc1o:allltllto.
ft 0 telllpolccftatfe "'dcrctur nlmtl3 calcfadcndo cuapo:arc
bhn Itta tur: (~ vtartlr odota '" en to aquc rofarccu III odlco vl~
Illarol1l atfcl:'t buobus granle gar,et Ula (uffic,i ant q ua I1tll~
ad IlItcntlQlIem ca ta rrlt" cereb:o e~lftcntt~ aptt fluere 110 C6l
mCnJozando sUa Ingenia. (Otrla beCl'lllter!ft'l fiendl\l ln c(',Il"
POllerllle:"d ln comIII UTllr1l cozonalm nitre rtl11l11bllS fOUtb 9
plOPtcr timolcm hl fla mma tton fi). ~ bl ta III CIl Ot in t11l~U pofl
fcntficrLaUqlla repcrcllfTlIIll CUnt ah<llliblls gnrgol'ifl11attb9 :
vt (JIn. s'lut olddmnodico .\llni 6J'Slliltomm:cullll1loettco
tl faGfil ~ Il t.l
;'>-
"et1
�~()11(ilitJf11.)rliîj+
~r~dralJal1tf bllTolutt fn co. ttlalcnt ctfa
l'illule fi ttlte>llltur
ln oze ad I}anc IntltiolUl1l 'Pt infra.~. {;uml arabtd:tmlS4~
Sllntl:fucd liqulri.fe. dtOldodi e~coztlci1toUlln: boltar..aR,~.
'Ml?lIrta:nucum clp:efft aii.?,(f .CIII1l frrupo tlc menta tomll:~
tltr pafta. p:o plUulla:e~ qua fiant l'illule lit fOll11a luptnolCi.
(['~II\lntllllt "ero ad luuiidum materla que ad pcetua fiult
'\ltttpurIJeturfaclltter laudo fierllocl7 ft Infra;~. Sllccl?arl
'\ltola.pelddtoulln a.fl.3.1.10cl}.tle ptno ~.\'j.locQ tle pullnone
"Ulpttq,\',cum f~rllpo tlellqutrida.fiatlocl}. Sd eadelltln~
tcntionem valent fi tetteantur ln Oze l'Ulule vt tnfra.1l>. ca:
plUt ve.ltqllirlcte~rafe:aii.~. \1. (e.coti c,:coutcatf:fe. altl}":gu~
:rtarabtdlljj.~,if. penidlomm.~.I.c:ullt (\!rupo bc liqulricla:
Ilt pafta pzo pllllllta plaIlIG:'~ tencatur ln oze l'na carn" pau
latfncl}umidtœ9 beglutiatur.Et fiponatllr parullt pulmo:
nta vulpta magla val(blt a,1 confo:tatlonelll 't pzol}tblttolll
nOCUtntlltt puhnonla.cr~oteft etm fierl puluta (upcrafper:
senduaferculla ad Cofoztiltionem 'tlini.tioncl1l acabfterfio:
I~cm altq ualcm \'t tnfril. 'l.».ttqulricle:rafe pUluert~ate:capib
h "c.alios.",. \!fopt ficcc:gu",1 arllbtci:afi.~,t.crod. gra.v.~uc::
t~rt penidlozullt.3. v. pulmonta "lllpla.s.t.ml. fiat puluta.
€' Sd I}abllirandum aflteln fcreatum per e~terh'G ,,~illun~
ctio "t tn(ra..~. old "tolati:olct awtg.bul.mudhlGtnts:(eml
nta altl}cc.aii 3.v.crod.~. v.culn modtco cere albe fia t "'l6Ui!,:
tum tcne.Et Il apparet aUquot/cna in tempote 'l' "011 (pera~
tur aUqualiarafura fangutnea in Neto pulllcre:'t plllulla "t
fupzll. plo,:hnc pOl1lltttur aliqua I3ra Il a mrrtilolltlll cllln nto:
dico boUarl1lettl. creupmft poftrelllo ad bi(polltiotltm to
fi cOmunem pte(er"iidam:tte labatur in l)lfpofittonl:l)e qua.
tllpta.et in I]oc vatettt clrca tllwichlaUa ma~mc tn tflatc "t
flatbalttdi aquc l)ukitt:vd faltctll f"ntcuphlttt non tenendo
partes pcctods ln balnco:qtS blltteUm ftt tepMIt (}1 pa nlatt:
ne infril3idabttur:'t tbi ntozctur ad c:oplac:cntfa per qUllrtam
partem bote vcldrca:'t "oc "Otl1,.:t"tif.vd.,:I~. et et/a Impo:
hanturtn balneo "crbdnfrigidattue:be lactuela: fpittaC:"(fa '
lIlalute:marrtbuG vlolaru:cum modtc:o camotllllle:ertt côuc
hlla.etadmato:lrdliJuradoné pont polTunt qucdacapita.
tiftra.tOlei ln btCocttonc blett balnet:pollcn ponaf ad lectum,
~P!~l(ulter er(udato. Et bdnde nat ittunctto ma,:tme ad (pt~
' - I l cCi bUIlb 9partibus old vtolatl:'t old "ntig.bul. 't rofati:
~fi.par.".'tttain lcctoquie(catperr,ozam "cl buaa"ozaa:po
ca fiatleula rdlalll'lltlo cumattquo dectuarto rdlaurattuo
tOldlaU 't epatfco:fllmendo codcarla t>llo.Et potell fiert vtfn~
fra. ~ .~tc:" art "tO.brabuslolTa.aii. s.t· v .5I1cc~art rOt ~ ,I.fpc
Qerllm c6fec:tfonta bc glmla:'I fpcdcrfi trodrco:ri t>ccMo:a:."
brarodon:llbbarts a v,fti frrupo ~to.ftat confwio.1~ot
Ctlafteri IlUud rcftallratiu!i "ttnfr,a.'I>" pulp~rficapollia lU~
lIel1.ta:1: rna~irnc ln pcctoz3 hb 9 e"JI1~n~ri. 3.ilf. pd9 eU,:atar~:
fCll1lnllcôlu,n maloditrlgi,folCi.3.".cotllltdanf ht mOltano
fubttlltcr:poftea pon.anf ad 1I10lCltdfi t'lib mola (fi modlco nq
capU. ."lolarf1:'l buglo." ac:dpiaf feo:fllm qtS fillet bc mola.
bcinde. '1)..' .amlgd. but.bepU.uarfi:'t plnearulll nlllndata rum:
aii.~.v.ln(undantllrtn:aqua (altdll:'t COttcllttantur (Ulll "tr;
SUla bftnenouando aquallt:bdnde fttfllndantur ln aqua Suc~
tt,arl:'lftent tn In(ufioneperbuae r,o:as. ft poftca 'Jtccell~
tur lcnttcr:bdlldc ponant"r fllb 1I101a:'t fb1t fillliliter vt ("pza.
btccbaturbt carntbua:bclnde.1>· .liq"trfde pulucr!3atc: fl:l1ll~
nta (Nt eJco:tfeatl:8IUnlara.bzagand,afi.~.t. fanda.a1.d cf:::
tli,(olal.al. rub.nil.s. v.dn Il momi dc~t.?(f .Olllll f"btiltlTt
hte con IHlrtantur:'l clltn.~. ".plllmon ts,vulpla~'t Ub.I.~uc")a.
rt:fiat dec:tuarlllm,et fi placd tll fozma mOt(elotlull:"d rOUI
laMant rèdud poreft fadUter flll artifidus perltt aporl]ec:arij.
~~alldo dlam ad Infrf{;ldatlC'nem totiue drcal]oc JHinct~
l'hInt cl1aUs conftantc 'Virtute "t cenftat:fiert leuell1: fiobotl?o
tulam eucnrattuam be l'na baftUca bucendotrea.;. (an\Jub
nt~~qUOttta"t plurtmCi {lluabit ad infrlgldattonem 't plol]lbt
ttoneln lap(ua.~otcflerti fierl 't bebct cpttJ,tmart clrca epar
~rcCftficatlonem due: 1 plol}lbttlonem muldpUcationte co
re:quc cft "na bccllufia {;cncrationta flcgmatla (alfi catar:::
raUa:fiatt6ftur vt Infra. 'J)..' .aquarllm endtulc.~,iil.aquc fola~
trl:'t ab(rtttr,if.afl. 3.t•fpodtl :fpl": (anda.dtrl.afi.~.v.aml. "t
111 IlI'S.Cf.mtf.ffllt epïtl]Ima ptO epate:" (uperponatllr tepldû
ct nOnfrtgldum:et tftud faltem ln rempote caumatls obfcr:
lIttur.1110 .. fic laudo cpttl}tmatfonelU COJdle nCq3 facculos
~OldialeG frlgtdoa ne altquaUo ml1rcrtaln tl~olacc contelt~
('~tOl]tbeatur,llre(olutlonectQ:c:rcar'one qu«ht caflldthe~
at aria. ffllCnte,md.kriaad tpfllln p«tUs:fTcut fuppofitllm cft
Ptlnct~tQ.et c&lm tIlte (pero,conccdcnrca.ldffimo tilnÇF ele;
fi.,.
"e.
"1
,ar"
j=o.34·
ttt02lbus ~ hl
cOllllen~entfffimtG:"t mtl?t:apparet pzefer~
uabttur f]tC nofter. 5ebatlanus ab "mni Umo:e ~ periculo:
ideo "la (um cOntentu9.
tr1~tO qllo" t~m IUlIene be fauon,a pattellte emplma a mate
tConfiUum.~ltq.
fla catarra Il.
-m:
. ~ 'Sfllap:fndpaUa cft IlUqualcclltphna a mater/a
~\' ~ cat1lrralt fafla IJrolTa tammacuta aUquabrer"
~hI" 'd falfac:ucot1lple.tlone ...~tabt\.'r cpatte coleric:a.
" . cr1~:0 CUtua reductloe in blete r(IJltnluc.1~d
.
r;
modrcaaerct1l calleat ab aerefrlgldo: 't ~lImt~
==--=='tJo:'t nebulofo:a ."ento etlam bouali " auftrali.
'mo pOttllS bedtnct ad cantatem paruâ omt ficdtatc:'t fi n~
totaliter fa Item artlfictaltter ptepùrl:f tn camera(ue I}itatio'
!lts. €erlldcat 'Gif vt bicta C:11tt1era fitfituata tn folarto
nu110 modo lIt rerrtna:cutllsfeneftra fit ad o:tentl fi l' ote cil
$OlnttUS d 9 no Il t biurnua nifi C): IJrâdt cofuctUdtne: fi efTet
alTuefactua:'t tunc tardef dta polt plildi4 per buae "t'zas et
bOlllltat accllmbendo.captrt 't reUqula mC,lI1b:ta bene cooPer
tta:tlo:lI1tat crgo be ltOc:tc tardandolntroltfi lecttpoftcena "t
fupza:neq3 bOltlltat\'ltra."j ..,d.\1Il.l}ozaa:'t fi côtingat di e~
cltart conetur rafcare 't erpuert. a:unq; bOtmtt boullta t ca pt
te bene c(eua to.ltaudo "t ante ctbum fee,:ercta t per "ohil'n i
kut 't,fuauiererdtio:emlffia ramé ptlua fupertillita tlblla na,:
eurahter vd rom (uppofltozto aut dtftett. cr etlldelltq3 qui
fum poreft euirare acddentta ai vt trHhtla m:lra m:odtllm:c:o
Gltattoneamultaa:lltil.tlmein reblla btfpltc:ibllib9:q1Coglta
re drca res t'c(ccta ~l1ea medtoulter cITer vdlc:bl1llto Ga udll
ct1et:ictama~lmecouf.ntunt.'g coitu p:Cc/pue Immodcrato
ma':tlttc c:aucnduS cft.«:aueat replcttotlcm ctbl:imo comroilc
mcdlocrttcr:'t Cllln (ursit a menfa (urgat CUItI appetltu: et ln.
(CI'O fit ccna fua leula. '8bftineat re a. rcblla "ifcofi~:ncut Junt
cafw9 ~dadla:carnta poulne:carne9 p/suca:et erlam dba:s
ria clIm palla "t lasana.:plfccsettaqllta f]lIlUldi "tfcofi funt
\'ttiidt.Lalleat ab accto:."c acctofte:ftcut Il rac:ija :cttria:agre~
fla:'t fimtUbuo.fultet etiam dbaria allqllasroffi nutrimen;
tt:fiCUt aUca:ccpe:llnapl:carnca bOllinas (alfas:" flmtUa.f ui
tet lC{JUlI1tna. "':fabaa:fafeoloa:'tflmllta:Ucct blodladccrnm
edam cum (l'fta modtc:um fin" c:ouel1tcntta.€ Llbarla autes
(ua fInt bont nutrtmentt filoltebtgcfttonla:llcut 011 a fotbltin:
Calrnes perdtcum:pu110zum:salltnarum:fa flan o!fi. vttul01U.
I:,t etfam conuenumt aues parue in ncmotibua ~abtta ntee 1:
per "tII?-a:ac.n.tra"(cun~c9 ~ amllcavillcht:quonta aUClJtJe~
gcntee "1 paludtbt' non cowcnllit:lpfc di n'nt df.rc'~ nuno 1110
slTc:q:afTatil Oll1nliltncarullloIJOClr.1Jn~ccaill va lit
'
nes v'''pful11:'t P%cctpuc pulmoncs (odictE:" P%cctpuc ctti{:J'
ms rzdo: ri. Balit ollraclta erlihtltma de pparate:vt ablte; ,
fe cmn fur(ure:a vtfcofftate l'zoptia (ua .J'pdetate njtroata::
te:quadam e':lccantc:'t nbfter!:)ente.tll co cgfll "i11ent.1~ants
fite):frmneuto bene mundo 1l0tl fIIrlofe Illllndato a furfurc:
imo fatte furfur~ceue coucnit:rittnbclle ferntCntdtlla ct pin:::
fa.t11a "'Ill aqua becocttonlafcmlnum (en iC:lIli:ilnUl:'t IIqrttl,
EUt appon.af parei c:rod Inc5polltiolleiullablt:ût"nhta blet
bllodi "dtrtumadplus:ncc ln furno fttmllltllm ctlccatus.
alnum alla fit fubtllulbllm ad tllllet l)ecltnllns: non limIte
"in~lltatia:lrmpl,atlllll cum aqua t-ecocttottls ~uccl?arl:et
captUwc. ~ ln tl2e frlgtdo 10_CO succoort ponatur met:'t bt(pu~
Ittando continue Illet crlt COI~etllelltt9.1110n fit actu fri~dllm
altqutd qtS fllll~itur:faltbl1 ftttepldfi:fntcr olera couell It bct()~
Illea fc:abtof,l:pcfplle bllslofaparfl cunt feniclIlo:maiozana:
tfopo:lllaluta I1lcrcnrtalt bUtlb9 aUq lIibua: tlbnlttcndo (pt~
naa,la:lactuc;le:folta. "lolilruIII:poztlllac:aa:acctofam ph1t1~
tagtne~: 't I}mof.'t qbll6 "tt b;•.?ilUqn ~(rt pot fmula ta Il ru !!t.
bec:octiont tn btodio.ft allquado t,: Cla cü "ltelUe OIlOtu, pot
Sert \'luaroUi:vt 1~lc "ul~o tSl.ftma,:ime coucnlt rQC quadra~
Scfilllc:q'!Ja \'t btctum cft n5 laudo "fum plfciu~ lleC: nliarnm
vtplur.Jn1,1J rcrfi qlladraIJ(ftmaU(j.~otf.ft crfii tnrerdul1l ""
oule fozbdtbua cum teftaftutfatfa:'f aUquôdo ruptla tll aqua
di modtco blltrlt:'t altqn mlnla di blctto J,crbi": fuperafper~
sendo be pl~era.ta facta:\'t tnfra.~•• lIq"iride~rafc: clnilmo,
mt:andl afi. .croci.~.II.puluert~entur:"pi modl~ pulmo~
n te vulpts:mlf.di tatundé ~uc",art, cr t:. oucnlt etm a Itqfi fll~
mere be pacc:ocro:aUqn bc farrt bR c:ofceto CIIIn lacte amigda
dillarutn bul. '1 suc:c~aro:ct I]oc: dllallda bile muttUI11 t n cMu
,:ollllenfunt etla pultea :ma~im e in fc ro facte e~ fa rtnla o:dd
electt:dc:erlltlt: 't fabarum cqUIlUter di a Ilt tlJda lato ct mltlto
Succ:r,arl.crJntu fructtla vero l~ Hdantur ln ."lthno plahdij
vel 'CIlC amlid3le bul.(plnce tiftid:palTute PillgU~9. 1Aon III
iI
ct
3."
,;olt.JO.Wiltl?t>C Q:a4!.
f 'Iii
�c:6ucn{t etir\1. p%lnaplo c:ibf (tlmtrc "na l'ct'tllla G ficus bel1e
lIlatUra.s albas:parCi ad l!Jnl aITatae:fimtlltcr\1nU "d bI/OS
tlllct)?los bcnemalllcâdo:.€ta.culll bletls fieu bus appona tur
parli pulucrta rfopi e~tccatt muttCi IUllat lu c,;pllido.et ft 10
co tnfalatllcil l'dlet,allqd fumerc be ~erbi~(up:afcriptls cum
baontc 4 (cabiofa:fel\iculo:\:fopo:ru modlco accU tlecoctto:
.us p~lfu!a.rCi: 't \'1110 cocto:'I: ~uc"a.ro:tntcrdllm Ilô:jnconue~
ni.rct. 9derct edâ a.d (apoli confidmdfi fUlltere a.I1JIsd~la\;.
~cCibuabus.s.pafful.drul1l:'t mC4ito "actl[o: 't ocblte conucr~
tantur cCi mod!co aécrl palfulatt:'t di ;u,,~aro mllito 't IllOdl
(0 crod fiat (apot't fal(a..Et tta6fialiter itdu~atur oe omni~
busque pcctllslelttter I]mncctant: et parumpcr calcfadunt.
1~lo~lben.do omnià O:lptica e~ic:catlua.:'t mllltlll1t ca~cfa~~A.
tfa:qt (uacali.ditatc \,tol?tbcnt fcrca.tllm materle accatate, UI,
qUilntCi ad
lIlateria:u(perttiltemcanna. Itlducendo. et
llt ad
Quantu
cr
rt.
ob(crua
tlebent
otetc
e
ca qUetle reglmtn
medldna.Ua p:lmo taudo lcllit/one ventrls:qt rcpledo tllein~
b:oUlm naturalifi noce t multlpUciter tn I?oc cMu ma,time qt
euapomndo ad cap ut al! catarrt3andCi pupara t:q: cnlllt l'b
ctnttatefptrltualifi di na.wraUblls (pfialla ~Ol'zil1l1~nf: "nde
anbdit9 ansufla t:'t fic ma.terla tn p cetote coteta e,ncca f 't blf
fidltus e~ulf.5Insula. cbdomad,a. laudo \'ltrts lellitiollem
fumclldo potiont l'tlnfra . ~ .caITtll plnsuts noulter e~ractc:
b\:aclltl?oliconta nô (ollltiut a". 3. ".cCi becoctione Uqu!rlde:
palfula.rfi:caPllUuc.fe.minCi attec:'t coti:qtS fJlfflcit fiat potio.
et fi nô placet tn fOlma. potabllt tiunatur bictacama cCi bl!a~
c:at'!?oUcone tn mato:! g,tttate'l: tapdletur:'t fiat bolus CU\ll
,u,,~aro.5umaf ln mane pollq, quietef per "OlÎi nOll tlOt~
mfendo.Etpofl qutll~ l?ota.ti III abfurnpriollc et ano côple~
ta (it opcratto:qz tarde (oluHonta e,tI(}lt fumef pla ndtfi lcue
Une laua.ttuo. fitcderet fingula ebdomada fUl11ere (a1t!llt
(umat clillerecomllnullm cama fif. plllllcrisata:1: olco col:1:
tlccOCtlOIlC l'tinfra . ~. matrum l'tolaru. malllarfi:mcrc~rt~~
Ilfi.ml'~· b(~~gl~::~~ra.:
lta an. W.i..Otdd furfurla frumclltl
~
~.r
afi.1D.v.mi(.dibccocttone:1:dHllleftarc ,.. cre , ri'tpon.
tls $cd \,bi.fcntlrctnoCunltntU tn P'lpttc vr sra.ulta
dc;oritatlctta11l ln putOtC 1: tllffkultcr qpucre t PlOptC! fOt~.
taITe mult/tudinl mtlterlc ogSfcgatc laudarcm pofl ~Igo!,ltln
~iete \1llltcric (umercntur nUque pmulc lit ll1fra:plIU5 tn fu~
mmturf)?rupus vr Infra.~ .ll1eU(ro. 3.ij.(rrllpt t'eliqut.§.i.fr
rupi be ptalfto.frrupt l'Iolart ITmpUcls ~~l'.a que buoctt,,;::
Ilis Otdd c,.:c:outcatl:pa Ifularunt:ca ptllonrmue.ltqllirtete : 'l'
futftett fiat (Frupus ptO bllabllG vtClb 9:qul ,ontinuetllr.v. "el
\tj. \'letbuS'. ~oll fultll}t pilllll~a \1t tn fra. ~ • pllluls mm tic
eS'ilrico.~.t.ptl1l/larum cocllia ru .~. ".pulucrts pull110ta l'ub
pia:'tUQl/trttl~:afi.gril.if.ClIIll o~il1l1:lle (ll11pUct fo~mlrllr pi~
llllefeptl;q fumanf pcr buaa pelas ail olcm fl11 o:dhl(ml11c~
dlclnarum fOltlllm. $U\1lpto I~uatillo pol1:.vi.l~olas CUIll
Bq ua. oecoction.isdccru ru. poil l'na POta "el btmjdlâ. fumat
pmndiul1l.5equcntl ma ne fumat confccttonht Infra pa r.il.
~02as antc bhm. ~ .ltletrtdatl.5.j.brabllslo(Q .~.il·ll1lf.tardet
plandtultl per."j."olaa.~otell et/am allqllâdo Ipfo no fqcl~
litercwuet1tntl qulbufda pllhtUsl1nc clll1:odla ln Infra.
pIJlolfiue.5' v.ltqutrlcte ra fc:cp't~hnl:afi. 7.1.agan ci .s.j .faU(~
scm\1ldltcadoa:afi. 7.I.cum fu,co caùUunl fiat plllllle:e;tq~
'
bus- fllmjlt trea pl0vlce pcr quatJlo: ~olaa poil ccna 111.
d
a
lod?
tur
"ta
l't
lido
:la
fplltfi
magls
ctia
dfi
flldUtJ1n
crS.d
IambClJdCi bic noctuqS di \?olllerit vt ln Fra. ~ .Ioc~ (a n1.3.1.
locJ? be (qulla:locl? tle pulmonc l'ulp.on. 5.".~uccJ?ar'l'lolati.
3.j·cllm fr: ll po oc Uqllfrlela fiat locll.ad ((c.~· .ficlIs numcro
üi(. oacrUot~I,:": nttm,(ro.il.Uqulri..caplllodiuc.an.~. ".\:fopi.
~.,.pllll1lonts l'UIP.Hcrocl.sra.llif.optlmc fimul terantu r
Chm (l!WPO bc Uqu/rlcta:'t hl fOlll1allllocl? rcdtgalltllr .. crBct
utif tntendo nl l'aIent abc Ilqua bccoct{ollta frtltpowm vt (u
pla di \IIodlco crocl tcplda. fumnf ad lâbtndfi. 4r~a lido tt/as
plO Yllcttone pc:cto;ls ~d lcntclldUI1l fhu l'nerto CIll11 vl1gltClt~
10 lIUnfro:!>, .old oc ltlto:nmlgdala.rum bul.afi. 3. ".old l'Io:
latl:llllldla61Ilta:fcnJl6rcd:'taltcç,nntla.~.i;.crod parul1l \:(0
pt '!?uJ11ldc:'l:cerc:anna.pnrum. fiat "ngltcntlllli mone ptO pc;
etCte. Sd ,!?Oè9Blctcmpla (}rllm fi((J 5acl~artt"ro. 4r2!.a lido
etl~~drnaterta catarra lhtt1ul te beolfUIII matlrla tI odcen.
(ua Qctpercf "t ln tntrottn kal (umat "Il aC): pUlulls\ft Infra.
·~.mrtrllc:tQurla :g · mt arabtd:(lIcclljqrtdc:afi.~.\'.cul1l (r~
rupo tlc papauere futntpllJulc: planc.f t tI placet pl liS œlefll~
ccrcc"nuentt addere oe (pIClltJardl. ft fT ml'\t(rla effet magie
caUda'l fubtlJ!s(olluenlctaddere 0(. boloar. '1 alm ltIodlCO
f~:up' ~c pllPllIJcrc. ,;onucutt e.tlê' i rqJI/lllVl fiat IJI miJlJ~
"cc
et
an.
*.ca
cr
frlcatlo caplrla:fllctLjJ tamen plius clIacuatLonlbuG \1t (up:a
ole, fi cll.1~0Ilc\l (uQPonaf fllCculus factus di (andaraco:mL1
lto:'t fo le:'t ro(ts.l.Côuell Ir ctiâ pllrBntionê marerteru ,plloca
re,Qnan~s attr~Q~ndo caplltpllr5tu vt infra. ~.aq bccoctto~
IlhHnato:ane'3.itl.fllcd bUtts OepUf.ltl.3 .t.".lluClfmu.~."I'.
m If.tepldu auraQaf pcr nltree.f t fi nô ful'fic:t l~oc,J,d artrJ7
bêdfi ponaf Oe (IICCO radlcis bUtls.Et fi Il ô fufftClet addaf III 0
dicfi, \1mtalbl potentl a.ft CUfi ~Is t'lco b:llltecurabitur.
j(ôfi[tum.~Ulif.
4rPc bolo:cllomact Il "cntofitate'tc.
."
bl"s
I,u'us l'jdenll'
",ru lldull1
'•
.. qu'polfllnt
lœ~Je,
.,olo~
: condude
rt acelpt
J.
"entofïtl
c~
, relll tale Ilomatidi porUTrlllu pedere
, te:non tantû incôcaultatc lll.lnifc1h1 COdll(il ,9:
_- _, ptcr})OIOlê\fe,!?cmerrlfllllu clfe:'I: ma ~lIl1C ab cove
,
~ar!. "ncOICCturadfi cil taU 1I1.atcriâ \,cntofa lll tlltr" tul1iCllIJ
e~illentcm côdufam:'t fic e~cedfte:qllâ tÎ1 ma tertâ foutt ri~g~
mat/ca lIlaterta:qllee~e~lIntib9I11al1lfellaf,p masna ét par
te ln llleatlb9 'tpo:ofIratibus Ipa91l0lllaci côdlifiml:\fll l1U~b
culter.!1d l'omltfi ,puocaf.1F1âc~qllo "c~cmcns t'lolo: nonllj~
flc~apate "et )?cntofitatc:velll qualitatc matcrlc acuta. '"O%~
dad: "d a. l'crmibus pidere "Ideaf: \'t l'hluctOlfllllCd/dllc fCIJ
tentta tn btueras 10cts.f!Ci I~jc nô ponaf Q pa:c~ co q61lOild9t
fc. nt'~matcria l'Ideaf acuta:cCi nô Côcolllttérur acdditt a d
be (apo:eacuto ln o:e l?cepto:ncQ3 talis1l1atctla dlOlJe Id op~
pareatv omltu vdfecdTu:qlS plerii~ tn rall materla cuentrt
folet.1RO ctlâ a. vermtb9 di aceldétta co:n ln cMu nMcribant
nta bc mOldlcatlôc l'cl bolOtc Il1ter/ue.cr~ellnt ~fir q, ((tP.~
die e~l',ntofitatc~lIta~l"lC cfi fiat Inflâmatlovirrli! '1 c~ Ino~
dtnatlonc ctbt ~ potu9:tn qua (cpc Inddcrc cofutuit:'I: pa I! d~
tat,,~crdtif:d1 ~cccâ t?oloz/e:puta vitofi'tas c~ccllct1e plurl~
mumc~l7le cothtg-at.1Ram CUIH vcntMitae: vttle 111 ire :s utc.
c:olUg-lf.;tIiI. t~rtil tractatu qull1 to non acddat 11 ili e,t cibo "el
potu l! mltura l'e!ofabllie vel ,pptcr bebllttati carmH1e ll~tu
raltsin otg-erido q ~uaJ:.0:are fac1t~'t no fufflctiler Ngmlt.:O'
:a:rtcn!mn:taterhl naQ3q ln (ubfllltlafua no cft. "ltofttarie
Ille no faclf ln "itrlbus euen/rc tutlaticni:ntfi fit caltdttCll'mt
nOlata:'t mouea f (upplc l1Iateria 1: nô biserai (II.COUttl lérer
ncuta p~luaf calldlraa:~~no nu a ffo ctaf cl tntlatlo:'t fi nt c~
tnflatlm s·cr E,t C;t ~oc taq,-e~(undamëto pot t)cdara rt accfiIJ
q~ tn cMu pomf '1' antepa~li Rllnt tlolo:cs aClltlO:cs:'t cCi dt
tClUl1lls.'/la~~c(cu lloza lell," il oceupaf natllraUs calldltalJ
agido tn ntarertâ flegntatlcA:~ii (ubtiUare por:'t ln ropoli cO
llcrtercnointpedltaacibo:(~tQc (umpttd bt nafllraU c~fjt~
ca rl,tate tlebilr a clbo opplfa no reddif potia (up:a. ma terlil ln
\?apoli coucrtidâ.Et I?oc cfl q$ blcebat tdt.d.13.er qj1~ fl:ll t
tntlâm'!tto:'t rllgltua l~l? l'l'Ieuitate \',ntrla di ,!?lImldtrate(r~
da ln llo:lpfa.n.cr~ o"upaf caUdlta.s naturaltan.b ca.f.ma.rerladi dbIGd~Qctal'tqiicalldttase}.:pcdirn J,?uenit ad 'B rc(ol
llltur tn "iton,tace.~acit ft ad I~anc euldcttâ qtS (crlbitllr 111 ,a.
(II:Çp fil cre (unt pursati ôes "rCi''t partlcularel.let cllm apptO
pllatla:'t ln 1Il,Ilttat cgritudo:,," magiGarguclldû dl: fuP:~H~
IOlts natural ls otbtlltatiq, (upla lllaterlâ aUCide aCllta," ~
Ilôlll ,"flu.tâ:nc~ ltin nô ~(lJlro di actlta 'lualltateno eJllr' ,
ca Ihilta te e~trancn i codi:ne~ obllltia ctbarifa ad o/ctg qlla~
Utate l'cl co:ruptioni Indiniitib9 c,; bebtta obfcruntlOlle Jllt~
dlcOlu i btcta.~ed ft c61~1t3 côpllcaref cructuatlo~'trIl!Jlt"~"
,~tcltflo ln rpocodrifs certllftllla cet fi{Jnificatto:1 ~ec tle caU.
4r 5upcr ~o,crgofllndall1ento clrca l1Ioterl911l pOllâ i\lte\1~
tIOIlC6.1~:hIl0 circa rc!!imetl tn bleta,p regula. obfcr"and~
vt p2tnciparr Ont offm~nda Olllnlil il caUdtratê lJarurall toU1J
ct flollla d p:lndpa rr COfNtêt:ub oib? ablllnldO que: 'pf!JI
mlnllantpebllltcllr "cl ,,,:rfipa nt.1Jddrco ln ocre dt ellgel.~
dus aerad caltdfi bcclhlâf':lllod eratii lfi 't 1I0tl~;tCCfTlIIlIllJ:CII'
Ier tll mcl'
fa lis c~ccmllccalldttatla ad bllfolllrlollCII1 factor.l:
t
friS/dus magla dllnil1llcu~:q: côcrarta quallrat cOlrfip~t CIJ.
MIta tilla ru ra lé. ([ Et C;t '!?ac rcgulll pôt nI cdtocrltc~ b"(tU~
I1Icdtcus ad II1l1lta c02rd'lrlo. vrllirer tleOcrc blfcurrci c.l:c\1le facro c.tllglll~
pozetSltur ftiSiJo flet ln C.ll11cr'l- fua Cllllll!;lll
l1l1ro
fTn~lbblls.er fi-tf
't
:
:l
tlillipcro
0:
Il
ri
rOh:ma
aromat lds:vl
at afpcrtIo percall1crilIII cli oc:cocllondact:"! ln \'1110 aroll1s
cO:'taqua e;tlllotoltlna:rOwl1artnNabfrnt hlo: lllenta :etlOl~
Clll11l11odtcoctllOtllol1ll: gnIJIlSa:gJr . ~M fi placet fi cr!. (lI'r
POllltiollC/II (("'lin fiat ((lcfend" paflall1 ct pCllwdo fUP'
carbo"cs ~ld quâtftarCl1l 0 ndlanc \' t IlIfra.l" .tI'lIrls.~.I·~I1,r:•
COlt/Will dtrt~cilHll11om La Il n .l.~.I.lIlJlII a1.3. \'.11 01 b:e mu(,
anllll.gra.U{/.ol11l1la Onllil plItcl1tur:'tCmn tcrbwtlllOporu,
calo 1 eflet:
fuu: palla.c ret ttl} ItJtcltl{J()f(J't&,2C (flottGin rl1bldotu
ClI ll1crlf
-
.rn'pt".,
(p""
pn
�(Confiliuril. xlîiij.
;f"·tltltlera ptOptfa rutitic1ido étii aerêad frlgtdll; fi etpedlt:
cttâcfltrrolattolte friSido:t1m l'taqua rof.aqlla bUOctionls
fio:u ItmufMtS:l'el"tel.ult: ~ buglolfe:cllm 11I0dieo acctt:l'd
,facto fu/fumlgte di rof.flll~d'lltsdtrlnt13 : \'iolt9:modtco ealll
Pl?ozc:~ fillllllbua.ttïCtrco. foltlltlt Ilttmdatur g,tUI11 pomba:
·le ell: a.dfOl1lllfi.lll-1-11l l'cripfum fuperCibli .ppontonatCi poil:
t,OlMilctii:lnultu cofouaf ln ,)laffn calot natura.hs:qiflg,tU.
natura tllllef fomllo.t."lrrus It.1.ruralts bonfi cil: Qpettd~re: "t
bicebat .t5a.r.1Ro tame fupla tmlltltioné fiat:qnl tune ~lImidu
.aiatum tlUrl>llllt:'ttIlIlC l'trtu~ bcbiUt.·ltllr. ~tat tami fcm"cr
bccelttcr c.l.pUC deu:t.to:t mébds omnibus ma~il1tc e~tremt\:J
bccenter coopel1ts:'t ltl obfcuro fUl! lat 9 fintllrllm (ozpote fi~
tuato.1rlam ta.tia oi(J. ad bilJclltonë pteparunt:vtmcdlocrltcr
b"'ctM~ f(ntcntia pl}ilofopl?t t mcdtcolCi plane collat.altcf
rlll?flua repledo:q mna.tumli callditacë fllffocat 't c~ttnlJUlr.
a/tde palldus dbt cum bigerltur bcbtli "trtuté bigdliuam.
Cofoltllt:ecollUerfo lltulutudo clbt "Irtute oppdmit.l1.auics
(ttdm poil: dbllm fumptû:cI1 ctla oino ncceffarta. et mot9 et
poil ipfum oino bifcôuentcns:ma~tmc tn "irtute beblli:Jtcet
educco (Ibo ~~ra ftÔI1l e~crdtlllln fll\l.ue matie cOumlat.lnaJ
per ipfullt cofottaf calot Itatllra lis t fllQtillttates bllTolllllttf:
rcd fia.t comenfllratt:" i!llods amenla:'t di n(on{s grntta: ct
t>c rtblla pladdis" fabulons 10cuttonlb9.1na5 tn ~oc du fin.
~lIlarlmmcg~lIdium l'5:IlCllt e~ aduerfo ttifltttn:ira:fllfot: 1:
t,umfl11odi Il''l~ml fllttt nocumcntt.([Jam drca. clbfi et po:::
tlllll ponâ qlla.f~tâ r'~1l1aa ad marcriii pertlll entes.Et pttmo
pOlun flque 1l0centia. fll nt ,,1: ell iten f : bdndc qJ,ofi~itle f~lI1,t
.obf(rlialldu..1~1I\11fl il3lf 'tel\: I!tlncn~ad acdde~ta ~t.C.lno ftt
tml~tmltio tn ctbls qut fint \tolmttlll .\ 'd abOlllttl3011cs: "cl
mal! odo21s:\'tl fapoda:neq3 aUquo 1110 pfitenf ca. qflint abo
tntnabtUa be fe. cr3Jn Clbis cda obferucf <,)t non pÏltcntlir d~
bi multcg,tltatie plO "tce:neq3 corinucf clbus cillfde p:cpa~
tattonte:fcd "ario modo fiat tltclbts 'tIlrttfido pparato ipfo~
rlimon pfit.:f dbus calldua cuapo:Îia:nii qfi~ e;1: oi ellapoza~
.ttoncctbl terrctur nia: fi pcr Cpe euapo:aucrit.lllam cum 110
·macus dbaria. cum altqllalt bclldcrto amplectttur: clrca dM
Incllue conllcrttmr: 't comple;tlla dbua ab eodem rethlctur
plufg, quiUb't aUus:qui fi fitabomtn.tbtltsfu!1.lt fllpple Ilo~
l11acll9! "MC "omttus fallldtfi infWl1la.tlo.rugit9giiantllr. Ibec
"erbJ. fU(funt 6>lr.rctSa. affozifll1odi cOlnlto.;t,t:.tvlil.Scd ma.
sts fpiillrer btfccnJCdo "itcnf gcnerarr oil! l'nctuo(a 'tpiguta
mUlrfi,([ lfàucd.i tttâ:6C1lcra (arnll! natutarr Inducunt abo::
minatlone \lt tntdltna. 'tCBllda aialili:'t caro an(erli:<tanatuJ
'tqUt,u'lll~abl4a collli!lon\Jii ..,,'lo fIlltet/il dbanlltllflplda
~ d arlipcr (altta.et Gcncrafr OtnllC qtS mouet (ubucrllones
,ti'!fUaudal)Jle 'l'Ided.tur olmttra.f:'t;a.ct attud coucrtaf. mam
bt~ebat :But. qfi~ abt,o:rcnt odOle panle qdal11 eOlfi:'tqlloln.
do'll odectanf.et in boc obfei'ucfrcgula cr fi altqd fit:qtS al?
peCltut non nocca t: 't a,! Cil 111 hlcltnehtta m fila !l,labile tlOll
vidca f:in cafll Iii bon fi cil: offcrri:"t (ft fcn tentln ~fppocratls
tuo a.lfou(.1~arîi.betertol dblla.fti~menlrl· bimlttanE ctba.
ria. "tfi aliq uarr o.todfera fuertnt:q)ll odollfera cali~ttate na
turalécO(o:.tât:cuIUG cofoltatlo dillell ra~b:cllre n~~:\'tpt~
tntd\l6~lttl qllc:funt fupladicta:ptccbat naq; ~ar.\'IlI.ltb;x.
parttc.ularii.SlCut \'Iliutrfafcttda.;fubumerc ~ol1ll1ata fltt:
tta omnfa. od"ttfcra q:mfoltant. au!nturq; Ol~ 't actu~lltcr
ct otcntiat'rfrie!tda:qt ,pptcr COlU eotra rtetatc nd ~lidliln
napwralc blfftcuttcr l)16crunf:t fic "entofitatè-6enc~at:'tbolo
ri (oferuât.f,t J,tnde fructlla:l11a;tlme accrofi:-; fllCCI coulIn:'t
aranc(f:Ul11onu.aGrclla:'tbmôl f~nt.tn·cilfu mapmi nocllml
tt.(['et percandem rcguillm acctu:'t "hl Il ~bUta:aquofa: ct
rtUqlll frudlls fri~di:vt ecrafa:pUlna:'t tltfellrrctldo pa Telt
qllaflll1tptcdputl1oeumeott.cret:e~eodemfllltdall1el1to pt
fcesol1lnts generts:dbarla be p~lla a camee tacuonles oès
fUltt ~itande.ft e~ t]ac mdtce pot I11cdtcu~ blfcurrc!e qu, ,,&
ttlnda. funt'que nô fltJIUadm adduco eonfi fue hl. pnrta "udf
COtUtn \ltfital1ttum.f,t eoqldto ~ qutbus ell: cauédu factl~ co~
!IUdl pot qblls \ttendfi (Il.,Ilii ÎU generarr ctblls cillS IIl0.diec
(j'tttiltis:'tfactUs bigefl:tonla e): parre mantfclleqllalltatts ct
anodi(llbll:iittc "couentldc occultt:itll.f.9' lJ.d cdtdll~1l lied!:
htt:tad tépcrarnentu in "l.Inddo:pd faltlparfi ~d flccum ht
(ubll~a fubttUs \tel rar~ a rirtutcl)Q.fflbUts.et ide nucs mô
tal1ue( c.srncacarCi dtj3ibtllotca fUllt carntb9 ql~adrllpedli.
€".€tc):l1ocfcqwfcpcttiaUadbarta:tllrarcflle:nt fubllâttc
1>er natura la udabtle efl: Il:antc bolotc 't"lrtlltc bebUf,blgelllll~
C}1 ctbMta pcr arttficturn ad tenul.tatl fubllalle magie rcduca
,tur.ande carn co ptftate tu Qo",fll ,["Je ,ou".iectoue. ft
fiJuerlnt c.nnes nlii~ rnotilnÏlrti ertitcllglbtlioua.fl1 crtoln
Ilttendcnda fiuntllltrltas CUnt "irtllte:qllonid 't fi cibue"tdere
turc;t narura ~ol1e.qllalttatis 't bonI! fllt>llatlc:"no tÎitir plO
pHetas I1Cl15 cOllclIIltta fpectttca:il1tolltagis bt(coucnlétia:cp
e;t abomlnatione pc~dpercf :ffettali~ db? rcijctçndua,vptcr
caufaln fup2n Itotatll.(CGps rI' ergo ,"ter cibària va lent olla
(o:btUa plWpllO tlluamento:fllnt cqlltctc cfi.l1Iodtca. Wtlta te
lItulti nutritntti:faciUlIlc bt6cfttonis 't mo:1lcarû fllp ,rflllita~
tIIlU:" in.fil"~ulncl11 côllertfttur ,ppoUlonaulTtmu COlltrfiol
fpiritua;"t \1olult.d.'SlIi.in Iibello aureo be vlribus cotdrs•
.etqÎicCi~ocartffidonO plaectCt~li~Cllf ln btodifa cJrniCi de
ctarti "t caponCi Qdtcli fafianodi.1 !?môt:vd ht fo:ma blode~
·tt:"tbidlltlls fct1ll?arol1lat!~âdo cu lItodlco cin.ll1l1ornt:"dcŒ
piperata:be qua. tnfraertt fermo tnfcd'ida parte.cr fil tamé
aUquot/es bllltrtmdfi ad alta dbaria. vItra ptllatascarttillm
't olla:\lt aclfar coltatCi CUIlt ;lIccl}aro:ad bzodlCi cic~rlJlIt rut).
cu. pane bullito:lncodcrn fuper afperfo;uccl}.lro:'t ctllamo::
11l0:ta~t aUa buillGSJcneris nota medida felllpcr obferuiilfo:
"t fit in dbo pardtas:tta in eMu mdtuG cil mlnucre db! 1jitt::
tatit addcre nllllleru dbariotu cp ccotra. atnCi nt "tno fuin:
no tatnCIt aCiltli nimis darti albfi ntft cOfuctlldo fit ad oppo:::
fitii ad vltm nlgra:q cofUdudo" Il f~mp' ntl/lm fit fpectiitta:
mnpmc tnli rc~ille dbl 1pOt9 vtnCi cUgaf:tuc tic "tilts ntgris
t'inu. cpllt ht (ubftfftta telllle 'tcllru:'t p'ce blbaf:ita "tcib9 lB
ftol11acl}o)lô tiuccuet:pclpuc fi ctb9 ci fllmiffie fllbllâtie Iltdl~
I!a:nii taUs Ructuatio ma;tiead 6fiatjol1é "ëtofitatt~ pparar.
. .l:;t I>cc_~tli ad bicta l!thlit fuffidât ;:>ttflle i pllldiria ,"cdico~
tb1 artaufi.([:gd medtclnaUa Iii !tu ;:>ucrtCcfO:Plio pOIlÎique::
donl ~cncralta in matl!na:bdndcfpiilitcr ;:>dcf(Cndii.([1~ il)
regula 19if ob(erucf 11011 cITe l'tendl/lfI tn cafu mcdlcittts (otil::
tluis labodofc cdllcenttbus:1 Il rellqllis mlb:ls Çj' o,Il"moèo
't lntcllhtls. malU (tcct bt~crtt 6i1r.ln.tij.be Ingento. $tdin~
cllrationls mlItautt 't fubuerttt qut CO:pIlS tntlrmum .t. aliqtS
. tltcl1lbtumeurat COlpOle non IUllndtficato: 't Wcfllc bi,rcrit
pdndphuu cnrattonta c~ partc n6 (ubta ta multitlldhlt cOt:;:
pOlis toUus fa dt materiam 't a6ttattoncm tn loco boloUa.
cr 3Jlllld fii totu. b5 intdUgt nill parttcltlarls cltacuarto plOl}t
beat vntucrfatcm:1f eut 't ante flobot~omiâ pmftthn9 cûonim
a f«fbus cum len.tttllo:"dcul11 dillert p2ima quarti.c. be cu:;:
ra fe.plI.t tndudmus "cmtdi matcrta cole:rtcQ. motalld 00 ft"
IMet nô ",cdente nUa cuacllatiolle.lta ln ,pporito Ilante le::
none: ln Ilo rlc,rbtbCllnf rnedldnc f01tcsclImfunmalo. ql/a~
Utllte9 occulTUntllomac.,o pztmli:'tI"lcledlit Ol:bllltiido calo:::
ri d natllmll.:!l)atcrielt "t fannndad Romncfll1 <t ftcrtfna
llur.ll,fitur:qllectlam per ""'dl modfi fua mala ql/BUtatd.:
dfit.ft.p:olndc ~tc,~at :gui.tit.ternl tractiltu p:lmo In.c.t>c
cllro to:e cCi modlS "t,blls.I.1èlP3 "t adl1lln inrarmf ln mfidtfi:2
cattonellomact:'tetus q5 ag«rcgaf in "acuitatcciuS9l1t ad:::
I~crcta"t hubtblf medktne no l1tranfditee ftomacJ}llln" vtas
,l>~tmaallomact,o abfq;"enia I01lgillquts âbco:fi nô ,,~\'tce
"na Ittref.3/d cm 111(\lItS cil 'tc.fntt dl (11 ia nt poflltt.~t~.tcrtij
tncMu euraltonf!!collcc t~llctatu qua.rtofaUs ad plitldptû.
et,ppter cllndlca.m 1a.lldas.oaf.\,if.tcrapcl1tlce.c.;t"iij. ycrii
fimpllecm Clate materia côtcnra. In Ilomact,o 't tltntdo ((9 bt.;
~tt. t\cllqll ft Igif "ti~ dlqllllllter \1ttcp QI.' fa na t cacoalll laa:
Qllctn lIlétris Illnids fllttt:~II~apta tlŒta adtaLes t'lifpônes
farlltacablgercr~qlltdee~~lIlq p,lIrGant:"tnô ,l>cc.1at "irtll9
~oUlm "tterlua 9' reelont:a:qn~.IÎ. "en trl.t.ftollllleu:'t que.if.
ttltcllttttuc.ftpaulo poil" pofPlt bcfcrtptioncm rcrc. et ca.n~
dlfn.iam "olult 1lalls.".cottnitls:liludlllts ipfam r~ram ln
btfpoOtiol1c:Et idé6at.tn. "iif.~.tra ctlltllÛ. vbf C2ndhe::
rtfkatbefcriptlonerc:re inter (etcrala.udauit eGtn:qnl non dt
purg~tilla totlus cOlI!Ctj~:fcd l1:ol1laci fOUIl131 parouln drdi
l1alttllltn.~t Illul1l œn.fic \'ollli bul.1.ra fl'e ploptcr lIIulros co
tlngentes ln ((mut Cafll crrOtcs.llalll fimiUG crt obferllnndlls
4I.. oll1ni.motbo l1:omatico ~ intel1tnaU.([~lt (ecunda rcsula.
ht rnateri.l r;aU:'l' flngula bte ~abeaf "ltrla 1~"ItI~!Y~n~lturJ:
..,cl CIIIU artlfido:qllt ,pptlr retcntfoncm fwl' allquado !lllg'
tllr \'cntofItas drca ftol\lad,um: Qua ponlmlls cffe ca ufo tn
~olo:la tltllltediatii fo(utjoiG hl cotinuO caufando c~jndc: c~
tenfioncltl. ~lotndc btcebat.b.'l:l.,;iif.tcrtif tractatll. p:lmo
c."ltimo.et fcias cp plOl>lbltto fcds 'l "cntofltn tis.f.ad c{)re::
dh:ndumdlmu:tl noclllttcntt:qfi~ctn afccndit,t;>ptertd fc~
c;t reuolUtlone ad rcuolutloll em nd fllpcrtOta:boncc rc\ittgd
flont act,u.:'t tmpcdtt nocurnento t1ta;timo:'t roltloucf C% e~:ii
(unt fleur rlcoa 'le. ~ollta..ad~ft•.€t "etofitas qllâdoq3 afew
dtt Ildflof1J!iJel7fl 1,.Sb! t~lf na P" f, futftm" ad C"\l(lia~
',:le
no
.
-=:,
�fiOlteln luuetur di dlrtlri \lt infra.'(?> .Ndicum fenieuli: 't ra~
dtcUIn. bleris:aîi. 3.ij.camollliile:ancti ali.'m.,.(c.:lnifI:fcnicu
li aiQ.\,.t1uf.ptO,bccocttollt 0.: qua fumatur drdter lIb+v. \lr
~ad.tl.~ .lJda.tur e",me noutt,r e~tractc:lton bleo callefl.3.i.
md.collarl. 3.if.olci. CilmOlllllle:" eld bc tiltO fine (pedcbus:
ana. 3· J. \l.falle. 3.\l.miCtilt ellfl:l:re. 31uuablt quld~ conucrtcn
do mà-tct1lls ill tl~Ol(UIll:t rlc!3m\1.tlCa cdllcldo:" vcnt0fltatcJ
difTolucl1do. Scd Il efT(t natura rcfl:r!cra .J'pter burldcm (cdi
laudarl l'flUa fiert cllfl:ere lcnttiul1 ~ !Jmllectattulun e~ "umb
dia" ptnjJlItbus fim rcntenttâ .t5ar.~~~.tcgn.i tc,ttll commenti.
(.J;,tttl. a ,le tero e,c fl:crcotc bUfO:vt ct occoctioltefcnugrecl:
{emints lmt:t foltottl c~llllifi.:addtu bonl q nantltate bUlbiri
"cterts:'\: dl calTla Iloutr:r cttracta:~ falc.et fl narura non cf
(et bedtens ad pttmum cUfl:ere:potcfl: ilddt ad foluttoncm.~.
\'.rerepllJ.·e v(~ aJ. ~., •.et ln \ltrtute obtura. magie addcre.J.
fi.be I!craloJo:iton : "ct t)c bialfdctSrn ctigetttlaJ. Et "oc âd
cuacuand6. flcgrnattca ~ materillil vifco(a.s alias mu(co(as:
q Ile tn anilll cafu COnililllJt fcpe (oIent. $cd \lbt e1Ttt tote nrt(l
ad btfToluttonem \lcntoatatis Ilta(fta bcberemue bitnittendo
folutlua. il.1dere. 3.\'.vf~ aIl. 3.l+eofectionts be bacdslauri: et
taccrc m~ls becoctioneln carmtnatfuas addttte tll becoetto
nt rut!}a:Colla.mellto pul~o: CUm femlttibua carlit! cÎ1ntnl:
smto9:"~m6(:,, adere be oleis rut"'. daurio:'l flmllib 9 bifTo
, lutis.et a.liq!llt tcderct dtllcre non obdlente hatura portlt
~r.(uppoRto:iJa ad tntlttollhppt(lptbtls \lcl ad tlcgnlllttca
.cdueiJ6. faette c~aloc:coUoquln.tt.ia:fa16(ma bifTolutla cum
mdk.ad flant ~ucrtua et blfT~llltiua \lcnroRtatis btfToluta.
rutl~a 't fllnlne ani.'t dmtn! cum IItdlc:\le( acccptfe fpedebu\J
dectuarif be bacctslaurt:vcl oyJdm!ni cum melle liant ful' ~
pollrotla. conucnlunt.cret ma,dme 9motluuabut aPUU\} fa.
cra. ~tlllCuattone di dtlter! ,cl cmlt fuppolltotto attracttuo cô,
{eqult~rtlppOnlf aliqlS be (uppolltotl,e biete \lltoaratisbtf
(olutiuts.crrcma rcgllla obfenunda tn ca(u dl \'t vomttue
prouoCctur polt factaln \lentrie cuacu\1.rtonem. ,ni vomttull
mundi.tiat pUllctpaltrer Ilomacum:non 17a.bcne,llll11d qu~d
tpruln mlln.t-.:t:acut Ipbit tntclltn\1. colcrarn.\'t bl,lltaut. lul!
pdmi.c3.J3(f.'€t tntllo ca(u crcdo p:(Cipue valere bebere.1Ft'!
poll~ rdiq ua non con.tulcrflr:\lt in ca (u (crtbtf: 't Iltatcrtafco
clUdatur '" runtCl9 Ilomaa vr bcductllm elt(upta:rattonablU
ter flleto motll ","ementl in partibualtolltad q ut 1l10tllS ne~
cefT.$r.ue cil tndtfftcllirer c:uontltibue p%obabtuterma tcrta,ibt
indura e.rcuri~tur t,t ports -; occultl6ltUahb9 ftonta" tll Ip(as
flollud vacuttiltern:nâ'dem erpdlctur. in I?oc (pero fllJlt'
IteMt tuuilrnentum futurum.fr(:n dl: pJectpue notandllmqtS
ltcet a!ll. c.all(6ato:~ ,oUer 0191lledid conucniit:'l'\,onritll\J '
JlOrt fItct"tbcndus nia l'olt replcttontm.(.fl:olfl,ad Cil lit elbo:
I)oc nOIJ dt intdUgendum nlll eum \lOmltlUUIIt lcue httmdt~
mue e$b~r,,'''' lin tune aGitato clbo a. \lontlrtllo c~tltentc ct~
bo ilCllte quali.tads:qt taUe efl: Ctl)tbcllltUS be pOtta: alltts:"
pe:rl1 fbnis: t "I,,"rmo.il. 5 tlm:d\l.ta ntulcu~(cnfltlua llollt\1.
.ct trrttatur ad etp' UUum:~ fic \lolltitua ptouocatur. 5 cd .,bi
e.tQib~retur \lomft,uuln (ote nô elTer p:epoll,e ndusdbus qOl
{ob q ua Uras "acui.tas \lomtttlli b c (du!ftcl' Ithnularc vireu:
'cm aJ \lOltlcndum:ybt tamhfl: pte(~"tbcndueClblls:\!ttn le
u! "omtriu" offerldo ob(erUttt~r tn
el3t'cgla (entirla auf~
fi cft bt~t.l0pottct "orner"otcnte9:vt non Ilnt dbariJe rcple
d:\!itre.nJ.ltoIltIlCO mulrla dba.rt1~ fulclto bffftdle "omltuo
'ptouoearur:fIcut veRea fundttus rcplehl \l:flla neqult cgredt.
EIt ersO lItedtoertt,r dbu\l aedptcndus:llCute qualttatis vt
otctl1 dl:1 n6 vt Inuttt ltoUdotll fadunt vf~ ad (ulJtm~ replc~
doncln." fa~fdto(aln ab.'mtnatfoneJ. -=um~ comedctent ~~
otctts dbarife" bc l'lrdbl" falltt\l:" I)lItufmodt callcant d. p~;
tad()nc aq Ut \ld altulng "ulu(lnodt v(qJ bUln elbus ad flln~
dUln Ilolnad b((ccndcrlt:~ eauunt nc ftomacll9 btgerere tnci
ptat:(ed Infrll f?otam et"ibcatur n.otllblUs q,rlta.a: .,erbl gra;
tta. "tif. \lct.~ ~.aqllC: in qua. t>CCOçtc flJCorit ra,Hue IJnetf: "IIlO
dtcum fln1ptIJ:'\: per tfpIJg pollp.lrli tndptlliu btuer(o motll
mouer!" tillldl p;,ft In,di~~tal1! \lct bU\l1l tentas: tune ~:tJIfl
'ntfll~on.e \lomcndt Imponat flbl'plle ollJltum lit f5lUrure \lel
pCrJ.nUntincti tnol(o am,I~.t)Ut.fll,e cot .etita di (l1Jdglna~
tione t'omMt (olUcltct euacullNonl l'f~ ad Rfectlonl. €' pc
inde cu c~lllrl'i ft,crtt be ("fftcliti mundittcll-ttolU lauc~ur ~O
rum f",deIJ" O\J ClllrJ. aq IIIU accto:vt tttPt. '9.. 'lh.uat qtJtdcm
"Ua lori\) oellloel t caput.'!Sonlf ~ tilmi Ugare OCUlos appo~
mQb~!lJbtce'n"ao~bttas oculo~lfm cum binda tn tcmpote
ISCtllllUs cUîlcuattonts ctlm \,omltll._oltca qUlc(eat per~o
ri ~ (on'onet Ilom~",e WIJJ 4Uq no ~c inferlue (,rtbclld'~.a
°
et
"0'
pofl:~;l (umat Icue ptandiuln fm o:dinatfon cm IItroicodt
corncmot~ "tc fonta. \lOnllttua:q: btcMu nOlllaudo
,nô
ne mate~
rtas aliundt ad fl:onucft attra"erit: 'l' ht cafu dt plu rimt "01
.cumenrl:tlcutfup:a in fotuttuts btctll~ cfl:.cr $ed tam fp,ula
UQS \lmiido ad cafu~.1~umo ponil q Ilcdâ fpccl\1Ua remtdia
llante \ltlldualt bolo%ead bolods mltigatione. ~aSo ponaJ
q ueda iuuitla a.d cofouatloni Ipfllls Itolnaci: ~ ptol}tbltlOné
giiatt6ta ca.u(e bolo:tfaciltts.cr1~zhno erg" laudo ~t foml
UtlO (Uptll fl:olnacft cu~ IUtro tn (ufo ln oleta ca lidts:\lt infra.
·~.old bc ltUO.3.iij.oldlaur!ni:olet camomllle:uncti aii.3·
{J.ttlccaltd6. (IIQPollaf.~l(tjj blcta'olea ponallf inl'crtca fe
miplcna ~~caltfiàt \'dlcatn aqua a11id~ 't ftlpponatur multU
tQuabit. Qutdi t dt bOlltef\:teli acdptiit pané cattdum e,:tra~
ctUin befurno ma~num bluifurn pcr m"hu ~ md liqucfacrllS
c,ttl,iaf:~ fupereo fuperl1(par~af ptlluis e);dmllto:anero:jJa:
langa:" maftlcc parli.~Ot erllÏ fiert fo,"entatio cum (po$5iifJ
tir infra. ~.tlo:um anett: camomille:rur"e:ealamlttaii.lP.
t.fpicefquiltantt:an.3.\l.dnamoml:galallse:gar.aii ~.iJ.cafto
rct.~.i .bulUant h~ otlabus partibus vtnt lIla Inadct:" vllà par
te aq tle vf~ ad cofumpttoné:" indc fiat fomitatto.cr altimO
sd "andntlttonh:dt Sut.bomdtleum ell:\lt ponil tur (IIP%1l
"mbtltdi "entofa matJld o:tflciJ Clint illltc:et ihira "otam re~
mOllet bololem.cr'l~oltremo VCI1i.endo ad Itomac"û confo:
tantta" pzo!}tbcnria Iljgf'6'lrt mlltcrtli flegmartcii Il qlla fo
.et vcntoflras cllu(arlila bolo:191audo fInguU\l. vW. Vtf, .l".ole
busfllmt.oe I!~r.t fImpUct .t5ar.be(crtpta. vif.rerilpcnnc~ I(\c"
(llpta aUe\Jato fa,Cfa e~. vj.rebue:" cum aloc ad triplnm ferc
(pcderum di meUe bebtte p:opo:donte:folco c~tbcre·5.vi."
cu. ~ucc"ilro fiat bolus.Edudt qutdi ane noclllnento:hno Ilo
mac!,d cofouando:(cdquadoLl',tardat operartolli Integraln
per.~if.~o%as:(cd pol1.l'if."ozlla fuml1tur ptandiû lClIe:lu:l
10100.10 (ulnpto l.1Uilrlu~ •.Et Il (ottalns p%oprcr a IItl1rjtudj~
ncm tedcrer:loco ,confl:cttonla que tameJl Ilnf5ulartfllllla dl:
\ltcrctnr qtun~ plllulta.~.I.(JCUll c,t i?l:ra btetcl.t5af. vd pillit~
Ils defanglntg. 'IRon tran{cclldcrcm ad (ottlous medtdnil9
ptopter cau(as (uptltfcrtptas.Et facta be rcccnti mUltdlfica~
donc potdt e~"tbtrt medtctna fottiter c~iccarlua ct rc(()lud~
.a.,Aam ralc\lIlUquotiee addunun .cntolltatcm "bolo:cm:
quonti blccbat 1:!ul.tractatu qutnto.):ll,.tertif.'€t a fuerlt fri
gtdU9 e~ mar~rtl1 grofTa no babimue ln porulltas ntcdldrÙlll
(.foues otffoluttUils~quiSndo~ enim Ipfe addunr tn comotlo
mm "I:l~tollratum:tmo opotret vt purgemus mateMa in pzt~
mte:bctnde bemlltl cas an potu 'tC.~latllJftur pllluie: \lt infra
~ .~edoarte:S'IlLan.gc:artftologle 10nGc:a n.S. \l,crod. ~. j.5UC~
cQilrl.s.,.tnlf.pto bua.bue\7tclbug.cr1~Ot atâ fler' elcctuarLu
ad eandem InrentLonent fadlll11\7t tnfra.1)t .lItalllctG:rplce ~
Jagc:,tilonloet1:5cdoarie:nucls muf.(mlinl" api':nisclle:gar.
plp~rts al.rut!}e Ile,", afi.confiee cllm mel.Oorts cll.S.ij. "d.clif.
CIUIl t'Lno ~l.'\: c~"lbeamr l'er ouas "otae allte dbli. $I:d nOIJ
Omitt.lm puluerc5 quo \lti bebet ful'cr fcrcllllefuis:fiat vt tn~
fra ..!,\· .!JIllangc madf. 53.afia.5. v.clnamoml dcctq. \l.~r.~ •
if .ctlrdamomimucis muf.a fi.:,). j. pdltcularum fl:oma c!Jcn llrtJ
galUnllrum anfufarnm ht \lIn() maluatlco c~tccatarfi. ~.j.su~
c9a.r141l1 pond ilS omn tli 111 if. Enertus dt ad cotoUa. tio nttn
"refoluttonl fiîlt inun,tto ad fl:omacl]li cUln oleo "t IltfriJ.~··
grano!u laurt:nigeUc:rute:afi.s.Q.coquantur tn,\'Ino arom"
tLeo "e~ementer" colctllr:bdnde coqul1tIIrdi oleo cOl1lm lll1t
medietas Ill/us ,inl ad confumprlonem vint rcmanentc (010
oleo:",):eo fiat tnunctlo.$tantectial11 bolote: (ifU"C lit bt~
cto olco buluant.~.,.caltotd erltflngulîlrc.«r1~ordl etlâ tk~
ri ccrotum ad Iltam hltcntionem factlt vt 111 frll."tt· • Mdl' "r~
montacillfi.s.iif.cere rafInc:laudant:afi. 3. \l' gar. (qulnantl:
spi, :ba ccarunllll urt lelllltld:carda monll:afi.; .Inco,v.0:t'" ~r
conuc:ntcnter adfOlll1\l~ cerott uncndl1rur (upcr co: Il
ma fcurl:" (liperpOlHltllr.et "te'ad ptcfrn e (11111 eontcntUtl.
€Z,eptoltrartoncappetltlls.
(('Lonauum.~lv•.
mtdle'd cafu5 (pectl1bll.s olle 7:'~lot~CC r.ml
/Tt' fm Infotmatfollltn (crlptie ~ablta pereliJ
.'
rllninu bOC;m.pl]iltppli t)e~arma dTee'" ~
, tardi (alfll~ pli'1:po/lCa. aml1ru fllctCi betlultl
, "
. ad oa ltomacl7i:vfi ICqut! klppctttliS ln totum
,pfl:ratfo:côlftCfI1 etl~ lnll~tia l'Igtullru.cr ea:
.
..
Itccualte t)cltu~' mllterle \lldeaf p:ltwpaUJ
blrpolltto Il q ua Rt bepldle \OC elfecrJ's 1 llecidcllS appctitUtJ
rPfl:ratto:qt fli ad ta Il odccllonlllppcttfus dTenfiaUrer \'f (~' ,
qUi matlle nocumlcll bC "Irtlltts OCbtlttatc \'tvlrtuarr coll/g l:
(,tS:l,ilffoJt(.,Olnia:o.~h1.'t \l4 *turte !)c:bil!tate ?feruattoll
eftptlmiJ.
° .0'
g
�~on(îliulij+ Xl~:
dt:ptfma"ablJacoadcratfo.mam fapfcntes:\'t bidt lbaUa
b~5:tn QOc VIlO fotum bederuntconfenfum ,trtutti! cull:odtaS
t~ellent!oHtn elTeg, motbt repulaonem :cum fitln motbt me
deLla. inrendo "rtuti coferuare.pzima t!J!tuf confIderarto no
Ilra ertt})e remortane "uius acddentts.f.p:ollrattonis app'e~
tltlla:qm vt idem bi.tir I~al~abas. "iif.ptact{cc:cIJ tll motbido
C~tpole a"t~ena qlltdcotin~ertr valtdum: ficut Q1 "trtutcln
bllToluat bmoi opo:tcbitcotra.rtarc malts ma{Jtsg, mozbts et
fllno:bt aU!Jeant callfam 'tC.~uta tfi talts p:oltratio appctb
tllS cil pcndcna fe bita conttnue De tlu~u taUe mat,ric falfect
alnarn~ltlllltiplicirer Il,uim beclarabttllr.3Jdctrco ad talcm
flu~Ci crtt (pedatts I,abidll Intltio. 4[)~Utlli! t\Jil ptoltrlltlots
apptttt? ptefenria flcgmàtis falth alnari Nlleras mc.dit~ po
tell: elTua:.1Râ "t "oIUlt1.6Jf.li.if.be acadiri.c."if. beffderium
fIue apperitu9 tmmedtatius cofequitur buas'Câs:uBturall.f.
8cttoni '1t Iltrrarttua:'t anhnali.(.fenlltiua olis Itomacbt:tie:
sma aut faifuln 't alllarCi lit cotpulentu cU quoda replet ct re~
Inollttfllbltâtia o:ts:ll:omacl?l:e~ :;lfitl ,pQlbct cOtru{Jattones
Partlu elue:'t fIc indtfpontt quoq3 "IllCi 10n{Jttudinllll ad at
traQtn.dl1:elt eUa 110cms di omnis qutdl materta ln Itoma~
(Qo e~utte aue natâs:tiue adQerée:Buc illlbibita que fua cptt
tate nocet mouet Ilatura ltomacQt ad e~pdlcndfi:'t Ile non ar:::
traQcndli:"t blctt: 'S1lI.ell caurll beicctlonia appetltue.4[1Ro
cet etla e~ aUo "el no cere pot di (Ull nltroatate 't àlllarttudine
(oiutictia in caufa caltda pzomoueat ad appetendti friSidu ct
t,umtdu:'t fic ad Iltittt p:oQlbtt cOfcquétcr appctttu. ad dbfi.
cr1Rocct ctiii:qtfl taLt9materiaclt caltdtratc partiCIpas cum
t~lie rcddiU.falfa "el amaril .pp ter ntt~ttolté c!?olcre: "t ptl~
Ina. pztmt b~ I>III11.oztbus tnhtllat frilliditatc "d cOtrfipat cô~
Incnfllrllta flUicntl ad appetendii.):hl.tmtl. c. p:optto colli~
Sltur.cr 1~ot etia clTc caufa in bt(poncdt fprim in ote ftoma~
",te~Utl a bcblta fcnfati()ltc:'t l'lc toUefl'na potUTlma. caufa
famts q t.,,1t fcnfatJo. cr ~otdletia pu aUri mO .lu bCI1 cere
8ppeUtli:naltl. qualtftcato ote Itomacbl fapote amaro 't fal(o
bblfcolluentelttlbua terrctur "Irtuel anhnlltie in appctendo ct
fi ad C):tra:ne codé modo at q lIalificatlla:potclt ctta~ letiere
paucllkado fptrttlime Ilt bebtta mifura ad fcntlldCi per "Ial11.
~efoI4tLonis:'t alifs eUa plurlb9 modia federepolTet bifcurren.
O~er caufas bdtructtonte appetituacollcctaa ab SUÎC. )liJ.
tertlf .c.pzopzto 't Il aaa." .codnenUs:'t ab alife mcdlcine DO:::
Uo:tbue IOcis ptop:ita. cr at igttur id parll cô(ulrationls af:::
fcra pzo remortonc Qulus malt 4cddltta quod mj~l Oppottll
nlUe 't falubdus "Idcbttllr:p:tmo ponitrcslmé ln Neta 't ob~
feruattoni rert1:quae medtci t1.on n.aturales appel.IQt:(u~ma
tlm tn 't (ub eplloso remtttelle tltfcurfllm ad parttcu!arla ad
pzcfta.ndfl'uull bOC.·W.pt}iltppu tbl l'tcfenti: f.:clida rnedtd~
na lia. qucdâ,fubnectam:quc in cafu c~eUellrloza \'idebuntllr.
€'1~dmo tsttur drca.aerl eU~lltur aer non e):ccdens tipera.
mmtli tnattqua quaUta.t~ mll):tme tnQumido•.€t IIcet ad ca:
lldu bcdittare ,tdcaturnocerc e~quibllfdam mcdift' fllpladb
ctt\J:m di fpcratallerla collitllttone bremaU 1 etate cfi "Irtu"
tis bebtUtate:puto COlltltlcndl1$ em: bccUnandu Il tiperamcll
to pa.ri'i ad caUdiiq; ad frt~tdt\.cr et e~ bac radice concluda~
tu r t)1 \'ttalldua ell omllts aer nebulofus grofTus oplleus : aer
ctii liber flante\l'ento ilultraU:'t nra):lmc ttcifdcna appctitilln
''1 replclta captta:vtelt olnntii (cntentia mcdtcoZllIU:'t ma~trne
(rit nocens f'u~l1t 't catarro qfi ad (pfum fequeretur bozcasvt
bt~crunt Clllt.'t/!Pefuecapttlllta plopula be catarro: "nde fi
(Ontht{J6t tale elTe tepotis.conllitutton.em moteturitt camera
dallfa cof1:ituta ttlter buo folarla babite fendtra ad otlcntl.
E-t "bt \'irlua no Il futrtt llluLtllln rdolllta. IIldtu\J erlt fi fuerit
hOtabilitcr tllumtnata;'t nmtg, obfcura·. 5t ctlii Il:antctempo
te plulllof0 recttticarctl1racr caillere trrozilndo cum beeoctlo
ne "ftnfra crtt lalldabtle, ~.abfrn.•men~l]c: ro.ali ..LP.i.dna~
lUo.garlofl gahmge.s.n.3." .l11adr.5.it.ltgnt al.s·l.contundan
tur srofTo ~odO 't blllUa,nt no multts eblllitfonlb9 in. buobuG
bOcbalibus "inl aromattd 't "Ilaltb.aqlle rof.'t afpergatllr be
'Ila be(octtone ma~tme circa l((tCi tnflrme:1 tta facerc ft n~u~
lia bllOb? aut trtb9 bicb" hl '>umido tv. c ertt cOucntl9.4[ e~c:r~
dtart allq !lallter pedtb9 fi !tert polTet crlt couelllée:tn ehmt'
qllllltate 't tmlocl9:amenta.~lIod .l'pter beblUtarcm Id fie·
ri no potTct ftllt e~irdttn.leue di frtcartontbus memb10; a li tl
Plta CibattoniB pcr I?ota Ittdptendo a co):tlJ 't bto:futfl trabeft.
lcutter ramé p ollea.a (patllUa:ud pCdUS bd'cendldo pel'
I)lfll"1't "entrem "i'll a.d cru ra. bdnde tcndcndo ad bzaet,ia.
t poltremo etlam ad crura bellcniclldlltn cil" ,,(~ ad pcdcs.
'Il<l.m c~ taU frtcilttolle calctiUlJf mana ,~,,""iJ.:" rcfollll&ll:l
a
:0
rurfuperttuitateIJ 't attr4Qif:nutrfmentll ad'ntlbta:qllolCi ml
bzozCi attractioell: caufa fucrionis \'Cn~rfi ab ateltomacl}t et
fic appetltli ptomouidi•.a.uo facto laudablk cil ficri aHqua
lem leni friea~iolli ~aptti di panno aUqualiter calldo 't l'ceri
nattone a.matls ca.ptllls. 'Ra.~ tuuablr ad tranfpira.ttonem,:
rcfoluU()ni "apOtli:qul retltl futcaufa materlalla catarri. mo
fiat tli allqtS bc Qmot etcrdttla nia p:tlls Itatc "ltria lentttone
li f1njJularLter ,puoeadll clt natllra.:"e( arte:ttâ eua.cuatioveB
tria interlotis facit ad e):dra.ttoni ewulll11c Il:omacl;Ji 't inanl~
tionlci";'t cofcquitcra.d appedtfi.tafi n>ltllra nô frlclltecoad
tUllefur di fuppofitotto "cl pCrltdtotli:"cLc~ radice bletls fa:::
cto "elllldlc.acitandl aIl,ofu/fidat di (apone. ad fi nonte
deau cil maGie nature btlectu fiat drltcrecu; b:olilo pinsnt .
tmponêdo aliqd mdUs collat~vcl ~uc!?arl ':,lIb. l'd part1 calTie
noutter e~tracte fm totlerantia "lrturta Of coflletudlné flue ~a.
billtate5ad facicndfi.fn:-U(Jilare cria comen(lIratc.Uumo aU::
qllaliter a mediocricawoedlnare conllante"irtllrc "iJetur in
cafu plus iuullreq, fUp'fiulIsfomnus:.ppterca 'l' ad cil fequit
motue membtozfi 't randl refolutto r"perfiultatCi 't aUrllcrio
~ umidttatCi ad mentb:a: 't Ilc a ppetere fadunt.et tn plO tune
tmotalldCi cil amids be reblls {Jratls coUoquendu: 't be cibis:
"potibus beltcatts:'t bc "ta qui (ollt bene 't laudabtltter come
dere:'t fI in pzefcntta occurrant comed~ndo cllm bcadcrlo ap~
peuttua. ct/am ad appetcndl1m tndtari "tdel.cr:$omnus igt
tu!' fIt.vif.Q ozarti 't no "ltra:'t fiat btltatcr a dbo Q.if.pozas:'t
captte bene deuato:'t bccenter cooperto e~remta ctla notabi.
liter calefaclis:'t fI intcrdii erdretllr ad C~Pllr6ad(Ja nÎpertlut
taree pcr 013" nafunt erttcout:nils.4[ J1n paffiontbl1s animat:
lIbue ~teuiter{Jal1dcrderari 't bene fperare bc!(ah,tc plur/mU:
ad cura ptofidttn omni egrttudine:(,d illt}ac poulTlInCi curit.
ad "11.9 palTlonea (equaf naturaUs motus ln (piriru ad mimit.
e~tertola:di q 110 fimul couertil fangllis cCi caloze: naturaU ad
mlb:a"tfuttfnia l~alr.tif.tecQnicomltte.~~.tUit.'t.~l'it. vnde
fowllcalttllr'mlbtaad trabcndCi:'t acad appetltum multu~
tUllat ct aduerfo:trillMi 'tttmcre dt plurtmi nocumitl..4[ jJœ
clrca dbllm 't potum:ponamqllafdam rcgllias ad matertal"
perttnentea:dn.ca(u multu obferllandaa:que non minus tu
uabunt cp medidnaUa oblate.ft ptlmo pOIl.enturque noclfia.
funt vl cuttentur:bdndç que polltiuc funt ob(eruada.cr1~zt~
luum igltur 'tell perttnens ad aceidltia antme.1Ao fit ima.gi~
na.tto ictbta qlli'llnt vomtttut "cl.abomtnabllea \'(1 malt odo
rta "cl (apo:\6ne~ aUqllo modo ptc(cntlrurcl1.que "cfc: abo
mtnab,Ua (unt Ruc:e~partc db, fille allantlurn:hnmo altan.
tcaRntinundl poUtt \1dllblJs't!JraU tnfirme:qUOd R n4S Rnr .
grattno adm~tratur~ ~ltl. JJIl cible aut Ob(erlletur:l'tno pz.:
(cntmtllrClbl mul~c qmtiJrle pzo "Icc:ne~ côrtnllcf cibus eiuf
dé p:c:paratlonta:fed "artatto fiat in dbLa 't ardfirto tp(otuln
modo fInt qualttads bc qua infra.1Ro p1efenref ctia caltdutJ
ellapozâs.na qfi'll e~ omni ,apozatlolle dbl terref aia:fed Ilt
Ir l'cr tépue cuapolauerit:'t Bab Odo1e quomodoUbet dbotŒ
trtlletur:lalldabtle erit anteg, abus fumatur "t opturitur na.
res cu toto tnf1lfo tn"ino aromatit'o parllm mt):to cu aqua ro
(ata.5ed ma!Jts fpcctaUter ~efcédo "itltur generalta otnnt~
''Ilctuora:'t ptngllta mllitu. mi talla plofternllnt appctitllni
'l! "o.c 'l' molifican! 1 rda):at I2tca CIlia llol1lacl)t. jJdeo mcdutc
·olea.blltrtu. 't bmoi (unt ad ItOclllUCtltU.Bitenturetiii muIt"
bulcia:nâ bJuba.t alai.~"j .tertit C\l.tS C"ra colirlee pamoniS'.
pulccdo cm qli'll fit caufa ad abl>ozrédfi:" lenttatle.'tflu):uS'
f.ptopterrd~~art cotenuuii llomacQi 't fiert molUfi~tton(J~
ln co.queda etta {Jenera ca.rntli naturabter tndUcUt abomina.
ttollem:"t Intellina 't cauda antmaltfi:"t oculi 't ca ro a.nferuJ
"a.natul1l:'tquollicCi'V ~abentj(i cOUCi longu.l:rocus cttam
per natura bddtappcrttCi:tamc tn coditnét/s caueI.dO clt ab
"fudue.1Rolt ant cUa abartainfipida : (cd parllmpcrfaUra.
1Riieriâ addbaria falfa't no ml11tfi dibtfcendit.a.ln cllraflta
~ue ventris abfoll1te ,ppter coferllatloné appetltue ltcettlu::;
J:Il.1"t fic "idcatllr bi(collucniret.et scncraUter omne qtS tuo;
"ct (Ilbueraonhi 't fi laudabtlevidc:atur btmlttah ad altud
cOllertaf.1Ad oiccbat '&lIt.qii'll abbo:rentodoli pants qlltdœ
cotfi:'t qfi~ ~deeta ntur•.€t in ~oc ob(crllctllr genemlitcr pl()
re{Julat]' aaUquid fIr qtS appdltri mOlleat ud eU. tnclfn<tur
ct/a flilalldablle nOn "tdcaftn cafll ramé bonu clt otterrt \1t dl
(c'.!tentia Iblp. tuo a/fo.1~arum N:tcriot db,ua 'tpo~us 'tC.Et
€omcntatol ft. com(nro.~cd abonus fu~rltad.libltllln offe
ratur.et fi mailla fucrtt bÎccbat J~alra.\?h1 . pzatlCe.l0pouct
aut cli (grt appetttu~ ad dbu5 bccltnauertt non OPOUllnft"t
modt,Ci qlltd t" co.fuma.t:o; muldi ,pmtttils mil~mt: quif.
mt
.
,
.
�.
uerRone materle Il capfte pu aUhli q, \'t bdfuant ad l10ma
flllllÏrmantltH1lrtu9' (~dd~rit;1'c;et l'a 1I10polhddit . lltQtt ct
(01111 cibotfi qu,! malCi gelleriit QUl1lotf llocd apaululul1l (u~
eQfi:etta: aUquottc:s befllttdo materla tiuentt.'t tiidcm t)C(on
fOHattone cereb:t:'t etlâ côfolta.tlone particulart 1l0macl]l. ,
IItjtur'fe.Bodd! pur Il ota bile q,titatl elUfdellt "olilerit 't fre
qucnterco "ttcritlngenlandfi in recttficationedue cU blf{'o:
([ €trca igitur Ngcltlonl que materle bebctur flcgmatlce .1l~>
tlnentt cuidâ acultatl e~ (alfedme 't attutritudlne llllldari bl~
ncntlb 9 adcôtrarifi fut nocumcntl.andc blccbat 'Pamaf.ln
a ffo!lflllls. 'Sb tnfirmltatlb9 furgétib 9 dbana abl ttoclua pe
gelltUllm ytinfra.·~.mdUl3ror.3.,.o.tl?ttlellia fil11pUda.
tentlbusttcnegada nô fllnt:fcd ingcnlklndli in qualltatem fibt
aquaru bet0l!ice:abfrntl](f:'t ctcOtee an. 3.i.mtfcc:darlticau!
cCi nucemllfcara 't bllpli.cdur.([$ed ptO eUklcllatlon.e qt no
"ttll:mutado..Et ad I]âc fenkntiii firmâda bl~lt~uer. In fctSa.
a.pparet p:opter milIta di fomlma effet mWlendû lalldareJ
: part~ cafi.hl tracta tu be dbo 't potu comlnento.v. 3Jnterdû rt
(IIInt tm medlCinaa paulatt"c ma·tma.s euacuantes:,pl}lbcn
periulltur quedam comple~lolles lllaudablleG 't tnequales
tea materl' ajJgrcGatloni. "lin diâ eôf0ztatlonta Qabétt:a.et
quibua dbt maU -tIUaudabilea 't Inequalea conj3ruunt.ande
ad I]âcintltloné ttalétplllule "t tnfra.:~.pllllllarfi a.lTererct.
in. te~tu fcquent! ttlccbat 11 ut. 1Rccfunt appetltu9:nec bt1eda.
S.p:illlatertiJ ~.iJ'''t.~.(I.pmlllarli dcfanglnarûa.j. fiât plI
rio dbi obmlttcndl.f.fm"~ttte "erlf{catur regula:"bt ad tale
abatlo fuerttallas confllctudo:qnl additCommcntato! ibldl
Iule tres.ft et"lbca tur poil ccuit ~.11.Qo!as. a Intitto maio:
fit ad .naterta e,tlllétiin cercbto cuacuadâ. Sed ((ontra. \lbt
ip taUs confuetudo necdfarlo fit ob(cruiidag,uia elTet parua.
't tllaudabllia.l.be ctbo paruo apparenter 't IlIa udabllLft eâ~
'It-tentlo maio: fit ad materaâ in llolllacQo ellllcua ndâ cOJUS'
dem fentcnUam confirmauit lblp.ij.rc!ltmlnta acutomm te: . nl.entiua foter fumi ante (ena per !]ola "nâ.et IItla poffet "tt
anglllla. ,,1(1. vel.,t.blebua ane thno:c. ~otelt cclii aliqri "tt
,:tu (ommentt.,:~.cum bi~t. tOala nam~ bicta. dbt "cl potus
que fm Ilmiluonfuetudtal fit fc(Urlot dltn onmt tempo:c tue
mtrabola Ille: kebulis condlda ad "trall~ Inten tlon elll. et Il
rt fanltatlq, ca que meUot cihc.11l0n Ilntetta: db aria tcptda:
non tedent fulllerc rea ama raa finglllariter la IIdarl f.tl?lbcrl
.'lm talla adabomtnatlonéfadnnt. JJnter dbarla taml"alent 'n fOtll1a. côfwlonts tn bolo.~. ,,;. J,1:ere.f..oaf.t)(. "t.rcbus:di
ij fint tlpmlta tn adtutl3"d pa rum ad calidum bedina ntta:~
aloe ad triplfi:"el drcit. r electua rio qui pofult. vit. terrapen
ln fubllâtia magia potablU q:. mallicabilt IlMte vlrtututia be
tice.c.,:".'t etia."tij.;t.traetatu!1.,Ra ell ma~imt ptoficllt IIt. ca~
bJlttate.Et li offerantur mallicabiUa non lint frt~a fed dt~ta
fu noltro ad oll1uéintcntloni.1Ro all\1erlergo trâfire adfO~t
~e1 affata,~m çv appetitualndtnat.$lnt eUam arOmatl3llta.
riOtes lIledtctn.aa 't ma~tme fcamoneatae:'t pl0pterllomacl]
't finglllartter cumCÎnamomo 'tUgno af:'t modico gartofi.qm.
.bifpoli,tonlmala 't bllltllrnltatlll1o:bl 't ct>lti:fcd alter\l uta
~biptlSaf.viif.~ tractatuum. Stcutcn.fm "nillerfafctlda
rllm per drculCi potcrtt\1tt filte noculIlen to. cr Clrc>l bluerftO
n.em ~utem materie liludo ex: capite ftngulartte,r caputpur~
fubuertere 1l0ll1ad~fi l'lata funt:lta oia odo:lferil confo:tant.
tamen:di aqua mcUte tepldo:oromatl5ato di nllce
et atimeamus calefaetlonlp:optcrfalfcdincm "damarltu~ sia:lt:uta
Itlll(eata: "d ct ("cco rl1dl,ullt bll:tl9 bepurato Cllltt modicO
dtnem matcrlecata rrailS lede1ttt~ pot il pponi altquld aceU ~
buoaionle a que: matolanc:aromoti~ato etlam CUtt:J.ltlo,dICO
adlulIabtt ad inciflonèmatcrie q,pbabibtercll "tfcofa 't blfrfi
n udfntu(."et "lgella..Et a confo:tare "olllerimua addamUg
pte appctitum.$1 ctia appo1terefall<\tf be cota1l0 in puluere
JI1.~<~i~1i vint pOtcntll3:,ad f\ntio:a ego non trâfeldercm.cr:z:l d
Bd I?anc tntcntiollemerlt tuuatiulIm.ft cria ob(eruandfi Cl' an
rcg, dbua fumatur lalldablle erltcollutio otte cCi \'ino aroma Ifta.lIlteIUIO]ll Rat ,di~ fa~cuilla refoll/tiuua &? potroa cu dG Cil
ptrte 't ad cof~narlolleVt lI1fra. ~ .call1omille:lliclldoa:mllto
tico 't manue 't fadd:"cl cum alfa vlno maGie Grato:"el clIm
rait e a.1i~tertta l?tl ••ID., .macia garlo.cubebarli: 't co:olo%lIttJ.
modtco f~tupl (lectoll bUToluti di I1qua.ft" 'l' ',"agie placucrlt.
J0lbtlltare clla nt ad appctendunt CNm oblation ecaparo:um
fu.afi.5+"crnlcia03- v.cotundalltur:'t fiat (a((1I1IIa t)e fin dO
p:inclpio ciblPpararotCi'fllleoUuaru immaturarfi p:epa~
ne gr4ne'tcal(faetusanrcrlo:i parti copitta fupcrponaf. 1RÔ
ratarum flue Clint aliquo falfamfltto "t di in!Jllluit~:"t mll]l
l~udo incafu malllCatoua ne l1late:rla couertatllrild rftllendli
~ttngttanno:(lIpertoll tn tllullrUfllna.b.pdndptlTa ~udfa ca.
ctrct1.1tltb:a. Interio:a:'t l110pme 1l0I1lac~um:ad qui bcf(ucrC
labde:quccllm elTct bdedthltotCi,appctltllG tnultata Il mt fi
(olet.llllomacQo aut fiat t'lluerllo di dl?l1eriJa bc qutb 9 fupta
potullTet sullare bc)ngloull.t.quodà pifCt paruo faltto:tandl
"cl aUqllalltcr accubidocfi modico I]rerc'In 'l' p:efentl mca'
cum temptault (umere ccptt gullare 1: rcllltutuG cil appetltus
co videbltur.(t"8d flllldfi aut ne ,"aterla bco:fllm Ruat fin~
ad liant alta fapolall1enta alm menta côtrlta 'tell palTulis.
glllariffime placet retltto.'fplce in oze ripou fomn i. aalet ertl
Il aecto pa rli: 't cU fpedebua be 4blla fllp:a.t:takbitctta pllluis
fi tellcatur ptllula. plana tntra. Dentes "t.f;!k. ,"urls mafcuU~
fllperafpergldlle fercnlla ad Qic Intcnttone5 vt infra. ~.clha.
fpicenardt an.~. ".boUar.~.j.3ucbar~ cadt.3. v.di I11l1dlal.lln'
m0ll11 dectt. J. ".godâge mada. 5~.aria.5. V.OI rdantoml:n udf~
((nHnis eltonlo:fi tiât founulepll:lne ..€t\!bt n('n fllffidatlta~
lltufcate.ari.-7.,.gaf.s.if ·5ucJ,art ad quatitatl omnili fiat pul
magie fillelldCi "illebtt afultlatur bllO codca.rta. be braeod l "
lli.a.llrttfidalequo~ clTetquando ad nullu3 dbum lndinare
'Il introltuledi. boc "illebit etla ad Intcnttoni vlslltarfi. ~~
tllr vt prcparetur fibl dbue quem nouerint bomcllid bOlttUS
fiat non di meUe fcJ CIlI11 rob "t "olult .tSar. vij.beccltt tract~
clTel fibi COtUuttum 'J magia ~awm:'t eum pttfen tatur am~
tuû 't ~fi Imltatua cil illcfue.ii.{J.blllhtdtone becôditilJ.etq
'hntllmldgrati quidam collaudantes taltm ctbun.:'tbe codé
ctla nô fufftcererad fillendli valebit ad perfectlonem Il in tn~
eulde comcdcntes "d Ilmilt.ft afuerlnt aUqlle perfone vene
rrottnlectt e;t"lbeatur.5 j.~ra01lbat1l:fed nô frequentef clU!:l
raMes tnduccneca ad com~endum crlt la IIdabUllftmU.1f10n
~flla.crSd CÔfO!tilti.onéaut ccreb:i III lido ftert'pom6 arom lJ
bi(curro ad partlculartll Cibarta q uibu6 vrt coucnlat me remit
tlel!. cômune bcllllldano ..,eL (umanf.~.(j ,nigdletomfaae ct
tcna ad pJ,l?ftcum tbt plc(enttm.5ed be potu tantli bzclJitc:r
c~ttnct:e in accto:nudfl1lllf.milcla g,lf.aii.~. ~.amb:e.7. v.mlJ~
bfcatur,fUgaf vinCi medle "Inofttatla non ad bula becUnBa"
(d anon Nfpllcet.sra,j.mi(cc pOt:J.allf in fil!donc be gralla et
ted ad a Uqlla liter Iliptldi medtT cololla:" fi parû ,"If"af mà
(,:eo continue odotetllr.crjJâ drca 1l0macQfi maglg accedcn
~!"ellatccofuetudltle_cCi aqua ~((octlonla parfi malllet,a el'It
d" adcofoaatJonl 't appetltua p:ollocatIOlte~ pofutt: 6d-r.ln
coueIltla.ft "la fum COtltll13 quatû l!d ea que ad rcgimé lItblc
libdlo be facile acqlliftblltblle copofittonl "t tnfra.1t'.abfl?n~
ta perttnlt.crSd Incdldnallalglf "eltlldo.1~:111t0 IlOto 1':0
tJ,lfi;coque ln aqua bcblte quantlratta vf~ ad urtlii parti: ct
Introduction c: ~ h ln reghnhlc biete p~indparr fllerit intltJo
be ea becocttone di.tlif.partefllcd dtonlco:Ci Iterato bulllt•.,
od p:oftratlonl appetltua:tfi tn nt edldnaltb9 plO copIera Cil
fumll ntur.5.if.p:o "ice.aalet e ttaln ft e.tl]lbcatur fr:upt,f "e
ratlOlt, \!Idef ln C:,:UutlonepHmnm drca materl~ catarrall
fnfrtt.'!>'.fuccl dtonlo; beplIratl. 3.if.aqlle tlccocttonta S I?JJ
Bq ua blfpQ ln el ~fcrllafeUaboliidCi:qt fepe ~tingi t Cl' id qtS
tltif.3.th'f.fiIllUl bulltallt:uddaUlr dnalt10mt decti.3. ".gar.
fm pdma intlttonl fuit plhnu t~pe4lt ht op'e cl \!lti.lnfi: "t ia~
5.if. H.g-alan{;e:'t n1l1 da ari.~ •.,. 't CIIIII ,ucellaro 'tmelle cqUiJ
nueba.t .t5ar. J.ttc!}nl tmu2 t1nltl .;t".1nii coc pceptCi dt. li/.te
liter beblre,q,titatlaftnt fr:uplla.aalct ctH! (ytUPlIs be mc:JJ~
cJ,nt.3J'lmo~bla tiltlb9vnaquii~ dm pd 9 abfctndcre: bdtJ~
tQillld I~alldlltendontm illefllt.aaltnt dccrllarla C1: appfO
de ventrc:ad eQ:que facta cil cgrltudtnl.ft tfi allqil ab effut"
pZlttatta facta verbigriltla "tlnfra.~·.(ptderli bragalan~C::
tndper e bebtm ua: "t 1,'cO Xl Ilcga to 't qua rra pllml ln finc:. tellS
fpectcrfi a rom atiel rofa.befcrlp don e lSab:tdls Il ii.~. j. fpc:cI~
~Is tri Rendft dl: qucetiii 110"lI'lC~i blfponlllu;tlltfi a fffran t.,et
rli ~ra BotiRlati 't b)!Srodott bbsda afi.3·"·puluerte Roma,
'Il blccbat.t5a r.\ld bjuerfoa Itlolboa Impolftbile repcrirt polTe
c"o:Ci gaUnarli pleparatodi.~.i.di "tlua amplict cltonloUI~
~nCifarll1acû optt'1J(j:fcd qui "olllot bab~re vnfi farmacun,
fillt dcctuarifi.Salet dia: mtua Ilroltla tlca fi an te dbu fl}lt1a~
Bd multda blfpofittones copofitJo "tIU~ ell.3Jta hl pzopol1to
paru di codtart. $teda fumantur abfrntl~l, fied.par.l/·pa 1
flet. (C'S d 'tra:~ i~ltlJr btfpolltionl CIII1~ tntlttontbue blcthJ
Mil rCi Cil ud,a ta rri par.,.'t di i1 US rta p\ltte Sol riotilo; cf. "".11
OCCurrldo o""rrût aUque Iltten.tloneS cOea.f.be blsclliolle ct
61tlar.fiat ptllule:tlequtblla (lIl1lan~lIr bue crit eÔl/cllill'J.e~te
",aClJilt!one mater'e peccifU;o""rrullt ~ BJtque ,pPhe tle Dt rius !lût laudilf cl1lplaflrfi, mlral,ll'e factum vt 'nfOl.~·
3·"'·
'Il
.ma::
�1o+37.~
cfs lignfar.~tdoa'rit:galQ6'e:6'a rfofilolum: ania: gaUemu(ca.
sii.~.tl.rofaru rllb.~. j .puluen~entur:'t ml{" CUln foilla ab(rn,
'Qif 't me~t"t:'t cum micba panta albl tntlncta in "Ino \llrmt~
Silo aromattco fiat emplaftrfi 't fuperponaf:\ld !lat "t infrat.
·!.holei (ptcc. 3.if.l11atltds. 3.,.pIl1Ilerlsetur malli~ 't' in COlpO::
. rd cli oleo in mOlfario cû carne dtonio:1i cocto:u ln "Ino nt:
sro .3.".beinde fUlldanl ad igne leuh ptoi,daf (upcr Ipfa l'"l
1Ils:qui ac fit.1~ .citlaItlO. nud(muf.galâgc an.~. i.gaUell1ufca
te ltsnlaf.an.~. \1 .calamt aromatid.~,it.mtfC( beblto modo fu
pcr co:io e~tcndjlntur"l~offcm QiC multtpttcare remedia ad
illii)ntenttoni:'t cU fomitatlontbua:" \lngultla:'t epltl?lrnatt
blla:(ed qm \lt a l'dndplo.bb:1 p:opter plefellttam l'telUtiOI.
mo:fi boctodi. \lolult tilt b.: multta q Ile ml!?' e~cdllttola \llfa
funt fllmatill1 colUgcre,et e;t rtmpltdb 9 1}tc ellumeratta clrca
ClIlprli" rdiqua Iloma.cl?alia pot factle arttffdofua Itlfdlcus
ad tontetlltionea 't rdlqua di app:op:latla blfcurre. et Ita q,~
tri ad ea q ad cafUl1l p:ltllum attimt I}la b:culb9 fum ~titug.
cr Sed qln poil ptinulln carum" ptO l1laglla parte e;t:pedito '
cortlio rm tntelltloné ttlius p:lmtcafue.batua dl pollea. nli"i
aU Ile cafllaquhlltqllaUter a ptlotl bitferrt \?tdef:fed no mlll:
tCi.'t fIn Ulli pollerlotécafuln fo:dodb 9 cllUdl1l ane timolC\?d
porTulnuecp hlp:tmO ca(u.ande acuttn pdl1lo Intldeba.p:
pter (alfedtni tleglll aUs becurritls a cereb:o aliquaUter epl,:
t~tmate epar cfi reml1Te Infrtgldiittblls:\lt mlnolarcf d}olere
giiaUo:e~cutl1s mtJ;tione cli ticsntate inaptdo fit tlcgma (a l~
fllnt ta tnttllecto ~ ad pna no ampltlls atftdtur tali ftcgmate
(>ll(o !lcut pttua:feJ p,rcipit qllafiij1dii klCI'cdinl: 'tacetoata~
lem ante clbi afi'umpttoni ill ote c§icatam '!,llolnacQo:'tdm
e~illirnat tire vt ,pbabillter blet pot ,ppterlosfi fullfe rno:bll
m!teria mtluoUcatn l1laioti l1léfura. ,pt\uer~ a. fplcn~ ad O~
ftolnac"Hv ptO beblto appelltll caufa.ndoflt coueniena vt fc
pc eucntrc fokt tn biutllrnis mo:bls.3Jddrco non Lauda cpt
tbhnattonéepatie:(ed magls fomentadoné fier! ctrcll fplClt
ad confo:tattonl Ipalls t>trTollltiucfplentu refolutlonllna~
tertc metlcoltcehl (pleue abûdâtts:quam laudo fic ri vtlnfr~
1V.cOUlcCi radld1caparodi tamartfct.:fcolopldrle:fio!um ge~
nettre,an. 3.j. \I.fqutnanti fptce dnamoll1t: (cmtnis a~nicallt
8fi.~.if.rut~c.~.j. ".bulUât ln bllab9 bocQaUbus\llnl.albl a.ro~
matict '!: \lno bocl}ali a.qlle 't. ~.ttif .accti boni \lf~ ad con(um~
Pttoni!tertle partla ptlmo bulliido blfftdlhncs a.d becoctlo~
nem 1: tn ptocclfu addendo lcnlo:ea 1: arolllata.et c;t'ca bcco~
(tiOllecalida cCi filtro vel (pô!31a fiat fomltatio tenet quater
Illlte cibû:1: pol1~a c~lIcato loco!la r Illunctio cira (plene5 di.
olda \lt Infra. ~•.olet allu\3.amardTuln:o!d t1e cap~nlb9: olel
be ltUo 't (pic, ali.~,i.aatl cli blett!.'l oltf!." coqualTatt.~. \? crod.
} v I(te et fi ponal petla ltnes. tn t)icto oleo t1upl'~t\l. eril:
c~n':; nte~a.fr:Sd candëtntcn Uonem 'Valtt 1: cft con.lIen~ena
p:o l'dtcarta vt t)i):it '.B~aralltutl;!y .('let perlTco:Jlltl. ~. hf. \lL~
ht al.optim(. .bul liant 1I~ bupllct "a(e ad ferlloze aque t>o~
nec "Inu confllmatur:bdnde. ~ •cere vlrjJlncc ~l~e l~b. \I~llo~
rada:calamlte, 3. j.fltcadoe dtrtn1: tlodl. ta!narlfC1.~n,,..tf.et
fi no I}abcatllr flotte tama.rlfci fUl1lantllr. ,. ".bc IllClldoa u~
snlar.5.if. ".fplce.,..!.".onmla cn blcto oleo biu mala~cnf:poft
ca c~tldaf fuper panno (c.1.rlatlno:" fUQ fplenic~lt~fi ponaf.
1~01T~ circa Qec mfdpUcare rell1edla:(5 Illa fufflCIIlt.fr~au
darUfi Bâte notabtlt nOClun~to fplcnia: \'r ponercf a!Iqd be
fpedcb9 trodfcozû be capartb9 lIt corcctlontb9 futa \lt d~ctua
rifs:1 rtllqutsl'e quiblts fup:a.Et !?ta (IIIn contentue.
cr!:)e bwlUtatc bigelllilc ftomacQl't tardltate dus cCi rCUmil
ttcacercbzah pa.lllone conhmcta:ru "ac calidttatc" ficdtate
cpatt.a (up~rf\ua.:" mul~lpUça.tlo.nc tl)olere p~o "oml"o mlco
.
lao bc lucl?a viro tnt(gcrrlmol
€ j(OllfiUunq;l"l·
.
aefuppoatta hl cafu fllo qulbufda membto:u bf~ '
fpoft:rionlbua 't Il~ddcnttbue:qlle fi Intcndet~tur .
fadlitercorllljJcretlll bl(poflttoni 6lderc egrl~»:
dlnalem.€~10 cofeMlntlone flll1itatts pOnl1ru '
p~tmo:qIJcdii drca bi.ctii a qulbue a.bllhJe,ldum:
't tandem elld pomt:qlllbu~ conuenlnt "tt.bl:J?mCl'on il aIl:
qUil leUIa l1ledtctnaUIl ,da Ill'cafn ptc<l~u( "alentI a.,€1~ll~
mit (rSo (uppofltolq1 p;lndpa le acddia ml]oc cafn (U b,bilt.::
ta6~16(ftlllcllomac~t" tarditaf;1jpfi»a ponam ca q!Je flint bt
Selliont rcpugllllntla.€.€t qtftcunda pttndpaUa "lfpolltlo
eIl rllllnattcll ccrcb:alt6 b;~lIit(r Jlotabo que funt,relllllata au
intentan tla.«rEt qt t~rt'a. pdndpJlUS dt fanguulls fUpertn.
::1Uatlo:'t cQolere 1UultlpJiclltlo" mapme tipoze (Ilatts vn:::
Olfpcrfa" multipltcm (>Ct' JnembJIl e~toUl marcrta ~~Ç) '
3.'
fjJ
oo
lerica reddifurcutfs (ubdtrfna.notabo ca quead (upcrtnfla~ "
Jl1lltlonUadunt: 't c!?olere lIlultipltcattonl:'!: tandem ab tftts
omnibus fit bedlnandfi:"cotrarla fiut digida.([1~10 p:lmi
npedttlone not!,lldfb;p rcpugnâfia blsefl.oni ftllltin buplict
bÎffcrtrra:qucda en 1111 funt repllgllâua 't biscllionl cozrlipm
l(a:qIJe tn nô funt o.!flclUaad bigermdfi:'tqdâ funt ln fe cllft
dllaad blgercdu:" "oc alltqt~rorTa:aut '1: \ltfcofa:\lfq:frlda
"d no co(ueta:"dabominilblll~.ab "le oibuecll abllinendu.
€'Pel}i.s But que fUI~t r~pugnil~ia bigoni:'t no tn fe blffldltlJ.
(unt.e~cpltSfa tn p:lmla cft \ll~adu c,:erdtifi immoderatum:
qurca hll",odtrata:fomnua't \lls.ha Immoderara: 't mlltime
(uperrepletlonl.'t "Uluggfiisfuntpaffioncs animales fupe ..
flue:"ttra:trtllttta:'t IImol.€ $fir edâ biucrataa ctbarlozli i
cadlméfulI1tfep:ologatlo:'t dbario:u mala mafllœtlo· ft
fuclllo:fi magnatnterruptio:'t ipfo:ii 'no:dlnata (umptto;pu
ta grolfotfi ante fubttUa nlfi e~lllitc Ipfius CO:pOze hlult(i fa,:
mcUco quo cafulicerenu fimiliter multa potatlo 1: pledpl:e
inter buaa comctltonea:qfj.(.Dfgellio cil in fient jJm hl odera:
tus cdâ coltue potlffimfi(lJPcr repletioni cil be ma;t:il11e nOcE
ttbua.1Ro eft eUa \lllo mo t01medtatc poil cibfi bOl!l1tcndunl.
1R cc fludendfi di \le~ell1td anjmi appllcationc ma ;timt ctr::
ea fubtiUa 't(peculabiUa.1Rô cft quo~ comcdenltli nUl ptiot
dbua Ilomad}u e~icrtt:qu~d fdetur e~ llomacQI leultatena:
cuttilteegclltonts cmi!Tione:'t c~ \'zUlaru cololattone:'t tandE
c~~epctltu,\?lgentc:l}cc enlm ol11nla btgellioni co:rfipunt:'t
fTcco(cquenter fUllt biselliont repllgnantla:noll qz nnt ln fe
btfficilia ad oisercndfi.frSUqutd Isltur ptlm 0 fit ln fe blffict
lead bi!5erldû:qlsrorTultl acut carnes boulne:ccrulnc:panla
a~tmus:'t Qulufmodl:\?n de e~ QOc blmltll bebét carn cs omn ce
falfe.amll/ter p!fcea (a1fl:'t carnea anil11allliftlucllrtum ma~
gnotl'i .co:potli:pdpue antt.quo:fi:'t (pccialiter (:1((o:û: .'t allC'lJ
aq~attce "cl paludofe:'!: ctiâ omnlilsfia.legumlnfi'.«r:SUqua
eUa nocir.qt "Ifcofa:v!carnea pln!JUes:'%cartihljJlJlofe: 1: car::
nea potdne~'t plfcea no fquÎillloa:'t ma~memagn.a I}a bcntts
COtpola.f.tplopter iltâcaufam etia "ttiida fllnrf,reula t'le Pit "
fla. \ltlaga na: raptolt:turt(:'t'1l1ta oÏll ma~me be pana Il;tm Il- '
et pcr ~occaucnda eUa a cafco mapme bene plnjJui:o; "Ifco~ ,
(0 \lcl eda but~:ofo:1: turtdlia facttse:rfrllmlto 'tla(t~ aiaUft.
~fit mâ ,Itâdadbarla (lIafrljJtdltatc nocittll:vt fer~ omnta
{Jenera fructuû:'t lactuce:pouulace:" t,ulufmodt." Ocut ac~
tU/tl pte~tpue agrella:'t talla nta in modica quatltate fil fapo
rtblls.altqli. $unt etla \lftandalnconfllcttl 't mapmeabomt:
nablllll- qUIl.ntCic.!'ntlJ in (e bona fuertnt. cr.fll ctia.p r~ula
Obfc,ruBndll.q. noclJ:comcdcndli 'V(qJ ad famntati.ti!ln4e nô
cft c.bueitlJ. bonue:qlll non poflit clftct malue pzopter' tlus
l'!.a(J1J4 qu,antit,iltem:qz fllpla cum l1~n potcrlt "Irma "~berc
Cullentcn~ ad b'(Jercndfi oOll1lnlu,:"" t)encceffitate m.aJl na
b!tIlr~c•.€t c~ I}ts Intd(cctla comp~cl}endt p.otctl: qui bue ~ba.
nfs \1tendulll at 'tquoll1od".et I}ec !:l'PJlm" (lIffi~jat.crCir'
Cil fecunlm fpalem Nfpofhioni que cil rj:ul11llttca modlca funt
blclda:qt obferuatlo ptçteri~ptfi plurlmum ln ca(uillo Co(er:1
ret:~clltc~ opponto ea qlJç no \lcbite bijJerurur facile ad reu
. ma l'parant. $5 fpcdahter cxlllendfi cil amultU I}II111cctatlb9
't euap01atiula in fc't \'a po:arcad caput fadmt 1bll6.ft plO'
tnde callcndfi (Il a b:odlaUbuEI et nta,cimein fcro. et cHam a
f~ztt cOll1l1lcllip/le \Id potationc (erorlna.Et e~ boc etla,. funt
'\?ltImda \llna."mnta multli potltta !1la~fm~in (ero. 't l'olt ct:
bum fUl11ptfi çUam tmlllodcrate,~lld~ Il pur gf~ ncceffltatls
llomacQt op~ aUqll(d vd farta tn Pltllctplo (omdl lon's ma;t:i
mctl2 e Ql:(Il~la,'JJll J?oc lt,"a;tlme 110,:'([ (OI11I1J's blllrJlue:ct
edalll fomn q"lUberlmmedta~epoll 'tbfl factus:1: ma):il11e
pedlbu! caI;tatls 1 ca plt~ bepulfo:'t non bClle cooQto.,et III
I}oc etla \lttaaa f.mt olJl)1~a gc~cra acrlUln "t a lIea:ccpc:po:t
eruca:fl:napte:raffallua~'t ~J1IoJ:nllc(a 'tetlli "(lia croci: 't fi:
millrer co:Ja"drom,~t ln, nota bill quâtltate no,(r.1Ro~et ctlif
ft~ loclo cap/t,ls poil ctbû II1tJ1lcdlatc lt quiidocull ~ tit 'lifi fiat
(!l1ll bono Jt~tuto 't arOpllltt)lltO ~llqualttcr:1: C1Jm 1?le bc qui
bue Infra ponant i>efcrlpttonl. Et flll1'frbahleHm IUo tem~
pote multli nocmt .6Itttth crpzop:tc ~abttilt'onls~tt ma.~
,:llI1e cam~re: nOn ""mielus ne~ vapoloftrs:'t ab illo dl ca~
IICndllm6e1teraUt~n "/ltofo. Sndcabfollltecft Cb(erUIlI1~
dumcapl1~ne~crclcdaturauec;t:ccfTjuccaUdCl:flue frfgldo ct
I]umldo:fllle \lelttofo.'lflllm.impltffio ilerls Illl?o~lelt mllltlllll
"c"cmcnB,cr~~llatc,.ii tct1lUI1l pleuldere I}ot: cil Infla Il1ma
,(onetll fanSIII,de ln toto:'t cl?olcre lnultlph ca tfone5 ma~me
tempote eltatia:'t ln ~o, cil necerTarla norablUs -=a Jltda:qullJ,
JJOlJo.ia. qUe adl}oclllllalltfunt IItcoffcrelJ4a; qUiB plurlm.
, ';olJa.jJO.Wilr."~.6rildt.
6
.
�I>odl futttfrt6ida. 't'~rofTa:qll( pt"rfmU (Ullt bigdllonent tm
pcdtenrta:'t reuma ilugment.antia. $lInt er~o ponenda ca
que noccttt.'\ne~ tami clisenda (untomnta contrarla.$cd
cauenducO: a.b omnibus bc qutbus (up:a lItctum. et qm eo~
rum que fanglllnl1 fpiritfi.inflBl1tant:quedâ (OlpO:t nollro
abe~tra oca,rrant:quedâ ab tntra:tddrco q: oppofldolle ft
cu telnpcrata Oicta.:"d ad frigidû oedina Il te etlam aUquaU
,cr non (ulfil'hlt ad p:.ol]ibttionl ralt91nflâmationla per jtl~
'ertus Cumpta. adilluari,poterit cum da quec~tcrlUS applo,rf
mata. ad cOtraria altcrare pofTmt cCi mcdlctnts etiam qutbuf \
damquc in cafu nollrotlluare potcrunt:'t nO' obcfTc.«r~o
'61tllr ad ea que e,rtri"fecus ad fupcrcalcfactionllltfponUllt
('iendum cfl:ty g' l'om bUe dl: cauendu:ca uCltda cil caliditas
nuts (ontln.entis flue flt llarurllUe aerte 1 tipo:e efla.tls Oue
scctdentalie:vt flcut l'cr tgncm "dfuffumlgta calida, ande
"'itande funtmanflonc9quam fpcctacilla. flint ad mertdtcm
tledlnllt1tüwtdtgenda (unt loca fcptenrrtonalia. I:ui.tande
fUlu l'elle9 ntmia caMe:q:,ma.pme:pdUbus fulte:neq; flnt bot
fo CUI» dn6ulo Ilrtcte.E.t p:optcr candem cauCa", non cil bOl
mtcndum fuper lceto tic'plumama~lmc molli. 1Rcq; c,rcrcltâ~
dllslabo:.io(o e,CC-dtfo!lnapme t>oza caumatts tliej.l:tc~ I]oc
cttam "ttanda. funt balneacaUda ([Ile (olmalttcrfllle "lrtua~
Ilter caltda;Je.alllcum alltem cum balnda a.que tlulcisfril.it~
.<Ù:non ramen c):CefTtue frjgidclaudauit 'Suer. "if.collibet tu::
IJCltibusma~tme in tcmpotecaUdo:ftat ra ml cum oldine:na
f.uta tli~(O:iolle 't ita \'tll1el11btacapt,tte non tanGilntllr. «:a
ucndull1etla ab ira:curtofiratc:ti,ra:" !7Uiufl1lodt tnflall1ma~
ttonc.€ Ctrca alltel1l ca que tnurtueÛJmuIUlir ca IIcndu 111 ab
"mntbus:fllflamabiliblls't ln cl}olcrâ facile conllcrr/brltbus
qllalta funtornni.a fercamara:'tlveberncntcr oulda 't \1llctllO
fa:" intellfe a.rornatica:'t il. "titis Inultu poten f1bllS.'1dco ca. :
uendfi ,a falflmlrta 't fapoltblla que eO'l1luniter fillnt:'" a con~
(ectlolubu91()C merle 1lbe ~lIcct,aro:1 il blOd(fs ca.ponum pjn~
sulllm:" butYlofla:"ct multu oleIl6tn.ds. '5b ol11nlbll\3 crlsl»
cuapolarepotiriooa tlequlbu9 tltctul1ldt fup:a.trJJatn "Id::
mo l'entendu d\ad qucdammedidnalia.E.tquontii tIle tllfpo
, Iltloncs nonleqwaUter ln tenduntur otn"~ tlpOtt:(cd rcmpou
~2cm(aaltquale Inl16ts vt pa.fTlo reumatlCa:"l tcmpo:ecllatts
Itta61S tnflatnmlltto tOttus Cil'" appctltue plollratlonc po~
J'li111l altquastnedidnaSpth1l0 rcfpidétea plll1laa tlllaa.fccli .
do alias l11agl9 rcfptdlree tcrtiam·1/hhno ergolaudo:\lt fin
.sula ~bdollla.dMllmattre9 pillulas tleinfrafcrLpt/s:tta. 'J1 a
maglsnoeC3wr drca. caplltfulllat cas pott qllatuOl ~olas a
~,na. 61 a urem lI1aglS led!ltllr clrca Ilom a c~n (llm at cae all~
tc CCllam pcr ~Otall1. fv,(pederum plllularum affeymt~ut.
t'ltma. terr.q~(lteraU tic callOnibus cllrlltiu/s:cllm materlas
cuacuarnolumua par.i) ,fpcderum piilularllllt dcfa.n{Jtna~
J'll1It par.".cull1l11dlerofl1.ftal1tpUllllccômunle qllâtttatts
€blldo ctillm ", (emdhtl}cbJomada billantcra. pllluU;
lumatt~ mantlelle III allicato: 1Il lit factum "t infra.lV.mallt
ets par_,.pa f1iltarum mllndatllrl/l1t:cubebaru ail. par•v.'t mt~
f'cc:fumatur be.boctotO.,..".et III afttcd Ut pcrqllauam p~rtc~
1>0:.c.€~Udo cdam plO lodone capllia "t pOila ntur ln Int
1110 bono ln tine bccocttonta (pedro "t tnfra.lV .rortfm\l.rint.
ftlCados:m_ato:anc:tllc.ana. l'P. l'.fauillc.,.Q. rOfa.mada;
sartofoLotll:nuClfmllfcatc:raltdalo:u~! cirrt.ati.,.;. m i(ec: po
nanrurtn pula rart:ct bulltant\?t fupta.«r)[audo crtalll \lt
fiatconf~to bc qua rllllllltllr plO vtrifq; tntclI ttonib 9 III moz
(dUo:"unt~a ante dbum per bua01,0:as..~ .fpcclcrliln b~a
Sa.lanSC.S.1.l'.(pcderum pU tlfa reotlcon.,.". ro(arurn (p0cliJ.
o.lia.l.v.cum su«baro blfToluto ilt aqllts a b(rll tl}iI: (t maio
rane:flat confectlo in moz(cUle:ct fia nt.,.ouall:nl plO quolt~
bct.~otcll etlam tier{ cOllfcctto in dutuatio "tlll fra.:" "Irra
"a~ Ln ten tlon cs rcddlt COI b~larc: ctanlmam lcttRcat:et trt~
rtttlam aufert bc mentc '~hara.Et fit etUI' vfu9l1ta,tirnc tCIll~
pote frlsldO.1\> .ptpcrtoal." Ion gt:sa r .53.anna.,. ,r. dmtnj:
ca. IlcUe;crod dl' cri ft nna.,.1'. C~uIC1lm (ltrI.,. if,crlbdlcn tIIr
ct cllln mcUc:tlcfl'uma to eonftcüitur l'of1\1.,.ij.'t fllmatllr a n~
te Clbllll1 p. tluas f~ol~e.cr:!.a"do ct/a 1't tn tempoze bremls
cmprctur floll1ac~ 110,,,r tnfra..·~ .flozac/e:fptcc (quilla Il tt:ab
(rll t"O:ca laml a rom a t/CI ati.culIl "ht 0 n19ro l'W:rht fil odt~
ca aqua dtonlo:ulll ertcndawr (II l'cr pettam.tid Rer! pordl
t' ltlJ ue lltllllt \ltinfra. ~.cllbebilrû:col;1t11taro,"atla: macla:
d~t aft.aureoa blloa ro.rll.llud(rnu(catc all,auf.UI. foUo:'Uln
mlrt"e ([ccoUlm :fanfllct.afi.l1l1rt ll·tera Iltllr ft tapdmtur:1:
(Ulll oleo obfInt"iI:~ oleo côt 't (trafiat ""{JUelltulll.l:tfl pla.
"~.rcdtserctn fOllllam «rod fh:rtporctt addtdo para Illiat:
1
ete" raflne fm arlé:u,:ttndQntur(ut'u lotfo1tt fotma (rutit
't fiomad?O fupponilntur.l:t QOC plO tluabus tltfpoflttontb 9•
€"40rcil rcrttâ laudo "t tempote cllarts fumi! tur flngula I](~
bdOmada tle confccttone vt mfradrdter.3. ",P10 vtce ht l11a~
ne.'~ .oraptUrUs non folutiut mcbottu. 3,if.tI racilt"oUconilJ
l'l1mafcenl ar,ntc"olal..s.l'.cul11 fr:upo tle fucco t.lldlUic l1at
confutlo.€~tO "oc etlam l'aletcofcctlo faeta \If Infra. ~.
ptUnOtUI11 nlllnero.c.tamartndotum.s.):.coquantllr ln qua::
.tUOl Ubtta a'lue fonti.a coqaa ntur oonecad tertiam 'redcunt
't eoUcntur:odndc fuma.tur dtonio:u mundatolllm Itb.".coe
quantur tn·aq ua roflua q,tu futflclt:tldndc tnllloua rto tcrâ~
tur Oon« vn um COlpUS fiat:'t di p:cdicta eollatura tamartrH
do:u 't pwnolu mifccamur:'t addatur lib. v. "In' LVal1atolU~
mUsotull1:'t mtfee:'t femperad lenrum ignem ~oquantllrbo:
l1ec cade a.dbereal~t:tletndc fumatllr rofa rllm ru.fpodq.afJ.s.
,:.fandalolulll dt~11 berbcrta fcminta poltulacc ali.s. ".carda.
momt ma~tds.an.s.i1.e~omllibus Mtpulula: et cilln pallno
feridno crlbdl!11 rura pollca. cum ;tlcc"aro tlcbitc qua n tita,
tis amuI mtfcca tun l1a t COll fectio:ull fin gula rtG in cafu nO
ftro.crJhullo Cdfu valet in l1Ierldte fumcre. ;.j. \1 ,tic (rwpo bC
poltulaca:\'d tlulbes vtiN llmontbus:\?,l Oc acctol1tare d~
tr!:\'d tlefucco acetofc:\?dfllcco endtute:\?d tle cndtllia cum B~
quiscndiutcetlilpulomm'tc. cr~:Oj"oc cttam "t confeaio
tnaf.J.llda.lo,lum l'cl rof~ noucUc 't "utulinodi pcr l?oUJm an,
. te Clbllm fims.
tr~lO "no tIOmtno lSurgundofncurrenu fadUter\'omit6
p:opter tltfflClIlta 'cm N6dhuc.
[II'
crt:onrutum.~Il'iJ.
'IR ca Cu fllo qui cil ~mitus vd tllIS aptftudo bC
abo il matma flcgmatlca pendcna:coïuneta tI"
blhtiltt '" tarditatl bl6dliuc floma("t. $"mma.~
rie t'Imlms altcrattontbus "pleut(ionc' l't blcdi.
-----acddc:nscont/n~at·1""ona
1
.
ca.tllctam a qlllbus abll'
f4 '
m pz moquedam dr1
bua ~tt conucutat.tldnden;~~ut1l C11l:\'t ttllndèdidpofTU qllt~
que non ta t '
'. am eu a med'ClnaUa. adifig«:
dene tllfcll~r~:~~ F~~~tflrnllUlhlbUnt:fed \?bt tlictllm BCct
€"~ZOpzlml
en enter comcUua'tellacllariua.
tllgcllioni repu~~~~~~~~u~~~~~~11 ~~tvl~nda (unt omll'a.
ttu c,nllunt.faucdelltcnlm1illn. r"pP
cr ~ OupUd Nlfercll
B '
• .. IIgnantla bl<?(nl"n'
....
6e"lon'm co:rumpcntla'nonql flnt ad bi
...,
• '" "'..
ha.:fed PZ Opter allas caufas.i.àuedâ llutem~~~~(~~':c~tlfici1
pClJtta:q: funt olfftdUa ad b/~erldllm:1: l'Ol Ideo qt autz;::::
srofTa.'.~rom n utrl/llenti s""rat/uil ,tfunt Ca rnes6rorfodi
aIUl1laltum:\1t bou :C€rllo:Ci:'l qUlu(mod/. flalt ettâ. cil (ublld Il
tta Ic~unllllum quolr! cli~.'t flcutcaules multe ouoctÎollta:'C
eruca.'t frnapl:" multa ~lIlufillOdi OlerCi et radlCu a qUlbug
C31 III bila ablllncndulIl tll.~ucda III alltcm (ilitt ta IIfer b/lfj~
C la:q: "tfcofa. clIlII(modt funr carnea pouoUJ!1J. Carnee olfJ
ptnguea 4lljmaltum:1 carnca 111II(clllofe:1. certb:a 1 in tift/IIIJ
Sllllllallum.Clbarla cria be potta o111l1ia.Cafelle 110 %ed
pue rcccns.~lf((~ cria II1Jgnleo:po:ta SlllJllille ~:cc~~':ld
tcnct,e.i.àucda cua 1I0"nt:ql frlglda vjrtllalitcrma~mc flca
j~nGl1tur di ela pelletratio:\lt III accto.Bsrefla uo "ara":
.(l/:lll110lle6 funt 17'" ci gCllertl1. 'Sb Ilqua ma,.:t,,~ qU~~ frigt
.da callcndl1 ell.et cadi ra llonc a. ,,111 ta aquofls là dB ct/as
:Ul1t que 110 otffi(ultcrtrMlIllltcnrur pl op tc'r nt':aciltta.l
Ilbt~g ttc 't pa fTlblltra ti COtrUpttollte tn bebll/ Ilomacbo facile
COlr plitur;" l]uiufl1lodl ~cn(ria ell lac.l:tfrnctuo mllitt vtee:
r.I f.l Ptce/pue:'!: perUca multu matura!1 l'lima'" blltu(m adj.
€" ~auidît etla a ctbar{l~ trlCO'flltttal't fl bOIl Il fl~t: qUI .pprer
incofllcru.J~nl ab de Ilatura maGie (edltur: pcipllC fl fl/erlnC
tlegeucrtCopoflro:fI.Bbominabllta Uiam part/culari rtoma.
C.I}O:1 atn (ebona flnra tota~fpccte flll1t:aquiblls ma,rtllle ca
Hendum ell.$i Igttur ab t,te ell ablljnendCi omntbuEl: e,rop::
poaro cil \?tcndu Clbllrifa cOllrllcrta:'tgrati~f1(l,"ac"ofubd~
lia (uManUe:'t Il IItrt III lu lion \lt(coflead ca.Hdllm allqualtrer
tlecUIl antlblls:cUlllfmodl fil Il t olla fozbllla :b:O~tllllJ:ct car1
IlCS alltllrn dutarfl:l'tjnllemo:.iblla DqJwt!um:'tt1l0ntallll*
rUln:'t nOll paludofanlm:cllruflllodl (urlt perdtcea:faOull/'d
uuteulc pllruefcrc omnls fpcctd ptcr Illlrnclu':Caponce ùis: '
gollU1cJl) Ct110crit1 ptl1{Juelflnta:cct carnlblla ca Ilr<l ti: 'teO pw
tOlUIIJ P,lCdpuc ternpolCcflada eonuell III 1lt.'ferCllla vero fiifC
in b:OdlJe Olctarn carnlfi:Hornedantllrcum Ul/qutbus fapo
rtbua6rat/s llomad70:pzcdpllcfact1ecum aml~dnUe afTu~
lls't 3uccbaro CllIII mad/co garlolllolUIl1:t 'tnaIltOllli''t~ (llet
rttcrpedienaallqllid adde~caceto(um POnlltllraltqllÏd aeert
PiiITijlan,6tnuuudam lit.m'die fIJoftiluttc ,ua nlST"m ail:
,
l
"a
qUQUt~r
�qllaUttr bedina9.et ft potis nimte (Jlcrit:~d confuctlldo (uc~
rIt ad m,i):tlone mi(ccatur aliqllaliur di.aqua c~nctionls ca.
Ilbls:vd ferri t)tpuratl ..et lï narura. no ab~olrcat pudpucva.
lcbit Il in becoctiotJ.e aquc pon atur paru mafilda. ~ucdam.
cttâfun,t:v,t a. pltfidpto btccba.tur que aliter bigcfttoné Im.pc~
diunt:~ ad na.lJfea 't vomüfi p:eparant!,l'qutPlls ctm C.Jucn~
dulU cll.JZt I?lliufinodJ sencrta funt Il IUIl1tacibarlatn cadclil
JIl'IJ(~ (umâ'tlJr:pltdpue fLlnter ea cadat m.agn,iJ. oinerlItas..
E.t ilJ lUt'do fubllatic Ipfo~fi ~ ln quaUtatiblla ~ ln o:dlne:ptc~
ctpuctŒ clbus !JrolTLa9lllultfi 't Ilullte 1.Vtitatta p!eponitur cl~
bo fubUli 't faciliter tllgclbbili. 'L lhla ctiant m.alttcatto plllrt~
hJllm. nocet:~ ferculotulJ1.lIlas-nlllnterpolItlo.$hnilite(lIlul
ra potatio rcfp"tII clbi fUlllpti:p:cclpllc dtam. nocet fi inter
bilas btgclllonc9 tiat:quando.f.fidmadms dl ln blgcrcndo.
'mon ~Il quoq; comedCll,ium n,III ptlll~ cibu9llomacl?J'i C):itlC~
J',lt:quod ((letur e~j(l:oma.cI}ilctlltate 't vacuitate:'tc~aUqua~
la appcUtu \1t\Jcntc:~ cgcIltonü3 cmlmoll,c:']; '\1linarulll cdeb:a.
t!oue.1110 dl ctiacomc,iendulU repente pollfatl3ationelll: et
e,terdtiuJl1. fupcrtiuum:fed q uietada flint ptr p:tllallléb:>l (Cr
to tlpo:e.(J:'lRo eha poll.cibu hnll.ledlate dt t)o:mletldulIl: ne
'lliludendfi:neq; (crlbmdu:neq; ,u v.cl?emellti antmtappllca.
tione circa. fp,culabtlia. ~ fubtULa. tmmo:a.l1dum.1Ron cttam.
mouendu dl: foltt motu ma,time fuper rcplctloné.1Ram talc
jmmodcratulU e~ercit.lum. fJlper rtpletlol1elll ma):ime nocet.
3Jdéctiâefficitcojtuap:edplletlllllloderatua:quihbcttam(IJ.
fuper replettonl cllma~imi.no,uU1cnti. «r1~afftonea quoq;
atùlt:lalea IInj5u1arttcr \'t ira ~ tlmo: ma,;lme nocent.Ucet ,Ua
J trilltaptedpue 1 biuturna tnfrigidando p~lIrt~tt eIl nocll~l
ti.'Sb ali/a I~itur omnibu0 caucndL'i dl:.1Ra talla omnia et il
btSdhoni non fubltdantllr tamen fllilt t>tr;dltont illlp,dten~
tia, p1erflq; co:rumpentia•.et et confcq ucntt ad tlOlotc~ fto f
~artc~}osnd naufea ettandcm :ad vomltfi funt pcrduccIl~
tia.ft I?cc drca. p:tmu futfidant.C[ IOrca medidnalla p:imo
Jaudo c~illlte aliqu.ut grauitatcftomacl?t:vt flllllatur confe~
~IO '9ttnfra.:~.•tn:(re l.5aUcnL be fepti fj.~PlI.a cDputattsllloe
lnd«tuario.~.vj.~elvfq;ad.§.j.et,"m ~uccl?aro fillt bolus.
~(}4confeCt10 fumtpotell ln mane l'cr I?o:as.if. ante bh:m vt
. cri (ol,t.~oteft eUa fU1ll1 conucnilterantecibumlPcr QOla.a
if.~ maximc tn tClllpolel?yemls,.~Jcet ctl,ibcarur lauatiuum.
pOI}.vj.vd.vif.I]oZIJ.9 vt fierj!folct.jJ III 0 fumiStl1r p:anddi "d
cell\l.l?ota. cofucta.~uonlam in terdum tardat'coplido fUilm
Opcrattoltc per .,olaa.~.x;iiq ..Et Il f":t~ allguUG.~.btcbug \7(qs
~Ilm (.dtcm atruUficara.b"nll coplc,:lo Ilomacltt Il tte:rato
fumerctllr !)ccadcm.:onfccrtonc:crcdoc,onucnlrcr..€t fi (ozte:
pl0pl~r amartwdtnc:1U conff!cttonls t>lfflcuJtcr f.lllllf!rc:tllr 10
~o cille ~o"fcatol1.a fUl1latur.s.j . ptllulllrum dcf~ lIf5inarllm.
Et 0: il). pulllcrl redtjJatur III Il !Jta pla.ceblt.et etl}lbcatur cum
JlJodicO vtlltJ1J.edif.€:SdJ}al~C ttial1l tntention'!lIl vldclice~
fJ fumatur mira.bolanl1s vnlls ]\Cbullls condUlls: l'el coclellr
'Itllm:vd bill> l'e (ywpo tpfoUllltcondttodi:~ I?oc fiert potel):
frcqucntius.([llalldO ,onfequcnterfllc.ta 1Il1l1J.dlf!cadone \1t
(lJpla Ijat "rotllllJ 1l0macQo \1t tnfra. ~ .1Il"lli~ts : rofarum:
salalli3C.6llr.Juads aij.~.".ccztandro:um p.:(paratI.1UIlI1:CO~
raJo:1J. rul>eotu afia.i .ljgl1.ta1.7. \' .6\lllkmufca.gra.vi .lallda.
nt.~.if.old 11J.lJllids~ fpt" ali.parlJlIl cum modl~o cere 'tplcts
Il cs:pcdtt fiat ccrodi ht bpna.(o:lIla.(L' B.d "anc tl1tentloncm
ft non pla'~t ctrotJll1J fiat ~nj5t1entu ~ttnfra;!>·.olet l11allt~ts
3.!.olcl fpi'c.~. v.o1et(itolJtOUlm.~.if·cum modtco cere ct fiat
"lJjJlIentIJl1l. tr1~:0 t1J.ltnctll.11lC I):omacbt:'t fiante tlmnctto~
Iltmfillt tomentatto Cijlll fpon6ia Iniufa tn btcoctionc vt~ tn~
Ira crit COIJ"cUJcn9t 1Y .abf~ntl~il fq IIln,and.ail. lU .;.cipcrt:c.
na.momt:'Ott~on dtrt:lna.cja.afl.~.i.v.ro~ar~111 rubcaril: nu~
ttfllJ.ll(cate:'1.11IaIJdro~u pt(paratl.1:um.an,.~.I.olllnla bllLUâ't
in. "h~o l'crl11ll)lio:ct bclndcfiat f0l11cntaUo.1lNacetetlllm in.
ttrdfi contlnua.ri be(oufecttpne \'.tillfrll"~ .per I?otllm VItam
~l1.t1l1nll\3 ante t>ii~v~l antc,dbfi ..~ crit conllcntcnttlls. ~ ,t)o ~
rOl.lllCI. ~ ~.gllrtofo.dlJa.lI~oml: maillets ali.5. v.co:1l10Ul5 rllb.
::)".pclhcularijlllfiom(lcl?l.1l1l1n tntertOtUIIl 6 alllnarfl l'ltus
tnfllfllrfi 'n aqul1J\.bf\?nt)}O nlno aro,!,atico part tcr i 'lquts
Jnc!ltl?c~~ abfyntl?ff:quod (ai/fielt fill,t co(cctto tn lI101f~lIa. St
cria be p:edtcto puluere Iton rcducto tn confecttonc addendo
Sl4qllanti,atétl1ndidl'511ccl?arl albtlJat mtttura ptO fupera(;
pcr6elJ.dl.1 fercllUs 10c~ plper'a.tc credo plurhnum pZof(dct.ft
I)!s iJd p:efens fum contentus ad JaudcUl altlffimt ']; totlus cn
l'ie 4ldtts trtllmpl?antte.
€Jn.malll(Ontple~lol:c\1ltduflccllepatts h~ rçslndnç PCr
.,tctal1l.
€ t:o,.aUnJll.~lvtif.
'0 1 1 1 t>t(poatiolJ.dlla que cil mala. complc):lo caUda.
l'II
't flalt pUnclpa.1iter epatts:e,[ qua rang:. c,[ radt~
cc f!unt aC,Cldltia.' varta.«r1~zo ptefcruatlone ijJl
~
. tur a cafu ln 1l0cUinen ta npta confcquiad I}âcra~
dtcé laudo pumo tlt obferuatione aeris vt caueet
ab aere caltdo 't flcco.JZ[ idee tépo:e dl:atis clluendfi ab e~eid
tio cOlpo:eo eUé. aulmall:ntaun" l~bO:io,fo.~llod fl purnc~
cclTttill3 p:omou,eret digatur QOla teperatlot l't illlllanc et ((~
to.Et e~ I}oc coclu,1tturcp tlpo:e 1J.0ctta cria in répou: no Intia
calo:is no Ilet niants coopcrtlla pailla drca pozfum. 1Rec ctia
bOlmtat fup er 1ecto !lianta caUdo : vt bc pluma Ilim ta filbnli..
~alts o:d.9 ln cibo et potu obf(ruetur·([1~umo œllcndu cil:
.ab omnibus cibta multu tnflamabiItbus: vt confccttontbus
be md1e:aulbus psruts montania:falflmentis faetis cu mul~
ris fp"teblls:.tna~tmf! ptperccinal11omo '];Ilmtlibus.a.::allcn;
dii aiacte outs:fotbilibus:POtls:IlUcia:ccpc:(\?napi:eruca m~~
iotana:'tllmtlibus I?crbta calldts. 4t'J/nter carnes plCcipue
.conucnlllnt.œrncs edt l'ttull eua pullilru illucnu: perdicum:
turtllru.:-z: tempo:e I?yemts Ilon 1ncoltllcllit altq uando ,ome~
derc bt caftrato.$ed carnes agni conllenltmt:'tcarnesUma.
,tiarum:']; ericl/:qlle vitra quaUtatcs JI1a.nifellas a pzoptletate
conucntunt.«rjJnCer camea pifelu. ~a ICllt't I}abent p:ecipuil
tu ua I11cntn ptfcea petron parul aq uc bulcis:1: gera co Il cl}lhli.
"t altqut cancrt bene cocti:'t optime l11alltcati non obfunt:'t!)e
ncraliterin l}occa(u dt,:a.ta. ma,~ta p1a.ccltt q, atTata.JJnter
a,erbas COIJUtult.llltlartuce:endlllta pucipue:bo:agmcs: tera •
(cOIl.'I.dco~ea:fptlla~ia:po:tula'C:C\lm aUqutbutlblcubus.
~umo al(js fercuhslalldatur panicum:mitIllJl1:fil1ltlia cou
tracta ~b,~e c~rt\l.:frumcntum crin nblecta p:hna clu:atllra.
~al' eUa allquado no.nobcll.Btqii 110 {Ol11cdUfllr carn,sc<.'n
ucnit \'tuaroUicu oUla ']; I}crbi.a fup:afcriptis:'t modlco carco
.illucmli modtcttl'tmtfIlUs:q: fal in illo caf11l11ultllllt vitupera.
tur. alllU \'cro fitfubttle lIledif coLOlla: vd album paucifcru:
'.t «Iam Ilotabllttcr ml~tri:1: pllla in dtatc:'t 1I1111U9 tn I}yentc:
"t Iton bibatur ptO "t,emuLtu:11la~mclllante mll~lta Inftklm~
mat.ione:t IItt.JZt Il pur\neccOitas plomollcret:vt lu manevd
in mtridtetlpoze cllatls tunc ln.a~me cOl\ucnitfumere V!lU"'
"ttrllmaquc Ot.cum. modico~u«Qart fi plC!cct.(['pe motta ct
qutete btcuttcr btcatllr:~ labo:io(um e~crdtllll11 COlpo:CU ma.
,~lnte nocet:'t pleclpue fL tiat poil rep1ctlonem. a:onucn if ergo
~oderate e.x;erdtart pon. vi. vd. vij.I]o:ae poJ1: p:andtlll11: vd
,I n man C:p:tllG tamcll c:,:pullls'fllpcrtluitattbua ClllIJlInibus:
'1~,onalltcr.mol,lltt4mcnc:~rdtlumpc:rdllcena ad lafTltu:
dmclIl:tmo tn ~flo cafu mcJjuG dl ,,(,Ulla re ad quic:tcm q, ad
jllllJloderatu c~crctttti.«r IOrca ("1lI nu 't viglUam bzcllitcr t>t:"
catur:q>,Ucct vtra.~ 1Il0dUIIl c~cedj!"tla'~nt 110~lua.talll Cil';'
~oc melJus en plua ad fOl1l1lu btdillart W ad vlS-l!iam. 1f:lô ta.
JIlen.lalldo be otebo:miendCl dfcntlllllaglla f.uertt necelftros
pzoptn v.t{ÇtUas noctla:quo cafu bOUlticudu cil: inobfclIro ca
ptte benecoop~rto~ (L'''Pe jnanittone 't rcplcrtonelaudo 9' in.
.tafu Il~n. com~atur vf~ ad (,1 tllritatl:imo fllrjJawr 0. mcnfa.
rdtql~lfs falllls Bdl?lIcc~llentiblle.JJ duni{i taillé Inl)o, cafu
I\on cOllllcntt;q:.perdudradtnflal11orioni:et mllnme htl}oc
tafu~\lttllpcr,atur,0.tru9:imo caUtndfi ab eptanq,ab mlmlcO
tntcrfidente. «rPe pafftonibua anhnahbus t'lIcol b:cuitcr:Q1
ma):hllccallendCi ab tra.:triflitta:fClUn tll,i hl e : ct.a b 1.111111 Ibus
.nfl~l1lare '!.e~iccart porenttbus.1.5alldlfi ramemodcrntCi con
uelllt:(,d no Immediate polldblllil frequenter.et QccfcriptiJ.
funtadp:cferua ndUIIt IIlcdidna,ltn rdlnqllcnEl.
{[pc ~drope afellte plO !Pagn dico bilo Pomtnlcl.1 1110:0 "e.
IWO vlro patrtcio.capltanco bti~e.
€ ~oljl1ltllnt.dt):.
~fU9 Quills m~!,;llificl bui 'pfiict ml.1tO ."Irt plltrt~
..~ cll E{.cIl ett:ct bl!,;ntlTtl11tnllllc)Bzl;riccopltAncl:cll
~ ydroptfla afdircs:,utlls niltllrol16 coplerio ralft~
caUsfl11 eparp:lncipaliterfllit ad ('olldlll11 bcclt~
nan~:q~ fangutllee.côplc;riolliefm totum : 't cCi tl:::
"eramento quart a,rluarl1 "t palftllarum rlll C01:~ fm .ccreblU
parI! ad caMu bcdlnat.llon. (Jlftente nficetiii notabUt lapfu
,Bd ca1tdu.~d frtjJidUlll fl1l epar IIcttnd !?umidu bedlnct.~l1e
omnhl pcr acci~cntlo. inco apparentta fatta U11l,ntfcfl:e beda~
rarlpolTmt.UcctQ1 bOCll1il{Ç/gelTetodapparentlam q, ad l'U~
Iltaû:lleq; in ~l.1ccll bifcrcpantia bomlllodi f!,ollllll Pbrllco
rfi. JJddrco Qoc fuppoflro materl"", conl~II,1CIa ln tklli bifpofl:
ttonectiii fan I1llltilllâpartlelTe content~l Ln vacuitatiblls m'
rad} 't I1tCl11bl01U. Obi vtciltodi:~t in 1111fanterlo 'lIn allie lIIa~
(CIIU6:tlllC pnn Il iculi 0' clufdell1 mlrllcl?U"t aUClualte po:tJo
';onfl.JJI.1.:rojlrt~.~c IJradl.
6 Il
[I
�fConfiliurri .xt"i\ •
nt cti! fncocaultate t(padofltt'ltemaniftfta. tnter (lp1?ac ct
tnteftlna~qllod 10tft bedarari pot e~ eo cv>,itcr fan
parte!1t e~~
trlnfccii cft notabllltcr rlll11iduXt:imodi notabllt fmlnltm vm
bUCi aue fbnefuerlt aue (up:a bo~(u1n lacCllS: nô contun't~
fi bifftcultate ant,eUtlla neqJ wITte: neQ5 ad contotton~ttl fau
'palas in alterri lateru percip If fonua aque lIlote: que cotmse
re no polTent U materta tota vd fl1l malo:l parti effet daufa i
fpadofItate lila medla:\!t patere poteft btfcurrentl cllm bona.
Bdllcrtentta..l.:ôtugitur etla ln.co côucnlena (atta appetltua
ad dbfi:'t bolla tollerâtia. ftomact,i ad Ip(um rra nf11lutandff:
'11 ell ancg-ratlilatc:filtc eJ:tlUone dU$ poft dbCi. a:6lungltur
quoqs cucuacuarlo quaUttlodcmta in q uautttate be materta.
'\'tlnalt rc(pectu dua /)ul11ldt:q6 (umif Oc cibo vcl l'om. Q:OIJ~
tfigihua cCi eo ob cd Utta na t lire hl cm Ittido materla sl3rof~
faa fccales datta btgcftae bcd(nando magls ad acdwea q,
edlenitatl:cCi obcdaétlaetla nature\l.l1(olutionl cllm mcdld
"Ie (atig faciUblla '\: per drllerta.e~~quib9 olnnlb" concludtf
~fi no eITe befpcratû:ltno di ob~eruiitla boni rcgimtnta ft obe
dlentiIThnua ell: no tantul1l dia t"l~ta fe.t {n medacillallblls oe
quibua infra.:e~ quo ftat mml bona fpca falutlacu," at rlldt~
tallter bonc'côple~ionie 't l1lat~rla rlruaUter locatll!vtlnô rc4~
rat per eua.cllatlolte frequltl "(Ulll medidnarû (olutluarfi 'Q
oa cum'mat~rle drca. maracb e~iftltea côueniltlua mlno:abŒ
tur vd é.ttcnuabunf vcL refolllfttur per medldnaa 10calea:lluf
faa:vd facdlattonce:vcl Inllnctlonea:'t rdiqua q, l'cr mcdlcb
nas (olutluatl eblblta9:vt patet coUdcrâd •.et fi;eft n((eITaria.
eUquottea ehtto per (olutllla;llIltllraliter eft bOIll mtracQ cr:
srolTa IlIuiitt~ ad tolleranttû imptelTtoné tllctarfi medldnarû:
obcdile euii llaUlra ad dM cCi pduatione nocumito:Ci poft di
(llmptu beclarat flltlsltomacl)Ci oc fe benep:eparare: vel l'of
(ccf?IUfi ad fallGlllficiidCi dt clrca cpar (otricta ctla Ilattlra ae~
,c a drca mater/as fCCil.(csllloderate:tii benotat nOll abfidarc
materta plurlma in fpadoarate magna vcntrte.alldc.S. VO;
le ne tnudllgare be a!J'nls ad bonG. "cl ad m(llfi cotra"ldt'
"ltria lcnttlonlvd ftlpt{dratl btJ:it. ft op~ "t "Jj.~tIIrtt~~ ~rt
ultate 't acdtate cogmtil.il1lltur(l eiflfkca "t Il 1 me
cp di '-pfa dllenta 'tc.~fi tfi dUndtgltill follltlOltl~ 1 euacUB
ttontema.tertccountctn fpaclofitate11laglhl tlll couenlenter
cduci potcrtt pu cl'Zllc:ria Ilate natura obcdlente: \'t btc;6 cil:
que bdetn "occafll funtparata multCi itlUare magie cr ,bt~
bita" fumpta peroa:e~corcqultt minot (equetur ln virtllte le
ffo:vtpatetp:optcr btctas medidna6no pcrllcnircad ttol11a~
c"fi ud ln rra epar acut fact6 t ITlcdicinc ba te befuper •.et f?g c
jcntlttii pofu/t.b:ra.hl.C.ptop:io ln cura Mdttis di bl~t 10:
quene bc reslmine l'cr medtctnaa criantea aquofItatl ûapple
cotentii in fpa.dofItate blcta.2lcgh1ll af'it euacllao aqlloatatl
cil di folutluta eblbltla't drlleribua ,ppttc: flgniiur tll):lt ptO~
plie vrtnnuat cr l'er dl!llcriacÔuententtodiatdiatio. eet,cc
~edarâa addlt. jJpfa enl (up.drftcda (unt p:oplnqulo:a '\: lc~
olota (upernaturaa 't remotiolallUqlla facttone (up. ijJ ebl ~
blt~.et/)"fuffldât btcafuCllufa beclarllttonlanô cm poffabt
Iltarta cure:tmo 't(pdcurntlollta.([~to qua perfidlda buo
tilClii.~dmo pona reglmllnbleta couenlltl ctrca rea no nll~
turaka.S:;edido ponii rl!lJlml medkhlllUfl enllmerado 'lutb?
.tldft ell't modii '\:o:dhllappttmttonla earti 1 tle l}le omnlb9
pd ua 1?ablta partidpatlon t 't ,ô(ultatlone cu da rtmmla pl}~
~cte fula.«r~to pUillO I~tur e):pedlldo drca bitta. EIi~af
ecra Uq u~Uter ad I1ccfi bedtn iia:'t ctla pa rri l'cr ad calldû cus
,nllrerta col6cta at frtslda:ctlâ ln ca at bwlUtlls ca,lidltatta i~
natc.3fdeo acrfrlgidu9 dlmultfi tllfcoltumlle" p:oprer CQlll
enteccdétl 'tcaufa!"!! colfictll.lIdco nô tm "irddua cft acrfrtgt
dua tlllo ctla qlllltbct aer sroltu~ ncblllo(ua paduto(ua't VCI1.
to(ua:pJ.ohldc nf1cp '~abltadû cft Inlocta temnla J blllllMtG
~Ua eltatded ln LodEl altla bcpllraUa a vapotib 9groffie:e:rcc(
aUlltfi ,alidUll 13 biffolutiuc 'l7trtutlo rcfotuMo (plim (ft cthun
Bpraad 1J,ocldf'i.jJ.1eo t,ablt.1t1o ln Iluffla nô cft fimoUcfter co
uenlla ethi l?l!cmc:pudpue cCi (lcrtaltter cakfacr9hillnedtatt
tral}af ad mima fpCidUa '\: adtota quib9 mlbtla rcfolutlo nc'.
ccfTllrla nô ett.01t er60 aerta mcrefm cp ~Ictû dt.s.adficcuS
bedinae:'t parei tll ad caUdfi,et fi arontattsef camera fneme
c4 (uffUltllglo d rOmattco ad ca Udfi bccUniitc:vt ponldo parri
bc pafta vt I"frd. (upta carboneG crtt COllucnl(na.~.dnilmo
mt saf.(pfaao.s.j. v.fto:oda.,.. v.di terbltina m((cton f 't fiat
palla 1 pOIJl:1 tur IJ d q,tt tatllllplni (upta cllrbones. 3f n dlllte
~fitcu fuptadlctt s pot Ilddl parri Rolf!. nenufaris 't fllndlllo:ri
tttr(nodi:'t 1)cc br acre bfçta fllffacia t. ft'];)e e,tcrdtlo allt blca
,ur ~ l>1~t $napto tpful1J c~"cnit ln };dropc plue Woie reG:
a._
"tta no tm laudatip(um qfi fnfifrnus pot 'ambularc quo.1 ;dl
cl ma,time conllettlétl tue:'!: at lOS" 11abotio(utn taltrer vt bU~
Cllt a.d (udote apofftbtle dl:fe~t cria qii fic fieri no poffit .l'l'ter
bebilitati 1 ~rauit.l.ti I11lb:odi 1 vt ferârur in cllma "el po:tl
turJedltes fUQ catl)edrâ fhte:labo:c:bdnde ambulit aUqualt
ter gradt!w3 (upcr tcrrii •.f;t aJ'iat fudo t cri (,terctuo \lbfh~r~
gatur'\: e~erc(f cri pantaltnds.et qii aliter fkrt no potrit (altl
fiatfrtcattones pttmoad crura oe(cédldo:bdndud boz(um"
btlJ.C!)la fricando in beOt(um:1 poftremo ven Ire ad vcntrl (ua
IIlur frtdido.1 pant il no ntmla caltdla ~ ptlndpto: (ed ln ,p
ceffl1 caltdiolibu!.M côtitluiido ad quartfi 1)o:e admtn 9 bictal'S
fricatlones vltrla:na in t,ta (pcratur mattmfi luual11entum:
qlllt,umiditatea sroffe q Ibtdl minenf fubttHiitur 1 re(oluu"
tur:q Ile tii (pedea (.t-:rclti~tri (unt tnlfurande fm tolcrallU.
vÎrtlltia.ncqJ (emucr beblt effe equilles tnlositudine: na ae~
da perCIp/a tur la.tlt,1S1 re(oll1tio in "Irtute dt odiftendfl ab
da:'\: ail Uqil lo~oti t.Qe fiat 1 aUqii b:eulod. mo etlii fiant nif'
ntûdlficafo.!l0macl?o a dbo côtèto ln eo 1 pt~ parte I1lfi~ltt~,
to epate etla efiarls (uperflulta tlb9groffte '\: cotbua afiera pot.
~:olrtdc Ol/=Lt $erJpto necdT(eft hl t,oc medtcatl ptudlttve
IllEfufet qua titatl moru4 't q uaUtIltl codi fm qunrltarl vlrtU
Us 't fOttttudtn la:1 qcc (emper fi if tin aere abl côucntltt ln lO~
co dall(o.et t"c l,ota cottercouenlla eft poil: pteteritCidb"'"
pero vit. vd. 'l7tif.f?o:aaante (uturCi Clbu per bo:aad minua euS
otmtdta:qllladminua fer \?otaopo1tct tardari (murti cibfi:
"t futt fenten da 'Srtft. 'l7t l1lib:a q uietClttur.'I: I?~c be c~crdtlo.
4rÏ)e fomno\lut bicaf:qJ tn caru ftâre Intltione nroluttonilJ
(ol11nua offerlduaeft mult" modcratus a.d rcfodlatlontl1l tni
"trtllds't co((t'llllttonè dUEl. 1fla in ,,16UIa plu rune ruperflut~
tatcs biffoluu»f 't pcr (crc~tue (cnabllea 't crla~ tn(cnfibtUtcr
"bi tQC (omni multe talcereUnenf. Of ,ppttrea fomn 9 b{UrIlIUS
tn caJu in torCi vltupcraf:ntn fOttcptopter nccctritaté bictii:vt
qn.f.,pprer aliqtS accidle nô poruiffct fllfficilter oo:tnlre i no~
etc. $omnus tGif noctum~ nô Ilt (uQflllus.fS. vlf.tiitCi f~o:a,
"cl arca.. 11leQ5 cft pttnctpladus (omn" nifi admin9 (umpto ct
b~ poil ~"a6 f?o~as vd drdtcr:'C anocte eutsilaucrit COll ue
mt vt"1U l1lundaftcattone6 t e~purgatloncs v:inarum ct ctii
vcntofitatŒ né tiHrrttado nilnle 'l7trtutl.€, et cil pdpue attl
dld{iin (omnoin boccaf11 vtnon voluaffuptapartl bettraS
nifi 11tundtflcato Iii ftomaco vtt etbo ,pbabltr bt\Jdlo:qnl fct~
couerfIon,e (lIp:a be):tra dbo nô c.tnte bisefto ccmp:lmli db'
e,ttra fb,macii.'t fubing-redlf cpar lr mdlgdtue:'t fic lUe fitl' fa
dtad eplf\lnl:q l?ut9 ntalecopfonia cft bcpdputecallae.(s tri
(a ctig (cpté Itozlif a II affllJn pro dbo Cllln tali~ tlccllbit? dl con
IImils ,pptcr td q8 olctfi cft.crJJn paffionib 9 aut aialtbua,p
reGula tlicd cr ola Ille paffioneil qad Infrlgi.datloncm ,tmciit
"COli ftrlcttonl ad Intcrlus:vt cft trlftitia:tlmo::'t vcl,cl11ell '"
anlmt applicatlo drœ aUq~ bifflcile!'!: ma~me trifte ell ln ,G1
(u 1I1utrli nocls:qlÎl taL"r ,pt,ibctlf lIlaterlercfolucnde a rc(o,U1
tlôccouerfia materlcb 9 ad itl!rlo:a cu caUdo narurall:vii J?tt"
e):tertotes ifrigidanf '!: ifpUTatlf:1 tta pOtl ~ftriGlIlIf ,v"iblCC::
blffolutlonl matcrtc~.e~tio aût alalea pamonce IctaficBt~9
"trtutécofouarcS\'tcftgaudere bfi (pemre côllertlteefp"'"
ad cteri9 ru matcricb9 factfit angula rlffimil "tiUtatem ln ca(1J
n fo:'t Ita letart'\: lJauderc C"1Il balccria 't Induere vl!llee (car llJ
tinae" be arico:1 beferre Ilnnulos gcmtl1atoe:'t loq ua Oc rebUIJ
pilldblliblls:'t aud/re (onos1 cantua t>clectabllea" Gratoa:~
fpwalarl ln plllc!?%ia fOlnds1)econmi.a.multll1n ItlCarU It
Ulltlt./COltIlIHlfit"t allllc~IISanhTH1Ubua paITlonlbus ad p ~
vfqJ bumvlrtne fittl41gla fottlficnta't IIllno:ata fltvrn m~6n"
parte materta nullo 1Il0 cft adlIIittldua.(cd fiJeccdcllre bafpo,
ne ad ,v,tlm 10: Uallltl di fozrltlldlne vtrtutla tutie 1Il0d~~(~:
't ln tv.e ~cblt'!. factua ,,_t poft. vif. vd. vlif.l~OHltl ~ta:rto tUUIl
mane 110 oi(coau:ntrct:uno credo rlUuard.et 111 Cf.utu fi
mitl bcdl1rabtf qii.(.poft di cdcbtatCi co:pJl~ 1~:~nIlS atilin!
1: ,"dlua oomdella CU1l1 bOllttate a1ldtolt cfflt'reple~lones (1&$
Itu11t 't e,.:thnattonfi.cr Irtrca Inilnlttonl a t't
(ft
fTiil ~
III Mie blca f ~,I nf?oc 11I0tbo (u btl~r~t~~~~~ïtl~~~ten r~~c~ b ;
rla:tle quo blClt Ibdtabtlo ln ~oc e ~ ibua (ua mllltitlldfttc
l' U111 ar4!ere coptil:'t addudt ron elll!qm~~bCt'COlPOti(q; \ltlGet
ft011loct,fi 11g-!JI"~uat1 Il bl{)Cllto~l~r:'un a;5 Inl?môt motbO
~lIIttMlta!l 'tea Olé C~thl~l~il~~I~ codé caplrro bl.tit lalldabtrr
Il cblUtaa lfitllli vr blPtb;anillo fillllel;t!mur:'laque paurltate
IftclItln bulu(cc1l10di.
Il Ibua Intentionibl e curatltlllJ
POtua.et.n.bt.tltvnll berne: ot
a ,
re'
cft(ltbtlllatio rtgimhtfe:nOJ. Intdllgatllr v~ at (ubtllltafl ~
6hntntG aeut in mQlbtG acurte:qllolltâ Cil' ta flibriU btC~~:r~.
ca
�10·;9+
potrd \1irtlls colhre ,,(~ ad tbtCi IltOtbf:-t nc notabllltcr l'of:
ptoptcrea. '1' materta hl:ePatc'erlftcna non poteft ad mcntbza
(et fucccd~rc bccUnatlo. 0ed tntdU!,N,f l'Ir fubtiUcf re!)tmerl
"c~ "eltas poil epar tranfndttf:t Ita. ibi rctenta in epate facte
g,rfi naeura. cMeruari pomt:"erblgratia.di~tdo be tota b{cta
opllatlones.~tqt mllltt!"do.!llatcrle nutnbtUs !:Jralllt "trtu
groffa que ,outnltin mOtbhrlo!:)!s parte fl1bttltOle bccltltâtc
tem bt~el1tua 't e~puUiull:'t cof.:qulter bcbUttantur tnopera~
ad bieta mo:botu acuto;:",l (alti "erfus bletâtlperatâ.'flat
ttontbus earu qlte (,!nt b~ p2tmls!Ilufla optlattonis e~ parte
, etlâ'lnanttio e~ partc llludfficadonts naturc:ita.f. l'Ir f{(nat,,:
cau(cctfccttllc:nta~ls etta.t1cbl1ttiltllrfl dbl1rta ad frt!:)tdum
ra lenls l'Ir onmi bic I,abcaf vltrtslcnttlo.et qij a natura "ct
bedincnc:'t Ua nb I}ts omnlbul.'l cauendum cft. crSed quonta
(potc nô fiat tue drl1erta ht boc cafu funt multu côueniltiajvt
"Oll futftctt rcire a qutbllS Ilt caucn\1fi ntfltntdlt!)iltur fpcdà.~
per ea educantllr matcrte nô tIn cocafccales q fl rcttneanf in
liter qutbus vtt coucnlat:tdri.!c~ I]fc Ilpponitllr pztmo lJfiaU~
. cMu multii. Itoccr ftomacbo ~ cpart "tctntta.ticarCi: fcdl ctlam
ter quiblls \?tendu 1lt.(ctSo (l'aliter btfcurremllsad oll1ncsfpe
clluultllr fleglllata mucUa,\Jtnofa 't aUqlltd be materla. côté.
etes etbarfotn tn c5t "fu e~ifte'!.ttum:bcdariido clcCtClS co:u~.
ta palliattue tfi 't fuaulter:"t infra l.ttlus btcef "t cu bis ij tnfe
cr'l~:tmoi~iturplo rc!)ulacomllnt lit ctbis obf~ructllr qlS
rillebtcttur.na per cuacuationi baru muctlagtnu raltt beopll
t>l,ttc IbaUabas bce:tl?lbtttoneco:Ull1.b!~tt1oquls Inca(u no
lantllr mcatull' "ndc fadttus materta'per pOlOS Intdlinotulll
ftro.a:tbos bemus tilt calefadcntcs (IIpplemoderatc 't c.ticcii~
·:a.d!n.tratntdllnaabtlUs etiuri pôt.crPe riboa.fit't poru ptt:
tes fuI' pie modcrate:fubtlliantefq; 'tbigdttonefacilcs: 'tad~
mu op~ p:efuppon,cre '1' cCi l,cc blfpofltto babeat lI1a~lmii ra
de tu amtcabtlcs naturc cu bou\l. cOllucnientia:~ p:op2tctate
dtce e~opilladollc pteclpllepOtOtu fubl1iitlecpatts 'tIlÔ fic"e
cadente inur tnfirmfi ~ dbum btlldcratum Il ftOlllllCl]o infir:::
harri bUTemlna.tarnper fllbftatta dus "t p:obabiliter l'er rô~
mi:"d f.tltcm ddcm Illinus rCl'll!Jlt~mttm:'t I?oc e,t naeum cC:
hcm'brouet poITa:fed I?ec bedararctn I?ocloco no dl bc tntl
bario:um:~ eJ: 1I10do p:cparatton 113 cOUlln: et blrit lfllaUa ~
tlonc u"f):ra.ec qm I?UhlS optlationta buc "Identllr elTc pud
bas '1' talcs dbl bcbent cmtbcrl 1'011 balnell~:vd fupplc l't'ft
pile cau(cgiialce:vna .f.c~ parte matertc:'t alla c~ partc caufe:
c~crcttium:\1c1 frlca.ttoneI111~o:a plena:ldef): I}o:a perfeeta:\?ct
ctf"tiue.~ matcrta qllcgencrattalloptlatione btccbat SIlI.
complera bcbet I"tcrpont tnter e,tcrdtium ct dbum~'t I?oc cft
aut dl Qumo: aut fansuts optlans p:optcr fua grolTittcm aut
bcnc ob(crualldutn:ne cibus {equatllr e~crdtium "d balneus
(uam "t(cofltatcm aut p:opterfllaln mllltttlldlnlfup.fl etlam,
jn!ontlnentt:tmo traltfeat I]oza l'(Clla 't perfuta Inquiete an~
materla l'Id "llllJoaffctin fubftalltta eqllalts: Ucct ad 1~1l ne
tecp fumaturcibll:l. 0ed film fpedlliter magls bi(eummdo
optlationi ctti "t arbttrol côcurrat vClttolltas groffa. COli hm.
fUl'poll~o "tbfcru (l1a1' dol bebent cire (ubtite\3 boni ,,!?It"t:
(tlll]llmtditatt fouenU call1:'t bc ca c!fielcn te f):a t pdnctpaUtcr
faaUs, b1sd1tollts:'t nutrlntcnli penetra tiut:t(mpera te ca Icfa.
lIebilitas in. eJ:pulfllla. 'paris 't mlbto:UIIJ fibt fcrlltentlUm di
ctcntes ct exl(cllntcg (u p:Op:tcMtc (IIrrentc conucn!enter dE
/ tic bebilitate bigcfltonts fm parté 't fm parti cotrupte bl~5~
dbando.crJ;;le(celldendo l'dmo ad paneln bimlffo frumcnto
qllod el1l)llltlnofum 't "tfcofnm sroff, (tlbftanticet illlmicum
nts" bcbtlitaslIla;rtme conferuatur il cauCa frtgida nô cJ:ccm,
Cpiltl fio.t pants b~ farina fpdtect ptnfctnr :cllm Ilqlla becO:::
Ila.sraduatttcr:fcd a blmtnnta caltditate "tnaturalt: 't polTct
crionts radtcullliClCO!cc:ctfentcult: cllmmodico ant(owm ct
Ctiabc:ductper,utdltiasfatt~ mantfcflas collecr.la eJ: acd~
at bebite fmnentatlls.et apllr placcrct l'ri frumento fllma~
dcnUblle 't p:ctcrttts 't p:cfcntibllsin maUtta fua. jJddrco 1]0'
tur farln.a.llollC~qutfitilTtmc,attam[nata: fed cum ca aUqlla.
(ul'l'oflto l'ponet drca bieta ln dbo 't pOtll vitare qlluun~
par~ furfllrts btmtttatllr ~ ptnfetllr (IIIll aqua {)c(octlonis vt
sroffa:'t qlledl~ "tfcofa.:'t qllecCi~ ftiptlca conl1ringetuta: ct
fupza. 't l'arum al1~pltusfer"J.entttllr 't paru (altatllr 't ("ffieli
qUeeun~ tntenfcfrtstda mlnumtta caliditatcm tnnatam.
4r'Pe,noccllttbus tamen 1Jl'0fftsquedii fllnt quc fllnr magt",
ter bccoq uaf:q llod fi nlmtGfuerit toflus fn. dibano am ollea n
parata noccrc:\?t inqutbus digrolTitte côiungitur caUdttas:
tllr partcs e~rtu(tcc tof):e:'t parG tntrtn(cca comeda!. fed (cm
nii ptopte:r caUdttatcm dtius tra'!?llntur tndtgdta:'t cCi grolTi~
pcr pardtas flt lIleO fluefuerltc~ frumento flucc): (pctlil:qlÎJ.
tte fllatirie parata magis optlarc.et "oc modo omncs carnes
epar.q! ma~tmc paratUIlt cil optl.non btll{)ttpancm.pc car::
5roITodi allbnaUIi 't t1la~htlefaUtc 't cafeus falflls: ct ma~me:
mbuallutem bl.tit Slc~llndcr tn cafu1nof):ro bc "ohwlib9.pul
antiquûs:'t ptfcc9 faltt! olnnes talcs plurtlnu noccftt optlan'
Us l'tl 0POltct 1: aulbus tam agreftlbus q, t"omefticts:'qllakG
.do di fua 6I'offitte côlunaa (:lJlldltat1 acddcntaUtcr Bequillee
lunt mcrulc:et ourdi:oz: franguc1llnt: ct Ilues Inlnutc pictcr fl~
Jas que: (l'1GI~lJre (IInt:lIJultfi pll1@1cs.nllm tilles pzopter pfl1~
pcrftllfcdml. J/lta tl1men cria non faUta:ctflbt flndUa Groffe
Gucdtnc~ IlO c~nucntllnr:'E t,ic Indlldllntur pcrdlces:faflant:
rubl1allti.~:\1t funt (cre omnfaGCIlcralcGumfnllm funt ilt cafl'
.cu.m plll1lll'salltnarum:'t ca ponfi:'t btcffaru Ilufllm.r.quc nu~
n d a cretetiamœrncs Illl tu ra Utcr GroJTccum caltditatç
trllllltllr c,t ulIltpero:quc lIlultli "Vlllcntpzopter nlltrlmcnttlllt
cooni~n.ae:"t funt carnes anatul1l't anferum.crEt thl cli I?a,
caru,et b~ q uadrupedlbus bl~t:carncs "ero Opouet I1lcdio~
resula. ~tfcurrcrc poflumuG ad omnla fllbftantie: gr.offe ~ que
crtter aCClperequando 110n (un t ptllgncs:'!: manme agrdleg
tll ~fll "itall.ddunt.et llcct talla grolTa omnia noce\Jnt. CJ:
l}octallllllOIl bcbetcondudt'1' omnia fubtilts (ubf1a.l1tlc ane . quales fUI!! cap:tlt\l.:(lIpple tllu~nts:'t caplioltnll:lcpotes ctla
conueldcluta.l1am ca (ubtilla. tn quibus cil acultas ct mOtdt~
ill:tencs "_0 (IInt pzobtbtdt.0ttl'anflr \lolfit\ls ad pifccs lall~
catlO "tell aatutll 't accto(1l vel?emtntcr (unt in cafu noriua.
d~tur ~rta ~~ amoltb119carne:s paruolu pifdu fubtiliantiulli
n'lu (lia IILO:dtciltloe:[cdunt epar.'t in !]oc bomtnto ptecipue
!t.IIlCIfIUOm 111 vtrtute falts:t.lIucraltcratozu vt(alltotfi i ntO
funt aptalcdert plopttr paffibtlttiltcm iuncturc (patule:~ IlO
dICO "(U:'tlta J5o:donlus bl~tt ln boC/capitulo "ta! patils far
cUI1t.cntfi neruotn tlt.(a.1~er I?ocedam '1' "lfcofMllnt parata.
d~l!tS(upplcf~lItis:!la rucntco nô cOuclltfir.(L"'pc co.mtbUG
fa(crtoptta.tioni Meirco ab omnibus nUll' cauendu~ cf):. f.t fl
cria (un~ quroa que ln cafll:.pplta te ~elllt bc qb 9 fin~ufr runt
cU "tfcoflectiQ. colGgatur frl~ldUas tClceti.âilla. ma gis noelt.
carneslllll.atiarn pteparate tpas punlum clli(ccm tio:'l'oflc.l
I;t !]oc modo ptfClS rtCentcs:~rolTi:modtœr~ (quammarum
frlcatts bl~lgiter mantbllod~ furfl1re:et ,fa le ad c.tpur!)atlonc
\!t funtaI16I1tlle:tmc'!?e:'t dbarta bC pallutrl.'t lagana: ~ pa.
vtfcofltaus carli:'tloUs ::>ntcrbcnc a~ttiido ptlllll di aqua. tc~
flinl:'t omnes carn CG multu ploptnq uegenerattonl ma~tm e
pt~a.bctll~e bccoctis longa t>ccocUonc:"t pcr {)IIQS "o:as ad
"SItOtu''l partcsncruofe autmaUfi:'tpartee pl.osues et tntc~
l1unutJ lculter bulllclldo:cu blodlo l'In gllt ca rnlmn: \'et (11111
rtola·'t'pede:9'an hnaliuln (untbe ma~il1le lIocentlbus ln cafu.
oleo allllg\1alarfi.parfiptr ama.cullll1fOl'o:'t fi.1Jc:poflca. plflé
St c~tâ C\lltt 6rolTltte vcl'l'tfcofltateconlungaturbulccdo talla
tur:dirornlbuG dectls:~c qll!bua fi(it plftlte::'tltil (IInNllodt
PlllS nocent.qifl ptopter tmlccdincl1l etlal1llludttllSo. vtrMe
coetnlllllomt "fuaerltcollclltells (um plop:letotc (pcc/oU alt
cparvalent:'t I}lccCi pl0pttctate Cpatag\lt1inil rti IIOIl Indura.
tnlblOtli attral?litllr ante: tpfozu btgdltoncm.f.t I)oc modo ",
num bul,csrolldubftan.tle:'t mcl 't coufuttoncs mellite fnn t
ta:'t ep~taanatfi bcqutblls pl0ptcf pdmiiconutnlcntlil CUm
in cafu plurtmfi uoccntes.f.te,l: l,oc patet:'l' frt~lle qlllbus c~ . cpat~ Ol,rlt 1:l.~arari9 .~t"j'PMtlCIlla.'l'clJrolltflll~U~ lottulInt
InUlltrcr "tuntllr tilt magntftd bomtni \?Cuat funt 'ht noçen~
cpancCi.iaale:ntcttam '"m flnSl1lil ri p:op:lcmtc epa hllupl:et
d~m multu pa.rate: tCi qt c~ !!latcrtavtfcofa ftunt:di qt bulco
vulpts fl bccoquantllr dt~'lto.:"t nOIl ourcf,ac.cum bl0dlo tl~
larli carniCi!'!:fpcdalttcr tnt)ulbull' bccoqullutllr radlcce dco
rlltur di ~u((l?aro lIlulto:cria di caUdis a.rom"'tl~~mt"r: ct fTe
Ct cnltditate: "bulccdtne cu (ua. vt(cofllilte tra l}untiJr ad epa r:
rcc:Upg:cCi tnOdt~o \!fopt:fl cUa a fTcl1 wr (upercrntlCllla tl~
pcrate:couentfit,,€t cCi I}ts femper cfi bccoq 1I11tllr appoll ntur
'l fUllt eallfa.nocumentt.et qnt ~tb"tu tll be mentc :Sufcl.!]la
tnOt fit optlana lion ta ntu l'lopter gr.ofTtttl l'el vtfcofitatem:
atiquod aromattcu:'t ma~llllc citlamoll1~ tn cafu cf): ::>IIcnila.
fCd etia ptol'ter multltudtn~Ucd (IJcrit(ubflantte mcdtocrts:
7,;)c p:cpa ra tt9 tli '!?abtta !ntftlotl c ad col uncta ~Q te:ria Il tTll~
lrtclrco mÎÏ be ctbarirsdlgendts bequtbus tnfra. blcetllr OpOt
ta co IlclJtelltto:a (un t iF dl,tata.,nam bc I}oc bl~lt:a lerandcr
tet "t btet" cft ds cum paratate multa vtt.na multitudo ttia
affata (ua',iu9 re:ctpluntur:1mdlus i!IUQ t. 'JntclUga tllr oun
nUtrimend tn vents poft cpar fil de ad opthlttonem q>llt~;
'l'fir (ntfldcntcr btgert Il flomacbo:'tqn ad.ca '!J,Unac appttt~
t;olJfl.31o.miltfl,.bc~rildt.
s
ttJ
�tlla:~ n: appetitl19Jdhlll rtt ad di~hl'mie eet vtld~: 1.lcet no
cCi blodifa:'t luribue tn norabllt qllan tltatc:nnlll a blctta turt~
bU9 CIluldutntll:"d fattc1I1 dt' parce "tendUln ad "cntrlli \lit
qUlllem le~ ittO!lC]Il.\'fi. 'S.ht I~occapttulo McUtta a caufa ca~
Itdil tll~if./:,t,1I0 coccfTI ct. vt "t(rctur llII'e olllnino lUIT ln tllC ln
quotn potu 111edtdllam ci trtbuere l'olul.ft tra Il in caufa ca.~
Ma pto1?ibutt mllito magie ct/â,pl;ltbllilTet lIltri(Jltta:l'd (;ra
dU\llirer tèpolara.,JZ)lIa ~Illltnaru aliquotile a4 ~irtutja re~
ftaurationé ;.lccdt pofTullt Il fuerintdt):ata trc111ltia:15 qlladii
~~ücolTtarcepntt no ~lleniQt:.ppter 9uiicallfa~.d.'Sut,tn, aira
tlU,t9 vetrie ab(olutebt~it:cp OIlU no eft ~uC\1tca epa~tco,f~ rot
funtreUqll1l dlls IUlla.mlta etfactlita.tt bt{;efttonts CIUS:'t pau
dtate fllp'fluttatû cu ~lIerlloe d 9 in fan.gulni ,ppottlonat/lTf
.mu ''t \l"luit ·Sutc.tn bt virib? COldte.f~O tn I?oc cafu nOn ail
' ,p!?lbcre v(uJ eênu.l1j2ce flunanf:'t ante rdiqIJa ctbarta.
derem
€,Pelacte afic J'pter btllerfaa fnfus "incinde illuftrtu aIJcto~
rlllll po(f.mt111ulra. biet be e,r.:l}ibtttone~u9 tlll?~c tlffpolltto~
ne. $cd b:wtter côcludldo tlico:"t eda bedaraut in capltulo
iflo:CV ptcrlaCCcllllcllaru: 't capzarfi b~paf(etlû ln re{JIoll~ II!
qua repcriunf call1dLc:l'c1 ét cap:art1 q tJepa(wnf c,r !?erbls)
œ(1l nOltro ;)f.:rettbu9 ln \11otlb 9 pdpuc l'tcil t'n:~o: clliamen
to ):fopo:'t amUib ua:<)' nllUlIIn Il hlld laceft ;)u(I!lena l'la ~!bl:
,pptcr Id CV eflna frigtdu 'll?iildCi:I~ "nbcat bOlla ;)uentiua di
epate c!i:plopll.:tatt-Jllil~tane captinâ:ls fo:te vta l1Iedidnarus
lac caplaru 't a'lua (jus pomt efTe anater tnfufionu:'lbecoctlo
nu multii ~uenllg ,:ppter tpflue fubtill pellttrattonl 't appto
pltata ~uCltICtlâ ad tpar:'t qeqd be "oc bt~!t J50:dOllllls cum
clus pac, (ua (entEtla ~tc no app:obo:PefcrcuUa aut ~u(1lil
ttbus in ca(u in quiblla ;.lclirl pfit re!iqud. (1I1tt tnodia cicerû:'t
becoctlota I}crbarfi applopltl!taru:qlia fUllt caulia:1fcnlcII1?
."t rad/ces d\l:'tfolta apif:'t radlcee dus:'t )!fOpU9:'t endlllta:'t:ci
co:ea di radidblls earû:'t calamltri:'l crcfTonea:'t dfptragi:ra
dlccs eda rap:lru:'t 1It\1.~i.Jne naponu:'l "lrin!3otu:'t tl\lrOlnr~
tac/fit becoctlonca ~lIen'~te9 cCi. ca.rnibu9 :Juentlttblla: ln qu
bue lieri pnt fercula :Jue\lientla~ "t~al1atp~~~~J~I~~(a::~~;
fuo:'t pantcum:'tcü oule .,tm:rfo ,"o.,com.
.
,
cia bc pafTIIUa:'t tlc p'ncie pparatta pua.1 :tnfllfia,lI\' aqua ca,
Itda.'ta6ttlltte 'lC):iccatta't fiflide t'lUter pparatta: Indl1s ln
pllr~~ q,tirarc fin CV ma{Jnlfica bnil fua c(llllponerc folet.Er fI
pll1ctrlt altq radtce9 potrodi \lcl ceparti ItOIl blfconucnirlt
€1~ofTuntlt fier! flll(amlta qucdam cum apploptlatia alm
cpattbna (;allinaru \fclllnatfi:vd cfi micl}a. pants fuf:'t wm pt
neta vcla11ligdalia ~trjtte:'t p\lITuliafilt' ar11ltlia comml~tls
cum IlcdO pafTulllto: l'cl cllmjlllodtco "Int granatolllm mu~
'0:ti:1 mod/co ~u"l?ar" aromatl~(lndo alm fpec/cbus COlllle
,d,ntlbus ln cafu raltll fapo:a men ta: 't rdiqua ciba ria factls
\'t tnfra. ~.dllamol1t1. 33.(;alangt, an. 3.s,fptce: caluml aro~
matlct.I'J.îi.~.tif.\lntfl:felltcult.a n. ~,if.fa Ildal.Il I.~,i.. s. (pod il.J. t.
epatla ad!?ib.;.ij.;lIeel?art ad qllllrrum totille fiat puMe. ft
fI aUqlltd httraret quod dTet appetltlll bifcollentene e,ttraQIl
tur vt rea fapoto(a. rcddlltllr:'l Ua ln (flate polTunt fi~ri (a po~
rallleta cum fueeo fcarlotc:'t endtufe:'t acctofc parumaml mo
dico dna.moml:'t acetl paITlllati:'t !?oc Infeftante fit! plO COll~
dlmentla ferCIIlolum.j)e olds l'alet ol(ulll IlmI6.amar.oleus
plopdc etiii fiftlco:Ci Illultlhn cafn comldlltllr:'ttta be plntltf
'% dlTalllo.(J:"PefructtbuElllut ~l1lunlrer laudanl auclane: fcd
tn totu 11Iil;ll nô ptllcet.(J:" $ed ln fiftiCÎs itat nota bUe Illuame
tllm ln modtco \'(u:fed htall1l~"'t ~ula pafTta fine Inrerlo:tbue
Ol1lllCa con uentunt 111 a ~tme fi palTt non tuerin t n tm la bulces:
il rcllquta frllctlbua'tmaplllc'reccntibuaomnino cauendullt
tft.J5ronatta tamCtl a Uq lIottens ad bulc, tlcdina n tibua ma,:f
IIlC adc.rtinctiones atte \ltt côucntt.lf'mnlbua tllmé frllctlbllo
ettallllllldablUbus Netts parc, l'tendu dl:nam amt6' 't auda
ne (Ullt (u(pu~ 'ppter blfficultati bl6dltonle:'lfillld fufpcctt
;pp ter c~ceffilla œUdttaté:'t'pafTe;bulcea di gr~natta blllctbus
,ppter buta:\l" de vtt 0pOUet !?otafurtlua "t bi~it.'S.bC ba::
cttUa.t.raro.€t:trca potû tftbfi aduertendu quonla (,ttc~,b.
ll.'tlt qlloulllclB altolU "idefcoUigt pOfTc tll o:dinando porU
CV nô tlcbet ,Ci (umere fctunu9 ne~ fUQdbfi:buo poft "ozam.:
"t $cra-plo l'o11lir 0/ e.rpectellt poft ~lIldltontm (pacto 101l::
gO:bdlldebtbatp3rfi Vila "fC(:e.rql~!b? felltit{fet allcto:Ci mu[
tl.p:octicatlu coUI!3fi t 'V Infinnlla no b5 (Ull1erc forCi tP.' COIII!
fllo"t~:fcd poft db Ci 't cOl1leftlOIlClIlper bilas \lt trce J,olna:q
f en tentla tftmllitu erronea:tllm quia potlla IUce(f.lrht9 cil ad
'Ibulll (ubtilinndll;:"t~II(lllentereUqullto dbo bedud pomt
l! l'C1l30ad epllr:'t troll firc per Ipfum epar vt Conuellitnter bt
1! ert pofTIt" fllllsmtlcllrl:'t 1ft Il t.t~'bcretllr pon bUIlO vcl "CG
"""' .
I}olile ab aITumpto dbo (cqllmtllf ItOlUIrtClttturt: ~'lIiùfmc
\>Itandullt'dl bc cOlruptionc bt(;dlionte dbttnAtomac!?o:'l pc
IIttrattolle tpfille'ad epar ante tpflue bi!3eflionent.~fi Isltùr
bh:erfit aucto1.eS potli efTe,tardâdû poft clbu per !?o:a "cl fpa~
ti" 10\J0:1lô bebet Intelli!;;! bC potll comileido aun dbo ad be~
birâ tpflua cquattonem:fcd be pOtll bellltiuo tam bt~eftoclbo
fm flom::lCl?um:'tCum iam tranflutt a,1 ep>lr:lmo 'l.p ma,:ia.
parte cfi)Il epatcblgcfllle.ét "anc fClltClltlii',p parte Infln'ua
ult Sui.nli cu ~t~ifTct poil: !?om nebetfuml addit tJnmedllltt.
Et cum fdt fup.infirl11us tlcfccnflon cm cibl a ftomac'!?o fuple
facta eITc.~.cv ftomac!?lIe tam fit ln anltlÎe~ fup.pcnetrailttad
epar:'l ptO ma~tma parte dl bt~eftlle hl cpatc:uâ tCic fllbtilla
ta matcrmper potllm fuccedctltem que rClllanferat,tn 'epa~'
be lItaITa f.mgllinea III \llrtuteilltlls \1tnllfuccedcnt!e fit pCIW
tra1l9 Ncta mllterta ad mcmbta ad nutncatlonel11: 't inde "Ir
tua refoCill\ltur 't mlltcrla:qlle cllm "tlna e,rpdU bebent coue
nienUlle ellm cadem e~pdlll1ttllr:'ltunccuJll taUe p,otlle e~bt
betur non (umlteunt parlene telunna flmpltdter:qlÎoniâ ml;
bla Ilon funt tnalllta:'t l'bl eITent ht\lnlta non ccnutlliret talltl
porue vt patct. etlUal11 fententtam dartficauit Serapio jlJ
\lerbla fula: nam cum bl);:erat cp bibant parum "lce'Vlla fpiS~
tlo longe poft comdllonem:addit ponmdo tunc \lttlttates ln
potll:qllia I?uiufmodt "tnum p~ouocat l'zinalll: tt confcl'·uat
·Ylrtlltcm:'t aU(JIIlClttat caliditatclIl Innllta:'tabfctndlt titi,":
l'cr I?oc er(Jo quod bbit plOUOcat l'~inalll 't rdcllat "lrtlltefB
beclaratur CV intdle,rerit bc potu qui offcrtur gratta penara~
tionta dbl ad IIlclllb:a: 't nOlt be poru qut commtfcendUfJ dl
cllm ctbo ad equattoJ1.ellltllllls•.et.tltctue potua bclatÎuue dt
offercndus fpatto 1(11160 pon ctbum l't poftfc~tcl\ll?ot. \lcl \11
tra antduturuJ1tctbum pcr buaa I?o:aa l'cl arcltcr:nàlil tirc
fequunwrlullammta qutblcta funt.jJdeo cum bl~lt :aULPOft
I?o:.am non tntellc~ttl,ozal11 vnal11numcralem:\1tpaten~ "cr
.b.ts fcqutnttbue fllplJ. a I~e(;atta: fed ln tdle,rit per !?ol(~m fpa ~
.tlUltl tem eo:a1e qua ndo lam tran finit ctbua Il ftomad,o l't t'l1~
ctum cft•.t;uunc conmntterl?lbert potum vInt anttqlll'fubtl~
119 pfnerratiutinquantttate bnarum "cl trlum. 3:ad b/(tain
il,tc'!tionem:'t poft tardetur ad futurum dbum t\lnto relllpo~
rut tllctum vblum poft Ipllua btsefttonem tnftol11acl?o tra~
fiuc~tt ad epar:quod erlt tempue buarum I~ola rum "cl drd~
ter. ad poteft Intelllgi bictllm Buken. l't nOIt bibat tUIIIWiJ
neql (uper dbum.fdltcet poft ellm fubtto:fed poft t,01al1l-quli
do rdt "cfccnITonem dua a ftomad}o: n\lmcum fCluerlt I?o'
tllncpoft I?otam (altc,t cllm tranflult ad ep-ar ctl?lbtatur pa~
rllm viltt ad fillea ~tctoa.ft ad Idem venlt.Et nota I?oc toru'"
bettC.làllllle auteltlvln 1I1tl conuentatln quotidlana men fa nO
pOfe!'t bart re(;lIla betcrmtnata:quta tempOle quo cOlliunGe~
retur allqualta e,ttranea ca Udtras cum \l'I}tm entla Iltl6 b,b~
rer efTe l'lnum mlllto bcbllius:(ed \lnlllerfaUter t'lebd cffe: fu"~
·rtle darnm:'tml!?t placct be l'ua rubea IIcet 11I0dlctfTI\lli (ol~~
ria 'lmulUs "tetblla permi(cc\ltur porua eus etbo.Et I~e' pt P!'
ta flaffldant.(J:"Ed medlcinalra laltllr "entendo p:lmo ,ft'o~
melllolandue cati.pofima a.b.1il.ln fermone "ntuer(aUlle'~;
rfeepatie:'t fn calefaCiendo 't Infrigldando 't I}ulllcctando "
c,tlcalndo fiue clllllmcdlclnio Interlue fumptie flue per c~c,
rluGlocaltbU9C11m bi~it.ftnoll Opoltct"radfllmll1 Unl II(U'
ntatur ln tnfrt~idationc epatts §lt",n poffiblte efl:'!: ptrdlleGt
tilpcr tnfrlgldatlonellt ad ydroptftm fdl1cet fupcr pzoptcr
muntrtollcm calfdl natllralfe:ltC~ ln œlcfactfone clue (lIP'~
pcrueniatllr'tpcrdllcatad artfactlollellt fdl/cet pzoptcr
dltntem e,tccffiurlm refolucntem fubllalltillm cpatla:Ih~~ Upi
peruenlatur ad I?lIIncctattonèfuperRuam rda ~Ilntl 'l r~Il1"(!"
tem fubftatlam dlla:neq; ad e~lccllttonl fuperflllâ e,r.:lccattm,u
c,rtcnllllntem fubftantiii m Ipfilla:'lcofequire:r t\lduq~'!tl op
latlonem aUtnllotoda:qa1t Ipflllll flldlhlJc 'ppterlllollltil fUr,
ftat/ed? epccaf:'tconftrtngttllr ln pods 'ppzjJe"dln "mie Po
femlllluts l'cr di.,na b{cebat Ibfdl But. 'n capttlllo cure op r
ftcmatiafllngllind.~ qua "eloctrer rfidct purldd (ilple ep~o
fiue Po calefactlonUllpcrfluâ flllcv. epccarloll c11l • Et ln cap 1
apofÏematli burotflill fine bl.rlt.eifctai'tLV epar "eloctter o~~(
laf:'t côuertlffnlapldeltatl:'l ldeonlllltfi cnllelld fi cft ab e~ur
Rllclnfrlsldatlbu(J'tcalcfoclétlbUt1:'!: ,~Iccalltlb 9 Ile fequâ
nocIIJncllta.:q bien fUll t~,pptcr,a di dl nucfTa ria. altcrotlO'~
Idacildo "cl e~tceiido fiat cCi ,"ellf\lr~ .ft Cllm_r(ductu~ f~~tà
tparad due cople~(lnlllatllrall{fradUllll.10 opoltcblt d
nus ,pccdldo alt,rare calcflctldo vcf e~l"âclo. jJdeo rute: a
dit I?Ic.'S.ad te,:tu fU(11119 allc(Jat~:tll:fer!!tollc "n'l1erfaUtJcf~
rio cp'"... tl'"•.•"'
Ct flntcr I}oc 0l?~ l't fct'lsquatltatl.l. {fradCi ~PI
.r r
'
nie nOU !J
ft"-
�~Otl(ilitini.(xît..
,
..tg naturaUa ~pati.G qS CÎlrâ.ê:tta. ~t di redu~eria 'Ifim ad ca
· fuplequantitaU lles.f.flOn "Itcrlu~fcalêfacildo.,et i,t:iccando
qtHupldntéde ~fottalto cu app:op:illtis nô déuatts i lJra.du
· rcfpectu ~pt'ontsnaturalle et? .41:1boc ftaq; fIlPl?ofito,:p cura
l1ledlctllilliUft~t tlue p:tnct(1alte itlttonce.9na;)flflttathlHl~
terti ip{.llllledlté:'t actui cOlltGera euacllado multlplttlter .f.
·f enffbtltter per c1ifterta. "el per nledldae batas béfllpcr ,Hcet
.c!ifterta in I~occafll côiucta qualitatc cotpo1tEt 't t!dicata ctuu
'Il\ltllr;a cli I1tu 1I11lterte.p ~e mi!)! ltIagté pldi:eat li'1? filperiliS
oblata:"t ~UPta. blctu~ db:nt lt fcnftbtUs altql~otleseCiatlo bc
Ittateda corétq ln l1t1racQ:l~ it fierlpolTtt ellacllarfo fen flbiUs
· perttltelttntl cullllncdicintsiocalibllsoppoftrte fup:a",ntré
qUe ettum ff co:recte offcrantur:'t ln COllUelttcnt! bol1l magie
placent quâper fliperilla oblatc.~lerl cUampotefl ellacuatio
tnfenffbtUs l'cr Inllnctlonca e):trln(cclls a,ppUœtas 't facclla~
tie'tfomcntatia Iluffae vngtJtllta't cerota:et I]ulllfmodi adl't
trt5 occurrcntia.([SlXllnda. intentio pttndpalta conliltit in
· confottando "Irtlltea natllralts flomad:'t epatts 't a liozu ml~
,bzomtn lefotllm:que Ol1m! tempoze ct ln toto ptoc~lfu curc cft
obferu~nd~:'t ~oc Rert potcft ,Cllm f'empo:'t cum confcctta ét
JpuluwblleJubtlUffitnetrttta 't-e~I~lbtrla.ە(trcat6itur\ pmus
c~pcltlendllm:qllolliam CU\lClllltto fienda, pcr ventrem ru Illa
'tc:ria pzopterc~lllcrc)n fftibus tn qlltbus Indlldtrur bUfjclII~
ter fftedudb~Hs Ilue Q mc:dlclnae fille percliflcria l'el alla al>
pltcata c~tmlls labo:lt>fe foluerttialliff puparc:tllr ad addll~
cdon,cm (alretn cum apcrlentlbu6 meatlls:'t pOlOS pcr qUOjl
cduCtnda cft:'t confo:tando "irtuttlll (patis pzlncipalitcr \lt
c):pII1~1Ja,1'IgOtiltilf~tttot reddatur ln ~~pdlendo tdClrco mate
ml ptllla dhUqllahtcr bl13crtlldaad mtcllecwm batu3:poll:
ca perotdlncm eftcuacuanda.ft quolltâ talla tllgdlttla COI1.:
lIcntcntia funtfubttliatiua apcrtttua:'t ftantematcria peccan
,t: Înlnleftinle velin flolllac~o c51 bctcctblla ~cl rdtquija dbi
l'cl tic6tnattbll9:ntfl ptiliS cdllcat!lr c~l]tbltto blctOtll1ll bise::
fliuotlllll elfetad 1l0cendum:ldclrcocol1uenleng'eft p:llIs eua.
cuarelllatertas c5ce cllm cltflcrtcot 1101lllpplOptlato: ponea.
bCUcn.tread blgefttua:et ~ftr ad cuaclIal1tia apptoptlata.
€'1~tlmo Isitllr fiat cllfterc l'tlnfra.·!,t-.blttie mercurialis:
flOtlllll call1otntlle:mdtlotl:wpato:il all.m.l. parltllrte. zn.
Y.fiat beQls becoct!o tn btbita quatitate aque:bdndcfacta
.(QUlltura be eadWl (ultUltur lib.I." ..~ adda tur calTle q:tro etc
nOlilter.s. ",.fcrcp1are PlIlllis 3I1ccl?a.~fi. 3.l' .olet t)e lilio:olci.
Catn0mtlle:'l 111111.Cllct.l1ft.3.t.'t cum.5.tiJ.(nUe fiaI dlllere.Er c~
hotandllm ()' "oc dtllert vet porell rute flan tnenme 1l1~ICl~
ta te'" aUcnuUt9 blcbll9~bt DC cUflcrlblls Infra. Dlccndta ap~
plopdatte adml1tcrtl1nHUaCuandllm non crtt vtcndulll "i(i
tnterpofftlG al! minus trtbus vel quatHo~ bttb~s. iacr" Ist~
tur cltltcri cductiuo lJl:1.tcricrlllll co Inlltllntû ad pparandfihl1~
ferlae:vt edllcantur CUIll app:op:tatte ~at ~rtup9 vt Infra.1N.
fr%ul'tbc "uabus radtcibus.f'(,,!t.'t aplj.3. ll.'fr ua pt bc bl(l1n~
tI?ije:'tfl!tlIpt bC abr~t~Lo.ilft. ,.I.aql1arulIl ctcotce:euparo~
rit:'t cndiutcaiq.it.mifce darUiceturpto bllobus "tdbus cUtn
modico dnaltl:omt!'t Iflos blloe (l!tIlP~S acdplat (ellt Q antc1F
(lItnaturmedidnaeducttlla:~d per cllflcrcapp:opttatllnt "tt
aliter.!5ed cum erttfactalllltura obedlens ad CUaCl/atlollCllt
bc materta ~tficta:quPJ2ea,t rouctio bc l1laterta mllnifcfla:et
fadUot fiat clI~cuatto medldlltsaPl>:opztatia I)c eade~ lita
tllnc cum bielle (rtupls loco aque endtute apponl pot~ft be
aqlla ell(cute:'tnl'ol1ttni~art cum modlco fplce.et Il b[fphcmt
COl1tlnlle\'tt (l!zupis bjgeftlllta.q~los taml frtupoa polTùmlla
fil ptocdTu fottlficarefact~ fenflblUClIftCliattone be m~terla c):
t,ibendo fl!U1poa bc ptalTto:'t bc r(opo cum aqlllG apll fenleu
U:'t cllfCllte.1~OfTlIlllus ctiam fd-CereconfccdoneG ad ~allc in:
tcnttonem lilll fo:ma"t Infra. ~ .b\!aalrcllr"!e Inq n.a d't,fpcG
ad omnem rdroptl1nq." ,fpccterllm biarodo abbatla.~.t.cpa.
tls a<ttb.S.i. v.mifcecum (ftUP~ bc cuplltono fiat confcctlo \le
'lua potell fuml cadeaunlll1t III mlllttloco fflllpl:Ucet cttam.
I)ocvalebltln fccuuda. tntenttoncpdnctpalt bc confo:rattolle
tnClllbzouun.t:andclll facta ptcparattoncad (olliendallllllll
tcrtatnlln6ulll bebJomada fiat "ttnfra ..~.foUomtn ~1I1111~:
tnercllrt.llls bletls afi. 1P.I.cu(,ute:c~latl1cntl cuplltouf lI1eU(~
IOt~'t C\lmolllll.ali;LP.".cartamt.5.lj.bIlUtant in aqlla ' bcblte
quatltarts:'t facta. collatnrll fumllntur.3·;tv.ln outbue bllUlat
r'bus cbuIUttont~u9.s.IiI.(0Ida ndlc:'t t'acta cqmlTtone't col~
atura addantur.3.(t.l'dne capte.'!:. 3.v.rere plgre:'t CIlI1l.~.if.
~altflSC\nntc: Rat cbllerc:'t fpero qllodttlud (uffldct ad btbita nt
Olutlonem fa clcndam.f.t qllando non (ufftccrtt polTct addt
S.t.\'(~ iJd.}.ij.trodfcot(i De rcubirbllro vel.,.q.(oldancUe pul
cu
j%o.40•
ucrl~llte fn 01«0 clUl'crl• quânao effet !ittel~tfo:rti;~ tnâgie
fohh!ndi mracta l't.lnà captè vdtrodfds I)e ttubarbaro:pof
ret addi.~.I. "fq; ad.lf .tlc dUtliârio fucto:'t ln cara nnlltu apto
tlluarnnotabiUtcr rcctiRcato ct plcpàrato:(uille~bef,rtprto
. eft "t Infra. ~.malllds (pl~e l'{)fartl1ll:rcubarbllrt lacc.afi;~.
it.lallreole pteP" rilte.f.p:ill~ trifufe per bllos bics Î1Ïltllrales in,
fllao dton40ulln:'t ace.~.lllf.agarlct tllrblt.aii.S.i.mlf((antur
" 't bUllperetltur CUIll carne cttohlo~um COct01um:-rtndlc et piJ
rurll acctl:-tfiatltl fOll1ladectùartf. , .ft fi pur non fuffiactttcr
educerd poteft addl1 IIl,~ol1 tlue \'fq; a.'~.~.iif._.ft f~e!o qllod
fi etlaln p'bncretur. 3. ".ctuS fllphf \1mbhclIlll cttal1llllllarce ill
cafu CgUCCIlltO matcrtas per yen~rem::t nOn labo:lofcS5tûlŒ
a,PPOtle(dl.lr.~.ii.colloquhttldc'ptlll9 munete cU,m ~leoam!S.
' bul.'tdlonlozum fpero qllod folu~retcU\l1lJ perl'~rttrtm" dfèt:
' foulue.1~er (uperiua auti!tn ft allqllan~o fiend~ dUdaCl,liltio
icum m,dldnla tblbltts nolt tranfTrtmad foltio:œqda ad tro:::
dfco~ bc l'cllbarbaro "andoe~ch;.~.i.".vfq; ad.i;:ff ~p~~~1:
'\1el ctlaml'fql ad,~.ta.l.foldandlc rom aqua.lactls cap:i"t da
(oulozll non tranfccndctem S ct ff clIm dlfterlbus poffJntl.9
adim~lc:rctntellttoltelll nollraltrhlas:ta'placd. Sed ft l'irtlle
multum fo:tificaretur:'telTet ItlcUmlttO a,d pillulas p\)lfent et
fine ttl1lolcc~I~lbcrl plllUle $alis feptimo conthlctirts ~an~
.do.S.I.\lfq; ad.~:I."."t tnfra.~. rc:re~Îgrc.~.fil. tllrôit~eCtj.j.
hiJ-laee lote.~.if.ralledfeni:(alig ltidj.afj .~.I,,,. fucd ;poU car.ïte
fcu ellpatotij.5'.tij.anj.f~;apif radlaml (qllinau.ti iifi,~.i:lnirà~
bola citrt.s.iij.terantllr'tbtflel1lpc'rellturcUI1l (nccôfolatri'ct
.fiant pl1lulc+ Ulllto cu.utl fiert Illt'pol1tOthim fnferdlllll '~it
cduccndullt cham ~lJatcriam appzopttaram:'t ma):II1lC vel,ro
I1tatc~ fattam l'tmfra.1N .fatto:1I11J rutl~c:fCl1ltl1t9 ".itlcc.ci~
mIni nl1.~.I.(aUspanim c~\Ildltloto hl aqua. ClllllomlUeTrj'at
(lIppoffto:talort~a:ctIBnt tn "Ocfllht'particnda fc""per eud~
CllIlt10fles. J?t'jlntcmpote medlo cdnfo,uanda eft natllnl olii~
nib ua bl(Jtnqs:be q~lbll9 tttfra:fcmperth ~oc obfcrll~do VI/Ci
caff.pofltumllb Eh,ll.tll cllracaccl1e:qlll c,tlalll eft C~!~~u)iI\J
ad altaa (pectee ClllU b~~tt.f! opomt(ubtllè nt ftùdlUt~t I!' (ot
uendo (os:'t fepc rea tnda Id qllod 'In poru (lltnllnt.t./)lUlde
follltllla:"r-tton tota mQtcrta tlmlllcuacuetur:,!cd palllart1le:
n.efiatlabl'lt ln natllra. pe Qoccrlam btccbat ldem :grucl.tll
clIraaf,UtlGloqucnabCCllaclllltlone perfollillUil. OpOltct
. \'t IlOn fit fllbtto Immo' féclIndulll ,,!cce:na m quodftt\'i'to ,d t
mouale ~ft ~paru!lm nO(lIlncntu bcbllttatepar \'t bi~t erlam.
aaas. vlf.cotlnlt'9:fcriblf:o{)S \1t .rd~opIc9 bl):etur Cl/m cq qts
edllclra q uil ni oderate ~ l>aulattm:q m Il 0' cllla,tilda Il q fubt:::
to "t Dtdt:'t IRud (em12 cil bli mit! t(nlda ln dia rÎonib9 nldta
~naU;l.lt InjJcnla titcCiatio (cnfiblfrDc matcrtn I1ltc.tUot( ;
r'!rope:vt I? fiobotl?om~il: "omltfi:vd pl01l0cntlonl: nie.Ss
tl~lItla ln ca fil !lollro no I?S tntroltCi:lt "01ll1t 9 't ,puocinlO'nfc
no ntl1 c~!tJ~):I~ btff!cultate 't labot!o(c c.fione polTlint cduce:::
ri! mattrla blcta:ldarco beiUteltno fa CIO mcntLoncm::f~ l'e '
Itle!,!l? adlllild Illgentli cûonis (enl1btfr:l't perflldo:c ,puoci1~
dfipclpuccli fluffa.«r~JlIIdojgtfalterllatie blebus 't bh"i(~
fa. bic diOnl~ fpalis rit diftert fOl~ltlo vel alto modo:qln in co
non COlltpctit fluffa.:fro fcquelltl b{c:'t pollea fcdm otdinl i"~
tcrpolando bll fiat ftuffa poil C~Pllll1one9 fuperfluitatfi c5iu
Ln IlUlne \'d ln fctSo bigcfto dbo flll totii in ftolllad>o (itu<lto~
COtpcfll~la bj(cfi pnfo~adi fm \?ltrc:fiata(nbecoctlo,r ftuff;
'l't,lfra.·1,··rildlcu ebuU:cozticfi radldi interiol(~ "lmi: radlcfi
fenlcul!: ra dlCUtn dcotce:'t èlldl~lc;'t radlfum a pif .aft. 3.if. 13rt
tl:o.rorultde:r,,:dicllm acou afi. ;.t.l'.dpcrt. 3.1.lI1clltlolt:CilIllO
m.tllc::cllpat~tthparltarh:fllca~o~.ofi.ro.l. ".calamClltl pule
611 rllt~e:tnatotanc: CII(cutC. an.l1) ,t.ftlll hWIIl anil1:ctl11tnt:
alrllt:a.lllcOG.afi.~.I •.(alitl cômuIlIs:'t faUs nitri afUib.t.(ulfu~
rhJ. 3· ",.(et'rugltlls fcrrl.llb.if.bulIlallt 0111 Ida ln bzlta vna aé(
ClllU "tulle.if. "1Il1 alblpulIS blllllendoradicca 't 111 incl'\l lia p
.ter (ulfllr .bdnde ponendo fcmina:\,oflcIl Rozea-; Ilcrbaa Cllllt
(Illfurc \'cl'fue fincl1I bccocttonta:ct fiat in rotut" con(ul1lptto
te~tlc l?tla:tre(eru~f PZO-,'(lIl'eclplédofumu caflll p. ëjrtŒ ~o~
re.l'ct \'Ifq; ~d l11edla ~olll:nOIl c:;rpwando la,mUoné "Irtuti~
.quofa(to ponllf (ul? lectUlo:'t(~icccfd1 pBnh':"etnddialltfa~
cdl41ttollcs cU faccults calcfactla f\lctilHIIIIl mcdldnls rc(ot~
ultt~lIo '% c;ticciitiblts"t Infra. ~.ca,"o.m~Il(:ff.~tunr aneti.a fi.
l'P.I'. rlltl>e:calamclltl.aft. :!I,.j.,,;.~lltj. 1P; ll·dll1lnt: carlit:
c:clltallrcc.Mi.5.t.baccarllllt IAurl; ,.II.fll!te COI9. 3.1. l' .fiant/(ae
tlIlt tres.et Il non fufflCllmtl1mplldaaddantur,fCthn ptopot.
tlonenll'tpolTlIntcaleficrl bts:l'e( fian t fu: (accult:(t ponrln tur
tres "na '\l(ce:poftca.alif trc6 fllccedant fempcr Cil tlcndo Ile po
naf rup:a regtollem cpatls pfir Ile ma nlmte cpccef:'t man"
';OI1.jJo.:a:>atl].bt .Qtadt.
6 th}
.et
et
-.".
~
�(!onfiliunl.l ..
c5!lringao.f,vpter t,.:l,:clltjO\li ,·o:té.f.t poil facdtadollee /tilt
illllltcctO di olçts refotutÎl}is ct l]umecuttuts vt illfr~. "tv .old
Dc Ulio ~.q.pil\.s,,~dltJla~lUIl~:'t all\l.tt9:'t o!d. allllf>' "ul.an.
3.1.c:rOCl~~.v.mlfce.(trcll re3Joni el'atisMt inuctlo ad,p::
I}lblttone ,alcfa~tioIJis ntmtc:'I: bUTolutiois ep.atiti di ~liqua~
liter rcfrtlJeratlbua 't côfouiitlbus VI Infra.·~. vn!Juétl (alld.
~.if .olti r,of.olct ilbf~ntl?lf .af1.3. v.fplce fpodlf (e. endtllit pul~
uert5;l.tQ'ii.a.jj ,~.v.mi(a di 1l1odiCllTlmo ilccti:po,lteil qutcfcat
p~r I?ql~~~ (1Il1J3tur cibu's.llb( (oJl\~niCits. fI:' $cqllctt aut ble
ad c.rlcCiltlonl:1: refoluttont 1?lImh1t ratli. circa crllra. f{1I~arŒ
1 ttlle~19 Pllruo ponarllr t>ue pa.rrcs a.rene fubrlltG:'t VIUl para
terrellthler:lHs (erre:'l:clJkfadat:'ttn co tencillltUr. crl1ril. per
tps.~lât ctlii faccljlt e~ el. mlltwll calcf.JCta:'t pOllanf ad (!O~
Jas fonitcr adl]trldo:bdlldc.cfi. aeterlt l'cr tps cOI,lenlt vt tiat
tnunctto ad crura di olda vt infra."!>: .0Let fptcc:\!HltI: 't cllmo
mille ail.3.j.lt1.1fc(.'S.d I,ac ctia irltentioni \Jalét Il fUperUlJCll
rur crtaribua 't pcdibus fpogic IlOUecrt fafda: 't tenc.antur ita
nocrc vd (~lté bie.et Ilp2lU9 fpolJle blcte fuerlnt Intufc trib?
~el q uatuo: vidbus in aqua '1: dnere poaca e.rp:elTe 't e:~cca.~
te: ad l\Jnl paulatineqn no pol1}lnte~lc~~ri aMolcl1l erlt ma~
toda clficade ill caJu llollro ,g;ouc(llt etla tn ble nulfe rcapta.
Ituff.lloco facellationu vtfepeUatllr ~m VCll tré ln minera. ter
reaferrucale:faet"'(lIlfidcllter:'tpoa1j1 fic /lttcrit quaa pcr
"o:~ medii vu drdter fiat htrictto per modli blctrt fupta. cu nt.
l>,u!Il(ctallttbue.jJll blebus dt t~'qntbu~ no tit l1uffa pot tic:.:
rt ~ nliçtio di ole:i.a mllSis calcfllCtlula 't e:pcc~ttula {n mane"
fero \7t In(ra."!>: .olcotU bc Ulio 't bc fplca.an. 3.,.v,0Iei laurinl:
r'tolet bc r~eos an. 3. ".mtfC'-1~olT't ctta nert emplaarii (up:a
)'elltreloco Illuctto Itu f.Jau c.t acrCOlC anlmaliG• .Et qni Iler~
COlL'! comun/iJ. l>onrt fimcconferendlJ Lauda nit allfl~ aercns
C!lpltolo:um:llam bi~lt'l' nOll ea{etcns:lttlO9' t,ab:tbonum
odo:l:'ta pur parttdpetaliquo malo odo:e polTentmlfccrH'i
dam aromata vt fplca,:tQll~:dpcrt:et Ilmllla: concllle: cda.n
ma.rine cotrite cum CJ.rnlblll.l e\l.rtJm:'t tmplafl:rate (uper vell
,re:m (unt cOlJuel:alcntes·mifccn.do CIlI11. dG oc: (plCa. Pllillfil~,!
ra 't c{perta •.€mplaarU1~ q llO~ bc bacctG laurthl. ~O((a. u co
.mndl).ntur.(.:ntl'cf mem ode tCllelldO ne talta calefadcntLa 't
c~ccantta. n".lJltum n.ttbt.(Jant a.~ reGiQnen:a e:patts. fI:' "onfe:~
quen~r fuccc:4ItaUa. tntcll,ti~lJc:ntralt9 "e cpnfOttatiolle mé::
~lOU1m. natur:lJ!um •.€t J}eC(9P.Ictur cllm e~"tbttts per os fin~
llularitcr in fotma pulue:qsfubtllitTtmt tn t>lcbus qtaibua!non
fnmuiltur Inedicine aUe (olt'tille. 0t eMm tilts ~Icbua (ume~
rentur IJO Il effet ln conuenfells. ~tllt crtJo bc(crfptto 'plliueris
"t tnfra..1,t> .radtalill endlute tillleftrls:radicum "couc t:.ricca.
tMUItt aii.;.iq.dnamomi.. 3. Malfle U(JIlcc.s.ij. (patis adJ,ib.
3.IT.muet 'tfillt puluts be quo fumar codear l'llUm rnajJnum
cum.3.tlif.aqllarlutl vt infra:!>--.aquarulil dC01Ce: eupà~OI(f:
ab(rnti]if:ertdtufe:cllfcute an. 3.itif.mifce: 1':0 quatuo: "Iclb".
€'~;o confoltatLoneetlam "arum (p"jerulll "tt poteO: f'r!~
rupis be qulbus bictum cil fup:a:'t confcctiollc Ibidem poll~
u. 'lJilotcl1 ctlam a.d J,anctntcnrtoncm fie:ri confcctlo cOI~fo:~
tana IJOIl tllntllm cpar fed ettam 110maC"II11thl founamol(d
lOHlIn vt Infr~:~ .fl:olllacotCi !Ja1litJtlrllm.~+ epatls lupt.;.,.
".calamt afonptid:dnamomi:fll-n.citrt.fplccan.~. v.cu. 511~:
cl?aro DtlTollltO Ln aq ilia eup~totLl abfl!llt~if:'t endiule aij~. 9'
(lIffldt fiat cOllfe:ctto ln Ino:fetlla.et tats confoltMlllts vd Il,~
te:ro'eoUim fempcr vtiopoUet:quonla11t J,oc ptcdpit IntenUo
tn curatLo\t.e:vt volutt aaas. vij.cothlCIJ.ti.S ma~tmç ln nfcli~
Je.1Ram bl;tft.0tudc hl arcllte plopde ad confoltilndCi epar:
'" III ttlllpa.nite ad confoaa.ndum aomac~um.et QlJolJtal1l eli
afeltte eonltansttur Illlqlltd ventolltatis Iddrço llllJdabile!dl
(enlper contoltarc aOlrt3cQuin 't epar : 't ptinclpLlUus epar ln
'?.lC IntcllttOlle.et Ita fit c~pcdttll Intcntfo confo:tllt!onis.
aeailt (olum "t ponatur oldo hll?ta et~lbell\1ts ne cocln~
g-n erro:. ~L"!Julatgltur Di.e a.cctplatllr hl manc altquodit>(
(on(o:tatfuls bl~ls:fcd a Intend\lllllla foillere: ventrem 't cdu
cere materiam:q !Jod dl tjendum fcmd tn "cbdomada CIIIII aU
quo (oluente be qutbIJ9 t'ltctum ca pttlle:per blloa:t>tes ancC:fll
mat1lr fr1UpilS qut amuI e:a bllJcalllua et confoHa tluue. 3In
ali/a .wtclll bJe:bus.t.tmmediace fcql~cl1t1 ((lliltionc ~~"Ibea~
tllr.;.i. v.bc elutuarlo (Mf 0 'Oltfo;tattuo:~t ln altj~ Dlwus fu~
malttur vd pulucrea cum aqll ls fuis vcl cofcctto fact~ ln IlIO:
(cllts ct/am CIIIll blctls)1.qula fumendo "ItUnt ntolfellllltl ad~
mlnua trh"lt.s.pzo\Jlce:.1~0I1CIl fiant (rlcattonca poa bUlles
"ola.s.Ct'Pdnde (urGllt aMtllam:~ fJ nOBJ,abucrit (lIffldcll~
temlllTcUlltiOncm rcdpldt dll1ere:cOllununc filctum.1~oaca.
fiiJnt Inuncdoncs poil vnam.tllllclliltiOIJCm f11P~41etiUJJIII1l
tu
cr
olda re(olutiula 'tt~lc::catlu[6 Meti.e fadeltdo dia III ri1allatf~
neG Il pluebtt.,ettta alternat/a blebu~ fiat be diacrl CO/llIlIII
nt. jJ Il fecundo <llltCJn cdebUlta Ilolnac!?! t'llgdltone comple*
te fiatetiâ aulfallltcrnatim:'t confeq uen ter fequentur ca que
"icta (unl: fm o~dtnem •.el:altera ble fiant facdlarionta atllu
criones vù cmplaara. fltl9' Naum ea. jJll "le mediCine (olud
ue ta.rdcfur dblls,1Pdiu fieri polTtt p:CClpUC fi fUltlatur ,peroé:
ft fUIl.CfUlllattar lauartuum poa (eptem I}olaa:fiue cllm b:o~
dlo macro aile cum aqua dccrum rublo:uln 't mo.1lco ~u,,~a
ri.et "lG fum cOlltentUG ad lalldcttt bd.
crP' ~drope ypo(arcl,a callta. a ftU;tU fangufntG(lttO~
rotdalt p:o fpurllbtU t>omtno 31ilcobo be beaquts duc
medtolant.
"
crU:onftUum.l.
œ:ilfPOffllO ~ul"s norabills .irt".:ilocobl bt b"'.'
\Jcneralt nomine appdlarf potta ydrops. que qut~
d'm iu tres (peries a. boctottbus biulfa. dl: tjmpll~
,
nitem.f.Mellt,m:'t rpofarc"am.~lIjd fit quellbet
il1arum b:e:ldtere;tpltcabo no enumera.ndo cau(ilIJ
culu(cli~ (ed tnl tUlus que al! p:op"lltu noaru pcrttna:vt i?lJ.
bltis ccrttac.aufis ellcere palTllmus per .l'p:la ligna a. qua cau
farlipe!ldet ~ec cgrltudo:vt e;t cofequentt ad ipftus cura pcr~
feetc "ellt~ nllls:q: ane: cognltiolu~ptol1li.arCi caufarii aUeua\)
effectus nolt ben~ntre po ITIIIIl us tlt "rta notitii Ipflus. a:ttrt~:
panttesita~e/1: egritudo Immediate bependtns e:t plurtltlil
\lentofltate I,umidltlttl e;tccdmte contenta ad Inrra pallllteu
los ipfius ventria non c,:tenfa pcrtotCi co:pua:vnde fi ad ven~ ,
rrelll pulfcturfomu ln lIlodu tlmpant.Jhtdc bletad\: Umpll~
nlteS.fI:'îlfclites vero d\:'6ritlldo pendcns Immediate c:t (t~
'cllelUt t,umldttatc:'( oomtnto iplllle fl~p:a. ventofltntclll COll
renra.:cttamtntpfluel'entrls panutclIlte appel/atis fip!?ac:et
mtra.c".fiucctHi tntcr pannlculfi coopericntl Intdllnil: 'ttl'fa.'
tnteftlna..l:t tnde fi COtpUS db VtlO latere in aUud latus mO~
uearur fcntltur fonua:a(/l cffet nlicuius vaas 1110tl femtplmt
aqua·1~0ITell1u6 tamen Il placeret .aas fpedea bc(crlbere in
re:cto:'tNcere.1;impanites e/1: ma. acrualts "entoara.e'lc~
€'jJpofa.rc"a vcro ca e\Jrltudo bepcndens In1mediatc e~ (an~
llutuequodanlaquofo male bllJe!lo ab cpe ad olllnta mlb:1J
tranfllulTo mcmb:a nlltritnro:cUlltUG pzefentia o111nta IIlCln
b:a appa.rét tlllplt1lJUiltil '1: tumefacta bcalbnta. bec tta~ (pc .
ClCS a.paltJs blffcrt p:optcrea. Q1 J,cc e:ll:,gmeralta omnta mean
bza. coplectcns:alte vero fpedales maIJlSllla;tlme: in e~lacn~
te~ clrealllébzanutrttlua. vt tpfum ventrem 'tc.et ~cc be Ql.6
ea nollra p:lndpatts côfidcratio:vt patcblt bene coaderantt
blfpofitlonh q uallticattonltottus co:po:ls pzefatt bnl 3Jaco
bi.crIbutul.l er!Jo Ittte.to CQUfilS ma{;ts l'crtfimlles afTI(JllBre.
lÛl-ufaru itaq; aUa cotficta:a.lla antccedells.tCaufa contllnctG
\lt quodâ modo btctulll cl1l1atto flegmatld "UtnOltS fcmlco~
ctl:'t du(de:m non ad!?erenrta cCi carl1 c per todi coz pus tll(per~
fa./Caufa "cro nntcccdClls çl1 DwllitilS vlrtlltls bi6cl1ll1C: ~{I~
cptlte 'tali(slllembtls:btccl1te.6af.fedido ptOnolllco:Ci coltl'
mettto pdmo.et vlliller(alitcr: qllidl omnes fpccies rdrort~
tl\3 p:oueniul1t Il nocurnlto anteccdcnte ln l'trtilte Geuerarl,
ua fan\Julnfa qllado bdiclt dus opcratio 't bcdt et copreJlJCfJ~
film dus. jJae tamcll te.r. \lt appnm intclllgen ft lllapl11l! c()"~
tral?IWr ad pancfpedl appel/atii I:pofnrd?û.U<>ulllfIllOdl il~f
"frtutls bebilitas:aut epl beberllr per ptOp1letatl:autl per co~
paratlolll tn comunftate aUo:!i IlICmbloUJm "erbls;ratta per
cOllumltatl Il co: elTet fri!Jldtlm refrlgerano caltdftatem 'llnil
tam tpllus e:patlo:aut vbt aomnd?us cil frf\Jldus nOIl potetlll
belle conuertere mafTalll cLba/em tn bOllllm fubaantla ,.,t1o~
(am:'t e;t cofcq uht no bette p:epllrarct bllJelltuc cpatle:'t tunC
epar nOIl polTet bene blgcrere: ncc feqllearore: ""11Jf.dlllll a~
quofum ab."umtdo fil Il lJutneo lIutrjbiU: ~ epndc pe:nnonet
pcnllt.rtto ""mldt (anjJutnd CUI\l. aquofltatc:6ut pzopter Il li
q lIam op tIlatfOll,ettt e;tlacntcm drcll\Jlbbmn CI'o tf~: aut be~
bllem attroettuam r~cnt1 vnde nOllpolTct trilnfinlttl '?U11lIdl~
tas vdnalls pe:r l'las Il natura btputllfOO:fcd ibl Cll11J fi1lJgllf~
Ile permlttll rcmllncret:'tcellfcqucnrcr od ,"cb:a. trat1,til1ittc~
retllr.$î auté pcr p:opttet3tcm Illfitillll epatl dl !,cbl,ltas tli
gcl1tuc:aut ~oc ca pcr vta rc(olllttoll 10:11 lit per vta tnnate
p/c;rtonfs:llut folute conti" ult.ttle.1~cr v/.ln~ cOlllple.tlonf9:
l'tpu~a aepar elTet e.rcell,nter caltdll1tl tUIlC peniam e('l~
(Ul1Jpttollis (pfrlulIlIll bearucretllr opcratlo bledllutl: ""In
"ir/lltis bigel1tue (plrttlle fllllt tnl1rU1Ilfl1ta:lllit fi eparte (om
plc~lo clTet mll~111Ic (rlgtd,,:t(ic tII(Çcal(1 fo~ct hllpcrfe(ta:CJuO~
JJliJJU t>lseftio cïllfdo \,llJo:atllr,'t hnperfidturfrl\J1do 'i't qll\l~$
tO metl1'o:o;~
co
�é.:ontilîum.ll.
to metI,eotoluab 'Srlft.'t muic.1ibtO p~tmo boctrine be "ir;
turtbus. st vero pcr 'l'la foluee contmuitans:"r Il in epate cf
fetallqllO:Upoftcma llutalttH~rltuJo facu a caufa plllnitt.
ua tune unperficererur bi(Jdl:to: vt patet coridcrand. :Sut quit
dOq) pcr "tii re(olutionie:aut plopter fe.aclltilm:aut llimlUm
bolo~l:allt c"<lcnattoné fa Il glltnta per "tii na riii:aut pervtam
el1to~oidarli:aut per "lMecefflle.1Ram di Qmot onmlblla eua.
(Ilantur fpirttlle qui funt inftrumtra. "irtlltte otgdttuc • JJfte
"Mere mco funt caufe \'ertllmttttcr antcccdelltce ad I,ane: paf
nonem appdlatlllll 'tpofarcl]a.{!:' Sect nune: perfcrutart tntl~
do quc III caufa .pp~ta in IIlo notabilt "tro.~nmo QOc no "r
elfe ploptcr ntmr.a e:otdie frigiditatE:q nt iftc farle tracfidue cft
fatte auda~ fatls pllofua que oia attdlanf fllp:a uUdlratem
c02die:eft eda (atle bone "Irtutls vttalis '9t tn ptJl(1I ~ctpttllr.
1110 ttia
blfpo aceidere "f ,ppter oppltationétli btCtli '%. r"e
nUbebtUtatl:.pptcre.a ql Ilbi multtpltcaf "Ulla:'%. cCi "oe bti a.
fanS"inefeiiftraf:Q' ItÔ cffct"bi rl>cnes bebUes dfcllt.11l0 cria
I~oe: ellentre "F .ppterfollltiOlli~ cothwttatt13:ntq)lH2 apa:neq,
~Q rlt~trtnfccusappltcata:.pptereil qt arca rcglone~ cpatta
no labolat.1llo tria "oe: acctdlt .ppter COplel:10ne calidli tnna.
ta e~cdlltl:c~ quo "tina no cft tineta:hno pClllt9 otfcolotata:
nec: adeft fids nce:a.Uaq cali,tltiltt epatls antltanf. 11;)0( ergo
cucntt Il ntmta epatta fri~tdttate:'t non ab tnnata: c~ quo tee
ctatlsfrtgidiods vt puerltte no fuit et "ae: paf'flonatua: qtS til
elfe beblUtTct:n c~ huuta e:oplcP0ne frigllta cucmfTa. a:odll~
dottaq) t,oea.cc.:lfrtTc per "iii rc~ollltIOnla: '%. no pcr CIl~I~tllm
Ilcute cgrttudtrtts:neqs cltncuatlollem fan~ullljs per vta lIa~
rtumeq);per "tam (ecetTus:neqs alla. "la refoll/doms \lt Ilt"~IO
Coitu:nllnto tabolemlmia "tgilia.:ntmto e~crcltlo:lrll:'%. ""mf
modt.cr Il:ondudendu; er~o \1t bt~tt I}oc ,uentrc btbullfe pcr
'tli rcf"luttollls fae:tepcr clhlCuattoné fanguini13 percmo:ot
das:c~quo "talTerit fcpc "ae plllTlolle infirl1larur:coallltlUIlIl
tetamtll frtgtdttatc ftolna.e"l <p "t blctum eft male epltl fub:
mintftrat.et "tC be ca I1fis.(J:" €lemm qt e:al1f.l 't \lcddes qllt~
dCln tndicant becontrariJs remedlJ!:':naln 'tpofarc"a que eft
Ilectdcns tpllus tlu~IlS emOloldaru in.dtcat otcaLtf<lcthlls: et
Ilpcritiuts:tpfc autE fllltll13 e:oftrtctlls nOIl "r tcllarur 'Sutce.
qUarta pthnt.tn fine.iàuando e:aufa et acddclls e:ontun(Jun::
tur tndtcâtia \le (orradls remdiJs:ad id.eft magls attcndcn.~
dUm:be quomatoH~tlllt fufpitio:rdiqua talllcn non penitns
llesUacndo lddrc" ad tpfam l?pofar(I]1i ptinClpalltcr tnftll:a:
'l ad C1UG acddcnua.1~zttn 0 cr~o g;tllln ad re(JtlOen. (e): rerus
non n aturaltllm fit pttl1l0 aer cQU,iua 1: ():tccawllltJ:c;t quo ln
(crtur<p no t)ozmtat illioco baff,,;(c,l ln. (olarlo:ertllm vl>t aer
effet ncbulofus vcl pillulofua:recnficccur CIIIllI]IlC fuffumt~~
UOIt( ~ .tburi.s:mall:lclellgntalocs:oUbal1lomnlnm.afi.5.".
mt 't PUlllCrlSClltllr fllbnltlTulle '%. e~ tfto plllllcre: olfperfo fu~
C>l;bonlbus flatfuffllmt\JatLo eamere·cr~ualltCi"ero ad cibQ:
If p"cfi abftmcatfcab ollllli clbo 't potu frigldo:~roffo:'%. "Ifco
fO:DUld:'t btmitt.. t legurnina:pifces: e:amcs boulnae: pOlCt~
naJ3:ceruolCi:'%. ,,"tufIllO,1I. Gtr pants clltS ferment,am.s di fll~
lc e:octuS antfo fenie:IlLo:'t l}utuflllO,it c:alidte apcritillls: "td
Cllrnlbul3 pulltnte:"ttulints:colum blllts nOIl p illgUtblls: ptr~
dtClbus.1~o2dllas bimtttat:pzOptcrlpfMum phlguedtnem 't
'tfcofltiltclll.Et generaliter etbt dus ant bOI1l ct,hnt Ilutrlbt~
'cs:noll "tfcollmon grolTt:facllts bigtftlollie:ablll1tCat ramé
fc ~ ctbo (Ilperftllo:hno nOlle:orne,lllt nill \,l(J"ltC f"rne:crlalll.
fc leuct Il mcnea ftance appctltu. ,~otuS dus lit vtnlll11 oJod
tcrum c:larurn (!Ibn": antlquu (tne l1u,.:ttone aquefrlgldc.ft·1l
"ult "tt aq lia mlfcendo "mr~ '%. ~ft l.llldabtle pa~LlII1 mtfccndo
nt aqua bccoCtlOlltS ra..hclltclllCnh: pctro(dtnl fel111nft anlfl:
fClltclllt:'t dcerfi:antc pa rCi fllftincat fta ftm ij7tu~ potcft.(J:"Pe
In\)tu "crO etqlllete otcatur <p motus cft mati nu: tlluatln~ ln
~lIhlflllo,h pafhollibus bfimodo fht ante pallulll falrem pcr
trcs "Olll\'I.-~t.lt er~o motue 't c~erctttum ante pallulu equea
.tl Pcdca ttm tcno:ern vlrtutls 't polftbUltllus cOllucntenttua
(Il racere proce cp cq rl~s:plO ptma qtl" trtules ma sts COli f(ll
tillltllr:pod cutiG tn<lSis apcrtuntur:a (~illde fllp(érfluttatcs
"b(rtua CUitCUlllltur.cr lild !?oc dtam tuuant fne:atlolles fil:
(tcculn panlaltnds afperte caltdtsper totum COlpUS antcq,
furS ..t b, ma ltl:-: 't CMOl an te ,mn port facdi cnrdtium : ct Il
e~frtelltlonlblla taltbus {lIdOl plollocetur rdterentur frlca::
ttoll es ne fudot 0plllet P0100cUtie.cr'Pe (omno "cro et \1tsb
Ua b{clltllr:<p fomnus Ilt bumls 't "I~lia lonSa 't nllllo pncto
bc bic bOt illiat: nc\~ poil cenam ntfl per bua0 "o:lls: q nt l'cr
nOctè \1ap01CS ad tn tra COli ttnentlir:'t tn1)umtdttarcs couertu
tur pcr vlsiltâ vero plures fupcrf1utrau~. 3 CO:PO:C rcfollluB
"cc
10·4r+
tIlr.crPe tllll!1itfO:te or rep!tttol1e fll(;Lll f omnie l'cplct1o: qri\
pcrrcpli!c~oltt.c~tlltcc bJ~e U UIl "eblll ItolllIlCl'%. (PIlCIS: \lt fup
ponltur no potète ben\! tl\ge~erc plurlmeag!'5rcganf Î upcrrlui
rates a.quei::quell,!lUèb~a cu fallgutnc mifcunrcs fàClllnt I~oc
aCCldms appdlatu 'tpofarca:vt fupU.dlCtu elt:"llde laud.l bt~
hUIl d1è otco cp "ell r,r Ilttcnuis:'%.luoncIl6.1FIa.IlII?oc ma,tlme
adlUllat 41 QlnC l'amon,cm: e,t quo p:urbllc (~pdlllltur fu~
pe~fLlIlti.tc~:'t rdtqua mêbta nlitrltiu>1 rCl{diitllr fOltlOla. per
Vlac.tolleraUonte.lPa .tlnt~ ctHI p~"dcft ad Cllllf\~11l \"t Ildape
rtUoné ctUototJarli IlCC~II1:i:.!!tc ftlpttca.natura fiat côpldflO:
"~.l: con(lqulU lllaru "cnaru aperUo. JJdctrco mft Il a tu ra Ilt
lell~s naturlllt~r fillt per arrElub:tca e:u!l."lertb? l't Infra.~.
foltodi maLna ru: \1tola rû:mcre:Utlalll.'l ••ln. LU .}. furfurta;ro .j.
v.fcmitlfi alufi:fentcult:ancrt.afi. 3.".pollpMi,. 3. v. coqlJan~
tur tll futftClttt CPtttatc.lqlle Debita facta. e:onfllnlptione ln lb
b:il.'l.i.olCteaddatur e:alTaef. §.j.putuerts ;uccl}art. 3· ".bl?afcnt
e:\mtl3:'ttralogodton.afi.5.;.old (Omllnll.'l:old aue.afi. 3.j. v. fil
Us COmlllt.Ls.;.i'.fia.t chll:ere:'t Qoe 'lmile dtll:cre retter(tur PITt
Ilcc.:lTarart.crPt palflonlbus antmt o{'/Jtur b:euttcr: <p paf:
Ilonel.'l antmt vr galldtlltn tctttLl:" quâdO~ tra tUllat: qllomi
c~ tftla lIlflalltJnf fpua:q ut :;>iirer rtfoluut I]umtdltates: 't I?ec
qllantulll ad res non natltralca. cr Sd medtClnalta vero "e:::
ni.endo.~timo ntllloll~otempolc Iltfaera euaeHat!o conue
ntenselhuacllarullammltcna peccantt: l'du..; tii t.lera bl: 1
S'eltione,"t. 'W .f~upt oc abf\;lttl}to. 3.lii.f~lllpt e:ol1lpl,lltt fane
Becto. 3.,. V.Bq liard a bfrlltl~if:betontce:ltldl1lre .ait. 3.tit.cta rt:::
fi~etur'%. .lrOtnltl;C1ltUrCIlI1l dnamoltlû (pICa an. parum plO
trlOllS "IClbus. 5e:quentt mol ne pott otiJeftlonCIlt poft IIlos fe
rupos non tnll:.lIltc alto Impcdlln~nto."t be e:ollUltlctlon.:·."d
oppolitton.: lune:'t I}ulufmo.tt reClpt~t mfrafcriptaa pllluias
~ .pllLular"m t'le a(JMlco:pIUul.ufl tettdarulIl afid.j. v. rtfo~
merttur cCi d.qua bctonice: 't adda neur ota dras-a I1tt.6l'a.. tiii. ~
fiat llUm(ro. vil.'t pOlt Qotas. v'.faaa cuacuatione pllL:llarll~
rcdpiat ld.ulltlUum 't pofttll plandmm.GcqucnU ".:ro mllHe
rcctpia.t cof~(tionë "t tnfra;1)..' .t~tiaet antiq ue rnetrtdati afi.
~.i,.mifcc.:t!.audo cofcqucntcr IP onmi bic rcclpt;n ante parta
per buas QOlas tic QlC confwtone ad qlllllltltilum mcdie ca~
ftancecllm rnodico \1tn.t al.bonl. ~ .t>~al\lcc. 3.j. b~llcaLilmcn::
t/.3.".mt(cc.5ttamcne:olttin\Jcm apertrt "enas emozordll::
rum Ibr fll:fllmt~lltto Oe "ae: becoctiOntCaltda flllnantc\!t in::
fra ..~:. ro(arli balaufttarCi:eo:ticfi:aranato~:e:optlt.lru glan:::
dtll.an.
\?Poqutll:tdoe:ao cie:bc~berts.a li. pa.ru bull/a nt
fn (lifftCtit' quartratc "tnt 't aeetl an.f< filctil co(umpnonc notlf. .
bill lllfulldatur ln t)lCt.l aqua. calMa Isnlta plllribus ",dbllB.
"I!~ Qac ~ecocttonc ficcfful11iire nat,fllffllllltsatto•.t:t J?oc qua:
'Um ad ple(ene (um conte:ntlls.
.
'
crpe ydropt Il rim panltc.cfi fe.a cli ca l'a epatia. Con ft.1 j.
apponto ptO e:onftanu \'t fcrtbttur:cp I~ec ol(pofltt~
I~I Iltfpls l'toplie 'tdroptffl.'l bieta. tlmpanites CUIIL alt~
[
;]
~quahpa.rtictp~t~onc
aqllof(tEltls:!lm nunij1 videa:::
turab(ohll qUlIlln tlmpa lUte Illlqutd aqllcconltmsa
tur:"t vlfllS dl (mUre aalls in bLulfionlblls ad pÜlutpllln,
c.ptOplio.Guppoflto ctl\lrn IP (ms caufa. ctftCtlUa. Itledlat..
fit e,.: mahda. comptcuOllll3 e:arc ,onluncta fe.ltOn ttlmm mul
tllm mfenfae:um rubedtne \1ZÎll(.u.-:OUtglturq> dll~.lbëda mo::
dtea. Rduela Oc fanltatc vt I~ilbetllr t~rtto all1lanf.cttam pcr ra
ttonem f.lttG .m<lntfeft~m notam mcdietl):qual1l adduClt 6~
r<lpio quarto berufanf cp eftqltia res infrigldiitee nocét 'tdro,
ptfl:'tcaLefactent.:s confottant teb2Cm 't addunt firim 't addiit
Îlt nutritnentum tgncir:atta 'tc. cr1lltl~tll)l1ltnlls norabo quc~
dam puncta a,t mcmOllant lIcct e~pcdiells non "idcaUlr:qUo~
Iltam re\) "ifa cft InI"t a fcrt\lelltiblls rc(te tntdlcctd:'t cgrcgic
.t fiert oebet confulQta.~2Imllm COl1lmel1lo~o!}' fundamen~
tllll1 cure bcbet effe in rectiftcattonc compLe,tionta palllatln~
alter~lIldo adfrl{;tdllm Clllll rcbus nllulfcfrlgldltatls qU0l1111
tnfrljJidando tlmol cft be bcblhtate lIlembtl 't e,ttin'tlon~ ca::
lut na.turaUs.et appUccntllr ctia III rea (liln frlgtdto cofolta~
tille adc:a.ltdum tncUnacc arol1latt5trati! 12t1dpiitea \' t ltgnlat'
"cl c:lna,"omi:\1d abfrnt!t(f parulIl. ,nalll qllando fcd\ltllr fe::
bda 't fitcaltdttas natllralle cqllalls tUile: fitfo1tis ,trtllS inll'
tattua fall~llhlis:'t no gencrat tUile \"entollrilrem cal02t non.
bOl1ltnameagente ltl ~UI1l0tC0. andcimpombltecil \1 t bicc::
b.lt 6ar.quarto aff02lfltlo~urnln fine corn I1lC1ttl·~I. Stnc ea~
LOl' fctllcet bomtnantc 'ttllllBturallln groffunt acrcm mllta~
rt tllos 1~lttnOles u. 6e:amdulIl pl cctp Il 11111 crt:\'t taUIl a bond
nto frl\3(da flllltnpcrltlUIl cr ta Itt cllm e: nfottiltlOllc: quonta;
UUfil dl bcbtltta~ memlnl (tqll~ maUaam (Omplç~lontei9C
m.,.
�~taCi~:cul çOJtfllngltur oppfUatfo eHaufa nota. medi.da et
~ol1isttur .~ttif .rcrtlj.c.p1.oplio. $ upcr ~Ia erso bu~blJa bJ
cr
/
fUIl,J;J.rl p:lnclpa,lis ttgétto cunltlua.lllilm QCC ne j)lr«ro fu
mltnr ab ,tT,m~la lnotbl cum çaufa. dua.f.a Illaltcia ,::oJ1Jpk::
1-:IOI}I~ calide cuiopponttlJr hJ.frigtdatto:'t a bebllJtate mCll~
\m cut ol'penltnr .collfowJ.tto ~.ab opillationc cul opponttur
~pcrtno:~ ptouoçatio.e tll alia t.ntclttio remanet Oc r~fo~u~
ttop.c \1entorltatis cli (;ttremls Il ppltciltta tUa dcmin us regu~
Jllrfe:cllm tUa non complcatur IJlft per ca.lida fOtlltalttcrl'cl
'Vimlilljrer:quc funt nata addereill caufalll pÜflcipal~.f['$u
~e!" Pis crgo t>lfcurNt llJ.cdtcus it~ applicationc remcdlOtUm.
iComemo~o tamclJ fpectaltter 1}' dus camera ftrtn folarto lll~
minofa da.f,60 ,1}' panta quo ~tttllr no fit e;t fa rina. frull1étl
folull1:fcdcllln 1}otabiU ml;ttura farit}c o:dd: l'd cum fintna.
(pcltc: 'z: phtfetur C!lm aqua bccocttonts radicllm endiute et
api/:'t11 nonplaccretcum i:>ictlsfartnlsfaltcm fit pantsnon
tI~Ucil tlla:fed furfl,raceus di modlco (alta:pifatus cum aqua
~~coctionla fup:afcrlptll.et pe I~oc fcci flnsu~arem memoltâ:
q: bcbct ma;timc obfcru\lri:ptoptcr~a ~ dl Clbua cOlltlnuus.
,tllnllm ci liS fttal.pauctferUlIJ.:\!cl faltcm rcmttri colo:isllullo
modo\1inpfum:" parce bibatur:'t \1011 Il pttncipto dbt fcd polt
ctbum in nofabili qlJantttatc affIl111ptllllJ.. et rdtqlla COllUC~
ntcnter ad t>tetam perril).entia obferijcntur que rcltnquo ob~
, (truanda 11}edlda af1:antlbus.cr t;trca medtdnalia ftll~ulart
ter hurlo f~lupUln t>c cndillia:'t 1'10 \lnapilrtc (r1Upum bcab;
(rntQto:e,; quo no dl l'cQctluns fe.cum aquta cndtuic ,Icoue;
"',folarri.Et f!bublretllr bc nlm/a illfrlgtdlltlone ponatur lo~
co dus aqua. abfrntl?if:'t côtlltllctur.\llil. \l~I.,:.blcbus.cr~tO
folutiuo lcni non tranfcedmlll fpeetes çicre ((mpllda ct me~
dlam partem rellbarbari (um quarta parte mi ra bolanotlllll
tjtrtr't cnm (cmine cndlute parum.«r1~:0 cO\1fo:randCi c;tl~~
llcr~I1lIJUquibua biebua.f.\liif. \1cl. ~ tres piHulas bc InfrMcri~
pris hJ.m\lnc pcr trea l~o:lls a,llte dbum..~.trod('OlUl1l ~)?a,;;
rodoij abbatia.s.,.tr.ocifcotum bc campt,ola.~. ".abfrJttlttf. !.
iollsnlaf.~, v.epatte adib.:).(f .C\l~ f)?lUPO t>e çlldt.fia t pall":-;
fumatur,;".pl0 tribua ptllulla:'t blbatur paru poil bc aqUJS
(1).dillic 'tctcotee.,~ollea fiat rcddltua ad (r.tUPos 'tc~fdc; \1cl
llbt limlteslt). "irtute.pctndc ad folllthlltln~1~0I1ca. ad con~
fo;tadua. per oldincm:,: int per ctrcU1Uftl eOl,.tlllijando.1!..tçet
cgo llludcl1} ~l Uqllando inrcrpoUarl ct naturom qutctart per .
~lCe (cmp,r elllll obferllâtia t>ebiti rc!)imtnÎa tn "jet\}. cr {(tr~
ca localta e~terills appllca nda hl lido filcta. pllrS'll tione feque
rtblls t>uobua bteblla Inlll1{lt circa reS'iollelll cpa ria ,fi \1"S'lIe~
to fdtldalino addtto modtco ab(Fntl?if puJlleri,ati: l'cllllodi~
co lIgllialia.cr:!alldo drcll medium \lentrls appont vento~
faa ((ceaa o:tfiâf ll1a~llt.~icri ct/am fa"1I1.1I111 e~ pallico calç
facto 't 11l0dico ca 11l011lIllc.:act c;ttracrtoneltl ctlâ \1cl1tolltatls
tlcOt(U11l I?abtta pttus h:nitlollc vcntris naturalitcr vel CUllt
dtllert cumapptopttatia laudault ?lalls.\'if.conttncntta:fiat
fllppoflto;t.a cum (emlne rllt~e:'tllmU:" CUt11 md~c:'t çis fum
contentus.
~pc fiu~~ b}!artco cr~ttco tlcgmarlco" l1lclcncolico t
~j(onIIUum.Uj.
, . . ;a fll 11 ,~ .b.a r~~tdtllco" 1\!fpancJlfTo radlco Ift~r
~g'~~; cft flu~us "la ricus crctlcu(' parti m flegmattcII6
~~! partlm me~cll~ollcus bc IIldlcoha adurta cD'11I1J
~~ ctua t>Cbllttll ti (plCTtta 'Il artraQldo 't ~;tpellldo
mclcncoltcCi I~umoti: \1l1dc fepe aggt'egll f hl Ipfo
I!:::====-rplcnc't Intllmcfdt.qii epar ln vtrtute fila c,rpd~
.Irad tp(UIll fplcllel1l ~e mdcllcolta vct fanguine tI1clencolico
adul1o:\lt uoturille dllibl t~pdlcrc:coniul1gtrllr etlam copie
~Iollt alfquaUterad caltdllm becUnâtl ln 'patcet cotde: plus
tall1mad fJccCi lapfo cpe cv ad œUdfi.,,"dtc~filllbol,ttatc bO
mlnantla (tcdta~ls ad tpfam mdcncoUam hOn bOltllnantctij
multli çaUdltlttdlllP ctI~ Il tClllpcrata (otet ItlCplltcfit G(ne~
ratio fa n~ul"ia mdécoUct pcr aduntonl \lr c,t r\l.dlclbua na~
,urnUbus e~t{f.t>e ~eneratlolle l?abltis t>cclarart potTet:côiult
glf quoq;di ,~r(b:o tllllctllll~ cquaUtcr vdad ca~ld4 porutTt
bcdll1âtc:fcd ad~ulllidu "otob~rr lapfo acctdltaUter:\1tplltO
maGla g, naturaUtcr p:oprerlogaa ocmpationca tn f1:ud(fs1
fpcCIIlatlonlb9 't cogltatlcm; bua}fi fila boa tlo fit cogitabu da.
multCi CUIll co:de ad ftcdl ~cdlnat~:llo,"ad>ua ffi fcnfTblUter
en I?1l1l1Idlla'tllo caUdlta etlBl1l p:op:ta fpcctenlltltraltter.et
~~ bis addltct vot ca JI(a ptobabiUa plerl ~11~ua crctld:qm Ge~
n'rato (anGulne ad IIldlcoltcCi b"ltrl ~te CII111 nOIl (utfldenrer
i'epuratllr ab l~ull1ote mdlcollco t>cbtlt (plene c~inlte ~Ottto
mçJlcoU~ nOn coqlJtlllenfle n"trlCllrloJJt memb:o;u trQ(mlt~
.
ttf di (angulne ad mlb1.a Ild ,,~"as! \ln filCtll~ bi(COIlClJi~a(<Jfl,~
suis IUltricationi ~Ill v.tcs n01l coucrtif illl1lébla fcd ill, po:i"
jpfo~n:ril}cf,p t~~ l1cUn venis:\lÎi ran , a,gtl,'rcgara q;titare "Ir
~tc opp:lmtte in(urgit c~plllfiua ad(~p dlédii:'% ficregurg~~
tado l? eafde vta.s a,1 cparl: mcfera iea s ,ppdUfad in tcrtllla:vll
de crt cSi ta lis tiu~lla l11.clancoltci.J;,t I>oc cn 1:1' fcntlcbat :Suie.
1:itif.tertij rractatu quarto capitulo pdl1lo cft t>i~lt.J:t tnllLto~
ttes qdidt folutlo \leta'is cpattca:qtîl co:pus 110 ree/plt nutrl~
mltli 't re(tdit.pp ter oppillatloni vd,rpter a liud 'tc. q: tli t12 c
retitioia "teta,ru matertcrU in vils t>cbilltaf crIa atractllla. III~
b:01U tltattra~édo:'z: ~fil' cparis a ltomacQo fit c,unde 0/ m a t~
rieitldlo(e,p Qtcitretll1C11f tn 1l0l1l\!l co:q Indudit natura,,~
tlcgmatls ,ppter ,ppinquitiltekllt ad flcgl11 atictl:'% fic,p parte
.cducta ad mtcl1tllaflc(;marlca matcria fit bicr9flll~u s parriJll
(Lcgmancu('. cr:ad qtS cocllrrlt tr fLII,tua l~ulIJtdita tfi. il ccre~
lno(legmilticarii ~ indigcl1ioni eercbd in code I1J1lltiplicati1~
ru ad 110l1laru ad Intcftlna.1~ lopter q~ eta liqii9groffa vero~
fitas generaf:q al!quotlcs lit aliqbua \1acllita.ttb mcmblOZ/J
coarratilcu (ubtillai bUatai 't e~rctl(! lf:'t caurat bolo:l vc/],~
mClll'c:ita vr f{taliquotic(' ~ mcdlcoa etlâ boctos c,:tlmadi q~
f,!crJt bolo: renlllia.t.lapidofus c;t rentb 9:'t tfi no fuit: ficllttt llJ
cortnglt .Qa.r.p~jndpi medicotu in fdpfo~q fuitbcccpt 9m di1l
~olo:lfultTea lapide: ChUldo ln adltu \'~in(:'t tn Il Olt fuit e~ lil~
l'Ide t>olo::fS magia enltofitate e~flcg\l1ate arotro (5en,ra~
ra:vt fctSo iteriotli Qujto capltulo cft pllle~:a Qlltotia.~IÇj,;JIli}
r(crgo befcClldentc apparct flu,:us fLC(,matlcns q, \11,l~,~ ~
coUclla concurrlttpua magia ad flu~u1l1 t>c matcrtebuellolll iJ
tids \1ctccrebtaltblls9' ad mcmbmm ~(toto t>c\l1anda!lrts: e~
allquotics ccollel'fo:'taliguorlca quafL (quarr fl1l paratatell~
cilufarfi.J:t ,pInde talls tlll~? i!"~cr(olli col0111 ap12ct a liqllo~
.tlca admdiicolrdi JUilgia ocdmae ct Illiquotiea ad tlegmatf~
dl:facr.a tô (retien. e;tpulftôc bc l11 i blte ln toto 't a cel'cb:o:ct Il
toto 110 m\1 '0 't alt,!lIal~cr fo:rificato fv1cnepoit cllacuatton!
J>leteJlJlltcrle l'cr tpsconelll~JJ tills fll /lglltS ab lium01e mclll
coLICO b,epllrai:J Itll mib~a coucllllrer nlltriunf:'t fit in toto rt
Jlallratto 't ln. oJbua opcratiolllblls 't l'HI tllraJjb9 't antmalib~
vtdcffoUtfi~art fcd in ,pcdfll c):rildlcalt bifpol1rlonc tlictOlll~
,I1liblO:Û ctla accidentait Qabltlla.tacull1 ad maUtla111 cOlllplC
UOllla fcqllarllr bd>tUtao tandi bebilttllua opcr"rionib9 \la.~
,tnra.hbua:\l.t fupla blCtuJn fult."fictllgjJrcgatio materleruln;
vt fupza:'t e,ritldc fit cn:ticus !notus C,:plltrtlllla.f['1~to tau'
10 e;tpc,1Ît ad pcrfeçtlonctn ClJre:110ll tlllltum remouere acd~
dena bc tlJl,l:1l cum (ont!ItJSiu}r:fcd opo%t~t jlltcrarcco/l1pW
,rtones ITIcmb:oUlllu ldr, mperamelltl:m masla vrfiat p:c(er1
uatio a futuro cafll.e~ I?" bcca(u flltfietanM[E,rpedlto tJcclJ
(u '% peda ra to:t>ueptioilJfllr(Ju'~t tntcntlolJes 6~I1~r.,.lea:",,1l
r.curataua ab actua.U flu~u e;tlltclltc;1l Ua pfcrulll\Jla. a fuw r"
flll~lI. 3J 1l1~1t1 trI fcre (altam ln reglmln, quo a4 ;>ictâ eql/arr ,p
cedcnqlltn \1ldcf:qllonlai\lt,oicCb<lt J,5ar.jn libto bc Il!!rcllbll~.!
c.t.q IICC1mq; mtlll fanant palTaonca lam fiente\,!, l?cc't Iln rcqll:
fllll1tp:ol)lbcnt cofi/lcrc:qJlonlâ pzcfcrllîido vUtltdClll "Oll~
.t5.t.r.lIldlgct medtcua curarluia all':llt1aad anrtetplllldll. e~p;
folucndfi oebcute conllllcre cgrltudi lt(l1l:que verba ~ Il ,,' 'Il
tur iJl t1Icdlçinahblls adaptara poffcttamell ma,rllflc vcr'fi'~",
tllr ln regbntne qllo ad t>letalll. 1~11mo ~rgo erlt e,tp~j!!ll Il
lI1,ul1tcntiO t>c btrtatquc ell\1trtq; cols bifpôï,f.actll tlçn~c ':
futur c ficrl. $ ((uflda tntcn tlo a d co:rcctioll Clll tlll~U a ft rlll~t
eft.1~ 0Ilre,"a tntcntto ertrad fa.ctn t>tfpofltlool pars cura ~
ua:q ItHl;tlmc \1crfablf drca fetSo pzlmf. circll diolli IlHlt,rie~~
tUllcte.fctSo ad co;rcctloncm flu,rua \1t flu,:us cft.1~oftW"~ "'
tentlo ert~ ad pzc(crualldû cu altcralltlb9côplc;tIOnll11cm fO
ru lap(o;fl verfna tcmperamcntu I1hljJla:1 cul11 côfoztiirlbll~
~11l bctermtnatas \1lnutea medldnaru btcta 11lel11butfi"r Ipforllm operatloncs IncolulIlee fi ât:qllo:,u t>cfccw~ lap IIllggrc
SOlltltrmaterkqlle poflca calife fllntflll:J,:U0:~~rUpl:f, \1lm dl.
([ acghnen crGo in reblla no nlltllrallbll9 Il. I( s 0 (metur1/b:lmo quldl aer\lttef ois grotTII0 n,blllofu,a -;: vcntoflle opa.
'1\0 ~ obfc'lrlla~ntfT tQe fOllllll:l10 (ïttÎl ad allqlüi Cl lIaurat"'~!
n l1Iedlo notabllttcr ciccdi~:fcd ad tctll120Jt\i~fi tncUnch a'~r
1110 't pl<ltTlIIts.1na ,ppter bltfounltati fan Iratll,~.mebtotfi ot~ttl
fo:fi l'bll~ab(r(fnd allcv t;ttrcJt\ttotU_ notablr!." ad "na "~CC~
b:t blfpollriolllll ptn lt luuare" Itcrt 2: le bl(poll t po~ct o~d'"
TC qtîl ft ad c\l.hdltatl "'CUllollcrtcc01 Cietôl fT(dtllle lJ\ co. il
'Pil re ~f blctli (l1ppGra~a,t adl]lI~tol~lltllmolfi:'t ~c ad '~::I~
coltcgCTltratlonl l'cr adufttonl:qt> ft tucrlt ad frtSldult1 ~'11",
nana ipfllfllCercb:I"n 't rt0\l10W' ln tllgerl:ndo ledentll • j
J1lilttti".. uutrcb"llrur.jJdUhd
f(c~tIIll 'Jaafium1dli;vt ruen.,
pt~ :jl~
P
..
�tuentl.cr!..audo tft \'bt fit'a. tlperamlto rUtdendfi (illtem ln
paffiute ma!J19 \'(rt(lldum elT( "cr(us ~umtd4 g, ficcû:di co~ '1:
(par ad ficdi b(cUnent quodi tnflu~u maGts bt(ponttur '>abl
tudo copl(~jontetotiusc"lpodè (uptr ~(c.er60 tang, (~radt
(c tnf(ratur:(]1 Upo!e dlatilJ nô cil filb (ole neq; i lods calidtB
a,abitâdfi:neq; tepo:e I}remie multfi apud 161li Iladli:neq; fn
Ibllfis:cp \'bt fuerlt ln. dlatc necclTaria rectlfica.tio \lerta ad (rt
stdu~ p~opter tnt(mp(rtemjcahdltatis fiant trrozationes in'
camera (ue ~a\)itllttonls CIllU aqua ro(.'t \'Iola.nenufarle: et
firntUfi fri!Jtdo:Ii:\'~dfundantur (oUa(aUcum 't "itta': fnfufa.
p:iuetn aqua fOlltle p(r camerâ "dfLozes ro. \'Iotaru nellufll~
rtS:'tI}OlrJ QutufmoJt afper~alltur percamera,: neq; e~(undCi
a bCllltO in ellatc nia I}olie recentlbue: "t mane in pztnclplo
bi.d ame tertiii:'t tll (ero \'ltra.~~if.I}o:ii.$ltettam aer (UCCIl
mere ln tait l'lerte conllltmtone C): feptcntrlondra (]1fcndlra.
nt I>abena (piraC:llfi verflls (cpt(lltnoné. 3/nl}\?em( autem fit
(11111.(ra. hf. alto collttuta. tnter buo fota rta:eutus f(ncllra ver~
fa ad ottens \'d m(rtdlc. ee vbt ftt tlldi~(ntta recttfica.riontB
8erts ad caUdfi flat t~nls cOlllenfuratus c~ lisnts (aUcum albc
raru:ontdarfi 'tlartdi:bi.11ltttelldo USiUl aruta fouta vt quer
eue laurt:lunlpcrt:'t I}utufmodi.et mll!Jts valcbit aromart~a
re boma cCi altquo fuffum~lo ca.lefad(nte nOlt multCi e~"a
tc:\'t accepds tl}ure:(andaraca:'t cOltlcibus pOlUozum rcdo~
lentta omnlbua "Inlll pontis fuper carbones an cam(ra. ~u~
mlSado,eUi e~tcrbltina in "o"aru no blfcOHenlt• .et l,oc dt
bcneobferuâdu bCr'6tmlncacria:qnl foilla tnl tmmlltat ~
tUln reUque res nô nlltur.tlca:vt vifa (Il (entenda .l5ar.'tfcr1bl
tiCi cOlt(r tertio tecl}nt.cr attctur e~crcitdi \'cJ}emcns '" InrClI
Iluelot enenftue pzoptl!r ca.ufa.tn noti. ~tat (r60 (uaue ad e~ti
fionlmast~bcdtniigq,ad tntcnaoni pcdes"d eques. 5ed
C~erdttfi pedea ma~ls Ia.udctur per tmas tmtas t,o!a"dclr;
Citer pcr !oea aUqualtter InequaUa:n"l ante tllud rps 'neurre
rer lalTttndlnl:nâ pdus cdfa.ndii ell:tipolC tn fluwa actllal!s
talc eJ:crdtili 'cft bt(CO uenlena:llUo q uletl op ponte '>lIle curd~
tto (Il inl>eridu. ~uod btctû cil notâdCi:qt etU e,terdtlum \'t
(rtcatto mibzolu (upertodi:btaclltolfi:\'elrpatularft.(.eUatl
POt(flu~lIaelltnca(ulaudatCi. $td "bt ad perfellcran.dulll
~t e,terclriCi no fia.t nta. e):puUle (llperflultl1rtblls eomunlb9
be "Una 't e~elllontb':p"llea quietef narura l'cr q;s anteg, Ci
bllsfllIltaf:no lalldo ~e flutue frtcatlone mlbzo:A tnfcrtodi.
qni JUaterte bco:flll11 conuertlll1tur.cr $omnua nt tnodcra:::'
tIlS:\'t. \'1;. \'cl. \'Iif •Qotarfi Iloetc factue:fcd no "Irra plologel
Ptopter ccrebll 't Ilomad t>lfponl.et vbtranto fpaclo t>ounf:s
te nô polTd faltllcctoqulcrcat ad p%o~lbendll Ocdtatf.moll
fitbtllrlluslI.Ulfo%tc ln ellacc poil bua91>ola9 ab. alTlIntpto ct
bo' t qfi ct 10~a cofuetudlncconfuClatlTctettâ a.lIle tfpodbuG
~t~ ~~lmtrc. ~cd nô trallfc(ndat "oza.el "oz acum blmtdta.
I:.t {)ounlat inloco claufo obfcnro 't quafi acdibendo 't e)1re~
mis cda notubiltter coopertts ma~me tn.t,r eme ne a frt{fole
tan6âtnr.,no IIltretttta ad '(ctll poil cena nlft adminlls bue.
bus 1}0Uk1 triifactts:'t t!lceat captte notabUlter dClIl\to:'t non
rtÎp:a ctrulci \'d t>ozfum.Jmo e~comunt t>octrina p:tmu po
hat (c (up~a lattIS be~tr4:'t mod'co ftq)(rllftat ti2C\'t pcr IlOti
\Id I>oladi btmtdtama~me ft non Iletertt poil ccnaadmtnus
buabus ~ozlS a.d tll ttottfi lecH: bclnde "olnllt fe (upla finlftrli
't Ita l!duret vfq; mane ft ftbtfadlc ftt tllud obfcruare.cr $In
lltlla ble non e,:lllcnte tlu):u '~abcat bm(ficjum \'entris vcL na.
, tura'\'d arttfiClo.ande fi non flleri.t IUltUra obcdlens "el (c,
«fT,,~ Ibt flll'l'ofld! comunc be mdle:\'cl e~ radlec bletts mli.
data:'t olto tlUlIlcta:di.,no,1tco fale(lIp':,rafperlo 't (IIl!Pon~f.
:el1qij \'alebit Illiat di.llcrce~ bzodto eomllntcarlJlft m~dto~
trttcrraUtarum ,Ci.~.l.\'.melUe coctt't btfpllmatt.ft ft nO fuf~
flchlt actdatur .3.1.calTtc~nollltcr c~tractc:\'el alto tngenio tait
\lel Il''lIU. p~ocurdllr omuino btncftdfi ventrt.e.f!:' I.:ontln er~
tttQfCllleÎ 111 ,>ebdMtad4 a cenacll conllentiemlfI fiat nlmla.
tatnte toUcra.ntta:na taUe nocct.f!:'l!ltlturl'am'II cs anima.
lea ad trlllitlant 't (oUdtudtnl bllccntes: '!.Il talcs plurlmum
runt apte Ilocere:Ucct (Ua ir,). 't t'mOl noccat.$tt er{fo 6all~
dès (l'cras 't tic medtocrtbllS dia" Ininlmls todidetur qua nto
polTtbllecil. cr cClrca. rcstmen ln cibo ant tlle J'6uft. cr~lt~
htl rC{Jllla.lObferllandu 9' varietas dbolum 't ln natura (.....
'ltnarttttcto eft ln caf" muttllm nociua. andc tnctbattol1c
~:b(re\lt ".. hd bllobus dbarifè in ,ôpte~tont fll~:ct modo
d bllanttc urttfido no tnultlllll btfftrCntlbus.Etln ca fil lait
li 0 Otnni tlpOtc ma~tfJdt~ataq, afTata:nifi qfi flm:u9l11ultum
,'ttflucrct:qtfl tUile alTata mafia coucnirent.cr ecdida re
,~a.udra.a in dbo eIlmultu. nu,ailrta:quonii membJIl
10.42~
·'
•
conuententlus bisererc pofTunt:t f!tantta. vd au ara. facta ma
gle attral}unt:'t flc ptol]ibef lUulttplieatlo materimlln:t-equt
bus fupza.. anddcmper furgcndû (Il a mifa reUquils fanna
ad"uc remantnttblls.~iatctillm lon6a 't t11lt~ens lIlafrlCatto
C02U," que mafltcantur.craltellturomnia :grolTl'nlltrilnen~
tt \7t lcgllmtl1il omnia:gcnerallter cafcua p:edpue anrlqllus:
"t carn(s grolTozum anunalillnt ma~me boum: trcoulln : p"
cudCi antlquaru:ccruozli.Et bicebat caf. tertio IlIterlo:um.c.
\"f.(]1 ma~t'"( caro ca.p:etotfi 't tllaurodl mda.tlcoUâ senerat
3/des bi,ttt bc came vulptna:lepodna:'t pozclna fiLud}ri.:llcd
lcpo:illa iUllenlscredo côueni.at ..et bt~Lt senerarr 9' oia (a~
(a be carne antmalium fiuetcrrefrrla fiue aqllofatucrtl1t (lIt1t
ltodua.t3itenturoia \,Ifco(a:vt plfae (quBlltlscarentes ma::
p:lmet(nc,>(~'tan6umc. t:ames pinguee'tmllfcofe quod'iqs
animaUum 'tl1la~me !Jenerattont ploptnquozum funt I]UÎlIS'
generis 't ccrebella I1lltmaUfi 't tlltcrto~a eo~.um ct ped(S Ipfo~
rCi.cCames (tiam alliCi aq uatÎcaru funt noclllc.lZ:tbaria be pa.
na madme a~lma \'Itanda (Ul1t.(['$lInt cUgenda dbartaq
allt fadlts btselltola boni IIlltrillleU il tQ311lctO [ qllalitatilj~
mal1lfellts no multfi rccedltia natur( fucfill1ltliarta '" arnica:
ptcdpue fi Ct multotQcfuerfntconfueta tlllll e~naturag, e~
srtlfido.an Inter carnes volatiles flint perfecUo!eG qllQ qua
druptdfi:'t pardEi anterio:u~ maBls g, pofl:eriolllm.9fi omnt
ft!e p(rdtcescolluenltitllerne franeolilli:'ttn I}\!cmuamea ca
ponli:'t faflanotfi:'t auiCi mont~ narfi in mbls begen fi um:fed
talca a.lles ,pptcrflcdtatédlslbillolca funt tUtat(qlla," afTa
t(.3/n cftatulut pl/llarum hlll(nu albarCi:\'d ad rubcllllt bccU
lJandûfunt eUi)lbIUo:es. 'Jnter quadrupedia ln cfrate pdpuc
"iller carocaptctotllm,.lIa~eft flllSlllartl:1luuamenrt fi fuerlnt
pln~es.Cames ettii agno:fi trllllll (II ftd 11 d minus ht cllate
no bt(conucntUt:ctlrnee Cil polozG: balno~fi:'tClmlclllo:ii lall::
danf:", in ~\!cme callratozu (alt(ln \'nille a nnl:ct vttulowm
qutnqsmcnaum.0.lIeda tri fUltt S(lIcra camllllll:que u: pzo
pttetatc mQ.6ts \'atent co"fo~ta.ndo epar.'t relllittendo acuita.
ttln I}umods a.dulli: vf flint carnes Untadarutn:<t telludlnfi:
quontam talcs in omnt modo ad01tntflratiol1te (ua. ,ppztcta::
te\'tdentur valere:\'t 'Suic.~tij.tertil:fIpttmu (lIcrtnt flll?RuII
queda "tfcofa Ilumldttate (~purGaf(.J pas (~rB tdtâ p:tmfi
a,ablds 'teul(ccratls:'t tlUIlJmtcrfri.ciuts cum furfurect fale:
"t poilu coq ua.lttur ponido carnes ln aqt~ tepida no bullien.
te:n\:~ frtlJida:" Clint radtcc bUlJlofTe 't deozcc ln bccoctione
{dldtaf opcriltto ea.r4:<t: t)Koquanf \'f~ ad perf(cta tccOctlo
nl:~~omcdallfcum modleoclnamomo. et n placet polT"nt
fic" pafltllla c~carntblls cOtufleeum 1'11 ITIIUe:'t modtco ac~
tO:'tdnaIIIomo parum.Et plitlt fierl tnde: confc:ctionC:G~(tdc:::
ctuilrla.,Aam tn comdltonccarum fpcrafllllrlt6 hurSntclltj.
qmrcmlttuntaduflfoné:,pl}lbent \,el1(nofltatll,umolis ad
IIIlt:'tCofo~tant \'Irtutiepatts e~ ,ppttctat(. aane if ad I}III1C
lntentll laudanf.fauillldo tn (fTet{ndlsentla con Ilrtctlon ta "
ad IlUtrhllitrJ maGia otferrenf 0 pOtterct carne!:' "mol bllab9
pzimft becoqlli bccocttotltb9 't ab ds abtwh~:l! tetttà buoctlo
nibulltât "fqs ad pcrfuti btcocttonl:qm in tAlibus cil "Irtus
quedanitrofa.:'t baUNc~1a vctrtS(Olllttllkl:\'t tertio oc altmeB
tia:'t (aso be fimpl~d med'dna cOlligtf:'t 'Sul.(elSo can. capitl/~
10 beranaqut btat:(]1 cllm bccoqllif cCi (aln oleo dt bc5ar le
p:t.}nrcr ptfees pctrofl funt lolllda btltotcs.,na m trute 111 tl1ll
teper aquaa afcendltcs 't perfn,:a lalldantur.1!::Clt1 crlcrli ct
~na~lIlt( ptfcce pcrRd.blmtlTo plngut funt cllglbile~. ~etro«
et IIItnlttl in cftate magie laudanf:'t JllInlme fi codianf CII~ fa;
pptlbuse~a01lsdlllls factis ClIIII ~ll~d>aro cllm modlco (lIC~
ct arâcit:"d modtco accto palTulato:quod (ic fiat. '~.• pOlTul.l~
rllm lIlun.datarf1. ;.if.Qcctt. 3.iiif.llcllt ln Infunoe p'.~, IIola~:po
nea bulUanttrtbus \'cl qqatuOl bllUtttontblle III ~lcto aaro:
"t bdndeaUqualturcontundanf cfi pUldloblctc parMe (acta
colliltura acctb'tq!S 'ndcc,.:Qtbit oc I}""lido facta côptCmone
cum pecla rars. 1101111 mifctatllr cCi rdlquo:'%: totum vfui refer,
lJetUr.cr1lbzo (,rculls valctpants in(lIfue in b:odio carnlum
(up~a(crlpta~:btOd(tfilt.t.pallls tritllO in {llcto bzodio 't bul'
litur:~tcum \'ltelto ouitn ellat( rcctl!icato tn aqlla ro(a."d
(dltUque fontis 't cOllqllafTato di btcto pane oz vna bulUtlone
bulUto Cllllt btcto pane", modicodnomoll1t (uperafperfo ln::
I}rme far etiâ colluli 't I\on colll1tli III bZ0l1ife cil COll !lCI1 ien!;:
eUa panicll ruptCi ftbccoctulllfl1crlttll b:odto bme plnBlJtdt
14udabtl':l11a~h1te fi rcctlftcctllr C1ll1lla etc a 111 i6dalarCi:'[ mo
dico ~11",>ari nOn e~flcnt( acU/alt flu):11 tille pa I1lcllm l'el mt ~
UJlm cOctum in bzodto lion pI1l6 nt:'t ITne am IGda Us ( t mdiulJ
'IJ p:t(cruiido "tilan bwdtllm ""mm yatct:fcd tlpo:e; tlUAIIol
.1
�~onfilium .liil~
·rilsanrcdbfladmftt'. Et fi no fliffcccrft ad mlidificattonl ter "
vcl quater pOt relterari frwpus 1llgeltlU1l9 facto tllfra : 't crlt
dficaCiol p~editl:'t crtii magls mdlcohca refptcerct: que (na
~2cmicûmod"otnillOlanc:fedlndbtere,tifi,mturculuLa~
tardlua't otfflCtltua cdllcttur;~ .radldi cicoat:etldiUlc:Uqut~
etuds. abu'iunen fucrat tlu~U6 't ma.~me c).:ubcra ns dl acu~
ritte:afparaIJ01û aô. 3. V.buglo.capd.vcne.lup,lllolU: ro. ail.
m.,.(aninfi ald.poltulacmtldiutc:'t pla ntllgI1119Ilfi.~.il.(pt~
t~te 't p"nctione ligna artctiû l'cl p1antlliJo cft radict"us dus
tl?tml.5.j.bulUant lit oebita aqlla l'ltimatc pOllldo cpttl?il11U: , '
maQis couen it.fr5lnter fmctus valent non e):tllitc tùJ.tu~v"e
pafTe flllC armdlls:plncc pzeparate mfufc biS vd ter ln aqua., 't cft ;uccl?aro albo fiat f2%UPU9 e,t bleta bccOCllolle ad bonalll
fOlmii:llc quo (umiitur.~.q.'t di aqllle abfrnU,if:dco:cc:'l (co;,
tcptda:'t in ea multu agitate:polltaepceare paulattne llulco
ratt CUtn~uceq,aro 't audam parum afTate't fillicl ma.rune tll
l"putnc: aÔ·3.,.V.Mt (l'%UpUS qut c6rtnucf octo btcb"corilltllG
talta (n !?2emc!1lam in ellate partiUe opoltet vtt ela. cr 5ed
poil fUI1l~f porto l't tnfra. ~.fbcadoe:epttl?lmi Iln.~.j. v.pafp
nante flu,tu pafTe ch armlUia biltgenter malti,ate maSls COn
fularCi.s·tij.t1ozfi bO~ilslnia 1: bug.an.s. \·.(enea.if.tnfundant
, ' ucntunt non multu Dulcce.,Ôlalta crtam mu;a.l. media inter
~cc oia l? Né 1: nocti in aqua teplda:'t poltca fa cta colla turd
Bectofa 't blllctam.clla.te tnterdCi conueniunt. t1.:ltonh1. etiii co~
lltctd. Infuflone addaf mir~b.indodi.~.il.dtrinolfi côtufOlfi.~.
cta fl parce fllmaurllt vt bolliln vnft (IImcndo l'el lluoa poil
i.'t Ilit in t)lcta infulloc l? I)oz,ils.,r.pollea facta coUatura 'Z cp
dbA non llifconueniunt.crJln (apolamentts qll0'lS ln Q2~
plTlonc add~f eollature bracatl?oltcots. 3. v. reuba rbart plll~
meCUl1J.amlsdalie -ipineta 'tCUl1lepatc Salline pinSlils p~
ucri;att afi • .:j. if.fp ice. srJif. 't mufd.gra. j. mlî. 't erlt pOtlO oe~
rUltl ,oao 't ma;tnato 't aUquibua palTllUs cum ltJodlCo ctlla~
ltcata:'t (uOlatur vt plccedls cofec:tio no (umido lallGrl.Jl1i \Ot
momt 't ;uccQart uccto ~alTlIlato lie quo fupla tiat (a,pola~
fupla:ltando in bomo 't,in camera daura tUa Ne:'t (cq lIitt t'I~e ,
melltli fatts Ddicatii. JIn cllatcalltcm l'alebtt fuceus arancil
f..matnr c~llfecuo ~t fnfr~. ~ .111etrldatta.Ulf.5uc. rofllrl.5.1f.
Dr abu{5.;.,.mlfcc 't (umatur pero vij.l?o:as ante dbll~.cr lba'
tum;uccl?aro:u.d rcmtlTionéfrigtditatta potdt pont allquid
eq>cdita intenttone (""edit tlla ht cura: que l'crfatur arcil
i)c puluere made 't modtco clnamomt..et a eoniunsarur Ru~
ipfum ftu).:um:tn qua p:imumlaudo fhiIJularlter lltuerfloev:
, ~s vinCi sranatodi De quo fup:a rcctificatum l't paulo ante
be quiblls t'lirtum ell:fiendas ad (patulas 't bz.acQ(a in furiutU
~itcbatur cil coU(nlen6.~ani0 at ~ntus vcl DU02tl Nerll~ ad
conuertendo:nam in l'trtute Qarum Bttra Qltllr Ilutrimcntu'
pllls:medlocrttt( fcrmelltat'i1:parum faUtus 1?2cme: fet! tn
eIlatc nllJ(o nwdo alTatus: '1 afuertt alTatlis becrultetllr• .et a
ad ml~la:'t couertttur mllteriaad oppofldi flll~us. :ad ban'
intenttonhalcntctia vento((cft t6nc pofitc fI/pla vmbtUcl1:'
pfl:lf~tlIr~lt,maqua bccocUonts r~dtcu. endiulctn dtate 't fco~
't fupzafpJencllt VigOliido a.ttracduam,dus:" boc bIs in t)ie..
lop.endtle ln I?rcme ma6iscoucntm.cr'slt ra men. p>lrcltas
1Ro» ralllm omlumdulIl 'Vt~fi:ante mo:dicartone (n (nteftt
(n ~ane neqs at multu. Ii fllrfure D(p'!.ratus 't ma,time ln !?2e;
ni5 ,pptcr BCJlttath nitrofltatl rna~erlc coponanf cl~lteria al
mC:JJ.la e,rtlllte'illrquaU fll/,tIlmam tue oeberdTe ma~tt' a fur"
t~rattua ~rc'"ttTt1"1 aCllttattsabl!lttlli1:quetami non i1bfoluG
fU,remundaWs.iilllu fitmedlU in fubllantla'l COlOle 't \'tno"
tur ilb alt.qualt cofoztattone l'erbl {5f1l faao. ~t infra. ~ .o:dd
IJr,ilte:bcbiltus raml tnellate g, 'neme.fret laudllbl1e cft (cm
ll).j~(urfllrte. m. ,,~folt.o2tlln p,lantagtnfs:roli.a,fi.tertia; par
l'cr "t aUguaUtçr mtrecatur fl}lt(ltt.~um aqiJa ( ..Ub~gt>l 't,ç:
~I?arf tta pOlJcndo plus ~ minus J>e su,cbaro n,iJ.tn tlu:ntb:ô) na , t~I11·~ i~abfrntBii quartarn partclIl.ro.blllhât inaqua bC
te qIlQtttatts:~(leeadem buoctione fllmantur facta coUa.~
tllralta tltultCi confoltat fm oifpo I1tlOlllllduaU:mi Ibme !lll'
~~rd..,j.~v.'J CJ'lIt t)uobue l'iteUis ouo:6:k. 3.1. ~u,,!?art. rubei:
~11 minus succl?ari couentM5ttctt~ III poru ozdo,:vt.no,n n~t '
hncllts ro(,att fiat drltcre.et medlcu~ c.tpertus poull fac,~
multlpJtcaeia magta:q, t'uabua \1tClbns: vel mbus al! pitIS.
$um\l~ur ergo paru ptO vice ne'lS blba!ur qutctat,o clbotJIl
,r cdrlterta" ",laSt9 abll:cr~cntia:'t mtnue cofoltattua {"Cid "'
ftomacbo ira/p fumpto qbo per boza n!) flt COlldtlOnilii .. ~t
v.-mas hUen!lOlles:'tl'a na Ildo fimpUcia Occoction ta:'t ctia tU
apponendo 111 cOlpoteclrlteri.s t)e melle Ilon rofato:fcd,ollil~
ptO tâto m\l~.tlnc abllineatur ln ~Itate a collartonibus quiJIJ.
,to,ab ~blter!JenduOl maste:'t lie ;uccl?aro r(\fato l'bt eJpediar
fero ,tien fo it:l'nde Il taU atno:dlniltto mulrtplic~rurin c.:ru
,ad con,fonandummaiJis:'ttn btcpcrioneaddendo lie fumaC:
.. ollrodlcau(ama~'mJJl()cumentt.etl?ccqll,antfijJd re{5i.m1
,que lIlultllm Ilrln{5lt:tra ~t bi,rçrlt 13utJecûdo cilfi.qtS OtC!f1l1'
{'!~tdanr.cr.e.rl'edttap:Jma Intlrton~: vt res;lminc tn Olel:iJ.
Q1lr appcn(untftrmIJtr "cn.trcm 't fTmtUb9 •1no tamt JIllllrulfJ
COntuot 't Cl}rattue 't pzeferl,attue parti11l. j/arn llefcendelJdo
l>!udo ~onltrjIl 6entia: qifJ tneMu talt crulco dl erroutdJ
ad c:urat:t~m maiJis Ibt !Jant bue 'ntéctones: pllmo é.tpcdte~
,01111 'Illa ~1I(tO.%,UII1!'t mSl~I~lJC :Sutq:l'j.terti/.ca.llt ,fiu;ttl cr~
Itluê p:l!na que verfatur drfa cuacuat/olu IIlllterle IllltcceJi
ttc".'t.):lliI.tc~ttf:tractatu.tt(f.(a.p~illlo:"tfiplopter c):ube:riJ"
rts v~l cotuncte.cr~lhno qui di regulartter ~ouenirct YOIll~
rus p~optcrtnaterià ln Ilomamo cotentâ::(cd tam btCtum cil ' ,tulin Iluwsvlrtua beblJttaretur.nam aUqn tanta tit laprB!l i
mlbds:'l' e~ii remata. opplUattôc ,ppter palflbtlttatl f11l!):"~
BUqu~:jdco (n, bifpoadollcf.. cccdit bcfIObot!?omlil. €1~1t
rUIll redp len ttUIll 111ultfpltca f tiu tus:~ tCie velltofd. poli~ (u~
mo ISltur tépole "erés uutl'il1i J.n tait l?abitudfnccÔcurren.tc
p:a ven tri cCi fgflt:-l't \'olcbat1:lllt.filttt. jJtcm Inuncrto (IIPZ~
multo otio CO~POUg 't coplofa bjet" no l'Itupera retur fim III t:
ven trelll facta. vbt ad biueraoneJ!t tntendamlla colluenlellter
.. uttoni:(illttmqutn~. 3·fanSull.lle lie ..en a bafilt"'.~t fi lia.
,tiet CUl11 oleo lie ane~o Q bonunto:'t Co.momtUlno:et abfr"t~a
sts fo~ct oomtfiâs mll;tcrta mdencoUro cUgerl ca ficrl tle tza.
afi.parum.5ed \'bt ft~tntcntio ad conltnngcndurn l'~emP~
cbio flnUlro.ilnde plobaùtuter in vero! ~e Oe,ttro 't in Illltdno
Cc fintl1:ro tiida._l'tdcf eûarto.1Râ 't fl.l?tcflomla IlO \!t4~a~ ad
.tlrmn factum c): dtOlll1 s,ht.furn 0 afTatis 't mata .tMle: add cil-'
tnfitlon~l1oftra p~lnctpaUtcr vt euacuiis (ullarc. tUUllt tfi veJ
do marticte:rof·l?rpoqlllltldoa llfi.5. i•e,rempU sratia..'J jJBr.~ •
• (ullare ppt tl1fn~tdido aUqualiter epar:'t fic ab Mdllone PlO
\'. JIn eil'!elll inriUone vs f\fill nt cpltl?hnata fUPla. ",ntrl CU!1l
~buto,~uuat ctl~ \1lg01ado o.rrract(uii mlbzo:u. ad fu'sendu~
(ucdit plata~lnta:'lpo:tuIGcc bepllnttlt' 't bulltds culfJ' ol(lG
mate~ta flaté~n."!cdqs rcgi!)lIib 9 ~ oppilantl et/a 9t qllidaltl
abfynt~{f:mrltiUolu:cttonio:fi:mente di 01110 Cl1lidOUlIU "el
frigldotl1 nn oi(pônl materf\: ttuellt'a.~ofTunt ett1ert fOI1l'~
blc~t~l ~dafi0'Jlta (cqulf comotto IIlQllmolibue liet mÎlterla
taltoncs e,: llCCOct(oncretu Ittpttcarû frls'darullt 'J caUdan.
mo oz. 't ce"ationl!per IlrttficlCi aptlOl.:per I?cc ergo:111 c'
flntno 't aceto:uquo. ferrata fm t>iucr(as Il1tclftlonce: P"~
dlajlJuare potcll.cr~lIdofaso \1t l)abUtll marer'a l'IlItccedl;
",ndo be~Udls abf2ntl}tlllllanentilrn:nllcclII mu(.sa.~· mB~
detur t~am pZedtS(~t.altcriidoetlâ COpletlonlll1lo:01Û: co
celll:'t "mot.et be frlgtdia foU a. prrorli:'t {c~b$lrfi:ro. pll1ti1S~
fonado ,' U applopliatte.tandc \1alebttf~ZlJpus vt Infra.·~ f~
nls:(el11lnum (IImac: mr:ttllozum:cozaUo:u;co,hlndrodi pte ' ,
rupt bc flJl1,loterre:mdlls r".afi.~.i.aqllarli buS. ab(2nt~ii: et
paratOlu:acilcLe:Q2PoQlltltldoa:'l 0',"11i1I/1l p"nrndo (pie IrJ
fcolo.an. j'l." .mlrcc fiat f2M Il cOlCigcrctllr nllnia flu~b"I;IlS
fillc bccoctlollte miMas vd frls(dae:vd mlrtas (((undu," vf
pofJ"ctaddl.~. v.fr-upt ro.~daJtqll"llm3Sla côfoltatio l. ~t
rtil0tntellttollca. t~IlS ettam 't lIJof}j~ caJefodcndo tn CIl("
cOtlnucf DI.:tus fr zu •v.v'c/blls pollell riat dio t)e lnaterl~ CC~
IIlllltûcolluelllllllt.~t Ica ad partlcul~rla multRl polTe; bl(CU r:
d'te frat'C,l't mdlcolka ffi medlctnll. t;::,omlnâte tIi fLiltC ftfft
rer, :" {uppofiroz/a:" (ulf'tllflt!Jla.~ f,.1 VI11I1Jl. t,m refera 111 q 1I0 d
colter ln pd~ctp{t9I?UtU9 f(u~lJs:~' ·1?2crc fllllpUct s 'ôar.~. l'i.
dlllllStllarc etUi flante tcnll (,"OlJe fJJff'l1njglfi.~tat(ttJo vI irJ
reublr.clcctl.~.t.tpltl~Jml.E-.,.cul1l ~uccçaro fiâtbol1l9" t I7t
fra •.(,\•. (oU'cG .ptncarum b!IJl.UTla IllIclela. 3.1. fubmcrsantul'
bcawr per ,tres hO~1l9 .llnto! t>tt:'t tJ rdc~ur. cr blie per. \li oi
ln colofonla ltqllcfactn 't po,,~a e~tra 1?i11! tllr ct pon an rur fil'
qu, fumiltur JluUofitlltpto lauartllo:qrn fOlt.lfTe cOIllJi~blt?,~
pla plllmlS fllb (iltr,cdrotrcclpinrur fnde fl/ItIIIS per pClf}erto
Opcratlo ln ((quitt ble.et (eciicta btcfeq1lltt rUItlJtllrcôfeccto
raal9ltrtngtt'l coforrotb!cto tnlbta.1nolll1udcrcm Ild fllptt~
"l,Infra. ~.bNbuSlo.s.l{f.bNIllII(d: PYBrodoll abbatlaafi
cnll dû mul,li pzopter en ufil1T1 f\l~«:tfi COil!JldCi lepotlG v(~ 114
'.J.ItlI(."liatcO(cato,fi.~.J.cpatjl.l Bdlf·fulIJatur per Itre~ J?;
~.\'.polTct e,tQlo,rt ({ue ,hl}PJe:ift ~~fur~JltIl f.."o plaTJtQ!Jt~
m Il,:hntt,:''ubcratlecUitef.aallt aua (n(ufa (n \l'lua non tn
'n nllnlo \1fu. Jlntcr olera l'dUt no e;tlllite flu,tu bOlil~O fins l'
ladtcr''t busLolTa bLcrts di mMlco mdWTe:'tfalulc parA d IIJ.
'n
en
.
,
"t~
�~()tl(ilitlill+1iiij~
niG maBis \':llebit!'t tutlns c~Î Ibert potell.1l'lon tran((relll a(l
oplata fO:.t!(l.et fi pur cil: necdrltae Opi4tO:ii lludm:m bare
5.j.l'fq; ad.;.t.v.atl,analk maGne fcrmen tate-. 1fhi fnris ell: t'o
mell:lcum apparentct411l':: mnteria multu Ildull:a·pululsmar
SJrttarum 't crill:aUI bâdO.~. l'.ptO quolibet Illllltu laudatur:
na cll:fcnrentta tliucrrotll:çpcI111~nus ponirur vt frenu colm:
adull:e't p:alftnc:'t erl~lbcatllrcUln aqua pllultllGtnts "el bllr~
fe pall:ods.'€UIII11 ~t9 ((e complct(l l,cc in tenUo. ~1I"edtt
poll:rel1lo vltbna intentto ad p:eferllatlonea masI9:qllccom~
plenda ell:cum alterantibus'tcôuertitibllS comprollé mem:
b:owl111apfotulll verfu9 tlperamelttu: 't confo:tùnttbus oi~
cta. mib:a natllmliter frlGida di calefadentlbua:'t clllida cum
infrt{Jtdiitibua luuâ.tibus ctiii per touas operatlonea (ubtiliii
00 apcrtcnttbus:'t Qtertlu l't a ,pp:ietate partlcular ia. mCI1l~
bla cOll-fo:tiido.«r1~laabit iGif tlpou~ fanttatts l'el Ileurra:
Iîtatis fiert cOfo:crioné I,abiré remedlfi ad epa r:fplelti:ftoma~ ,
cyl1t:'t cerey:u P!illdpalttCi lapf~:qlleffat l't Infra.~. fpecle~
ru t>~llrodo.t>.cot.5',t. l' ,fpedcru cofccttollta Oesil111s:fpcderu
byal1ll1fd tl n. ::;),if .lI:ol1lilcomm:tnterlodi:glllllnn.ru p:epara~
tarum in aquta abfrntl,if:'t c!co:ce:cum 11lodlcilflmo "tnt al~
bi:'t plllllattne e,riccataru11l:epatla:adlp. afi.;.j.f,olopcndrte.
~. j .tamarifda. v.c"m ;uccl,aro bcbltdjltttatia om"oluto tn
aqllts abfentl?if:cndtutc ln d'tllte:'t bUGlolÎe qtS flltflcit:fin.t cô
fectLo hl mOlfcUt~.et in l?yi:11tt ad(tawraquc rfopt!l'd betont
ce parllln:'tColttinllctnr flllllédo lIlot-fdlfi vn 11111 tm per tres
I,Nagaute pt:l1ldiCi.l2tIÎl placet altqllid fUl11erc~' potu fumaf
beaquta vt (up:a tntrtlntiuus bictâ COl1f.:cttOIlC,". Jn 1,lare~
ctificabltur llluita côple~lo bicto~ ,!11iblOtU lapfo:n. Cr1~e!
(~t(rjuaauti apponéda funt pthnn CÎrca fpleni:que tnat:rilli
fIl fl'lme e~tltentl rcfoluent 't cillS at~r~cw.I~l'I~oten t. 1f1a c~
fplen non polTit ad fc tra"trL~ fan(Sumc mdllcoltcum cacod}l
tnia in l'ntm:rf0 co:po:c aducntt: l'I: NCcbat 53 in. "tif. mea~
tnlr.$ubtiUatil1la crGo indlgct farlllacl/a abf'l3 calidlrate IlO
tablli l'fltOll ingrofl'cturfo:tc qut ell: l1Ic1nenltutlln ipfo grof
fo "ltmOlc:vt btccbat {dito,o allcgato:permifcerc tamè opo:
t~tQta auf1:ero:Ci:quale 't geo.usll:ipUco:Il.(.ad confo:tattoné
~tbtdcm.allebit erso fi fiat fomlratto cu fpongia t): be,o~
cttone l'tltlfra..~ .camomll!(:l11ellilotill:icadoa
:m.,.ane
tl:floul1n (;clu:llrdcolopelldrte an.:m.j.fralTant tncili tntnth
thn.3.if.ctnalllol1lt:fcmtnioaslltcafh afi.5'.ij.buLUant tll "Ino
nlbo arol1l.\ltico aque't \lceto equaUtcr l'(~ a,i conflllltptlonl
ntedtetatis:'t b~ Dicta b,coctiollt cmll (pongta fiat fomltatio
bie "d t~r:'t pollen. (acta e;tuccatiol1c thlt foun ctl" '-"Ill ""~lIl:
to l'titi fril. ~ .old t)~ ca.pparibns:olei t)dlll~HI fi. 3.".dcl "'"
tQ ~ tii olei (ll1li~.bUl.~.(,.\lrItlOnla ct:'!: bdchl blfTolutl hl n,e
to ~J'5'; fcolopcndrlc~lI:,rco:ig C\lplcto:um afi.~.".fci11la po::
tlll~~C:7'('l!rod.7.î.IlCl:d pa.rul11:'t ccrc pn.rIlt1~:fi(Jtvn~ue?tfi
pzo ipfo (l'lelle. "'rca ftOI!1aCIlJ1l valet Inunct~o "t ~nfra. lX'
cId fplce.3.j.oleio.bfrl1,t"tf:old l1lall:ict~ afi.~~tl.GaIIlJ~e: ga~.
mads:dlliUll0mt afi.~.". gaUle defanGlIlea lf.mufel. Gra.tif.
cere panlln:fio.t vll!3uentii t'lO Il:~. {(trca, epar laudo "I~ ctio~ ,
ncm vt infra:lj.· .olel rofa. 3,}.olel vtor.~.tf.old fptce.5' l'l· old
Call10I11me.~.ti/. fqninalltl:fptcc:fpodij ana.,.cum 1Il0dlctlTt;
tIlO aatl:'tparul1l cere fiat VIlGllelltUm',~e,1 nt "fua rarus vt
ftlUcl t ..llltll111 l'cl "is ilt ebdomada:ql Mcill~er epar a~ mrhl
fcda altenmtiblls ad maUcial1l completlolll9 COllllertltllr: ct
fel>C ill oplllatiollel1l htddtt.iCnpttl autemlaudo facclllCi fiert
"r ifra .1~ .l1la~o:~ne:r~opt:fauine afi.~.~f. fl!ca d09:f\llul: aft.
$.j,coltICIlI1l atrl:11laCls:sar. nllc.l1luf,atc. rofarum a~.}.".
'\1emtda. 3.".mtfcc plO faccuto:qut calcfactua''t futful1Jlgat9
clll1lmodtco tl?uri9't ~alUe nlllrcatc fup~rpOnnt.llr pnrUa'l~
terlott capttls:qllta talllCIl aUquottens contllngltur ncccdla
be bolo~e ct cJnfa. vmtofa h~ vtlttrc:vt btctum cil: ad Ipfll; "bi
CccurrttattClldaturCmn anodinla't rnrcfadentibllscuthn: 't
f IIbtilianttbll9 a.ltqllaltter non (O:tlbu9:"~ facdtationlbu!l et
futflll1lt6ij~ factls cllm pcr!tarta:armcmllla:call1omllla:md~
ltloto:'t parun!. a netl:l'el cnm e",planrta e~fenll~cco:'t f(I1J1~
Ile lint:clJ11J. tlodbllS camomille: 'laneti:'t oleo amiS·bul. 't ca.
htOtntltitlO:'t CUnt b!!lltta: 't CU1ll tnunctlone facta. ~~ olco bc
amiS.blll.'t bc liUO:flddcnl10 fillOll fl~tfldt beolco fptce:une
ttno:\'cl be rlltl~a:'t Win 1]'9 retnoUtbltur fi beua voluerlt. ft
~ta film contcntuG.
cr
r.
an.
(t'pe reteltttOItC fecum inJurllt~ru fllle fqulbaUarum:'t tal1~
dtnt di e,rltu t.HUItl di fccibllG Uqllidte f(mut di renflone toolo
rora l'CU tris 't Crt1ctuadollt 't nbomtllatlonep:oma!3lltflco 10
(llhUelJtutdn
~onflllul1J.lil(i.
:ait.
.10·43.
!&I].....,.,,~
' ':'"' m~a~!ll1USl1ifict't potcntis ~Iri bomtnt gubertta~
~ ~ ,
~
{!1. ~
I
tO:lS Ellen(ts:qut "t:fcrtbltur pcr ptcll:alltell1 Oo~
cto:ctltl1laglllrulIt 3103I1néa1J.tonllllll Oc ferrtlrifa
cil ttltcr.h:mll:lptlctt.l!3 \1clltri~ contittl\cns e~ llu~
,l.
ride ("" lil redUct~rlll1l ad fo:mrull (quÎbaUarti mi
I1l1tarlllll:qlltbua tamen COnlungttur nOl1llounC;" lit e~itll carû
rdlqU(l e\Jeltlo ad l}umtdul1l bedhHll1o:'l: conf~q"cntcr fitto~
ta c~cltto Inequalis 't inconl1 tin 1111 't COl1fcqucl1 tcr nOI\ llluda~
bIlls: l't cil: rni\1.l.5af. pZI 111 0 be crtft. cil·;ri. Cllllll<ltcI'id CIllI1 rc~
tlnctur fepe f""cdlt e;ttCllflo tI(Itowfa Vwtrlo: 't cructuatto
Ilot flnllllcul1l abominatlone 't l~aufe3:cr3Jn quo,afu rcqui~
((tua vta,fferam co Ufll m QUlIIS btfpofltlonla: 't e~jndc uldlc/fi
meum ln Clll'a:"t fatiffacj,lm plO l'trtbus rcqulf(tionl factc fuc
cincte 't Il:rtctc adducam ctlllfam 1~lItlls bifpofltiont~. i:)ci"~
de pzopteralTsll:mtiaclariffimi tooctotls all:ellflg.m, 31oii.an::
ton(1 'Of fupZIl confus be dus illteGrttate drcll reglmell tn bie ~
t.l pertine!! a.f.ht rebus n obis ln cuita btliter occurren tlb? : qS'
"!tdlct ItOIl nllturalcs resa.ppdl~nt btmitta regula9 tIll Qtt
cOllcniltes.$edcircapartécurattuabe medtcam n b 9 tiitco
nabot atferre q lJedâ mcdlcaminll ludtdo lIleO ad cMunI côue::
lliétta.crtz:irca Igtf p:!mll (~pcdlelldCi be cfTcntfa blfpônlset
caufa cilla bzeutter blcaf côfozmiCcr toqllédo mètiblls aucto:u.
J1oll:ro:fl:pcipuc oar.loco (upla altcfJato pltl110 be cri1l.c.;r;.
et dllfdUt.il.atf"llf.~ltl.m.~~.et -:Sul.il ,ptimt be fignls ege
fll~lJfi.etrabbt mo ~ fes.t):. particala nlfo:tf. fU01U't hbt ln
ah/aloClS abau'tolibus.a.:allfal~1I19 ficdtllth3 (ccii tatit,,· ad
fo~m~ reJuct:.lrCidl: btuturna.mo:a materlerU fecatiu1Il 111 fn"
fcita flU c reuolurtomb 9 intell:ln Otu. pudp tiC gra cj[!um : "fi c,:
btutllrnttate mOle in da tandl fit c~cciltlo 't Indllr.1tto plO:
ptc~ refollltloni paulatll~ci!l dg cotingente:q e1jCCiHio fcpa
ratl,onUaClt't btutfionlm bicta matcrla fualt:'t c;t:motll ;:litr
dttflCiU'tqua.fhtolcntoules matene bimilTel? Intdlino. ad
(~itG. rotulldantur:'t Ita fitfimiUafquibo.lis cap:arfi./!:â auté
ta Us mott blilturnc ell:p:efetltia. tle~l11atts a ,~ grcsa ti tn ln ri
fiinls (~odo 'tqutetdnetatcta fcndccntc J'pter bebllitotcllt
btGell:itlC miblOtlltll:'t btblUtatê crplllfîlle tnf cll:ln.o:u:ltcet·\?t
fcrlbtrllr fit çabitudo aliter fana:tn cOtpo:a fenil nllm~ranf a
medtds co:po:a neutra:q III ,ppter bebllttatê q htercfdt i l'tr~
tuttb 9 Ilaturalib? ctatiue fillnt ~\lta talitlColQa caderc hl c~rt
tlldines.(J:ltnHs IGlf materta Ilcgma tlca fadt ad mo:a tnarc
rie fecaUa buptr ledldo.\3.no modo ebetlido fenlltlua h1tCll:t~
llo:/'i: n~ 12dptantldlonea I1I1ltcrieb9 fecalib 9 :\?" Iton )2ccpto
noc~lIT1lto Il (cclblla plgrttilr ~purt7l1a :In crpcllédo cttal1l "j~
(cofl tate CillS lIJa~cr{e raidiE mater/a (ualte tIItficlllter l11.obt"
Us J2!ntdlIIJil:-t flaardl1tllrcluo mo:a. III eta. ([' 1'acltctiâ ad
11101a tl1l~ltC(lIllts bic ta nHltcrta tleglllatica (upla fllperflcj(~
tn trtn f(Ca 111 tdllnol Ci obWnmf poli \lmll ru 1ft Chl ra t'a rfi ter
l11illilt\lrfi ad ~1JtcO,"a:~ quoa po:Ol\ mâdaf colera ptr notu::
ramodlntdlmaadflhnulondfictpulfiuâ,p e,rpulfiOl1c ma'
t~rjerG. (ecaliii:'t Ita J'pter oplUat/onèet m!ltcr/a fllb~racro !I~
llu):l~colcre ad Intcll:ina,plolll3aflllOta full> III intcftlnis.l2t
fi obl/daf be colo:iflc.1ttollc:qnl fecee btCIIl1f ttnctc:bic\lturre
fpondf!ndo:c;v ql!1 ad OLl tntellina "rcp \h! l'Itlmu intd1tllum
rcctu 12ucniullt IIlcfera\:cc:flat pofTabtle (utta C;Vper ",cferar~
cas t~rmtnatas ad l'ltln~a tntdlhu b Iluat potrlo col~re tin:
6~ntla.f~cs ,Cil 111 (untlbldelll rucpte:'t tall1êlll tnte/hnls ft1~
p crtoub it III cololl poffellt ,ITc opilla tian cs c~ blctal1ultcrla.
plol,lbitca cofalll.a.d tlla loc~ tluerc:'t tt<lmotmâ fecolcllJ. Ibl
l~lIlto t12~tc~crl.t:t ,pllldcbtcfit nllctOua III 0 de ~1It.~l'i.tcr~
tlf:'t lt.tl.pml(oco a...tlc~,!Ci mlllto ti)' rctlneuf fcecl' III Inidt! ..
11 ta cil: fi6nUcoh.cc pcc~ella .ppter.f.tale (Îitn:'tlnde mnlltfdHi
cll::q' ét~Glllfica. tcoltc9.t.tlO[0:of6; pafftonlintcfllnodl: qm
optU.ltlocfacta ln Intcll:hlla p. I1IOdfi bictfi:'t fcces to l'r Indura
rein ip!ü;:'t 0. fteGttI~te mllltc "êtolltatcl:':q oeo:fti Dfit pellt 12
llnrurll:'t:lIl~ l1l:ltcrlc:q Q anu ~duci bcbit retlnen! el? ,lil,ibl:
tu Il1c~lTtI~ Quefttna a bictta mater/tb? 0pllliWb 9.Et et l~(lc fe
qutt Cil mtlntfdla alter!? accnrta ~tillSêtlGjn lr1:o biio.f.q.> in co
multtpUcall ~ eructuatiots 't 0 bomtllaW)cG!1l1 III a tcnii ~lIcrrt
(urfultl ad flol1l:éj ob c~plJlfllla nô ip~d,!1t 1? tJeN{I!~ c~pdlere
tur.et et Qlà P5' ca attcrluG acciitla:q~ \Or (a th' ollblllll1 Il ccfia:
\'tquarc fitq, di btctts fqlltballs°t)urle 't fÎCd~ e~îi~ib? CÔCOll1{
tan! lI1tcrdu (ecce ltqdc.a.:a fllllll! e~eo:q~ COI1C~ftl3 motcrl~~
bue fllrflltn ad Il:OIll cfi nô pM beo:fll~ traflrc tllc lperficlf bige
ftlua ll:ot:qtS bccla.rSit erllctllMloncG 'tadl~5c t~di3cftl0lll fc~
quttttrtlu,tlbiUtaa oliqlJl1rfi l11arerh:rCi:\?11 bl ~olJ ta ::,cOmltaf
(ubt/cltas:l't ell:fnill \1.U(to:(1 Ioda (JUc~a tle:'t tta finmlpotlle
rut \'trtllt~ IJlcdtdnaUri d{art materle fecalea:'t fi ua.: fq l\tlxl~
l:onfl.3/o.lPar.t> el3l'ildl.
I?
�".
lata:'tét l?Citda:'t fic vfit dariflclltaoi\l accntla ln ca(u (crfpta.
f,tita!?ect)cca(u fuffldât.([/(irca (!IrQ aut p21ma 'tpnctp~~
IjJfjma tntcti{'verfaf drCil.pl~ibitlonéaS5regallonla 111atcrle
filittce ln Intdllllls:'t etUil elltj311?ttonê fcnlitluc intdltllOUl~:
\'f p~ cofidcriiti:L~ ftâttbua fwb" l'lIrlS 't natura rellriera :ftet
QUa intlth.l be t11{'lUficâdo 't QUl1lcctado.1nÂ. '.Intêtto \"fma~
gialldpferuandfi:'talta adrurandfi:io bhllifi1sirdiqa ijitum
ad rej3imêin bieta:\1t fupta bi":l:vnu tifl e0l11C11lNO vt e!Tet c~
ucntens aliqil vti bleta a le~Qdrina hl ptlcipiO méfis mape pla
dij:vt.f.(ulttcre vnû vcl buoa bolos becq)e:\"cl be poai;" par~
per falitla.~t tll V pllus neterint hl ln fufion e ptr I?o!a ln aq
i)tcoetioniamdr:vcl5uccl?arl \'nlus co ete maj3ialuuabfit Ill!
nfJI11 httltione.cr ~5l?iceft notancHi:Q1no Immediate poil:
"moi bcbitfcqui ctbarta:f5 ad min9 tllrdarl ocbit vItra me~
dtCi bote.13.d cande ét Intltione valet blodtil caul1ll5 b,bUtter
cocrû notabllitcr faUtu ln p(eruando.Gbi aut fit Indlslda Cil
nltionla:vt faeta retitlolle tccu 't la fllccedlrlb 9 tozrlonib9 vl~
trie:tfidcôuelltet \ltdi oteto bzodlO caulium fumldo. v. vcl. vj.
§.dua addatui. 3.1. v.old ami~.t). ~c(ent~~ cil I~odic~ ~uccl}a~
rt.et ad eandlintel1tionem ."ekblcb:odlu j3aUlI1eptnIJllle no
ta biliterfahtrh/n quo nuoquaf p<lru aueU 't r(opl. Er fozrlus
crtt(((ullIatur b:odiu IJ9IU vder/a r!!bd t>cdllctl ad Inttamma
tloncm a lttC necollationl dus Ipfum "erberari fad mdo "l1lt
\1irgia:'t oepllado ipfo "tuo e;tillente vt acqlliraf matozllltro
ftta03tn becoctiolle 'tin cOlpoze dua pOllilnHalta 't cartl}ami
e".5.i1.~fopi:'tIlnctiaii5.i.'t occoqllantllr "f~ad (eparatlo~
nem carntfi.et ad bandntcntlol1évtotej3oclcctuarlo in cafu
multum conumlmte: facto \1t Infra. 1,v.terbtntlnc dccte.3.j.
RClIs pinj3llts numero. vj.cartbaml. 3.\1.oia fimul ptftentur't
~lIm.3.t.v.5uccl?ari ptllidlozu fiat nilct~IIlG ptO buabua vtd~
bua:'tqil nô cffctfllffidensad folucndfi poffctaddt.;.l. aj3art~
ct ~.j.51t~Cib. cr1R3' audcre cgo e~l}tbcrc med/cilla 13 (OZ tes
(11 cMu ill:o:quozpua a Uterfanu bictf:'t cft fentétia. atnP~olJ~
ntea.~allas carneal}abentlb?farmade (unt t>ifficltee. ~t ~
te Igttllr ncccfftta tdlludablle erlt per e,.:tcrt; tna~~~l~~~~~~I~~
turamq, cllln medichdo follltttlts pcrtntcr lU3.
'q, facta retcnttonc Iii 111 dura ti\1 (cdbllS ptlmo fia! d~l1ere IClll
tttlulll-rallqllaUtedllmulatlllû factul1~ vtinfra:'~; fu"!ttlltû
~aullutn: maluarfi:altcc:bldla afj.1.D.I.mercurlar.:ro.I.\1.fe~
nUj3red:(e.lmt a fi. :0).1. v. licua ptn{Jl1cG IlUIll cro.~. fiat buo~
cuo conuenlla c).:da:'f. 3.~\1tif.nictc necoctionta addantllr caf
fte nouitere,ttractc becanla.3·t.\1. rfopi I)ulde:old amig-. buf.
nfi. 3.j.butrrt "ete ris. 3. if. 't falia. 5.i(f.tiat d~ftm. ~cd p:itlfiP
fiatdrl1mfiJudo vtfiatemplilftrl/lI1 (I/p:a V(lItrem \lt Infra.
~·.l?erba9 (emina 'ttotam fué buoctlonls d~fterla \lt fl/pla:
"Ztapdlmtur 't maffdl!ntllr:'tcul1l. §.if.bllt)!rt vctfrla:'t. 3.i.plll
guediaj3alUnc:'t.~.j.croct:tiat elllplol1ru't fllperpOnatllr: ct
pollca pcr bOlalll CUIll bil11tdta porTet fiert d1:'ftm:.{ldndtfll~
pza "entrem ammoto ell1pro bicto fiat/nunerto l1lo;rhne drci\
"mblUculllClllll mt~ura vt tnfra. ~.fucd radtcuOl ebIlU:'t (d
Ua boula ail. 3.v.aloes.5.tj.fall(f5cIl1111c:vtrl.u(q; dkbo21 afi.~.
".ml(.e~ co tiat lenldo:'I fuperpoll awr pail Il ua eaHdlle:na ln
(nfra l}otam CUIIl bhttldla lu lia bit ad arTcllalldl1ln p:cpara~
ta mafcrta:vtfupla bletumell:.etad iltam eandcm Intcntto~
ncm valetfiftathUlnertoe~artQantta 11'1tcolatfuplil candcn,
partem vmtrta:'t fi fupcrponatur di lalla vmbilico 't fuperU~
setur dtluaoperabltllr.f.t qil no (lIffldunt Ifta fiaddaf in ds
?,.(camoneecrltfoutlta.~audault eriam. ?l.ln fula (e,retle
Bd fotllttonhitrla ptO COlpol/blla qutb 9 no bebcntllrl11cdtd
ne per Intcrtlls:\lttiatlt buo poma:llue bue ptllc:quc tencâtur
III vtra~ manufcpeadfllutclcoml11ouendo vt motllcalefiât:
'% a cr foutUG immutctur:'t cOfcqulwr aer attr.tbef~bldr QI fo::
tlter LIl~ btWr Ven ter \1t Infra.,,>' .(camon ee:a loea:11I ~rrl?c nl~
sre afi.~.I. ".puluerlccntur'tcribdlenf pcr panllCi (plfflll1l: ct
cofidantur cCi (uccocodandrl \1lridia:'t /ta foz111cntur bue pil~
le.ftltn ITcllln l?ilH.trrlllfe~ttGappltcatla polTtt complerl tll~
tendo Iloltra crtt (alubthl91V c~1?tbcre ttlel1ictnllG per Illtcri9:
QlfIpurcffetneceffaria lI1edletna pcr tl1tcr!l1onon lalld~rcln
(ottloum çp pulucre \11: Illfra.l;'.turbltl?,5.1. anarid:fcne arr.
5. v.5tn3ib. ~.t. \1.cllI1llll.~. ".fumaf en modlco bZ0di;. crlblG
fiCC0111plcUarcnatvtft nolot l1la~l1lclnfdlnrct (um effet tl~
hlOI tllffoluttonfa 't fincopla 9' tlell6 nllcrtat \1t COmll1el1102el1l
cJ:"lblttonelll cOn(wlonta tle tUonfo:qllc rtlllul Cl/Ill "oc: 9'
cil rWllfftlla boloflG:cll etlam (ollltluo:'t ~11 befcrlptlo POfit,l
il lhfi.I~.almanfozfs ln cBp.becollca:cuIIIG b~fcrlPrto taUs
dl.. ~, . plperts:a meoa:(oltoUlI1l rlltbc:11l ell ta ftrl:cal1ozcl: ba ~
tflfJlm lIlurl:dmtnt Il fi. 3. j.opaJ: madril 50: e; tu(qllillllli QI1I ntlJ
ru.
:
an. 3, v.confidantur di meUe dll(dcln g;tlta.thr:cl!i addaf (ca
11101let tcrua panq. vnius:batllr t).: co pOlldc.rta.,.t. parll1n
pllla.~t I?la fUIIl contentus (perana cllm ota 't ali/a OIdilLan~
dia per ptefatum.ro.}O\l.Il.13.ntontul1l t)omlnatt{'ncm fU\llll
pzdcruaJ'i a Neta blfpolltionc:'t fi Cilm incidcrit:9' nells aller
ta t cOllucn ten ter cura ri •
.r1~:0.b.'Bntollto oej3raffiGpaticnte ftlptfdtatem "ltris d
ir.de \>olOlelll.
/!:on (illulll.lhfl.
ID"
~.
,.rn nonro pon., "n,Id " ••1".Iam noonnl
ci 't t>olotia "ObIS cucnknttscfTc retwtlonem fccli
~ \1entrla Illpticltatcllt. 1~:imum hlj3eniulll C:llra~
tlUlIlTl cft p201~lbcre ftlptlcitac(m dus. ~cUdlJm
cft fi pur acdderit Ipfa III remOUere Il ntcijl blct9 no~
102 fllperu,-ntilt.cr1~zhJl(l Igitur l?abeaturrcIJula:'l' aii pzS:~
dlfi "d ccu Il l'cr quartâ parteml?ote (altcl1l bia III cbdomada.
Ollllatur b:odlfi plllhmediocrtter pinSlIis ClIm. 3.\1. ",ccJ}lJrl
'\1nflls cocte.et altqiiad I?âc Intentioné( \'aletfl flllnercnf trclJ
ficus pi~gucs.~t fi cil eia pOllatur parei cartl~amt (uperafper
Sido cnt conuenlCl19. aa let crtii bzodlum caulifi {leblUter co:
cto~ cu olco coi:vd ;"Jmlg.NI1.'t5uccl?aro lllodteo.'Sd eandem
hUil1 tlOll CI1\ 't cft fillj3ulare fiat pafta be qua fhmatur I?o:a. "t
(UP21l adqJtitatè Ilude:vcl ouarul11 vtinfra. ~'.terblttne de~
ctc. 3.i.ficlIs ptnj3ueG numero.\lj.carrl?al1ll. 3. ".omnta rtl111l1 pt
Ilentur't en Cllccl?aro Mt bolus. $ed fi venter pur conftrlt1!J'
rctllr laudarem pteter Illacota clrlltrla :tn qllibuo tn ponatur
aliqua vlrtus ll{larict:q2 credo IV cauf.l cptllationte fit (alfa:
qtSmulrtpUcaf inlnteftlntaapponawr fnper "mblltcfi mt~tU
ra:quc paulo port (cribttl1r: êj pUllS anttij1 ponaf laudo pont
cmprm fupertotllve!1tt:l mO,1l1tiuCi matcr!er;1 fecaliul1l:fi,quc
andllrarcclTcnt:utta. cotmtlUc mufculo:.l vltrla 'tlllteftI110~
ru ctiâla~attuû (actu "tlnfr\l.:~.maluarii:bl(maluc afi.W.
t.V~ftlllllJl'ecl:(c.Unt ali. ro.t.radleum aIUe.3.if.ficuunt pm~
gUlU Il IItl1cro',;t.O!l1t11il fimul buU!allt:ptiu9 tii radicea poll:e"
bcrbaa cfi ,rdlqulS apponldo:bebtn(omnla facta eollatur%l
p/ftcl1tur" .11Jala;tcnf~'t cCi. 3.(f.butrrt "eterls:'l. 3.(f. ptnsuedt
nlalJl1~lr"_c.'t.:).t.croCl.lIleo:po:enf 't fic teptdul1l fuperpolla~
tur:'t ne cotlllucf tribus vd.ltij.l?oda:poftta fuper \1mblIIeum
pOlla,f btcta mlnura 't (llperll{;ef:q oe(crlPtio taUa cll:.~.. .., 10
ca.5.lf.cU~b01i \'trlu(~ aii.5. v.(l,cd radlcuebuli:'I (ellta bouilJ
"el tl}llurl gJtll1lt (llffidt ad tncolpolandfi fun ml;ttura:quc cu
lanafilperponahll1blUco't fuperlij3ef.'t fi Iton fuffecerlt ad~
da tur'~.l.(camonec:'t (rit foltiuG.~ Clf \1bt e~pedicns (lt alt~
q Ilt~ foztlus fumere per fuperhls la udo fiat puluts: qui tOtlllJ
pert!tl/9 (UIl1~ tt1r:'t fiat "t infra.1>' .turbit~:rellbarbari afi.~.;.
5tll;lbe'~'''.(CIlt.5.,.agarld.;. \1.mi(ee pzo buabllG "iClbua:'tR
non futfccertt filll1lltur matOt çptltaa clu~ (UI1I1UUr ClIIIl mo,1t~
ço b:odif.t'emedln lita nolt folu; ptofident in 1110 llecic1el1tl:
(cd ctlam plinclpalt v,ftre bl(pofitlollt:que dl: afinadca pil(~
flo l,ta bzculbua (unI cOnfentus.
€' 1~: 0 vcrm Iblls 't pnferua tlon e COtlll1l ptO q 1I0dam t10m l
110
lama no.
.r €onIlUIII11.l v.
~1
a
l[ldl
~o ."Icrnotlo""
"""lb' .1110"" ni 0" sfiO'!
ltiil(l'a:'t bIlLdn:'t (lia faciUter putrefcibilla.:1 elli te
Itur OI11I1C<' rea nô l~lltllralea e~ qutbul1 polTet d?l~
Iii in ftofierl conuprlo.cr}fem fiat pulula nc quO
- - patlesvtatur(up. Clbla.·~t-,clnal1lomt. 3.".gartoti•
macls ~al1odj paradlft ail.;.,. g.dectt.3. \1t.femi.filnlfl:1felll
cUh,ail.5. v.plprrll'.~.if.lIll(ce fiat pull1la bc quo vra.tur"cfup:
31ft (111S111a I}ebdomada ante ccnQ.(umanf trC9" ptllllle t1e Ill,
fraferiptt,,;~\· .fI1~trl}e. 3.1' aloce.~. v. ab(rlJtl~if: crod.oli.=-3.1·
di filcco Cil Ille fiât pllllllc cÔllen iltcrvd cole quâ rltatla t)enf ~C
fil pta. cr JJ n cura. vero \1erllltlltn notâ tIIr b IIcca.lltde.1~ z,mf
cil \1t largjtcrc{,l11cdnt.~ctSa(ll:\1t\1blfclla((/lItll1ulr acc ~
détla "taf reblla vermtbua placjblllblll'l bulClbU91 ":dtl~fTa;
Ile vcrmca n/mlri fame(citea rcddiirur't11otcftIOles: e \1 no
nlmia 1Il0lcftlt eo uldfi ab "I11O't t>lIldbllO 1 ~netllolitt n~fi ~~
\101um1lG coa papa rare ad fulltendCl mcdldnas COl. 1 n er "
cftuaa:ql co Cafll per parfi:an te olfcrendll111 cil aUqutd laetl~
"d a'lue ~uccl}ari:vd Ilquc melUe.et pol1e~ ~~blbeoturpult
Ilfa od qlhllltttllti btmidi; codcaris \,tlll(I'O. ~ •contcum ra11J
(llm ca ppu:o lG :nb(\!ntl~if:nj6dle oli.~. \1.~oztidi dtri:fclI1lu
np{f:(o:nu ccrut vllt:fcl11lnle cauuri ana.l,crod. ~.\1.aloc.~;~~
,.bletaml:tolltlC11 tlUe an.5. i .".pull1IG co:dhllia·5.1/.l11lfce •. ul'
tllr bhnidil'i coc!earnoll c).:ll1wte tded (( lit febzis bctur P ,
lits vt Infrll.l?-.toullcl1ttlle.5·,·terre fiGll.co~lalldrolu ptc':e
rat,o:um:(u 111 ae:c011l11 cerut \1IH afi.5·\1.aloes.~.I. v. mlfce fi l
PUluis 1 e~~tb,atur cli a qua. n"o'ttol~ts to;mlttUe.a~I/;~~
,
•.
�tri ,pn6.'I).old ab(rl1tl?i1:amft;.amara,old /rutl?c,afi. 3. \l.fct
lia, tl~aurt.S.I.fa.rhle lu phto:um:nt5dle:codalirotu:papa.a il.
~., ,aceti alb! fOttUTtllti.~.ff ,Will cera fiat "ngueltrum. Balet
ctia III fOlllltarto f,leta di f""o cnule:ccpe: 't modtcum fdUs
tl?aurt:'t acctLe.:cro fUIll ptO llolllacQo. '!3t .tnetrtdatl. 3. j. mrr~
rl~c:aloes:croct aii.~.;.cii ccra:'t ptee:" oro a.mtsdalarliamara
rll qtJ (uff'dt tbtccrotum.e~plidt.
4[j;)e emotr0l:dtb9 pto],icl3c ~rancte.
LOllaUtlm.1 \11.
tiolliam reglc male/latt Ilonnliq, acctdit nocu~
!Ilentllm cmotro\?dak be emo:rol:dtbus ant \lt
l
"
lnllr mil~1 f4J1uncarum per fpeaabtll manue~
~k < lem t'le Jacob rdatu (acre maicllarls frallColCi.
,~K_
! ~oftca mt1~t tnlunctumab tIlullrtfTtmo ptlnd
pc j;)~lCe tDcdtolant bIlo meo l1ll6ularUTtmo:\1tquedam aJfe
ram in fcripds:quc I1nt parata !uuardn blcra btfpoflUoc:qt
tallle'llllOcumlta emolrordalta funt btuerfa 't blùcrfe eoulln
fpedes. ma dUquotlena funt (urde no emanantes (anguinE:,
fcd tbtdcna optUates tUlnlde faae.e be taltbusqueda (unt \le
J,cl1llrer boloto(enmo ma~mt boloda.et q~edalll funtaflul::.
tes fuperllue "ii I1clltln plimlscft necelf.trla ,pllocatto fan~
gUlnts 12 cas't relllllTto "cl miUgatto bolo:.ls ptedpudnaltls
autc/1 necdTa rta rcftrtcrto (ansutnea cCi fupcrtlult:nc mlbta
re.salta mattntecpar Infrtgidata bebtlitenf.Etqt 19n.ar9(tllIt
bealtero Illodi (pcciaIt nocnmlto:btmtfTts J,tcmulttafubtilk
bus:q ue rr,codce bC'ca.ul1s carum:'t be Iuuamitts fi tempcrM
tefluant:'t hldolotofe:'t bCtlOCUmentls ad q adducere polTent
(um (an!fUls ab ds (uperflutt blctpotTent:bi~nltTa ettam ozdt
nattOlJe ln ocblra. b1cta. JIn btuerfis btfpofitlolttb? car(i:qllo~,
nla Ifta oia. rdtn.qQo :\1t Il.0 nccetTIl ria nt ultu:(ed lita ~G beda~
randiJ. il ctartfflmts bocto:ibus rC61c matdlafts ,,!?tnds tal~
tu atferi qucda Illedtdnaltdm btuerfas lntlttouee:q ht
btuerl1s earti (pcdeb 9 "ttlitatl a l'ferre potTunt cntlmerado ta~
tCi ca mèdicamlna 't magls bomeftica:'t que a. Ille plerunq; e):~
Perta fMnt ad cafumfadentta, cr1~tlmo Igttur fl ralcs (lIlOl~
rorde (uertnt nO emanâteS't ptl1rlmli bolotp(e:\1t(epe cotln
Slt:llat pti IlcipaUter bllpk~ Intirto. an a dl: mtttgatto bolo~
rta.~Ua cft ptouocado fllngull1ts1'cl eductto. ~dmo iglf tn
IJtttfgattone bolods fiant felllonee tn bccoctlonc rerfi. \lt tn(ra.
1l!.femtnts Unl.ro.j.foUolum alru:fcnugredafi.lP. v.lima1
(Iarllltt que reperluntur ane tdla illlode "umidls.3.111. ffOtŒ
; fOltOlU5tiltnbarbam buaa partcs:ro."nlua:blllltat omnla
.n buabus fituUa aquc 'IfqJ ad confumptioncm fc~e partie:
POlleatn ma bccocttonc teptda pollta IR .,afc concauo apto
ad (cfTlonem:ti>JtfdTto fttlla.dO tR btcU bccoctlonc pcr quarrti
~O:e.et Will ctlt a. balneo ti.u {nunetto fup1abiaae I?tc9 mol
ItficalfdO" fcnfum minllendo CI~I~ \1t1(JUento "t InITa. '!3t. old
bc (e.Unt:old be crt(omtlUe an.;. ,.cllm \ltrdio \lnluo out:" cu
5. \l.pulllcrts ncnupl]arte ~(ccatt" tnodlca.ccra fiat \ln(JUen~
tum:" (upla \l"t;UClltl1tn ponatur cmprm \lt (n(ra.1,V .ltma~
tiarlltn Oe q utbus btaum cll.3.if.folto:ulIl mlltuiJ.ru:il:ltce: ct
mdlitort ail. '!l).J.floJUIIl nupl?arts. ro .\'.fe.ltni.lP .1. \l.om~
nia flllllli bulltant 't tapdlcntur:'t di olo "tOliM tnroulla cru
rts ,,(tull illCOlpouturctnprlll di lItodtco crocl:'t (Ilperpona.~
tur. 01 tlllltm fncrtt tbi caltdttae tnllltUIll {ntellla ~m bol Ote
l\dpto~lbcndCinttracttonil11arerierliad 10CUl1t crtt n.ccctTa~
ria blUerllo dHlobototnia fienda ptlue be"cna baflltca be~t
IUcrls:poltea lfra (end octo l, Olas fiat tlobototnia be (a Il!il
tella aniftrL lalerle eduundo bequllltbetearlllll drdter·3.tf.
fl1nguini6.Etqficli tltle edam no mttl6arcturbOlot po~etttt
\lnsulto fup:adtcto ad mo:ttficattonem 'm(us addt Opl, ,S.'"
(roci. ~.". det multullt mttllSatlulltn bololte:quo mitlgato
bolo 1e fi n.o l'cr fc rumpaf:tunc ad ptouocata.dfi "ala poil blé
\IL flObotl]omdurfap~clla be~ pedte:'tfi mantfelliot !!te,rlt
ln flnlllro'ftar (Il flntRro ednccndo tnoliicatn fangutnts (ptlta
telll 3.j.~ .ad ampUue.ft qfi nu dl: (n,cnto non educaf cita
fallSUls per C4sCluotrotdae:ettam ft talcs fuerlnt e~tr", pen~
dentes ad cducdoncm (anStlinte ibidetn cotent! mil6is f ecu;
Jllselli.l1Jn ell apponcre "na (afl8U tfuga "el buae \'filant ild~c
rel1tes ad btctas "enile cUgendo bc fangut(usle no ",n'nons.
illlntllUtl bebite adl]crentce pOlliltur(ilnsulfuga ad intra
(I[nltlal1l:nanBaturlocus Vcn.ecUIll modtco (anguts pulU:
pOllcll appltccrur citnula. tn qua fan6utfuga ad tlIumlOdi
I"l!nedtatc 'tlmmcdfateild~rcblt (U6cnOO (aI16Ulnclltc): t~
na:pollea amtncucatur canula (an6'dfttga pendmte:"di (rit
:l(na fan6uinc (uper ci afpcrt;atur parum(illis" fllPPonaf
I1dlc 't beddct:'Z totlalll (an 5wnl a um.aurn (uom" hl badll:
QJ fllo",e \'idcbttur """Inefa.ctue bcpc mt.ft fi non. ilppona~
,"
[Il
"te
"t.
a
en:
s:o·44~
(ecunda faGUi(lIga (CClmdli modCi "t fllpla:9l!o facto pOllat
ptda fuper lodi:m qua e~,te"datur \!n!Juentu factum e~ vttd ..
10 oui:" 01(0 rofil."modIClfTlmo crod.Et Illa. futficerent qua::
doc,trrtltfCClIsappannres cITent. et Il interi.lls ant latentes:
tiic opottet eas apcrtlH fallgutni_ptollocari cu licinils Impo
firls ln ano l]abellubll9 \llm Nlatadl l'ClOS \'ena rU:1 fubtilia
di fanguiné:"colllouendi ad rlpue II1cdicame:bc ql ibllG cil ft
fllrnattlr Udntfi:aucfuppofitO:lû (actum \lt wfra. 'G'. fpC(ic~
ru~ t!efe ftrnpUds bttractO mallice partes bU as III ~irl~c parcE
Vlt~:CUtn Illcll(lq~ fil fftcit:nantl(uPP9flto:ta l1tedlocrtt(r lon~
Ba 't fafts 6t'otTa.Et Il fiat f\lppolitoHlltll c.t radtce rreos't tn::
boltlatur in tana btfupcrllg"<11tdo CUhl IHo pollca Intlolllatllr
an mt~ura facta e~ bletts fpedebus IIlt,rtisdi oleo t>e Utto: \l'd
bc rut!?a.. "d be (colptontbuserit foutous c!f'cacie. Et fOttio-.
ra I?ts (untfllppofirozia (acta "t Infra.'!) .atnlg.amara.5.iI.fo
ltotum mtl~c:pulpe colloqutlltide aii.S,l , ItI~(ct:cruct·ana.~. v.
C\lItt medutlaccrul bitTolutl:'t rnodi.co Mdii btITolutt tn "tno
albo fiantfuppoflto:ta longa 't fupponantur ln ano:" perm Il
tenttlr OlltluQola \l(~ ad q uln~ Q01aa !contIIlWl~. e.tJ fI (01-.
tllms ptoptcr acuftatem !,arultt medldnarum caufa retur bo
loz:nuc COnUeltlt ad mltigattonern bololi~ :'\1t fiat fuppol1to::
rilltn imponendli cli mitigathua t>olouEI:no tamell p:ol]iblll
tlblls fanlJutnta ernanatlo" l:'t!]oc bico,c(i cil illtentio ad e,r::
tracttonem fang\ltnts perlllae \1C1Hle:\1t qfi petiodlcc c5(I/c::
ult ~,flll~rc ditull10lC ptlus tUa rCi \lcna!u:'I: tom ln tJ2e l'cri 0
di coruetl ~antc tUtnOt\: 'tcum tUIltOlC no cffluit.Etbe CIEl cil fi
tÜt fuppofitodii fumldo radicetn cal/Uavel blette:'t (Olti"!'; dt
fi (urnaturradi~ratfallt ~ fuperU!.Jetur \'ndl~ cotturn:ponea.
tnfundarur in oleo rof.bllTolllto CI,m lItodico "itd!i oul:'t cUln
olco \l'Iolato ,ft meUue.et ln p:ol1ocado nudiocriter fIne l'~
~entcntta bolotts emolro~das furdaa latentee di ft lirit (up::
pofltotlum rol11 altera be radicibus btcrts't fuptrUgata lana
tnfundatur tn 01;0 ~c pcr~ds:vd bccri(cm tlIta:'t mII/tum al'
ptop:tatllr ad I]ac lIltentloncm. 'Pe "la afit furdla ftt aliql1o:::
tlClts cura cus tndllonc Ipfarum 't aduRiollc per tllucr(a il1g~
nla:'t aliquottena fit Iisatto e3 rum. 0ed di illa oia Illfi Cil tu.
fummo arttffcto flnttimo:ofa nô auderUaudarc "moi. offer
rUn caltta tnaiellate:na fepc tn 1?w (pcrattonib9 vtd{ pcriclllfi:
fcd fl emolrorde flltt appa rentes talcs fllrde:'t at tlltcntio ad
trtccaUOltl u,ttclluationë:tlInc fine timo:e poull t1eri med{~
cami "r InITa:qtS cil apponendCi fuper tribus ",cl ql/aulol e,:
ele "ni! (altirctnanenrdiat \lt fnfra.~·. antlmonif.5+'" co:::
nu cerut "flt:cO~l1o~fi:lapfdt9 cm" tl;?ttcs:tl;?urte 11 n. ~.ï.lnco:
pounturcli oro mr2ttllo:ulll: 't c~ IlII~tura (lJperpolltf biaiS
"'cnlsClllnpcthl:"lIlfra modlclffimoe bles crunt (\,:t(nu t
i0.tS fi tntenderem~ rel11otlont earti ln totCi:qtHierl pOITtt ~l«
fucrtntaltrlquareco(mte pcrJodlCe flllcre:fedtrTlllIo I?todkc
t;umefiât't bolotl ca.lffcnt:tftc porell p01l1 oc eodl Un imlto (1/'"
J2 ols C!lS fadldo lcul btucrlloné 12 tlobotoltllâ balllicc:'!: tian;
do Qfur(\lmmecttdnii ad bOC9pploptiatâ:be quo Ndt :auto
p'if.tertff hl capfo bc Uqllidte fup.lltcdleittieq pontlllr fllpcr
cas "crfue fini bl~itllc.et e~ds q dccta funt 'tC.tv.ta. cO: \lt ln
potu (1Il1lal !,;otbant flcci fup." plllucrt~lltt ponduà.~.if.tn aq
fue·facitttU ad l)anc.lntenrlonl:"t ilt aqua fup.abfrntbiJ:\1d
pll1~6illt9.:addlt na (up.tpfumgalbllnCi taltt:r c~l?jbitu~rc::
m(jueteasfup.b,!tasetUo:ro~d~s.'.Eddit't li ln poru (umlltllr
trtbus \1ldbus '}O re,dtblit.'€gorn lion Iludcrl tn. lIIatdhue TC:
BIll. e;t"Il?ere.~.", plO vice (cd ln ct perl a.=).if .t(nd clldo l'Id.5.;.
lIIa!JIs corlnullttdo nunmfi e;tl?lbltlonu q, (\lcere (1 Uglll(lItUJ
in çVtitatecotlnua.E~"ccflJtfidât QJttlllllld Intcntloné cmo:~
rordn~ ,fllrd.lrti "..no flllcllttfi. ([ 6ta nte (1 fit fUQtlllil c!lclIIe
fal1gu! lUe 12 cas VII fllmat Intel,lfto re~rlcrtole pllmu.:~ parte
t>tet~q ,"a~ttne I?tccll "ccetTana catl~d(i dt ab oibu(linflâllla
rc porcndbl,!s 'tmotib9co:polaltb') " aioltbus:" ob oib9dble
9
't portb ctla tnedtdltaltb9 (ubtlltatiuta 't n~tillj9. ,no tfi fll1~
pUdeertntcndldfi. ,fi.lllpttdG lI1a~lme ctballb9:lml1lo cl:pcdlt
vt dblbedlnlt adlenttiufi, "t \'cnter co(crl/,fmolUs:ne afOt~
te f((es Induror~nf fllo 'ncdfu (nccrent 11d magna \Il lcaollent•
.;àulbt.'s obfcruatts p:lmd. inrltlo ln curtlltat ~II/erf{o ad
oppofttfi di Icnt tlopotomia baffilce:di "lrofle (tla pontis fu
p,a epar ,,~l (plcnl;p:ouocido ala (\lll{fulnl ~ "arcs ~ bdndc
fbllttefanlJutn~a"'tod (lIbUltc,t adml~tlolJ.e colcre:\lt fCpt
cuentt:fiat dus blgdllo "e t"frfgtdatlo '1. l"fpltTa Uo cum (~tu:;
pis 't aquia 'tcofc",onibus ad QOc fddcnttb?:'t dia :Jflr di nte~
dtdntsa.PPtOp~tlltttl bc miJ.terla aCllt~.6t it tuerit aquOfltas
'n fansutnc:qul (Ct,~ tlocumltt fiate~lcc,ltto cCi apP~OPlll1rtG
~ua.~ ole mcdidnae Intilctas rcltnquo:(çd o:d'nâdaG I! p:,~
,;olJll.jJo.wat.tlc~f"d'.
I? Q
ac
,.
�~oii(iliunj.lvil:1.I~iil"
na"til1ï,"o~ p1?U{coa (Ile (I1C1'( Miationis.4rlbic tlÎl c5memo;
rabo qllafdâ·medtdnaa 'nterlui' {umêdaa:1:qua(dSi e~tertu~:
quo: lm ,"ediare fadull t n.d conllrtc.tlonê cOltllrin\Jcnd'" po:oa
'VUH1rU 't fan~lIttlill1(pUlàndo , ft t\e "ia (Utllendl€l pu (upe~
ri U9 (un t 111 iraboL1 n1c5dltt:1: citrini:'\: c",bull:1: COli (cctto tlc
(,o:in (cm aaae.,,,,â fi bis lit l?ebdomada (ulll atur.~ .i.".p:o
""lcecfi aqua p.illtra.6tnl:O:\lel aqlla calltbeata cil mlllt~lItl iu~
ullna.1app:opdatl\. mcdtcina wâ ad "oc ((rt~lIrr dl mfera e~
artc fenonis j)) CrUt aft fr (umaf. 1: qii cu fiu~1I conlunlJmf tlif
ficultas e~tllS fecu:tunc cu1?adntétlolt.c ftmul·S·,·ptllularIlJ
be bddlll "fq; ad tlllaa cllmapmc e~cdlcl\tie iuullmentt•.€;rre
riusautladcollllrictionhmaru. potdl ficrl \?ngucntllm ap~
p:opliatu (llperponldu factfl \1t infra. ,>-.olftli tl.!lctElodi:nu~
da Cipldft c5bulle:cotallNu rubcoltt :emlltl?tna pparatlafi·S.
,.\lcacie: terreiltJilla t.::tQurle:(a Itd~IOt(j \l ,lbo:fi :lJlandiu:coz~
ticllrn IJranatCltû;fe.pottulace 't plgtalJttlta an·s· ".CUIlt fu((o
mcntà't ha filico.fiat IIlI,:.tura ad ltnimdu eaa:'t Il COnlunlJcre
tur tlOlozli mul di flu,:.u:tlomcfttcCl rell1(tHum cil \1t q ucrâtur
~erlUca centu. pcdfi Ncttpozedio1tes:rcpcrtunf itlloCla ~Ul1lt~
dis \le ht penll:"d fllmanffcarabd 1: pure contllndanwr tlli
"erincs "cl fca ra bd:tldnde bulliant in oro tlc fe,Un! tlcblte crtt
tatlelonlJ a bllUitionc:pollca bc tlicro oleo fiat Iinlti~ fu~ call.
:g,1mitl~!1ttonéctlamboloda ftl11ul curn. conllrlcttonc taclt
((mO hlbalnco tl~coctionls "tinfra.'$t. plaoti1{;inte:tloulln 1:
toltowm ra tTtbarbafTl a fi.
.fcmi nia lini.
.coUld~ gra~
nat02um:ba laullt;l rfl:galla rl1s~ncn upt,aria:aii.:(I). ". om nla
flmulbulliâttnaqllacalltbcata:~ hl "hto nllJro IllpUco "fq;
ad con(umptiollclIl mcdl.:tatie If tlc ea fiatbalncll. Et tle "tG
fumcontiwsq,turn.ad"âc Intcnttoni:paratua ctlâact lîlti9
'" coptoaus fcrtbmdd Inl1l\lteria ac):pcdlerlt.
€"Bd frigidttarircnu indueendâ "nGucntû. ';:onfiliCi.ltif.
•
'I:p~Uto 'ôauo magnilk•••min. gUb"n",'d••
,
11ho maglliftco t\omlno gubcrnatCl%C \ld ifl'tlJlda~
tionirenu:\lii '\'ldcf'lnllttfi lcdl caUdtt~tc (Nil po~
tell fiert tnuctio cum \1n6ulto "t Infra. 6<' .olel "lor.
, ,. _ lotd ro.afQ.j.\1.old t>c nCllup!?a..;.v.lauentur tl~
ruc.plat~inle:po!lca. adda Ilf bcrbcr(l!!i:fan,dalozfi cltrmo;.
fcmillu Ilccto.!Jlammt arllbt.corallozum rlt.an.~. ,.,,"cctt parû:
~ cere paru:fiat l11uncrio.~t a11011 vtderetur fuffldcnter frtgl
da t!la tlcfcrtptto adl1antur bue lJrana campt,ole.ft fi nhllllJ
(rtgtda pond paru~ fptee.ft tturttculetllr flll iudiclum mil
stllrt 1Io.alltof~if.1~o:tl1rc etid fllpta renesJamlnaaplfibtalJ
multipUcttcr }2fOlaras pdus infufaaln (ueco pLllntasints: vel
(emperuluc ell c1flCactmlllum ad I}oc remedillm.
I([~:o quodâqlll patTue fu(rat bcbiUtaté biGdliue:'t f(que::
flratiuc renu conilict\l. bllat\ltioe Illeatuu.. a:onfiUCi.l "iif.
m.SIl'Rd oIl<mu' lnllld••'lnln' :anr.,
. . • nif tle ll)artinllJo ~a tracij o:dhtla acn.etotll~1
~: .? "t ln (crlpHe vlderc pOtut:'tCIJO tpre ocuUa ~ (CI1~
bue palpalll:fuppcIltn ctattua coplc~ione ~ na.
,
! tureU fl«a:eum ftunuOlfi cirdtcr.lntq. colerle,
c5p1c~to~taell:'l' palTua cil Dcbiltta.tc~ Digcllillil
rcn.u 1: (equcllratlUCCOIUncta Dilata done 111 ca tufi pl oba bllt~
ter:"r p·olOtl1ltltp(otfi nu Û:t02lfidOlU vcnarum mlnlltarum
tcrmlnatllrl1ad fubllantta renu:cum ptcccfTcrhtt "ttne IJroffe
fanlJulnollte di mlttcrlcbua {JrolTle:'t cria antecedite cil pdm'
tiua ht etlTlpl1c,f.1:pclplie pedlb9fllperflua" "tollta adlalTltlt
dinC} buclte:tmmo "f~ ad (udoti: vt tpfctdi retllUt:a qua be~
bllitate btlJc3tucvd fct} lIcllra thte bCl1cfida l1ledtcowm " fUll
obuttClttla bcqulcte1: bc rdtqu!scuratua cll:cu tam Il 0 clnlt:
tanf v:lne (ansulnolltc:lmmo cotaf pif "erâ tligclliuam 1: fe~
qucllratfuii conuententcr (allBllindras ab aquolltarc v:lnath
cU lant ctnlrtantur vlhlC:'\: a!JrolTe 't turbulente "ota mtctua:
tiiadalbCi b(c1tnahu nOad rubcfi:Ucet allquotlcna:fed raro
emitral aUquidmodidifoll6ul nottlufi adq,titatcll1srant (ru
mltt nontolol ltkaG "dnam adrubcû:tmmo feotfum fcpara:::
tli rcadcne facta (cqllellrattonndne di matcria (,culcnte. ~tt
c:ularl iltum ln (Il obtlnia:"nd'..t\cdaraf (Bngutnl "~re fcqlle:
ftrarl ab aquofltllte:'t nutrlre cOIl~nllterrellcetlt per fcquelll'll
ttonique fltcoucnienterbe matert'ljJt'offa a. fubllatla v:lne fil
tismi1l1tfcllaf lncolumltatellJ elTc:" tn \1cnts cpla 1: a ti/a fup:a.
rcnes:" Uett ant foltlficatc "irrutcs tllgcntua "fcparatlua ip
fotum rcnfi:non ln totti rami foz rtficata cil ():pulfiua Ipfom,
ln rcf(flendo materteb9 t,umozaUb 9 flelJmaticta:que ad lp(os
fcUell a rcllq Ille fuperlotib 9 mibda tr!fmiUllnf .ppter bcbtU~
taticot6:1: c5fuctlldiuiln rcdpildo:eoillngif it cft cafll bolol
pr(:,ll DOt(um;~ ln ~an~bu~ (Uplll re610nê r'n6:1: drea r'lIlont
11).,
_fUS
m."
COZU:'%: eUa aliqualtter infra:q bolol taeéd" partlln mantfdlll
tur:fcd ambulando't fcden.do mllgla ledu:conUisif ettam cfi.
caflll}Ulllidttaa Ilomllci faltem a«idcntaUs:etiam cum ((r,~
blO cati! rr('fo: credo ctlâ acciita Urcr:e~ qu tbua .mlblie vt 1l rbt
trOt tle fIIpcrtluita tlblla ibldcm seneratia Iicsmatid9" mucil
Inghtoa9ma~lIlla poulo trâfmlttitur ad rencs:1: fic marllm
matericrû ficgmaticaru mi,:taru cu vtltta:'ttattdt rcfiJenttli.
1~lO mcdtara cauCa funt Ilomacue 't ccrebtCLEt magie 1':0#
ma cil côfuerudo nature ad trâfll1tttcndfi tltcta a matcrtas aet
renes:cu ara cffent multri bebllitaU:llate lt t)cbilitiltcallt1,Ui11
11 in. e):pulfionercnfi tn reall:cndo:fed eau(e interdum HUue mt
ctl/smodicl fangtlan.ia:bequo bictiiell.pbabtliter't rationabt
Iiterfunt (V cmittitur bietue (an~uia e~tnctaonefaera InaU~
qua vcna minuta iplotu rcn.fi:"d altertu13 COlU mllltlpJjcaro
(angutne "ltrll g, c5uen it HU "cnc:ctta aliquaUrer ilCUIO c~fté
te cû aCCÎtIlte 't tlnrltlc f"bllantie {pliua \1ene tll{coopertc non
.pfundate in fubltatia rmu:q ficcltaa 1: tlllrttica pa rd ctati"'
"e~natl~ali coplc~ioll( ci9 ilcca:'te~applicatia ftlpttcts .P cU
ratlone pcedentia egritudlnte (lIitjlcqutfita:(i:trea funt {pâlt!J
caufc rill~a (anlJulnla:colll{5unf ab 'Buer.iij. (ollllJet.c.~,):.IS
.pptcr pccdcnti curâ bene it renea bcbciitelTe altqua rr cJtcnUll
ri uJ:iccatt cu "en la co:u:lS cUa frilJu€l materttru appltcarll~
rfi con IlrinlJélJ H5p!lmls P:OI]lbis e):ten fionl btctc "elt e tl~
(poate plcparet ad inciaone blCte vene parue.pctpUCIllltwlcn
tiltO Influeri nutrtmento ad btcta "cna:'t fic ipfan5 obcdientc
cnlaon t .J'l'ter cau(aa blctaa fit tnafio Iplwa. Et pcr IlmUeS
lItodlifltaUquâdomict9fan!3ulnie ~attr~ano 't (pa.fmo fo:~
tlbua:"t voluie 1.ilut.qn nô poffunt bitatarl "ie:\lnde rumpun
tur 't apcrillnf pott p:etcr n"ruraltter.$c,!fftone aût biC te ",
ne fnadir que bicta (unr:fupta~cd mul~ltudln~ materie Ull~
trhllltali.e c~rcndenti:\1ltra qUIl cJ:téaolll "cne (Ouenillt tlcdil
rât Inod! partodlcadl tlpozales ln Qutb 9 periodlcc multlpliUl
tl~r fallG'llle.$ed ilCllttatellt"liquall in fanguiue bcclargtrcd
dl~lIa talte a pparentie (dngutnc poil e.terctria cu aUquali pli
dtonc:tunc in ctjtu "hle !JI accldcnslicct blfflctlc vldeaf: tll
nOn ~Illll co ttmol1?abêdue ettil fi in co fiat rcddtt 9• Et De "OC
pO(Ultc~ptcac 'Bul.fcntcntiâ tn.c,plopzto tle mlctu fangul"i!J
'l fantct in fine tle mmte Jf~rpocra.cfi Dh:it.fr cil cafue nollcr.
3Jnq~it u,rpocra..cum mt~gttur fdl1gule fine bolo:e fup.1l0~
tablll.ft cl! plluclla Inl,oua quibufdam.t. pcriodtcc "t in ca>
(u Mllro 110 cil malum tn eo.i!:a u(e ""cro ln "a bilitatle 1I10tuIJ
ptogrdTilii If bololis bOlfaUeato tantum ln rcgillttnc rCl1l1m=
(ed (up2a 'tinfra (IIInunf e~tndifpof(tionemu{culol(i alligaro
rum meb:istullcruraUbuGnccelTarifa ad blctu motCi:ctl5 bicd
ntU(ellli non POtTIIIt bcbttn lIbere e~tendt 't cO\ltral]i fm "'~
cctTltatl motua rnib:o:fi Netolf{ lu nctllraliull1:1: Il on tnl fit H'
f}isl11ib:ianoClllllcntli ad motfi!imlllo it Qd tlluerfilrn fltfi 'o~
rfi:qm N.uerfo modo e):tcndunf 't cotrabun! Dlcd ",ufcuIt '"O~
btd IClltea facti ad Dlucrfarn. tlt(polltionh fltil "a rtu. tllctO%ufIJ
mibtolllln luncturaltû:vnn5 tnl in IIIOtu ,plJrelTiuo:imo ,r~
It hl fedtdo fit inbabtlltaa:" ~fir tnlllufctllte DOlfT. eed tau'
Nete ill"abilltatta ln nmfculla blctla parthn film unf ,~Iond
SOl qUlcte:v~acqulntaclllnda quedii bifpofltload morus il ,
Dtlattonl1 pctionl. flcut c~ oppoO to C): IIIOtu c5uen tend a,4,
rlf "na nlltllralta poritia ad fadl, lIIouendfia I]abilltae qItl~
(cqulf "trtute birtgenti rnUltra cOllcntcnti fptritufi faclcntl6
ad Illotu:que rnw(ura colcaf tp.c motua llftClcndi: "bl tlP":'
qutetlataUa mifura fpirituu. 115 DlrllJlf adtltcca rncmb:\l:'t ita.
mlnolatamlfura cnUd! naturalle:'t tnlllia mlbtls ad op,ril~
tiolli lIlotiuâ tlcbtta fifit tntpr.i."ocurrlt lt "t cff (putalla ae~
pUcatio mcdtcillaru InfrtlJldatlCi 't e):lcciitlu:q (acta (ft t12 e p~
(edelltt", cura mlctue flllllJulnd clrcn partes DOl(olce:lt IIl~
frlgM,lttO'tlllpttdtaalnducta. per 1I1edlclnl1e 1n!UIUS
tae p:oaltcrandie r(lllb9'quc ctlii btetie Il1lbtle co/cata Cu In~
trlnfeda ntu(cutoaa:~ ita',p(!s ffrlgtdatie 't.e~etatla:"pltu~
tiucper qulcti:" poflttue l?ll1cdlclnae InterlUS " eJ:tcrlua IIppllcatas \lcqutata cil raUa lIl"ablUtl1e ln. bicHa mtmb~19 in
c,:.tcn flonc 1: c.ttractlol1c:'t lridem fit labo~tnll1ottt" ln tllUcrfa.
blfpoationc't fÎm ~Ictodi IIIlb:ozum:,,'O{~qllcntur bolol
f]cctlecafu (lIfflciant.4r~to pfcrul1ttonc Igltur Il l'fdtm in fl~
mUtin bifpofltlonlpcedcntl:" curatlonc tllfpofitlollfi actll~~
liter afTIllcnttCi:1: tle DotOle DOra ln 1l10~U "t Ncl'u dl':1: be nO ,
mito qtircmanfît in'rcntbu":,,n lIIaulfcllal l'th1l1 groffa flirt
btda di mhI6lf:'tlntcrdficuln appa.rirta llUul3ntodld (I1"G:~
ntatn vlhla. bllO ftalltpz1lldparr.1~lhno ponctur r~~ 11
btcta cOuentcnti ln p(erullndo!" ln cura "do I}abcndo rcffJjct
!l4 C4llfjf9 mealatile:l't Ilomacfhmcb:fi ~umtd\llt'am~~~
0l'Ia!
ee
�Confilîunl.l~îîl.!
SctSo ponceur r~gftnl in medicinaUbue.(J: Cfrca pdmu istt
(~P(dtldo be acre blcarur:Q1 ner coueniens non bebet cITe e):~
celTtu"ne~ ln caliditaume~ ln frilJidtta tded qllal1 tlperat9
ln btttta qualtt4ttblls:'tfo:te parCiper becllnana al! carm:~
bita tndlcMioe ad bifpofltlonl p:tndpa fr l(denti bO:fletl: cô
UCitlent1oz. ln l}lIm!do etlii '1: Ilcco Il.Ô at \1e"emene C):ccfTus:
fcd vel at/tlperatus ur {n "Is pamule qualltattblla: "d crias
parumper ad bllmtdu becllnas "ablca indicatione ad lel1o~
nl bo:I1:Ud mlccum aUqllottena modtd fal1-6ulnta.et {ta \1i
tetur aerftutfe:1te~ multti app:optnqud {glU ma~l1lC di bOt
f 0:'1: ita non apponantur pinl multum caltdl:\'d pdlee mul~
tUln calide ad botfulll:ne~ tenc:a.t ctnsulum ntmia ItrtctCi ad
bo:rum.Et tta. tlpoleeftlltta ca.ue:ndum a ftatione in Iode ca
ltdia madlllcfub radita folts.et ita tempo:e "remis callendli
Il lods frl!JIdi.o '1: a vento boteaU ptectpue aer srofTus nebulo~
filS 't multum ~ullltdus cil ln cafu intmtcua:'t ma~tme conf(~
dcrando caufas IIlcdtatae:l't flomadi ~ cerebzum. J;t tta. nô
Ut flb! ~4bttatio ln rure I1l10ds altta montanta btfcoopertta
cira. parrtm feptltrlonall. mon edam at ~abttatlo tn lociaplopinquts paludib9 :fed flt dua "abitatto medta. Inter aeres
muÏtfi dcuatli '1: multll11l beptelTum:erta Ln dultatc: eUllelldo
cameri taliter fitllatâ 't babtntem Hcft polTtbtte fendira vcl
fptraculfi ad odcntl.f.t HcotilllJ\lt fut magnUkenMm ruip!
tlpolc:e:llatts in rure ht locia caltdia:b~ recttficilrl aer eus fuf~
f"migifs ad fI1gü!fi. 't I}umtdû alLqllaUterbediltartbus: ettr~
rotando caillera cCi aqu l t>ccocttonta t{OtU l'tolaru:rofarum:
tlotli nc:nup~arls:" tollotu l'ttta:'t (alteum cum modtctITtl1lo
ilcctltnfufo hl aqua t>tae bccoctiôls.Ud pot fteri.-trro:.atio Q
camera dl aqu/a (ubUmatts:"tolarCi:nenllpbarts:rofa;. ft
potell fier{ (utfumtgtu blcamcra:ponidofup~aplunas bccOt
ttcibua pomarfi madanotu:vd potell fien palla't fotmule:
be qUibus ponant bue fuper carbones faae ~t infra. ~. tlodl
ncnllp~aris:\1ior.afi.~.i.fandllr.dtrfnodi.5. ". cum muctlmgt
nc:fem{nta cttonlottl.'t.=).j.t~uris: fiat paftapzo fuffullti.Sio.
ln tempoze yero "l!emts vbt elTet hltentto calefadendl ~ al~
qualltcre~iccalldt:\1t Ilante acre nebutofo gralTo '1: frfstdo bS
rcctificarlaer.p:.tmo cumiSlle: facto in camera pzoplia e): lt~
snia tuutpcrl'tlaurt.'I: fennentis rOlifina.rfnl:'I: amtlib9!aro~
Inattds:ltsna etta quereus ad "ocvalent.1~ôt etlii fiert af12::
no pcr camera culn aqlla bccoctionis matOtane: l!fopt:cala~
Initi. puteBif:mc:nte:apponc:ndo edam aUqutd dnamomt:'t
6artofi.tll vltimo buocttonts:\1cl Ilfperg0.tur altqutd be l'Ino
nromattco. met Il placet (uffllmljJarc pot Rert palta:be qua p~
natur adij1tftatcm caltantc ",r tnfra.~·. 6arioR.mads an.J.J.
t"urta:taudlJnt ajj.~.""cum modlco fto:ad~ cnlal11ttc:;~ modt
,co cere fiat palla:oe qua ponat l't fup:a: no rame pzocuretur
aU uo modo caUdtt~s q:celTma camere p:opzte ,ppter td:qtS
fub~1tat fnnguillc:'t Ip(um aattfi reddlt:'t "oc be acre. crPe
l1lotu autl '1: qutete blcaf:qm nobls Ilat intétio ln p(eruatto~
nI! a cafltin bcbUttatl rc:ntl flmtlclIl d:q ue pte"ffit e,r btlatto
ne Itlcatufi di caltdita.te contricta:dl ctlli Îlltltto ad remOUen~
dUln bdJllttatl con(eqltellté epccationem l'cl e,rtclluationem
tp(odJ rc:nh acdtatllnducti fn mufculta boza (erutentlbus
ad motllm:tdeo tn bis ctrcutlftantifa magia adl]ercndulIt cil
quicti q, motul:{dco motua fl (uperflult ell in cafu tnllltllllt,nO
cittUs a.dduccns ad e):lccatlonclIl e,: l'na parte:" btlatattonem
meatuu e;taltaparte.Bnde lillli.tntendc:na Inl]oc ca(u .p!}b
btttoncs callfarû bllatatlonta bl~t.et ,p~iblt~o quldl call(a~
l'Ii btlara.ntUi ell t>t111tlTtO ll1otua"cott9:'I: bcdmare:ud quie::
t~m '1: traq utllitatl.1nii l? quietlll1odc:rata fit rCllallnltlo fub::
ftantifica IIllbtotfiePc~ltolfi. Pico tfi qutete cITe 11l0derata:
!ta aliqii côuenftparumpcr c:,:creitiCi a.d ~fSOtalldli caUdttatl
flllbtodhi (untinllfa. mot9:\1t mllfculotu bOta qU01U \ltgo~
ratio perRci' I! mot(i lIlodera.tl1 nolabo:{o(lIm fedeqllall:et
adeils partes I! motli ta Il cOllcrtut t>efpCi 'l fangufne tUllalt~
tesild operatloné motlllŒ.et qm mllito fads tv. cfllft tn qete
COlpOtea. q uafl côrlnua:'t ois f!pértna mlltatio cil falla): '1: na
ture inul1tca:tddrco ad tllcl}oadll 1Il0tfi.it/conttnuandfi:ops
fiert sradatfi .pcc:lTus tndpildo a remlm.ott Inl vdodtate:1 b:e
ItlOtlln (pacto pcrtrMefido .vcedldo ad intlf10tl '1: longtotcs
Pllillattne:tta Q1 tn.lil.bie fiat lon~lot 1 \1dodOl aUqua.ltter ij1
ln PdmB 't (ctSa· ~ ttn .pccd,,~do t>ctnccps ad magls tntcnfIInl
in vclocttate "1~116/ol1:(ed nullo ma fianf" ad laptudlnc5:
I1c~ ad manlfelli (uperea Icfactfoncm.~lat etlitn I}o:a. Coue
~l(Jlti:qt no poil dbul1l:t1lJ11l0 rrMactaltl todlllomac~tbtge
lone:1 pzo parte epatls: \1t poft f c~ \1d (eptlbo: as a.lTumpto
'tbo:'t.tUc fiat tillcc,tcrclUu moderatu humUem.perato apo
10.45.
dtado fe ad (octfi ~ fu auttertftcedMo fm o:dfnlbatllm palllo~
ante.1Aa tllnt tale e):ercttill cil cÔlImima ~ mlllJu. cofoltatlllu
mlb:o:um:\'t bedd.rat.6ar.l',.tnterlo:ii:etta~ blccnte ttut.tn
cap.becura \11cerum \1el1ce:'I: traQlfér ad cafum nfln cum bi~
,:it.et e~erdtiu quidé Ilf!n n?cct eldem:.ppterea Q1 acutt '1: fu
perinftammaM5t dt no faCit !dell tlluaulIu:,pptcrea 1}1 COlt.
(o:tat lIlemb:Ii,et fl pur noceate,:erdtiu pedes factum fillt {n
pttmia equea 't fualltrcr:femv. {ntclUllaf cdeb:au blgel'ttone:
qm !tante dbo flldi~ello {n Ilomacbo mllitu bifcortuenit:'t nô
tnt e):erdtlu pi:4tea taccli:ideo 't reuolutio tnlccto be lacere ad
latua:nt it noctua:pdpue qt mOlletur l'ztna partictpd.na aClli
tate:'I: I1c Incitat ad frC6ulter l'dnandCi.f,t ql tale e':ercitiU Ill.
p:tmls b~elTe: paruu 't fualle:ldeo h~ (upplcmltum complett
():Crdtit fiant frlcattones mlb:,olU!!1,(upertolû frtcando fpa~
tulaa ver(ua b:acbla:'t btad,la dia III bco:(um faus fOttirer
"Ola. btcta.bdnddiantleuea '1: (uauea frtcattones ad bOlfulll
ad ~tulficandum caUdltaté natuNli tUo; mêbl0uun couertl
do fan{Juinl" fptritliad tUa mlbta enrlnfcca qnafllluptda
facta:" poil talc e):ercitlli qlltetenf mlbla'l: tOtUlIl antc:1j7 fll~
maf cibus ad mlnus'pu l7oz~.Etflcutbtctlicll:Q1 qutcs tn ca~
fu ma{Jia côuenlt:tta ccfa bdomno btcaf:'l' fomn9 ln bac bt~
fpol1ttolu c:ft magls côuenlfaad l7umccrandu 't plOblbendu
{nflamationl ij1 l'iS'tttc.andc:op~ l't fiat v.dtaa ht vtstlando:
qnl nlmte vtgtlte tntlamando noccnt:\1fi meUlIs cft bc:cltnare
ad fupe:rfluttatltn fomnoq, lIl\1igtlia.1Ro illtret tfi ad fomnCi
n!llper~Otasbuas ad minuepoll ctbu:'t cooptriaf palln iacoucnlenffnl e.-:trema.:\1t man91: pedea:{ta \1t tlle partes côtt
nue flnt caUdUl10 tllfrtgtdenf:'I: no bo:mtaffupza bOZ(II~ (al~
tUl! notabIUtipoze:ne~ fupzapMtl be):tral11~fcd fupza fll1~
ftra:\1el (upta \1entremmUt fequaf bolo: ln bo:fo:'t non flt le~
ctU5 be pluma ntmts mOllia:ne~ fUQ ltn.teamê fllperiue imc~
dtate fuperponaf coopcrtotlli be pdltb9:fed fllpl~ atlddram
bnta 't bc (oto ponatur:tta 'l1 mcdtct blcta. clllctdra inter lin~
teamlfupc:rtll13't (ooperto:tu bc pclUb9 ad ptol}ibendul11 tn::
flal11atlonl mlb:Olum:'t ita bico tn paffiOlttb9 aialibua clIc: lOi
tiidasotslllas:que bllamt adinflâmattonheJ.tccatione~: fi::
cut d\fra:furol:nimtafoUidtudo : 't curiol1tas be: ilscndts.
~alTtonea c:tiii quetnfrigidiiu côuenuntmaterias ad tnte~
nus cttii nocent:\1t efttimol:'t trtllitla:ptotnde tnillo cafu mil
gts côutnlt letartsallderccu bUeain c~arta am/da:'t aud{::
re(onos'l:cantus beleaabdea~doqllt be rcb 9gratts 't placibt
Ilbu~:'t belle fperarc. 1nii taUa omlltama~mc: iuuam.fleutc):
appollta /lb' cotraria tIlllJ;fme noclt.CC'I.:trca fnaolt'oneln 't
rcplct'onl (um~atiln bfcaf:q>tna.nltlo orno CIIJ (upertlu't fi::
Ile ,pp ter tduntu:lluc.~ cfiant!a quomOdo,ltbct dl ma):lrnc 110
ccns:tn q: budt ad qlccat'onc '1: e~fCllUatlolll;ij c~tclJUalltlc
renCi" mufculolum bOzn ell quafl pllilcipalts elJl'ttlldo hl ca
(u nfo:ideo tdunarceft plurimu noçéa:-; urr ola mc:dlctn e fo::
luttue:fiuc bate be(uper:llue e,rl}tbite beot(ul1l ftlllt inl}oc ca~
fu ad tna~mu nocumClltu:~ ,pptcr tIlil cam lt aflobotomi/a i
totu cauendCi cll.et be boc bi~lt l'ails i 1110 Q1fu be miccu (an
gui.nts .pp ter be:bilttattrC:llu 'cl epatta:btco '.V pee (ft (pccies
queda bc: mictu fangutnis (lIp.e;t Oebllttatc:\1Îl (lI(clpe fisnifi
cattoné bceutC't calO:e dlla: vnde: fup.fi fucri~ dmnus: "t in
boc nlasn~fico \1tro:addtt cautua fls ln.minurfone (a nsuinls
lIt I>oc: l'cl IIllltilllltlone cq liait in,~oc 'tc.ft fieut btco t>c flobo
tomta tta IntcU/gamrbç.(cartficilttonibuamlnlll:ntit>9 be ,>u
1I1!dO tIIlb:o:fi. aeplcti~ tij ois ctbalts .ppter bcbiUtati blll~
fttueftomacl:queèttiicofecuta elllollBttudhlia mozbi pzeter
cliacuattonU<ln(Jlllnea cu "lin ta dtl1lllltunltlOdua. et 'd,o
I11cltua cil partj,rt ctbli!"l1lendotrtb? \1ictblls hl bic natllralt
flllomaclIs fufllneat'l' femet tantCi \1d bta ln bte "tcf~l. 4\e::
plc~tolt matcrlerfifccaUu ln jnt~lltnisell apta 1111attCi nOCere
"Icmtratcinfclltnotu ad renes:lo (\llte fln6uIt~ buob9 btcb9
!}abœhclltrts b~nefic{Œ:(cd oi bic .pclIrandB cil len tHo \1en::
tris natura l2 fe no obecticlttt cu ~lrfterils: tl~qulb9 Infra crlt
fermo cCi l1lo11lfiœrtllia ~ bUI1lWattule:nô di nClltts calef.l::
dmdbus '1: e,rlcditiblls ,ppttr Id:qtS btctCi eft: na ,ppter bicto.
d~lle,:!a '1: l'entrts lentttone multe materie (oll!rtcnf ad Inte~
fttna:q nia ;)utrterenfe):~(lIetudmelJaturc: tra({rltad rcnca'
qua.ro p(c:nt/a t>ebtlitarenf renes ~ \1tille rcdderc:n.f tllrbtd(.~
IHo/nde in I}oc lIla.dmcsd!}tbéda cil (0 actera tto bc lell iriol~ e
\'Cil trla.C[tCirca clbU '1: potU/ll pzhno btCl~ltcr bicatllr clTc ca.~
HendUITl ab omnlbue cibla '1: poribue calefadentibus acute ~
e,:tccantlb9:~ ideo ab oiblls falfl~ abf!hu:ndCi nin ad fllflent3
rlonlappetttus.1llam plO nppeutuCO(eruando 11 0 Incollell It
vtt modfctffilllo (ale ln ferculls (litS: (cd fi aUquarr fal fiatto~
~na.3JO.roat.beGl'ildt.
J? Iq
�ttCi trft cOlleniendUG.et ita. abflincndu côfequenf ab oib~ (pc
ciebus:qllt ,Ci III ote f"muni' itnp:lmût mOZlHeation~lI1ltt Un
sua.. JJta "mltlrer ab a((to 't a fottiter ac:ctofls:~lco fl~"anter
l'ontter acet"f(6:qm remtfTe acetof.~ 't grana tozulU I1tl15"tllm:
\'el,'berbero:um:\1el amofe Qerbe p:o (alfantclltie:\1t tnfr,! i>t::
~etur adc:ollferllandum appetitum:'t t1la~me in dl:ateno N:~
bit vitupera ri flmpUc:tter:p:edpue remlttMo acultattttt a,,~
fitatl!3 i>lllc:otllttdo c:um ;ucc!;laro tabaner.etcauendfi. euam
Sl mdle 't c:onf«ttontbus omnibus mdUtts:1: ab ornnlb9 aert~
bu s:q ueramcn \1t (cio l1tulta.!;lomm no (un tin vfu apud ma::
sntlkenUi (ua:"t funt aUea:cepe:potrl:rutQa:fenationes: a~
nnpts:1: !;luiufillodi.a:auettdfi cdâ ab oltlnlbll~ ptouoc:antlb~
"tina't couertenUb9 materiâ. ad l'las \1dne.lna.ltl!;lOC: eMu bl
cet :Sutc:l.opottct ab!;lo:.rere blurdica:nam tpfa ln.Illo eMu
"untma~imt tlUtrimentl quccunq}flln t illl:1:plopttrea 'l'labo
rarc faClunt renes bcbiles e~tllentes:p:opterea CV loquldo'be
'VcrebUirettcts c~cuunt \?ttn.am 'te~tenllattt't epccaltt•.tt Ita.
cauendt'i Il naponibus:'t cartotla:~ afparagts:'t luputts III fu~
perfiu" \lfu:'t capparibus:'t rdtquls (lm tllbua:\1t funt femina
fenl.'t I}erba dus:'t fe.petro(dij:'t !;lerba. ap(J:'t flmilia:ptouo~
cariua enaln be frucUbus:vt (Ilnt ailll.gdalc amare:'t fic:us:ct
"ue albe:p:edpue "nc annilr:'t omltes vue potentis vint fl14e
Sllbt:llue nt13rc ettam fl patTe fuerItH:'t fillict p:opter eotllllt c:a
lidttatl tn cMu non admlttulltur. roeloncs:'t aUIJuric:'tC:llcur
btte:'t ma~,"le Ventres 1: intertota cowm cum femintbus: ct Il
ant bt genere tnfri61dantl1l11t ct!;lumcc:ta.ntlum: ,pptef tante
Inclillattoltem motus !;lunttdltlltlUll com; ad renee IIlI}o((a.
(u 11011 a,il11ttcanturnlfl Inl}o:a (IlrUlla.ab I}le Igttur comu
nlbus bc quibus blctum dt:'t a. l'cnis potennbus pledpue al~
ble cauendum cll.([JJam rellat \le ponllntur eaqutb9 "ttcô~
Uetltt.~uppoaro i!Jitur qtS a. ptindpto blcebatur:vt 'l' I?lc co~
tungarur aliqualls ca.liditas ht (anguine cum fubtiltrare aU"
qualt.1: flceltau l'en arUm reltû :ltnmo e~CIluattol1.c tl'fodi dl
côplcpone flcca 't frlgirla tnllfulotCi bozll:opOttct vr totum re::
sinn indinetur parupcr ad J,umldu:no qut~cm Ilquo(1l1tl
fubtilc:fed aliqullUtcr côf1:ana 't n.utrhnclltli..eUsendfi tlpera
ttii "fil5 tll \lcttuis quaUtatibue:Jldco pttlllfi bc pal.~e bicd.1l
fiercteanla t>cfpelta cltelcctiOl cv befrumlto.et (tpurbe fru
mito nat ru frumcntfi nô anttqufi plu@ \1nlus anl1.t clcctum:
't t1tf~lrlna d 9 bfi attaminata fine furfure:'tft plnfa rosaqua.
~"ocdolJis liqutrltie rafe't pOttaf \1nn modtdl ferntltl pur 'P
fulfidatad lcuandfi:'t nnc (ale crlt cJcctioz. St becoquatllr ln
dlbano coucntentur t non (lIpcrfiuCtldu et Ilmmoueanf lltfS'
e~tri(ecc credo maS"is iIIuablt:t tton (omcndaf ad mlnlls Ilia
poil c~tractioni clus a clibano 12.X{f.1} OUs:'t Ilfq; tran(eat fe1
(Und" bil.(['pecamib? aCit libt eouCtllltlb9 pclpue funt car
ncs puUo:umellate 'tcaponfi ln !;lt!cme:f!uc gallinaru luue~
nfi:cafllea etla pcrdicG. 'tfallano:fi:'t turturfi tIla~lmc dt~ata.1
rUI1l tn c:afu c:onueniunt. mOlllaudo ptplottea:ncq; qua leas:
nCq} ara aues e~c:emue ptngllesmcq; alleaque nlltrtllnrllr e~
tunlpcro:quae btefTaa appdlant:lleq; pafTeres: neq; !;lt!zudt:::
nes:(cd rdlquaa coeaa.ues bCIJetttcs ln rllbts't ln montanta p
ter fto:ndlll:ptedpuefl ett~(nf lllultCi laudo tlllplnjJlIado b:o
dtum tarti (1 non fucrlnt plngues cCi plllguedine pullodi jJa.tU
narli:bhnlttanf carnes omnlfi aillu aqllaticaruIII:carnea ca~
pzett.'pccarnibllsquadrupeduSla.udattf omni tlle (1 cnrnes
captctodi !;lN potTuntma renes cOlli cfi (pedalt ,rptlctate lu~
llat:htlmO (1 bit rCllib geotlHelllQ côponfrcnfc:ul11 rclt<.fs (uls ct
bartla dTet multQ. adiuuaudu ln ca(u.Et be 1}0ebl~it.13.1Il cu:::
J'a, be bt.btlitate renu tn tint.et comcdere renes ClltU reliquls cL
bls:'t permlfarecl'i da ,pl?lbltla:(up. bllflcultaté blgellLonts
eomm cil multl tuuatnlti.ma: renea c~'beltfltate fubllâtte car
nes eodi btffiroltcr btgerunf:ideo fl plcpa renht bigeralt tur
\ft plllâdo fl~blla.ntlii eotli poncndo III pllladscrl rdlquls car
ntbus ltJ.udabtUb9:'t in fapo:nmlrta:bc qutb? blcctur Infra: ct
't tttapl1le renca ca p:.ctomm eli p:opltetatc fpiHt:ad rene9 QU~
rnanOi3 fpero Îllde ma~lrllfi fururu IllUatttclltll. Pc eamtbus
dia quadrupedu 1)0mdlfcOtu funt cames \ltrule trU! ll1CnaU~
ptcdpllctneflate:1:callrato~(iin Qt!Ctllc. Pc quadrupedlbuB
frludl:rtblls ctlicôuc:niltibUS (u nt carnes capztolo:Ii:'t lcpo~
rum luuenu buOtU vcl tn(l men au:'t bânlllolu.Et carnee erldt
frluellris laudllnf cCi pzoplletate (paU:'t tIlolfi olllnium. pa~
tee antertolCG dl~btllo:es fllllt pollerloltbua,Et mtl(t magtG
placet III QOC: ca(u dlpltlo g, atTlltllra.ft a,pptcr a ppetltUITl
a UquotltnsfUllltllthtTatc alllmoucanf partes eminfcee to~
fl(:~ (umallt'Jr pulpe
tt be pffdbUG nog vtUlpcl.'o pj(,~~
=
tn..
p~trofoa:'tpifces fquantofogaliquotiens eHa moderate:~ te
t~eros:'t Qftcos:toltcllas rapietes per fa~fl ht ""urfunt aqua
ru cadmtiCi.ft(1 pifc:cs perroli ~cbeantatTart ln patdlacon::
dlantllr ,Il multo olto oliuarû pit1gut. 'pll1littanf OiES pifceG
fallU 1: magot co:pods 'tbdtirlles:'t ois pi(cca reperd in aqB
tacunalibus.pe !;llsq 12uentunt ab afulibua (audallf oudo:::
billa:mantne (1 per .,.il.!;lotaa IlcterinUnfufa cCi tella in aqua
't a c:eto:'t pollea pteparcnf \1t lieri folet Ilu Wando in a qua CIInl
tdla \lt reddantur trcmula:\'elparu~ afCtlldcntla Il trentllltsr
\1drul1Ipanfcadclttia tn btodlo:\1e1 in aqua Impinguata cu~
oleo ollllaru hnmatllrarCi:\1d cum butt!to loto bis \'el ter in
aqua.1~to fcrculinalet pulmétufac:tfl c~ pane trUo 'touisEt fl fumanf allquottls aUque enretnltates fplnacQiomJl1:~
aC:etofe:yd buglotTc:'t mc:tucam Itt cllate:'t po:tulacc parii:ct
teranf 't bulltat aUqulb9 bulLidoltlb9:pollea cCi altq uib 9 paf'.
fulis ad acetofum b«Unantib9 comt~tls ru ollia eonquGtTa tiG
'tbepofltis tn t>ictis !;lerbis tarr eU~ads tn b:odlo carnlfi laU
dabiliu:\1c( in aqua itnpln~ata cCi oleo Olillltrllln \'d a mtgd.
bul.\ld cCibutrto 10ro:\1t pzlus fiet conuenlens 'tfllaue fereu
Ifl. Pefcreults dia valet far be fpelta ht btodto ptnSui:lta pllnlcCi 't mm/u ptllMa 't eocta in blOdlo plnlJut carnlum lauda~
biM. 't limiliter rlfum:fed f1t parû pttus toftu ad remollcndCi
dus Inflâmattonl:fl bebite coquaf in b:odiJs (rit eonucnlég.
~il1ltliter\lal(t a midu eoctli tn i>tcUs b:odiis etiam am tla (J
Ion go tlle coq uatur ell couentens in btcti13 bzodqa: vel fi COll~
dtawr cCi oleo amig.bul.'t (1 i>ulco:enf cum Succ~aro albo ftet
magia 13ratu.13~arauius ltlaudalllttn mo capirulo amidllm
becoctU 't fartn.iifabarum di J.actebccocro:fiue fit 01llnll5 nlle
\1accarCi. ~cd e~o bubtria_.l'ptcr lnc~(uetlldlné 't bcbllltGtcm
tptlua f1:oma" bc cozrupticdaetls no flll1plldur laudo.~au~
do di t12ecf1:atta plO colhlttonc hl meridle blgello pli9 dbo III
plilltdlO futnpto:1: poil ((~\1d fcpte5 ~Olas fllntatllr quatuot
vel qUIn.q;.§. viclbus bdactecaptaru e"m modlCo 5u((Qart.
I:tltc:etolllOfi \1ldcaf I?abcre III I?oc:matolé ptoptictatcm: [fi
qt rna6ls tnftammablle tJuflate miQt l11agls placeblt capd~
llfi:1: qutcfcaf per quatuot QOlas no bOtmlcndo tn poil Ipm.
crJJ ~m ptO (alfatllins nd appctitus côferuationl valet (1 fu~
lIlanf a!tqueamlgdale~eptllatc:\'t partes bu as carCi.e~cmpU
snnta.,.,.'tptnearCi e~trac[o cottlcegrofTo pollea infllfarunt
III aqll~ calt.c1a 'tagltataru vfq; bllm rcmoueaturcoltc~ intc~
rlot alblls adl}erellslludco:poflea fuffldenter e~tccararu~.3.
",!cpata buo s-alltnanull no (uperfiuc coeta ln bccocttoe qu,
(otcranf arnulcli plnds 'tamlgdalia bletts maflnando:'t iJ1l~
ponidoaUquld blOdiJ carn.tfi bictaru tlle !;lt!CI11Ie \lfq; bU cdu
catur tot,t fubllantiain fOlmUaCtlS infpttTatl:pollca cCi ,tI'~
cI~aro 't dHpcdebusfllls apptOpltatta be qulb 9 Infrfl.: 't 'tIIl~
modtco aatt patTlIlati fiat fapotamct1tCi flbl gratu plus 'tttl i
nua l'onido be 5ucc!;ln ro 't btcto neeto 't (pecieb9 fl1ll]' ma{;j~
placeblt.et ln cllate vbtqucraf ac:ttofltas ma iot pot appotl'
llUqutd ~e (ueeo ariicil:vd Umonû I1Ô nhnts (alitozulO. "el oe
vtno 6rana totCi IIlU50:Ci:'tUIl potell plus 1: 1111111113 addl bc ,II~
cl}aro 't fpccleb 9 fm blucrflls Intentloncs.1~ot etla~ alt~rar'
fa.po:amentlllnhtfutldido panelll ln blOdio:'t polleadt eqlliJ.
Il qualltltate pafrularutll paruarfi allqualiter il cctofarllttl: ct
cum aUquib? amilJda Ils oia lIlala].:elltllr fOl modlcum b{aU~
("pza polleadi ~lIecJ}Qro 't fpedcb 9:'t vlno BTana tOlU potC
fieri (apo:a1l1cntu.t:ld aUter (IImklf vitellus oui tndllraCll9 .lj
becoatone: "el bUO Indllratt 't ll1al1lnenf:vel ellm I:paub9 ga
ltnarii:vd cu ca rite renu captetotulIl ft !;laberl porcll b'CocCO
rum:'t di patTulis 1: btodto"el neeto IncolpOlotts:Ctlllt fpcde~
blls futa fia t fa pota men ra b ulco:an d cllm ~u"',a rO fCI1IPfr
intdligendU be albo ad IIbitum.Et (!Jo laudo cp omlli illgcl1 0
confementcarnes renu eap:ctozu per tC'tu 111111"' c~ccandO
cifdelllpoll 4>ccocttonel1l \1thl plllllcrem rcdud J'o lOt. ap~
ponendo hl ds allqd bepulllere ~arlofi.1: cozatloJll rub. ClIlU
1l10dtco f;tUs vt Illdt' côfcr!lcnf:'tf(l1Iper ",tilll t11~tla f~poza::
lllentÎa:fuls bicttG ca rntblU3!q1fl di pzopzI'rait cofottado ru
",13 fcm 12 tuuabCit.Et aplacctln.cllnte f.w~rc ((1 ~OlamCl1tllln
"tride pottll ficri e~fu"o necto(e'cU fIlodl CO fUCCl mentc 't plB~
tOS{1IIs:polleadi \1ll1ogranatozO IIIU,OZUIU:'t Jllccaro:'t (pe~
cteb9 (ulafiat fapo:lltnlruttt.~pccice IlCit qU!~ vtl be~'t "dr
"tinfra:t.>-.llIlCisl1lufcMe:calatllt IlrOtllotiCl. mada. cordrl'
mOtnl:lJarlofilowm an.,.I. ".ro(arlllll:eolll:c~lOUO:u11t rube"
rUlll:coda ndroulln p:cpllrG to:um:1: lIlen te flece: III !rtillomnt
an. 5.J.fpod(J:(wlIIllc:lIqulrltle an.,.l'. croc/. =).j.llol1l" c,,:fl (fa,1
UnaruJ ptepllralto:urn;quto plh,~ Infufolfi l!laqulJ ub(~"rI)lt
°
,CIIJtJ
�\
Il CUm modico "Ini aromatid:~ ct{uatolum.;.tf.gaUle mufca
te.;. v.;ucc"arl ad meltielatem ponderte mlf.fia t publi.a plO
Plperata.crjJnter fruct 9 dt qut pfit eoncedl LIl d'ta te funt aIt
que amarene:oz: ctt'efcaquedâ:et puma bene matura bamafce
na:(ed fumanf ante reUqua dbarta a.dlmtnua 12 quartum I)oh~
"t parce:ctperfica. fucrlnt belle matura etlam fUlllere bUOS vel
trea boloa ante rdlqua clbarla Mil btfcoltucnit. $ed fi fuerit
bura bebcnt fllml poil: ln fedidta mmfia:fieutpr1a 'tcoctana.:
qUe hl fccundta menfta alTantur(ub dnere:oz: poll:C3, fi fUlllan.~
tur tmo "el trea boU aromatid rof.cum fp((lebus fute vtt CuS
5ucc~a.ro tilnd1:'t di putuere couandrolfi plcparatolum itOn.
~ttupcro:ldcm httdUgo be: pomle dcctls "t partficnllbue:et
ft01iltbus:'t a rdtqule cauendn cil "t btctli cil: fup:a:fed 6ra~
natta mu;ls "ti potcll::"d arancifs ad butee becllnanttbus aU
quottee in cll:atc.1p>Otus aute flbt eonuenlens ell "tnum "cr~
hlllifi non Ilmpfr bWfcu:fcd magts ad butee bcdlnans: pauet
terum tn ml,tt6 parlHQecll:kltis di aqua.e~tlncttollts ferrl:ct fi
non blfpUcit bccoq lit in ea pa; b1a6agantt ln el1:ate placcret.
ln I?~Cllle aut bccoqlJatur IIqlJtrttta Il non btfpUceret. et !,cc
,quiiti'lad bletâ(lItflciiit.(["jJam "entendo ad mcdictnaUa fup
pollto be con.ualcfccntla e}: mOlbo billtlJrno tncollualefcen.te
op~ alienari dioltes:'t pdpue coitfi "t btdt :Sutc.pma qrti bc
rctJltnine cOl/aleCcltfi:'t ma~[ecu; ln cO:l2e "ut9 nlllgnifici "Irt
fit cOltluncra cnccatto 't c~tenuatl.o rcnum 'tin nlllfoilla bOt:
fi cu fri{Jidttatc in ds l'0llrlue 't pduattue "t bictfi ell::drm ca~
(Utn mtnitnc ln l>ia bifponttoib9 coucnte cfiarl:imo Intenc1idfi
e.ft ln mcdlanaUbuspttnctpallb9:mapc l>llIncctatluis 't COI).:
tOHartuis "Iutficanttbue i.nltatâ œltdtta.tl:l~ aUquotll~a ~abf
ta tndtcatioe ad mat~ta fic{Jmattca pcccantl ftn cerebmm oz:
Ilo macfi:it "t btuataltf materte multe q cô(ueuerUt Ibla'ud
renea t'erfua intell:tna:lalldabite ellcôÜlI1cta Il:ipttcttate 't bu~
~tI~ fcalTus ht co "t admlnlls (emd in bebdomada pIcter dt
Cl'la lenttilla 't impiguattua:q nccelTarta flint altematts bic
bus "tal14,t Qflll?tus otferaf bclcutter mfidlfieanttbus ct l'cr
'\1cntrUolultlb9 • jdeo ln I)ts medidllaltbus obfcrllando oldi:
nl:plhno pOlti qlJecta d\!llcria faditia ad lenttlonl "en tris:
~'fiad cducldfi materias grolTas fccalea:'t ad aUquarr COllcrtl~
a(1 irellin'l.fctSo pOila quafda l1ledidnae lcuea c,tbtbwdas
per (!'Qlus adtn.ttntloes bletas.tertlo O1dtnabo ij di fadentla.
afid C~fOltatlolli vlrtutli mlb:olll re6alill fine llocum1to btfpil
n COllllutarllnt.bdnde parttcularl9 "enta ad 10caUa ozdtna:
d 0qucdâ cUl1:cnacofoltl1ttua renll 'tmuCculodi bOtft le(oUl}:
cIi appUea.ttonc ettii mcdlcinart\ encnue poftremo ponentll&"
queda côfoU:l1tiua eerebtl reColutllla oz: ;)Cuntpttua matertc fic:
611latke III eodl.€ t.:lrm a60 pzltnli cJ:ptdiendCi fiat clrll:crc
lcnlttufi fm fOlllta "t Infra. ~ .floln maluaru.m:altbec:'tblcttG
anll:Ll).t.lIt(rcurtl'lUs furfurta.a na."!l).".camomille terthlllt
parti mar.s.lpu1t:bulltat oia i aqlla bcbitc q,titatls aliqllibulf
bullittontbue:pollca bc colhltura clue ~lImatllr ·Ub.,.: ~ .ct a.d::
dantllrpulpccaffie noulter e~tracte.;.v,.mdUs "to.,.,. ".CIIS
tmobue vttdlle 01l0lfi.'t.3.fif.old'Oltuarll pinlJui!icum moc1t
(ofalia fiat d~llcrcad l?al1.ctntcntton~:'t Illud offeraffalttrn
altemads bicbusllc materte fccale~ rettncanf in mane "d in
fcro ante ccna pcr1)olâ cft blmtdla admlnlls:fedidfi cp masi s
placcbit:(cd potell nlterarl tn cll:atc ponendo be oleo viola.le>
co old,ôis:llIllnua ponercln ellate.cr1~lolaso laudo tnter
dum (umta.it.plUularn· "t tnfra.13.> .mtrabotanolllm~ebcblt
10Hlm:'f dtrfotfi an.;. j.alocs:(lIccl. trtnt loti cCi aq lia endilllC:
tnfuflonte bla{JIl!Ja.ntt.5.(f.mafttcts:ftieados:reubarbart:cle~
ctt an.s. ".ClUtt mUClla6ine (emi.maluannn fiat pall:a p:o pn~
lulta:ct fi non fuffldal1.t bllo,::).fumatur.;.i.plO "tee ct "f~ ad
~.ttif.ft e,tpediet. jll:lslaudo vWbebcre omnibus octo "cl be:
Cern btebuSIlOI1.fcruato padfe nllmerO bterum.f.t "bt illtett~
damlla ma{Jis euaCllMC a Il:oma.d~o lit eum cOlllul1!Jtturl nau
fcattua aut blndnutto con(uctl appetltusalleandcs quallttta~
tC11l ;fotllletltur pUtulc plures:'t e~~tbciitllr pcr 1]ol\1.m alite cc::
n<lltt:qllod fi pur VCUlluie a ccrcblo ma{;la educcre apparelltt
bua figfltsl1ta.gnlsbc ne((lTarta. euacllattôe 0. ccreblO tic cadi
t>afta fiant pillule bue "d.itl.!JroITM e,tf?tbeantur in Illtroitll
(ecU P CctHlm per buas botae:'t "bt flet Intentto magla ad
ICllltioncm materierulll1in flomaco c~ill:cl1ttum:'tmatericrulIt
srolTafllm 't cduetloni per (ccclTum potell Rert (cnltiuli c~l>tbl
dll111 per (upcrtusvt illfra.1~ .pulpe came nOllttcre,;tractc. 3.v.
~l.Ilpe ftbtll:,:n:oz:cllrntum palTlllarum:afi.,.if.pcnldiomm.3.l.
r .granolUlll berbcrounn pulucrI5atolum.61'a.vi.ellm~llccl>a
bllarlll1l Coctan"'t fille bollle:crft confectto t)tUca ta ad inti
Ollcln btctam. ,alcnG.~t Il planblt ma6ie ,omoltElfe Roma
tr
10·46.+
cumolm eduettone mdteridlegmatfce per fec~lTllnt via con).~
pl(,tIoltla:m~~tllle "alebit ft fumatur mlrabolanlls grollhs·
"d.tJ.be c"eblllis conltitj~ pcr tresl)ozas ltl mane ante ptklU;
dtllm:'l tta 01111 Pte lIledlclllaltbus altmltllta PlOQlb~bltllr kl{Ç
gre~lltto materteru~t flcsmlltlcsrllm fc<Sm ccrcbllllllvd ftoma.
CIIIIl:btuertendo cHa matertas con fllftas currere ad rcnea ver
fua mtell:in.a.cr S5IlCCcdit tertio pOllcrcqucdii ad confottatto
nem p:i.nctpallulll memblOUlm CUIll "trtute "illitiœttua. 't re
ftauratiua ln totO:tiplcopue renum.eu" I?oc "alcbit.mllltus
fi tiat dcctullrllllll "t ,"fra. ~ ~pulplltllm pcrdtcum aO'rltafUS
parum:'t pltugeU,;ataru!". 3.1. ".earnlum rcnullt captetouJ5:
fimlllter ptcparatarum. ;.,.plnearu; plcparatarum:vt fupza.
3·".nuctfmu(.made:cllbcbarum:rofarum rubearulll:calami
aromatici:an.~.Î .ma r~a rttarulll mGrun ~ tacrn tom," fetc cô
bufte:"d mdius tnelfe huinctc ln graml an·s· Y.Colttcum etui.
f(lItinla bafilteonle.an.;:).tf.(andalolum omnlul1l:(po,1i.1 ali·
5.j.mu(d.ambtt an.gra." .CUm lIb.iI.oz:. v. vcl.liI.;uccl?art al.t>I(
folutt in aqua bugtolTe:'t modleo aque rofa.tint dcctllariu511l
bOlla fOlma. pe I)oc potell:fumt codear.I.tn mane \ln te ctbu~
pcr "olam ClIm blm/dla "d.iI.cum modlco "Inl:oz: magts "a lc~
bit ln ~reme. jJll cllate a utem potell: ticrl dcrtua rtllm vt tnfra
·!>,.pulparum camtum vt fupla.an. §.j.femtnlllll alt~ceana~
unnllu:" cott e}:Coltiœto:um ali.;.il.om nta contlln da Il tur ln.
mo:rarto fubtllttcr:poll:e4 ponalttur ad 1110tendillllm (ub mo~
la Will modlco aque œptllolUm veltcrla:"iolarllm 't bUSlof ~
fe:'tacdpi.a.tur fco:fullt quod tluctbe mOlla:bdltde.·~ .al1l~
sdalarum buldum:'t pincarull1l1tundntarilln afi.;.jil.tn.full::
dalltur lit aq lia. clllic1a 't concutiantur cllm "lr6ula bis remo:
umdo aqual1l:bdndc btfulldanturbt aqua 5ucd7arl l? buas~olaa:" poll:ca~,ttccentur leulter vt fuit fupta btCtllm:bclndc
l'0nantur fub lltola:'t fiat "t blccbaf be camtblls:poll:ea.·~.
llqutrtttc puluert~att:gulltl1d arabid:a 1i.5.j.fanda loulm albo
rum:'t dtrtno~um:co~atOtUtlllllbolUm 't rubcolfi:UgIII al.ma:
dean.s." .cus 3uccQaro (\ccto:quod fuffictr btffoluto in aqutlf
\lt lit allo dectua.rto:'t cum.~.j.frasmento:um et fol ils. ",.illlri
ur6enti potfiert dcctuartfi in bonll fotmavd in (otma 1I10t~
(dlolUn. "cl rotularum fCC1mdu~ arttficillm pdicU apotl>cca~
rif.€'Sentendo nunc quarto masts ad partlClilarla ,t ad It~
fioncm bOlfi.'lP>dmo laudo Il:antdkdtateilt btetts me1l1b:llf
fill6utaritcn>tendumefTecltllertbus bllmectantibue bc qut~
bus bipl tlldcus!1: fcribitur bcdmo conucnlcntia tbtbcbiUtas
,.tCue 'Ie.ande addtt qllod tune drll:cre fiat ellm olco.fup.com
muntolluarum p lll6utum:.d fupple 0110 I?umcctantc' quo~
ntam vt bl,dr "aber pwp:letatem fadendt fup.tale drfl~rc Il;
lud quoL! non factt altud quil.tum Ipfum ln hnpln(Juando rente
oz: fllp.bolfum.etquontam carca bOZn'nI Ibtcomple,rlo frt Ida
anne,ta tn mufculls "t Nctum cll::fimut eUIIl taU clrflerl l7~me
ctaltt~ 't rcl1:allrallte bebcllt impolti aliqua lcuiter ca/e(adelt:=
tta 'tcofottantta I1lCmbla ncruora. ~otell: igtrllr fiert clrltere
\lt iltfra ..~ .ren um capU CUIll pinGucdtnuC'Ulfl1lJ1lln cro.iiil.
't fil?abert nOIt polTtnt (umantur reltee call:ratl cum pin{Juedj ..
ne:bulliant tn.ttit.boc1?aUbua aque Vrll' ad confumptlollè Ill;
tlictatle:poll:ea c,ttracta. carncaddatur in bicta bccocttoc old
a01i\Jdalarum bul.'t ol~t COl11l11unla .an. 3.iif.abf\!fltl}il li satt
hl peda.. ~.,.t.fqlltnanti fpfcemalllclsana.s.l1.omnia flmul
bulltant tribus ~ulltttontbus non"ltra in btctll bccoctiôc:poll
ca facta coUaturo. beco qllo.d rema" fit pôt l1ert bUO clrll:crill
One fale.p buobus bieblls:q drllerta rettneantllr ipfo lacellte
fUpla. bo:fum l? b01Îi "cl pcr bota CUIll bhlltdia. fi fiert pot:fcd
nuU(i ~OlU ponaf Iltflp:i.9 rutl?italtuc1 drlttrc lcnltillu~ edu,
ctt~(i moterierfi côHi srolTarfi be ln tdllttis:oz: tll/s "tldo (a lte,
ter m l~ebdol1tad~:fpero tilde ll1a,ttml1 fmunlln IIlUOlllcntlltn.
C[l!.audoltad "ultficatlouècaUditatis lItufculo:li C1l5\lUéjlt
(ubll:anttfiea I~ulltidttateacqulrendll ~n ciemuf(1I10w; bo:fI
\'t tiat inunctto drca bO:(III1l:fcd no indtrecto ctrca relies C111t'
olels ~ttllfra ..~ .old't>e Ulloflltc'(pedebue:piR{J'l/edia sallhlc
afq.,.oldcamomtl.'t abfrntbit ana.3. \,.m/f.:JJndirccto \lUte,
rtltlllllfiattnllllcdo CIIIII oleo vt Infra. ~.old ro. 3·Ioolel vio
/l:mallicts.afi.3.v.mtf.'t oibuslTlIlJuUe trlblls bieb9~abllerga;
tllrtnUl1ctto factMlIpla rCllescu peda tnfuflldi III od Ico "tni
rubd.crScntendoad "ltlmu5 be eonfoltanttblls ccrebUlll1 fi
mul Cllm rcfoll.ltiolle matcrtdaudo tiert facclillJllt ,ca pitt "cf
meUlls ad (o:01alll bOllett e,;!fTndone .be 6rtll1a bupllcoto.
tll cuius mtdta ponantllr (pecks ~ttnfl·a. ~ .ltlatelal1e:lltc~
doa:conialln dtrt:mads ana·s.tif. ~crlltde. S· itif .tl>urta:ro ~
(arum:S<lrfo(.afi.5.if.nudfmuf. baccllru hJllipcri:co~alo:lIllt
rub.afi.,.t." .fiilt puluis (ubriUs 't pond tn fa"1I10:q (accultlfJ
,oIJa.3Jo.tPatl1.oc t)llldt.
b ml
�~onfillùnl.li~~
lapide "cfT celn p:fttcfpfo file gfiatlola J'l'fer (e~atfot1l ::,tlnuf .
tlltta renu q nO fequlf in "ef(œ:ttâtlllta C~CO:tlltto facta e~ la.
l'Ide fuit câ vlœrauota tade fllcte ln reue 1: p~zo per q be(ccdc1
bat:qm "t volutt !i1uer.l(f.colllset.c.~I{f. J:.t mlllo~ para aC1
ddentlii q aductltCit buobua mlbzta \lt rClltblla 't "efice tcrltlf
ttallhltlmo ad "larattoni.eun "nua lapta bercnaUb9 non
tdfi ht. "t10 rcne sfiaf:1: l'cr potum et coUlsatum ad "cficam
tranfit:lndc cl1cp(ollltlO cot1tlnuttatialacracft tlÎl fuo incdTu
tll\ll~O ttne 't mlco pozo.et qm ma!Jia bolet drca betU'UItl 9'
(lrCa flniftrfi latua:tddrco condudcndll cft Y' \llcua blcaf dTc
ln renc bc):tro:lJ l'cr cottatl 't colUgiltiii:ad llnlftrfl cria boleaC
ln renc flnlftro \lel ln bozfo dra llnil1:rfi.f[J:.t Ita cOnduditut
e): pteccdlttb? t alita q addud poffeuQJ ptllldpaUa cMue dt ,,1
eus factCitll rene be~ro:'t no ab(ollllf etlm ab "l"repod be~
trl.J:.t ~ut9 ca fultfolurio corilwf fa cta c): la pldctn rene 6figro.
.cul cam bedttil' ci9 mf bum effet pucr"t ml'" Jj oan.matl}co.
è~fcrrar{fg tiC srlJdt medlolancnfi na.rrautt Id cm inflrltl llG
cum "dlct cCi baillearc iungebat bozfum I1Ilua frlct'l ndo qlla/l
oi bic 't cCi oids bcclin antlbus ad caUdfi: "fi n 00 cft mira bile Il
acqulltta cfttn rentb 9 caliditas c):{cffiua:1: multc tlnt couer(e
tll.atcrlc ad rents!" fta fllcta llt seneratto lapldla.cret e~ I}tG
cr U;onaltum.U~.
fequltur cp taUe (ântea ~ "lccre pmdens dt tnhtotls tim o1t!
(Um pcndet c~ "Icere renUm g, ft pcnderet C,l: "lcere t'dTee.mil
\!t bldt ~era.opoztet "e (das 1}' "lcera que (unt in "efica. (unt
bûi
:Jo'nl." tllff'iciliolis
peITano "ttnanlfeftla aCdditibue 1: pctdltlb9cau
curattonta:'t lita que (unUn renibuiJ fUllt facitto~
.
lis cft "leue tn "t10 renfi"t be):tro.J:.t nô abfolujf
ris cllratlonttl:q~ cft ql fubllantta. reHum eft ve fiat fana rio "I~
eub alJqualt l'lcerepo:t "tltldje be;ttri.(."te pel'
(crte:qllonlam cft climo(a:" fubftan da. c02pod6 vdlee cft llU'
1I0(a:'t "kua tn lt1emb1i6IterUoaa dt l>lfftdUa curationls t'al
~.
t':
quii beferfaquofirae l':tnalis a t>c~ro rendu",
de:quia. blfftdle generatur coro in.de:fllpple plopter beblflta
- /lcâ. ~~ pôt pdmft bedararl 1.2 Id qtS c):tt (n "tilla
temi1'dlauradue COtllm refpeetu renuJ que fllllt melllbta car
tle fante quafi c=ottnue di rdTdltia d 9 in fundo. 1Rii bt~t ~rpo
nof\1.:tn qutblla "trtua fadena rcftaurationcm fOZUOl dt.1I1Ô
cras.ti(f.apl}o:i(mo:ft:fi frlt1guinl il ut pua mi):(rlt renuJ llut
etiallllllatcrtc que ad renee flllultt (unttante acuiraris et pUll~
"cClC( vlccrllrtonl ft!Jlltffcat.~s bedariit '1' fit e): relie l'cl rllb9
cttonta flcut dt ,,:Inaque ad l'eflcllm fllllt:quecft BClItaflll(a.
't no a "dka:p:imo multltudo tlll9 (alliel d1 refoludOI1.e ma ~r
fempe.r httpedfene COtl(oltd~tton(l1l. Iblltc etiit pttncipa 11 tll~
rie rub" fepe cu~ materta (anlo(a.:qm l>e I1Ilbde pan{eulo ~
(pofl,tlont contun61f(cbz!e:q qlla/l continue affllgtt coillltctl)
"t "efica "el pods cducunf 't rcfollltionce Blbc 0; non rubefi
maClc tOtiue cozpods:"n bubltandlllt1 dt ne trllnfcat ln fcbzé
4t ID Ilntfeftaflt ~ eo,9' bolo: .l'Pd? dl: ~rea !encs_'t bOl uS:
~bltllal(m nUioccurra tur:Ucct Ifta fcblta bumollllia n(11l Ilt
'" "eMus an ,1]11-6 "bt a "tcua dTcun \'caca. vt c~cotd~t oes aIl
létOzea IIJcdtcl:le "e ISar. ",.tnterto.z~" 'Sul.~vt(f.t~r.nf capttu~
o.tdlntm feruananectta eotlnuo atfllsena:({cut fi cITer fot,"a~
lo 'ppdo be "I,ere rcnfi 1: ~erap.llll.bleulart ca.):lhf.'t ~aClg
ltttr ~ poftcma. ~6 "lceratul11 :q: marcrta falltofaln "lce.rtbgefl .
~.conttnltls:'t rdlq tIIuftree medtd ola eôfentlfit:~ vlc:9 ln l'e
magls ellentablUe cp Cl ln apoftetnate contlnerctllr cô,ulca.tIJ.
fica bedaraf abvlcere renll per "oc (j' Mio: l "tr(ue tmo elttft
"da.u(a:-z; Ua nOIl tan tu euapo:at be materlebus plltrldle ad
toliu fenttf a Iltcrlug "tr(us pcetinl:qtJnô (11: h~ ~o, t>fio ill1~
co: ab ,,(cere fleut a.b apoftemate (aniato -z; 0011 rupto '(terlG'
paribus.ft qml't bi.rtt :auer.ltif.colUllet be fillnie csrlrudtnfJ
ano bOlo: "" ea tn pa rte poftetiott:l'eL ln "ta nt .:dta a«edldo
ad anteriue:tta "t Dedaretl1r etiam nocumentllllJ ln po:o "cl
renum tnlltaiod parte ln apollcmatiblls eO:II~ fillntfeb:es ct
in "ta. b.e qua,t>tctu eft:1Ram t>tclt.1il.(j' locue bolo:ie biuera~
rentee aut kil te: non dt erso mira ndum fi etlam III ,,1C(rd~
ticature;t l'lcerlbua meatufl per ~OCt}l fit ln ltti:lflo.i.llltra bOt~
btls fit bc crranttblls:dcnra.'tqllaft hnperccpttb.lIa ab:co"n
(Ultt 1: "e«cilltt.ft Ideltt "olult ~era. "bl e):pldfe bt~lr.et fi cil
ddlcct Ilon "It!eatur (cuozum acddltlCi:tlitlmendu cft vt tll~
ln l'(fe Ylille,l.ln potle med(fs \?CI fllp .In altero eo:u1l1 tuc bo ~
ctum clHupta q~ nlfT p:ollidearur trilflfcatln altlld JJCflUe f~
lo~ cft ln mcdio.'pedaratettam modos (mltrendj "tlIlQ quM
blla't bc l1laterlalt fiat immateriaUa.ft ~cc be caru fllffidanfi
ttoclltnentuttt cl1: tn renlbua:'t t~on ln "e/lcil:'t e): co quia. befcm
€' Sd que bUO l'lin dpalltcr occurrldo bllo fient:pztmopO"'
(ue ,,:Ille non fit cllm bltftcultl1te.(cd quaa (ecundllttl eqllalt~
reglmen tn blcta:bdnde pOnellltl9 qucd~j lItedldnaUa ildCil~
ratent "btfielfcthl "efica fleretcllll1 mQ.~tllla blfflcultate: ettii
film "alClltta..f[ ctrca ISlf pthnfi c,r parte \lerls 0PJ "'l'ttet"!
q~ non dt bolo~ lIlultumveJ, rmenlS ln. nltu "lIne:"bt fI effet in
Ber calldu6:1: qutllbct an n cbulo(ua:'t 6roffus:ehcnfo(U9.lfP
"cfica bolo~ eITet multo acutlo: 't il1tellaol.1Rllm "t btctt ~e:
ctpue bOlca.lts:qllonlam cft ptedpUI nOcumcntl:et IBa Batlo
rap.\'Caca fcntlr fen(lIfOlti:'t renes fentlunt (enfu bcbtltozl pa
apudtgncm:'t in l1:uffts cft noduil:qllonflun 11er caUdus dt fa~
rum:1: "le "tlne (cn(u medlo. 'pedararurctlam e): modo e~it9:
Cl(ngad core multlpltcatlonelll ct acultati:\lnde fadie ,,"m o
quonlalll (anlcs c~t fimul cCi 'lhta:"bl fi It~ \?Cfica aUquoties
rlbuetlcutletrallfculltibue per rmesaddlf ad "lcerarton etn
e,rlret (anlee p:ccedendo "llnii.1fta be QOc bldt aalla.):.con:
't cozrolloncm.l0pJ Illlf "t patlenalocetur huere tempera'"
tjnct1t1s:fl fantee fuerit (UIll \leQementt ntt~ttone cCi "dna nta
allt ad lClli becUnÎite frl!JIdltatc:blco leuelll qlÎI frljJtdu5 aCllrfi
erlt But be eO q~ clHup:a rence:aur bc rcnlb9.~ed btfttt1Gulf
eftlllozdlcattulInt "lccrullt.~ltucf tli ln loco ficco 0; flon terre
inter I}oc:quonlam fi venlt belttettlblls fupla rCIlC0 remanet
no "el "lImldo:q 111 puma tntentto ln cu rat/oc "lcerl/Ill cft c:.rt,
perml~ta (a nlee cu~ "tlna:'t fi be rCII Ib 9(eparatur ab vllnll:'t
catto"t ois trad lit nu:dld.jJdeo cauendu cft alll lUter a. ftilt!O:
tendit Ild fundu ,,~Inalte"t 'n(a(unoftro.1~oftell addltf((f a
ttefub folc:'tapo:tatlolle pannolllm 't pdUfi ealcfadcntifi pd
tranfmlttlf(llnus abf~ "tlna aut ante mictli vllnqert~ ,,1':lIa ' l'Ile ad bOlfum:'tlta Pdlcg "ulptlle crtas I?rc:mep:IU9 funt l't~ .
hl loco p:opfnquo \lt be veretro "cl vdlca;!l)anlfcftatur "di
tande.f.t « e): ftatioe tP.ts annt aer (Ct c:alldUG "t.ûpote el1:athJ
cy flt c,r renlbue~qm (ilntee 1: rcfohltlollca non llIultu~ fctell f:
opoztetrecttticarcaerl côucrtldo adfrlBldff pOflmdo Incame
"bt lfi re(olliif fanlee Il "eClca di refolllttolllbue:tunc \?tIlla dt
ra ptoptle '>ilbitatiollla rO(tlG!flozeattc:nllfarla:"r o.fpergido
IttUltlllll fdenl3:q~ re(oludonee p.~trlde be l1temblls palltc:ula.
CIlmerâdi a'lua rofata:"daquo. (ont/selim accto.et boc ttt~
rlbus:qt quafl (emper fiufl t Il fotUozt œ:qt be mcmbtte co rll t
co Illtentione l(ablta. ad pllndpall bl(pOIl~.f.lld \lleu~:qm (II
fozrntbuG (unt acut/olis 't p:alltods OdOlIS.~l1afi ettam ecrU
tnldo idtcll tlolles ab acctditl vt il febu: t'ebet incUna cr ad
fleat crfite): renlbuG câ,pcedla tam c,.: n1ll1tot~ be Illplde: 'lut
frlstdlllll 't '~ull1tdCi:1:ltll "Iole recelltea 1: lactllca 1: pOUlIIllca"
\)ccoctlo papallcrla Mper(1l pcr call1crallt effet cfflcIl cie 11I111J~
"tollter quarUu~ndo cil ote mu(tcrts eductusclt plcccdCllte
bolo:e drea rCllco:'tdi colrate e,rituG tI1 ult,t (Illlguis:quolliam
mend. jJ.ldutlolle 16itllr nun<fda,rbebeat ad bUlltldll"çl~'
C:UIn becltnarc:e,.:tgttllr bOfl\1. pmd,ntla et e~tlllta tlua III edlct
"t"olult ~ul~ollrl\lptorenfi nô jJener~f l~ coco ultll te rcnus
affillltle:'teft quaa p:fJ111J radl;t hl cura \!d p(erllarlo,. € /1:tr
fT(l1tlllPlaqui Gliaf ln "dicaqgnaf ft. ct? CocllUltate:illlllloge
ca motu51 quletl bleebat.S, bans rcgula lit III cura.ft ops vt
Itcraf tnfllbltâtla Ipfozureou flcutlapls q(Jcncrai (ubcan1e
quletl ad!? crcall f'% nO labo:lt~ij'I tû cio ell pordllIo 0pJ l'r flut
IhJguClto cuS{Scncrnf lu renlbaas (enttf tlolo: qui non ('nUl hJ.
concen"
"dUè tonfo capite catiduG (acta frfcatione capltts fUQpotH'li:
't ira tClleaf (ub bOllero bit noctllq;. ~i it feri~ebdol1lada fit:
rer lotto ,aplda cIlle~tulo fonl 'lromatt,ato cu~ afibua (plb9
(pedcru f'lccult a.c:dptertdo (pis ponelt.do tn peda:et buma" t
in l(;tlulo trlbue vel qU>lfU01 bullltlonlbuG:a.d ~a.nc tlttentlo
né cOlluclltret.Gltimo pôt fierl po.ttu confonattuuJn ad odo:
ramt:ntum factu \'t Infra. ~.lIlgdle:cotttcllm dtrt.nud(mu(.
S'd.rtof.an.~.l." .ro(arus rllb.(lindalolii.:dtrlnodi. ali.s·j.lig:.,.
aloee:6alUc1l1lu(cate:a ii.s.".a mb:e.::),".mu(cLsra·(f·laudant
,.(f.v.cli ctra:q~ fuffldt ad lnco:po:idlJ. fiat pomIJ.,p~odota:
ancntO.~ed Iton dl l'tendfi to nUi ln lItarte unte cma:'t non.
poft "bli aUquo tttodo:qm tue effet ad nocumendi couertido
mâteriae capllt.~t it vt fup:a bletti dt i boe m~ntfko ,,'rQ
aat noeumen tU tn appctlttua 't l>lgeftiua ftomad eonllmiehll
(rit Ilfia.t inCictlo ftomaco:ante ctbri efi "ngulto "t Infra:old
ab(l!ntl~(f. 3.I.olei fplce:1: dtonio~u aîi.3. MhtalttOmt:salagc:
6arlofilodi:fuJntt'lru (qulnatl:cozaloulln ru.1: rofaru afi.~.i.
S'illlte c!efan!Jine.s. ".cum modtco "re filJt vnguentfl. et~is
fumcontentueefi bdlaudc.
Cr1~~o vkere renu ClI~ aUquaH ,,(cere pott "zt~dia,p Ulullrt
~omlllo '1 milite bomino Jjoaflne be peffilttO fraclgClla.
œ rru. buh,.tUuari. "",Wt/••nt
�(ontltf be e~crdilo ,,'t (rfcatfone e~remftadl:'t plO cllacuatio
nequâfildtc~erdtiu.t.'t plO iUllamento dionta qtS qllertt1:u~
pcr (~erdttf1 fllpple liltt côtlri vapouthme ficca:ua \'t no co
ccda~ cia incdTlonc fupplc pcdes:'t a Ua fllpp~e non. concedas
altOl' modoa e~crctttomm.f.cqlllta:~do:vclltl curru "cl}en,;
dO:tt '~octlltctltgatur fact.l mlmdtftcllttonc bc fanfe .(U~ qlle~
rlf co(oUdatfo;q,li ad cOfolldadonl necefTarta dl: qea.0~ qii
cil indtSltLiJ mîhttftcatfot9 't pllrgatlolafanid nô nocetleuts
t~lcefTua: vcl (llaula e<t,arto facta tlisellione lim epllr:et pofl1P
ctb9 tmlllltt ad mlb:a.:'t dl: fn femtta redidendt:cthlln cum fit
Con(oHdatio 'tCflctln vlafanatlonta quâ bellacocedere bl{Jne
tllr:t4c blcebat. 'S.3radathn e~cJ'cttlo ~ratllr lcutv(qs quo red
d,t at adconfuctlldtne~ ln motll (uo.èànl tgltur quolibet e~tr;
ClUIi bebetclTcleue rCll1tlTull1:'t baueobferuef regllia parum
ante bicta vt fla ntfri.ca tlonea e;ttremttlltum 'tCuapoultlonea
ma;tlme ad Illlb11l fUQlota vt a fpatulta cOllertedo ver fus bla
cl}ia.,Râ per/flll 11l0dlllll fiurMplratlo vapoulm et 'rcfolutto
~cca couertldo materlas.1U Qtloppofltii mlblO 1cfo:"bt frica
tloncamlblolli inf~rlozfi vtcrurili pparant: qll~uertldQ ma
terlae ad10cii :qfiocuqs~ non liât frtcationes nlli c~pulfis(u
pcrtluttaUb9 {;rolTte pille blgonts 't alifs filperflllitattbus col~
btls:f~ fiant ln tQe qts (ft fllpla et bcambulatlôe vcl equltatio~
ne '" c~plt gfa J! l'na '~ola vcl buas ante afTumpttonl futurt
dbt:" poft e~ercttiu comp1etu:vclfrtcationeB qulefcatad mi~
nua Q '~tâ anreq; (Iultatdbua "cc b~ e~ercttlo.«L'e.llâtu ad
fomnu't vl{Jlliâ ptOU:ritilS tn ,,1(JUifs eflmllitum noccna:qt ad
tnflamationE" c;tlccatloné onetr. $ u12(luitaslt (omnt en ad
noecnJu:qnt faeit rdcntionE Illultarfi (upertlulratu que accn
tranherflla lOCil lera:vfi fuffidt (om nus. vif. ,>otarum: ct fiat
POil: ctbfi. ad minlls trMaeta ,>ota di bimidiuomtti tl!ccflate
f.er '>remc: 't fiat ln obrcuro:'t ex:tremts bcclter cooptrtta:'t Il,&
botmlat fuper culcitra caUda fllper pluma ft,t (uper matara~
tlU: lit 0lte tn (actus Dt eoto ne rCllta(lIpercalcMt:'t ad C09 tra.
'>anf fuperflutratca:" ploprerilla cam it acotbltua (Ul! rent\J
cil nocla:v(i Illldellttaecre fuplllalterum latcru cu nt quo lIli~
ItUIJ ~olct.fr "irca Inanltloné ct replctioni bleuiter btCilf qtS
tenfrfo ventrta cil muttll fn carn co nu en fca:q nl Ilantc "en tria
lenttlo ne Illulte matericcôuertunfad intcllina q trâ Ilrlt ad rc
Iles:q ftâtc velttre llipUco tranflrcnt ad l'fas "dnt.ft !>oc tn~
tclUsaf no lUte "irre;1cnf Q narllra. 1Ram fliite lIentre 1Cl11 Q
natura non elTct aliter J! mcdldnlla knlldus ne matenc ~UCI"
tanf tn beotfnm:qlll \1t Infra .,idcbitllr \1omltutTcft hl cafu ma
Sie conucltlcn6 q, "cntris (OlllttO.Bttilnda cft cda rcplettoci~
bt ct potufI:q ITI Pcr ca il {;grC:klan tur (upcrOuttatca q fut1c mil
<tanf ad IUcb:um IC(lIm:ql t)cbtle 't a d qlS côfmtd. efl nU t)ellla<
dllre «L'pc palTaonlb' aGe aiaUblla b:eulter bicaf:c:v opottct
"e cutcleur oéa pa lTaollea h1ffâ mâtcs vt Ira :Ira cu dia,:furo: ct
(oltdtudo.~rtflltia tfi 't tlll10: lt noccnt ploptef retentlon.em
ctCOlllltrftonl17ap01U ad lllterio:a:saudiu alit tlperatu ct bo
na(pcs be falure efl multfi in cafufuuans.t:oltua autl ln cMu
dt blafpQcrnadua:be quo biett 'S1It. a:ottua namqs llociu 9 cil
tllia valde plopter Iltultitudlnlmot'} 't e~erdttl1~ fup. bOlft.fn.
co ét III cafll matie btfcouenlt plopter t-ebtUtatl 't madh ac~
dtMl c0112ia tpftat". 'fla ad Ipm ma~ic di frcquitaf feqUif ma
,:hna. i.lebiUtil~:oe quo bieft 'Sabbtmoy. ptlcula.vif. klpr,Olf:
(mo:li apl]ottfmo.l,.:i,.l1o efl'mtru Q' fil}tMrequltat cottr. bc
b!lltanf:qttotlicolp9 eu\twill IIlCIiOh.ctpfa:cu cuacuc" tur &?
cfi fpCig 't ,>llIlloua:'t.eiaddtta efl bcll:ctatio q fO,la 1'1inctpaH~
ter c).:tingllit fpall vfrtuth bebiltrat ea.ft addlt.1RQ: fucrunt
qlltJa~ qb 9 (upcrucl'Iit fouia bdectatto 't ll1.ottuf funt ob ,>oc.
ct'3Jâ ventendfi cil ad rcstmlln clbo 't potu:fn qllo resll11 ine
nt rClJula. qua porllit. 'S.ln finecapltuU "lcerfi renu ell1ll bt~tt.
et 0P5 vt beuitet ol \lcctofum fo:ti9llcctolltatfa et omll( aell
tli:'t ol falfllm:'toiqtScfl vebemmtia bulccdtnie:quonlii ~e~
bClttltcr billets. (aclUter conllertulttur ad colcrâ.mâ taIfa oia
f~duntad aellitatE "umolli 't bauradtatl codi:\1fi ptO pd.rte
tranfeUtttea ad renee addrit ad vlccratfoné:cri tfi pdmum qtS
ntcclTarlo cil .tenda m("ratloe vlcerus renum eutllee "t bf
ctt liut.in pdndpfo ""cru renri cft equatto "U"'Olri 't bcdtna.
tlo COtŒab amarlhUffnc "ba.uraCltate ad bulccdlnellt.fup.re
I1tllTam;'I7cl fup.tnl1pfdttarem vt nOlt fa dât pcruCltirc "ulnu6
poil \'utnu~.& tdeo tbfdemlalldat bhntffiontm omnla \lcut{
·Ulnarl.'t (alft:cucctofl. 11deo biccbat $crap.bt,c.PlOpdo
et ctbts arit Opottet vr bcntU9 i\1oa If (Ullt tEpcratt c:~tfn~uclt
te(l.t. remittltcaaculta tl "u Inolfi.ft Il~te tntltfonc Il,t a biler
aonl fantct:non 0PJ vt e~,>lbcanl dbarla Illpttca:ne Ina eClIt,~
ptn~"af (tlnloCi 'J ,pNndd tnlllftl,o couofio.fr'f1oc tnanullt
j!o·47.
e~pt(lTei.d~.n 'Slli.ti~.tèrtif.c.oc 'mictu fallgtlln/a't fante! tif.
CUN. CIlIIt bi~it.ft ~on applOrlmee Iltpttca:flcut cil ctbus fil
aua CUnl fumac!} nlll pollQ1 'nlnll ({gllificat mundlflciltione;.
t.quandol/loll apparet fa ntr:~ in "lIlla:'t adduClt rauonem bi
cene.$t,iprica,ull consdantqtS illlllflcatuell fllp.bcfallie ~I:
cOllftrtltsuntfllp.inrralllemblt1:~ vitra cOlfofloncm qllÂ.ad
dunt fl1clUnt op plUartllné PlOQlbido entll~ vÜlle:q ua rc qii~
rellertitllr aqllofitaa ad pOllerlOlll,:'t dt ln co t11110: masn9 vt
bldt.'S. '1~10pt\tre~ ftalltetntelltlo'te munddicauonia:tII11C
ca.ton abfefllandus clt qui ponirur ab 1il1l1.11l cura b~abetlcc
pamonis ad t'lit' in tcntlvuem.1Jilam tunc mdlOl rea btfpoa
tionts c!boUlm quoa fumere plecfplulltllr cft \lt fillt talcs qua::
tenua cocomltelltur coa Imitas nature ct (Ollfractlo fitis : l"
CIl in aqua o:dci:'t tn plllltbua dlla:nam pcc abll:cr{;ltta opo~
tet vt n.'n abfolUilntllr ab aliquali ex:lccatione:nc ll1\tmbllll1J
fiat masis paratum ad redplcndull1 a Ullnde fuperflultates.
lIètoptcrea bldt. S.in cura fcab/ct velice ill plinClplo.et dt
nrntUter in ca(u noftro:ops\'t admintflrcntur abfterfIua mulf.
diflcattua que fInt De nlccatiuta abfqs mOldlcartone:q ilia uo
~ebcnt cfTc ilmara Yd aliter aCllta 'l7t btcfum efl.~acta tllmelf,
mundlficattonc quod cosno(cctur c~ purgaltone\?ztnca fallte
cum em/mone aUcutua fansutnolcntl:tunc opottcUftll,abller
fiua relUitrt 't modtrart. j/mmo bcbentpolliqucdam {Jlurtna.
donem factentla 'te)lccattua 'tIncarnati~:p:Opterca :bldt:
$crap.ft,pofl mlll1dlflcanonem fsnici:'t purtncilttoncill vice
rte bOllam:opOttet vt ildmintl1remus res confertntca que in~
carnant" jJlutlnant vleera.enia illa Nfficulrcr tnmtcllntad
membta longlnqua:'t Il ln membda (t1.nta remanerel1tadducc
relltad nocumentUI11:lde(\ tunc cum ds Iflifccrt bcbctnhqua.
mc..1tcina penetration cm factClllwrad renea t)ucclla vtcll ("
ntculna vcl aplllm:vd ((mina eozum.«L'ft !>anc etb1l1l (cntclJ
tiam poCule $erap.paulo pofl fentcnûâ aUl:lJata~ blCCllS:yt
0P5 mHecaf cn~ da edam vnae~ medldniIJacuûa vdoCls pe~
nctrattonie:'t perneniat ad loca l~(a Cllm factUta" fllp.C1bu9
incarnattu1l9vd mtdidna talla: 17t non ledalltur cum cla. f.me
diclnts cÔl,llUtlnlltilltS11lIb:a:lltc\bu9 penetrollt.f.fana 't fup.
peruentant biete medidne CUIlt virrute fua ad loca Cira.
cr Gcd nota C}1 alJnanter bldt mifcclltur di cis vnil. c~ mcdict
nis acutia ad tnfînuiidri QI ht fntlti5cconfoUdlltlOntanon 0pS
nifi parfi be .puocâtfbll9 cil atila mcdlcinis o!fcrrc.qt1\ ptOllO;
carlua (unt Incafu mulrn fufpecta 'pprer timoll:nccôuertane
materle ad rcnca. ~lotndc t)lccbat 'ElIIL't mtnolatio.pot9 aq
fnp.dl neccffiJrtain cura "Icerts rcnum:addU'It ronl ,,'nu::
nOlCtUr nc:ccffitilemtnscndl!'trnlnOZctllr morus rcnutuab co
qtS peru~nlU1d os (lIp.t>e ~umo:tblle:'t cOlfi riJllo perit. $1 CI"
{;O p1ot,tbult potum I11Ultt ~umtdt ne abllndcr l}umMultliJd
renes:lflultomas!a tnnucbarcauendum cITe a plouocatlulS cl
bufcunq;.fttflllllteaîi.benc attldc J'pter multos q an palTlo~
ntbus rellO 't vdicctndlfferltcuudlt ad c~"lb/tloncm ptouo~
cattllozû.tr"orra.quosaliaapofu!eutdEteate,.:tllsin c51l1l0
meo b(ardote v:tne.ft "ltrultos fnittcxtua ·lillll.~i~.tcrrii
ht curll, tonc vcntolltatls hl vcllca in fine ptillli tracta ws ot::
clt.ft rc'''tdan dua q 1I0li blctunlCll tlblin cllpltulo rcnû qtS
re,l lts't velleaqllado (untbOlolOfiallt egrt non appzopinquèt
plUUltS ~e (emfnibl} .f.p:ollocatlufa Vcl fup.lllifa pZOUQeat1::
ma.ft addudt rartonl addens 't.I. vt aUlJlIlententur in nntb9
't vclleJ.bolol cCiattractlô~ rllp.plOpter talca I11cdlctnaa "cl ct
boa a.i renta \1el vellca eonuertl!es:\'Olui Ubcntcr llla. coi a ple
poncrcqula vtllfterfcrulunt• .t;rln bebtto reSLl11inccibozu ct
ln bebita ct la oblatlom anedldllarlll1l 'tm(dlcinaUCi:qUlb9 be
ne Intellect/a r.on pot~~lt EledtcuS bircctus ~ia ca nonibl/s co~
l11iUer~ crrozcln e~lblttoe dbo:um fiue potuum fille 111 cd Id
narUtque 0P5 variari fctSm vartas intenttollta in ilbll~rjJendo
"cl confOUdado.«L' ~ltii \1f vleus cfTc Illllitum putref~ctiUlI111
rnafot vf cfTc mtcntlo ad mfidtficil ttoné Sie ÎGlrllrpuo pa I1IIJ
dua factllsetfarina frul1lentf Iton tll totll", mlida il furfijre fS
fit Illle (ale factua 't modtdffimo fennentO r,o(a tue cum aqll\l.
bccoctionte OM Uqulrfrte.ille(\l lit coaus .e.1'cclTtuc.ft qfiodI
(j1 fltammollCllntur pllrtea e,;tterlolea:'t fumarur par~ t,Il fil
t,riot bllOtum aut triO l't.crCi ad plue.et ft in cllatc f?Oneretur
q~artapars farfnt 01dd:c4rribuepardbllafarlne frumltf ild
copOllttonl panls cfTet dcaiol:Valet erm ~lO fercuUs pnnata
~e tllo paue facta ib:odifa cam!lh Dc_<t b9~fra.t0ffe ét (iUte c~
codé pane nOn bt(cÔuelltut. ~ot cria lien ferculli btfartna 01
dei btfTotuta tn blOd 10 fadcndo pultea:tndc 't ".pern fPU 6C1l1
do be Il mtsdalt9 ma ftnatte cum ~ucc,>a ro:vct bc lacte ta l'Inn.
Salce cttaln,far (pd" cutn amllSdatato v(fuplll,.f;t ,\lbt tnfen.
�f!onfiliUttl.li~ .
be pill~mt
lif \IcI panico becoqllcndo ht b:odlU c\1fnICi:be q lItb~s fnfra.
J:,t polfent etili lien epllle c,tolcrtbua cOIlCltlentlbua in cafu:bl:
quibus funtot~ra tlptrata:ficut fUllt malllc:(pin.ad]ia.:lacru
ca:poztulilca in ellatc:tt e): bis Clint modico fenicuU rccmtls
pommt lieri fereula conllmletla. ~i etia apponllnwr bletes
di "ie 1,~el1\c 'tlupl/li in "cre "el ittdl:ate non bifconl1 cniunt
tnmodicaquiitltate. et vbitlt hltitio ad (onfouat/onent l'J
plantaso 't !Uct(l(a. cr jnur camelOt (Onllententes dtgalltur
"mta capto:n qn "aberi pfit:qnl di frl6iditateparricipat Ilt
ptidtatequadii remtITa it fpali ,pptlctate:~mn.~il11e relles ct
veftcetOlUm.~olt "as carnes·valent ca.raes pUtlOlUll! Imle~
di:({mlltter carnes'\1ltlllotli lactârtCi:bltttlttMo p.tes l'Igues:
eUgroo partes ncruofas. ~e:des ttia fi fucrlnt optimc cocri fn
bzodto vfqJ ad fcpararioni funt in cafllconllelti~tes:q fi IIUal:;
tU renuttûr aculta.tlltllmotCi bado·nutrtlllltfi frljJtdu!11 tt ""~
midit:'\: tn faciliter bigerif vt t):plcffe "oluit 1.=1utcl.(côo can.c.
be pcdtbus:lllndanf lt I2dtcont 't flarne:'t ~Ue aues mon tane:
pUrll:omellog-tqllaleaoq no admi.rtunf.€Balcnt etlam be
quadrupedtbus colrnee capttolo~baneod'i tUlltnu:'t ftmiliter
.carne91epo:U iUllenŒ.Et reguhlrtter oc cantlb? cOllelltétloz p
paratto dl: "t el{felltur di dl tntentto 1lI11nditicatlonis ct pur
ga.t{oltts:vbl cum tf} it\tentio COltfoUdatlonie meHoles cffent
jllfate.'Ditnlttl:ln f colube .ppter fui\1t"emlti calMltatem :ftl'r
-",carnesanatum 1: anferill. €'1Jnterptfcescltganturptfces
petroll:'t (q uamoll:\1Uuof:tcllleri:fanont:et fimiles dirat! tii
ln. aqua c:um modlca \lino l'enlltlto:'t non arrattln patella.~lîrr
tonumfunt cancri ftn.e aetto '\: modldffimo fale.Etfta \'aIent
partes poll:l1'lo:es ranarllnl ab(ctfTis crurtbus reptrta rum tTl
Joeisllccia:fiue in ptat/s"d aqula clarle nOltlacunofis:vallt
.r:tl~ Ilmilft~r Itmlldc:ne mo:alea no a9ua ttcc ppara.te fJ III 0:
d4alias ribibatîi.10ua fo:blUa tUa no bi(conuenlunt(ufi'atll
lit aqua CtUIt tefta:6ko fozoiUa nô oura:ct fl'pdus 'ponanf ~~
jlcetopcr bila a I}ozaeantcq, ponanf in aquilad becoClftcn t
crlit longtnqoza ab InfLamatlonc et adllfllone.e,; l?ts c O!I II
"upUs 1: a.gitatlecômifcendo paru caret rcccntlsmodtdffunt
falls pfit·fim fct'cula btllerfo~um ge"erfi.1~to cOdI!!lltt9 l1la~
S(o valet olcl'i oUllarl'i 1j1 but\!di. .ppterl mtnote Inflamatlonl.
I:.t a oldi fleret c;toUllle Immaturls effet m.a6la conllenleng.
1~zO fapozamentto pôt lien fapoz91l1ent113 accipltndo rC/tell
capU occortoa et ben e m\lla~âdovcl in pllluerl redtGldo:pofl~
.cIlcum vtlJ.06l'llnato:U oul.ve( dl (IIUO i1ranc(fOul.dcCi.mo~
dCco ~ucc~art;etC(f lUodteo (ozalo:f'i rubro:fi:pot fiert fapota.~
mcntllm•.€t locoerfâ I}oz/i (lIccNum pot fill11t (UCCIIS:O Ceto(e:
(ed ycmtttd dug acctonra~:CUJ succQaro. jJncafu It mldtll11l
,audafab auctotlbua I~:(cdlp!n non n~ fumtCt'm Illils clbls
;vptcr ci9filctll ~otrllpdOI1C1l1:fJ bebet (IIml loco cotlltiois ma.
J:imc in dtatt trafacto plandto ptrfe~vcl. vi/.I}ozas:'t tl/nc fll~
ma.ntur. v.\'Cl. "j.3.lpftUg di modleo ~uà:"a tt:'t dtgawr 1?01a.
.qua. ~ebet fumt cuiaU:lta \1ttepfduJ(ùmatur bc caUdtta re,p~
p:ta...€t qli dl Intcntlo ad mllrtdincandfi et abller6ldu :OÔ 1!Hl
ete ",nu,nlt dt ll1c afinlnul1l:poltca cllp:tnullI.etqn efT(t itl~
Jio confoUdatlohJ't confo~ta tlô{s:magio conuertlcns cITet lac
DIrin:um:'tpoR:iPmyacdnfi.Et bcbent Ilia Ua lita bepafd C!lm
berbt~ bequlbug ~tetli dl: . ~a(tl'i "umalt" bt fpalt .Ppdetate
Il mtl16cl1wr ab "be muUerlB fane clt o[bus magla cOIJllenll~.
g11J Intentionc confoUdattonte bonum effet ,"((cerf. bUI{J1l
sanrt putumJat1cum.=).iJ.bolianncnl.j)efructlbua arrt fla Il
te InritiOn.e mffdttt(attonis "alEt ccre:fa:et anUlrClte bul.'t pm
n.a bfi nulturll: et perffca bfi ma tura:d queda pOllla arollla tl~
~anoa6fdla.:fcdbllld4:mozactlaITl bu matura.$ed oialltA.
~wlt (umJ para lit modtca Qltltat,:'t per quartu "Ole a" alta
tiblf:nfuttfnial3atln. Ub.aUllIltodi C\l\)ltulo oc p:unis.et
'tR:a.pltue "aUtlSJdlatc non conlunctaftlm putrfda. ~ue a
,colJlunsaf magt6' l'allt I1rl1nCÎ.ll:ct (Jranllta oulda ".el mI/~a.
tPdones ,ria ,"curbltetottcr lll uctatlJr:f, ego nOlulldeo ad
trcqu~ntll'(um ~o~fi ,ppttr l~lli.PUOCl1ttoIJl \1dnc:ql.pUoca
tiulJ nodt \1t (upza.blct4 dt·1o cauend6 dl a fructlbuo prouO
~uis ct b~odifa p:ouoœtlul9:vt dam rubeoU\3: et CQu1tutU
~t"mtUum.etlil ab fnfalatilcifl:J \'t cru ce 1 fcnaUonum ct,a~
partbua:nl taUI1 oi~ no~nt(~arte tfi vtmdo be melontbui't
"~J ansurite:'fd dtrulta tl?e maGn t eftue no cfhd nommrtll
cum fntcndlmue ad I1bflerflon~m.",e frlJcttbu9' a titi "~e,"a~
Ubue Yl!lcn' pilJcc Itl1mlgdale. Et btmlm'lntur Pbifltd:a IId~
Jane:nuccs ,ppttrfp(o~rr,altdttatl:'t "lit parrc:ct fteus pcfput
qm tn tlcubus vtbldt SII,.ll:atlaaidnlŒ quod4e\ll occultum
f~d,lJ~ 1kJ'9lrotJonl;(cd di ~'n,ltto cofoUdattollte ~Jlt pf:
dilm9 ad altqualé côfottM!onl poffet lieri ferculul1\
S.".
ra:et eoctlll1a:'tfolte caflame "on bLfcoltlIC"funt.crPe potu.
b:c~iter btcarur:'l' pOItI\~ fit lItodtCt quâlltatte qllicû~ fiut Ile
be bzodilt3:fîUt bt aquta:ffuebc l'Ino:\lt (uit fur:a bictii.15eJ
ozdinarltls pottle fitl'Inunl paudfmlllllttedij colo:ls IlO ace
tofu11l:fed parum ad bUlet bedtnas mlUIl clUll aqua1bccocrto
nis liqulrittc:et fel1llnultl mailla rum fi placct:\'d faltem mi~
fccatur cun1 IlqUIl ~ucc"aria"oc ltante intention clm!tlonls •
$ed \'oidlèttntentio cOllfolidattollts etc"nfoztatloll!s bcbe
rer dTe \'tnum mag!s grofium ct ni6tUm:'t ad pontteum bed'
nans.': t i]~c be reshnlnc tn bieta fufftcHlIlr. cr ~u>ln rum \1'~
road IIIcdidnalHlll:ant bue plLnClpalttcr(o!tfllier\lnda: p:l~
mfi dl: drcil. ma tcna III toto c~Hh.n ttfillu,l Cfl puferthuioc ne
fia t cMuE' fn ct"icil f &m erlt ad ipful1l "IClla.1~lima. etiti IIttm
tio btnerfifkltur:qz pltll1a CCII ((Ilit in cqua rioll e I?lImolfi .~c~
cunda ln euacuattollt biuerlÏuo.C['Ul':lma fr!;)O ln tirio côple
tllr di f\!wpo vt infra:tn quo Hlllul dl: remtffio acultati&I}fI~
ru 't lents o.bfterlio.~· .f\:wpi viola. fimpUds:(r:upi \)1: pNtu~
Jaca rocf.~ l'le Iiqutrttia:aIJ. 3. \1.aquarum Cl1citliie:fumircrrc:
'f aceto:e afi. 3.j.mlf.Eti itltlôe ma lOt! abflcrfiôis l'bl ttmtn~~
mus be co:rollontbol1 U!ft crit l't addatur be aqu9 capillowtU
l'tfi.quonlal11."r bicirSut. 1" maloquldclll'ttnall{J!lo(Hp.
vlccre rcnllm OpOltet l':cparare ad ml/ndilkandll/l1 (!lm l,tg
qut(unt(icutcap.\?e.ltatfittcl11pcratlli>. aalerct euil f't'lUP'
ma6Ul:ra1ts factu9 vt infra. ".·.I!lctllcecpartCt:tnaluarum:cz.
numdt.llodi fumiterrc:afi. m.t.tutub.ullm:f':l1l ln hl pa pal1 C1
ris albt:afi. 3.i. vlolarum:ffowm Cllcurbttc:an.,.(f.(ucCÎ J1qulrt
tle:(c.aU"ce:afi. 3. v.talnannd02UIIl. 3.1. ".p:una \I1111Jcro.:r.~
fact.l bC,octto:tccolld:~ cUlIl5ucct,aro fy~upj,e t1lr. Equatllr
etla ~UI1l0%l,~g \lt t>fdt. 'B.fiobot~Oll1t(l fi tIlerlt n cccfiMla 'l (0
lutto fubdUo" tClllltG fine Iltbo:e pC"',tua:7.lt oc (01. ClIm lcui~
bila factkl cl1: tnllJtnnt ln cafu IIcce1farla \1ndc fin~lIlt~ fepte/Tl
"cl. vtlf.btcbllsel1: licn.da.,nam plctercquetioltè l7u 111 0; euiJ.
clllll1do acurfi-; ferofl/tIl ~t 1~llmOtlbll!) etH'! côn~rtlt I~lIlJ1o:c~
ad partloppofira vtcrenuputa.ad ttdHnrl:'l fiât CII.lClIQtio
Nuerlll/a cOllumlis:be qua 10queus.'k1. tll,rit.lbcc.eiil c,rpcl/it
BCO:polte.rpulflonem fubtilem 'um inclInat!on!! ad partclTl
qlltall$clt a parte rellum.ft "tCbene normf:qm (I!tullerio
CUttJ folttbua elt huafu fufpectll."flat I!;itur etlllcllalto ta ntCi
tll/llll!lIttiuta "t Cilln caffia tllmaridtMebdtcn manna pwnts
\'lolta:1 Ilmtlib?f.t quonta l'orus mOllet ad rcnœ:laudo "tc
lenc (olutiul/nt vt COllutrtat ad Intellina l1Ia(3la e,tl]lbcri i ti.n~
ma boU q, ln. fOt/na potlollje.~ub ctta m Iff:, tlOJ1l in9~eflll1l!l~
t~1Il pafTtbiUs fIl (olutioT>e:opo:tet ql taUs ",cdldnn fit t'tebl~
hs.l.bebtlls '.rintrantibus:1 ncbills in bofi..Et Ideo compolÏ1
do cOIluenteneln œ(u qua ct/am ,,(u~cltfiat\'t infra ..~·. ca(~
fie pillgu!s nouiter e.n rarte oc di nls.~. '9. (ebdtw ptnguitlm.
~.if.{Jrana berbtrolllnJ IlU1l1ero quillq;:(cmlnia 1110 luq .l.oJTl~
nia. fiIlIU11l1abffc!1tur:'t ClIl1I3Uccl?aro fiat bolll~.Etfllmorvr
l'cr C}lIinq; ~('Ilo.santtcib{i:\'d l'cr ',ol1itnl:'t 115 c.rl,ibt!lf Ia.~
untiuumpoltlpful1I:!lobotl}omia.afitin I}oc cofu no l'frlllltt
lIec,ITMjn:n,~ ad di con(entlt ~abitudo toriu9nifl fOHe l!lt~
Il util.3. if. ad Infrtgtdationem\?c(QlIffdo apparcrct I11lcrlle(lIl:
!Julnia.31n tlIflCIlOtloea utel1l biu~rftull nn~lIt'r "altt vomit
fn cMu:qnt btucrtit'tcullcllat(altll1lJecdentco matcrtllo:tle~l
NClr ~,rap.poltq.' I~uda ult"flll1lllliu9.E t cgo nOIl na rro l~U
delll vomltua pzopter clIacllotioncm rcplatoni9 l'I(ccr~ tin:
lm 1110 pllto vt birit:q.' /]01110 "rltureo affidlle (onl1f cpl/ce~
riblle:que "untin rcnlbus vdodurfanat/oltt (omplcta:qu0l.
cau dCIll fufa)11. a cdpit '.SUI. qua ft in p:op~ifo \1crbto. diluia ri'
ut~boll1fnus non elt para tue ad vOlllet/dei e,r côrofltioC l1~qs
\1n()1 ellomuft:'t Il tcmptallultl1onlaudo\10mltlltn fn e(':U(ct
vOlllftug Vf bictt '.ElIi.fitmdttte fllp.llJedlcomell. QUo ".'cf'â
rcnum l1Itdlcantur:'tt)' cil: flltfidflto ad id c,tCllfao {lb °1 1(1
Iglturll:ondum in lenitino bfcro fupza. €jJntirfO aille ad \'11
cuo perlieif Interilis C1111J abrtcrfillie lwlbUG qn ,,(cus Ullnlo
fum:l't cllm aqua lactle:\ld Clllll a'1lla buoer/cult' ozdct.llO,ut
ritlt:-t caplllo:um "e.-t"oc ltantdllutcMllta -r"nllt.1f1alll ft
fantes effer 6I'oITIl 't bftf'lctlia entusill Oll (lpNtcrct c;rl"i tbere c~
qUe tnfrigldanu /IIodice ilbflcrgul' t:/11I 0 opClltfru p:occde~
rt cum fo:rt\)ua abltcrf(u/a non tnfrlGI~;J IItlbus \1teu," bc(g~
ctioefenllgre,'t fllrfuris:'f fonclupllloZll:'t foue )pou~ret CO~
mifccrc aliquld be 111 dl, rofotO III Dlct~l oecoctlonc. 0, Il llrelll
\lIClle cITet ,"undtficiltlllll: rune ad con(olitl"tiollCm l'alerte:
quod blctllm dlfup:a. loc oufulTl:~lIl1l bc-lonrmio:et (pOdIO.
\1d Cliff/cercnt pillule facte e~ qmlllo: et b:06a~fJnto:et bo~
loarmcno:fl finnonturcum (rUlpo "loleto ct rofoto:ct.oquiJ.
plantaslnte ']::;~~~~tnf,dealltem\lpp!tcl'lndh,;nolJ ,~ll1fr:r,
,
vlccr.:
qu
�\!!CtrelnaUgno eOlroliuo "a!d fupla r(n~s tnuetto faeta clim
"n~uento cot J5ar. '\1 cl pot fier! ewp!ilftrUtn e,: fartna OltJ.cum
oteo rofato "cl vtolato.ft fi timemus vlccratlollcm 't t>ilatio~
neln "Icerum addaf paru olei maftldnl:cll1l1 pulucre r1}uris
ma.ti1l1e mUlldtncllrafI1nie.p m(lsna parte:upparente fall~
Suine't cotrofl ,ne 1l1.lillfdta oebec fi cri diltere e~puLfi~ fedb 9
CUm lacteoulllo:'t modtco puluerts boliarmen.i 'tfallsulnte:'t
{a((at (upta o~Ollilm.ft tuc fiat emplaltrum (upta renc::J ma~
Bis confOttatÎlIllIn 'tconftruetiuulIl "t'itnfra:i)t Jarine otdci:
fartne 020bt.aii. 3.i. rpoqulltiLtos. 3·". bulliant in "ino ftiptb
cO:'t fiat cmpLaftrUI1l:clIlll mo:Uco old mafttcint:'t dtoltiotu.
I:-t l]ec quantum ad ptinclpalcm bifpofltton.em fufficiant.
cr ]Jam ad plcferuandu a cafu ilt blfpotltionl bl qua t>ictii cft
cortnue (eructfacculum cotdiall libi o:dinatu:'t cotinllo fiat
tnunetto fu~ fpillii di leo Qumectariuo in frlsidlltlllO fIbi 02~
dinato: 1: fepe vta.tur t>~,ldra~allto frt~ldo cum ~lIecQa.ro rofa
to nouo. ~eli.qua remttro Otdtllanda p. darlfTimos boctotes
sallicos pl}iacoS.ft l}lS fum COlltcntuo ad ptefene.
€P,ealculo'tlaptde nmllm.
4r cConflltum.I]:.
°
ata œlculi{Snatto ln rcmtbge,: buobus fmmediate
pendere vj':c,.: materta.(.tlesmattca vlfcofil 't tn P.tt
.
bue tcnacltatè l]fite tang, c,: \Ina cd "t I1llltertali:et
.....V 4:n~~calidltate renfi noturaU 'l'ct ilcdl1cntalt intenfd
~bdl7urlte tâcp c,.:ctficicn te. 4r1~tO ptcferulltionc
tta~fllnt bllO "cl tria ptieipalta :filda.anfi cft .rJ~tbcrc que;
alll~ in Illatcrtâgenenlttoni lapldfs .ppottionatam fdcilttcr
couertt pfit.$ctSm cft putdcre:'t fi \1t qllodâmo necetTarfo fit
III ftomaco "cl cpate genmf ad renea non tral]af.f.1t it brida
{ntetto vt no httedaf caUditlls ill rcnlblls.fClt.pottus rcmttta
tur.cr1~ttmu crgo ht reglminc dbt 't potue taUa otdo (erue~
tllr.4rStt perctt&ls tn dbo't pOtll:'t non bibatur ma~lme pott
aM etia hnmedtate notabllia vinl quatttas ma]:i.mc potitis:
'tmaûmealbi:fcd film anar polt dbum 1I10diœ vintquatlt!ls
mediocrls in fubftanUa 't potcntia. SpcdaUter tamen tlefCCll
dendo callendll~ dl: ab omnibus cible !J1'ofTta mapl11e tlq;ma
ttds:"t a œrntbus pingllibllG:ma~me po:comm:bolll1l:v"e
ca.rum:.a partibus ctla Ilntmaltum tkgmatids vt ab in-rell h
nls animaltum:ccreb10 't l]uillfmodi.Sed ant carneSCOltue~
nlentes non !?unudc n!mts:"t C4rnel\ vttulomm:non nimia
Ptoptnq llotli SCllcrllttonl vtt caproulm:'t carn ce galUnllrl1:
(aponu~faallnotum: perdicu:turtur",n. 'Suc~ \lutem 0111 nCB
mOntane i:1. "oc cafu coucntût:ficut e,: oppoliro Omn(6 (luea
fIl paludlbue vdaquia be~!nt~a uoccnt:\ft Ilnfc.r(6:anatcs 1:
~U{I f odi.t:a.llcndud1:etta a.cafeo:lacte:dbanfa bcpafta:'t
U !!!"te (crlltcntato "cl 1l5imo:"d a hlgllllta:ct !?u!ufmMI.
..,. ne.....
." Il :'t ~.qIlQII11S
- .
,..~
P
alttntUrctillllt
ptfcce Gro fli·1: ybcO
carente.6.1<.4~
ucndum eUiiab oleribus frlgldla et ~1I11ltdts \'t laetIlCls:pO%
rulacls:(pinad}ife:'t I?uiufmodi. 3Jn I]oc cafu valmt blctte di
11l0dicO fellicuU:'t petrolUif.botrastllis:faLute:'t l?utllf11l0dt.
jlllter:frlletlla"cro nocent pOnta::cerefa:perH~a:p\:%a.nefplla:
'% talta!?undda. Sttpttell \?a lent inrcrdu. ptcctputante paftus
amlGdllle bene malttcate no llhnle rtcêtes:'t vue patTe br. ma~
Illcatdifttcl:'t aUquc auclanc:ficlls crlâ rcclte~ n onung, coue
niunt:tn paruatii quâtl~atc:l'tllfi Ht fubtile:no albCi di 11lfi ott
l'til "ta medidnc per I?o.ta ante cibil:ls (umere buas 'l'cl tres·3.
poft tresaur quatuot anti~dalaa t>1I1."cltmas amarao:'t ma~
nille vtt ftartt l1l~tcrla tn rentbua que effet e,:pdle,hl: q.tS eo~
Snofeerctllr c~ Granttate 't quodâ oolote ren~ 't partlu ClreUIi.
llâtiu.(I:'1f1.onliludo vn~n "lnt albt bturettCl HI1~111 cf' "bo vt
factunt "lUltt plactlei:qm atm codell~ para dbl tndlgc!!t tra~
"Itur ad cpar:'t t,udf ad ren~9:'Z fubijdtllr "t 11laterta ~mHto~
Ilts lapldte.fft tamé "nU11l flngularc adllcrtcndfi:"t no fuma
turctbua ntfi ftomi1!O perfeete mllndato:'t cum tam Inctptrur
flllncsnatllraUs:furgafettaamifareUqll{fsfamts adl}lIccp
n.cnttbus. 1Rec e~crdtjJndu11l ntfl poft qllatuol ,,(L. v.l}o!as a.
ctbo e):ercttto labotlofO:qllolllii c~fcqllllnf tlUO e~trema 11}oc
(aftlllocllmenta.1~ttl1di cft ql dblls confllllditur ct ad 11lCnt~
bta fndi{Scltus tra!7lf. ~ctSlll (ft ql.rene~ tunc ma~hlle fllpcr
Calc!iunt:qllod clt ,,"abe callflS{Jcncratlonle lapidie. 3Jdeir~
(0 rcgulllrc flt no vU fOlet c~erdtfoll11atlmc pedes "fi partts
~Otfl intlfe calcftunt.4r1~lO l,oc ét eatl~ndll clt ne panni 1: tc~
6lncllta:vt "eltea 111 ('l,:tmc c~ vlllpibus fllite bOtfo apPUc«ur:
nelpfowm rcnulll caltdttaelntclldatur. jJdclrco babcnda cft
~lItela ne tnl~cto bozmtatur fuptnc:'t ml1~hn~ ln lceto molli.
J;tlJdc elluçl)dum cft ab ollmtbuo q f'nco tnflilmO"t:~tll fpe
[i1
10·48.
ctcblls:vintspotlttb9:ponfs 't alde:'t 17moi.'k!b Ira èr:nÎ1ttis
(ollicitudinc:cOttllllHUlme poft rcplcttoncm.Et fc!Sm obferll>l
ttone I}o!ii 110 Qabfldabtt Vt e,:tftimo 11tlltma .p lapidts 6ilil~
tionc ,ppozttonara.([' acrfi qt lm fcm 12 adv"gllé ,pptcr pluri
~aa eottngttlas I}cc,~bferua~i p_fit pOllcdfi cft ri{Simé fpRltus
pferuattufl:q 110 medlate ft cna gnare! ma tcria ,p la plde ,pp ot
riouata. In COl pOt!: in lapide non COllllertcf. €' Et!?cc tntitio
bllobus perfidE 11ledifs.tJno "t bteta mlltcria a.l1 "illerfil 'rra~
l]af:'tQlnteftlnll cducal.SctSo l't fi qua mater la. fllcrlt tn're"t
busrcccpra.cu IculbllS ca Inde eIlilCllil rc nemulto rJ2e Ibidelll
conferuetllr 't plltrcfiat:poltca c.5'nfoltentur renes ne redpiat
't Ipfozfi complepo attercf ad cotrarl&·4r1~%0 ptimo perllcti
do laudo ftugula I}cbdomada fumatur po rio vt infra.'{l> •caf::
fte pingllts nouttcr e]:tra cte.3.;r..wm bccocrtôe rerum coium oz:
femtnu cOlUm frtgtdolfi fia t potto.Et li fOttaffis III J~ac fotm>l
nô placet fiat bolus e):. 3.t.cafficfi.tapellatc CIIltt 5ucd~aro 1: fu::
matur ante Clbu "tante cenam per !?otam.cr cCollentt ln !?ae
intltioe ct di 11Iudificatioe rcnCi:etla aliqfi loco b!ctO%ll (lIltte~
re tn auroza. v,. 3.be rdromdLe ca lIdo:vel bc aqlla becoctionls
dccrum rub.fumC1tdo.§. "j.cum 5ucd~3ro:"d (1l1l1endo .~. iif.
\'fql ad.3. ". be terbentina clara ante cibum per.itil."otas.s~
qufilet vfu "arCi mcdidnarulmtcndocullcllantium plcrunq)
"trtus ftomad bebtUtatllr;'% retelttfua potttTlIue rcln~af:'l d bt::
uertcdaa !?moi matcrlasJ?fcceffll~ :collcnit allqua npplici!tlo
cozu q tnfcrt9 fupponllllf:vtaliqfi fuppofitio fuppofLro:if cois
l'cl ("ppofltoz!! facti cCi fpecteb 9 bfic1tcte 't mde. aalet ctii! cIi~
ftere coc ln_quo pOltllnf ali.q ulllt l]u1l1cctiitia 'tplnSllta:'tvlas
r~nl1 b,latatia:map1l1e cu thttel11ua <l' a tiqua Iii 1l1arcrÎa tlll,:e
ri! a..d re!! ca vfl ad l'tas .p:rlrnas:acllllfo et cUileri cil '>rcra "r
blldlcta q a .ppttttate l!tcs lilaa rcfptcifit f1l1 modulltl't infra.
.~ .mallle:btfl11aluc mercllrfalfa:radtcum alt!?ee:feni; capll.
~c.cuplltotli:(urfurte:l'lil.parfi femlnta Itnt:fmllgred afi.11la
ratrtllii. 3.".(acta t!ccoetione fn fufflctmtt quiitttate aqllc:-tco
tata a.ddaf t)cbite q,titlltl coUature camcn. 3·i.1lld.ro. 'l'cl \lto::
latt:'t cft mdtas btncdtctc.f.afi.~.v.pin6uedtllta galUne:'t olcf
camomille afi. 3.t. cum modteo faits tiat diltere.:t~ec cttas
fllp politotia 't cUfteria eonuentrent tam eJ:tltente acwall 11l0t
bo'tbolotulaplde.eed ln l]oc I?abida. cft cllutda:qllod lit
pura pteulfloc no e:dltetc 11l0tbo "el bolote maGie côfmmt dt
ftcrta cp fllppofltozla:'tettii diltcrla cffe plit notabiUs qllâttro.
ds afccndcda \?f~ ad quatttatl bllarfi lib1arCi cu btllltdla:l'bf
cconllerfo_ftatc boloze (;t: pfitllllapldis magis couenlunt fup~
poflto:ta '1' dlltcrla.etll cUlterla. appto,nmcnrur ocbcnt aJY-!
plo;thna.rt ln pa~ua quii!ltatcnon a(ccndmtla Ubtii vna:-t"oc
ltefuil lIIulrltudl!lC rtplido IlItcltln~ coJ,artcllt vtas vrl mca
t"s:l!qu~~ b~trllfïrc lapis_ad "dlca. aalent lrad NllcrtclJ.~
dfi mtltcrla ad oppofltfi:'%pclpuc "f'll'Cl11Itt? di ICIII monttillo
di m~ttme ftâte porta bol2t1e:qt ftantetrâaru lapidis tn vils
medlfs inter re11es 't \?Cflca:na111Il e~~lberetur VOl1litl!m fotte:
inde f(queref fonle cômotto 't cop:effto t1leb~OHI111 in fur(lIm·
"fi allqfi tra I?eref laple be infer!ua ad fllperi 9 Clll? oppofitfi
tend!t l1ledicus:1tât erso l'Omitlllll tenia 't in pura pUUiflolle
:t euatncurati.oc p11l1110dû "ttnfra:/X.o,.:il11dlte fll11pltdl'. 3.
J.o~tmclUs fquillittcq.".aq raffant.3.ilii.'t I11tf.\'cl Cll1tl aqlla
tlecoctionls f(mlnte ancti:'t 1110stS \1; III "la pfcruatlua. a~ et
aliqii cO~ll(dcrc.iif. ve!.tiif.boloa ra tfant 11IafticatoG groff0 11tO
do ln pUCIpio Clbl:etpClpuc Hratfilnue pcrfolat? fuerit:ct fte~
terit pcr tl·ta "d.lliJ .!?~las t!! oJt.lllellle flmpUd \,,1 fq utllil tco:
quo fI~Pto polt 111edla "ota di 1I11pOllet>t{Jitl in {5l1la5vel 1111~
pol1ttoc pene oleo fufufo Îll {Julia efi tlll'l!3lnatioe vomldl vo~
mtrlls .puoccf.Et ifta (utficiat:nctllatcria ad rcllCO flllnt\ltido
altcro bict01U falrUernei i Qcddomada.Et fithnercf Oc lTla Iii
tn parte liu~a.lld rel1cs~~l~tbe~~f.~.if.plllucrte "1 Infra. ~•. It~
qui rlfie rafe. ~.antl1.5.:hl.f(_11l1111S fCIII.5.if.fiat pulllls:ct crl7t
beatllrcurn "1110 ol.ltate fto "acno:et filcta ab ete lIlCid Inca tto
ne cu bjeto pulucrc bttl"d ter (lI111pto.'pcbétlt vI tllcrii cft'fll;
pcrlue renea cofouart:ne ma urtâ rcctPlar: vcrbi gi'a :CUI1l \'11.
Cltoncvttnfra. ~.old ro.3.i.old violatt.~.".lallC1lf iu aC)lIa
Bectofe tribus "cl quatllot "idbue:cttllllC le~ olette olds fia t
tnCicUo.9aldét ad QOc "n6uetl1 gallenl.a~ lt l'lIgllêtû fâda~
linfi.(I:'WIl{Jia tfi laudo"nettonclll 0: p:lrno oleo in parUs ad
!?l11oi t>ifPOfltloncs:qtll ln rdlqllfefnllnctlonlb? (ft \?ts 1l0ta~
btlts fttpttdtatts.~ll1de fl,ontln~trCt fe rcflcrirt l1Hltcrtâ i rl}c
ntbus contcntl1111 Ibidem fi~ercf d tndl(pol1crctUl' Ile a I\,rllt(
c~pclU p offct: ct ftc fieret "t poffct III Pta (Olillmicll tt? Sen erll
rl.1non crso clt "teudul11 bis "llettolltb911la~i11tc cfi V.dpitllr
6rBult~0 III rcnlbu0C' l}oe quantum pilrtelU p:cferuilttIlIUI1.
".'t
il;
�~OJlfilitlil~I1:1.
4r5c<i trpurbetllHlllcrt1tll1 pio in. rentb 9
gcnerllfCt:'t t a lli
dé natura téptaurc e~ttÎt 't crpulf(on':tll eillfdêl fter~t la de bo:
lot acutt!fJnl" calculofua: \lt aUqft fit ma~illle di pert ra lin t la~
pia pl!r pOlOS \1lrldes ncnda fllntrel11cdtaqucdam:~p\!r Jn.te~
riua ~ pel' erteriua:I?J.bMo tnlllclltiq.> tn l,oc t12c qna,,~ rc{!t
mm dbt bcb,t db? fllbtilin rt •.et III ~oc caJu valent oua (ozbt~
Ua bUo ilt pza ndio 't 1>uo lit CCthU de I1cconten tll\J.1~ottft ta
mm poft. vi .I]OZI19 ab i~fTUlll ptiollC't pcr q IllltllOl I?o:a a an te
altertus cibtarrlllllptionclIl conuelllCllt~r (umt be b10dlo pll1.~
gui cmn modico emalllomt:vtdrcit.:r. 5. "j. ~eft f{mul ctbue:
1: ntcjidlla.1J11J~ac ctia "a let fumere bc bzodlo dccrulll ad ta
taquattt.~té.l;l.ilct lt I?t-iro/llcl CU!It becocttone fpicc:et gra~
nOlU5 triu "el qua.tllodulttpert:(ed I~occfl: lIl\ltJfs medlctna ct
minus dblls,"lLaujo dll}oc Q1 ante dbCi 12Qozâ "d billlldttlllt
(umaheft ,,(.lale. 3. \1.(llllfOlÛ cof«to:ii.~lalet ad "oc etlâ fu
Illere mOl fdlli confl:ctionie bta.niIT "el confeeUol1cm t'aera \1t
tnfrn..~.fpcclel·ti Dülnift.Q.I.fpederu btalacc'12.v.femls pOt
tulace:~alti}(e:afi.paru di ;tlCcl?aro <>llToluto l tlqua. ralfalll
~ (a~tfragte:ffnt côfcctio in l1Io:fèltl~.(['1La.lldo etla. "t anteq,
fumaoffo:tb billrctlca (ulIlrltur vn a lelli~ potto e~calTla tait
tl/Ill cum btodio pillj3u1:\1d cafTt a:t,lpclla.ra.:11IIfctdo.§.\1.01d
bl! Ilmlgda.bul.'t cUlIl;uccl:>a.ro fiat ln fo:ma ckctuari/:ct (U~
matur Cil; cocleari \lfq; ad. 5.1. \1.'t (ft I1Itrablle. ~auda.uit dia
:&ut.tlt "ac Illtentlone l~abulldalltentpotull1 't frcqutnte; be~
COctlonem vt infra:~ .bccoctlonis ma Ille cnpeftrls \1cl altl~ee
3."iif.blltl?d. 3.i..mdlla coUati.3.t. ".mif.bt~itquod fr:lnjJtt la
l'Idem 't ptonoci1t \1:1nam 't h~lmcr ciue: c.rit cnilll CUIll fltcllt~
tate.JDod,l.!ldo Iton Inft.lutetfi mlllmm bolo:e "r (Ul1llllttlir
nllqu\l per (liperius .puo,alltla leuiter Dlgcftiua:ptio cllm fr
rupla "t illfr2 .1~ .o,t1l11.el!f6 fimplida. 3.i.f~:upi côpofitl. 3. v.
CUnt aqua. bctonicl!:bccocttonts (ptce Uqlllrtnc granolu iUllt~
perl:'t milijfolis fiat f~lUpllli1. jl1. "ocCt\1alctf~tup9 côpofituatle: radidblls:'t (\?WPIIS bcellpato~lo co. cilutcl:l tlllllé admifcé
do aliquht bc fr:upo vlolato:\1eL be (~ZlIpO bt liqlllrttlil a~ re~
mltté.tu iIlozti \1trtualê /TceftatE:nc motcrl.ll 3 ptdca 1l1\'Ig.19 III
duranf•.en enl "i.e vnu finglliarc adllcrte:tdCi;nc commlttaf
errot qut (cpe eÔlIltttl confllcmt: q: oc moze cOlter dl: \lt poil:
fUlIlpttone; fl;ZUpownt c,t:l}tbeaf mcdldna \1C1ttl'ta Iabo:tofl!
fecefTLUil:e,t:cutu\5 e.t:!?lbltfone (cq mm tllr nocllmeta notabllia
tEi q: mattrleh~ ambltu tottus e;riftelltes traliunf ad lnteflill
-z; fic fllanmldtudlllC col:> artll llt \1tag rentb 9 adiacentetJ:'t 1?3C
fentl!ntlallt e;rpafTtt.b.:aut.ln.c.l':oPlio cCi oi,rtt. ~tS non dl
fell1it.t ad bandulll ca.tarri,fi befuper. S lind nOCllluétUtn cft
qzll:l u maH~rla ilt \lits "zinc nô o~ biuertt operatio nature ad
viae lntdhllozfi:'t Qoc(cpe tan6it.~lfi/. tatif.5unt ergo fr:u
pt conttnu(llldj "t ,puoc:1 tlut 't bltatnt!ul \'iarfi:'t fubtilüHiut
1 lncinut matcrle:'t ciu(tillapidh3 cômhllltiul. ([" teOIl (cqllm~
ter rum Qla bebentdtll:eria. ail sula ble lit modtca quantltote
c~I,lbert:irt qlltbus fitpdlldpalts "irtus l?umecrJndt:lTlolIt
ficandt:'t bUaea ndl:e~ Dccocrtonc.f,cllIII Ol1ltll~ :l11 e UU od: fen Il
srui:fcmtnia ltni:capUf9c.'t fllodlco fa;tifrrl{5le:(ulIt 1J0tabUi
quatitate butrti:\1d ptlllJlledilJl~ ~NlIhle:\1d old omt(J4Ltlul.
"d etlam amararlllllCllm calTlaf:Et fi "entofitas c\lm IlOC re~
ttnertf:'I't multones ellentrc folet:bon::m eft addcrc tle oleo
anl>ttl.tttii tlltétloe "ablta ad laptdl:1l1 odtwm De oleo f(Ol::
plollfi~e~quo\1ie l'mu tlllmedtata I}ltt di tnteftin/a colltSiitlâ •
.t:;rteriuG »0 bOllû ell:faccrdlUlIlctlonca cu Iïfittbus intentio~
nl:"t paulo ante bictli cft tic dill:crl.~iat ergo tn ~ctio "t j(m.
~ .olet a.mtgd.bul.ptnB'lIedtnts gaUtne:olct be Illlllgda. am ,l~
rts:'tf}0ll'lon'9!lafi.3.".iaalet IIlUllcttoe~ l>lltrlo folo. cla~
let ettn e~ ~fotn' I? llllltda:'t siialiter c): ol11nib? I}llInectlltibus
l'nctUona ad calldu bcdtnatiblla:nc!dldo tlt bc olds luctfluis
~ Il p:opzterate lapident friln~etltlbua:"t be oleo fco:plolUlIll
'Z Ilmtgdataru Illllara.rf1.Jboc: etlij cafu nert pût \'o.pO:llttOIl cs
Clint Rltro e,raqllll b~Ccctto"la pMitllrte:fcnat/ollu fCI1I1~r~d
fcmlnte UI1I:ClltJ.011l11~e:'t QI1101.1;.,: "1\3 oib9 et nl!rl pôt et con~
lIentcllter tiert 05:mll,tUllCqfi fllperl 9 fcrlpta nô coWlertnt bal
neu ln quo fcdot t.5t'0tas "fQ!ad "111 blli di.lR 0 fiat ru bJlltcll~
nlapoftiji dbus Illm c~tu{tftO\ll:'t,p l11 a ~llI;) partecpar.1flon
til Il:et h~Rrrnlla (llpta quartllmli o: c \1tt medta "0111111 tn ba l~
neo poft culllGe,titUlIl 0. batnc" fia t IIIl1nctto Will (uptadtcrte
\lt btctŒ ell::JSalnelll1l't ClIlp III Il:rfi fil nt\1t lnfrn:l.hpantorte:.
lU.ü.fellotlonulIl.:ro.I.'t ell: crMon:blllUant allquot bulUtto
I1tbuG in \1/110 a 1. fub.'t potmtla:l.1ct\l C,rPI~fTaolletJ.pcllenf bt
cte "erbe cfi q III b? tnco:l'otenf;olcO~bt qulb? btctllll1 tll:ct fTc
tCpld('j:'t in (01111 a. clllptHi,ppOll ~.((tConuclllrctcttâ (II~ bl~
~fil.ll}(rbl llIillil,rnrc trcs vd.lIij licue" tlJ,otpolarc.1~ofTct
(tig ncri cmpttlt t~ farin{s fel1ûgl'u{:(cl1Ihtis Unl:di becoctf5e
Call10111111e:~lt,,ec:'t rdiquo:fi ~lpp:opda to:fi :bcqbue (lIp~kt:
addMo bc olcla app:opnatia "t (up:o..lIn "oc crgo ca(u tIla~
~l11ccaucllduafacruliaepcClltluta qlllb? cOlter "tCitllr p:ad
ci:\'tc~ 11111to 't (ale 't J,m 01. jnl,oc te eMu 'i'; appolTtto "CIltO~
farul11:ltatfi "t Il Olt (wlp-loco bolo:ls poml11tur:(eda.ntctirlS
cotillLlo\'erfus "eflcil.pccdend,,:nâ in "Irtute carrt fcpc tJ'alil'
lapl9~ad \1eaca.U,tstt.l'13 appltcatis 't materta ta tnoUincet\}
't "ifs Nlatatta tlltcappltcari potTut rCl11ediafo:tta blurertcll
jJn quo CClfll \1; e:tl?ibm.;.ij. bialace.";.Hft fottlus.;.i.".It~
ptolltripô.a alet etihfo:tifftme uCClperetiididé bc dectua~
rio luftttio.q OlafU1!lkl nf itllna ter te \1IlCIlO ftô eum. §.if."cl.iif·
"in 1al.clllcfMtl:\!e( di aq tHl ratf,ln 1. 't (a;rifràgic I1m ul "el CII~
a qua tl piJ \'d IIldlllort:bccocrioltia {;l'ano; tUlliper,:"d IIltU(o
Ih.meft fOltt:'t at;tQtbeaf ht bailleo I11dius. jld, ia edam cle~
ctllar{f~ (oplmfcôllenilter httatoeQamedtc() ht I~I'IC l?tt: ~Il~
tUe per btllerfas ntedtdnas in ip((g Intratlœs. ana dt IrlClde
re 't comhmere lapi-ié l'cr l1Iedictnas I~oc factenre9 •.et q: ~o'
perRei no pofTetnifi tales I11cdtc:inead l'cnes bucilnf: iô in w,
!titrât biurctlal: \tcrlt ft ctiti I1tcdicille ral(s Il penna uerlt "o~
tablli t12c:ql aetio no fftnt((ln tQc:tntrât lt qdii mcdlclne que
fadunt perlltilnerel1ledldnaa certo t12c lit retlib 9.lIdcirco ,U
dturQ1 maleopcranf:qllt ttîlmô app:o~il11ant l1ledlelnaS Ia-~
p tdis fran gtttua S:\1t lapldem ludalcfl:\1d lapidum fpogte:\,d
fanjJulnl r:ci:'t ta lia fimllüM5ed fi plus placmt\,(ue dectlla.
rioulIll:(ed pullleru l11agts l'téter altos pUllltrt~SI1l iQI flngnl3
rUfinte placet pilluia poatue.a.b.a.ln ~o, p:opoftto:,ppter
cuius,c;rcdlel1tlnm ipfills ""pollii tlcfertptlonc,.~lat er~ol1t
Infra. -ç" .ânerie nttri:dllcrle(co:pIOIl1l1ll:'t dne!ta radlwtlt
caullû:'t dncrfs lcpolis:lapldcs fponste:'t fanauts y:ct:e,:icca
rt eontrtti:'t dncrte co:tlCllmoul:bl! quo l'UUIIS egrcfTua cft:c!:
lapldls tudlltd:'t.~fi mt '.lIUÜ3:'t aco:t:l'artes equales pctrofe~
nl:tlilud:'t pulcjJlI :gÛntl ara.femtnis altQce:'t pil'crto ollJnlu
afi , Q.I.v.ml(.(i'~lo ~o.c etiam l'alet1 cfte,rpertCi 12 p:eftâtee
to ~c.!lt (ctpf(s pul'!.'s l't mfra. ~ .artll:olojJie 1o n.alJùIdnB'l:rll
dicta fa ~lfra gte:an.~.t.lIllf•.et al'olumus pofTul1lus cum md
~e~ollffcere 't "fut referuare •.ftertt boasclll1t melle "f~.ad.~.
li.1n pllillere \1ero.;.i. "d drca cum atlquo "ino al.'tc:l~ofTclll
plurtmos aUosc01l1ponere pulueres ad I}oe apP:opliaioa:C'
n?n curo rellltdta multipUcare:quonlam (uperto: quantoltltl
g,l9 con/idero tallto mll~t p:efta.ntto: apparet. $ed fi fo:.taf~
fts tedm:t accll'crepulueres "cl elcctllartos poreft neri fr:upi'
101lgus qUi 11I1~oc carl! ad laptdem fUbtiliandllm IlIlnllendlllf~
~ ad c.ttra dl1cédu couelliétlml11eadmtlltftrari pôt. 'ftat ItaqJ
Pm Jillnc 1Il0.tllm.·(,t' .(a;rtfragtc:ellule:campalle:rad/cum ra(~
~~ nt:pcrltartdcnicult petroftl{f:lilif:afi. ID. v.arte IIlllle. ptl~
ta Illon:fcolop en dric: rfopi:ca la mell ri: b/ptalllt:afi. ID .I.a nt ~
111 liN trt: c~ l'IIi: 111 lUi (o!ta:tllldearull1:ccra (a ru lII:a fi. 3.1. ~I "~~
°
1II0mt:calTleligl1,e:afi.;.Îi.(qlljnantl:(plcellardt:cdtlce.ali.~./
vuarum pafTa rUl1llllundatarum:(e.malue 't melon"m a6.,· ;
v.llquirltie.,. il.lI1d.~ 5uccl?ari:afi.Ub. v. viII 1al.(ubtIUs et ~~~
tenrh~.ltb.t.fI(lt fr:UpU0 fctSlI1 artc ... Clllll nqlla tlecoctlonlell ,
p:afcripto:u:'t c;tl}tbcllf 1l01l1:lCO lIliidlficato 't "acuo c~jft ~~t
4rlÜt tfi t3Ua blfpofttl('t ma;tie (cqlll~ bcbllitaté blB'clltllC _°t
11Q blccbat 0crap.bt: rPpltetatc (ach:tatla ~ matitie blGeIl lo !
,pcuhillbio cft attrabcrc I,accgritlldhlé:ideo laI/do lIl\llt~ ,o~
lIentrc tn cMu "t confoUetur bllJdlitlll ftolllad (11111 \"lIcr'''11~
Ile infra.l>· .olej fpke:old abfrlltl~Îf:'t mente.an, 3. ".G'IlfIOIO~
10tll1ll:111 aci S: (In a 111 om 1: ca l'lia ln 0111 1: gll ta 1\ ~c:a lia.l.ro~'
cOla.lo:Ci:allllclIIlI(cate:o(j. ~.{.clIm Illodico "rt/bt \lllB',1I
.e;rpUdt,.ft I}is Ild pila (1I1ll contetltua crcdcndo ;1.' ilupllO g~,
Q1a.calcu(Oplc(crunblfcndaqlleplimofcrlpff. et" occa IO~
tloUt(r tll talcl1\ tnelderct bjfpolTtiol1ccfHllila pollmoJu, fcrl,
ptls rernedifa CIIrabttllr HbCUS; ""Iuerlt.
_
([pc I1lcere \lcllec plO Il 0111 illatifTun 0 m,r(lltol e bnO ~le,rll"
dro bomrol1lco.
'i
�,
f!Oll(iliunj+ltj~
"i. '
10.49.
Illudo\'t di (ur>tarcripta buoctioctarnifibulliatijtllo!"d.
tltf~rllJs aMlJarur:!)1fn l}acfntentione"llletlacœplc v~l afi::
bltllttiolllbuseiltnomUlc 1:'meUilotl:lln.ro.).l!auod Il no fllffe
ne:eutn ;ucct,laro \Ici ad maioulll ;lnfrlj3tdllttoncllt (mtllffo
ccm addawr f'11I1nts antfl:1: (Clltclllt.an. 3. \1. ft aetiâ appa::
(cmtnls papauerts al. vd P0ltulacc:lactuce:nenlltatts: facta
rlllt iltâ nOIl.fu!ficere:q: titlloaft ln cald',ultdo tntrltlfceus:
c,t:becocttollC oz.e~eoltl~tt:-z; radieum nenufarts.abitlltnen
Il,1 te tn llect:lTlfiltc e~bolo:evltofo.addt potdUup!aferlpto dt
mato! firtntelltto adconjJluttnandCi 't ÎljJtllandCi g,ad abll:er
fren. 3,' ,lmlpcœtrle üou.\ter e,ttracte:old camomille. 3:(J.n0/1 ' 6endû valet~f~mpu\lvt tnfr.l. ~ .(emtnts maluarfi: alt",e: et
a(cen.dédo ad fottlozil nlft vbi clTet fumma necelTttasquo ca~
CltOlJtozrJ.:a~. ,.iJ.t>~adralJantl.5·1· v.tnfundantur in aquare~
fu hld-IJislaudarlnllqUù narcortea oilToluleu cliftert "t.5.j. v.
pMa t>~coctlontaaltQee:fel1ltnls papaueris al. ct 6ranemlll
filoniJ vdej.Jetee quam tra.nfîre ad caUdtota ne~. ad I]~eratn
nlklktn~t:iln.<l' fuffictt:bdndc fiant c~p:drloncs btrtozu (clIIl
ôat'.vd be~edt'tii.f):tl!rlus \1erO a.pp:o,tlmart polfcnt Ibnt.:
HUIll ~ t):a~asantt:"equodi IIwdllaSitltbus confidaturfrlu
bolo!e ventofo fomcntariollcs altqualtter carminatiue mollt
pus vt Infra.. ~.bt'MrrJ. nludlhllJinli. 3·}· v.becocttontsfupta.
tiuc ~ t11C\ltuu~ t>ilatahue (Û (pon~ita vel filtro becocdonts VI'
"crlpte. 3.tlJ.5uccl~arl eleat.5.if·mt(ce..€t a\'olumns (acere ma.
infra. '~~ .(.tltlomtlle:l.lltIUlotl: tlotli anett:'t fcnu~rect: radtcfi
sts tllC.lrnlltluum addt Pottll:.5.il.boILarmcnt.tad altter .1' jn~
altc~: ,~ ftllliruml tlUa.1 !!mUlt,.!hd:1: fcnu~r~d.l1fi..2..'D. v.pcrtta.
fra ..~ .f~lIIpt "tolatl.~.j.mudlta\)tnls altee et maluanlln an.
3, V.(Ullt a'luts cndtule:'t po:tulac(:t)ecoc~onta papallerls al.
rte.,'D. \? .fe.a.nla:'t fl!llteult:nna. 3. ".mtfee plO btCOcttonc:be
qll;l fia~folllellratto "tfup:a.erpolt faeta fOJUcntatlollc. tif. . srane:lltn troelfcozum alc.,cc~tngt.~anstn ilnti40tario a~
"el.tlij.""tbu\3 fier! poteft tUlmerlO \?t Infra.'~ .old call1omtl
ne opto "d (um opto !lante matou nccdfttate·5.v. Vd.5.j. ml~
lt.3.'.0Id alll11ld;alarulll bul.o~et ancti:aii. 3.V. mifcc femper
fcc.ft qlbcfcrtptiotrodfeolum "ttUa cft ,,"ponttur.~.f/:l11h
adl,~rtldO ne di tommtMtolle "et "nctlol1c rUtlllgatur fuper
nis cttruU.~.,t.6uml11f arab.boltarnu:nt:tQurta:fanSlI.ints b:a.
restont eplltJs 'Ppo,tnbtle elt,frJLalldo cttam piopterlplilld
tOlds:fcmmts papallerts albt:amljJda.larunt e~co:t.teatarJim
pail "Ifpollttolleln 't1IllulupUcationél\,entolltatls vt anSlllil
fuccHtquiritle:t b:ajJa6a.utt:umtU omuium ali·5.t. fmdnis
·apll.5.i/.jJrano:unl alc"cc~f1Jl.5.tlJ.op(J -5.,,1Iant troctfci: et fi
ebdomadJ-fllntatllr bolus "nus ,,,recuonte be camil. 'et Il nô
pl.-JCct tn fOlma. potabitl m'allquid clus inolleiJ,f ad "tas V'li~
nOll placet v(ua f~Ulpo:um potc!l licrt confectto Vt tllfra.1).>.
ne:-z;cof.:qutt~r rll: materle ocrlUcturad tlLls "tas: fiat erso in
~rapapd-u(rl~.al.l.j.5uccJ}art vlolatL.3", v.troetfeo:tlm fupla
bolo vt 1ll0UCIJ.Iltur ad \'taMccclTus vt infra.~·. putpccalTtc be
fct'lptoulln.5.,. ".bollarment.5.V.'tCIUIl tulep vtolato fiat COn~
lU ptn.~!s.3-,.pulpef.;bdl:e:n. b~nc ab otnbus tlcpuratc.,.. if.
fe.cr/o:t>e qua vtatur vtfUPlll btctul1l dt ~eaUtl.ft c,t "ia eolU
sr.tltNU berbero!l'i a.d co:rcctione inflammation la ,ame PlU
jJlpotd1: quomodo operâdf1 dt qîiequaHa cft nccelTuaa confo~
ZS.lbbt.morfem n!tnlero qllil.tUOt b.:nCOlll1lta. plftêtur fine al'
hdandl't ttlUlldiricllndi:vt eoponendo medtclnas be qulbua
mlUa ealrll~:t CUIll ~uccl}aro al,quoJ fll1ftclt fiat bolus. ad il
(upla.~t quemlldmodum t>lctû eft be: IIlcdldnla per fi.pcnu1'l
'Volllerimus altquattter mUlldtncare ~a.tcria caMam fiat v-t
Ita tIl,teUt\Satur be: lIl(didlltS poneJ;tdls pcr tnfcrtus: ql facta
abbJU()ne UbllcrfLone ,ul11l1lcdtctnjafupn~fcrtpns coufcqui
illfra ..~.bNP:unialloll folutiut.5. VI.pulpe febill:(l~ vt fup:a
3.lif.Hum 5U(cI~aro fiat bolus.et fi volumus marcrla ma6ie
tercullllactc outno:"d vacdno:vd Quma'Jo:ftattnteafo per
srofTam't falfam euacuarc liaI' \1t infra. ~. brclcatl}oliconla.
flrln~am addtlJdo btbolo arn'lcnlo bz~asanto tburc:et 1]11,;;
3.v,pulpe calfte noutterc~raet' tap~lIa.tq."',.(Unl 'lIcd}llro
illfIllOdifubtili1Tilllepulueri,atia.$ed ql flantc tam mundt~
l'bt bolus.S.i Qocctiii "alet cO.lifcetio \'tinfra. ·!>r.pulpc fcbc~
dcato l'lccre putulaquâtCicun~ (ubtdtallttl»IJcI1S tld bt'taa
frcn. 3.j.v.palTlilarii Itil3rllrû. 3. v.plltclltur:'t di pcnidifa quod
partes lIlultl'i aellte:implblltt.tdro mi.,1 eonucnlisvjdcturvt
futflctt fiat bolus.iJe Iftls fUlill.tur alLqua Ilia ru III poft I~Oli1a
Ital ,adfecllltdu modmn "Unfra. 1~. troctfcodi f IIp:a(crtpto~
"iil.a cena ~Jno bOlmtlltur poll:ftdlletur quatllol Qo:ts: 1::no
rUII1.5.(j,iltfulldanturilllaere ouino:vdmuUebd per picm: ct
fnrnatur lauattuu Illiquod (ed,pUlndcllturfartaleulter CIIm: ct
till1dclnt,tds fiant trodfd qut bene e,ticcatt frtctntur ,umla~
bis cOllcnLenbIl9:'t fic eôpleta dl intltlo:pdma li dl vltrLs le
ete fupcr!cote:'t pcr flrtn6attltniJclantur.4r~olftJntctia Red
Jltrto.4L'lalrr<ll?anc n.iitintltionê mfurgrtt aUe milite intltto~
alll ficftn "O( p%opoflto:~ lIlultu placent.·~ .farcocolle qua~
nes.73na cft ~pllma in oldtne remlmo aCUltiltts"dne:que tfi
tllO: otebus nurrttetn laeteeômllni:qllater tn btelac rcmoui
1l1lqfi dl: oillcrfa. ~1Il 'l' llliqn I11l1t~z dtt'!,tentto I,!JUndtRclll!dt"
do .,.",.cerufc:annuUpUibt "flt:tutte:bcne plepariltc. an. ,.,.
llblUrgldi:.z altqfi magie,"~C.lmll<;l 't COlSlutinlldt faC~tllllllll~
flo:!l ncnllfl1rfi:"tolsrfi:fcmtntslllctuCC.1l
v_opi] tufqui\).
ddicllftonc eôue:nllt1:'t atrqn cquahe ftattntlrto:vbt trJ malo:
1111 a.1l.,. ".croct.7.,.ftant fIcfdl cmulfIoncpp.sl." C1: de frice'
cft iu-tltto ad laua.n.dfi 't rnudificandii: 1~tO (((a do Iloto 'l' in
tur '"m lacre: '" (uptafumldo tre:e:vdquiltuol oe bletta fief"
I)o"af" no t>ebmtllr multfl P,%ouocatllla fe~ bcblUa. 'J: modlca
ete,: "trtutlbus iutrantlum p:lmts 'tfecundts copzcQendt p~
f /:lfJ-pcl' ru pouMo allqul menlbzoltun contpltaUua lIt aUaa
tell: tUlIllJllenWl1ll}uius cOll1pollrt ITllsulardn cafu noftro.et
J2lotl):tua bt'larant incol'lfilio meo be ard~le Vlltle ane vl(ete
fecildum Qoe latldo flnj3ula Ne bis in lItalte firJllIJ~lrc. pzilllO
~ in. qIIcfttone fpectalt: ",bl tra~talJttrtâ Illatertâ'. 4r lb cc er(Jo
'UIl} ~l>llcrflllo:1 fcdido eli tfto:+; itatJat III fcro.~ua.rc ettaJJJ
tntentio eoueniellter coptttutdi f~!upo l't intra. '~·.fpllIpt"lo
ad b~lo:ta rctntffionem fiat fomentatlocllm filtro tnfufotn bc
lau fltnpUcta ,dtllleb:vtol~.3 ,j. v.fplupl.be: po:tul\lciJ, 'll)efllecoettolte \'t tllfra ..~ .malnarum:radtclIm altee.a(j,ro,i.radt~
§.v""lluqutsendtute 't t!letllce:b~,o'tionts granomlll alkt~
(I!I1! Iltnufarum 'lfcmtllllm ~ius a~,~.tif. mellitoti camonlfUc
kin~t fOZllletur frZUpU9'. a;:l altlerad Ide 't crlt mato: tnrClltio
an.m. V.grill~OtUln atcQcc.,lngt.;. v.catami: aromartd.~,if.
9Imalldt:~ .fywpl "tola.~. j.v. emuUlonts (,minis papaJle; • bulltllntln aqua comunt allquod bulUttombua:'t e~ btcta b"
rto lll.'t laC~Jceaîi·5,iJ Jactccllttl aqua. t>"octlont~ femlnla M~
cocdone di filtro fiat fomltalio.iJelnde tnun~\lnf bfcte 'par
tl}ee:polwla.ce:'t ltquiritic:fiatfrwplJs.Et a fonalTe contun
tc0 eum vIl6~entovttnfra. '!l·.olet I1l1ltjJdalarUIll bill. 3.j. old
satur MIO: vitofna \'t f,pe Rt tn co fiat "t tnfra. ~ .mdUs ro.
"tolarf:muctlhtjJlnu altec:fellu6red:dronioUlm~aii. 3. v.((ml
~.j.f~lUpt "to.i. v.cnm aquacamottltlle:becoctte nta (clIlilth.l
nls l~enllfd,rts:fcU1tnta alc~c:d}t"6f fllbttlUTim, pulucrt5stodi
Il\\lluarfi:'l (cminls allla:paÏ'ti ronda crt fiat(~lllplla.aerllln
afi.5.,.cr':Cl.::M.cum ccra fiatvn6UentUlt1 mole/l~otdhrfam
q: Illlqli tedettot(~tIlpoa flllUcrc:t rcgulartt.cr.é:ft «)ue!,tiens
fiert ilia ra be quoUntatur Udntum fubtJleJonsulIl ct fuuablt
pcrmuta.rc ad t>iucrfasmedldllas,fimtles tn."trtutc: pot aU~
,in p:opollto vtlntra.'!l·.amUi:tQurls:t)}udc.pp.l1lltr6artta rCi
quildo loco frUlpOtuftantc "ne tntenttone "rt confectlone vt
·9fi,5'V.'tfJ,btiUffimepuluert5elltIlU crlbdlcllwr:'t(UItl ",td~
tnfra(ulmndo coc!ear "mun ~OUl (~lllpt. 5lJccl}art "tolkt. 3.j.
'0 out mt(ceâtur1c.cr~0ITem tnfintta.alta adduel!r~ ad boc
b:o saS'antt frtgtdl. 3.v~ft al'oluinllo.plus'a l!éru ru t>0lole5
p~opoatllm valcntfa:fecl J')ts ad p:e(ena fUlllcontcnJUI;l:nI.,u
rerlltttere addatur b~apapalJtrtG.nl.3.".l'el.,.lj.rltl ItlnfOlt5
.tômcmolana be r(gtmtncl'tt~ 1 v(lI f~,t:rer4 non naUJraltllltl
"d minou IlCcelTttati.et,e!l PlO rcsula.obferoandfJ:'l' V~I fit
rcntittClls lIl((ldeklqucp~rmc fuptafcrlpta funt in tonfllto
fOUlo hldtcilttO ad nbftergedu pOllblhlS ~o:o.sf"l1lpttottla fr
tJurdouYdnC!f{ue bc vtare.(t'2!.sudo edam plO con(Oltan
rupt "d eonfectionis (um! potefr. 3.v.vet ci.rca nqlle beeoctto~
.do btsdltonl ft01U11 ct 'lconfcquclucr P1orcmtrt~"da 6ellera
hta Ot.J;.t ft pla ccuddcre altqui1 grnna alldltil113tetll15 (Uttat.
ttoll~\'cntoatatta liatll:omaco fpmentarlo anrectbmn di b~
4r:S.1 Qaue ctlatntlttollU"co f~:lIpOtl'i "ct cOfcalonte:l~ fu~
coction', rr tnfr~. ~.abfiJùQiJ.ll),j.ro.fanlm l1lente:fptcecch
Illere. 3.tiif.vf~ ad."j. bt hlCft capdllo ,el aalltno:be pallis a~
tLcc:fptce nardt:fqlJlnantl ~fI,l'P.,.(olil tertiarn.m.l'nlllS 6il
nfrnallbuacu laetuds:maluts:pouulil cla;1: "utuflllodt appo
rlolilotulll:maas cblnlllolnl:~nOlUm para.dtfJ. Ilfl.5.j. bul~
:!etldo.3'.if.5uecQart:'t "ocv"l Ilon anilllo: tntlattonts.en til
liallt tn trtbus botJ')aUbusaqun tottd' "tnt nt!5rl bOlli Odod
..,abellda bOIJ!il catltda:vtc.v poil: tpflllS flllnptloll~ n,,\, ambu
fert \lfq; ad(onflJttJPttol~emqutlJtt.$i f',pcrflll'rct (anguliJ
lftllr:ne~ bOlmtat poftqllatllOt l}olllS.er qucI11admoduI11 bt
(l1Io:ro~daU\} flll,tua tnun~atllr p"tac~rdiqu\lqJ e~ "njJlJ(O
~.'Ull~ cIlbC,tn(dich,ta pcrfupcrtut1; ira. ;>tccndllID tle ete qqç
~ ,omtdlTe:etlmponl1turin nnnul1l1cwteuum fttllo vcl fll~
ft.,.,.
,;o,~"·31o.roartJl.tl'jJrildt.
_
..
�~onfiliu nt, IXÎl -t~ lxîtl.
v
ma tur Iltbultl tn ouf di tl?urt:mall:ice:~arlofilis.bolo\\ rmtllO
fanguinctll,lConia:'tanrimonio omnibus pulucrisatia't fimul
nti.t tis an.S.v.'t facto licinio in btcra nli~ione tmineto p"na.~
tur ln O\1UI11.'t I}cc fuffidant.
€'1~lO oOlnano tCbttftofolO fiUo,bomlnt 'Slbtrfd bt maletiG
pattente punetiollem "tine di. p:efentia annularum. · .
crlCon fillum.I;tiI.
II~rpporr.o
.,bI", r<6l...
0 ,,'
mu cll:;c~ partt
dbl tt potlls:p(\natu~ tlb re6Ula
vt caucndCi fit ab omllibus que manlfcfte fapoles
c>
I?abltaclltum ..t;,t fic amaril falfa. acuta: 't rdlqull
I}lIillfmodt \1ttada funt ..t;tficc(ljJlda funt omnta:
"dlnflpida \1cl ad paru t'HIlee btclmantla.tr .eU(\ (uppoffto
..rdrca medictnatta:qt Ulud aeddea bepttt.dentia I]abet plO par
ttad IncdTum armularii per vtlle vt1n3Ltsparthna marcria
f>umotall calida:'t a mata. côplt~tou( epa!ls c.l;ltda 't rttllllll.
Jdco ptoaltcrâda \1dmtnuedamaltcta coplc~lontslaudares
aperiendiicfTe \1'Ila epatis edudJo. 3.ttij.fallgulnh~:et fi fOlte
omntbus.~\1.t)tebus ftan te aere caltdo litret tellis tucntatto be
"ena ad refrtgtrandu fpero l11ultu côueniret.crg(laltal11allt
tntenttoni "t arenularum:'t materlt I>umotaus acute: laudo
t>uo pztndpalittr: \1nfi eft côU\~rtert ma terlâ ad btuerfioné: fe~
clidu cft equare. côplenonlI]UII1otis:'t II1ibta bcbUla\?dnalta
rcetlficarc.€'1.:1d blucrfionclIl luual t'upltcittr.1~:tmo nlfitll
nô dus fTt Labol1ofu9 "o"dtus fingularttcr "alerer. (. .omlt9
cu le.utb? fMt? omnlb' bcce bieb 9• aalet ét \1t cJ:J,ibeaf bol9 \ft
Infra. ~ .came Il.ouiter e~tract( ct tapellare.3.il.febdt:clt. J. if.
gra'lOtU btrbcrCllu.gra. \l,.fcmtnu mil lue plllller/5a tOtll5.;:). i.
di SlIcd]aro fiat bolus. jUllabtr quidl 't'al'! oppofitfi couertl~
do ~umou9:'t cq lIando ctla malâ côplcJ;ionlmlblOtU r"tlti~
cando.€'1/èzo con(ottatione aut l11ibtOlllm lcfowlIl pcr Inte~
rlus \1alct \1(us liqutrttlc 't pudpuc ln buoctione: Ira 'V aqll\l.
bccocttonls clue pertnlttionc vlnl cft ln cafu p:cdpllt tuuaml
tt.$i efla furn.1I1tur beca.3.vl.fcmcl in cbdol1lada. fTIf1Ul~':
t>uoettonc fcminfi altee 't malllarli crit dcctllllrtUltl m~nd i':
catluû arcnlliarum:'t rccritlciiUillCi m~111bl0z(\,t:Ol\uen t et il
ad pcrfcctlottl vt indllcatur)1.d tlltdll mlbtoUlIllbcbiUIII11 fu
pla fupcrtlctcm l>IctOlCi I1Icmbl0tllm ~li<)uld "ifcoflllll p~rfto~
macQIl mcdlans inttrvtlnalnddcnte'tlpfa mlbta Ilce.lfdcm
Idt" comnn.tcctur. €,.t;t côplcbitur QOc CUl1t frmpo "t infra
"1)t.femtllts maluarfi:'t dtonLolu e~colticatolllm. afi. 3j.bta~
sa jJanti. 3. \1.lnfundantllr ln aqua. tcpUa becoctionls radidi
altce:'tfcmlnls papallerle albl: 't granodi ald,eclJIgt aft. q,:
tri fuffjcit~belnde fia nt e,tptefTIonee poft tres ~Olaa t'lictowm
tcmlnCi 't tna6i1gantf:be qllOlU l1Iuctllagtnibutl fiat (rtUpua \ft
tnfra.~.b/ctaru muoUaginli. 3.j. ".fi "abcrt pofTllnt:'tflt non
BdJatllr in fcmlnibus btagagantu :Ita \1t "abert polTit. 3.j.".
tltrtarll mudllagtnfi bccocttonls fllptafcriptc. 3.il.succ"art al
bt ml(e,:" fiat frmplls:qut frlllpus flllllatllr poft abllltiOlle~
tacta" mundificatlolu CUIlt aqlla buoctionls UqulrltLe:fupta
tltcta tribus blebus conthluta ln manc "t fiert folct. €'Sate:
blrttlam ptO rectificatlone Jaco coladonls ln mertdle fumere
tllIO codearla be contcettone "t lnfra;~ .~ucc"arl\ro.al1 tiqut
3.ta.bladras,mti frlSldl ""l]olal. 3.\1. sraltOtlll11 alcl?ecr,ln~
sl:ftm inli dtoniolllm C~COltlcatoUlm:fe.mlllfill1alllaruln: et
altJ?cc.Il~.s·".colalotli rubeotum.::).if.(emlnls papaucrts: et
(emtnls nurttllotull1:altquaUtcr tomfactl 4fi.;:).;.omnla pul_
ucrlsanda pulucrl5cnWr fubtlltter:ct cfi frmpo be pottulaca
:mc:fllc tiatcon (cetlo. ertllplle etl~ ad Idem be pOltlllacafdJ:
fInglllarls tuuamitl fi beco fumatur folo •.t;~erille afitlnter~
dfi ffat epltl?ima epart ma:dmc tipote calotls:'lcll: aqua endl~
ule 'tl11odlco rofarl1:'lltlodtco aC(rt::~tcm tnunetto re Il Il CUI"
"n6uel1to côll1u nt.t.\1n6llmto saL.~tatetta fillBlIla bic: cmll
tnntlalo bis frlloco inter anu 'l teftteulos cum \1r1guento"t IrI~
fra;!>'.mudllaglnh(ftmlnls dtontolll:'talru:" blagagBttfa
ctl1rU t,taqua pultulact BltS.ill.old mlrttlotu:old "tolart: ct
amlgdlllarllll1 {mlcll'l ail. 3· 'Mum ccra Illba. fille vnBuclltCi 'tC.
€'~lO quoda mcreatOtC tf7clUonko cotra. ardoli \1llne 't in.
plnBuatlonem compllœtaUl.
crLoltfilium.l~jji.
".I" .Icta, qllod po'lffi'
œ
'lil(USiftePdtldPaueCIl:~Ol1rOl1uomCfuermerca~
touonftanttllCldiapatltllr Mdo:i \'linccuUl pCi~
(tlotlentcdlltatc ad frcq Il CIl tl ,"tctfi bc:pendltem
>
Pl((IPueptoptermaterlii flegmaticii falfam 't bau
nlc~tâ mi~al11 Will \1:lnl1.1:1I1 conlungttur blfpoa
Ho nawraUs bc blfpo«ftonc: fon(lU"'~ adllll)!ta O'Sl11attce
(altem ftltquedii mtlnb:a cCi Il hl gtlll "aide pltctozla ct ma~l~
'"~ p'nSlltdtuc:qllc Wpofltto velue naruriJUa tone nOIJ
"*
tlue \1crenda eft q, HIa bifpofltlo pteUr Ra.turam be ardotc vll
tt.t:quolua m \1t tltdt :auto\lil.quarti. Oc: macults plltBUcdilltO.
$lIpcrtiua. plltgucdo cft coart~lllS \1cnas cof?arta.rtone. (Oll~
firitljJcnte e\ls~quare oppiILat fplrltull \ltas q,obtclIl e~tIIlllut
tllrmulrotics 'tC.et addlt:'t efttn thllo:c Il' e~dlatur fanjJutIJ
COtUm itemm al! 10diconftrictllm:quarc fo:tafTc fubito rdn~
dltur \1e.na 'tc.cfi rdiquis tlmotons quc-eodcm.c.l]abentllt': ct
11Hômcto.31n e.~crdta Itrlbus a li fuplIlfi "c.et IIcct otfporltto ~
Ilee naturalcll "ideantllr {"dica.re be(ut confcruationc:\'t ptt
ma affOti(motli rc~tu 't cômito.~\,j.'t. \1iif.tcrapftlcc \11tlmo.c.
tjj \1t colajJtmr ab z:t.rilt.~.partlcllla .pblcmatu ptob1emantc.
l.t.l/àuado oiltlperaUc natura lea Bradee fllerit 't .pptnqlle ad
caufam ln egritudlne:talce ItÔ bcblt ru fil11lliblls côfcruarl:(S
cii contrarifsre{Jl.'tc.jJdClrco qt aliquafuntquc indicatlone
fllmpta a rcmifTtollc Ilcuttatls v:tntctrto modo tlebitjOff~rrl
verbl gratta,tlc oomlnati fomno:fumpta ru inl1tcationcaple~
nitudme opponta (umitut idica tlo bc: modlco bo:mlido. Jld~
circo ptactlc~dlls cft ad I}oc te.t.b.'.Suj.quart~ ptimi.c.ptln:o
ad fine cfi blClt.et rcblls qUOqJ ln quarCi IIlCdlcarfon c: fubtM
cft adr,ibendum ftudiul11 eftcû hl "Ilacontunguntur cgritudt
lU ouo:que fierl bcbetcontmrta 'te. jJddrco blcebat .6ar, \1lif.
terapm.c. \'t fllp:a.10mnlbue eln fImtlibllS c~lftenttbus \1n~
fpwem ccrtlffimam biett C(\nlltttlCtnllS Imphlgualltlbus \1e~
ro fc:quontam fottc:s'tp1Ilrc:s tltgemus : "t "obiS t>ominctur
quidée~cie tltctcfpede.s no tll be.fplctatur côtrarlfi •.t;rtt crgO
ptOpo«tI noftrl in caru pOli cre regtmen coucnils:'tdrca bte~
tâ 'tq,tu aIt mcdicttla.s ad rcmtfTtonfardods v:tnc:di Ilpcrta
ta mm "ccrta hldicationencplccto:lll'tptn.I3Ucdo aUlJtâtur.
4radllcrtendo 'l' .l.ell a nl1o:fi ,>tcmcrcatol. tr /Clrca rcgtmi
igitur III blcta di~atur pdue .Iilcr tlperd mito "Idnlla ad frlgt
du't "lImtdCi Illiqlllllttcr Incltna tlls.Et fi tucnatllrallter non.
"abcatur arti"ch'.lttcr p:cpartf:"t tJ2e cftatls trrotiido came;
nltn di "qua frljJlda 't,accto:\'d Ilernido ClIItl ramis flo:lbuil
't 1}l:rbls:"t f"n~ ro(e:\?,olc:endiuia :(oUa (allcia:et \1ltts:RozC:1l
nenufarls:'t 1?I:lUfmodl•.t;ultctur o;cr c~tenflilc frlgidus: "ca~
lot Intcll (liS ct~a Ul11pOtc ,,~emalt "t ftuffarum:'t fi frljJe.fcant
c:,rtrem.11 Cil leff\1t cfi pants ca (efacris.Eultctl1r \>Ctltlle p:ectpuc
botc:ells ptopdc: cCi ad auftru fcqllitur.t[1110n tlozmtat (lIpcr
lecto calido bc pluma.Et CIll1Cat a ftricturll "cllil~ drca t>o:fuJ
cum CUI g_ulo,fiuc ftrtctllra ma.t.lmc e;r pdlibus \llllpis cria III
telll p O~e trlgldo .1tC:lIlp OlC a uté caUdo hl blrecto rm fi;Qa beal:
tiploldUctfTalll.lZ:llllcat erlâ vapolatiolles aromatfi' colido~
\1t 111 u(ci:ambû: vint poren tle 'lc.cr'pc motu 'tq IIIc:tcr\ltca~
tllr:'P e.,tercitlu pedee factCi:-t Ilando nocct plll1cipali bifpofT~
tiol1l.~lIta tJ meqlltc:s ad Irtlpll1(lllationc l'teparat.llifi c~~
trelllafilerit~per quietl pluril11a allquotlte rpCnltllrvlrWfl Of
rrilctlua.'t plopzleqfieft poft e,rcrdtliliqllolfi namm côrucuit
aftral]ere dbii:'t fic dl: di macrcfa crlollts:vt colUgif. v.qua rd
ln ptincipto quodin "ocl1Iercatote cotills~m. ([ego tfi non
1au40 c~trcll1a" "Idma quicte~ ptoptcr alla que (equt pofTUl1t
nocut1Ienta:neqJ e;t:ercitlulIllabotiofum \1t fllpla:pedca ma.ct
me factulll. jdco fi continsat 10l1jJc ire cquitet fu pcr fclhlltl1c
UCIn ponalttcm. eed obmlttere ",d'ua efTeteqll1tarlol1crt1~'t
loco c~ercttil fiant fricatlollesrottcs 'tafpcre mlblll'l fup,rlO~
rtbue:\lt oolfo:(patlllta:et btac!?ils.m:l1Ibtte a utclIllllfcrl O
ribus fiant lc:uee:noll ta.mcn fiant aUqlla Ifta r 11111 nlfT e,tpulftO
fupcrflultatibus CÔlllulltbus natllra \1tt am cCi fuppotlt otlo
"ct c\rftert: be qutbue pa 1110 poft blcetllr. €''pdttalltt!oll e tgt
tur 't rcplctiollc p~ocuret omni t'lte adl1litUl~ fcmd I,abcrc bc~
llefidli"ltri~. ~t nô naeuraltter IIllcu d~ftert fMtO e.~b"O(rto
ne l11aluarû ol,flolllm camol1lille:altce:,,'o1aru: 't bletar~"(.:
addendo.3. t•carne:'ttncllts ro.3.\1.\1cq.j.~.ti1.oId VIOlatl, c ~
mod!co falie.ettlpo:e dlatts poreft addq.iI. frU/pl vlo ilt
bc: InfufTonc cum aqua ttecoctionle rcrul11 fllp:adta arti • 2311~
blbatlltmanetre.a ctatos ferl l>1ctia cop:tnl Clltu 511 ((1,0r,0.
:alJt pot,ftcollledere bl! cafTtafl.antecibult1 pcr tmas tmtll(J
"Ole (~traeta becanll1.1.:1 IItfuppollcre fllpPOfTtOtlUI11 e~ ~II'~
cl>nro candto:\1d mette fllte fale.altet (ttlll" 0'!1 l1em rep1~ .
ttoncm ptedpllc \1ml '''hnta tamen foblictila 't lc:luntfS ln ca~
fUIt(\clt.arrilQJ Inrp;cta bifpofltio!', If1(UIl~ tllllllc:'!c:t ln "!~
fUlllo ad tltnolCS bcdinare bjcta~ cv ad Gr~fTloles.f.Q1 fTbt (o~
lien mt.lp(o e,rlftelltc inll1tdtocrt I?abttlldllle: et (0110. Sird"
(jtbn \?c!?cmcnttm.trPedbo '1 pOtilpzlttlO pto!tgula obr,r
Uctllr vt Vltclltur ol11nlaoman1:f"lfa.:~cetofa:pottca: ,,{tctuO
f.1. multli etli \'c:l}elllltio blll(cdtl~ts:qm multa ta!j{j arl c!?ole
ram factlecôucrtulltur.tt.:lltuell1l~tlone Clun flC:~llIardit f,eg1,
IJJEJ. (ijlrum ·l't voUit lIl«itct quQd cil ln cMu Iloflro pdpua (~".
Il o,um(u.
ru
.
,
, ra
�~()tlfilîtll11+I~ij~
f.l nOClllnltt.cr6pcdalitcr aCit be(cldcndo tllIJIlWr pante e,t
tlo:ef,arine frnmlrt:'t Il pOlllltur "na parsf.uillc oMtlt ,oue:
ntêctol ."cl fpdte ad mtnus.5ttmodlcefcrmclttatue tine fa~
l~:nontnfllrno toll:ue.ft a111ultU coctuafl1crtt Ilbfdn.1llntllr
partese,ttertOtes:nccfitcalhiu~. /Carnes conuentcnteG funt
(arnes çapldOZUl1l tlpo~e e!l:atts:"ct carnes lepOz,lne: "el ca~
pllo1t:cames eHa "ttull:'!: in, 1~l!c11lc aulum mtnutarum etce~
pHs palTerlbus;ptmittaturpullt gaUnarum:caponcs: (alla~
ni:perdtc~a:lte ,ppter nhuta rdtauratloltl adltatur lit p~~o,
rla. 'Jri bhnittatur coI60(:'t carnes call:ratolu:ptOpter c,llldt
tatl:uquiltice:'t pouo'zli edii pt opter caltdlrate 't "tfcoatatl
«:omeltanf ctiii dl,te 't nô alTat(:IU~q; cha tn frt,tOlto pparate.
et aeontinlJtlt be alfartscoll1cdcrc btmtttat pllrté e,ttertottllt
\1!tam.'ptcbtlG autqulbua nô cOIl1e..tfitur carnes pot dt "rt pt \
labu'#paruis petrons cUtie non alTatts:\1tful1.ttemlllt parut
t luaf pa.rui:vc[ barbhaue ClmlteS 't amUes.Euttet ctta ptfccs
srolToa: ."tfcofoa:'t tructa.e:angltUl~9:murenas:'t "utttfmo~
<U.l!.im~cte: III materta adulla comlmltl:r laudllnf:(ed nô pte~
pareil! tnfrt~ott(l.atrcnf oua,ppter ma!Jnii eodi rc(laura.tio
nl.4rl!.acte intl:rdCi vtt pOt ma~ll1te caplaru cu modlco ~uc~
c/,art:cdi cli.mo.ileo cafeo recentt.ptmtttllt butrdi:'t "tarur
oteo oliuarli:"d'llm.I!J.bUI.p~o condito. cr·~tO fcrcuUs \'ti
potdl: pane: (octo trtro \1ditttcgro.et aptlus lauetur buab'l
10tiollib115 tn.1 qua:'t poft.:~ ponilttlr tn. brojto erit couenies.
'faretta mtlifi 't,p<lnldi funt bont lu~amlti:potcll: cCiii tntm
dullt vti ri;o 't Clcertbua fr\letta COrtlS abfq; cOltlce: 't Mil htte
~ri6. JJ Ilter ,,(rba~ lalt:tawr laetllca. : pOttutaca : Ilttrtp lices:
fpinac!}ia:blete:abtecta fil pdma. aqu~ eb~1tItlollta t:e blet,ta:
t)Otaso:" buStolTa. atâ cOf(rut.f,tct aliqulb9e\lrU e,.ot fien tn,
falatuda plO (apolaméto bll11tué.io ta.nth.cctri:qm tn (Mu
cil hdmidi " fal. 5ed 10co ciu 13 potcll pont be "ino gran ato~
\Jcl berberotfi aur Ilgrell:a.et fl acetum tn modtca. quantitate
bUllitfi cii palTulta Pingutb9 'te~ptefTum nô e): toto tncoucnit
flcpuparatCi.4r'lli'lo regula euttelltur omnia p:ouocllntill 't
"Uni IUlIlrtpltc>lntia:qm m\ltertam bertuant ad "tas ,,:Int
qIl39!intmdhn,tls ad oppoflrumconuertcrc.4rSd ,>oc t!eda.
faMI'i ftllldllndo lntenttoné Ill:a I1llllUs \lutoUtlltlbus ad !}oc
factcrttibus:quaa ad ptefcns reduccre llon, conuenit.31Ulld "t
atLas futt ptobatu ptO reguta !}idupponatur.eUltet Igif na:
Pones:caulca.ctccra. rub.fafeoloa:lltea.et generalttcr et ber
l)tg radldblls (clutnlbus omnla caltda.Quare bh.tlttat rutl,Si
lltarubtfi::tbf\?ntbtli:fc:nÎCuli'blpllllll:rofm'l1rtltum:fa.lujllll1:
crucii:fc:rpilllfi:afparlljJoe:crdTol1ce:lupulIoe caparc9:raffa~
nli:illcli.cepc:polru:>ll1ifulI1: dll1lnlfi :ptpc:r. 53·cll1llmOm ""l
't ffmlltaaroll1llrll.l:uitc:t lam ficua rc:cc:ntœ <i' flccll~:'t VUIlS 't
UllCC:S. JI' ncmU'i "cl porert 6rallat~s:'t pOllll.a a.rllnctls a.d tml;
cebcdlll,a.nttbuS .,ceraae marurta.p~lIntG.plnda pt~US III Il,
qlu,p:epa.ratla:'taliqutbua amtt;dahs buldbus: p{na cttal1l
1; pomts coctanls I1lI1~im.c cocda lma ttl fccultda menfll:~t a~
lils lubttcls per quartu I~o!e ante p!iidlfi:ll1cllontbua etUl; a U~
qutbus:"tltt\Jurif s in tlpoz~ fuo:parce til:potusdlla Ilt "mll~
medif COIOIlS ~t gralt.tre pludrcrCi ad bwfdi occlinalls: bClOl
ododa" fUilu!l3.quod til 1itnp!}cf cil aqua t)crocUoms IIqulrt.:
tiC.1~llls taillé 't minus fl1l varÜ1S dromllanttlls tlpOlle hl
caUdltilrt't villt potlU\l 't cMuctudine fua.euitet vina potell.
Ua. bulda.turbida 't antiqua ct Ilcctofa. JJnteruel1 lat fpactul1l
(lCto bo:.arfitntcr fine pUlndif:'tp:tllctplu cenc.crPe fomno
"~tgtUlllicet ptO p:tma intidone fomnua beberct cfTe .plt~ltS
\Ir. 'Ctil.!}ota.rli tn,bte:\1aturalt:ne tr. per fomnu fo:ttficatts na~
tUI'llUbus vlrtutlbus 't'opcrattot1tb9 ca rfi: cA retlUonc (th'~ll
tllatcrtcrri'que tn'ttrla ~efoluunf a~daf In.plccto:la 't rcplello
ni laudo fomnu dus noc!ccdere.l',.-rel.VIJ."Olt;S.ft talla Ot
fOltlllllS noctte:'l nullo mo bict:tltfieUlttiqua cofuetudt!!-c.fo,
llhls clTet bc oie bo~mire:vd 'ln ptopter >lliqd acddis no po;
tut1Tet bOlmirdn noctc.quo cafu1t1diua cil ilt milne "fq3 ad
tenflle bOlndrco/ poil plaltdtli.~fioetln.qJ tli .ton 1Il0ueatltr
~tfOtnnli tda tt'llnfll.ctis buabus "ozts a dbo ad mtllll~. 'ltCic
bOltntat captte c!cllaro:'!: bcccltter coopcrtN'tnudlls no vclli~
fUsa'tn ob(clIro (uper culctrra bllrll vt fupta blctU cil: 't fuptt
Clnill:ro nta~ie laterc.1110\1.bOlI1~at (UptIlUS aUquo modo ne;
~fllpcr "acultarh (ami. Gt'etta ln tQccaUdo Inter l~tum ~
ltntcami pottcrctllr pdltg CBarat! b~(ub.tus confuta non "t1~
crllofa flue "itull ertt conuelltcIl9.€'1~oflrclll-o oc a(tid(ntt~
blls animc bled ab onllltb9 e~cefTl1Itublltn~u d!c:ptedpue
ab ira:furotl::l1ltltta.(06ttatIO\1.~.1Il4~ taa ad III fllll'lattoncl1l
t:duCunt.Et tom 111eUua cil admodtca trlatlta tn ~OcCll(U
liQrt W,ripcl'aro vtt 6lludto.3J o(npcr il vCllcrijo abrtlncat
S:O.50~
quantu potcll:~ J,ccqll1ltttti.ad bfet~.4ra:lrca reslmen mcdt
dllale quatuot mfurgullt pUllclpales lIltentiClnee.t:!lla dl: co
munis ,"aterler'!.m diatio. 5uCida bluerOo materlerfla "ils
'''}Ine ad oppoata. regtoni.ît'ertio dl (quatio materieru pec~
(IlriCh cuacu:! tlo.ltl.uarta. cil altera tlO lI1ib:otu '!: plol~ibltlo
gmerlltlonietltctaro matertcrlltlt·1~0ITct Ilddt qIIln ta 't cil: rc
mlmo .uct~itt.n.f.acultatts'tp{ktton!sv2Inc:. 4rlJrea pdmCi
c~J,tbca! ~oc ItnltLuu "Unfra. f~.came noutUr e;trracte etta~
pdlate. 3oJ-pulpe ~cbdlen:'!: ramartndodi.aii. 3.it.granOlli ber
berolu ttllmero. vJ.cri ~ucc!}aro Rat bolus.et a placet i fOlm Ilpota.bili btllt:mp~etnr cfi aqua becocttonts Uq utrttte et Illal: .
lIaru.cr~alldo cofcq uentcr Interpollilta "na bie vt Rat kilts
flobotl~olllta be venll cpatis c~tral?cndo. 3· v. (ansuinis tm.
'lm lio borouda eOlU multu ef} ttifficiUs \1t f(prima qua rtC e~:
ptclTe colli!Jipot.'t fecrida affClt.tn cornito j(raffi valdc flll na.:
tllra.€'6ecCidatntétlo quecll billerao eôpletur fîi1gulartfTj~ .
me per l'omltCi yt colUgl pot.~vlif .tcl'rit.'t a 5crapiolle qllar:
to breutilnl:"bl pontt flnsularellt te~t(j be yomttu ln btfpone
rcnt. 't fupple:j\1iarllm vdnc..€r bl,rlt c;v 'ln IlOtltO 'Cttf tO Il fTj dIl e
(anaf"dociter fallattone tutegra.1tat ergovomitittû fllll?ilc
fotmtll1t vttnfra.COnte:dat tn ""la fut plandit c,r carnlblls ptn
gutb 9 befcrtptta tn bonaiPdtategrolTo modo mallicalldo "cl
t>e!Jluttendo:'t comedat fcrculum befpinacl?it9: "cl bletls: ct
blbat vlnumbulcc:'t poll:ij; comcdcrlt pcr l~olam.j. iterato bt~
~~taqllii ~tCtOlU f("linlJm arripllcta ,'cl anerl drdtcr. 3. "j.et
3.11.01ct ohuarCi:-t at teptdCi 't non caUdu lleq3:frigtdû. pollell
fc Ull~oluatln lect~ tno:dinato:'!: fibi hnponat pennÎi oleo in:
tlnetaJngu~(ltaltter comCluendo "tad \"OlnitU ptOmoue:atur.
~l1lellntC<J' vornitu I?oc modo indJICI'It fuperliset oculio bin
.da cu Cottolle leddnf oClllt ,ppter vOI1l1tu:'l qii vomltfi fuCi co:
pleucr~t ab~uat fadUII~ cu aqua ("glda 'taceto ct collllat 013
(uu.Slmiltter pollea no fumatctbfi nta l'Ci famefcct tardodo
ad mtntt9 tmabusl1oda:'tatdbuG leuis.et fc:qucnti bic flll1 b
liter (om.:dat oz ,omat" fi}dat "t ptille:!}oc tn intelUstf fi blfft
(ultenOl1lllt.tElbUsitllr fadUter ptouocctur.lalldo \"t fiat (C~
111 el hl mlfe buabus biebU9 cotinuig ,t bletti cll.fed no obfm
Udur btes:imo interdu fiat in mcdio menlls aUquotle)) in fi~
ne. ~d !}ac ctta httltlonl "altt afiat d~tlcrc bis faltem tn I?cb~
dOlttada quodell: fcrtptfi ln pûndpto Quins partie medtdna::
ltl'i.4rCi.rca terttâ intittonlilludo neri frtupu "t infm. 1>' .f\!~
rupt vtolatt.betnfuffone "tolarû. ~.j.v.,"elLisroP.frutpt be U~
quJrttl~.(lIi.~.il.ll~uc bc:coctlon'a (emlnu ald,uQ,n6ir altec:
ct lIlilluarUII1.3.ia/. mlfce.Continucn.I':";. tllebua pott quos
c,t:l}.bcatur mc:dldnB r,c:c;.lV .pmnol II," nUlI1cro.).:.fcbcftcn:ill
tllbarull1.afi.nullIcro."hl.tllll1i1rlndo:um.3. v. caplflille. \'10
f"nlnla fumttcrre:foUculowm fcnc.ali.~. j .aquc. 3..t.bllU,iit ad
(Onfllmpttol1em l1le~lctl1tts. ~cd "to.'n fine: pon antllr: t'lcln~
de e,:p:l111antur etfrltentur (.tcoUe!1~ur ct/lit qua (ollatura bi
Ilemperewr came noultcr enra ete.;. J.con (((tionte I]\lmcc.~. j.
".f\!wpi 'C~o. 3.,.,"lf(( /id t potio f"per qua bOlmtat media /lo;
rll.1!.iluattuû. ~.aque bccoctionia otdd. ~.'Ctit.totum caUdfi
(unta.tur:polll1tcdla I}ota {lIm~tur ptandlUm feue bectbis fil:
put.Et (equitl mane flIIttatnrfrUtPlls;,>' .fy:upt l'o. bc tn fll~
fione.~.I •.".\lque bCCOalOl1ts Ol.ct ltqulrttieao.5.tif. mt((c. ft
poil: buaa I~ol~~fumaf dracrelauatLuu (actft"t in(ra.l~ .put
IIcrtg ~uccbart. ,.,.v.eu t)lIob9"ttellls OIlOWII1 ct. 3.J:"ul.aqut:
ol;fiElt ~Itllcre ane fale •.€t I?gc ell bcne notâdfi:g.> fl medicin\l.
110 fucrrt futf"iltcrfolués.no cil altquo modo ausc;1a'qm no
dl: \lugldfi ln mcdtctnts folutlu/a violètl.s:(ed tITI b~ ~ma "el
11~d1la "d .tl(fs bellcdtctls'medtcln/s:qaTl "(11~ (olutluozu fo::
tlU cil tn "tra~ bifp00 tton~ nOChIll6:"t OCS!cocozdâ t (a plen ~
tes mllJ;ime "IOllte.ldeo a1I1 totu ab da cauenf eritcoul:nien
tllls.€11M~ tllt!ttOI1 e altcrattuozfi c,rpedtlda hlUdo per tnte~
rLua fil III 11?llc cofectlonl.~· .fpectcrCi byadrl'l gâ tl'frlsitil. 3. v.
fpcderCi trtafandal~zu.~.j.~lIccQllrtalbt bilTolufi 'In aquaal.:
c1~ec:1le~I:'t (cmtnta milllla rfi~fla t confcctto Ln 11I0zfdlla.~.tiif.
plO lIIotfcllo.ftdus c5fectionisfumar v,,41110zfdlf1 pfr 1?0~
rila bthlS·4r1~cr c-=terlus aU t ma,t/l1Ic rlpolccllo rt~ 10 lido fie
rt epitQlr!.la ep,UI talc, 'fl'.aqullru1lt wdlurc. 3.lil.ncllllfari9:
foJatd ~nll.3 .,.".ro(a. 3.i.accti.3. v. (,lIIdolo:um drr;. (pOdif.
all.~.v.ltsnla.loes.~.j.lI1ifcdnql/o hlfulld('lt~r pcdaltnt bll~
l'Ill ad e,ttillont tnllnlll':'t e,rpulTa. pOl1atur ln bircero ~cpotts
poil !}OlO\M,.ab ."lTlIlJ1pto ctbo.fr1!.nudo I:tla~:p:o renlbus
11erl "ngucntf1l1oc.l.X .old PC n,nufere old ro old 'CIo. an. 3.".
lauwtllr ~uabuG 10tLollibus ill oqu:t Ilc~tofe fl~cd dtrnrlgllio
ru aile ara CI.fu cct lactllcC 'tfolatrt an.~.ttJ.blllllat OllltlltquO'
u(~ IlcqutratfpllTltttdLni:pollca addc ccre pllru et carn 1]0:;
t,:onll.~o.wattl}.bC grBdt.
, J
�~OJ1(iliU"i.lxitil+
tfi e~
polTct Itoccri ftomacl}us.quiparat" cft ad {Scne~
ratton!! tlc!3l1llltis COutltit;fitnUII!,;'oltur ftoll1ad?us antc clbit
cum vn!3ucnto \'t Infra. ~ .olet abfj!ntt)l);old m.aftleta: rof.~
(p{ce afta..~. v.!Jar.maCla !Jilla Il!JC: ca rdall1 oll1i : COtIlUO. rub.
aiia.I.\JaltclIlu (,at\!. 7. v.acetl parit pl0ptcr fpIfTltIlltil~em Olt
rad~ 'tcl!rc paru fiat v't!Jultfi.«r l~:o "It,ma tnttrtone acct~
dcntlii coplcndd. fiat IIlttl!JattuÎi ardoda l'cr fupcriua (IImcn~
dum vt;~.fel1llnfi laauce:pOttulaCt.an.~.'.5U"!.Nrtoptlm~ .
;.ij.lacrta ca.p:e. 3.IHf.fumat tcpidfi ht aurota quaJo altult no
(llmil pulum~a.tls fcmilllbua:'tcothtlli:tur trlbaa maturinla.
1tat ctiâ "n!JuentCi quo Vlt!,;atllr drca teftleu.los 'ta nit Vt;~.
mUCIlaginta oyadra!Janti:pllliJ;'tilllce an.5. tif.old vlo." mlr~
rillo:a. an.5. v.cu. modlCO cere a.1.nat"n!Juelltfi mollc:'tflat Init
ctto "t fup:a.«r ad ealtdcm tntenttonl "",let (HII~natur oda;
ete nmUetts pucll~la.ctollltla,'tCfi albumine oui coqllalTatum
poncrttllr ptcia Infllfa ln blctO !lquo:e fupcr partes.Metaa.
!5tâte ctti oolo:e III c):trcmttatc virile p:opter punctlotté CO"
uententlua dl: "t mfllltJatur mcmbm~ ln fcutdla. plenillaete:
",el aedptatur pecLl tinea 't lIlfundatur lacti:"e:l per (e: allt cus
aqtla ro. "fi III aqua tltCoctionls alc~ec9In!Ji 't femÎltit malua. '
rCi:'t fuperlll5etur méb:o 't p artlblle Clreullantlbus:'t 'um tIlls
neo tlante::oolot mittIJabitur .«r'Pebcs fdre qdn cafu no lau
do balnea ad c);terlo~a.:quia fl elfcnt cali.da "t rulpl]urle 'tc.et
ratiolte re(olutlonta contra ptn!Jucdtnctn "alercnt:tal11C1t ne
neceat ardotl 't ne 1]umotes I]uturmo.ti plectozld co:polla ad
flu.di "el motli olfpoltattpfos t>lfToluendo ():quo motu l11a~t
me polTet Ineurrere perlculCi oblmttatur. vd fl clflmt friSida "a:
ferrcil l'cr interiota fumi pofTent:fd non bcbent fn c~teriod~
busappltcartcO'l' nimium matulas conce:trare flleUit quod
contra Intenttones cllrecfTct vt "Idee.
cr1~tO ardo:e "ttnepto lDa.l3ntflco tlno '&ntonfo bc 6cntt~
, libus bucalùonfiUarlo.
«r g:o(1Uum.l~ltil.
_
'IR bifpofittoltUrdottlJ "ttne pendenthJ a mata eo
.
1ple):tonc e>lllda. acqul~ta tll epat~~~~~;~~i~p'~~
t
terla el?okrtcil fccA ml,:ra taltS 0
_
mo tracrabiturblCuiter r~mi fc): ferCi,no narur~
J
1Uum.feculldo ad medidnils magla "e",cndo pona
aliquas medlCinllsl?uic ptOpontO eonllenlentea.«reuantll~
ad pdtl1.û tncl?oabo ab acre 't fibi anne):le.q tiare taUs o:do (cr
uctllr.«r ICauendu cft a mo:! ln (ole 't hl aere ca Udo 'tllc(o qua
lirerdi$ fit:imo ploellrandu dl oc aere Il b/ cotrarlo.lÜluell:
dUIn dlab aere vlrofo:nbl fit multitudo fumi:ub co ln quo .
(uot reJoletlttacillida.fr;)eal1ne:~la aert vr oc cooperlmm~
tlafut cOlpo!ietnm tic bteq, bcnoctc tlico'l' bum 00l11ttt nOI~
f?gbcat'Ptitarl blilpodi drca bOlfum:lle itttlamctur epar lpln
"renes. 1f-ton er~o Ilnt tlIl tllapi multum ftrlctl lOlO lacU circa
l'crfonii:fTmulcauendfhftnelcctuafuper quo bOlmtat fit Ilt~
mta monta t>epluma:ql tUllclltultCi Inflamat:1 ma):lmetlpo~
re dlarte. ande ~ellcrIlUt(r lit dlus cft bcclinarc par Ci Il d frl~
stdum 't "um!du q, ad calldmn 't ({ccum:1 l?cc bc acre.cr'Pe (c
rondo vero I7t bedbo 't potu notadu !Jclleralttcr:q, cauldum
cft ab omll! fillfo acuto:'t ab omll! eo quod cum eomcdltur lm.
p!imit aCllttati lit o:e.l:tettii "Itllllda. funt omllta foztltcf tllll
c:tarpzoptcrca qt faciUter ln c1]olcra cOllcrtfitur:"t fepe pl0te~
fl:atur.b. 'S.'t ma~lm( drca pdlldplCi caplmU bc cura "lccrus
\'cflce:.1:a IlcndŒ etta!JCI1Cralttcrab omllt plouocatillo vzmc.
1Flam 't n allqua repcriantur que l'cr quaUtaua pttmlls Pll~
ra frlstdltath"umldltatem:luuarcnt tamen pc:r "oc 'l' mo~
uent ma terl\l9ad "Iaa ,,:tnc:ma!Jie Iloccnt multlpUcando ht
\lQa dito c1?olcra g, re:mtttldo qllalitatlllhcllitati l'cr qllalt~
tatent mr1nlf(ftalll:ntC ln 1]ac parte obftat allqullUtcr tc,tob.
a.hl.C.tIe cura ardotte "dnc bit btc/t.et fi 1l0lt (uerlnt l'Iccra
IIC$ fan !.ce tunc.mclto: euraleft c,tuberatlovdnc blclltur quoJ
Ip(eto dU~tt tle nrdOlC pzoccdc"rtaaqualttate tatu fine ilia
rc:rl.u ht CO:p01C conllentcnttlfmle pllr6atO:1 hl quo Illa ml~
bza vtt tello IlllttlcbIUa:qllcolllltin.rartfTtme lnpadcnte tall
nifpofittonl reperHitur \Ot patet.f[:t.audtlnf Ita$ ln pzopofl
to ctbarblnflplda l?nmlda ~d frt15ld(i bccltllGntla:vd tipera
ta ~antla altqllo modo nutrunltCi!JrolTlllnglurinofllm 't ade
l?erclls.6pcaaUtcr er~ojbefcldldO flbi lllllendfi cil ab anlfo
fcn tcuto:a 1'10:1 t,mot I]crbhM Il blO.ttO c1cerCi no c,:eo:rlcMO
ru ma~lmc 'tfafeolozCi:-tfpedebue omlllbu",:abaecto:al1de.~
l)utllfIllOdl.~ aficubus ma,r.lnu:;qll1 vttcllatur ~lIt.ln fine ca~
pitlllt bt cura vlccrls renu. jJft Ipfi~ dl: la.ctlclntu. occnllfi.elll~
tentur ~ucculufdiq; codltlolds. jJtl dlltc~p ctroflltum: a(pa~
r.lGoa:lllplIlol.m t~ltlJ:10mntil vIII il pordtil.1.lIJa~tllJe !ll,et
:=). v.acct( parti fiat ""(Jultü quo VIt(J\llltur renta. tlluta
\I(U fh{!ido:fi
D
et
fubttlla.. etaf ef!Jo "ino vlrild~Uo paudfero ln (~to 'te. lna.~
,:imc tt!pOte: eftana di aqlla b\!cocttonle o:dci per bua~ I]olaa.
Infufi in aq un:'t etiii modteo ~za61l!Jalltl.1f-ton t}t olctuvtnum
Ilcre:fed mcdto modo fe l?abéa inter oula 't blUfcli. ~ttqJ pa~
nl9non parttdpans mulco furfllre:tmo tlt mult" bepuratu!.l
ab cO:'t Ile I1ne f.1le.ltO flt ctli multli fermcl1tatus:imo parUlTl
nC$totuae~cefTllI\!.ettncafu quo efi'et taLlamodt obnttra.~
tur para e):teriol;1 acctptatur oe medulLl cius tltterlo:e bllO: U
"d trlCi blcrum ad plus.«r'Pe carnlbue vcro 1]abcatur "tc 0%
do:comeda tur bc cap:ctta 'l'dlu I]abert pofTlnt: ql ma,r.inlc lB
I?oc p:opoflto coueItlCit:'t caplta ~ccrebdla eozCi notabtlll?ll~
blt ploplt~taa ln I]oc.~trr "alent carnea vttulo:it lactCIJtiCi
'% ma~tme partee nerueM flll6ulariter pedea COlU. 1Ra ln Ipll
bette cocU bant nutrimltit frl!Jidu 1: I]umldu: ct faciliter (!iGe~
rutur "t c,:p:dTc volutt p:tnccpll feclido ca ii.c. be pedtb? mllÇ
let etHi l'nUi 't ma):ime pullaftre tUllmce:'t laudantllf perdlco
nt:q tfl t>ant nmrtmenlu frlgldu ~ ficdi; vr "oluit ~uerrote. v.
coUibct·crPeq lIadrupedib?l1lucftrtbue "alit cap:loll iuue~.
nea:q! antlqul no lalldâtllr in I?oe cafu. jJn btcbuevero hl qb 9
no comcdunf carnee mirabtlitcr;ad I]oc cOllenhlllt oua fo:b~
lIaetlâ nocoeta nlfi COlpUS cfTct fupcrcalefactU:qm ht taltca~
(u fOllltii no eonllcntrellt plopter e"lu. facil~ co:ruptionl.t)oC
cr!Jo no e~iftttc oua flc crllda conucnlfit:'tlalldanf cocta le!II
ter ::>tella hl aqlla 't a5l'efta fille (ale:tii plepa rart plit III aqull
folCi coeta vd i ""larolo cu cafco pln!Jul facto fin.tfale. crP'
pifcib~ vero fcre tlleaf generaUtcr cp ota cOllcntCi t:fed rpâltter
plfcca petro fl 't fq uii mo n vI lud: tirl :fauon I:dt,:art tamcn hl
aquactnonafTa.tl tnplltell<l:'ttraeonue.nta~ntcancri fine fa~
le et accto:"t .,ictum dl: fupertoo~ pc (creu lis ne p:ocedntllr:
"t'Il du III dt olertbua vtfptl1acl?ife:botll!Jtne:blcta po:tulaca.
malul1:folifa \'10111 rf1:1actllds:'t to lIbua trtgUta. nam ill IfUtJ
eôptctllr tnrentlo quam Querlt bns 1:lui.tn.c.be·cura biabetttJ
"ltro medtn:vbt fic btclt.1f1a melio: m; tllfpo !tUonte cibowln
q uoe fumere p:cCt.pt&tllr dl: \lt Ont talcs q uatcnue COIl1 Itetllr
eoe lcnlt.ts nature "confractto flUa:ct loquiturtn 1]oaafll.
.5tmtllter vtcn~u dl: be blOdtO rem fuperiue btctarfi 't be pa~
I~~ cocto ln b!O;iIO:'t b, rtfo:farre 't furtnento rupto:'t pifto:
lIf.1 pantd:dtabC laetccapdno:"d vacdllo.tmo (0:11111 nutrl
mentf'i re,5tlRcat l't, ,,~lt 'ifaae ln blette partieulartbue. tComc.
datu~ .eUa lac C4~U!lU ma,:tl1lc loco collattonte tQC dtaris ClI~
lIJodlcO ~lIcci?art:tn IlII?tl comedatllr pott quatllot 1]o:ae: nc~
qJ ercrcrtctur:nc$ bomuatur vt tubet alll.q.can.ca.be lacte.
~ loco tnralawctcpotdlfuml be po:tlllads: et l..,ctuds lIla):i~ .
mep;lru coet/a ru al1rd1:ll:qtft pcr oecoctlollUrtgtdtolcs reM
dlitur capltulo pzop:to:-t flllber cU a.grefta vint nisri:n.o l'on
sente.crPe fructibua vcro "alent amarene:plllna:ball1af,'~
na:poma eocta eruda 't ~ulcla:'t pira:'t fillllha. ptctcr nllcee:"
audanae:ftcua:vuaa:vt nictu cft fuperllls.'t I]cc be rC6 ÎIIl,"' ci
bl 'tpotue.criàualltCi ad fOllllli 't \lll3lUnru l11enfuralll otdO .
fcrucwr .1~:hno qllanrCi ad tpe Incl?oalldt fom nfi inctpll1 t
(omuua poft buas I,o:aa clblalTlll1lptt:vt Illo tiPOtc clblle ! .
ln fundo ftotnacl?I.SecCido quo ad Iplius fomnl perfCIl,ratlSJ
abfollltc plus bo:tnUltdu. cft qua", tempole (anltatis ct Pl'C t
pue.,e nocte 't bellllltte: q: "Igille tl1tlalllll1lll1do vtlltam ,~iJ.~
cUllnt:que eft callr~ plu a mOldicandt. 4I'Pc (olma ct/am tlO'
mlelldl caulducft:ne bOlmlafrllper t>olfo qz materle p:oprer
tnflamattonem rcnum tn(lalt1a Il tur "zlne:no et~ tlOzm la f
l'cr laterebe):tro:nc(uperlnflametur epar: <p fupcr calcfa ct
l'lite bccl?olcra !Jenerllt. jJacédCi eft ergo fuperlatere filtlll,r o
~ modlcum fc rtuoluat ln lccto ne I?abeat eaU(,l mmll1!JClldl:"
I?cc oc fomno ct vllStlla.«rpc IllOtll ct qulett ob(crllctllr tall il
o:do:mlnus 1I10UeatllrfoUto rcd qlltefcat plue:fcd lfi III torll1
nô nC!Jli!JiU c):erd.nii tpfus e~crcltlfi. Inflamat:modcriltl; tri
fottiftcar mlb:a vzhu:quctnl?o.: caru fUllr IIl~a:l7tC~P:C cal:'
paret l'cr 6ar."i.bC Intcrloztb9:Cilpt.alltl:pc.t>lcltc cria ~U/~
CIl.bccuravlccrt'iveficc.'€:rercittu QuMi l1ocetci9 p:optcr ca q
aCIIlt~ fupcrtnflâmat.GI aCitno fadt !ddl: tllllatluu p:opter,:
ca tV cofo:tatmlb~Ci:c~p,rtatllr Ip(ull1 crGo piSlllatllll.~lar t!!
ctercirlu ta cdebl3ta bt!Jettlollc "t a ntc ctba 't pza Ild!Ci 't ccn'"
q: aliter Ip(o fncro1ptWpltantur materl c ad rcnea ~.vcficam
fed lculter eq Ilttef.jhJ (lia ergo fi nt (~e,rdtla leu/,u I]oc hl til;
UcMII cft lIla~jl11c obfc:ruandfi.€Pe: lIlanltlonc neplctlo n
blcatur b:ellltcr:'l' no cft"fq; ad cr~plllalll comedcndllln "e~
blbclldllnt.noll cft tfio bllincodfi ilClbo 't poUt:qm (amee 't fT,
tta Infliill1nt't c~lcufit.ff1; cr(Jo tlpcrntccolncdendil 't btbelfdCi.ell tfi folUdtildll ln a nltlo qua fllPcrflultiltce clbodi c,r.pc~
llllltur.1 flnlltUl"llJO fuffldt tactullef cli (uppo!trodo:vcla~~i
m'
:t
(4
�~Oll(iliU"l.l~(iij~
u lot{UUIII f.tcu. purGlt{onc bkta {ntentlonc I>abtta. ad medfd
ftertbù\uibus poŒerfus.fiet rpalf'O mltto:q ni nU,n ma~'s ln.
nlllll, '1R~m foualTe \,{rune IIIcdtctne elf.:c educta aliq ua mate
~oc p:opollto faciendCi i:V "entrtalenitlo 'l't oIItIl es fatellf.,f11
an ~ha fpcciaLts tnanteto a qua. 0P5 multu abllhtcre ~i1nqual1t riil multl1 acuta.:q ue dus (ubttUrate penetrMet in. olinda ml
btOlfi:que nlll abillarur fo:talfe rcduceret aUquâ mali blfpo~
ab Intmtco 1Il0:tltntendcllte:'t illud cil cottua:q: COltus le dtt
fitlonl.t:ttuncllt!?occafu non I}abtro refpccruad maUtiam
"t côllat.cr pc "ltlmo \tcro vt be aeddlubus antme talts ob~
lIIedid5lc:fedad_lf1.ate.riâ côucnit lallatluulIt e;taqud. o:dd n~
(eruetur o:do.t;aI1Cltdîi ab tra:fllrlll.:folidtudtne: ct trtllitla:
Ile 5uccQaro.1Ita vt bldt.b. 'Sut.capitulo Oc Illaliria côpleuo
haq~ ralta olnnia lcdflt:p:ocurandn ellmodcr~lte Slluder,: ct
his caUde epatlo in p:lnetplo capitt.,fll in tpfa "Irtus tnfrisi
fud\. ariucia couillarc notabtltter luuat:'t I,o~be p:tmo p:ln~
dadua abllerllua 't Illptkitas confouatilla no fuperflua: que
cipali.crt0.\lantt\. \1ero ad fed'ida medtclnaltama61s \1enlen.
omntalntidilllllS tn p:opollto vt P3.:'t I}ec be ptimo: 5uccQarŒ
do tria "cl quatllo: per o:dinl fa.cia.1~thno dt tntcndldum.
cria no pontf ne dlls bulccdtne couertatur in cQolera lit I]oc
ad bi{5mndii 't eUllclladu matcrla cQolcrici que tuerte in am~
fic bifpolltli.crJJntitlo:afitfccf1daquecll bllleriload aUâ rc~
buu tortus 't Illa,rime ctrca epar renes 't in partibus C(fdem ad
stonl HUila materte que vadlt cu ,,:ina perftctturpIindpaU~
laccntlbu9:'t cil mGdlctotll cU qufbua n.uUu noculltentfi btcris
ter cii trlbua:"t di fricattollee,:tremotu \1omltu:'t lentttolte\1l
l't'la atferatur.$cdido cl1 intcndendfi di mcdidnis biucrtcn~
ttbus ma materta. ad viii oppollti:1l qUlllis mllterta e~olerl~
tria. ~liltlo erGo couenifit frlcil tionet' 't Illa;thn e partlfi fupe
ca. remanf.:rit tn ambleu tOtiltS \1el btctts bifs.i:ertio intendé
rtO:UIll que fie ri polTunr tn mane antci;V fursat.alccto leues tfi
ctli ad alrerattonlmlb:o:ll:ue fila qua Utate imptimant tn \1d
fiant.,ft Il cU I)ae Icui(r'catlone a calido tlperato fudo: P:OIIO
. hllm caUdttlltem:ita \1t tn \1 ,nca tmp:elTtlla reddatur:" ettam
eardur elTe(ml1lt6laudabilc:q: ptr f"do:l diatur' aquofims
hetpfulIl epar Ilt multe cQolere 6(lteratlufi. ~uarto q: pur~
(erofa't biucrtitnr ad cotrarlli.1Ro laudo lfi tpfulII ptolloçari
hO Ilpparet()' Il~te tlpcramlto Ipalls 'patis qutn aUqutd 6e~
cfi medidnta in tertU9 fumptts:q III tIllca a p ertiue funt q Ile in
nerceur bccQolera:cutug eUa pars mtfcctur CUID \1dna:cuiulJ
I}occafu'mtl]t no placlt.l!.audallf dia tn plopollto \1omitus
!If.. raidtf a.cuta.:ponii altquas Incdldnas que ad \1lini per~
leuill.1Ra "t bicir aut.in.c.be ma teria.laptdta renfi. 3Jpfccm.
tinsltes tpfant a.ltcrabflt ne fit IIIUltfi. tmp:effiua:'t erli perUn
\10mitus e;tpclUt fuperfluitatea per \'tâ cotrartii v(c:eullle nt\)
,ires a.! vclicà'taltter Ipfant bifponh "t no notabtUtcr pattaf
tue el1ad renca 'tfacttla.tua renli "acuu mundu.I~anc Cillldé
ab ip(a. vlIRa.fL'auiitfi. ad pdndi taUs oldo (cruef pzimo bt~
(ententiâ "'pt be Cllra t'lceru renu 't v~fice,'RO la.udo tn p~o~
seraf IlUterta. c!H'llUpO \1iol.llmplid btetO tuleb "Iolarum a
uocari !omuum "iollter:qt taUa. fo~tla ptolloeantia pleril~
lDefuc:Qoc biconotater:q: cfi m,dtd (crlbft! f'lzupli "tolatŒ
"!'ch.,ijs \11in~1~touocctur erSO cfi aUqllo "nctuofo \1t oko
ltltdltllltUr ab tl-romatarifs ('llUpUt' "tola.. copolltus (actus
comunt" amlhbua:'t QOc in bia qui apti funt advol1titCi.l!..e~
nltto etia \11trts cadi /)~ intlrtonl di \1omttu:'t cft Infl:rlll1llt!Î
c!i aqua cucurbiu:que ln !?oecafu parfi. mi!?t placet plopter
aptiua ad "oc plopolitii"l~ot erso tieri leniti vetrlg per in~
.pliu9IJ.pcrttonl.1~otdhr60 Ilcfo:ma.ri f'lutpus. ~. fl!:upi
tertusp erd'lllcria'tperfllpertus·1/aterso d\;l1:cria \1t tnfra
"tolatiampUct.3 .1.v.aquccndlUic. 3. If .polttllacc. 3.1.11l1fcc .p
.ealftefillule. 3.i.puluerla ~uccl;lart. 3.\1.olet cois:old \1tola~
~na ,tcc.bCquo "fatur•.,.vel. \1j.\1tctbus.a.bt tamen ciTer cQo
tl.an. 3.j.V.CU1nbCcorttonc malua.rCi:blctte. mercllrtalts: ma.~
Icra pcccan.s mult6 fubtilts" tnflcglllata COllUcntret f'lIUpUS
trum \1iotaru:o:.aii.parCi fiat cl'lllcrccômune 't flneCale. ad
nuncinfrafcribcnJusadmaloutn(rigtdattonl.1>'.fl!:upibC
potell fierl e~ btodlo carntCi ptn6u{u~ modlculR falito 't.parte
POttulaca. 'JX)e(ue.3.j.fr:uptt>eacetolltate c!tri. 3. ". aqUC\1r
fùp:a:vel di aqua. b«ocrionta maluar:t;fcHomm \1lotaru:'t fe
Bque 01. \1d aUter. '6t.lactis acetollc~rarto bnt'lto. 3. \'1. fucct
Ibcncarfi:'to:dd quantrlfutftdt:t'lc quo vtatur \1nfi plO "Ice
maluc:'tmercurta.lls.afq.tii .old "iola. 3.it.mtfce pto ct'llleri.
fc~ \tcl. Viii. \1lelbua.€, 8.d ~oc ettâ \1alet f'lHtpIIS rofatus bC
':tl]oc conucntlterfieret vbtelTet ma61la calldltaa. ft tnfint~
lnfullCl"e ro. \1alet etiii frWpua "efucco acctofe.et ln ma~hna
ta fimtlia polTumus fm e;tttmatlllam (a cere drflerla. ma6la ct
'lima frttlpus t'le papallerccfi ilqutS ilppIOpll~tts. crP~ln~
m tn I/S lententla fri(Jtdio:a. cria 't minus (rI6Ida"fm ncaffita::
dcfacta blscllionc potcl1 tieripurgatt.o di mcdICI,!.1il factlltcr'
tl.1~otcl1 «ia fnrcrdum liera (uppofItodtun leue tnfra..1>'.
CUacuiitc:"ndcmaJ:tmecauendfieftamcdldnfecopoRtis (o~
meUle "folaCf.~. v.fLlnt (uppoflroda buo 'l'cl tria 't "lunlJlltur
I4ttnts:Qt ill plurtbue fntrat aloea W nocer cp.art (upercalefa~
olro.vio.(aUto modtcllm 'Ver non fdUt.O:R pcr fe (utftctcns fIt
8alctad l,oc radf~ blcttt' fn fonna (llppo fltozi1. Galet5I1cc/?;
QO' \1e blclt W,f"e.c. plopdo 1: cttam.b. "B.nlil .t:cru} ca pttulo
rllln candi in fo:maplop:ia" /)Ie fImUta.a:ilucndd tamen dt
bc Cura a(cUtls:v bt \1.detuf \1elle C;V abColute nocet epart quta
ne e;tl)lbca~tur "utufmodt nili pollii' dbus c;tlcrit Ilomac/)fi.
() Olter c;v do{;ctur ab tO ntn pt opter tlecdTltaté allt cum ange
1~cr fuperllla vero I11lrablUtcr la Ill1aturcaffia noutrer cxtra::
rccttRca.ttonia.fl1erso "tEdû medicinta biidtctla vt c~ffta
CM e~ cénls.1fèô'tcrso fumt'bccalTtatn cantsabllabIl9.§.a/S
mana.:'t ~lttufmodt:,ttnfra.1F .calfte 1t?~ltcrc;ttra.cte. 3·tf.cll
media. \1f'l3ad tre6 cum bhntdta fm bonltatem Iplllls fer ab
8q'laendtute:plâtag'nta~a.cctofe:q, fUfl'lClt fiat potlo.ad aU~
'pro hlfirt1to e~tral,t be dlnta:'t fic flint! bc mannel ante cc::
tcr tlert potel1 \1t tnfr~. ".. .aqu~ t'lCCoctIOIl.t1l "tolarum:~olast
n.ts:(crnlnta l1Ialllaru an,par.l.fe.papauel'l;s albt:par.hj. \1n19
nâ.ad potell e~tral,i abapotQcc\l!'ifs 't'tappdlarlltt fo:mas
&nqua Iltfunda.ntur malllte ~lIre decte. 3.tlt.'t fiat potto• .Et,fl
boU Cum modtco ~uccl,ari:'t t,ulufmodl rd \1f1l9 blnd ter in
apparet çVn&dla tllarf. futflClat potell reitcrari qlldtbct earfi
bebdomalia cil multu côuenlens.$ivcro be qIl9t1tateab!?o:
"f~ bum (utflCimtercdu;tertt.fttllcafu quo nulla ~arulllfilf
rcret potcfl flefOl ma ri eôpofitt o. ~.CiI me noutter e~tracte. 3.
ftd~llter cdu;terit polTet fiert lIledidua e;trclIba.rbaro:\1,jnfril
".l''lapm!lta nOIl folutiu(.~.if.vd CUl1l511CCQaro tabcr~et 't flat
cum mtrabolanls.".. .1IItrabolanolu:dtrtIlOlum dccto:!i su~
b~lue.n\1m IIJ QOc modtto tOlt,llTe cil tnnta\1irtus lenlt(lIa~
Ibofo:fi 't cOlltufotum.~.iJ.tn(ul1dQtur tn.aqua endlute: pOltU
ta:ell tn.s.,:.came tllndi:'t fille nOCIII11 ento.1~ot(fI: etlam loco
lace acctofc ,,«ocdonla mOd.tcfi palTularfi:'t facta.cqmlft.olle
b'lap:unts a.ddt bebraeatt,oUcon bamafcent:"d nlcoJat: CI"
Ilddatur reubarbart elertt.~.,. \1.came e;ttractc.,.itj .f\;%UPl ro~
aceto.Et tld)ts potTet btd.quod bI;ttt :aut. ad ptilldplltnl fa~
fllt be tnfullone rofaru. 3.j.mtfcc:fiatmediclna. ad Il \101u~
tia ca.~e'lIra \1lcerG relllln.II~IIII1S (ntm e;tpcllit a COlpOtCC.t~
hlU6 polTumus bare reubarbarfi tn fubllantla. fua. folllln \lt tn.
pullionl fubttlcm ~ bcdhtatiol1e ad pa rtl:qlle nlla cfl: Il pal'
fra. 'f)t .rcubarba.rt dectt.~.i,.fubttUter pulllert5etur ct fUlIlaf
te rcnUl~.ii;lllhet(a. allt~p.allll aliqllQdo btoctla fntle:ptngllfa
di JI,odlCO 5IIC,1;lart tcplda:aUqll9do pzuna belle matura: "el
Clllnaquaendtuie:\1d aliJaaqula ad ~c ptopoOtum conu~
perllcu bene matu!'fi 't fic be IlIl1lUbua.'t III l,le IlIIplcwr f((lItt~
htcnttbllS.et tlle modua multfi mll'l placet.1Rec IIlt~t placet
dalltrltto.€i:crtla Intitto eflaltcrarc ntlb:a 1l1p(aad calldti
bare Ipfum in tn(utlone:q: ln tait tlpote non tntendo apertlo
ht fedeuacuattont 't tl6iltattont:'t QOc mdtua pcrfidtur (pflllll
mopmccpanrcnca.ftltcctntent!operticltur(fi cpltl)llIIllti
bua:folllentatiolli bua: vn 6 UClttie per enerluS:'t COll f«tlol1t~
C;tQlbldo tn f ubllâtla ijI ln intufione:-rt wolutt ro efuc:" Ilqle
bUG pcr intcrtlla.1~thnolgttllr potetl Iiert talc epltl]lmacPB'
ncrallter omnes (enttClt.1Rô ellll1ir1lndu Il nonappofui fplca
l'teolter ftt:qt ntbit opcratllr:ntfi q~ adluuana ipfllla operQ.~
ri vt tnfra.~· .aquarfi fllblllnarfOt1t~cndlul~.~ . l{f.laetuc(:po;
ttonl \1t"Ollllt mc(ue:neC tpfllm rellbarbarf1 {ndt6et co:re~
rulace an. 3,1.\1.rofarulU. 3.i.llcett. 3.!.pulucrla (andalolllnt al
bOl! 'tru.coulllo:fi "trill(~.(e.ro ..t aectofc ali·5.j. campl}Ole
qt"o.nam \'tctC6antu t>i~lt 1:1uer.".colllbetcapitulo .ppllo:
srS.I. \1.mt(ee plO epit~hn atccpntto.1:ld boectla; \10 let ta 1I11
pollq, bi):tt <.Vel1 p ur6attuu addlt:'tefl mtrabUIOI in medid~
fomcntatlo.'!>: .maluc:pla Iltil6ln ts:rofarfi:poltu.afj.t\).j f~
'Us Pllrpttllte-:qllia. frenum (1II11f1. cil ann CO q: "ulla J1l(dld~
·mlnta c~tli omnUi afi.5.ij.granolu ptperle albi.~.j.\1. pon~ot
hara pur{5atluarum cft tlne frcno in allqua parte (Id (~ccpta.
tfti:Qlquaui9 purS(tconfolt4t omnta. mibJa. ft p:Opterell
.ad blllhendli in Iltlua endiufe \'f~ ad quart( cofllmptlollc5:"
pette madefllctc a.ppUcltur cfi \lctualt caloIc mo fUl? cpMm';
r°11'uIII1I9 bando pursatiuum refrmal'Csltae mcd!clnas pcr
fupcr renea.et fic fiat ter vclquater nô flatc repletloll e'tilllIJ
~"'m.~ e~(or«lucnu poil mdli taU mcdtdni dl bilnd6 I.~
';ôtl.,o.W rltll·tlc6:adt.
• j(j'
°
'>-
r'
nfo
,.
�111lbI0tli.et be bacbtcoctionc pôt cot{I\IIIlr{.1~otdl ctlavngt
't_dtoniozu.afi. 3.i. bzagagllntl.s.tif.tn f"ntlan! in aqlia tcpfdll
btcoctioLs radtdi altee;(cmlnla papa.al.'tgra.ll.0tfl. alcl?lcl?tl1r~o cpatts cu oleo rO.vtt nmupl?arino ftâtc ma~lma Rama.
loto ln aqua endlllh::vd,folatri. vcl (cmpcruillc fm matolcm
st afi.q,dl (ufflcit.1:)cinde Rât e~ptelTtoncl:' oicrotu femtllmtl ~
\1d ndno:é n.ecdTitaté.Et poftcIl facta "nctlone fuperafperga.
~ta~ae9tl b' q 1I0ZU mllClllaglntb9conciaf f ~Ulp9"t tllfra. "~'.
fur oe pull/cre fandalolu aL.'t ru.et I?ICllduertldû dl plO re~
bictarli mudlLa.glnfi. 3.;.".bccoctioia (upladtcte. 3.lif.~II"I?M
gula. 'l' nô o~ oldi il1frlgtdariuu ad in(rlgidiidfi aliq lIod mi~
rtalbt e1c,ti.~.(f.mi(ccpto vna. "ICC.e.t oc Qac cOPOflUOllC f~~
J;>:i1 appoui l~tflIPll91luef.:qnt pcr v!fcofltati old .(olr1ta plus
rupl (umarur."t(f. "el.~biebus côrinllo qt hl "oc ptOpoatO dt
e:alcfacerct rcdllcido Intertlls VapOlCS "c.q, luua ret tn(riSida
mirabiUs.et ft in totfi no fufftceret potcll addi be mucillagt~
. do beperf.:.6ed be olds calefaditibus ItÔ dt-cura.adpotTfit
ne plllî, tantlidillcut be altqua.aUarfi. 6i tll potfum9fine I?at
per (uperius tutius cft qfi .nudllll go p fll(f l'Cil tf In.ter ftupefll
pannt Und immergt in;fllcco f0latri;vd (emperulue di modt
~O;llcctt fl e.tpcdlt.1~otdl ctiii liert facculus oc rolls: endtula:
crtUa.:f Itofaf pI0p:.lo ca.tn ti.'t dari9 appa.rct.~iit.tertil be lU
landalla:fumttatib9vitis:'timmer6i in aqua. ro."dncnupba~
ra fln.gllltuaa.d pzhnâ partl ca.prt:'t (u:ta quartt ponafiterlt"
rta:"ct fucco fotatrl:'t teptdus-potdl appont ~Pl:ltt 'te. et fre~
pefactlua eo ergotutius dTe per firlng~ Inf~rius "tendfi vt bl~
quiter remoucaf ne actualia frigtdltaS ad qUll (c redUClt opi~
ccf. 'Sd f?oc ftiii plopofldi,,~ lac oulnu accto(lIm faetfi be quO
let.t!:onuenlls ru ad QOc plopo(itu cllvnctio cu "R~lIcntO (a Il.
c.t:tractCi lit but~lli:'t flmttla glutlllo(a:vt Ojct6 cil: i p1ima. par
daUno mefuc:'t ill:o colter "tUtur.Et ft 'l'olumlla trto Inugere
te Quius. l'er inferille vero Ilrlngiido ptlm(l gnaliter "5 quod~
J'cnes recrlticatur vtinfra.~. vnguiti fandaUnt. 3''''"nguentt
lIbet lac tc:pidfi IntectU.aalet cria
copofltto faeta vt tnfra'
6ar. 3.!.rectiffcctur Il e~pedit di. oleo dtontolu : vel ro(arum.
1l0tabjJtter.l~ .pfilif. 3.!.coquaf ln aqua1 coUigal ItUldua~J
tlnu tîi generaUter attldidii cil: in "nctione cpatia ca lIédllm
't ml(ccaturcu olco"lo.'tlacte muUerta pudlâ laet.lntfa.1~~'
ctTenccu5taltbusfri~dlsatttngafad ipfum b~a(rllgma: qnt
(umt. 3.it.bc quolibet tfto, buotfi:'t ponaf per firinga tepldu,
pofT'cntfua frlgtdttiltetp(um trmnobilitare:'t et mo (equ(fcf
11Mt ctta ht iflo Uquole copol1to mt(ceri.5. v.câpbolC ln ft1l!~
ma):lmu n.ocumltu:vtp~ allatt..e,t fOlte errotc allatls f(querc
mo ardOle;"doe oleo ncnuPQartno.1~ot cttâ ln QOc ,ppollro,
tur ~oc:nocumltfi plopter indcblta apPto~tl1tationl tGltllm
fier! becoctlo planta~tnts:"IOlatu:malllkl.rCi: bur(epaftoda t~
Irlgtdozfi ln tallœfuol1l1tino cil: abftinldli a taUbusftigtdts.
aqua coi:'t poll~a acctpere'par.if. 't pa r. j .old "folatl: 1 (afcre
et cITent tildc fomltartonesdi caUdts anodlnts ptlmo. que fi
ringationl:'t Infinlta taUa polTum' Imagina rt.1:aml hl 1]0'
no (ufffcerltaddanf cahdtota be da que quiUbet pcr fdp(am plOpOfitO placet Ilrfngatio e,:lacte ntuUcb:1 (0(0: ct quolibet
aUo:tuuat eriii imponere 'Vlrgllm ln (cutclla:vct ln "a~ vltreO
conllituere pot"lI~oftq, "cro remot(i fucritnocumltli fi adQuc
remanfcrlt mata cople~o caltcta. tn tpfo epate 't rentbuaattcn _ plcllo lacte tepldo:q, multttudo ctt~ ~umtditlttts:. 't coucnten,
ria dus que 11ft» parttb9 lb! 6(Q~ofis remtttlt a cultatf \'Iin~
da.f "r pd9.jJn caliditate iGif renCi c"tUr laudanf lamtlle'pHi~
qtS Ibl 'B.ul.tcf1:af, (t'~:o hluetlone laudabtle cft tt fiat tnun~
9
"ce IplIs renib bc qutb" ICôdltatot bupltcl bat caii.1~ziIl10
ato marli parUfi.lnfra. tcfttculos cu aUquo ,,"suito ~oc facll,
g fint pllJrtmu pcr(otate:qz ntll fic fintl1ta~ls calefadJit tllte
te vt Infra. ~.old amtgdalarCi l'uldutn:old \1tol.l1fi. 3.".mw
nus reuerberado vapotes q, infrlgidlt.6edidl1e ca,!l0 cO: Q'!
ctllagiltts:fenugrcd:'t bla gagantl.a fi.S.if.laçtts mullcrta.l.',
"n.ctlouc fUR regtonl rCltfi poniitllr altqua friGhta cofouattai
cu modlco c(fc:nat "nguClttu l1toUc:tn ~oc entm :(Il:' Intendo
1" qutb9bfcdi ell::pollca. (uperponiitur Dicte tamhu:nêi :cncl_
pledlcta. "t patd.1~oITetettâ tnftâte nccclfjttlte fi~ri bainellltl
tur di ntmts flrlctc ,ppter caufaut Dicta. 0upcrtU9 vcro ~lIn ~
do côuentt mcdldnaUtcr5ucd,aru!'l rofa ..cunt (ubftantla:.co
tnquo tepido (cdea.t I?omo ,,(~ ad "mbtltcCi "t Infra.·~.lUal
ucntt btabotlG!tlat6:conucnlt cria COfcetlO tn ntol(dUs fa.c~a
uc:blttis:ra.dldi gramlnle an. ID .tl.fcminls altcc.(e.lInt:optC
'l'Unfra. ~.(pcdcrU troct(COUl~ bccampQoza.~.",C1!m. 3·"lIf.
me b~puratl:fcnug.an. 3.if.eamomtUe:mdUlott a li,ID .if.ml'.
5U ccQari ta.bcr~ct oUTolutt in. aqua becoctlonis (cmmu pottu
cbulliant ln (dtllla vna di btmtdla aque tn tantCi 9' facra ebul
lacc:lartucc: .. malue:ffat confcctlo Illltlotfdr.~.(J. ptO mOt(d~
litlon.e aqua "Ideatur l1tuctllagino(a: 't ((deat ln btet", bCCOt
Jo be quIJ. COfccrlone (umaf ItlOt(eUu9 vn us ptO vice ft5 f epa~
criont teptda.:vt btctull1.cft ,,(~ cp bolo: mltigctur: ct non criC
te Inanitla.ft illa ornnta (crtpta (uperius ill ~oc cafu (unt nO
malu etla IIrlngarecu altquo be rcltlcdifs bleds (upmua fl~1
rabiUrer cQueniétia:qt in ttulla (uptMcriptaru medidnarum
tclpfo etiâ ln balneo.
:!.aus bel'.
cf} (umma in frtstda tI 't (~ttnctlo n5 ~umcctatto que"etatur
«rPcardo:e "dne di (anle multeq,tlratls. CJ:'t:onmiti.IP'·
'L e~ cafn colUgftur elTentla Uter l,cc bl(pofltio 1'0
;tdif.tertll ln pturtbus cllÎ1.fe.1Infrtgtltatto cu ft tptldto.te f c5~
fOttationc qtHalldaf a boo aul.lbtde:ub 'Suer.vll. colliget:
~~ ni bebct (ub 1lubllea ardotis "zinc cortngltla c't
"I]oe be tertio ptlndpaU. «r1!d quartfi vero ven.lendo "bl cil:
~V~ I1ltrofltate ,,:Ille ptoptcr mt~tloni materld (11~0
'ntltio pOIl.cre altquas medldnas que rel1t1tt(jt aCllttathd~
(ccli ea:que qutdem(al1les ptobabllitere~(crll' i~
===-e~ "lcer~ mllgls pendet rcnu q, allarum "lar4 ,: ;
lU c~ partelpauevunemotdltlcâtiG.plIo Isttllrfadii.1~ttmo
ne:quode~ bllobua mantfeftaf:ptedpue qI cil: milite (jitlra~,
pOila IItcdldllaa pcr fllpertus (IImldas.6ecUdo Illae ponsm.
nam e,r v(fica. vcl pods medifs tanta q,tttas bccidl nô p,oll(
que per Infcriuaadmtniftrarl beblt~crjua 't Intertusl pcr fi-::
ctia qt cdudtur ml~ta di (ubftatla "tim: '1 poil: lon134 tpa fit
rlnga. ~tlmo ergo pona mcdldnlle pcr (Ilpcrtus in QOc ca (Il
'l'alcntea.$cd OpOltct memolart tc;r.tJ.1ilut.eapi. plOplio ~e
tpl1us fequeftratio 1 ((parlltlo 't be(cell(ue ad fundli fn !:t"~
.:uraardo:is vtine blcentls fic. et bc UUe que confcrut fupla
lt:"b{ fi et l'eflca "d "ife pto~mtg bcddcrctur no ta Ua (lid ~
JTltrabiltter cil: pottlS mucUla6inu 't lnun.ctto carEl.
pcr mu
l1li~tto Cllm (ubftantia. vtlltc:huo dto poil mtetd Rerd ,iue
dl1agtl1cs\'ttna reddlturhnptetTtua mlnlls '"t fc 'fc.perucntl
queflratlo 't tlefccnfua:"t cil: (entltla (omunls omltlft \1ut (\1.
tcé ad fubftâtti "cfice ponfir (lIpcr tp(klmquanda vifcofttnti . ~tIIcdlcine.a:redoctta cCi I?tellcerc~cafll no coJUgatur:q:' la
fupcr qua \'tlna trifeunte'tC.acutanÔ tn (enfiblUter httpthnlt
tta cMlIs hnper(ectu9:q.> bol01 fit drca renca Ueet I1Ô "cI?'""CC
'n IpfaJf et me dl cano qui (uQ oés {l1l.gula.rllThl1e placct:qllo
't ln ma. (anles nô bcbctetTc plurfmu ((tcna {lCllt {l cITct vc l
no cottcr vtiItllrmcdld:fcd pllltClpaUterllttlJltes ln cura cfi.
lle~ bebetdTc fil1lpltctter alba.:fed ad rub.aUqullllter "rt~1 cr"Iurerida (rtBidla 'tc.cri tn omnlfi fonlt fcntclltie bOrtOtllm:vt
e,~ quo c~ meb:ts ca mifotlllibue 't a.! rub.bediniirlbllG
dli
:Sul.(at/Ud pllndplli becurn blabcUetbl Ile bldt.et be llUs
dttur vt fUppotlttllr.lLlcct ergo vMctur pltml1lfltclltn'gl(POfl1
que opottet Ipfum blmttt(fc efllabol botlI 't a lTumptto bture
rcntlffiottlllcutratlG 't pficttonta "ttne" taUtil ,,:Ille br en 1et.
ttcotCi.lIàul te.ttlls1l1no "tdeoltllrclTe ad p:opofltl1 t10flrum
tto e,t pterell tta fanlct cottnglt't Ipfa '': "lcer' rc:~ Clt~lltf~n;
di bcn.e :;>fidcrâtt cil: Immcdtatus ptopofito Ilfo: qnllbl blabc
opottcbit noflrii tntentlonl Cil ra ttuii coucrt'j~aua blfpoflrl o'
tea:,,' bldt re~t9 tn fine ptpltuU acddlt c~ calldltatc Igllca 1C.
"lceru renu tang, a.d radlce", 't ca lI(a nt ,::In~til 't acultatts "tI~
"t ln pzopoftto nfo •.er l,oc tdl fub ali/s "crbla e.l:p:clTc fentlt
uls:betnde ad aectdi13 'trel11tffiolle pU~~il f.~ acre vltcrur Inrl::
Suer ."lJ.coUtbct.c.tl~.et Il uo lu I?ac fOtma tli tmmedlate trlJ.
ne
veltlen.da.«r~uI110 Igtwr clrca
ficdtatc:qnl ad acui
"Itur (uper I?oc:'t tUu modtdi pt.acttcault aa(.lu blullloldb 9•
pcralltta omnls 't l11a~lme ln cn.II~~ ctlil C~trlll(CCa. "'QcmenlJ
I:t Qoctdi e~pIetTe (entit 6ar.~{f.terrapcnUcc.(I. blftllutlonc
tiltell1QlllltOzft pzeparat.frlgt~lt"lodr" euclHa.ttonls plol?f~
.:.1(f.1 blfttnCtlouc.til.cl1.Ui/.l,oc tdl c~pzclTtus Yolult. b.'S .~I~,
pcr ~oc Q1 fa.dt ad obll:rudlon P laa caUdlls Il ptas cllapoza::
IcrtlJ tn finc pliml trilctat":'t (unt "l"ma "erba. di bl~t. etre
bIUon.l:'t "l1~ozes nClltos 1 1II~!:I~{JlbtUter tamlllldtua tft ad '
COtdaredllsquod blctf'i dl tn.c.renu.'l' rCl1.Cs1 "cfica qfi (Ullt
re tlltcrms coucrtlt vt {lc 110"' lIt1are andc II\Ola ln. ftupll"
bololOfl aut e6ft no apPI0plnquât ptllltllStlc ((mtnlb9 ot. 1."t
parutn fristdli g; ad cllUdlllU b ( ( ·
~ l...JdttIJ.
eft
blfcollcnleB.Bbl crGO fit IndtjJclItla plop~er aerla 1 r!J' c l '
9
,U~lTlftcllf hHenlb 't "cftca. bolot cU attractionuc.crSo flll!
th (~rcgtonc ~ côftiturlon( Ilnltl (unt panlll calefll ctll~ll:ctf.r
"Je taêV (lIpcr radlce b~ medlc? Innl ti tn ~ac cura facta purga
trcmIJ
CIIIll ~1~CiJ.lcf[ilnt'tneqllarr botfUm.frln cll:ate ilario
JlOfJ"~til' ,r~o f~lIp9 raUIJ vt inflïl.lV ,(enJinhl OltccilDal",
"cc
°
I~
,,,ii
6
n
cad
:WI
�fCon(i{iunl+lt~l~
iratto rub (ole 't ilocls taUdts.ft acamera eITet taUter bifpoll~
. ta "r efl'er ca Uda tn dlate recttficef aer ad frifJhiurn ellln Mpcr
flonc foltomrn frlgtdotfi:vt falteurn:\'lolaru.: ncnllpbaria:ro~
farus:'t Ilollbus eottldhcl cum aqlla:'t ilccto afpcrlla p. carne
rd.er ita caucaf ne (uptll. bOtfurn appodtcnf panl mnltum ~
Itdl.n" "eflls fltfllita e): pdUbua ""lpturn:(ed tnl. r(?e llec:em~
tads et pelltbus arledi:vel caflratotCi albodi:lrnon multunt
I1:rtng-atur cunt cotrlg-ta \'el c:lnglllo.ee tdl ob(cruef 9' n~bot:
illiat fuperlteto ntrnis mollt:ncc e,:rrcl1tarr coo11larur pants.
$ornn.us fit ptOtb:tOl 9' I~ tl?e:(anltatts:(ed tardctur fo~nll~
pe:r.(j.!?ota.s poil clbrl:'t no bOtrntaf bc bic nlft lte:CCmtaua ca
t11c dhtls:vd e~loga confuetudlnetta confuctus:'tnullo mo~
do bounhl t (upcr "entrll5it fuplne: bOl11t1re: non eonueniat.
Potrnle:l1dCi ell fllpcr altero taterCi:mlnus tri fuper be):tru5ne
cpartnflarnef qfioculh~ tri eUgatur fltus tue: frn qucm rntnus
bolet.crllalltcs edam cil dlgida fuper motUtIl tmmo btcebae
:Gul.()' ClP5 Q1 ad!?erealtt traqlIltati 't qutetl 't nô labolit quan.
.tum pot.: cll:lmmo OP5'" Ilnt côten.u c~crcltlo ct frlcatlone et~
tremuarum:qnl nô ell ln rcbus magls .,Ic:ertous noduu5 quo
rfln.ec:efTarta cil côfolidatlo g, moma.~ ru nc:cefTaria cft mU:
dlficatlo nô Ile no cet motus:"t apparirc multa. (anie:(cd ellm
tam' ell mundlfteata ptO magna parte dic oino "Itef "t (ulftctat
frlatto btacJ,io:IJ:'t (patulllrCi.frtcatlo it leuh~ crurium et pC1
dum no incouentt:fiât tri J,c frtcatlonc:sc~pltlfiefuperflllltatb
bua coibus ma~tme l'lime bigdltonla.et queadmodct tltctllm
cil be mottbua COlpOlds ira IIltdUgatur bc motlbus Iliali bua.
'IRa foUdtudo:tra:fllrol:'t J,lIiufmodi infta111mando mllltultt
noclt:lS eda triflttla 't tlmol ealtJum adlntra couertmdo Illte
Bd nocumetUu~:et neilt be tilts bictl1 dt.ita btc::oitu ~ntdUlJa~
tllr:nâtn cMu ell ma,:tme noe" US plOp ter all~ert ealtdttatl ln
tnlbd 9 lUis ma.nme plOp ter motU marli partil!. cr Jht.5 circ,,"
ctbli 't potu btc:ulter 't (umarie blcal.&0p5 vttare omne acet~
Illm fouts acc:tofitatle:'t olnne acutti "t Ilmarfl:l'd fa!fu1Ovlta
ri bcbtre:-t etlâ omne \1c~emittJ bulec:dinle pc:r l,oc qllod ad
cQolerâ facUe cOllcrtif nocet.na taUa omlda pusCit 't c~cttQt\'1
(cra 't bUatàt ca 't aCllltatl addltla ln "tlna reddunt ei ma6is
pfiSltl 't bolotlficattIlÎi.$tnt ergo dbarla tnfiptda 't ad paru
bUlccbedinath1:'tt1cpanlsnoflt(alttug. ft fapota11lenta e~
Iketo uromatlbus codlta ln tOlii "tuntur. 'dem bleo tle pOl
rls:ccpe:aUda:'t ""lufmodi. "Gallt pa nie lorue in lnodto cal'
nUi laudablltllm:t'ar:o:dcl:'t (pcltc:ht b:o..tlodi modica. cmul
flonc: laette:'t modlco ~ucc.,aro.€JJntcr t,crba" "alent laetu
ca:fptnact,Ia.:malllc:f1nlJlllarltcr't bo:alJo. ~I ctli appa rcfl.
te multa (anle ponatur aUquld be(en(culo IlO dt incoucllll".
:alitcr ptOllOcantfa 't conllertentla. ad \'Iae "lille (unt in. cMu
nociua. lmo ctia "fus multodi "umldolCi actuaUter 't bl0dta.
Itfi l'cr boc cp fm malJnii parti couel'tfitllr ad renc:a: \lndc opS
eoslllbota.re: in fcqlleflrâdo 't Ilcnoclt.(["J/nter dbart~ melit
dnaUa. "4letltl ellate l'mlpue !?ota collatlonls fi fumatur. 3".flletts captini:"e( aflni" t cil modlco 5uccl?art ad lauandutn
'1 ab{t~r~(n.dri 't rcmittendfi tlellitat~. $ed facra.utllndlficatlo
ne "bl elTctlnuntto cofotta.tionls 't cMoUda tlonts magie vs.~
leret tac ollinu ,,' ellomnlfi fetultlamedteoltl.0.ed plO regll~
la obrtrllc:tllr vt cCi fumlturlacnequaq, attud dbartu (utnat'!...
(ccŒ:tteqJ tlotmlatllr poil qUlltuOt '~otae.31nter fruct9lauda~
tur IJmt~dd.le reeites:pince tllfllfctn. aqua caltda:sranata but
da'qlled~ arMa tllllc:iu !?lIluflltodl."Itc:nf nllces:"t ficus pl~~ '2..
dp~I( ..lRi Inde latet lacrldntfi quodda occultfi qtSdhlcerti
I1lalidatluCi.t.:arnes caplctOlri flint Iln6111arcs 't pulloutm:rc
hquecarnceno n Ilc (unt ellSiblles etcallratttamClt tn!?reme
liOn btfcOuentunt. tatnfi. ma gts valens efl rubdi (atls grofTuJ
, parû per ad tmtce bedtnal1s. $it tamen ml~tulll flll dU9 pO'
tcnUa 111 e~ aqua Ilmplld coeta.'c:~til1etfollis caUbls:'t J,cc fulft
dant quantfi ad reglmell tl1 bleta. cryam clrea mcdldna~a.
trcl.l tnfllrgultt p,tllldpd.te9 httlttones cllratlue.pthna c:fl, Clr~
ca equrlttoni!?tiinotu t~ t,oto vt c:~1l aCllttll1l rcmlUatur.tf;dl'
Cil btuerlloni mllterle Il vlfa ,!lne.tif.ertt c:irca p:lndpall_tlt~
fPOlltlonlad tnfidlficatfoll~ "lccrte1:lplllls etti "lcerls !ofo~
ltdationl 't rellllf1'tQn~ bOloli~. ~ttma ergo tntclltionl cOplet
Ilobotomta. Il "Irtlls 1:etaS ,Ofentt~t:fllcta di pll11s"ltrtsle~
nltione beqllll plJlllopoft tttcc:f.fttlla.ftobotolllia fiatbe baa
ltca. c:duc:ldo fangulnia. 3'".t..el1tttllll auti co~uel1iC:nG fiat vt
llltril.. ~.Cilmc: houtter e):tl'llcte1: t.apdtatc. 3.,·pentdtolri l'III
pe (cbellen.afi.J.iJ.ta.ml1rhJdodi.~.,.cI15ucc:!?aro ac):pedlt fiat
bolus:'t poil tlla hO botmlatur:neqJ fumatur LauatIUI1ln: fcd
port. v.bolas (lllllatllr ptltndlCi leue. j:)dndc "alcbit blgcrerc
lt14terthcuta uitrofam tn.foro dl bt6dltllol' Infra.1\-. frzu
S:O·52~
pl "to.lTmpUcis.3.;.fl?!lIpt bc:pottldaca mcfIlC.3.". aqllllruJ
tullttterre. 3·,.1IlpulolU. 3.;.lIltfce 't contlnuctur trtbus "ictbY•
1~ojtea fumar medicfnB "r tn(ra;~.mtrabolanotUm dtrl.;.
If. \7.lndotfi.;.,.v.contundalltllr 't tnfundanrur in.3.;. v.fyzupt
vlo.'t aquls fUlIllterre:" lUPllllolllm an. 3.îf.'t (acta cXptefTlolle
l'oll.x."olaa addatllr collaturc: calfte PlIllJllis byapumls non
follltiui an.5." .mi(cc fiat pOtto:1: (umatllr flcut plloz.cr!Irca
intcntionl btuerflonls:nan.l ln caf" puctpuevolllttus:fed fiat.
(11IIl lelllblls 't non CIIIll tOltlbua. 1110nj dt ree mdtol ~t "olutt
:Sui.cum $eraplonequ~ \'Icc:ra renii curantur. (["1ild cadi
intluonl "alet côucrtere tnatertas ad "Iii (rccfTus.J::t I]cccom
plel fumedo tC11ltluri ~e quo (upla f(meUn "ebdomada.€"jli
circa vlthna tntltlOKeqlle eftclrca punClpall tlifpolltioniad
mCidi1icarionhlccrlnpllrgationl fantd "alet (\?lllPUS "t ln
fra. ~ .fl?tupi "lol.ampUds. .frulpt br Uquiritia.
aque
bec:octionia (emln(i matllarCi:altee:"t Ifnl:'t papaucris a al~
eJ,tc"tngq.lif.fiat (\?lUPIlS" continuetur fumcndo poil: ellm
per.if.!?otas. 3.tlij .aqllebec:octlonls oldc:t:'t 5l1cc!?art "f~ tlU}
"Ideattlr mlnozarl (antes "t "kll~ tnllndlllcarl.$i etlam be eo
dem (rlllpO_CUnt ma. bccoctione tmponatur l'cr Ilrtngam fil
"ellcâ-ad eadi intmtloucm trlt conucntie:"bt a 1/ tl Intenda
mils ad:côfoltda.tlonl fiat "ttntra. ~.fl?lIIpt be poztlliaca. 3.i.
l'.aque tlccoctlonla tJ,llrts:fcmlnis planr.1Glhls:'t 'papa. VIIi:
oz mlrttllolCi. 3.lif.trocifcolCi alcJ,lc!?tnsl rafls fn antidotario
flue oplo:1l nofuerlt \1c"emenebolol:"d cUlltopio,flante 'fo&
tt.bololC.J.i.lIllfce.(["etcll!?kobferua.nda. relJlIla quam po~
IUt 'Ble~a nder fn ~undtficattone "lcerls: na m f11fpictC11~
da. eft (anlcs.J::t Il t'''erlt tenuls l'un gens 't facills egrcfTIotlfs:
plocedatur dl de que: tnfrlgtdanr ubllersullt modlce. J::t fi
fuerltsroff", non OpOttet allquod multCi 1llfrt~idattllu5 bare:
(cd ad parumper magts ca.Uda 1:p:ouoeanrla \1cnlendum. .
.rBd "tr~qJ aut~ in tentlon 1 mlIn.dtflca tlon la " confolfdatlo
ntn remtfTiont~ bolozis"alc:t dc:ctllarlCi "t Infra. ~ .quatuol
(eminu cOlllllniri fri6tdolum malomtll 11lllndatolum fcminle
papa.al.malue 't pOltulac:c:granomm l1ltrtt:bla~6Qtl:6fi ml
ara.blct plnear(i mllndataru:iulllbarum: amlgdalllrum bul.
cf?an.dt:liqu(rltle:muclUaglnis pftlif.an.3.j. bollarment: (an~
suinte bta.co .fpodif rof.m rtr!?e.an. 3.if.5ucc1?art g,td ftdftdt
mifce.et e~1?oc pofTet criant bifToltlhn aqua. meUIS: vd 5uc~
cl1art 't per flrtn6a Inlfccre ad e:a(dl tntlttolJea.fxtertu{l aute,
("l'ta rtllCS '1 "ellcam ma):ime facta mundtficatione valet cm.
plaftr"m yt Infra·l1··fartnc ozd.l.lljf.fartnc olobl. ~. tii. t~u~
r"':fcml~ts atc"lcr,tn6i:DZalJ.tlJantt '1 ('minis p.ap... to:refa~
cd.ali.J.jf.cum "mo bulct nilJro 't aqua fiat cmplaftra _ f,
(cntfieri fomentattonceuUa c"m J,u(ufitJodt apPzop;'atf :
(cd tlla reUllql10 \'c:flrts pcrltts medtds 'tc.
S.
cr1~:0 bomtno luUno patiente miculln fllnsulndi cum b01
lote 't ,u. plcfcntta arenula rll.
€'t:onflltum.l.l",j.
.
3·'
3.".
1."
'*
Imr'"
p.,
,
rirfp<<tidlrull'
'1'11' vc1lrl.'dd/d.
ci
tueritelTe
multlple~ fpatta.eg-o
em c:~ Ilcctdlttbu,,"
"cllrls: partlm cx narratione \7cflra Inttllc:ctl13:
. parttm e~ tp(arCi "dnarfi inrpcctlot nettqs dm ~ ~
cffearbltrotrela~attollh bllatatlonl meatllu rc ....::- . ~
'.
nu di atiquali ~tla efTentlaU't ,pplio ipfolUl11,bebiUtate:\7ndc
.s.J:~,:~~
tpffrenes{)cfiautincolladoaquofltatlabipfo (anguine qut 'b& 'm:-j~
ct affodatur v(qs ad renee.)("uiu9 tamen rda~atlollis oz "ebill ,. .. ;J;..;... ~1' ~ 4-.
ratts p:ectplla caufa. fu.lt 1""ITus lapldd !?Ilmotle pc:r ipfoa rc
"ca flmul cmn allquah nltrolltate't aCllttare !?1I11l0zlb1lS COn.
tun(ta,ab e~~n(eco acultate e~ parte pottlS vtnl potentls: et
fumptlone allqlla.rum medlctna.rum flue confectionllm nota
btlttc:r caUdarfi.1ild !?oc etlam tUllat beblUtae f(quCIIG ~a.tu::
ralt5 (atls tnti(am Ipf01ri renu cople~ion cm ca (ida m•(["'llho
redllctlondgitllr pte(uppoato bcblto «glml ln clbo "t potu"
in rdtquis rebusnatllraUbus ma):hne bccxcrdtto cC flatione
l'CdcsHolruque an6ula.rifTtmC\·ltandLl (unt. llcllant tlue
pdnctpales tnrc:ntiollea alratfu" pzlllla' ln ptob Ibitlone il~
Uus tnatertc lapidcc: 'tnltrofe ne pcr tp(oa tran(eat ren es, $c
cun.da. ell confottatlo Ipfolum renulI1 tlc:btlltatolu5 't P:oPtcr
maUttam compoillionts "e rcla.~atlollla 't btlatllttonts mea.~
wu fpfo:(i 't plopter 11laUtl~ complerlonts ca1tde tp(OlU\h
cr~limahttenttonl finglllariter copIer blucrllo tu a terie ·ad
oppolltum vt cri vontltu lellt fC11ld ln I]cbdomada facto afil'
(~Iter fiat 11:0"1Ild~0 no clbo pleno di hllpofitlone PCIl"e oleo
(olllunt imincte illtra guta. "t blelt bns 1ill1l.~iucrrif ln cura
\'tcc:r6 rcnri.ft 11110 (ulUusln cauas "lccrli l'cr am Ile tfi trl1'"
'ur ad ,Mum nollrri.aomUus 'ntm m,Ulis quo rco~ ,,~
"
r.
.
ca
, 'hl
�~onfiliunl.lx~i;.
(tra curantur ptOptcrtll QI mfidllitaU tUacuat: plOpttWl'l'
attra~tt I]umo:è:e Il ;;:10 partie nnn.catS Il nOltfiatntahl~O;
riofc!rfic btmluaf vomltus:f(d blUtrtaf tnalerta per (ccellu)
cu ltnktrtdudte noll{;ttBte:lmo remlttluacultatll]lImolie:
("mendo angula Qcbdomada bolli vt Infra. ~ .calTIt pingllt9
noutter ettracte '1 sapdlatt.J.vi .pulpcfebdlcn. ~. lil.pcl1tdl~;
ru.~.,." .gra noz(i bcrberodi qui t~ p~op:leta te rcmtttfi t ln fta;
matlonl:came nlllll,tro. v,.puluert5en tur '1 fiat bolue.ft a,Cl:;
pc.1it ad fo:mâ bona addatur parfi5l1ccl]arl a1.]""' 0 plam ad
a,andntenttoncllt mifccrt allqutd IIqlllrttte:qm lIla (ua p:o~
p:letate mouct ad rence.ftab tille dl mtétto Otuertcndt. jJn
cafu tli ad Ulam intcnttonem nô mtnue:lmo magie plam l't
fiat drllcre lcue q, bolthHt!]ibcarur:ql1l "r criam fcntir :SUl.
«dem fen.fupta aUegata ln cura apofl:emard rcn6. C,lrfterla
cnlm ma~ta funt pcruent,ntiaad lpfoe.f.reues cCi ntlOne l'Ir
tutts fue.f.q, (umpra per ("perlue.et addtt.fr cum I]odpfa .
no ta cUlt be(cè<!ere allquld befllper acut befccndere faciut ca
que btbCitur.f.ad rellCG.et 1]0,,1l quod Intédimue tn !]acln;
lcnttone. jJuuat dia p:opterea qt no ac fl:oJl,:a~~a. be(jdut: a;
cutcaqutfunwnturpcr(uperiue.~laccrttlglturable ln I]e
bdomadaffatdrftcre vt tnfra ..~ .0:dd.1D.,.v.maluarum bic
lta:fl1rfuria ali.m. v.bulUant'to t>cblta quantitatcaque ali<I;
bus buUittontbuG:pollea (um-atur bc collaturacirdttr. 3. -=l'.
"e1.tvtif.d non vltracalTit nouiter ~~raae.'Inon calTie(. J.~.
pulpe fcbeften. 3. v.lndUe vtota.s.til.old \'10. 3.til.ane fille vcl
modidfTtmo (alle fiat clrftcrccut ft ~pponatur l'nue vttellus
oui reantta no Il crtt inconuentcne.crSd intenttol.é etlaln
t)iucrlionts (altHanGulnla tn quo labozat "irtuercnum in fe
qllcf1:rando!qm na tura plut' bc cO tranfmittit ad Ipfos q, (i fs
nt fount valet Iloboto mla leuis bUllr6 vcltnum vnciaru fan
sulnis facta Ct baalica (fngul.~. "c1.pt.bicbue:qnll'ltra lfti
t'ttJjtatl "alet plecipuc cquadocoplctloné ~u,no:um: '% tpfo;
rfi nitrontatl remlttcndo.ft di !]te fit copleta ptima. infeno.
€6u6da Intétto coplctur cfi da que ~r tnteriue (umul1:~
"c:ttcrlUG.cr1~crtntertuecum manifdta qua1it-"~c '% .v,P ~
htc mcdlcifJaltfi:'I: en dble a. ptOpüctafC confolt~tlbu~. 1.))t:
dldlleautiadtntcl1tiol1lCofcrel1tcebcbit~fTeahqual.tcr t,l,
(rlsldatluc ad rcmUTIoncm acuitllt}s matert~'t Il~ale comple~
ponta callddp(o~ renfi.:peblt ctta cfTc gtuttnatU'c!'t PlO par
te f1:tptlccdi Ilttquo l(tll.bcrluatiuc ad tUue l'tae '1 altqlJO fB~
,dente~mcdicinas blctas in blet/elode bcbito mOlart tQe: plO
,quo actio mcdldnar6 copleri poffit.tacfll}qnl iam e~ mlllto
tépo%c na eMuellle III atcr/ae ad bleta loca berluare bllblfl fo~
Tet Ruétibus aliqulbue mlltcrlcbuG ad tlictal6ca niri lHudifi~
caritllr ne cublctîa mcdlclnie dauderltur in rtnibus:~ 1:.1 ndé
'n(pIITate 't indurllte a calole 1111b:OlCi in lapides cOllcrrltur:
't fic dTentcaufa plilJdpaUa nocmncntl, jettO laudo "tl1ttcr~
pollat!m fingultstriblle otcbus fUl1latur "nus (rmpuslauatt
uus btcrar6 matuicrfi c~ rentbue:fi aUque Ibidt efTtllt cotite:
np tri taUe bJ dre plouocatluua pdnapalltcr ftd lauotiuua:\'t
blcdi dVflat Igltur \lt tnfra.11t .o:del begroffie COHicib? pur~
satl. 3.Y.Uqlllrttte rafe non randdc.s.q.captllo:Ciue. 5.j.beco;
quallturtn tribus Ublle aqllcaddtlldo caplUo:fiue,tn fint oe~
coctlonle vf~ ad quartt confumpttonl:pofl:ca fada colla tu;
ra. addantur ddem. 3.Uil.succl]ari al.'I (\:lUptsctur (rtUpuslo;
sue plO qutn~ "ldbue.6td fi totte ptopter calidttiltcIIl teln
pode no pofTctpcrnotabtlctpa Ilcconfcrullriaddiltur tanUi
,1Iccl?arl vt ftllt (YtUpue:tn bona fo:ma:poftcll fumlttur bc eo
3.if.cum.aqua bccoctlonts du(dl.~.lif.plO (r1upo.Blife autl
blebue fiat troci(cI.5.j."\Ittnfra. ~ .(eminle alt~e:cltrull: bm~
sa g.JtJ.ri:(Qtllnl~ pa pauene Il lbt!a ca{tc:boliar.karabc:g(i mL
$lrabid.aii.par.!.ftant trodfdcum mucillastncjpfilif (acta c~
s'lua poltlllilCC q utbu.s cttccatta pulucri5ctur fubttlltenll us
colli 1 (umatur cuS· 3·tf.aqut becoctlonle pcntafiloll cr. 3.',",
aque po~t/JJ.t.cc:'t Ita conttnUctur.Slt tfi aqua Ipfaru teplda.
etpofttrcsbtcs (umatur(rmpue vtfupll1 ~ulltiuuel poftca
rcdcawr ad bidOS pulucrce cum blette aqs ~.trea'olts COJltt
nuos:'I aq~ arculum contiIlUCfUr"\l! btctumeft.,ft a Iftc puJ
ule no fufflda t cum illo ouiine "d I~ac candcm tntenttont "IJ.
I(b(t fi (lIutlltur 10(0 Iftlus pulutrie allus frlllpue factu0 ct
magie valcbltacultatt \'t Infra.~·.(t.mllluarl):l't citonlotum
cUOltl.an. 3.j.bzagajJantt.~. v.lnfundantur in a'lua teptdabc
codlonle radtcft altJ,ce:'t(e,papa.ral. If ~ranolllm QlcQlc!]tn::
st.afi.q,tlll1lfuffldt:bdndef{ante~pl(fTloncepofl:tr(e ~:as
l'iaowm fcm/nunn b:agaganti:be quo wm tnuctl~l3tntbu6
flat (l!Wpuavt Infra, ~.blcrllrum mudllaginllm·3.!.1O. a~a;
JJerl polTulJt.fJ "on addatur IIn.fclI1fntbue t>:iJ(JIlBantllm: tta
lOr ~Ilbcrl PofTit.3.i.l'.bfctarfi mudllagfttti btcoctfonie (uP:i1I
dtcte.3.iij.~u,,!]art al.j.U.mi(cc nat f~%Upue conttnllcturl" {u
P:ilall'luando inttrponcndo oc alto f~:upo la uattuo aeut ,,'
ccbatur oc pulumbus.ft aalt'luando l'tatur be pulucrlbutl
fm modû olcrfi:uliqii tllo fl!UlpO ad IIllnustcdlu natureno
crit IncoutniClle.'8d tfl:am ertillll tntlttonlll tn mertdlc ~o%a
collattonle fumanf.3.tltl.\'cl.v.lact/e outnl Ilollitcrmulft cus
5. v.boUa rm ,nt. 't.J. i .succ~a ri albl clret conucntcne.~, tune
,Ion (fl: a liquo pacro t,t:er,ltMulll nCqJ COlllcdldum ntfi poil
tresl~o:as.lUlcctlam cal'ztna. ad lauanda. 'talterl1nd6msSltl
mo modo (umpru. cllputntéavcl alintnum.~%oftdtlta
pollltnittoné ventrte di dl!~ert ~t (uplil:nat dlam drflercc~
3' \'I(j.lactie "aclnt:'I érftdur (up:a bo:fum Ipfo rectpto ~tne
dia ~o:d.€Ôpl(f lt lnUtto llla ~fotta ttonte'comedcndo oe rc
nlbus caputodi:iklpllC actlii puhll:rtsenf: '1 cu media parte
gNllotUm alc~tc"l.'t quarta ~te fucc~ari fumaf coclcar.t.c4
Jacte crtt coucntls.11ho cofcetlotte lt iterd6 fiat clcctuarttl tir
infra bc quo poteft fumt cOdear.;.i lllertdte:aUqii tl?ccaUdo
10(0 lactte ..~.J IIccl]art rof.3.;. "\1 .b:l1gallan tt frlgldt ntcolal.
3·i.cUln (~upo be pottulaca fiat confcctio.ft fi adderctur aU
quid bt putuerc fup:a(crtpto erttconutnicne.t:lJcrli quonlall"
I]mol mcdidoie bc (e altqualitcr (ltIlt Icaue Ilomacl}i cft n,~
cdTariu babcre lIlagnli Iludlû in cofoltattoneftoma cl]ttnull1
gédoantc db6 ru "nguento "tinfra.~·.0Ietfplcc.3.i.old ma
IlIds ubfrntl}Q an'5.ij.!Jariof.mada:fqllinantt:cozalotfi rU.
salangc, an. 7.j .gaU,mufcatdtllnia r.1l fi.::;). v.cere pa rum:nat
l'nguellwm.crJJam vithnatecircil c,:trlnfeca altcraUua lilU~
do pttmo nerl vnlluétu..p "n~dts rcni.!'9 b~ tilt ma ne ct (ero
~t tnfra. w.olci cuonto:um:oJd rof.lln.=). v,.oleL 11lallids.~.
tit.laucnf oia qutnq51onOlllb ln aqe plantaglnle pO%tulacc
U _b(l!n.afi.poftca addaf co:allo:u ru.co:tandrolfi.pp. boJiar
men I:mumle ah.-7.1.tl]urle.::). v.cam PI]O%C gra. j .ccre pa rum'
ftilt vn stlcntu.6cd PlO regula ellobfcrllandum 'l' oibue bUO~
bua blcbus tn (ero ~abcl1rur par6 accU calefacti:'t di ann;
Itnco ln code~ SCCfO tnfu~o abftergantur't ml/ndtRecnfta rtcG
Înuncte nt v1(coarate olel 't cere fuu dauflo pOlo:llm cutis'et
IIc mtertue vapoJee çlaudcndo btctum ""suentu . .
.
scctt1és(olte calcfaccretq, Infrist.darct. Jdeo oblc~:,!f'e
T,gula anjJula,rltcr.cr1lNacctctia pte rectificationt l, ur .dt'
tans glQdularCi in radldb9 tefttculolfi c,tlftlUu:q ..pPt:~"~~ut;
tl:ltcm~ nltrofiratl ~umo:ls ad Ncta lom (epe flueutts c~ccan
da fiat ln unetto!'t bis tn bic "rea senltaUa 'nter anum, teftl~
Cllloe CUlU "ngllt"to vt Infra.1W .IIluclllaginte bZllgIJganti:(c
mlHta altl]cc:cltonlolUs:fsCfil hlfullone in aqua plantaglnlt.J
nn.J.ti/.olefa IIllgdalaruUl bul.S.tl.cum cera fiat '\'ngucntu1f1.
mollt.~oarcmoq:btctutndlfTngurr Q1 c,terdttum factJJlt.
pedes'tftlltto ~o:ama~illle nocctdi rli Intltto magta atbl~
tcrc matcrthb 'ntcrtollblls ad e~erlo:a:p:o finguran retnC1
dlo obferuand6 efl::l't(altcll1 (cmd in uhlnt(~pullle (up,~
tatibllscotblle fiat netabtltefrlçatlo tn,fupplementum ,~,rd
rill11ill:ollltn cl:tenolUl1t pdpue fllpcrlolUm "\It b%ac~lo,", pc
c~Olls 't bOl{l..~rtcatlo lr mib:o:um Infcrt.o:6: tuullt:lka Itl)tJ
tara Rert bcbc~t acut ln (upcrloubIl9.ft ~te (um cottntlle.lJc.
ct'1fho quoda ~ebteo bcmletu (an~'ni6 cum rdldltla gr"fl
ra fan GUlntll1c,
€' /!ollfillutn .l,rv(J.
"!ln/laUtt' ~.I•••fil :!Ia,onl1<b.d
, (Jenarilbcdarâdo pcr accldcntla bce~ellntlb9l'Cr
vUnâeftlntcrdul1l ,"Ictua (angulncue cum relldl:
,tlasrofTafan6ulncafacta fop:a apl?tntcvZhla 116
fan gutllca:n 0 tfi rc:ctc da ra: u llqfi coj(j6,bBf olf:;
flcultae mtct' vlllle ,pptcrtr6bolitatcs hl "caca jn(p'fflltll!
aue coglobat4e : jlllqlj tn ,t ~oc t12c pfrntt tJl. c~ItU 11zlrHlrfl no
apparct "trJIe falJgule nccmttrura (anglJl,~'" ",Inalts!(ed
lnttrdulllapllCtv:lnafatledara:tl'i aUqllllliter adUuldtl t>C$
cllnio:'t InterdCi trQ(cllnte nutrtll1cnto ad rn1btll apparct tl"
~:Ina funduG qulda S'rorrlls (ccuUeile Cllln rd.qua parte v,l b
J1e fatieclara:-tcum I]oc Ilccldltt colungllllWr "allde 0Qat.o:;
IIts'pdndpalcs ccrcbli "t co:dls dtornad \'r e,tllarrartone:a
p:occfTu blUgcmlfJ1me flwo 't aClIranfflllll: pcr (UbtlUffimllllJ
artlUl11. 't mcdtdllcbocrolem.b.I1IIlSlllrfi IbttronrmulIl l't,glU
fia no fn fcrlptleoMllJaro plllnc bepJcl}endcrt pOtllt:COIlC:O~
mttallttlntcrdum allquall rtl11lfTacaUdlt~tecjrca rell,s:quO
tl2c:\'t fcrlblWr:uftront c"fOIlÛ tuc "ll~e ",agie ttllgllIJtllr~
confundullf clliu0tffcctlleC~lll fmcdlata arbltnUur ,rrc ",bt.
Jttatl PdpJlQ cotitlue rellli: 't (cqllcllratluccolCirlcm CUltl rdil~
,aUon~q"sda5 ~ PUiJttone coUatolif:q opcrrJtlo qln re" Ibus
,
JTHI;L1Il1e
".U .
fa!
[IlS(..
(<P'."
�é:on(iltum+lx"îj~
j!o.5;. 'l
madl1te apl'top:latur,di bcblllta tur"ad rub:lcam be bebilitil
laudo (ingula bie p:ouocdur "er di d~fteri "el di blOdto a~tc
te renli ma,tillle afcrtblf:conlrrente cli !}oc eria to:tltudtn(at
cibii (umpt?:qtS {u~natur adquantitati. 3.per buas tertlas
rracUue tpfodi renCi:'tno ln totû I:tla ablatilaUqllalt bebllltll~
~o:eante Clbli di.,. ,,·succ"ari "ntuB cocte.tCôpolltio aut d~
te dTcntiaU hl "lrtUte tliscl1:iua tpltus I:patts CIIIIl fibt rub(er~
ftcrl~ fia.~ttnfra. 1>-' .c~fTtdi.noultere,ttracte bc cânts. 3.j.md
l/lentibus virtutibus:1: pertutdentj(J.amalltf~ftimlnas bcdlld
Ils "lotaU collatt.;. ".CUIn l'ltdUs t)Uobua ouodi:'tbtodio car.
pOteft~! etiam c1ariflime th:dllctu per darUTunultt MCtOli: vt
ntulll pln{Çut:'t modidfTImofalts Ratc(~ft(re. (["tCira dbum
f~pUl.1::t,l7.:c buaf" (utftdat.crl!~iail3ftllr!(uppollt~s pztmli
1: pOtulll "Itlmate "enlendo.~:imo "Itentur qu(clln~ funt
arca rq;l/ncn hl. aere eutUtur acr (,tcdrlIIe caltdltd-tIS fadcn~
tn Cafll noc/ua •.€t e,t I}ts p:Wpllt funt onlnla acuttarem fadé
tia in !}umodb9:"t (unt Omlt,hl ~cutn:"d acrum{na: vtollca:
tls I}umo:es fluerc 't "tas ntmis bilatare:ltcet ctiam uer frigl~
dus c,tCdTtue noccat:tum qt "Irtuttbua naturaltbus dl: cotra~
pOtrl:ccpc:finapls:cllllles blmll1ute becocti. Gltanda etil'Ult.
rius:tCiqm !tllpillauttlllaterias ad ptofundCi:'t fic ad "las V:{
funt fatf>1- 'tal1lara:'t quedi~ acutllm funt fllpOletn Induccn~
ne quaru coucrfio ad e,tter{o:a cft cOlleniis.eft IgiE aer dl!5i~
tfa.-Scetofa dlam "e~clllenter(unt nodull nam omnta taltll
6enerllntmoldaces I}umote~ tnd!antcs naturant ad c~pulllo
dus tepcrntllsln "traq;cotrarlet.-lt~:vd parll ad frl{Çidum et
fTcdi bcdtnas11la~tJtu .J'pter cofoztationi "trtutll.3 retltiuc:et
nem:'t fttm,ulantes e,tputllua:'t cofequcntcr Impcdtenus COB
llltttudini viaru aliqualtter coftrtlt!Jidamm.,€t eirca !}ocJ~a
tClltiuam a bcblta opcratlone.'ptco nota ter VCQc:mltcr a((to
bCIlE biU~en~cof~(r~tlo:qti-. aerts immutatio l'tus faeit ad
fa:"t d):'acetli "Int:qllonia rcmUTe acetofa ad pontleli aUqua.
Ilocidfi oz; lt/uaduq1altercsllaturatcs.'€t ptotndc tRc ,,~en1it3
lCbcclinantta:"t eft "inCigranatolû non acetofotu:fed ntt/50
cauc;tE ab acre ftutfe nota biltter calide 'tc.êt etias camera. fue
ru fiue butcium etia lIlodtcCi agrcfte no multum acctofe:1: bul
~abitattonts no fit terren\l oz; l]umida:fed tlw:r t>uo fotarta co
c!}olatecumsuccl}aro tri fi coctarû IUllantad aUquatcm aeuf
Ilttura. r,abfg in Ineme fmcftri ad otilt!!:'t ineftate ad feptl~
tatts !}umoUlm remifTtoni.Gltanda ctia (Ullt quecunq) btIa~
trtonlll neri potcft. 60nlls eius clt{ÇaE (ogus. va."d."ilf. !}o~
ta nt multll meatus:'t p:ouocantmu(tfi ":ina •.€t Qoe 11~0 b:o
..arll ad minus ln blctulturatt ad qutcte!}umolfi oz; rcmiffionl . dia ctcern:capares:pctr0!lltû:fenlcult:'tl}uinfmoflt (unt noct
ilcuitads cotî'i:'t ma!;Jis ln cftatc ê.V iil !}1:eme.1:arci.ef rami fo
ua..€t "nluerfaUter quecuqJ Impdmfit "e~tmentcr ill na tura:
mnus ad mtnus per nlt;lS l~otaa Il factte fiat bOlllltés:c}1 fi plO
ctllcf:lclido 1: QUltlectado btbêt cuitarl:'t Ilc (pecies1:.lrollla~
pternitrolltaté Qllmo~fi vt tll fmtblls COtlllgit nttflCulttr bOt
ta 't fructulll,unudi plurima l]umiditarc!"t mdoncs: 't perfi~
ani:lt:t/ic nô ctpcdlttarda rc,ull a cibJ:fed futfldat !}ola "el bt
ca mllltfi matura:'!: "ue recetes ("nt tn cafu noctUtl. EU~atur
midia "t fOl1l1lusf.ldlirer inducaf ..€t fIt f0llln9 factus (up:a
tgitur e):5tbls bc dbarijs ad tnfiptdCi bcdlnatlll l'el ad parI/nt.
parti finlftra magifg, fupza bc~rr~:15 tn p:inclpto accllbitus
OUlce:q III l'e!}emltcr outcta per boc q1 facilcad cl}olerica COltpZl!dplle cCi indllcitur fomnu~ rcpetc poftdbCi qutd'!ere fupm
umfitur fil Il!, verlda:vt cft mel:'t succ~arf1 ~nlu~coctc'tvcl it
be,ttrli pcr I}ola "cl circa fit coucntia.6ed \lullo 1110 bOtmlat
electll multe !ptltatla.SpC(taltter taifbefcedidodi{fafpallts
fUpla bo:futn ma,:!me fuper cutdrra molli.nc cakfacta velt"e):ftozc farine frum,i tl•.€t flapPolllltur "na pars far"te oldet
(bills 't'cmuI6êttb') 't ca(efacUs renib 9 "j!Jozef nbnis attrl:lctt~
allt fpelte:'t pinfetur cil aqua becocttonts liqutrttte: ct pona~
lia i attraQido materlas ad rcntamc dia caltdltatc rdaPltis
tur modic/t fermitl:fed magis in tipOlC longo tCllctur q, cr a~
"cnl/Its cÔ&e,tetiblls rute coUato:.tu plimrl liat rcnes paffibt~
cuttat, fmnenti:fft fine fale no in furno toftU9.Et Il multfi co
~ lcsad redplendû (upcrtiulratcs aliiide.ne (da allquale grof~
ctusfucrttabfchldanturpartes ~ertozes:nedlt ilctu fed pcr
..film qtS bebet retinert drca. rencs educaf Ilnmlcu vztna. 1Rant.
"nam blem folctlls.1Jnter carnes quadrupedllm con"entunt
carnes œpletOtri tlpolullatie 1: cantes tepotlne:'t capllolo~
,"trio ttllla collato:il 't reWluc renu:'t fonltudlne attractille rc
:hfi tpfodi:vtrupzll vtfulllcll: ma).:lme peder bifpolltto ifta vli
rCi luucnli:'tCttii "ttllli:!n ~~emeaUquotl\ montonCi cafl:rato~
narulIl.(["tCirclll}oct6itur (ft I]ablda ma~ima calltcla.Etll~
rum "nhts annt..€t bCputUs valent pull{ galUnaru. ma~lltIt
(ut bktii (ft bc calefactione tlluri partium l'cr Iftum modllm
femclle:etiam satUne medtocrls ca.rnofftatis:'t capollcs:'t fa~
aecubttus:ltatntdU{J\ltur be nmlta. ftnttonc tn pedcs et bc W
a.ml:1:pcrdtcc:a:blminallturcoUibe:'t qualee:'t aUeG aqua~
ncndo pantl0a di ctn!;Julo nlllltii Ih1ct00 drca. ooz(llm: maJ:l~
w't ln pUI'Brattone dtrata masts conucntunt QI atTine.Et fi
l1le tato ctnsulo:'t p:cdpllcc-= pdUl>ue "ulptnte:"d alile cah~
in c(na atTine e,J:"tbenpoff"nt oebent ptlueelt~rt:etpollaf::
dta:na ad lita fequulltureadé Itocllmlta q Ile otcta (!I"t oc: ac~
fart.pe "t~ tamm nol~comcdlJnturparteec.rt(rtolee "fU.Et
'cubltll (upta. t>olfuJn.€.Et et cadi radiee fcqutt~r arca mot"
Ol(bu~ q ulb" ca.rnc:s ~o comedlltul' potclt "tt p{(,lbIlG pa.tute
cp omn,ts mt'tua labotlofus plo{Jreffillua:ct mll,ttm.: "do,,: cil:
petroll0 c1t,tts maats.cv alTatts:\tl funt tenteri:'t lutij: 't,pc:rllet
ln cafu JnultllJn nocinus. t'ande becUnanduJn cillnil-!Jta ad
tltnttfTa pln!;Juedlnc tp(olfi.Euirentur pifccs grom cOlpods'"
quittc:nt.ij1ad motu.1f.'1on cfttaml tn totCi negUgldCi c~erdttfi:
omnes "Irco~ non fquallloll:vtfUttttcncl,c:an{JUlllc:'t l}ul~(::
Imo dus "fu9 lUoderatlle dl: multli cÔllcntls co(oltiido vi rut
modt.l!.lmaClcln tfto cafu conllenlcnttffimc funt:na: fua plO~
ICS naturalee mibzodlc~tremodi:"t't ItIltrtmtllta 1: I}umoles
pd~atc remollltnttrofitatl~lImotu:pzoptt(tote eHa confoi
adea,conuertallwr:'tira non petdpttel1tad tllterioza:'t ad re~
tatmtrabtutcrcpam "trtlltes cille fT bebitc pteparitur eli,ta'
te magls ij1 arrate. ilallt erii rane ln nemozlbus ' apparc:nte;
Iles. 6tt tli moderiltCi:'t facrl1 tt~ mane poil: v na ~otam ~Ict ep
pulfis fupertiuitattbuscol1lunibua be e!Jeftloldb,ue vuna: et
abfdfTls cruriblls 1: caplte:'t eulfecra tls poll:ca dltatl~.:Olmtt
fputo 1: Qlltufmodl.1Req3 adduca~f~ ad la~ttudmi:imo CUl1t
tat pto condilllento bllt~~u:fed v,tatur maGls ottO ollullrU: ct
tnclpiGt mibla attql1atitcr e,ttrcl1U calere in tQe téperato tuc
fT factu fuertt e,t oUuia hntll~turls cft magis couenlls. tCnfe9
Ilftld!ieft.ft ine/piatura re IIllnod paulatlndlltendédo:'t tt;l
Bnttqllus cft vetttus:fed cafeus ruie parce faUtue bU01U "el
cri cft intétto vtin totli aufcratur paulat!ne remltraf•.€.,t qua~
trtri men((I1'":"1: p((udlnus fi fUlttatlll'lIlodmlte no blfconue
do .J'per Impotitiii ,trtutls "ct aUa t1!,ala va(lwdtnl no po(~
nit:hno qllada modcrata "i(colltate plllrlll1Ciconfo:tat coldfet vtt emcitio ,pgrcmuo toco tUtusnac (rlcatlones fatls fua~
todli re'!1ittiJo cria ~lImodi acuitaré.J.;tla: lac pcclldtlllllllcfl:
uce.ftfo~ttolcs 't (oslolea RaU!! mlb:tsfllpertodbu9 III fur,;
tllultu COllclllcn~ fi (IImaturfoUi filte II1I~tionc aItcriuG:vcrbt
film conllerrcndo:ud btac!}ta 9' ad tnfcrtotll •.€t poil e~erct~
!;Jrat~a fut1ll~o. 3·l' .eU modlco 5I1cc~art. (C Et Ilttcpfdllm:(ed
tilt quatec/iQ3 t~ctri q utetentur mibla l'er ~otâ "d drcaante~
poft lp!Uln 110 bOlOtlilf.ncc aUquo modo cteroref: nana tnl iB
CV fUlllatur dbue.«L'E.t qnl paffiones animales conllertc~do
(a.f~ couentcvt bitle :Sul.q1 laeU outno 110 eft IlUqllid côpnr lB
fplrttulJ ln fer tus "d;t,tterlus magnumfaduntt1lotllm tn.!,..
bcbllttatc renCi.1~zofcrcuUs l'alet pan le coctus trituovclln::
t110übl1s.tdclrco edit drc.. pafTlollcs anlmalcs ponatur regu
tegcr Il pdl'J lallef "na lottone in aqua poftea ponaf ln bz~
la:'l' OI1l;leS talcs pllfi'lonca fottee nOctnt vt Ira:furot:'t trUt{
dto.1ar etta 't miUri 't panlcCi fi becoquatur III blOdlo œ.rnlu
tla:" tlmoz:glludcre'lllltcm 1:lctllrt cft fncafu mlll~ulll conlie
'tbenecoqllat,ur faUs conentfit Ill'r't ri5Ît:fcd t>,. totrcReri:port
ea blueE 't buoqllaf hl bzodlo.lf)ullit f0rbllla{falltnarft fine
Iltla:'tbe:ltcfperarc.«L'pe inBII.itloneafit 't replct'.,One flllllll~
ri.c blcatur:cv (tcet ntmla tnallttto 't tduntli Infl~mlldo ~UIltO~
(ale"d 1llOc.1tclrrtmo faits cOllcII16t Il '" pdndplo p:adif film!
fllr dia: Il cÔcuttanf cCi modlco cafet b( quo (upza:'tfiat "llIa~
rcs't comollcndo cl}oleril:'t côfc:qucnter l}abtUtado flll,tlllnllt
ad nocllme:ntU:tn magie nocd rcpletto pzedpue nocendo tlt:
rolCi vocllbulo nfo couenlfir.j1l1tcr I~erbas laudatur lactltca:
Gellille eplltls:1: rdlquls virrutibua:"nde I}cc paft'lo bependi~
pottlllaca:atrlple,: fplna e!}ia:'t blet(s a btccta pztma aq ebul
tlam Ql1bere blcitur:"tfupta. v,funI dt.,htanttto alit Iltodera
ltttonts:bo:a!Jo eUa 'tbuSlorTll cÔfcrCit.9lnu fit medif eotolls
ta tUUiltp:oqllantomanb:3-ettrinfeca. rcddllntur aUara ad
mcdiepotittevltndoomuta"tna potentla.ft fi parlipcr ad
attraQcdu Ilbl nutrtmitu:'tco(cquitcr mtulls be (angUille ad
bulcc bccllnct:'t nultotllodO ad acctofmn cft notabiliter COnue
tcncsmouctur.E.t p~olnde magla talldo pardtati 't (Obltetilti
nlme:'t Iltanllle mi,ttll allqllalitcr di a'ltl~bCCOctionls ttqrt~
g> rcplet'oni.ft ptolnde fi
fllerlt vcntriloJ l,nlrto natllrn l''J
tt,:" IlUqtlolli6t'1l1l0:!I. bcrbero:llm.ft 1]0' ~tn ad rcstlllcn tu
"1.
no
�~Oll(ililJt1J.IX~iil+
~I(tll (ufftdQt.cr~tqultllf
rtghlllmcdldnaIUi fil quo Cfllnt
tres pdndpalcG tntettollts.1f1ltlm~ cft tl{ueraO port ,lionl q
facta cft per.alios plcccdttcsllIat,rlcrU Il "ifs "tine ad opport:
di. ~,tSa cft cquatio matericrU 1: remtfIto Ilcnttarts car~.al~
ttmacft alt,ratio mèb:o:u 'tcôfo:tarto tOlU p:o!]tbldo gnatlo
né aCllttarts ln bictts mib!!s.tr1~thna. tsttur Intet.to que.cft
"tuerfto ftâtefacillutt ad "omitl1 copletur flnj,JularlO1mc [>10
lIocQdo "olllltfi altSultsocto "ct.):.tlkb9 :qmper di Itla~me
iuuancur ej,JrimditltS renu: v, futt fentirta.b.'S.;cvlif .tcrtfl: ct
!5erapioqlJarto blelliariftltctt:'l'qii \'titureo !]omo afftdue
fillUlturvctoaur fanattone hltcGra..~tat erj,Jo "omltiullm co
medcndobtucrfa.dbaria. mathllc t;t ,arntbus ptnjutbuect
sroffo modo ma.lllcatia:1: btbantnum tluke:1: poll'l' a,lletlt
per !]oüi quafl tterato bibat aq uâ tlictarfi carn lu plnlJlllum
""oalollls (cminis IlttripUda 1: I1lldt:1:!umcndo bCC4 dr(j~
tcr.3."j •.tdQ.if.old.oliuarl1:1: fictept~u fumat non. caltdff:
bdndc volullt fc l'cr lcedi Ino!din.a.tc cofequeter poil buae .tcr
tlas !]o:eporJtll bombl,c ad oClllo~:1: UGatls ocuUe di Inlen.:
ttone "ollten.dt iml'onat abt pcnnatnrtllrtam ln oleo tn Sllt~
rllr p:ouocadovomttli:1: ita. educat.et cCi complcuerit ablllllt
factUuâ di aqua. rofata.:uceto:1: coltlat os furi (;t !]ta flmlU~
tcr.~ollca n5 fumatur Cibu nifl bum fam efcet:"d (aUem,!a!
dando i)uabus \lct tribue pods.et tCic fumatClbii lClIi:no tll
oua fOtbllta:ne~ lac p:opter fadlE co:rupttonl co:ii:fed l'lita
tum \lel allq uld flmiUter facile. ~tqultt ttiâ bkfillam voUi
tall ad "omendCi tterato euolllat:1: faCÎat"t pdus.lboc totUII1
tntdlt6 itllr fi btfficuUer fiat \1omltus:\1bi auttm fadle fitret.
€'X-audo \lt fiat femet ln. mife pzollocando cCi pilta trttlncta
ill oleo bllobus btcblle contin Ilia ve blctti ell.)~t(clldé Inten~
rio bt "iutraonc coplctur etQlbédo fln611lia. vj.btcbue boluS
,ofecdonls vt Infra..1).+.caffle nouiter t~ractc.S'''I.plllparum
(cb~llc:n ptnj,Julfi.s.i;.j,Jranozû bc:rbtrottl puluc:risatoUl~ n"
mero.vi.di su,,!]aro fille bolus:fumatllrin aurOtll pcr. \',.1]0
ras anttcibli.0t ertâ (umere! ante dbl1.per bu.ae teruae ~o:~
nô clTet tncoucnlcna.,Ila tftud bluertit matcr~:n~~(f~~~t
fllllOtCi ranlttldo eUâ aClllrlUl ~ar~~~ ~c:;'~~~ufi vcl nô ba tllr
nc.St eda bts inl?cbdonlll-thlq.. no
r.
f
C\lma'l 01: ln bic: antc:ccdcnti quo b5ftcri vomttlu"
e~~lbea
9
cltfter~ ~m fOllllB POfltB \1t (upta.a::11 bte trlb 'l altero eotum
complebltureolluclllcntcrpdmalntcndo qllccll blUUflo.
crCrca alla tn.tcnttoni queel1cqua.tto mlul!rll!'ta.lteTatlo \'a
Id fi Interdum fllmatllrf'[Ulplla vt infra;~,f'tlUpt vio.3·,.fcS
~e fumoterre.3. v.f\?mpf bepottulaca. lPe(lIq.if·aquc bcco~
dlonle (c,"lnfi malliarum alt~cc o:.e~co:ticatt:1: ald~IcQtns'
sn. ~.tif.fiat (~lIpUS aromattsatuEI di modfco (andaloUlm ct
m1: fpodil p:optcr rectlficatlonlepatlEl.etditllo potellcon.
ttnuare trtbus vdqllatuot blebus. et fl appareret multlplica.
ri fanj,Juls "cl v:lna limt ma Gis tlncra :qt tn p:lmo fr:ul'o cft
,irtua miidlficadua. renl1 polTet \>art f\!wpue \1t infra. 1>'.(rtu
pi rofati be in fuaont. 3.i.".Ilq uc bccoaionls,lIqu irlri c: ct co:
rtadrozfi.pp.fbt fr:uplls:~cfi rcmlnttllr rtnctura bhntrratu"
tlle fewplJl'I. Bd eand~ intclltloll.~ \1alct filnterdii apparente
tin~ura "zinc fUlt lculs fiobot\]omta. be "CIta. bafiltca b(~trt
btacl]if cUlUllado buaa. 3.(anj3uhtls no vltra:llii per ca ~tl1llt
tttur Inftal1larto ""moll1 1: biucrtitur matcrla ad oppofltum.
aaler ctla ad !]ac intetlonf ,ofcctlones pudplle co nfectl fa.
cta "t Infra..1lt lpcdtrri brarodo abbatlEl.s.i.".rpcc/erCi troeb
(co:fi ~e fpodto di (~mtn, aceto(c.S. \' .femlnii alt",e:1: malua.
rCi 1: bcrb,ro;liafia.,.cllm ~lIccparo blIToluto in a'luia abfen.
tl}lf po:tulau:'I fumltcrrclquod fuffldtfiat côfcctlo lit tnolfd
Us:bc qua. cofcctioncloco frtup o:Ci vtl potell fumido lUozfdUi
"nfi trlCi.S·PlO "Icc l'cr buas !]olae a.nte ctbfi.ft (t placet pot
pott confcatoltl flllllerc buaa "tt trea. 3.aquc b"oalonls fa Il
da.dtrt:Uqulrttl~1: bcrberodi. 4r1~ollremo tnfurj,Jit vltlma.
(ntendo que dl cofoltarto rtnli:1: cpatla.et l?ec copletur CUltt
I)la il {ntrfofeCUS1: c~rtnfeCUB offcr6turma):ime a p:opdcra
tc quada occultll "alltlbus~1: ctta a manlfcftaqllaUtate pdma.
"ct fcclida.Ba.ld f~f pzOcofo!tartoncrcnfi
fll1gularlurp. rf~
rlus.a c~plllaa fll1!fiultatlb 9 eOlb9 uIltllraYdjchileri bequO fu
p:aflnt :.>fitcr ,,"po((tlo ql/atllo: "d.v·3."f~ ad. "ii. bc lacte
oufno tcpldo tri. 5. "511""art "n'ue coctc:'t tCic taceat fuptn 9
l'cr l}Ota "tt !]ota cli blnlldla..aalc~tt I1rr fl fia t tlccoctiCl bt r~
nlbus caplarfi"d captcto:um p:ectput fi partee phlj3I1CG lU,
fucrlnt:1: hllpolJ,ldo per dUlerc:\1t (llpla blrtfi cil. €'1~er tntt
rille (da "alet ad cOfoztationi mOtO mCl1lbtotfi fl allqllotleG
mal:lnldn.Q\?l!ntcfumuttur.5.I. trlfm m'nolla ct orte fC\1o~
Jlle.Et ft di ~ coml(urctur.s. v.cparts adl}tb. crlt 11I~61e p
°
v:
ptopzlata cofcdlo.t:lalebit etla c~cdlltitls ad confo:tandfi Il
fiat puluts "t tnfr~.! be q uo fumlltur codcar\1nCi an te ctbl1 CIIIIl
modico b!odif:1: l'ilbcbtt I"tentloué 110 ad epar tnü fcd ad r,~
nea ndkii:cutus befcrtptlo tahs cil. ~ .epatia adl}lb.renli:«
vefI"aru CllplilrU cal':ero:û lototum p:iusltt aqua b'CO
ctionla alc!]ic~in!.JI:'t Uqlltrlttc:pollea pofitotu ht 0110. cl bl!bt~
te cooperta. poflra. In fumo modcrll-tc ca lido e,ricccntur blctc
cames bonce pulueri5art poffint bc quo l'utuerc (umâf. par.
ill.faltdalolU lIquirtttc:fpodif an.par.\l.5I1ccl]art albiffimt ad
medictaté tottua mif.ti:e~terlua afit .pptcr c5foltationl vlr~
tutil naturaUCi cpatls valetll fiat (a"lIlua fup:a c:par vt {n(ril
~.tlo:1i camonllUc rofa.(umltatulIlllb(rntl]ij:'I fqulnâtt a/i.
ro.j.fllJc.v.fanda.cttrt: fl'odlf fptceafi.s.j.cotfldantur!:jrolTo
modo 1: luperclllcfiat facculue Iculter 1: fuperponatur re{)IOn!
epatls mane 1: fero ante dbri per ~otii.tr e.:trca, rcnee Clp; brJ
tnte,ierc ne fiat rellrlctlo m.aterterÎl. fecuUtarii h~ Ipfls renlb":
qm acaltditatc tl'fotum fadtturad laptdettatem cOllertercll .
tur.3JdCirco fiat Inllnctto lculelltpticttatie adfrl!.JIdû aUqlla
liter bedhÜ1El no nlmtEl n e vlrtue ipfoUlm. bebl!itetur 1: ,~t .. ~
iJuatur .1Iatf!:jttur ~l1lJultum vttnfra ..~.olct ro. old "tolatt
01C1 abfent!]if.a.iia..3." .lauentur·buabus lotionlbue III aqll.l
plataj,Jtnis1: tertla parte aquc nbfrntl,if pollea cfi modlca. cc
ra. 1: modtdffllno acc.1:a.j.mlllllie fiat vn\JUentulll. 0cd atti
datur'l' flngults buobue blebue "d trtbue ad mtnue ablltr~
santur partee "ndecli buabnspartlbus vint "ermtlil:1: vllil
accti flmul mh:ds parli calcfactts.€' ~upcrell poftrcmo ptO
pter \lccidis quod altq/i clIcnlt a qllo beue aucrtat III fllturCi
fl adllefltret apponatur rC\1lcdili (ufftdms "t cil trumbollta s
fanGlIinie 'lconslobatio due in vdlea fa~lens oppllatloné ct
pzo"tbttion1 c~ltue ntnc.e.uo c~fu vClUcte acdptaf sirbus
adipinllevirult vctcaftratl belle pm{)uls: 1:flc caltdus eulrcc~
rato anlmall ponaffupta pertlni:"d fl n5'coferllcf calidiralJ
tillt bccocrto tn aqua caUda1: Inflllldllf blcttle sirbus\1t tnfra.
1t~ .CIl11l01~~lle:parltarte:fellattonCi:lluecrefon t.aii. :0). j.fio:
rllm,alletl. ro. v.mtf•.c;tgis fiatfomentatlo l1tediâtt "Ieto 5ir:
bo bma vet trtna.et ft no poffit !]aber, 5trbuEI "Ilbcatllr filtrli
loco dua "et l'anus {)l'offlla:1: Inflll1 datur1n bitta buocUonc
't,fupcrponaf.'pdndc fiattniirtlo qfi !]oc aô fllffidat cCi oleo
amtG.llmara.rfi:1: oleo bc ltllo" fcotptonfi.et quando ad tflll
110 obediret liqucfactto ptopter f"zte~oaGlIlatlonl (pfllls (ail
SUinta l'offct blllillart be bletie olds intra "dlca rom fl rlsa."
poffct biffolut:1: dl fotte rcmcdlCi.s.I.coasuIt1cpo:ls CIll11 olco
fcolptontS1: fiat fnunctfo e~ co (UPla. pectine. et pollrcmo Il
tllanô f\lffccerÎltte~l,ibealltllr be bteto coaGlIlo.=).if.\1. vf~ ad
~. i .C\lm. 3.i.o):imdlta.(.'1 aquc camomille 1: raffant. aii. 3.;'v.
et l}ta fUIll contentuEl.
cr1~toquoda qut no pottll crlGert mcmbdi fcd c,"fttit (l',r~
ma anteq,crfsatur.
€'Conflltlll11.I~\1lij.
~oregllia ca\lcndll~ ell ab omnibus c~tccantibtHJ
.
aile di cocotlngatur Iltttnfa. caltdltas fllle hlWl(lJ
frigldlt>le.ee ideo cllllcndum il dbar(fs Ilro"U'lrt~
'de cfi ptpcrc:1: a I11l1ltu tnfrlgldantlbus : vr ,flPo~
.
tlo nq ue frl!.JIde 1: co:landrolu rllllltotri:'Iln ",OCI1 0
cent lentee '1 mtltfi ,aectofa be arancifa ltlllonibue agrdl\J:"
QIIIII(lIl0dl.crt:lltitur ctlamq\lcdi~ fua ca ltdita te 1: ""Itate
maeerta mtnotar fpcrmaticâ:flclltfunt rutl}a~ dmlnu: ",~Io~
ral1a:(emen agllt call(:1: l}ulllfmodL~alldalltur tll cafu qu,~
cIi~ ad allqualcnt calefacttolltmeuml}umcctatlone "cdln t
tta \1te~da scnorctur (an{)utscnUdus 't Illlmtdue:ad iJrolTllltl
tamcn Illiquallter bcellnatla.ftfl cllm da conhll16atllr luRBtlo't ",ntofltae altqua fllut hlCafll Il III rllII 1Illuament!. jJ"tC~
(pcc/ce pzedput "nlct~h15Ibcr di 1Il0dtco dnllmoll1t ct croct.
flttfiparclla "fIl9(0111 Crl fcrcuUs. t~llient 111 ca(u darl1 cocra
'I~ bzodlo pln{JlIt fafealt (tlam (uut QlIlllfmodl narurc. )BlIt~r
rCi ctla fl moderatc (llmatur cri 11I0dlco falle lIlult~~mn ucn~r.
3JdlilltdUsaturbecilfcoplnj,Jlll'receutlcullllf1od 1I1Il) Ill~
lIs.tr:Sdl]oc valcltt carnee cafÙatl1: brodlll dlla~1: olln ft OS
fl)rbilta. aUqllalttcr In(plffata. 'lill11lg:folc ,rlom pur: p:eclp"e
cCi 5l1cci}aro funt veQel1lCII tlEl 1UIIO lf1 ent i. jJ d'Ill dIa cffid""'
,nllaneccocte:flcumsuccbaro cotned~nrur.fll ~mm \lWI!~
da omnla ftlptrfiua rcpldlo '1 nall(cotuaa.(ae.lctae. "!II~III co;
llcnlella I1tn lsrum ~roffllmlh1"1I1ceoliqualltcr bcel!nl1e :110
nlmla potClte.e~erclrtii laboztoflllll 1: qUI(\; (uperfllla "ocrll~
equltatlotlllJat:qlll genltilUIl1:aUA.l1Iembza clrCll11l hl ccllti.
cillcfadttclllpcrate:1: I?UI1I tci!tarCIIl Cil Il! fplrtw 1: \'ltcf1tar(~
ad eUrnQlt:1: f1cea mibta. cofottat If no la~t.flltot11(n cil,
Jlcndfl a Iltmla frl~ldltar, pcdfi:quollia ln cMu cllll1ll1tCi Ilod
ua.cr,clrc,
",1
œ
�Jo.)4~
ua. ft" ((ira 111e.lfdnalia fiat co(cctlo. 'I.t' .pincaru: fill:tcOUlnt:
11aq; dll~ adllcrtit ,copre~iOJtl 't bd1:ruit vlrtlltt 'tC.et Pa.lllo~
flllcllanllrt'i.an. §.i. v.sral~ozîi coed c,:co:ticato:fi: œudal'l1m.
poft addldlt.1Jn PW l!ll allt cuiua ca cft aut aClltta.e fpcr1mltl\J
ftrud :cerebzotu pnffcru ma fClllotfi.llfi.~.tif. radicîi fatiriollis
a.llt Inult/tudo dus Cil bell~lta.tc cOtpoda .ppur fl>uitudlnes
rcctntUi (ub clntribua coerMu 't mundatarû.~, iiJ.pelli:1102l/;
vafotfl fpmna..t1a 'tc.fupp(e 0PS Q1 Ot occupatlo i rC6tmlnc ctIJ
blltl}~ri rtcl:ntll3.nfi,§.tij.tclhCtllozCi \'crrla \1cl arietia alTato~ , 't fractiO!le ~pft') .1~lt ergo ncceffar,t11ad rcete tntclUgédfi que
rû mUl1cro.if.Otnnia tcrâtur flgillatim in monario poftea in
blCa.f p21nClpaUSca "IU9nocllntltt vt ponerenfqdâ rcltqull
blltQ~10 lncolpo2enf:ocindc pzoifdatllr bcf" per ca ~uccQari
accidétia be fOttitudtne C01POlts 'tl(anGlllndtlltc ct faltitat"
al.ltb. j.\'.quOd 5l1ect,arû bUTolllaf lit btodto,Pllt3Ul ptptonu:
côplc~lollta cCi cttenflollc "cnaret vcl I1ne:qnll; vtel: blfcurfu
't cbulltat ad t>cbttâ bccocttonl ptO dcctllarto. et a addatnr
facto per pllâttlTtmu boctotéqut otdlnauit tlicti'i collliCi colU~
3. \1. g.tn co pofltlonc dcctllarif ertt eOllcniens"l~ot et/a fiert san! fllmlltilrte trca plfndpalea canf~ Ifta rli poUuct~mCi qua.~
tnucUo ad mlbtasenttallaa.d tuuadum crcetionc fl eFPcdtat.
l'Ii vna. cft multltudo fperlllatts:'talta fOttltudo tl1lrl!Jinatto~
5umatur fO~lttic, ma):tme ad citrtnu bedtnâtea Il I)ab:ri pof
nte be a.ctu "en.erco.'t tertll. bebLlita~ côtetluc vafozfi fpernlll
fintcliolltaearli.ro.i.bulltallttn.3.\1;.01d comunis in vafc
us.et ln. pdma ci vldef eoeot.iarc cCi ~ui.lta. tlifudicatts. f.!p
"Itr~ato lit furno bclnJc ponatllr pulllerta feminiIJ "pc: 't fil
multltudo fpermatla flt "na bc pottlflmla callas. 4I'.ad banc
rc'aii.;." .di ceraquod fuffidt fiat vnjJultCi.BUud ad erigedti.
alit callfa~ tic multltudine fpert11ads fuit Ileceffarta. (Palis In~
~•. f.:mlnls crllCC, 3·,tvJ.ctmt:tl. 3, vtif.plperts. 3.tlij.fcl1lia pOl~
ueftlgatio "t nunquid I}u multitudo fpermalla fmrtt taUs c~
tulac~. 3.if.c.:rt quod fuifidt:'t coticc di mdlc:fid.t quarta para
Qab4datla. "umMI fan{Julnd tn toto:cIi ipflltn (pèrma Ilt (up-~
"l bctur rn.alte 't fero dl: Incolttp.lrabtle. BUud.1~ .farnrcglaln
fiultas "ltlml altmèd blftributt per mllna 'te. Q1 cosnofccréf
"l puluerl;a.:-:mif((di m,dle:-: bibccum vino 'tRstblt p:ouoca
facta inueftl\Jatlone Cl: plcnitudlnc:'t plcctozla tortua 't COlpO
bis a.d coitttm. 'Sltud:13r .fcll1:lnls ccparfi al.tcfticulo:um vul.
ria fUmote 'tillflationcvcltarn:'t (V fuerit mdlua bOlmtes poil:
ccl'cbzotfi palfenl:flolU pahnt:tQurlsmafe!I(i.ait.s.if. rOtml:i
c~pcdition.é a.ct 9vtrtute fn de no bebtlitata" t volebat J.5ar.tct'
tur pillulccCi aqu:l cathia:'t btntllr.v.aut.vl.'t !lOIt plures ql
tio tecl>nt.j.c.BcRCrcotli vcro vfua 'tC.qm Il taltsdTctfpenllll
mulier fub "iro beficerct.Rd a via poncreloco pall1larul11 fc;
tls muldtudo:vt fupta btetti cft nô clTet multa intetto ad ab;
men eruet fllncftris.([' Eld ~oc valet Il fllmatur.;. v. fcminls
fctl10nl dus. $cd fi paffio tedtofa fo1Ct ad bebilit.ttes tri Iton.
pafttnllee eullt. 3.(f.tleci'Crtollla ctccru rub.et. ~. j. "tni Oulcta
addllds coucnletcf l'ebercf rcstmcbe,quCl ln côflUo.t(auedo
grom.JI tet11.~. i .alT.: cum t1tdle n1UltCi'a~d I}o! opera tur. JI tem.
ab ontlUbuG que multCi Ilutrl.ut 'tC.fllle I1nt dbifiucctbi l1ledt!l
teftes vtrult e~iecatt trltl. "JJtellt oua. colubaru 't pmitcta.1J tes
ctnales l1ue tnedlcinc ctbalcs: "t fcrlbtwr !tcet feclidfi vtritatl
f(,"tnle erucc. !.v .dm (nl.;.if.plperis.~.j lemlnia poalllaC(.
tfi c-= pzopz,tetilte tcrrntnolii nc~ ctbl mcdidnales 't IHulto mi
5.~. omnta tere ~ confice cant meU,.}tem ptnca rllm p(troa~
~a mC~ICl11e ctbalca polfunt elfe C): da que lIIult6 nutrlunt.
lil :pudcnt:fl ccrutlli:tcrb~nttne.afi. par.j .ptpl:rts.pal'. v. 't cu;
!:!'e~ vbt clft~~nUlti!udo fpermat/stn cafu ntulttrudlnia bell
derif't pollutloes no cli multitudlnc "umMt tn toto'ita (V C):ll
ltteUe fiat dectllartum, jJtenl cUln (ucco bcrbcllo fult tnunctlo
berantla1tutrtmentitotlusnon fltcaufa milIte fup~rflllitatia
anteq, coeat 'te.
t>eddlde (pcnnattcdcd pzoptcr œltdttate '1: fOltitudille ""'m::
ct'Ï)e bmaturaU C~ttll (cmhtla.
cro::oattum , l~{~.
blo:.U.{5enitaUû llaturall fieret attractio plurtllle QUntjdita~
'Jdt ln cafu Innamralla c~ttU9 femlnls ct pollutfo~
;tes t11a~lme nOctllmecocurrcllte tamcll. bcflderlo
tta (pennarice ad va(a femtnarta:'t tuc gra uata\1trtute nitUlir
ad pcrfidcndl1 colru:l1uc vcro l1ue imagtnarlo 't III
tpf,J. ad e):oncraûonl't e~p ulllonl:'t (onfequlter mibta i.ntu::
~ i>tfpoflttonequefatls .ppttc vt per accidltla ln ca; IIlcfclit c~ oldlne nature ad aetli perfidcndu. cocurrcntibug fi::
fu fcrtpta céftatllppeUllrl pot!ftfatlrtar. qnl neq)
mul \1apOtib 9:'t "mfltate at11ut ClllU I?llmtdo attractis ad bl::
flmpUcitcr ptiapifmus,appdlaf neq; ct III Go'!'olea!t e): E'efcrt
ctas partes:'t aclmpllttb 9 vacuitatca ~ btlatantiblla 't c.tti..1l
pttontb9 pofltls a.15. ninterlo:.1i ca.pen ul.coptcl~dt pot Inl1
tibus qtS cft fa.tls poffibtlc ftiitc in toto btbilttatc:'t i ndi 6enttll
nUatls in cffcctu:vt cha bi,:it palTionarj9 (V pdaplfmlls dl: P"
Ilutrtmlti: "t eGo eriftlmo in cafu noll:ro:q mfi e/Tct e.t "abiidi
dédoditlflo nhma multo tRe pcncucriis abf~ Ddld,rlo cl"di
tla mlltcrtc in roto no fcqucrctur cr cri one DcblUtas: \1t volunt
dt.Qbt 60l1loteol "t ~ l5olt·.tOCO all'6i1to ,0: tnuolfirana fQmtJ.
slltotee"nillcrfoUter•.et·:S,PICdpuc t>e Ilgnia c.rubcratlota fi!
tl
atloabf~"crcrrltillonc.1~er~ocQ>ln cafu nfo O:et
mEute tn pun.di Dlrfr. ;JJllœ ln qua ,0: fpcrmatl9 mrcltud ,,: p::,r;:a tcnflo tliftin6Ulf a Gomo%c~:qt fît O:at cllm b~ndcrto
fenttf t>,btlltols:oinllnlltio.f.ln opcr>lttonlbue cli mUltt~ '~~
(O~lidt blftllt6utf Il puapl(l~o:vt CUIl valut, aaf.~,.cOtlnltiG
Ile co.ltua. JIn cafu aut nro v, trncddirtb 9 collilJtf ln ',rtl~ ~~
' b la.ras ptldplfrnfi blnt:pziaplfrnuscft erertto vlrGc 'Jbf
ddetl poft poUutionl ::cntlt bebilitate tlotabHt ac fi balncum.
, qUI C~tuubfqscaltdttat"ôplcQifa flcut accidtt qf1 aliqlJ
e~utffet:'tIn bzac~ifa 't ln mantblls ac Il fottltcr labotalTa.u...
~~~upcr bOtfo. '\Tn boccrgo blffert pllapifmus afattrtafi:
cet mino~éfcn tla.t ln cotfiaionc mu Uerc q, tn fomni~: cutl1~
tin p:.laplfrno no ftllt befldcrtll 't appctitus coctidl 't ln fa t~
ratio potcll: fU,"l pa.rthltqnlht fOl1l1liJa ll:atfolfClma(iinatto
~afl ac.6e-dcotcâtintlflonc:!ltdefirr in (atiria ((,"fus coi tus
be}11!,lkrc I~ultli ~pedof,:multum bdectabtll \lbl "}.:ozc fotte
cofert 't (cdat Ip(lIIu:copltta em !encre .,Ir~a molhfiœf. \lbt ln
no tm bllt~lt:ncc Ita. Grata "abet ad cocuii.Et tta vlrtlltea Ila~
da 1(lno nOftdatur (l'eetto cda pcr co ttfi:pfco ,lSlhhU ca::
turaleo paratl:obcdlrennimalibus plus oc ntaterta fpcnllatf~
ful1ttCic di acdditlbus fuie ln fcrtptts (UI? I}o~ l1unfice beda~
ca.coucrtCitadméb:al3ftatlOltls'tiPflIIS (pcrmarts maiot fir
ratli:'t "abiide 't lucul'nter di!auaa e~t~fionts 't cU cl!ufis ,ot
c~atto hl fomnifs:q, tfic hl visiUa.tic! fumltur c~ mite :artlt.
tus natnralls ctptdTuIIlllCCnO cli (cnt:lufs 'Z!lul.1ld Iltultttudt::
ihf.ptobleumntli ,pbleumate qutnto qz COtPlls QI b; colrc op~
,ni fpermatiel't "c,,(métia t>efideriJ f~dlt~b9 ansulart btda~
~!,~rhl~ecuJ clft caUdCi 't I>IIml~li:talc afit cil III fomllifsmagta
rattone refcrtU.€pdnde colU6édo caa fpalea 1~lItua_ltoclIll1:i
g:,1Il Vl{Jlhldo:'ta~ plus bc femme Cll1ittitur!'t ;)nr mato~ bebt
li 'td(dl o!l:rtlno re{Jtmh cura adaptidp. 6td qm "t blclt
liras feqUlf.Jltl()l~ltpoft p_oUuttolti:a inteftlnll fnfra vmbilt::
aabblllrO~'G ln (uo tractatu bc rC6lmtnc}anitatta "-ra medt
c~m rnl~rnlllràt ~c.qlJod 110 p:optcr fi ltud cucnlt rrttl q! bcbllt
etn. t; tUs dt Intdll6cre apud b6 intdUsctcs:(ed ~Il.blfftçtlls
tate calolC natur4lt QpllUSl crat~otlarcfolllcre marcrli tllfen
ap:r:~j;ldcirco cft "abcndaoimoda tnqutfldo:vt ln ca r~te
ftblrrOt rficfl1~lctls ad r~o[uldu InfenfibUiter:(cd t,rl.pptcr
aptrart polftt11lle:qtS fiert nô pOt 11Ul ptc~oGnlta vere olfpolte
beblUtatl flltftctt ntJt!rta.IR l'apoth vetu côllcrtcrer.'l: 110 re::
fupta qua cil affcréda curatto.:.vt fUln(nte ~are plurlmc auto
(olucre:'t flc fitrll6tt 9vt.~iJ.tcrttl tractatu Qnto ad p:lndptii.
rli qltla ,ppter blcultatl "tç no rdaa.et q m c.t acddèttblla I~
ft flllc ~ft \?t credo tfi cin QoCCS(1I no clTet nccelfarla. bitta CII~
rcr!Ptta batts multa. r(11tanlt indlfcufTa. ad reaa tntclU{Je_"tta
infrtetdllttbl/ 't bUlltectiitibut':vddi c.tlcc"UbIlS 't c.ttenuan::
cafua:tddrco blciidi aleJ;~dro arc1)tmcdlco In.c.~ecffuf{oc fc,
tlblla que I1ca/Tarta dl: ln pllmo cafu perd .pdllccrcf COlpUG
1tt~ltla.Jlttcrro{Jarc allt op~ 1;)e]Colo1t tpflua fcmtnlel't vtrunl
Ild rnatil:~ cnCltlllldonl1: marQ.finont:vt p, cofldcrilrLl?tln
fPlffuIIl aunenue cil qtS e!Jre4tf:'tque p%.C~clTc~fit cttll \1tlqua
l}oc e/Tet ma":lmus crro~:imo tlle rcll:a urildu cft cUI reftilura tt::
Ua ante fuit' vlta:'t lib9 ~iblg l'fua eltlautn.p19;)~lImldlne Vcne
uls 't .,IUifica.nUblls \1trtutent,'Ac~ I]ocmirabtlevtdeatllr.f.g,
reta vfue dt dctlbus. 'fla fl pleuttlldo cft..:necclTc dl: \lt dfundi
qllcdamll1embta fintfoltial}uIIU:ctata plurbno nutrtmelJto
""opter vlrtutl fOltl attractiua cotli rdlql.lla ~ebtlib9 crill:iU-tllr.St aeit ni"ll talc fuertt ",.rupple no opottct.t dfll~dan~
tur.ft eàdè fcntlua vutcbaf Inflnllarc bile :Sul.J;,ucrtIJ In.c.
blls.Et"Cic cMun. cWlTlt.b:S.ln te~tu tn..c.bcmUltltlldinc b~
aderif en tli~tt. J'n mil auté cutua caufa cft aCllttaa lperl1ltltitl
be Inultitudlnc bdlderif dJ bt~f.e" dl ~Ii fotritudhte Ç01J?ts
't fansul ncitatc:'tfllftftatccopletlonts 't Q.dole(cltlB etatts ct
But multitudo dus.f.(pefllliltie ((lm btbllttatc (OI!>Otis. ecce
POtlttll fupcr cottfi ab(~ fu(cclTione bebtUtlJtte Il.on cft necc'
quo cUn! mhltltudtnc:fpcrtnatta f}atbcblltras COtpOtis Ï)j):it
rarili "t OUUpllllo Rt ln rc~imln"i9" fraaton.e:tpa9;frilctt~
,ortlluado ,ppUr fo:tttud4ni n(odi (Pf.rma.tio fit fuppie till'"
m
[~
cu
�mll(titud~ 't becta ra t blccn G~t 'l.1 Bttra I?ut matcrla f~mna.
tltHlMdj1ll1S nt III COZ-pOlt tndi!J~tta l'irtutie ficut
QCCldit l't
crccl1 f qdâ llliblO (OltlOZ(J. (l \lf6.~t Ide \lulult tllccre ctiii in ca~
pltllio fi!:)llOlfi P!O,:h!lO cû tlt/:lr•.Et Ii~nn l1lultitudlnis fpm
lIl.trta follUS.f.llo colucta "1lI1tltlldlne ln toto tle marena dt
"t ItÔ fit in COlp01C be bifpônlbllS\1lrtutie ~:lIlultitudl!1i6 fan
Gllinl\3 allquid tlc quo fît curiidŒ.Et fOltaffc,addlt dl cu ca b~
blluae:"crfitfi fpmllamultlplicatur:'t peUutio frcquclle fit.
et quod I:srcdltur dl plurtmu. ~ bcbtUtat ~otpns.Et ~ftâ dnt
puto effc \lné fOlte cain tllfpÔI}te I1llne.(.fottiWdo mebtOZllln
{Jcnera tionie:~ no (oICict.t ln roto multtrudinl: fan~ulllta: qt
adeuonévtbictfi cil: fequlf bcbltttae:crtâ p:optcnlla.liembla.
factUrer Intlll1lC(cm:tmo q uali côttnno 't "lgUiido 't bOl~tlclI.
do:"t b!dtur in fedido:aCC1,ilti virlja erIGif:'t l'cr aUqtHpalic
emta lIlaÎlCt•.Et poftq, moUificaf fcmQ allqlltdq,ule mOlt!cÎi
c,Ut bcfpcrmatt:trno addlturtn accidenti "ltttno:virsa ~etla~
para ra cfl vaIdc ad crcctioni:'t Ile 1}octotii 'Vldetur bc~lararc
cllUditatc 'tfoltltl:dtne ill~r(i parttum naturaliin attral)elJ.
do • .r1:t! f}oe cria (uadet ,ôplc~toné tdticulo:u cffccaUda '":
fJ.uoOlâ tnoctu vclttrco l,lt fcrtbttur ln pcnultlmo accldentt bU
-=o~nofdt Iltulterlnon fadtlon6am '!lOlliadellltfftoncm fpci'
.1Ilatis:lmo rlathn e~pedttus dl 'V bt cople~lo fr.tçsiEta tcrlicul~~
ru oedaratur tI, tardo e~tll f,minis 'lpallcltatc clua be IIten
,te aalla ct 13ulce1l-.lIl capttlllts p:op!ils be fig" ts cOlllplc,tlo
nta telliCtllo!Îi.'pcdaratur ctlâ e;t "e~emctl ri befidcrlo ad co
cl11tdŒ "e 'Vclod:'t 'l' clue ercctio cil fOHis \lbt figt1.a complc:tio
ntafrisidefunt contrarla.meq; ~d oppolitu coc(udatur per
'Ynn mottuu quoli aJduCif:qnl perctpillll tIIr,tclllcuH (rl!Jldl 't
.,lr{;tl multCi calfda.,'pic;~i 'P cali.dittlo tcfticulOlfi ct/a 'flUdo~
rfi.ln fpldep:oplia côpamta.·cillfdiratt "Irsc tee Infliirnatio;
nie 't rumefcltie dus cft rcmura cCi fit ln tu IIIefcitta ,pptel' cde
btsidii çOidi:'t,cCi pombllitate dus 't ;:>îitcr perclpillnrur friSidt
r~fpcctu.(.pcrcePttonia l\lliditatie Ipllus vtr!Jc:qnl carO ~d1:t
culollicIlGlaJofainfpcdcœrnl!lfrj!3tda:'tficrdp~c~," rge
eft fdgida tépoictnflattonts vlrgcad2coitli: q"onla. ~br!Ja,,~
t)icit.a:t:t.tcrtij ca.pltulo p:{nlO dt copoflta. c~ p~url, ua ar~
tctifa fu ~Il ~oc Q1 côuenit qualltlt4tt !,uma mlb:t~ fte i~car
tcrie l}aCundatltfanButne'tfplr.ttu etln t?o:a. cratlonta repic
ttIHttam "(lcuttatlbua otcti rnibltc~ \'ilpozlblle ". (plrltlb.ij.9
cillidia rcddttur m.zmblll'œlldCi maglag, ftnt telllwU caUc:tI.
et plccipuc qt ar~llrnetCi ab opmmofllbua eft etftc<l~ mlll.tii
net bcda rllndii fupza. complc,rlon(m menl bl0lÛ. Jf}andS'itll;l'
et:lrlimo effe "na l'tee/puâ cau(am ilccldentUi (criptounn : (c~
clIlld,uncaufa m e,rtl1imo.ctTeveQementt coS'ltatii ad rem ve
nerea"t etia erilltmatur ~lb alijs:'t no minua e~illimo cllu(all~
(0,1 diullantleffe frcqultlactCi in Ipfo actu "encreo "et tipoze
".Slhe 'gel!tipou rOllmi. mam btcebat:a.n.tcrtii capltulo.fj.
Et "fua coitua cofoltaC !?oc mibdi 'l fadt Ipfum lacertofum ct
vlgolatipfum:'t b"»imo dus Uqfadt Ipfum 't rarcfadt:tOpe
ratto nii~ qllemlldmodfi bl~it lbtpo.inGroffat't bllnllTto ope
r .ttlontaltqllefadt.ft l}cc caufa fadt C3 u(am l'lima cffc "aU~
dtoll;bcqua blctfi cft (uptO-.,na frcquls coltlls~'t 11l0ttie tlll1~
ru partiurn 'Vltr3-llttrllcttonUactt mlturâ \?16ilantlad multa
trafmtttcndum be motuta. fpcrmaticil ad tfta.l\ttbt\l. : 't Il lit
tt1df!:)enttll ln toto:((CIlt {n Iimt1t dl bdllcte qUOL! nbundllt {n
mallltlllo (acta (Ilcdoneab tnfante lit! alttere~plcmoC \lbi 115
tMra (ucdon,e I1llnllirur lac.'Ifla tnta tu III tadt taUs attractio
l'tetiiilllolltficatta't nttractatla l1Iamlllte "trI cmittiltur hlc
abd.a.Et ((militer bt;t.lt.E.fI(f.be auilllallblls cllplwlo be bt
llcrfitiltc fangllinta Intcrllnhllolta:Q1 captllpllruiJ.antlqlla. i~
pl116 ",côllrins9t1lr dus mamlltc:'t poil c:t1t (a llGUtG 't pon:
c~ qllMi fonleo 'tpolleaq:ttl:u:qllod cllaquofum blllù:liwt
dllld quod C):ltpoll part!h 110n ptilla:'t~abcbCit coou ln ma.
mlllla ({cut lUe quc,pcpcrlerût•.Etaddit dtii tamcontll1glt ln
qllndi cl ultate ,qua III t>1cc.bBnt rl11ll Q1 ca l'cr l'tOp C'Vlr~a que
d~ I]ab~bataddlta tncntnlld flmtUtudinlrnatn/llllrliiHLi frf:
(\1 oon wr:'t e~iult rantfi tic l\lcteLl' (ncnle cil co(eue tilde 'te.
~tillJdptOporrtti retoz'luttldo"el}cmcne "fus coi tua (eclf ad
IItllltlwdinl femm/a circa miblO- 6tncrattonla:ltGeI ctlant.cf
(ct ln toto illdl~cnti3.ftIIlIlGC~I1lttnO caufae I}odi aCCldcn;
tlu:ploprmiJ. ql blctJ (unt (jlpla..,ncqJ credo bebllfta tl:cOfcn.
li le vMotCi cffeilVe.'Illlfn ~utUG nocumiti:qlTl cfi bcbtUtarecOIJ
tltillc rar3 fit cr((tto:nc~ mil terLa '" IIltipltro tlIr:lmo l'GuIdo
til1CCdlldf tldOptUl1U. modfi (crtbltur ln nccldClltlblls•.Et Ideo
rJttol1.abibtcr 1Tl:'l{;fscrcdédCi cil (ozttrttdlnl vlrtlltla t~plll~
lie clTdn caufll ijJ bcblttratf corldueplcdpuc~dl tlCtus ,,'l''~
fubito perfldatur v, bletti dl'.«r$upcr ~'o cr~o fig; (,,~
""0
l'cr cilul1a (~OWIll accldellttri rc/}atfl!ltdartlntentionem (tira
tluam:qll~ Intcntto côl'letur buobua iI~6cn(le.f.tlIcta : et alilGI11cdlCinalibua. cr "Irca bieta q uonla.; Oc I}abittldinc totill9"
nô fllll1 l'cr lisno ccrtificatua:ldcirco no pOlfulfl belle bare rc~
sula tll dcctionca erls.0cdquâtu. ellt~pllrtc méb:o:ii S'cne~
rationta b,bet elfe aerfn6tduaa.d Iiccull1 beclinana:"d ,tall~
te I~abirlldine ~ld colertcii bedbl<llttC:vfcrC!dltur nô tnconll~
ntr: fî pa rU. aer ad ~Ulllldfi bedltld..Et «noll ~ab,atur Ila tu~
raUter MUe ill eftate rcctiflcctur illfundédo I]erbaa (rt!Jldas \le
Jactllœ.a:elldluiâ:po:tulllca::~erba: ,othlnL1rl:lll(qutami:tlo~
rfi:nenufarls:'t folia. due:ro(a.a:arnoglofTam:>t !?lIlôi•.Et.fiat
odo:amita. frlgtda:'t mll~tm, bc flo:ibn 9 nenufarts :ql'fJ tantIJ
"ta dtt pflll a Ilmufarts cr non tlTl rad!,t 't (cmé cilla chibita ab
((tndunt tlu,t:i~ fcminta:fed dlii odo! flolta dua: 'Vilde biabac
aa bbimorfta:cr ncnufar !?abct p:opüctaté il1 btllrucndo f,~
l11en:~ fic el1 ct côtrariCi '1' odo: ciua ~fllrtllt coltO: qllod cil et
p:op:tfi ln tracta tu becoltu:câplloza eUa ad ~occll pciputiu
ualllenti.{[tZ:lrca ctbf1 'tpotu. nifltffctbcbilitas ln toto ~abl~
ta tnl IndlcatloncabcJ:uberatia f,mlnia 'tfreqlliUI1 pollllrio~
nit' di tCl~ftolle 'tc.efftit c:tblbi.da bietafrlS'tda 't IiCCkl medjd~
na lis 1Ilil.{;ls g, dbalts.t.pdmfi altcrattuil. Il modici nutrlme"
tl.6cd qllollla: vt fupponlwr ln caru ftllt in toto IndllJel1ri~
tllltrtmiti:op~ in 1}octépcrare rCjJuli \1t tUa blmirtanf q per
natura (ua Inultitudlnl coltlle fadunt:vt fuilt ca que di plU~
rlmo nlltrlmellto:'tcli caUditnte pzouocattua flint "itofabi~
lta.0ed di{;ida fUllt que qll<lli flint Iiperata:'tqllc "cl natll~
raUtcr \l'cl artificio no fTnt fadUter tlu;ttbilia:'t tandi limt ap~
poncnda di da ql1cda:qllt Fer p:opdctlltl eoUri mInm'ht.et
a;11l1~oc l'Itentur Inter carnee olltllc::puUln':'tcolfibilJc: 'f ccre
bdlaquccri'l5!-Z: ",a~tntc coUibotfi:'tpaffcrCi:qlle "",[de ad col
tfi faclut:'taJ11tlitc:rmc:duUe offl Ci: 't Olla coICibolfi:'t pafferii : "
lacrtcc:ntc:r~nllltfi.fre:t radldbue "Itenfcepe: ratfant:rapc:
napolle,ami! talta oll1lJla plurlmfi ad colrft faciut.etlutcr Il er
baa femculus ~afpa,:asi:'t méta in ca nfaJ.in ca tlll~S (pcr~
,matts r} t>ebtbrate cotétillC:\ld Uquédltate fllbftiitic ab a.lltO~
rtblls comtdalllr.1R a blceba t:l:l.tlc cura. c~ubcrattollis (per~
matis a,i fini.et méta qutdê cll fa rmacum notablletn tn6rof
(nndo fpcrma:'Icôfo:râdo vafa.dlland rettnldfi tpfUm.ettll~
ter fcmlna "e( srallil ad cottri facilria. que funt in caru biml~
ted'!,ploptitr intlâl!,atloniquihlddflt:-.:cttlfIone "fq3 i tcrUa.
t)1~one:t ~fiterad "cncri mllltfi fac/fit funtfàbc:~ dcera: 't (il~
(colt. Interfrllctlla quo Ilocit in cafu fUit t ficus pillSltes cr
rc!cntcG:'f liccc:fcd maa;le acce.1J!Iâ ln de ell"acttctnICi ql!od~
da a. cm Ci "t tllcebat 1.illt.p'iif.rcrtii plurlmu fa cl rn a ad e,rplll
,flonl:fi1ltcicttâ plurtmu in duel'it nd \lcncrl't \lue 't allJi~d~lr~:
't pinccmag'lit:IlÎiab ol11nlbus ~is call1drl dl•.EtIII tcr potll lJ
nocet aqua melUa:fcd l110gls nom vinu. mll,rilllit album" pO
tetUI 'taoltfi:lmo biclt Î3nbl.9'ipfllll1 fuap:op:lctate qll,t~
Ut Ipfo côlutlcta. ell ~.rdtana coltu:'t tmplct yen na 'Vnpozib lllJ
bonla:qunplopteroperMlo dus al1 ~ottli puccdtt OpcrlJttcllt
C1ItllfcCi~ rd altertus.{[ Ibee igltllr OIlJ nia blmlttlda. fll"~: cC
cligeda ca.qucad 1?0t tndhlattonl nô l}ablt•.Et in bo,ti~tril
nia it~frulltlto IIlfido cu III allqualt tn fllrfure:non ftt (~urll~:
ncq; nhnta co,Ws Infllrn.o:cy li fllcrftammoutatur parrea fiC,
ee•.et ftapponmtur.ii/. "d.Uif.par~ farin, o:dd cu. fat1l1 a (ru
miti!'t pmfaref/pa nig di nqlla beeocttonts ra dtdi ,lt""fllrt~
cffet 111 cafu nollro maGia iUII\lJ10.f[Ï;)e carnlbua dI6al1f~~
ncscaplctolLi:qllcomni tQc comedl pofTtmt: "cl carneEl v,ClI,
le:'!: dl{;llntur be cla partes ,",,(cul ore di tnOdlca.Plt1gucdtnr
et fi bl!coquatur ln da a(lquid bc pottulada:'VtI be pla.lJtilG ~
Ile ad eafum trllnt côuclltltlotcg~61 ctla e:t (113 fiant jJalatlll
fll1ll1l cCi breoction, pedn vltIlU:l'drop:ttow5Iineaccro: ('../
di modt~o vino gril liB rOlfi 10co dllo blmltttildo fp'd,olma.r
mcdns,nomli.~3.'tCrocCi:(edloco co~lip~tponl "d co olh.~
C\ln,tLi tlepUlllerecolallolfi 1'1I.cfi modtco harabc:: 't adfCiapo~
randli mtllusapponl pot allqufd be plllucre (odandroz pt'
parilto:u. 't l1Ia6iGfadlt ad plopofilCi Ilo/lrfi. jJnterdulIl ctl~
blwlIaqlllb9 nô COtnedutllr Ci'lrnco l'cr Ic~rtt poffunt otfcrrl
oua~ilUll1arfi puctpuc alba.rll nô ln Il1ult~n","ero: (cd bliO
"cl tria. ad pilla plO "tcc:quc GllrciV ocCoquslt/lrllit Intilfa. ~
necto di tclla.per qllatllol "d. 'V1.l]otaettl(m~ eU,rentur "el ,
pantur flllllrbitrtCi:fcd ft ctltitllr cfi ~dta "0 ail 1nlmla mo
Ua fcd Ild (piffitl/dlnlal f qualttcrtndll1ata. ~fus ffi ca(ci P
C\ldtlJl au ev\1 cc rccltta rnodl dfTtml f.lItallÔ cil blfcôllc"len~;
tlalclltettii aUqut ptfcca:lllarlme petrofT parul.ft Inter fi
nlhlll 't6t'ilna. yalwunlltum 'tpa IIlcUlTl n,"utwm b(COCl,,:1~
turf jJrcm Illca.cctoftlllJ (Ilctfi non Cflbj('0"U"ltcng.l1r(~~4
'IIIpi IJG"""
et
d
!;
�~on(ilium.lxit'+
fm"f"~lIandti ctbarla (onUtnit ITnGutarfter olcucn onfadnu.
bitmlTo oleo lfU1!Jis pigui.1!..audauit dia 1iUbllcl~afis i.~~~~
parti.cul~ 13s-arauif:QI fl "tiltur 10nGo t12e pane cllm oteo folu
fuppte no 1!):lftelltc abomîltatlone ad boc cft: t>e benccallttbu9
fperma't aufertnttbus pollutlonem.(L"3hltcr frucCUs laudall
tur perflca ptra p oma:'t rellque.!Jfia. frtgid,,:1i I?umido:u \1 cl
fiCcotu.et tnter confcctlocs "itanf cOllfectioes mdUte:ctfa't~
C~~II,d~.,.ro "1lIUS cocte:'t elt(S,Ultur conf"ttolles bc 3uccl?a:
ro alb.t>lfTolllto 3uccl?aro cllm'aqlla PO:tulllce"cl plâta(Sints:
'" abfl!nrxif:vel aquaibecocdois cltonto:u.et fi placet "taliqd
llddaf "int~ranato:ii non t>i(couelljet.1~otusdl.s fit"lllum
llllftcrli!nlgrfi rni~tîi di aqull bUOCtlots coziâdrodipul2ato~
ru:vd fe.ncnufar!9:"d poulIlace:"daUquo I?mol, Et fi non
Pl; allqtS 1}01UIll mifccatllr Cltm aqua ferrata:pllls tamen l'el
minus pm "tni potetlttam •.et fl tmponatllr pallis alTlls bc rc
clU Ln "ino IlIlIabtt ad illtitionl.(L"t:trca \1totU\1t:et qutetcm.
blcaf c{l.b:,aut.9' motus lIlCmbZOHlI1l ln fcrtotU 111 dt noctllils
qln couerttt matertas ad iferto:a.Sed fiate~l!rC\tiu di mib:ts
fuperto:itms:oz: flcludue ad pila vt l'ldel innuere. 'B.p:ol?ibell
do ad partctem co:po:c aUqllalitcrqllietato cft in œfll cOnUe
nlla.etloco clus valent fricatlollCs memb:olU111 fupeçlolU;.
IZt tlcutambulatio eftad 1l0CI11ncntilm .pptcrcam btcrttm ita
lb tlo pedcs dl: nodtla:q nI fla tlo lIt "olutt ~lIcr. "J.coLliget i
(~erdttllnt bolfl:'t per eU11l11lib:a rentbus vtctna tIlUlt~l11l ca:::
ldiunu la):i1ntllr:'t flcln cam bifpofittonts tIlultU11l adlmlt.
€Pdna.nttione et r(pl~ttol1e blcaf:QI Ucctrepletto fumpta
indicatlone ab·c':lIbcrantia. mater,e (irca tUa mcmb:a "tdeui
ctrcnodua:'t \1itTctltllnitio cft tullatlua:tamen attcnta bcbili
tate que feqllif ad colUlm que man ifcfl:llt tndi{5cntia5 in toto
fal~é J1loderantla dbi 't potu,; dl: magis (:ol1ueniells q ua~ in
anltto P~o reftauratione I?"midt refta.urandt.7Ltcet ,ttamtna.
nltlo c,raUo capite polTtt 110cere:quta adciHequttur l11tlâma~
Uo fptrttuum et I]lunonull:'t flc blett I?umotes potJglttut factl
qUOtu pars bctlllttad "afa fpcrmattcatndudt plurltli:cttttU~
laUonltn tltcris J1llbds:'t flchldtaf etpulfluaad e.tpdlcnduJ
'l::>fiter ad actllm pollutiôis p:omouet.eft tsil ma gis Induccn.
dba tClllpera.ntbJ.9' rcpletio vdabftlncntla:'t ptotnde a Idunis
Il rttnelldum eft llledtocritcr.cr3lll pafTioltibua anilllallbils
CIlIlClltllr ab tra '1 furoze 't nimta foUdtudtne:.aUqualis triflt~
tla,l'cl faltcm Illodcratum saudillJll nOIl t>tfcôllenlt.Scd nt"
dItatto be coltlJ:ct fpCClllatio bc ",uUere fpedor\1." ma~tmc Il
hllda fucritl't btccbat':Ziharanue cft tic: rc:bU8 coadtuua.ntib9
lldcottum!" audtruil l'el (omnus (actue tlcl'enerds (unt tn ca.
fIl p:cdput nocumelttf.jJmnto btccbat aabbr.tn nC{iotto COll
feruamtcfanttatie ab(olut.:.ptco <p qlltcun~ cuplt fanltads
conferuatiOllem Il'On alTumatcoitum lllltlCutc fLla:ne~ reCOl
dewn:ius quantmll potcrit.e~/}oc tamcllnon intdligalqtS
nullo mo.1o "tamr cottll:q: etconfuctlldillead eU1ll tft inclt:
natu9.Et fl (ottein tOtl1111 abfttllcrct ItlCtdcrct tn nOC1I11lCllta:
"Il.de tttcebt),t -aUlc.tllClIr~ pliaplfmi:fcd ~ttUter I~tc adducif.
.et bt1llittatur ~ottus ntftpzoptcrncceITItatc5 dlts:ne elttntat
llocumcntlllll aUquol! e.l; nocumcr;.tls blmtlTtonts tpalls t
crEfttBttllrtnl?ocmapmcadllcrtendlll11:qz ploptcr ,onfu(~
tudtllCm tfllusactllsqua pute clT( "Ilam caufamlptinclpalcm
ad I?lt1lC cffut\l11l ~lfflC1le crttt>ecUllare a co6trationc 't mcdi:
tlltlollccottus:oz:alttecectltium alü\I\Il ntfi mens't ro ad oPti:
nl1l11l bcducaltt.'1nam ill l}ocma~ls "alcbtt ,"ozjlUs cOllflde::
ratto q, medtdllaUs cOllutrtldooperatiOlles aialcs "lIl~i fa~
Ctaa a.dcorrartaa't billerfas:l'tBd fpeculattoncs:'t ad conflde
rationé CO!U que triftid.\m tlldllcunt commeJ11O:llfl.do bc tudt
cio altilTintt (uturo:oz: bc (utura. mone llecetrnrtl1:'t be (terno
fuppUdO Iltfl ani\l1a fit bene 11l0ubua omata:'t nOIl "Ielfs co~
tnqllinara.et fi pur con tingat .ppter malâ atrucfacttonl:qm
-'ful3 funt ree e~ra natllrilm "t bt~tt ·Slltc.opo~tebtt cfi ratiô,
blfClIrrtrcqllol11odO tftc actlls bldtad iftrmtto.tl:oz: poflrc1t\o
ad 11101tcm:'t ql10 matrls fil~c matertes drca qllilm opcratllr
I)omo cft Intcr mlbta. "iUlTünum mcntbtum:ad qtS ta llqlla ad
(Cnttllllm bdluunt t?lI11lidttates a toto.e.t: tftts.o.{aducrfionl
bus HintlUbus (altem c):parte rccttficabltur ilia a frcquclttl.
Ittedlrllttoc drca. cOltum.cr'Pe fomllo et "t6ilfa ~fcatur di. b.
Jblpo.Çj7 "tra~ l11asts modo facto. noccnt:llIa1illle (0I111l9:qm
~ ratio 't c,:pcrll11Cntlllll bcdarallt:"e fllp:a viflllTl dl:9' tlpole
0'"111 plllrco fUit pollutloncs't blutUmlJ lmagls memblt er~~
~to.ft idee a pzolt~ratl: 'ttn~,:lmc çonttllu/raeefomnica IICll
lIltl cft. 1flc~ nUquo mo fupta. bo:fum bOtmten411m tft:qifl
~Ptcrtall accubltll plcparal ad k\ct(i.t~caulls notts I1tcdb
•Jactat i~it"r fupu latus bt~rllm:qnl ne tuua, rti\'olul~
~o. 5'5+
$trap.quhtto b:eulanl in (apitolo be {Jom.o:ta. 3Immo taCt!:
r~fllp~r fUlIftrllm pzeparatad pollution es. et t>tClt a~ar4nUtl
't.eft COlJlul1!tcr allcgd-tIIs:'t funt "Imlla "erba capitllli I>c cffl~
fione femints ln fomno:qtS a utem iuuat fua p:op:ldate:'tcgo
ptul'Ies film c~pertus "t blclt:cft QI taliter bifpofitus tangllt di
ftlllftro proc Ylrgam fuam ter cUln \1ol~erit bo:mtrc et Ilunq,
polluctur tn (omllo ••rïrlrca.medict~aha \1crtttur intcnUo bU
ple,t. Bna ad I?abltudinl totU\s.~ha ild memlna 6cnttalta.
.et be "abltu4inc tOtius qUedam ~cfpjdunt euacuarjonl:qu~~
damalurattonem:fed bc a~tcratlone quonta nô cogllofco c~~
c(lTunlCoplc~onalinulfler~bo quedi a p20p:tctatc nltcratla
in cafIl "alCl~tta:tlim.ttte"lto altcrantta a manlfefta qUilltta.:
te.(L"/(trca.(rgo intcntionéeuacuattontsbtcebat Serapto ca
pttulo fup:a. allegato.Et oPS- vtpzol?tbeantur ad efione; ~ fo~
luttoni nature.'1flam die pcr folutlonhttral?lt ad mcmbzuJ
matertapcr vidnttarem.Et laijdautt e~ appoflto euone; pel"
vomlrCi qrii cOllerttt materi\i ad oppofitu;fed "omt~ fit faale
(actus flrl(JuUa becem vel.':l'.b!ebustn coz pOte parata ad "o~
meji.qllod fl fllcrlt perllatllra tndtfpofltCi bhntttaf. modus
autlp:9 uo cationts \1011t1tu~ oz: tp(um "omttu; rdtnquo tang,
fath; notu ozdtnattont pftMUnmo:fi Ibtdl Pl?iflcowan. 2!.aw
dallir ctüi Scrap.tlobotQomtHed "oc tntdl~it ftantepl~nt:
tudtne't e':lIbcranttll:in toto. 31 n cafu ta Uten ntfi CO:pIlS fit ni
mis bebile laudo lellent~crt flo~().t~Otlltal11 be "ena cpatis fin
sato menf~ eUilcuando.tf. :vcl.itf.}.fllnsuinis plO "ice. 11'lntn
ptr cam bjucrt~tllritllatcrlJ.necouerraf ad I11cmbla gC1lera~
ttonts.et illllm pc!pua fniam comgit.~. :.a.tn cura p:iaplfmf
fub "is yerbls.tZ:an."cro curattonts puaptfmleffcûarto CUIIJ.
vomltu 't tlol,)otl}omlaabfqJ ventris (otlltlOllc oiô:p:Clpttrea
9' th~lef 9' ventris folutlo befcldm faciat~materlas btOlfllln.
€'a::lrca tgltur alteranda a p:oedetate ~lcuntqllldQ qtS m01
dlCU5 berpene b4t1lm tnpotu no fllut. "lJ.bieblls \1irgii crigt:
(utus fl!Juum cft 9' fl bctur {5allo non M'idet fupza gaUtna m.
Picun~etia.m <l' tltnungaf "trgacum glImt iunipert a Noplie
tlltc p:ol?tbcttpfllm crl~t:Jadntua lt dtrtllus 't deet 9 11ll?oc
~~ p:op~tetiUm n""natur tn \1nnulo tn bt6ito rctentus:ltcct
aaflln.;t:.collttncntts \)t~it'l' retentush~ "cftimentlep:ol?t
bet t{u~um fperm;Jtis hl fomno.cr a::ircll vero IocaUIl opo:tet
vt tn telltt~ p:incipalts nt ad btfpofltionem maJllm genttaUu
calt1am ~lterandanl:'t ad largtratem 't ampUtudinem l'ta ru
conftrl{iendlllll" cozrt{ildli.cr~zjma qditntCfltt~ que Ilmul
euS (ma I?fictpotdrcatc1ttculoil" ,,'rsii eoplef:p:lmo 02dinŒ
do Cl' tn nocte
non flett:tttreo,oJe ne cill fi
t
1:e" rdltcuU "tric partes Infc:rlolcs infrt{ildcnt~ra~:bC: nde C01
tur ln fonttudlne.attrilcrtonls Clint cptt"'''Ulttbll!f~':!''~
fucds app:opdatts:"tcum fucco coziandrt l~umtdt:cU (I/CC;
arnoglotre:pottulacc:lactuce:'t fimlllbils. et ((mell tllrqamt
tn I?oc fl'l6Ulareml?3 p:op:letiltem:'t balaurtte:-riranagraltB
tOlU. 'trofaru 't fl,"Uta.:ma~hne bc (emlne ncn"farts:"t (up~a.
btccu crt:e~ds flCds'tpuluer!~atis CH5 btctiS(IICds "el aqlla.
bCC~j:tiollls btcto;um pllt.!ierll:lIJplaftra.Et qutdi! foutficant
r,m"tdi buobusgrants œfo:c.Et qdQaudcnt\1f~ ad appUca.
ttolletllopif.5cdtlJ.l?ocbenca.dllertatur:qU1C):"futalttcrftu
pcf.ldentis tanta tlldl\cltllrb,o~mttatlo tllmemblo:vt flt biffl
dtc eam poftfanllre:EUqll (tlam talta frl 6LdatnfptfTant11lnte
rtamtaUtcrhlll!ts meatlbus vtrcmanclle te1\fio finc tame bc
fiderto:'t fiatpttapttin 9:'t tllncexpcdlt bhnttrcre taUa frlstda:
't occurrcrc ClUl1 a ltqlltbus tlp~ratc caJjdis faClcnt/bus ad le~
lI.em (ubtlUattollt11l 'trefolutIOnCIIl"etltoat,ltts:'1 non rom fo,
tlbus calefodentlbllS fod'l~tlbus adattractton e5 matericod
10cutll.Ettftfi ~afi.tllfl'luault nobis:1:l. vcrfus fiIJc11l œpituli i
cura pdapi('tII.et ln I?o~ valcbtt "qua bccocttô'ts call10111l11c:
't mdl,lotl yt fia t fomentatto cllm \1tn mrotocrt. ~t poftek! fi
'tel'\l to (ilcta bctlll11cfcentta:et l11011lfka ttonc \'trge fiot (tlam
renfio cum btfldcrto 'tc.crit redcllndmn ad flUa b/cta •.Et"t~a.
beatur l'na (ollna. vn{5Jlcntt tnfrl6idantls ~ Il Uqlll}Utcr c~(CCQ
rts ,las conftrtnsentts fio t vllgllcntuln ",'nfra. ïV .old mtrti
n/:o 1d ro.afi. ~.I.oJci bc uellufarc. 3.l1.fnudlaginls plllif" (cmi
ntadtOIt/oUlI11 fa (teeulll aqua.ferrata ;"".3.(f.fandalotll~ al.
"rub. terre fl~matc:cupul1llr(j :glolldtll:lopidls cl11artds.an.
S. l'.campl?o;c.grll,v.ccrc pnrllllJ fiat "uguentllm ..Et fl placct
addcre po rlJ acdl flluabtt ad penctrandUIlI.Et boc \1"SHen to
illfiGt pfjtco):c "erflls radtce v/rge cCi teftlculta 't \1lrgO.frftan
tuoliditatel'enli "t eft ratlolllll e \1el falte5 lafTttlldlncmeiltHCi
plittier! cpttl~tl1lat\l. l'r btctulUcft fup:a:l'cl potc1\: fie ri inull~
cdo ad Ipros reMS cum ~n{5l1cllto "t fllpZll.ad ponal lall1flJ.
flumoca. tlJ qu l:. On111C~ COli 111:11 tUIIUIICtozce fupcr rCIJ,e:ct
"'rsJa.
°
';oll.jJo.:roatl?"~ Olildt.
Je
�...
~onfiiitltti.lfi:t ..
:tn !litf{ c~ti"gllftvc" tre. $ed be ca bf('ebat «:ociliatoz 01'5 vt ~~
(ouf 11111 Irie fozamln ibu9 vt perea rc(olul poffmt vapoles q
.c:l:CO:pOh: r~folllllllf:allter fi rd\tCtanf Interills ffulltCilufll ca
lcf" cttOllts:'t fic blcm lam Ina per accUés noccn~t. 0 t allteq,
tmpolillf IJI(tà-lilntinalilfuu.dllnf ln aUquo fuccozCi bc pdlctls
"cl pl~ta~itll\) \Id ac.:tofe erltlllag-is efl'ica~ad ~oc. ~Uthlluln
relllcdilllll IJJ.I~oc cMu qti ellmîl{;is .():pcrlmctale q, ratlonale
rallg' medtdnale bicitllr 'l' cil quida cffet paffua pollutlolleln
per Intfes aUquotfrcq ulter no conferete ct cura medlc:oZllm:
q~tda allisallttcta,tcolluln co:dula que tendeb~t"fq; ad "tr~
6aClus:'tIlnte fOl11nCi cCi ca fattallrlctcvlrsam ltgaltft:'tCuln
moueref vlrsa il "entolTtate ln fomno ad poUutlo nl 't e,rtldc
retllr cttr\l.l~cbaf p10pter bolozé"ir~e: Vilde !l.ofcquebaf pOUIl
tlo:'t cIi p:ocelTiffet l'cr mCI~felll "ffalltt ab co oie motus fpcr1
matis ln fomno.et l,le (um eontentus.
4LPefat~:lanl<ltS cil blfpofitio lTue vcl?cmls bclTdertu cOClln:
di CUIn aetu coltus 't pccdlte Inibd tenfione cfi Imaglnatiollc
ertaln a,tactum 1':0 quo.tâ illllenccremonenlT.
[[I1]1'!f.. la,
cr/(onmium.h:~.
pdncip,Ut<r" ocddltibll' PUlp"'"
~•
latloelnl'lrl11i perceptie dt pa!Tio apud ltI cdlcoe
fatirlafie appdlata.1l1am ln fO fit vcl?emens be
ftdertunt:'t il ppetltue coeundl noctecum artu cot
ï:l
tus:'t pzccedentemibd rmfione cu51magillatloe
edam ad actunt:'t I?oc frcquentcr contlnGlt:.z 1ta.
ne~ p.zop:i.e p:iaplfmu!5 noiatur ne~ ettâ somozea:vt e): be~
fcrlptlolllbtl~ p~fltla a, 6ar.rctSo Interlotri ca pro vltio cop:e~
~C1tdip~tell mftnllantls ln elfectu.frlam bi,tit palTtonarllls
c:.v p:hJplfmus 't pudcndo:ultl tellflo nhllla multo tQep(rfeue~
plllt< abf~ bcfldcrto coeundl. abi somozea "t vllit 6a tloco
allcgaro ellilluolulltarta fpermatls purgatto abf~ "erctrl tl
Itone. jldeo plO I)oc Q1 ln cafu nollro Ilat vcl?emca ten.flo bllttll
6uirur a Somozea:q: tllJ1lenllat CUIll befiderlo cocult.il t)11l1n.
6ultur a. pt(aplfino: "tetlam "olult llaf.;ti.contlncntle:4 t)e~
claran9 pztaplfmum t\Ü:ir.1~tllilpt(mlla dt crcctlo "I~se liI~rq>
appetltu:'t IiIbfq; ca h,hrate ,omp:c17ell(a:~cut accldlt q uado
aUqllta tacet fupcr t)otfnm.jJn ~occr~,' t)1fl'ert ptlaptfmus a
fliltirlall quia ln p:laplfillo !lon Itat beflderlum coeundl:et ln
fatlrlan /lc:fcd cOl1lmulllciir ht tenllone:vnde fi cil tn fstlrlall
Vfll6 cOHua confert 't {edat Ipfam:completa entm "fncre \!tr~
6a mollilicatur vbt ln p:.laplfmo né fedatur erectio ctia.m per
coltfi.cret l~ 1} 111119 blfpol1isgiiali~ vtc.rltue femia ill fOlltno
caufe poffent effc lTlUltiplicw:tii ma.riJne COC6 reducunf "rad
c~ubcrantlâ (allguinls in totO:ct pabiidartn (llperfllli due fn.
quato elrea mtblaqtS ilttractUItl "cl trllllfiniffum a vlrtute ad
tclltcllloe redplla Ibl notln f01J11â ln "Irtllteitfplritllu ptlncl.
ralillmlb:ozfi fit lbt fl2l11a:qtS l~ natur>15 b~effe.pltticfi:'t Iltll
bt abundalle grauâevtrtutc 't ln vlrture fptrltllu Indufotll5 tl~
tillationc facile cIi rcplctioncveUlufi:'tparttum laterofarllltt
B \'apo:lbus Inde lcuatls l'It Illtt'tflo:1: ~fir ctltus femlnts cu",
p:urttu tltUlkltluo bdectattonem Infercllte.Et I}anc cau(am
tnter)nll,tlmast~ptemt 1=!ut.rccundo.tcrti/ copltulo be multl~
rudine bcllderii coltuS". et I}cc non cil caufa.ln p:opofito no:
flro:qm ad I}llnc no fequ!tur bebtUtae t1lCltlb:OZll11t:vt ln cafu
Itollro con tlnga t. jlmmo ht cafu poil cm Ifflon etnVn avet bila
blls \lldbua:pollca fcquenttbus !loct/bue masla frcquetatllr
ella~lIatl_o ITI1lILl~:quOd non l'Ierd Il ficrd e~ J11l11tltudhle 't ~a~
b!idatla t toto:q m cllacuata.p Qtc l1la:'t alleulata na no poil
ca fuperflultcfiatlo:lmltlo perfe narura rcrltttt• .fttficlllccef
(arlum vt blclt:SuUoco aUesa to vt occllpatlo fltln'rtghnil1 e
dua·1ra.ctlo namq; cilla vt Ibidem auertit COIII ple~ion ellt ct
~ellrult\'t rtuttm 'tc.'SUt fccllndo caufa Illlua e,rltus dl foulCll
do tn1a~lnl1ttonle be actu "encreo ht p:ccedentt tlle "lgIUe.
'lRa11l tunc tll nocte refcrulltta \!dolle ~e Infpecttolle e~cdl(lltt
mullerte fpcdofc vlrtuteeanltnnlet1 mOllellt Ilaturalte:q fUllt
pa ra te obcdlrc antma Itblle:v~ eolltsitllr bc Illcn te :SuU JIlul~
rteloda:~ p:eapUe p:lma terni capltulo tle t:hfci:'t Ita pcrfidf
actlla.ftUcctl?ec(uerltaUqIlBlIs eau{a 110 cil tn ptincipaUe:
qz fepe Il uUa pzeceditc ta Utm a gillati OIlC~"t tllclt tlCUCII if ad
ft etmn. 1illla c\1.ufIl ctla e,tltua feJ1llltle 11\ f011 la dlllqdltllG vel
fllbtllltilS1" aUquotlea acutta a t1laterlt:'t di lic:tdltatc 't fubtlli
ta!( fepccolulISif beblllras cétlnue VMOlfi (1}II1lltie.Et I?oc et
no cft ln co.(u quonla ad ealll lion fequltur {cnfa tlo fCII l1ccptlo
\Id tldectatlo:qlle ln cafllllollro ,onIUII6I1 ntur. 1I1eq; cau fa.
dl;acultlils l1lattrle:qz ad ca~ fCClulfpunctto bolo:ofa ln e.rltu
qti 11011 etiii III cafu nollro. cr1tcllat t~iturvt !Juilla acddcll~
UOCilufa. fit fonltl/do va (o:n fp(rm~tlo ~'ilUdthlS miblomm
smcratlonls cumfoltltudfneeottldent memblolu in attra~l
(iO l1lilteriiÏ f'minalé ad bicta mentbza:l'ii piiter 111 ultipll,a~a.
mauril. circa blctamtl1lb:a l'r blcebaf fup:a fit e,rlt? 11lIltCrl~
fpermatice CIlIl1 tenrtone mcbzl 't bclcctattone:Ucct in tOtO 110
fitfuperfluitaa l?abundane.1I1(~ I]oc 1IlIrabolc'vldelltur.f.'Y
qucdill1l mtmbza Ilnt foztia Ilabundantta plllrhno lIutrUllelJ.
to:pzopter vlrtutl foltl ~ttracttua eOlli reltqule bebllibus e~l~
fknttbus:lml1lo I]unc cafulll etplefTtt: :aui.in.c.be multtrudl~
Ile bellder(, coltus cum bt,.:lt. jln IUa autem culua cilufa l aCllt
tilS (ptrmatie:aut multltudo dU6.f.fpermatta cllm beblllt.'l~
te cozpoda pzopter fo:tltudilll l'MOUlI1l fpermatls Ilac beblll~
taa co:po:la.et bedarano l)' talta e,tubera.nda fpcrmatle nOIl
fitel.'uberantia nlltrhntlltl ln toto:fed pzopter foztttlldlm~ \lM
fOUlm III attr41?endo blPt contlnuando ..ftq:attral?ut mam
fpermatia ad fe quiilus fit ln co:po:e indilJellna vlrtllti~.~I:
eut acc'.1tt vt crectur q ueda mlbza foztloza a.fije. ft Idem VO~
luit IbIdem dare ln capltulo pzo,rimo fiSllozfi cum bi,rtt.et Il
snu~ multitudlllie fpermatis fohus.f.llo COlullcta ttllliutudt
ne ln toto be ma terla ell:vt IlO fit ln cOzpo:e be blfpofitioll lb9
vlrtutls 't nUlltttudinlsfansulnls altquld be quoftt curâda.
t.quod ~abundent:lmn1o addlt• .ft f01taITe dlcllm cO t>tblll~
tll\.; fupple ln toto.Qerfitattlcn fperma multlpUcarllr:upollll
tto frequens l'Ita quod csreditllr dt plllrimum 't bebtUtat ,O~
pus. et Ifl~ credo dfe punCipahlTtntllm cam Qulus fui accld"~
tla:'t foztltudinl illo:1l melllb:ozfi.et credo partlm clTl: natu~
rail cOlu,ta cillidltille natilrali tdliculozCi:it'p mlilsn.a parte
acquifltii e~tlZ(.e): frequltia coltl/a ~cq~ta rempoze fue pz!~C
iUtli!mtts:qtfl '" blcebar.1i1.):.-:.tcrtil. c•tl.,Et l'fuaCOltlla (ofo:
tat ~oc Illembzum:'t fadt i~fum lace~tofllln 't ,,'so:at Ipfulll.
er blmtlTlo dua ItqucflldUplll't rardaclt. 10peratto Illlnl$
qllcmadmodti t)idt ~rpocras InsrolTat 't btmiffto Itqllcfaclr.
cr~upcr ~a"rso caufa fpâltfundando intenttoncm cllratt
ulilm erunt bue pzinclpa.les e~pedtende Intenttonea:"na clrca.
reslmen ltl tlteta altera circa medtclnalia.cr/(lrca rCSlml'"
ro ln bkta quonia!!l ell Qabttlldinls caUdepernatura m:ldeo
e~pa rte·Uliua 't etla e,r parte meb:ozum generatlols bebet cffe
aer frl6ldlla ad It'CUnt bedlnana•.ft Il non Qabeafnatura hs
t\lUa ln cltate rectll'lcctllr Infundcndo ~rbaa fristdaa vt lactll
C,lS endiuU\nl:po:tulaca.nt ~crba5 coztandrilufqutantt flo:ea
ne'lI,faris "el foUaeUla 't ro(ae arnogloffam:'t Qllhlfmodt ..ft
fiant odol-amUa frtstda:'t mapme tle riozlbua nellufaTla:quo~
niam tantaell vie Ipaue nenufilrtsqllod non tantllnt ipflUa
radlr 't fcmen cilla eblblta.abfctndlt flll~rl femtnle:fcd it odo:
fiozla,dus \'t t'ÎCebat aabbl:g> nenupl}ar I?~ p:opllctatcm III
btllruldo fcme, 't Ilc cil el cétrarlû Wodel ci 9 bcftrult coltulIl.
qti eft cl pzop,zlfi ln tracta tu t>e coitll:câpl}oza ltad I?oc i pd~
pul luuamlti.crj(lrca motli 't quietem bicilf :cUI1l.b.1iluICi.\l1
motlls mlb:o:1l tnfeflo:û fllnoclu?:qô, côuertlt materlae B~
Infer!o:atfed fiat e,terdtlQ di II1lbzle fU12lotlbue ..ft ffcllld 9 BIt
plia vt vldef III Il uere :Sut.,pijdêdo ad pa rietl coz!!e a (iq1J~
ter qultrato dhn ca fil coutn ic~.et I('ço dus va lent trlcBtI~'1J
mlbz01û fll1110:4:'t Ileut \lmbulatlo cil ad nocllmenrli Il!? ,B'll
Nctam:lta Il-Iltlo pedee dl noclua.:qifl Ilatio "t "01111' etier.
\,j.coIUset.ell e,terdtl(i bo:Il:'t per cfi mlb!a rcntbus vldl~il ,,,lctiunr mulrû da~anf: t Ilc ln côm blfpof{tléla multU ad dllut•
C[t:>e Ina nltlont~ rcpletione btcarur:9' l,cet replctlo fuJ1lPt~
tndlcatt"lle ab e,tuberanrla mllterle drca IUa mlbm l'Ideal ce
nodua:~ \lt Ilc InllniUo IlIlIatlua:tii attenta bcblUratc que fc:'qultur ad coltum:qlle manlfcllat tndlglnii III toto flillte~ mo:
derantla etbl 't potlla cil masls cOlluenlene q.. In\lnltlO ptU r~
Ilauratloni! 1~lImldl rdlauran\11:ltcd lt Ina nltlO e;ull o~.Jpt,
te pofTIt nocere:qzad eatlt fequltur tnflâmauo fpfill lll ft"m~
fllm:'t Ilc bletl ~um Ozee pllngltlui f.. ctl:quoZllllll2a t)( Illt Il
vara fpermatlca tnducit pmrltllll1 't tltiUaUoncl1:t bJctl s mi
bzla:'t Ilc Indratur e,rpulftua od e,rpcUelldum:'t ~ r a aCtlllTl
polllltionia pzolllollct.ell ISif maiJlellJdllCCndlil ~empcr()nt~
g, rtpletlo "cl Il brHn cntlll:'t pzoln de Il lenlll if~ Il b ln ClJ.L111~
medlcllllllircr.CLJ!n pllfTIolllbue aial/bua c.lIu:l1f abtTIl:ct {l~
rozc:'t nhnla folltcltudllle:allquall9 trlfhtia:vd faltcm m~L!t
ratUm lJaudlulll nOIl bl{cot\uenir. ~cd ,,~eLlItatto tle eOltll. ce:
fpemlarlo t>e mullere fpe"ofa:'t11l(UIJllcfu~uda fucrlt:v' 01 e
bat ~5a.raulue:ell bc rcbua coadll/ulilnubua ad cOltlltn. ~~
aUcHtu9 l'el (onuafactua t>e \'cnerd~ fUllt ln caru pleelpul fi t
cUl1lend:lmmo bkebat ~abbl ln fleg\ltlo conferuaydc fa l~;
ratleabfolurc blco:qUL)d qlllClln~ CUplt fllllitiltis (ofcrllar~_ :
lient nOllllfflllllllt coirullllll III en le flla:ncq; recozdetur elue 'Y'
tllm l'otcrtr.t:t 170ç tn I~OIJ IlJtcHi~3rllr:Cl' Hullo fil 0 l'ta f ~~~~
�10.56.
1
qte~ COltflJclu,Unc ad eum dl ;iltdlnatu9•.Et fi fone in, totUm
abrtlllerettncidercttllnocnlllcnra. ait biccbat .autel.ln etira.
p:tal'ifmi:fc:d l'rditer!)tc adduatur..Et bimttratur coitna nia
p10pter necc:lTttatl due:nc eneniat nocumendi aliquod c~ 1l0~
cllmentia bhniffionis ipans.ft laudo l't femet jlll}ebdoma~
da (u.n p1opol1ro l'uf coitu di v~o!e fua •.Eft en50 in 1] oc ma.~
;tlmea~uerttdfi:ql ptopter ~flletudhtellhua ,acrua:quii put~
cfTc l'na becaufla Ild IiCic dfectu bllflCllc erit oedtnaml co61~
tatione'i inedttattone cotms:'t antecedentiu ad eUI11 nUl ,"ls,
't ratio ad oppontum tleJUalnt. 'IRilm in I}oc ma~le \701ebit
1110ta.lts cOflLtc:ratto 1jJ medldnalt9:eonuerrendo operation es
aiah~sb11tôif>letas a(t ?'liaa 't bill(rfae: l't ad fpeclliationea 't
adconflderatlolli eOlfi:qlle trtftittii Indllcunt eornemolilndo
~e tudicto alttffimtfuturo:'t befutur.l mouc IlccdTarta:et bc
e~mo fuppUcio:ndlantma fit benemo:ibua Olnata,'t non vi '
tifs cOinq'uinllta•.Etn pur conttnlJat .ppter mala affllcfr1ctio~
nellJ:qm l'fua fuit rea e~tra naturam vt i.ltcit :aule. ol'oltcbit
cd rart6e blfcurrerc qllOI11Ô me ~tns tmctt ad Infinllttat(;:et
poftremo ad mott(m:'t quo ma.tri~ fiue m:ttertes Circa quallt
op(raf lionlo dUnte, mib:a vihfflmu; meblum:ad q~ to.ug,
adfelltina bd'Luunt!?um.tditatcaa toto. et e:c iflia alet)tuer:
fiontbu9 et fimiltbus flllti~:c parte rectlflcablf aia a freqllcnti
mediration,e drca. CQit"I11.4rPC fomno ~ v tGiUa bicowr cu 11t .
~jjo Jb~po.\l' vtraq; mo.l3Îsmodo facta noeltmaric fomllils
qifl 'J rô 'l e;t:pertmltCi becla rat: \1t fll!:na vifIIm ctl::~v tl?e fomn!
pll,rcsfifi.t pollutiôcs 't btuturna malJls l1~ib2!ercctio:et ideo
il. ,plt;t:ltatc 't ma~ia. côtilluitate fomnl coue,1ft (ft:neq; allqllo
IIlÔ fup:a bo:fu~ tlo:mtédu cft:qIII ,p Pter tillé accubitu. pparaf
ad a(tu e~ cauas notts medtds. jJi}ccau~if (up:a.lat? tle~trû.
qnille iuuat l't volutt ~craptoq uiltto (IIi blelltanl ln cap.tlc
~omolea:immo iaccrt fupla finiftru pparat Ild pullution(s.
l;t i>tck 13.}araui.nfl:eôitcr allcsatua:'t (Utlt l'lttma vcrba ca.
pitilli be clfufionefeminta hl fono:q> a uttuuat fua. ptop:ieta
te:'l CGo plurtca fUIll twertllG "t btcit:cft 'l' tafrblfpolltus tan
sat cU filllftro pede vlrsam fuam di l'oluerit boulltre 't 1tI1llq,
pOllueflll (omno. (C'' pe dbo 't pOtll nlft effet bebHlta~ in toto
I}abtta tnllndtcatlone ab e~ubtrantia femlnil.'!:'t frequentta.
POllutlonta CU; tenfione 'tc.effet e~lbtnda ;,Icta. frtgida 't ac~
c:a.l11cdidllalta l1laSIS cp Clbalis.t,plllri.mtln4).lr~raliUa 1. mo:
dtctnutrimcntt. 0ed qiit vt fuppouitur ln cafu fl:at ln toto ht~
dtseltt~\l nlltrimel).d~p~ ill bOc remperarc rC6ulam: ql >lIlas
pcrducerd C011'1I6 adm<ldè oz e:rt"tUlltloncm.oz lI1ara(lIlonl:
"t p~ conftdcrantt:oz III, I}O' cITer mll;!:lI,n" Crr01!lmO tlic rella'.!~
râdu ,fl:'CUJIl. rellauratÎUls oz \1lulfieillltlb" vtrtutl.l:t btmlttll~
tUr lUa ql! nawrii fuii Itlultitudtnl eott 9 factllt:\1t funt ea:q Ile
cCi lunmO nutrllnltO 't di ealiditlte .pllocattua funt velltofa.
bll~'fed dlglda flint li quafi funt tQa ta:ûi. l'cl natnrafr:\'rar
lilielO nÔ fUllt filcmUr flU~lbtlta:1 tande funtapponcnda cum
.cte:q per ,pl'dctatl coltu mlllufit.ft rOl I]ocvtrcnf itc,r carnes
otltnc:pulllnc:'t coUibin c:'t ccrcbcll~ q necuJJq3:~ maJlm e colu.
bÇl111ln't pafl"cru;:q valde ad cOlmtn fadultt:'t amœr mcduUc
olTtu:'t oua colubotu 't palTeru:oz lac rcc(lltcr tnultllnt.ft c,t ~a.
dtdblh3 vttentllr c'pc:raffant: t'al'c:\lapollea:nQ talta Otnl1l\l.
Inrimu. n4 coim fiI.Ciullt.f,t tJJter "erba.9 fenlc~lus:'t afpara.
p t''t métil in ca noftra.:l; in eaufa fln.t 9 fpcrmatls c~ bcbt\tta~
~e'col1~ttiue l'cl ltqdltatc fubllatle ab auctotib9 ,ômldaf.îl'la~
~tceba.t gut.t>e eura. c,tuberattonis (ptrma~tsa.d fini •.Et ,"!cll
ta. idern eft farmacu1Jl Il,obUe illinsroffando fpermu cofot
ra:~o vara. dUi! ad n:~lnMCi Ipm:etinter (emina. l'el gra,ua a~l
COUu factl/ta:q (unt bltnltteda ln cafu '!lapnte ptOptcr tnflll~
ntaU,me quii llddunt:'t t,trenfiollé l'fQ; III tertta blgeftlolle:tt
;3fir Ild l'enert mlllrum fadlit funt fabe:'t dccra:'tfa{colt. .Et
inter frl1ctllS q t10cétln cafu fUllt ficua p,lnsues ct r5ccII t(S et
Ilccc-rro magls flccc:IlBm ln ClS cft lacrlClntll1ll q~da aeutlll11:
l't bi~cbat.'S,~l'tif.ttrtij plurtnlllmfa ctens ade~pu\fIollt I1ftt
d:ettii plUrUllu. tnducuntad vc:!crcnt 'tvue:'t amtgdale:et l'Ir.
nec tnalJnc:nii ab oibual7taclluendfi eft.fttntcr pOUla IIIOCCt
nq ua.:mclUa:fed 11laGt~ noc!t vi ou ma~tme alb~,1111 't potena!
ncutfi:imo bldt ltllbbl:(}' (pm (lia pz"pttctatc q cft lIt Ipfo co
lfi cta eft e~dtâs cottu~:'t Implet" cnas vappubus l>onte:qua~
pl~ptcr opcra.tlo d9 ad cohu pccdtt j) ~attones culufCIl\lq3 rd
altertus:Qec 11311' bhlliulda (IInt ~t dljJlda ca:quca.d "cc tllclt~
n,niollé non "nt.Et ill "oc ffa.t p~1I le e;t: frumcnto ,JI1l1lldo ellS
nltqualttlifurfurelto fit(nJitu9:nc~ nlmis coc,9m furno:qtS
Ilflltrtt nmmollca.l1f pa,t.ça f'iccc:'t il IlpponcreJlJ tmta ~d ijr
taa para farina. Otdetdi farina.frul1Ittt 'tptn(aref pants "11ll
aqU<l i>ccoctlollw radtcli nCllllpllarta
tll'Ilfu nfo majJla
,If"
connentms.pUi!rnlbIl9 dlgantur tal'flcS ellpzdo:Û:q in oi
tl?C eomedt pot:v,L ea rnes Vitllllllc:erdlSllntur Oe CIl.'! partes
I\lufculofc eUIll modtca ptngucdllle•.€tfl. b(Coquacuri do a li:::
qutd bcpotculllca:l'd oc plnlltaSille adcafullurunt eOltllc
n'cntlotcs.0t ,dam e:c ds fiant I3dd.ttm nmulculll oecoÇtto~ '
Ile pedum l'itllll 't captetoullu nneaccto 't cCi modlco l',"lgl'il~
niltoillmloco dus "Imlttcndo fputes Ilta;time piper:Clllamo
1I111m:;i'l;tbcr:'tCl'ocum:fcd loco eomm potell poni ad cclo~
ti!lcandullt b(pltluer~cOllllLottlm rubCllnt Clint modlCo cl~il.~
rabc.ft ad fapo:andû mdms potefl: appolll allquidloe pulue~
rc cotiandrolUll1 p:epa~atomllt magie fa Clentad P:"pofitum.
nofl:rulll.jJnterdulll ct.ll /llCbllS q IUbus non COHledUlltllr car
n cs pcr lq;em polTuntolfcrrt olla gaIlinarulIl ptedpuc alba~
rum nOll tn "mlto nlllttero:fed "110 l'cl tria ad pLue pzo vlcdi
antdp becoquilnrurftenttnfufain aceto ell; tella per quatuot
"cl fc.a; fJo:as:Odnde dl,tcntllr l'd rllml'antllr fccllndulU Ilrbi~
trtmmfed f( cJi.a:entur ellln tclla non ftllt ntmta mollb:fcd ad
fpiffitudhwll aliq naliter ineUnara.:l'fus ta~cll cafet p((Udtn t
fllle vace rccentlsl1lodictfflmt fallsnoll eft t)ifconllcntens:l'Il~
lentetiam aUqlli ptfceams~hnepetrofi parui.ft tnter (cIIII:: '
na'tgranavalentmmul1le~ponieummullllIll b(Coqu!lntllr. '
}tCIll tllC acctofllnt faetllm non cil bifconuenielts. jJtellllld hn
pilJ.Suandum ctba ria couuentt fingulil.rttcr OlCll1ll On t\lnCIl1 ft
OimUTo olcomal5ts pht~lIt:Ia.lIdalltt etia~ ~l.lbllcafl9 tn •.a:~\l'.
l'articula :a~ara.'l' ft l'tatur longo tempote pane eU\l1 oleo fo::
11l;.f,onfaIlCllto fup.non cPften,teabomimmone ad boc ffttle
fTccantlblls fperllla ~ allf(relltlbuS' POllutlone,". jJnter t'ru::
crus laudantllf perlica:plra.:poma:'t rchqua. gralla frigido:fi
I]~midomm vctftccowm.ettntcrconfectloncs \1itentllrcon(c
ctt0!l(S mclllte 't fa'tee:C~lIcc"aro "niua coere:'t cligolltur cO'::
f(Ctioncs bc5l1ccbaro albo bJffolufo}lIcc"aroc"\lt laqua. pOt
tulace l'cl plalltastnts -;: abfq; l'el aqua bCCoctio{s citoulozu.
Etfiplacctvtaltqutdaddatur l'lnt6r~llatotUmnoll btfeOft
ucntct:potua dua fit vt\lUIn allllerull1 mgrfi ml~tum cu a qua.
bccocttonis cotiandrolum p:eparatotUIn:vct fcmlnis llenu~
l' I~arts:l'cl po:tlIlacc:l'dahqllo "utufmodt. et fi non placet
altquid "otum mtfccatur cu aqua ferrata pltls ta l1t en \1d III l,
nlla fasllt potenttam vtni.et atmponatllr pa nia afflls t)e re:;
Cl:ntltn vtnoiuuabitad tntcntione11l. {[' a:lrcrl.11ledidnalta.
'\'ertlturl.lltentio buple~.alla ad babttlldlncm tortus. Wia.
ad ln cmblll ge'lltaliol.et~, "abltudlnc tortus queda m refpl:::
dUlltclio.!1i:qlledaJnalt(ratto,,(m.cr~lrcaer6o lntent/ones
enacuatlolS t)leebat $eraplo œpitulo (uplasUc6sto.Et 0PS
\'t ptol"bCllllf adelio"lpcrf~lutIO"lnafllrc!llll dlo P- (olutlo
nia ttral]tt ad mimü mntcrtlll? l1tctllltatl.et 'audauÎt c;t: oP'
pofito diolli per vO!"itu11l:qt'it couertlt Ill<lUrllllll ad OPPO((;
tllm: fCli vOlllltus fit fadle tnductlls fil1~uU\3 bcccltt btfbu6
"cl quind(ctlll ln cOlpO:e parato ad l'O II1cndulll. tlatS Ct fllerlt
I? natllrii irtdtfpofiru l't cil in cafn noftro:l1t 'l'felllct retcrt: tlj~
11lIttaf.j'leMu ru noftro IFllldo !lerilwe tiobotçollliâ be l'cna.
(patis 111161110 mell(e efiando.(j'''d.iij. 3. fanglllllls plO \ltcc.
1:p:ecipue htl}octQccal,ltto.1flIl11l pcream biller,tetur I1Hltcrta
IIccolI~rtaf ad mebla. !3enerattonls •.Et inii pu~clp,lIa fnia5 col
liS!t bna 7:lUI.11t cura ptia pifmt fub t?ls l'crbie.ICa nOJl vero CIl
ratlonts pllapifmt cfteuaellô cCi l'omitu or flobotl}omia abfq;
"elttrta follltionc Ol1l11tno:plopterea <:v timctllr:qlS ventris (0
bltto bcfccl~d cre facia t IIlIlterla fi beotf1I~. (C IClrCll Vero nltera
da il P!opuctate blellntqutd~I1l:'l' rnodilllm berbtnc batum
ht pot Unon finttin fcpt(rn b.lebua l'trgall1 crigi:euiua liGn uS '
cfl: Il beturgallo non a(ccndetfupllljJllllinont/Pldirlt Il In(/:;
sau!r l'Irga ef!.gfill~1 lunlperLa P:OPltetatc .r~.bct"lrGn cr/st
l'acllltl~lIa ~tta dtnlllls 't d~ttlls tulioe t?~ plop~jctat,e7 fi po:;
tlatur tn. annulo ln blB,tto rctclltus:15 ad fis.~colltl\lltla bt::
,.:erlt:cy rctc~tusltl l'dlltncntls p:pbibct tlll,tUIII fpermatia ht
fO,",lo,,(C tClrea vero locillta OpOltct vt intcntto plÎllclp)llitcr
fltad ~lfpofltlonlI1l1l1ag(nttallû caUdll1ll olceranda ~ ad la r:;
gltlltcm 'ta11lphtudtnll.'larCi eôllrill{)CIldum 't eotrrtl3"nduIll.
Cr1~~lmaqllldcl1l tnuntto:q alll\JL~lJm rctSil p(rfiet PNdl (Ir
Cil tefttcltloa't virSil m cOlllplctur ptilllo O:dlllBlldo 0/ tlt 1I0ctc
"tr{)ilIlOn ftet lI1tcr (o):aa ntClllcti.lt:belllde eo.t~ 't tcftlruu ct
m,partea tnfcrioleGjnfrl!Jtdel~tllr 't rern,tttan tur in fOltltlldi~
ne attractlonls CII'Il eplrl,ln,ilttblls (netls c~flleCla IlPP10Plla.
tta:'tcllm fucco cotlllltdri I]lIm tdt:eulIl fucco arnogl.oJTe pov
tulacc:'tlactuc( ~flml\lbJla:'t f(1lI1111lufquiomi ln J,oe t?llbet
fillgularcm p~optietatc/n;'t bnla IIflic: et sra 11\\ sranRtOtll;:ct
ro.'t flmtltama,ttmebe (~lId.nellupbArls:~t fI/l'la bjCtllm (ft,.~ da ffcçts't plllllcri~(J rie di blcds fllccI!3:~d ilquil bccoerlpl;
-=onfi.3Jo•tvllr l].tleJ.Ï:ad,.
~ lU
,
,
�1
.
Iii côPlcttOltl m,lteriall:\'t dtl1t1bdi HtalJfe colif(. $dSa ptcr
bktotu PO",,,tt nnf c11Ipt"a.Et qUi49 (olttficâ't t,mot CU; bUO~
Wc intérlonl erlt iltduccre Qticillare bi(pôné facléte ad ,olle~
bua~ranta cap\?o:,. ~t quidhlidet vfq; ad appltcatIOl~el1~
Cliollé remia ,pUfid 't dufdi cofcruatlone t)ebltam vt e:reo fiert
opij. ~ed in I]oc bll a\1utrtaf:qm e;r vru tali Ilupefaclelltlu ta
polTrt coecptlo cmbzlota,p g.,tO tpfa cil mibtli oZ{JantcCi '1 offi~
ra ltldllClf OO:Inltatlo illllJebto vt atbUftene cam potTe.fa.na.
cialc al1 "rtc finl pndpafr bcputarCi.1~zo ptia Intetione t~pC~
rc.'Sltqô et talia frlBida 11Jfpiflàn t matcria tarr in HUs mcat~
9
dlid~ p:io pOllef rct;lmCll drCll bjctii.fc~o circa Ina6i91l1edid~
bua vr l'emaneat tillo anetii bcllderio:'t fia.t ptlaPlrm :'t tue
nas••IïCirca iGil Ojetn in.admillillratione fe~rcru nô tHltUr~
è~pcdit oimtttere talta frlgida.:-; fuccurrcre di aliqb9 tQate ca.
lUi fummatÎln cft fll5lld? acr I}uidlla particlllar!e co.ls:vfi aer
ltdta facietlbus ad leuem fubt ntauolle '1 rtfolutlonem vetofü
fut I?abltatlolsaUql1\lllterad ((cdi bedinet.lÛllllera tit tnter
tatia:'t nô di foUi but:' calefaditibus fadétib? ad atrracftonf~
!.luo folarla "fia fplraculf'iaclfcptltriOné l'cl otientcm:et fiat
materie adlodi.EtlllCi cafi.tnflnllauit'Sut.verfus fine capitll
(gnls etllGnla quereus tuntpert 'tc.en,;)e dbo 't potu at dbu6
It ln cura. ptiaplfmt.Et in I)oc valebit aqua becoctiôls camûil
(adUs blgellio Il la boni nutrimentt modlcarul1t fuperflultatCi
1~'1mdltloti l't fiat fométatio cil vmo mcdtocri:'tpoflca altc~
rate facta bctnmefcenUa 1: molltficatfonc vir!Je fiat etlam tetl~
q lIâtCi l'~r, cil ad caUdCi altquarr bcdlnÎie:ud acdi:at palll6
fIo di beliderio:'t aecrit redeund~ ad Il mllta bictll. Ent I?a~
oc frumeto bfi mfido allqualtter falitue l'tnfatua cu5 anl(O fO.!
beatllr vl1il fOlma vllt;lIétl Înfrt(Jtdantta:'t aliquaUter e:rlccan
r.efacto:'t rafura cbo:ta./Carnea pullo21i:perdicum:auiIl5I11o
rta vlaa conllrtllt;entls fiat vnt;ucntum vt Infra ..~••olel 111 r1
tilnaru:'t callrart:vtatllr larte amfg.bul.lnterdfi di fllrre:panL
tinl:old rofad aiq.l.olci ne ntnupl}arc. j. v.mllcillagil1ts pa
,~ 't riso:ouia {otblUbua:b10dlO clcerum:'1 olcrlbua mlnutlel"
liS :ozfemi.dtoniomln fa.cte CU1U <l.qua fcrrata afi 3,if .faltd\llo~
fenl~l\lo:yfopo:'t in tcmpoze I?remls cllm modico otilJani or ca
rUm albo!llm 't rubeolUlllttcrre fl(5il.coplllaru SlâdiU:lilpidis
lametl. 'punlttat oia vl(cofd,vt dbaria bepalla:lac:cafcul1I:
ematJ~ltla afi.~,
Iltpt,o:e.$ra.. v.cere pa.rul11:fi<l.t vn (5uentfi.
plfccs:partcs \llfcofas 't mufclllofas fiue nerllo(as anhllallu~.
t;t fi placet addere l'arum ac~tt IIIIIabU a~ penctradu:e): ~oc
~cctfi:a(5rclla:oia acria 't accrrhna:vlna alba't nl(5ra lJron:a•
atnum fitmc.1ie "inolltatta 'tmedif coloda f1:iptlcum: fedlf~
"n6uento "n~i l'fitco:rc "crfua radtcellt vlrgeCiun tclltclIUa~
"trga.Et Ilante caUditatc'rentlm aun la~itlldlnc meatuUm:vt
cf1:ate mtfccal.pptcr cpatls caUdltatem~cllmaqua becoctiOiG
'n cafu nollro potTcntfiertcpltl}irndta:vt bictumell fupza:vct
5uccl?ari:tn qua c,rtint;nal fcrrfi 16I1ltllln.«ratatur e,terdelO
moderato.'t l~odntelli(5af ctrca ptlmam tntcnttoncm:'qm ln.
potellfieri {nuClt" adlp(oa reuea cum vngucnto vtfllp:a.ad
ponatur IIlIllItJa.plCibca:ln qua oia conllenlut auctOtes fupta. . IntenttollccO(cruationis (permatla ln matrice qii colerltad
lntenttonem condptcndl:tunc OS qu(cfecrdn lceto pcr bUOG
renes:'t lIlultum e~tlngllCit ven cri. ~ed ne Cil btccba t conQlia.
"cl trea bics aIlOUU fc matcriam fpermatlcam retinultTe:etiQ
'01:opottet vt perfolel:rulIltiafozaminibus.vt per ca refolnt
l'0mntvapozea:quie,rcozpo:e refoluuntur aliter areflcctan~ . cunlllloucblwr bcbct paulatillc gradattl1! moueri:et llIo tl?&:
fricilrto bodh b:acl)lodi cn faUe eonuemes locoe,tercitij 't 110
tur tntcrius liunt caufa calcfacttonls:'t fi "irtalamtna plllm::
crurium:ne~ pcdfi:qÔt fricattonee fnfertt'tlI11l oz ablutiolteo ft
bea. Qaccidia noceret. ~t lt antecp fmponatJlr bic ta lalllwlJ.
bil1rllm I~~blltta nt ad p:cclpttandfi femm fIue cm bzlon l ad c~
plCibell Infllndalln altqllo fUCCOlfi be plcdictls:\1d plll_ntIlGi:
rra:frtclltlo modcrata.capttla 'tpecttnarto oi t12e cil COllenlis.
nfs:vd acetofccrtt ma(5ia etftca~ad l}oc.l!.audo it.v CofOlt>!([ ~o~nnua clus fit.vlf. vel. "fil.~orarum ad plus 'tma(5ia ln
tJoe rcnCi vt plt9(acta crione fllpcrtluitatll côillm:vclnaturatr
dlate cr lit "rCl1le:noll botllliat bebie:bolmlat capitebetle dt
't'cl cli dl!lltrt (lIl'pona~ d\!llcrc C;l: lacte pccudtno ruiter mul~
uato:'t c):tremla benccoopcrtls:nUl ln ce(u quo colerlt 1'10 co~
to:quo rccepto ttlo.near laccu.e fupcrDOt(Uln:qtS atalcl~~non
ccptlont:qn't tune ptO rettnelldo fcmtne bebct ta cere ca pite a li
l?abclltllr bCCO<lUlllIwrrcncecanrati.ln aqlla foui bu~lttlonc:
quaUt~rbep:ctTo 't cO,tts unct,is IlUqllaltter dcuatls ••ri,e
';!bclllo blO'UO fiatd~erCll~ modu~ lam t>lCt~m:'tfi III t'lcco~
tllal1ltlonc 't repletloncl]abeat fingilla bic bClleftctfi ventrfs:"
c,ionc addcrctllr parum fcmlllia lufqtdaml crlt (ottlua. «r at
rtttlilm rcmedtllln tn l}oc cMII:q~ clllllajStll ~perimentll11t ra~
parctra.s lit ,,~o 't pOtU cil ~agls conuenlls Il' abundii tta:hn~
donalc q, lllcJldna.le.'pfdf cr cCi qutdii etTet patTue poUlltio:;
1110 (pero~" lelUntum (emcl ln I?ebdomada erit ma .tint tlltt iu~
uamclltum faltem tn ~\!ente.«r /Caueat ab tra:riPl:pudolC:ti~
11ea per aUqllot mlfe0frequltcr IIÔ côfcrete d Clira Illedlcozfit
1Il0:c:trillitla:ad/Jmat saudio 1: locfidttatf quâtlllll nert pot.
q~tdii alligiluit et collu. co:dulalll:qlle bc(ccndebat \?f~ ad vtr
ft fnptlmis btebuG (perate conccpttonia abllincata. tllm et:
S'a dua:'t allte fomnu cCi ea fatts f1:rlcte l'irgallt li(Ja uit:'t cum
ebaltillocutione:'tnon freqllentd actŒcoeundt per altquoSJ
moumf vtrg,1.a \?el1toflra.te fn fomno ad pollutiol1e't c,rUde::
bics ozqftbabcreturilleactua pte câneccmtatls l'iri quicfcllt
Tefe,tdtabaf plopter bolole~ vlr(5c:vfi non f,qufbal poUutlo.
1:-t cum ptocc1TttTet perlttellfent cctTallitabco Olllllls1l10tuG ' I.pfa.l1lagttl:'l tn ludo mouc\ltl1r vlr. ~t ~cc quantCi ad bleta,..
([3Jam rellat pl0copllda. pdlllatntltione ponere 1l1edid\l.a~
(perma.tts ln (omno.ft l}la (umcolltentut;.«rjftem poil plC~
ma teriâ adequâtescuando qtJ (uperfluCiell bc materia ~(ildll
diaum conflllfi pcr (und'Ilt ptoprer btllerfas intentloncs fiant
ln ca.pite Ilomaco 't tnatrlcecôtenta:que vt filte ltoculllitO 110
~cfcripttollca l'r tnfra ma.tlmead Icnltio1tè "el1trls:plilltum.
tabllt cCiarl polTlt pdua cil conllententcr b/gerida cu~ apptO~
·B1.ftbetUn. 3.".nral'tUni9 nô (olutlu!. 3.t·v.peutdioullu. 3.1.
pdlltie.Et pollcp taUter efiata fuerit c,tpedlct ~fir be parti ell ::
pafTularu ptnGuluttl. 3.v.omnta fimul mifecantur ct mifcc.v
[>lri mlblo ploptius eCiare:fed tllud ma~la ad intcntiOIl(5fe~
clectllarto.JJtcm.1j.'.frzupl ro.j.t.mcUta ro. 3.l'. aqll0rulnab~
(\?ntl?if:'t plantaglnta ana.3.f. l'.~ifcc. jfte111. -a·.fFwpt rofa.
cundii pcrtincbit:'t (ic bcca fn fasa parte l1(t mentlo. cr1~tO
3. t." .aqllc bccoctlflnta tUlllbarlh" (ebellen. à. Uf. III Ifcc.JI teln blgcrcndatgtf marerla ta lido fim f~ZIIpum côel11 vt tn fra. ~.
.~ .puluta 5uccl}ar(.3.t.V.CIIIll aqu\l. bccoctfonfe otdel 't fHIfu1
mdliarofa.f\!tIIplbe fltcados 'tbebuablle radictbue \lna.,·
rta fiat drllm. JJtC11t. ~ .rcubarbari pllluerl3att. =).(,. mirabo
t.aquarfi artbemttTe:fenl.'t yfopi.:afi.3.if.11lIfce pte Mabue vit
l$lnodi dtr[olU:'t cQcbulozu plilueri~atolu afi. =).t.'bl!ilCarl?oU
clblla:dartficel'taromatlscl CIIIll garto.et macc:'t continue
conia.3· v•di becoctloc patTlIlarfl:flotIJ11t bouu bu~lo. 3Jtelll.
". \?lclbIl9. Et fi placet pôt fiert frUlpltG maGlllraUs \Ot Iltf~a.
'IF.olcl rofatf:fucd dtonlotum an. 3.1.l'lIccl fe11tpCrllllle.5.if. v.
1J,>.radtcu11l acod:feni.ellulc.dperi: ytlllgoUlm: 't otTa-rt a\l.~·
'JI(damt:lJana~ Ilfj.~.t.fcmlnt9nenupI7arls.=). \J. malltcl.aa.
if.femtn6 anlfi:fi(deoe:baude:am01l11: pa.tTular6 IIqulrit/e:
'.cfi tf1odtdl1i~o acetl 't modlco cere fiat vngllettrfi. jftl.'1>,.10ru bec ttl1ctolllm a fi.~.I.betonlce:111 dltTc:pulclJt1:a rrl]c,~itTe:Cr
la1l1cnn:'t maIOZallt>l". ID .t.fiat t'lecoctto fufflctena:'t I!mp ~
cds 0Iltnt..3.vl. ln quo btCoquatllr lufqula.ro.l.t fiat cll!f1:erc
~etllr cu III 5I\ccl?a ro vct mettc fm quallt.lteJ11 tel1lpode ct aro::
poil e,tpulflonem materlçruln BrotTarul11.
lIIatf~etur(,ulIl IIlIlCC't IIgno nt.'t c~l?ibcatur oc fpfo.5.1.11.CU~
aqule f\!tupt fup:afcrtptl:bdnde dicf l11otc.rl\ldi medlcina "~
~1~tO btfftcult$lte ImpleGUarfonlG rClllouenda plO \?nillllar
Infra. 11' .agaF.5.if.5in~i\lba,(I.I\lflll1da\1 f ln \lets betolllcc: atc~tonlfTa.
€';onflltulU.l~rj.
t'f?clIlttTe:'tbuglotTc qtJ fu/ficit:'t filetA c~p~emo"e pofl.!.t,o:aG
nddatllr collaturc benedictc rll1ll'licla s·ll. v. dcctllanf Indl."·
\1 .mcllia ro. 3.i.11.rafure cbollG.5. v. 111 Ifee fil1;t potlo:pollc\l e~~
[ljlal"cddlo bifflcul",U6lmp\lIl6U616 a,.. ~,rlli'"
'?Ibciltur 'tc.lilllatlUI\11l. ~ .Ilquc t1ccoetlo1l1a cic(rllm rllbc'I~i
Us bfie Itararhtc lIlarcl~to,!ctTc maltfplne f«lut tur
\?lif .5ucd~ari "" tua eocte. 3. v.mifcc. tC~n fcctl~ plO mil ndeq
_ egrftudlnll11atenali t,t1lda m,atrlcia:nô tfi cCi c:rcef
tt.1\' .l11ltrtda li. =J.llii. t)l!llbUBlotTatt.~. tf· mcrlo mOIl ta IIi: ra{l~
fil in aafula:'t "oc bico tn cauftal1lan tfdlls cut ,ot~
ft ebods afia. \1.'t fi (olllttllllln 11011 placeret ln fOtma potabj,
Catrolllplen o ~ulda ccrebtl 't Ilôt:flâte rfi cpate fMla colcrlco.
It:fiatcum pillulla fctldh1:'t C1l11~ bencdtctl1;fCl11per callcn~.o q1
$cd \?t blctu acddéa di e~ri",dine a:qua pldet rCI1tOlleatur:
nOntad~uo 1: ccrcbtU ill oQlltlOll tbuG {ula cof(\tteuf:'t 11"1~1I\1 t
1: ~tla Itlducef matrida blfpo ad fediditaté ~fi1ctlltQte lm pte
flOmllchna'culuolcfJ()e
tlllllttplicilf materla. Qutdl} {matrlcie.
i'lllrtola mftda t)Uplc~ erit tntltlo. ~:ia \ld cqllildâ ipam l1lil
I(
•
am c
".ca
l
�~on(ilîuin.lXtil.
ail (audo \'"(tLon~ oP 110 "t ifra.. ~ .olti (pict:old taurini: Ort
abf~ntQif \lli.;. ".{Ja.r .111~da:dltamonl-i:S~a~t: fqllétt cOlal~
lotii rub.aô..:).j.mufci.g'rana.if.cum modico c,rc liat vn{Jucn.
tlJm.€J/am fucccdlt alia tntentio ct btbef lllatric~ vt ell:mCltl
b:1i tale.'t l11. oldlne pdlla cil: fllctcnda dio partU:lltarls et.fen,~
nbilttt;r -; illfcnllbtrr ptr infertllo 't I! c.rtcri9.1~lindi er{Jo lall
do fuppofltllm v, fllfra ..~tat nalblc (um mcrellflalt eOlltrita
't Uga.tll-cij.lllo:'t fupponllntur per bU os l'el tres blcs.Bd ca Il
d~ tntCllttOtlc "illctflltIJetur irtpccia rara. I11ltrtdatt.s.i,mall:t
(lg.~. v.-;fupponlltur cumtUo.~ui.bua factlslalldo nert bal~
n~um in quo fedcat \,(q; ad vmbiltcul1l fa.ctum "Un(ra.~. ab
frntbif:matrtcaric:odgani:ealamClltt aft. ro.i.".(1I1fllrIlS. ~~
uq.buUtant ltl tribus fituHs aquc:ln qua pltUS C,:ttll{Juaf tcr
alltqaaterfcrrll5:1 cQntÎ11-uetllr quatllot blebll9 femet in bic.
Jllts filetis pcr (~t(rh~s ad cuonc rctiqutarCi matcritrCi P. "ii
rcfo,"ttoll(~:lalldo fierl "nct~one ab lIl1lbtlico tnfra cum alto
\'tI"fra. ~.olct be UUo:olct fpice:adtpls anferin 1 aiq.i. \1 .ml
fcc:'t Il addllnf quatllo: gra.call:o:ei.'t,{f.çroc{ erttefficactll9.
crÎlllic~fir \'eldendllnt cft: ad ca:qucbifpollfit adbni5gnatto~
nt"; p:iufq; fcrtbanf rf:lUcdia polltinc iUllantia funt abifctCll~
da qIJC4ta:que be lUJ.tllra. fila ..p1}lblt cQcepttol1~.1~~imCi uon,
po;tct fccU5IlttJlier:"t allqli accidit tn fac:euHI3 co;d/aUblls 09
"eco:deccrul:ncq; matrtcem càptc:neq; f3ptdcS in N6tria ap
pellilfum !Ja{Jat~~. /Callcat Il ,coll1ell:lone sra no:um Qcdcrc
nl!Jfc. jJrcrn ra.dl,&: ptmplncllcmulwm nocct:pottarc fl1leral~
dllm '; fapl~trllm hl Dlsito tlltpedtt (ecundu allcto:cs bebltu"!:
actum cocundl. jJtCln pollcp mullerercdl~cm fccol1ccplffe na
bib'lt c:oaSlllllm ~~poüa. JJte5 rcolopendna in ~al1lcra. fllfpen~
flJ.lJoctt.O:odum edam mule multum I..occt+~tma~ura qUOqJ
fcrrt:que altqli POlütlJrin pulllertbllslIcLcollfecttolllbus cil:
ptçctput nocumenti:roulta rcllqlJa abauctotlbua tlIlIl1leran
tur illlptlHentia cOllccptiOlll vt fupponcrc qbt fan (Jutne men.
~rufi."cL fuecfi mitc:"et ,,:omedcrc l11atrlcç llIule. Ss quonta:
I}ec '; arIa no nrlllmtrr applicanf ItUlUtri fllffidcnter blctulIl
\'Idçf be ~ta:qllcp:obablrr piitdfe tn vfll.€tConfequclltcr cil'
ca ca.:que pollrtucluuallt ~ Ql1bilitant "cntclldllIU cil:. ftta~
UUIlJ queda btbent otfçrrt antc aetn ~ocfidt:qllcda circaactus
flInt obferlliidil:-;qUçdâ poll::ante\lctu polt tre9 Nes eotinllÎi
dl>tll mllnc e~pulfJg fuperfLllita.tlb" fiert plfarUi retlncndulIl
Pcrtrcs'l~oUlg "t Jnfra.lx .Illlde cip:efft:ll:o:actsliqlltdç:ma.~
nld~:oltb;lIli ali.5.it. rafllre cbode.5.i. 8mb:c.s.,,· con fldiitll r
di"tn~ ododfero:\1cl tcrbcnthla 't fupponatur. jJn (cro ft~t fuf
fuml6 iu m. ~.r~lIrle:malttclG : lalldl'lnt:lmr:r~e:nu-='s clp:d~
fi 'tfoUO:U. dus:Hsni ar.blaetc btsiidc:folif:copularum 6t>1.TJ.<
diu n:~tdo.lric:rafurccbOUGafi.5 .".CtlsalTullgta anfcris fiat
a~3. tll ptUlIlls plallla:'t bllC caru ponantur (ub catQedra fu
:" """".., <Co 5."..1 .""... ,.,...rifi '''~''''':i1' od,,~
mo,"i:~a.rlofi.cardamoml ali.5." ,sin;l. {Jalansc. maCla. d~j.
lluq91ll~f.lhtrltie:rîlfurc cbo~ta:\!fcleoa a~a.l' caffitl,I!Jllcc:
âb:c:mufci aii.(Jra.ti(f.5ucc~artquod flltftclt:~O~ fi~.S.lf. J/tes
fill1lilt4r puluci'ta l7ull.J codcar.i.'t cil: 'Smaldl t>e "IUa n.oua.
,x.vtriufq; tcll:icult "1IIptS.5.j.v.tdltcult vçro be,t:trt aqueraf
lllnfculus:vd Ilntll:rtfiqueraturfcl1tdta bcf(çcetllr ln vl11bta.
Itmklturc: ebot~a:flfdeoa:lllatrida lcpotia epcmte ~tleoagu!i
ctul3afj.~.tl.Sllcc~arhl,J btmtdl!11ll [totiU9 fiat ~ulula:'t cil: (O~
htllnta "p:cçtput ~uual1lelltt.€:Sd ill:as intcntlOl1\!1ll "aht Il
ilUabtcblJ0 fiat lcula klp,rtura fapl}ell'!rtllll dl am tu mullere
non mulrum fanguinca.:qllolliam t Il non fittndt{JCluia e!lM
<tIlltlollta (illljJlltl}ta:tuuilttii cOllucrtcndo-aUqual'r l1~atrlccm
tn bco:ftisn:~ Ilevtdef QablUtilr~ adconccprtonc.et QlC,p COln.
Plcrnlto Qutus partis flint b~lopdpuc notan.l1a.~zhllu cil: Q}
qtTt tll:c côfcetloesilliquafrl\dçaJid(t bedhtQt:'tln muliere cil:
~opro cjHsealMa. jJddreolntl?cmapme ealido:cllm Ill:a rc~
IncdJaliuntcpff~imctepilrclI", aqua cn4fllie ctm~dlco ace::
tt:vcL "ogaf di vnjJulto fandaUItO. ~~Illcn.:qllo.d lll:ll; rell1c
dta fiallt 1ll1lUcrl tll.fille ltltllll:t,:1l0:Û.t. poil: mundlflc:'!,tlOIlCIIl
fOZU:q: Qo"rlttpslna~l,"e eoucnlcs••€5ucccdtt ~nttr ~Ua.
*ntCIJtto cOlllplellltatl?CllctIlS:"bt pdmum opp:reblt:Q1 "lr ft
fuertUccedtllS a tlptramlto tn altquil /Col1lplc~lonc f{l1lpUd
"cf copotlta ct ~ allqll<Jt btcaalt(r~f ad op~o~tu.fctSo rcqlltrt
turln vtroq3 Qodi;\1t ,plollgef blmlfTto (ott tato tp.c 9uO pto:::
l>abllittrfclIllttt vtroq; poffittfTebt6cllCi. ot,pltflcu:no tallttll
ttTlt.trdcht cozrCipaf ad(ri!Jid(i 'tad vencnulll eO'.!.l~crtatur.
(cd tQalllJ I?cc Illcnfbrapclfc non pot bctcrmfnart:na tn. biller:
nscll: bl.ul:rfll.fttn!]occll: ob(truanda rejJula .6ar.tertto tc~
SIII.vt c~lntcrullllt.atalltus Ritt (offus n ncq; bhntmollc3 ((lU
t ", '
~O+57·
ttateotpua 't ntd~lIs bOU,nfclts fiat.epomt ctla lit aaus cd f;
2b:ctllr cOIIJpltta ~a btgdhollt pUttla:~ pzp parte f~a vt bUta Il
t~~
• ~ W-a-Celltl vcr."lJ.I,ozaa vc1ctrca.~t cum QOc rcquiritur '1' lfl.d>W'ii7
'~ ,
l'troq; !]OlU p: lUS ~at e,rpulf1o fuperr'ùdtiltU!IH{Jclltonla. f.cr;
~ ~:-tl'zinc.Et CIInctnClpl:tnt ~~rbta l)dtCtilblltbus 'tgrntia:'t tilct~ ~ 3 s · [...(,""f";:;;:;: ,.
bila lllanuUarum 't partnllnfcrlozû:,,~ "terq; eo:um ira blfpo
'
~atlml'tn por.:flnat cadem !]o1a concurfus(tmtnfa"trlufq;t
t;f vt darlija tntdltgatur fiat adl}cOo cum !IluUcrc ,,(q; {,Ulll
\'tdcarur cfTc bcfldçralls:qtS cognofettllrc,r/ll1lt1uti1tionc eolo
fl(f;OCLl~oml.nad rllbedtncm:1 Locuttoncquafl "tdcatllr balbl$
tlre:'fanQdltlla notablUtcr dellctur fcmper pertractâdo ptW
rCI1l;ma,rlmc quc taç,t InterilnUlllum 't "qlllam:nam locus Il
lc dl bclcctabllla loclla.ft CU III la fll cognoutt ~cfiderluS du!!"
cune_afandat fuper llluUer,m 'te~~retilllt ad eopJc!1lcntum:et
poll:'l' ~ph~lItr~tadQucadQ,rcat l',rlllulteri Q tpa ttcrfj:'t tadé
~ mrnollcatllrqulcte ab ca Ipfa fCl1lpcr tcnentc Co;raadcuataG
't Ilrletas pcr I?o:as bU9tl!n 0 tfi bcfecdat Ilill pli9 ptrceptt co;
rugationclIl matrida clrea memb:Ci "trt 't fuecionèq!lafi femi
uts:qtlo acta ~olllp,eto qulefcatll1ulier ln lteto pcr trcabica ca.
lIcndo a WITt plcdpuc.,er bic:cbat l:tul.t,r.bc antrnaltbua auto
ritale 'Brtll:o.Q1 plO ,,'ttma tntentipe complcuda poil: pZll11l1m
.tnpzc~I1,atjQnja \lcbet Inflst ,,"lllJ CUnt plc:e IIqlltdrl.:a lit oltba.
uo ~/ff?I~ltl~trlOlto.ftaddtt.,et c{Jo btco qJ QOc cil: fotte:qt na.
tllra plCIS c~trarhl cll:matrict ln (uo odo:c:'t CIl1I1 vcnlt ct'! "ir
JII~ a~ lI1ilmeCIll fllBit apfa matrt,t: tn fllrfulI1!'t claud!t flllltll
O:lficlIIm:'t non POtcll:tll"' c~trc(pcrana.ft "lrUlS alterl\> Ine
dlCh~c fila. ncdtatt facitdaudercotlfidum ~tna'rld!>. Et addit
COntIn ~ndo.,Et lita bcbent nert Illiquanru1uIll poil: tipus tm::
p:eGllatlonta:q: e~ctnpU ~riltla. per pz/mû "cl (cculldll5 blcm:
qz Illl:atint ticr~ntbamntfieilre!Jtfpertlla. 13ddlt poltrclllo.
ftfptr~apof1'.1P nOIl c~ltIlt l?"lj.t>tcs bene retcntfi cll:.,Ef q"t~
bus t>t~la Infçro ln. materta ~uo cOlrclarla.1~:jmllllt q> odo~
rtfer!}.lll.otempotc ptrfuperlllg conucntullt:'t pcr inferius no
ccnt vt tnatrl~ hl furfum clcuctllr. jJnf~ro fecundo qt> falti per
feptcm blcG eotllJ.UoS bebetmulter qUletart CO:po1-e ct IlnllllO
cttiidi 1l10Uetur ad fella Illodcr/ltlffime Id fadat:'t ita. eU5 ob::
feruiitia QO:U 't restJOlnts fJlptadtat:nifi catuertt o«:ulta't ,p
l?trctas ~da tnter l'trfi 1 mUlierl:qlJe aliqiicadlt pz~bablltter
rcculldabit:vd ntll cffet f!Jtrit pantqdarts tntlUPl~ f!ll? pa r:::
rtcularta 10ea adp~ol7lblttonem {Jencrauonis:vllde laudabt,
le cil:\]' fi cCi obfcmiitla. eOJu que Neta funt mullu'no im pgncf
mUfCnt(c ad alla IOca,:qHl7pc!'iltla ~cdarat.qtJ qucdalll etut-
ch. '
..
ratcsfunt {JcncratlllC!'2:qlledalll non 'te.
€"1~lO fctu eonferl,ando "f~ ad remplis bcbltum
(["Conmitlm.l~,rif.·
100
-
l:> ,.n(,ros"dfi (<di in vu.. v(",s"!ps ••bl..,
partua •.!]cc funt o~fcrtlad~. {[/Cauca! a la bo1io::
' , fo ~trcltl~:'t ma,rlmeafccl1dédo. :Sb deuerlolle:
cria btacI}I0:rl11lulta ..Sb acre C~CCfTlllc calidita~
. tts't~.rceml~frigiditatj~:a nill1tav ll3lJta:a ntmto
jel~nto.arr ~b otb9 In!lamarc pott~ibua:\1t ab lm.:l5 trtftitlll
't tlll~O: plU~l1llU.noccat.~!cquta etln cottlls pluri11lu noeet.
31lt Clbls cria "trada (lIllt~Ja.~cuta ltIozdicilntia:\ltaJlen:cepc:
po~rt ct QlltuflllOdt Ill1apla:a~etllm. fal.Jp(~jce! ,l1a~ltllcpt~
ptr:1 crocua: -; Cl~Jalllomum. et ,Il htdtseltria. at fpeeluIlI1l
fint f{cut~artofih:nll~ I11l1fcata: 't maCla fccmn felllper 1111:::
(cedo partctn~o~la!ldrowrn: "dcotallotllln. Ï)imlttanhlna
potentla pzc.clplle ~lba 1 fll~tl\l~.13 b:odlaltbll"s crlà ,lItlltlS
eauedUIll!Il:.'t ~b Otblla medletuls foluellUbua 't'cnlemiblls.
€1~~ocof~etloc laudo tp.c tll~p}csnalion/s cofcctioni:"t in:::
fra,·B!.fpwerfi t>\!amar{Jarl~o. 3.j.511ccl~art ro.§.;. brabllslof~
fad. 3," .'Ulll fr:upo ro.nat CO(cetiO:be qua fumsr ,o~lcar\'nu
titmailC bla ht ~cbdoll1adn.~lacctctlii fiffat cerotfiponcc1n
(up:a rCllcl3:~fi ell: ptcjJllas vt Infra.~· .rnall:jda.,..il.rofe:co~
rtalldrod'i.pp.balaulltarfi: blll:oHe:coztlcum grsnatotfi all~.
;(l). ".llud'i dpHffl. 3. j. v.old III illl:lda:'t dto,lIo:u lotowlll in
1l.qu iUcctofe:~ plantaSltltaaii,parlJJ1l cfi modlco piets fiat ce:
rotri.et a~oltttnseret poil pa rtulIJ I~a~ere t>OIOlC} 'circa bOt~
(UI1l:"t blaf:flat fommratlo (pollStls in(IIIl€l ;11 becoctlol1e
"ttnfril:;~' .ca.IllPII1Ule:m-=lUloti afi. m.j.llbfrlltQif: abzorallt
llfi.m.,.artQtmtf{c.tl).j.v.ciIH1II10IllI:Ullds IlIl,f.aii.5.(j blll~
lialltaltqul\>lIsblilUt/oJltbll9 ln aqun:'tC~ illa fiat fOll1(n~atl~
~ fi n.~lt flltf,cltfillt 'Ilunctto lit t"fra;~·.olti fpIC(:o~ct bc 11110
al1+~·'·"·lJUda)"IIf.plllucr~5ate.5'J.11Itfcc:1 bcco "J1gaflocll~
po'o~ls.!et QCc fuffldant.
cu
,
';011. Jlo.:Jl)llt~.t>, I5tildt.
. ..!:;-:
�4rt1.:onm'IIHt plO quada mll6ntffca bnll.5ermana omnt anno
f"undante partulIlltllraUCUIlt tlltficultatc \'ztnadt di mlctu
fll'll3ulnco 't tnterduln fl1nlo(o.
€' t1.:onfihum.t,:d(f.
r.===-.::=n:;;,ttfua ifh t>ttficilia ct IIttrleat9 pôt pt{ndpBrr pOf
~
.
fubrubdca S'lit :5ul.otfflClIltllte \'tlnc't ntltton.,
~ , ,8 ejll:cui9 ca ptlnclpallmma fultardou pfictfo"w:
,
. l'MclIS (~mtctloe cotere di \'ttna:qtS tledaraf c,.:
~
f':
t?abltudh,e et9 colertcamacra:ne~ (ubtrlltaptio
ï
fanlca:veUap's:vd rilfura'n mlbda l'tlnallbus:
poft ardo:l 'toieta lItamia coter'c", pfdltl (u",:mt e~cotiatio
in blctta "lfa renfi "d \?cllcc:qtS ntantfd}<1-ult mlct9 fan6 Ulne9
fucccdl13:IS coniungcref dl QOC ln ,rcdTu Debllttas contltluc:
'% fcqudlratUliue rcnu:qnl addcbaf nocumentfi QOla motlls
fansufnla ad mlbza:q1 ante tres "elquatllOl ~OZIlS bld.ma~
c,: fnia 1:lul.tn.c.mlctus fanguitds in filJlltse,.: ocblUtate renll
ralta fllnguls multtpltcaturtlla J,ola.1Ram DI~it. 6/gna \'cro
mictua (angulnig e,.: ocbtUtatc renUln abfolutc:et/a~ ql "%Lna
ante 0tsertlonl fllp.tertiâque fit in \?cnls 'ta.d "entl..n fup.ml
trimiti ad \?enas fin plurtmli ert aquofa.:5ddlt:cum Illltem ct
bua.t.fanguis pcrucnlt ad \'ClHla (up. "t Indc nutrtantur mcm
tna:tûc f,n plurimu fit c,tltusfilngula '!: J,umidltatum grofTa1
fum cCi l'unll:'t crt plurlmCi l'dnll- dua flcutlotura carnls Bror
(t 'tc.et t'lanG rllttoncm Ild I>oc N~it:qm tpft fup. remlttatur
Cum to:qtS ad tp(ulltcurrtt bc fangutne'%non otfccrncrurgro(
(um Il fubttU f\lp.pzoptcr DtbtliratclIl ip fo:um r,mu 'l't fllppo~
nl~ur.6IJ~drlt côucnkntcr port mtctllS fanSllia mictll fanle!
\'t fcrlblE 1cMu'% multe quatltatis bn beclaraf port e;tcoltlltlo
n,m facta De ."lccrib~q fuccelferunt:ct m\l.,:lmc rcnllm ptoptcr
c,tub.:ranttam(anldq cdudf:etiâ qzapparcbaut vtponlf in
cafil fragmenta qda rllbca:l't coUtglf c~ (n[aatfoli(mlct com::
Incntatods.6t fangutni ilutpua migant 't (qulmas 'lc.l!.~
cet ctiii crcdaf c;tcodationcm criam factUupta. "tfi~ 't l~oll
dus .pprcr"el>emitlii oolods ln cJ;ltn !aU~":ô:t~1tt~iCI~13 ::::~
tlca\1ldcafarrocifTImclamltart:qlSno fl(:.u (
fi
(cttmmo ln rcnlbue J'pttr "cficil cfTt mlbtli l1ta~ic neruo uS·
Gr. blccbat 1:tul.hl.c."Lcerum rtnli.•ft "lecra quldcm rCIlUln
mlnoue (unt maUtle quii "lccra "efiu.Et_infra bl,.:lt. et qfiQJ
afTocWf billot ln "L'crI bus \?cllct:cuI cft comotio omnl 1]01a fl~
eut parturlentl.s. pcclaraf it nocumcntum c;t "dka:Q: eO qt$
'Vldwaf in "zlna.lIliltenil IIlllclfa:(kut gdatlna ,t fcrlblf:lla~
r.lUs materta rônabll'r no dl nur oe ca:q ocmâdafa natura ad
tutela "dTcc!\'t fic iadG media ftcr t'dl ca 't ,,:lna!uc aCUltate
"zincledal ",IICil.et" OlctamaterlagrofTa 't "I(co(a fTmuldl
(anie:'!: folte fd-llI,Juine (oajJlIlato ln ~dlca. Jntcrdllin ficbant
opUlationea drcd- coU4 l'ella:'r. In tom retbtebatur \'21na:.r
(ubtiliITlIlltl. blftlUaba.t:\1t lt (crlblf iJt.cafu.t:4 ea di oifpolltto
ne rtatillcolurnltils rnatrtda. ~tS bedarat ptc!iJna tfo multis
".db? facta di pllrtu nattlralt:l, tn portrtmta miOb? pgnlltio
nls masis grauareturtn accldtntt6us Dietts plopter Illlt{Ja~
tionl't coitaté marrict~cli renib" 't vdka:na etnbdonc malol
ri f.. do copdmtbanf renea t-eolfllnt:'t vcaca. fupcri9:di mfi,t
'accar m'dia inter vtfich intdllnfi rectli.et 15 altqllOtlee ~t
(cribtf ln ca(u \?Idc:rcf f>lna pc:r Ilotabtlt tpe:qz ,tc~ fll-ngllls:
ne~ faulcscmitttbaf:c;t I]oc no l 'con dudld IIJn "Iecra non p~
tulfTc:qnl aUquotfe:sllt \llcerib9l10 tlft renu 't "efTee: (cd tdam
in pulrnont blificlo nllture "cl artcSl\anf crnrte "d cfcare(lt~
pla partee \?lccrataa:'t ptO co tl!C cum permanlt taIltcr fTglUa.
ta "lara pc:refcarn:ntQIl fellObite: De: (antnd (aIl611 Ine emit~
tttur. .etcum QOc toto cMu ftante:qtS lt (cribltur qtS ln Dicta.
multc:rc:aUquotlcs (lI((emt bdcctio appetltus ClIm ma):irna.
'VÎrtutes pl.oftratloltc UPOtl?ol11ta:'t flncoptlet tloCllmlto fin
cereblllm:'!:f?oc pl.optcr \1eJ,emltimmoa bolozea:quos pelTa.
eft e,t htccffu "llnel\?e! (Il nguie:"dflln Id acutolurn l'cr rnc:m~
btil Icfa.1~otultctiam cuapoultlo miltcrte fantof, Ildftoma~
di 'tcoz piurimllln coadtuuafTc Ild Upotbomlam 't flncopt pzo
ptc:r maUtiatn clfumarlollis. Et cu," I>la ITtc.tpcdltuscafll~
cllm fcrlRcatione aC!rlddcnrtlllll pOfltotum ln C(l ptlnctpllHIi.
€" /Circ(\. qUQ Difpotltionl "t ,"hUl~lln I1lllllrta accldentitun
pon,"! pdmo qucad rtgimen ln o,etll maglo pcrrtncbunt.fc~
(undo ponellfmcdtctnolta magIe h, ca(., "alcntill. €'ctrc~
Plhnunt (~pdlllll radh:noml11ltl (Ilcrita.cultaa ~llnec;tcaufB
c.orica oiera :tfi conllcntelltcr p3t l'on' "na (nfa:q .snon tantŒ
fil Neta:fcd ir ln medl<lnalfb9 .etdl: bfil1:ful.tn cllra 'ilccrum
r.c:lln ln ~nlndp lo di tll,dt.1~lhnum CV ncccITllrio «rt tntldldu
ln curotlonc ,,{((rulll: renum:'t"cllcc:'t (up.ardotla "tine ad
11ncentls ~d blctas bl(I'0IJfS dl «}ul'ltio QumoulIIJ et tI"linll~
-
E
tio co:u.t. vt bedtnent ab arnilritudlne 't baurllcftatc ad bU~
CCdlnem fup.moderatllm vcllnflptdlfall \?I: non factant fllp_
bleti f?llmo~ea cum fua acultate ptOuchlre '1I1nus port \'uln":
"cl fup.e;tcotlatlonel1l '% poft eam "lcl1a:"1: ln cafu nortro con
tinsit. andc addtt '1' (up.non tantum cq uarlo l~umo1U," COlrl
pOntiue re:nitttcnttbus acuital:em ~U",Oll1: fed ctlam bllntf;
fio ol1tnisacutl umarict ral(i '%acetoll (up.cft n(((mula.
€'6pcdaltus cr60 "cnlendo clrca bItta tn acrc.Ucctno po(~
fiC;)llrl reBula bctfrmlnata ln rcgtmlnc tllete:ûcut ncc ,di! tn
medlana libu9 p~opter oiucrfirari il cCldcn nfi:tli qm plurama
nOCllIIUrOl.U ftamunf e,.:calidltatc 't acuitate:ldco oebctaer in
choarl adfrlgtdû:mll;tltnc ftâte: madc cum caJtdltatc (atla In~
ten(a. naturaU ln ca.e.t ka rtlltlo ad IGnl 't m.lods caltdls,t ln
flutfls crt multu nodua.E,.: Qoc tn 1l0ndlj,Jltur aer Intcn(c frt~
6tditatle:qm per aerUrlSidum mlbla veflcc'!: drcunrtantla.
mCll1b:a plurilnŒ leduntur:\?t fuit (entltia )~I!pocra. in qUln
to atfo:tf.'!:comcntiltOlts I.5lllicntln Illo affofifino. t:aUdum
fa n Il (ad~~. "bi N~lt ad nlll ft~U5 IlnttO pudtndo "cfTcc ma~
trlcl.calidfi 'lutdiarnidi '% betcrminâa fllp.pllffioncs tftozUI":
mClllbl.~'11i.1rtGldllm "tro aducr(um.t.dt de contrart4 't oc"
dcns.t.rnomficalls tOZU tlebill tnnarâ caltditatl. et plohtde:
acr "cntofu5 qUlliber ln "'ctla mcmb:ts ertmultA nocillue: ct
Illlltlmc bozcaUe:'t pzcciput fi ad aurtrllm requatur rarcfil~
cris membHa blctta.~t etiam plobabiIeptricul6 ln dcctione:
aerls multfi fr/gid tin ~a( bifpônc etlii fi~lire r~ nsuine l'cr t)~
ctas "11113 ,ppter op i llatloni que fcq ut coru(IUt c~ coasula do
ne fangulnie tn .,(fica:vel infpllTattonc fs~lct drca CIl m:\1ndc:
pofttll fit "d III totCi rctcntio \1t1ne:",l bttftcultlll3 et t'ltfttllatlo
due. JIn pa mute ctti qmlUrarlbua Illdin~fa.(r ad tlperamcn
tri.,Aii licet aer ficelle tn "lccrtb9 "tdeal cofcrre:tli e~ a lia pllr~
te coUh;lf scultalC matcrlc:flue \'thtaUe:fiue filnlofe ad mG~
'oti fadt Impzcffionlbololo(alll.ft ita caucarur a rtatlonc fu
pta plumasclllldaa:'tab adl)cfionc pannodi ca[jdolu~ drcil
botfllm pundpaUter pdUCi:'%,pptluS "lIlpiu:'f a flrtctura "'~
~lIIm fllpta Doz(um.an~c fldua!.lratuefuertt fup:a mataras
c~u e;t cotto factfi:'t ma~mcerit eoucnlla.et qfi ner per natm
fa acdderct ad tntlfas caItdltllti Ocberctrccttlkari fllltts par~
tlcul~ris acr1camcredu13 dllnfrtgldilttbul3 "umccta ntlb\1:\?d
crtccl1tlbus fm bltterfitll tl III tenttonfi t): Mpcrflonc \'lolllrfJ:
rofaru:ncltul'l]arla 't IlmttUi:'% "CC bc acre •.rt1.:irca motli\?cro
t>icatur:cp onmte mot9 bucle Ild mRâmarlonl nocet : qm ad
acUlfati addtt.ftqrfl in v[ccribus ln quibue n"c/Tarla dl: co
foUdatio ma~nte couenlt q'llea 't rriiqutllitae.ft t>e QOc l'Iw
bar.z;t.op5'l' adf?eresttrâquillttatl 't quleti:" nô labolit g,tl'i
pofTtbilc crt:hno 0PS "t filltcontCltti e;tc:rcitio 't frlcattone: (~~
trcmttatu ,"a~lmc (up.fllperiolCi:qllod blco fignantcrql1i {rI
eaUoncslnferlo1ff COllertldo lI1aterlas ht bcolfum ad mlb%~
lefa nocit.et addlt teJtns qnl no (ft noduli ilt rebuslt1agl e "
ccrlbus:quozfi ncccITariacrt cofoUdatlo 1.V mot9: q1 afiqllM
tics cft ncccfTarla c):pllrlJatlo fa nid:q ue iuulltur aUquall ll1O '
tlI:tftclllo ca(u fuaue ~crclttli petles factullo bl(callenlt. ~II~
lIat ctiil ad foztificatlonl mCl11bl0tU:tlc quo bl~lc:a ut. b' ,,,\'11'lccru vdIcc.ee e):crcltla q uidl)locct da:p~opterca tp acult~
(uperin l'limal:. 61 Il IItl no fade Id cft tuua ttullm :pzopterCIl (f
eofOltLlt mlbtrt.addit.cJpertatur crgo Ip(ullt fup. paclls pllU~
latlm:'t fiat III tip01CCOllcnlitl.t fta ~acllo.S::;t "ero no Intl~~
mat: 't flt IIccclfarfa lIlundlficat:lo(ilnlct fiat fuaue: c;tCrdrlu,n.
pcdes:'t fllaufs IieUn na III "cl in "cctatione.6ed "b! ""no l..
fucr/nt I1ldt9 "t adl>crcat quidt miblo~ ln fcrtolCl:1: frfcatiO~
ni mctnbtolllm (uperlolum frtcando (pa tillas "e:r(ue Bdlutt
ria 't cubltos cod ucMo "er(us ma nIle. cret fml)oc!tlB m
qulf:'1' fomnus crt tn caru maBls luullns 1.V "lglUe:lll .. CUlU e
ne«ITaria e;tpUr6at/ofanld:fcd nullo modo bOJm1at (uper\'i
trl:IS edit fuplne bOlllltrcnon couclliat J'pter InflBlI1attoncs
1I\'(lIlblOl0,elt~af cr60 fomnu& fllpla Bltcr41a tcrth~t lm Cil'
fitulIl:flll qucm mlnu!! boldo eua rdcrur (omnug a dbo:pcr
buaa I~olaa.€ et qucmadntodum btcrlllll crt Dt motu COlpO~
reo 't quletdtalnCclllgah be morlbul3 aia.ll bua •1Ram foutet:::
tUdo:tra: oz fllrol:OZ pa fTton es in fla m'" ~rcl3 mulUs n ocen t:trt1
fllUa cda coucrrldo mil rerills ad Intertul3 noctt:(cd ln ca(u bIJ
fPcrare:'tlIIoderllteglludcrc bfi cOllen/t.t:ol tus tlitn "occatil
dtm8Jhne nO'la:qtfl IZCUItl couerUlnf materlc ad renes ct fit
'nflQlIIlltto ln da:'% (cqu/tllr mB,tim ll bcb!lItas ad tpfum:llaf~
bcco bldt.:S.l:oltua niiq} noduus ~ IftlS l'aide .ppter m~l.
tttudhtcm motus 'tcJtr,It/Uln (up.botfullt ln co.ft be t'cb.l~
ta te contingente t1/ccbtlt 1;labbt mor(es partlcllta."if.nonc '
mlrum \l' I]la'Mrcquentl1ntcolt4 t>ebiUtilnf:qHotum COtpUIJ
•
eUil,,,afur
tn
ft.
�frol,filîunj.lttiij.l
euacual ln cu~(Uatloe (pa di eu,uucnl12 di fpuo't f?umotce:
1: ci addita dl belcctatlo \1cJ,clIlmg:q ut: fol\1. p:inctpa Cr enln~
gutt fpiia.tt \1irtult '1 bcblUtat ca. 'Sctdtt:nâ fuerrit ci da3:qblls
"oc.
fupcrue:nlt \lcl?clllcne bdutatlo 't mouu! funtob
([pc
inanltionebtcaf:'l' l~ fuperliultaa repletio IlIlUrcattt,aa. fit mut
tfi nocle:ril tnanltio 't tcIUltta.. \1t ad inftam4tionl bUCUllt no
cér.l!..enttto tn \lltrls q uottdlana e:1l necdf\l.ria: \1t materte q
ad rC!lce coucret cofucucrlir ad parti oppolN: cOllertantur:be:
quo Infcrille blccf ht me:dldlullb 9 IMGte.{[1Rllltc\llttmo ad
abŒ 't pl'tii bcucnlido pt/mo pOltaf re6I1la:qll~ ell.t).1!l.tn'ta
lib ua bifpolltionibua bt~it:~ mcllOl res bU"polluoltte dbotli:
quoa fumerc pctptunf dl:"t fint talcs qUiltenus concomttef
co" (enirae nature:" cofractlo fItta.et Ita fupple bebent eU6l
dbart;l inftpl,ia cûlenitate quadà adfrtstdt\ bcdlnantia: vd
tipcrat,u hq uarr abllerllua:c!il pursatio fa nid ncccfTarta.
E.t qii cil pUI·US ardol fine faltle e,l: \ltilla \1cl fanSllillc:tuc 0ps
Ul13 ctbarta bcdlltare ad aUqtS vifco(unt slutinofum CU~ "u::
mtdltarealiqllaU tepl:rata vel rcmlfTe blllccdlnts:'t "bt cil tn~
tcntlO cof.'Lidatiollta 'tC~lccan(lnla vlceris:opoltcbit bieta ct~
b.uia etiii mtdlcinalla pa rus (Id Ilipticum bccUnare. et ideo
\'It bi.ccbat 8 ui.tn ptln.clJ.pl'i.Et bintifTro cota acuti 1: Ilmllri 't
{alfteflncccrTarta.E.t altbibj~tt ln filte capttllU c:lufdl.'€topo:
tet \'t e:uitent omlte acctoful11 fouts acetolltatie ~ 1: onme:a'CU1
tii:'t omne: falfll",:1: olltlleqlJcll: ve!?cmcntls bulce:dlnls. 1"IlS
yt bl~it in p:ln,capt'j be: curll \llceru veftce repltcando Il mU cm
fniam.!0poltct \lripfi bmltlt dbariaacut;t falfa1: acetofave
1?cmelttis blllccdinis conuertiblba ad coleram 1: fllm\lt~t ci;
bJa oe1cctJ.bllee dbos bOllo>3:'t tlloa q Ul faelunt ,ôGllltitultlo~
nUup.aUqualem ln cafu bicto:nii ta lia. bc qulbuabictllnt eR:
(alf,t. 'tc.gencrantacult>ltè in 1>lImottb9-tballradtatcl1l:vnde:
plO partc trâJeUtes ad rencs addlit ad acuitau~m "zinc 't\'lec~
rltioni :;>îir.1Rii \1l bltit BuUn.c. "lceru \leflw't ln co cui af~
fdudit \1:tIl,a acridafuccedfit "ulne:ra""lccra.~u 'il \lt blau
cl1: equarto 1?lImozfi oz: bullna.tlo eomm ab alllaritu.1ine '1 bail
racitatcad N.lcc:dinem fup.rentifTalt1:"el iltfpUlltudinê fit nc~
((!farta htcMII.6ptdaUter crGo b~fcendCltdo cfi nOn efl ne;
cclTarla mlldifu:atio fanlci b~ panis dus efTe: factas e~ buab~
P.lrttbua farine frumenti:'I "na parte otdd cum modlClfTuno
furfurc::'t l'tne fale oino:'t ntodtcofrumito coct9 CO"~lItctlter 't
no fUQfluc:. ~IJ fi partcs ertcr{ou9 cITent totte ammoueanf:f;
"bt eITet Inrltto mfidlttcd.tiontG (anfd "cl apertlonts optlatto;
lits drc.l collii "dl,e:ruc panle polTetcfTc magie (crmltiltul'.
.€t fi ptnfa.rcf di aqllll bccocttoltta IIqlllrttle cITer dectlo: c6:
l'ido'lmo "fila Uqutrittctn ontili caf" fuocll (atle couenlla.
~- be ~bi,t:lt :Sul.in cura vlccru3 rcnulll.Et radia IIqlllritie:
In:1l e~l"tlttO:'t mudiftcarto:'I maturatto:'tsllltinario. aalet
1 ltur plO f,rmlts cJllcnlerlt-,r panata bc mo pane facta It~
b~O(iifS carnlullt b( qllibus Iltfra.f.t farlnatll be fil:rtna o:dd
bilTolutllln olcto btodi.o:'t fillltltte:r far (pelte. Il IIItendam9
Bd Itt~dtticatiOllUuper bfcti.sf~rculls pot ~dJt alt4d be: lacte:
BlIli~dalaruln bulcifi Clllll mOLilC05Ilcc1?an.ft ,,~i1ntend.iIll9
COfoltatlonl 't InfrlGtdationt \lalet fercu~um be plflo mtllil \ld
pald d b.:ne cocro III btodifa ca-rnium "1 mfra.et fifcmp(r po
n.a.tur pa.rû 5ucc"art albt non blfcoll ucnlct. {[pe: olcrlbus tn
cMIl ">llit okrnad frigtdullt bcdillnti.a \ld tlperata:f{clltfullt
ntalue.fptnacl~ja:lnctllca:pOltulaca ln cftatc.E.t Il fit me!uto
ad mlutdtfic.lt!olllaliq !laté pot~1l: ~lIml aUg,'O bc (fittdtatlbull
1? b fCltlCllliln lItodicll talllen q.>tltate.en tamen cfTet 1l1I~
fa~~ ~Inta 't ncccfTilria. col1rictto:tnc ~cc:tofa planta6° mulrCi
con~Cltllt C!llll alitG .et bccanttbus flttlll~tcr "aIent cilme5ta
Ittcrqualificate:"tflltttcamcs p'!Uo,ulm.all1lCll Intentlo ml\
61a ad altcrandutlt 't pullotllllt:qn etram Intentlo ad plltr~U~
né lIlu'....ttficllnda:'t Co1 rne:a perdlconllnt fUltt ad ~ItC mtiho;
hé e~ccUètls.1: fitntUterfafiano:fi tn1?rClflc.'Itllrtllrlllll qfi cft
tntentto ad cofottatiolti.«:arnes alltl plptonu '1 qua~(arlln~:
1: allaru autti 'que nlltrtunf e): tunl(!o vd ficublla 't all,a carlS
(mlltlno eutf~Itf.4rPe carnibua quadnlpc:dunl fin~ularttcr
"<llètcarnca captetodi hl Ontn.! tRe q 110 "ft pofTnllt.'I ca rnes
bando:u. cum ploptieta.tccttal11; ad renes ~ \1Cficill1l:'t carnes
Cllnlcllto~ 't captiolDzl\:ét cOuelu uttt 't criat cl1.ppzittate (pii~
li. Jn Inclltc. n.camea caponfi 't caflratotn "ntua annl:mll;tt
Ine di dt tlttClttto ad mun,1tficattolt~m pofTunt c):Qlbert. ~ar~
nes qllo~ \lltulo:a ln eflate blllltuédo partes pln6ues't cU;
gendo partes ncruofas matltncftuentcfangutnc (unt la Il da
bile9:tmml' 'tpede:s ipfodi flbeblte coquantur in ma. intltto~
ne: fllnt conucntltes:!llJ.m funt bOllt nutrttttentt 't farille bllJc,
niollie (clio c.,ii.C\lpl'obc pcdtb~.carnce ai3m Lepon..n lll(t~
et
S:O.58.'
thun eoucniunt:étla vallt di cëfottfonc:'t Il dfet \1c1~eme"tifrt
mue ardo: 't pUllctIO:tll~lC partes pollcrtolce ra IlIlrum cOllc~
ctMum ln Pt,ltt~ III aqllle fontallbua currentlbue t'lcuntcr co
cruouenilit ln mocterilto l'fu ..Et di eIllntentio al/cui.lle Infrl:;
gidatlonle di abllerllJne 't Ilutrtcattone "alclltcamelfobllra
'"tU bWlte plcpa ratc a bllcrBido Illufcofitatce Mn artcm:nas
in f?is omnlb') \lt \101ult 15ar.lll be altmltto cil "Irtue qucdam
nbllerllua.fc Il ,ppter bltflCultatt blgefllonie carû 't bcbilitll~
ti \llrtutia bll3'cllll1e tnllrmlno pofTent l'cbite bisert mallicanf
dl' reducilnf ~Iifs c.nnlblla dcetlozib 9:bcQulbue filpla di
plllc~o malTdLado 't confcrido Will b:od,ils cOllentenrib9 ad
founapotablli.€Peptfctbus authbl \'Irtua coltaret·'t nOB
clTet tteccfTlJ.ria milita rdtallratto:'t conuenlenter poient bt'
geri vllh:rentfcre oia genera ptfciu:pter l'tfcca bure carlltsct
bellialcs e~ quaUtatc frigida eOtu. auinente cil Ida l'Ucofitatt
$d plfcca J,?fict blctL 't temult 't fimtlee colotte ar6cllth't v~
lutt15aCin \le: cofercndblla 't noclttbua (unt Inter reliqu~e dc
(tIOles:'t lt1a~me fi pHeea fuerit l'etrofi 't (quamofi di~ati ln
aqua cum \11.odlco vlnl \1ernulit filte fpectebus.l0ua cttii fOl'
bilia oz: perdtcc:s multû cOltuenlunt non Ilante Ilhnia ,nflaln;
mlltlone:lmnto be mente Ble~dri fi funtatur teplda l't a sa~'
ltna.edllcunf nOIt (octa Clint tota fubllatlB in pl/netione ~tfnc
plurintli atfemn! juuamentU.1~ofTent etlam lieri aUqua (Il~
pozamcnta ad cofcruandû appctltu C"1Il fuceo acctofe:~d di
\'Itno granatozû bulci:\1e1 modlco (lied arancil (elllper b"lco~
rando ru ~ucc"aro bhnlttendo (u((oa !?erbarum aperitluil'
cu
r~ olnlltÛ:\1t~llfeniculua:pctro(eurt:afparaSi:'tfimllta.,~a~
Ota. ptOllocatlua 1: multLpUcattua l'tÎlle flint ln cafllncllro ve
tlta.nlficu elltntenttoeductionls fanlet:'t aperttonls opllla.
ttottla matcric InfplfTatc drca l'cf{cam:afs plurlmum nocent
omnta talta:fc:d ln blctts cafibus aUqd bc cfa fl/mcrull cO'ue'
ntclts etlà aliqd ~c bletla mcdicinia blurctlds CUIll otferitu;
ca:que funtfrigidu Iliptlcaad confoltdationl:fcd III modlca
boll c~1?ibcrecouentt:'t l?ec 't tn clbls 't {n medlciltis. Et Iflum
c.lfi.etta~ po fuit 1i1uf.tn cura '\llcerfi:çr bcbcnt particlparc tllll
tinattondup.facta mundtficatlonc l'cr 1?ocq6 bl,d t.ft opo::::
tet \1t camlfccae cG;medldnis \llccrull1 oibus:'t fup.cum dbl5
medtclnaUbus slutinattonellt fadcntia:ficlltfunt Ilmtlum:"
b,l\l.6Q6antfi:'tI3'~It1e:JrlgiL1e: •.€t ponClJ.9 rationi bt~t.nâ glu:::
ttnatio cil Ct da:q .p1?tblt \llccra minu~;lb c,Uoliatloe: eo~:
que tra n(cfit fUQ ea.t.ac:uto:I1•.€tqm taUa bttftcllltcnriifcllnt
I1dblcta n1cmb:a.:ldclrco pllulopoft add't. Et OpOttd 'teruln
yr Immt(ceàtur CIIm as blurcdca (up.modlca" medldnc fub1
,matluc (up.ln modtca boR ne fadant perllcnfrclld' li fi
mlbtamcdtctnllerccttllca.nree'l finl3'ularttcr.$ed ad~I~;I!,.t
l'erbG fCl11Q no!"ndfi ln "~cmaterta;15 Ipfe.f.mcdlcine btllrcl
ttc~ Ipfia noccat.f.taUter tnfir,"la 't ~lllol1eantcollcrtldo ma
tcrla~ ad btcta meb:alc(a.Et Ita P,t ? ,rcgula obferucf : ~ pto~
1I0catlllil nunc modo e~Qlbcanf 111ft ln modictfTtma boll ln bt
ctls cafibu9:'t cil ab ds fugtcndu tang, ab Intmico Intcrficl(ll~
te:vt paulopoll otea:~um erit!~r,"o be poru,e.t Ita afpara~
"lupull:'t ,"donce:1: ftmlUa Colter oblata tn. bictte cafibus l'c
ardott l'tlne cCi vlccre: "cl fine flint a qutbua caucre op odet:
nlll '\lt pa II10altte bictum cil. jJd(o, in ter (rllctus "itenellr ficus
ptedl'uc:'t \lue:omnlo I3'cncrla:qllll1lnllno etiâ~' amigdalc.IS
laude,!f cu~ cil intitlo mudlticntionts fanlel:'tlta(cllIlnll ~a.
tOta cota t!! 1Il modlctlTll~lo vfu bebellt CX~lberl proprer Id:qtS
adrctl;ea cOIle:rtlit:(c:d allts fructtbua mOU(nt/blls masts ad
Intdlllla'llenlltlbIlSI\1cnrrl \1!.funt plUnd.bcne mlltura:oz: 12ft
ca bene: matllra:'tccrc(a:'t I}mol:fi ~ ((rrUIll tpa afi alta dba~
ria fllma,nf:pa~c~ t~ lenlendo "elltrl:'t conllcrrido materills
Bd partE OppOflta. l'le renlihl cafu (atta cou,nlunr. ~t ctiall1.
(ulltaluur bllO,!et trea boh Oc pirla coctls in fasa mifa cû mo
dico SlIc1?art no dl bt(conucnicns. $cJ Il ctr,,",11J cauendltnt
ell:cum htter ptOlloClltlua ab allctOl tblls conllumcrcnf.{[jJà:
",nlendu cl1: ad potU ln quo blcaf di bfio. S.etiam fn capltu~
, to curc,~lc(r6 renfi:'t Idem IntdU~at1lr be apoltematlblls rt::
ufi 't \l~îtCc.l!..lcct OpOltct "t fit millolatio porus Ilque : 't l'cr
aq ua Illtdle~lt "Inu 'trdiqua potllblUa parata con lIertl ad
renes:'t addudt ratfo!lem ndno:atlolda potua blcene:\'t nt~
nozef ueceffitas rntnsendl:oz: mfno:ctur motua renfi ab co:qtS
perucnlt \ldco.s (up.bc 1?lImo:tbua per pOtu~:'t eOtti ratio t e
cotlatto per ld.t.ploptcr mot4 ""mo:u e~ POtll conUcrtlt; ~!
ml'ICS ad COB:nabc natura potua cil conuertcrcad ~llle "l~
nc:qt Ilcutmatcrla.grolfkJ. :;>lIenlel1ter eductf p. intcl1:ta:lta ma.
tcrla aqllo(a (Ilbrilla vt fic a natura berlilaf ad l'Iae renll:'! lô
'n.œpro,"rcapollematll~ ipfo:fi rt/lû bldt:'}' 0P5 vt PIOI?~
';ot~Il.Jo.roiJUI?,O'6Iïldj.
k liil
�C ojlfiliurtJ.I~~iii,.
bedG potli I1t1Ue plurh!1,.nal11 pot 9 aque plurlme no ttlacll~~
ruf:fup.etia'fi fri~ld<l rllcntqutn l\lbo~nrefactatrclte~ fll,o 1~
ceO'u 'l motu:'t fup.?ducldo ~1I\lt01CS' ad rCllea:cutll III vt Ibt~
dcm ..,t~t:I~O dhlcerLbllG 11Ll<l.d tta co~ruri fieut qllica: '(an~
tell bi,rcrat:nii't fi aqua. ~t cOllmll:lIsfup.tl1 pllnclpio apolle~
ma.rri calldolu apparcat:ql ifrigidat 't QlIIltCaar apollcltlat4caUl1a.I ..pfllbelldo tiu~Ci 11latmc 't rel1louldo mala coplc).:to~
ne:vcmtii cU cil taliter<p ipcUtt .puoc~ttone.t.l~umotet3 12.p~
uoeadoné ad renca:'t coarctat verfua eOS':'t ea que funt ctfufa.
ad latlls partla flutlla apofttmatta ad ~l1U ,te. fllo mOhli fup.
be bumoub'l:qIlL 1110uer.:nf Malta 'iâ:tr.c nocumêtlllfl d 9.f.
~lIoeatioltia "porua aque eftfll12 tpftlla iuuametfi câ qllaUta.
ria (ue.i. fUplll tllualtledi qtS dl: natll~ (equi t'; quaUtate aquc
?Stia per frl!J!ditatl a poftcltUlta ca to et ln pdncipio. cr ft ita.
be mite fuaeoUlgif:<p ln lt.OCllltletlS vi~rU \'ltne abfttltendll~
ell a potuqnantli pollibUe dl:Q1 fi nec~fT~ria fllerltpotatto fL~
6nlficafquafi Qtotu:"t "olutt'glll.bladlmdo fit tn modtd(~
fimll q,tltij.te:'t I~oe Ilue (it pot9 bc blocr,ifa:ftlle be aquta l'el "i
no.Sect côuelliens potue cfi eibo dl,: "t fit vinu paudfcrulIl
medit colodS' remlfTe vinol1tatia ad bulceaUqu\lHter bcclinQG
no adacetofum mh:tulllcfiaqlla.~ecocttontg cMecHonie tna
gagQti:"el cri querlf mfidLfie\lr.lo, faniei c~ aqua buocttonts
llqutri.tle plua vel mtnue rlll l'I III potl!nttll:'t nccefTltatéreftall
ratLonis:'t egre côfuctudtnt.ft I~te futficiât q,tlllll ad regiml
dbt 't potu9.crJJâ vell.tedo ad lIledtcinalia cômemolovnâ fen
re~tlàbfit SUi.tnpn.cllreapollematfi renû:q ~uenknf tral,t
pot ad carum nFm ru bl.rit.3Jnltiü eurattolllû apoftcmatfi ca~
ItdoUl~ ell abfctl10 cae 12 tiobotomia e,r baflliea:1l fan!Juts ell
"tncéa:'t palliopoll al1dlt:'t &2 (olmlolte "ltria ét fi ffit iUie I~œ
mOlea acuri di fanjJlIlne l'et fine fangufne.Jbec ell pma tntl~
rto l't conlbt:q Ilat tn equatfôe I)lImotn acutodi. ~(!Sa tnti~
tto Qfidf di billertetlb91)umOte9 talee ad via oppofltâ "le re~
nu:"t ad "ta fcceITua:vd12 vomitli.'S.lIalntltio (rU ad l~(a"i
i>jfpofitlolti I1lfidifidido "et côllringido fan (~I~lttam 1nfil! ~
cCi. httecioncremlffton{s bolo11.\3 a.ltqllotilsml'l~lmC 1..!11i~ cI
"s.crl~thnll erg" bC lloboto~ni~:IJ (anGuis Ul cano lt" It.~
da btcaf:q> conftantcaUquol1fcr '\?'!ttlte lellf~ tlobo,tomta bc
"ena bafiÜca. et'idn cafu admodfl couenJia:,ull. 11l~~lIne tft fll.~
dés ntntfTlonl acuitatial?unlOtu:'t ft no fit tndiatria CUIlCUa.
ttonia fallGllla p;inclparr.'€t ptedpue "alerettn cafuq/i fieret
Illictua f<luguine9 etlablllcrtendo.ilfi fillnt;ulia.tv. bieb9vd
clrclta (leret lcuta aptrtura vene/ntclltséd 0 (clIlper (o/tante
\1trture:'tC,trra/?tdo buaa.~. f,!n5Utntano vItra credo ln cafa
l1lultu (ouentret.€fqllarto ettâ I?umotri fit Win alterniitib?
per intert? fumprls renlfulr.tbua aClIJtaté eolm:fcd nô etflt::
beanf ea:qllc funt codllcrwaad l'ta a v~ine.ft in l?oC\1\llet fr~
rupus bcpOttlllaea t))cfue fingularlur (fi aqllalactuce bcco
ctlàïs femis maLuaru 't berberotu:felllpua e!la t,lct? e:r beco~
<tiont Llltubarfi:(ebcllen:'t otdd C~COtti(,l tl crit conueltlis, fl~
nuttter epfectlo facta loeo fl!wpotU I,'t infra valcblt:(k.~II"(l.
rt vtolau:brabollglttati an'~'l.l'.bl!ildragQtl frigtdj.~.j. flled
pouulllc( eocte" bepurate. §.l'.carnlli talllarindolfi:'t febelle
non mufLdodi aii.~.iif.cul1l fOlill'."j.arjJtIlti fiat confcctlo: be
qua film! p"tc!t cocJear l'nUC1l11l blml~to tn mane I}ota fl!~Il~
powm:B.d Illa tnW~tlon(m '1a"mteplt~lmata ad epar 'tIld
cOt facta fOl clcS' bcfcrtpttollea ad Il ItcrandlllU 't ad frtstdum.
€' Jllt Intentione ail t bhlCrflollfe ftante factUtate ad vomen~
dli côpletur ptOptilITlIl1e tntttio ru 'Vol1lttu:qnl btllcrttt 't eua
(mU ~ntccedét(9 ":atertlls:bequo l'Idt 6~rap.tn.clreIlCi •.€t
cgo no Ilarro Laude "omlt9 .pptcr euacllattonl replctiols"i(ce
rel tnl:hll11l0 pute vt bt,rit:CV qfi I~oltlo l'tif tO afTIdlle fallatur
e,; vletrtblla "clocttcr fanatlon c coplcta •.Et.1:1. bl,;ir [tett "O~
I11ltuaqllo "lccra renu} medtcanf:addtt<p cllfuffldena ad id
e,tcufans ab alto:b~ tn talla "omitus InduC1 (uautter di "O~
mltluo leln:n~ fiat eomotto a!Jltatlua QUIllOH111t tn toto:,t cU
penna ln tin era.in oleo oltuarul1l:'taqua becoctionia (~milliG
anctt:qt tij. "r fC!l'Lblf l'fdet efTe bcbtli~ Ilomac"t folte v0l111tuG
q Ulllbet ineafu ell (ufpe(tua.6 ed flfieretbolol poftvol11lt11J
OPOttct redltienre llol1lacl~ii falti e~tertua Cllm
appl0pll>lriG
9
"t (Jcdlattonlb? a pploplhuie 't "'ilcttOlllb
'tc.cr1~erfidtllr
9
etja l?tc Intetlo ~tuerllua cri ,couertcnttb ad \lIa ln tdllno~:"
pcrviâ eOln:qucfupp~tlullf per cI~~erla:'t l~ pcr ca que fllpe
rLua.1~er i.llferluG pot tiert drllcrc "t tnfra.!k .l1llllllilrfi. rP.
il. 111 urll violflrU:tiodi altee an.11). j.oldd 't furfllria frlllllCl~
riafi.'fI).'V.ft,bt eITet magna fl~ma potTer oddtaltqutd b'
lactuds" pottuillds ln bccoctlonc: be quafaeta colutllra. be~
~tuœf'tiltteaddllturcil1flcnouitUt~ilac,3·j·"dmtWsvLo
Il.:
latq.j.rm biuerfiratcln fntentfoltum in ItUG1S' vet min9 ab:
ller!Jcndo eultl "itdUa buobllS' ouotfi:'t cu olet cOle" ,Iolaru~
"femt.Unl an.§.j.fmefale fiat clrllere. Sepll etlii"rrd "cl ca~
ple ad linLtndum in caru côulmtr:'t fi bis ln QcbdomlJda. falt6
"tatur talibus ~lrllerilt3 el'tt con Uen téa.1~ er fuperiua etta ad
eandltntentiollllaudo vtllngulie ocro "cl becem blebua ad
mtnuS' fumat bc ca1fla:no tn fOlma pOtllS ne mouCIltur Ild rc
n'13:(ed ht fOlma. boit vt Infra.1'>.' .pulpe caITllq.j. tapelletur
fubtiUter ane arllltuts pulpe febellencrla \lcpllrato.~.if. gra.~
nOlllllt b,rberolUl1l ad eOlrectlonèlntiaml1lationlS' cam, nu
mero.tiif. vd. "." cllm ~ucl~aro \llbo omn la fil1llll reducan fin.
fotma boU ..€t ft blfpUceret cama. potl!ll fllml be confectione
brapH1nts nô follltlut:l'd bracatQoUeone bamafceni ad eâ~
dcltl bolllll •.E.t srattot erltd5poltuo Il fiat \lt lIIfra.~. pulpe
febeften. 3:v.ral1larlll~ii.~.J,pllfTularultl ~israrn.~.if. p,n tdlO~
rum.5. l'),ttat bol ua:,; Ita. complctllr I)u tntenrio tJiuerftonie.
€ a:trcil auté Ipfam btfpofitloné ~ztncipa.lt ft tUerit aCliltaG
"pllncrto fille fanSlune't (ante flltftctat Infrtgidatio dt l,ul1w
ctatlol1c,infciptcta no di p~01l0catiut9:vtbletu~dl ln pdl11s.
partc •.€Ullt,OC fingulamet' "aient gll11ll1lt aTabicfi:b~agall~
tu fel11tnal !ctuce:polt111acc:",'pa pallerls:'t f"ceua liqutrtttee~
I?IS polTunt fied troclfci. 't e,tQtberi cu aqua.lacrh.1.ftqn ~d7e~
mittITullliS eITetbOl010pOlt1:rct "fq; ad optata tranftre.1~lO
quo "alentft1tlilllarttertrocUd alcflccQengi t'afTa io antido
tarto almâfozi13:'t fingulllri1fillt.t etlâ valet troclfci dufdé ?la.
fiS'.~.côCiltentta factl ad Ilrii{JlIria11l:liue feqllllntur "1((ra:fT,,,
adullionem ,;ünc:quolfi plopztCt'llS dl: Il~tim fcdare boloz~J
vt t>lcit:'t fiii t '\?t infra.1>' ,iufqulaml;'; oplJ afi. 3: ".femt.dtrlll
Ji:" laetuce ajj.~.ttif.('lI1t.poltutace.llf:fia!1ttroClfd cum tiqua.
Uqlliricle.nill1l tiC e~a pofTlIllte,rQLben.~.l , eu~ aqlla becoctlo~
nia liquiricl c:" polllmt \llfTolllt ln lacte ad arlnsa lldum l'cr
t1e5'z.f~,m.t:>eapapa,ltererlamad fltlnctntentfoncm valet.fr
ql11 cown{)lf efi a clIItate C~ltliS fill1Slltl1tS:clllus retltio fit ne
cdra,n a vitra. tiobotoltltaa't rdtqua opottetmtfccri quedan'
cfilllptidtatc n.l~quali {llutinatloncltl factetia:vt funt bolu~
annellua:terra ftgIUarll.:a.rale: 'ttrocifci be cl}arabc ad ~o,
funt gee~Utca..€t opottebtt 11togls infri!Jidare epar "rencs"
"cfic~ 9m,f pumo calu rem!mota tm frfGida bcbit pont ctrca,
veftea q/ CI rca 'pand renca: tmm 0 cCi frlgidtsfcmper b5 a ~
pont aUq lIid confotran a caltdita ti na turali 'Vefice cuillfmo~,
e/tltsnl'i a.loca:'tad (cdattonem bol01ta aUqllld bca.lteu ca~
11l0milla. "cranedi:be quo blcU ElIL Et fOm'IITe ncccfTa.rium
cil caufa OOlo:ie vt apponaf in eie aIaqd be papanere:'t eOlt~
cea mâdnllJO~e funteôuwtentea ad td.ftpauloantc bl,tcrat
in c:urilapollemarû.Et C~ illo ell fup.medlcamtne "t cmpt'tt
di palmo Uneo tn(ufo 111 olels ealcfaetiule:'t illtein qUlbus dt
vtrtlls andt "aU" fllp.CIIIII allia trtgtdta."at) ficducaf 111er'
rta (antofa:tlll1c tnritto Ilar ln I11fidifieatLone fante! ntudtficÎi
do cualiquahrcr lculb 9 abft,rsètlb9~nô tfi .puoc\lttuia nHue
mifTt1filllc:illlo di. mudtffcatôe o~ el aUquaha e~tccatto eb(qJ
moutiCiltLOII".Er tlc I~oc it bleU '5111.ln Cllrll feabid vdlcc: ill
p~frno op~ vt Ildmtnllh'enf IIlUlldtfieatlua abllcrfiua:que fin'
bte/.:icciltltltaabfq.; 11lotdicatiollC. JJnter medictnalta ftI1GU~
lariter I)ic laudatur aqua luctta:be qua btdt 1laa6.~ cotlfJl~
tle:Q1nô cllallquid mdhl0aqua (Md Îll I}ia Ioda tn ~actnrl
ttonc:qnllauda.t I7cdoca. "tolcnter.'I1Ô c,t~Ibe\ltllr rfi fn plll~
rtll1ag/tttatc.ppterirl qtS biCtum'cll.,Et quâdo a pparHerit f~
nies I1llllldiffœrt erit illtendcndiiefi ~(o;taIJctbue lIIaslt31lli
ptidamolt tantfi perfuperiua:fed ctiii per tnfcrtua firlll{;â'do,
ftqm partes tIle funt I11l1ltfi lefc:l't fupponlrur:'toll1l1e qtJ il1~
Cllmur afucritafperfultl1tlultu nocct:lddrco ozdlnalHfll dt
fIeffn cafUeOnIlCI1I(I~l' qtSfadata.d ll1ulldlfica tloui edalllll~
côfoUdatlolll frfcâdo btctu fief fUQ cute di tacce vtt aqua pla
taghtla (&111 oiuerfaa Intenttones fiat \lttl1fra.'!>,· fucOcolle
qua tUOl bieb 9 n IIfrite 1111 a ctc mul/erio qua terln ole Ille TCIl ~~
ualldo.~.v,.ccrll(t:amilt:plulIJbt \lftt:tuciebencpzCPllrntc a~,
~.\'I1altltiolum nenufarts 'VtolarulU femh1ls lectuC( ali.~.,.
".opiJ : tufqlli\l1l11 albL aÎl.~. v.crod. 7.j. fiant fief CUIl1 tl1lul~
fIone papauerta a Ibl:'tbe ds frtcctllr (IIP'~ cute vt Nctllm dl.
Etll "n6etllr httra. \lcflcal11 CIIm.~,i.v. "d.ll.biIToluclldo buOil
VcL trea (lef pte "tee ht btcto lIquoze:'t q IIcratur O'1tticllIllI col,'
'1 '\l(nec ht vlllua "erfuofpa rtcm fupert~lCm pcr buoa t'/gttoS'
Int riua.frlt ct1o.1n eOIl,nleoS ad.mltl~attolle5 bolotte ctrca
tlIag pllrtce:\?t natfomcntarlo Will tiltrO '\ltl panno IIn(O tll::
furts hl bccocUOlle \lI III fra:I"· .malua ru 1rad idi a Itee an. tp.
,.rad/cum ntnllp"arls or (~miulII c'uaafi.3.lif.l11dUlotIWlJlJO~
mtlle <l/i.ro." .srilIJOUlIIJ..<lld)"l)cIlSi.~. p,calamt aronla fiel.
~.tT,
�~
,
~on(ilium$lrtî(il.l
'.t'J.bumantfn aquac6i bcbitcg;tftatf(Y aUquot bullltlollib":
"c~eil Mt (omttatto Vt btctllm cft.1~Ot etlâ ~crt Inunctto ad
btctas partes cllln vlt(iUento vt: In(ra ..~ .ola vlo.o!e~ all\t3~
bul.muClI1.~3I1lullt:altl!e: (mu\Jrect:~ dtonlolUm an.;. v.oln
mrnellolli.5 ,ij.cù11l cerlt alba fiatvlljJllentum.ft Il litrlt op~l
lattoncstrl bh:ea. "ia. p,r hlt;îolT..tlollcm Qllmomm vcl fall~
eUn blcta vIa "d fd.1l3Uhlie coalJulatl:tûc fiant folltcntatto~
nes QI.mcctatilu: cum mOlUca ca Udttate:vt e~ altea:camomll
la:fenu~reco:partraria (enartonlbus:" femlne Uni:'t Qutll1i110
dt:apponldo ctla tn ' I'ncttonlbua aUQd be oleo tldIUo:'tllmtg.
bul.cunt modtco croc{ in fllnden do ~irbum adiptnum caftratt:
~dèaptt:'t cft cleerioz ill btcta bccocrlone 'tfeptdum fuperpo;
nerc.et !?ia (mu eOlltcntus:1: ,~t omntum (aaon IIlIlS.
cr1~tO vle,rt tn collo matrlaa ,,~rfill;~ os tntrtn(ecfi in, quadŒ
bnl- fpcdabilt tic bllrgulldill. _ ,
"onflltum.l~itil.
13.fllstfte vt e~accntlbua (eriptts 't verbo rclatts
eft apoftemll."lceratllm.tncollo m.arrlcia:'tad QOc
cilufandulu ptO caufa ptirnltiua futt ille cafus (u
per fcala:t>e quo in cafu fiGlUftciltli cft: qI .J'pter
t!::!~~~ vCQemelltern bolole materta a.d 10cU tIlum lefum
nttracta:" Ine~lblo bebllltato ibtdem retenta flllt:" a virtute
membd nOll couententer rClJulatacaufautt blaum a,polt~ma
'1 ad collecttonelll "e.!.lh tandclII:'ttnftrulllito ctrurlJlCo filcta
(oluti~mt: tandem Il 0 Perfccte curato apoftcmate rernllnfit vi
cus:tn q~ plerfi~ cadttapoft~ma qllodhbettnatrtds:partlm
»pter mébti bcbtlttatl:" tpfUlS ,~ptttulttnem ad fll~cr_tlutt.l~
tu recepttoneltl; Il toto:paa:..tim eUa q: ~lptcr aUquall tmllrum
crnbcfcclltta "cl pUdOll no ~mlttltllr "t perfecta (anatlo ft!t.
.E.t e~tndecl1 collt~âtta. ma.trlda cCi bO:(O ~ rcnlbug alJcQts fto
ml1cQo:co:Je:cercb:o:"cftca:tntdlio lIta~lme rccto:'t mufcll~
lia co~ar/i..II~tctnlb:a it IIl.pptiJa opcrationtb9 ralnanlt Lc~
fa:\'llde notabtlttcr rcnib? boleta allqn no potel1ambulare:
":>fir vidnttatc \1eace .ppter teaonl cotent!ue vellce non pot
nili modlca ,,:tnQ cOtlnere.1Req; inconucnlés fotet .J'pter hn
lItedlara cllm "efica vldnttrltCln:vtaliqua. parafanid 12 refu::
datloni a.d "ricQ beriuclta 't no ~(bltetnuncüficata in ".ricam
Imp:etrcrltnOeumcntCi:'t tta. ve tn cande vl((rattonem caufa~
l1ertt•.€t ~oc err~t pdmo bttertua ptopto:r inq uâ btctum "le?
cottnuo manente "trulclltla \lcl fan(e per coltfi mltrtcia ver::
fUll e;ttremuln chas ottfidCi:" blfttllate vtlna per po tu 111 e;ttre::
inUltl colU vence per tpfum collii mlltrkt9 ad cptum abfterflt
lItiltcriioil11 vtrullfam:fluc (an.'ofam cut obulatln.collo mœ
trtds cdftt!tccm.et c~hl-de'appar(t turbt.1a}/Zlnll (anlo(a "cl
1 Util:etialtl- no e~tftente l"llca....e(.".etll-O tnconumtrct tn~
\' ru il arcrcvdni fa.nlJuinea:vr fle~ll1ctlte vlcere cozro~
~~~I~:rJfahliqua para \lenofa.1~orrem l'cr II6na" cUidl;
mantfcftarc.ca(ulll fotc talE:fcd ql in I?oc modo cUnt pau
drate vtilltatta clTet 111ultli labotlln,tumon pte nuc latlua ad
l7oclilbotandum inf'tllâ.«r1~~0 cura tgltur \'dfalte5 anl:Ul~
donc I}ulus 1llale btfpolitIOIl'''' obfernato beblto plius relJ1~
mint tn fc~ rerum bieta. n5 nllturaltfi:pOIlB eonf~qul!nt(r relJt~
III J eurattllllm.et qt pdnclpalia intelltlO eft ad vlcua:qtSilt IIc
tndi!,;et e,ticcattllts:1: fClh 1I1tentio cft Ild caufd.1l1 IplIua COltO;
fiuill1l:que "e arbltrotcft f\~t;ma. nitrolitate 'tfalfedlne par,tt~
ctpan.s.:J/deo pthnO clrca. collcctt~lle aerla at_Il-er 1~.abJtatlo~
nia {pllus (Iltts tlperatus in a.ctltus:ad IIccC; tll bcc~nQ.a. t:a~
lundii f~tur a.b acre eIl-Ud":"lld~ tep ote !?remts no, tnultulll
Bpplo~lmctt6ni:neq; l1etin ftutfIS:Jleq; ln aercfpecttb? ar~~
l1liJ.ti5Ilto:nc~ "bi lit lIlultitudo fumt:fed tCIl(\ltllrlt~ folano
ln ca.nura.bCllC d\1.uf,l di 1Ilodtco 161te:" fitt6lt tS e;tltgnle fa~
l/.cum tC\JlIcnductiii ttl'o:ccftatts a caumate:(5 reet/ncef a~r
(!lm f~ndlllts e"nidbwa dtrt:rolla hl copla:"ddi afpcrfloe
Bqu, rofcle\: l'cr cal1tcra:veltlque fontts cu· mat;na. part~ ace
tt Cl:auUii di scncraUter a.b omnt acre "ltofo:q:licet altqllo
m'Odo couellire vtdeaf lItllntfcftl- qUlllitate:tllll1llcdldo l11i:
blllneruofa Ilia nocet q, iUlIat." ~tc be acre.€'lClrca. ctbu~"
potli no otrft Olti rcgUlil hl dedtone clbol~15 nili Ilct;atiua.
,t.f.ca.ue~dfi fpedilliterab oHal.fo pun(Jitlllo 1: IlcutO:t ab
otco cp cU cOll1edtmr tlUp:tmit aalltiltCln in Ole vt(pede~ al~
lehe.uboictlii \leQel1lel~tla t"ulcedlnta .ppteriplI? !\lC!lem
(Qucfllont in cor~m. 'Stftrmatlua vero rcgula bar' 110 POt:qt
au ... cOllenirltftautc "Icere (ouHdo:ulta ftante tnudlficato.
€' al tta~(Oliderandfi Q1 ab vlccre "cl eJucttllr.matcrta mul
Iii fanlofJ.:~d vtrllllril malt odo:ts:yd educif materla modi~
(emaltde:fmmo \1d fcre ntl~tL edudf llantc~el1lllro bololC:\1d
~ducttllr f~ll{5ulapllrlls:vd (atla pllrus:~ fle arguam9 be mli
. 4tficattolluÏ1ftUb tp(\) vkm.s:;;t pdomodo cducatur Ih*tc~
1
"Il
(if
.j!o~·59;
ria. f..nlofavel mulcqllaUtatil3:(O CMucolllu:ntlint ctbarja:q~
bus cum QOcCP funt boni nutrll1lEtt colun(Jaf ettamla Uqualts
VlrtU6llblut~I1Q. VclLlII~ttua:.€t Il nOIl appal'ct (anies vel 'VI~
rullda:f.:d coftaret \Je I1lUI1dlficato l'(cere (~CarU competut ct
bi illi ftipttcU 't sl~ltmofll11l ma!Jls beclinantcG.J5eneraUter ta
men ols "bl bcbct cITe b~ntcQlml" bonc qualitat/s infcipldi:
\'cl allqllo modo ad tmlaa bechnanteG.Spccialtus bd"ct~
dendo III pthno caJu appa rc~te marcrta virulita fit l'anIs fa~
ctilS e~ buabu~pa.rtibua (ar,neol.mundi 1: de,tt 1: vna. p9rte
frumentlclectl di modtcofcrmento't minlmo faHs:" fi ineo~
dem lit altqutd f~rfurls no tneonueniena cft. 3/n fctSo tam t ca
(upoteftfieri panlS e~~naiozt ijitttatc frllmmtt:'tmino:1 o:dd
' '" mintma pane fermctl cCi ablat~one ln todi 1: tUrfurts "(alt9
fit bene coctus \ltrobiq; di ablaUolte parttu COWeaUfi tluo:fi
vel trlum bier/i. ad plus.€, u.:irca carnes ln ptimo cafu conue~
ntunt carnes vltulo:11 arletum:"pultodi:" salUnarum IUlle
num.lCaro ctla cap:etituucnls va let. ft lib oia I?ic dl,Untur
II: non arrelltllr.1F10 tnconuenlt ct/il altqn vti perdictbus "el fa~
Rania.3/1l fctJo vero cali, conuettlllnt camee ad filpfldi
st!J bccUnantca \ft aues parue ~lt.1l11ontane.1~erdtc(s aute~
"tallanttn Qoccafll pIeClpuc coueniunt:carnea ettalll "ttulor.:
rum no ntmts p:oplnquotum lJenerationt 'tllla~lI1e n eruofe:
"',ca.rtlblglllo(t:" carnes pultotum: e~ercttatotfi. ~e: tcltabtt
ta~t, opc':.atlo fHftccll mca crlit aITate ma.gia iji dl~te. 3/ lU::
POfl!,S ctia qutbufdaad ftlptlcU tt ghltlnofum l'cclinâttb9 vt
cOUIl~rla (clnc1alts dtrlnta:btalJklgûto: granta IJranatolum:
1: I~mol.f,t qulb 9 cria tn trantlbus lion lncol/enlt Întcrdfi face
rc aUquil falfarnltacCi amigdalta appofito mOlHco ~uccbart
'tIl{;refte•.€r Qcc bc carnlbus no comemo!ando a qutb9 abft~
l~endfi ~It fpcdaUter:vt c,t Qts ttltdUlJaf qtS ab olllnibus alilll
flt abfttncndhc.€'~n l'tebllsautqulbua cames 110 cOl11edlE
tur III pumo eafu.I.I1:ate l!eccmtatc mudtficattoltls vlccrls va.
lent olJasautnarum fo~bllta corta ln aqua cU tdta fine (ale et
a.CCl~p,ata ln aqua.taalet it.p fereulo decro panta coet9 bene
(ubtllla di modleo old't lacte amlsdalarunt bU(.CIII1I Itlodico
5l1cQart.1Ro laudo fn 1110 cafu tnultum pl(cea:fed in (cùo cafu
malJla laudo pi(ces iji oua.et 15 plfees fq namfs carites vt ma
6 16 gluttnofi ad ptOpolit/i.facerc vldeanf magis q, fquilmofi
tamt .ppter alla. nocununta apta fnducl magls lalldo pi(cc~
petro(os vel fq uamo(osalifs.'€t tu QOc cafu copetit e):Qlbltto
ca(et rcccntis modtco fale partldpantis.jJn pdmo tn cafu no~
ftro.etscncralttcrnuniPcopctttcafcueanrtquu9 3/nter ol~
ra aOe '? pdmo caful'alle ca que Ild,~umld4 aUqu~ modo be~
cUnant.ottn (clSo que ad fttprtcfi otg'utlnofurn.'1Run- 1
~
do ~crbaSCi1rclt.1 IIue arOmatlcaa.&llt i!JIf Pl',"O fnc I~c~
cafufpln~cl?taJactuca:" C!llqutd Pctrofil(f:afparaBi etlgl~~~
tu~ bene couenlre. 3/1l faso cafij m_alJta l'~ pOlfl!laca:'t pctpue
platalJo buslolTa;bomllJo:1: !?m~t.et~;t \1arta}l1t,l:tura bicta
rri l}erbaruPln cafus e~liJe~tlll PO! ner! vana pparnrio ctba~
rIOtu.jJl~ter fructus ~ero "ltenf gnalfter fructus caUdt pciplle
tic ua que .pl'ter lactidnlu q uoddii occultCi in ets \1t \10111it. b.
1it1l1.\11cerl~IJS ma~lme lnbnlcanf./(iluendfi etia ab vllis aud
lanta 1: QnlOI. 3/ It pdlno Cil fu nô incouenU altqii vtt pl unts bli
maturta:vd 1?!lde:vd amllrcnta ad rcmittcn\illlllllÎlrofitatt
't (illfedlllilll(J.te!lC "trull~. ~~ plO relJl1la (umatur an te clbfi
ad mlntls~ l}o:ll~m tloe~lIl.a.J,5ar.jll Oc alimelltta.ë. be pUl~
nia in tine. :amlgdalcctla couentfit quocunq;. JJ n fClio vcro
cafull1alJts "aient pr~~:mefpl!a:S'ranata:",lI~a : ~ !?ulu(lIIo~
dl.€''pe "Ino mas)s Cll~..l III plllO cMu vinCi al." fubtlle mt,t::
tfi cfi aqua bccoctlola ~ucd>art:fcl1ltn(j cotU11L trlgido:îi" tiqrt
tie.ft ~n l?o,crctSo Ccl(U magia V5 l'tnu nllJrfi ad Itlptte" allqfio
becltnasl1l1,ttli cfi aqu~ bccocttonis cozlandro:û.pp." btaga~
gllnti 1:mOdlCO ~uel~arl..€t Gencralttcr cauendfl au omllibus
"tnta ma 9Sllla 1: potclltlbllS bccliniido felll p. ad paudfcra ma.
Sis 1: mlll flll "tni. potitlant:'t QCc l'e ctbo ipotIJ. €,pe IllO::
ru" qutete ~leatur:Q11~ qules nt llecclTarta ln oi \llcere remo~
uelJdo:ta.l1lel1ante "l(Cr~ (\lll lofo {nd/IJEt ln fi difl'catiolle OZ 111a.
,:im~ tn l11iltrtce vt ln caflll~f".j[ouelltt ISlf al/qual.ta motlls
localttl. jd~lrco e~lllcnte Indlcationead mUlldlficatlOlle COIU~
petit a~qllado 1Il0tua:"bl facta mfidifl'c1uionc,Illlntc t11tlrlo~
ne ad co(OUdaUollé competlt qutca opponra.lllIlI1~tlll. ft Ile~
((!TArta cl110eo e~erdttlfrtcatlo c~~rCII}olfl:'t 1113~11tle 1tItblO~
rit (upertolfi lUalJtaiV in(erlotfl 1?l? t oppolltli btllcrlioni. tilfi
laudo nnlJlllo mllne f.1Cra ventris lell trtol~e "d natura lit "el
ardficio "t h.fra vtd'~'turftat frtcatlo totllla COtpolls:primo
lcutter tndptcndo:b'lIld~ intl!ndel1d~ lIlagt~ clrca fpnr~la~"
ImJcl?taa fi' (lIpplctm vlC'~ ,~crcjtiJ di l':opter Côfolldllt(O
rn
ma;
..
�f1~ vlctria "tintlic~a'q!lfte IOCilli~• .Et f~Qc,Çjl ob(crllandum ct
ft un1;V rdtnqucn du :quta in ~oc pcndd nm~(ma
rkl dl~ tHJre.
ft" ft c~ I~oc mtcllecto pot patere qd fit ~iècndu tle (oml,o ct
'\1lsilia;q: fOl1lnlHI .1 ttcijafqutcti 't vi~Uia:' l1lotut fe~un~a.~.
~tât( l!Jlf mdlcatlone ad 111 undUicandft al11pUot copcttt Vl~
gtli..J. cp fOmltlla:ÎmO tunc medtoerls e~l]lbcaf fOl1l1llls;nc,p:
l'terrtt~lltfon~ tHart'i ptauara matcrlerû:'t tpfarfi dl'lIInatjo:
Jléad pztllcipalta ll}el1lbza f~quanf tnde nptablUa nocumen:
ta.0ed>rbi /Ïtmalot tntetttJo ad cOllfoUdattollcmfilctil muIJ.
dificatione:maxtmecopetitfomnus ad confozta.rtonê o'p~ra:
,tioltia naturaJis mébzt Jcfi.~tt rft r'f5uta tll fomllo \'t no OOt:
mlaf Immediate poO: cibll~~fc~t falté trallfacria ouabu! I~olts
'ttn pltndptofomni fiat aUqllalja leuia frlcatio ad plataa.p~~
du. 4I'Pe in.allitione \'cro:'t replettoll,e flln~arle blcaf 9' ots 1:
moderata replerio n"l~hlle nocct.Et plus cO: oecUnalldu~ ad
jnantttone~ 1;V ad repletionel,n. Herfi qz tam ç?n tUllgltt!r "tr
tutK; ocbllit il s ,pptcr p:oUptattl1l 1: fOIl~tudtne motbtcum
fo:tta ttractiua mebtozum:(]111l1l1t1feO:af cr. "cl}ementt appe~
titll tp.lltie.la.lldo \'t ctbHa partiatur:lta vt fl fotebat bta tm h~
bIc nil-turaU rtl'id terrtficiatur:ita. "t (ingulta. viij.l?o:ia ba"~
do partiln bt dbo rcfidlltur. trPeaiaUblls quoq; paffionib9
btcatllr b~eutter 9' ge\J ompaŒon,ea noccllt pteter g'andtllm
oz: tcttctam:quibus tnterdû vtt coutntt. ande cOllllCrfatto cuJ
amicis't audire I1tftrlll1leta fono:a: .. eallt? fuauca:vcl mdo~
dias: fi I}ota coucnlent! afl'era nt cOllentu1lt:no afl'erantur tm
llledultepoO: dbu~:fed trâ(actis tri.b 9 "d.iiil.f?ods a dbo. /,)e
{ottu vero "ltimo olc-a.l' 'l' oi mo.io eO: ab (0 abrunendu~:qllia
ipITus "f,!~ cel(bzari non poteO: ln cMu noO:ro flne ma~l1Io 't
not:.lbtllffimo Itocuillento•.€t '>!s ftllltCotelltllEl plO reg'tmine
biete.crBd l1tedidnalia tandèl'Velltel1-do ~up1er.tnfllriJtt g(~
neratia tntentio l'na,f.ad Ilntuedentê eiil1l:alia ad cOllillnt.:ta
Nfpoftttonè.1~:ima \lut trtpliet illftfo 12lkit "el q!.!a~o pzi;
Illo.f,oiucnèdo cifm ad oppof{tlontl. fctSo.(.mllterl! bIG(r~n.~
fio tertio candl btgefta euacuado.q UlutO mebla cofo;~a.n_ ~
cr li-nte I]aa tu \'na eft cots ln,oibua matcrta';lb(: !'l0l ~s'Iq Ile
Jellttiol'ltrtG't mattrter!icôlum CdllcUO éj QIIC .. pmo CIlC 'l e
ri col f,ltro vt ifra"~ . cal1te~~t"~ canta. nOll!te!, e,l:!ra;cte mdlt~
roia.pulllcris 5Ucc"arlll;ll. ~., .falls·S·it.olel COIS: ,..hf.cCi Oeto.
'cttont furfurLe frt~lllC1ltt ozdd ma.tuarû:qtS fllfl'lat fiat clrlte~
re. (I}.tbedo fCIllR Illett CV tn tllo CaflJ nung.. coumiunt drllcr/<l
fo:tta:ht ql~ibuil intrét I}rere rel dectIJ\lrta aUa fOUla Ile l'iet
nitilte mcmbtt kft ad tnteftlnfi rectum p:opter ilcuta qllalita.
té drlleria lcderef memtnu tam bebiliratfi.([eIl etlo.s mcmo:
rall,(1t'i \1tnô l'lnt IIlmle q,tltatis fed.;r.\1lif.3. ad pIlla ne .pptcr
e,tten(ionUacta tn tllttO:ino recto 0. ijJtttate drO:erts fiat COIl1
p:elfio 't ItoculltentU 10cL appzopthHI Yel ;ppter complemonl
loci fiat e,tptefTio drO:crls:'t fic frtlftra labozarcl11 ua. ~1l0 fa~
cto clrfttri(equentl ma-1lecr.l~ibeaf lenttiuum perfllpertlls \'t
infra.~.c~lTt( ptnguta noutfer e~tractc ct dccte·3.1. brnpw~
nls nOll (oJuttut. ~. \1 .CUI11 aq ua. becoetlon ü; pzunomm: (o:a 11
lotllm:(ebcO:en:ta)'1tarindotCi qtS (ufftett !lat potto. ,aua fa.:
(fa. mundtficatione pte t){IJtrftolte matertdlllJdo p:tllS ft \'tr~ ,
tllS ~(efltlt "t fiat l'Ilt~ tlobotf?omla'c;t baflHca bcttrt b:acl}if
e,rtral]elldo.Ulf.\,cl.v.3.fanglltllia.Et flilon polTet tollcrare
;ppter "trtutis t)ebtHtaté fiat ln (aluatda manus e,ttral?mdo
"fq; Ild.3 .tit .quo facto poO: tres l'el.ttij.bies:nlll ftet Ilomacl~t
nlmta bcbllttlla:pudpuc IIlQoc cafu competeret vOl1lttuB:fs
lcula fiat cu. ImpofitLOllc pêne Inultete oleo Ing'lllalll poO: (1I11t
pU1I1l ctbu. bt~erfarllln rerum \,Ilctllo(arn per medtulllt}O:(fil
cto tp(o "olllltu dallfialoculta 't Ugatis CUnt bittda:'t poO: "0:
rllm (umat frllltCi panta parll atTatum tnfllfllIII tn Iltodtco vt
ni ftlptid 'tpoO: medtal,ozactus fumat p:andtllllt 't leue.et Il
taUs vomtws fiat bis hl mettre ~lltot4I1lw} Olctîi plurhnli tlll!
uabit.cr1~:0 e~pedlenda (~a regula (umatur frlllplls. ".\'el
",. \'Iciblts "t tnfrll:~·.f~wpt \'tor.fil1lpli~ls I1tdllfrofa.(~:upt
be fumoterre Il fi. 3,".aqmlrllln bOtlll3t ntsendhlte:'t IlIplllozŒ
mlf.quo cOluinulltO:P:O c~pedleltda alla tntltlol~e ad eU\lcua
dUlI1l1latcrtllmfiat I11cdtclIlll "ttnfra.'t>'.1lItr.lboln.citrino~.
~.,.".cJ?ebllloUl1ll 't tndomm l1fi.~.,. Illfllndantur in aquts tu::
plIlodl (cnlcuu:'t fumiterre occocrtollia palTlIlarlllU:CpttQtmt
oz: \'tolarull1:'t otmttt~lltlJr hl ht(II(!:Olle p(r.~.'~o:as. 'Pdnde
f.lcta(~p:elTtonc o.ltdaf e~p:efTIofd calfte nOllttcrc,ttracte et
d(cte.~. \ll.COltfcctioltjG Ilmccf? biaff-:ntcollts an.s.j.'t /lat, po::
tto:'t fi 1n(Jgts pl(Jceret tll fotma ptllula.,'tl flalll ptlMe lit f(ra.
~.ptlhllllru oe(ulIloterre:pillularll IndarUlll a"·:).(I.el1 I1ld~
le \,O.(Ollllenf pUllIlc.~lIibIlS afl'ulllptfG vl'oliqllo (upttldtctO
rU folurluo:u (loft. vj.I}Ola~ tâ factacoumtlti P. (ccelTum (ua.
cllatlonc(umaflauatluu \'t ifra..1t'.sq bccoctt5ts 02.1: 'a toll
clcero~ rll. 3."iif .511,cl} art \'nJu\J coete. ~. \'.,~if. 't caOn (umal'.
Et poO: I}otâ affllmptiollta (lIInaf leue ptalldiîi di cibis "dl'
catia \'t fup:Il.~equétt \',ro bic lUIIla.ne fumaf (ofcetio "ttn1
fra:~ .otabllglof. ~. ".~ucc~art ro. 3.il. mif. 't 100a flltfldallt ;p
rCJ1lolienda câ aîiceMte.cr!..audo til q' lit bUo b9"cl nlb 9 111 é~
fibus filltults euacuaUo. cr1~!0 coplcnda. 'C'J:ro.ttjf•.tntttio~
ne "t.p cofonation.: mcmb:o:u fiat cMeetio .in 1110:(dlia l't in~
fra. ~ .fpedcru brarondoll ocfcriprloe coi.;.if .fpceteru. trj,a~
fandalo:Ci:1: aromatlct ro(a.fine I""fco a ji.S.,-.cum SU"l]llrO~
al.tlllToluto in aquisfullliterre 't lupulo:li:q6 fufftctat fiat cô~
teetto Inmoz(cUis:'t fiant mozfelU.~.(f. plO quoltbet 't fUl1laF
"nulIl ftn(Sula vice felltper ante ctbum p~r f?olQ.cr:Sd I}oçft
"~electuaritl faetfi "t ~Ilfra ..~ ~b\!a bllglolTe manufel?drtt eutn
perUs ail. 3.
f\!:npo bc fucco accto(e fiat cofcetlo:'t c~ l?iiJ
.copletllr intentto oia qI]f ad (ihn a'ltccedentem. cracntldO
'l~t_a.dcam coiuneta 'tmastalmmediatâ op; al1dpeere: que~
4a ~ pcr (uperilla e~l]ibita \'alit~1queda il l! Infertus:l; ca qu, \
p~r ,"fmus ~.tl~i\)enf multo l11ato:é afl'erat l'tiltrati ql tmme~
d}ateatttnBunt ad mêb:ii le(um 1;Vca que perfupert?, atra~
In't per (uperiuB 't per Infertlls bluerflllcart op~ ~m varlam"
;5:iâ:tntentioniq (um!tur ln cura:qtaliqn Ilat Intetio. beab~
,flerSédo apparétc fan ie 't virulmtta:'t altqn oe cofolldalldo 'J
61u tilliido vt lItudtfieato la 'C'tcere 'tap-parente "ero fil-'~IJtne.
cr3Jn pûmo tgif cafu pcr fupertus 't l! Infertua e~l]tberJl',of~
ftmt 't f\!wpl uofutiones "r Infra ..~.11lcUta ro.,ollatl.~ 'l.(~
rupi b~ bi3antila.§.1. ".cu aquia eupato:ijmatrtca.rle 't luplJ~
loulln fiat fl!tUPU9,1;.t ft e~pcdtt maGie plollocare 'ta.brter~ere
'l'otcO:addi f\?wpua be t>uabue radtcjbus!\'d be onmibua fine
B(dO addendo tlccoatonia (lIp;afcrtptarCi aquarum Illodtdi
t>c.r~lcc r:coa:'tarol1?lt!5alldo modldi cinamo/llt "d~rod
nifl t~crt~contunct:J nmua Intcnfa caUdita.a.lLoco l'ero c9fe::
mOllis cOllenlrct cofcctloO\!antfl "el befcmillibllG.Et fi ttlne~
returntl1tla apertto polTet appont be (peciebuG trtilfaltdalo:ii
"el roCa~e noudle, fltJ1.~1 di p:edictis magla 't minus fllt malo::
rem oz: mlllOlë tndlCatlone bemulldlficQdo vel no mUlldifican~
do.E~ loeo ç1cctnarlf copetlt bralacca "et oracllrcuma e~l]lbé
do,'~" .c\lm l1J~dtco "tnt (ubtilis. ft a placcret refrangere ;nt~
nuam a perltlon cm polTet addt aliq utd be 5uccJ~llro rofa "cl
b,tabuglof. ~ t \'ero ~lTct intclltlo ad c"nfoUdllndullt 't (06IU~
ttnandû oz: p:of?ibendum fiu~itm fallS'lItntG it1:0 cafn l? fupcrt9
\1illmntfywptbe a.g'rella. oz: po;tula. be dtoniJa: be rtbc9:tle
my:tl?ta:'t lllltu(modi:di a.qllis plantag/nia:,;: bllsloffe: bur(e
palto:ts:pa:tulacc't a.bfyptpif.Sromati3atIG:(yzupta di (alJ.
daUa cozlandrta p:eparatts:cotaUs rub.b;agilg'ato 't (irlbus.
ete,t !?iaartificiofus 111 cdi c" fdet compollere fywpos ma.~t9
't min? Illpttcos ~m I1Hllo:e't I1ltnoténecc(.fjtaté. 4r1Lo-=o ",ro
(of"tionia (ouenlunt cof"rtoncs facte ct fpcctebull trtaf\J"~
dalolu trodf.b!: (podio cfi fel1lincacetJfe bc terra fiSIUara (IJ
aqllta fup:afcrtptis fa dendo l11agls 1: mlflllS O:tpttcae fm \lM
rlam tntenttonè.Et fiplaccrct facere ln fo:ma dcctuaril pO;;
teO: fiert cppofltto troclfcotfi (uptadtcto:um cllln 5ucc"aro ro.
vetert oz: tn~o:po:ol': cil nliq \JO fup:adtcto:u. f\!ZU pOlllm tltprt~
cotu.Et qlJ talta 110 fllfl',ccrentad p:ol)tbédul1l fallgutn'~ tlIJ
~J1l :ltccrct e,t')lbcre,fi Il gulo lIla ne betrifera mÎllo;e e,t ort' (e
JlOZUIll "fq; od.;,j."•.€tflnon fufflcerettunc tnlntrottll ad te
(tllm:'t ptO botl1litlone er.l)tbédn 't.fa 11 gll 1\1 la pto/libittac co~
lien Irct er.l?tbere.~.,. a tl}all o.ITe ma 13'11 c "d filon il perfid.eC (ft
fillgular;! cfi oqllaplalltllstnts "cl aUcul9Putuflllodl.et ln Il
locafucolt}edallhmtofcfrequltcrp0(itefllb mami1l~G tTcce.
Et l)i9 (\lm (orentlla q,rfi a.1 eil ij 12 (uperilla c~l~tbcrt poff~/Ilt.
4r tauantuvero ad ca il pcr localtatnferiua olccndnb%~lUtcr;
9' queda: (unt appliciida,11~ fotma baIlle!" fomiratlo!.! u:quc:
an 12 vluttonea e.ttertu9:qdâ p- fuffllrnlgatlo lJ cl3:qucda pe,rtn~
Iccrtonl hl fo:ma d\!ijertozfi:qllcdâ per (lIPpo fttO "e~ IIn,ml~
tncfi \'1I(Suentta facta.et iIla ofa \'arlon~ "cl "orlan ~ebellt
fll1 bUpUci hJtelltiol~é6C1lerall:qz allqii mato: eft Intentto ad
abft.:rg'endfi 1: 1111I1ldjRcandfi:qli'l;ll1lagio adCon(olidalldCi
fIstllandfi t 1~zilllo tsif plO mlllldtficatioll' ~ rel11 Ilftoue 0010,
ris fieri potbilllltû \'ct fpmelltiitto cn fpOnglfs ctllfdem balne~
fllpcr r~stonc l1latrtcls pollti\J:'t !lat balntum (um '?ta yt ln,
fra;~ .rad/di altec. ro.,jmalll ,m~m:c~ 1I10Il1tl.J11Clh10tl:all~!
ft I1n. ro. l'.furflJrta frumtlltl. t\) .If. 't fi ;In tcndtl11ilS alleut co.
fOHattont matrtds addl poteO: cala mt arolllatjd.~.tiJ.Et ybt
tntelltjo maioz elTet ad c,oroua.ti one IlIlblt \'t fllcta J11l111dt,lc~
ttolle "el (\lJilft (uptadlctls addatur radlcum llell upbar/a:'tf~
JlJtnulll duo afi ~ . I(f grtlIl OlUm ald}kl]hJBi.~. \1,bôilltât_hl a~
".di
'!
•
COIUUPr
�,
. cof aJiquot buUftionib?:'t e~ht(f~~cu1tl filtro vd (ponsifs vt fœ
pla Mt fometMlo.f.t fi plaeerct fa cere balnefi:opo:tet Illulti
pllCare quantitate fimpliClCi fm p:opottionh llIenfur.1.; •.Et
I)oc fiat arbltrlo bon l ,lpotQecarij:'t III bieto ballleo (edere po
terte l'rq; oum balll\~cf p:ope vlllbtUcii ..Et pollq, (edere 12'v;.
. vel.vlIf.parrcllIl?otefacta e~l"ati.otlc p:lus cum panno tepi
do fie ri potell itlllnctio cOllenienter CHIIl vl16ueto vt infra. ~ .
old al1li~dalarli tml. 3.1.01d camomtlle:old be lIlio:old \?io.
aii.3. v.'tcummMteo cer.: fiat \?nSllentu •.Et fladdatllr muctl~
la~ints altee:'t fellusre.afi.5.(f.côumlat.l~ocbtco ln cMu vbt
intentlo flt ad mundllkationh oolotto rentilTionem. et vbt
in tenUo fotet masle ad côfottatlone 't p:ol}tbtttOllC11l flu~us
materte po!T~t auterrt olclIm Oc lUijs:'t minozart oleulll allli.~
sdalinum:addendo be oleo dtonLo:ft 't mucila{;ine cOlUnde
verbtsratta. an. 3.v.'t di ((minibus nenupl)arls 't ald?icQtnSi
fllbtiltffune pllluertsatia ~onendo afi.;.1.0C quolibet pottll re
cti/kart vngllentii 't valcbLt. {r:ï(onfequcntcr per tl1tcrt 9 llan.
tellltenttOl1e ad Illu,ndlfleandfi p~tcll ficrt cll:flcre cum aqua
mdC.Et ft placet allquo 1Il0ltO cofouare fiat becoctlo' melbs
rofa.'t fi 1l0lt futfidraqlla met\: tl'ft potell pont tn becoctione
parulll furfuria.vd 't dt fottlus ad,lere radlci rreos •.€(1l pur
matuia effet conollua 'tsroffa nô Incôueniret potell ponere
aliquld (aUs.,Et Il ma terla foat f"btllis 't \?irulita polTl:t fieri
d)!ltere di rlq u;) lactla \'Id cu.modlco o!det:'t 1ll0dicoSlId?arl.
([ Ell til multu adutrteJfi 'l' ln vlccrib 9 1?lIillfmoc1t nô ell .pcc
dellc1UIIl di multulll abllerftllts nif( Ilante Ilcceffttate in vlcere
.11U1ltum cOlro((uo:que caru abllerfu,fj filtiafo:te:'t factum e~
vtina:'t max:lmecoUerlct I?ois appollMo be ~uoa 't farcocol~
la "'s.~acta vero pcrfccta mUlldlneattonc potell fiert c1~llcre
e,t lacte OUlllO addendo be boloar. b!a~a!)illlto:tl?lIrc: et I?u~
tuflllodi fubtiUter plllueri~atta.tleru11l q: Ilamc mundifi~ato
pcrfecte \?Icere puMs q,Wllclllt'l3 fubtilis atttn~ella ad lUaa
pilrtes 11lultCi acute 't boto:oft imp:tmic:tdclrco mil~i conllc~
nlens Inl}occafu ..,ifum ell vt fiant fief. vd trocif.qui bfi ex:tc~
cati frtccllturcu.laetc fupcr ,otte quo ..,tunf ba.rbitoufo:ca;et
tan de blffoludads in laete vfq; ad q,titate. vj. vet.vij.3.1actis
fiat drltertsatto Intra matrice~.~ialtt cr~o trod \ltinfra.~.
fpccterus troctfeomm:ald?id?insl ?lafla in anttdotarlo fine
opfo velcum opto Ilante matotitllecelTttate.s.if.lnfllttdalltur
tlllact, oulno vd mllltebtt per bll:'t tan dl c~eis fiant trodfd.
1~0!Tent etla Reri fief. \.tLnfra valltca.!y.f'arcoco\lc quatllo:
b/ebua lactecolnunt nutrltc qll J_t~r ln ote me rcnouando. 3·\'1.
<cruf'e amidt:plumbl vlli:tuctc:pp.afi,'.I. violanllll:tlozli, Ile,
nllpl]arla:femlnla hl ctucc an.s, i. v.luf'qulal1lt \llb.S. v. opif:ct
crod afi.?j.Rar fief.cmn cmulfionc (el1l ln 19_papallerls al.et
I}la frlcetur cft lacte vr fupz,1..4I"Sd I?occtia VS vO!Juenrum.
~ infra. a.tllele a~lutc p\.1r.if.cUl1!.:ic:ccrufe:~~rcocolle Itutri~
te vdllpuun.par.l.old r(\.'tCerc <Jltum fulflClt l1uf. ~flat vn~
611mCllIll: ,,1110 potell vtt drllgtclls.fup:a pcdaponcndo fUQ
10(0 vlcerato facta.mudlflcatlôe.t;t \?bl neceffarla flt mundlfi,
catto't camis relllotio ille cafu."5 VnSI!Clltllm \?trlde l'cl yn'
6uC11.tile~rptlacU.1~otTellt ctia. fieri cofolldatfue clrll~rtsa,
ttOIWJ cu a'luis b.:cocttonu rcrfllllpttcarCi \lt rofarIl11l1rtl?~1
lotu:(llmad~ :balaulltaru:uudldp:etTi:'t 1~11lo1 I2mb:t!s lt bl~
ctiaaqula cCi vlI~ultis rectifiditlb 9 vt ell \'InsuentCi be drmta.
bc pllibo adulto:cu oleo ro(a.'t p111ol.Et fiâjiullscref comple
~lO III 'Iltu ca.ra COIl/teniret ht bictts ~l'llert1s addcre tle (ucco
pouulace vd plllntal3lllta:addMo cofequClJter tic IlllldUagf~
ne {l:aiJil~att ~d pfllih pllilleribua trod(co:u:bc terra ((gLl!
lata:~ el)arabe:'t f?mot •.Et e.1: talib~'t fllplaferlptis fOl va ~I~
lntenttonl côfolldOdt vd mllll,dlflcadt ficrt ro!Tullt fuppofltO~
ria vd pcfTarta ~l1t btl1erf.1.app:op:tat~ conlljtllta:b~ q U~bUll
(othtllo pottlt renere Intra matrice malo:tbus vd nlllloubllll
f a'tta fnl11lato:l vd nunOtl bfllantla11l \lei p:o~inq ultatel1l
"lcerlS ab~ote e~trlnfcco mlltrlds. {[e~ bict~s ttla porell Ct~
pcrtlla l1I~dtcua eoJti~erle appt.optlatils medlcillas ptO flllfll~
mlg(fs:aUqfi ad 11tlln.dtficatIOnl:allqfi adconfot.tl!ttoneltl't fi
SIUatlolll:verbt {Jrada.1~t.O lItudlRcatione VS vt fllmaf 111 ~t.~
rbc:llo:ada:rrcos ail.'t Cllm oleo bcttUo vd tercbirlna fial!t
fO:IIU1tc:'t fuperpolulllf carbon iblla plO fuffumtslo. SOla,ct
tcrrebcnttlla V5 fulfu111tg,lta:"d a.dfpcs Will crocO 't calftall.'t
Chlamomo:'t l]ufufinodi:e~ qlltb9 pofTlIttt fieri fot11tule Ill! (uf
fUllllgtllnt.fxmedldnfa at/tt ftlpttd9 flan.t flllfllmfga~IOncs
ntptiee Io't et b:alJa~anto boloar. c6:aUta: nuctblls Op:effi:
t I?ulufino.tt caUdto vel fri~ittt\J plua 't minus apponendo fnl
lt1 ,llotl1tec~mtatllnfrfstrlalldi vdCillefadldt Cllm mudh1gt~
ne b'''1}a" a.n.d l'el Pfllt}:vel \?lJjJuento ilUquo app:opzjatou,s
.1
fi~ntfolmulc:b' quiblla fiat fufful1iigium •.Et illia p:o nuc fIlin.
cotcntus paratus ad "lterto:a fcribcndCi 't confulcndli: fl alte
noue t>llflCultates ln t.llo cMu emer~ercnt.
Cl;'1~!0 vlccrcl1latrloli.
,
{[j(onfl!ium.l~~v.
lM"slll< .. ("'bit'" 'R .lrus '" matri«
. "' . ple~~one fangutltcil. atrultt aute couÎullaa.tur cu.
eOjlpa vdnon:'t vrrllm vlcu~caufal1ll?abUerit ra
sadlas flue fCltrura s ma.trtCla:fIue mate ria tnl vt
rulental1l 't co:rodltem:fiue aliam callfam cnrin
{(Cam I?oce~cafu Ilefcto:quotum ta ml cosnitio IleccfTarla cf
f(tad oebitam cOllfoltdatiollem fienda:'luonhl5 fi apollema
complicarcturCUltl ..,lcere vd a ltllllde fluat Ittaterla ad curas
l'lceris opo:teret ptiue attClldere Ilpollc11latt vd materte flui
tl:Vt tuit fcntemta. J.5a\:.tit.tl?csnl.illo te,ttu •.Et Il q uidcm fle~
gmatlfatto aut qU\l.ffatio~alltfdirofis:aut tumo: CUItt vlcere
fuerlnt curaodum ell lllapnua '%c.~utcqllld ralll!n fle vlcua
mafrias btlfidUtmu cil ad confolidan.du:quonla flmple~ fo~
lutto blmatrtce OilflCtllime confoUdatur:"t ,Il femetta6ar.
"j.lnteriolli.c.p,.lIlllltomagts fi efi folurione cum (ol1lPlicci
\1lcus:'t p:eclplle in p:ofundo ad qui locfi blfflcmllne attigGt
mcdfdne vt IncMu noftro.{[fso tn in p:cfenti arbftratus:tp
caufa. "lcertsfuerit ruptura venarfi J'pter c~tellllone Ct ma::
tcrla repletlone vCllarU matridGcôcllrrcntc:et acuttate tpfi9
f~nSllinls e,lil)a.bltudinc totua:pollaqueda scncralla ill cMu
cofcrlna:tml1lo (pecialia magta:fllppollcns sellera Ua facta.
qucdam ~ertincnt.ia ad rcgtll1cn:quedant maSis 'ad Cllr3m •
{[JIn r~lJntnctgltur .pQlbcafacr cdlidus:ltc,t crtii. aer e~trc
Ille frlSldltattsn(\CCllf.et Ideo qllccfi'l3 c;1:trlnf'ecll appUcâtur
flnt ~eq; tntenfe ca ra:ne~ tnterc frigida:fed ad rtpll1u.lIlclina.
ta:qmntacrl~memb:fi nerllofu~lle~f!..a ab actuallter fri!;ldia
m\l.~une lcdif.{[1~tol}tbeaf et/am pdplle tra:furo::'t follet::
tudo.jn.ducal lI:tltia 't~audifiq.tfi pofftbtle cll:vt materta ~d
ex:tertota eôucrtaf.4r et attineat quiett malJi15 q, e;1:(reitlo:i~
mofllglat motri pt.edpuc ambutaUont't frtcattoltl tlbla~ : \?r
parttfl tnfertolu: 15 frtcatto parttu fupcrlo:u ln cafu fit ,oime
nila.tattentur bain ca quccU'l3 I)umectiitla abfolute:qnl I}a~
btHtaf m.lbtalllpfa ad reccpttonl.4rSdt,crea.r cham maSia
fomRo (j> vlslUe:qnl fOlflnuG <tctat materias 't infrlgtdat .3/11.
fomno til fit Bduertltla \?t Ooulliella non bOlmtatfu"t~ par~
. tem vlcerlltam:fed fup:a aUa parti \?tfanles tn loco non red~
I1catllr:fcd l1aUqn apponantur medtcamlna interills pte cer
to tJ?C.dictaceat (upla partllcram:"t plO co t12c rethJ.cantllr
mcdtctneto lClco. cr3J1l rcglll1ioc db' '1: potua c.lIIcndu cil ab
omot ralfo p usittuO'l:,aellto:'J:llbolblla amarle: 'l:nb 0'""1 co
'IlS di comedlfur imf,umitaclllrnti 'Il OIC.et ffc caUlmdfi dl a
fpèb 9 "tnts ~otlc!b :aUeUI:po:rtS:c~pc:'t QI!.lufmodi. JIn rdb
qs afit dbartÎ6 no pot bari regllhlsnalta:qm aUa cÔllcnlrent
Ilante vlccre fo:dtdo:~ aliallante l'Icere mundificato. Jldcireo
altuertendulll cil ad bebfte bietd IlltUI1l nllnqllid a.b l'lcerccdll
catl1rmaterlà.multii faniofa. vd "truIe ta malt odozls:l'd edu
catllr(angllis purus vd faUo p"ruS. 61 ptlmO modo eduea~
turmarcrla (a.üo(a vcJ m.llc qua IItatts:cu~ tUllC flt l1ldt6Wa
abfl:erflollfs:~ tuccollettlllnt dbarla:quecul1I boc cp /lut b,,~
nt nutrimentt ad frlstdfl altqullltter illchnantur criff fint lib~
flerffua 't abllltiua.t;c !tuo appareatfantes nc~ "trlllen tll1'
{cd Iltdcatnrconllare bemUIl~tllclltione vlccrt\3: tunc n:glml
fit btuerfum Il pttl1lo.1nal!l Clbi Illo 'Mu bebellt iuclillari ad
fllpllclllIl 1: ~hltU1oful1l•.6tn,cra liter tamen om IleS Clbt b~blc
effebollicQUI,lf:'t bone qllalttaus InflphU vel aUquo modo
ad bulce bcclllla1ltes.1~ofl(te~lpllficarf fpwahus ad ola ct
boa t)tfcurrido;fcdqiil cert9 fUIIl'V ilta n"tabUle/ofil t>~ céfub
relJimtllc allculus 1l0tablUa medict fccllndlllU iltas resulas
'1 utUba boctl1\Jmcdlcl1S fclet ad fpcclalla oc(ccndcndo t)ea r
tlCulare't app:op:iare dbos •.Et t,ec SCllcralill fllfflchlnt quâ~
tllnt ad regl11lcn.Jjntellecro tlllllen be vino lieut t'icCl/1Il cil te
cibia 9' in cafn lltccfTartc mllndillea tlo",~ vr 11 pparcnte fante
"cl l'Irulclltla villum cOlluelliens bebet c!T.: nlbum fubtiJe be~
bUe ta.me 11l1l:r1l1ll "lm aqua bCCocciollilJ3Uccl,a ri. 't liquirkie
{ed l'bi. inte1ttto Iltad cOfoU.Jan,tll l'''ln côuelllcns ~tt ",gru
groffum ad Illptidi,"dtoatfi:l1l1l'1l1aUt~r ~ulce:fl POCf,lltë cli
mlp:lone aquc becoctionis ;1I"I,a rl:'t ltquirttte:fcd\lbt PlOUt
{lIpta.:'t l)ccfufftclantqllantUlllad reglml (e): rerll1ll no IHltn
rallu11l. crf:trca mcdlc/l1llUn bllple~ vertltur Intclltio sellera
119 vlla.f.adcQlll antccedcntlalta al! conillnetll111 • J:t ad eGm
Bntccedente l'crfidf cunl oitlercCl~fibllS blgcrcnttbu9 't ptepiJ~
ra" tibus materla 't tadem c~(lcua rtb9 facta ta nt cu pt lus ,·cn.
trt~ "nmOt qtS dl.côia 90ct rlllil I1lcdtcOfQI1l •.rSd I}cc hlmçll
[1]
am""
�et
beo cllm ptltcUo pltlntbeo fiat mi):tu ra. ct fta cum pla ln tE
Mit me e~tenda: Clm (t't~(I ru fftdlttr IIla !§cl1craUa facta dfe:
da.tur cOfoltdartollt.e.lIod ftapparllertt iterato fantee rcdcaf
pur cômtl110ta bo q lIcdane fiat trrot ln operepttm, facca.lt1ti
CUIU abltergentibusl1,t ablterjJmdft.:t:al1lé adllertendf1.nc ab
tlone "entnl:l cft cama "ct:mihla :'Utlllt tlnsularltcr !lobotl?o
fiersmtlalln.r IItl1ll~ fottta:ne ntmta pzofulldemr vlclle: ma
mla facta t)cbaflUca tle,ttrilJtcrts.(J:'c(ôfcq I"nter cot;uenlet
,:tl1le vblfll4~rlttllmis conofillll;:quo ca(u nealfarta flint 1114
\,omttuafactuadi leulbu\3 rft ,pllocantlb9 vUldef fnla..t5af.
SIS abllerfiua vt tllctumclt:1~0ITent ctiam fieri tluoctiOIIl:lJ
pil.oc lIl~<:ntofa. "rm tUa parteln. llauod fi ln.epate tn"pléte
re; Il'IpticaruIll1 fupponi pzo confolida.tione. ~olTunt cf Hi
fle\lm0.!lare 1C.4[ a:6fcquétcr vero facta fiobotomla a vc"a ba.
com plcrt intentiones abltcrf{onts1 confolldatlo ilia cllm fut
ftltca cOllenÎeteuacuatio p. fap!?cnal,'! vdult tutenuo6af.lf1.
fllmljJ(fa faetts e,t medidnisl1pptopdlltta:ql\e medi~ t,tper~
llb. tle fioborl?omta. tlIftinàtone.lit .c. v.ln pndplo ca t)i,t1t.1RÎi
tllS factle c,t bleds coponet factédo fOtmula.e fuperponendaa
tllClphmtlb~ quldt fil l'l'le ~tlcult9ledl e,tca fangutnca 9' ptO~
19nts fllb cat~edrlls mifeclldo putllerce:be qlllblls blctlllll dt:
"Ibert op; qiS fuperfiult.jJn. antlqs vero vt ln cafu I1r" Ipm fo~
abftcrfillos "el con{oltdatillos cum terbtntlnll.ft l?h:; (useô
Ui euacuareqtS incuncBtfl dt ln pactenti partlcula. euacua~
ficua Côl1lcl1lotando vnfi. ftnSll1are qtS dl: bfii6llr. ln Ilb10 De
bltlluCit optlme l?oq:~ coplliataa "cnas da que ln Ipfa.:"t ln
facile acqnbtltb9:bl~tt 'l' epar tdllldin le terreftrts ft e,tlccewr
cafu nro eft tle fapt,cnla rcfpectu matrlda:'lue completa tn~
1: ponatur ln pelTa rio dl valde efflca,t Ild ~olotca matrlda.,,'
tionc:ltcet nuc tllcdi magl9 appzopllefadcam conlllncta; ~
,tIr ctlalll ~ coz lepotle c,t1ccatum fi befur inpolu multulll lU
antecedité:qt tn fermo era t tlc tHobOtl,Ollua appan~t ~uen~é
uat.Et I}cc fufflclant ad laudem,bd alltetl.
ter t~ctli fi !?oc tn loeo pofieu fuit. (t,Drcll tllgdltone materle
([1~tO flu~ menftruotum albowm quafi continue manl'l1l1
laudare f\;zup!i "ttnfra.1?-' .f\;zupl tlefumotcrrc:f\;lupt viol. et
tlCi e;rtra tUIltrlccm plO magnlfica bomln a V;to:e bom Int gll
mell19 ro.llfi.~. v.aqllarfi boza!)lnts:lupullozU:1 endluie an.
bernatotisaftenfis1c.
ConfiUum.
1;r~,,1.
3.t.mt(.coutlnuenf qnq;vlctbl1~.1~0Itea fllmaf medldna vt
. · - VilI~fust1laStllfice bOtUin"'~lls mllûnUid bOIIlI~
infra.. ~ .mirabola.cttri..;. v.\;ndOlli 1 c!?eblllotCi afi ,5·t.ittfun~
da.nf ln aqlllslupulowlIl:1 fumiterre:becoctlonls epitQhnt:
'" ' ~~' Ini t'arnaldl tic bllrfna\! gubeml1totli' alle"fi
palTularum 1 violarCi aft. bhttlttantur tn In(lIfione per.,:.I,o~
o'i;â)t:"r""iffiml pd.dp.Ut<' ft.! 1. p' otInulo .,,",
'\.""'~!;. Ilruolum a1bolll~fl\le !?umldltatu a1barlllll (jfl
ras:~fact(l e;rpfTtotte addafcalfle e;rtracte elcctc ~facat!?oU~
.
'<.:2
corlnuelllanantlCi c;rmatrfce attinlt' pndpl1li~
(onis.a n. 3. v.cO(ectiontsl?lIl11ecl?5.1.v.b\;afcntconte.5. j. f~lU~
~ ur nature tlcjJt1lattct:~n oSlflatrtds ():terI9 qua
"t "to. 3.t.mlf.1flat potiO.et Il l1tâ~t3 placerd tn fozma pmll~
fi continuo rl!dditur l1t1mldum:li!Ct magie a blll.tdct talts "u~
Illruln porell fiert vtltlfra. ~ .plUularum be fumoterre plllu~
mlditae tribus "d.üif.t1lebIl9 a nte blcm pUfjJauonta Il1lllrllo
larum \;\ldarum aft.~.(t.cfi f\;ZIIpo vto.fiantpillule.ft fllmii~
rum rubcoUlIll:qllc I1lcnflrUIl rll,nll:nfllatim edllcuntllr bura
tur !?Ota. medtclnaru fumendo lauatiuCi (;raqua o:dei. 't 511C~
na trtbu9 t1tebue "t plllrimfi. nUquottes ru. veri. colods: fcd
cl?a ri poil."1 .I} o:.a.a. (J:' i!:or~q uenter fUlIlen do plattdltll1l IClle
.,tfcplu~ COt01t9 ful? rll.a~ album bec1tniitis qllafi aHicut 10
(elllper œuldo a p:ollocadontlms 1 tlluertltlblls ad "ias "z~
Cllra ca rnle anhnlllts receter bccolatl.ft UC(t\1t rcribltur a da
"e1 l11atrtcts.fr fcquent! "te futn~f confectto vt Infra.,~.t)ra
rlfn~o boctoze magtftro jJoa. a.ntonio ~e fcrrllr(ts begrlldf.
bug 1olTatt. 3. Mucc!?art rofa.;. if.mlf.1ft taUs ClIllcuatto terce
I1ltl~1 afflnl 't "dut ftlto alllantimmo tllrpof(Uo dus Il1lltrtdü
fin{JuUs tribuslllcnfibua elTet coucntenl3.crJlI!I~ r~lla~~~~:
fit f~bfta.ntlftce clllida'l ((cca:"t pcrfiglla euldcntia. bldtfc in
riO cofoltattonis mlbzo:fi ma;r:ic cpilt~a jJ!rC~5~sl3vd~lectlla'
ueltlgalTe!eft tllmm vt ab co fcriblf qua lita tl\lu acddClttalt~
calidft.cufus mlbti rcctificarlo fit di ",11 co c.c
_:
te~ mllltull~~umtda:vt ctla III e,t cafu manifdlcconltat. ]9111'
r(f "t tnfra.'I.l•• fpecierlt rof>lh~ nOllctlc:fpwcrfi tl~arodo a~,
cttam blfponianncctlf accldla qtJdii tlefrlgldltllrc: crurlutll il
batla 'ttriafandalodi Ilfj.~.l.di 311(c.l?aroa~.tlIIT0Iut~ln aqllLs
smibus infrll Cllln pôderofttarc botfi ma;r:1111C drca. partes rc
tumttcrrdupulom q'CS (utficitfiat cofutfo lit m~!~dlLe:"d po~
tdl fier! dectuari!i vt ln fra.~·. i:!Nboza6Inati. 3. 1.v. ~ucc~ari
nU'":~tvl!rboacccpta qUlldllm "ellcrablU matronll allcnIIi q
"'. vcl "iO.t'1ll "ariaa intétlonea fllpta,1ictas. 3-v. manll(c~lj.
IIllbt aceidetla ipfiue mllgnlfia bile pa rtlmlll ri ter 't bllllh(fC:
cUII1.p.lla.3.t..etftfueritmil6nU9 ardou caliditas dltua ad~
mlllWtIl ~cclarault.ft ellllnnolfi bomtna plltilecircitcr.n.r.
macre Qabitlldlnls:pallidi cololls:fadllter (arle Irafctbilh;:
datur.;. ".(pcc/cru trod(comm oc cap"o:a.:'Uum f~Ulpo\1io.
fiat dectuartllm.et !?ecfllffiClanr q,tu adcallfam antcccden~
bene bifCllrllu\l ln oper\ltlontb~ail1ltbus:Cedarat ét:,pletto
th méb:amalldantiii.(['fiHrlmatercllat tnten tto que cftad
ne Imt9 ~lImlda fa Itl acddétlliimatrlcis:lt cllm fri6idltatc:~Y
millier !?lIcufq; ln l'Ilcetllte nOn fuit ven cri multum paratll
sctualt bifpoftttonl.jJn qua fipthno cotlllljJatllr tloloz \1d}e~
11110 CUIIl 'l'iro dus qll>1 ndo contungitur allqllalldo femclI IIÔ:
,"ms cCi vlare plius remltrenduG eft bolol:colliSif e~ fen tell~
tia alll.Uif.pti.ml.c.pztmo.ftl~ecintel1tlo 12fictpotdt e~tcrt9
cmiUlt ,ppdllm "Iro actu i:!cbitecôplltc.l!1on ltht actu mll~
fum volllpmaf plOUt me tnqulrente certttlcatlla film a fllpta~
" Interlua applicata.1adédo pdmo feffionem in bain co ,,(qs
ad \1mbilt.cCi rom aqlla bccoctlonia vtlllfra.l~·.ll1aluarum:ca
dicta lnatron<l.(J:']"lc Igltllr c~flls necelTll ria rcq IItrlt a ttlrt~
nem"na talia ~tiIllI1IScllr(us blctarf'i ma tcrlerli'p' rnatrtcé co
mOlllllle:11J.clU10~I:a net{ an.ro.\'.radldi altte:1 tlOUl; an. LU.
ceptioné plobabilitcrlmpl!dlt't l'fq; l,odte tmped'Iult: qz nU"
'.tlOZllI1l nenupt,a.ria,fenugre. 't f(minla Uni aft. m. v.mlf;et
fiat bccoctto ln flitflctentt g,titare aq lIC pzo bain eo .1~erttl te
q, "t fertur fuit pgnalls.'JImpedtt qdl :,ceptlonUrljJtdltafe: "
rille "ero llantC \'et,etnentt œUdttate 'tardo:e tnfundantllr
l?lImldltllte tIlllteriefpcrl11a c,,:rupldo:allt Ipfllm fperrttiJ 1"
per cWlerha tlonem ml~tura. vt hlfra. ~ .aq ue \1lrgc paltoûs
pOUl coltllshnmUfllln ln Ipf<lJ1ll1Jatrfcl c~tra.llIblleare facl~
aquc ail.3. VI.1 in ca tep Ida Infundantur pmil. 3. v.fiat l11uCl1:
dOitt:lvtJJo retlntatllr ..!nocet etialll clllullonem oda marrld~
lago.'tuddatur emlllflonu5 feminla papauert9 albi:'t ill(quia
tmpet1tendo 1 pto~lbcndo.flt eUam tedlo(um mllltert patll~
ml.an,3,'"la cds .mlllicrio puellam lactllntla.3.iit.1 fi 110n fuf
tl:1nol~ fibttal1tum f(d fOttedlllm no fit jJrata "Iro.et q~ (ft
fictraddilntur albllmlna tria. ouozutn conqunlTata: 1 fi no fur
tlec:lIIfts blfftcultil'.S Il11p:egnl1tloia cil c,tplelTa f"ia ~a(lG
ficiat addlltur campl(ote grilfi.Uit.'t fi Iton fllfflCmt vlttl11rlte
ln tllulflonlbus In.c.ploptio be btfffcultate tl11pU~lIlltlontl3.
addatur opif 'tCroct aÔ.\Jru.il. aem 11T0 Igltllr tlolote ,am Ill;
cr'Ca 1I(a. igitllr I}ui? ptfnctplllie nOctmlitlbebctdfc lfIulttpU
t'I,tiO cil ad pztndpaltm tnolbulll que vel perficitur ClllU ab:
CllftO talium 1~lImldtta.tllm ln toto IIlI1;rime vtcio epilt'fi frl@
fler!)enfiblla1 tnllIJdlfkllltibua:l't apparente fan te 1 vtrulen
dl-1 bumtdlpnctpallterdi mlltrt~ fttelTentlarr accll vt UNP~
ta:11,oc fiat rom dillcri Inte(to e~ >1 qua Ot.cum SlIccl}aro: 'l'd
tlItur:per vld ergoc6itiltts I1Ufidccôlcatllr~e, ",atcrta a. ma
trlcé:'t tl,cla.rat,(ôPI~.rfonécpatia frtgtda 't I?urn ldilm l?llbltlls
addendo oc Ilqlla. mellta "tltandem ad.tendo parum 'l'tilt o1~
dotorills quia. paJldt cil (olozle:"nde pl0ptcr bcbtlttlltl bige
bl.ft ft nOIt (ll1ftcillt hl abllcrGcndo valet "zlna vlrl. i;::'e1l1de
filonls ln toto I1gsreg.:Jnf rllp'flllitiltea ralcs: que pOllea a vtr
perllent.ttllr ad ~oc vt pOila tur ln bccoctlo~ dlla,l'l1rfi rzeos
aut be I1rUlozro.'t De 1~IIIIl(tnOdl abllcri!~llttblle. "f.leta. vero . tllte I1HlIl(tllItWr dct matrtcelll t,1Itq, \ld rcccptacllillm fup(r~
flllltJtlllll .Gcd go> magls abfldclltto t)t,bUS p1o,tlmta pllrgIJ
mlll~dtfka tione fia t dlrlefc e~.13 cte (III tn 0 addel1 do pto COli (0
tlollt fanSllin ia llIC1lllrut Cil Il fa fil III It t,: "OC qz pcrmcnfe; a{J
Jid'atlOl1e "t boloar. brajJal1to tpure puillerl5Jtle (lIbrllttcr
greGlr.llllaterla.fllllgllhwt ln vents tntllltn,lallblla:'t ~feqlll
"cl n ll t vnglltl1tll~ quod ponlltur ln founa pe lTa rit 'uft 'mlli.
tcr aggra \lIlM vlrtute llIeltOtt COI1(1tU jllfllrg~t Ild (upetflllita~
~~i.tcrrif.l~,litargfrif:ccrufe " rarco coUe aft.partes cqllaleG:
tceflcgl1l1tfcas cOlruptao!q fillull cCi fans!"negrl1uât "'rtu~
"t~ds (Uill cera:'toleo N. fiat vngllclltllm: 'flnlloillatur bC
tl.fte,readi (01 radiccdtcifcii Infrlsldattols tlblarr... ,nii po
YII13I1(nto tll pdf.trlo 1 fllppollotllr (OCO (!)ro.aller tllam ad
fttille POlTllllt Infri!3ldl1rl:colCd,taltlllrlrcria. (rlgida ad tli't~a
ptOpofttUl1l ft "nr IlIi~tIIra " t htfra."1X .tllrleablllte {l3r l, c1t1
Jllle arSltl:cernft::fJrcocolle millete plllrlblls "t(lblla tot(,~ p.te\.1 cttl'Cllles qJfI e,t nattlra fI tus tlbtarCi mllterle tlegll1at"e
'''lU cleo ro.lonso tCIIlPOlccOUCrUO hJ. mOltllrlo [>h,m~ ~ f\Ji). 6ra\Jltilte faciliter mouenf b~Olf'lm pofltille btctll l1ll
";11
t
"".t...
ae
�I}lItufm,odi ntfl parce in db te. Gltcnf olsfruct9frlsidl "'~umf
bla rtddunffrajJilia. .l'pter opptUa.u§es medla.s fri{)I,11l9 CA: . dt ve poma parllcabmc lllatura:l1leloncs:~ Qmol.altenf ca::
taU matenaftegmarlc.'l in toto abiidanre:vfi fie ,pJ,tbido:vd
fC!lS 't lad) pa,rUltl becafeo anttquo (ulllerc poft clbu IlO fit f::
tmpedimcn.tu tranfltus (piriruu tnlluentt6 ~ calldt naturaUa
cOllclllens:~ ma);ime ~~tlno. Glttf acctu. 't acctofa. l't arada:lt
ad tI/cea mélna:'t itafalte pttllatlue tnfri{)tda nl. pcdara t lt
mOlJee:a6rdl:g:~ I}mol:ls III cllate,p (apo:alllclltO pofTee (U~
abud<lltttâr,lIInidtt>ltLH toto faIte bepedere:nô tm vldo epa~ , mi aUqutd bt ","0 {)ranato:uJPa.ruper ca SlIccl}aro blllco:a~
tis:fe,! c:rii "100 Itonlaci. mlllrltlldo "umldirads aqllofc::que
rO.Etfl pl,faccrc (apo:ClIl ",nde.l1tapponuf altquld be (U((O
quaa côtllUlO Ilb ca emlftlf l? "ti oltS.eWa cri fri{)tdlrate I~o
mente ~ mcUfTc:cullll1lodlCo fllCCl aceto(c.1~afJis 'OI1I1(n tés
ru IlIlblOdi naturaltCivt 1l0macl. 't epatie tit fatls rônelc in to
ill cafu bebet efTe allqllabcer flirfuracuJa parlllllper (aUt9 be~
to multipUcarl tlirtas nlllteriae:'t ide no ficrtgenc:ratiol11 fan~
btte fenlttntatus. J;tbccamtbus comeda.t carnes pullllH1IJ
{Jutllis boni 't Ia.udabtlla:lmmo aqu"fl:vfi etia menftrlla ap~
eft<Jte:'tcaponum I}l!tme:(ed nOn fllltmuitultt ptnsuea. filtaf
parent (Ilbrllbea fleut lotura camie "t NctU cft. et e~lnde re:~
etlalllcandblls 12dtd1 ~auium 1lI09t>lnarfi!ma.nmc: b2cITarti
mane:t "abitudo Illacra ,pprcr tndebita conucrllone boni nll~
'Uurturu.€a~es cria coll1bolU côPlctodl in ~CltlJts flint co~
trÎmenu ln m!bta.etcum "cc "abltudo palUda p(entia fan
uCllientes ma~lmel}t(11le.€arltcs e~a caftrati \thll/s ilnltj;ct
gutu.ta fL~mattd 't paucitatc fpuum circa Inemblae~teri"la.
carn ce (apzctodi:'t captlolo:u fiUtt eOllcnttlltes. Jf;)(rbc etla m
Et e~ ea\icm radlcc pa.ret:vn !lon fit au Ida a.t venere: tum l?&?
aromat~co!funtad ~IltentiOnl:"t buglolfa:bctonlœ: fChiall?:
obrufloll! fenfus olLs matrlcts a tllcta materta flegmaticaufi
rfopus PClpuc:lnalolana:falll'a:'t "utu(modj:~ aliql/ib" blc
q:-no tit c~ fan$ulne ftesmartco snatio fpcrmatte .pUtiet (pt~
obus mt,t tisllon erit ferclllii incouclIlcne·1820dtfi cttam dc(!
muofl (Ilbftantlalitcr caltdli: "ndc no fit dtmatio tildclts ad
rum cfttnœ(u mulrfi cOlleniens.t.0ua ctlâ{)ilIUharfi" l?dlcu,
bdectattonl "OtaCOltll9.ete,t: I}IIJ pater dartficllt 9 cMeus cU
p:ectpllc.et bt fructibus "aIent pince p:epararefllt a rtl Pli?
9
flsnia Me.€, l'teftilt "tlltrcad co:rccttont I}Ili bifpofiriô19
iufufd" aqlla œUda.:poftca e,ticcatc:'t CUIn Juccl}aro blllco'"
oz: a,cdditlfi cô(cqucntium.cr €ura tglt flu,t:us taM "um{dlta
rate:"alent audane t{'fti! flngulari Illuainento:~ filtlct e~ P2~
tli adlm plef (utfiCiCltter t>ieta:" rcblls mc:dldna hbus.: €' €ir~
dpua plop:tetatc:'t vuc:pafTc: ntoJ:imc fl mallicelltllr Cl/Ill ar':
ca. crjJo tllctam eultetur omnls aer ""mldue 't cômunls "pa r
miUta:"lta.if. "el trcs ficus tp-e fuo bene: ma tUrc non tlifconue
ticularls (ue I}abtt>ltiols:'t ma~me fladfrtsldfi b(chnet. an
1l1lIl1t.~otue duMit "Inli ad b:u(cn bldinane:no ramé be~
de Ilt camera clus COltf1:ttlltll (urfullt Inter tmo folarla ~abl\l
bdc (cd medlocre in porentla.et tll11lfwltllr ln cftare Clll111110
fpirac"lum ad oUenrem fi-polTtbtle eft:"ct faltcmad mcrldtl.
dico aqllc cnlnet/Ohie (crrll'LI calibts erit coucnlcns'(ed p~r~
.Et plotnde flantc aert ncbulofo grolT "ct pllllliali non (~tat
Cc: blbatllr.E t Iftts (1I1ll coren tllS ptum a li tllcta m rc';' ith~ndo
camerant 't ma):lme I~~eme:tmo tCicrccrificetur aer facto I{)ne
me ad rdlql1a multa. pardcula.rius bctcrmtnallda fm colldc~
~n camera e,t: Ugois querelnts "cl plopdus ct UgIlll) lun~p~rt
rationCln darlffimt tlocrods ma{)tflrl.'J!09ntaantoni, bcquo
\tcL laurt fcu (ermentlIJ l'ida a monte "cl e):.fmnentis roufml).
fup:a.«I;13.d llledlctllillta "Cltit.10 t>lccba t 1illlic.in ca fu.epJ
"tfnctplatUra ~lidlficatlone co:po:l.s dl nobotf}omla ,,(olu
rlnt. $i crte m futfumijJctur camera poncndo l'nam pUlllllll1l
tiOItC ventris 11Jndl~crural11bobus.etllccr l?abltudo "lIt9 bo
ltctnfra(criptie fup;a ca.rboltes nit eonuenlls t\c(crlptio qUIl
mine no videatur con(entlre ad tlobor"ol11la contlll1cta ~Q(
r&lm cft.,ttnfra ..~ .laudllnl.~.t. V.tbllrt9{)ar.gallemu(cate an.
btfporttioncptoi;Vto flobotl)omla eft euacuatiua ,fan{)ulnllJ
S. ".Clam Inodtcoterbenttllc fiat pafta. ptO fllt'fumllJio. altctur
p:lndpalitcrtl).umotll mi;rto:1\ cCi eo:tamll}abitil indlcarto
"ClttUIl 't bo lealfa ~ auftrntta:'t ln ef1:ate non rcperllltllr in ae~
fe libcro poft.~~jjif .bOtam.1!teqJ etlase):eauamcrarn be mil
ne ab co qtS cft fm COI tnflâmabtlts tfatis macrai lra(dbtUs 0;
he nUl poft l'nam "Ola oid poft ('uri (ous:~ oIJUlino calleaf
medtc/oe ad ca(um CÔlleniclltes tlcblt clTecakfactlue" e~lcca~
he fup:a.ea cadit radtllumtnls lultc.Cï' altctur nimtaquics:
tluc.1ild pto"ib.lrloncm I{)tf tnfia Illmationls Ittinuta f1obo~
lmo e~crdtLum ef1: III C"(ll magis coucnicne g, q nlee. Gerulll,'
,"omlalnfrtgldatilla tm.liI. "r.Uit· 3.(an611lnta (pero Il' in pit.
tij cterdttli mlblolfi (uperlotfi eft majJie c911cntelle li> infcrlo
crttlttll!tft luuatfua.:1'uuilblt crta qt nawra mlb:o:u fiet aua
tum.Qlllaudafllnglllariter "t mane pJt9 c,r&>lIlfte (lIpcrfllJt
l'il-'ad no cotcandft mstertasad matricl:lo ftantc vlrr'e knt~
ratibu9com.untbuedi pollcl! n:.1tcrlt ln lccto ft.tcfrlclltio (pa
tLoncpzlmll qtHaudo dt "ttl(lt tlobotbolnla DC bafilica "riB
tulllrU 't b:aCQtoUlm:fll Ctll tfi prlUG mudtftcartonc cott' C01PO
"c,t:tr'.et tl vcnter nO' fTt molUs:q z Iltpriee cil'
~
~t:P:.JI9 Rat dllli:re molltRcariufi (cdi 't cduCri~~:~&e int~~
rt\3'b~ qua btccf tnfril ..e~rdtlli if factll di b:ilc"t1S po:tiido
aUqutd pondero(um tn manib21e" btil~"ta tomouendo cft ad
~ btodlo pint;lItbcbltc: q,tltatts 'l modico (alia. (I:':O"t~d':'~~
lopofltli malJts 'Olluen'cns '1' e~crcltlfi crurtum 'l p~dllnt ne
tcttdendff eftflobot"omia facta port vnfi titi ad cÎlaruatio l
~atcrte ::mcrtanl ad tnfenola.cr 50mnusettâ (uperflll9 cfl:
mater/e fl~matlce abtidantia in tl.lrO lt partlallarlte:r pucr~t
lJ.odu9in cafll 't ml1t1me btllrtlIlS:\rii ma6Î.s itlCUnandCi ,ft ad
do ad marrl5l \1t e~ ca lt p'rtalls fiateullcua tio. ael tn ta lea ma
\'II3Ula iF ad (omnu,lRO e~cedatt~ltllr (olllnlls (padum (cpté
Urie bef, np (lint ,u,mel1ter pa rate C~pUUlOIl, ntri biscranf~o;arullJ. nocre.et Il non poterit e/,: cc:rta. cau(a t>omlirc t>, 110
l>lIU9;:HlCn~t l't affcranf ~hJ,fltll>l CoU(nlenfla ln caru;'!: qlll t~
etc tolera.tur lIt t>olmtat ln bic ma~lme in cftatc: l':ropuc ft
,lia fll!lt ~nCl~.ua (lIbttUll~ma,p parte 'taperittuit\1bt Ilarir Illl1
to(uctudo fncrlt ad (omnCl bturnu.$,d qU~lItododiqJ Ilt n.6
'':orle J vite cQlblls:(Otte t:mcrcf ne in "irlllte 1?01Ci bisent uo:11
,~onatllr bo:mltiont ntll trâfactte ad IIltnlls j)uablls f>OtlS'
couc,r terenhd m~la:co~entl~ cft "ta p:tnclptofiat nt IIndl~
a pûidlo a ccna:" qllolllododiqJ no bowJlat flJPla. bO:fllS:
ficarao matcrterfi cohml 'Irc.1 ftoll1acbfi:'t I1Jc(eral,a~ eullen'
'mo ("p~a alr~Ci latcrU" capite !)cblte ~cuato" ipfo" pedtb'
tlCleu medlctlla l'IIi 110 poréte ad Illlbta 1()llgtn~oJa l?ucntre
"r(UqllJ0 e~t"I1JIs bccenter coopcrds. €' ~lIgtat.omnCl,t re~
admatcrtQatal~aflc{)m<J.ucascllacual1dllm.fttn 1?0clllllcfCJ
Plc:ttonel1J tlllO paudtas db' 't porus cft tn cafll multlJm neccf
ft.e~"tbeal1f,s, "'.rer~ fll!'pItcla J5ar.i dectllarlo poritca 6ar.
fllrla.1F1alll p~optcr e~bcrantta dbo~tl bnperftdunf bJ6ellio
".lf.tcrrj1.pltlce:lt~qlla no lntrattl/rbitf> neq; "6I1rtc'-'. ","Ii l?fi~
hee'q funt cau(e 111a~imtnocllnaltUnca(U:l't btctu dl f"pta.
Clet ope:rattol1é Infra ot,l ~atura I~, ~cl CtQlbeaf.~.I. pmularu,
f:U;J,de Rtbllpe4i!nentfl Incôceprloltutbtccbat But.t>e tllf~
def~116tna rCi a/i cena Clr(I~Cr "o:a ft pI5:"d rmaterlc.et c~le
flcultlJte il1Jp~e!Jl1atlonla. 'llecclTartu cll.n.\'rftnt milna ;'i~
t~ bl~ fcqlllu poftca ~~I7!bcaf f~ruplls "t l''fnt. n" radIClI5 ru
Sdl:lonts 't mlblafpfium fOltla:lta "t ftat coccp,to. et .rtlldc
I1lcull:aeod:petrofihf:c~edreos: câepiteos' afi. p. rubce tln~
laudabllccrltflfemcHn cbdOltlada obreruct Iciuntllsvnl1l9
tt01rijalfarl:dpcrt:(ctlcra(monrani an.~. ".fc:.(w/,(em'nts peo
btet l'el (altlcena (lt multCl leuta.€'Jn pafTtol11b9 aiaUb9 11til
.,te ali·s.tif. mdtfTe: bttonfcc {)arloRlate ali.m.l. "aleria"c.
~Inc "luea.! a rrlfllqa:'t bttfidcntta:'t CO!5iflltÎplb" ma Us:{mo
lP. ".tlecoqllanf ln nqlla bcbltc CVlirBtie:" collature acfdarur
jntcndcnd Il qllatli por.c cJl: ~d Gaudtli 'J.letitia 't bolli fpl fut"
~u,,"arllm tltblteg,titatis.'t fiot(l!lIIPIIN)lIt aromatiscf c1l5
re cOecprtonte-",urattontub ""cllcddelltl. et IJ llIodcrata.
(pcdcbllS "t tnfra.1\'. ~ ~.nu(:ifml1(.cilrdomonj :lJala "~C 11
tra no tlJ totfi bt(eoumUlt tn Ol(U tri fupc:rfltlftas ln ca multb
,_ro·s· v.cro,j:fpi,e an. ~.I.ponalltllr tlJ ped.l" bulliat tribu"
pUd~r noccrc potmaPIllC bcbtrti (O!.'UlU .pl}tbmdo:m ~fir l!
~c1qllatuol bullitlolJlbue mfrrupo:" bt "oc: fy:atto flllltal.,
tllr.3.t1.'U~l}lb~ntllr(llm aqua mdllTe betonlcc:" bllgIO!Tcjndt{)olJi mrdpJtçab4f (U~utt4tCSq (unt pilla cil nocum~rt~
l>1l11l1o.~.I." .bcquallbet tofctarri aquarllm .Et 11 placctet~tbc'
cr~r~ dbli 'J potri rc{Wla. tU ~t cultenf ola clbarta
,rolT. trt
rc (rrupfi t>t rcpc:rtis ln Ilporl}",a t~,,'bcatJJf furup9 \'t il1fra:'
Sidj "umtd~ nutrflJJend:bifftdUs bigdl:ionts;l1lu!tl1l'ft fuper::
~.lUdlt(rofa.3.1. (rzupt. txl (lllam~nto.J.\'.I. (l!lUpl be Ilica~
flU4iJ.tuscnerattul.er plO Inde (umatim tftentur"'9 carnes
PilJi:P,lcs murculorc;" cnrcmltl1te9atil~tftt1 pl(C~~ oJttnta sen e
d00,S.IO.aque t>cco~ttoll'e BCOt! fifTleoemuafmuf. ~.tiil.1l1 t(m
tOMI" lIt:tllrquàtllo: "d_v. l'Idbll~. ~ollea (Ulltatur potto "r
r1sn.trJ p4rfl~raUqllottla be (aUrle. alt~nfo"mUl ltsumt::.
titra, ~.tsarta troafatri.5·t. v.aco:t_J." .fptCC.7.", (tundo."
Dll 'bCroc frasade" bumtdc \te 111a&J(c:po~hllacc: (pCnlcf?ia:,
-=ona.3fo,ro~ttl),~rild.
,
.,
ma fnfrfjJldanf. atlfo:te bkaf 'f .pbabifrma gis '1' fila meJn~
°
r
"cl
n.,..
/
�.con(iliunl ~ lxx~i1.
renu:t.in un\Jaf omntbuo buobllê blcbus {n'((t'o,tildo 'tOtm.~
fn aql.a ~ecoction19 ptidld( (\!1Upfptr.iif.l,otaa: pollca fa.~
aa. c):pldTlone a<.tdat~r collatllr~ caille lIoultcr q.:tra~tc. 3· ". 'tu.et pOllfingulas tmas Inunctlones abllersatllr pellca ini'i
ctio cfi pallllO tnfufo "ino "mllilio bebtlt 't tcpido. :JLaudo
bel1edictc flmpltds.3.it .clcctlll1·r1t In(it:biafcnlconts an.3.t.di
ttLallngutartttr 'It fiat tnllncrio ad 1l0lnllcl} fi cCi a.Uquo \1n~
,u"paro fiat bolus:'t e.rl}tbcatur Qota e.t1?1bldonts mcdiciml
6ueroJ}omattco ilroatlco.(L'IZ::Irca aAt frtisditatl rtbt.arfi lau
rum roi ur tuarf'i cum bcbtta obferuantla ca.rum.et fc<tuitl b~C
11l11latur cofcetlo vt Infra. ~ .metridatl.5.t.bramblc.,.il.cllm . do ijert fcmlcuplfi ponido t,lbula multis. (o:amtnlb9l1fo:ilr~
e,ttldcndo crura nuda:(cd c00l!ta fupcrt? ad rcctplendfi funlli
mdle ro(ato flat ;)fcctio tardetur dblla per rI:): Qozas.Et Il fo:.~
c:,t becodloc \1t infra. ~ .co:tlcf'i radleu 111terlodi "ldmt:'t CO~1
tcopouebltfed1dare purjJatiollem potelt fiert f\!tupue ma~
ticli radlcfi q uerc9lnterlodi:'t acott an. 3.tit.lltcados:camomtl
sta abll:crauII9 "t Infra, ~ .artet1llfte matrica ne medle mett!
fe:p:dTif:afTarl leULll:ict a.fi;!P.{.an.ill: chninl: ameos:calamt · lc:a.b:otani: rutl}c:ca.lalltid ail. ID. i.bacca;lauri dmlni:an III
aiq.i.oialllltulbuIUant in aqua bebite q,tttatis:otc,tca fiat
.Bromatict afi. 3. ".radlCllm enulc.3.I.btcoquil ntur 'tCollcntur:
cllapCllatlo \1t.!llrta eIl:'t ita fia t ter "el quater.et (eml! fact~
't cu lit coUatllra fiat (I!wpuscum meUe: fumantur.3.if. biett
poll:ea(u~c~lTIoe ~ PQ"O Uneo fiatLl1ul1ctio ad crUra CUS ".H
fl:tupi cllm aqma \1t tn.fra. ~ .aqua.ru5 rfopl:artcmtfTe:rut"e
s~Jito \1tll,!fra:(t>.old bc fptca.:old bellI/o. arq.i.v. plpcrtg
ail.I.\1.mt(.arotnatI5etur cum ntodtco t1UClfrn.llfcate1: ra(lIra.
1O.'t (qutnllrl:fplce plrctrl:afi.~.\1.croci.7."'.cCi modfco ccrefiGt
cbolia. ftpoll:eapoll:collttnullttoncm .\1.\'lctbu9 e:r~lbcatur
altq lia medlctnarllm vt rllpta.bdndc (llmatllr cofectio (equi
v. n\JIlUf::1 rlll/d fiat euacllato cOll!e pu9.Et I}is fum ~tentulJ.
..cPe pmrttu l11atrlds.
([ll:onm,um.l:r,\:\1(f.
~I biC vtfllpta.([1~01lca.lalldo fin61111s fe,\: bleb 9 fumat vnfi
.ntirabola.srofTllln:9d bnos d?cbuloS condltoa per trea ,,0:a9
liIo""m (um
01i4'" ....,,,
$llltl: ptadllltn:'t a ptopzicratc a.d cOfcctlonem "alet nu~,"ufca.
in fcriptls be rcmotloe p:uritlla bctcrmlnate l!$
ta condlta.Et!ta (actis "ia mllndtftcatl01l.lbu9: opo:ter tam
.
~ tta:qlltetla rempo:e Pi3natlollis notablUter ledit
("un(lft boctrinalll a.uctOtlllll vt plocedalllua ad lIlundUicâ~
"t \1ulth~:(cd tlpote part ua foleta.deo aftll{Jcrct't
tla matncclll.1Ron po tell: diflcriJart matri~ ClInt bccodion.c
r
~ qlJafI per bcchnilrlonem vtrturé bei/ciat. crEft
1?1afT(f fIn.l;ularlter 't lIlodtco mdlt9 lt~dllccndo trea \1cl qlla~
. ~. . tntlllf'i adllertmdf!. plO .ln tell/sida tl' cBu(a 'm19
tuo:. 3.ln matrlcctn:bccoctio edam fur'urls cllm modko art~ . accidcntia cil mala ct'mplcJ,:lo naturalts aCllta~moldicatlUa:
f}olosil:ad ealldi valet tntcntloncm. $icttâ tmponaturato~
bilIIracl}la.:l'cl (alfa:'taliquotlcna colullSlf a.pollemata l!lIa.
tte cli penna Usata di fUo Lonso.3.i. tnttrtda.ti "cl tlrlacc: an~
«ran 0pS cfTc Intétloni ad .pllibendfi qcunq; t,ac materlalll
tiqllepLurtmli lIlundificat.jJdem'facit mCfcurla.lLa ptllata(t
tlusft:'tlt ad b/uertcndCi ad btuerfil~:'t cfi I}oc ad remittcndfl
acutfate tUt? in (oco:'t cofottatlonl Inembd ne rcdplar. ([El1:
fuppollta.8t Ilmillter coctfi tntlnctu ln.urbentlnll cCi modtco
crso ,,/tand911er œlidue 'U\cut9 aue naturarr ta~s flue CJ.: ars:
J1l'\.ItlCis tdéoperatur.fttfic bcclllrabIf perf(~ta mfidificatio
tlficio di i\3lldi1ltandfi ,~,rdrifi labodoru11l inRal11atluli:ma
Illatrkts 'ln toUa aurnl}enrlu mundincantla (nppollta tnfe
,.:il1t.' pcdc~fil(tCi:qnl frlcatlo t10dl 't btacPloUiln ad \>tucrfu.Tf.
ru nt aliq nille t)olotem.et fowffimu lItter Qec dl fi c~tractta
lr\l"ldo dt (oucnlcn9. jJnanttio it fuperllua 't tdunta (unt ad
Granlg be colloquintida tmpleatur vamitas dus be oleo t'c
nodllncntl1:1~ ltful?ft~a replctlo nocea.t.Et tdl IntdJisaf be
JiUo:1: bimltNtur Ile biC 't OOetc in loco caUdo:bcit1d' eJ:pdrna.
l't6i~if6:q: (ul?fiue mllantant 't e,tacuut I}ulllo:ea. Ï-'ccUnare
tur Ilrlllsendo colloquinddatn·'t bC I~oc qtS c~p~lmetur cllt!e~
erso ad fomnfi ud qulcti cil ln cafll ~uenies.et idl itdUfJIlf
rl5ctur matrt,tlnduccndo!.~.I. ~f~ ad. 1• \1. cr.~;d~~;t:I~t~~~
quentur Il lia. mtelltto t'e cotolta.tlonc ";t(~pl~~qtS ponatllrta~ . "elra:furolC:(oltdtudln~:'t reltqUIS a[e paOlonlbue jnfHintii~
tlbus. Qlta'l~a (unt~t dbl 't potus omacuta 't mOtdle4ti~
_
partlfi ~1-Imo fiat Ituffa. fCIl f eIl1ICUP'
b la • f01ll t a.:'tllta tI~a.fcdeiltfup11l tabula factat>ecoetiçne
ua..Qnde,bl,t1t .t5ar.lif.rcstmtnts aCIl.Sclaa tl' ilcetCi dt mS1
~~lr,J'u'! contouatillieitiptids:lta. \1t redp!arur fumus tnrra.
III matrlcibua.Etaddtt Immo (o[a acctofa pontica amara ct
"uluar1l: \1ude fia t bullitio rerum vt mfra. ~. fq utn~n.tt oUba.
acuta fI,Occnt.([}am ij1tum all medtdnalta magie dl nota"
ni:çîputalq.l.f"Uotllm tatnart(d:ra~icum bUlotte ali.m.l.
df!.,:q, tlltitto alla fumif ad ca.ufaln alltccwcnti:alta ad colun.
lumacl}:cupulMum galanl3tUm:a(lImhmutrl a(j~3·1. bulltant
~ti1:aUa (umM .. cltllnte tpa perrul.'l:'t ill/a rp'cpart?([ ~lIii~
Ol1lllta ln aqlltl beblu quantltatts:uo fiat (emtcuptllln bUO~ . . tll m cr!Jo ad câm anrc:ced mclad remlffi,olll a (ilita tis Ilu mo ~
blls btcbus ,e[ trtbus III ln an e: tletn de tiat (ero (u !fum 1!Jiu "t
rU:1: ad t>tllcrllOlfl illoco Icfo:,,(( nc lIuat ad cfi "tllet pmipue
infril. ~ .tl)llrls:nudfl1J,lI(cate:dpcri: (quinanti:(e. Ilgfltcalh
ttlfl fo%te tfTcr pte6llâa:flobotomla "tnCCOIS ht b:acl?lo bcP
s.ii.5.t.laudant.5.if.mlf.fia~ pall:a.
fi~nt fonnule 9hmc: bç
Iro.lat tfi ps-natlo 110 \1fln tott1co(entire.'€go ramé fiiirem'
~Iocrt I?abtrudinc: "cl l11erl/ra I?lIfnotfi 1: pSflsr.onc.tiQ. \1. \1el
qlllbuo ponatllr \1n~ (upta carboncaJI~b ca.tl,c.1rll(upcr !l"ia
fcder ad redpicndum fumul1l. Bnlet ttlam e,:rmusvt Rat.lnu
v;.mentlCi "fl\3 ad. \1l!.(thl~ tn dufiue allderem fup1a flobotl}0
Jtllatlcl~liii eu"manda clrclter. ~.iil.vd.ti(I.1~0Itea attcorlCfJ$
. ctio (IIP:a. Inatrt~cm ab vmbtUco I"fra. cum oleo \'t infra. 1}i.
cId De liUo.~.t.",old (pice ~ ab(rntl,a 't mallt.afi. 3.\,.I11I(.(UI1&
dfielt cquitattoHl I}II1,notCi cft app:op:lada t>i6c1liIlIG:~t ifra.
"nctiorte:potd~ atlJm ficn cmplall:rtun ad tutcllttoncUl cttl~
~.f~:upl be poltillaca ;!l)er"c. 3.if.(~ZIIpi bc sranatle.:'t t'du
fIlocerre a». §.".aquarulIl \1101arfl:pottulll.'tlllpulotum Oll.·~'
(um ab "J1~btUco "letS ad \1uluam "t tnfra. ~.rlldW"n afTar,:
radlcunt n.arctfd:follo:llm Ulif ail.wm fucco abzotant:'t (pica.
(I.mi(.plo bI/abus vlcibll9.ettl hl b~cto (l:tUpo POlierclltur.,.,
pulucrtsar.a:fiat cmplaflrum pcr tntertus.ettam ad confoitlltl.l1Il1clllaglois (cmlnis dtonlotli:e,tpufTc e;raqua plant9S'i1
rtonem potell ficrt peITarlum Imponc».matrfci ltl3ando lanas
nta lIta61a lIIuarct.l!AuibU\3 contlnuarta qllin(\3 "tclbus aU
fupta ltsn.llm pollca tnrundatur ln "ino bccoettOntS "t ifra;
llludobllèedllccre blCtoe; I?Ull10lea (lIallltfr CUIll ilpP:opliat~
'" fupcrponatur:fiantinfra.. ~ .co:ticum mcdtllnt qucrc9:fo~
medidna "tlnfra.·~·.1I1tri.lbolanotli dtri.5.tQ.lndozum.;.UO
Jioulm mlrti:(q ui/Ulnti. fe.asntcallt:dpa rl:carpoba l(,ulli ba~
tlllllla.11 tllr 1: Infullda III III aqula lUplilollll11 (umiterre 't 1'01:;
Îa.ulliarum:lJilllarum:ollbant:aluis:tal11mi an.bccoquilntul'
tlilace: bccoctionls pafTlIlaru:'t facta. e'\:pzc.moe poll.,t.t,otaa.
"lnO ntsro fuffictitcr:'te):e\1. pcfTarlsef fl111110mcllttl btcrCi.
~c1daf (rzupt "tol\!tl. 3.iJ.1I1all Ilt. 3.i.f t Il adderctllr.5. \1 .pulue
~er Interlue 1: fupcrt9 a~ (ofouarto.,i matrtcis V3 b}!alnb:a
ria rcubarbari v((\3 ad.9.il.llo Il1côuc"lrct III.Helo meo.errC .
finsularltcr .aalct dia ft fumaf allqllibus \!tdbll6 Inlllane.s.
tnde COli U Clllt pllrad cadem Intendo cauf, allccccdltie di co
i.,.(dlcrla montant c4 modlco \ltnl bont aromo. 1P-lIrlfa rco fectlonibuG elcctllarifa ctiam malal' quaUtatclill>/(tozarm I?"
f{colutllieflad /}anc'llltmttoni multum IlIuBns. cr1fbofTu~
1ll0tllm recciticare.1tatcrso clectuarlum \lt Infra.~. ;IICC~
mus dia faare ad I?anc tntcnttone confcctionl apP:opllati
ri "10. 3.if.brllbuglof.JuccQart ro.aii.3.I.fpc(lcrurn trocifcOlfi
',tuantUt ad conccptlonhttnfra. ~ .BartoR.macia dnal1JO~
/)e capl}o:.a.s.t.di (l:U1PO be pOttllla.fitlt cOllfeato: be qua (u~
ml:sal~sc:~loll l. ~ 3· ali .S. I.bhlccc bl(andc:n ud(1l1ufca tc:fpi.1
manrur codca.ria bUO in mali C ellll1 a q ule (c:u~ozfi. Saleblt
ce crod:rofarllllt ru.rMure cbolta:flll11act, cardll 111 0111 I:plpc::::
cUa allqllarr cpltl}lmare cpar leul (plt"lrnatcfaeroc~ buab9
rte lon.(andalo:,u5 dtrl:(CU crude:ambtc afi.5••• mtf.srB.ttif.
parrtb 9 dque cndlutc:vlla flllllttl:rre 't ,"odlcO ac(tl·4r1il.1 cau
CUIIl succQaro btfTohuo tll ,"cUe rofa.'t aqua marricartc:'t rO~
(am cOlllftcca:lltll fO%ft pu:sn ae :\1alcrct IlI1Surr flobotl~omll"
farum afi.Q' (llffidt.1Iatcon(ectI0 in ,"Otfcllte.J.tif.pzo quo::
fapl]cnari1:qIT1l?cQ blctllCQ l!ttm waalarcf,C[$Sqnl cftl.v~
IH1Cilctll;lea no lalidorl:ntllin fil' ,p~1I110 partlli naturah:qtl'l
ILbet.Et (ulnaturYll1li h~ lIlaterte~cCi modtco vtnt aromatid.
I;,t /flLa (um cotmtus q,tl1 ad p:hna. 't ptlnet.pale btrpotltlonl.
tric lCllto tafia tlobotl}omta blll.mt.2!.aul1arc et P. tps noro bt
lCiln parti'iadcâÎn collteta (uml ~ (upcr4"qquô bt<octlola (al
4rt:lrea renc.uCit pot Rert \1nguclltfi vtlntra. ~. olet nb(l:I1~
utc:q abauctozib9 a,ppd"arepdpllc ln 1110 Cilfu laudaf. ft ft
rl}if:oltl dtontodi iln. 3. ".lallcntllr ln aqua plBtasinia:'t ml~
cficamlfcc~l1f mlldUa~l"ca btas~~ 't(cl1J{nltl ctronlolfi m~~
U:poftea.a.ddaf rofarfi ru.co:alotUtn rub.nllcfi ctplefTt:'t mu~
(Jo IJJIl4lW h'lfq"lr.t~ Il (Ul'er,9,~ no.mtn 9 it ,alcM fIl! if,rt~
'~Ff'.af(ti pjlrri:'~ ç~rc rarti: fli}r ~1Jf',ntn pzo 'l1'ttQC
,n
fil
'1
3.
"qu,a,·.,
.w,,,,..
.,a
et
'n
mu
'orcriu~
�~011(îlîum.l~t"itl·lt~îX. ~.ltxt.
interi' ilttftaf. Galet lt Il fiat Unll1llru c~ mudUallbttb 9 (cnu~
cr1~zO v~o:e biil ,cBonls be l}ullilto bc bifftclIlta.tc anl}cUclIs
sr,.fcmlnisdtonio;:, pahl:" cil olto ro.mi~tts ad itra. GlllJ
CUin fubrrllctione menllruo!um.
(Ce::onfllhlm.t~.rt~.
ttfucc" lu(qami albi (uppofit9 " in!cctua. 3Jdé 't fu((~ papaue
1~llIr(p",abili...ra"r ma'" bonoland~a,,,,
ris al,et arr becoctlOCOltidl dua.aa lct it vnlluentfi lIt ifra.
\ pllircraa vcllrae cu additlonc quodidam accidi
'6-> .crod "capl?ozun,"i.parti.S. "nius:plfibt "flt.5.liJ. "nlus
dei:b' qulblla c~pltcttc medi nOllCrat factll men
baccarfi làurl.-3.t.terant 't colletant cU albudluc oui" olco
ro.
tlo
fp(ctali~ .f.t)e ftu;tul?llIntditatts Ct capite cri
"' c"m lllna (nttncta in bleta. mi~tura fiant fUl'pofftoua. Sd (
rehquta
allia ~ et re\1era. ntfifcripfllfetla(uerat
idcm "S 1(~ar6'rifi.cU "ltdUa ouotfi blllépcrarei.1fèolTcln9 mul
mil}t,ppoatUSIl' pllnctpallS cllufa 1l0CUIllcnrtbc büficultatc
tipUcare rcmedia.:fed Illa (ufftdant non c~ill(t1.t.: t~c partua.
Ilnl}dlt9 't fllbrracttol~c eUllcuattonts naruralis menllruod'i
$1 tîi pontrcuf e~tcrtus rofe balaullic cfi fohla p~n 1 pOttula.
clTetmateriae~ccrcbl.o .,ifcurren9~lesmattca:12ttm III ramoe
Cil flm.ul bulltta:'t tn. buab9 partibua aque 't vna patte "Inl
pulmonla r(('cpra:'t Ilc oplllana:'t Iflde e~pi ra.ttoni 't tnfpira~
nt
srltuuarit ad cOf01tildoni mlbzt 't .pl}tblttoni flu~ua ad cfi.
donE btffacultins:partlln ad "enaa matrtclllcs et flués oppil
«I;1;lpo:c aut partus .p~lmi imo ln 1?0ta par~qli cil tiIltOl.p~
lant~ 01a'l'enar1i:'t Ilc,pl?tbls c~ltCi fangllÎnls menftrualla fm
pter tncdruln ('tuspcr ca(di12tes be plurlma tldllationc 't ma
partlétrcctplt illilomaco:'t Inde t!cbilÎtaf appctit9 • cr~tb
~mo p~urltu" ma.~Îllta tefoludone 'n vlrtutc:funr ptcparan~
ma crgo 'tradlœlialntulo curatilla (IImtf 't (uml b, a .pJ,lbt~
da oia q partfHadli effldar.anddn ca(u Rt vitcf pzlmu lItol
tione flu~ materte a capite.€, $c6a crlt pursarc materla co
IlS: 't anon naturallter:fiat cum clillcrll?umccraltuo facto e,t
rcnram ln matrice 't tn pecrolc:tandl confonare Ilomacl}ii bi~
b~odlla rerA Qumccta.nttfi:"erbtsFa.. a.fenusrcd:(em
u~
(cra aatum l'cr betltt;tli matcrie tlejJmatlce ad Ip(uS. ([ I0mtf
nt afi.1P.q.maluarll:altecafi. ID .t.mlf. buWant: 't intnta
b~co~
aG l!JIf multts côiblls e,;pa.rteblcte in qua bcdllJandfi cil ab
cttone fiat (clTlo;'flantetli tnuncttolles drca tnSlitna 'tfumen
oibusjJr
otTts "tfcoas't I?umidts actuaUter 't 'l'Irtuarr:'t ab ace
" tnfra r'nea di "nsuenro vt tn(ra.l~. old be ltUo:old allug.
to aracco:'t Ilgrd1a:'t J,moi:'t rdlqs euapotatione fa dcutib'
i)ut.afi.~.t ••• ~(opt Qumtd~: ptnsucdtnte salUne afi. 3.". cr"ct
"cl cuapozantibua fmtudtdu p(entia mcdici NmttTa lt purSIl
~. v.mif.ft.at vn~cutlt plO Untldo "t (up1a. $t lt tnfundan
ttonccôt oldinarie ficnda ble an anllo:hludo finllulis t)ccê ble~
tntra marrt«. ~.t(f. (llet "to.'t. !.iI.old cata cum. 3.t.mucilast~f
busadeuilcllandfimaterlasc,tcaplte:ndn co agsregenf fu~
nts:tenu{Jrc.crtt 1Il\1.~metuuan9adpartfi di remUflone IlW'
mUn.a~troi~lccrtbua~ pllhllaasrolTaa bcinfra fcriprls.1).>.
110cumcn.ri. 6lit ft ptcparanda mêbla l!turtcntie fl11 arum:
B6arlCl troa(cart.par.if.acod fttcados ali.par." .cum o~lmcllc
f,n q uem cOllcruf cap ut (ctus ;ad e~ltfi. e)lo facto Ilet f(d~s
palla plO pillulta.~.t,ptO quallbet.4['e::onfeqllcnter lau
(up1a cat",dram l!fOlati 't antcrtus Ilpcrtamdi crurlbnsco~ , (.fiat
do traJ,imaterta l'cr nares qutctara:non poil pillulaa ~ bh~S
ucrfus ad polùriuncO~9 ad antertue:potlca.luuerur cU co'
a trraQcndo per narea be ca.putp ursio "tlnfra.'~, fUCCl radi~
plelTionc \temrte in. bCOlfu11l:" cum(tcrnutatlonc plouocata
cum bleUe bcpurstl. !.(j.aque mcUta:aqlle maio:an, a fi. 3.1.
v.
di tmpoattone tnCfa narcs codtJt:'I .~ ~.pulucrt~atoUlnt:" Cll~
"tnt al. 3.v.na~dlc:mads pulucrt,atotum:an.~. \1.... if. cr~au
reliquial?.lbtUtanUbusad ctpltmendCi: appon.cndolt aro:
do edam ficri faccuillm captrt vUnfraqut fllpponaturcaplt'
mata. bcolfum" no (unus (~ruffumlsifa applop1i.atia c~ m'll
l'dus frtciltO" pcctlnaro:" l'o(t cUaln "entrlaltnttioncm fiat
rl?a:ltsntal.dnamomo:ca.ma It.mufco ambta'tl>moi. 'Ac~
"r infra.~.matolil.nc:tlicados.ro:tfmartnl:a fi. fuUa pa rt(~.
per fupcrtus funt cquuppltcanda nta ln "irtutc beblUtatil1
m.Coltic6. dtrl:mada: afi.J.t. vcrntde.~.il,.rofsrum 'fanda~
perrcrrita.:quo ca.(utalta aromatica. cITent l'cr (upcdus e~Qt:
lodi:dtrtno:um:afi.,.a.mif.plo fac(ulo capttta fiendo be and"
bmda..Bbi autl cITa multfilabotans tn partu e~Qtbcaf pul~
ne "csrl1na.cr~alldo po(tremo ptO bac tntltionc tn tntrol~
ul9 "t tn(ra.~.colticum calTteti.caflidtjJ." clnamomt.an.s.".
tulcctltenerehlOlcvnsm bepillulie plants"t tnfra.".· .• l}u1
rrod:'t bo.actalapidta aR.-3.iI.(ubttUfTimc puluerlscnf 't nd(.
rta.5.I.bollar.fpicc.afi .s.".fucd lIqulrtdc 6Ûmt arablcl an.~.
plO buabus vtdbus:q:l?lbClltur cum aquts marrtca.rte betont
t.ClIm mUdllat1lne fcmtnta;cttoniolllm flat l'alla. plO plllultll
"c."lRon euro ad alta me c~cndcre be cofecttonibus in cafn al'
planle. jJam l'entendfl dl ad mundificatlonCn1 lI1aterte
plopdatis 1It b\!alnbla:b\!alnu(co ~ alile que (unt cOtre&" no~
optl~
':mtle pOlO" "enarum marncle:plo e:rpcdltione CIIaus laudo
ta 'lAoctlrfiomucendli:qtflrC6tmmt'tequo (upla.'u,: parte
pdue
fien
(cffionem
\'fq,
ad
"mblUcu
m ln baIn co bccoC1ioi~
ctbolum" Iludtdnanlm dl ad friSidli muleli t'tedtlla ns ne flo
wt tnfra.1V.a.rtemttTe camomtl.iIlli.ro.;. frnusred
:(cmlnle li
ad1 0 nocumenttl tnfcra.t:laudo ctrcallomacQum an toto tl~
na
afl.
rot
v.rlltl?e~f\lluie,at\.h1.per "na?.:iD.bulllant ln aqu.
m
utTllS attcn~lldli cli confonattbus bljJcIliua "vnctto~
bebltc (j'ttratls aUqulbua bullitaonibua:'t an ca DeCoctione (e~
~f~~f" cdlanon tbus pdp'" valc~tt. vn6uentli,:'t infra.'~
dca t.pcr. Hif.1}01as e~pllll1s fupcrtlulta tlbus cômlln tbus trt~
olel (pia:. !.t.old millllCts 't ab(rlltl?iI.afi. 3. v.\Jall1\Jt:dnamo..
bus btcbua cotlnuistn mane: portca fuccedentibue alifa trh
.ar.jJrano:li paradUlafi.7.if .lt3flfal·saUcjnu(.afi.7•".cU mo
bus btcbue tn (ero in tntroltu Icctt fibtfupponar ptO nallali
dico cere flat ,%'Scntum.ft I?ta fum contcnrU9.
lana inuolutam in dcctuarto:be quo Itl(ril:'t Iîgerur "1111 '1\10
€'P' tlu~"f"pcrf\uo fan{Julneo,p:cdpuc men(tnJali.
co~c. ~ .mctrtdatt.s.iJ.trlfcrc l1lalotia.~. t.trodfeotum bc mtl~
€' ';onftUum.l~~vtCf.
rl]ll:cilm(li,clnatnomt:an.~.\·.Cllll1 f~:upo b~ cupa.t01l0 mtf.
ad
fotmal1l dectuarif.crl!..audo ctlam pt" "Ilclntcntlonc po(
l:locafU",Pf(fuattonUfuperftUO tluPJ (angul
(e ftcrltnullctio ncm fllpcr ventru t ln fra. ~ •olti bt Ulio. ~.(f.
ts ploptcr aCllttati colcrtca.cr1~1Imo Indlnc~
olet rutQc 'tfptc~ afi·3·I.mi(.cum.::;}.t. croct.1lho cuaClIlltlonc
,
turadtrt6tdfi 't I?umtdli e~ ",cre frlIJldc I]ablta.~
1II.a.tertcrfi ln pWo:c eri~(ntlû ad fadlitalldum eas pu (creas.
.
' . ttonte. muUfi qule(eat. multul1l t'Ountat: bt~
tum la udo lied el~ctua rmm:be q 110 lambcndo fum af vt anfra
" -- tnittat'dunta;tri:"quccun~inflammâtta. 7.:'i:::
~ .locb·be pino. ,.I.v .Uqulrtcte:rafc:caril. \'cne.l1on mutTtdo
Ill'uat ",utoJ:aanara:fal(a:" acctli:plCdpuc "tna alba: 't fpe~
rum aii·5· v,p\llmo.nla vulpl~ pulucri,ati.~.iI. crod.jJI'a. v. dl
a~a (lnapt:rutl]i:" QnlQl.iltatur medldnalltCf_tl!e e~ub(ran
o~imcllc flatclccrllartllln.cr:ad Qanc Illtentaollcm Isudo Rer'
ria tlu~lla "ltoaa flcda poriffe (ub mamlUie:ctla vila maSlla.
tllunctloncm "t infra pcetod. ~ .old amlgdalarum bul.~"pt
POflta (Ilper regtonc cpatts, eta flat Icula tlobotomla euacu~
I?mnide:'t old t>c liUo:afq.v.crod partltnfiat V"6Ucnrfi,p pc
do bua0. ~.(a.n{Jutnlsbc vcna baatica crtt eonucniena. ~ur~
aOlC.w:lltfmo 1'10 cofo1rattonc(toll1ad inunpf flomllclls cu.
aef it Inatcrf\1. coleriea l'dus ci btserendo di frlupta vc tn(ra.
\,n6\lcnto vUnfra.~,. old fptcc:anallicts " ro.afi.§. \'. sarlofi.
'f)l.(rtupt foJ!~npt ganatodi:!lR.S."t. aquar4 planta\Jlnta
mac1a:dnamoml:colalotllm:accaclc:afi.7.a·klslllemuf,"rc.:::l.
bUrfe pafloue:" mC1uc:afi.~."na mt(.iConttnud qutn~ "'ct~
".cere
parum fiat "1J\JlIcntum plO llomiJCo.
blle:oz pollea fmnaf potto ,t tnfra.~. mtrllbolalJ.Otli dtrtno~
CL_tO "'u~ tlOblU mlllterc alamllnaque partodiccccddttïn
ra rndom:llR.s.t.onsn.danf "tnfundanf tn.aquia plantagi~ (urtam cum l'GtlcfcrK\ cOCllndt cuan flOI. crat ~1.e!JOans 't CtITa,
nle:accto(e:'Z abfrntr,a.'!fbO(tCll (acta coUatura poll.):.I?Ota6
batfp(a pzegnante.
€Conflh"tn.l~~
addaturccl(eaionte amecl?S.t.v.mtc'Qlcrc.s.t. rcubar. pUlllc~
l.aritTllne "Octo1retept noutfttme literas ad me
rtJatt.~.".mtf.flat potio:(C4\ulri "jc(umatur.~.".,uccbart rOt
.
per \'013 bQrlJsqulbus petltts a mcconflllullt l'at t
POllcapolt."j.blteconttll"etur \!t fitt6ulo ~nc acctl'tat.J.
(upcr
cafu quoda tn blffldU ad Iltodum f"ltem,p
t.••trifcremtnotte e.ta.rtdeuonla:'J "oc pct. vül.btcedi lItodt
etate (uffldente ad conccpttonem:qllont~ fn cta~
<0 .,tnt n,,".E t qfi tllanOtt (utftdant(umat tntcrdfi.J.t.troct
~
te ptoll~tod blfpofldo taUs cf!.lit ln us \'crcnda
rCOtu. bcd1l!rabc;cum aqua. csllbca.a.fcportrcmo fi nO fuffe
mo "i (pero ratlOnBbllltCf l'cr et.ltellt cUa ane: mcdfdnfa .cœ~
(crlnt (Ulnatur bc ftlonto perflco ad quanttrll"m.,.ltc4 $l'lUI
nlC1'dllr. criCafue ,,"a cil. rlaucdaln noblUIllltuiteretBd8
plau"stlU,.~ bAl' (llm cOlJccncue u.
Qlçdioqle ~one I>abttlldlnls (an\JUlllc.e:qzlllba: Cal')10fil'tilJ
';on-fl.jJo.mattl].t>eGradt.
'il '
(..
~
lJ
œ
'm
,-,
�~onfilium.l~~t .-
•
f"dc rubcll dcsatle c.otPOtts cCi plopzfo \narito l'cr lonSil tl~
l'ota plldiclfTtme vb:lt:que nuc per allquot ann06.Interpolla
tlstlpottbl1S ln mcntis permi~Uonem tnddlt 't quafl furlofa
(uit cu non dt pze!5Tlâs:qtS '4cctdls ena di côttngit totCi COZp9
dus tremlt 't partes mlblotti qllallllngllie tremendo mouent
ctiii fiunmobtliter tletintant:'t tmrat l(ocaccldie per aUquot
bh~s. ~ te CUItl m(iplt I~cc tlifpofitto (ent'tur ln "entre ciue (0"
.litus l1Ianlfdtl1sma \?t "ir dU9 cOltiacms audlat (ollum bt~
crum hl ven tre tiue:" tune fl1plll motli 't plopter (olitri fuit cu~
l'Ida Itbidhlle.fr CUm vtr in totum t,ule tmmoderato appet~
tut (a tl(faeere nô ftlldeat fiue non pomt tficreddlturvtgtla~e:
't tllnc Incipit i"(anlre. 5ed poft(jJ a viro coeeptt (cmpcr bbc~
ra cft ab ~Ie omnibllsacddcndbus vf~ ad fini parflls:'t poft
nUl Infra all.nu condplat Ilut buoafolctln. pziftinam fllrtatn
tncurrm.([ Simili quafi cMum pOflltt kharanll.aln œpitu
10 be el'lUll1l (cd tn vtro:oidt 'l' vlttlt altqucm paClcntem el't~
ICllllam qui ante œ(um ftfttn.antcr vt furlans crat q utrls mu
ltcrcm ad caltum:'t Cllllt egiffet cum ca poft tlnlfTtonem (tlltt~
Il Is cdTabat RO~lftnuS epllcmp fic:'t pteferua baf a cMu. cr t:au
(a autem acddentls "utuS' mlllicns ratlonabtUtcr cft 'l' bida
mlllter fan guifica. edftens cft plllrhltt (cminisscneratillil:qnl
tntoto abundat multa materia ptopottionat~ generationi
fpcrmatis:quceft fupcrfiultaa vltlml aliment! lam admlbla
a>iftributi:bcbtt CUnt t,0( dTc calidc matrtcta 1: c~lidolUm tdU
clilotu:"nde fit muttll attracUo be blcta materta ln toto abli~
danti ad matricent vd teftlculoa mulierla. qtS fcmen. In (pede
fpermatie bebet tITe caUdCi 't Ilccllm:acutllm plUrttiuunt:plu~
rimua,\! venm:ntludtatiuum.etfolte coadluuautc ad ~4nc
call(am t]' ripole (Ile 11IIIentutia cllm vlro (uo plllrimfi frcqlll~
tallit actum cOClIltdl. \'ltde natura côfueult plurtmii fpcrma~
ttll quan titatcm euacuare: vbt folte ht t,ac eta.te vlro tm btdl~
110d facto vel magis temperato ln motibua non fic (rcqllcn~
tato \1.CtIl coeundi nt<ltcrla fpermatic.t drca vafil fpcrmB~
111l111eris aggreS\l tll: 't retenta. (Ilpercald\t: '1 :~~~~:~~:~gllt~
urUlIr:vndc fit pturtdua mllsia:'t afJen~:.mpartim belta. con
ficâ vel altam matertam in matrice rcp'·
•
uertit in .,ltoRtBteG que co(eqllltur ln ~natrictretltc a,! biuer
(\l"partesptopulfaucaufantfomnfillUl fcnabill. partlm lt
be matcrta. conllertltln filma aduftli:qut fur(~m ad.pan~clI~
los't mtrtn(J\ls ctrcbd aduentens ln eoa mala qllahtatllpd~
mendo:'l ficdtatl htdllccndo:'t fenlTtlua ftlnJlllando tI/lgllare
fadt. ptctue âiam vapo: aJuftue tni,ttua di fplrittbllll (ub::
(crlltentibue aie tn operattontbue btfcurlTute fadtlld pcrmt,t~
tionem mltts Cl pmnl,rtione talte vapollS' di fplrWb 9 fiat
"artue motus (ptrituum ln cereblO:'l côfequenter varia. btuer
(OlU repte(entatlo hl fmffulls Intertodbus'm 'l' ydola "cl (pe
des btctoultn vapodi biucr4lmodo replc(cn.tat.Et Inde ln l'ir
tute apperltlUa trafcibiU fit varta indlnatio ad t-tIIer(oa mot?
quafi vtdcatur furlcns.Et qz tales vapotes cleltanf il m<lterla
fpcrmatlca p:urtttua fttmlliattua. ad l'encrem:qul flmilltudt
ncm Geru"t bicte maurlecofequlterlndlnant ad IIlOt!! l'ene~
reum't plotnde rcddtf multCi autda ad acrCl.ft fotte ettil in ci[
comunlJitl1rrttentto aUqualis menftruolu:vbi non fit btbita.
mundtf\ca.tioCOtU qllccttafua. caUdltatccalefaclcndo matrlcl
Yal'otiblla ,,"cutta deuatta reddttur pmrit9 1: tttillatio ad par~
rca Iftas:'t fic fit ad "encri m\ltOt Indilliltio.5td poftea fscta
côcepdoe rt{;uLatis bictle" umtdttlltlbllS Ilnlltura lm finho
fit euapolatio (urfllm ad ecrcbuam I1ttinscn.s:'t confequenter
non fiunt \?igiUe:ne~ mentia permb:tio. mo etlam fit tIle tre~
mon côcufftuus motlls membt01Ulll qut ficbant anteq, bl.ete
materi, rt{;lIlarltur il l'irtllte:q ru ab tIlls ma tertcbue rerolue
bslttur tune "llpOtell 't l'ltofit~ tes que Indu(e Irttra clltlm pe~
tentea e~ltllnt 't e.rptrate nOn potentes fadebant (alms dccd~
Gadoncs ln ll1embtte:qua ccffantec\lufa bc bida. eUilpolatiO:':
nt refolutlG a vlrtutebtetta "spottblta qutactu ciibant bldO"
motue "ITat motue.et !?ec bt caf". 4rJJam "entendo ad cur~
bue (unt Intefldonce ptindpalea.5na conRfttt ctrca btctilll1.
SUa cl.reiS mll{JISlltedid1lll Ua.cr Circ", erso blcram caucnd4
ca .1-domntbuG 111l1ltipllUlnttbus fllngllinem 't (puma. t:aul
dCicthlllUlb olnnlbus aClltll.l calefllClcntlbue (ubtIUanttbllS' 't
matcrtam adllrmtlbua.cr3ldeo (pedalitcr magtsller (ue I,a.~
bltattonte bebet cffe acr(rllJidue vtt (altclIl ad (rlSldum bull
'Ulna:<tllttlpcratIlBin pafTJllla:\1c1 parulllper adficc(i bedt~
IlQS:tc1eo l'ftetur ner ftulfe 't acr di.cafie aromatlsatua.crat~
tet motli rupcrAll1i 't C01PO%tllnt 1: anllnlllem:'t lta vlgUlcctlas
(uperfluc noclt.9ndcmdluseftvt Inl,crwt qulctt 't (olnno:"
UJ. (OJJlUO ooullta~ (Upllll~tos frtsid"0 tmros. ern il(pçr6M
m
turltnteamLna di puluere rofi1t:um ~1014rllm:ncnup~artn
tufquia ml ma~iméln eftate erlt cô ueniella.ft "Ô bOt1l11at fu~
l'ta bOl(Ullt.ft ln paffiol1lbu~ aialibus \litet Irii 't fudam etiâ
cotlitatlones trUies mllltû:puctpue vltet imaginatiolles 't co
6it~t!onel'l circa rea vcncreas. ande COlam ca Il 0 loq ud qt'iP
{)e actll coeundl:nc~ pla.CttCCt cCi lllulteribue tlluenculta 'llll~
~urtoRaauuttomlnuacu5 vlrls 't tlllleniblls clegllntis fOlme:
tmlno couerratmcnr((ullm drca,lllotalcs conftdcratfonea:'t
,>oc tlico CUIll cft mena (a.oa ln ea:1: nô' CUIll cft ln paro~tfino.
Et ita \?nillerfaUterbtmtttat vl(um:allditii:'ttadum omnium
eOlCi que t,ablt ~ \lelleritndtarc.cret circ!} ctbos 't pot9 1tnt
dbl fr/sidi actu 1: potentla palld ltlltrilllmti ad ftiptleum b~
dinantee. ande vttltur oua (otbiUll 't fcre ollUtta genera C\1.~
nlu l'cl (altéparccds l'tatur.ft allt dt):atc 1: nô' affatc:'t rcctt
ficate in buoctione cum aUquo ftlptico bulUcn.do ln da be ace
to~a \lcl plantagtne:l'cl fruftradtonlouun l'el pomolllllt filue
Ilnum:vdallqllilgrana gNnatoulm vcl barberoulIll ct fll~
macl( 't '>tllufmodt:vet ln tlpoze eftatts altquid tle a~efta bc~
coqll\lf tn ftrclllis dus.Et (emper parce (umar dbu:" non ad
(aturttatl.Et ftt pania (actlle non c~ pura farina frumltl:(cd
apponclltfo ali4J bc fartna. milif vd f!ltglnls:'t 110n fiat e~ flo~
ft fartne:fed fit pOltiO furfllrls.ft nô fit pania falitus ne~ nb
mis fermentatus.!}' fi talls (uerit ammollta.ntur partes
rlolts.Et cum cOl1lcdtlntur ca rnes aliqllallurtnfundantur tn.
(ucco IhnonCi:"cI Ilcctoatatis dtrl:vd berberoll/m l'cl senera~
to. \lcl altquo ~ moi.Et cltctlOles carnes (un t ca m eacapttto~
r!!:l'dasnodl:\?el vituU tactantts:dijJcndo partes mltfcul~
fas. Ï'imlttéde funt cantcepullotli:coUibolft:~ qualcllrft pze~
dpuc:'E carnee aulli ~nar.!i:yt ~dldi:fterltarU:1: il /tartiS
mtnutarfi:'& camc~ca.ponti~tta. (IInt tltmlttide:\?nde gnalltcr
cibi. due Rnt trtgt,!t:'l{;rofTt nutrlmltt:'t btff/cille bigefttonla:
vnde inter camee pdp~eaaudanf pcdeS' pOU01U:'t carnes ccr~
uodi: .:' boCi groffozutn. Et (ubftantlcleguminum (unrad ca~
film couententes ma~mc lelltifi ~imtttendo blOdis dccrum:"
fafiolOlCi:'l fi ponatur parCi secti in b«ocrione mams "allt.
alllet mm!! 'l pantcum o((octfi:'l "Illet lac addum factum e~
traeto butt,rto.Et bc olcrtblts valent lactuce:po%tlllact:ma~
ue:plantaslnce:fllma~tur ~m modlco ilsrcfte fi placet bl~
minendo fpectea aromattca.a mapl1lC ptper dnamomfi't cr~
cU.Et apur placet sUqfi aromatt~are "tatur ln fcrculie \?cl (a
polflmClltlapuluere fiue ptperata. \lt infra. ~.ro(a.ru. cOlsl.
rub.coltandromln.pp.Ilfi.3.v.l1ladf.~.if. cubebarllm.,.t. !Ja::
rio.s.,.crod.:,).".m/(cc fiat piperata. cr1~tO pOhl blmitest
omnta vina potcntta:1: \?tatur paudfero edâ tnl~o cCi a.qlls d
ftcrne:\?d cri a'lua c~tlnrtionte caUbie. ptmlttat confectlôc!J oml1es ",uccl]aratas:1:-mellttas (altem in notablli v(u.l!.tccf
tamen fumere poft cibllin allquid be cottant1rts cOndlt16:vd
ptro:,," dtrocondito:vd in eftateparu~ POntt acctoa:vd ,"Cf
IOllla:ve( pcrflci non bcne mllturt.ft ,>cc q,tllltt ad btttant (U9
fidât.([;aeftatad mtdldllalla. "cntre. 5cd in medidnall b
oponct!}' Rat Nutao:quonlallt all~ cOllllmtCit in paro~/fiflO:
'talla cum non cft ln paro~(mo:(ed cft dmot ne caitat. et pd~
mo pOnetnllS r(1)imen Ip(a no e~jftentc ln paro~t(mo.cr1IN'
mo iGftur laudo vt fta ntC "Cil tris lenltlone fia t fibt flobOt~O ~
mla faltem bis ht anno ln tempoze verls 1: il utfinl be "enB blJ
filtro be~:trl1aterlsedllecndo.vj."d..~iI.3,(a.nlJutnla plO vi'"
fta fOtte tn eftate ficretleuloflobotl,omla credo conueniret•
Et vbl tlllleretur be cafu ln paro~(ml1m poft flobot~o,"laan
Infra tres vdquatuol bics conuCltltflobot!?omla fllpl(cnar4
educcndo quatuot. !.fangulllts.1~oftca laudo "t c~,>lbcatur
(rlupuoqfi cft in recta quiete cdam bis ln anno tn ",ru Ilurli
no perqll"l~ btes vt Infra:~.(rwpt ,,'olatl:fr:upt be (utnO~
tcrrn o~15ac"arCllf1.3. v.aquarllllt accto(e:lu"u"':u", 1: fu~
mlterre an. 3.1. ".ml(cc.Et poflij1 continuallcril:. v. "tdbus tri,
c:~"lbeatur potlO vt Infra.1V. mtrabor.dtrt.~.t(f·lndozum.,.,
reubarbari. 3.1. v.ft.l1ccto(e: rafllrc ebo:lo sfi.,· v. paffularum
5.t.lnfuudantur omnla ln a'luls lupuloulln blltltolTe1: (1rt~e~
mlflcper.~l.~otas:pofttll fada collatur\1. addllt~r collature
ca1fte q:tracte ~Y\lcatQoUcon le fille brllgrcdlO an. 3. v.byafc~
nlcola 'tbelltdleteflmpUdeafi.,.t. v.fr1upt viOl. 3,1.1111("
potto.ft ftrt.vJ.~olla an nITumprlonclIl dbi poft callt v(qJ b ,
at completa. folutlo:bclndefulIliltUr ptalldh/m lelle:'l per to,
t~1lt blem ftet tncameradau(a.~cqucnti bic (umst (r:upum
.tln(ra"f>o.fY1Uptro.~.t.(I!Ulpt be Bbfintt,lo.3.v.oquarff tll:
dll1tc:acetoft't bU!Jlolfe.afi.ll. v.ml(.'Ddnde h11ldo lt ad plC(eruandu!}' fi nô bcbltc ",cnftrllcf vtlTllljuliol11éflblls ~ l)/lotJ
"'eailfi ..... l~ mlftrllllttonis ftilclotto crurtb? ail ccn« l?1~otSr11
t"'
Rai
'(V
Cl'"'
�ConrtliujnJ~ixj+
dt btC~ciloe ~tlnfra..-a:~ ca.momiUc:mcllllotf:matricarlc. an. '
:a~ ~i. rut" e~ il blOtani.a fi. /.1). v.fallli e terui Qtl.l1) .l.iSeoqua ~
in ~rlb9 partib'} aqlle:'t "na Qte vint albi:~f'lJ ad bcbltâ beco:.
(tioné.'Pdltde fiat lotio'tibul; (ncando hl beolfum Q qua rti
~~I?ole vnlul?: •.Et (J,tpOflCIlIlÔ abrtdallerlt fltl~ua eÔIlCluittr.
e~I}lbeatur fcmcl in bi(bu9 puraattonCi pulula vt Infra. ~ .fpL
(~a,r~tt:fcnti9 apif.llÎl.S. ".grano; I11tUfoUa:cipcrl ana. v.cro
q.gra..if .mifcc:e~l?lbeaf CI&IIt. 3.iif.aque becoettonls deem 1'1I • .
erpoflfaetâ tnUndtrieildontpcr blem qutctata.nÎi conuenit
"ç vir fuü cOIUllgaturad futftcllter côplcndCi acmm: qiil iUud
tp'ù tl: aptü ad ptc\;natloné:'tCit pertttllln .. ctû mlttif mate:
rlÏl fpermatia l1lulierie:cul9 retltione caufanf bleta accldcn.:
ttll \'t fuit fllpladtem:'t fic ptcferuatllr ab da •.Et 1}oc fentiebat
13 ule. ~,t.tcrtif cap::"" be Itluamerts cottua cu bi~it•.Et oia Ln cu
tus COlP01\! dt vapol fllmofua coitllS aU(ulat ab tpfo 't con:,
fer,t et '% rçmouetab e" qiS rimet be nocumlto eoartationle va
potte fumoll.et Pz.oillde Infra blpt:()' acct.llt mullerlbu9 e~
cQÎirt/l.tlone matricll':qti pzo patte \lccidit ln cafu Iloftro. 'J1u~
uàtetili a.d eafulll Illnfrl{Jidenfç.llw:a matricte 1It\l~ime 1'011:
mllndltkatiollé (acta flll1gulllt.- 't mlflrul (.leta fomcntatlône
f~~ta lItatrtc(m~di bcco'tlone vt infra.~. rofa.l1JlrtJllowm
f"IIl"e" !i01!i nenup"arie 't lufquillml al.nn:f,!).". call10mlt
Idl}. ro.Ue.ca.naple.5·t.bulUant ln bocl?attbue tmt'o9 aquc
'%~ 3.if.acctt vtni albl a :tqulbu9 bulUtto Ilbue:poflea di fpoll~
gta.vd filtro Infufo ln btet'a beeoctlonc'% ctpldTo ponamr h~~ .
(ra. "mbUlcu111. per q lIatuo! blgitoa. et l,oc facto bl..; \1el ter
fillt (nunetlo "t tnfra;f~ .old rcfarum :O[CI cllcurblrlnf Mi. 3,. i.
oLd be l1enuplprc:Hbfyntllil.aîi . 3.,,·nllfc'. 1~"ttfl(tiafi(ri ·
tlllUlctload b01fu111. fu ilz.a renta di \1\1gumto Infrlglda nte et
P.zol?ibent(llttractiol\l \ht mat~ice :qtll plopttr l11ultam \ll~e
g,UIOllé nllltrtcia dd iUae pJ rtu;fenflbl literalt(ratur:altcra~,
tls bletla partl!)9 fianmguentfi \1t infra:lit.fllcd laetuce:" (0
btrt an. 3. ".olel roq.l.old mlrtlllolUln. 3.\7.muciltagmia pfl
lil:'t fc.dronlol)lfll frnetolit III fimlltbua fllccis:afi,S,(J. galla;
tnafticta acatle l\Jpidia emotitla puluerl;(ltOllll1l a fi a.if. a crti
parum't cere parum:fiat \'Ilgtlclltfi 't Inllng·l tur circa. ren(!J .
"na btcfîc:'t altera ble Ilon:côrtnllado quatuol tl!cbue tntir~ .
pOUatl9 omntb?~.,.t>tebu9 Ip(a no etHl.mtc pugnâte:qlll co~
thu~1It~ \'fU9 (fliua l1tc,iiclne infrlg!datiue 1: dlâ fometattonea
I~ et tfla pJ.rtetuua.ret clTet parat.!. tfi pte aUa. parte nocere.p~
tilde non.la.u,io du 9 ~fum CO/1.ttnufJ. lM ~ biccbat :Sut. be rn u'(
tltlldinc bdi,krîl colrue.!l)ultltncio t>cfidcrif qli dl curn fout
tudlnccolpode '( (illlgutn.ltatC1: ~anltatecoplq:tonte 'tildole; .'
fantla.trilri.S'Eporenrlil fupcr,o~tllrttilbrq~ fucccffiol1c t>cbl~
lttatta vt fllp.dt hl cafu noftro:no cft IlccclTllrlultt occllpa~
tlo ar in rC{JImlne dU0 IIJ (racrlone clu9:(rllctlo llaq; dus Ilt~
rerlt cornptcpon (I1U bcflruit "Irtute l1l .ppttr 'Cc1}cm en tla III
(ul f1.ocumld.~lat ergo tantli blcblla intcrpollatla • .Et ad ifla
'nt~ntionltandem laudo ,,(Illll conf(Ctionta "t Infra. ~·.mb
rabolilllOZ.UlIl omntU an.s.i.csariotUoulln: Ituci(lIlufcate : co~
rtallJrodi ptcparatotu:galtaru afi.5.".rofaru.?{f.cCi 5U(("a
ro ~UToluto tnl1qlla abf~ntl]ll 'tplllntal;;lnis quantum fUtfl.clt,
fiat com'tctlo bllllol(,tIia~'t fUlI1afur motfdhI9.3.hT. Pz.o "le(
tribua blcbua côtlnuia in menfe•.Et I}ec fuffidat ln btfpon:tto~
ndanB.cr$ed vbllalncalteretln par,o,rtfmt pztnd~tfi qtSco
o(d~ e~ pteCCdentlbua "lsUifa 't fomtu percepto ClrCIl "en::
~ 'te. 31amlnf:,rgltlntmtto alla quccfl cOllnertere "apOleIJ
114 tn.fcrlu\J:'t eofo:tarc caput ne redp!1l t IrttpldrlOllll1la~o~u.
"apolum.€ l~lhllli erso perfidtur no fl;llltc "Clt.rrl\3 lenltlo:
Ile \'t fiat diflcrc rumcndo. ~.t.camcfi.'t.5.lf •.ben.~dlcte e\lm bc~
(Octlon ((omultt unodlco (atta.tldnde fiat lotto ad crura bc
qUit bictumdt fllpta.$edobferlletl1r Ile funtUS attln~at ad
llarc911eq; ad Oll allquomodo UgandoLhltelltltéad collum ne
polTtt fur(um eUllpotarc..Et fiat frtca tlo ad co,.:aa bcolfum frl
C:l.ndo ClllII pano rubeo:'t m:J tro Il Il bOctaalUgqta petlaadbl
6ltlllll 't lnfufo bÎl;;lro C1l1ft; pettaln ol~o beUtio tn quo Il~ blffo
Illtll111lrr"IlCllll11llodtco (;attemuf. ~mpona.t bf\Jltum ln l'ub
uam 'tfadatibt tltillat!onenl vt e;rctteflllltura. ad bcoz.fl15 c~
Pdlctl:tul1l marcrtal1we retineatur. ft crla~n I]oc tépote IIla.~ .
);Inte iUlll\t \'t coca t di pz.opdo "lro•.Et Il no potefl tn totll5 fa
tlrf4cerc btlldcrlo clua fotm(tur tllflrumcntfi U6"CU 't "ellta!
{llteflhlo "no "nlua aialia:\1t cspted: IId alferlua Ilbi COllue::
ntenter adJ,crlte:fupz.a. qtS fiat tnunetlo cUln oleo bc ltUo:\1t fu '
pta bletto pUluertbua:pollcll fllPponaf a~talldo pcr collum .
Illacrlds:lta. vt Indueatur ad rpcrllllltisattollCm.et ~ d 1}oc lt
'naJ:hlle {ullabte tlobotJ,omia p'lIa (ap~narli faltenl tlc "tlut.
Ot~rt pedl0 e~ra~ldo.{I.vd.llf.!. f.J11Sldld0. et ltsatureer{i :
-"t
j!o.63.
1
1: f1ricturc co tara à.liq !ial'r boro~o~c ad tlli I1ltentto!ll fiÎéi6i. '
cr 0téund!i pUll" p~lc cil "e côfoztef C(J.pllt:llt reclplat lilos '
"apott~:'t ln I~Oc.filcUlnt odotalllttol fnSlda ad fttptlCum ~~'
cllllantla~'l1a m h:lt b~Coctlo \'t ln fra. 1>' .ro(.l1).I. \'loIJrHl11:
tlolllm Ilcnupba ris.an.lD." .fandlllolllm:Cltrollotli:colallo::
rum rllb.(podif:bcrbcrozu a fi.~.if.bulltant ln aqlhl btbttcqua~
tlta.tl~:~el1l\1t; !uma ntllr be bLeta ~c(octioc. 3. "i. "Ill 1 cttonlo~ .
rum. .aeetl. ,.i.tiate,.: 17ocroto lotto faClct:'tbe "oc tpfo po: ,
fito ln ampul.l"e1 fponl;;ta fiat OdOllll1lcnrum ln plllldplo fiu .
~I~a.$t etlam fiat eUileOlatlo c~ \lecto klfptrfO (llper lapides·
Igttttoa !uu\ltlld "ane l1ltctHlonl. 'jullat if "oc tipote \1t ab~
fdndantllr capiUi '% fiat eJllbz.oc~tlo fupla parttl11anreriOlc.s
capl!le di buocttone "t in(ra.1Y.l1laIU~rlllD: l~~ucarll~:vlo. ·
ro.an;n).t.planta\Jtnla.ro.".eamoll1l,le par~l,.n). fiat om: 'nlul1lbccoctiolnaqua:'t b((a flat el1lbzoœtio fl'Pla. captif' 1
bdnde fllcta fuccioneCû panno l'iae embloCatlo cum panno li '
11eo Infufo in trlbua pa.rtibua old ro(.'t \1na.pa rte acctllcuitcr
(upla antcrioll parteJll captna:'t tta e3t1nlldur bllObua bieb9
mane 't fcro.ft Illrftotunt non por~lt ptoQlberl quln tncida t .
tn perml~tIO\1eltt mentis ln pl"edTu ad btcta fOltl(Jltationem .
addatl1r ca mOm Ule allCrt 'tfenu6rcd an. partf tertia m atia rU.
reru frlsldarfi!'t ,Ii ca ti\lt clIlbz.QC9:ti.o .er ita adrlatur.ltt O!eo
ro.tnquo hl(undirurpetla tertf.a para old camomille 1: q;Jil r~
tapa.rao,l danttt•.Et firr:adda.flll odOlamtnto bleto ali<1d ea~
p~ole 'thgnlaI.1~ofle/l..(ap.tl fuperpOnafpuImo arletla no: '
IlIter btcolari fupta caput: "cl catulna trllll1l ill cn fil:m fdfus '
per,lIlcdlum polltue fupz.a capllt calMul:J"'llfc ((ngulta buob9
l'~l t~tbll,9 ~ttbua fiat ,,(q; bUIll mala bifpoflUo rClllou,atur ~
c~rèbulha.Et I?ta fum contentua.
CJ:'t?e l'lcfocattone matricte plO quadam aloman a I1nnOtu~ "
,.q
t>cccm" otto.
1
œ
~-
_ .
«ra:onfiltum.l~tj.
lIlt(;enttfacta eollderationetn ilcctJclltzb9 1:fignfG '
Qutus nobmml11dullenia alamane etaUs an"Ol'"
"
~t(ml 1: octo:bone I}aoltudlnle fm (aclent bene co~
.
lotlltll culUl3 ~Itudo paropfll1alia inc(plt "ICnlre:'
in.~".anllo:bccl\lr\ltur 9' f!lcdt 1: Il fllffociltto mil::
trtcla.t.blfpollttolllala. Ipatrlcis adquii fcquttur fulfoaltro:
"cl pZ.c.fOCil~O anl}ditue non qutdcm fl11 totllm:quonia rn \1t . ...
bldt bar. ",.be Inrcrloz.iblla capitulo.lif. 3Jmpotc cil animal
l'tuerc(inc an"ditu:qiit omne animal \1tuéa a"l~dat.'t omlle
an "da ne vtult:fcd blc\fan"dltue plc(ocotio quan occulta oz: •
lo(en flbille quodil modo ilcrté Infpiratto. Et} tgleur ta Us t>t- '
(pofltlo appdlata (lItfocatlo \1dp(ocatlo ma trtos t et ,a: a'
trjd6~Ontln6le. an~Cbi"bat".SlIcr.hil.'OI~
~ri
m ~
"Ulue,l.l1latrlcta tUa q btctffutfocatlo rn3trlds.'?;a ffr~t~c:::
'n ea.t.e~ea.làtle qutdl fllffocatio 15 pidere poITte C" oJ?"J?co
'.
.
'
1
.
."
zrll
ptlone
mat crIC
III ma~t1clt mo. e qua Utittta:illlo c,.: Ipfa matri:::
cccfiCOtrl'iplf ,ppter cpara \'d!"lccra:tfi vtefl eômunla medt..
cozü fnia potUTlIllUanfll a qua pcndttcfl retentio pzctcr
turam Illellllruodi:"clfpermatls!"c( ~trillfq!".
ln cafu Illo
tnl1nmc tit.pbabtUtere~ ~Is cla lllltl:qnl "te~:accldcntib9fcrl'
bltll.r ntlllq, 17abuttll1enllru01U ttu.tll fuffletcnter:n tq!" mUua; .
ti~l.fed till1tumodo bc.~.fept!llla nia in.):. fcprhnanas!'t ctla~
no cop,tofe.tat cHam f~_nBllltiea dl ln qua bcbct llIultiplicart '
(p~rma \"rsoe);Jftlaetla per agsrv.gatlont fpcrm ;HÜ1!'t 1I0'C:t
purl;;adonlbe!>iramdllfdl cum altcranf bictc mll tcrtc't c:rtb
dunt",na? urtarta.9 eaufa~tC\3 oolole (paflllanlr ollqllalt~ .
terlllatn~.tUIt1 q: fmlatua bllataf 'tilllongllm côtral"tllr lit
furfum:tlll1l qlllCr1 10fa pCrt~,pto nOCUmlto ad (aa m cornll;ll~ ,
turotl~nl:\'te~c~mllllj9111cdl~olti fcntcntla.l~ 'tioânee a le;
;ra.n~,rfjtl!~ pz.lmo ep\!dht,tla~ ~QIlIClJto fetSo vicie~f no CÔ(C1l't{ .
rt COl (n[e:q.l \1olult matricé no cOmllluntcare ccrcblo per ncr
1I0s:fedquwtci 1ft faltec:rrcpldlollC \'enarUl1J 't contraction,
dua \'erflla b\!afragllla.oualt~ plO parte ndll11nueflltfucarto
110n ()' mOl,lcarur fltusUterlllatrj~ ,,(~ ad b\?rlfragma Immo .
nl:'lJ Iltuahtcr"fq; ad flomaculIl:\'t b''':lt 6ar.fc:rro Intcriozu
capltulo atlq~at\) 't ctla. \lj.particula 11 ffoz\(mol Ci in CômtlJto
atfodfl1lt. e.ulbu(cü.~ flrÎigurin 'te.'lfl! ur furfunt. (alièdo nt e:
dlitte compltntltb~trllgttJil.1~cral~û ramen modllm 11111619 '
c\1ufanf acddentta. ne p(otlltione 't (otraetlone 'ta,C~ldlUa "rr '.
(pa (ml 1: ~llcOpl~:,qt l]ec e6l'Itu,1~ ln Il.ccldltlbua flmlli9 dt cpt
lenflC'tfincopf.: "t,olllft s.ut.~tl.rernl.capro P:oplio ln ~n' .
c/pio.mal1l modua quo potifTuf~1i callfdturc:lhalla:q: IIIllt~ /ria (pernllltlc\l "et méftruatta:\1t.fupla retenta It hl matrkcni
'9artata:fllle1nvcnta:Il.''' ln matricé bclhll:ll~ ~ rtSinltue Il'' :'
tu,.re bercltcta. In peflimll mutaHubflanttQ q lIaltt~r~ I)ntc5 ", .
IlCllOfam:vencnofa5 bfco quaa Il tota rptct~~ nature i1tl\llcrt~
Ila; ,
et
';on.Il.3Jo.roilll.~J'lld.
1 bJ
�" f!on(ilîum.l~xtl.i
totranl. et pla.uiol dt ft (pel'lna ad ~uum conuatllf q, 'Van
guis mlftruus putreflat:\'t bcdarautt $erapio.\t.b:euiarl:
capro 'ppltO c;tperlentia nattone.f.;tpertltla quldl qm "Iduc
.nuliere\3 que eotreeofucuerunt 'pptereontlnuiictta rctentto~
ttUpermatie no di retentis mlftruts fcpt tnddlit ln ~ae blfpo
flttonl:'t no fIc frcqllcnter tncidunt m,uUeres nupe, (oltu vtf~
tee 'l ain de mlftrua bcfccertnt.'Dcdara.bat edam rattonc:(s
cam bhntuo .J'pur b:eularc '9.ut.cn ,Iflls cft adduccre fuaao::
nfadl?oc:qmffcutlac et (angutn, gencratum dtlus 'tbdc::
rtad gril du Il1llltde putrcfitq, Ip(e (anguts: fi111iltur 't (perm a
cJ:fangutnc !Jcncratum ad bcterto:l malltiam tledlldtur. cum
putreflt q, fanguls. 'Sb "ta cr!Jo matcrlebus vd alteram car!
faUter altcratls dwatur' fumus \'enenofus qut cllm plopter
coartationcm no I?abat '\'nde ctcludatur Infenlls nccdT.Jrtus
moud Bd fuperto:a:" fic: oeeurrens b'lafralJmatt tpfum qllaft
totum tmmobUltat:'t Inde ftt noeument! in anl?dttu 'tfm~::
tem per al'terlae ad co: cOl1'1lnunteaf impdmtns tn coz.tpfllm
co: 'quafI eotral?ltur rcfu!JIcns " fit ancopts" acddcntta dUll.
ru pA'ntrelU etta,ccrebtl Immediate cotmttut1 vtplam mlltrl
ctlam plO parte cuenlena trUll (en(attonf Imp:lmms caufat
in CO" ln ccreb:o nocummtti:vndc fit ~ctue" (pafmus d 9, et
p:otnde ep'llftla't acddltla :;)fitcr dus be :;ctioncmlb:olum ~
fpunladrca os Ilpparltc:quc qm vt fcrtblf ln ca(u ad rubc4
cft bcdinas no dt nta rattonalc ~ no tm ",,,ter fpafmfl fiat til
liB fpuma.fed ccli .pptcr ebulltttoni. fOltl (actidra partes pc
(folis in "umfdiratee pulmolUs el: Indcbtta Cllencattonc l'to::
pter ablationf quaa an"cUt9.et ftn. "oc oPS crerlerc ~ immo::
btUtas aue Nfpoatlo bra.tragmatls ad lltotll non tm pendet
iPpter Infrtsidattonl tpfius ct vap0te taUtcr cleuato vt comu
nUer "oluntfcrlbcntcs:fcd p:orterqualttatf "enenofam \ttru
pta btctfi eft.~tfm I?cc immedlatc polfumus bcclararc dlam
eccidltta que tn ca cotinlJUnr.,Aam tr Inuafertt mOlb9 bed~
mo qutnto anno ftiltdpfa (anlJUtfic:a di tn ca etate" e): p~~~
mlftrut" fpcrmatiB fuerit vlrtpotcns 'tfada P1oa,tbtttone,d •
'li nou. dl: mcnftruata bCbttc:l'r rupra btctli dl. "n.de bedanl1
tur co"artatto in ~ale miflruation.(6.cttl. rattonab~tter fll,cra
dl eoarutto tn YiJe fpcnnatte:" fic btcttemarerteb {':eter. na.
turaUrcr retcntie co(equlter l'cr molifi be~ratfl f'9uulltur
rdtqua oia. atddcntta beta(U:\tt tn Iln co pl 't ep !lcntla bcco~
tractloncttc(puma..Ettum poilea. cft tn bcdlnationc bcaU~
qualt rerlJdattonc fudo:aU vapottbus fam ab tnttrto:tbus ad
• ~tr~a tnfrl6fdata clfualJ qut'cum1nfrtiJfdantur tn aquoa~
,atlc6IJcrtfitur.~atctcrtiqul1re,pccdl.tectateerartllcmol::
,tdenf acd~
bUIJ QOl1(maUtcrfrcqultius tnlladtt:I "crcrtola
ditta dl ploptcr dari accidenti tiat malol multipUcatio (an
.sutnfe mlftrqaltlJ "fpcnnarte:" ae di no fiat Ipfodi c~p"rgll
110 coumt(ntlConfcqucntcr fiat indc matol ldlo" mat;ls fre~
qUctl9.1fbatct c6(cqumter quarc ma!Jls noctc aflttlJttllr q, bte:
"lm in noctc YapOlc~ ml1!J1a ad Intcl:'lo:a çonuerfl p%lndpaUa
mlb:a masls petUnr:ot fIc masls1cdunr:'t ln bic ccorra alumt
1U~~dtloadcnatola(O"uerfl minus ad p:tnctpalla oc~
q&n'CtlfCS mtnu01edunt.f~blctle ct1a PS querc antc ~;tIfmŒ
(cndt allqui cotnottottf ctrca regtonl matrlcls:" tllne (cntlt
tx>lolf mqnli:q!fl tacta cOlttottonc matcrtcr4 ln mftcc:vt ftH
pa btctl cft:ftr.coJl'USatto fmlon!Jum:ql abb1Cutarur tn bt~
o:rum" c(c)npf ln furfum:qt bttaraf" \lllpOle9 furf",n pelUi
tur:" plO pur m:cnftonf \lcnarum " arter/ar! "pter nartlrall
",0t4 matrtcte flt"cl?cmClt4' bOlolantcq fiat mantfdta euapo
ratio il4 ,:oz:'t ad ccrcb14 't brafNgma.:a gua cuapozartonc vt
(upla btctumdt maJt.mc pldct bCt btrpoatlo. ~mmo a blcta
Clltpofilrione ua pendct " polTabUc fit Vi credo fteri poffe fllf:::
focartoncm rna.tride no cOcurrcnte tUo motu matrids.ls bO~
mtnue 'Sut.tn teJo vtdcatur tnnuCfC~ tn "ae l'amone au/dit
bue (pcct,,, csrfeudtnte que btc.tc (unt.(.be cômotlonc matrt~
't n.oçumcntfi euap01a.ttone9:qtJ credo torcWsI bcber, \lt
plurtml.f.t rarlo que me mouct cft talle:ni ac~ yapote vc~
n(no(o clwa.ro a pcdc Yclc~ punctura Ilnhnalts \tenmoa po
tcftpqcOmun.tta.tladcot'tccrebuamcarl ftncopts",ep'lUtta.
.,r fmrtunr tn;btucrfis lods omncs mcdld Ulullrcs:multo ma~
cPs CJ: vllpo~dcuaro C~ marrtec q IIC ad btctll p:indpalta mil
tOtelJl t,abd colU6antia c4ufabfwr flncople "Z eprlentlll cum
p:docartonc anbcUtlJ9 q:cau(a mBrrtCc:q blfpolltlo altOO
~nc1li.Vplcfocatiomatrtcts:'t(upla "t(um dt.otltep!tcnt"
8~ddcntta"cB..,~~Ulm:"atparctbeca(U. crCtrca rqpml
"uerunt flcnde pdndpale6'con f1deradon cs.ana \'ertitur ad
b',fpoll.ttOnl paro;ttf'll1lllcm 'naCfU polro;tl(mPJUa con ucrttf
Id
li'", Wpo"noP~ dl cftqrrll pilro1lfmum ..er
"IJ
'n
"""m
'lm
tn Ilcttt parQufml no dt ctbuG o1fermdu9 p:optentrtutem 4'
mozbo ma~imc opp:tmt:he~ eda I?abilitas ad redplendum.
3Jddreo re!Jtmlln oicta refcruablf ad f(tSam tntcnttoncm~n~
cipalcm.Sllluo(]' be acre \'nli "crbum btc(ndum cftvt(caU::.
cet aer fit luminofus quantli fier! potdt:'t a no fIt taUsl! na~
tllram \'t di accldlt paro~i(mlla tl?e nortls tUumlncf cllm IU1
mine fMto Ct aedfionc cal1ddarli dcctarli Ct ('l'o opttmc bC1
purato modteflfumu rcddcnttum.€, t.:lreactlii llttUnaJcs pl(
aoncs fit obfCt"uantla tr ln paro;tlfmo "odbu6 foltlter clcua~
tis clreil allres factie quantum pombllc cft eUI!Jlld cum vcr~
bts !J\ludlu "Z fputdnduccntlbu9 bc (alute vt coucrratur quik
tum poffibllcclhnfma ad e,:tertue flm ul di vapo:ibus Inclu~
fis" p:efocaduis.f.t ln I}oc Ilat lI1a~tma tnrentto curanua rc
Icuadonia a paro;tlfmo.f.tfic qllcdi~ conuertunt ad cJ:tcrio~
ra. 't tnfcrto:a ma~ltu ad earum nlultum coumtunt.~:olnde
lalldaf pdmo vt Rant fr/catloncelabo:iofe 't fotuS fub plan~
tts pedit frfcando afperc cum pano afpcro calefacto "cl cum
manu madcfacta di acdo:'t eum falctrtto. Yt fia t frlcatio bO~
lo:o(a.a ft iungaf cria modidi pipcrts fraett cttam luuablt.
~ollca fiat lIgaturil admira ftrtcteafccndendo \t(qJ ad co~
~s~ hltcrdfl bIlatando:bdnde ponanf ~enrof( accc ctlam ad
co.ras.~fcqllmter ponlttur \'enrofa magna fup:a fumcn:be~
tndc a Itudico vel ab obllctrlce eoptlmatur \'cnter Il ftomaco
\'crfUIJ vmblllefi ln bcotfum:eonftqlliter apponantur aroma::
ttcabcot(um 't (IImanftVana.~.l1UIfd.'t ponantur ln petta lb
nca'tfllpponahd (llmatur bc ra lOt,,, flue'begalta:'t btfTo".,,tur eum modtco old bc ItUo: poftca CUllllana intu(a ln bieta
mtttura fiat pdT.trlum 't fupponafllr •.EtR plO urne oblletrl~
tmponerctblgituminbicta ml~tura ~tandem hnponercttn
o:l!ielum cttrtnfccultt marrtde" labla conelltcrcr "(bcmmti
eomottonced"ctmanmetullanead couertcndfi materlii fp(fiS
mattcam b,~(um.Et ap:otllncofferllnrurfcttda (upcrlusad
nllree be OdOlablUbllll blfpllctblltbus qllccti~ ant ca mllltllm.
tuuabtt.ftin "oclaudaf al1gularltcrfumtsarto captllOlt1 co
buflolum:\1d rubtulartum cobultomm:vcl plul1I.rtJm Rdic6,
mon acilludo a.lfam fetldam 'cl caftotcum:qlfi ntafacta mu~
dtficartonc Ctlftentc ccreblO rcpleto taUa aotfermturploptef
(llacaltditatem Uqucfaelcntcm pofTmt cd"ccallfa 11ta8ftt nOf
cumcn;d fadldo fluere mlltcrtl11'1 e~ ccrcbto ad \'cntrt(uloe d 9:
't Ile c~.cPtlltta J'l'ter mata quaIttatl rtft pofTcc ftcriePrlentta.
ma.tertallu reproJlalfe" (otte apopldla. 31n t,oc U$O up~
pltcattonc ~otfi cft b/ida. notabtlte eonderatlo.ft dl ~abld •
colldcratto ctrG id qtJ bicebaf bc tml'0nc blgitl obllctricis tri
yu[uam ne nlmte ,pfundct btsttfi fOltftcr ,omol/ldo: qm vtr.:
SO c~illis fOlre'c~ tmpulfioc bllJtth comotionc labotto(a fie~
rct cruptto pannteuU ozdaultrt ,trstna.lts:o; tli,di nuberct IfJ
p:tmo cocubltll di "tro polfa cITe fCllndalCi bllbita.ndo" aflJ
efTet co:rupra.$cd fi (lItfTetaUas IlUpta bebcret obfterriJ: ~
fundarc mallum a61rando tabotlofc verfus os fntrln(ecu," n'
fcqulf comotto quedam labo:tofacum bdeerattone Ilcut"lrJ
aeru cottus:"Z rte matcrta b«o:fum bcrtuaf di tpfa matrice. fe
p:olndc cr4dlturtr .bl dTctmlllter nupta:/ta (]' per lcgem lice
retconcubcrccQ ~a fi eo/ungcrchtrc4ca foltl adbcrctttia q6
clTd angularcpldJdtum ln rCduettonca paro):lfmo.fcd ln. vit
gtne \1t ln cafl/ Ilollro e"nfuera. tncurrcrc: pa r"~l(,"um c~ CilU
ae oc qlJ/blJ9 (lJpta (alub~rnmllm crit confllUt .t cum cil "erlt
cOIJualcfcens nupu betur.ft \1t 11'10 rttata oono modo 'nJCrc~
tur. Biddfcct ctlam ad cande tn rentionl fumtglu, a romattai
ponldo mulierem (upla f"li Illtra quiHupcr carboncs igid:J
ros ponantur bl,e ptUule be 'nfrafcrtptls.".. .fto:acts liquide
ltlJl11alocs.calTlellgl1cc ali·s.i.amble mufet SI n. srana. v, ClIIl.
oleo bc IUto nc~pedtc tlac plllla "fo:mentur plllule plane.sa,
!,tc obfeructur Vt eum ftt fumfllium Oeo~fum Il romartCllln ne
eliqllo modo fUI!lUa aromllcteue Qfccndat l'cr ertertlle ad na
rcs:tnJlII9 tune ocbcnuppont plCdpuc fcudil (Ilperlue:" no
tablIIter bcbct ctrdillohat pannts tnfertueme ("mus a.ronultt
eue furfum afccndat vt biaum'eft.qm mlurl~ n~n. q: ~abeat
(enfu," odo:atus mouctur ad arorJtBrtcaJYr nlcll Sc!apto:qz
tuncclTct anhnal:fed per natur4 abl i""lJrJIJ pJOp:ta tta pu
dct fuautbue odOltbus acrut cpar bulctb",.er ~~ ,>oc Pts com li
tnlJnte crrOJ ,"ultcrum affillcn.ttllm tll ~fJl ~U"ctt6 pfocate
quercm~nt~n.tUrad c~p2cfnon' fad~ cu," \linO ilrolflil ttco "
trltationem partifi fupcrto:4:no attcndcntce Q1 talla tncUnie
matrlccm ad 0I0tfi furf"m 't a.fcuilpo:attoni matcrtcrf1 'Of~
ruptarli ad rn.bta fupta q,uodl eonucrfto ad oppoffrCi dhle~
, e41T1J ria.CL:t.a Ilda nt" pct:Olee licrt tm plallrfi fwp:a ventrl
f~a.b(l!"~Jo.nIU~4l ,aJcfactfs (lJp~r
tCf'1a a(rcr(iJ ,"edite)
f'"'
�, i
1
(Confiliuni.lxrxj.
"tnf:\'dltctttponfdo 11m3t (j'pla "tntrh ll:omacQo (nferi.9•
Ee fll16 ularllTtme lalldatur ln "oc fi fumatur IlU)': \Id per fe vd
'~In leut/l:lco 't bulltat ln \lin" 't a.qua:'t poll:g, aliqutbua bul~
~tlOnibu9 bUWerit(uperpona.tur \'Cntrl vt blctum cIl.na ab
... t9 fuitt matrt)': ad Infertue.et fi apponatur cumeo parus ru
IQe etlam \laleblt.et ad candem tn tentlonem fa dt tnunctio e):
Oleo amiSdala.ruln a.mara.rum:'t e~ oleo rut"e:\'cllaurlno.
}nfcrlus aute", Grea fumen ftatemplal1:rum e): (aulna pule~
610'1 calamento bccoctis tn vtno aromatfco. Gdetfam drca
cardan partes fiat tnunctto di,olds aromatlcie \lt cil: oleu be
(ptca:1 bC Ulto't be coll:o.S5ilt fiat (uppofitli \lltra l'Cliqua que
blcta.unr "cl peITartuln e~ferplUo:(aturcsta:calamento: Cllln.
mOdlco cafTtdt6U" ertt ad ca(um conuentcns.et quando lila
O,"nta non futftdantadewstla.ttoncm tune \'CntClldfl cft ma
Jirnurn tnter remedta quod dlllcrnllrationem tnducerc.1FtIilS'
per cam fit \'cQemens motua conadl'tulls brafrasmatte 't ml~
blo:um putollS adtnferlola.'t fic tit motue quafi trnpulfiu9
mamm beo:fum "e~cumuus Yolpo:um ad .mertue:'t fic mul
tum in cafu pzotidt.~mpletur autem ftenwriltto fi tmpona~
tur tntra nares penna infufa in aceto "runllm allqualiter tIn
pulfa. Seltiar tnfuffJ.ltto tntra nares e~ pipere lon60:\lc[ nt1
Sdla.:\'cl flnapt:\'Cl cum condtfl 't eftfoztwa CUm canula:l'd
pcnnatnfutflandotntra narcs. Jftud ra men remedtum bebd:
clfe be poftertotibu\l ftcndtscotratuueuC9 medkosnon lreetc:
intùllscnteequl Immedtate ad ipfu, rccurrfit:qm tn cotpote
replcto" ln puro dl cllra(u(pccta.'1Aam e)': \ltQcmcntl astt\1.~
tlone factil e~llcrnutartone mll6U1l fit eommoUo ln 1~lImott~
bus tortus. Bndt potTrotle dl ipfoslluercad "acuitoltes me~
dtas:'t fic cfTc potTunt caufa mulro:u nocùmento:fi:'t ctia e): co
rum commottoncfactil multa cuapo:attoneclaufie \lifs bco:~
(um 't apertta "ifè-mlbl01um (lIperto~.Ucct vtdcatur fierl e,:~
(UmO ad infcrtus.$cd non llanre "abtUtare rceeptlonis mb
bl0~um infcriotum ct euu1Tionte l'cr cQ fOlfe mait'1 fiet com~
Inllnitatto\lapowm nodttuo:um,ad mlb:a. fuperlo~a. g, fi llcr
hutiltio tn.ducta non fuUfet.$ed ln co:po" mundtficato 't li
GUqualtter btluarts meattbu9 mlb~odi i.nferiozll:tfic fternll::
tatlO e)':Cd1ltis dl: tuualnentt.~01l1F auti mulicr dl aliq uaU
ter cut6ilata.cunc fi eJ,:Qibcaf l'arum tr:iace:vct mttridl1ti cil
tn cafla \liJ.lClle.1Ra.m 't ft to:te \lt blccbat Saki.fua aromatt::
dtatnidcatur \I(us eo:um. (u(pcaue.tl'i ql mlrabtU tIIuamtn::
to con(oltat '01 '1 ccreblum iuuu confcqucnter cOS ad c:a:Pd~
!cndum ."polee nodtes:" conlolt4dolt rcflRunt "np:cmo~
nt COlum. S5cd "num dl q1S Rngurr lalldarur;"dl remcdtum
quo
Yidt mlrabtlan CJ: "o"J:pcrt~nttam vt (umatur.,..
. fi minis pallinacc fUud}rte pulucrt,ate '1 cmlbClltur cum mo
~~ Yin!. 1Ram ft"'ttln redudC factaaUqualt cutlJill1ttone.
s:;tcttam ,wn ca. apponiltur aUqlltd dmtnt:vd fptcrnardi:
yd bC baCdelilurUI4 omnta iuuarnldentur. $ed 'so \ltOt
tUo pulucre folo" (uffidt.et!>cc (uffldant quatllm ad rClJfme
z,ifpofinolU9 ln paro~mo.€'31am(u"cdlr r«unda. tnrentlo
pdnctplllte que cft ad caufan. mo:bt tpra non ex:iftente ln pa:::
rOJifm.o.t1rca. qui occurrul1t bue p:lndpaUtcr.Snu 5 cil dr::
a btetam.S:;CCundnm rirci mcdidnalla.€,«:trca p:tmHnt \Il
",ur Icr t'rt6fdue:qllontam conuertlt "llpozetJ tnurills 't plO
btbcttpfolÛ rranfptrattonl.Btteturctta iUr ,aUdue c):cclTtue
caUdUati9ltqucfa.ctluus pzoptcr c0tnmotionl "umozu.atte
tur erltltl BU t7umtdus srofi'u6 Y4po:ofue:'I \lCnto(u9:et \Ur
ftuffecfllnl1iJl9 btrconucntcno p:optCl' redufionl multozCi "il
pozum. $lt Cllllera conflltuta tn Ioro alto ad odentl Qfls fpt~
raculum:qucln I1rem cctti tta ~t(ponlf \If euentart pomt aer
"lucre. ct" e~cttium pedes(actfi (uauc(ft conucntens:ct nt::
'nta qulee Ina):llnc noune:fcd fiat ewdttum "ota bebttall:o~
lIJac"o nOIl pld10 ",wulfls fuperfluttatibus Ilt mails IOn~
Sum qu~ \ldo~p.ulatln.c mtnolando ptoccdat cum (uerit ail
qltalatcr factum vdo~"'~ adquletcm:uun, Qlltdcat adm~
lUIs l'cr mcdti 11011 anteatTumpttonl ctbt.«t $omnuefuper
ftuus maJtme nocct:pzedpucfuper replettonC:5. vIgiUa tli (It~
P~rflua cui nocct tnflimido:'cd conueutlti9 dt bccltnarcad
palldtatem (omnl/F a.d(upcrflultatem:'t no fit~omnus btllr::
nue fed noctum.9:,,~relllt9 bene coopertlo. Gltd (uperflua
replerlo", fin6Ula btc l1\1.bcaf ventris bliftdft.et fi non natura
ttterartlftdofc cum (lippoatod" cornunt vc1drftcri,f~o vt h
(ra.'!.?t.mcrcurtalte blette furfuris camomille anll.ro.,.cala.~
'''enti tcrttllm partem.:ro.flaC b"ocdo in aqua fU,ffl'titt" bc
(OUanara.(umantur.J.pttil.'I addiltur "mellll.3.,.bcn.tdtcte
flntpUde.s.t{f .rom oleo coltlunl " (altlJ parum fiat dl!llcrc.at~
, teneur ÛJtCf antrnatcs pafilon.c9 ruapm,c(urOl "tr~un~.'s
.'0""
1o'+64~
trtfUtiaetfam fi plurimu nocena-•.€t ptotndq;.ludere't bfi fp~
rare dtin cafu multllm tUllana:dl: iattur p:o polfe 'tomnl tn~
Gento curl1ndum "tlete "tuat.€, 1~:0 dbo'auti 't potu \ltten;:
turomnta opllatta.faJo ota senera dbario:Ci:"lfco(omm:vt
carnes ptnsuea 't mudllajJtnc9 anilnaltum grolfotli et plfcelJ
plnsucs ma)':lme !3rolfi CO!po:llO: 't'!J'CII eraUter oie p~cter petro
fos't I]abltcs mUltas fq uamaa:qui modica qUélntitare et be~
bite ptcparntl cum otiganoj't modiro vlnl 't aceti ln bccoetto~
nenon bl(cou,ntunt.ûrnes eUa po:co:11 ma):tme "ttâde:dll
tcno:a anlmaUum 't c(rebella que ,{(cofitate partictpat.~r~
ne9lt\3fof(0;aLlltli (ubft~tle mence nocent "t boum:'t ceruo,
rum.7!..eglllnlna edam vitada (ed b:odtul1l cicero" faftolo:us
fatls couentt actu cdi frtgida etta potcntta talla:"t aq ua frt~
6idkl" 15fta fructufifrt6l\ta:\lt lactuca:po~rulaœ:1: r;,moi:'t ara
da:Umones:'t aggrdla:ucctllm finlplc)::talla omnia nodu,.
funt "rr.eU6anturdbarta bonequalttatts tcmptrataill 11$
uta:facills btscfttollts:bold c!>hni 't paucaru.. f"pertlUltawm
bebite p:~arata magts di~til qua aITa ta \lt carnes PUU01US
fafianolû:perdtdi:autllm montanarli tmptngllatarfl: "d na~
tllraUter ptnguium.lCanlCs capon fi or caftrati tn l]11eme. a'td
li ollotum ctta nmt ptcdpui iU\lamEti 't in omni \I(u pparatlo
nte ouozfi:modo non fintbUra tle~s:ITata tn bzo.1cto et viua,
r~lo 'Il]mot cüuenll1t.9inum fitalb4 mcdie (ubftant!e mcdle
"tnofitatts.€'Jnrer fruetus" ..lcnt ptncC'tamlgd.bulccs bul '
COtatccum succ"aro:'t tres "dquatuoz ficus rcccntes ante~ ,
bum fllmpre pcr qllartam partcl\t "of.~illtct quo~ (unt ptU
dpuUuullmentt.Et I]cc futftclant quantum ad ca Que cltetblU ,
rcr'lumt bebcnttn l'ta dbl "potus 't cofcqucter quittu adregi::
men~ €'Ctrca medtdnalia. occurrllnt trca intcntiol1e~. ana
dl: bl6dlio Itultcrie:"cI caufeopilantts ij plcrl1~cft ltulterta
srolTa 't vl(cofa:Qnl I1S6fcsaf ln mlblO pcr RatHraln Irt6fdo.
$c6a tntlrioeft euatlua 't blllcrfllla.tcrtla "nctpaUs tntentto
dl cofottadua mlbzo:fl pdndpaUfi ne len'oul rcdpliiu'ctills
c~tccilriU\1. (pcnnatte ntfl fuertt nuptut bata. qtS di dt6ibmff~
mum'dt.€ «:irca t!ptur ptlmum laudo fierl bt§clltonem di rc
mt1Ttùc (ubttliattuie 't inetaute 't ln ptocdTu cum fOlttOtiblls.
~do t6itur fiat (ympunt tnfra. ~ .o~",dlte fim pUda:mcl::
Ils ro .'11tUpi bc buabll9 radtdbll9 ana.lv.aqllarum b'tonice
ln.atrtcarle 't lllpulodi pzoprer due coplcnonem caUdam anll.
~.j .mi(ce.Contlnllctur qu'n~ \ltctbus. "etnde fiat cuo tellis
"t tnfrs.'IJt .a.pr.dCCII.S. j. v.mrblt".~.v.3~ .fptcc ana. v.ln fUll
da.ntur ln o~cUc fimpUd" aquts bctontcC't malricaric ana.
qU",!!ulf'dt:" faaa C~lCmonc poft.~.r,olas Ilddatur collac"
rc cali" cJ:tracu.!.".bmcdlac ITm pUet nlcolaJ ,. il mir. fiat
porto "c~"tbeatur per ()uas bo:ae antt ;()'cm. 'it ~b(c~;tur
rC6tmen vUnfolutluieconbcnittardandOlauatillulU pcr "
.,olas:qltod Iia.t e~bccocttoe ctarum rub.cl/m modlCo 5UC;"~
rt:poftea fumatur ptandium leue. 6eqllentt bic: rUlnat confCf
ctlonem "ttnfra. ~ .mttrtdatt.~.ii.bf!abu610tTild.s,al.mlf."c
tndcfiatpoft buos blea fi "tdeauar plenltudo l roto (an!J'ulncil
ftobotQomlQ.leuts bc bafiltca cducendo. 3. \I.(an\JUlnls cU6cn::
do veuam blacl]if t1~rt \Id fintftrt vt fiat e[Codcnt latcre a4
quod bedlnat mBtrte tl2e parC):t(mt fi t>cdinat ad altera par~
nllln:" fi non bccltnauertt dl6atur bafIUca oe):trt.Et nô cpll~
te plccroda (an6utnea btmitraf flobotQomta. balllicc f cd fiat
tlobotbotnta in fapr,cnlelnfra tallum cduccttdo. 3.if."cUif.bC
fingulo pcde:pztus factelldo frtcattones fatts foues ad crura
psno rubeo rral]ldo bcotfum:qltc lt tloborbomta ,ft n((c(
farta qfi lt fterct flobotr;,omia ba.filtcc:rs tardcf poft ouoa btCtl
afJobot"omta ba.IlUcc.etin QOt lau,1aul 'Iobotl}omill qz ell:
l'cecile retEtto fanj5l1tnauqnl vbi eit tmmo retEtlo (pcrmathJ
ci nocumltt ftobotbomia nullo mô (ITct coucnlcne.,r rectuo
l4t auctolCtM(ofc:qulter rclterâda cil btgcllio tri (ozt{otib9:et
tunc valebtt (rlupus vt infra. ~ .0~rlt1clU9 (qllidd:mclUs rof.
fl!Wpt bceupatodo an. 3.v.aqllarutn. occoctiontsart"cmtfie
c~lalncntt" (ptec. 3·tij .mtf.'t fiat (y:upua:'t tonttnuetur. v. "d.
", •• I~bue:\lct tI,~t(rtUpus mastftraUa vttn(ril:~.rl1d'di p~
lrollhl afJX1 ra 61: fente. ana. 3. j.bll~lotra.,"clilTe fcolopendrlc
cupatotif.p:d((.llna.m.j.(cm'nle _anlfil~lJtl1:td:amonif ma::
eedontcc:et apif .ilnll.s.tij.paITllfarum.,.", .bc:coquantur belli
te ctcoUcntur ~ colla.tura fl!tllptscm r cll1ll5ucc"aro 't !en,tbtil
tut Oc co vrqJ sd. 3.if.alln bctoctlone fl!wpt ptcccdcntts• .€Il:
Umm adUertendum qllod rempo:e m,ultllm calido nbubtr.~
remue plopter cQpleponl dus (aJl,suluc~ be œUdttate C01U,
poITcnt re(ran6! spponendo be (emlne cndiltic: ct (ands.'ts
dtrtmtnts tn bccoCtlOnc "cl aque endtllle:\lc[ alto taltter s.lte
r~ttuo ad (r1!pd6 (c:d apcrtttuo.(on(cqUltcr pot c~"lbcrt 'plO
~1J1l.:Jo.Wat~.bc,6~'.
ca
'"4 '
�.-
dinatlollc matrlde ~d ptcdpftattoe que dt
clJri:udo offlctaUe:vt:q tllctllbto o:~Bnlco oeberur
1puta m\ltri ~t PlU (1' cft mlbdi mobllc.caufc poffllnt
\ dT'l11ultlpll~œfln.()' ipfa 111 Il tnJ: 11I0Ucr\ pot:vda.
.
"trtutemotiua ptoptia:"t rdustat nocurnentfi il'J:
(equia plc(cntia m\lteric tn ipfa ,otenw~ l?oc 1l1111t/prr fm \'Il~
fietaté materte ~ btllerfilmûru ipfius in matrtcc.a el fiert pot
talle motus c~ lIl(Jterla (ha. q ua etrll te pccca ntc vn ticrl pot fpa ~
fil1l1s rcplcttonla "nius p:îrtl9 j:p(equlter cotrilCtlo ciufdi par
fta ~ tractus lllterillS partl\3 ad eam.1~6t le fiert motu3.'t COlt
tractio "n19 partie .ad l'nu latns Il flccitate"eJ (pafmo b~ ftc:;:
cttlJt'.1~Pt ctl~ tlen c~rcla,ratlone 't 111011tftcatione 11{;\l1l1C111
t01llm vntus partls:"ndt: pa rs ma molltftcllta 't l'araleUcllta
beddlt (upcr alta.ad potcll lier! e~ rul'tura Ugammto, "n19
partts 'le.Sndetl>eodcccontlpliti appllrcblt cllfum talé ab
tnRnttte fcre cilufls contln~lrer.0lTe. Jddr.co œfu~Ule ptoptcr
œu(arum mllltttlldll1cm blfftctlUl1lua rcddltur:no I}ablta t~<t
fl'ta. 1l0tiUIlClluf,bcfermlnatc.flletta.ca(us tIle magna bllt~
sitia con$ldtrlll1dus cum p:ol'ter Que (cpcl1urn cro contingat
Bctllpt conccprtonta {ptdlrt.taITI .pptcr tall coucrllonl ad ait
q,tS laterû vt bl~t Nia tiut.ca pttulo p:opzfo \"Cm oucal os 111.1.
fricis ab opettfTtone l'cr qu~ inletrur ad Il'(am fperms 1'c.W~
fii' tfiqulbu(dà tn (CrtptlS rcdaetls ctlâ rdatu rcfmntlG par:
rtdpattonc 'tcollllttoncfacra cfi.t>.tnaglllro 1~I,Uippo be me
diolallo bucalit'''rfico be confcll(U (uo blco Q1 caufa I}ut 9 pa(
fiont\3 dt ,pptcr materta tlcgmatlcii \'1(cof.1 m contenta:J2tiln
in l'na ,dlularfi concauttlltta Ipflun mstrtcls: parthn c6tlta.
intra. buas fllnfcas ipaua lItatrtda.~tusllllJtcrtc aliqlla p.s
nonung.. \1clltofatur:'l acUla pars tll t111110:C1ll deunf ct IndÇ
tlt apparentta nuus tllme~acriollis Cll5 bOlolC oClltllTlmo:ct
;Pl'ter iftil eiim potea çontllt~cre "tlntcrdfi non ncbite IIlCIl:
Jtrueturu..Et
t>ç ca(u.€Jboc t~lt~rIUte laudo 1}1 r~lIl1l.
in t>tcta b«Un~t Ild caUdu otfi"fi:no tf1 CEcdl!tcr:~e blco tn cl
bo,; poru;,;aIll6 rebue no naturallbut':ptcrQ1 tn 1Il0tu 1: qllle~
te:qt cauClJdum dl 0 thorn 1: c~rcttto lIla~mc nalb:OUlIh ill~
tcrlodit'l ptecipuea(aJtu 'tbcfccnfu pc:rgradnsa tllm 'le.0s
e~erdtUi qtS ct coucnlt ellfrlcatlo mlb:olllm (upCrlOtli,t botfl
"bta.cl)totllm 't capltia:q: frlcJtto ttbtarU vcl cQ.tilrli adcterct
fn ptcdpttattollc 'tC. €,j(lrcll dbum tfi t>e(ccndendo con (ulo
t\luendull) effc ab oib9 cibte flcgmotids \'t(cofio l}ulUtdta ae~
pdcotaU ~'""tdttate 't tento(abtU:quGles (unt dbi bc pa.flavt
Il
"'c
.
..
'.
f!onriliunltlt~~îl.
(olutiuo -;d1 fpâld mo ~fllllb oibus'fcrc auctOllb 9 tlludatultt
Vl cJ:l(tbcaf.5.j.a\3art.putucrt;attdl modtco "inl albl.,et a ad
daf paru fpicc cfi co pulllcrt~lltc credo t1las!!> fdlclr.lbif opera.
tlo.et aeJI( ibta f (Ulii Il q Il a bccoctionls bl5a ntie "cl..'ft a qua
fllt"C ctla fottilla oQilblf•.Etqii foluttuû fllp:adlctU no (UfflClc
ter foluerlt pOt ftert (olutiuu ad "âc itltioné vt ifr~l>:.agarlct
troclf.s.(r.oJrmellls fqlLlttd.5.".aq beeo.faute ealamltt 't radt .
.ds buglo.~.iif.flolllm mdllTc:o'Jtaginie:antos aîi.5·!·llcntom
n(a taUter COrtllltllTaper.~t1.l}olas:pollell fiat e,rl':clTlo ct col~
lature addatllr bl!llcat"o!icolllé I}l!e.fimpUciG ISar.al1a. 3·V.
bencJtccc.}.if.tlr a ff"5.v.rnl(ee.'t fiat pOtlO 't c,r,,!b~af vt (lIp:a
ft (cructur o:do vt fup:a tn aUa lIledtcina. j;'c!nde poil buoa
btes fiatbalncfi 't (elTlo in tina facta c~ DlllrCtfCOtUm becoctlo
ne:vt fenugreco (c.1f111 lenillico fan(uco ab:otano 't amfltoul:l
"cotinuctllrpcr frcS \'clquatllol bie9.1I1dm plurlmfi valet ad
conuertendllln materlaa ht tleo:(lIIn.fr1Iho \lltlma l'ero e,r~
p roltto ne lande a"gula bic fUIIll.s.ij.dectllarii bc tll!adnon~o
mo:fm13.ul. v.cali. aideHect etiâ brilchnlnu. aalet (ol1fcrtlo
tUilamétl.ft Jo'aas landa utt. l,r.eottnltls co(cctlone bZll lllar
tca fumaturc,tcmpU ~rada.~.i. \,(q; ad.5.1."· .aalet dtom ad
I}O'dectllartumfactum vril1frll.1.>·.ptl'crislollgt·33.a fi ~.I(f.
blaccbl(antic 'tclnamomt mads afi·5·j.dmlnt.gar.cr('ld.anl1.
~.r1.curn 5ucc"aro'bifToluto Inaquaart"cmlOe fiat confectio
f mot(dltnelllnc aq lia fiat dtctuartii fl1l Q1 l1ta{;ie l'laccbtt.
Salctvlt1mo cofonnr!ont 't .puocatlont mmnll 't e;tlccactont
fl'enttatt~ a fiat pulnts cuills cx",b:cllf.;.; .CIl5 modic" vint vt
1'tlnfra.'!)l.foltozfi rllt",:foltotuasnicalli:lIlcntallrt feminis
fifileoaanltologle rubcc: tincti.')UJ\n afi.~.ii.~uccl(art ad medtfi
ponderia 't croct.~.i.llllfcc..~lattt cltilm cpitl>lmataet fJ(eUa
ftonea coca ad confOttl1tlone co:dts:("t no fint 1111lltii I1roma.
tl~atc cU5 cil fil (pttto t1efnruro ca(u jn parop(mo.e.t QIS (um
(:on ten tus 'te.
crSd pleclpltattonctn matrids plO qU\Jdâ bontlna. (pcctab'~
Ji t)c bllrSllndta.
.
crt:ollfiltum.IJ;7:Pf.
11'1 b
.
~
. ' .' ../.
rabiollla~ana 1 ITmiles 'tl?m~i•.et oltaétldl;ifl 'pttroÏÙ1 ~t~
cltia q III '!Joc cafu nUi tndure"f funt multu couer.lcntla.I(UlOI
flint ir oia Intcriota aialiCi 1 ma.nmc parrc~ pln{;ues 't vlfco;. .
fC:1 m!lcHIa ginofe m ufculo(c.€a rlles lu iklltulll multfi ,p'p in'
quo:fi giiattonl I~mot !5fiis~ 0unt clla l'tfccs milJlme magnt
cO:pOtlS1 fq lIamis carétes.et I1mt liter legllmina fcre oia:quc:
't fl non plebctlllt:nutrimentu vifco(um tamlctmcrlto lOodt.·
fubllâtie 't I?fiidlratls tn ds coWc no bI'i biselldaciUtcT\'~O~,
(anf ltv(q3ln.tcrtia.bigone.13b oibus erso tilltblla cauldurn
ell.fte~ltls ad tnlinlta fptchltla bc(cldcre polTullt adquc: non
bc(cendo remittésme tlldtcio alldttu mcdtcotO.Blnu f«um Ot
bom coloua bont odoth'l 't medu: fubftanttc.ftpto reguta ob~
fc:rlla.ndulIl in I~oc ca(ullcct t'tdeal (atis Imperttnla tli pcrtill~
tlfTfmfl dl "f curet oibllEl l11odls :vt fiat bona blgcllio ln epatc
't memb:le:nc tales mil terlc r~cllen:nf que funt ptopotttona
Ica ma tcrlCI pcccâd Illllltltrlcc.f t l?oC \)c regtmie lU bleta.et
fi ptO" oc 11011 (ufflCerer betermtnara bi.eta fiant vnlJulta "n
planra "cl cerota ria frn a rtun a pp:op:l ~ta PlO confOttandll
bigelliua lIIo:!i IIllbzodi pin tdlecta illo:u cople,rl\lne 'lc.(~m '
",edicoa afliitee.4r Ed medidnaUa \'ero\'cnlendo triple,t l'c:r .
tltur tntenrio curatiua.1~tiU1 a ad ip(llln ,"otbum. qui cil cf;
(.:n tia liter "el malus motus matriCls:vd malua O:tlJ~ dufdc~.
E-t "cc intltio (ubdluldlf Vm Q1 bllpt'r pcrRcltllr.1~ziI1l0 "trc~
ducafad (ull cOUCl1lltUd~o vt Ibidé (1flllat 't con fir111 cf. 0~a. ,
Intentio cil l'ttllctpali0 ad cilm motb! antccedcnté 't coifictas.
2::ertla Intentto (rit ~d cOlrcctlolle accldentillm que plcrllt1 '"
"as palTione\3 con(cqullntur:'tI~11'! tribus (","ma," concludo. :
([l0.uantri ad p:tmficltaducrtldu !3iilliter pte rcgula (,V oia.
arol11atlcl1 per {Ilfcrlu~ no,ll:~ pcr(upcrille IUl/ant..Ecolttra. ,
\lero De f(tidls a ol(.lwt (uperiue occurra.ntnocit 1: fl tn(erilla .
tuuant.etc~ I]oc concludo pzoregula obfcrutlndff cr qii Infc~ .
rius (,rida (u pp~n unrur .a'." ut 1: codh12c a romatlca'(lIpertu Il
o/fcrârur.'\fi1c atoztams tctlda foUi infertus olferanf t\Jndcm
cltu~ta 't ad (pfialla perttngla \?irtllte (cnITtille tpfo:1i plCtcrt~
ta cop:ttIJ'!,lltllr mufcult mlbzOwnt fupertoz6 ad inferlota. ad '
vapo:i tlhl ~cl'onlndfi:'t/lematrh:ll1dccop:imtf. Et in 1'0'
fcpeerrarccothtl3 lt .lbablda dler~o in "occl:1lltda billgcn~.
4I:ïürca pumfi .ir dl ~dllcrtldfi:Q1licet fttlda rt/lc cÔllehtrc\'i~
deanf:ln aliq 1I1bua tn COlpotibua ,manme beUcatle et ln qllt~
bua \'ie 'llllcatus {un,t fatts amph 'l qllOl-lIm "irtlls (Cil li rltla'
matrlcta cft multull1 acuta aliqfi u: app:o~lmatl{)lIe mUltulI1
(~CCITtIl( (erido:um fcqulllltur notabttta n.ocumcnta:"'1l1e fc4
fur a IIqn ca(us "trelltla (UblWt fin copta ,pptcr perm utatl o~
ncm umpcralllenti fptrltusctlâ fi pofira flnt aromatica (upc~
rtlls:'t l?odm c,\':cc1Tum ptopoUioms fctldozli fll1?aromatlca.
0rom nocllmcndi cll:qz pefccpto noeumento Il vlrtl/te fenfl~
tiua mtltrtci~ mOllcturaUqfi lI1atrt~ Ino:dtnato motu If t1lller~
fo:'t Inde fit ltgamcnt01um tp/lua bluerfa eJ:t:mft";ctplo ra "tO
tillnt bluerfi 't lntentl bOIOtea.([';ufIl "ta etUi ad mCl11o:hlll',~
rcduco Q1 ClIIIl fl~lI1 plllrhlll1t1l t:llcs lhale 1cuapo:ariones Fer
fu !fil mtS.lUon cs flint BctU cllllde cotinglt altqlliido \'t 11I111d~
tIIdo 1}01ll1ll (urno:rl reccptolllm ln partibus obflrllctts IpfTlJ~ .
matrtcia ertentloncm facliit:'t aCCo"(cqulter t'loloté:llonnun~'
g,dtMotlllatt fUllcalldttate o((urrendum I}umtdltstlbutl ln
matricc vClltofahbus tp(arfi lI1ultepartcs ,"ento(ontur '!lI1a~
trlJ tn bldite~tell(1l 't partea drCll11 Ils Il tce't fIC boloue (a u(m
fur,et Illamcau(am Mlotle credo contlglfTe tn co(u "ut9 fpc~
ctJ.bllta bomincqt rctatu referclltis CUIll ficballtfuffllml{farlo
ms fcmper.cllll1 bolotee tafdtorefolcballt.<r f). J,le Iraq, bUO
cOncludo III operc.9num Cllllt III(ipll1l\1s arp:oJ:/m';rc fctid\J
per Infertua tnctl'laml/e a bebiltbus(ctldls quc anOIt :Ct'II(C~,
rant tandem ad (out ota accedamua.0ctSm qtS pdlls appOIlIJ
nlue Ip(a. t,rida intramotrlccmqlla per (uffllllligationcm. ,
~uod fi nOllfuffc:ccrint:vtqîi matcrlll clTet cotira ln Iode an.
Bullis "cl intra panntculoe eiu(c!cm quo cafulttag1e confe~
rlmt ille (llffumisationce:tunc ad cao "cllIendllltt crit.
cr1~tO plhno l(Jttllr c,rpc:dlido la udo\'t fuma nf fllmltatcs (0
lto:fi vltlCarfi rtccntlfi 't!,VolTo modo ptflcllf:'tCCi pcda lilne:
"cl bOl11ol" tntromlttâturble in Oicl!ltl".,dllm emplaflrl.\1d .
altter dl:fa tta (olte. 0uI1taturouum tJdub gaUna putrcf;l.~
cwm nfipah vltelUi di albllmlncbcnccollqllalTetllr 't ft: cO .
hlfll(.ltanaln fOl 10 a peITal(f fuppollatur • .Et ~~Icnon obJjIJ'~ .
fc.ltllrqutn (upcrius Srolll3tlCll ponantllr:SIIIl,1 quo.! ego c~
perlentta. multotlls col'toballi dh t (uppon al hllltrfcllrlC Ille
dle.t.crcfpole ac blcte paple.:o). ""plllçtur grotTo modo cl .
f11crgaturtll oleo bcfcmlncltnt:'tllatlllt re<f,lCta clll11atrl~.
I!,t Il placet (alita l'cr cuapo:attoncs otfcrrc Ilto 'afu {otl~
ferret
�~on(ilium.l~xxiij+
1o.65}
fitu (uo:qt bubiutn clTet nt CU"l attra "èrcnf l1laterte Infert9 Il:
f~rrd "tponaturtcrbltlna (uptr carbones "d ponanf ptume
mul 't matrl,tptcdpttar~f.~jatlttalia IIlllndtficatto cum leui
perdtcum 't dt (ottiua. fàl10d fi Iton futftctt pOlt\Jtur BITa ted~
bus attracttuts 't il lIqfi.oconfo:taUuia.:Jn "oc crgo cMu map
da 't dlfottUTimultl. 'Sd ~anc candem tntenttionl poffem plu:
me va Ict mlll1l~ Il fup~r~onllf. Sd "oat/as valet mercurtaUs
ril alia adduccre:fcd uta pzo nunc futftctant.cr et fi ipfa ma:
plllar>l 't fuppolIta.7!..otloncsleuea vd d\!llert~ationes facte
tru: reltlterafucrit tam tnfurgttalta tntentto que dUpfiua con
ru Ilqua mdllajCÎcerfi rub.abfrntl,if ponai tn lIlatricc:va beco
(eruario ÏJt Ilru COllententt:'t I?oc perficttur multig inllfta.1~tt
ctio ca rtami:vd ptaffif .6l1ppofirotillm cil f>lcCU vt tnfra.~.
ilium ell\1t tacente muUcre fuptna deuatts crllrib" aperüu ob
ftozada ttqllide.~.v.baCCllrtlln lal/rt..,.if.crod.:). v.olti lillolCi
nitri~ \1l1lual1t 't apponat lanam fucddam parlctib" mftcts 't
nlboulln:'!: lau,fant qlliitllll1 f~tftdt mt(cc oz: fiat pelTa.«rpciR
clfdeln ad"ercre fadat. ~etnde ponat alta lanâ tn fufam in vt
no ponttco becocrioniafumac:\?poqllillido6 acade:gatLarum
de f>lcta lItundtticarlone fiat cotonarto Cl/In. fl/pporl to:iO\7t tn~
b alaulltcarfi:'t aUarl\m mcdtctnarfi.lltpricarfimô aromatlca:
fra;~.neptte mllkfol(f an.~.I.pil1cntllr fill1u~ nl/dflllu(cate.s.
".ccre parl'l'tculnlldipean(crts fiatpeffaril/m. :ad "oc vlliet
rUIl1:q: tue obeffellt.Et fI Ula lana tnfo:mareftn fatma mlbd
rn(lIra ebotia:nl/da ci.pzcffi (01/1II1t 'tc.';ommClIlotando tii ne
\'trtltallldt9 fotet.et fI a(tter fiert no pot pdo fOtmef mlbtfi e~
tlllta aromat/sata IIlllltuvfu noceât pudpttâdo.€'~a udo er
(cra fatla;foUda:belnde ctrcfiuoluatur Lana tnfufa 'tC. Iboc fa:
gocull1 taltb"apponani aliqua Iliprica no arOmatlca vt(l/nt
cto appollelltur rrea ventofe fIcce "na fupcr"mbUtco afte bue
plâtlljio:mirt9 galUnc:(lImac~ 'tc.et "o:fi copofitto fctSm ma.
fllpcrenremttattblla anct)arll~ ~bi alliganf COtnua mffds:et
CO{;iltllr mulier fc tacere:illiq eria appon fit bOtfo:'t qt non dt
gla cofoz~til/otfi. 't mtnuallat pltndparr tn lIledict Pludttta.
et I}ec bc Illa tntent/one.ft fic finta I]utua (Onmif.
pore vClltofaa fIclongo t~e permancrc1oco tpfarfi. (llmantur
tria co zia ad rotllnditatem grom magnt palme manus puert
€~:o q ua da m fpectabtli. bnal!3 urgullda partite rnpturam
't (lIpereJ,:tendaturgalbanum:'t Ioda fupladictla fllpponanf.
fip~actn tngutne.
Ibec eUa remedta vallt fi ponanlin &]te oppoflta bedtnatiot
4[t:onftlium.ln:.rtil.
matrtcta ad {pli ua reductloné.et tllta Iliitibua conttnllelttur
aromatlca (uperill9 callido >l tuffi:damote:tnccffll:llatlone: t
~ulu. 'l>,,"blJJ."', taU••a'" In<t pal l,,,
fimtltbua.cr'S,d "ocetta fo:ttffultevalct (erotum gJ fIc fir. ~.
egritlldo compl,~onalta in parte illgllints:vt ln.
maillets tI~urts albt galbant. opponact tcrbcnrtne:rcfine Ucf ~
fitu mlllo'tfoctetiltc ipf\JtutntdllnOHlllt cCi pâol
de Ilo:ads UqltlJe afi.3.I.fiat cerotum 't ponatur 'Ilud fu&] ma
.
. culo btcto Ilpl)actpfa tntelltna beblto mo COt/llt:
tricem an te 't retro:" ac perl1laneat.1:1nte tfi g, ad tlla acceda~
~
. r~ bcbcntc:'t f?oc ,rptcr folllttonl'Huprllrâ ipfills
mus ild ca,m.(.reduccndii laudo vt ptius obllctri~ manu perd
fip"accut (ontulIgtl ~lImo:alia ctii "t I(umiditas
ptat 0: latus lltiltrids effet multu tnduratu.:'ttunc bonli effet
Ultua mibtt 't ctrcllnftamlfi "t matrtcts tpfum fip~ac remolll
tts.Et ad ~ac (ollltlonl coadtuualltt "t pttmttlua cau(tl cafU,EJ
. aliquomoptiusmoUificarcchnsulto facto\lt tnfra:~.olci
jJr\1.uts tpflltsmulterta ad terril, tnotdlnatus motus tpli9'ma.
llmljJda.tml.old be lilifs al.ana. 3. v.ptnIJucdinis \)-autnc:mu~
trtcts partbn a "itoatate in mflce indura biuerlo mo per tpas
dllag{nts fcnugre.afi.S.tl.nuds dplCffi.s.j.cum modtco cere
mota parUm faeta Il fcnlItiua. {paue matrtda ptcrtta't velutt
fiat "njJucntum.Et ~oc beptio pllnctpalt.f.{)ecurB 1Il0:bi ab~
fugtcntc (aUite plopter futfumtgtfi factll e~ pura aITa fet/da fa
folure.cr 5cquttur aUa p:tndpalta tntitto que cil ad callfam
ctum opera. cuiufdâ mcdtd di tpfa Nia bolozc quodam c~en~
I1to:bi 'tanteœdenttm 't ad contultctam:qllc l, flt in {ntcnttoe
fiuo iplIne matricis a \litoatate caufato labo:arct. Et e~ "11 c
IIlcdicl.ll.bcbct lfi elTc pttma tn c~ccuttOllc 't opere.et ~cc i bU:
egrtrudine pendit buO plindpaltaBcditta. ~atd mBnifdl~
Plcr.ptima a.d antecedente.if.ad contuncti.et pzmta it "arifa
'nl1fta pcrficlf.f.mfidtflcattolte mater{erli cotl/m:'t elione mt:
tumOt altqfi tn mtrac~ {nsutnta cus grautffimo {)Olole pllrttm'
no:atiua matcrtcrum p:optiarli:'t ~fir bijJone earllm:ct vlte~
câto c,t btlattone folutiot9 fip"ac I!ttlllC~ fcctb9 "cl alta ma a
rtus cflattone eradtcilttua fl'(arum:'!: pollrcmo confottatlone
mut dl \'hofltate tnclu(a tn fpfia itdltnts malo modo fltl/BriS.
mlb:o:fi. 6cnera.nttulll.1~dmo iGif fiat lcouto "Ems CUIn cl r
SaJm pundpale acms cil bttficttltaa tm~lejJl/Btiouia pa.rtts
nerf col 't oerocttoe COI addlto modlco CIlmomllle -tab(rnfbjJ.
pldls e~ mala fttuatiooeoufIciJ maCridIJ tntrtn(ect no blreere
$ctSo Oeturbolul3 calTle vt.~.i.tilpdlilte cum modtco ~UCC"il:
oppoftrt otUldo collt 'pRus:oz: bocma~me Rt coparatloe Ifpl.~
rt et poil bUos bics bcrur boc IClIe lIUno:attllum.~. pillula~
matndo Chm
loce inSlllnls tl?C bololie:parllm Ire " " •
r~m clcfangtnarum.,.,.ptllulartl1n bc .,\?era flmpUct.~.j.cIlJ
to/ltatcfndllfa in mflce di "lildltatccôririu" mAcis b ~t/i~ if
tuelle ro.fiant. vif.(J:'/Coltfequcllfer et~ibea Ittur btscr~tla ma , tC'tadl]erentti" ft,tlonUtmtnta tn marrlce ,p"'bitc."e: tli r
tcrta apptoptiata.:ln r,tg fn bablda cautda:Q' 15 talé materii
cidltta btera (unt:\ttptlndpalitsrttudinall btrpontm ~fi::
tltlJerar calefactenria filbtiUl1tiul1 aperttiull 'tc.tli~qt tn caru ta:
que efTentlarr conl'lderata ftlnt etlâ esrttlldtnes.~cc tsttur no
naturalea t>tfp6n(~ afllttul coCîderentur tn (e (du,fut ora moz
1ft'! Inateria trafmtutf ab alifa lllemb:ls.ld matrtce tilnldfi dt
bo:û gria mala.f.copoattonl plimo tntelltno;:'tfolte it slrbt
it~ applo~tmatiollc "omm mllitu apcriUUOtUnUlentmla. fiat
{)tctacn a medida aUqn edam imp:opzte ra 111 cn \lere "erllia
plcdpttatto matertcrum ad lodi:'t ~îiter magis matrt~ puct::
ptteluru. '.Jn t,ocergo cafu fcmper cu. aQtttllts ponenda (II nt
intdtinalts ft sirbofa."ec arir oia manifef)éfftma funt blllglter
coaderâti riiflOfteG factas tnqlltlIuoniblls per Ille factta:quas
aUqull cofottatilla. Galet cr~o tn .J'poato mcl rofatfi collatfi
o.t\!md "lIlple~f\?Ulpuaacctofu", compofit9.'If1ec ob fit quod
alMucere effet fupertlufl:'t ~ec bc cafu.cr'.Jn "ta tgitllr ma~
qutdam btcunt qt lIla~hl1eellmllnum neruo(um "" non cope
lia bifpofitionib9 anllnouldta bue pzmdpalea occurrfit inten
tit(I!UlPU9 aceto(us '1: "octntdltgitllr tll fanttate obferuan:
ttOlles curartuc.6rta.(.adtpfum tumoum ingl/fni-a remol/en
da.et randU\!mpua b: calamel1to cum aqa apptopttatts "t
dUlIt 't pzol(ibldfi 'pfIua rcdttfi Itcradl.5c8l.dt ad marrlcem
aq Ull mdtlTe:rutQe:fmiculi p:affif .1. ntarubiJ:ab(\?nt"if:pulc~
~Ifponen.da pzo fadUtallda conccptlone"lf~lltnll alltl tntlrio
Sil :clllalltenct: betonlce:camoillc aromatlsando cum nuce mu
l'erlldi di refoludolle dus qtS aggregatu dt facies menfionl
reata. /!iperis nuce dpuffi magta '1 mtnueapcrt cndo ct con~
tpfam ampliftcatta "ltracapadtatem oZlficil tpflus flpl}ac (0
lutt:qtS plerunQJ cil ventofltaa cum f(dbua.~erfidritr . tttam
to:ralldo rfll QI a pparebtt allanriblls medtde.~acta. aute bl::
di r,llbllftBribus bteraa parteslld rcducttonl nc fi cum ~lolel1~
Bell/one flat euaculltto CUllt medidots folllttuta appto pdatta.
ta fier« reJuctto (equerctur ipa9 fip"ac mutot ap.crtllra. 5e~
"t cil clecllliuium Indi. fpeetea ~\!ct'9logodton bmedtera.tnflt
cundurit t"tentto il futt ,pl)lbttto rectdiue befclfue pndparr
fio ag\uld. j1napp:opdlltts putule {)ebcncdtcta.ptllulcbc
I2llctf di cofoltdatioc fctlTure "poris tllalltfalcE di appUclltto
agari. pmule aurec mefue quebtCltttturturbtdate.et fimUes
ne q"odidi tnflfodi e~crt9tall {)c(cl(um .p~tbltju5.~ltmll"1
tnedldne quarull1 befcrtpttones al3illattm non pono:quonti
trgo I}aa ola tntcnttollee feriat/Ill per(equar antcg, ad fm ~tt
tlll>ts lllcdtdni9opcrandumdtconlUto mcdtcowm tbtallatt
ciplllc btuenli:'t pltmu. per mwldllae ber,tnc 12 Dlet4 q "Ille l
ttum.CComcmo:o tn 'l' "mOi l'Ulule bcrtuenflld matrlcem cCi
côuenlia.cr~to crpedtlda tstf ptfB inrlrtone q cil rcdllctio .
• 11'1110 apptopliato {)lrl{Jcnte ~riter confo:tenturmcmbta mi
'ntelltnozfi. ~ltmo nta fIt "cntrta flu~tbtUtaG btllil ttterll'cibo
dantta'l rectptentill clint mcdtdn{a apptop~tat/a:"t fUltt b\!a
pero "iI."otaa fiat d\!llerclcntr iuu or al/quo mo rcfoIuthlllm.'t
tnllfclllll blllec '1 amilrlltn:b\!ambta:b\!ag~laga: {)\!amargarl~
pullomodo attracttuum:qt 1f1.l}ocfoltt il multis grauta n'rOl
ton:'t funtlt!o (pertee "a.rum 't {)iucrfa0 coponendo confcctio
comtttt~ql commtttuntur ad'.reducrtonl m'l1sla tndtfponllnt
nes ad varias tntcnttones mcdid. '.Jn "oc lt \talle confcctto;
'pptcr Clla côflderâ't! nota9;~tat ~r60 d\!llerc.~t tnfra. ~ .mal~
Ucs magne "t mttrtdatu t\!daa't amtlcS.cr1:11t1l intentto fpc
daUa cil muMltlcatto p:optfarl/Ill matcrtcrfitpfl9 matrlete. ' IIBru mcrcuriaUe altr,cc.an.tl).,.furfllria frumlti:fcnu. fe.lt~
nt.an.
.(da anta:'I anctt.s·j .bullt.at in ""Blltula aquc vf::
$cd in I}oc cil" ,lbldn rcgula:Q1llon pOllanf Ula. tfiantta il.
ra IUIrrtc, ild mCidtRcal~d1i;lJja tp(1l p:i9 12f"rc cofo:miJtiJ tB 'PW (e~ confllmpttonem:1 tl, collawra ("mat Jib.j.cut ihjs:
rIllliIr.
,,'ao
1*
rn."
�dl1turœffie nolliter e):tr!dc pfnjJuw. 3.j.". pulunis ~uccl]ar(
l'U((lIm dbts conucnlen.tibuG bt qlllbuG in alta pllncfpalt n~
"cl IndUa "to.~. j.olet cote. ~ ...,. unett.; .,.1: CUlllmodi.co falta . te bctcrmtnablf.0cquenti vero tltepcrtrca~otllS\l"te blHu
mat c(,llf~CttOllé vr Infra.1~ .mitrldatia.if.trtfcre mB·ioZlg.5"
fiaul l?ller~f.t I]tc !.ln~urr notandu,:cp cum "oluerit paueos
cmitterc.clellere no fursat pcdee fcd lcutter ipfa tacente or (Ul!
".b~;lbll!3loITatt.~.if.al1ll (i!WPO be radlctb9n ...c AcdO fiat co;
f,'tio.Et Il patten tt tedcru (umcre mcdlClna~ ln fozma potio~
altcro laterum bCdlnante 'peu, di!fterc rcmittilt.~uod fipur
lurgerc ~dlet adr,tbeatur 'Ilutda di manu.fupza tumoû:"d
nte (ullli potell ln fozma pillularum.~'ilnt crgo p.llul' \lt i(ril
lodi ipfius ad lcutter cotnpttmidfJ or counendfi ne aUM befce
~ .ptuularuJU fettdaru. :.;,.if. \'.p.llula ra elcfangtllarfi.,.".cuS
dat.ft I]ocfeml!obferud cfi (ccompztmtt ad fcccdendum:"d
melle ro.foztt1cntllrptllulccôta qllQtltatleqllaa fumat ((eOdlt
cum erccta .uanct rUa bzacr,ale baberet qtS I}mot "Ices fupplc
modu 't ozdLnUuperlue notatlltt1 tic medtctna potabtu:'l ita bt
catur bc (cqucntibus "t (upla. «r1!..audarl ettl.,t ftngula ~eb
rd "equo jnfratangef.iactaa.Cit lentdôc "ltrte fftuataltpfa
domada (llmeret ante ccnas per I~tam nee pUlulae bc Lnfra.
(upina rupermolltlccto fiatfomcntatto cuS fpôlJifa tn(ufle in
(crtptte. ~ .pilluraru defangtnarCi par.if.pillularu", côluS e,:
z,ccocttoe(up:afatpta "fq3 bumfiat remotio l'arttum tllarri"
9loc:m~trl?a:croco par.j.fiant plUule colsqllantltil.tls. flft
1'ltofttade tl>ausllUqualis rcfollltto.ft tUclpa. muliere fic fu
pflJ.a c~te cri r,CieriuUquo 11115 bepzeffie" nattb9 11 Uq uallter
timo: clT~r be bllartoltc oziftcil ftpl~ac eum tntldlmu9:.>foUd\J~
cl'natte "Ieq>ldfo anl]dttu tficmintllcr paulattmrtcfi fildU~
re l'teter bictas pilhtlaa apcrtUuas addt poreR pare vna pll~
tate mautb9 11pplanido 't aliquafr copztmido mtromtttat :fte
!arum be bddio q I?tc pdpllc valit facta COI euaellattonc•.ft qa
btuc:rfa cozpo:a blucrfas polTunt (uftt... ere mcdtdnarum bO~
Ilin4gtJ e,tlllerat" sirbfi:'t nhlolcnter fiatne folutlo mato:e~
tur. G:6 n pdicta bccocdo no fozet futfidle ad refoluttoné lad~
(ea:qlle biuer(o mô "artatl~ 't a. nBtura tntrlnfua .pfo:uS:vd
dipolTuntalla fozdue refoblUuatb bccoctlone:"tcamôilla:
confllctlldtnc ad mcdictuae:"e[ bluerro Inftu':lI patric.tddrcO
mdll 10tllll1.rut11a:calamentum:agnufcssllus:matozane.di ct
ad matfnandum ..,cl mlnotandum bofIm medtctnarum" reU~
mino car"t:"r,mot.ft tlla tntftlo di r,te 1!ftdaf côtinuiido fi e~
qua omnla mundtficilndum rdtnquoîludtdo ll)i}rc(f 'Snt01
pedtt buob9 trlb9"cl quatllo: ~lcb9 v(q3 bCi coplcal Intirlo.ft
nCf be beaqlllalbtdcm c,tlllcnttafllb cutus co nfflt 0 opera" cu~
Jntl]t maGte placet r,as fo:mltattones appont g, CO:p9 pont
ra metpfum ftdtfTime ad mOUCln "fq3 tabozantcm $ommttte~
''1 palnco •.€tfoltillTc nô cqlle dto coplcal tntlrto J'l'ter lllias ret.;:acta aCit conuenlentt matertc diatione antc(Cdentfe:re~
tas .no.tas tnrdUsitl.ft ln "octl!' (cml! di btuglttB cullodtaf
Ilat "t mcmbta nutrtttonta ,o(onttur.4r''lP':tmo ttaq3 laudo
"e "iter molUs fiaUt per (upmue(umptB.t eus blOdialibus
vt Ilomilcr,o fiat infictto ,Ci vnguit"'''C tnfra. ~ .ol~ (ptee old
"J rcU4e I)lImcctaUbue" lubztcal1bas ne Bd (edendus opus fit
abfrntl}if mallide 3. v.fpcderum b\?agalâse.J·,·cum ccra
fiat vngucntu bequo vn!atur i1ntcdbft.cr~audo erthr vr"
compl.cmOnc.CI:' e.tS 'ln in toto cBfu ob(eruBrt bebcat tncom
tur per pOlâ "na antc cibl.lm mo:(dlo yno.,.l,.tlranifi ln mo,~
.,leta ,~IlB tntittone nô dt ,6uenlls ~ (u12lus ~umcctantia" lu
(cllte vcl bl!il{Jat\\ngil "cl bl!llmb:a btadmmo.l:t anon (llffi,
b~ic~rUl(uml:ditun~lntlt1ofitmagteadeofoUdiidCi"e~icciln.
du nt flat cofccrio "c tnfril. ~ .fpCrÛ bi!atrtton pipercon. J.j. ".
dfi(edpcr Inferiue tm blClIllodtrJ lcntrlo vcntrt9.«r~ac igi~
~pedcrumilromadd rofaH" brll~aliJ,n6c.an.5. v.cO ~uccr,iJ.
turqpletatntlttone(eqtuulta.lntldo q futtp:o"lbttio rcd~
tlUToluto
fn. aqua mato:anc rut"c't abf\!nt~lf q~ fuffLdt fiat co
dtucbcf~n(uscj copW'cofoltd,arlôcll pombtle cIt"dfaltclI1.
fcedo tn moz(eUls.tL"lIalll aduentcndu~ cft ad remedta 1':0'
.eUquoJ4 applopmatjoc c~ertodj b~rd(..m ","'bldfi 'r co(~~~
~ulle rc!plolthl confoltdattoncm:~ l'cr Intcrtus 't per e~teri9
ulltto odficil nebilatef:1 tOlti ftt <ntert? (u!!' pro. 'r per c~crl :
lacet ca q l'cr e,:teriue magie tn I)occafu multo con ferlln t quil
~er tntertus .Jserido mat(ri~a.n""cdltlq (uit ma teria tJ~.
que per lnterius:q: talea medtdne l'cr (lIpcrtu9 ("mpecnon III
smattca di "entoff,ate:" ctlan.,io tsndlJ!1lb:a. nutr/tlonla co~
a
plurlmunt alterate 't tn "irtute bcbtlttatc: lventunta d 10all1.
fotüdo:pofteac:ofolfdittil offacndo "ii Il p~ol':lctatc valent.
lefum.IDcdtdnc tamen con(olldot(uc non funt olfcrende nUl
IiiIcruln qUI: oi fadtUma. c~ ytfmo", complclT,tone an".ettt9 et
alla. "mot ltfac:trrr~dlrlt tntcllina beoz,(U,IU nta pOluf pzof}i:
pumo applo,tlmcntur medtcin.erefplutille " epCCiltlIIC'ct !)oc
bene cucrtue.cr~audo "tian ,cij1 ad aUud ;'(JJ~tili.~dmo
fingularitcr notaodllm:'t ro cft q: confoltdatto fdlTl.lrc ~on ~
ftal,bli1C"J1Je ad Ugandri 1 ,ompdmédCifocum ne aJ/eld {)c(ccn
"ta CUm medldn ta 6luttnattoncm fadcntlbue ln q ulb9 dl cô~
dar•.r !5cd 1]0' cil vnri an(JUla.rc adutrtldti.q~ notault.b.:8.
fOltoltlo illlqu~ltEJ 'tftiptldtils:rll-lce 3l1rc~ mcdidne non (une
qrcB qtS errant ~oit~r pl~ctjd cir~a.(.fjS'urilJl plfiasohbktf . potcnrcs lllbtll vlcerta bllatatll don(Jata" billenf! ,ppmcSlJ1
IJtilcl}aUa\1tnoatfpcrlccfi6urefcdqlladratc.<Jplane:qm 'US
6r'~ilrc q nlfi pzodma medtdnc (Jlutinatiuc ad perfectton,,"
.b.uereno.tpolTunt.~tlrnoer60 otfercndcfuntmcdlcineaUq
(ICntfpcrice tlubili cil ne "u11J.9 pi\lJtlr.~lat crgo'm I?acfozmê:
btaueplum~oJue l'r.•f.fttquatuot bt~tris amplius 'tilt 1)( tc~
liter refollltl"e" Ilipttee q: r,arfi vlreure mcdtctnarum mll1o~
Ja Uni muldepltcatt91b9tnterquas p.onafcottfi .zfItpl>1ne fi~
rato J}umfdo r,01"m Illeb:odi l'cr rcfolutlonc,"" c,tlccato ton
6111'C no rotundc J aJUgcf btaC~lllt fOl ~gem ml'tUacto:'t fia nt
&lcntentcr fit "t talla mlbza adtnlllccm p:o~lma fiât.et ftc l'cr
lllmtna ferreafacta,.,.quattratcm ~mtnentiequc edam totllJ11cdidna~ gluttnaduas confoUdatlonl funt pa rata.ft IlllJ/fJ
pannta" modtco cottUn.uolulltur:hon t6 rDtunda r.cmalle~t
fniilm (ade .nobhl mantfellat.b.:aut.c.ptOPZIO cum b.~.t. t'
(J1l0 pJBna•.€t luncfup,,,, loann tumt)de fUJ!ponaf Imllledla~
~po~tct "t adnlintllrcntur tn ca empl'a que fllper ftifeura adrn'
te empl'm,,,cl ccrolu5 (J'Pla coztum c~tcn(u," "t loco ftrmtt.er
llillra ntur l.ad COll (oUda tfon'fIl pollg, aoorcgara fun t IsInil
odbereat (p~~rponido PItti lamina 1: (.upJB .tpfam plum~o~
fctITure.ftllon (olum Intdle,:it 9' nonapponanf empra ,,~.Jlt
fum:'t Ilrtn!5i~ di Ptacr,alt facto bcUter "t "t!]il bcfcenderc
fi pollg, rcdJtctulIl cil furfllm qtS tlcfccndcrat "nde Jabta rcd d'
polTlt~f.tfl no poncref cerptfi no eITct,IU116f1a,tS\1f~ buS crit
banwr dongata:q~" fi verllm fit "ltra I}oc tli .Ilud tdl ta",e
,,,aa m4dtflca~0 matert, aliccdentls ql tune fozriuejuuabtr.
.'nn litt q6 IJ.pparebit bjU;cntcr tc,:tUtn fufi e~aminanrt:ft p~C1
lIt:Jpftae atitbc(crtpttone9 tnfra ponii.'faaaamcsIl6atllril
ctpue Infupcdo:i capuulos.;fiali:vnde poll1j> pofult nam J1l"U
~ ptor,tblttonc be("nfue ta cft bigcrlda makrta.itat cr60 f'l
ctnarllm con(oUdartoncl1l faejcnltfi bt,:lt ponendo o~dtn,~ re~
rupus fm !)oc.~ .mer. ro. !.(f.(vu. be Rlcadoe:fI?tll.be bUilb9
trogradum 9' e,ttccado ft~cum mcdtdnte rc(oluttllia et rcdu~
radlçtbu9 ftn~ ae~oar;. 3.".cus aqule bctonlce:matr,cart,:fe,
crio ct 9 q tS befc(Jldtt fit ftrlcrurll "ligatura"cru rer011J" 0
nt.bccoctt9nt0 fe.anln fllUeos afi.pBrum fiat fvupus ,p bua~
quod I1ggrcSl1tunlCll fit cum C:lI1plallrlsfactmrlblltl rdropl •
bue ,jabJIe c~dn"cf quatuor "cl qutn~ btcbus:tn fIlo cft Il1tt
(.aquQ(e 1: "ento(e:" p:or,tbitlo llIIJ.rcrld fit cCi ellacuacto!?C ct
"0 noltrll ln (II(U npllro:, lt Il p:opttrtatc refptdtmftces ct 0:
equatloJ1c cti,)t.t.l'cr t)tctam blgclllonl.et fic p, cOllfldcratt 9'
epparebtt tn b"oalone adderc pllrum rafbrc eb01ts erte bc~
Ipfcnotaulto:dtncllt rcrrogradum:naln t'ta o:dtnte ftatetlc~
num.€Ptlnde fumatm~lpn.," \'t tnfN..~ .a611r dtctl fub
(cenfu tntcllfllozfi di marena I]umtda II: "llofil ..~dma itetto
ttUe trttl.,.'.3Ja.\,JncozpoUfltur'n fOlmam Irodfcomm cft
tnopcreadcSis antccedlti cft ad blgônl mster'eCli blcta.!5e~
(unda ad cfionitpflu9 non blgclle.~ertiillid rc(olutlohlclulJ
o~mdlc.(.'teJ"cCIlfUr "" "J1l1l1~ pcr "OZIl8.~.bctnde blITolu«
hlr'J InfuJl(1antur ln ilqul9 ".dilTe:an~emtac:'J betontce bcco
quod a~~re~atfi cil in tntcllinle p:obtbens redllctloncs tp(o~
(tionte rlldfcum fenteu.anUl aalCOEJ,il/J.i •.,.Q.vj.J,oZillJ:pollea
rUtn.allarta. reducttotpfo:um vd duS qtS bc(ccndlt.8I1tnriJ
Q,ddaf cafTte noulfer cnractc.~. ,,;. bcocdlctc.f.,.q. meUls ro.
t~tccatlo CllIll mcdlda rc(olutiut"" confoJtl1ttulead ~ant nCl:'
nratn Intentlonem.l:andcm 't "W.1l0I1PPloJlmatio Incdtd~
~.,.tntfcc 't fll1tpotio:, fl1matur l'cr tr~ ~Olil9 ilntc blem" tar
parti confoUdanttfi "glutlnllttollCI1t fadcntUi.ftqtS .~cc fi te
dctur ad aUquJd afTumcndl",..f'l'lld .quatlloa "OlllS blct.
,"cnlil(UB potellcolUst per "oc: ql tpfc In.c.fpcdalt ((qumtl lin
€Ï'dndt. (ilUllcpnucntcnJt.operattonc. (lamllt laua«uuln "t
teijl Ipfefl1ci"templllllra,Pzop:teconf~~ldilttllll ipfe ilppl0,:t~
Infra.. ~.I)quc bcCocttontlJ 0:." ciccrum rU~f't mclUe perfccrc
mat cll1prm c~ (aùlna nlJct:C\?ptclTl 'Jfohla dus ln qlltbue non
.tfpumatt (~artem.~. vtlf.fuml1tur (BUda. polli,P fllrdctur
"h'rtlle 6encrarwa (cd rdolJJrtua, c1h:cilrjUil'Jc. Irftl}0C
pbU9ea~UC pcrr,o,am iJd mi;",e.~n4'J1l (u",a'Nr PUJn4t4
"fi.
tll:t
uOfiJntCl'
�."not«ter bec~llra.ufqt dhdllt daufs ln tll:a.m<1tcrla:"fpz[o la~
bia "nianf:l)clIlde l'onanf eml'lall:ra cofolldatlUa. ~1i11l0 cr
60 l'cr inrcrillslaudat alli.cofecdonê fagscnea q ponltHr ab
eOdt.v.cafi.tntcr confccUoIlCS tl?ttacalcs:'t valet 1Il pzoporlto .
nfo rcfolllendo't e,ticddo cum becOctlOe nllds cl?plclTI.1~ot
crg-o e.t~lb(ri vtin(ra ..~.fB6,enee.,.i. aQ,"c call1omtl.=).j. be~
COCttOIUS nllctsqptclTl.3.tij.lmfcC't placct.lf~ic valent confe~
· ctiones ois bc q Illblla fupta cri bicra ouocdoe.1~onam eth!J
"nllm pulucrt I1b aliqb9lalldBWTltnum ptedpuc a l!..âfranco
'mediolanenrL CUlUa vtilitas in I? oc cMu ad cofoUdâdus lIlasta
el} l'zopzictllte occulta. q, q uaUutc ma nifcll:a:q t vt tpfc rcfcrt
.fuia t12tbua CUIll t/l:o plurtl.~ fanauit:'t tl'fum fecrcto I]ablltt a.
quadli nobili Illultcreq curautt Inftrmoa cus lll:o plllum::~.
·puluerta b(radlCibus valeriane 'Ii matalc.s. v.mlll.s.lI. "tnl.
IIlcdiocris't continuel. 'l'iif. "el.):.Ncbus.~ofTet I}tc l'lurcs co;
.f«flocS cofolidlltiuas l'cr fllpertue c~tbldas adduccrc:verll
qt plurtmcearlJ. ad I,;lutinofmnbccHllat'l' no bfi ;:luclltt i cafu
t.)Ut9 tlne (alti pzo arriculo coccl'rtois:qt lt yrfuptadlcrulll cil:
\ttrtlltes "arû mcdklllllru ht trafteu multilln btblltranf ero co .
tltus fi l'na pofuero il futt glctlia q ln ter ars l'tcdl'ua i ..~. ra.
dkum confoUde maLoda 't mtnoHs.aiilib. v.boltarme. fan.6 .
•btaco.ml?lrQc.afi. 3.j.ra.dlCUIll bmfcl.l}erbe ftlupendlllc.afi. 3.
tif ·lfallaruln CI! pterTt. 3. l'.fanl,;ulnta lcpolis. 3·lI. ra.dtcum I1lfll
U falollto:t fislUlflel1lmarte an. 3.if.l\ldtcullt afpd.ra.6t.~.iif.co
10fo,;.ll·ClllIllltclle fia.t dectuartft be q uo fumar III manc:i q,tt
ratc nllde Cfl ~ÎltO fubt"t.cr «:Irca *0 localta plio Inudo 'l'f PS
·.r,~uta fuperiua l'dus ponaf medtcCna. aggrc~iltlonêfacicns:
bdnLiecofolldi".1~:llItlJ. cr\Jo filltqtS tubet aU!.l't IlIfra.·/y.
fauine:.ro .j.nud9q~pldn 't roltozu crplTt.afi. ID. v.cotiidâtur
'It ptftltllr 't fupcrl'onilntur ln fOlma. cmpfl.ft Il placcret addc
reaUqlltd 'De oleO camomille ad inco:potiUldum crtt conlle~
'ntens ipfa.Et Ile ag\Jrcsate fUlu radlces emptollim ad I?anc
.fup:a IIltmttonlfu12 plllrtmû il111llmértt'lll(\lfi dl: cÔl\clltlda:
tint pdnceps.Et ft placerct pôt ficn b~coctlo COlfidem hlvlno
. rub.·uunclot9 cum "ino Decocrlôts di pCCla. cpltl}unart't i J,oc
'cafu valerlt fplca fqulnantii abfl?nt~tul11 cil!i 11I1~ mufca.ba~
.ca la.uri:'t ~môI.J:;c I}oc fillt quater in bic buob? cottnuandlllll
tltcbua anteq, altud tmprm cofoUdatiu(i fllQponaf. EIl: rn "le
pclpuc "ablda aduertlria vt (acta. aQtura Ul,;atllre,p "ru ~o~
mcdtcamlnfi ne pattle allqllo mo moueaf 't giia l'rab oib9 Cll~
lIeat q a:! oe(clfum faclat be ttbus infra blcd.~âdtS (unteltu;
f!1erada q,ta cmpra \1d ccrota q e~tcn(1l fupc:r colto loco fuptr
pOltantur:"ftrmlcur cumbl5JCQSU f,(Jm oldlnl fup:adlctIIJ.
1~d,"0 tn I~occn(" valet ccroc4vt Infra:l>-'·sluctnl'i plfdftvel
cllrte. ~.ltil.colofol1lc. 3.lij.ptcia nau~Us ar,"61~d an. ~.îf.oi~
·t Il:ratllll inddanf'tpoltatur ln. 3·lf.acctt 't.3· i(f.otd bemallL
c~u er otl oz; nocti:polhl Uq lIdiâUlt parcllu collcntllr per Il:ra.
nf." coltaturll 'nfpUTd ClIlU I?oc pulutre. ~·.maftlcte r"urls
~oljaflne.mumte f>lIlI,;Uls bfac.tml\Jllsan. farine fellll\Jre.afi.
~. v.mtfcu biuUus agltentur l'f~ aM~t,"allJ:ct ln "oc '\JO cu
rallt vnllm (cnl.l,t.annozum. 4r1~pna altlld 't cil: alll,;1I1are 't
(ufficercr:'t \'ocal ccrotii ~c pelle artdts:qtS Ilc fit.~· :P!cis na~
ualte.3.i,.litarglrt.3.i.ccre dtrl~'trubee colo~ollt~a~. 5· ij .ar',110
nta.oppo.bdc1i1 6\llbant.afi. 3,',"ifd qucrcml.,.lIf.oIOcs. ;.J~
\' mall:tas cotticunu"urts 111 ~trl}e ttrbenrtne IlUOS cl?P:cfTl
siutt nts ptfctfi fllrcocoUe.an. 3.i. boUar.gtpll.afi.3·tîf.o rtllol·.
lon.'t rO.l1lu~1tie falll,;',btll.llii. 3~il.radlds confoUdc malous ~t
minotle.aii.;.i.fanglllllis "onullle.Ub. v.dperi fan(tld aellcte
Sllllarllm.afi .3 .v.faml}e capttulll grall~totum. afi. 3· v. lUlU
1,V dlcm artettnam ~nam 'tcoqlle btu III aqua buld.pluutn ·
il q:OUft» l'cUle btfcoagulata I1t curn ,"01l11ca vlfcul11 ,'t 61l1ll~
litas in Dldll aqua pluutaU 't l'one ad IgIIl \?f~ bU bfi blfToluta
'lnt oia.:t>emde colln poll:ca ~dde bcfupcr puluml11 ~U!l.rum
l'Crul11 0[11l:'t benllO redue ad tgnh coque quoll(~ fit III modfi
cmprl:poltca Ipfo ,tcrc.cr1~ota tfi plO re6Ula:tttpfo appor~~
'0 non 1Il0uœwr ctrca..I,:.t>lee:pattcntc fcmpcr 'l'tUIU cil: pole
qcto molnentc. ma vr rcf'ft aulsoar .U.~~Uif· t"clllr .làutdâ
tuuents qui 1?0cmOtbO tabolabat:q: Il:etlt bllObllS mcn((b9 ru
pza bOtfum CUlU bonorClJimtne an c l1ppolldone mcdlcamlnll
ltberatll\'l ell: Et Cllllt "ta credo t>eo bante Ubcrabltllr.~uod ft
pur tll:aIlUq~a. ca no flllfimlt:(cd ~(llet pattens c(rta.ctperfe~
aa cura curan:Cunc beuentendllm ell: ild cautetta altqn poti,
ttaUa aUqfiaaualta il \ltolo contltlltunt t)octoles dl\Jlbl1jo~
ra (unt.8cnlm qz bOctrtlle taUa cu!aflo!'tamasle faetls qua
"crbls l'fit bccl/nari tnf>fend_rll no pona rnodû:(cd norabo 10
ca attq rccurrldumell:.llccurrc t(JI1 ad bfilll lbaltabba.lr.fuc
PtUU,c.,.~v.et ad lilbucafls.'.v.OC rsmkc (tcRinilU.f.C (pc
dallUs.c.iI. "bi e~ptdrc ~f bOdrhia cMue tÏft.Bltos boctozc$
1t0lt arlduco:eu perll1:os plcnlffime fariffiat'l "oc ijJrli ad mcdt
dnaUa plhltl ~un~tpa Ils carus.cr;"e fctSo nil?i110'luar rCI11 tt
tl~ ille a.l1 tUa q .\llla,9 ~crtpft pto btfp on e ci u(dt bfi c:tllll Ct~ill:l,
mas'l' cafu9 cITet NfflCUltas conceptiOll1 i' a plllrima "fildita.
~e tlesmaucil ~l}lblte. accurridu crtJo ad ca q Ibi fcrtpra fUltt
q tuuabnc ad co~epclonl.cr;.,c bL~talt (umltllit Qrrâfco:tuJ
qz r'9 Oc fc factlts .:Il::tum qt ab ahta credo circa l}"c copioll9
fcrtptlllttfOlc:nec ln" oca vulgart III cdt,.o plurlmil crrorcco~
tllljJerct: f~ caul.! fi ab oib9{J1:11 era l'I'q "cl rda~1l re l'cl b(r(éde~
· rc l'cl av.ire ozlftciCl pfir:'t fic ab oib9 ca!ldls natllrarr: 't artil1~
clofe dbts.f.'t potlb? (altu c1amole C>lutu ri~a.tr.l motll vtolen
toma,thnduQreple~ionl:'t lt coitll potilfune fuper repletto~
nh "uiufluod 1tc. 'Sd laudem ol1Ulipoten cis. z:t l11ell.
€~tO ftUo comttis ~râc~tl1t ft gibbofus poITte g-cl1erare•
cr «:onftUul11.I~,t~jj(f.
.
.
·
mt"Ula'Ua
"'qu.d••ô.'p'opoa"<ld ("d,mlll
.
,1ICLllm IIleum iifferam:'t in (criptts redt6a. 11hl~
mum fo:mabo carum ln tcrmlnte:bCllldcquantli
•
.
infdlc~ero 'l't ptO v eritatc fariffacias conabN ad~
Implere.cr€a(ua talto e/l:.«:lariffimlls adolcfcls
't miles generofus blia 1~ctrus ru(cl}a filt 9 roaglllfici COl11t~
tts~rac"inl coilln,t l'eth l'lldtcUTilltt 't ~el1~rofc lIIucnla fiUe
·ma{Jlllfici colltttl~ 1~l}iltpplbOlOlltct dt a Uquarr l)lI1:o!tus:
't Pin J,?tl l'na poll:~rlotl bO:fI~lbb.?fitati I}fie 't rm alla parti
oppol1tam t"oza"s ftrumll qlladl1 tn etat~ illuiturle conflitLl
tua ln operafiontbl' naturalrbll 't aialibua l'orens t oQatiocs
motluasl':ectpucfoltes't laboziofaa ftnc nocumlto tolcriis.
Ca.llerttur Il Ides miltrlmontalt tl?OlO cUln ftb! l)efponfara.
colunsatur 'tearnaU cOI' ilIa.."ttouenltconfu{;llcts "fal fi d1:
al'tua ptOl'tcr tIla mata coponl ftue meU 9 fla te IUa mala r!Po~
;fltfone gltarc,e.t a,ppter vf"1It mfhnonlalts tbo:t : pzobabili~
· ter non porot ad IUUltOS a nnoa fupcrulllcre.(['.ad qUllm bubt
tattonl qz dl blmlbtt9~l'lio rndebo ad l'dmg partU.ft di "ae
bi(pone reddt l'orot ~lrtpotellS. t>ebtnc ad fctSas l't. f. fi ,pptCl"
"fulIt beblrum fier blcul9.4r1~tO rfitlonctgltllr ad pthnLls e,:
colltctts vtrtualiter ab bis que fcrtbunrur ab '.8rlll:.,:vi.be aia~
Iibut:l.c. vltlmo '1:. v.bc "l!ll:oziSs lt "ltlmo 't.t,:.be 1?rll:oli/s. ft
Jbaltabbak'.I.t,t1?eoztcc.capttulo.~.tvif.'t ..t~t,:.'I: t\aas.h:.co
tll1ltls.c.itif.'t Scraplo.V.b1CUtariJ.C•.t,t~~iif.'t ab allia aucto
rlbue mcdldlle ptcdpuu 6ar. ".affoufmolu 't ab Bui.~ter~
rll.c.t>c ()lmlnuttonecotrue~.ni.tcrtt1.ca.()( flcri/itatc '1: Dlftï::
cultatc tmp:cgnactonle:ctta5 rento colll~et \l b ~lIer 11'10ro c.v
call(e Dttftcultiltiaseneratlonl0 ptercoe8 \lccftales ct ~.rrrinfe~
tQ.t:I rcdumntur ad I]anc blutfionl.u.:aufe hnpcdimltf "cl plO'
."ibitionts:Sut(c tcnltc.t pl1tte fpermati~:llllt c.tpartctnllr~
III entodi g-cntrlutonis vt "Irgcteftjculolll S folfi (cm tnarifi.
~ ut t;t: 12te bc(tctus ln pztnctpifs.f.p~il1clpalib9: ~t coz de ce~
rc:bzo't epatc. 'Sure,: b(fcctu Ill.mlblls medifs jnter l?ec ptlllct
patta 't tnftrulIllta (JCII erattontMna pOffctcITc f,ml '~lIlal~
da cople,t:tonts ftne matcrtll l'ct di no ptoliffeü:'t Iioc "d "Itio
COtpUllte matcrtevd fptllnofe:t"oc di ollllüJl1olltla (ople~o
.us 't c:allda 'tfrt~ida I?lImtda !ficca fill1pltciblla vd copolltls
· 'tJ,oc p:optcr multas caufas cotingtre potltctl.t q lrodalllodo
Inftnltas vt vcrbt gratla:tifpctma fucrlt ante clus clI1llT1onelll
illCOlpole nlmio tlle rpcntli tlic tllfrlgMatllr:tra <l' no ~ucntt
giiatloni.ft ftmilea l'nt cffealtecau(e tndtfponltes (cmi ad {Je
11criUlo~l que flmt cau(cc~tDOtce.cr Et pletcr cae t>i~jt (fll1m
a~llrllUlua c.v Qcct.~1tt alt,9.n Il:ctilttas il l'Iro 't III ilUerc p:optck'
p:opztct'!;tl (cmtnla:'t no pzoptcr altas caufaa fieut acddit ar
boub 9 no fcrlttblls fructfi.~10pter IItcbta ctlii {;cncrattonia
pouffe befecru a 111 ulttpltcttcr ma ~Im c "t btdt 13 d ftl flJ blut ~
fIontb 9.'Sut ptopter l'arllttatl vtrge:allt Q! lI!;il midi ca'pltta
'",lr6Cabbl~uttatfi ell: 'tnUqllarrfpafinadi 'l'tllO POfTttfdlll cil
ccre ad 1lI0dû faSittt 'tC.1F1hnla ctla logltudo poe dfe caufa tin
pcdlmitt vuradCit autolcs:1 milIte aUe poITunt clfe cau(e nOf
Cil IllCntodi illl1llbdssenerattonts ad qlli111 ln plefena bl(cur
rcre curt.Ofllm tm~t llIa6is q, vtile. ~Iopr,r(tta.m befccfulll in
pdndpils potell:efTt 1I0cÎllltcotfi:qtf,vr.J:.t:.tcr.nf bçcaulla fpcr
mattst\t,tlt ·Sui.'\?ertflcando blallln ]blp.f.Q7 fd11'o "enarllln
poil: aures fadt ad fterIUrarl:bl~ir opottcr "t at d. f.fpcrlflad
c,tomnt mlbzo l':indpaltfons: nt I1tc,: ahTs mlbzle rcfllcfa~
tlo ad utas radlcœ.et "o"mll~lme "ertftcatur be parte fptn;
luofa (clIltnls.Et ,pInde pafTtolltS a",",ale9 vr rrtll:ttln tllno:'
't "mot t>tfftcultiit.{Jcnerattonl.e,: parte cria mlblO~ t1tedlo~:
"il
poUlTe tlifftculti1lS vclimpofliblliea0 'C qfi'cITcnt opptlafc "te
�rn.tdi(:(tll\'tre."ht~Jt po'et ~tt~colJcn(lttr ",el fc!JJll partçm
,tlJ~ q);puJé~ij. "el fpjrltuofilm ad mlb:a Sfiationis tranfmit:::
ri. ad mata q uaUtas mlbJo:fi ntcdtC.o:lll1l "t renum "d \,cna
"ùm emulge~ttllltJ. male Il'fum f(mell quaUlÏcatltltun.Et aUc
fimtleo ~lIfc 1: plur~9poffclltaddllci ,~part' mullerls, $~d
qm ptopofîtc no~ro 110 f~rutllllt Itj.aa .obnlltto. cr:Bd I?:or.o~ .
ma igltur n..oij;rfi.qmucrtido Ilec mata copoatiO 't at m.cmb:o
fum lIt btcto.b.1~etro. "m>dmo npn cft a} Il fa llocu11l1u ~ SC
JtcratJ,dfi e~ parte méb~o;fi sfiationle;qt11 ",lbta g00nle 'l'tus
~d c.omp.olitioné l't l('IngltJldln~ b:cultatc11l ,rcctuudlncm 1:(.
"cl eda ad eo:Ci col'rol1(~ i). mlb:ispecto;la nullant "tdentur
I)fe b:pl<!ltia:-; tI, c~ parte tmpcdb1!itt II} il.!ftfls ptO Ilac ~.o~
tottloe no rCddtftJl1I?"tla ad gellcradfi.,AO lt gra p:lnc!pll~
tua nŒbdi rtddlf impotla .J'l'ter cotoui.o~ê:qÎ11 di taU cot.o::::
fi.onc ftart pot bana l'aHtud.o pdncipaUfi mlb:oUlnl,f.c.oJdlg
"rcbtt'J epllda:hnm.o bc facto colligif "t Ct acddlttb 9 ct .oQa~
'iontbua ",niufcutuf~ ttJ.~b:o:fi pdndpaUJlm.f.co:dta "rcb:t
'tepatta pot t>cmonllrari:nap~tL<tllidel1lln .ol,.s .opcratiolle~
"ltaua natllrllJ~9 ~ aiat~a fuffICl~~rl't plaoccollat. iAcqsttl\J.
e~ parte n.ocum~nti fp.erma,ta cft nmt,to ~Uill~ bifponts t>efe
ctllsqnl cri fperma fltfllpcrfllll,as .tUIS l'ltlml aUmentl. I?t
tdqdè abundat Il Jllaterla nutri,atlonls miblozû l'tvoUh: me
dt~ .oès:'t taUs materta 12nc.if p~llJdparr ~ l'trtuteblgcfttua:Cll .
tus baas't radj~ cft epa r:q,tCi ad pilrtè fPlrituofam perfidtur
\l Upc.r.âmlto p1.lnclpallCi mlbzo.d l p~~IPJt~ tmb:t:p.ollrelll0
Sl,qutritvirtlltelll tnfolma~iua,. in tdUculis '% p:eparattlla ln.
\'atIs (emÎ/larifa fm \'ert.o~è .optntoneJll.jJd~o fi cum taU t1la~
aa copotItioe tll.o:adapôt ftare bonttae bt~lllue epatis 't ml~
b:odi alt.odi cCitlpcramlto lt pzl'ldpaUti mlb:.o:Ci ct tefticu~
l;>:û't vaf.odi femlnartfi:'Ilt fupta Oeclaratij~ cft:vfltQ' ,fptcr
banc partem no reddaftmp.otll1 ad scnerandu~. 11leqJ poftre:
mo appa ret Q1 oP pter tnrerl1tedia mlb:a at aUql1ale "orum en
tl1~:qt Jle~ fm rencs l'el alta mlbta. "tel na mib:w fpc nll l!.tfs
Jft allqull milnjfcfta JcO:o.~rso ".ldef ,Odudldllln p:~ ref~Ojll
"ud ptimi part~ bul>lratto1lls cp ,Ppternocumltfi~
cv,
61bb.otItatia n~ reddUti! Impotcne Bd g~:~::s~e;;,"b:t:~I~~
inferllf'l' li ~ltn -\1':otC ~o,"bm:rlt cy Il"C
, ..
'
oITet ~lTe noamlcntu il\ p%OpJtdB" occulta l'trIIlJ'l3 'j:mmis:
ttfUPla btctum e:fl.~t1i Motte l't,r~ tpfo~ effet: jJclleratluJ'1J
,iico!Jtlngt~'l'Q.lte:rCl,malt:ç.ra net). !JIjablt. ande Ol~t :Sul.
~ qliqJ dtcaufll III fpcnnate:"t l'It f~rma Oillene imp:tmo~
nttl ctq uccft ln (permate mulieris contrMium rc~eptrlci ,\ lllt
côïcat).tts (uper l'nu,n buo:Ci .oldtnum:1non ilcddllt: inter CiJ.
Ilmbo Rltua:'t fi permuter S'nlJfql/(f~ (ocUi (II fil non dl: l'ubtus
qulll fitambob.us RUIJ0.1dlfcn"t Srift.t~.buntmaJjblls
lUe capitule ~tJl bbit.ftfoue Ilccidlt pJuribus "irts '% /Il,IIte~
rLbus 'l' non \,pffullt 6(n~rare tl1tI\I1 ul qij feparatursftan t'te,
cr~:.o riifTont ad fcijam Pilrtljqucfitl noto 'Ilt c.oUistturlter~
rio tccllnt bc mite.6a r.lllllla parte.aencrc~Ulm vtr.olfçcfi.tCi
CplCUN ",c.Et '1' \'fus coltua no f(\I112 cft Il.oCillus:hnm.o l't (crt
lJttur.~ t~rtif OelUuamentiadus t,.oicm ln cutus c.o~po:c dl
vapot fumofua c.olt9 alJeuliltab tpf.o:", cofert d:1: rcmollct al>
,pf.o q:> tJmet bC n.oCllmcnt.o coart/ltiols l'ap.oJta fllmpO.Et ad
dtt.E.fqfi~ Bcqdlt l'iro_e,t OitnifTtoc c.ottus:~ a.bundatt~ fpçr
man" 'tfrijJ.olCelUa:'t couerOonF tpauead vcncnoijtatem l't
mitral (pcmus. adcot 'tUr~bUlm vap.o:em ma tCi venc:nofU5 fl~
cut I1cddtt ,1~uJJcrtbus e.t,oarrott.one matrtde.cr I?t c,t vta Co
dud.o rlidcnd.o ~d Vic partè:'1' ffllJt btctum dl: Inllabttis ail te
di taU btfpofJUoc Ilatpoffibtlltilo ad l>ebitc gcncriidCi tp fi l'tl}
rur m.ot.o matrbnonlalt cOuenlt nô p:opterca c.t I}.oc tnfir~
ma.bltar vd lcdef:lmmo ad ItIcU9 t>t(ponc:f, $5 fi queratur bc
mo tl!c t numero vfua ~l9 btcatur:Cl' no pot bart rcsula l'nU.o:
mts:l1! ot~erfJe Oluerfo mô coucntt:(ed /}Il.b(atur rcgula {Jcnç
1'illte q ua p~llf~ ~lJtlOCQ alltsat.o fUp~B:l't cdcb:~tllr C~ ln tm
"allls ~antts;vt in. "Ifibus nc~ bilTolutt.oncm fendat:'; leuio:
Jpfe (clp(.ovideilf filctua:1: mcUus bOlmtcns.Et fl, fit fattrfacm
t 1 "ri~ parti, Jf~od6ttur cft q.tS bc bJlbtradonc ,ppolltafc!}
rto:'t t~a ftnne tudico,
€~,.o patti" "artcce "d,pl}Bntfam.
rUlfi
"ru
"t
€ €onfJUum. ,~.
1Acafu'JIsric4,eJep"atjc,paUquau obreruido o:~
dtne ln btfCl,rfU J7ilrfi tti(pOfTttolInfiquatu ad (ffentf4
carn" ,~s 't lt{Jna ~ijt,r çill/(ar :C~ poftrclllo ad cu~
ra.$c:lelldlhft Cl' yarjcWJ: elep!?Œ'la ItJ (Jencre "let.
bo;1i (unt grill lIl.otbolU~ jl,cludentla. pJlndparr tfi funtin
Imucmalc copofldonts ql iUl6Inltt.1afi varicea funtaugntE
,.,m'9cnarum fU r~btas plo,rofarum;qu~ quia tonuo(ç bJ'~
y,;
D
om
dunt per crurîJ. ad modum vttts. \liteS ab aUQlJtbulJ I1PPC!ht1l
tnr.a::Utn deuatiotlctn Nctarfi venaru crllriu mult.orics,,,IlIJ1.
g,tur aliar"," parttfi matrefacti.o:pl.opter )pilati.oniipfarfi
\'enarfi v.t videblt•.E Itpl~alltlil Mit dl illnaturale au~tl1~ntUln
-'Z cruriu," fere equale:'t l'cr I~oc btftinsultur a varJ,ibus:ccce
qCio Ill, "mJqJ eft l1l.o1bus ptcclpuc ill compolltl.one:q: tn au:
61nlt.o crurlCil'd l'en am ipfi".EIl: auté ejJrtrudo tnaterialls!q:
tale ausmltCi fit pt.optcr mllllltudine bumo:isvtplurlmu 6l'0~
fi in ilhs parttb9 cotltt:qui 1]lIIn.o: '" fTtbldê \1t lI1ultutn mU lU
plLc~ perl'iii bcflll:r.U9 l\Ia~mclll l'ariCibulo>:tn noninc.o,lll'~
nit "teria palliatinc tbtdl per Indigtftt.onem't intpotltla re(o
luttue l'cl e~pulflllc asgresetur:", pwlpue tn dcp"antill. I?t
~,t ~ta p,.:~ tales 1Il0tbi fibl talta ment bta bet((mlna nt. andc
fi ln alîle q lia in t~bifs "enctumefcerent ct Ingr.offa.r(\) tur "cl
alla me1l1b:a ,cl bta'1>ia fictlt pedts in depl}â tia no pl .opter:
ca l'ariCfs"delcpl?a.ntla ~tnontl\lar(tur.~ul1t Iglf a ,pp:ie
tatecgritlldltJ.e9.crtCauf~ aCit carCi ma:r.l1llc per \'ta~ btftu~lIe
.ad:"as bilas reducuntur,'f.ad bcbtlttatf mcmbd reciplent/g.
Bd eft taUs tn Crtjltura:allt cft taUa e:r. tempole. JIn creil tur~
t.t bcbi!itate p:indl'l.o:Ci Jlatllraldi:\1e1u: no bebita tpf.olU ::>~e
J1Œiia.f:,;. tl?c cotillglt lIla):hne pzoptcr maluiii Iloue copt'Onl9
pdpue caltde:q ctlii in attral~ed.o iuuat•.E(p:optcrc."t\lltltlc~
ratlblls:'tolltra poltal~ttbll!;'l \'tl :.rptcr 10njJQ. flatl.oncm a'ct
du nt talea Ï)ifpofitloea:qt ta Il Il mibza fa tlSI1 ta '(llpcrca ldH! r.
f..,tacuitur aute CWnlalll'f. fllpcrtotU JI1êb:.ozu ipf-l trritata:au'
Jtlultitudlne l}llIttO%IIlll:ilut ipfiusl1lalttla:qt 1l(~cfTltarc Irri~
tat~ vlrtlircs nntur'llce fumlitÎl"rcmetu.llJalltlll afit I?Utll O
ris \luteft talts ,ppter" cuita r~:allt 'ppter ~rom!ll 't Ti(c.?fltM
tl..Ealltasafitl~ l't1llultli cfi nHl!Crta fubrlll c~tfigaf:rJl cUil
aliqfidl {5rolTtI vt ln materfa I11dll~l?o~ca t2 "la adllfiiol1la.
.'lm mBrella (ubrilis merlto filbfta:l'te 110 tft Olfpoata:l'rltl c.on
(autrare \'cnarri \'d ln miblle 11Iulto t12e redli(a corilleaf m\l.~
1Ime ficalldn fft:idco ln cQufle c.o:pO:els ca aije 't (0!,lll1cta. vt
pturl'!,lfi dt lllat~ria.",dâ c.oli(aQdUIl,l ma~me Intiu,.:a mate
rl\l :qml,n tal! materla c!1:terrcllreltas faclls ad 12manitl~ tll
tni,h!O cl:vnaj2te:'taC!lltaefadls ad fiu.rfi JlptcrrlÎlnulus cp
p~lfiu( c.r alto •.E.r bletls p5 pti.o q> di cotp.otea I}ûrfi blfpon IIJ
flO cft c!?olcra 'l'cl fanguis fllbttlje.1~S fctSo:cp aUqfi cii cil: mut
tltudo languis (ubllâtLa Ilon peccâe ..~s terti.o:Q7aliqfi& dl
flcj)lllatt~{)roffu~ cut aUqti t>ltferlè c~mtfC(f.~s quarto per
Jde:tpaltqJlm\ltenameliic~ollca ((calts eft1ncil.1~ts "ltim.o
Cl' materia meldc~olica adlllla cil ht ciil'tplurlmCi e~ quocl/n.qJ
VU1l10lC fjatadllll:a nô tn pllrrcfacta.i)ttfefllnt lfi q: marcri~
mdâd~eU,a jl~ \'arlciblls l'tplllrimii cft c.r fanlJllillcadllfto:et
in depl?âtia e~flcgmatt adllno.cr EuI,ts autl cauaa equarr
fit clcpl,atla ·"ct varl.r ((!Jill "artii ltIib:o~ pQarloné:,ct(rig :rli
parlb"ln ful>~atj\l ltIa.tcrltaP12~ttna6Ie materla. l'arldi 9' de
pbatle.1!..oqllot tn tact.l l'cr viij beR.u,tlls:q: fubrillol mater/Il
pelletrctln l'e\las parllaa:'t no claullit III co,., ulta tlbus rail III
,"ajJllts.~~ "ltcrtlls:Q7 !qIHI~tnlls bi(pofftl.o cft m.o:bua cr"
nlcul' " tardctermtnfltlonu;:1: vtmultfi bcfpernt9 ,ad cura If! If
fuerit cônrtnat9 oPpter btbllttaté Illeb:o:h multlrucflncm "d
sr.offitll :l1Iatcric:it ql di tall matcrlatotllnSlf (JclIltus (JUla.
medlclnls fubnltii tlb" '; ref.olultiplIe fcpe matit/a tur: vii tl~tC~
riol tùt blfpo.crE~ quo "lterlus pt~ comtarlum :BUI cc.qlS a
no addif in mallrta mcUlIa I!ft l'tnoncuretllr.f.nlft blat1diefl~
de ,p1'lbéd()allI,Jmétum '%IIH1/ltld ea;.1~ts l'ltcrlU9 Q' jltl'arl~
,lbru3l't multllltl aile partcscrurlll\l1 mino:anfp-p p:~l?Il:>ldo
J)CIlI't optliltl.onl triiflrus nlltrllllcIlU.1~t~ et 'l' ln oibus "cnl~
l'cr trfifller(um mib:il htferlcm e:ttclIwHUlIr .1~atct vltcri'1
œtales m.o:bl "tplurll1l1un (cqlluntllr 1Il.o:b.os cr.ont,oeltat
Jtla5fcqulp.ofTIIltacllt.oapcrcrtlim ma~ltnctaml(,qulllltllr
(jJrltndtn ea fplell19 l't pa tet.Et "U hl ca Il as ,pn.onlde (U \110 t i
fufficlant.cr $ISl1a '~nrfi blfponll~ fUllt buplida;qllcdâ (un~
fi(J1lil tp(arCit>ifpon.fi:qda fiIJl1a c0rftcr~tG'la tlIfpofitlOllllJ
pcrfe non fllllt:ql l't bl,ttt aoas ad almiifo:l.c·P:Op:ro.ClJlIl
'I1(nc plcllegrolTe:1: biucn.o m.od.o çunlotc:et "lrldc1'l.(.ollqlln~
litcr "tpll1rltnUtn III crurc apparllcrinr:c6rltud.o ql!e v,Uo tJ:.
Ildcffeagnlftcof•.Eccc fignaclaril "arlcilln. ClIll1llut (rUS vl~
dcrj~ t.odi l11srolfdtueqllarr:lta "ta Senu infra.fcre fitcqllalie
cfi proc ctia tumcfact.o:1: ftt burltjcS cu," cO)OJe otfllfco III totO
(rllre:~ non allbt flttllltlOt:tlIl1tdcpbantla Illdfcobla. ~lC~
notiiter C"1ll s:.oloh~.offufc.o 1: ,,"rUle: 'pptcf\'ndlrnlil III qllll 110
ap~ctcol.o: Offllfcus:qtS ctl apst alb~m 111.olle:qt Il ,"oterla tlc~
Sl1l,attca ,"olU bcpl.1ia.'];'I~1 U Il \10 alibt (f tumo~ ad t>fIO~ (il
cdle:11l qua. no f.olum crurta fit tlJl1Itfactl.o:(cd it hl Pillpeb:IS
falthp~tlT,t;ql ~~ Wr9 vitto,plSUetotilloClllflcntu~ col~
c~tU,rt-
�(,~tJi ptpuentt:qS no necetTarfo in dep"antia coiunt;lf. Et fic
p- arec fI31la. t)lfpoldi.cr $1t;1l1l allt cllu(aru. vt ll,ulJ.qutd talcs
"nt l'cr v la Dctl,u~ua:vd l'Cf vtâ paulatjnc cOll~lonia sfiate:
"riQ viii /ll',t_Ua lluqJ fIlJt .pl'tcr IllillaciJrttudlnea acurasvd
crolltcas cttll (Ilm dara e,t mo t;ija.tionia;Carli (ijblto vel ta.r~
4c:ctla.c,tpcdJ'lonecarli pllmltlUarlJ viJrto mo coa4iuuatimtl
ad meblt oi:bilitati "cl Ild fllulbilttate materte cti~ e~ pl"ef~
fIone mOlbotri \lcutodi vct crontcolu.cr E~pcdit foUi v, pona
tur fIglla Itlatcrte biO:i.ncUlle.cr 5tgna.lt;if lIlultttudinla fan
sutmaJuntrubcdo 10ct~calldttaa tactua no multu di aCijta:f~
\1apolofa:Difftcultaa ad impdrne,Ui \1tplurtmfi cotunlJitllr cCi
"$Ille Dnq fa.n~uitda III toto: vr cCi amplitlldtllcvcnarfi rllbo:c
~olods:l'ulfus ma31lItud[e:v:lna rubca obfcura 1: fImlUb 9 e):
P,c,décj re!3I11JÎne 1:c.€ 51IJna aut faltglltnts Ilduftl funt Ulis
ar'a:fllh,o 'Y colot mébd dl: Ild fuf di ma.lJls becliniia : 1: in ta~
ctu Cille; el1ll-CudOt 1: pcclT!, relJime adllfttufi.et addit 1lafIs
in DÎ\lIfIombl' li' hl- Ifta. apparet aliqd C):Cll1hl~tirs.€, 5t VcfO
materla fuerit d}olcrlc'l adulla cil rnbedo magla clara ad d~
trbJ4 altquabtlr bccUllaa:" i taU ':Illldttas dt mllsis mo~da~:
"'po~icrollca:s minot 1: l}abltudo'rotiu9 cbolerLca:1 resimé ple
CefTlt cl} otcrld~ ta.dullillu. e~ c~,rcjtil s labodoaa:1: cibia " col
tu:, alntUbua.f.a.dIJftiol~! .pdIJcltil)ua hl cl}otcra. fr5tSl1il
ilfit flcglllatlcMullt qt tact'} cil frlgtdua:colo: crurla alb?: po
# dcrofi~aa ma{Jna:tmplefTto mollis cu. I}d.bltlldtnc flcsmatlc;J.
-; ,,:ltUl l'ulfu" rClJlmhte padéte attdl~ttb9 f~egl1J.atl. (J:' ~tS
fi fu,rit mel'lCa e~ neSma.tc fl:atalbcdo c::1i qlladâ bffufcatione
"aUquillt ,4lo:e remtlfo:tfl erla maiol illtml'limédo bifflcul~
tIls:t quo.tl';ecipuu cft Il poil re~lmHlcsmllttcti" I}ubltudl
n.e flesmattca (ccuta. cft ca adlJ~l,.; e~ fOltlbus e~crc~rit6 vel ton
{Jltlldinc fcbdavcl alla nmUi Cil. St vcro matcrla tUCrlt me
, lellCOUCal1-ilturalls:quod raro corln\3lt p:opter rerrdtrcltate
1lJ.aterlc:adfultt mldtll j3raultaa:colol fufcus fri\3lditasill ta
ctlJ l?al>itudO md'"a. cCi IilJnla mdécolie.Et fi fuerit mdécoUa
adulllC,t mdécolta tuc colo: t}d vlridltatl bedlnat cllm l'ode
rofIta.te:1:aUqu~lt aClJltiltC:tn. tactu 1: fitit ctlâ trol11bofItates
ma,tttnc in. dcl' I}antfa. "Ildc a.lllmlhllJ.tur nOlUs 't l'ol1r"lJ.o co~
10: t"nllJratur dt rdiquis fIsnis ptopoltlollablUb9 plccedett
b!1a be I}abttlldhu: 1: rCSlonc 1: ma,tlmc fi feqlJer~tllr fcblca me
lencollcils:'t ap.l ta fplenla:1: tu alla i:lifcurre:" l?is rum cOllten'
tua.4rll.:llral}a.betbu~le,t rcghnU. "nlucrCale ct parttculare:.
QlUllcrfale Ilijt pünctpaHter actédttur circa t'uo:vt D,bltu rc:
sil11ê (c~ rerCi IJO naturalifi ad plol~tbUionl materte anteccdl
ria ln toroloz,ij.circ<llll.ltcrti a.n,tc,~dltl tn toto di Sppl0p:l4
tia !>t{SeréJâ 't eua.cuiidal't tâ~l cri c'lf0:tanone mlb:o~4 alt'~
- d tpfo:fi ,oplc):ionclIlllla 't bona tndIJc,n~_o. ~~..arttcu~
ra fi re iml ma):lme vertiturdrCilmateraacotficta in "c'
J~rea. a~ltI~ t\!bt\lru ",d tpfaru crurlfl coclta.,n relJhnine "nt
n a ln t :lIno Il,luertendft:w qt omnta mlltena apta. fluere ad
~f:f:tica.:'t'ibtdt multo t12c cotinert cil frllJlda p~er f~nlJut'!.ë .
qui v, fIJpta. !>ictCi cft aUqn fola. multltudtne peccae pot cé ca.
"%IdeO in oibus p:tterq' in. ma. re(Strnl t>ebet ad caUdCi occUna:
cr
°
~e: tetliiIijUbttaUaa.fan!JuintpteUreaquepe~ct4 tlcgmll
qrolfQ el1111deltcoltca. fIue a. md«oUa narura h aue a tncll~
~~~tta ad ulta. nt cata:1: di. omnie taUs Ilt matcrl~ /1"a 0PS vt
imlad l~ull1idfibcdlnct.jln omntcrgo p:etcr'}' III fangu~
rcg tleIlOl'lttca. rc:~lmen t>; ad l?mntdu. bcdlna rc 1: ln q uaU~
nea 1: t~rg, ln, pMétea. fanlJutne Debet ad ca.Udullt indlnarc.
~tt l'le lUter tfi 't blllcr(o l11ô:qnl hl facta.alllllrcrta frtlJ(da. fI~
~ !le:rittone vr lit fll:!31)latica IIlcU,ottca. naturali bJ relJhllcn
llell b~Ut r il lcaltdli t>tdtltart.31 ll fa.ctisafitper adunloncm
nota , c lldu.1:adremilllueAlltdtiln factlsperadul1ionl
Gdrelltllf~'4 caUdia"tc):fan6uhlc vcl e:tcl70lcra qnac:,t fa~
e~tl)lIl11lubU~tc vd e): mdlcoUa:qt re:gtmlnorablltur caUdfi
~lf6 c,t t~{;~nadu(l:iol1l:hno bicfit quidam/]' in mclcncolta e:,t
Gd P~:l t III holerc re:gimtll !)cbet ad frl{;tdû bcdlnare ad pto~
1>" olteel, onts",qulda3dduntl}0cc:lfe b,bere plopter
1> Ibltton~ adllfttdl'ic~jnimlllltC9 J~umo:itall mdcncOUcu. elle
U1t1.Ott btgtrCn (lrri c\30 ptobablliter credo vt vldctul" col1l
~Ipf.j~clltui a OpPiOI" c bC "'ol1JOtlbus tn facto clfccll at clTtn~
L\' O'11t l': ma pt 1 •• ,
Il
~
tdei" U
fi
flaUtermdcncolfa:cutusc:lhd ,rt 6 ... cc narec pcr not~~
bile t- S CMn afit taJls qt fone ln vta trilnfIwe 1: SCllcrattolllG
facta'P Bd IIfttOnl ma)1mc c,: ca Udo 17 umote "e cil ptobabt~
le (tti~(r certum rps pcrmane:at caUda. Jo pto(Clfu tilme "t
credo rtm;ll1ct frlglda. p'cull\3ltur fil taU ~fu /]' intcortone:
I>abita ad ",aterta lit toto cJ:lf1:cnte ilnt"edeIJt~ Imp;op:ie,9 t
aPti triil1 re ln ln atcrla ptoptte antccedltf \lt bi1bttil Intlttoe
U matertâ el?otcrt,~:qllc ilbllda in tofO ilptâ pcr l'Clllmli cllH
S
dti fadlc cPlJcrtt lit mcIcltcoUaln aduftam:que poftca ad 10ca
bedtnaret't fierct cOlthmcta;tunc rClJlmen ad fri{;idû beberet
b,dtnare. $td I}a.bttil tncenttone ad materta p:opüe ante"~
dcnté:<t cdam COI~luncta que mdencoUca e:11 1:côfequenrcr (ri
gMa blco W rc~lmt bcbtt ad calidllm ~ccUnare masle tn 1: mt
nua fl1l (]' Imuer!a el1 fl1l (e magla \Id mlllUs frt{5lda:qt atma.
ghletllr materlâ I1ldicolica fd.Ctâ pc:r côsclatloni ",t flegmate
vttreo tue l11\lnlfdlli (ft 'Y relJtll1c bcbet ad caUdfi. naruralttcr
bccUnare:fedvbt materla. crlt mc1écoUca ctlldul1tone ptamue
cllolerc tlic reilJimc bcbtt ad rCI1lUTe calldfi multllm DedllJar~
fottc tn tn pdnclpto ad aliqua.lc frtgtdu..et dl: adutrtl:ndti,/]'
vbi plO Dt!Jcl1ionc materle elfet nccclTrtas rcgirntnia multuca.
ltdi:mc couelltt reslml notabtUter bumtdu.:plcterq, tn fle:j3ma.
tc:qnJ (1). mlltcrla mdencoUca. per rcstm~n muldJ calidu5ntli
notablliter multii "umcctctur DubtiJ cil n~ ref9lutloJl.e fllCfll
in l'ardb1l9 fubtiltbusr dtqu~ partes putrefic~ntllr:ftd fi I}u~
mcctetIJrequata matcrla ceffilt tUa bllbU:atto.Er I}.ec oia bme
metl tC/lc::qn, c~ I}ia btctis·potcris olfcurrere: ad oe:bitllllt rcgt
mentn omnt matcrta.et cgo no ,pcedâ particulartter ad rClJf
miclltufcCi~ materic:qt nlmlG 101JU. elfet;fcd (oUi belJCnia ild
rcg{Jnl mllte:rtc:"tpJurtmCi ~tingltls.f.lld re:lJfmlmaterie: me
IcncoUee pcr adlll1lonl e,t fa"lJutne in "artctblla:'t relJim! ma.
terie mdcncolicc etfJejJ1nate ln dcpl}a.nUa.:qm fleut Cup:adi~
~t4 cil Dtcte: Nfpolltiones \ltplllrimu il blctts :matcr(f5 ptOC~
dunt.fr}n vartcibua tgttur erithltetio admatcria I11dcJl.colt
ta e.t fanlJutne:'t ln dcl'l}atta ad matcrtii mdlcoUca ct flcgl11 a.
tc.Et fm I}uc o:dtne credo l':occlfllfCtb.'Sul.in tc,ttu qtS cMm
intelltgentl bUtgentcrcôllderâtt manife:ftll ertt.5i tn 11lcdtco
per fIlJna ptcdlttil tnnotefccrct call(am blcfllru.DtfpofIttolW~
Illiâ clfe: rccurrat ad bocto:es vbt tractant be palTtonibue me:
lencoUdl1:1:ilb lUta boctlo: ftct:quomÇldo clrca gfiali.1 opera:
du nt di mcmo:tll ~:um que: plCmUTa (unt paulo ante.cr}n
"Mtdbua t\3itllr pumo fit atrad remllfum caltd4 1: "umlduj
becUnaa:l?oc bt(O tntitlone I}abtta ad ipfim materia vcre an
te:ccdètével CôiUll~ta.Se:d n I}a.bercmua lntenUonl11lalo:cnt
ad matcrtâ antcccdcntE:"t tn co:po:ereplcto Can\3utnc p:ol}b
bendo adufttone tn eo:tficaer beberet ad frigldu 't nccum alt~
q uaUtcrbe,Unarc:qul (J non l?abcatur ne ~tfpolltlla fm lUlU'
ram rectiftcc:turtaUe fm ilrtcm euapoumdo camcram "cl Ir~
ro:ando cum app:opdatis: "nde: fi tnte:ndere:mus calcfaClio~
nt 1: J,umectationi cOltucntrct trro:atlo c):\l.qua bu{;lolfc plO
tJuabus partibus 't aquis "tolar4 'J mellITe: a(j.PJo parte: alla.
et fi lRf(j~ldat,ont 't e~ccartont flat Irro~atto e;t aqui9 cnd~
ute: p:o t>llabus partlbus;'t VIla parte: aqllc roratc: 't aceri afi
3Jn de:p"antia autcm at aer ad calidli 'tf? IImtcfllm (arts becfL
nana "abtto rc(pcctu.14 ipftll11 miltcrtii fre~ma.ticarn Plof?i'
bcndam.que facltitcr tranarct in Ipfam I11dC"COUCilmadufti
~abtto refpcau e:tlii ad ipf.111l matcrla lafacta. 5 c,i a in tétlo
"ertcref ad l'lol?iblttOltt adufltonle 0PS aerem ad frllJtdfi ait
qllalitcr Dcdinarc, jlô omnt reCpcctu I}abtto:lalldo vt aer ad
tél'ertltll qllalit~ttb9 omnib? t>ccUnet.lZltgaflgtf aer ttpera~
tlla nô \'itorl1E'~mfidus a vapo:ibu9 p~aUla:darua bont odo~
ria:ql1l fi natUr\l taUs llÔ e~lftat fiat artUidlllitcr -=(1 (ufflltnt~
gto facto l'cr cameti "t Infrl.). ~. fa nda lodi oim,afi. ~,v. rofa
rti.s.""atnb~e.;.i.mllfda. ".belle albt 't rubd.ana.if. ftolU
ncnupl}\J.rla.5· ti j.laudanl. 3· j .Iltllfttda tl} uria.an.;.if. cotûda
tur omnta. !.VolTo mOtet fIapp~rct adderc potee.aU<id bc U~
gnoa.f.Jboc tfi cil ptO btHltlb9pofIto be tl10 c"deart me 9 Cupe:r
pmnas.~:o pallpcre:aCit filltCuffumllJatio \'t Infra.. '~.flo~
roCarfi v,lotarû nenlll'l}llrls.aii.,.q.tl,urta maillets !Jariolilo~
rl'iafi.s.j·v.mICcc1: fac "t fUp:il.4ra:irc.<i motu. 1: qulct(m Dtco
/]' qt qulca I}Ulltcctllt:1: Îllmaterta mdcllcoUca tntencto cft I}u
me:(tatto·31dco htuioqulcté (np:a c,terdttll:qnl ctlîJ.5 ln cafu
noftro "tro~ mlb:a 1((af~mtcrura:dcfIa con(cru'lJJtur pcr
mati! co plc,tione calt4i cOlldtuIJante ad attral}cndli.ctta 111 qt
pcr motum btfponlitur materte ad becurfum.1c1co tn "troqJ
c,tcrctrtfi pcdCi cft tnil~lme vltandfi.imo ~ fJatto fupcr pedes.
lae:rrt q~ ntfI COtpus allquallter e,tcrcttaretur oublull1 elfer be
multtplac~do matertlla hl toto:"co(cqulter ab e~pulfilJa mcm
blOtti lupcrto:u coUlm t>tbtlttatl.mib:016 tnfl:rlolli facile pd
l(rcnturfupcrflllc I11Uerle ad tnferioza:"lldc Ilocum~tri alJBe~
ru:ldeo coucnila en/co:pua aUqualtter e~crdtJri.ft qt cJ:crct
~fi crllrtfi cil tncouentea "r tllctCi dl:tdco loco ipfIu9 cOnuentt
ererdtififaetu difrlClltlonlb9 l1llb:odi ma~illlt fllpcrlomm\lt
btilcl7totli:1: fpatular6 .~iat Iglf talc e.tc:rctttfi di tr,tcattolllb9
Ictdtcr '!ctts pe:r bllaa l?01"S tn malte" "na ~Olij nute,Cena I?
J?o:iimo fillt tn nUl l'Jlua e~plltt1a fllQfllllt\1.tlb"~,6ibua 1: ccl,
,;ô(l.~o.watQ.!)~ .otadt.
III ,
�)
btatfe tH/ab9 blgdltonib9 \lt,IlOttt ad 1[ tpie:\'t pt~ côlter.vllil.
l]o:aa ob alTumpto dbo pl(cedlti.~liit .anttalce fricatlôea in
acre cla u(ccalllere recuficato fielll1pztus blafi ef1:.E t Iln t fua ~
uea fricatlones:ne Il (ottce fiateo:poze Intlâmato ?ifpo~a."f
bumozes ad fluPi:'t ad aduftlonl.'!.alldaretur dia (,:crottus
faafi ctun lIalll \"cl fthlultcr tquitMo:ltcet ptopter fitli mem~
btozfi tftud ct la no fTt (oll~nll9.et hl ~oc ad cllrllm I)arllltt bt
IpofltlOldi dl ~ablchloirao obferuiitla:ql cft ma,thna pare cu
rc:fTcllt fonlter pedlbûe c«rdtarl dlma,:hna icallfa tallli tlt~
(polltlonCi:\lt p~ in itlncradbu9:'t COlii' reglbus alTtftltibue ln
qulb9 talcs folit cuentrebl(ponts. $t crtii ratta cOlpola e,ter~
cttltur e,terdtlo manufi:"tartccâp(o:ta flltoda (crlptolia "cl
pecttnatione laraC:\ld alto ~mol ln quo blacJ,la e,tercitentur:
"nô cruradUl1udabilelnultli (aluonlllcfTct ars adllrens "t
terarlcta "tt \lirrearia.:qm l'cr talce olfponlitur 17111110t(a ad
adulllonl queln cafll "uiida (~lI1t.crj;)e(oll1no autl 't"lgIU!'
laudo q, (omnlla equctur ."Isihfa ln "trtute tna,ttlllc ln dcpl]a.
tta:qm (uperflm \ltgille adurt1tur 't fomnua fllpcrfluua bl(po
ntt ad flcgmatica. multlpltcan~Ui:çv fa dlctriiIlt hl ma terlâ "c
re antcccdentem.et lIcct bi.rerhll Ifta equarl bebcrc tn,virtutc
nô lratclllgo çv g,tUtn ad tpsllt e9uaUta.e~nam (cm l'cr fcrc, ~
sUla bebet elTeplolb:tol (omno 'l'tu~:ad Ip~:fcd fomnua.
"d.i);.~otiJ rli ad plu a ln \ltrtutccqua tur "lgili/al7oza ru: bllo
dedm:ql tnl J,umectatllrcolpola l'cr lIlud fpadum tn (0"1110
ijtli c.ttccanf ptr\lts{1I1 moderatl ();erdrif QozarCi bllodcci. Jn
"arlctbua tfi mlno: fomnus conucn·iret:yt patet.([j;)e rcple~
,Ionc't htanidone, jJnan!tto allqllo liter laudatllrmon laudo
'dunifi ql pteparat ad Ildulllolll:f~d nGtabllé ln "tro~ ca(u
laudo parcltatcln qt II1tnolatllrll1aterle apte trMire hl adu~
fttonem. 'lAon cft tri Ita attcllua nda t>teta <r fi fo:te opotterct
\larlctblls poil (0!Jfi tpa Qi'i rcUqua no contuUfTent bCllrtd~
re adcrru~tci operattoné \lbl opottcrct vlrtutl cfTc conf1:anti
côdngerct repertre \ltrtuté bcbllltatam:'t fic 110 polTel1lue ad
operationé t>ellentrc natllralt 'te. SuperfluftatcSI1~t ~m:u~
,..es purgentur pcr "omitua lelles dttl~~~~:;~~fc~ b~~~:!.r:cv
ln (erlue bicctur.trPe l'alTlon Iblfi'G CI~ddc:re caUdttat' addt~
pamoltCanoCCl1fOmnesquef>1c1 c"
- d ni 1
Ptn:-tlfuperfluam ficut furot:'t ira quâdO pteparat a u.. Olh
quccttâ fadfit aectderefrlgl~UtatUllp~rflllalll fieut timoz .et
pallO: etUi noccnt fua (rtS'l\tlta te ma );IIllC ln clcpba n tla. S cd
quc;ptodllcllntcalldltatl tentperllta 't fri~tdltaté tell1perata
pIcs côperere pofTunt "r pzoduclte9 frlgldttaté ln "arle/bus
Ilcut trilliria 't tnuidia:'t calidltatcnI 111 depr,anria. "tglludlCi
't letltta:tta e.tempUficauit Iball ln cômlto.mjlif ,{ccUdl tcc,,~
nl.?;'c coitu Neo'JI \lt ln plurlbllsno illuat:tii Ut. "arlcibus hl
COlpO" (ol1jJlllnco 't (oUto taU cuacuattont Iliite oblecto crli
~dcctabtll tnterpoUQdoluuilt:fiat taillé cdcb!\~tI9 t>lIab9 pti~
tIlta blgeftlonabue:'tcCi flln~ula eft in (clI1ttllad l1lelllbza:non
tamll]oza famla:(ed tlpoze pzrccdenti 'te.([~uantfi nd rest
ITletl ln dbo 't potu pzhno ob(cruentur allque rcgule. ([1~:t
ma clbua COtU no Ile Cflldua:red fitnltquaUter bc fc rcfoluens
crudttatl't "rtttofitlltipttdpUcln dep~iitla.([$ccfidll db 9
nOIl nt grofTlIe:lmo (lIbtlllaa srofTulIl "1 fia t fubtille Il utri mé
ti.cr~rdaomnta. opmant!a ln cafll (unt nocllla:llue opillit
pcr modfi fubf1:iiUe "t srofTa. \lifcofa 't in ~crentla:fiut opll1lt
pcrqulllitatce:"t (unt ponttca f1:lptlea 't talla. e'f. J,oc tri non
'nferatur'1' apertttua 111 cafu côuelltant qt pzeparant ad bl~
(eurfum J,ftodi:'tf'lc nom.cr aU\lrt\l. resula ,,"lOfa fouta fri
SMIl abarla noccnt:omnla ctia Ye~elt1enter ca IIda pcr 17oc '.V
ad adulllonl btfponfit IlOcent." .rcgula.«:tbarla cou enlentta.
bcbltad allquall uUdttatl 't bumll1ltatl t>cdln3rc:mllgla tfi
"minua fm 'V rUpta t>lctulll cft be l1laterta t>luerfa: I1Ô flnttfi
(ubftatle Illult(i paffibiUa \Id cozruptibllls.e~~ls reglilla po~
teB cotrola rte h~ferre ln parttcularlbus q lIibue cf1:\ltcndllm:'t
a qllibus dt abftlnm.tCi.Stt Igttur panla eot4 pants frultlld
mcdlomter fcrntcnrlltlle te IlllqllaUtcr (urfllrelle "nlua blet
bU011i "cl trtfi no Illultû ln turne cJ:tCaltus:qullll)abcrc con
ttngi\t crulte a mmoueatur. jJn CIilMI lb' coumtCi t carn ca SalU
narll plngulutlluenli perdldi:fallanotll:pullozfi IIIIIen6 allt~
clllarCi ll10tanllrli plngllll1:q: ntaere,!t aUqut"olllnt flint me:
IcIlCOUCC ptopter Ilcdtatta:amcsetlalcdo,1i caftratodi 'tt~
ucnfi "ltulozfi.l1ntcU.tlltc:'t no afTate.$cd fialTatc placClint:
partee ~tertotea all1mouciitur ql ad IIfte.ellltltllr carncevac
dnc:r,rzdlle:poldnc:capdne:lllle Ilnt (alite Ilue non: bOlllne
«ti (pcdalttcr (alite. Carnee ctl4 ilqllaticc runt "Itâlle 't Illlle
flreelln1maUû multolUvt ((rutne Icpoline pUCfpue ql plon'
"'if.
'n
fun' ad I?umou.mcll~oU"i.'rcdo œCilflleeCill'ziolt IlIlIentG
-tbûnel! IUlleltia't cuniculotli cou~nil1nt.l!afeua etla noc(t! et
ma~lIne a nttq UU9 tozure! faltrus .euiter lente'" fa baa:'t olera
omula. ficca:l't eruca:ra ffallû:caulce:eultet Oiil multU seria:"
falfa mult(i.1~zo tnte!3ra Mctrlna t,utue l'Ide J.5af.tif.lntcrio
rfi.c."it. "b! dare'tc.t(ôumHltoua fozbll 'Il:no tfi multlllll fre~
qultcrlpteClpuc ln "arlclbue cozpo:ls-fangulnct: qt fan!5 uin '
uhnis ,"uIUpl/carent.er.J,oc Intdti!Jatllr N: cibarife Olllnlbl'
multCi nutrtttuta.1~tfcea couentltea funt perfofi: 't (quiirno fi
nô S'rolTl cotpolia. tarâ tur pane cocto ln bzodila t>letozu Cilr~
nillm. aaler far coUa tri Win ~\Icd~aro.18todetfi cfi ~1/"l7aro
"el cum lacte al"'Sdalarfi, t>uI.quod ln I?oc ca(1I multfi conue
ntt.Jln (cdhfta menllbua l'a.lelltamlgdal. "ue pafTe~plncc aU
quc:1: pt,Ulld.tlin,û fit "'"lim non "II~o(um nc~ albu. (ubelle
penetrariuû :(td Ilt medle (ubftantle ad rub.becltnane medlo.
crt ~ powltie:mt);tCi eflâ notablU parte aque~uc(~arl. efl]/IJ
(illn ~tentue (j,tCi ad regllncn tn rcbll~ no natura ltbue. crep
peolto plimo ptinclpali "t cira r~nll:n ob(mlandCi ln blcta
tam co(cqulter rcftat dra "ntueMale reslmen fut pzh~clpal,c
"tcuratto cu mediciniecircacaufamilntcccdcntéill totoc,œ
rlentel11 que ln (e indudlt mllitae tnten tlonea. ([1~zjll1a. dt
clrca pzcparattonh bi{Jdlton"nmatcrla.([ $ecunda circa
ClIacuartonl biuerfiua 't l11inozatillÎi 'UQdé eradleatiuil bide
matcric.([~ertta crlt drca eo(oztatlolll mlbl0lu l'ldgcn(ra~
.dfi materta laltdabill in toto lIla1dme drea cofoltatlon cm (("
die 't (plcnls't epatle. {Efnlte Nccbat ID duc in cura fode \1 b ~'!
1110zt mdencollco.t!ura omntn cgrltudinii mdC1l((llicarfi 110
cft etpollâda ab \lno trlfl ree;tmlnfi.1~ztmfi cil r~cn circll
adcquarlonl caufcdua:'t ipllue bl~dtjolll..€t flll r~jJiml dr
ca tpfTU6 ct'ion Hupple'l Mutrflonl.Cnt:ertlfi en uglml cofo~ ,
tiltlllii cozdle (upplc 't (1'lenle "el (ple.~lIlaltfi blgellio,ppzla
materic ma,:tme ln clc:pl)~tta perficltur cfi (ubtjliaWli1'l 'teale
factluts:'topUlationcs apcrilttb":quemcdicinc e~J,lb(rt nOIJ
p,!lTuntr(manltlb~B marerieb 9 côtbua tn fto ct tJt inteftlnte:
qm tolce mater!c Coes per ta les medlcina a perducerétur ad\le
naa 'tdren~cii malolleoplllatiolB:lô regl,lare dl plimo tolce
motertascoe9 diare cUcI!,llcri(s "d ~nedtcilla feecffiua.jJn eo~
(u 19itur \lttn clep!,iitla coumtrct dillere "t infra. 'R,'. ma h'il~
rum mercurtaUabletle.an.ru. ,.cal1tomiUe (urfuris frumerl.
9n. .bllllia nt ln bebita quilfita tcaquc \Of~ ad btbitii con.~
(umptlonique b~ cITe parlla:'tbccolll1turll (umafUb i " c"f
addarur calfief. 3. ".meUts ro.pl/luerle ~uccl)arl.afi. ~.e·(i.~.
iCl.olel (ois "cl (,minia Untd.~.Iif.(alia fiatcliftere.J:t 111 l'art~
cibua loco bletta 't camomille poneré ma tré \!Îola rfi cu~ oz<1co
Cum modlco oIei "iolatl (ocoold be (clI1in c Iinf.1~er (l/periuG
e;t~tb(rl poteft pOtlo "t infra. 'f>' .catTle nouirerc~tractc bull?
nls.5.;t.fp2llpt "10. t,.\I.hl l'artdbua.,el meUle "Iolatt. 3." 1"
dcpliiittil loco (l!Hipt "Iolat! efi becoctlone ptunodi t\1 1111111";
dozfi febcfthiolllrCi o:dd quod futfldt ln "arldb9 'tIn ctepb~
tlllllddarur parllln Ilntll 't f,"/euH tn t>(('octlone ct narpor/o.
([5acta afit.ltrlelellirlon,,,enlldii cft ad J'pzlâ marlrla'}',
alltcccdltl:oz ql ln depJ,âtta buplc;t cftmarerla antcccd(IH~' •
materla fleSlIlatlc'" 't mcl«oliCil et flcgmote:ad bac "tract' IIJ
tllg~ftllltS 't dhniutB t>5 cfT, intlrto ln dcpl?iirll1.jJn \larl ClblllJ
afit cuâdl t>uple;t matcril1llntcccdle "t(al1 l3 ulnte (llper cal'
(>lct! in "ta ad aduftlon l:'t mdCl1 coliea. (.1Il sul nell Igitvr 1: ln
"arlcibus ad "trâ~ b5 cfTc ll1r~tlo.Et <llj, I7c tntlttonce eotra~
ri/a quodâmodo pcrfidCitur \lt (uptadlcrll eft: ob(eruobillllll'J
rcgllillm t>filoa.,.apl)otlfIllOlû tn comlto apl~ottfml.Jblllnt~,
de t>icte \lbt t>h:lt.jJn I)ls erso buobua eôfrllril0 op~ yt (oldo:
meltlcef p:tu911llter tfi nô neglljJaf:llcllt tn rdropicle di fcbd~
cltat 'tc.Jln varldbue tgttllr qz malot Intldo ln motertltl1l1W
«dete dl pzcllldcrc ne fan!Jllle fn mtllcl,Uii pcr il\fu(1jO"~ trff(
tatq(Jclifrt!Jldle c6plefq; Ilt ad Ipfam mdencollif que c a ~
quallter collefactltlb9 N{Jcraf ~tft blaCi:lo in bl!JdlM9 hl Cl\
ru nppzopliatla I)e Intlnollee fm Mc otdinUalllobllnrur.l,n
depl,atta no cft tata. btucrfitaa. jJn tlpozibu,e tll cil al/quolliJ
que cria ln applop:!atle obfcruatllr.PI!Jcll auli crao in",arj,~
bus c6uelltls1: t>omcftldi efTet role.1,t· .(rtl/pi acetofl fTmpU,
de.li.fyzupi befumoterre.!.".aqullrll Clhflule:ful1lltcrrc : ct
bU6IofTeafi.ll.JIIlfce ..€t Illlll1tcrtatlTet6"0lTtol:,etln COlpO:e
fentl1ln "reine loco frzupl acdoR poncrem o,tlmtl fil"pl,~.
~ofTem crtii facere IIIlc.p e;t aquf~ Bppzopltntlt'l pzo bdlcM
Hs \'t tnfra. 'R' .l1qllaru dCO:l:e:lupulozCi:buglofTe 't (um!fcrrt·
IlJq.li/.acctl il I.~. ,.'t ClUn5Ucc/,nro Ill. bcbtte q 111111 titattl1 dit;
rtficcturlulcp.jJn dcp"iltfa eOlIenlct (~mplI.9"t mfra;';" o~l,
mdUs fhllpllcle. ~.(f.(r1Upll'le br5anclfi'. 3.,.llId\l(ro.llqll~r~
!UclllfTc:bIlSIQfTc:fcnJelllt.iJ fi .~.11.dllrtfimllr plO olliltmi'b~'~ ~
ID."
3:
�. ~on(i(îul11.1X~t:~~ .'
bllS 't arolua.t(~ttlrdi mOd((,,·trOLt.1~oo rrer eriii 11er! lulep be
t>lCtls aquts pm moduofupzadtctli:'t tilts f~tUpls ytatur. ",. \1el
"i;. \1tclbus:ma~me in cltp"alltta. ploprer btfpoauom:m I}u
mOtts anteq, fiat eU!lCllatlo in "umote: neq; ln pdndpto \1tl
bebemus fOldottbua btsdl:iuia:qz tn qualtbtt materia 6rotTa
ell.l}abellda caulela Ilefouta btselltua 'tClllefactlua fublto ap
pU,cntur "lPtecipue melellcoUca.imo opottet gradadmmate
rtam equare pltmo fubtiUalldo a I1t ytfcofa "el 1>umcetando
fi at mdencoUca:'t cofequltcr e~"ibcre aUquld folntionem fa
dena cli med/ocrttate: 't pzop:te clua q uod 1>abllttadi dht fo ..
Ilant mentea ptedpue 1ihJtcl.'t°IDefudn.c.be mcltllcolta: et
plins remtlflola:betnde (olttola.'€t cCi matcria ta brgerl ma~
nifdtatllr:tunc e~I]lberi potel} aUquod follltilluetia fatla btbt
le ln ptindpto:'t reguletnr pzeclpue in dep!)atta.et I}ab/ta in
tettone ad m3tertâ Ipfam Hi mclécoUca facta pm ca.nones etia
tpa9.b.ll)efue tncurll:fodemdencoltce bl,ttt ac; 't (unt "erba
aurea. acgtml eliatluli matcrte.f.mdlcoltce copllt tria COlla~
dcrabiUa ln efiatfone I]utus materte obferuada.~limli cil \1t
no labotiofanl 't fubita fadamus elioni fed per Interualla I]a.~
bentl tlpcrtl:\1t naturaefionE:'t nô dio naturii reBulet. l''oe
enim cf\: plCCcptO lb'lPo. $ubita enl 't "Iolenta operatlo "I.ta
nawr4 rcsula f:'I dus operlltio dt acut tmpct9 flame que (ubi.
ro 'n fubttleastt't beblle 'tp:ctersredif6rotTum.l0p9 *0 mo
dcrattealotte cil equaUter tll'Ytraq; parti rd eUtabtUs" afTa~
bllis a6cre.$cclidri collderabile eft \?t diatlul1 at comen(ura,
di nO e~edls medioeritatl:(ed fit e~cllao clcullttollta du~ 110
rcccdcns aut modtdi rccedcllG a (5radu medldn arllm tncolu1
mtfi.et tertium confIderablle cf\::"t nOIl fpoUentur (ollltiua a
rcbua'lcntttuts 't "umcctattuts:boc entm ell:quod operationl
bOllificat:'t ~oc dl cômune omntfi e~ritudfnti mdicolicarum
\'t pledi~erat •.€uacuattufi tsitur cOlluenttlls tll vartdbua l,a.
belldo ma~tmc intentlonem ad mundl!tcationclh fattgutnis
erret fumere. 3."i. "if.becoctlonta capilliueneris qua fcrt~
pl1t roe(ue btlltnctioIlCo\1if.in ptlndplo. et ~ablta. tntcntlo~
Ile ad materla adul1am ma«is (onueniret becoctto fumlterre
tbldem'pollta"l~otTet chi fieri foluUufi. app:optlatCi fm !)fic
n'Odli.~.aque btllilladonis fumitcrrc:'t bU(5lo.afi, 3.if. v. ta~
rnarilldodi:flodi fUlldterre:'t fene.a.Ii.;.ij.llmul buUlant: ct tn.
fine becocttollts ~atllr epttblmt:cufcute.ali.;.i. s. 't poil pa
rum bllnittantur tepefiert:bdnde mail/bus (rtccntur 't collen.
tur:'t hl eoUattlra bitToluaturœffic e~tracte:. ~.~. 't Uerum cob
lctur:'t addatur DrMenCo ~.iJ.'t plus ~ minus fltl nccdTttatcm
I}occft apPlopdIlClIm:vCpa-tct.s:;{ a-Œrcffcc.lntcntlo Bd tIla-~
teria ltC61uaUcâ:'t mdmcoUcll C}C 1tC6lUacc :, \?t hl dcp r,anrla
cOucnlret:'t foluttuŒ leue tn p:~dplo:pol1tfi DIsel110nht tn~
(ril '~ poltpodif.5.l1.mrblt".s.,.llgartctdcctl ml~ti cum on~
Incite âmplld.s.s.faUf6fmc. 33.llfi.g ra .(if.tnfundantur fn at1S'
bugl.fenICUli:fumlte:rre.afi.5.,.ferl.CIlPltni.;.tif. b1 mtttatur ill
'll(ulloneperl}olIl0.~J.pollca fiat coUatura ln qua bifTolue
caille. 3. s.biacat!)oltconta non acwatt eUln biagredio.;.ii .mt
fce fiat potlo.}Il1>ocetiam cafu,potTet ~~I?lbere btaf~enc com~
l1uane Ilne bra6redio ba.ndo.~.hJ.\!cl.tItJ.fm bifpoatiollem pa.
ttcntta:.'t porell (otlllari bolt1i5 "el poull: fiert potio CUm aquta
fupta.dictts:~otTe9 cdi (otmare ptlllllaS fa.tia lellea tn cMIl
'110 fm fOlmam "t tnfra.~."rcreplgrq.iif.ll6artd dutl.;.,.
mtra.bolanod~:kcblllotÛ'l Indotflllfi.5.~. flodi bugloffe 't gboza
sinia.aiia.;.di frlUpo be cptt~lmo fulllt ptllllle De qUlb e,t"t
bcbis. ~.tüf. \1et plus "cl minus flu 9' apparebtt. «ribla erpe~
dttta ridcndfi. cil be ffobotolllta aeoumlat \!eI nOn:'t a(Olllle~
niat "Ildc I1ert bcbcat:lbzo ptlmo bieo b_tlbhlln dre ~ in mate
rtalllelen,ollca coueniat ptOpterqllo(da. te~ua qUI \1idclltur
cotnidtccre.1Ail cil: te,ttIJaln ptlnctpto.c.be cllra.quartan.c pd
Ina. quarU Scrlt omni.bus fpedebus (lita (uut iudicta III qlll~
blls côi,a~t:'t tdcftqtS tpfeots IIltllllfitur in plindpto. ~oltea
paUlopo(l bt,tlt.et qli 110 nccctTarta cil flobotomta:tfie flobo~
tomia ctU9 nocens:lnqllantfi bebtlltalls:'t tnquantum eductt
contrarUi mdeneoUc:'t tnqua.ntli motlet I}UltlOleS ad e,tterto~
ra.:pUmus fomU (em12,tllmdcncolta cOlluenlre fccundlls no.
'~ollca \1crfua fù1i ea.pttuli bt~t.€um erso bl(Jelb cil esrltu
do tt.nc bonti cil: tlobotolnare e,t ballUca. etfa poil qli \'itupe~
rallit tr zfacaa ante blgd1loni bi,tltoft hl fine dllaa I1tcefTarta
(uerlt flô mta audcfuper ea.ecce pontt cam tlmOlo(alll nc~
COl/enlre nia poil btsellioné'l cuaellat/onE:'t tll e~ pllmo te,t~
tu I?abebantur quod tn pdndpto.et a.libt mllltottes lnllellie~
'lUls hl bletts IlUtolli fuper l,oc vartetatcm. mon ClIro addu~
cere ptopttr etlttare ptolt~ltatl. 3111 (umma ad tollendum con.
trolleraJ.m biUff pztmo ponldo
bUttnatonl ~ tllltlJ ml
"d.
ma
tertamcleneoUca vd dl: fn toto "cl ,parttclllart mcmbto.:J"
toto bllpltciter:q l \?cI tntra ,ara magna vt tn qtlartana con.~
ttnua.:veltn totluEI ambttu "t Illlepm. Jill pa,rttcularl mlblO
etlam bllpUdter:qt \1el ln ptindpalt aut noblli memblo yt ln
mcllcollalll ccrcbto:\1ct in Ignobtu ,t fplenc."d tn trbift' yt ln.
cafu nollro. et qucllbtt talla aut ell fallSlltnca "el fàl1gtllnt
a4mt~ta:aut a côplepolle fangulnis nOIl. not~blUter rcmotil
Butccolltra.'€tlam aut contungtrur III cozpoze plCCtOllco (an.
sutneo eUIIl alijacondtrionibua flobotolllia ptomouenttblls·
aut non.aUa biltinctlo:taUs (londaallt intidi~r rattonercu;
cuattonts otcte materte:aut rOllC ploQibltionts $iattonis' et
mllltlpUcatlollls dua.$cculldli 1>as billtncriones pona UlalJ
conduI10Ilea.1~:tmall:antc matcrlll mdencoUea Intra "afdo
ma61lll- no remota a natura fangutnta '1: côlullsatur ln COlpO~
te fanguineo cu alifs e~dittoniblla tlobotomie nô COntradtcl~
tlbua:tliecollenit tlObotomlll" ill ptll1dpto:PJ coduao qt l'er
tlomlii ptol]lbetur multt.pUcatio mdécoUedfando fanlJUineJ
aptfl fadUter ttl-mdlcoltii trâare.l~iie coduaoncm tntdle1=U:
~ul.loco aUegato in pdmo tc~.:cli bt,ttt. Beru. omnlb9 fpuie::!
bua futs funt iurlida quibus cômunlcit:-t.j. "t tpfe omnea mi
IlIlllnlllr in pdndpto.i.omnibus (peciebu9 quartanarllln'l: a
quadiq; materla pcndittfl eouenit "cl côuenlre pôt vt mlllua::
tur in ptlndpto:vt ill cMu cocluaonla ~abita tntittone plind
paU ter no ad materla ptopzta:fs ad aiiti:qt i ijrtana a mdla
h\lrUraU ~ccdlte({ colfigaf di codltlOLb9t>tc~ copet/ttlomia
..t p~ fi tr 1 ccterls \1t btfcurrldo p;. fI:' $,6a llate l'naterla me~
llcoltea in ~otl9ambitll ~Uict~ multitudlne (angutnle i "'nlll
di ::>dittolltb9 poilUs tnllUacodullone copetlt tlôrnia:'t i pzin.
c1pio.~~ cocluao "t pcedEs itdli6éti.lbac côdullonl ttdle,tlt
b.'Sut.tertt~ quarU tractatll.lif.be curalcptt ipdll.e.d'i bt,tlt.
Et di tu \!erll1calle:rls ~ iUle.t.ln "aas CÔlbus cil fansui0 prm.
cotml'rus.t. no dôgatua a natura mefie adul1e: fcd tn. 'Vta ad .
ca:tfie ol'~ vt inciptas '1: flômesflônda:'I ano aUUllde faltle~
mantb9 .cr~rttal1iitemateria mericatn. partieularl mélHO
ma,tfme l'ztndpalt "C ccrebtot~l1itdlltoto bablidllntta (an.
gutn.la nô (cparati multli a mlllerta mdûoltcadi eondtttont~
bua:\1t fupta. couellit:'t in pltndplo flomia.et J,ac intenuonc
r,abita ad PlO"lbtttonl6fiattonts mttic:p, côduao\'t pccdie.
et I}ae coduaonl itdlept 6ar.lii.itertolfi.c.,q.cfi bitttolCli"i
derlS,materirtii menca etTedllufam 111 cot1!C.(.bfi mt~ta, .eum.
fan4fulnc:ltobotl7oma "etlam media q colligitiam~ cum b&
RUca 1: ccp~al!ca:1: dt cano pdmll9.Et loque:batllr tn. cafu pa f~
Ronls mcnceq cft paffio ccre:lni:~~c itcoduRonl intdle,rlt.t1.
S.pltma tertiJ De cura mcne di t>i~tt.etiatto itacfdl tlenda dl:
, naltt Il "idee venas plmas qualitcrcun~ Rt:","c collera '[nIf
sracll fangufnca.t.fangufs nOIl notablllter bilferta narura
mtllcolie:flobotl]oma er(Jo e~ nlgra:Îlllo op~ fm olm Difpoa
ttollem.r.!)moi.UIl qllocun~ lIliblO peccauertt IIldancoUa
nante ta li btfpoltt!one "cnarulll "t a.ltobotJ,omta tnctp ta~.
etficampUaUt codullo pcr.l4em fllndamentl1;pcccâte ma
teria in alto miblo a miblo pzincipaU.fI:' Quarta J,abtta in~
.tittone ad euacua.lldfi. ma terla me1ancoUcii .J'l'dam pccca Il ti
per flobotJ,JnlÎa.ln' fiuc,aUI. toto pcccana fiuCiiu. partfculari
mebto no conuenltflobotl?omta nta pteccdcnte bIScllionc:1:
ytpltlrtmfi facta be materla mtl!0llltillacuacuattoe.3IIla co~
dufio ratio ne bedaraf:q1l1 mc1acoUa \1bidi~ (uerit nô btg~
l1a fcd eru~ dOllsafnotabiUter a Ilatllra fangutnia:'t trt(5l~
da 't acca e.o llens tlllmobtus reddlf 't incpta euacuatfonl plr
flobotl)omiii.Et taUs ante bl(5cftloni IlO ell ~ tlobotl}omlam,
euaeuii~Il •.€t col1rmaf ql facta flobotl,omta materia I11diico~
IIca tlld,sc!la c,ttftlte lit fangllinis" !)umolu calido," c:uacull
tiO:qUOlfi. pfcntla blfpontf materfa.blgdliont:'t J,? co, euacua
tlollt tncrudllf:ipfa. t/i materia mdiicoUca. nô eUBcuaf di ~ ta
li euacuatlonl no I1t apta. :;>uentitcr ellacuari:t~f "c.€, -aui
ta.:"qt materta merica tn mglbia ,ppoztlollGltbus "rplllrtmŒ
multttlldfllepeccilt:'t no reddtfapt\1. a mlluttudtne ~fiter bt~
6crt Ilill\lirtutc ~e~oncrationi alleulata.l? euaalluionômlno
rattua/QIicif:to :;>dud1f Q1 ,rprm nô bJ Rtrt taltsmaterte dio ~
tlobotl}Olnli nift ptccedcnte elionc mlnotatiua dufdem.lbcc
codufio'ell be mentt:Sut.lod0 fupla aU'gatfs cum. bt,tlt.CŒ
ergo b/sella cil cgrttudo:tunc bonllm cil flobOtJ,omare. <Ii
addtt:'t in fine dus Il necetTl1rta tuerit tlobotl?olllia:quta nat
tacta btsefta mi~ta fanlJulnl:'teonuer(.ud naturam dus au
de Cnl'er cam tllnutt quod aaliter ficrct flobot~omiil ad tntl"
donem euacuatfonls materte mdlcolicc:'t anô Ilt bisefiioin:
materia tlic tllnolofltm cil 'tnocillu. ~otTan altos Je,t..J' I]a~
cOnCluaone adduccrc:fcd tilt fufffcfit.ConftnnatUr erii c6dn
';ollll.:JO.Wil,~.bcJ5:ildj.
"' (1
et
1·
�·t:on(iliûnl~lxxx~.
n:o e):l!fmlt,,:q.fJ vfrtfert z5ar.a aUqfi fiat flobotomta. ad eua~
cua.ttoné n.cce matertc no p:e:ccdentibu0 alqe pa.rttcularlbus
cuUuationtb9 1tô bene: fucccdir:ni):tt e:lll fic. jJn "encate: ntco:
'l' tQc me:o ttô tnueni magna vtUttatUlobotomte.:quelitin fto
botomta. c~ quadiq5 caufa fit nta llc"no. f.poft nuaevd treiS
purgauone! antcccdite:s di rebus rcfptdent!bus 't ~ucent~
bue materillllldc:ncoltcâ natllnlll "et IWuftll "ct aUu "umo~
. relllC"'t.uc:rfum ad natura mc:lencoltc:abfq; aduftionc:. E.t "oc
idco eft:qt tlobotol1l1a cuacuat fanguinè mltdU 't "umidfi re~
aftentl "umod mdeneoUco:ecce condufloni vert ficalta e~e~
rtmito bOcrOtle.t':ondudo tgttur Il' fi cotpue a. quo ficnda eft
(UlUuaUo per 1I0botomm fit multfi (angutncfi " conucrtatur
ad natura mdcncoUcam fiatftobotomta tn ipfo l'ttnctpto ad
minotllndll fangutnè 't ad naturâ allcutidii "t bt\Jcftioni mc:~
IcltColtc polTtt mdtus tntcndt.$cd Il non fit (a~uineum:nec
matcrta mina fanguinl \?f comllnltcr cft ln ptlndplo 11l0tbo
rum mele:ncoUcotfi ftomtatn l'tfndpto faeta cft muldi nodua.
ptopter dus tncl'tttudtni ad tall euacuattoni. jJmo laudabi
'-e cft erta:cr fdcta c:uacuatlonein ma tena nOn bebct fieri eua.
Cllatto mdeneoUe p cr ftobo tomiâ Il' co:pu~ bene e~erdtetllr;
'" non fiat nUl ad minus tra nfacta llota nteuertla ad bcne co
mlfcclldu me:lcncoUa cum fanguil'le \'t fImul euacllctur:'t ptO~
inde: laudat autot ftobotomtâ tall fieri nebere: latâ. et ~l1ll>âc
b(ftlncrtonépotcl'ta gtoffan:'t cocotdare te~fI côtrarif appa~
rebunt.€Z,e: qua. vcn.a fieri bcbcat Ilc btcutter bico. 'l' "bi tn~
tld~mua mlnOlire materlâ eomunl ne tran(eat tn antecc:dé~
tem flobotomla. Hat ftante ln. toto no,umlro bc barn/ca bc):trf
later(e.Et Il fuent ln partlculari mébto fiat bc ba,mlca oppo~
fiUlaterla co:po:e plctotleo e~iftelltl.et Il co:pue non fuerlt
muldI repletCî fiat {)( ,,'ncl nlgra dllfdem latcrts. $ed fl volu
mua euacuare materla ptoptLa fiat bc faluatellafintftra ftan.
te: tn toto nocllmento.ft Il ln partlclllart mlb:o fiat ne balllt
ca Ilue faluatdla due aliquando in fap",niepcltfi:" multUfn
laudatur altqli in (aluatdla manua vlrtlltc bCbUte/:lllen:t
lfn plopolito tlJftur noftro qt ln •.ntcibu0 m.neriil pCCC 9 C
l1leLcncolla:cuiua radl,: futt (anl3u~e~l'J ~1~~l~f~~Cipl~~~::!
tlobotomta ntnerlllla." cua.CU;1.ttua.~t C
"
di (ans utnc tn via. ad adulllonl:ptlmO fi:at flobotomta bc ba~
fillca bc,:tra ln pttndpt,,~pollca facta nl\Jeftlone 't (u,:,"atto
ne mtnotattua fiat eôfcq ulter eUllCuatlo l'cr ftobotomlll falua.
ee:lle:'t fiat paulatlna:poftea "lterlue facta. bllJcftione iteretur
"el blacl>to"clln manu. JJdcotn Cil ra vartcllfll bns:8utcen.
laudallit flobotomia. JJn depf>alltta auté q~ radt.r mate:r!e dt
\'tplurimu ftcgmatica OpOltd (leS'1n ata euaellare: 't btllcrtere
" f?occôuenliter tit l'cr l'omltu:tdeo Illlto:ca ptecfpllctn. caf"
ffto laudant vom/tU fieri:tllmm altqlliido cft IlcccfTaria flobo
tomta falee:mnd "trtutclnBllcuiandam. jJdeo ntnt :auiél. ht
pdnelpio cure ekpf>\lntle. t':u erlJo (uccurrltur ct ln ptinCiplo
rut pombile cft vr plol'lbClltur cum e:uacuatiolllbua: 't ptoptie
(Uln "omltu labotiofo!'tcum eo quo.1 c):tral,ttflegma: 't cun1
(lomla fi Indlgetea.e~ lloc talllc no coUj~c cr in p:lndplo co~
petit yornltua labollo(ue fcd I?ablra. In tentloncad rnarCi'ialn.
p:opdâ cuacllandâ:quod no ftt~lt. plindpto : bene COptttt la~
bouofue \'omltue.}n plinclp/o anrelll hl vtroq; cafu compe
Ure pote:1l "omltu~ lwta "t infra. '~. aque o:tS. \)ecoct/onltJ
smu"l. ~."liI.o~1111dlls IlmpUda:ltl c!epl>a.ntla. "cl f~Ull't ace
tofl fimpUcfe:in "aridbua.3.l1.fumatur tcpldul1l:'t l'olt nuaIS
terdaa ~oze cum intentlone \'ornenl1ttmpofIto nlBito hl guli
tiat "om(tus.~actta 't ctpc:dltia (am ntlleftlllis leu/buaer m~
no:attllts" ozdlnllta. (lomia ponendi funtb IlJcftlua fOltioh1'%eUlUuattlla.jJlt ~aridblla Igltur bl\Jcft(ufi foulua fiant ln,:
fra. tt>. (~lllpi be btfan5i/a cum aecto. 3.if. fytupi vio. côpollri
(~lUpt ne epltl]i~o.afi. 3.~.aquar4 buglolTe mcUlTe:bo:a{;lniil
".Iupulo:u.afi. 3· lf.s.l1ltfcc ptO buabua "idbllS darificctur et
erolllwsetur di modlco mllct~.«r1ilJ I}anc ettâ Intcntloncs
"aleret n!mpus vt tnfra~'1» .aquarti buglofTdupulo:1l futnt~
terr(afi. 3.".aque bfCoetton(a tQhnl:tpttr,tmt't capllUuenerts
an. 3.il.fl011lIn bOtagm/a:'t bUGlolTc:'t .,tolarfi an. ru .;. U9'llla
loea fandalotum al.'l rub.afi. 3·,·bulltallt omtda fImul parr.:
"b/mlttatur Ilc l'cr b(l naturalt: poftca facta (ollarura cum.
,lIcc~aro al.addlto mod/coacc:U fylllPl5ctur"ltboftca:~ .tolt
OIIOtUtll.(me.ro.i.rl>hl1l.el'itlllml tlozu bozaglnla:'t bnglofTe
afi;ro. s.omnla fImul plftcntur 't in facculo ltgentur 't ln. (ym
po fu(pcndcntur 'tC. $y:upus evil III ca (li conuclllcntioz 1 to:
t(OtquO \'!tenuatn pzocclTu "tt pOfflllll US fiat vtlnfra.1J.'.flo
fum botaglnla:bu6lolTt flotŒ fumlrerre rndUlTe;: 't \'lofarul11
sUi.5.(j.l/qutrltk:co:tidi dtrt:pafTularllllJ cIJlldea.ta.rum:lfemt
'li
nia bombads:anill'al1teos.aii. 3.Ucolopendrfe fcarfole.: (a~
pUlOluue:lterts endilllc:dco:cc an.ID.j .matotane:baflU CO!Il"
Il ts:ea me:drcoa an. tV. S.ftlcados arabid:fcne e:ptt"imt. all·5·
s.p:UBa nlllllcro.;t.bllllfant in aqua flltficlcnter 1: colcnwr:l:t
collaturc addatur fucci buglolTc:'t pomomm t'ul.a/i. 3.s. 't fy~
ruplsetur eum 5uccl]aro al.'t arOmatl5eeUr e6 croco: 't fanda~
lis.et fl \,olumua faccrc nomeftid'i fiat "t infra. 1>-' •fYUlpt t)"
brfaudfsfvupi be l'omis fm mefudn. c.ne foda mdcncoh~
ca aii. 3.il.fytupt be epltl]imo. 3.j.aquaru aco:ce: fcolopédrlc;
lupulo:u:'t fumiterre,an.3.ij.s.I1Ufcc: ptO tribus "icibus dart~
ficetur uromatlse:tur "t fuperto:. jJll depl]iitü~ aut fiatf2:U~
pus bomcfttols l'tinfra.1>-' .frmpt nccpttl>imo. 3.if.o;t/meUi~
fImpUda:fylUp( bcfumotc:rre afi.3.s.llquarlllnfe:lli. mfclltl: ~
feolopcndric:an·3.if.mlfcc: ptO bU abus ytdbue dartficctll~a
aromatlsctur di mod(co crod 't ctllalllomt. t:ld fiat ma9'tfl.~
le (ub "ae fO:lna.1>-'.radicum (ent.afparajJi.blufct:poUpbdli
querdni Illi.ro.~.tlliml:epttl]i1111: cufcute felte (colopendrt~
e,ttremltatl'i tamarifcl:flo:Ci botajJlnla.flottts bl/glofTe: an.3·,.
I}ecomnla bulltant in Ubds quatuouquc \'fq; ad (ollfutIJ~
pttonitcrtle partts:'t bimittatur fletn in(ufIone pcr ntem: et
poftea tlat collatura:'t colfature adde: aque IUplllolfi aquc bo
raghda 't buglolTe 't mdUlTe an. 3.if.cu futfictelltt q,tttate md~
lia:'tIlcctt parli:fiat fympua be quo fllmatllr cu aquls mellITe:
abfrntl]if:'t apif,et fi \'dlca bOlllefttdi foutoteS quo \?fi pofTc*,
ma\Jia in ptoccfTu fic fiat.~· .f~tlJpi ne c:ptt"imo:fr:upt acctolt
copofirt frwpt be ,"(mo an. 3.s.aquaru5 fcolopc:n.1rte mdi/ft
an. 3.).ml(ce:1 dar(ficerllr nupUcando ~.aromatf5ctllr "t (upZIl
cil clmino.1~oteftctta aliter fierf. ~.radicCi. v.nturetteodi IlC"
ri:natfani:cozttdi radidi ca parodl afi. 3.). co:ttcli medlanl;
arbOlfi frallllt tamarl(~ ali. 3.s.flolum !Jeneftre 't capillozfi~
ue.flotllm meUtlTe il fia.,. If .eallledrcoa:fcOlopendric:clIp ato:#
ab(rntl]if a.n.ro.s.fticados arablcl.3.s,buIUant ln aqua COB
ucnlcntcr \'t rad(cce multa cbullittollc tlotcS''t I>erbc modic"
bulUttohe rl~ artem. ([pdndc facta eollatura cu metle 't suc~
cl]aro eq\lahteu modlCo acctt fiat (ytupua bcbttccoctualqu'
poftea aromatt5etur cfi mace clnamomo:'t croco paru pofIrtG
ln pctla'infufa in codl.et e~"tbeatllr eum aqulafcolopendrlc
m~UlTc 't eupatozil.Ee illta (~Zllpt9 vtt potes in toto p:ocdr"
allqn fotttottb1l9:aliquiido minuafottlbus:'t aUqfi fadido III
lep ptopter ndfcatoa di aqule "t fupl.il:'t côfcqultcr CUIIl jftlG
facta btgeftione bebcmua iterato euaeuarc matertii Ulam .gr3
datim cli minus (ottibua poftea cU fOltiOttbua. ft qlÎl in 'I,oc
potTet erro: notabtlts cômlttt "ttle erit fi flmpllcia talcs mate:
rias eUllcuiitia frn gradfi ln fou/tadlne: 't {)cbllitate (OUllume:
rentur:qt et tftolCi cognltione: poteris ad folutlua CÔUtnti~iJ
plocederc.Pefolllrtolte IftOlU 't{;radibua re:perlo aplld alltO~
rea nluerlltatem:ltii :auer.lncantlde parte: fccuda p:lmepar
tia ptacttcùômenro.~if .Ilc bi~jt.~Ottlo: C): I>ta medtcinla dl
la~ulua:poftip(um cpitl]lmlls: pCJft ipfllll1 polipodtllm: l'oB
ipfu11llllirabolant indi 't kcbuU.0cllcaurlct flllllllllcrrc edU'
Cllnt 1>1I11101ea aduftoa.:addlt e!J0 ItÔ repollo buglofTam W er
edllC(1I tea mdcncolia5:11 il]tlomtnua cft c,t rcfIftellttbue et.f.~
Ifto I~be:e bluerfaa medtdnaa\'alentea ln mdcncolta lIatU rlJ.
Il:'t rnclGllcolta adnft\\ 't gradus jpfarCi:ne~ in 1~la COlllllflcrIJ.
tur tl>il1llla nCq} lapis armclttls. Ybanc etli "artctarc ln folU~
do obfe:ruat roefue tn fIlnpUcUma fuia: qlÎllalldat cplmltIJlJ
pollpodiu tn ntc\e:ltcolta nlltllraU.0ene allli tumlterre 'IJU~
dat ln mclcneoUa adufta.ro Irabolllnoa Indos nlcft valere IIJ.
\,traq511ldicoUa. 3/pfe ponit lapide armentlvalereln'mlltcrhJ
andencoUeacCi cOnfIderamua mOtb09 qutbll~ valet SuLeen.
(j.cali.non fade eapitullllll be lilpLdcla51110:fcd bene 1>' liJpld!
armelto.et(n Ifto capltulo di nipt:!)' ln foluendo ,""," colla
(otr/oaft lapide IIlSIIU:'l Il' fIm nid ln colo:e aSIIU:" ey '0 "r6~
tur plcCotea 't tlnctotta loco asuU:'t $eraplo nô fa cie ~en tlo
nem ne lapide: armeno fcd ~e lapide laSlllf bl~lt4' laPlt ""1110
rea mdcncolfcoa'tc,'pc eplt"hno bt,rtt :Bul.ey (oluldo (dl/ctt
mdecoUafotnter't flegma:'t 'l' potlo ,ft quatuot au~eOUlll!.
PI~lt ne: men.te aUo:u 'l' ft bibatllr.f.full1arur tn fu~f}llrlaJ'0~
duacft allrct.iJ.s.'t nccoctCî "fq; adquatll Oz • PI~it $crap.oe
Itlcnte IbaUabbarlaQl e:dudt mden,ollam. }ntcUlgcfm 'Pt"
(eo:ldelll b/.rit (ollcrd 't mdt1lcohd.Pc polfpodto nl.r&t :au le.
fOluit melencoltii.t.natllralcl1lllnc punctt~ne 't (olutt tlcgrnil.
3/tttn nl.l'/t $crllplo cr pur\JJ.r I1lclencolta fuaUlter" fleglllO •
et 'l' quida\1lllJedlcolllll1 tll!J,nlart (UllhM cos qutllon pote'
rantpotorc medldnlls pto{/cleban Up(lIm tr(tum Ill1l1lqlltb~ ..
cttltaipfozum 't l'ur~at I11dellcolfam lelliter.t.naturalctll.Pc
IIltrabo l\Jule bl,.:lt ;SuicclJ.lIlj3rL foltlunr meielleoUa 111.1.
fllralcm:
'l
""'1
�fCon(ilitUl1.1~i~\\
tttralé:k~bl~U foluutm:1encolia 't f1cGfl1a. 3Jdi ctiii fcntlt $e:
rapto.p, fcuc 't fumoterre Ou:it $crapto lin! 1lafim tn. c.bc
( elle ln fi.0elle 't fumlterrc pllr~ant f?1I1t10le~ tldldl:~s :Suice.
110n f.Ult IlIclltlont.3ftaq; l'idcttlu!5alltous 1Il1~oc,ouel1trc 'l'
'a~flllls epltl]imti mtrilbolani pol~odi!i pur~al1t mdcll&o !iii
natura.IHullJullcrrç 't fcnc eua.cul).t mdécoltli al1ulta:poc i6f~
tur pro resulil ob(eruemu".«r $cd rellât ad~lIc buc bttfiCl,I~
antes. alla dt besra.dua.ttonein foluedo materiii mdicolicli.
:Sarl. cft bc lapide armeno 'j: be tl~~mo:qurl.a mcdtcmasaUqlli
cOllllmcrat hJtcr I>as ultqutnon. acpçrto rofam an~UcanJ.
culus auto~tt3.S edii ,ft magna 't tnsrlJ,duado "tdctur Ifto mo~
do ((ntlre bl~jt ftq;raduando a bcbtUo~t ad fozdua in. ptililO
sradu 'to:dlncfunt mirabotant tndt 'HmbUd:poft tpfum funt
poUpodtri dtalJlf~ 't ~jurcttds~b~lndecpjtf?tmû : q: dus 0P'~
ratio cft foztto: opcrariO!le poUpol1if:-; l1l3.ioré infcrt eotpoti
Qltsu{tla:tdeo Opo1tÇ~ r~mlttcrt: dusqu\lUtatca.p~tmas 't ma
UClIJ.I)JI[J refolu~1J491~.P9n.:~ptr"ll1lft Japia la51111. 7;)c ,lcbo~
ro non fadunt lJlçnttÇ)umH~Il1;V." co qui cft aplJ.d Iloa medi
cinil nit nie fonta.cr';ouucntullt Isltur q.> la pla ,asult cil to::.
tto: mcdtcina ad ttJacuandii m dClteolti': poftca cplt!;?llllllm:
pollca poltpoditi: t pot):ea in "tUIllO Bradn (IInt mirabolanl:
q: ocblliorcstn edllccndo n~lltcrtâ ~d~ncolicaltl~ «r'~ota lBi
lUr I]~c pte r(6lJla..(redo COtllUlh~ tudtdli t:tn~e tntdh~e:ndfi
fit in~ppoatficredllnt (}1 poUpodt~ "cleplt~l1t~"S mInus 1o~
uuntcp mira.~olan~.(cPe "Itbna ~ttflculta.tc pumo OccpltQt~
mo reperto comutllter a.uto:ta tQI,:"Iila.udardn ~atcrla.frt~
SIda. m\l~lmetlcSl1tatica. ~ palTlonlblla pectom~ e~tll fympuln
be tl~ltllo ad tdé valcre:notl'rcperto tle tf?tmo fienpuctpuant
.nentloncllt contra palTlonea mdencotlCJSil fcntotibus 't tHu
I1:rlblllJ medlcla:Ucct modcrntorca co tn I?ta pa.lTtontbua \'tar.~
tllr 1: reperto rofam an~Uca fic btcClltetn curaquartalH.6,d
\!nu e~o bl(o:'l' tl]imua cft I}erba bOita in pllfflOlle fplenis 't in.
tno:bta mdcncoltcis 't Inlllozbta atljs:fcd in cpltl}tmo quod
I}ac cft.f.qut laudatur f?tcnUltg, tllucntoperauonctll ((nliblli·
boc ipfc. ~tarent c~o talllcn ht il/dtdo maiods pa.rtts 't ma~,
me pttnto:u mcd'cotli:ne~ fua (~pcrtcntia. bcbtt fn Qot: Nee~
reregulii.Lrcdo ru 'l' caUdltate't fllbttUtlltc btgcrcndl' "alea.t
fCd foluclldo no credo.«rCCtrca Ylthnû quod me IIlll1tii btfficlIl
tat:vt bc la.ptde armento nfiquid bebcatpont itcr medlctnas
~uttllillodi rom ab aUqutbll9 fiat mentio:'t ab aliq"ibusJ1on
~cpcrto Salim pztmo cotincn.c.be lf!dencolia verfllsfinl:qllt
Illterpollela di verbis qutbu(damahf e bldt I}ec VC1'ba. que (c:<
qUlllltur.andquico(uclIe:rl1t "ttdleboto:(~d C(ÇO maGie lall
do lapidé arntenfi:q~ nulla bubltatto ~d ;>cfectuacl1: ln opera
tionctpflua:'t cosnofclf ,Irtlls operauonls dua fl!per Infirtnfi.
pcr pa.ucos blea:'t fi ncccffceft rdtera IpfulIl:q! no eft tn co ca.
ltfd.Ctio: ncc qualitaslmala:ncc ml lua fapot.t:ccc qllaUil "er~
ba.ptceri! l!itlSr in ta.U l1umria.:L]' la~ulua ~ lapis armcnUa
di fillt ntcdidne muLtu fottes:"t onmca telllltur pteter "erba.
nafia paulo ante tllcta:no oeblt cffc tn ca fil no
ncc lit vfu:
"\lb da caUtre bcbclIluaq,tu polTulJllle.6icut ntlltllllttquio
rca:qutbllG noncrât note lellto:ea mcdictne \ltebantllrcnebp~,
ro:'t nucloco ctlcbolt vtutur lapidclll;UU \'t btdt $'!a.p. ptb
mo bzwlariS occura.mdencolte vcrflls tillem.l'Pcdlt! klnttqllt
babat in I]ac c~rttudltle eUebotUttt nl!JrIIln t'ccoctu ln aqua:
aut1corufum:autmlJ:tucum alifs It1cdtdtlltJ:(cdmcdlct Iloftrt
tlpozis reccdlit .vpter .c.f?emitta:que acddlttlli qut fum ae
dplt. jJdl bt~tt :Suer." .coUlsct.c.bC ellebolo.Et idem ot;ti t: 'l"
adamaa!?abct filttilem vlrtutl pllr~QdtllCllt cUcbotUs. Et.b.
:Slll c belilptdcJarmcllo bi~it:q.> lapts arl1tcttllS (O:tIOHft la~
Ptdc'I~~UU lita. ~ nosqlltbug Innotefcunt lClltolcS !fiis bcb~
tnua ab mia btutrmc quantii polTumlla.jJdlblco bc (canto::
ttu hl matcrta. colcrica:q: "t bide .6af.p:hno re6imtnis aCll~
tOlll contento.if.tn. ft.a.crlitfi lUello: (ft d.copoftrt~: qui !OlUti~
UiipOtdl Oltilre mcdictnB tnqua. CU~bO:U9 cadlt:'t no cadlt
'nea(cal1l~uea:cCi tii relique no (lItflCLlltfuper eta P:c(umedŒ
cft:b!ccrl tn cOCulcndo:flllua tn rellcrcnrta bfit ~afls:1)1 Japts
armenu'9 bcbet(cmpcr in totll bindtti: llC~ co aliquo pacto
"tt.pun'lo : lit "trtute la.pi.e lasulus ct ammtlatur: 't cil fatnt~
liartot:~ f)~ co fOlteOmnca mcdldfactlitmcttonl l'tcter 'Sui.
qui~ fi no onn.t ca ttulli bc tpfo ftlllpUd:tfi lIlultotlcs bc co
"tltllr 't ll~tObat. èecGdo quod p1U0Jll! IItOllct eft:q: quc lIt
talle ttlcdtctna a. ntUltlB tjJIlolamr:"no tm illltodcrnts.fcd ab
antlquiodb9:'t lIlilnllle boats" c):ptrtia. ~epcrt ~hbbhJlor
(cm hl tra.cta.tu qlloda be rc!:rt.fQldmtis ad re~clU I~rfpantc fic
bl~rre."'flo bcbct (tian bns cU lapide laSIIU plopterdu0 'cl>e:~
~cntti.nc~ di laptde:arlneno:ql no cosnofctf tic '1.110 tnlUtlf
te
10.69.
bubltatlonéfiobiliot mtdfcolti.f.ttue;oar qJ 110 fit Illc:quita~
Il noie n!icupaf.~o crifi tdlollJJe multorics ~i)octi~ avotee,,"
rils p.crqutaffe ql~Îd intdlisiit per lill'idiannenfi. "BltqUi me
JlUs Intdllsltes cofullone buett bicut fe non illtd1tgcrc. Et tfi
.cOPOltCitptUulaa bdaptdc arltlcllo/i:Uil minus fciltes lIbcre
bicCit:Q' per lapide armcnfi fUlttlJnt bolii armcltû IJt cppolltio
ntbus.Ecce bdhalitaté co:fi cCi lapie a rmenua fitvet,cmentcr
folutiuHs:'tbolus armenns foltlttol~! cô'rrarjef.If~e:comnta bf
ll\Jltcrtlotlltepzo bona boctritta.,na.'t ftaUqualirera ptOpO~
fIro fcccrim blf{JrdTaonl:"tiUter tn factCi c~lltmo: J,abttte !}le
bc tapld~ $n"ellO 't bctbimo a multts laudatta in (o!lIé4o ma.
terii mdeucoliii.fgo aliteos "Itupcro. lbabniftijJ ~adus tn
toztitudlne ~ beptlitate tlledtdnarû (oluentlU mclencollâ ~f~
"crfo modo 'Homulltiudtcto.tbablltftts tertio clectionl /nedi
dnaru fohlcltttfi mdmcoUii naturalé't altquiiadlllla.(["'Jl'lo
ta. rft
Q' llCd baru mcdidnarfi al{quc mil{Jia cuacltcnt mc~
JcncoUa natllralé:'taUquc adufta./!rcdo tn Q' olatolcs omné
matcriii cU3.cuatllldcnco{ica:'tpto tâto Oocto:ca I~ I1Hlterta
mdencoUca. qllacii q; omnl ta'i mcJlchla "tfitur.Et mtioncm
l)uI9 credo effc:qz ptobabtle" "crillmilc cft: Q' omnCal1Jatcrle:
mdecoUcc fint elu(di fpedd:qtS man Ifel'te f per f?oC:Qt 0/11 n cS'
talcs di putrefdl t (cbtcs caufantea cadi ploptietatc fpcdfica.
atfidfir:q: bcqllarto ln quarrli (adut bc natura (ua pe:rtodu:
tdco p:obablte cft:"" omnjs IItcdictna~qlte. pcr .ppzietate \'Ilij:
iUarli refplCltom III rcfpiccre: pomt .CCi "oc tn Ilat: 'l' Incqua
lttcr:"t cOllftat IntclUglti:circa dectionei6itur caru ln opere
bonli cft collderarc.«rjJii rcdco ad ptlndpale nClflrllm \ft ad
mcdtclna.a cUllcuatillas.Ga{cret t!Jtrur ln ,,~rfctbus folutlllfi
"tl lnfra.,~. ~yacat"ollco_nta. 7;)am ufcenl "cl mlcolal fine
bla.lJr((i1o.5'. ",.'t di a.'flla tumtterrc:buglo!fe: 't lupulotli : be:A:octton.is fLO:~ ~0:a6tnts:'t bll~loffc:(ollclllozulIt fClle aii.~.j.
mircc fi(\.t pOtlO:tn QOc cMu tn toulta.plUularU.a:alcrltetlam_
piUule \lt tn(ra:(t>,pUlularii be (umoterre:pllllllaru tltdarllltJ
afi.~.if.di modico !?amec fomtiturplltul,c'tex!?lbca.ntllr rom
â. i,.aqllc cafet.er fi ,,(Iles folllt1l1n ma ~lllralcfactum fiat \?t
tnfra.1].·.reubarbart e1ccti.5.if . (pt!l?imL~.i.folUcu~otfi~enc.~.
,. s.mirabolanodi citrl."tndotu an,5.~.fpicc fqulnart all.~ra.
lj.palTlIlaru phljJIlÎU.5.j.s.ln(lltldatur omntaln aQllts\ltlnfra.
'l~.\\qllaru flltllitcrre:deotce:fcolopclldrtc:'tbusloffesfia.
S.'E bulU:tnt o!labue "cl tribus bu[fttloniblla ~ ct remaneattn.
tnfuaonc poil b(coctl~nl.~."o:tl.'t pollca fiatfottis e.rpmo:~
coHature addatu! bla('IIC:.5.tiJ.(l?lIlpl"I~. ~.if.ml(ce: fia~potlo.
~orrce a t.1Uol ~o (utfccerlnr '11 pZOCdfu addere Doasn (olut~
uozCl:\?d c,ld aUquid .bC lapide: IS511U loro '%rccrit1atto fin ar~
t.:m:fempcrtli '&U1I tltnOlc.~n depi;)antlaafit COtlllelllrct (0::
llltiuri b,5'mcftlcu factii'''thlfrll.·~.tlrll~Otl~olic.Otli9: came c1::::
tr~(te an. 3· s. ~er(plsrc.~".,s.brafcnc.5.If. (rZUpt bc cptt~ltn o.
~~.di bccoctlonc: po}tpodlf:cufcutc:rlldtcCi fenl.'!: ~colopidr;e
an.~.if.paffllh1fIlIll.;.S .fultlcndo. 3.\?·blCte bccoctlollia bebite:
facte fbt potio.et bOlllellid\ cela efTet ittg S'nUt "(teria Otdina.
ttFm a.rtl:ll1quo coqllllntur polipodtu:ftllt:eplzl?lmu: paffu~
lc:cart"a!Jlfi:'t,r(o.pus fll!ncndo:'e co filcta bllTollltÎoc carmu
et c,:pzcfftone.3. \lI. "d."lj.ft.tt \'ollltris fotrtua facerc fiat \'~
tltfra. ·1l> .QSilrlddc~tl.~.,.s.5ut5.t b. (a1ifseme:afi.~.s. mtrabo;
lallot6:cltc~Ulo:!i,5.11.ltldO:fi.~~,.s.conrundantltr 't tricentur
cii,oleo aml(Jdalaru blll,'t O~lttlillltnlll tnfunda ntur ln ~cco;
ctlOll~ "ttnfrn:~ .poltpo~if querch~t: radtefi feni.. petrofdt'f
"te
3.'.
afi.~.11 .~.f"ltclllotû (e".c.5.1f;eptt"zmz.5.,.pafTulurfJ.~.tif. rtlca~
dos:fIO:U bo:aS.'t meltITe an.~.s.bulUant tn flJtftctcntHvJltate
aqllefJ1t a.rtl bullicttdo ptlua radtces ~ pofl,a flous ellm cpt
tQ1111 o.Et fumatur bdftilbCCOcttortcfocaa eollatura.3.','t IftlJ.
tmntttârur fn btfufione pcr f]o;ae.):.pC'llca tiatcwzcffio 1 co,
latura:'t colla turc addatur bracat"oUc:onta.5. YJ.bra(cnc. 5.'.
~.o.d~ndlts flmpllcts. ~.,.Itllfcc fis~ P9t10.~,qt1'" ri Jna~c po!t
,ncdlClllas fi~t ct)nfcctto 't fumat "tinfra, 1-t'.tnjtrtda.~.J.bra~
bU!JloCfati.5.,.mtfcç l]octdcm poftiJlftla ,,,aeuatIOnea ht cle~
pl]antla.(C /!trcafllmcn plhl1li plltllOmlnptetur mttrldatullt
't aU~'lltllr bra.bJlgloffatum in PJoce/fu fiat euaculltI0.1~ 01l
medlclnas bl varl':lbus fidt confci"tto vt It1f~n. .bra. bUl31of~
fatl. 3.~.fpcclcrlll11 conf"tlollia tle~Jl1ia:-1.~.clllU f\!tJ'po l'e:
bl~auhfs.l!àuidil e9pofult d~ctua.rtri fatla fout'Va.lena tn oi
JUat~rt\l me!C!lcoUca;clIllJ SNfcrlptto tilUs ~Il.'(t> ,bu(llpITc: U,
qutnUe an. p.,.lllcQdo~ i\-rabld:cantcdrcoa Clllllcpltl?cos: ca.
la I1Ic!ttl:abfrntl]if:felll,anl,ofi.5.11.s .(pld~hni:~llpodl1: fjme
Bn. 3.' .mlrabo~ilnodi Indolum:1 cf?ebttlot ,.m nfi. 3. s. pumoz4
tu{nbarn Pfi.I1U,l1cro.l~fcolpp~ndrtc. TO.,.bJllltaIJt Inltb.lif.
~qllt v('lI' \ld COn(lItl1ptlOnClUntedtctatta i C~'(pto (pif!}t)lI~t
~onllt,O,mMI?bcl3ri1dt
,n .Iq
*
�.'
~o1Ï(iliUttl.lXXX~~:
ttlUf pon4tur ft(<<n~b~CO(tlonfG:t (ae:ta·becocttone'per bféjbi.~'
fnittâtur in infu«oue:pollea fiat collaruraet bon a. cJ:p:elflo;
jn qua ponantllr vttllfra. ~.lilpidisla3uli: laptd~s arment:
q uod fdlnhon pll1-cet.~fj.afi. s.m .ellebou,nt~rl.3·iI. s•.(en c·3.
"j. rcubarba..electq.s.cmamoml dccrt.3.ij.lt6nl ~1.S ·~ · bcc,!
albt ~ rub.afi.5.S.fpicc:fql1tnatt an.7.s.omnta~rolfe cotllnda.
tur '\: ponllntur i.n bieta collatura caltda:'t pcr tltem 't noctl tll
llltuflon:e permantant:pollea fiat collatura:1 cum fulftdemt
ql1antltate mellts 't ;lIccQarl cquatlter fiatdeetuarll~m:clltlis
lJofls ell a. ~.$. vrqJ ad.;. vj. 'te. 4r10<lbetls varia f~lutl~a: 1 fo:
"a 1 minua fo:ria:quibua va rio modo opOltet "u: qm tn car"
Opottct COlpua mllndllnt tcncrc:'\: ma~lme fi tlebeamus beue~
nireadoperattonemanuall:que labottofa ell.1~!opterqtJ
bt~t aut.C,pl0p110.tn fi.acalus dht non apponQtllr. f.va.
rtcea:nc~ fiattneta allqllid labodofum:ntfl poil euacuatto~
n"n 't mundtficationl vltbna. et verfus plindplu Cure bi.tlt.
t:u aut cofinnatur parU. fperatur!)' plol~lbed.tllr 1 f( fperatl~~
(cias lJ' fumma cl1ratlonts fpcrare I]utua c~rttudlll1S tll alfa ...
duatto ln atrattonc.f.cU medtdnta eU!;leualltlbua 1C.et qln\'t
, t'llcebatur circa tenŒ e~ponen_do in ~oc cMu ~a.thnc Nlct 'o~
mitua:1t non (oUi mat~ricrCi cOnlunlu:fcd ctla Cil; P10puctate
apPlopuatotfima~tmehtdcpb\lntt\l idee ob(eruentllr ver~
ba 5er-ap. ln.c.be mdencolla. fllb I]ac founa.5t "1I11l01 dt
tcrrcllrla ~otTua(ristdlls mundallomacl]u atm vomttu cfi
poru aque c-aUdc:in qua t>ecocu flnt anetum: fal: ~ calamen~
lum tluwa((!'t nlluromaticl1:'t (c,men atrtplids: 't f,men ra:::
pl]ant fup.cU omnibus tilts vd aUqutb 9 ë01Ci:'tciba mû ln pli
mta e,rrapl]an,o b"Octo di fccaniabill factocum aceto fqUll~
Uttco~'t ftadtuuat l'trtua abundantillsappollemus dlcb02Œ
Îll ra.pl)ano ~ tnfundem9 in (ecanla bln.iI"lbabea et Illo tc,:tu
-piura vomitiua 1 foula Il cofldcras.1~ltmo i!Jltur polTea tn~
tundere ra pl]anli tn o.tlmetle ampllct facto e~ sceto IcOmun 1:
"cl e.r aceto fqutllttlco 't dl fottlua:'t pollij1 \lctcrit ln tn~~1~;
ne f~ "olls cOl1lcdaa ln tpr0 rapl]llno trcevet ~~~~f~ne vo~
malcmafltcando:'tpollmediam ~~i~I~I~~~nfufa. in oleo't
mcndlponarur bl6ltueill6ulatm. Ilt~l(m ctbattone11l1]0:a.
fiat vomltne.et fl non futf«cr t po
. fI . r.
~ictll c;tQtbclltur bCcocrio l'tilltra. 'l).'.calamcnn UUla ·5·J·S.
(c.sntll:atrtpllcta a6.5. ~.bulUant tn aqua.. 3.~.l'f~ ad confuln
ptlOnltertic partle:'t facta collatura klddatur opll1dl,ta Ilm~
pUds "d fqutlUtld.3.j.M teptde e.rl?ibcatur. ft Il fottlIIs vo;:
tuerla addc tn buoctione be (cmlne l'ap"anl -: "el bulllant ~c
in media. parte aque rap"ani:'t italiQue foutus addc oc nuce
l'omica.ft Il foutue nutrtatllr rapl]an liS cum dl~bo:o ln. op
me Ile ampl/ci mal~rta "tfcoaoltcpllcntt:vcl fqullltttco Impo
ncndofnJlta paruaeUcbotttn. rapQano:lamcncfi tlcbet!"~t
rapl?anue ab(fdatur dlcbolus. 'Blloa modol.' poflll tu COmtO
meo belcpla.'Sdllertetamcn:C}' nlfl flomacl]l1a ln virtutefuc
rit fonta 't in. (ubllantla. rcbullila cCiatta ptcparattonc ad vo~
mcndu nOn a.lI~reUl ln ctl]ibitione 1]016. "omitiuotu: ql au~
dtuttle medlco mult(i auda(c:qul chomWlIo perdll~itlloma.
d>um amtct ad "omcndfi "rqJ ad moul. 51 Igltllrtra. fieri COll
tln6at obf<ruentur œnonea l'oflti a olio :a.ui.itil·p1tl1lt.c.~j."
Jll.di (u((!cdcntibue qulbufda" no obhutfcarte côfonare Ilo;
mact,fi fl l'omltus laboltoflla faetua (uerlt.e60 tfl IlUlgta tn~
~crco cuacuattuis l'cr fccetTnm:l1e etiii bc conuml flt "fll:licct:
lbrpo."omttli laudaucrlt:'t"t ~abcomue o:dint ln folutluta:
ql freqllens nlmle "rue ell noduua:'t c~ aUa parte OpOltct co~
pue bene mfidarcfn taltbus pamonlbue 1 modfl confcruare:
Mec plO rC!Jllla obfcructur quodcolligitur p:tma tertil. c. be
mdcncolta bene conndcrand : l'ollg, "cncrto bC bcblhbua ad
tO:ttola:WII' bebee femel ln.mcnfc cum mcdlclllil (01t1 eua'"1\
fC -; remd tl1,l~cbdoma.da di t'lcblll medlclna:" fcmcl cum mc~
dld'fll medlocrt:""c ln~lligltur collant~ l'trtute. PI~lt Cl1hl~
fIc ad Utera.6i er6 0 no eonferunt.l.no fufflctnt medlclne fu~
p:adlctc rCiteraltej-6. 't ln omnl ~cbdomadll (lISClla l'Ice Vila
cil plllulle fubtUtbuIJ.t.leutbus mcd(fe.t.medlocrlbua côpofl:
rte'" Intcrfpact,un td adtnlnlflra trltcram cpitl]lml "m "UII'
m~dfi:rum\1nturtt1fcre.S.lii.eptt"hnl.;.l.~l!m.5.S. mlfet: ct:
'nomnl ntUC4l1aCUIl di allqua (oltl bc 1>rcrta maBllis oone'
lnllcntae eSrltlldlnf iam remot511 b~ne con fldml I.l colllgitur
qllOdblclficll.crJJam "Ithno rcflatln bOCPllllctpali oCllcni~
rcadaIUratlonlmemb:odl.JJn "arlclbus igltllr pofl aUqui
euaatlltionl couentt cpltJ)jmarc cpar vt Infra. ~. aquar6 c~
(oJec:cndtutc:fumltcrre:'t buSloITc ail, 3.ii. fanda~o:ft omnlfIt
€C:alJolft l'trluf~:bct'J ,trlurq5 an.~.s.UglIl al.~.,.acctt pklrfI
~t ~rl~~i",I1:"~l p.or Rer' (acculue e~ tloflbue ro(arli; vlolar~
,.
.
flolU bOlagfllia:'Z bll!3loITe afi. m .~;(picc:ltbrrllt1>if Itîi.~..,.,(ti
fpCCicbus vt fup:a:fiatfaccllilla pte epate:qui fllmigctuf Cllilt
afpcrflonc fuper laptde greco ,um aqllta dCOlce ct abfyntPif
cquallter cu; fumo.~l0 coroc fiat cpltl]tma cOldlale fllb "fiC
fOl ma. ~. aqua ru bOlil 6inls bu61offe:l'tolarfi lift. 3. itt•.mdif~
fe:rofarfi afi.3.j .s.\'lnl albl odoufert. 3.5.flllldalolfi citrt. 't ru.
cOlallotû rllb.~ albotfi an ,5.s.osiml:~riofilol(i: vtrtufq; beé:
fete crude Indfc afi.~. j.a I1lb:e.crod an.gra. j. 5.cam p!?OlC : of~
fla l'e cOldccerut aiJ,gra.if.tnlfcc.ft aplacet potcs .~ddcre oe:
fragmmtls 1lltrantlbll~ tn. cofecttonc bc gêmta.~.~ .rlO bdiCa.
tia:'t e.rdfdcm potea contlccre facculû mutando aqllas d ·fio:
res ct "crbao addcndo beco2tidbua dtrt remttTc tn qualitate
di femlneacetofe.jht depl?antta dtfiunt cdii rectificatioe!Y
bOtfi mem bl01Û CUnt flmllibus:fcd mlno1enUlr bofca frigtdo~
"UtIl \'t l'lolarfi:rofarum 1C. 't augelllltllr bofca cilUdoUllll "t
bcen:gar.cina 1I10ml:am b:c:oSlll1i:illideIlGo.vbt non (IInt p~
a~e:vtl augendo vbt funt poftte,«r~lt confoltatione afit fple
ma vtplurhnu bebilitatl in attra.l]entio:l'din e~pdlendo in ta.
. li cafu P:opll0 fiat fomentatio fUplll ipflll1l fplenl \'t Infra. ~.
coztlcum tamarifd:cottlcfi radtcum falfds:'tcapparodi:taplJ
cil Ilcutt:cl]cbult an.ro.il .fcolopendrtcflotii ~cndlrc: ab(rn~
tl~il:ab:otan{.ro.j.coru:clperi a".ro.S.feminn fenlroU fcnu~
gred:fcmt.llnt afi. rot j.s.(pi" nardt. 3. s.ponantur omnta ad
bulllcndfi in "Ino albo:'taqua equaliter:oz: quarta parte accd
Il lbl:'t facta beblta. bccoctton ( fia t fOIll~ta rio (1lptalpful1l fplc:
ncm ter l'el qua ter.et fl volllcrts fOltlotl dficcre adddn bccO
dtone be sfimf arabtco:bdclio:fcraptno:oppoponaco ~oncn
do. 3.s. vd.I.t>, Cl l1 olib et cOlli 1: bc \1.ceto ponen~o III edta par,:;
tem aecti (qlltlUrlci.ec facta. fomentatlonc fiat lIlunctio fupza.
fplcnemcum "l1gucllto"tlnfra:~.olcl amigdalarli a,"ara~
rfi:old rut"c:old becapparlbua an. 3, s.old tle HHls albls.J.
a1.f,mt.llni~:ca rut:lll1le~a a~a. s. s.coflt:dperi:clna moml an.
7.s.acctl.S:lf.croCl.gra.tf.ml(cc." fl voluerlefoltius faceruc!
dc~~tgfillli fOl n"c!Tttate. 'Jo I~occ-afll ttla valet oleu bencdt
ctli.'tolcfi balfamtnu •.€tpotTct etiam fierl cmplallrfi ct cerotfi
cum appl0pllatts vt.'l).' .blaltec:mardaton an. 3.j,5.armontlJ
ct bltTolllti Inaceto. 3.j./lodi 6cncllre:fcmlnia anett an.;.s.fiat
ccrotfi Il pl~~(t•.etll volner!s faccrc cmplaflrfi poterie add,~
rt oLcllbe Il ho bccappartbus di pt"~u(dll1t pOlet:'t eum fari
na (CI1u~red:'t fCllIlnta Hni:'t fic "Ariable manmte eadcl11 tn~
tentlonc. ~lO con (o:ratlone "ero tntll1b:o:u per Itltcrttls va
lentconfcctiolles co:dialea eum aliquibusepiltide 't {plenftf
cla. jJo varieiblla mill1l0 calldisin dcp~iitta calldlo:lbua. j/"f.
"aridblla fiat confcetlo \lt In(rl1.~ .(pcctcrllln ~~arodon. ab:
batte. 3.s.fpederlll1l dcct!l,arillcttticanrts Safla:(pedcrli co~
(cctlonta be6ctnlllis an.;.1.s.CUI1l3ucd,aro bitTolut" ln aqlll!Y
mdllfe:ctco:ct:(umlterre quod ruffldt:fiar confectlo ln mO l1
fdlla·5.ij.p:0 qllolibetmo:fdlo.er t>(tur ln fcro ante CCII aIlf. .
perbuaabozas l'el vnam ad minll~.jn dcpl]sIl tta va Ictl'ttlf.
fra. ~ .(pcd
ramble.5.(f. fpecierum confectlonla bc IIIIJ~,
(co t>ulct.;.j.(p ctertlm t>yarodon sbbatle.s.s.cCi.~. "j. ~ucc~~
rt btlTolutitn aqllie mditTc:fcolopcndrle 't bctooicccum lIIorlt
~o "Intalbt decri fiat confcctio ln mOlfdlte.1~olTa cUa", ncr' .
clcctllarlu ln boc plopoflto vt 111 fra;~ .co:rlclln, 'dtri cOlldltt
3.s.liqutrittc rafea.iI.5I1cct;a ri Cil ndt.curn lum paITular(i l'If/:'
6ulum afi.~.i.lIlar6arlta.rfi afi.S.I.ractnt~o:um:fa.pblrolllJt1:
(meraI4i.tl010nid:c02aIl01ll0t nl.or rub.an.7.,.dnamoml de1
at:macla:gala "gc ali.;. H~ariof.Cllbebc:llgnl al.flozaClo:cal~
mlt~:fcm t.ba aUconla afia.s.croe&.5. s.l11ufet-amb:e afia. ~a.
"if .con ferue: b01a~ln la:1 bu~lolfc a n, fucd pomo:u bU le/ri b~
puratt.3·ij·aque rofatmtnloptlml afi. 3,j.1 cum Il.i. 5uccl(a 1
albtfikltdcctllarlfilnbonafo:ma:quovct potell bl,bUG qu ~
bus ItOII fympISiltur:neC\5 altrer foluttur.18onll/tl dt" regll!a
re in 1]113 motbta crontcta vt aUquiido bimlttatur 11atllra qlllc
ta CUIlI b,btta btetUe n IIlUs mcdldnalibue alteretur.'!: ne e):~
pcdltlllll fit plimu ptlnctpalcdrœ regtmcn ln totUOt-~abcn'
dum.([t:on(eqllcnter o:dinandllm cil qUOlfJ odO operandllJ
dl clrca partlcillarta mcmbla..JJn "arlclbua Igltur Ob(crlldVr
talisl1toduafactla.pdmo qlleplccdr,rllnt frlccntllr t)/crc "os'
rlcea CIIIll panno t'l'Mo:" fl panllllS effet bC ~ra lIa (ITet conuc ,
nlcntto::-l contin uetur frtcar!o v(C\5 bUl» Il1CmbUlIl1 calcatH~ ,
fanguts veIHua fubttUatus"tdcatur:1: l,oc fiat poil buaG "o~
ras t'llet in ellate:1 l'ltra. vefperas in I]'i~m c. ([ €onfcqucn"r
bcncconfidera fl l'cne tnflate flnt tlc ramie fapl~cnarum "cl
fdarfCQrum.51 fap"c11e a cclpc flobotolll Il III ct aperi VCIIGIll
Infracauillam tn partC e.ttcrio:l" frludlrt 't (adaa la tu III ~d
ficlum "t fqngllio l}r01f1l0 e~lre polTit: (eCIIJ}dum famu,; ",11t.
llluluf9
�•
tnh1l1t~ blrp()1Ttioll~~iat tn Romla facta ptfll9 ligatura. Ilri~
cta poft frtC\ltlOnc0 (ü bhldll fllp:a. Gcnu:1l fupza gcntl "'"ilrCi
tumefa.ct.lo.t~ldatut.Et Ilanunt tnfra6cnlltumefilete ftrln
Slltur tnrra icnu:'t tn omnlb? Copdllliltl1r Deolfum : "t grolTa.
1Ill1rcrta pOITlt cdud 1: rota l'ntua crurts edueatur Vllil vtce Il
""'tue (ofentta.t:'t Il no partlatur
bU cciueta. fIt PI!' ~odli
qut fUplilltaCtllS dt:'lcognofccfdua ~ductto rotaUs qn no Ila::
blUpfarCi apparia tumefacttO:'ll}oce~protto ivno (rurc pott
.{)IIO& rres blea fiat fIria operatto i allo crllrc:fI venc alteri'"
crllris fine tlunefacte.10.6 fI fozte cotingeret .J'pter vtfcotltaté
oC terrdlreitarl l~ùmoda:qtS no obediar bcfeltfut beo:flllll:tunc
OpOUebtt aUqii facere operattonl.f:v, facta frtcatiollc:"d cna
blocata tibia. cu aqua alLia. "rq; ttfi "ene rubeat 't e~lIbcrant
fiat tlomla tn btuer/1a partlb9 crurtfi "t ma terla ma6ia srofTa.
eppareat '; materilunde cuacuef.(C'4:o(eq ulrer fiat becls li:
satura. inciptldo a calcaneo bene Ilrhlg-iJo 1: furfum .pcecildl)
"rq; ad gtnll:'t fIcfafcta rcmancurvfq; ad:,lfoUdattoné Ilomi,e
pOltea blIToluarllr 't crus cil fttptlda (OfOlectur fomltado:Cl11
bloœdo:'t "ns~do:" poft~a bu.!a Ug-arura fiat "tfuplIl.Et cO::
(equltcr poil: altquoebt~a ant(Çp mlbdi e~erdtef fiat calcfa bc
pelle ca nta per lo~Ci fdlTa. 1: cU cOlduls. ferlca palllattnc ftrln::
satur:,; farda fan modfi bi.ctfi fupcrponatur vfq; ad rpg.~all
. lartnccrcrcltarUnCipiatobferuado tn rdtqllla r~atll11 ~m Il'
tllCtli efHn btctiumrolctnta: ma~medi vomttU1: aliqlllbulJ
flômija tn manu ~d b:ae,>to ad bluertcndl1:q: tuc biuerfIo dl:
necelfarta. nt tlliqutd bCOL(lIl1t Iluat: qtJ Illlere confueutt:poft::
Cl di pcr tpstumcficri nô apPllreâtr~mouca.turfMda. 't calda
tllctaltrtccll rttÎlleatur etla per tpa:poll:ca poil: multu tps w
moucatur fempcr reiJimtlle obfcrua.toft btaii eft:ql ma~lmlls
tunol cft tn taU paITtonc {" rccldiull pzopter ca.ufaa (upu erp(
(aa.EnfI l'cr flomm \'enarii nô l'oITet tOtil11llterta conucnlcn
ter cdud:\1t opua fIt "ena.a htddcre:"atn totCi remOl/cre ad
perfccta cura rccurre ad ca que ttq)la (criptll (unt ctrca tc,:tus
per me tn.):pf.tcrtif fm boctrtna 'lillbucafia 1: moduJ obferllll
Mi. lél( modCi no pona plopter no plolosare tnutiltter.Et q:
"{etu. ~:'l' e~pedtt poil fLomta "t mlb:!i Il/pttda COllfoltdur
tam funt ponide illedicitle ad I]oc valenCea. ~ttmo crso Rat
"'"ocno b~ qua facta co(oltdatione mlblti cpit,>tmetur VI: II1.~
(ra. ~ .rofdrl1 abftntl](f:foltolu plrotu:'t.plâtag-inia afi. ro. j.
mllc.ll) .,.g-allilri:balllufltad:cotddi 6ranatodi aii.5.{f. nu ~
cio ctpu«t:anaftlcte
S .fandalolum·rub.(4ngutnts tlzaco
nta afi".'.bulUantin amI" vna Ilquev(qJiJdqutnteparrts co
(Ulnptlonl:'I De u fiat emplaftrarto '1 catJ,aplafrmttto:1: Il flac:
di fp061a.lpfufa.1: fuperlt{J\!tur erlt "tt.le:po.ftea. liat inuctto~"
vnGultO ."nfra.~ ••n{JulU (and.3. tif.oICl mrltlllOlUlIl.3.1f.
(ucct barbe btrcinc:acade aii.5.j.Mo%iandrodi pleparatodi:
ou de "pzcfTl afi.J.j.rutificerur "ngu~ntfi pzo "ng-endo.1~or
(,.cUi (l)C(1'celllptaftrli côfoltartuli vt tnfra.. ~ .farine oLobl.
~.i.i.tarinc fabarfi.3.~.olct Ilt\~zttltt:'t rof"rli lotilrllln ln Ilceto
afi.~. Mdi b"ocdone fupzadicta fiat emplallrfi .1~ oITea cria
t,afc "rotti ct pulutribua c6ltrtcttllts cii blagil{Janto: mallt~
Cc;.'t "mtttbu9~aaletvnguitCi t)" ccru(n fll11tl1~.Et cû I]~ ()t~
dmattm polltts perflc:tcrur tntitlo noftra.E~o tn llludo no ml~
nus ad cura bebitli r~Illtn ht bieta 1: mcdlcin9 rfi g, lftal toca
,ta.'<11 "n,ob(~nlattoJl( tllodi IllacITent ttmozora. €'JJnloca
Ilb~0' vero pt" depl)âtta cllconlcmota.n.dCi:vt tllctullt eft drca.
tc~4' ln appltcartollc mcdtcamlnti ~ft rtmo::q~l ft ad frl!)idŒ
bcclmaucrtut bubUi dl be Imptngcndo matcna tn1l1lbzo: 't fi
ad c\l.UdŒ bnbili cft ne materla. adufta.maglslIlaUctctllr et ad
can.crcna tran(eat:ldeo ,>ablda ell: calltda maplIle tn reghni
1\e'l pur6ationc (otinuata:"t d~ aUquacaltda. rcfolllttua ap~
plicaripofl'mt:bebcnttaUacl1'c cum 1]occofo:tatlua 't fltpttca
8ltqualtter:masls tfi 't mlntls:qz ~n PZOCcfTlIl11a.gle refotlltttla
illllpttcQ..Jn boc ergo caf" ad cofottatlonl'te!lccadone llh1tcrtc:ma):tmc fi (atls mobttill fllertt"d moUta cOllcnlt:1l appo
nantur fpongte masne nouc fttpta crura. tul1tefaaa:quod fo:.
titer fupcrlf6cntur:doltilla crlt "ttnfundantllr in aqua dnc~
rte ciluUCi:ficua:'l vttts.ftfI placet potcsfac~c tlnb:ocam 16
saIn cCi aqua. bCCocetonts luplnoull11:vcl cUtn bleto U)!tul~ lm
potlto modtco aatl" pollca. (upera.(pergcre be puillere "t lfrll
~ .tamarifd:(c.anctl totr((aetl:l'ttcadoa aril btd afi.s.I).lIl\?!~
r"c.J.s.ro(~r6.~.j.olnnta pulu,rtsabla ,,(uperafpe~g(a: et vt
rcttncantllrpotcepoll Inun6crecum otco abf\?lltl]lf:ro(arul1t
afi.ad ,>oc CUi ~illet farina. tCIl1l6l'ed ",maloe.ft pollrcmo Il
nOll (ufftdant valet alumen rom filll0 CaptUlO fi (ccii mtfcea::
tum Il tnfllndatur tn I1ceto fdtdtabttur operatto. Jll I)oc ta::
JiUIl ,~cr~IJdli~,Epcrtt6 drurskte:<11ilU'lulido o~ottct (CIlle
"''lJ
,,'1
an.J.'.
dia vartarc ~illll1ilSls 't minu~'caUdf1:" magia 1: mlnua c~ic(1t
du fi :1:illiqM cart~carc op~ ! fca Ipdlarefm lJ' foue miblu fIt
tn via ad co:ruptlol1l "et no.1~to I?la Igitllr ad Doctos rWlr:
ra.tllr ctrurgicos:1: "ia ad p:efcnafum contentus.ft notilte 'l'
lteet illud conllUfi facwln fit ln ca.fn "artdi't dcp!?antlt:tslllé
ad omlles motbos mclellCoUcoS blUstnter cOllfI(ierâti tIlUn.::
."enfUln pleftablt:1: pudpue in IIlclencolicia pcr adufttollcm
e~ (anguine 1: (Legmatc.ft Ilc fit finil:r.
·
.
f!1~lO maSlltRcocOl11ttc.b.JoÎillc bcbarblallO bc p%eferUIl~
tlOlle a bolodbus tunctllrarll m.
crConfiUum.l~mj • .
~o pt((truattone Il bolo:tbua tuncturaru pedfi c~
, materia befcidentccaltda il bilto c"olertea ma gta:
taudo drdtamroiu marriS Rc" mfidlficationi cot
.
pozt6'.~thno fadldo "omitfi lcul=fJ fac/Ua fiat i"
co vomtt9 cu aqua tep Ida miUa di oleo cot: poftea.
{tante rcplettoncfangutncaln qualt pecciis fiattlômla be ve:::
nl1bafiltca cduccndodrdter.".vel. vJ.§.fan~utlJta. pollea bt::
scraturmaterta rom fl?wpla "t tnfra. ~.fI?Ulpt ro. 3.j.mdltG
ro.3· s•a quarCiacctofC:l?ue:" abfl?ntl]il afi. 3.;. mif. cotilluetur
qUlnqJ ,,/cibus:pollca. fumat.~.,.plllularllm "t tnfra.1)t.reu~
bi1r.cltCti.~.il.mtrabo:dtrt.asarl.turbttJ,: l?ermodactilomm
8fi.~.,. S.Nnsrcdt:malliela:g-ariof.an.J.s.conRdantur cCi fuc;
co r~(arii.et potc~ bc cis Reri mtnoûjJttra.s tl placet fm p:o::
pOltlonl•.et illc plUule flllllalltur ~m 11l0du aliaru mediana:
~UI11 foillentili fllll1endo lailattllilm 'tc.$equcnti bic fum~tur
3·S.,u~cQari rofatl.Si crlà Interdu fumantllr bue.be fupla(crt
pria pdlulta "t flng-ulte.,t..,.t>icblls crit coucntcl1a.Et Iftud ide
ql/od fup:a.dlctCi (ft ob(cruetllr ad lI1edtfi fcptcmbtla. :!.audl)
ctta (eme! l'el blstn J,ebdolllada fumi coclcar.t.be pultlCroe vt
tnfra;""."erbc I?lIe:ofTrum ,>umtdozllm combullo:u ~m com:
fpolldcntia tficturarfi pedCi:" fkrt pot fubtilifTime plllllcrt,a;
to:u.3.(j.Uquirltie ra(e pull/c"5ate.s.t(j.fumlltllr di aqua me!
Us.Etbtscotcntus(umobferua.ndo regtmen in rdiquis boc
flcut "etbO bictu dt.
CJ:1~:0 masnifico comite 'JIoane bt barbfano' ptO p(cruatfo1
nca bOlo:e podagrico acaufacQolcrlca. mi~ta fangulni quë
bolo~em tantU femcl Inddcra t.
œ
IIIJ
cre:onIlUum.',:t~v(r.
«.Ib"."
S ..lfi"....",,.,.
tantu, oblani ml~1
opoztuntta te (crtbendt pollquom \)Idi. tD. a. (y
ad "OS
Uterte manda"t mets: fUlnmatim
tamen1: copcndtofeca tantll refcrle: Il qulbUG ab~
Iltnendfi nccdTl'lrlo eft:ct QUlbue ctloll1 "t':lId"
frd4uantfi /g-iturad res-tmc!l circaa.crcm cI/S'atur aer Q CI'::;
remperatua:l'd ad pallca.m bcclinans calldltlltcm:cfiilte;'ero
ad pa.uca ln fr!sid itatlabrqJ "umld Ita te: pucip Ile hl 10co VC::: '
ftrc (o~!~ruatlonis.ma~lmca""bltIlS: ideo caillera "UU1idll
nequa~ cil conuenlens.f:nuendfi dia a "(n~o ma,ttmc bOlea::=
lI:1 ptedpucclun feqlltturad aullrum.4r E~crcttlum autem 't
fl tuncturila multum confoLtat '1 "tutficet:non fIt ta IUcn la bl)
rio(um "imte ntîlrhne pedibu\3 flue c~ (onsa ttlnerat{one:tlllc
e,.:f~ltll.fIt l{litur l1lcdiocrlter factCi I]ota tk1ntCJl COll U(nlenti:
\'t hl mallec,tpulfia fuperflulta~bue comullibuse~ egtlltonc
't "dna:que ntfIpcr natura! fpote edllçQlltur:tuuertlr natura
cfi (upp~tltO.:lo "cl d21l~ri.cOI1tUllt. JJdé~ic(\ bebm ffcr/ faltl
per 1]0:\1. \?na.4L''frtca..tIOltCS quo~ tncmbtozfi (uptrlo:CI: "e
fpnrillarfi1 bzac'>totu ln cafu cOllelliJl11t,/Caucndri a fricatlo~
tt/bua pedfi)abot/ofIa p:edpue:lotlollibuactlii pedli ex aqlJa.
buld:fIue COlnunl fontia fUlltnoclllc.Sbll!,Jltur IlctllcccfTrtas
10Uonia pedum Rat cli ll~iIIlO:non'tQlI1en fo:rt: ln quo Ilt beco:
ctli paru ralla 1: ro(aru:l]oc blco no e~jflcntc Il Uquo ~Olole in.
loco:qm Il {lOIOl p:cfena tOtettaUa lotio nOl1 coucnirct:l1lfl fof.
te III bccltnattone parfi.Cauendu ctia Il. COUII mnrlme (upcr rc
p1~riolllquocliqHii fiat pa.rcc:l]abeaf b/ftantcr tl dbo. vif•.,cl
vitf·I]OltS millo modo Ilado:qnl Ille fTtllGnd l)olCltc Illa m(l~i::
!!,eplepararct.4r6onusln co fu;vdlro ,"l1gl.~ COllenten9 cil:
1}'_"IS'Ua. 6f~ liJttllr fomll ue. "i/.~oJa rfi :d. Vllt. "Octur" Us 't
110 blutnlls mfi Itate neccmtatc vd aUa co(uctudlnc. 11'1 0 lit tn
lcctllabe pluma multfi molli. altadc (unt pafTrol1CS anlmoles
pzedplle Ira:furo::trtlltrta:1: folUdtudo.l.:a ldam cn ta (tlii Ilrt
cta. tnultCi noclt. Jtlanlttodih Idllnt(j ma~lll1e notlt.€'tCir::
ca. dbl1 1: potu plO rcgula. "agcatur:lJ' ttlUgCl1tcr 01'5 Inllltu (
bene rnalltcarc:'1 cITe vl1lco co!ltus dbo ,!d bllObIJ9 ad pllls:
neq;ln comcdldo cllmllitu tpsplolollgadfl:11CqJ poil dbum
tndt!Jellliop, altri fumerc.'fu!J1lda cil dtii Olnnia potuo" db4
repl,~lo:" edam l):J.ufçattua.,fiJctcrae 'ulnlctas:fro fl eliqii cr
ln tlil
~~
pz~mla
�•
,.arC(otht~trdhl abUdâtla ,db! 'tpotus quodno,crtdif:,t;II1~
di eleul1ttonc Iton multllln \It(lgna ad fubcli Ndtllante:1t "U~ .
tll cru 't pulfattolJt 't ~rauttatt.t(u tactu caltdo no tntellfe n t~
paia:t t~rdlta rc btfTolutionis CUIlI fit curario:ftilte edÎi' I}a.bttu
dmc fansuinea ""un Il qlht(i fempcr ~d rubdi bcdtnl1ntt . ft
JCCtt vtdeatllr ill tO quMi qUeda indinatio ct Qeredftarta fuc~
,cefflo ad I}oe l11otb09 ptopter antcccfTolea clua: qut 1]ocvel
fimtlt mOl bo labolaucrut:tl1l1ltn "r arbitrotacafll in blctolJ
,paro~ilmoa ptol}ibtri poterit:tum qt n~n cft n(Ccrrc: 'l' apa.~
rentts fnerlnt taUter tHfpollti:'l' plopttrca. /lmUia fit (ururtJ.
,t)I(polltto in genltia:q"l Ucet fl'trima bectll a pedtbua ptr "l~
,film tipou \3enerattonÎs fucrlntmala qllalltiltt affcctJ IIlduil
,fami btctl (ptrltlla III matcrla fcmtnaU ptolifieaporuerfit cot
,ftg{ Il ma.ltcta trl\!trtute fpiritli pttnclpalifi IIllblOdi potent'"
QUOtll1t1 fperma tnoPllth; fit plolifiClInt.ftiâ el1:o 0/ bteU (plrt
,tua beclfi Il pc.dtbus errent alterart. 't maUdaei aliq ualtrer: ct
paratif/1l ft trl1p~lmerc Ilmtlé blfpofiriolti in matcrta:(~ qua
,tltbcnt 6enera ri pedee ingtltitia:rm qua implcrfioili rcdda~
tur pedes btb i lc~ 'tegrota.ttut.€otingtt tn marertii no crrepil
ra.tii rccq1ttonl blctetmp~erfjon{a vet tn fC:l'd p:opter allllril
,lem influrfi btCfa mllttrla cofo:tata:'Honfequcnter 110n fict
,jmp~crfjo millidofa.ft tta erre edftlmo (~ctii têpo:e fue se" e~
rûtionls:quod fatta cntdtnter fuad ct:ql. qu~fî tl pott\1ttt (ue
fuit (anua Vin /;)ieta m~bla:'ttantfi a. bllob!la \ld tribuelllwhl
plo~tnia futt tn co mantfdta raIte lello.l:ulll qt 1Il1l1til1 labo
rlbua etiii co:pOtda alias fllbh:ct'" fll crit: \1nde fi Imp:crra fulf~
fct lello Qabtwlllta fouta a 6cncrante in ptdlbus !,;cnitt 11l1l1~
to talll ripo:e fllpcrto~etn l7iie btfp,oattoné tncldHTet. Et:t Igif
fptrandfi 'l' a eMu tn blctOil paro~lflJlo~ poterlt rdcuan C.rl~
fiente ad"ucquaft motbO tn pttnclplo 'l'tllm \Id l]ullccafum.
1Ram bc 1]0' t)"cbat :Sut ,Et ru fllcenrrttnr bolo:iblls tllneru
rarli 10 p:tmleclll1l apparcnt:fieteolû cura f>l Cllia "lC. ft fup~
poato 'l'tbtdfct altqualts malicta relieta e~ p:osenitollb 9 ad
fufdptendu Itoollllitii be lI1aterla flmtc:q~ rn \'t bt~lt ~era.~
plo qllar~o bleularü cap.~~iil. jJn omnibus lt1ibda pupllm~
tts "u cad~t cta aUq uld c~ esritlld/nibus:qIle Jhlllt ,~ 111 ar~
n,!:! I1(CCrra~lu cl1: Vt agsre6cntur in da tf1:e bue ca IIfe. f.ltIlIlti.1
tudo fuperrlutcatls 't bebUtMe mlbll rcdplcll tla.!?cc igtk1r (0
lacilufa be ~ebtUtllttmëblodi 11011 fuffidt::fcd etlii requiritllf
1I1l1ltfpUcatlo fllpcrfhntawlIl nct ~ndu~mdu\lt t~lee 1110:bol:1•
.0 cd l't conllat CUlU bOlllt:atc rcgltnhJla '; obfcrua nria quo:rt~
,d am medtctnaltfi p:ol}tbert potcllmultlpUcatlo bictal'u ma,
,rc:rierli illloto:crconfeqllmter a l'Irtllte non trllllfmittcntur
ad tUIJcturll a per natllraetiâ bebtlcs: 'te~inde nonllet bolot. '
,cr~d 1} oc isltnr ,t occurratur aggrcgationi "lI1lllrtpltca tio
perlllodactllo:{i:II~àrld:tllrblt" afj.~.I·S.bta~redi1:ll1ant,i.e:
ga riofi.afi.~.s.confidQtllr cfi (ucco ro.'t fia.ntplllule:qu~flllni " n~ blct~ rUl1llllilttrterlllll in toto.pthno pOllctur rcgullcll i,~
~lttll cOl'luenlentt.fccundo poncntur quedam tnedtcln alia ad
tllr I}Olil qua fumt con(ueucrunt medlcine folut/ut.hl bO(i.~. j.
pteuutoncm:o/ Ilpllr occurreret 9' paro~fll1utll hICidcrct 9' '
p 20 vlcc:1l non (uffldal t~!?lb~l1tur vf'l3 ad.~.I(f.poftta fUntll.
,bellsauertat: all"cctetnllactiom ca que illparo~ifill0 lI1a13IIJ '
Jurlalla.tillli cClaqua ot."tfi,ri foJet.Etfcquenti btefnrnaf,l'C
nlcbl1llt ad rcn~otlonelt1 cUJe •.rt!lrca Îgltur regimm ln bt'~
(0 nttettone vt tnfra:l}oaft \1t (lIpta;!J.>.;ucc!?art ro. 3·S.bra:
ta.1~th1l0 drell aercm:dlgarur (ler ln QyclI1c tépcratlls: 11c1
bpglorratt.s.it.mlf.4t':!..audo ln \lt al1teq, flltnatur ptllule pcr
Bd paucam btclinana eillidtra té:el1:lltc vero ad pllllcâ frigl dt
bota ante "et buas fiat l'nu repercuffiun ln crllre fupta ptdc~:
"tl ttla amboa pedes di peda Infufa in olco ro.coq uarrato cCi:
tarelllobfq; Qumidltlltc:qlil per Immtdltawu tllnctllrt 1l111J~
modtco \lecti.ft (um trus fpero trlt plc(eruil ta tnagnlficcntta
tum rdaJ:an'tIlr 't palTlbUea reddUlltur ad reccptloncllt fllper
l'eftra. a. cafu tn bolo~e tricturilTû ptcclpue pedllm.ft ilia fU~I~
tlllltarCi all Il.11 de tra.nfmUTarllnt lld etls:IJco (,'g/e,rdatl1: tlllbf
contcntuG 'lC.
tatlo apud lacllilas 't ftaglHl't I~o( pttdpllc obfcrllcrur in ae~
€pe (urattonc 't puferuationc a cafu in tgritudtnl podnsrt
reiP10pdt Qabltilttois 'taccubttus:tdco camera l}illlllda:ne'lJ
1: cam plO tnagnlftco.b.tl?oma bebononta 01lC~lt conOUa;
loco terreno poUta ncqllaq, cft conllCl1lcns. fdam,callen:
rio ~J-~immo.
4t'ConfiUum.I~~~"iil.
du," cil a "cnto l11a~hllc bOlcaU:'t ob aere ",rolfo ct nCl",lo(o;
sr•• m....ftd bnl !:1) 0111 , . , 18ononla .IrI P" q110 Il Iii m"ltum nocet, JJddrc" lIla~lme calltl1dll tempo;e clllt
.
trlcii bllcalte Pltdpllt 't comtUa blglltrflml (11: cgrt
ttsnt mOtttlldn fcro fub rad(fe lllllc.~(nt""reer!Jo l]\!cmJlJ
.
tudo poda6~ca. pertodtca. bla l'tt ter trumno tn t~
quo aer cft naturaUferfrtstdlls 't r,umldl/a:el1: pltmo CO:P"S
potibuaapnotibuG ad d il ffUgia: lIt tipo:c vcrts
pan nia bCl1ccoopcrltlldu:'t tIIaJ:imc peUtbua \TlIlpillJ11 :qlli: tl1
p:optcrmotfi fil Il !JUtnts 't QUOlotCi in co:" ln tlpa
boe cafu mapma Qa btnt plop:ldaccm.fR: ctta III Bcr ro,ncre
rc alltultt ploptcrmaUtlà !?u\llotfi 't bcbllltati blgcl1:ionle: et
rtctlficandu9 Cllm Igllt fncto c~lt!Jnta quereus:" liGots lunl,
anteaffionlbllatationte lIIeatu(i in (ftate ptcecdtnti: qUe bt ~ perl:lallrt:'t Illlllltl>us eaUdts aroma tI;lltie:aUQua lido !tu po
(polluo ml trlblls ta "Ictbue\lclquatuol. amtSir.ftat« anno~
nendo ftlpttes falutc:rotlfmartlll ~(.l'd(altclIJ fllffulI1t sare Cil
ru quinqnaginra l'ct ctrc~.eQ6I1tncc (ôple):lonte Pm tottue llItrii cij pulllerepoilto (upcr ptunas lit tnfJ'il ~efcrtbttllr.l>,.
tQUria:dnamofl1l:nudantuf.gaf.lllacia ali.5'.tf.tnl~c. \1cfll l'O
I?abltudlnl:imo cCiQ 1til Ua ~gritlldo bolol.o(a. cl1: l'cr "Iii tJ~
flu~uG CJ: maurta f\lllguincud fleglnaficli bcclln9te. t. tncU~
IUlttua potel1: fierifOttllllla c~I?la:t: C/lln Ilotacc liquIda: 'J lIla:::
Sla l'alebtt.«rf~rdttfi alltem:'t aIlIn,rural' Iltultutll (onfO~
nato ad qU'llttatUltgllHuls Ipfo fllngI1 Inc.(. in lattrudlne d 9
tet 't v/ulftcct:I~OI1 talltenllt 1.1bol!ofIlU. nhuis ma~1IJ e pedt~
nô tlptrato.fcd ad (rlgld41 Qum t~fi bccl~IlQtc. Lrcdo tamcll
bue:fîlltc~longa ttlncrAttone:filll:c~fllltll:llue c~ lonsa. I1:M
cû!?oc(ar1\3nlllcpartl ffC61"tltiscollllfCtnn~grf6\lto (Icsana
tlol1c:ql e~ ta mms fit tleflll;tue mlltcrtcrultl ad pt<1cs. andc
tt per tndigtfUonf" p:optcrodfl eO:5'0:a1c cnt f"bifdturvt cô
t;>tccbilt.'S.fn ~alltcla il ~olOtlbll0 tUllcturarfi.ft \'tatur c;ti!r~
(ulnres bccct l'troe dia Il 1ma U la bou: UI btfCltrrtlldo" cosita
dt\Otiptmto 'tCq"tratlonm flOIl fuperfluilttn cio: quolttilJ
J10 clrea collltllblUa 't agtblll\l.1Panlfdtat illltcm bolotl ptl1
c~dtantpodaBrii ct bolo:ce.f.(uptrflllU t~ercltlfi ct fllpcrf/UiJ
dere pcr l'Iii bctlll;tUa IlIl1teric ad pedes (ubitus cnentlls ct (a~
fue ln paro~fl11n bololOfulIJ.p,aarat aut,matcrla COIOl lod eqllltntto:'ttllllC milpl1lC (ollcnitqlltlndo co: plia cft 1I1a.tlal1'
,
'
mUllda,
prolloccf vomtt9 \lcl falti d~ftcre coefupponaf \1t cibJlS t;ttn}
'J'tom trabatur.~J?ccialttertfibtfc.ldldo Ctt pantl" dect4s be
frumlto 110 fa~lt')mcq; tn (urno toftus:'t flaUurnoQa~ercf dJ.
.culrdlo rClJlo ueâ U1r partes ficce 't adufte \li,entllr blodllJ ap~
ritiua:\1t b:odl!i dcerfi:fafiololû:cauliu: 't l]erbarCi caUdarCi,
€' ait~tur (pcqee nt a;tim e pl per:ciit am01ll,l'i: 't croclIs. a,iteq.
Jur acria:acctCi p:tctpllt:l~ asrdta:'t (ft"lfs 6Tanat~lCi:fl i2c~
(ultJanf ,p alteridts (trcuUa ,na;t'tn~ in cita te cOutniât.:g po;
'rls'aUcts:'t "pla:i rapQan,ie cauend4 tâq, ,ab ln tm~co m,t~rfi
dlte. '.8 "hlls potltibus 't albis ciluldfi eft:lntO vinu nocet fJ
.l'l'ter co(uetul1inl bibaf be nisro 1JI"0rre fubftarit non 1>ll~.fcJ
~ufttro IlIIUndi aq l1a.(.btcocta:,a (n"tibli~ putrtfdbt,libuo
,Sl'1uofia dl cAutndfi:\1t (lmt cerda/puma t,~ in pa rua ijJtitat~
no InéoueiHfit Il fintb~tu:matura fi ptr certft tpa ante clbli ftl
m~~lIr.1~011l)l. ttiii 't l'ira coct~ \1t dton~a fat~a COUClttut;~t~
mlllttr tria mdonta in pan HlQ1tltate 110 btfcoutnlut: td~ltc~1
liso b~ cucIJrbitia.e:aIJldCi pcipuea. ficub 9:aucllanta: ct "11113.
jJntcr carn ,à l'alét CtlrtlCS mptctolû:pul1od'i IlIucnii:~\1ttlllo
rCi.'gcarnibus l11asnt COZpO~ls fr1ueftrtb9 cauédfl_cft. '.Sb aui
~ua ctiaaquatlcie:auca arit mhlUtc'tfr1ud1:rta couen!fit ptc~
fipllc turturcs:(.lllant:pcrdtcce:'t aUe aucamtnlltc ptcr corur
nleee qucuo eoucntfit.«rjJnCcr otcra,côucnifit lactuce:'tpOt~
tulaee "i aUquib 9 blctibu9:t)lmttt~0 t,ntwln 't p'trofctium:
ft rutl}Q Ptec'pue.'jnur ptfces coueni4t parut pttroll:~ ma~t~
me ln cftatc. ~tfcca a fit lt1 a(J1ll (otpods no (q lIamoll: ve a n~
gutlle:tcneQc no coueniunt. JIn fcrcuUs coucnit panlcCi 't mt~
~Ifi tn pantgata l't a lU" t.'far cUa 't rifum (atls conUclllUltt tn
pl!emc pClpUC. et cua rCipanf oua III aqua cu modtco ~cftc
;vc! l'inogranatotfi nO Nfcoucnlullt.a cafco ctiiicautndu dl:
ficipuc: l'cUri't fallto;kl dtnnla omnib9 bc pal1:a mnpOl c a5(
ina talia otnnia.noclt.:a,d rdiqua aut dbarla bt(currere pote
~Ie:coparâdo ad ta que funt fcrtpta:fllpl.aque (unt "ttl,til,,~l
~ociIJa,.ft I}ts film cotltu9 qua tu ad rcghniobfcru~:I~:: t~~
ta. «rt]rca. medictnaUa b:tultcr land~ o~b:~~:!il~l,acllando
I}remle ficrl. Ramtii t)el'cn\l. ballUca t)c~tr
Il:
ctrci.tcr. 3.vj. cUa fiat amnle tlo/Uta. ventlle autun 0 trlt co
'ucnlcne.:!..lludo efl~ ficrLpllr6a~tontm (cm el \ldbl~ ln anno.
1~l.tmo pl.edtGl'.fta ma.tcrla. ~tbua \1t (llpta. poft .ff~mlaa fa~
cca e. 5ia t t{Jltur bis,fttllfi vt mfra. ~ tfr:upt rot: ,. J.fr/upt oc
granatla: 't an dUe ro.Mi. 3. s.aqua,rum CI,ldtufc:'t acetofe: ~ bu~
~[o.aîi. 3.j.mlf.codnucrur quinq; "tctbus.1~otlca fU,manrur
piUule l't in fril.1l'.mfrllJ)olano:fi dtrt.~.ilif.reuba rbart. ~.if.
S*
ltII
l(
'Il
�rnfi.tli.1Ita bf~ft natta fn bfuffTonfbus.ft côfert da omnibus
, e,terClUii ttperatU poil q;ritudinl:'t poil ((omla oz: folutiollc et
tUacultlonh vomltfi.5it illif l1ledlocriter faccu I?ota tn COll
IUmltt l'Un mane t~pulfis fllperltllitaribua cômllnib9 e~elle
fttone oz: vuna:que mil per narura oz: (pôte educatllr luuef na::
turll cCi!up~ofltozto va clr!tert côi.5Jdc btco bebcre fierl faItE
l'cr I?oza v!ll1antc cibu:no tt1 "fq; ad ladtudiné:ct poil ipfu'.1J
quleretur ln loco téperato a.d minus per media. I?ozam antcçv
. f ulllatur ctblla. ~ricattones quo", mibzozfi fupcriodi:"t (p~
tularurn 't bzacQto%u tncMu conuentunt:cauel~~o il frtcationi
bllapedli labodolIa pzedpue.:!.otlones ctla pedfi e,taqua bul
c/:fllle côrnuni (ontia tepida. "d'caUda:qm oz: Qumozea CÔIllO:
lient admodfi:dllllcturas Ia.~as factunt ad feciplelldum funt
n~ctllt.abt crso llet!neccf1'ltas lotionts pedu:fiat cum lt,ttUtO
no tamenfot":m quo Ilt oecoctum parCi faIts oz: ro(arum: I}oc
btco 11-on e~ll:entc altquo boloze in 10co: qm. aboloz pzcferu;
tozet taUsl~tto non conuentrct:nUl fotte tn. becUnaUone pa.~
rum.ec: qz coltua ponltur bc modie e~crcttif ab Ipfo cauendfi
cfh ma.~lme fuper rcpletto_nl.'#ta bc eo bI,tit aaf.loco tbt fu:
pZa..a:oltua in ol1udbus cJPIc~onlbus ln qutbus acddlt po~
d1l6ra ett malus va.tdc:qmlncitllt cozpua fup.ad olctoe bol~
rcslllfrllJldado ilhld 't replendo mlbza bebilta fllp. "umozibl'
" oeflccando re~dua. ~ollea parum poil addlt. 5ed matolls
noculIlenti crlt III tlUa tn qUib' acddtt podasra nOldter.lauo
mOdodi" tm tiat,par((:"abtâtur billitera dbo.~q. \tcl. \ttil.
I}o~ts " nullo modo l1alldo:q1ft tUe Ilwa ad bolozem ma~me
pzcparam:'t cri fit:fiat minoz conalffio ntcmbzozum que fieri
polTtt.cr50mnus tn cafu ma6is conuentcns cil: çp vllliUa: Ilt
lsieur fomnus. "if.Qo~ar~ \lct. viif.noctufllUS ct non bturnua:
nta ftante n«elTttate \Id alias con(uctudlne. mon Ilt tamllc~
ctus be plulIlll tUultfi molllmeq; Intretad fomnllill nUl t>1!li::
ter a dbo per I}oza cunt. t>imtdla "ct buas. ft p:optma blctt
:Sulcen.'t (unt "trima "erba. capttuU be calltcla a p1Cferuatto
ne a bolozlbus tuncturarum.etopottct "t non bomdant (Il~
pta dbumomnlno:qlft cil: e~ rebus nodbjlto:ll.>us ds.«r1~af
floncs ant'!lales ettii:vt~de funt:pzectpue:lra:fllrot:trlll:ltta:
"ntlnta (oltcttudo drca fpcculabtUa 't confillabtlia: quoftiam
e~tennlnant J,e anlmt pafHonca.t.e~tra tcrlllirloa naturalcs
t>ucunt ab ca:quc fm naturam confil1enna.i.ab ea b(fpolltto
ne:que naturaUs cll:"t bldt 15af.iij.te6nt..et e~ parte bifpofl
ttonts parttcularlu t11lblozCi.f.tpfozû pedum ellmllltumad$
uertendfi:ne caldamlta fintntnUe ftlicta. parata bolo,cm tll::
duccre.$/mtUtcr c4uelldum >lb olfCldlollc tp(oJum pcdu,. ad
l'CG bUfalS ~tn.equake:vt ad lapides tnequales" l7utu(modi.
€/Clrca tnanlflonl btclltur:c,v ltce:t parctta.a ln dbo" potu fit
maBls conuemens 91 n.aufeatlua fattetas" ll:omacl?alhJ repic
,lo:ltnO ctla 91 comunia moderata eomell:io per ~oc quod per
cil Illodcrata. fit I11111Upltcatio fal1{Julnls:'t per fU12ftua fanllui
pta fLcsmattct 't crndt:qui cll:'fpecialla caura nt.attrtalla"utus
nocuméti:\'t ful'ta. beclaratCi.dl:,.et be I?oc biccbat. aafis lo~
(0 "btfup:a..5tquts patitur bolorl e,t lIlatcrifa f~llSllhlda:
flude "t IlllUa Hat repletio in tIlo:tamcn tduntunt. (upcrfluum
"fupcrtlua dio el1 ad nocclldû:letllntu qutdl l':opter inflâ"nt.a
.doné I}UlIlozU 't fubtiUationl eozCi. ~ardta a til ln etbo 't poru
(clIlptrin caf" cil: couentls 't ln p,eferltado oz: ln c"rando : pzo~
l'ter QOc bldt gul.ad fini capituU be cllra taUa bO lous a ca u
(a aUda.ec: nô OpO:fct"t Idunettt plurtmfi:flllnatcr bidt plu
rtmCi qllall tnnuatcp mOderata-abll:lnel1tta. at CÔUttt.lma:'t (u
perflull euO pzoptcr bebtlttatl que fequlE in "irtute ctla nocet.
)!.entfica,tio tfiyltrts ell: in cafu admodu couenils •.et bc bac bi
)le aalls.pt.côttnlds.~el1 lficatto vtn trts cllratio cil culllf1t~
bet;n cutua co:poze coadunantur I}IItnOzes femtcrudl. ClrcQ.
.,cc'dt qUe tbt btetil futltvno "crbo côplCl}ldlt 5craplo fen
tcnUiisencrall:vt cttii fcrtblt.;tÎt.côttnentts di l'1,tit.15cncrat
pOdagt'â (Ilptra.bulldantes f~ctetattS naufeatluc:oct\lttt lon~
Stlln:cotrua Itttifua 't (llperabfidis:rcmotio euawattonli con
futtllr6 :balneCi:tnot9 poft dbCi:.'t fllllllllarte totCi td:q uod ma~
lil bl(pofitionUadt.ft bl~lt ctla 5erapto.e.allesa!0 quart~
btelltan'f.ft ,ntutrfalttcr blco:')' ola rce:quc {Jcncratmaltcia
t>IScl1lonis flmtlUuâtes fupcrgliatloné fupcr((uftarli in bolo
rtbuailictllrarCi 'tc.ct'Pc dbo 'tpotu pzlmo funt pOnlde q~e~
da rC\Julcllnalcs obfcru\ide:bdndc ad fl'aUa lIlasts t>cuelUm
df'i crtt:bc q IIlbus fic I}cc l'tima ~ula. auod btll!)ltcr ctbart
Ol'oztct't cCi aduertétia benc maftlcare:'t tn clldcm mira nô cft
rnu\til'ltcada Nuerlltaa dbartozu:hno op~ \lldco COntcntarl:
.eltmobua tn (pedc bfucrfia laudabiUbue:bc q uib9 infra fpc
cllma çrit (ermo. ([' S cc4dll rCiJula.1AolJ. dl tntcrponcndllm
10.71.'
tps:ne~ pzolo,nBâdu (n dbatione pzandif "cf cenelocutton~
bila intcrpol1tis:l'cl.alil s Oiuertèdis:illlO cl1côtin uand,a ~Iba.~
do interponêdo potCi:ita tamen Q1 clon!)dUr l'0tue a pztnc~
pio eontcftioltts v(C6 tranfacta terttll. parteclbattonta•.et tfte
bue r(lJule funt obferuande:'ttn plc(eruando non c~tIlcntc' bO
lozc:'tetla iltcurâdo ,Ci cil: accuaUter paronfmus. 5pedlilU~
ter tn ~tfandClldo fatts ll(\lcralltcr tjj dl: caucndu ab omJlib~
"fm naturii(ri!Jld's:1: dia fm ilCtii:ma~me in pzcferuândo
ert~ ilt paro~t(~o l'Cq; cCi tranficrlt Pztndptli 1: notabtUe pars
ausmcnri.qm fotte 'n puncipto fLuente materta: que cl1(liln~
guI,nea.l't fllppontturflc(Pllati !ôm~tta (lbt friSldi ad ptol}t~
bittoné ftuentts materte crut couenlentea. cr aitanda criant.
(unt omllta foztttcr'acetofa:ma~mc beacdo l'Ini: quod Olco
flgnanter:qz rcmurc acetofa manmc tn eftate!tn plcferuando
eriâ atifs tépozibus Ilitc l'tctllalt bolozc ln pzhtCipto "d a1l6~
méto dua: v tell: acctollras !SrIlnatodi mllsotfi:'t tlfni citonto~
rum:'t acetoCe:"d rtbe~'t Qmôt non blfcouentrer:tmo t""aret.
€fll ctla cauendCi tertto ab omnlb9 {Jeneratlbus fangulne",
aquo(um 't flu~blU 't fllbtUUzt pzoptcr I}oc pIllrima gna ole
rU cômunlu:vt fptnacl}iarCi:'t bletis:'tcllcurbitca Qmoi nô cô
lIenific.Et Ita flrr,plurima sUa frllctuu plllrimli "umtdOla: bc
qulbus fpedaUue infra blccf.:Sb omntb? cttarubtt/fdtib" 1} " ~
mozes 't liquefaeiétlblls:'t mea"tlls bttatatibus p:epa.ratib9 ad
fludi cil: c4I1Cdfi:'t Ita a fpccieb" acutla:"t plperc: cinamOl11o:
eroco 't ({mlllb9:oz: a pozrls:cepe:allda:'t I}môi:'t Il vtltls poten
tfbus 't \lcutte manmc atbls callere opS.5i aût a "hlO alterl9
bifp~ationl~ tn ripoze (a nttatts "cl tQ( mozbi "tédu ITt: infra
fpcaaltua blccf.cr 10bferllef istht (Ibt qUibus vtldfi cil: flne
modtcarCi ful'erfluitiltfi:qllUn t12cfanitatis flnt fadlta blao~
nlamodera.tt nutrimEtt nô S'rom ncc yl(coll: bko flSn9tc:r tl~
poze fant~atls:qz t~pozeelJrltudinle ma~lmc ln pzictplo lt.eQ:J
ctbt que cOllenUltbnr elTemultfl fadUa blsonts:ncC6l1lodera~
ri nutriméti:lmO pallet nutrtmltl:ne materla. fan.{Julnea in to,
to allSeaf "cl auctil côferucf:'t ne vtrtua occnpata taU ctbo bt
ucrtatllr ab operatione ctrca motb5 ..et ~anc bluerfitaté tn li
nualllt aut.tn muIds lods obfcruarl bebtte fm'btucrfitates
btfl'ônls que aetuillitcf eôtlisitllr:qz aUtert~test'ttudtnla: ct
"'liter t12e fanltati9.1Aa tQe t6fttudinls "itllpcrautt au(.ca.r~
nca ht. aira. "ntuerfaU boIozfi tuu.eturarri.1le{Slllartter ctia fn
boloze:eut9 caldl: frtGlda:multo "'l'Isis in.cant.1Ra l'i~it.ft 0;
l't belltte:f caro ln eo qtJ frt6idli el10e Qa,,!)rltudtnc..ett,lt aU
qulb9 reperftllr·c0PJ yt bcllitcturcaro ln eo:quod fartCi cil tic
~actSrfr:udtllc.l.oll tnfdlat c(Jl'ltudo.ec rfi 'n. capitulo callte~
le: a balot/bus fftctllrarfi euttault Ct1mcs srofTas tih: ma~me
ln CaUri! (rlglda:'t lumtdbarla que (unr bonc btSdtlonts 't"c
lods.~lIm tnin capltulo oecura bololts a m cal/da blurft:
t~1 luuatur plurlm Ci a cibia frllll.it9lJrOms:flclIt q u, fin t bc lb
tlb9 di accto:etti Ibtlalldault a.c(tofllln Cill'Jlis Yilcdne: 't ~oc
cft pzopterc:a. qz fm biuerfltaté btfpofitionu c61uctaru op; "a
flO mOllo bittart if no "nifozmlter:'t "11:0 modo femper •.et tdl
ctla bi,tlte~pztlTe 1la.fis.I,t.aImlifozl9:qut nô tt'h tll cura bolo
ris a caufa caltda "lnu1l1"itllperallit '1 carnea:lmo etla cOllfe
cttones mdUtas'ppterdrdill:atia pzodmttatis t12ls ad Cafll;.
ande blC!it loqués be podagraa caufa cilltda. JI n t~n'ero fue
tncoJ"mltatla:'t p:cdpuc circil tpa:in quo cgrttulto dl tnllade
re cofucllit:'l qua ma,ttme tn "ere a pOlU "int abf1ineat: 't a co
Ineftioll~ eodi:quecCi meUe confidllntur 't a. carne.'t Ont ln dg
nlltrtltla acctO(a't I1tptica 'tc.Et tt~ tbtdl "Itupcrauit cofuetfi
aU,a s c,tCrclttfi fierl p:optcr I]anc tm,drcunl1antia "r p:o.tim~
taré ad cafum tn paro~tftnfi.andcbidt•.et i.nll:ru",'ta.t.mc:
bta. morus:quc "aile con(uCllerut Ineurrere l'alTiom:m "tfup.
p,dcs ln cafu Iloftro mtnus folito labozem pattliltfucfcant: et
ptectpucdi tpfius in~a.aor..~stlmctllr fup.p:lnciptfi.ft c~ l}i9'
patet:(JIlloll fm vntca rC6111a btctari bebcnt tolia cOlpoza ftln
pcr:(ed blfferchter 'l btuerfo modo fm bluerlTtaté cirCUllftall~
thlru:qllc in COlpo:e colunguulr:'l aUter rempote fontratls 0;
ad pzellifiolll:'t aliter tipoz, esrltudlnts: fcd fittnpta tndtca~
tionc a materta 'ucallfl1 bolozis ill'cafu noll:ro.:JIn ,la. pafer
uattua (ft caucndUtn a llutrltllentl!i murrtplteatls fnnl3uÎnla!
"l'ledpuc I1quofl '1 tl(lllf1.:tdd:'t1l Ctl mlbua l}ulllsseneris.Et
pzoptlllG cauendfi (ft cum tnll:a.t tépua tufultua.quonia tfictlf
totli callendum dl a. Ctl rntbua "fC6 t>Hm Ilt facta tnino:atlo Oc
ma.tcrfa. c6 tlobotomifa 'tf~rtllacita bc quibllt' Infra:'t tOc sra.
dattm IlfCClldcre poffllmlls ~d bteratn fibt moderatarn. ft II
~oc rlpozc nOfarta mlnozatlone vcl mfidtficauone ln pzt(c:o:
uando cft n(((lTarla'taUa fubtractlo a carnlbus ct and Iblla:
muUo ma.si~ tu paropfmo tn vtll ,urattu3:p:cctpuc 'n l'dn"
�"r"
~on(iliu"l.I~t~~îîl+
clpfo fluetttiG'lttatcrfe:fntO't
p~r·totn. illltti bolotts dus.
5fbebfi conferet pottdi:dc9 ffccaa (cd n6 multa, acdpfat: tl1 '
f,t b1nt l~aliab. vlif·ptactlce ruc capttuto.,:p:tif.tn cafu nota.
mE vbt fuerlt "entrls multa IltpttcitilS:,d "el}cmcntlil bcade
ln fansuinca lleolCil3affe.l1lo:bott'HIUJ. btfpollttone acutotfi.
rif ad amUcs(ruct9 be btctiMup:a:" ln t~t. cllumatia parculJ
rC6imme.f.bado pttfanâ. o!dd:'t di aqullGraKiltOtfi 'tc.~pc~
"'fus eOtum no dl IncouentEs:fcd op~ "t fltnUltur per ",edias
daltue mbc(cldcndo.$ttpanis ln cafn eIectns be frumcnto
!]otam:"dquallante dbu. alt{j.~ructua aUt qui co .. eedl plit
no faUtuame~ in furuo toftus "ntus bldad mlnunc( bUO,C
"n fctSislllCllaS ma):tmef"nt ptra:'t coctana:'t:altqua pOina.
9' li tOflllS f"erit ammOuealltur alm eulteUo partes. acee et
non multCi !]umida bieta rU3unâtia In"ulsarf Ilollro:d afllC~
Mufle.et plO ferelllis "aient "tcafu noBro mlU! 't panicultt
flnt eocta.fuper ptUnls "tl fllb dncrlbus funt dcctlo:a.1~cra:
c:octa in blOd!o ma,ttmdn "iatc.tn "rcmc autl miJsls "alet
ca lt no nimis matllra:immo aUqual'r bura. ill modtco vfu n0
fan rifum:'t abulco!cntur cu. morlico lactia amisdalarum:~
btfconuenilit. jJn I}rcmc quo~fumcrcaliquae pin cas p:.i9 Ifu
modtco 5ucc"artl crit eouentcna tempo:e fanitaris.,~anata.
(as f;aquil. tcptda 'U\Jlraraa per tps:'t pofùa ePccataa no cr/t
ctiii Iota 't panis lB b:odlo carntri côueniltiri tnfufua ctlam in
irrégulare.1Jdcm tntell/giltur fi fumantur il Iltc auellane totte
tlpoze fanltatta dl: couenlcna.1llÔ (alldo C130 blOLjtd. pzouoca
tra "t pcrteftloncm remoucantur eo:tieea ettcrtozea.trpe po
"ua ln rcstmlnc fa.IJ.ttatts l 11J.ultomlnua tlpozc cgrttudtnts:
tuaf'it bu:uttcrbtcaf:w l~ vlnu5vfratquafI ob oibllaauctozi~
\'tcotnunttcr (audatur bc b:odifs dcerfi rubcozu ct fafcolozCi:
bus ~etltum!t1 il: bc co bldt 1!lut.ln.c.bc ca utda a bOlo:ibus Iii
'1 caultCi rcmurc~octozli 't altotu apcrtriuolu loqucndo be plO;
cturarri.et bcuttcnt potare "tnus plurtmllm sroffum:IJno 01
pdc pZOlloçatiuta:quc (unt Ittcdtdne caUdc 'tacute (ubtiltati~
"inum.et ln cura bolotfi tunetura rum abfolutc bldt. et 0 l'S .
uc fiJ.njJulnt9" "umozCi:n.tafoltc anualcs:quc di fOtma fpe
"t btmtttat"tnul1l olno vfqJquofanef cteo fanatioe Intc!J11l
dalitcr mouenud vias "dl1c:vt dl btcantartdlblla:'t "t foz:: . nentlt fllper tpm quatuot tt!a.f.pdndptCi:au{JmltCi 'fe.Et ot
tc funrafparaSI:fcd bc "is loquo::quc caltdftd.tc fubtiUant ct
d~ 1!l~araut9 ill l'attente bOlo:e iun.ctnrarfi. et non bibatvl~
lIqucfadunt I}umolca:vt baude:clminfi antfum: bzodtul1l f~
'num oibus bleb9 vite (ue:" fi non dl: pofe d rdfquerc vtnlltlt
mhtum aOltodhe.qm lnco:po:e parata adflu,:llmateric ad
c~nlmta dus tncUnattoncad tp(um:abfllneatfaltim ab ipfo
mlbm betermtnata:vt tn cMu noO:ro ad pedes fubtiUatis I}u
·"no aftno "el buobua 'tc.et 1;taaa.):if.contifi. bf):lt. aldtplu~
I1totlbus façUe a naturacouertûtur bictematerlcadrucmbza
fCa patientcsfup.talea bolozca rclinquere potum "tnt et (a:;
bebtlia 't cofuâa fluJ:u bnmoulln aUunde rccipere. et pzoptcr
nau (unt be p odagra oino:a ut ad minus bim inuta dl parno
f?oc :ani.in cura. bOIOtli üJtlcturarum a caufa callda ln cibi9
fn ilUa.t:t "la ftmllea fnias plurcsnadoncs addu,.:! ln qUC1
laudauit dbosfrt6fdos et (tlptieoaaUquaUtcr: vt lentea 'te.
flione (palt facta. per ItJC fU12.):~if.tcrtt1 a.d bcdamdfi nOCllmlf
tilt ~o be~acmlltcrta pzoptcr apparétca quofdamtc~tus Itt
ta vintin biens paffiontb9.:it1l q~ Safla poO: "erba bitta a.d
oppolitli. '.S.(pcctalttcr in cura. "ntucrfalt bolotu. functurarû:
dtt.Conadcra t!i:ne e): retendonc pOUl a "tt" eucnertt pa tlêti
qut poftq, oldlnauit euacuatlua per tlomtij:"omitfi: 'I.per fe~
betrimcntum qm fup.fl eucncrit betrtmClt~f'i n~n op; "t hl to~
ccffum bl,rlt.bdndeadmintftrap:ouoeationlu.ctlam aaas
·to abfttnca.rur ab co. (['~lotnde ln cafu "utus l'ni l1la"mc
t;t.cotinltta:~ cfu(dl.it.:almâfozta:qut ccia tl?' fanttatts f pa~
ptoptcr rriltl n0'.l tn totfi "ttupero ,fum dus:(cd "abetlda. ell
ratoad bOIOtes podagrtcoa a ca. trlgtda "ideni eonfCltttrc ad
maGlla pcrdta~ ln co:" fit "tnum bc ,ula tllsrie ad fllpticum
~Qtbittonl eo:li. ,l1a bbit ad Itni capitult loquea bC blcdfl cOf~
.ollquarr ~ccUnas ml~tli tn eft~te di aqua e~lnctiois ferrt \'d
'b?..%Ç,
C,
fif;
ft ( mcdldnts"ta •
~alibls:tn"~emedlaquamcmapIU9\lclmi.nua fmmaio: n
pOh a 'lJ.liijJtdit.~lS quo~ b anus C •• aterta (atls da.
"d mtno;l ml,:tlonll1m matcrii ~tnt.ettta obferuando beb~~
que
"zinii .puoellrc ~fllmcrAt
'lc.~cd b~~~
~tncra1tfiquo' bc'- htam
aas l'n Ilb"lo
""u .....
.... "d~rii bcdlionl.)::J:iI.tertil
di.{cribcrUUpcr
"P
b bteta. bleebat on
-W>
'"' ""110 ....
"'.. lulleturf...
.,...
bciit tlltdUst blcta autodi oc e):t,tblttollc .puocatluo: • cham
I(i cmuscirca tnltrmfi pdfcta colldcrat/onl.f.bcbltCi reg/ml ln
fn c be'cautda. a. t)otollbua tlictUrarfi tn taU caru adtllu loell~
bteta. 't tp(cfuerlt obcdu91l0 al3grc(fabllnf in COtl?e dua OIpcr
re~rrcre·opo~t(t.eJ; fl quia latius httclUsere "eltt et coptofe
flua.f.qb 9 poffir periodtcarl. t. redtrc poda(Jra:'t maxime IB~
ntll6/a viderc poterlt tfla: matcrtii in fcrlpto ~eo (upcr.!.I~. 'SI::
tclU{Jit avteref dccruariSa:fUlc confecttonib 9:vd fup.pulllcd
bue:'d aliJa:que ~abeatfupcrtlull e~allmetlto relictatn b/6c~
miifotfsin.e.be parauatn curll:vbi ample traettlut ifta mllte
rtil in intlttone btucrflonls maUrie.Cotlnua ndo t~iturtn cl::
atone tertla. confumcre.:addttmil~lmc eUa Il .tcria drca loca.
bia be srants e;Judl/Gt aliquottes lCl~t~a 't bccoct/onea earu~
luncturarum medidnta Il/ptide eonfo:tanttbus eas:n e rtci'
a.biecta p:hna becoctlone in bLeb1l9:ln quibus no comedCitur
piantlcd lim 'l' tranfntltlilm (ft a fc rcpellant:ot tic eLeffet fermo
Cilmca:~ tn dtatc pzopztllS cttil q uoUbet tEp ote tn pz (m la tl:
Ln fequlU pa rte ptculfIua l'cr med telna s.et iIla. fu tficiô t q uâ~
pozibua paro~lfmi.e be olcrlbus "alet acctofa 't plâtaso fta
tllln ad btctam.tr9"l1cndo tsitur ad mdiieoUâ fuppoftta co
tlbus dfdl drdiftiitifa:fcd ail plCutlton e tilt 't in I~remc fumere
duaone paulo antc btcta be men te t\ Il aa: Q1 ad pzcferua ttO"~
aliquiJ.s bletcsrcctlticataacA r(opo:'t falula cft (atts ~uenils
tn paratts ad bololCm lunctllrarlltn tlltdllgclldo be 1}19 que
" ita ",rua ouodi clf~todi ripo:e quo earncat10 comedfJtllr tll
fiullt pcr "Iam betlu):us:ma):ime ant tria nccdTnria.f. p:o~'~
~rcl1le plcclpuc non. cil trr'Sularis. 6t etfâ fumilntur oua foz
bitlo ag!,lrel3ationicr matcricrû III toto. 6ctSm co nfoz ta tlo Ill'
btltil:vbt tami pcrtrcS "o:as ad mtnua ante fletertnt Inf"fa
btozu/U lunetllrdrUIIl ne redpfant.et tcrt/Ii (ofulllptto mate~
fn aetto (outffilno.et fIplllCet in "iuarolo fumcre ca rectlficl;
rlerCi:que IJ.6!3l'CiJantllrper medtdllas C~lccatillaa:'tpalllatilliJ
tur'indl'atetlun accto(a:ttn I}rcme di rfopovd fatuta.tr;;'e
cfio earfidl pcr regtonea ma,:tmé cotrarjaa a "ils iuncwrarti
ptféibusetia in b(ebu0 tnqutbuscarnes no eontcdfitunallt
confuetarlf ledl.et qrîl caufa noces ilteMu noO:ro:\'tfultflJ~
ptfcca parut pctrofI:,tptfellrkbcmptlalamp:cdta: ultqul~
pza blctus:eft c~ fanguhtcll ml~a. fleStnart 't (alJ!Juilll betJeBt
bua tuals:'I pt(ctbuapcraCis btmtffo pinsut illtrinfeco .et ht
dfo 12 tlobotl,omlâ:'t tlegmatt 1':01':1119 per ntcdldnii ~rvo'"t
~att potdhffc "fua COtu. conucntena cu (IICCO accto(e "vtno
ttuÇlm "d feccffiuall1:lddrco obfcrllalldo rcctfi oM/né ln c~~t~
Branatolfi:"ct modtdlrlmo accU bulco~ati eU5 pafTulio beco::
bttioc ifto;t Illfraferipto:fi pOllcmua o:dlni:qui obfcrllat bfi(J
,ds incO.crPc carnfbueaftt valltcarneaad fIedi becltnan;
1ilul.tn eurattone{fcncralt tuncturarfi 'tpodasre apudpdnct
'ca 't naturali.tcr't per artlfidfi. et ita camcaquadrupcdum.
p/U'!,l capltuU çli bint.Et afup.marcrta. fl/ertt (angulllc'!:3ut
m nUfi coucnlltcs iJuftate:plCdpuC't camee capztoloulm et
dl bnlo fan.opotrebtntadminiflres ftobor"omtii c,r Ilte ;Jlla:
et a(ucrlt cola Inncturla colpotis:tunc etvtrlf~ partlblla.((~
baniozum."n. "reme'autcm cames caflratotum \It1(us annl
(unt laudabtleg,etbe autbus "allt perdicont incftate: 't per~
11l1l1:nJnc fup.ops tlobotl>omare.'.Sddft.;;'cidc admtn tllra vo
dlccstn "I!cmcddem blco bdallllnts.~Irtures cttaln (IInt in
mttqjn.t:t tllndem bl):IM:,ctnde admin Jftra folutl0l1C5 .ctris
t\l(ueouenlentce:'t aUc aueacomllnttcrmonti1l1e ma~mc tn
fup."ablta pdll\) lutltlnncpcr "omitli vd (olurlonctll ~elJtrlG
I}reme.t:ameaetlam puUo:um gaWnarum mafculotUm nô
ad matcrtaallâ a fansu/ne (cd (cdi ml,:ta:.z/rll fm o:dlnE ob,
a.dl}lIccoeuntlum in dlate:'I œpottnmln !]lemc non blfcoit~
fcruabltur. '61tur crlt otdln«datlomla bdndc "omltua: con:;
ucntunt: ct resularltcrarTate funt' decttoleadl~tla remorts
(equlter (olutfovltrta per apptopliaro:'t IrIS httelle,rit.tl.1ilut.
panlbua C):.trtnfccta toflte..€t fi ad confernlJn.dfi appct(tfi {n~
be "omltu Rldo cu apptOpdatl9 folllelll/a: qui cft at/qua 1If(~
tundilturft.. .,tno granatotUm:vd (uceoaNncll non nlmLs a~
labozlofua:uttâ be fo!utlôe ,,'tril) cfi opp:op:tatis fOlutfulG
crie:cutusacrcdo potcll rcmoucrtcriSucc~ro ttmablt.«rpc
matertâ pcccatl in toto refpldlribua ijt t>c folutlone vltri9/e
fnactiblls autan .ttupcrantllf olnnes fructu\l mllltum "uml
nltlua:" be "omltn ICl,Un COlpOlCparJ~O ad "Ontendum: tllc
di tte6tnercnt (angufnetn aquofum: \'t (unt ptuna:pcrtTca.
otdo nô cO: fcruiidu9:lmo ptlua opof!cbltfaccrc ven tria- lcni~
bcn.eInlltura:ccrcfa tntcrlo:a:melonum:ct "Idufmodi •.et be
tlonidl clrftcrUellittllo cv fit Rida flollltn:\1tcft darI). CO""11 Il
I,1oc bi):tt lbaliabilsfn boc eapi.'tcfl.~.tP'tiI.~tacttcc..etfruct9
nts fcntltlfl.llutolli:'t.S.fpiiUtcr quarta pthnl.e.,ppdo:'t p:t~
~lIcarOJTJnCS';ltJil~a~umtdoe.~t fJqute~o;U'''lIlt fUIUer'
ma qIJarlt tllcurafcbdu pu~r'4Ilrn.Jdt t>tc" l'>cvoll1lrlllO lelll
CCIJIPt}rilto
"
�~o»(îlîuni.lx~~~iil~
coparato adflomtii:t}' \'Ol11ft1uu tale ht p~ri.l to ad"omcndurn
Puus.p!cponcMi d1: cp liomta:l~\1omtttlili (ozte f~q Iii b} ad ,Ii
oz: Illltecederc ad folutionc fOltC: 'Vt vo lllttlertes'te~. Sui. 't pzo~
pzte III d1:o cMu pzefcruaUuo a. pOlta!Jra.q fit. ve vult 1:t1t1. In. tt
lia vcrbls CÔtllluado admhttl1:r dUOI\Cm VOlllltusaddldtt ("p.
ipflllll couclllrc:'t pzopdc qi1 bol01 cil: tn htfcrto:!blls: vomttll'
elltm vt tllqUtt ma\J[s tllllattllus c11: et g, vlrris folutto:q1 fup.
euacuiido btumlt ab infcrioubu9:vbi ventris follttio couerttt
ad tnferlo1a:que fentltia:.s.ul.ls poflta lit in. capttulO cureta
lUi bolodi:tfi 't in.via pzcferuatiua no crf1l:1ee actu boloze:'t,cp
fltute \letlt boloze beblt tll:a obfcruart:qltl ve bic't .t5at.in lib.
~ercfllm. e.uecl1~ mim fa.nant c\JrttltdllleS t.lm nentes I]ec 0;
autcg, tial1tpl01~lblt côfiftere.cr et ilU fentcrla "clllrnilc ma
1:l1l1t be floll1la pofutt Idc.t5af.tnlib:o fno be flolnta fpedalt~
ter.c. v.cll: :e):,btlle liltl,;ulart9 tn Ill:anu.tcrta. 't côte:no rantli
peccate (\J.n{JlItnc hl ptcferuanlto a. bOlottblls IUllcturarfi:fed
(Ua tn ptcfcrllâdo ab omltt rna\JIlO .!'crtClllo:qii co facto clTet
necelT.t.ri.a fLo!ltta.et bitlt fic. 1"0 cm f..,tCi qii iam rna{Jna fue~
ritc\Jritlldo ft.olllie e11: tpa:fedca fufptcabltur bcbfsfup. client
rc.addtt.1~crncnttcnl cradttl" q tla Ibl!p.bl):1t boclsnoa que
c!iq; pzcfentlb" tdc{Jrttudinlb9 rccte \'tlq; al,;cremue mclius cf
fc ~o, fm plinclpla carlbd bebetlbus InCipere alttidparc pa
ttlrcs:'t "t patet Otdtt re{Jltla.~~ die11:fufpitlo Oc (uturo ca::
fu in mo:bfi:in quo cOllelltretflornta od>Cl1tue alttlCiparc. Jo
'lm tipo:c "crieu utfinl:vtblctli. cll:fupta:folet I~cc poda{Jri
ca p.t.lflo cuel~trc ad p:euldendIJ couclllt vt punen tamus cli
I?le:be qutbua b(cdi clt.~ltn.lo tgltur:g: flomül ,Il: nCCl:lTa~
rill no c,ti11:ldb9 aLlqlltb9ptOQlbttt~ue e\1. oc b~bllltate ~c. 'tan.
te flontia ell: ntcdiari\1. "etrla lcn.ttlo:~ !lcut ctla (upu blct6 c11:
ln rC!J1mLne:ptocura.re op~ omnl bic femd \lut bis vetria lent
ttone.et Il natura. no ("erit obedlts 0pottet vt IUllctllr cCi (l!~
flert lentttuo:culus b~fcrtptto fiat vt infra. ~ .blcda:mm:ur~1l
lta:furfnrta afia:m., ,fcnllsr«t.·ro. V.bullt.lnt III aqua. bcbtte
wtttatisvfqs ad c~fllmptioni quarte l'artis:~ bùa tota fuma
tur libt.j.l'.'t bllTolualltur ln ca calflcfi11:. 3.j.pululs 5ucc"ari:
mellts ro.afi.5. vj .cli olco comm"nt 't modlco fa le fiat dr11:ere.
Et li apQucrtt cdud materta.9 ftc{Jmattcas cCi cll!11:ert aUqllo~
tics Q. "trtlltc po t addt tn bccocUone flozCi camomille 't centau
ree ndnozts an. ro.i.'t addendo parCi olct bc carnollull\t: 't plll'
raus apponedo: '.V li cduceritur materte calide pofTI:t addl tll
bccocttone rnaillarii 't ol.afi.ro .j.'t po{fct appont modldi t>e
olco vlolato 't Inln.uereg,tltiltlfaUe:od'Jdc liat flomla. oc "c,:
na ba.IUlca. c~tr>l~do. ". "d. v;. '~ .(>lnlJullli~ ln "crev('l5 a.d. vif.
fd tn IllltUinnoaUquld mlnllcrct>e lib q.>tttatc v(~ 3d.3. V.ct
ItO "ltra:qt ,,/rtlls minuefolt}lJ clh minot (an.repletto ln au
trino ij1tll \'erc.€'ft tn I?acfLomta!?lbtf millJna fpee ln cafu
nortro ill pze(eruâdo li tiat:'t l1la~lmc tn. tCpotc\'crts. 1"a~ Oc
i;)~c oldt 'Sle,tâdcr in, captruto ,ppdo Ot poda\Jra fan{Julnea.
~i cntm oe (an{Jutne co{Htertc ,lTe:qut fuperumertt I~U11101i
1l11n~1l ,11: qtS plo"tbcatfllp.~c 1)ta:qlle no (o( endfit ad flol11ii
\'It c11: "trtutts bebiUtae 'tC.(\lllj5ute ell: a uferilius.ft addlt JI"a~
ltabaa e~ bafiUca.ft (ottJmiido tnq uit 'Btetllllder ,f,t I]oc cm
(do multos futlTe Ubcratoa:aut rar1U9 df~ rellmatIPto~: ttll
"tl'thno vereper lin\Juloa annoa fJnj5ulnl Bufcrldo:no foUi.
plO euon.c I]odaclentee:fed pZO cllltodta COlpOUS fnp. a caf"
an tltctiOlfpoattonll]oc a.d"tbcf.1~011:~a. acqutctata natura
011: flomta per buoa vcl trea bltS pot fiert clio cli. mW!dna rc
Fpicicntc aculcatc in (all!;'SlIlne ~ mb::tlonl aUcutlls ~e{JmatttJ
cli odl:~ l'tius l'leparddo l11atcrta di bl~c11:tllte:llo tamcl]a
bll~tatlbl19" côlnouclttlbus I]Ul1l0lCS ad flll~um~qnt fcpe pcr
taleo fl!U1l'oa fubtlliata materta 't Nhnattt3 meatlbue Ct coz~
l'ole ncutro:'t parato ad mozbLl. fitcolpua actt~e~rfi.~ltt 1!;'S1t:
blgoctlto di eofoltatibu9:ttil vt IlUUO modo fUl11lltur fl!lUpt aCe
tOIl:fcdfiiu pm modll111 vt tnfra;~ .mdl!e rofa!l:fvupt rofatt
aii 3 j aqllam cndtule:(ollltrt:~abfl!ltt1)lf al'q.,.".11lIfc.conti::
nll~t~~ quatuo t vel qutn~ vlctbus.cr1~011:ea laudo c,tl~tbert
IJttdicln~ ad Intltlont bictâ rel110tluii fcrolitatte fan{JulltCc'l
ttC{Jl1tlltts fl1btUiatflat vttnfra.'(t-.mtrabolaMOtu. dtrtnoulIll
"CQebulot!i aii.~.if.reuba.rbart.~.,.tnfundantllr tn. aqlla. t>cco
cttonts PUlnozrl:tal11artndolu:fcbeflcn:'I capU. vcne. qU~d fuf
ftctt pu.tif ,I,otas ad l11inue:po11:ea. facta trtcl1tur~'t c~mo:
nclcoUQ turc: a.ddB tur came ROutte! c~tr~cte.~. v.mane. 3 .,.elc~
CtUa.rif ~c (uc.rO.~.i.byafinteonla.;, ..,.mlf~t tillt potto: 't ~t1)t~
beatur fjm f01ma nUarUntedidnarl1. tardad~ dbf1.pcr. VI .~o~
r~:po11:ca (lI,"Mo aUqllid bC Iaulltiuo vt bC,blOdlO cfi moJ~
co"uccl)artal.'I (eqult:i bic (umar cOllf,ctfollht tnfra;~ .'uc::
(~il.ro(a.~.q.brabUSlofTilft,S.,.fpcd,rIi (Q(uttonCi \le &lmi~.
/
~.I.ITtîfce.Et fl nô placetfn founa potionis pote1l: etQtbert in
fatma ptlllllaru:~ tl.lt ~t tnfra:!k .mlrabolanolli. cltrinozti.5.
ij.reublrbart c!cctI.5· ".alocs lott.5.;.fcamoltee cocte tll porno
,. v.rofarllilt rub,arfi:lIlallicls aii.=).if .Cil'" (IIC(O rofara liant
l'..iIlllle:bOfls cil a.~. ";,fCl} ad buns:'t ct~lbcantllr fm fO:lnâ.
~ I]ec benl: notcf:q, CIl lint c~Qlbedc Jncdtcine ad pzcuillone~:
"t tlt I]ac Intelltlone 1l0llra/conutnlt :" quali lir nece1Tartri vt
a.pponi'itur ad crara qua Il ad tnedl(i "crfus pede13 BUqlla con
fottantla 11:tpticallttaet plol~lbentta motfi materte ad proee:
qnJ Il' fla beblltt>l tia vcl Ct gcnerattone: "el p cr puccdctcs "o~
10lcs côl1loth~ l1latcrtebus per rnedlctnam folutmâ facile ftUC1
rent materlc ad pedes:'t Ct fano fierct.cgrurn COZpUB:"t atam
blcebatllr be fI!!U pts.3Jdco laudo liert bccoCtioncnl a bfyntbif:
rO(>lru:'I sallaru. In vtno nt{Jro:'t po11:ea tnfundatur peCia bU'
pltcata tn. t'lieta bc(octloc 't poltea fupcrlt{Jetur tcptrla ad cru;
ra:~ ~o~fiat tcr vcl q uMer in bte:q ua. fllmlf n1Cdtctna inctpte~
do Ill1tCQ1 fUIIt.lturlllcdictna.:po1l:ea lin{JIIUs trlb?vcl quatuo:
I?ot!s fiat eptt"tma vt otcta c11:.'IRa per QaCPlCfcrulltur Il no~
clImento btcto.4rEt li otcatllr obifaldo per tale Plol)tbttluu
flu,ttIS matertcru oeotfulTt fit ettl plol]tbltto beductiolds ma'
terteru bc pedibus:tta 9' "trtua mcdianc no lie atttn\Jcret ad
nlcmb:a bebtlta.:neqs materle polTunt Il olctta membtis lral)i
ad httdl:tna "ttandcm e~pellâtur.Ptco coccdldo quodbiof.
" Qo(C11: tlltcnttonts mec tn 111:0 p:opoflto "t vlrtu a rncdictlt;
non pert(nl,;at ad pcdcs:neqs ab dfdé pedtbus fiat folutio: qlTJ
in cafu no11:ro 110 1l:at actu tIOlo::ncqs mllterla ledés in pedtb~
quontà "bl elTet mat.:rla ledcTts tarn no elTettntel1tto ad plefer
uBtt0r..tl.fcd ad cnrattonl:tdeo tn taltbus bolo!lbu9 qui fiune:
pcr VIa. bdlu.xus:di proes btditur dTc f>l nl.I.no actu oolcntel.l
lIledldne:quc batur ad Plcuiflonc folutiuc non bebent Qabe~
re v'rtlla aural]ldt a tLl.ctur!s:ttcCl} fi. pdtblla:q nI e,tUlltlbus
btetle fa~ls:neCl} tltds peccate materta: fi ctl?ibeiitur IIlcdici~
ne cd uctlUe ab !lUs IItlbtta educutur ab ets I?umidltatcs nBru
ra.Ies 't mlblls cOllcntltee:'I fic rnibtil 111:il bebthta.ntur 't Mt
paratlbta ad redptida nocul1llta.ft plopter I]oc no appoflli
lit co po!lrtone (ottltluozli pledlct:otum allq uaa' medtdnil-s ilpzopt!etate:~ flngulariterrcdptltca btcta mlbta tuncturadi:
"t funt gna fOttia:gummt:'ll>crmodactt1t:vcl altquod I]mÔt.
([et e~ ~oq)5·ma~tmus errotcota ptacttctlntiû:qui in pfer~
uado a boloubu9 j(icturaru oldlnant ptllulaa bc ~rmodactf
Iis.indUfcrltur:quod no e11: nCQJ canonlcllm:neQJ rC6ulare tll
pze(eruido a t>Olodbue iCicturarl1 fdcttlJpcr via beftu~usvt Cil
caf" "011:!0:1, ln t>010rlbu9 qui !tilt pCI'" viii paulattnc c06ell:to
nte antcQ1 fiat "c"m.le t>olor:'1 tlldplfit aUqualu-cr 'a raua
rt in IncdTu:t4c ln plC(crHiido Il \1c!7cmlttozl t>olo:e "Jt~
cil: "era p(cruatio /ll1lprr:fcdcuratloclliIlG aUqutcf f~ctli c~~r
nô lIuéflll11 't altq,l futurCi ficrt:'t tCic Bd matcriil tif. ~ggrCSllt:
't ptcferuiido v t no multipUdtur materte ta.lea 't bolotc9 iun1
cturarfi:tCicmedtdnc tales re(plctltee bololcs:taleB flint COlt
ucntétee:(cd llll]ta qut tifit pcr viam beflutUB Ilcqua.g,: 't I]oc
c11: lin~1I1\1.rttcr notiidfi.'Mnteq; tnc:t1)tbcrlturmedlcine foIn,
ttue:be qulbna bt(tJlc11::",btcolfi\Jmi rcpletio IlBuf'tatilla na:
te tnclinatione ad vomldlicôllenlt vt ptolloccf vomttns cû le .
ulbul:l vt tmponcdo nllJftli tntra {Juttur "el pinil tnUnetam tn
oleo:"d tiat bccoct[omojict fcmtnieanêu:'tbc catcpida. filma
tur .",. vit •3·" imponatur. 3·i.o~~dlt9 '1 totd tcpldCi fuma
tur:'t tta tncedfJo lcutter pu camcram l'cr buae tcrUas 1]01e
(ernl'cr di tntidolte vomMt tandl eoadtuuctur natllra impo
nldo otsltri tn 09:'t bcponcdo ca.l'ut cmLttatur vomttlnu CUIIl
materta.l]abtlttat\l.lld ,omttti:'t talcs fl1dlcslllodt vomid/ Il
fiiitbte vct ter hll1llfe:no femato Ptcdfo Itumcro bl,rllm mut
tUln tuuiit tn plCferuiido. ~t etlii linguU9ntenlibu9 fllmcrenf
trciJ;ptllllle.5."ntlls.bdupta otdiltatts limpUdter 110 fcruiido
otdln' ptcctfll"! in Itumero blcrCi Îlt (af" fpero multfi ,pRalt.
€' ~1I(Ccdtt mo non tlt I]iic httent:Loc cofottart mibzll:ne reci$'
ptant:"Qoc l2iteri9'lQ e,:teri9.1~erlnteriIl94dl "s In~~ctne
fi fumafbts ln I~tbdomada (ofectto ad g,tltarlcodcartavt tn::
fra.1t.' .metrtdatl.3.(f.5Ilccl]art rOt 3.;.nllfcc.et i tCpOlC dlattIJ
(Ulllatur bcconfcctione \lttnfra. ~.5I1cd~art rofa.3. byabu~
slolTatt.3. iJpccterum pUrtfarcotico.5. 11. oia cCi frUlpo rO.mt~
(ceantllr!'l tn o[ tQc valebjt.~t milne fumiltur coclcar vnUllt
be l'ulucre \'t Infra. ~ .01T14Qunta1tOlCi bc c,ttrtmltatib9 hlll~
cturar1i pedu 10totUlll ln. "tno nigro!'t c~tcCa.totum ct pulucr~
5atOtUIlt.3.j.yucaromatlct.3.".ltQlltrttte rafc:~ ~lIccbarl al.
~.I.ml(.'l fiat l'ulute'l c.tl]lbcatllr ln ~r~me cu aqua mcllle:'t tif.
e11:lltccllm aqua 5uccl]ari vel ilqs e"dulle Ucctofe. E:ttcrtutl
allti ftilQ~ ',"ce lorioce id pcdce di tlecocdôc yt infra:'I bo, ln
"et.
�~on(ilium.lX~t"iil+
tt2coptfl11dl:columltatta P(dCi.1?'.ab(~ntQif I!ue rofa.. Salla~
tel Il fi:ro .I,(aUa.5. iI.bulUal1 tin "Ino vermtUo 't aq ua (errata.
dTentla Ure; ad cofumptloni mcdictatis:'t Ct ds nat leuia po~ .
tio pcdibuabietn mUcadl1lillus.E.t anar poil afTumptlonl
pllLularfi ilttcrpontJo\1na bléerit (alubdus.(L'jJtll)ac etlant
Illtéelonc ptO \'lthl1o rCl1tccUo tn caftt fillitie materle"ttn ca::
fu Il fo la.lldat Illodcmi fieri cautertfi potltiale III mlbzo '\lt tn
crurib9fupza pedca infra gellll per.iiil.tligitoe adlllin9: ne Ilt
tingaf ad extrcmitatl nwfcuU (erutét/s ~orut S'enu vtcuitef
boloz ~ta pofTtbile dl:'t fic aedpildo"na ptUlIlii (atis sroffas
facta be mafTa \lE infra. ~ ,calda \1lue tanta q,tttatl que (111ft,
Uolt:/)' amifceatur di (apone mout fiat fllbftantia compaera:
na e,r eo fit cautertll potenUaleltlle rllptotll mOdi,clffim.i bolo
rta:11 ponatur ilIa. plllula grotTa ln parte Illueftrl cruna tIue
crurifi 't fllperUjJctur fo:titer adl)crendo:q uOl1lam infra tres
\'cl qUiltlloz ~ol.as fiet efcarafatiagrofTa:qllc poftca. admo;
UCiltllr apponendo bllt~zfi ln loco angula Ne remollcndo"fq;
bum nt remota:bclnde COll tin eIl ntur oztfida aperta cottnllo
tenido/nrra. otllicta \'na pitlulii cqllalcm fllp:adlc~e tacta c~
"ra." I1ngllla bic renoullndo:qnl l'cr ~uc modum paulattne
ellaeuatur matcrta:f{ aS!Jregcl in toto" fic p.ltfcru~tur Il Ilu
J:u ad pedes.cr.et in J,o"so ~Idt nwlttpltccs e.rpcrietiils't tu
uallleta notabllta in puferllado:nO tantCi fn boloze podagrt~
co:fcd cfia in boloztbua aUarfiiutlcturam "t e!Jo notaut da~
re.,t)if.tutif icapitulo b((auterija in bletta bololwua a cau:
(a frigide. mi bcbEr apponiin billerfie atibus ~m biuerfitati
10(ozl1 bolcntiCi:qnl ad blucrtcndCi pthldpalitcr tuuat. ~:o:
tnde credo maGta "alerent in cMlt tloftro aponereUlr rupto;
riUln. in medto co~c plopUr malozl biuerftonem.ft acontin
SU "t Indllrcntur latera \1lceris't obftcrellelltllr:ita "tno pof
fit eduel materta per IUUln locli:tuc coueJlIr "t loco l'Ile (CrtC
ponafaliqtS afperll:\'t cft dccral1Gularecaufans altqualé b~
lo:lad p:ol)lbldfi co(olidatlonl:qz fepc tatia "leera facile co
folldanf ntfitallter occurr.l f:l,oc tfi \lt Pt5mllgte applOP!t~
(ntlt/ont ~d blucragnlq, ad cOfottationl(~~c~~::~~~I~'!in:;
ad parti pfcruiltlua.€ ~ua fic e,;p~ttll ctu t'loloz podagrt,
Clpalla intltio.f.curatlua:qn (U"ct:,~:''tin t,actntlUollc oPS
eue fIue c~rasrt,ue.f.bolollt1, man
.
CÔ11lC1t10tartque t1tcta flint (upta in blcta.(.q uod ftuen,te mil
lertaln pdlldpto t1ol.ode in tfta. caufa. colertca: op~ "u tenut
multli t1ictaamo qtS et? bieta fit qua.fi bitta feb:Ul aeutarulII:
ma,;tme acoifigafurfcblta:(ed qfiocCiq; ftt bleta fit muldi u~
nllia btmtfTis multipltcattuis (lllJ(Jutnts" caJefiICiltib9 qbu(~
cliq;.allib9 fllppofitis in. pttnclpto occurfua:tntldédu cft ad
.vltlbitlone materte Iluide:" que ta redplf in mebto,p~lbc'l~
do:nellmpltus Iluatque tlu~uraefTetftpofTlbne cft ..et l,oc co
plcf cfi oiuertittbua pdlldpaltter ad oppol1tri 't coftrtn!3'c:ntt~
bus meat? l'cr quo a ftutt:511a tntltto cft rcpellere c,t 10co ~11l
t.:rt~ flll.rQ plO parte:" tadi "ltlmo ad refolutionl bc: eodllo~
co patlétn ln tcmpodbulil medifs:pllra. In augmento et ftartl:
opoztct "ti medifs medidnta comeollrts e~i\Us que r(pc:rcu~
tiunt" folllunt btucrfimode fm ca".(Ômll'le~ collectos quar~
, t~ pdmt 't terria,quartt upoftcmatfb 9:'\ltqtS in a~gmlto t1t;
bent \1tnccrerepdléda fup.refotutfua plua:'tp!us /)'to aU6mi
tIi plua apptopinquat pztneipio.crjln ftllm vero bebét .:qua
ri 'tq,to plus ptoccdit rtcltus "erfuG becltnntlonc5 tllnto plus
pzoccdataddUio fn refoluttuls.ft lta Opoltct~rlari Gradus
tllarD medldllarCi Sim P:OcttTllm tltucr(olri tlpo:ri. et ctlii ln
repdlcntibu9 beba cfTc: biucrfttas fm bluerlltatll11atertc:qlTl
IncaufkllllajJta I!Sllea~"t in colerica. majJie ficcl. cp tn fangut
nca repellltia beblt efTefrlgtdloza tntillue 't hl ftlptldtate: ct
ln ftcdtllte,ret,ttifTl,ola:\'bttn (anglJtnea pofTunt cfTc: repdlen~
tla conucntltla Ilnnus frtjJtda" (lcdo:a:" magts fllptlCa 1':0
ptcrmatertâ elTe I,urntdiolhtlncafll noftro.lfàllta tfi tn pztn
ciplo:tmo pzopllua ln 911gmlto aUquodca ftat tiitabolOtilJ
fil tmtto ln cau(a caltda qtS nt ttmOt bc perdltlonc egrt nlfi bO
lot mllluatur:1: ma):,"~( di fit t1otOt htnctllrlllls ln ml1ntbllS:
quo cafu l't "tdcbif no crlte,tclIfatio yt btceb3t. 'S.f:Ci fillt 00
loua 't no toUerâ tur qllln tribuitu~ (cdllthl3. t1010tta: cdia Il
quoUeadi 1l1lpcfaettulacotrCcdG:tn 't lIla cofequlter "ltlmo
di fir rdotuttollccefTartll:qni aUquo*a bubttatur be petrt~
catione matcrtcrCl ln lficturis (rit etialtl \'ttlmo ad "oc pzofpi
dcndÛ. 'JPltoeedendo Igttllr fml,,,,a intcnttonc9 tn pttndplo
c6 Occurrlf tnfirmo Il "enterno (Ilcrlt ttloLUa:1 uuctur di dl!fte
rt:bc quo fupla bletum (ft~qll~eclcn hio (ctnpcrcft nccefT\l ria.
"tfult tllctfi.Ï)dndc illCaflllloftroapparcntfbus fiGnta (an::
suints" tlomlnatib9fiat f,OnJtll.1na bC J1aC.t);ccbat 1.\11. h~,bt
utftonib?et nô op~ "t bfmfttaf flomfa. i "ile cGritlldinc:!5~ ,
op~ l't liatfLômta di inapit apa 't bolo: 't pulfatio:di calidtrlt.
te tn tlicturia pdfe Haft apa.milsne q,titada 't rubd eoI0:/6:'t
"ce cft \'niuerfaUrer côts boerrina tlluftrifi IllltozCi edllci!do ~r
dt.:r.3.". vd."j.(an.cr$cdbe qua "ena fiert bebcat~ue"hlt
omllet'!:/)' q. baftUca oppof{ra:"t ft fuerit bolot ln pcdlb9:l'er~
bisratta fn be,rtro:fiat be baf{Uca bzaet,il bcttri 'te. fed afue~
rit /n manibua fn cafllllro:nô ftiite multa plccto:ia: bS etlan'
fl.:ri tn baftUca partis oppoftte:l'tll fllerlt i bcttral11alll.l: fiat
be bafiUca f{nUlrt lauritwt ceotra. afuerit in anHtra fiat.b~ bil
aUca be.rtrt.tiilerfi ftâte multa plectotia oponcrct fi cfTet i mil
UU bc,rtra ftert ftômtâ be (apf}ena anlftrlpedie:~ (COtra. ad
ctli "bi caufa boloda fenllbfltter fuifTetretltto cO(lIete (uacua
tlonta: "t reuntfoflu,rua emonotdaUa co(udi cm an are: ruile
fn, tllo cafu tille fuerit in manu:lludn pcdc:laudo fiert (lobotO
mla b.: (apllena pcdls (ant 't nô bebanUca..et qm tll magnl~
centia ,,"fua bfit no ftat plcctoda (eructur resula côla que PQ
futt aa~.loco paulo anteallesato di bt.rit tn cafu ifto. f;t (\~~
ra et" cftftôm/a acfttn mallu anlftra e.rmanll bc,ttra.t.e.r bul
ct,'o be,ttro.et ft tn manu b.:,ttra e': manu antftra.t. bzael]t?
fIni.ft Il tn pcde be.rtro:tllc fiat tn manu be.rtra.l.in bUlcl] 1,0
be.rrro •.et Il tn pede antftro fiat tn manu anUlra.l.in bZllcllio
flIliftro.t\llua factatlomia biueraua amuI" cuacuatilla fiaC
rcpercufTio "il pzol,lbitiO p:tus neilnateria trâ(cat ad mibi'"
tillta bolentfa cil tl)frigldâtib 9 ftlpticta 10 cafu noll~o poat!G
drca 't (up:a méb:a taltter lcfa:que bcblt efTe fIl11prr Illptacil
cCi frtBtdttatc ad injJrofTandll ma.teraa 't ftrinjJendfi mCBtue:
ne materia (Iuatper eoa. SndelHte boloze tn p~~bc,ttro eFi
pli gratta:poteft fieri epitl?ima. fuplalodi. bolous lt1 crllrc ln::
fundendo peclae bupltCllfae ~n be~octtoncfaeta \'t Infra. ~.
aquarfi rofarfi" p19fajJinfe an·3· tif.aque e.rrtnctionls terri. 3.
"j.bulliaf fn de jJaUarll:(andalo:ft albo:1l 'trubtozu ana.5.if.
(umacl?5.;·poftea.tntundâtur pede tn.t>tcta becocttone" a'p~
p0..!lllnturioco blcto.ad pofTcnt lufundi peddn aqua ro. ct
plllta61ms:" folatrt cli modico Ilque abf~tbil "aceu.ad l'of
f~t Iieri emplaftru IJleo:po:âdo farinâ lcnUft vcl oz.di faJlda~
lts}'llb.'t8 cada:'Jcfi oleo ro.'J II1l!ztflozum quod fa/tfldt 4d (O~
mil crnplaftrt fempcr apponldo pa.ru accU. tandé (up:a lo~
di ial1l1efllm pond etia medtdna que pzopzlue vocal rcper~
cumua:tn qua tn no tata fit lliptlcltasfIcurtn pztma: imo Ilt
aUqualialentrlo p:optcr mttljJattone bolods.Et ln ~oc fIn6 u
tariter \'~ rnllelllaso pfll(f facta aedo pcr ~ÛC11l0dÛ.C[l!.'
sa.fcml pf{lif III pedalt~~ell intc~r(i:'t in Ileeto fac bulUr~;be::
tnde fact,tp:dTioncm lIluetllllgtnis dota bolcntt (llperpone•
.et fepe 05 rdtcrari:naboe cil f(ngulare mJtlGilna bolo:l 't r~
pcrcuttla.Ï)e quo biecbat $crap.91Uls fttpttcttlltlfaclatllc,
tri aut fe,: dllll:tn qfi pcrrntfccl di pfilto:fit e,r \ltrifqJ l11edlcM
I1lCllltlagni IUllilmltt.ft ponttrllttonl:qm acetu p:optcr "'~
"clllentiii flle "trtutts" fubtfUtlltis no p:ol]tbet Il pcnctratlo:
lU v(~ ln p:ofundû mébzi (up.tpflll1lll1udlaSlne:tmo fllp.lU:
lIat 1: pft.liu !,:opter "lfcoatatUlmm p:o"ibctaccrll a mozd/$
cattone.Salct etla in t,octlpo:e pu1pacaffie noulter e,rtrild'
atllfTolulltllrdi 11l0.ilco aque (olatri:1: tnploafTu folll fubel:
lIetur fupza locfi bolous.~lt ct/il cl1lplaflrCi fubtile cum farl~
na OM fllmacJ, bifTolutta cil bccoctlonc follo:6 "ttte rcccnd~
'"colpolando etlii be blctta tolita Cllln 111 odtco old ro. cr 05" cie
ctialld"ocfitnfulldatur mlcapanlo abfdaa c:~tcriollbus III
buabuo partlbllslfleris rultls:mtl,tlmc ca l'tara et "na parte
clet ro."dctt('ntozfi:" poftca factae~pltmOne lellt e~tldiltllr
panlsad fOlmii clI1plalln fuper loco.ft plO IIntmlt'oQUo "il~
let fi (ul1latur be rafllra co:tleri cueurbitc'tmtfccilwrcurn flef
lI1ell1ltc:ponendo oeraua pa rtl belfjtr 'J c,ttendawr fup 2iJ lo~
CUI11:lmo bfdt ailas.tif.continentla. $t ln artlcu!le (uerit
apofterna caltdum cum rubcdln, "cJ,tmclltt:a C02t1(CS CIIO/r
bite rccentte pOllatur fupcr Id mItl6a br. t ipfu III mira l'lUter.
:addit ctlii "oc f\ldt f.trlna fabarllm mt,rta CU5 rnOdlCO fllcco
frISldo:\1t (up.efTctfuccus tndhde:" fOlatrtvcl (crnperu{Ue bu'
IIto:li.ft bleebtlf.a.ft bee,tpcrtle cft (uccue cilne l)umtde.'.
rcccntta" urre:cllm en lm c~ (0 fit Unllllltli \'r t1i;rltfcdatur tlO
loz ftatlrn (up.qUi necefTartus cft vt ndl1uBtUr:qllonlii \lt bl.rlr.
7ille,t.tncau(\l ûlUdll p:oj:cdcre t1cbce rcsularltcr fupcr Infr~
6idatlonilod:qm fi bhnittis tpflllJ-J itQ. calidfi 1: fllp.bOlozo~
cu
flllnattrallctablmdantnfup.bcl11atcnaildlOdi.f~ Iftaozdf~
na tipoz, ad I1lltigilttoni bolode olefi. f. r9. pcrcufTlIm àUII al:
bUl1Iillcoui alltdi Iacte.ft" $ed bc .,'13 mcctldnta frlgts1ia pO~
nit 1laflo "nfi cafi.pzhno Q' trMtnutatio bebct Iicn be \1nO J1l'
dtcamtnc ad aUudm" b,bet ftcrtfreqllcne cura bC \1116 ",cd/~
camlp,;
�~on(ilîtim.lm~iîj ..
C.lmine:l'ledput ft pa.tlens nOI1, GUeulatur inde:qllon.ia~ plu~
ries vnli Illedtœméconfert "nt memb:o:~ non confert altert
mlb:o in. quo (uerit btcta palTto.l:tddit 't qiS IlllljJia mtru;.ell:
quado~ med.tca.men qtS conf~rt "nt méb:o plurtea:bcillde no~
t:eblt d poil: modicum tnfercndod apoftemll.(c1~onitaliud
bocumClttum IIl,l1ledlCÎnls frigldta ma~ll1le Wfiat frcqllls Q~
I11Utatto tn da ne~ perfill(lIlt multo tépo:c fupus. mlb:um no
lo.:~fl1m i~nctllralc fup.imp:tmaf nocuntentu in taU~ méb:a
naturafr trt~ida.ft ft I~oc cil "erul1l ,rr tn l1ledidnta rri~di~
11tultomasts ln ftupefacttuts:q allq uoUés nccelTarie fUl1t CUJ
mcdidne frigtde:que nictcfunt non futficlunt.Et ne I}oc Nat
liut.ft ItOlt admtniftrcs rtnpcfactClts nia apud ncceffir.ttem
'tmenfura.t.p:emftte "t "ult IIterae,ttcrtol:quod (edat lIlaU~
Itam fummam Mlo:te fup.be medtcamine non ftupefMiente
't \'tcr~ co cllm au dada 't temerttatc plua.ft continuando tu~
lIalllenta. Il:upefadcntlulu bt~tt.ft nmlrotils confert rtupefa~
tactto:fup.I~on tmmitlllmdo fcnfum membd:hnmo iqllantli
.
insrolTilt matcrtalll.pcedcnté fup.ad mib:Ci quare rcttnctllr.
€"'~ofuit :;lfir ca-n.ct ntct~ cil: be permutllttoe mcdtelna; ami
lem callont poato a aaf.bi):it ..et fdas Wrccttus cft "t 12mu~
tatlo fiat di medtctnis:qn~.cn~ Itlc\ttctna cil: cOfcris "nt mem
b:o:'t nô altert:1: qli~ ~tcrt in I}o:a:'t poil tlllld n occt" mOllet
tlolo:i:'t I}oc cft coc no tih ht I1lcdidnig frt~idis:imo it i alifg.
~îi autcm cil ItccelTarta Il:upefactto: 't tunc tlc clectis lIlasts
(ft ftlll?efacUullmpofitum ab :.aui.tnter narcottca fcdâtla bO
lotent 't bt):tt.6umatllr opif auf.itif.croct aurii "nu 1: teran~
tur cUnt la cte vacdno 1: p:6ifdawr befu12 medula pantg amt~
lagenij ~ ltuiatur:'t fiat e~ da cmprm 't cooperiatur Will folltll
fide:qiS ctta~ pofuit 1Saf.J:(f .c6ttnUed tpfc fcctt di (cctlrlblla:
qm tpfe pofuit tnl be opio quantll~ be croco.a d fiat altud 'l't
illfra;~.i~fqlltamt.~'\'l.Op(j crod afi.~.I."lnt com qualtttlm
futfldt ad blftiperandli 't mifwm fdi oleo ro.ft qfi pur ftaret
lnftatta. vilJt1i1lru:'t cittimol be fin copi J'pttr cotin nu; Influ~
~Ci 't rellma.ti~antl matcria:tllnc no tm opoltcbu e~tcriua ap~
pltcardmmo itin.terlllg:ttunc \?~ ac~l?tbeaf "na ptUula.tn
to tipo:e fonmi Oc lfrafcrtptt~;~. fto:adg:lauda na: mafticts(e:
'topif an ,partes eqllalea:confictattf cum fucco plantalJtnia"
c,tl?lbcllllf cfimodico \?tnt ru.4r 6ed I}lc beneno.gJ CU; bolot
tnlnuif cft in toto flftettdllm a narcotids.Et fi con.till~crct aU
qualtg IlUpOl hl toto "el ln mClnb:o lefo:tunc bonu; crlt 12 In~
tcriua e~I~lbere.;.". t\!:iaci::'t fuper lecum bolotts cu~ fit Il:upoz
tn fcnfu:"et bUflcultas hl motu:tllnc blccbat 6cra.opoztctl't
admtnlftrcmlls cmprll1 CJ; (clUbll.., oUToluds cllm olco ca"J~
tnilltno,,1li vt t)lcit 11111.1 m3.turat 1: (ade redIre
caUdltil tc~ "l~
h.a.m ad mlb:a.q ffridatarl1l1tc~ vfu tnedjcilJarlilltup
cfilClcn~
tifi 3/ddr,o ln ftupefacttlltgnc feqlJatur!Jr~lte nO(!lmentfi bo
nCi'eft antcij> ponanf nt/pefactiua optnata "t pli? e):Qibcanf
ttupdiJ.cttua. bOlneftlc,l:'9t flint fil ecus [;lCtuce:et lac papauc~
rla:'t'fuccua cOllandri I}lImidi:fî tnfptlTenf cli fan~lll.ta al. "cl
cft flcf:memlte:'tqn nOll dl:nhnia caUditasloco pfilif btITohltt
tll aceto:bc quo blctllm cflPliftltltll.)!.audallit 6erll.ln blcto
sectO lùrt IIlllcilaglné be (emine altee:'t e~ cO Untal \1t fup:a. bi.~
"baf.E t Ita poITum9 ponere in oldtne alta r,mcdta:q l11i~ta
l7a.bét tntitionlparttm ad tluJ:[ ",>\teria:12tim ad Ilu,,:ura. et
ad !}oc "aleblt cmptm be "tcdllllll l'anis In(ufl ln lacte "acd~
no:fl d,{em addaturparllm crod "cl "ttellua oui C\lm tIlodtco
croci:vd fl addatur modtallll meUta cum p\llpacal!lC 't e~ten
datur.f t ln p10ceITU tidldo ma6ta "cr fus ftatll; potaddt be
mdle'tfubtraQI be calTtavf~ blltn (Qu,ntur in aatl/.Et tta po
tca fiert empfl1lCotllunlterlalldatlltllllb oibll~ tlcfenllgrcco
't pofltutll bia ab.S.interfcddntta bolotes "t IU\I11ltllr ~~ItU~
(5rCClltn:'t p:o(fct.a.f tn"afe:'t bcfuper ponaf accU 'taque wtuJ
flltfldt'tcoquaffupet: p:llnas vf~ qll.? bUToluaf ln bccoctto~
hC:bdnde p:oijctaf befllpcr mcllts qllatu (lItfldt~fllp. pills "et
min? rmQ1 cn~fdt hltiuo refolutiollts maton d mtllO: bceo
qtS tlll~fi eft. 1~0lTetllua btclllultII!Ucarcremcdia:fe~lloncll:
nccelTttatls:qm tfta funt dcctioza.t::t jim c~n.bat'?s pot quU!;
bctpllrultl ~ortu9ad bluerfaa bifcllrrcre copofltloea:'t ma~e
t:0POllltfo ';'lIatagtnl fetUllJrcctcuttllTlcdulla crurts ,,1t1l1i:ct
Cll111 oleo ro. "et camomUltno Ill'ponido fand.al.'t ru.Gd po~
tell fiert Cllt plaftru. e,tfa rtna. fenu~re.'t fe.Unt cum l'tnSUedlne
allfcrts "d\;l.,.Uinc fempcrllpponendo altqtSconfo:rans bc ro
fa. \'cl t10tlbua call1omille:,,d l'arum mrtrQc:\1d IlUqiS I}tttot
Conttnuiido 't "ar{ando ln medidllls"f~ ad bedtnadonclI1. '
mQ ell cfi t\lrcfanda folutlO "entrla \1f(',; t>fi rrllnfellnt tftatl1a:
ill lO coucnlt (llct3. ftobotJ~omta poa buoa bteS e~l?tbcre folll~
t'UQ,ma~iç ln J}a( matcrJtl:vbt ftCjSllJiJ m'~ (iln611'ul.~c
ca
quo Olcit aar.:tif .cott nltfa.1 n pluribus coponif fan(Jllts cus
flesmlltc:fcd tUll ,mlnlltio.t.t1obotl?omia. t>~ fieri in ptio:bdtt
dda.~tto.etill Qadlltatlôe vLdcnrauctotes magis IlllldMC
(olllttu~ \?ElIlittu~ 1.P fcccmll~~ l'tfllp:a aUcsatu elt'be mettte
'1:lui.no tttl loq uedo t>c "omltluo ICIll cÔI:imo lt be app:.opua.
to:qm Q medtcma \lom,tulla .ma\;lta nlucrtlf ab Infm9 .imo dt
e[tatio~e poll!"- materlC~ Iluen ~d ncolfum: \?bt follltio ~ fcccf~
fum no 11c.1.tn qt taltscuatlo no cft acnaturccOfueta:'t Qcam.
blfpollif ftomacus ~d bene ctbCi trafinutadfi: qt etta blbllicae
't in appeti~o 'tht bllJcrldo .rptcr bolot(~ et inl1ilntlas VISL~
Uarfi:ldço tUfl ~lCO:Qc parato ad "omldu!'tQ,rs cofllcto fa.CI~
liter "ontere no mUltu;I!"cto \I(um IIU 9:fcd maBls inclmo ad
medtcinâ fccc!Tiuam:qm diatto taUs fit per rClJionca bcputa~
eilS eûationL4r1Acq3llat ,pptcrea fufpitlo e):l?ibendo mcdtd~
nas app:op:tatas fece!Tiuas be CÔII~ttdO mater/Ii tn bco:fil~.
qn. ta.ba efio b; {el1l12 ficri cCi mcdtClnls:bcquarCi,pplletatc l
'\'t di "oc w folllut materta (Ill" ffegmartcâ "t in 'Mil Ilfa cft Il;
ds etla "Irtlla fu"edée 'tfadés alptidtate~ 'tcofo:tatione;.\?
cft tn I?ermodacdlia:qui be p:optletatc criant e iunctllrta I~a't
tcrta tall:'tlicct fua caUdtta.teUqucfadât I}umidttate~:non ~ri
tô ttmo: cOfo:tatts t"ncfurta 't conftrlcUs "ifa bc tlU~1I CIll'llttt.
ad tllncturas.et be 17oc bictt.S.hl folurtone f~oti1 motbomnt
tllllcturaUllttl.Er tn I}crmodactllts qdë credif elTe plurtlltu; tll'
uamid:,rpterca Cl' tpa foluunt l1athnl~umoze frtSldCi. Sddft"
ettrl {pas cl1,res aUa.:qmf.tdllnt Cucc:edere folutioni atprici:
taté~confo:tat:quare n~ e.!1 pol'.: Clt~ (!S "t reddit fupcrflllita~
tcs lIquc(acte permcdtcma:q utbus no acctdit "t cûcnt:tmmo
addlr. et ,pbtbic (!'p.blcri l~rmodactiU fllp.pofltl tn ,folutie
iteru tllud qiS fubttha~fi cft pc,: \'trtuti Illcdtc1tle foll1ttlle c"r~
rcrc in mCllttb?.€Cbi,tlt I?oc fpale cfT~ hl Qtrmodactihs qù COll"
trariliefltrl rctil1sfolutiuis 'Ienatta caltdla.1Allm pIura COlll;
(unt q blla!ât meat 9.1 btmttdittpos bllatatos'lc.0~ vicit qd
nocumentu co:Ci ea'P nocen t aomaco nUl n:ctificcn tur vt CUnl
ptpere.'t. 33.'tc.Euande; bt,tlt.Et bi;terunt quidam '1' pedl COt
11tno inca o~atio Qermodactilo:u.:'t 110 ca noccrc Ilo.ft jde~
cOl1rmautt.il.can.c.,ppdo.Etlftâ fnia~ acccpttfo:marr ~ 1..'af.
:tif. CÔtl.qua fl ad (erillit m vt lacet.3ld co fup:a foltltilla fece(~ ,
ftua malJls cofcntto 1.P (upta "omtttua ln Ifto ca(u.6cd fl pur
eITet confuctlldo 't faciUtas in co:pole ad VOllle" dUIll Opozte::
bit tnduccre "omitum poil: replctloneln aomad:e~ cibta be
qllolli nature e,1l: purlJ\l:rccoleram 't t1egma:\1t cOlIIedendo a t~
trlpltceanotabiUrcr (alitas cum carnc{JalU anttqui coctl:in CIl
tlla vcntre poil lU a fliC"' I!fopua:1: cartamua:1: fumufterrc:et
tandcmp:l>potllvtafbccocr'oncattrip.,de'tnufa t t
l
do edam altqd oleL tic am/(idalis bul.-r
pottg, ft<:tcrt~ Il mpon
rilm "cl ctrClter p:ouoc,t \'omttti Cllin iIllPO'fütoll~ bi~f,,~o.
netntraSllttur:tta. "t remancattn ll:omllcQo tic co qtS filin ~~
ra,t ptllls:p0l!ca rn tardctafTumptlonlcibl l? bila!.'! t}oza.%kJd
'!lllltIS:'tantecv fllma,t dbCi l'cr parei ante fumat bllo codea ria
Iympt t>e menta "cl mlue dtoltlolUm;1;fumatc:ibllln parCe et
qlllefca~ \1lta btc:poftCll poft OIlOg ~Ieg pot fumere mcdlcina Ill,
fcctlTllla lit fotllla ,rpdus pll!1I1a!" q, ht fozma potlonls lubti
cc ,ppt(rtl(~e!Titatlattra~ldl aloginqs:"r biuturnlod tipoze
mo:cf ln fto.4r6 ed Q":eftfp~darrnotQ.Q11srel1lantur aUqllt
tC~IU9 auc~0:4 qui \ltde~nf cofcnttrc ad emlbitlonetll lIIedtd~
n!lru lcnttlllaru "cl b~blltd:beqb~ cil "11 a fnia. Sul.hl Co.pitfo
snaU be, cura bolo:1i. ulltcturarei ln siiall:q III volutt loq Ucml
ln folutluta:'lI mdt,ua fIr vt blallde tractcf in plÎn.addttln.p~
C(lTu.St aut replctlo cP!:1i t:"t ftatalTclla.re femcl aut bis c;t: dLl
qllebtblll!tur:flc!lt end,tute ~ foliltrt (llm caffiafi.crqllo tC,ttll
altq hludllt camafi.c~Qlbcrt m ptlnciplo I~otu. mOtbo~ [toZlna
boU cIi btodlo:qtS credo cffdrresularc:<)lIfa cti~elltlil cft tll fo~
llltlone inl}ts tnOt~tll:"t (emv. alltl cetaf allqd ql> III elllb:u~ co~
fo:ter:tallqullfrftlpticct l?l2 t1bld qtS N(tu cft fupza be I?cl'mo;
dacttllS'. jJdco fi Sut.collfcnl1t 11.,1 e;rl)ibitionl ,atil\~: c):Qlblltr:
cCi aqua. foLatrt !>abite Iltptldtati 't cofoltatlonl:tmo be tttétc
ctua "tdcfelTe:cuell: cuacuadu:elT, cuacllild4 cfi med/cilla nô
lcnltlu\l:tmo I)abere "ittutlllpp:op:lilta ad folurou !>u,nctcr
nllnatu:'t a 10 co bdemlinato:"r Illficturta ad Itttno:andei be
Platerta ptopda.1~10tl1dc bt,tit Ipfelll admtntftrQ,10 fOlutto;
nl"entrts Ilpud pttnctptfi Cdptrult pto~hlle allesati.ft ÎtlCtpe
Il refo:tt.t.tltttedtdlla. nO lenltlllll tm:fed a p:Oplletate educlte "t betlllralit fUQ ifto te~tu.p:lf.tcrt(j.(t' ft qut \'ult I?oc da:
rlus hltdllSert pot rccurrert ad Iftri 10cCl:qnl i .pcelTu Ipfe
(ult "nU. tc):.ad bedsridfi:'l' Ittcdtdna lmittua ntrllo '"0 c5ue
nlat:'t Illa q cil bebtUsflll bofIm 't fouts'Ill potltfâ dllta' Ci i
'~(IJ ,Il coucniés ln p:tndpto.'mâ bi,ttt loqne 0' 'fttllenjtl~IIl:
';;onl1. jJo.1.'Pllt ll·t" ,o:idf.
n.
p;
�i}I ipf.l moud tt1llterl~:'tno (acit currcrt aliQd fllp'12fwfTu~~c
quo fil cur~dli:q:.(.110 educlt be nhlterta .ppua:f~ ,foltlln COI.
:eddlt.311111IlO (ou.} fTe fubtiliatmattrias cÔj3da tas allas fup.
tmtte nô tlllllib:io bolétl?9:'t fadt cas, cu!;rcrc fup.ad meb:fi
.olozofum.et lfta. eadl fllla fuft k\af,~.cottltltls di .bt~lt.et
noU fileer~ qtS facifit aUet bâree tn l'0tu 1I1edlcinaa 11I0dice vir~
tutie a.d educcnd(i flesmatica:qnl calefaciés fleSIIla.:vcl fllp.
cômOlléa 't !lOll edllCet1 iUud aUlJet nocumltCi d.et Ira c,te,t:pc~
riit/a mal1lfdhlf:'l' tales merlid"e lenlttue di (,tl?tbenf add/l~
~llnt ad nocumitu•.Et tta côlter Iluctoles tlluftres Cfl e,:l?t\>ent
medtctnasi motbislucturaru:ponût !ttedl'!./la.s clcetill; matc
rias re(piclltel.1 fatia acuttl9.e~ imaterla ldtg(fta:quaaltq~
tils cosilllureiiarc 1212llCccfTitatl:op~ eaa ~I?ibere tn(didna~
ij filn (OlfCS flll \lirtutl 't ~ebtlta in bof{ fenlp- minaa di e!i':q
poft folutloni CÔfOltât 1: ,pl]lb!t f{u.t:tbHttati materteru '01110
tarû ad mébto Lefa.ettu ln boccafll fpâli valit Ilnglll'r pillu
le be l?erl11odactiUe rocfue t~ inultlôe .ppt1a:~e <lb 9 P.ôt b~rt
maiot "ellllinot bofls: fnlq> materta dl: maSls "cl mm 9 bljJC
fla:qtll in ,pcelfu bofis bebef lllatotq, in pl!ncipio.€,~d pnt
e~"iberi l'Ulule ad lftil intltiolté facte vt Infra. ~,(pé; "rere~
.f5ar.cli atloe:asartct:trocffca.,ana.; •.", .radicls ped Il' coulinl.
,.I(f .pllluerl;eJl tur oia. fubtlliter:1: cfi (IICCO ro,fiant pmule:be
q mb" PÔ ttlart.;. i.'t vfqJ ad.::),üif.fcd fi e,rl]ibeanf fa Ua a pzin
clpio bcbcrem9indl1c a .;,s.\'dad,~.if.'t ferullrc ozdlnemedlct
naru b[do port medldnâ vt bicrfi dl fllpza in parte pferUIl tiua
t!ealijs plllulte,Et perfeuuâte bolole oibus.,r. btcbuil bcblt e~
I]lbcrt allque b( "la l'iUulta Illtcrponédo Illiquos (~lIIpos:be
qlltb 9(upzll.$edlh,t:l}tbcantllr lll.petffu {)olo:\13 Nctl frwpi
cil aqutl becoctiole acoti:,: f..tlnie:'ttadeiltbedlnatlone fenfb
bill ali rcmollcn.vd rcfolucndfi rdlqa.smaterteru:q remanfe
ruttli~it aa.loco "bl fupla "Idt quidam part tlolou articulo
rfi:ae fccl qetl magna qfi artlculldlls fup.altqullbter bolentc\J
in bcdtnadôe fuerur copz.elft cCi té!?ic di manll ca Uda:et lcdi
(up.multo t~e tencl1.do:manu (up:a.lom lefum ad rcfolllrio~!
"CÔfo1.ta.ttonllnducido petrificatlonl matcrlcrli tin ltr~~~~:a.:
Ci aHquotltafcqu~ "cl nlmti ~llfrIBtdlltt~f::o":trf::~tll:qiJ f~;
mone IIlcdlantlr!1loceUft.'plCtlba!ffot;nil emprt 'p1~lbù pc~
rlnallloln.odi 1111,.:ta Çn O~lInct C
.
fi' f
o.!
trdicattonl.Et bldt ~ i apar..: ~lIro ad bllToluc .Il'. unI qv re~
Itat hll1rticuUs radi): cl?1r1 trlta Cltm aceto ad modfi emprl ad
"oc ,,~:1'. toUttUllld:'J (]? dnts cau1l1l; cum athpe vemfta Ullld
idem tollit.€'1~ortca. vltbno mttlGato in tato bOrO:c ftâte In~
lJabtlitatc motus mOtO mlb:otii it J'pur t'ltuturna qeté pcede~
tl cOllenit: l't palliattm Inducaf ad motûa.uGldo ipm ~radati
\?fqr bu bcueniaf ad morri natllralemâ ~ cfi muldi cô(o:tâtur
m'ture.ft fi tfic fiat balnea biaig ificrurie:bt qb" blctu cft ln
parte pferuatlua:luuabfit bcO côccdétc:'ttuctii cozpoze pllro
c,trite luuaret bahlcatlo Ipfo; e~tremotll. bebillfi e~ aqs terl1la.
r!i:ftllee~ aq9 mineralib?,ft flerin fllpcrponercf lllto eotCide5
balnco:u credo multli con(erret.~t tli matcrta ln caru nollro
q f{uiteft (lluglltn(\1 mina tiegmatt vt blctfi l musts tUliarct
fi aqua. balnd pllrtidQCt minera fcrrea:da le armonlaco qua
1l1(fe mtnerls vitra fulful' q~ cOfequtf quafilld olaaqua0 t"er
marli.et fic fints CUln bd taudc:ro .ccccl~bte.~~,. SptlUs.
cr~toquoda p:tndpe qui pattebaf blfponl bolo:ofa5:no ra
tri pcdfl \)cl manuum:fcd ct1aJ1l attarum IUIJ.CUlrarU/n 't tOfJ9
quafl cotpodat
';on flUmn.l.r.rtt,r.r.
:E{ua 3JllllftrtfTImt pzinctpla 't Mi. t'lnt .ôaftionis
pttdpls nauarrccomitts frt~i 'tC,eft plldpa Ils bf
I, ~
fpofltto articulozu bolotofa nô peMl rnl "el ma~
l
'. nfi:fed allaru etla Iunctllrarli't totlU13 quaftcot:
.,
1':
polle: \lfi .pptlc pafTio artetica. appdlanda. dt~qt
iJ};::.
.:::;; pll1rl~ bOlotluncturarli pertodfc9 tfi" 1l01lcontt~
IUt9:CIII altquottie conlullctadl mala blfpollrto f(qud1:ratt~
lIe't blgcftiudpfo:u rcnu:"ndc IlUquotila fitmlctue flln~ut~
n.eua ena nô pcrtodlcua: fcde):tQ t1T1 1l):lme cmn conlUllGlwr
motus .vsrefflltus ilue eqtatlu? vcl aUuo côcuffiuue IpfotU rc~
nli"cl partlu da adt.acclJ.tUi conlullcfIJ. naruralt "abltudie fall
Slilne fin torii nta.~lme ptopter epatlslnflu~1i cum cozdc dia
caltdo:ccrebto tn ad "ulIltdCi fl(6 11l atldi lndinnto:'t ftomllco
fiCr: III eta te ctti q: lâ quafUn. ptia. fencctllte cft coftttllt9• €,~a:
cOlQalte matcrtalte blctozu t'lolo di (upponlfmatcrlilmt~ta c~
fanguille aUq lia Cr colerlco di.flcgmatc:fansutnta ,pbat betiu
~lla materte ad bluerfJ9lficturaG' qua(i faltado flmul c!lm I]B
bltUdhlC toti9 talt.ppter (lei(e rlflldn.rc fan6 uhtl abulldllntl
p!Cet plie colcrtcu.c,t potle "'cnll tcrmtoilt3rU ild btuer(as fti
!l I
..
cr
ru
ctura9:adtfU:tls ettii ah19 flgnft>' caUdftatta. mh:llollc ttegma
rlG btdarat qea billturna di cerebto "tlmido 't Ilomac:o 1: .pl~
Jitas paro~lfmodi flllllll di qbufdil tllff g flgnis frigililtatfs:q
tnterdu apparie et:qt poft magnCi tiu~îi "t {crlblffuerunt gr.IItO%e9 bololes. ande plopter "ec acddéttn .bubitarunt dl IlI1tcdicla an ntalerta tahn boloUlmptOpter biuerfitllté ftgno~
rfi fTt caltda "d frtgtda:'t Ita bubla fucrlit fTgna:"t a qlllbufdl1
eOtu fit iudtcllta III Meria calida:1: Il qutbuf4â frl.!)ida. /Caufa
aût pto~ima fetSl acddcntis be mietu (angllineo ,ft complcdo
nalis caliditas Ipfo!1i renfi côiœta ab tpfo epate caUdo:mde
.vpter e~erclrju calefudls parte a Mzn: aucta ln da ca Uditilte
tit bilo.tlltio pozozfiven arû bcferltHi (anguille ad rmesvltra il
lfi quo mdlgêt.p nutrlcariôe .pptla:"ii b~blUtanf .ppdecOten.
,Iua coz6:"t lIÔ fufttnc9ttato tQc fausuinlclltlla qllofttate vr
fiat bebltafeq\~eftraUo fm totit fallsulnis ab aquofTtiltt?:'l ita
fiatemanntio tCic aliquaUs fa I1sulnt9 cli blcta aquofitate Clltll
fit mtctus:1:11t .petiTu fitfc12atto lUt9fanguinia 't rtfIdltia ito~
ta fubftiitta "llne pzoPter Incolundtateepatls 't l'cnaru fllpta
renee: l'Ii recipltfansuia bebltafotma fC12atii a natura aquofl ·
tiltts:'t:;lfir fitfep-<ltlodua ln "tlna:Sdtuuat Et ad bfbtUt~tcS
côtcnriua ipfotCi"rcnu al!QIlalts aeuttaS't puetlo Ipfi 9 11laterle
vdnslis ,ppterno rethtert tp-e fuff/dentl ad broite fcqlleftran~
dfi 'le.pzoprer tota ~bitudlnllt dTeû11Ida:l11a~lmcc~ fsglll~
tle eo(crlco ptopter eulua punctfoné terref natura ln retltlo~e
tl?' bebito:'t I?ocmanifeftaf:qnl in e~ltu cl? perc/pltur al/qllil
plUritlla 't pllllcdo in (~trcntltatc Iltcmbd \'tfcrlptum dl.
«rlDec funt tlue ptlndpales bifpolltiôcs c\b? o"urrcndll~efl:
1: ptccipue fctk:qnl bifpolltlo pl~illl!cturarti no tan!.! cft rimO
ris ficut fciJa:il11o per blctablfponepfrrllarur abab)a multi~
p:liw ls btfpolltlOldb9:ltq~ l11ulto tp.c r,abltuata Ilon Ita el Oc~
currerc polTumlls fleur (etSe bifpo~tlont non fTe l?a.!>ttllate.lJi
fotll1a.bo pdnctparr cura ad btfponltuctllraru:qm dhn ea fa
clllOllnCutfus:fclll pcr tli commemcz~ndo l'alentia tlt f((utJ.~
da b!fpolle:q Nfponea 't fi t'liuer(e fTnt:tfi coicant III mU(ris "t
puferuetur '!,b da ClUlt non funt:'t etraad CIIrattonl Clint a(tll
. e,rlft~t.ft qm bleebat $cra,qrto btcuiarif cap.,t~lif, ln olbutf
mlbus pparatts\1taccldatela alhid e~ cgrltudlntb? que/lunt
c~ ma tcrits necclTarlulll dl: \'t agsr(6cll fin elS Ifte buecaufe. f.
multitudo fupcrflUitatta:1: bebllltae !nell1hzt redplentla,1p'0~
Il an!.lgttur tntltlonca obferuandae communes hl "la "tri(qJ
t>ifpontbua.ptll1lo in reslmine blete:fcdido ln mcdicinalibue.
4rS-d !]oc jgitur vt occurraturajJgrejJationl et Illultipltcatfo
nt blctarfi 111('1 terh:m ln toto:p:io ponct rcgim en ln bl (ta COll~
IIcntiti:'tadl}ocponcnfqdâlllcdidnaUa ad pWJlfToncs quod
aoccurrmt:'1' in paro~tflllCi ictdcrct:allQ,d alteri9 talla Nfpo
nie q8 beua aucrtat:aduerternlla ctla m ca il III paro~t(il1o ma.'
gitl."a ((bunt ad rcrnotioltcllt due nô l(dcndo a(terÎi quantulll
crit porc.f[a:lrû1-ergo regtml tn bletl 't pztmo etrCil acri dU
ga tur a er tn 17rem c ripera tl' "cl ad pallcâ bcdfn a Il~ cillldltlJJ
tl:dlate no ad paueam frlgtditates abfct; 1~lImldltatc: 'lnl ptr
t~lImlditltcm IUllcturc multunt rda~anturet paffibUe@ rtd~
dunf ad rcccpttoni fupuflultatfl altflde trMmlffarCi nd ca""
reuu côtitluJ, masla beblIItatur. jJdeo fllglenda eft l~abltlJtI"
apud la(.Unaa 't flalJfJa:'t "oc l'tedpue ob(erllcf tn atrt: ,pp:l'
I?abltntion's 'ttlccublt9:idco camera l>lIutidn fiue ln 10cO tU'
rclto pofita I1cquaëpdt cÔllcnlis.ftlâciluendCi dta vitO Illil
Jlme bo:eaU:'tab acre groO'o 1: neblllofo:qm 1I1111tum noC'nt.
jJJctrco m...pmc Clllle!ldu cft tepote cftatia ne 1ll0ldur 'Ill (cro
tub ro.dits llllle:tlpoze ergo "l!cIIlIsqlloaer cft naturoUtcr (rt
~1due'tl?l1Inldua cft pz/mo CO:p9 pânta benc copertidli 't l1lil~
,:lme l'dU\>9 "ulptu:q Ile di I~ oc lIla~tm il "a benr 'pp:leta tlll cf
mlb:a tiicturalb:bhll Ittldo tn v.tea bOlfl:q nô btblt co/etiert
mathne blctfa pdllb9 \'1l1ptCi:imo ftate aeru rda,rotlO'lC rtn fi
l't cfi app~ret f~nguta ln l'ttlta:op~ Illas 12tcS a IIq1111 rr Infrlgt
dari. "tifr.l blcel•.Eft lt 11er camere rectfticadua III /~rcl~e ~lIIn
'sne facto c,t Ugnte quercue:'t lIGnle {unfptrt laurt 'J mlb cali
dtS aromatlde:aUqri Impoll endo ftipttes fa lui' rotlfma.rlnl
'fc.$cdnequag, dt occurrldli bOlfo ad lilllC/n: tlC~ cQlIlcr~
cft mulm caldllcltndll et UcebltfllltcnJfuffllmLgare comera
CUIIl puillere poilto fllp~r ptunant in(rOl bdcrlbl.tUr. ~ .tl?lI~
rts:clnamomi:nudfnmf,nrc:sarlofi.moda an, s.II,llllf•."cl ~
VO(UIll ua pot fier! fozmula e,: 1,113 1: CIItt1 ftozace lIqlllda.lIlc0 1
poza rl:'t 111 oSis valcb 1t ponldo "nam c~ de fuper corbon elJ:
{['.et eôfcrrcr do omnibus Ctcrdt/(l tlptratti porl:csrlwdlil l .
't poft et/â fO(lItioltl't efioni 't: "omltfi.e~erclttU autellt 't fi' lil~
ctllrae multu cofoltet 't vllllf{ed:n on tn fit la bouofinll 11111111'
tlla,:tlll~ nedibus:llu, c.x:lon1JJ. tttncratlont:filic c~ fi~ltll : fllle
r
edoll6i1
�.
~ôtl(tlium~ lxt'tir~
· . ~l"llgaflJt!ol1e:q: (~~atib9 fit bdiutus maurterCi ad pedCa
't ad renta vIlde bebilttaf:immo Il.uto vt tli~t Suer .cll c~erd
tift botll.ande it tliab<lt 13ut.in muteta a ooiollbua Îunau:
. rarCi. Et vtatur C):erc.itlo tiperato 't motlom't no fup-ft.uilt ln
ds:qiit e~dtat poda!3ra·'t bolo:ca.f.fupcrlluü. acrdtlû.etfu~
p~rllua eqllitatlo:(ed tuc ma~me :;'lUentt qfi CO:p9 dt manme
mundfi.,Aabtctt ~afiatn blutfionib9 1oquia tletaUtcr. patti
ttb 9.et cofertcls oibuae~erdttû. tiperatfi poil e6fttudtne.s:'t
pollllobotl}omtâ 't folunonl:" poll euacuafione't vomttfi' fit
etlamcdiocrtter factli:l(ota tn couententt vUn matte c~pulfla
fupcrlluitattbua colb9 't({;elttonc.'t v1ina:q nlfl 11 naruram ct
fponte educafiuud natura. cum (uppefitotto vcl drlteri col.
3Jde tllco t>ebere lieri oppofiro tntlccoctione altquo con fo:ta~
tluo illncturarll renu:.vtabfentQlfi ,cl ro(aa cum alifa (alti 11
"Ilà l}ozllm olctul11 e~rdt~fi ante dbfi:no tn vf~ ad la;tttudl~
Ql:'t poil ipfmn qutetef il1.loco tepera.to adminua per media
·l}o:llm antcq, (IIInafdbu9..'~rtcattoltcO quo~ mlbJotum fu:
perio:û. vt fpatlltarfi btac1?to:um ill cafu conuenU'it: mll~me
(llm dt paropfl11.ua 1l0cumentoJfi:qn Ilon Iica lncederc ne~
· ftll~:fed omnlmodaqulea:tfic elt nccdTarta 'oppoRta nJotut
Bm.bularto 'tc.'!RIIl eda effet bolo: tn~tltctl& mibde (lIpertOJt~
bue:q nl etia tunc nô pofTemua fa.cerc.fricattGnea tlIoz6. mem~
bzodt.Ûucndfldi dl: omnt tQC'a frtcattontb 9 .pcdfi labodofis
ptedp"c cham lottolles pcdCi" manllCi e~ Ilqua bulet flue côt
.fontis tepUa vel cara Iloccnt:qm 't"ul1lotes comouent'tllln~
ct~rasla.1:all fadunt ad redptcndii.abtcrgo ftet neccfTlta.e 10
ttonte pedum "cl manllus:fiat cum vino ~t~ro:non tii fOtti tl1
qlfo fit tlccoctu parum falts 't rof~rfi:l?oc bico no e~llentu1t~
.quo bolole in loeo:qrn fi bolol plis fozet:taUa lotio non conue
nlr,t ntfi tOtte ln bcdhliltione parum.Et ql coltue p.onitur bC
mQdis cr:crcttif ab 'pro caucndum ell:'t mapme (uper repl.(tlo
.' nClll etii p:opztue:11. \'tfnadTct fan~ulnoilu.,nii. be (0 (ttitbt
J(t aar.loco vbl fup:a.~oifue in. oibua cople~:i,ôlb9:tll qb 91le
adtt POltalJra elt malus."alde:qm tndtatcolp9 (up.a.d btetos
bolotceillfrt6idando LUud ct replendo memb:a bebtUll fllper
bUltJ,oztblla 't odiccando rclldua•. 'lfOOltca parum poft addtt.
$cd IlUiOlts nocumlticll in illis:in qUIDlIa acddit po.1asra
nOIl it~r.e.u.ocun.'l5 tii fiat parce't btltanrer a dbo rer. vif. vd
'tif."ozae admlnua:'t nullo modo flado:qnl me Iftllsad bolo:
rCin ma.nme l'Pa.raret:' tdeo cU ftt fiat cofottatio meb:oulln
que fI~ri pofTit.€, $omnua in ca(u magis conuenuns dl qua
'VIStlta. 51t tgttur (om nu~ .if.~olarfL vcl. vUf·nocrurn.us:ct
non tllllrnug nUl f1:J.ntc J1.Cccffatatc ~.cl aUao COllfuctudtn c:n.6
fit tfi tutue be plum,.J. IIlJlltUln I1lo1lt,bnmo cf1:llte taccat fupcr
ICCClIlIl oc bol>tcemc~ intrtt ad.ro~'lIlUIll nta biftanter Il dbo
·pel' .,Otllll1 cus ,ohntdhl vet tllIlllJ.l;t: p:opterell :-ldt.-g." fllllt
vithnll verba.capjtuU OCCllutcUIl apud 5wlp.a tI~lo:tb: lli~
cwrarllm.et 0PS v, non: bozmiat fupz(l. "bus omnl~o qm ~ft
e~ rcbu& noctbiUodbuG d~. (C~amonc\J "laIes dla..vttande
fUllt:ptedpue Ira. furot:trtltitta:ed~m 't nlntla folUdtudo:fpc
c"labllta. 't ,oIJllllltlua:qn~e~erl11llljjt·be ai l'il fTtonea.i.c~ra.
terminoe n\lturalee bueilt ab ca. q fm natllra coliltentla.l.ab
ea btfpone:q tUlturalte cIl"t tlldt L'ar.tertlo tesnl.Et e~ parte
bifpônla 12ttcularili mlblo:u pdpuc.(.tp,(Olti. pedfi cftmultus
aduertld4:nc caldamita fTntuhnta ftrlcta,parata bOrOllln~
duccre. $trr ca nendo ab otftnfTone ipfotuS pcdunl_a.d ree bU
N.\J '1 hltqualcs "cl ad laptdea tncqualea.Et ab I}motit cau",
dum cil: hl bO:(O:llC tllplotdca fin t nI,"ta Ilrtcre l'cl dn~ulus ad
botfllln non fit latum nt;qJ Ilrtetu,".cr lCtrca tna"!!toncllll>t~
cd Is pardta iii in dbo "potu Ilt III I!.SI.S ,0~Il!nt!\J 9' llallfClltt~
IIll fadetas 't ltomac:"aUe replcuo:tl1l0 ctla CJ' (0113. moder~ta.
COn1tltio:pcr I]oc IF pcr m,oLtcratam fit l11ultlpllcatl~ fa 1l~1l1a:
't per (upcrflllQ (ansuiadi jJe\Jtl1at"rudo:qtS eft(paUs caufa.
111tltcrlaltG ""19 OOÇlll11irt "t fupla bcclaratllm ell.Et bc I,~c
biccblt ]lalla locovbt fupza.!.5tquts pattf Oolollc~materlJs
fansutndG:fcd ,r nulla !lat repletlo tm idunlutll. !bP~rt1u~11l
't fupctflua e!lo ell: Illt noccndli:tdunlfi c\di.pptcr anflamatto;
ni Qllmo:fi 't (ubtlltatlonl eotli 't inflal1lationi renll:et ~fip fu~
peril,,\! .pp ter bebllttil~l q(cqllif a vtrtlltdt l1occr·1~arcltas
IglE ln ctbo 't potll (cmp.cr in ca(u cil: conllcntla ~ tn p:e(eruan
~o 't ln curMo:,pptcr QQ' otdt. a.ad. fini capttult.!)e cura_ta,
he bololls Q. ca ,alida.ft no 0P5 vt lehmcf ptllrtmii: fi 6nllter
blett plurhn ft q ua fi in Iluaf q> Jnodtrlltll abfthuntta fitconu(~
htclls.2!..cniffcatto ventrie curatl{\ ell: cutu(l1t>et tn cUlue COlpO
t( COih1unantur 1)lInJo:f!af~mi,rlldt.crj(lr(il "CC autlq bi.Ct.l
fU11t tbt cOp:d)Clldlt 5crap.rniam~cneralé vutta (crtbl'.Jif.
,cOIlUnetta cCi tlidt.6elJcrat pod\1.~râ fupcra\llldallCee (actetiJ
Na n I1I1(ea.tille_Odllllll(\l1gtutl coftus Intcn(us 't (uperabftdi e
rcmotlo r,rli co(ul:taru '1 appolit/O rcrfi no /(o(uetarû:balndi
it't ln orua poft etb»:'t fum mil ric totCi id qtS mala bigdhon (nI
fadt.e.t tlicu l~$~ra.c.allcgilto.qrto buularif.Et Quot(alit?
bico CJ' ol~ ree q gnilnt malttlam OIgon ie flint IUUllntea (uper
gnlltlonUupcrflllitatfi tn bololtbus iUl1crurarfi 'lc.([pecibo
't potu p:tmo (mu ponede Ci da regule sfial ca ob(erullnde: bdn
d.e aMpedaUa ma{;ta oClltlllCndu erit:tlc qutbua (ft "cc regu~
lll. ~tlIllO in eadcm mellfa. non elt m Ulfiplicanda bill~rfitas
clbllrtolli:immo op~ \'no cotentari vd tllIoblla ln fpl blllcrf(e
1a.lldabtltbua;tle_Qb9 in (ra fpâlia crtt (trll~o. 5ctSa rq,ula."nô
en interponell.tp9 ne~ pzolongandllltlin clbatione p••uldif
l'el cene di locutiôibua Interpofitia"cl alifs blUertcnrtbus:im
1110 cil condnuada dbatto tnterponendo potum:ita tamen "t
clon{;ctur potua a pttndpio comclttonis vf~:trQ(acta ttttia
~te dbattonts.et ilte bue re{;lIk fnnt obfcruiidc" tn p(eruâdo
no crnte tlolo:c:'tcttaln curando:ru elt,actuarr paro~lfmus
cr $paliter di bcfcldldo (at/a giiarr:tfi(1t ca Il ld fi ab oibll6
flllltatura fri!3idis:'t it Si III actri ma~m ein p(cruando lt a 110
,:tfino:tl'i fT trâllcrlr pltnctptfi 't notabiUe 129 a ugmlti:qtîl fOl~
te an pd!!dplo ttl;1ete matcrla q cil ~an~uinea vtfupponlf fte;
8!!Jltt e9m'~1l cab' fri6tdt ad ,pbtbltton~ fl;!ltls~matcrie etrit
c;oucnlitce.1rSi,id$'t(unn vtr<l~ tllfpOlle Ota. fo:titer ace
to(a:mll~rebcactto lrinJ;qtS btco fTsnanter:qt'rellllfTe ",etO(Il.
ma,:tmeincllllteinpfuuiidoctti alifs t!?tb9 ltate actuah bOI~
re tn ptincipto l'cl aU!JI~to ci~ v~ clt a.cetofita a grana tOH/1l1
mu~otCi:'t vinldtoniotu vcl acUo(e:nlbea:<t bntot non t)ifco~
ucnlrlt:lmmo iuuarit.€' Eft it cauld!i tertto ab oib9eÎlallrt~
b~s.fangut!,iaqllofuIM ffu~btl('t (ubtili:.ppter 1} oc Plllrim~
gna..~lcrfi cotum "t (ptnacl}io:Ci:" blctta:'tmclonn:'t QlltufJllo~
-.dt no :>ucntrlt:'t it plurlma~cncrCî fructuu plurimfi ~UI1JCC~
ttti:tlc qulbuefpaUue infrlll)lccf nocenr:Sb oibut' ertiHllbtt~
Uantibuel]fiolcs ~ lIquefadlttblls" meatua tlilatanttb9ppa;
rantiQllG ad 1\u~fi. dl muldfi. in "traQJ bt(pont:" I?occft p~cc~
pue obf~rllandu5:'t tra ~ fpibue acude ,t ]p~pcrc:dtulmol!?o:
croco:'t fir.bue:'t il- poms,c-epe:aUct9:J I,mj)l:~ a vtnlfl potctt~
bua:'t Ilcutis ma.~mc albte cauere 05. ~t \leit ,tllO àltert9 bl~
fpofTt'onts in t11e fan.ttatia:vcltge l1unbt 'tldfi IltinfrMpali9
b(cef.f['l0b(eruef '~ttur "t dbt (jb9 ytidfi cft fintmod"irum
(upertluttllt4 qui in tl?( (anltatw fint fadlte otscftt6tsmodem
thlutrtmenrt nogrom ne",t!cofi:!)lco ~iitertRe (anitaris
ql tn. 'Re tgrtcudluts bololofc:mll~ic in plldpto it Ilire pottô,
"UJ1.C 't "zhllJ.I1Uqual'r (IlnsuinoUra nC'l'dbl4 conueniunt bc
blUffe In.UIt4 flldUll bt6cfltontll!f1.cqs modcrlltt 11. r1
.
"mmo pauet nutrtmltt:ne matert. (all611tncaln
mentI:
"dallcta coreruef:" ne "trens occupata taU dbo b'uc:!:f~:
oQlJtione:drcamolbu~.etQanc tltucrfTeatllnflnulllllt S 1
tnllitialoda obfcruari bebcrcfm tllllcrlltatl tljfponia:q ~ct~:
Uterculfi{;lf:quarc arr t~e egritlJL,i~:arr t~e (altitatia: na tv.c
cgritudia Vitu12ilult.'B.camea 1cura. "n bolodi lun'tural11tn
rC{;lIfr lt in bololc:cuius câ clt frl{;lda:1I1111to magla ln coUda
11li btcit.Et ops vt bCllttef caro ln (0 qtS faaCi fit tic 1}11 CC(lrt~
tudlnc.Et tn altqbllG rel!ltur:qJ op~ vr-l>cuttef ca ro in co qtS (~
ctû elt bc I]ac egntudtpc.(.bU Infcllat csrltudo. Et ,Ii tn capro
buautela atlolo:lbus iuncturarlUl1 tllitautt carneesrofT"s
tIti ma~tmc in ca fngjdlJ 'tlurTtt cibarla li funt bOllC blsclllôis
't "doCla.~Ci tfi Incawltllio bCClIra bolo;ts a ta ~altda. biterit
~~l tuua ntur pJurtmCi a clbta fnstdia 't srollia:lJcur q III fit
Utlbus di aceto:lt tbt laudll utt a.ce~oflltn carnlava«ln e:" I}"c
cil: ,rpterea:qt fm tI~ucrfitatlbt(pOflttonn tCkruraro oPS va:::
domo bletart 't no vllttolmttcr 1\'no 1110 (cm12' EridUt blJtt
etPfTcaafTe.it.allllii(oda:q n~ tnl tn cura bolodo il c3u(aca It
da "Inli vtt!!12~,ut 1 carnca:imo etiacofc(tlonea ,"cutras pzo:
pterdrdiltatia .ppmltatta t12te ad œful1l. \ail bide loquEstlt
poda!J!1l il ,ii.ca ltda. ~n tl!c nô fue incolllmitatle/'t pUdPllc
circa tPG:tll quo cgrJfudo ~Û in Iladereco(ueult:' quii ntil,tlltl e
'Il vere a potp vtnl. abllineat.~ a. comdtlolll.': eOlllln:qlle rom
ltleUccollfkipJJtun Il came:' fint in d~ nufrimenta acctof~
"ftiprlca 1(.Et tta ibidem vitupcrau/tcofuctfi aUa", Q:ercitiuJ
ften ,ppter I>actnl drcfil}anttil;\1t J.'.rtllll~thcj carum 111126:::
~lfIllCi.aij btclt.t:t tnftfa.l.mib:a ,"('tua q "a Ile COIt(UclIerlic
InCurrcre pamon~ mtnllS fol/to laboli pact afTuefeant 't p;cct
pue c4.IPfTHs Inlla({onla tI,"cf pndpl(i.(fEtetl}ta p, 'P nô fs
vnte~ r~lllâ btetart b,blttaJiacOll?l1 (clllp.:fed blfferefltcr tt
bll/crf" mo fm bltlcrataticircnlt.1llriarCi ÂhlCO:POle cOI",J'
jJuntur:'t aUt~r t11c (nl/lratls "adp:~uifTonclll:~aliter temptl;
rUiJc1rudtrJla.Ss fUlllptlllttdtcattoe a. materla 'Ul cii bolo:111
';onll.Jlo.ro iltl7. bc o:adl.
Jl il
et
t:r!
b;
�nfo:ltt "fa p:dcrllantfll dlcallCltdum a nutrfmcntiB
multipltcllnuia fanSlltms:'t puctpue aquotl 't ficgmatlCl et a.
cafnlbual,utua generla.Et ptlU:! cIluen.tum dl CUtu mltat tl~
pua tnfutcua:quolllâ tU!letn totllm cauenLimn (ft a carnlbua
\'f'l3 bn fit facta nllno~auo bc materta fiobot!)omlfs ct farma.
cifa bequlblle:" tllnc gradarl," afccndere poffu,"ua ad blda
Obi moderata m.Et ft ~oc tQe non facta mtnotattone "cl mUIl
dU'lcationc tn p~(fcrualldo cft n((efTarla ralta fllbrractto a car
nibua '1 rtmillbua:mulro mas:)te lit p~o~mo ln "la curatiua:p~
dpue tn pltnctpio fiulds marcrle:lmmo 't "fql l'cr totCi ftlltuS
tlolods etu6.ft blCit 1:t.li.abae. "t(f.ptactiCC fuc.c.~nl(f.tn ca~
fil nfo tn fansulnea ft côlCij5affe.motbodk lIlum bifpone acu~
tOtum reghntne.f.bando ptifanâ Oldet et enm aquagranato~
rUm 'tc. SpulaUlIs tn bcfced,ndO fit pante ln cafu dcctua be
frumcnto:no faUtus:n~ tntumo roft9"nt9 btetadmtnll "d
tluoutm.1àtHi tolluafueriummoueantur cum c;ltHcllo par~
k0 ftcc, 't adulte. Et plO (erculis."alen~ tn "tro~ cafu noltro
mllUum 'tpanicumeocta in btodto marlmdn cllare •• JIn I~I!C!
me autan ma61a v~ far 't ri~um.ft a tlulcozarcntur cum modi
co lactta amljJdalarum 't modlcO 5ucct,aro eritconuenlcna t~
pOte fanitatts:panatacttam Iota 'tpanta in ~todto carnium
eonuettienttll tnfuflls lt tn tQe fanttatls dl couentls.4nnOIl
laudoego b~odta ,puocantta in regtllllne(antfatie multo ma
Sis tJ,2CCjJrttudinle "t cotfer lalldatur be b:odlls clceruln m.fa
feolozultt 't cilultUnt rcmlfTe coctodt 't aliozfl a~tluo:(iloqucll
do bc p:"plle plouocattute:q ue funt medtclne calide et acute
(ubtUtanttc fan~utnta 't "umolllm pu:dpue:ntll folte ant ta~
les q cCi fOlma (pâUter InOuent ad "taB "zinc "t cil tic cantarl~
dibue nt fOlte funt fpergt. 5cd "rr lt be ~te loqturque caU~
ditatcrn fubtiliant ~ Uquefactl\t 1~lIntOl(S "t balltle:dllltnut1t:
Sllcfuln:blOdiuln fenattonfi"d BUodiacurolCi "c.qtfl tn COlpO
ft parato ad flu.l:UIII matenc ad mcmb:a betermtnata "tin ca.
(u nfo:ad pcd(s 't atfqn nOIl ad r(nce:nant fubtlUatts "umo~
ribua fadlc a nli couertun! matertc ad ntlbta. bcbtlill" coeur
ta. tlutA "aodi altfide rcdpcrc.Et pl0ptcr ~c:s..ln. cura bO 0
rum fllncturarultt a caufa callda. ln CIble la"UddaWrCt,bOe f~IJl~.
d013'tfttpricosilliqualtrer"eUtes 'IC,etln.ca "m ctuB a.n~
sublie bt~tr ln ufu opoJtctcutrare blurcriCllJ.'p.terca tabolarc
factune renee bcbtlee ",c.«tet tgo bc "a, mllterta ,pptcr appa.
rltcGquofdarc~\3in oppofitll.-.s.'pâUter ln cura ~rl bolozCi
iuncturarllm:qul poRg, ozJtnautt d'Iattuol pcr tlobot"omlilm
"omtrii '1 Q fcc(fTllm bl.tft bdndcBdm/nlflra ,pllocarlonc5 'lC.
tZti~ 1larre./,r.cotlnltts ttu(dl./.r. alman(~Hie qui (ti~ t&!e (a.~
hitatls ln parato ad bolotes poda{Jrtcos a caufa frl{Jida "Mm
fur conferlttre ad c~,,' bl tloncm cOlum Il 0 t>fPt ad ftn l:cllm 10
quens be blatecolpoubus a caufa frlgtda eta quo~ bum fa~
nua ell.f.medldnts "tatur:que \?fI nIi p~ouocare confllcuerCir
"c.~cd be "ac matma (atle da ra becillonl.p:(f.tertif cum (crt
berem fllQ 1110 capttulo sfiaU qlio beben' tntclltjJi bicta aucto~
rum bcc.t~tbittoe ,puoœriuodi:ltln capitulo becaurdlla bo~
Iottbue tuncturarfi tn taU ca(u ad tll6 locuS rccllrrereopoltet.
I:r aquislatius IntelUguc "cltet 't coptofe magia "hiere pote
rttlllâ matcrlâ tn fcrtpto mco fupcr.t.t.lllma.tn.c.be paralea
'n curalbt ample rract.tutilla tn\ltcrli ln Intenttone bhtlfiote
materic.';ontlnUandolgttur in dbls begranle conucnlCit 1l1~
quotlll.l1cntce 'l bccoatoncs,carum abiccta. pdma. becoctlone
it~ blebua: tn qUlbue non COlO cluntur carn ca ct hl. dlate p:o~
pdua:ctlàqliohbet Iple ln pllmie t~bus paro.ttfml.€ft be
olenbua ,alltacetofa 'tp14ralJo Ilantlbuaelfdem drc61lâtifIJ
~ed III pleutaone rantll 't tn b2Cmc (umcre aUquae bletee re~
cutlCllta.S cum !!Copo '1 flllllla. dl fatta conuentena.Et ua VfllB
ououlm dl.ra totum ~e quo ca.rnes non comcduntur in "re~
me plccipue non cil trrtt1Utarfa:ft ettam fumlln! fozbtUa.at>t
Iii pcr.t{f.I]OlilS admlnue antclterertnt tnfufa.11l aCero fo:tl(~
8mo Iwn tncoutrtft.ft apl\1.CcUn "tllaroto funurcca reatfki!
IUrtncfta(c Clllnilcctofa. dn "\!cmccum I!fopo "cl fahala.pc
ptfdbuG ctlatn III "lebue:tn qutbus Cil rnes non comedtmtur
"aIent plfccl.l parui petroa. "r plfcarte bcmpus lamp:cdt~:et
allqulluc(f:'I ptfcce pcrad bitttlffo plngutlntrtnfcco•.ft tn cils.
fe poteffe "fus eOlumconucntls dHucco acetofe:ct "tllO 6ra~
tllltOUl~ "d tI1odtClfTtmollCctt Dulcotatl cum pafTulie bccoals
ln co.4r'Pe ca rn ibllSllutcm ,aIent carnea ad flccunt bccUnaB
te8!'l naturalltcr l'cr artifktti:'I carnee caP:ctolfi funtJnrer car
ncs quadrupedum multû conucntltcs tll dlatc p:cdpuc't car
ncs capdolowm:'I bantoICi:'l ~tcifpucLpue.JlIl "reme aull
camcscallratolum "ntuB anlll:'I "Itule trtum mcnaum funt
.Ja.udabUcs. ~t Oc Ilutbus l'Illet ~tcord ln (Ila~c 'l perdt"" ln
itttMII
"remc. JI.1~ blco befa ft4ntt1. rllrture~ ctfa fiant fn cafu COli Ile
mentes "aUeaues coitermontane ma,.:ltncln "reme. €ar~
!l'O cria pllllo:ft Gl1l1htarîi tttafculozCi non cocCitium ln eftare:
't capotlltlll ht ~I!eme no NfcoueniCic.er r(gllfr a fTa te fun t cle.:
criozea aU,;arts remotta partibus crtrlttfects tollla.Et aad co
feruClndîi appetltli Infundanf ln "Ino jJrllnarozum "cl fllcco
arallcif nO nimla aerl:culuaj acrcdo pot re11tollerl (115 5"CC,,(l~
r():"alebltc:tlii fiert (alfament6,p cô(crusdo 110 nodulIttt ln Cif.
(u "r Infra, Sectplanf ahque amlgdale beptllue "t l1tcs DUCC,,"
rif: crlplt 6fa. 3.t.'t ptnearîi c~tracro COttlee grofTo:pollea ln fil
(.. ru ln aqua caUda 'tI1sttataru. "f~ bn remoueaf cone.t l11re:
rtot albua ad"crena nllclco pollea flltfldltcr c~fîccatar6. ~.s.
tpata tluam galUnarfi 1I0n.fu)2fiuccocta in ""ocrioc quecon
teranf fimul cli plnetil 't amlgJaUs blaia mil finando 't ImpO~
nendo allqd b:odif carnUi btaar4 tJ2el;ll!emts "f~ bll~ educ~
tota fubllâtta III fotmâ taros InfplfTatl:pollca cCi ~ucc"aro'tu.
fplbua fulB apptopliatle: bequib9 lnfra:ct cum modlco accrt
pafTularttiatfapo:antcntCi flbi gratusplus "minus ln eflate
ponMo be5uccaro:'t bleto aœto:'t frébue ful Q1 magie place'
blt:ft Illeftate "bl q uera fa cctofItae:ma tOl pot appont a(i4d
tlducco arancif "d Umonfi:no nlmte faUto:fi:"d bc ,,'no 1J1'''
natotlf mU50:Ci:'ttta pôt plua" min 9 addt be~u"aro fin biuer
(as tntluonea.€5pl\3 coucnlentce funtnu~ufcata:.mad'
carda monft:sartofilt:cJeplt gra. ali.5.t. s.rofa; cozalolft ru.co~
rtadrotCi Pl?a.todi:mlte am:fpodit ali.5.s.crocl.3.t.5I1Cj:"ar~
ad tncdiii podtrta mtf.ptoptperatll.petrllctlbus autena vltl~
peran! ols fruct9 muldi "umidl ne gcncret (ansu1ncltt a'lllo~
(um:"t(unt pwna perflca br. matura ((rafa (tenota: III does:
'1 "rnol.Et be!)oc bldt Silabae in ""c capro", cft.J:J:.l:l'hl· p:a.
ctlcc.Et (ruet" Cilueat ole", magie ~6Idos.Et IlÈtl cozum "ult
(umerc5lbibum corcretpott9 di armtllls:fcd no multos acci~
~. tD \>bt fuerlt l'entrla multa Iltptlcttas "cl "d~emmtliJ.
",fldcrillld amlle9 (ructlla be blctte (upla 't tn tipolt caumll~
ftG parcus \'fueeo:6 no cllincollentla:fcd 0P5 "Humaf I?me
diaml?oza "cl qua" ante ctbfi.~ruct9 arit q ~ccdt plit/n fctfls
mlrtsma~rn, funtprta'l coctana. 'IaUqua ponta no nmltUtn
bumtda bitta rcsuncntta tn ""lgarl noftro.Et afuertnt cocta.
fu~ pZllnis "cl fub dnertbus crunr d«tioza: Qaca cria m nO Il t '
mts matura :imo Illtqual'r bUril ln modlco "fu no bl(cou~"j6r. ·
1n eme qul''l3 fumcrcallquas pin cas ptlue htfufas i aqllll
teptda ulJltata per rps:, poftea. e):lccatas n on cft Irregulare
JdlilJteUt~aturfi fumanf aUquc lludlQne tofle:lfll \lt I! tonto
ncm. rcrnollcilnf co:ticcs e~terjous.{[pe pOtllllutem. bZCllt~
ter blcaf!r 15 "jnn "rr quafl ab oibue Illlctonbllil Ot ,ctlwlII.
11la be co t'lelt 'But.tn capltulo D((autda a bololjbllelunctll~
rarû ..ft beultcnt potare vlnrt plurlll1Ci 'tgroffum.lmmo oe "I~
nurn.Et in cura. bol(\lÛ htncturarfi ab(clute l'lrntllllttonle•.ft
OpOlfet"tl)eultet "tnunt oino vfe;; quo flllleturC.l:co fklnatfo c
tntcjJru "entlt fu~IP5 qUlltuoz tC()aJ.plÎllctpl(i a ug1l1ltfi ~,.
et btdt1:t.5ara.11l partente tJolotllutWurarum.Et lion blb~
'ln Ci oibue blcbunltc fue.EtO no cil pofllbilc ct rellnquerc
num e~ nlmta. due incltnatton e'tc.per 'pa abfllneat falr'~
lpfo "no ail no "cl buobua'lc.ft Safia.~it.conflnctlrts t)1~tt.
SldtplureG patlcnteefupcr tlllcebOlotce rcllnqucre porutl~
"ini '1fanart funt bepodllgra onlllino:antadl1ltnuG bebtltr\1.~
ta. cil pafTIo hl "Is. $tmlle9 fenrcntfaa plurcB uatlôes addu~
~ttn fpcaallquclllonefacta perme fup.~.tif.tertiJ.ad beclilra~
dum nOCll1t1cnta vtnt in blcttB pafTIonlbus.:Cli qt aaas 1'0
"crbabtctllllddldlr:conadcratn nebe retctltlotteporus viti'
(ucnertt paricnrt betrimClltum: 'lm fup.fI eucnerlt bctrhnet~
tUtti non opottet'" ln tOlum abrltneaf ab eO.1~lotnde ln ca Il
"Idua tllullrtfTlmt bfit ma.tlme ploptcretatcm:nllm ln rotlft
"'tupero ,(um due:fcd Qabida cil magna pa rettlle ln c~:'t t
"in fi bC mie nlsrte ad IllpUcuS alt'luaitterbcdll1G110 ml~tll1~
ilt cltarc cum aqlla entnctlonls (crrt "cl taltbllG" "reme:c
aqua. mellta plua l'cl mtnudm I1\l1t"IWI ",1111 Itt ozertl !1It~tlO
nent fm mlltcrtam ytnl.er Ln obfcmando !),buam bleta~ otcc
bat 1taI.ln Ubdwfuo beh11lcturtIJ.€1I0lI1dl>lb'IllUS ctrcll tn.
firnwm p~cdtctacoflderattonem.f.bcbltuttl resltncn lit blda~
tpfe fuertt obcdfcno nOIl agsrcgablfllrl n co: pOteelue (lIpe~
flull.f.q utbus pofTttt'eriodlca rM.redtre porl .. sra:1 mll.thne 1
'\'tcturdcctuar(fa aile confectlonibue "d fup.pllll1crtbue "',
(up.aIiJsqlle I;Iabeanr (upertl Il a c):altll!'to rdtcta 111 blGcfllO;
ne tcrtta conru11lcre.:SddttmllrjmCe~i1 0 "a fucr/nt drca 10
ca luncturanlm medlclnlo fllprlclacofo:tantlblle clla ne rtcf
ptllnt:fcdquod trllnfmtfTumdt Il- fe repell'lllt.ftbcds flet fcr
mo tn fcquenrt parte pKJItflua per lIledldnlls,ft 'fla. fllfflctii~
q113nfJltJl
"r
Il''
'n
�,quanta (Id bftfstn.4rlê'lehfl<{o igff Ild medtcinalia (uppoftta.
cO'pll:.tlonc paulo ante b!cta:qfil nocena in cafu noftro "Huit
fupudictu~ eftUan~lIinea I11t,;ta tl~l1latt 1: fangutnt:t'lebcaf
erio per fiobotl?omllllti 1: flegrnatl pllus per medlcinam "oml
ttuam vel f(ceffiuam dio. '~htcirco obferuando reçtum oldlnes
III e;d)ibitione Iftoll1m Inftrul1lEtodi ponel1lus ouihlcm quelll.
obfauat .t'I. -gui. in curatlon cgmeraU ICicturarUm 't poda gre
apud pliciplCi ln cum bl;tit.Et fi pur materta fuerit(alliJutnca
aut di biHo fangldnla opoltebtt vt admlnlftres tlobotl?omlas
cr parte ~da.et Il fuerlt cO'ia iuncturls cotpotts "tin ca(n nfo
tue c,t vtrif'13 Rttb91lmul tfic (lIp.Op~ l'lobotl?omarc:addtt b~
c;tii adminiftra "ol11ltli.ettadi bl~t:bdnde adl11lntflra fol,,::
dOllé vEtris fllp.l}ablta intEtione per "omttCi "d folllttonê velJ.
rrl~ ad mateda alla a (angutnd.feCfi mb:ta.et ita til11 otdlni
ob(crnablf. ~ttuSllJif erit otdtnadafLobotl?omla.peinde \10
ndtas:Jnr folutio "Etria per apptlata.Et tta intcUe~it bOs.:a.
be'vomltu ffendo di apploplUltia (olutillté qui dt aUqualitet"
labodo(uS:'tCtfi tic (olutione "'tria di applopliatis (olutiula
matcrtam pcccantcm in toto tnfplcfentibua.qiii be (olutlonc
."cntrls lcnltiua 't be "ondru leuitn COlp01C parato ad "omelJ.
dum ifte oldo non cfl ob(erua.tldue:immo pl~a opolteblt fa~
cere l'entrls lenitloltem cum d!flerl lenttiuo 'l' fit filda tlobo;
tl?omia:vt cft clara COLa (nia auctolu 't :Sut. fpâtr qrta pm I.e.
,. 't p:hna quartt in cllra febliu putrldarli.3Jdl bico be vomiti
,uo l(ui coparato ad /{obotl}omiam qtJ "omltluum tale ln pa~
rato ad vomcndum p1tu~ operan dUHfl q, tlobotl?omta~lIcct
\'ontitllG fOltis (eq b~bet a d CU; 't afit!edere b; ad (olutlonéfol~
té:\7t volult (~rlea tt~ttis.:s..oz: l'toptle i Ulo cafn ple(eruatillo
il poda~ra:qnl \7t \701uit.b.'E..tn IUIa \7erbis cO'rinllado adml:
niflratianem "omttus addlt:fup.ipm conucnirc et l'toptie qll
bolot cil ln Infertotlbus:"omit9 Cnl vt 'n<i.t ma!Jis tnQoc tUlla
tluus cft et q, vErrie (o[udo:quia (up.cuacuando bluertlt ab tlJ.
(erlo1tbua:vbt "entrls folutio €onuertltad infertola:que fen~
tcntfa Sul, lied polira fit in capitulo cure taltum bolotfi:tÎl in
\lia pferuattua no e,.:fittaetu bo[ote bebit ifta obferllarl:qlil "t
bide .6aUn Ub.17ertfllm.~uecu~ enl (anât cgritudines ta Ilt
fientes I?cc:unteq, fiant ptol}lbentconllflcre.Ettft(lm fnfam
"el IlmUi manmc be fiobotl?omla ponit tdé ôat.tn Ub.fllo bc
fiobotl,olll~ (oiirr !?occap.di 'bl~it.ft cft te~t9 bii lin!;ula.rts i
llla mattrLa cois na tlÎl peecante (angufne pferuando a bolo1Î
bllslllnctura;!(ed it fn pfcrlliido ab oi magno pertcuto qli eo
facto c!Tet ncce!Tarta tiobotl~omfOl.?:l'.rlt flcmô cm (olû qfi 'Ols
majJnafuertt e6rltudo tlobot"omicell tps:(J cCi (u(ptcablf bc~
. blIJ (up.cllcnirc addft:pcnu:!!ft cÎll crudlt!o qlla Ip(c bl~t bo~
cena nos qcfi~ p:e(cntibus ta. e!)rttudtnibus rccte \ltl'll a6ere~
.1lUS mdlus e!Te I}oc Fm plindpta.earfi vc[bcbétlb91l1dl2e and
dpare patlentes.Etlta patet 'l' cllm dt fufpltlo befuturo cafll
h1. 1J1.01tufi in quo conuenlt flobotl?omta bebCIl1Jla Ilntidparc.
31deo quontil tQc "crts 'tautuni(olet I}tc podagr{(!a pamo eue
nire ad pteuidendum:conuetdt vt pteueniamus cCi l}iS:bc qb9
blctllm ell.1Jbdmo tgif qt floborl}omta cft ncee/farta 110 e~iiu~
bus altQb 9 .pQtbcntibua câ Oc bebtlttate 'tC.'t an fiobotl}omtaJ
cft'nccctfarla. "cntriG lenltio:'t Ilcut ctia (upla bictCi efl tn regi~
ntllle.pcurareopJoi bte (cmdaut bis \7entris lenltlollel1t. et
Il na.tura non (uerlt obcdtena:op~ vt {uuef dl dtflett lenittuo:
eufus bcfcrtptto fiat vt infra. ~ .bletts nu:rcurialis alla.ID.t.
fCltu!Jre.:!IJ. '.bulltanUn aq ua bebite qllatlta tis ~('ll ad con,
(UlIlpttonemquarte partis 't beea cocta (UlI1atllr ltb.i.5.'t bt(:
foluantltr ln. ea calTiefi. 3.f.puluerls succ!?ari mclUs ro.ana.S.
\Ii cumjOlco comunt'tmodtco faIts fiat dlflere.ftfi,llpparllerlt
b~ud Inaterias flcgll1attcas cu; dlfleri Illtquotfells a "Irtllte
pot addttn bccocttolle (Iolum camomille 't centauree Inlnotts
ao.pu(Jtluln vnum:'taddendo parumold tic camoilla:ct plus
faUs appOllendo.êtS acducmnturrttateriecaUde poteflad
di in b(Coctlone maluarulll'tolddafi.'!l).i.'tappont mOdtcfi.
tle oleo "to.'t mlnucre quatltati fIlU~:bclnde fiat fiobot"omla
tic Vll(J,baffUca. e,;tral?endo. \'. \7el. \',.3· fanguinle tn "ere "rqJ
ad. \I(f.fedtn autCino aUqutdmfnuerc bc Ula qllantltate "(l$
ad.~.v.'t 1I01l \71tra.:qt "trtua minus (OltiS cft:1:mlnOl (atl(Jut~
nta replctto fn aut/lltO q, Itt"cre.01 in !?ac fiobotl?omia ~flna
gllil fpel.l Inearu nfo in pferuado aflat:'t ma~hlle 111 tQe l'crie.
ma bc !)(Jebidt 1:t(c~a.tl1.c.,pptto bc podasrll fangulllca. 01
(In bc (an{Julne collttertt dTe dfuperallertt I}UmOtel!l finSUla~
fis ftobotl?omta cft cU nô ,pl}lbeat fup.~c Qta qut no cOfitlunt
adflobotl}ontla \'t cfl "Irtua bebllita.s 'tdan(Jufa cft aU(ercn.,dl&a.Et ad.ildlt lbaUabaa e~ ballUca.ft conrtnuando hl quit
'lil,~e~ I?oc etf~ I1lllltOB fullTeItbcrlltol.l.~II' rllr~? ctT~ rCJJl1l1
tiSllto13:ita vt pdmo "cre l'i!r rlll{JulOG an nos fangulni auferl
do Mil (oIUlu,p efione I]oc fadirea:fed pte cllflodia eOlpods
(np.a cMuln btctam bifponi!?o, al11~ibtf.1~oftea aquietata.
natura poft floborl}omlâ 12 buos vcl trea bttS potficri dio cus
1I1edlcjna. re(pidente actlltatem in faulJUine 't mt~oncm )'111~
cutus ftc~mathlcli codi pzt9pparâdo mam di bt~dUuis:nolJ.
tli "abtlitâtib9't cO'lnouitibua I?UOUI3 ad tlu~:qlÎt (epc l'cr ta
les (rtIJpos fubtlUata mattria 't bilatatis mcatlb9 e~ cOtpo:c
neutro 't parato ad motbum fit co:pus adu cgrii. ~tat t~itur
bilIeflto di cO'foltanti.bus:ita "t nullomo fumanf frwpl acdO
afcd fiat lim modfi,t infra. ~ .mdUe ro.frtupi rOratt al1.3.t.a(j,
rLiendtultfolarri ubirntl?if ali.3.i.s.l11tf.continuenf. iiij. "d
v.btebus vidlTtm.~oftea laudo e,;l?tberi mcdtcinant ad IntelJ.
ttoncm btctam rctnOltuam (erolltatia (ansuinee et flcgmatts
fubttlta fiat "r infra. ~.mtrab.citrl. d}ebuloUint ana.~.il.rell~
barbari.S.f.lnfundllntur ln aqua tlecoctiO'is ptunOl;t tamarin:
d01U (cbefll:'t capU. "e.cp fuffldt per.~if.l?ozas admtnus poll~
ca facta. e~lemone dricatura coUatnre addatllr cafTie nOlli~
ter e,.:tracte.3.s.mannc. 3.t.electuarif be fneco ro.~.I,blatfc.J•
S.ml(.1: fiat potto.etq:l]tbcatur Fm fOlmam aliarllllJ medici::
narumtardandodbumper.l'iJ.I)olas poftea fllmcndo aItqd
btlauatluo vt bc blodlo cum modtco~uccl?ari al.Et ffquenrt
bie(untatconfecttoni vt in(ra;$l·3uceQari rof.s.iJ.blablllIlor~
fa.5.t.fpedcrum confwionul1l be simis.~.t.ml(•.Et fi nô pla~
cet ln fOlma potion te potell: e~l}ibcrl ln (otma ptllularum fia t
"t infra. ~ .mlrabolanOll1nt dtrlno1fi.s.iJ. rcubarbari clcctl.
;.5.Bl!oca lotl.;.(.fcamoneecocte in pomo.~, 5.rof.rub. maftl~
dsafi.~.if.cum fuceo ror.fi3nt l'itMebolla efl a.5.I,\,('13 ad.il.
"te,;I?tbealltllrfc6mfozl1lam vtfup;a. et!)ic bene notcrur:q~
CUI11 (unt e.tI?lbende \1ledictne ad pzcutllonem:vt in I)ac lotell:::
tlone mapmc cOltuellit:oz: qU1l11 ne«!Tarium "r apponatur ad
crura. quafI ad medtllm \7er(us pedee a Uqua confoltantla 'li::
ptiœntta.1: ploQtbentta motum materie ad pcdes:p~optie cfi.
\lat tlmol bt bolole pcdumitltdlt(Jlltur:'t beallSs luncturts Il
tlmeat be bolotibU13 earllmvtfuper cas illncturas appona.nf;
"t c~el11plt gratta. tl tlmctllr t)OlOl in mantbus apponantllr bi
cta co Ilfottantia fUpllliullcturllm manuum in bic (oluttoniB
medldne:ql1onlam Ipas bebiltt.ltj.s..vd e~ gcneratloe:\7cl l'cr
p~cccdentes ~olotca commottematerlebus pcr mcdtcina; fQ'
lutluaJl1.facile ilucrlt materieadpedea:'te~fa.n.o fieret e!;rUtn
COlpUS:vt it blccbatur bdrtupts.Jdeo laudo fieri becoctloné
Bbf\!fttl>llro(amm-rSillll1rumcqualtter in \lino nlgro:'t pofl~
ca Infu"datur pcda ~upIlCllta. 1" bicta Decoctlone polka. f"l2~
UlTttur tcpldn.ad aura"cI (upla altaeluncturae COl rtc' on~
dcntcs:'t 1~lc Itat ter "cl quater in btc quando (umltur m~'d:
na tnoplmdo antcqua fumatur medldna:poll:ta flnglllta tri
bua "d qllatuoll}otis fiat cpttl?tJna \'t btctli fflmam pcr I]anc
plc(cruAtur a nocllmento blcto. ft fi blcatur Oblldcndo pcr
tale ptol~lblth~ullt tlu~,um Iltllterler.ulIt bCOt(Unt fit crtam.pl}t
bltto eductiOtUs matcrli!rllm bc ped.bua vcl bc alits IUIJ.Cturls.
{ta qllod "irtlla mtdtdnc non. ({c attingerct aclmemb:a. bebt;
Ua:ne~ materte polTl1nt Il btctts memb:is tral,i ad tntcflina.
l't tandem e.tpellanf.Pico cO'ccdêdo qtS tSt:'t l?oc cft ln tenttôill
mcdidndn tft", p:opofIt,o "t vlnns m,dldnc no pmhtsilt ad
pedcs:nc ab d(dem pedlbus fiat (ollltlo:quontam in cafu no~
ftro non flat adU bolet ne~ materla lcdenG in pcdtbus'qnl
Ybi elTet I11lltertaledens l(Jmll~n elTet tntentto ad p:.efcru~tto:J
nem f(d ad cllratlon,m. 3Jdeo ln talibll6 t'lolodbus qui fiuntl!
"tau1 beflu';IIS cum pedeg_bicuuf cITe fttni,l.non aetu bolentes
Illcdtdnelque bantur ad putllonUoluttue no bor !?abere )(1 tu;
ti attrabelh1t a tllncturla nc'll a Pedibus:q mc~lfle"ttb9 btcrls
mlbtl13fa.nisnulndgpcccantemateria:fir~Qlbellnf'mcdld~
ne rouetille ab tIUs memb:ts educuntur ab cl6 l~fi!dltate9 n a~
turales Il membds conllcntentes:" ae membZil
bcbllttanf.
"fillnt pa.~t~Ota. ad redplidanoellmlta. et ,pptcr !?cc no ap~
pofuUn eopondolutlllotCi pdtct01Ci OUqllilsmcdidnaa il l'10:
ptletate't flngularttcrrtfpidites t>tctll mana lundura.rll~'\1t
gmerafottla (Jumh: l}crmodaettU:"d oUquod Qnt~f. (J:" et' e):
.,oc patet ma~tmllS errot cô'ltcrpza.eticanttfi:qul inpferllllndo
0. bolOllbl1a iunctllra.rnm old1nantptUul1ls bc f>crmodactilis
tndUfercntcr qtS Itonell regull1re in p:.c(erllando a boloUb9iCif
cturarn (aale Q"Id bcflllPlS vt ln cMu n~ licet ln t)010Ub 9 cI
ftnnt l'cr \7tà panlatlnc cOll6efl{on la antcQ1 fiatvel}emis bolot
fi"ctphmUUquIlUtcrilgg~anarUn inceffu in P:.tferUllndo Il
"C:Qctncntlod OOIOlC:que tlO cft "en:pfcruatlo ffmprr:fcd ellra
tto dlla clllua alt4d (actri eJ!:ltcd no ilttcnfunt t aUqllld (fl fu~
~[U'lInt fi,rl:'t tficad materla. tam nlI(JrC(Jilta ln. pzc(cruando ",
l!onll.jJo.road1.b~ ,6;il"',
Jl .q
"la
�·'~ort(fliuni.lxXxi~~
11 0 l1ulltlpUanfinatu'it tÏ!.legi
b"rOU0 lfictllrarllln:tun~ me~
dictnetalcs rcfpldltcs bolo:ca tales flint côllentltes:!>ta:quf
fiutlt e viam befilltlla neq lIaq,:'t QOc cft 111l6fr .notii(hl"l.:an~ ·
te tn Clllii~~"tbcâtur Ilud!(kfolllttue:bc quibuaNetll5 eft:"bf
cotunserefrcplctto naufeatiua ftiitdndlnatlôca.d "omidurn
côllenit "t ,puocef \?Ol11iWG di leulbus:"UmponMo olgttunl ,
lntra guttur:aut penalll inrinctâ tll olco:\?et fil!U)ccoctto tnO~
dlct fc.a netl:'t be ca tepida fumatur. "I."d. ,.'t Imponaq.
t.o~itnellia:'t totum tepidu fumal.et ita inecdtdo per camera
perbuas twilla ~ote (COll:! cllm intltione "ol11.endltandl eo~
adiuuef oatura lmponldo tlljJltum in oa:ot beponendo caput
emittatur "omttlllll cu materla I,abnitata ad "omltum.Et ta.
les factlea modt "orncnd! a na nt bis "el ter in menfe nô ferlla~
ta ptectfo numero "tcru multUln itluant ln ptc(cruando. 0'i
edas ftnsulia rnlflblls fumercnf trea piUule'5. "nille be fupla
o:dlnatls.llmtlttcr nOllobferuando oldtnem plCclfllm ln nu~
mero bierUln in cafu (pero tIlllltfi ptotident.cr 0uecedit mo\:
do in 1, ~ctntenttol1c Cofolta.ri mlb:a ne redptant:'t I?ec per lll~
tcriua oz: pcr en~rlua. ~er Interius quldem "aIet ln !>reme fi
(umatur bis htl?ebdomada cofectlo ad qlliitjtatem codearis
vt infra ..~.metrldati . s.(f.5I1ccl?ari ro. 3.t.utlf..Et in t{!ccftatlS'
(ulUlltur oc côfcctj~e vt {nfra ..(V.;ucc~arl ro.3.(f.biabugloffii
tt,3.I.fpedcrllm pUrifarcotfeolt.s.iJ,omnta cllm (1!ZUPO rofa~
tomlfccatur!'t omnltQ,va.lebit.6tmaefumatllrcoclearl'nCi
be côfccHonc "t infra. '&> .olTtllm ~lIInano:.um bc c):tremitatt~
bus iuncturarllm pedum lotot" in \1ino nigro:ot e:ri.ccatozulll
'L pllllleri5atodi. 3.t.l:'ue aromatkc.3. ~ .Uqllirjtie rafc 't ;uccQa .
-rt at.afi.;.~ . l11tf.'t f[(ltpulutl3 'te:rl}tbeatur ln ~l:'ettJe CIl; aqll\1.
mdlie:'% Îll dhltecllln laqua 5I1ccbarl:"daquta endillle't ace~
tofe.e~tcrtua aurem fiant lellCl3lotiones ad pedcs cum bccO~
ctione "t tnfra~'t ,~oc ln tempote optlme incolun'lÎtatta l'edu~_
.~ .abfl:'ntbif I:'uerofarllm 't gallarum.ro .I.falfs.s.il.bulliant
tlt "Ino "errnll!io:'t aqua ferra ta cqllallter ad confumptlonem
medictatis. cr Et e,: cla ngt leuls (otio pcdlbus bis I!" mcn.(c
a.d Ilt1l1ll6• .€~ fi fiat p(lft alTul1lptioncm pllllllarum ,lIItcrpo,
nendo vilam tlltm critadl?udalubtlu\l.fC3I n l?acctlal1lllltl~
rione ptO "Uio rcmedto tn, cMu fluentt0 l1lo.~erlc "t ln cafu no
firo~tauditniodcmt flertcanter'u", potcn ua le: in mcmbzo v~
. In crllribu~filpt~ pcde9 tnfragenll pc," quaruoz olgttoa:admt
I1lfa:ncMtill'i;aturad cttt:entitatcm mafeull fcrllientis motlll
Se:n:ü "uuitccur tlolol,quBtlllfl pombtle: dl.
lit aedptcndo
vna,n'l ptlMam fMis grolTam (aUa," tic malTa l'tlnfl'a;!>,. cal
dg villet.alttam quatltatclI1 qUe (utf'lclat ClIm falula ad fac/en.
dliln fOWhllltlqtS fi Inlfceatur Will (ltpone moUi fiat (ubrtâtia
tôpacta.:nAm e].:eo fitcautcrilllll potcrttialcfllle rllptodCi 1110~
didlTtnti bolotls:fi ponatur ma ptllula'grolTa i parte filllcltrt
a'lItt9fJuccrllrium:ot (upcrlitief fOltÎtcrad~erldo:quonla~ in.
fra tres"dqItatllot ',otas fiet e,tcara farie ~rolTa:quepoftea
ammoucatur apponédo blltr tu ln 1oco I1ngula. bic renouâlfa
\'fq; blliU at.reftWta.pdndccofcrt tenere olUida apcrta cOlltt
nuo tcnl!ne{o tntraodficta "nam. pillulam equalcm fllp:.adt~
cUa factant ~ (Cra 't ({nguIa ble rCliouado:quontam per ~Cic
moducuaC'uaf mate:rla fia6~resef. ih toro:ltpferuaf a flll.tu
ad pedes..Etht "oc "Idl mlllttpticca ~,tpl!rtentlaa ct illllamcn~
ta notabtua ln p:cferuâdo:non tamen a Mlo:e podaGrieofs
cdalll ln bolodbu6 aU4rulll tlicturllruln:"te!:Jo anllotaul da~
re •.t~I·t(rt(f In..c.bc ca UterOa" fn Nerla bOlolibue a caufa frl~
da:nant bebent apponl lrtblllet1l; atibuIJ fctSl1l bllleratlltcl1l
10co1U11l bOlentilhqnl ad bitlcrtcndu pzlnctpafr iUUIlIJ.t.1~:O
inde credo rnasla\?alerltlncafllllo/lro!R pOlleref rupto~jllm
ln medlo ,o~e ,pprer maiotcl1\ Nucraonl.Et Il (Ot/lIgB t "e id"
retur lateril \?lceris "obftt'i'lc~tntur:lta "tnonpomt ednd ma.
teria per ilhllllloClIl1lltllnc côuenitl'tloeo l'Ulule cere ponatUr
nliqtS afperullt l't dur angularc cane Illiquail bOloum fi d .p~
I}tbendllln cô(olldatlonem:qt fepc talla "lecra faCIle côfolidi
tur:nta taUta occurratur:~o~tam,en vtlq; magie applop:iatUr Intendont ad t-iuer((onfm Q1 ad cofoztatiol1é.4r~uMlc et
pedltn fuc"dlt mUa pdrtdpaUeilJrClltlO.f.cllrattua:cul1l (IIC
cc4crct netu "olet podil-Grteusflue dra3rlells.(.bolo: in Inatli
bila.
"actlltelltlollC 0P5 com l1l " ,l1o:arc ea q bleta flint fl1~
l'ta Iltblrta.f.Q,flllltc ilia ln pnndplO boloue ln Ifltt. ca cal/da0P5 vti tell ut multu blcta:imo CV et? bl(tll atqa bleta fcblltUtl
ncut(lrllltl lIIa:rllne Il côlfigaffeblla:fed qCiOCUIlq3llt:flt blcta
I1Il1ltum tenllia bimit1ie rnuitipUcartuil1 ((Jn~ttieet clllefadl!B
tlblla qUlbllfcunq;. l1ll.uibll9 fuppofitla in ptlncipto Occurfil9
tnWJdendulIl cft ad;pI}lbitlol1(m materle flllltte:'tqlletam re
dpuurhlll1Cmbto ,pl]tbclJdo fJc:ampUuefJuot:qqC tLlIP\Jra cf
"'1.
et
ec
ftt a pore el1::'t Qoe côpler di bfuertltwuG plidp~rl' ad 'oppofT~
tu 'tcu ftrltlgltlbu9 mcallla Qqlloa flutt ..r:aUa. InflUo dt re
pelleree~ loco matcria tlu,:â oP pte:'t tande ad rcfolutlonem oe
eodcmloeo pattlte.et ln rcmponblla medl!s't fn augmento oz:
ftatu opo:tl!t "tt mc:dictnls comeOatia c~ iUle que rcpercutiUt
1: rcfolllut olucrfo modo ~Ill cafi.côee collecros quarta pdmt or;
. tertia quarti bupoltcmatlblle:\?t cr ln augmcnto bcbcnt Vill
ccrl! rcpellentla fup.refolutiua plut1 't plue quanto augmcntu;
plua btft~t a p:lnctplo:tn O:atu vcro bebeot equart:'t quâtllltJ
pills ,pcedit ftatuel'crfua "edtnatianê tâto plus ptocedat adç
dltto III refolutione.Ettta opo:tct varlartjJradlls tltarul11. me~
dtctnarn fjm ,pcelTllnJ tltllcr(0:1i tlpo:li.Et ettG in r~pdlenttb9
b5 elTe billerfttaa fjS bluerarati materle:qm tn di magla tsnea:
vt ln colcrjca magie acca q, fan611inea rcpdllUa bcbit cITe frl
gldioza tntena Uc't tnltlpttctrate't in acdtarc rcmllflol.wbl t~
,fangutneB pclTuntdTe rcpcltitla conuCIlicntiaminus (rlsida.
't ncdota 't tlHl61a ftipttca plopter materlii dTe QCildio:C5 vr ill
cMlIlloftro. l0.uta rami in pzinctpio:imo plua in augmcnt"
aljquotlls Itat tâta belo:ta Infeftatio ln caufa caltda:qt> fit d~
IllOt,,, perditiollc c6ri nif! 0010t minuaf:'t ma,:lmc cum nt 00
loz illllcturalis III manlbuaquo cafu "tvidebiturnon erlt e~CU
;fari.o \?tt;tccbat.'S.cum tiunt oolo:ea 't non toUerantur tribu~
turfcdariucbololta uUquotléa di ftupefactluis:cotrectia tM
mi:'tttaco"fequenter"lrimo,;eumfitreroluUo necelTaria:qiii
altqllotlla "ubitaf be petrlficatlôe materteru in iUllcturta cni .
'\'ltllno ad Qoe perfpietcndum.1~tocedendo ctla fjl1l ~a~ ~ntcrJ.
bones in ptlnctpio cumoccurrltur Infirmo a"elltcr no tnerit
molUe IUllctllrClltn diftert be quo fupta tltetllm eft:q: bec lent
. tlo fcmpereft nc(cfTarta. \'tfuU Dlctum:tlclde ln cafu nottro
parcntib9 agllia iangulnts".Domlnantlbua fiat tlobotQomla.
-'lRam tic "ae D!cebac 131'1 ae ln t>tuiftomblls.et non OpOltet"t
Dlmltraf t1obotbo~ta.1Il ~ac esrltll(lme:fed Opoltet\?t fiat tlo~
botl?oll1ta cllm Inctptt ap oftema 't 0010: 't pulfatio Cllm cali~
. dltate III IlIncturla p:eclplle fhlt .'apollema Illagne quanttril~
tla't rlJbn cololls. .Et I?cc clt "nlllerfaltter cô/a boctrtniJ lIlu~
ftriulll alJcto:um e~u(èdo ctrdter. 3. v.
"j.fang. 55 be'quil
"ena lieri bebeat (ollcnlfit ola qJ e):cpli sratia ln pedc oe~tro . .
Rat bc balllica b:.ac~il be):trt 'tcctera, 6ed ((fuerlt ln. malllb~
ln cafu noftro non fiante multa plcetotlll tl5 ctlam fiert III ba~
. fiUca partie oppofite:l't afuerlt ln oe~tra manu tilltbebafiU~
ca alllflrtlatcrla'tccolltrail (!lerltin anlftra fiat be baflltca be
~tri.aerllm flaote mlllta.pl(ctozia 0polte, etlii fi elTenr in ln il
nu bc,:tra lierlflobot/~omiaJ11,t'Ic fapQen.apedle fant et non oc:
bo (tuca .ft q 1I0nla; in.c,tccllclltllll?wtlla jJlluflrilfimlbOm tnt,
nonflatplcctolta (erllctllr re6ula. côta qllam poflltt ?la Ils lo~
co pauloante a llegato.et bj):lt ln cafu tflo.et cura cma (fl flo~
botliornare aeft ill man Il finlftra e~ mallu be~tra.l.e,t blllcQIO
,bertro. ElfHnl1lanUbe,ttra cpnanu fTnlftra.i.blacQio Ilnt~
ftro.Eta c,t pcde Oettro tUIlC fiaI: lit mllllU b~,:tl'a.t in blacl}io
bc,ttro. ftll ln pedellnlftro tiatin manu flnlltra.l.in btacl7lO
ftntflro.1!aullfacta floborr,omla btlleralla firnlltter 't euarluiJ
full re{!cllffio "d ,pl?lbeatur plillS ne materta trâfear ad mertJ
bla talla bolitlacl1 Infrlglddtibu9 flll'rieis ln caf" nfo po/TtltJ
"fupta talla mlblalda que oebltclTc fimpUciterftlptica "ntl
frlglalratc ae{ trl(JrolTanltft materlâ 'tftrhl(Jcndllnt meatus Il'
' ll1aterla fillat per ca. ail flante bolOlci pcde: bc,:tro e,:ipll jJr.J
pôt flal epltl71111a fupla 10cul1l bolo:ta ln crure: Infllndendo p'
ciila bupllcataa ln bl!COerton~ facta "tlnfra ..~.aquarulll ro(lJ
rllm plantaglnla.afi. 3.HI.aqllc eninctlonis fc:rri.3.vj. bullliiC
. Ill.ds gollarum 'tfaltdalolulll aibolllm '1 rub.afi. 3.iI.(lIIllac.~.
"pol\:ea Infulldanrur ~cclc ln btcra buoettol1c:'I apponllturlo
co blctol'elpolTent IlIfllndt pedc ln aqua rMata 't plqnraslnl9
'L (cIatd CUIlllllOdlco aq ue abfrntbif 't acetl. ad pof1ètftcrl,clll
plaftrlll1l Incotpo:ando farina III lentlulll vd O:.CllrtJ (andlllts
albls 't ac:cadil 't C/lln oleo rofato l' mlrtlllow, quod (ufflçtt ad
fOtltlarn elllpri:fcmper tlpponldo l'arum accu:ti1lldem fllp:rJ
loculII la m lcfllln appon af lt Incdletnll ij pzfU0l'Ocaf rcpucui
fiua:i qua lfi no tâta Ilt ftlptlclraallcllt III p:ia:il1lo fitaUqll1l
lia !(nnlo ,pptcrrnltlglltlolli boloue.et 10 I,o~ all6111'r "5 m~
(ilIiilgopalif facta cllm aeeto p~r blllle IlIodll:llga (cmen pf1ltt ·
ht peela ltll('a 't ln aeeto filC bull/re: oclnde face,:plclTlon 1:511111
Clllagtnls't loco bolentl (llperponc•.€t(cpc ~5 reiterart:na.l}OC
dl finglllUre mltlgans bOlottlnozreperclltlco:tlcqllo bl"bar.
$eril p.ql/Qllts Itlpticttarem' (adaucctllm:aut (e,tell/s lfi qli
,pl!rmj(mllrcllnt pallo fitc~ "trl(~~ ,"cdtc~l11c ll1o'6nttuuoll1l
rl:'tpollit rôn~ qtlll1cctli ,rptor \'e!?emltta fue l'frtutle etfllbrt
IttaUa nOn p~oJ,lbltal pcnctr>lttoc ,,(~ In,pfundlllll mib:l fll~
p'r
sr
"et.
�l'(rip(al~ll1tudnaGinl:ill1orllp,illtlat:t pfïliu ,pprer 'Vifcon:~
tdtcm fila .pl~lbetacctfi a mOldlcatiôe. 9alctctialll lnl}oc tl:
pou:p~lll:'a calT.nouitere,ttractt fi oilTolllaf clI~modico aque
tOI_atrt:'ttn plouffu fola fubttlidllr fUpl~ IOCIIIll bololts. ~tt
ctla elllplllltrum fllbtile cu furtna 01.1 fumAc biITolutia cfi be::
,o~tionc foliolfi l'itta recenttul1l: tncozpozando eWI be bietia
foltls cfi. modtco old ro,c. fr ~ ,lClt etia ad '?OC fi infundaf mt~
ca pallisabfdfis e,rfcrlozlbustn buabus partibus lactts recé
lis ma~lIne captarum 't "na parte old ro. "cl droniowm : ct
poll:ea facta e,rpteffiollc lcul e,rtendatur l'anis ad fmma cm::
plallri fuper loco. et plO tinhnellto aUo "altt fi fUl11atur be
rafura ,otticllln cururbltc:'t mtfceallf cum fcief memlte po:
hendo ocraua part~ bc fief 'te,rtcndatllr fuper locum. 31mo bt
dt aafi9.,r t/.conti llmtis.$ t in artlculls fieret apoftema cali
du cil rub~dtnc"el?ellu:ntt fi COUices cucurbtre rcctntts pona:
tur fupcr id mitlgabllnt Ipfum mirabtUtcr.1ilddit cdam 170c
fadtfari ml fllbarllm mi~a Cum aUquo flfCCO (rlgido l't fup.
clTet filCcus cndlule:'t folatri "cl fcmpuuillc bultfto:ulll•.Et bt
ceb:lt .z:t..et be e,tpcrtts clt fncClls cane l?utnlde.I.rcccntls 'ttcr
n:cum. n. c,t co fiatUnhnmtul1l vt bt,tit fedatur bolotltathn.
(up.qui necclTarius elt vtmhloletur:qm vt bidt klle;t:andcr
ln cilufa caUda p:occdere tlcbes reGularltcr fllpef infri~Ida~
tiottem lod:qnl llNmltt ia Ipfum lta caUlfllm et fup.bololO~
(nnt attraf?et fup.abundanter be ,"atcria ad 10cu•.Et Ita oldi
nat tpre a-d mitigation cm tloloda oleu rofatum pcrculTlIl1l di
albumine out But cu~lacte.$cd be bis mcdidnta fri~is po
nit ]lafis "num cafi.pttmo Cl' tr.lllftnutatto bebct fierl bc VIlO
medicamlne ad allud:nec bS fiert frequena cura be "110 l11ed~
cami1lep2ectpue fi patient' non aUeutatur inde! qm plurks
"llUnt mClitcami cov.fert "n i membto: 't nô con fcrt aItl!ri mé~
b:o tn quo fucrlt bicta paffto.1:1ddtt 't qtS magls l11irum dl.ft
q nl medicami con.fert "nt memblo plurica.beindc Iloabit ct
poltmodum int(rendo et apoltcma.1~olüt aliud bOCllmelltrt
tnmcdidntgfri~tdia ma~itne(]1 fiat(requcns permlltatto
tn.
da neceJ perllllilntmulto tiPOlC fllpta mibmm bol010(Ullt iil~
cturale fup. ttC hnptimatur nocul11entu tn taUa mebza tlatll~
l'aliter frigtda.Et fi I?oc ell: "crU. "rr in mcdidnia frigtdis mul
to lItagia in Itupefaettôeq aUquotles ncccITarla cft qii medld::
ne frigide q bicte funt Mil futfidall t. ft be QOc bidt 1:1ui..Et
nô adminill:res Itllpefadentta nUlaplld ntCeffitlltem 't mCllfu
r,lm.t.pulntttc vt Utera. e;rterto~ q8 fedat ma uttii (uma bolO$
rtafup.be medicamlllc non R:upcfadltc:" Iludc ln co aun
iJ.U~
dada't tClIleritilfc pIU6.11!l0R:el. c:ondlluQltdo
tfl'l R:1I
pefacttonifl blpr.Et multotienG confcrt R:upcftUUillllel
actlo .fup .noll.
tamen ndlUlendo (cnfllln membti :tmo Illqullntum InsrolTat
matcria ..,cedentUllp.ad II1lbdi quart retiuef.1~ofutt côfe1
qultcr can,q btctllS eR: be p'mlltatiôc medldnarli.Et be cOllue
nlendbu9 ad I?oc flnglllaritercl1: fllmaf mcdulajpanlG fe"dta
s'nif:'t tcratur cCi lacte"a.cdno 't addafept.~.1.5.(rocl.~.t. otto
di lenlal in fOtl11\l iprl.a5 lt fin~ularit(r Il:ate bolote pdufq,
\lenlrllnllS ad tftud fotfe '9H):Qtbean.l1l:lIptf\lctilla magis le~
uia. be qb 9 funt fuce? lactllcc 't lac papa uerts 't in(pllTcntur di
fief memite:'t e): cO fiat linll1tentu. 4r1:1d "oc it "5 empla ftrtlJ
tllctllln be med.ulla pants tnfufi la rte l'accino (u~ ..,Irdlo 0111.
1~ulpaetiam calTie filt.noulter e,rtract.l 't bllTolllta ClIIlt aqull
fola trt ln. cMn multum ttmat "t btctllln elt.Et ln .pceITu "enil
do "errua A:atU adt14tllr aUqllld l1letUs ClIm bicta cama. Et ill
(tatu bololte equentllr mel 't cama. friilalet crianl fingulart
ter empla.ll:rllm.1:1.be fmugreco l't (uIIlIltur fenugreclltn tnu~
dulU 't .ptClaUn "Metz bcful! ponafacett 't aquc Q'tU1~ fuffidt
't coquatllr fUl'er pumas ~q3 bf1 b~olllif ln bccocttoe: bdll~
de p~oldaturbt(lIp~ mdtte tantu 9'tCi ell: be fenugreco 't bill
liant flmllll'fq3 quo bfi tncolpotentur fem l! bn Il g1~ndo et ln.
fotmaem lattrl fuperponatllr:nihll: flngulare mltt~ttuuln
bOlotts't &tO"ibttIIlUtll tndurattonfe-•.Et quando fieret ttmot.
be indurationelllaterie tllnc fumaf bc mlldtlaglne fenugrec(
cu III medula crllrfa"itIlU:'t C\JIU modt,o old rofat' l'el call1O~
mtlltnt Itatllntmentu apponcndo auqd beflotlblla rofarfi l'el
call1onllllc fl1l ,ndlgent/ant. (t' ta.uibus e~pe.fttt910caltblla
funto:dinada.i\Jfqua.aUa cdllc:thiabe materia. mi~~a f~njlti~
Ilt fam flu,ta:'t 1111'0' ma6la lalldo mcdfdna.s fcce~ullla CV l'O
hllttuaa:qllol1tamconucrtlllltad mcmbta. materla~ malas
be QIlOWl1l nocul1lcnto cft mÎllot tlmotln fu((drlIIo (]1 (n '9.0:
tnitlllo. $5 ln l?t6 femper opOlfetapponl aUqllas Illedtdnas
be \>toptfctate qu'arum eft "t cllm "oc Cl' folulIllt tuaterillllt
tn eafulloll:ro flcgmadcal1l faduntcttam ftlpftcttlltem:'t COlt
tOltllttolJi .pQtbcte nu,:fi. ma tencni ad lllncturae.ft l1lJjue (u
mllllltt flint ')erIIIodactUt oc quib9bi~t.1:1 •.Et in "trmodactf '
lis Qdi mdif cm: plurllllu illuameti,ppt.:rel} q,jpll folulInt fla.
thn "unlozl frlgtdf~.-gddlt•.€tin iplla cll rea'slia:qnl factullt
fumd~re fot~ltiOni ltiprlclut4t 't eonfouat 'te. 31deo in talibus
lIlcdtcll1ta Cil intmdlmtls CllaCllare t1. tllncturiaop~ fcml! \llt~
qllid finule e,rl?iberi •.Et ,pInde errât qui e~bibcnt in taltb9 bo
lozlbus callia fota vtt ahud leutttufi tarCi qm (epc comouldo
t}um oteS 'trda;t:.llldo tUltCfUl'î19 fine earum côfottatlone (unt
<aIlea'l' fluât ma tcrte ad iunctllraa 't fiG t C\lufa matous 110el1
menti.et bc mcdidnta folutluts laudo e,tl?iber( medlclnas in
t'otma pmlllata:'9t lô~o!f (lia mota tn etlllctlando educatllla
ferias alonginqllis 't a tUllctllris mellus QI factâ t II1cdtctn e hl
(olma potabill e,r'?ibite.1~ttlulcqltib? "tldli cITtttncaftl I)u::
jU9.3Jlle cm ~eblt cITc reaificatcdi (rfgidis ad ..,bibtdCi tnmf~
lnatlon~ tottlls:'tealcfacttol1l renu 't ad .pl?lbldli aadtatcrTt
"lInc hl quibua tri fit ,,16 folutiua a (ullctllrls. 4rl!.audotgit!
l'titillas "t infra.,!>·.rofarum rub. "tolaru mads fptce afi. 7.
ii.s.fandalotfi albo:Ci rubeoludtrinotfi.afi. 7.S .l?ermodactt~
'odi.~. i.b~IlGrcdif.?i. mtrabolanotu ctcrtllozu.? S.reubarba.
ri.g.p,.aloea.~. ".culIlfucco rO(d. Itat 1t1\1~dalcoll 't fllmatu
r
~.t.l'fq;ada.jiif.pzo'9tce.et filtô fuffidat ad trcs alTeUati
o~
lice fllmaf bc cis matot bofls• .Et (umaf mOle aliaru medid~
naru folutluarri obreruado rcg-hl1ê ~fuetli ireceptiôc lauatiut
polt.\?j.bo:\l.s:'t Itado i Domo p. 'Vna bié . .Et (equeti Ne fum:1~
tur (~:lIpua ~t infra. ~.(rUipt rofati.3.t. 5.aquClru Ilbfrntl}l;
plantagillis e.t ~ugtolTc aii,3.f.5.mlf. 31ftepntnle hluabullt in.
"trllq3 olfpofttlot1e cUlH.1lando materta colcrtca5 't fle6ln~
fi-;
c.:m.Etlâ nOIl e,tUlétebOlotcl!1udo poll:factâp:cparntloIlCIn.
III materla. tn pferuando a bolotlblla 't be 1\0Cllm~to mebto:fi
\'tin~ltllm" i.n tQc v~r1s 't amuni (acta flobotl}olllia be l'ma.
bsfUlca leui. l'.
v'·,.1~0Il:quatuot\)d qltceJ bies fiat el/a:;
cuatto (lUIt l'milita ln qulbusn ô tntrant allque medidne (du
(tilte Il luncturis cum qUlbua tamcnfit virtuG confottattua 't
.1'Qibitlua lI1\lterteru. ne fluat ad tucrurl1e.l(opofitto fit "t in:
(ra. ~.mlrt1bola1totfi dtrino!u:'t keblllolCi I1fi.~.i.s.'reubarba.
rt.5.t.aloes. 3.s.rof.rub~arû "iolllrfi rpict t1fi.~.ii. fandalotu>
albolllm't rubcotllm afia.i.bla61'edif.~.~.cum fuceo rofarus
fiat Illagda leô 'tfuffidatan buaa bolc9.'pe quant/tate tamE
(olutUlozfi mc remltto ad pltatUTlmos p"tflcoo me bominat!o
n ifl:q 11\)11 ia m tn l?ls 0 POtUt cofuetud int'nature muldi tnQcrc:
rc.€'l!..audo poR:remo .pp ter (c6am bffpofi ttonht fn ell:ate
fcmdhlCbdomada(umiltllr.~."j
lartls capdniin qua.
nt c;t:Unctus f~rrum bis "d fer al.aqllc
n. modlco 5l1ccf7art tn malle
!CC'nfcqucntcrlaudo vtblalnebdomac
fa fillt fnunctlo ad
~les 'Ulll vnctlolle "tlnfra.1Y.old rofatl loti ln aqua accto~::
,.s.ole! vlolotl.;.s.fandaIOtum dtrtno:Ii.S.s. c~p"ole!fra.if.
,um ((ra alba fiat "nguelltum di 11todtco accti Plo\'llcdollC re
nunt.f.t'1l11tCq, fiat fctSa inllnetio fiat ptlua a blterlio De ptlrna
inunctl6e ln loco "l1eto cri perla. intll(a ln modico, "inl 't aqua.
o:dd. ~ l'olten fucccdat Inl1n(tlo \'t fllpta. frl!.alldo q uoq; fi'
(Ontlflg\lt Ilrdot "cl pllllctto Îlt c,ttnl vtlne infulldatur mem"
btll~ tn lacte captll10 ~alido 't tCltClltllr p. quartli '~ote bis vct
r~r la c teptdu~ rellOll1l do.
le bit lt nd "oc fl fiat hlllll ctio in.
tr~allu", '%tefttculos cfido bOtmitllrn CUllt vngueto \'t infra.
·~.olet "io.old amtgdalarum blltclllm ail. 3.S. nu:dlag illis
bragan tt 'tgurnmtnrabid aii.~.IiI.CI"n modlclfTlltlO croct et
(cra alba fiat vnguenturn moUe bimittendo fouiota quia. cre
do non e,rpedtrt.11'laln cum I,ia puferua bltur fua. t''.:cdlenria.
fi bcUG volller!t a betertotl bl(pofittoile ptecipm C11~ bona ob
(ermmtfa. blete (llp:'i1dlcte.et 1,lG flll11 COlitentlfs.
ccpcartetlC\l palTtonecu hllmobtUtoteallcf?arri. t:ô«.~(.
~.(ua ~p(ct~btltG !Uercatot!s fauonmfls Domint
: ,.~ }Sa ptlltecll: gtn cra liter pa ffio (1 rtlclllolllnt qIle a r
~Yi tcticn nomillarl pottlt :iqn. ad blucl'(OG arnCl.loG
-..:' fepe cOlllmllntcllca cil: \'t ad iuncwr.1!1 bozfi berce;::
:..- •.
dendo \'fq;ad cauda:'t ad nUae mantfdlto:e,; tlln.
(tu ras SClumm It reUqllas plllree:(cd pdnclpaUlTllnc bt(pofi::
ttofua d~ btcclldn fctatica.:qn(ab ca mmiV abfoluttur et .fllit
abt crol1lca bi(polltto Iii trlb9annle clapfis. Et 1; Il- pnclpio
materia '>ozr. nocl1mitotu \'t etcUldltlÏsa b (0 babiha fuc-Ie
matertd.llris in'bletts lultctUrt9lcdl~ "t flesma (ubtlltatf'i e~
colera que vt (~(nia allcto:fi "t plurtmfi ~ cii bololCi ilictltrn~.
mâ bici.t ~1It.;uif.tcrt(r.l.0.tS tnter ca\3l11atert:llc~ pmli Rta co
leril 't flc6lnate fftlllll:btinde a. crudo.l.a.flCSlllatc puro 'te .Et
tdholu lt t~ana IIb:o filo bc ifictut1e:cv qfi COp 011 fi tllr ""~'C!1
ree ad gClleradl'italcG bolOlCS adtCiglf.p malott P.tt cole ra dl
tl$tmt c,ft IIddllCk rlltlonlQuhJ& blctt.ta,ITl bieta plurhllo
"cl.
al
,
ri
n thl
�é:onfilium:rc:
rli ""iln dt Groff4l!Q qui "fiotes grom \\ugenf &ad tfictllras
bifcurrere nô plit nlfUlIbtiUcnf.f.12 collerâ.et tta. .ppttc ptilt~
(Sir" lite: nfo partitt:q mllitts annts l! maria' nalll{5alltt CJIn'
malttta resimhlis \1t Ikrt folct:lpo tn radtcarr côple~toné Qfj~
tccolerte:a:'!: tta côuctdlt er fiert pOtlltt mbtto brett "",nozls
que Mt ca boLozis btuerfa~ wllctura;.ail .ppter d 9 fllbttlt~
té nô fuit multo tl!C retita in iuncturia 1: aLterata a modo fue
fub!1:âtte:fSl!manls i (ua telllerttate facile cu medtdnts refo~
uiribus 't e,:lc.cirib9 rel1touwanf bji:tt bolozea relUota ci. Et
(tait nouilTime :>tinstt in eo be materta fi~ltc \1~1 ftU~ol ad bf
ucrfa~ nô (atas voC!uitares iiictura~ "t (pondtliu l'er(lH'1 cau~
da:4 bololescu a.pplicatione remcdiotii fadle curauf lm ma.
tcrta cl fubti.li.~ nô I1lll1di .pfuvdatâ.Berii q: lt be bicta ma.
t~rta erat ftu~ plurtma ad ancJ,am 1:va.cuitaté (de q cft côca
altas notabilis 't mantfefta:~cllm maltrla rcghntnis curattut
Pc applicationt talcfadentlu fozttu circa btctas tuncturas:"
e;t appUcattotJ.C cmplaftrotîi 't vngultotu fOllia calefadmttfi
'%e,ttccantium amui ru rcceptione balnclllJtnerlllta fulp'!?lIrc
1a.llllntno/l:tmmo vtnarrat ettâclltn ilttrotru {n fllmo 1: lOB
sa mota. in eodé nuni;V apponcndo Qumecta.ttua. "el mollifica
tlua neq; indffua drta bictaa tllnctums bc,iucta dt bleta m~
terla:q l'zil1tu erat fubtiUs ad tn6l'0ffatione 1: fpifTitudtnl w
(otuto fllbtilio.quco remanétc groffo dnertdo:'%ira e~ materta.
fatia fubtlli flegmatica ptindpaUter facta dl materta alteri9
ben omlttatlonis mdiicolica terreftrts•.€t ptotnde repletts:bf
ctte vacuitatibua fiue ab cade marerta terrea facte (unt btcte
tllncture fimprr tmmortllc:{mo lt immobiles:qt neq; a manu
ctrugid côtraetantls bictastuncturaa potucrunt vllo modo
fituaLiter mouert.ft pzotndc no eft tienda acfmiratto actii di
bebttis tn!)enifa cllratiuts '!: intcrills 't e~tcrlus in cafu appli~
taris non v(q; I]odic potuit Ittanifdtart eutdcns iuuamentus
drca mom bictaru tuncturarii q$ til manifcftatum cft tn rdt~
qws.tuncturta ftrtctiodb 9.et Qtc cft \1nus bc malts modie t~
minatioms ~olôzCi iuncturarfi be qutb9 bcterlo, plerllfiCCJ
bolot (ctaUcus:'t ,ppterfitli:lJ;tii ad fda nlCrt tOj "~lIe ttlld t ml ~
ii j flue refputu al arU. \11t e p u~
- ut l
t~rte:'tQQcoca ta.t ma6" P b'luat~ bt...dlluC't rcfollltt..
nmamarertatnip(llrcdptf'tiJ.be •
"'Ci - '
ue lUodi. mlbtoJ1. àif,!ofod\ fri6ido~li.12 Batllra:'t bebllt no re
9
rolutf t>iaa. materia:uno ampU ab.cadi lIlaterta bi,!a mébza
bcbilttanf tn ?ple);tonl.et ,pInde btcebat Su, • .eUlltu~ l'Lue
ptolonlJaf fpadu cius addtf cius befanao.t.nOOJlllentli ~fQ$
ad Deo:fum maGis pzotendif.ttail' qiiq; p:otcndunf bolo:ee
ffq; ad blgjtum:'tc,rro pes'tco.ra. bolent't tit ôitftalts citncur
uario'tequatioerecttonw"t,tn ca(u nollro. :Jtaq; Ucetbi.re~
rtt roe~andcr fn pttndpto capttllli bC podagra '(lI p.affolll J
bolo:u lficturarCi e,ti.fltmo:qz.pptervartctaté natilllMt 13 cae
u\'u IUq; cogno(ccrc oino ncq; curart pot perfecte. f60 rii e~
fuperills anotatta 'taUra que btcenda effentvbt c~pediret i bl,
bfo credo ln fumma 'l' Qcc blfpollrio eft fdattca pzincipaUter
C): IIlllterla melacoltca tndurara pcndls. tari no cft boloz nUl
rcmUfus 'tcft pzofundua:'!: nô ful'crttdaUs:'ttumot quaa IlO",
cft fcnflbiUs cCi tfi omntmoda hlllnobtlttate:'t cum l'audtate
fUllallllti cfi CU\lCu3.rtone 'taIll quaUbct recta. operatlone 'l'
t!cdarat ma~tnâ rcflllcntia fn materia. intptdTtoni lIledldna~
rfi.Et
bccaUaa fuffidnnt 'tc.€'jJam \1enicndo ad clIram:
qnt vltri1 fdari,a flat I?abtlttas ftu.rus mater/ead alias Iflmb
ras 110 lams e~Dfuturtlttatdeffonis Ularli tuncturarCi di etil
notabtlt cerebtt pafTIbtlltate 't bcbtUrate factente ad rcgcnera
tionl flegmaticc "umidiratle ru Qabltudfne colertca"t btetus
cft alntLiter llldtniitc fac/Etc ad penetratton,cm ln btctastCictu
raG quc b/fpoatto 't alta bitta. 't alihJ mcdfctnalibus 'ndtgerct
adcurartonlabebita bleta'!: IIlcdicinaUbusij bebctur ,"rl!~
WIll fdilttee tôm '.V materte tales fun" multum btllerfc \1t rcctc
btccba.t ~,rllptoter~obzcu'llnJ cap.~Püf.ad finé cllm bt~it.
et nô opoUet vtfls CQtenrlla fm puuUdi reglmlne medtdna
rU tlÎl:lmll1o admtniftra fire tn dG li comcdunf 't btbulttllt' ct
"rr oko ht resiminlbuG' reUqutacv cftqt tflcmodua opS vttlt~
Illn!)uaf fm fpedi cgritlldtnto:'t COfldcrcmu9 crtant tlIlld qtS
~);Îglt I} ota. etaa't câe quaG' bl,nI1lIlS eHis:'t tta fut btllerffta~
telll ,ile oPS bluerfo mo opcrarl.cr lfllt tn pllfTtO mll,:lme ledls
't pdndpaUtcr \1t b/CUlIlt cft: ,ft fda ttca pafTto .vl?lbella rcct~
tltdlnlcrccdonla.1Jdctrco adeam remoUcnd~ fipofTIbilc crlt.
crltpttnctpaUa nfa. tnCentto:nô ondttendo tri alnpra- '"tltio~
nhd aliaan blucr(J III bifponlfln ,ôC/ll boctrtniiaucto:1i J1.O~
Ilrotli fpdUtcr fcrlptff.1l bilo 'B.ut.tiif.p:tmt capltulo ,Lrlano 'n
pundpto 't pttmo apl?otlfllloultn bC ntCtJ.te .Gar. ln comcnto
~p'}o:tfll}t. bllllJidc Dlctc u, ~r'il cr~o curnm CC!Jttcc p4f~
"cc
cr
aonla ftabunttrcapdndpales httldonee.f.in bleta:f med{d~
D~ltb1l9:'t ta.ndé dru{5t~. '!àuibus e)l'cditts poftremo ponam
allqua fadcntia ad alta blfpoattonem biuerfam:'t ttll tnrcnde
bal1J. facerc. ~cd per ,dcré receffulIl btcd.b. bapttfte cum fra~
{5tn mca vaU'udtne ad res curtofe Q:pcdlendu nia cum nota~
bUt tRe etla be \101untatc fua:quedâ tm fumatim ad bicras 12~
tinentia't qucda ma bleuia ImdtdnaUa ad ptefcruationcJ
bcteriotem btfpollttol1l:lmmo inductionl"ere faniratta 1n cO
ft poffibilla dt:qtS cttâ fuit propoati bicri.b:!Saptlftc..ftln bl,'
ta tmconnunmaboca.aqutbusabllinendii vte~cts :>nr d,~
gatur q ulbus cft vtCltdûm.€'3J n btera crgo drca acri. cr at~
ref oieaer groffusnebhlofua ~umtdua 't "cntoflls et plotn ~
de tlt bleda tépodbusftandum cft in loco dauf0 't nOlt ln acre
libero.Et dl bOtlnUndlltn tn f olarlo:'t non tn loco terrenO •ft
"Itandlla cft aer Otnnts frtgldus 't Indinandunicft ad ,uré ca~
ltdli f<llté mOlierate.€'ICtrca moUlm. cum non potTit Incedere
crurtbus pzopter tncptitudiné 't Icfion cm "~and~ la onuÜ bic
liat frlc.uto e)l'ulas fupcrflultattbus coibus crurillln modc~
ratacfi panltocaltdo'ttnane1:ante celtaper Qotâ. ~i.it tiae
le,lds frtcatio ad btact,ta 't lld partesanc~arfi non blfcon~le~
nterfrlcatio etia captda 't peetlnatio fllInmo mane it dt COlle
niens.crIClrca (omnu btcatllr'.V l~fuper((uus 10mnua'% ,fuJ?~
flwntgllta noceant:'t vidcatur fomn us (upcrfluus magls nO
ure q, vtgiUa:rfi ,ppter ipfiu\:l ma dem 1: "trrutla tmb ect1Uta~
tem laudo (omnu admtnll\~ fepté ~ozarum inter ble 'r node~
Itar (omnua biurnua regulartterno conueniat 'tbtbeatur oUl
qn non bounlcrtt nocte1: ma~tme ln eftete.Et ~ n5 p~mt bOJ~
mire faItl qUiefcat tn Iccro l'cr. \!ll.l?o~as vd. ~ht.Et tn fe,"per
obferuandCi vt tnter dbllm 't fonmft not~l1lle tntermedtct fpa.
aUln vtfaltl bUIlr4I~o%llrli.4t'Pe l!1anlttone -treplel/one t*
cawr'P replcdo in Ulo cafu cft ma~me nodua.fttll:lnttto ft
trie 'Ilcnido due" paudtas dbi ma gis conueniunt:no tami
laudo omltlmodii Inanttiollem '% tollerantlam iciuniJ 't ma~
me ln dtat~.€'~e a~tmalibuspafftonlbus caueatur abtra ~
furoze'r reltq ulaptcrcp a gaudto qdn cafu l1lodcratCi (ft 11l1l1~
tum œnllentls. "oitus it licet .pl'ter motli ln co drca bOffu n'
'% partcs "iuas at multllm nocis ctia c~ccado tamé qt coilln~
ctus matrimollto n5 b5 tn torii .p"tbert,~ed rarlls b5 eé dus
\1fua 't cCi natura \1r indtare ad tIllld "in tanUs intenla lUs CV
COtpus b/ffoIllttoni non fenttat fed aUeuteh mcUus Iiet .,Of~
miens.€'i)e dbo ~cro 't potu bLcd '.V dbua bJ ad caltdu5 b~
dinare parfipernon tîi beertn'tad accfi '% I?umtdum "("em~
ter (cd:at temperatum in. ~lImidttate '% ma~s ad I?Uflltdu ré~
poze eftatta 't IIIlnus tl!c I?~emis. tta callijj. ab oibus cibll1
frtgldls ~ ..,t(colls "t cafco dbarifs bc pafta plnglllblls 't \1ifco
fts:pifdbus't mapme rccltib9 fquamts 6I'ofTta carenrtbue lil
ctllcis:poztlllacis frllcttbu9 aq uds vt cereas amnrenta l'er!l
ds:~ Qmot.ft fpallter caucndfiab accto oi mô adntimftra Clo
.tls:qt vt oés teftanf IIlapmc nocet.Et e,:indc vi nu etia llo{C~
q! fadliter Indigeftfi penetras cft ad nerllos 't tbidem tna.,c~
cp ucrrlf:RQ QOc ergo magls a bfthundfi a vtnts a Ibis 't w
bus IIla,:lmc i ptidpto dbi 1: ftatc l1la,:ia. ath't poftfozte ,~r~
ctUtn:qm die ma,:lme tndlr;dlfi ferf ad neruoMCauen.tîi l~~ ,
"fil aq frt{5tde.eft lt.p regula obferuafi.nmln9 He coede6.1 ,c'
ro cp ln. ptâdto ~ caucndu a bzodtaUb9 1?IIInidts tn cenil:" ~f[
gnarr.~PQ(fter"ero fltpanfs e,: fromiro bfi mrido non atlt ~
quato:'t f{t~petltcr fcrmltatus 1: cii mod/co furfllre fubttlt d'i
Ittodlco faUs magtstfi t&2e l?yemtsCV tl!C eftaus (lIff,cilter c~~
ctue Ilt no comedaf c"Udus ncqs poft frcabte0.lS:odIU carll di
,bzodiri ,t(Crfi mbeotii 'tet otobL laudantur.l0ua fozblua lf
in,",,,arolo cu aJlqutblls ,!?erbts bequlb9 'nfra fitJ.C cafco. ~
tnter Qcrbaa conuenlunt falllla:matotana: rofrnllrlnlls:r~Il'J
bctoIlIC:l:tfopua:l~crba fallett petrl:~ I?mot dl bktfe:'t no c
fpnacl]t1s nta tQemagnl dllla:uttâ modid caillee '"111 carn'
bus vd butr:o no n'nHil cocttlaulianf. jJnter carn tS qlladrll~
pedmn laudanf caftratf ansJllleo 111 a~'l1lc "rerne 't \1trulolllllJ
6t'offolUm hHftatC.~CpolC9It cÔllcntunt't ,"a~llIle ccrcbuJ'
ciua bt quo ols bOetote.a factCit anglllarc(d16 tn "oc ca pro ~
JIIa~hlJc affatfi tfj ~tbtdt :Suen~oar qllornodoUbet \'5 qt Il.P'
pdetate arr 1: carnes capu~todi vlllplll"''' cllp:toloulln. filu'~
flrlum. jJn "oLllttltb9 valentt12e"rcmtIJ caponco non, lItJllI~
PhlguC6 't coLumbttalll "olare porêtes \1alit mtrablUrer ln 0
mô pter capuu confi quc bcblt abf,md! "t vult SIICIl30iU tn'
mo ita luuant 'l'te,: flaw totCi ,M,rat otbutl IIcrtlotllm egrt::;
dlnibus.3JllCftatuerotnilgialalldo pllHoG parlloo lllll'" ta
Cil flratos perd/ces fafianoa ct fimuta.lStba t V'lla. mcdiocr u
" 'Il CQmpct~n tt fubftlJJJtta ,d colo:, 1Il1~tIl:tàllJi .IJ cftllrc c
oqllll
1"
et
,,"l
�llqUIl Incdid melUa:'tib\!~lIte clI;bid~ aqua multe'12mf~tfo~
ms cUltllllclh: 'tmodico falule "cl tfopi:lta rfi c;v fatj~ p!ius co
me,1at fi poffibUedhlltcq, bibat:ls fumpta indicattoe a mOt
bo "inu mquaq, couelltret: immofaSm oim fen.tentla aucto;
ril 't ma~tnlt;S.~potterâ tranfirefille vino \"f~ t)Um copIe
r~ntur ob tépota mo:bi. $S .ppter fatts bcbill 't bdfcilta ei9
copletiOIlE 't \'f~ I}odic obftruatâ cofuetlldtnl ht blbttionc'vt~
hl no 1"lIdo "t in totum auferaf:fed fit dus vfus tnodicus "t
t)ictCi et} medte fubllantte't ad nf6l'um tlediniltts't altquaUs
ter ad ftiplfca "cl ponttc:uml1lt~tlltn vt fup:a.et
tle biâa
fuffidant.cr Senlendo ad medktnaUa laudo \'t bie ln a nn()
fiat mllndificatio vniucrfalts mi~lme in .,ere 1: autflno pltll~
pparan,lo materiâ di aUquib 9 biselliuls J,abido refpcctri ad .
ols luncturas't fpallter ad bktas ancl}as fllmEdo. ".l'd. "J.ft
rup06 factos "t ifra.. ~ .tnclUs ro.collatl. 3.I.fr:upi be abfdn.
§. s.f\?wpt be llicadoe.S'.ij.aqllarllS' endiute betontcc:ùaluie.
nli. 3.t.s.mtfce PlO vna vta.et aplaett potcl't fiert fr:upus ma
6tllraUs "t tnfra 't ell multum fin6ll1arts fn cMu. ~. rubee tin.
etouun Illœ.dos coutcum cttri cotticll fubtiltum el1rtnfecodl
pl}illtcotfl.afi.3.s. tl]urts rofarli an.s.q.s.ltqulrltte mundate
~. ",.terelltla teratur 't tltfundantur pcr noctem tn lib. l'q.~.aq
leruentls 't Illane ponanf ill 01111. fllper t\3l1E 't addantur bllca:::
ti.l.~ul1tabls adbulUcndfi 'tblllltanf~ad confumptionem
Il1cdtttntta:p"llca collttur 1: colLatura addatur f\?fUpi be co::::
tlcibua dtrt.llb.a.s.'tcum. 3.l'j.mclf't maftids fn pecia Usart
~.il.~it(rum coqu(\tur~fia.tf\?wpus't continucturvt fupla.
et \'alcbtt Iton tm tt~ PP!! rando materta "t cducaf di (olutiuo
'cd it côfottattôt mcb:ozli radtcaM 't pttnctpaltCi 't ,pltibltio~
ni îiu~us lllatcrle'lld t>lctas tuncturas.Qn aeria poil pursa~
tloné aliqllotlla fumerenf qutn~ ,dft): be bictts fr:upts ln
cllflllltultfi coueatret. 'Pdnddacta pparatfonecum f\?:uptJ
tiat pursatio CUIll ptllulla "t tnfra. ~.agarld alols medule
cat·tamt "crlltodactllotllln dcct0t11m.an.~.q.33.~.q. reubar~
b.lri dectt mtrabolanomm citri.'t kebulotum an.~.t.rof.mafti
cta.afia.il.cullt o~lmelle fiat l'alla. plO ptlluUs.Et fUml1ntuf
a.,.t.s. vfqs ad t\uaa pto"fce rcducendo ad mino!cm numerŒ
quo fiert polTtt "t rellocalldo a"."clad.lij. rl dl' polTibilc.Et
(IIm:lntur cum oldlne Illedtctnarum folutluarCi c~17lbendo la~
IJatfullln per fe~ 170:as poil \'t fieri folet qtS fiat e~ aq ua b(cO~
ctlonts Clccrum rU."ol,1d parum.$equenttaCit bic fumatur
confutlo "t tnfra. .b\!abuglo.5.il.mârida. =J.itif.mif. et be
tllia plltuUe lalldo I1ngulo mUe "tt bcbcrc (cmd ffiptte buo~
bua "el tnbue oc blat\l frzupte fcrtptfe lltastCtroUrcnfcd fuf~
fidatfumcrea.ttif. "fqJ ad ampUue.5·M."t ble vdtcr rant!
(olUlltur De matcrta J,umOtaU:'t f,quentt btc fumatur lt con~
(ccrio vt.G.trltIlU:10 ctia "t ter tn menfc non fcruandotfi pd1
(UIIl numerti blcrli fUlllantur cCiltO bormttlll1l pmule "t Infra
~ .Illlsrtd trocifca ti. ?if. pmularum ara ruet acod.ail. ?I.
mtf.fialtt.ttl.et fequenU ble fumatur cofectlo vt infra.l>.- .bra~
buslolTatt.,.ij.b\?a.CO:t.,.t.mi(.et Iicct ifto ca(u ab al/ctolibus
maGie laUddur "omttlls q, ventrle (ollltio in euactlando ma~
fertas ln toto c.tlftentes l'cr I]oc CV factt nô ttfll1d euacuatto~
oUed étal! bltac:raonh loclsleas:\lbl \,entrts(oIIlUo di mcdf
dlds batts btfuper coucrtlt tn bcot(UJ Il,Hoca Ida. Et efiando
t7C Inaterta. appropli.llra laudant"aucto:ca" pclpl/e aaas l'be
'uncturt6!'t lt :s.utc.capfo p:optio cUlluta fouia Inultl1m fM
ctapur6attoncdimcdidnls fup.\lol11ttil/t6\'C~ fecelTt.!ds 1lta
t>tdt.a.pofl pur6attoncl1l mato:t aira funt dillerla:q attra~
"unt t1lJ.tertam tJ Il attractlol~e cr yultlcrantur tn teftilla 't fa
ciunt flilcre fangulnl 'tc.tfi .ppter bdicatii côpledonl patten~
tla 't c~ca.rnatfonE cl:P nlln laudklrllle~ l'O~tlua fo~tla. ne~
c1Ulcrta fIc acuta:Uat \'ltrta lenttlo nt mul n((elTarta "t bi
ctum ell (upta.l!.alldo Isitur fta.ndu 'In ptllull -bktts fupla:f,
t Il COI pOle rubufto 't font tUa eITent dccttola ad drtoltln CUra
riont Indllccn,ia.m.'tc.tr3Jta ad locaUa "cnicndo ma~m~ dr~
c.a palTtOllcs ancl]arum.~lttltO cil ob(crullndua cafi.bnl aa
Ra h. bc luncturta cum btdt.€um aportcma inciptt burc(ccrc
t tbl fillltlt Iloofltma. imptOplte vtarts Incdfdnts molllfica~
ttt} flll ~Ilrltitm apofletttarta 't tandtu bO~CC l'tdella- rcmoUI::
ri" rarefteri:'t mllC reucrtarls adre(olutilla 't da V!llrfs Fm
bllrtcld'ivrttatet1l:<t nO celTes qlllido~ tltolltftcarcqullJoq; biC
(cluert boncc biITollla ntur.et ttll Fm anc!1as flante btctil ter:
reftrcltatn burictcmllteric:pdmfi opottet molUficl'lrc 'til1d~
dere fubt.lltarc lltaterhlm.~tllt cr.;o cmplaft~ fm fOlmam "e
infra. ·~ .radldt alt"e(. ~.t.fenu!Jrccl (c.Unt.an. m.t.buUlant
"cc
*
"ttrlbllspllrtibusaque:nnao~imdltsampltds ~f~ad rc~
tnoUkionl radlCUln:bctndc oia. flmU! mala~clltur:'lllddaffll:
rineluptllotum. 3·f. l'eI.3.i.~.'t tllm oleo beal1lig.bul."d bc W:
lio I1mp!td 't tiatcmprm 1: fuptrponantur.Ecl pôtfitrt t"un~
ctio cii "ngultto \'Unfra.~· .lIlucil/astnllm altI,cc 't fCltl/Sfed
afi.3.s.mu~laglnia fc_mtn!sltnt tfopl "timide pigucdinte ana
de feas olet be IIUo.an.s.iij.bddif blffolutt ln o~mellc fimplh
d.~.(f .crod.? t.omnillllmui tncolpotentllr cri 11l0dlco eue ct
fiat ""gt1entCi 't ptius caletiat aliqul1lttcr lorus cu panno cali
do bla \ld ter appoflto.1~tO intentloncafit refolurlonts 't btC
folutionlsvS''t cft pttaput tUllamlrt afiat "n6ucntri \lt tnfrll
~ •\Jill.! nl3e.• J.t. s.pipcrll'llonSi Iltcados.a n.,. s.pulucrts \'er~
mtii terrcrtrluln epcœ.totu.~. l'.cum olco bc cofto fiafyusu(n~
tum.aalet Et ad ~c fi fiat mi~tura "Unfra.1>' .fe.rutl}c ftIuc~
ftrlabaccarumlallrtanludclI.nttrt I}erbc llllllbztcozulll an S'.
iI.rutl,e rcccntta armontad ptds an.5 ".oia fimultnco:pot~n
tur ad formii cmplartrl 'tfuperponaf.CI:'$tercus cttaS capd~
num atnfnndaf ln aceto 't addaf paru5 anapta dl fOtte me:
dtcllmE multum attracttuCi eJlcrtus 't e~ccatjllllm:'tht <fbuf~
dii co:poztbus bdlccatiuum:'t tta fiat rel/olutlo bfctOl(i medf~
camtnuln 't aUquotits mollllkalldo 't aUquotlens refofuendo
,lti ,>cc cil tntentto hl omnlb9 mlbz/G burt9. cr~ltimllnt ÎS"
ntlip:onuncqli rcUquanô(uffidritponiHu 1laatn fuobc
tuncturts be mcntel5ar.qtSfildt ad rumpendll cutlm 'te.ttra~
I}tf md-tcrta. bctunctura:cutus modue cll:Scdpe c~fell5 snri::
quCifonsttl2ts 't nafturcdl 't pulucrtsa fImlll:poftea acctptanf
perles po:oanttqui faltU 't coqullnf milIta bccoettoc ln aquQ.
"f~ bum bllToluanf:'t bdnde eum blets. bccocttonc mtfCellhf
bicU pulucres 't ftat cmptm 't Ioda (uperponatur. 1Ra m btnt
tbtdEbemcnte6ar.<l'rumpiturcutta'tc~tbltomnls I}lImo:o
atas 1: patlens fanaf 't bf~it fe ciTe e~pcrtri. ~olTelll bic ozdts
narecautcrtauCfuaUu potenttaUaq ma~tme "alErtn ca'"
qii reUqua no fulftctfi t:fcd proptu compa monE "trtutts tpa?
tJebiUa no audeo.et tlla fufftctant.Er ae cil tinte. '
cr~mule in bolote iuncturarli il c~ caUd4.
I.:onfr.~cj.
<r1;tcdpcrofa.ru.\'I.olarum maçfe fptce mafo:anc afia.if.~.
fandalolum olnntullt afi.~.s.btasredif.~.I.mlrabolanoffi d~
trl"oUlma.s.rcubarbarfgr~M"i.alocs.~.\'J,'t sra.~.di fuc~
co roUlat tnagdaleon,'SUe pllluidn materta friGfda ..~ .asl1o
nd meduk cartamll,ermodactiloulm an..~.s.radtcum peo~
nte radteum pcdls cerulnl aii.,..i.1.ptperts 3~.afi.5.if. polUpo~
dq qllcrctnl.,.U mafttdG.,.t.turbitb reubarbariafi.s.I. rofa'
rum.,.a1.' .cum (ucco uultum fiant ptUulc..€t ctua bofl fit 11..5'.
",,1'13 ad·5·t.,.
«CPe pu:fcruatfonca cafu tn feblea B_cutI1GI't bebtUtatcm .nufi 't tuncturarum mento maUtie cople,donts ccrcbd
tll'll}umtde ccrebzt frls/de:'I epatls parutn (Illtde.
"
4t' 1leuercndtlTuuo ct j/llullrtffit1lo brio.d. plotr,onotl}ario
tlerllffo.
cra::ont1/lum.~Clrf.
.
.,18ontamrefte.oaltwohthblo I}crefulIl capitu."i.
. , ~ 1~II(clln~fanant palTiocstllln fientca 1}cc ufiq,
~ fi3utPloI,ibcntconfIllere. Jdeo Ill1 occurrcndum.
,~
malis btfpofitiontbua:tn qllas fua acumndifib
. "'" ma ~natlo.fadUtcr tnctdmt opolfebtt annotarc
ca qucfaccrcntad curattonc.. btctl1,rfi malllarCi blfpoflttonfi
fi in CIle:qtS bCllsauertatln~dertt:qtfl ca omntacli QUa tfiap:
pl/cationc '!- modo factent etla.m ad ptefernartoncm:ne in cas
tnctdat:a flcut e~cdlt offerantur.cr $cd qnl Insenlum cur4~
ttufi 't 'tlam p:e(erllariUllln ptimo 't plinclpallterfumjf ab e(~
(ettttamo:bl pfends 't futuri tertio tecI,111 Iddrco vt "abeatur
recta cognttlo ~c appUœ.ndls op, ptimUtn darlficare radlcl
flle blfpoatiollis naturalil'l:qm U ea facile perclptf:di lIt co:
pus nO p:opinqufi tlpcrametoab(olutO:ln quelll I"pfllm.pcr
n~tura factUter 't p:ompte fit ca(ura (lia bfiatlo.Et qnl COlpO
ra tillnt palTtbUia 'tcgroCattuil in bifpoationca peer naturas
no tnl e~ lapfu cotl1 quaUtatfuo manlfdlo a tlpcramEto optt
,"o:imo ctia e~ qutbufdii occultas pttnctpife tntrtnfcde fncU::
Ilattblls ad lap(um flue C): partctnltlJ~uhradtct fUl1iozfa:fl~
lIeeq~te modl mt~tionis tpfodl cOlpozu 5"tfutte~plClTa fnia.
11 uer. "i.coIli6ct:q p:tnctp.a ocallta flue materl' tnfcqUitta
t>lcta no polTunfcosnofd ntae~ elf"tu 't a pollcrtod. Jdctrco
sd l7abenda bcbttt nottctam totalte b/fpônts (ue tllultrtmme
~iiattont0:ptlmo nota.bo cafum quo côpzel}codtf I?ilcddltta
lIlantfcfta natllralla:quc tit d 9 ~ple~o quaUtathm. mantfclla
(aSo notabo \lnO ilccidEs ptcrnllturâ no I}na câm flc manlfc~
Bi RqtS (Ila bliiltl~ ca ,"cUnata Q4 vltcrtozllapfllm, multO
u:::'
~
�~der{Otem:ad que vtr9 ~ op~ putttohem adl?tbere : q~ f(l dIe
fiet I>ablt~ e~qutflt~ noutta Ulozu vtrozl'i'l3:quc .,r l>l:dartn~
tur '.1tInabo cafum blfpofitiollia fue lIlullrt!l1me bfiartont9.
crt:i1fua igttllr flll r,,1bttudtnt q ullll pdnclpaliu mcmbtotCi
~): mantfcf}la plilldptfl1 en cOj>lcxlo tndinara ad l?lIInldfi ma.
J,:undmepaf't(Cffbdicum modlco lllpfuad frl6tdfi fnlce~
rcblfi l'arum œltdfi fm epar:fln COt aut vf comple~tonta co~
lert,e ,"~nmabIUs (ubtllt6 fptrttuu.iradidü~ l'cr na~uram:l,
C): motall pl?Uofopl?ta 't r5ne moderatc eomgalme m mOtes
rcp:cl]cnflblles't iracfidos tnddat.Et (cpe in ripoze dlada III
lapfum facile ad calidfi 't accum (nCldit fua iUlIllrifTima bfia~
do ln fcbzea eolericaa e~materla fatia grolTa:"r e~ colerlH'l~
dlUna comiutollttlegmatlacum colera bîiante 't vtccnrc:lt~
Il' Qocanno pteclput vif>lmdl e): fwninatlondcbtta colcr~
cc pcrfcnflblJœcuacu\1ttolJCa 'ta natura't abarte facraa:po(
- (cm bcclarare r,âcman tfellâ eopleponl qualitatfuâ 12 multa.
slta flt;nll 't eITmtlaUa 't ab opcraqontbue 't Il ca ab? fllmpta.
$Cdqrfl boc ma6ts curiofiJm e~t q, "tile bünlttâ:fed affmun.
\'nu noufi acddto q:Jafl ru fibi naturale:qtS tll bcbmtaalnna~
ta. ijdaln a gnatlonc ;;cta drea genua J'pzius" crllra : drca Ci
nonnuq, bolet:u'1!q) fine Ill:lIl ifdto nOClllllcnco ful'tillet frl13tda
oblatll lutcri9 velu:tcrlua:q:lil tîi t)ifp oItrt ont credo I?fe radt
d c~ frlgtditat~ 't QIItllidi.ro te certbti 't mibtia ncruoaa be n11
fpinalt mtdula. oligmt bablttbIl9:l'fi 1]oc anno di effet ln
pa.ro~ifano fcbll.e a.cute drca.llatfi dus e~ ln flaanattoIU veQe
mentt 't Intenllonc facta ln toto q~,rlsrcfrl~crICi fan crura nô
.: pcrllllebatiu beUrmlnato loco:(cd ad bluerfas partea lectl"t
refri~trCtur bifcurrens inddtt ln cu,cm al~c tl?uanfi fpedtm
(l'Mml aue buplicatü fpJ.(mficruri.u p!lmo 12 notablle rpS:VB
futt e~pcdila biucr(a appltca.ri tngcllIa cnratiua Inciptendo:a
mttloztbuG p!illlo:q non fuIfLclebiit:b~lnde "cnlclldo ad bl!l~
neum oW caltdt 't tandem ansulliilrua tter,emcnttmnu cofca
to boloze"fpafmoltfllperionb9 anibdstalitcr Ip(o crudaro
muura radlcalts 'teozdla u5 ampltua obcdiis ront J'prer ~u
tusercefTtliu crlldatU ta.fTilta Inddlt tn qualtdâ tmp"c:ffit~~
tan dl acrtollb? adQi.bttls rcmedijs: q11l rr:;~:~~':;"tbWIO~
e~at 't pcrtcu~of"~:f,,tt ewcdtCttI.'l t> w aUeulatta acclde»U~
lU caftotc1 noobft~ntc(dnc!'tttl. ran
bU9 l\efpl1fmo:'t ft «ta \."!Illterit (ebtllS R "ola~ fua mullrlm~
ma. t>i;.atio di -radonc "flan te "Indt fcnfum~'t Ita bolult be fua
impacicntia. ve~,mltifTllna 'tcôtllluO vtc5(Uellit 't ln Ino1bo
"poil motbl1 tMuetll (anltare modcratilTunut1 aie ~ co:po:c
fuit.«rSd I}oc Iglf.a"lIt~llS rani}> molcllilTtmum:'t ad qtS pli
ratllm cil Ineldere nta pwddeaf op~ o([J14 mcdtel dfe apertli
ac ctta (ua tlLullrifTIma III OllatlOlté vm ca ltere cCi omllt bt!ti11
tllllJb f]la:bc qutbua Infra fpeclnUua blcel.€'Ibia ergo (uPl'0
lifts p~o pferllando a. cafu ln blctas bifpollttones bue fM/aln
pztnc:tpalttcr.plhno l'oua re~lml (octn bietalld l'trnqJ Nfpa
flttonlivalès.frtSo ponimedlêtnaa bluerfaa fin bll1trfitatcllJ.
caufarfi b~fponfi btuerfilrli.cr1~ùmo I~tf ln acre cofcrllctur
flngrr:llcCllrràhd ~):CtlTllln hl cilliditate 't ln fiit;ldltate:{~ at
tiperatus fil d9:ht. paffiula aut qUlllttarlbllG lilllJabtle cil vt
parumper peclhletl1d acdimllpme ln t~c l?l!~llIta:q anô Qd.
btaf naturllrr t\1Un:pltparcf arttfidnlt.tcr di altcrantlblla ad
frtgtdŒ in cil"" vt cum a(pcraone III camera aque rofate acc~
tI:uque (ontla ml):tta tnfundido etllfoUa hl "sl. viola rus:
rofarft:faUdi:*is 't l?m5t:rellClldo eUa fto:ca Ilcnupf]arta bl;
(perfas pcrœmcra.ln tlpo:e Il·a t Ql!emla rectl!lcaur acr pa.
rlipcrad calidfi 'tflcdi tcllcndo aromata tlcdnamolllo gilrof.
ambla:mufco:'t "mtUb?ln œmera"fue l]abltatlonlg. a.clfillt
(ufl'unll~liponendo "nam fOlmlllambe InfrafcrlpUa (uper
l'wnas "ltra camc1i:que befcrtptlo cil vt ln frà. cotdcum
,dtrl drJamO ml, bOlontd!tl]lIrta: vcmlels an.5. ~.llmbtca.l.
1I1llfelgra.lif. maffcltcntllr o(a "mul 't fiat palla:bc qua. fia~
tounllle ad founam luplnotli:'t pond l'na vd bUÇ fupla plU~
"Ila "t fllp!a btctunHIl.eUtlllt quoUbet tl2c camera 1ll1' at
ln folllrio atullta nequaq, tcrrcnll:"abla (ptraculu,n ad oui
tem afierl potdl in f]\?cme:'t ln cOate ad(eptentrtoni.ft nOll.
flctllrtn acre ma~mtln (,ro poil occafum foUa mil):{mdub
radifé lune.me~ mane c~eBt e):camcta antt 9Uum rolla. et
. cUa euttel omnlg aer Ilcbulo(1I9 't (Jroffus ""cntoflla ptedpue
botcaUs l'cl aullralta:narn ln IIl191latf9nlbus tempozum nfe
ltuetllllarelncamcra.Et t,uobftrUBnttBln a.tredt" mll~mc
neCtfTiJriapclpue bum bnati() (ua. tllllllriffima llabtt ln ferra~
rtll:cufusacr ad groffum 'tl?umldum mllltllln bcdlnar. maan
futfumlgtablcta. omnl tempOte Ibldcmfu'lt (cMlandanUl ln
.d'tatc lOultlun rJ blrt4.~tS an("mra te qt/Bdîlln \'~cnt' ("e~
'il
lr
*.
rit c~pedtcnscprc bOlnli ctta-Ila,nte acre grolTo ~ nebuloC;' cil
!}ab"l~ia l'lcdpua callula tn tc~cndo caput 't Bures 't colhl5:
ln aurealmmtttendo aliquU old amt(S.ialaMlIll al11araru ct
raltulO cum lana fucdda:'t in I~OCl1.0Il ({t errOl qnl pluris iu~
ualllent! \J.ffert bcblta mllllllerio a!:ris q, rcUqua.nul1 rtrllln
nOIl naturaltuOl bebtta admlnillratlo ctlaan ({mul collcctilrli
"t co!U!Jltllr e): te~tu oar.tif.tecl~nt te~tu ::>mentl.~t"lif. «r1:'e
motu ~ q IItete bteldrer oicaf:cr e~rdtilllh bcbtto modo fllctei
'1 ma~mc ptogrefTillu non Il'111 te actu bolote drca !Jenui.tel
cruraellinca.fu multum luuana:nam pereum blffoluuhblr
mat<rte fupcrtluc ~ bl!Jclllon ectta mcmbtOlum bectfc "tuifi~
.oara caUdo natllralt:q Ut nta btIToluantur tandcm multlp'U~
cate virtutcan srallant 't adducunt ad opptllationes:'t ilc;t.i'cs
laqua. noeul1tenta.proet autem c~erdtlum taUter condltlona
ri vcnant lam completa bi~ellionefm totllmetlam p:oitia:::
sna parte epatts:'t l?cc cil r,ola "t plurlmum antccedcna :pta~
dmm 'l'cl cenam pcr t'll1aa 1]0laa:1tune cft llIultli luuattllu\l1:
fiellr e~oppollto atlmt antebigdllonem Ilolttad complç.ta:
~ matune Il cITct labozlofum:elTet tna):lme nodllllm:rIClst obi:::
dt oar.in IIblo oceucl}lmta't cac1]omlaca.pltulo.ilit.bidt ac.
1p~.dmum et dl malfi ad (anltati qutes cotpotta:acut 't ma~
,tme bonum. cil modcrata motto. Sddtt 't nliUo modo mo&
u~af motu (ozri (II PU} db.6tcut Cltl N~tt ma):lmu·cll bonum
a.d fanttlUé curdttllm ante clbn:ltaell noduue ois motuar"
pza dbu. mon fiatergo velo): nccacutfi ftd fuaue (a fis 't tri a:::
gis pzoU):u:'t 1'011 tpfum l2 wa q utcfcendfi cil anteQ> (uma! ri
bua vt melllb:a agttata q IIlCtenf:fed nOIl !lat nUl pttu0 (aera
cducttonc fupcrtlulratfi colum:"d per Ilatura vcl ~ art,! vt cli
aUquo fllppoatozlo l'el d\'ftcrt coi. ~ fi plO altqua cotlnge~
tla vtt aliquaU oolOle crurlum no": polTtt Incedere pcdœ fiat
cquca lCllltl:r.'Bd \JUter ftant frlcatlonea ad mébla (Upcrlola.
que fupplcbllt vices aiterilla e):ercltij.E,:erdtifi cUa partlcula.
rc ma~ane capiUs ,Il in cafu multn iuulln1'a fiatcn pâno IInt
.ans afpero:fuaulrcr tamUrlcaltdo:'J pollea pccttniido.ft li
poil pec:tlnattollem a.bfciaa capiUis'd fllp:\l cOlona fue biia~
rlonts ficrd fupcrafperao l'crnlda pulucrlsate tenutlftmc: ct
pollca frlcanda cU manu \1t mcUlia penetre·t Infcrlua multll~
tlllla~lt a~ beaCC\1ttont cerebzl.(['pe fomno alltcm't vlgiUa
b:eullcr blCllf:'l' fupcrtlllus (omuua't fuperltue vIgtUntrcqs
incafu !lC'ccnt "t dlfniaaffotlfmllblp. partlcula.if. fcd b5 cf:
(e (omnua pzoll.tioz ln ellate 't bleuloz III l?l!eme ln (l1f\l nFo
'IRa tn dla.te vtjJirta Itilflia nom 'J ln I}rellle fomnlla: q: fllete
B~ rctentlonl (upcrflllttlltfi:'t qz nhnls f]umùtat. 01t Cf'g"
cols mcnfura t>olmltlonts nocturnc lit ~rcme rcptll?OlarU;:
't In:tllatc octo "el nouem fificri pôt•.€t fugtat onm! tcmpou:
fO"",fz I>Îurnu qli c""tntellter bozmtt be noctc.1110Ilnunq, ffi
in dlate cfi fit ma~lII(l rcfolutl9 't Inflallllltio IIccblr t>olmlrc'~
!}OU.1Il hl ble~ feM,mp cr ttolm lal ca pite elclla to 't tn loco ob~
rcuro" cap If'" c~trcmla beccnter coopcrtts. (J:'JJn I~oc tfi fa~
tlacJ:pectadacllcôflle~udo:qm nô mtn9 quaflcil attldlda q,
Ipfa naturalta Dlfpof[tio "t volule .6lr.iI.rc~lmlllla aClltotfi:
't ktlll.bcclmatcrtif i CIlplfUlo bC armatc.1!lôn cil tn Intran~ili
ln tectu ntf~ poil bllas,?otas ab affumpta cena. cr:Oc Ina ni:
tlone 't repletlonc btclltllr:cr omn{s rcplcrto noce~'t puetpuOo
((rotina. vnde me:tus cil bedlnarcad Inanltlonl g, repletto~
nl:n!mla ~ Ina.nlrlo't]cllmla noclt J'l'ter Intlalllotionem cr
m;tpc ln dlatc.!=t a cottngat ,ppter tdllnla c): legc otdiJUltll
no (unll cena no tiilnt,col1atioll~a e~ "tnls potentlblls fcd me~
dtocrlbus;«rln pafTaonlbuo alaltbua "!tenf trlllitia furQl ~~
~ra:" tncUnl:tndfi cil d.d ~audlli cu 111 lfu ra tn.(J:' /ClrCB dbu, et
pOlfi opoztct bjllcramodc'altcrarc dbu ln brcl1le 't ln effare:
qtfl ln r,l!cme 0PS Ild accu notabtlltcr incUnarc \'bt ln tempo:
rc cltaU9multli mlnlla.Et Ilt ~Ie rC{5111a.gcncrIlUa"r vitltur
omnla abarta que nOn funt,llom(ld,o famtliarla 1a",lca:qm
~IlUa (lb eodln5 blSCTllnf.6cd (pcdaUtcr "c(ccl1dl.fo C(I UUl
dllm dl ab oibue frigtdw'l vtfcolladbnri(gvta cafco 'taclbifl
bc paft~:'t parttbua aÏ9Uum pln~l\lfi't "lfcol1O 'tlactrtolle.'J
ncruofla:'t ptfdb1l9" ma~imcr((ltibua CO~pOUIIJ1. !Jr~ffow~
rnodieaa fqUQfl1Ba I]llbcnttfi.Et '~Ic"ituperatllr IlnglllUe 't té
cl}e 'tl]lIfujjnodl,crlntcr I]crbas \lltllpcranfmaPlIlc ht ~yc:
nte Qcrbc frtglJc 't I?lImtdt:vt funt l.wuec: (plnsd,ta ct nlt~
que "m5i.fUn cllate ~S CITe ,,(us tllo:fl ClUll mOdcrallôc:qt>
fl.ppter Ilppetltfi 't c5fuctudhll olftr:l nf ln f(reuro.(. "cl.J' IIl~
'(illatUdo rcctiffcef COl fi lIIalitla c(lll1pl(~lolllafrlstdc 't -"uml:::
dCClialtqlllbllG olcotfi calcfl1dmtlii 't c~lcc1i tilt" eerebl6 COll~
fona ntU, l'dut falllia. rozemarillo i(opo:'t 1?lIllIfll1odt 11l0dtco
Jll'nte:dcoJCll qtilln cafullô IncollUtnlt;:8trtdmdfi ,fi 9' ln
c\Jf"
�cafu acctli dl mlldmt ttOduUI1l qtl Il pur iplllla fit nuefTarla.
Qotam \'n~ a,dl11lnll~poft f\?wpf'i.ft poil bictos fr2llp09 (;t~
, admlnillratlo fit \lcetum non n tmts acre Ilcq; a Iblllll. taiS (1 ln,
_l7lbeatur pOtto,vt Intra.I,l>.rcubar. dlecti.;.il.s, fqI/Înanti. 7 •
codel1ll)uoquantur pafTule:'t cOfcqlllf e~p:elTo l)icto \lccto a
,.Infultda Iltunn ~q IIl9 CIldluit:'t dcoae an QI futrtClt 't llcllt
paffuUa plO v(u referllef ln "oc m a~mc rcmoucf Ipfins nocll:;
lit mfllflOlle per.;tIf.:~otas:'t PO,nca (acta. e;rp:cfftôe bOlla ad:;
Illentfl. iamŒ quoq; dlls fit vlnfi. mediocrls fllbllantle medlo
datlJ!colllltllr~ nHlllc dect_c';,LI.llJlfce et liat potio fl1fftcten~
cris colo:ts 't \?inolttati.a. faula tli conflletudo fue bfiatlonls
(ue tmatlonl.qm pel' na.tura cil f.1 tll,'l (olubilio. 5equentt auté
fuit Bd vfum aqllutnate:'mo ad vfllltl. vlni Itqllatl:elt(Jâtur
malle fumal f\?tIIPU~ v,t lnfra.1V .f~1Upi rO(Il. 3.;,lllelll~ rof.3.
p:lmfi. p:r tpa ..,lIu1. aquofa m~9h;!t'!etnde pa.ulatlne tn tl?e ae:;
5.aqU,!lru01 endllll~. 3· Lj.buglo.'t o.bfy lit 1] iJ an.;.j.mlfee. j(re~
ccdldo ad vina qua.llficata l)jfpollra fm Wb!ctll~ cll:qtS Il pur
do eda f( fiat t1obotl~olllla leuta (~bafilica flnsuHa adminus
biiaUo fua. aliqfi veUet vtt l11i~ione vlni.cllm aqua .vpter no
tluobue a~l1t9 inltoctepo:neriSlilultul1l IIll/a bit ad pleui~
floi offerr 1neq; polTe vLna be qlllblls dl; tn tcntio no\l:rB eo ca
fi;mi vt IlO cada.r,ln blCtasf~b:ee aCl/Iils hl dtatC:CIIIIl tpfius
fil fit aql1.tcocta filllpU~a l)~coctionls: q:fpllua bccoctlo vt
cople,t:lo epatta flt!ld ftlltgulIldi bccttltdns. 4rEandl't arcm
bl,tlt bila ".aUl.if.~ml.cap.;r"l,l)e btfpollti.onlblls aqllaru beco
pllrgattonllaudo tlitri Dcberc drcitcr IIlcdlCi feptéb:ts • oz: macrto rccttffca t aq ua. tr-gq ua cnfm cocta fieut tdllficati fllerut
~tl11e Il (ua ml~llrimllla bna:i~ paffa ~uertt IIlIs blebU9 iaffin;
(apilteaminoda cllll1t1ationls 't vdododa befcenfionts.3Jd:;
411lcm 't6l'auttatc tncefTua 't blmtnut~onCl1l appettt 9 : 't !?mot
eü'co dl: cauendfi a. potatlone aq frigide l? fe:'tira mi.ttioeno:;
acddlt(a·trlLaudo cria tQecallmatts 't cllatia "taf Inerldte
ulterfacta.hl \1illo:qm vt bidt t!ôd.bFia.I.t,tvif.51 taUs com
170:11. collatiollie bd\?rupo flll copofitiolle vtln(ra. 'll>. fttu:;
mi,trlo fiat Qtpa vr Ipm l'tndellli:lrfi cil cOllcnielltlus:vd It Itô'
pt be fllccoacetofe:f\?wpt bc ribea 't IIldlla rof.aii.§.j.S.frlllpt
flateo 1110 (alté natper tps.vj.!?o:arli antelpfiua affumptloni
-tio. 3. s•a qllarum endulle. §.i(f.luplllo:llm: abfrlltI7(f.afi. ~.if
vt t>1.dt.lbllltabbas pdl1lo p:acttcc:qlll Il flrlt Ilia !,o:a qua bl
s.mlfcc plO bila bllS\1icibus.Et(ta itcrpollatc I-~ allquot
blf vtlt volute J5llr.~t.r~imillil3 acutodi cô'mlto.p:,tuq.tn fi: , vtatur "Olll collatlonls llIerldiei ftailtellolllaco lom "acuo be
ne mo !lltlcil t lloma.cQIi. 't tleblUtllt 't ln tnte1lints vltofitatl SC:
plandlo plccedeti. jJta laudo Rcri epitQhna a.d cpar ilIo tl?c fa.
nerilt•.Efllt incafu plO rCSlJla obferuandfi vtminlls f(t come
ctum vt Infra..1V .aquarum endtllie. 3.lif,a ql/e fOlatrl 't abfrndendii D,f,ro quii hl ptandto \'Ir fupla.Et clwendCi a b:odia~
tQif.afi. 3.; ,~cetl, 3. s.fpodif :rofarul1l:fa nda loll:: cttrlnOlUm:~
ltb 9 't 17umü1is tn cella. }dcir,o diut,l minus couel1tfit:f~ affa
fplce.afi. 7 .1.mlfce p:o cpit"tl11ate.~t !?ccfutTidilt oP pumo Gc
r~maglafpulaliterétmasls tlcfcldzndo Ot pilnlselus fact?
ddltl.tr~llall~fi adfll1laudo falter~e 17rclllis q> finguHs.,t..
, c~frlll1lcnto bfi mucto non antlquo" copetcnter fenllCntatus
"el buodcCllll blcblla fUll Ulultrtmma bfiatlo (ulllat trcs plllu
CU} modico furfl1rdllbtili 't modic:o falls:l11i:lgts tÎl 17remiscp
laa be Infrafcrtpttsellndo bo:mitl/Ill ad boam. 7.a. plO vice
tQe dlatts (Ilfficlltcr coctus.1Ro ,omed~tllrcal!dlla llC~ pofl
'f'Ptllutarum alTc\?cret partes bu~a:usarid troetfcati' pillu
tres bies \7t bidt ".allé50ar.«r ~tla. (NbIlI~ : ,etia lcutter coct;1artllll dcfan61narum aii.l?s.cUmclic rofa.fiat paQa p;o pll~
in vlua.rolo po lita. vd aUo modo p:ci'arauoI9 ln. ~oe(a.tt9 c:o~
IIIUs.JJtllaudo fi':,lJlIla ~ebdolllada bis fumaf codcarvnum
pull/cris feracent capofiua rofarto ansliœno ln capttulo t)0;:
lunlllnt. '1!3:odifi qlloq; dccru b:odit1 ea.rnllltn btodctrl:'t 1}1I~
10lum tuncturaru e~lCffo tbedarato a lUe malJlllro 310anne
tufmodl1lludatur.5tt tn modlcut'l \1f1l9 cafel 't Ipfc fit cafeus
l?att~cobeftrar~abegradt be lPedlolano fllpla.~.rif.tcr:;
pecl1du. fc); men fili m,dloaiter fa.Utlle. jJltter carn.es aut qua~
tiftll ~poattolte tUlus h\capltulo l)ccura.l)010110IficwrarCi
druped4 pzlJllO laudanf cun,ce clll1:rati annaJte ma.~tmc tcm~
pote 17\?~lnts:'t vltu10tŒtn cllatc.J!..epo:ca ctla cOllenifit:'t mlJ.
ln fpedalt a ci frl~ida ad finl capitult be mw(cinls fUl11cndls
1:lme ccrebtu eot4 .pplletatl Q~ lingularé ln cô'fo:tatlone cere
per tnteriuscU modico vtnt (umatur pcr vna l]otJI1l a.dllltn9
bzl:vbi rdiqua fere c~r,bta oÎttt qlladrllpedfi nocent. ûrnes
ante dbCi.1r:Jô' pono oe(criptionétlUua:qm no cil biglllll1l vt
quoq; cap:ctodi ln clbte nô mo.dme ,ppinquomm gnatlont
tull ~cfcrtpUo fctlltur nlfi a medtcot apotl7ccario. 1Jdeo! (uus
pcipue fllnt:tmmo etla valet tl'1c ,,\?~mts e~lponea nOn nlmis
o:dinarlus p!?r(lCllaqueratblcta bc(crlpttonem hi btcti910~
tn ptngues:coliibi le la potclltes l'olarc côllentfit Immo cere::
cia.1Ram cllm vfu I]ulue puluertae,tllllmo tna):lmum futllr!
b:Ci eofottant:vt .,Idt Suêso.lr plCtcr tli caput 't colUi ipfodi
'"uallh:nt~mtllp:cferllalldo bfiatlonel11 (ua a noclimento ~e
qllc abfctndt bebent "r tbidi rcfc:rt. 'SueIJetia IIl0nr.sne:'t m ..~
"""m
'tttb':lr4 •.€t lta ""01 lllllde bld lIt (atiffactll plO puub
a
One Il OClIIIJCllto:4 fil qlltb 9 Inddcrc dl
~ime ~e hantp cro Illltrttc q uaa orcflll a a ppdlam ua: perdlccEJ
ailla Niari o;cut IIlC 't tn Oltj2c 't f ofloco Fo~~~!~~~~ reuerldlf
cUi "el faallnt plopdecüuent!it:fcd 6,"craUtcraues Que mô
4r~tO quodam notabllt be ~ultollna. pllticlltc qll~~~~ fado.
t,metn rubis l'luetlt'6 ptctcrnllrnfi qui e~dpltur ab Suer:;
€'t!o Il fiUum.~ciif.
IIi) Ill.
rOI!.v.colUgct funt la.udabllcs:l3.ue~ a lité aqulltlce ".! anlltcs
"alles I]lIlol fllllt ln todi l)imlttldc •.rJJnter frllct 9 cOllcnlunt
jJcct Dluerflt~técal1farli ma.tcrieru ncddcntfll~ {Il
vile paffe pince a ptopdctll rc 't fiflt~i:OZ: pthld9allrcr in l7~cmc
l: ~
quu.rtama 110 !?ablta c~<lutfitlo:i Ilot/ua fiSllo-ri
etla tl?e vindellltll~ fi flll1lanhll(J. q fucrlntllppCllfa hl (ole t!
,
U
'tilccidenttfi ncc\:ffariozu ad p'fectam 1I0tltiâ ma'ce
quaruot vcl fc.t Qo:I1.S nô erU\lt \11uUfl l1ocilla.1~:ulla ettam
rle:'l"e multiplc.t 't \'arta efTc pOLcll VIIl lIIultiplie!
_ t~ti"ulllo:uql1ca.durtpolTl1lltUd nterhllll C('lll~
belle ma.tura 't al1larellc cu. qutbu(dam perfids bcn e matllris
lIertt no pofflln C60'eOllententcrconflllcrc:qifJ blllet'fita rt C311
11 antcci.bU per pa.ru (U11lal1tllr IlÔ 1I0cebllt. jh1t btco bc lIte'farnbluerfl1l1l rcgtmlcil neccffartU.fUlllnatiuotil !lIdlcio per
lone bfi maturo 't aUqutb? cmlta.ma l}moÎ fi p~rec flll1la.~f oz:
t~c tlcl}cl1Iltts caUditatle:'t cfi vel7cmett t>clldmo 't ante abri
caq alldiutblc~ .pbablltttr ~aml?llt9 quartant efTe mat(rli:l~
parCiper tps quartl I)o:e flollta.cl7o vaclloe~i1lentc nOIl now
l1~encae~adU~loncfallg~tlJls generatit:pClpllC cfi (ntdlisaf
bCit.~t vero Qaca cITent no benc motura fed l)ura. aUqualltcr
l'Ir roblltl:ua 't adopc~attoea Olil !Iltta fouta natul'.tlttcr:ct fi
non, ante ctbfi (ed poil offerr! bebér. jJdé tntdUgatur be pins
fllcrtt annof!la 'te~ahfs qutbllfda hltdlectts:adq no bi(curro
cocta.nta vddtolllls:qttillia. oia poil dbfl fUlltl bcbcnr. 5cd
,pptcr Illlltlhta.tl.,l~octglf !llppOato no ell ,J'polTti. melln p~
I)!c: aducrtclldli. ~ illotCi q:.tttas e,t:l,tbe.toUlnl pofl ctbum bc:;
f~lltl ad rlngula blfcl1rrcre q ln cafu ;)(llla.ttolldndl~\:rlt nife
bet clTet multo minOt q:. q llalltltae fructlllllll:bc qulbus fupta.
tpe (uper~ffet a~ fcrlbmdfH5 tOI qlledâ tlotabo hl qui!>? pof
fct errOt cOlt.r comtnl ne tn erro:l {llcldaf.(['Plco {jJif ptlmo
ante ctbŒ fmnmdo:ii:qm talee frllctua Iltpttet e~lflltea poil:
altlidb(i.(umptttullatcol1lptlmldo dbl1ad fundu ftomacJ71
,p vna.calltcla. obferuada:r 15 mo terin IllrlCilfacta ln fe fit frl1
gfda:q:tfi taUa"t fuppomfcîl: rildtcallter cnlida:c,t quo Rilft
'tos Ilolllad,i vntcndo t aggr~ando aln modlcll (lIl1lalltur
fang l1 ta:t per Ild,!fUoIlCI1l6entt.l eWectlue a callclo adurcllte.
q,tltatc ct c:Mcqucntt ,p!?lbclldo eUllpolattonl dbt ad caPllt.
jJddrcorc(!lml coueniens ln btcta dbl 't potlll1e(ls ndlqlln$i.lllltcm fUlll,erlturtn ,"a3nllq,tltatecôp:~~lInt dbllnJ bc~
rom rerŒ uo naturaUii no l)~ad calidfi bedlllnre:tmmo parti
olfum:'t tta côpthnullt vt di p:edpttllre faclllt ante l)tgelllo~
per adfrtgldll '1 I,umidfi.:l} hUUlO que eflûd cam nntecedcll_
ni e):tra. ftomllèI7Cl:'t prJllnoccnt.(:fi er~o flllllunf ln OlMi
ri lIlateriall be bl~one 05 cITe di a.llquilrr Cillidig •.êt .pinde c~
cllql1llntttatc fllmanf.ftl,ecfufftctantbe reg(mtnc ln bleta.
.,ac rcgulafcquif <V cauMflcfl a l'Ima potèttbllo:a fpedebus
CL'JJilm (Ilccedlt pOllcre qtltdll~ OledldnllUa.bleullllld pl(U~
c~fccttontb? caltdia:ab acre cthi cal/do 't ficco camcrc:hnnto
fie né tn" faclltlll €t..alldo tstl plO p:hno pnclpalt e~pedié~
couertclldus cfl aer parftpcr adfrlgldfi. jJdem be reUqllts ht~
do vt ~e pteferullttollc a cMu III febtca ln cfta~e ~t drdtcr ntc~
teU t61lf.€,e~l]occtHi (equiftll 0l?c<v tn. ptlncipio paro,rlfi J
d(lIl1lap:lllafilltleuia mridtRclltto cum mcdtclna l'tinfra le'flante frtstdttlltemib:odi 11011 flint appltcadae,rtl'cl1lls c.rc',f~
litrer (Oluttllil ptiua c.tl7ibttte bigcft!uts qui.bufdllm f\lcds vt
aue cara 't aCCl be la.p(dlbus tBnlUs vcl f~rro Igntto: \-el ptJn~
fnfrll.1.h(1!lupt Ilcctoa ampl,de. ;.,.fl?:upl vlolatt 't m~llts ro
(>lU.an. 3.S .Ilquarum endllllc;dcotCCt't abf1!ntl}ll an. 3.,.S. mt~ nts e,rcclftuc calefactlS' • 5ed conuentwrtus erlt I}abc\ltun'CaCil boule vd t1uc.'1tlillJtfcl1llpleJl.ccum aqlliJ,caltdlJ.:I~
fcc:'tconttlJlIctnr in lIIalle (umclJdo.v. vtdtlU6 "o:mtido l'n'
;ie;
[l
ae
t
a
�que.s.fcripta funt:qnl taU": nô nUl poil: bigOftfm 't J,110lU clla
qua ([ttt buoete'\l{olt:flo:cG bo:aghtla:1: bllglotfe:1: ntnupl,a
cuatione côfcrre: cOfucllerunt •.et Qte fUIll contentns.
rl~ fUlnendo bequoltbtt.:m.I.1: be ItottbuG ca III 0.1: I1IdUloti.
ro.i. v.Et cirea t10tfllm 110 fiant t"Uttettonea eUtn tfzlaea mt €i~efcrlptio pillularllm ad quartanâ. crCôftUfi.~iI~t
trlda to ~d ali/a Iltttidotis fo!ttbua "t fiert fokt:fed e;tiftite Ite
ktt'odr'."
(elfttare ,ppterfotté eocurrtonil11.lb:owln pot fiert coaere tnCi
"
laptdts la5uli.
p:cparatt fcetle pollpod(1 epitt,hnt
afia.j.cfi frzupo oc l'omis copolTto fiat l'alla 1':0.
(do ŒIIlOLto ancttnoa no vltra.a.:on.fertletllr ctta fpectallrer
ptlllJlta.~roctfci ad tdl. ~'. ant.atlleoa IlfTart:ab~.
"r no occurrat paro~tfmuG lIt1htlttrt vacùo:ita 9' fltUa bte
frn.fe.ap(, amtgdalarllm e,tcoUlcatarfi l11.afltcilJ
paro~tfmtdbiidua fit C1)'er lm b.:bllttati fft admlnllG ctbat9l!·
fptc, omtllu an.allf.,.alocs 1: folii an.auf.j. v.fucC!ellparo.lluf.
v. vet. vj .I?O:as ante t,Olâ. paro~i(mt:'t tfi c111, J,ota .p:tlma p.o~
~Ifmo vel ln pdnctplo fifild\tter 'pl11.oueri- potutt ad VOtnen~
if.terantur't fianttroclfci.4r1~:0 obfcuritate vifus di pii"o
liu vomttus tncell: l11a~il1te coucntia:fed no fiat nificficâ leul
fubtili 't flguo albo 't rubedlne "cnarum ocult. ~ .Iane fucd.
ID.j.comburerur plO dnere:pollca fmnatur clnia cllm tertla.
ter 'puocantc nota. medida. JIn p:ocelfll aGt paro~fm: obfer~
IItf,neco:PlIs nimta ca lefia t pants 1: vcfthm:ntia:imo lallda~
parte plllue.t"lIrla:'t cu atbllmhte oui coquafTllto fiat I!li~tu~
bile cft lâ c,tpanJo·calotcad mêb:a tta Q1 e~trctnalTnt notabt~
ra ploponédo fUl1dltu di ftllpa.lt~."!k .5uccJ,a.albt.5.j. t~~I~
liter calcfacca:1: parttbus pecrotalibus tepetleri Inciptenttb9:
de ppa..mar~llrltaru1Ualba.afi.~.,.~3.gra'''''"tf. fiat pltlUIIJ ,
vt circa. COt app:.o,thnetur tptt"tma alterattuum ad frt~ldfi:
crlbdlatua plO infuffLiido tntra oculllm.
"befcriptiCl cOtWtlttens fiat vt infr\l:~ .aquarum bUjJlorTe:lu _ cr.îld puferllandul11. nos a l'cftc.
j(ot1l1ltum.~c".
pulozum. rofarum.an. 3.(/.melHrTe. 3.j:acerorTe. 3.1.\1. fragm(f1..
···----:---;-'1..'0 p:eferuando Il malttta !leris pelltfert rna~l~
. mdn tempo:e I>occaro pona queda m bleuia ad
toulln fmeraldj;(apl>tri fubttlifTimc trito:utn an. 3. V./tOlU!bo~
reglmen pcrthtentia.cOfcquentur qucdâ Itledid
rajJtn is violarut1l:t buglofie ana.;. amble et camp I>ote a fi:
tlalia edam ad intmttollê utam tuuârla.fr1~d::'
sra.IM5ietl4t1t btc feqllenti tlaupitl>ima epart ad Înfrtgldii
~~~~· lftlllll qtS occurrlt dt.1Jlullll1ll elTe ita (alllbte re:~
dUllarit ,ouentclW factla IGIll euacuatioibus be materta an~
tecedmti '9t (upponitur fi" t vt Infra. ~ .aquemdiule. 3.li,.lu · medium tn plc(eruandolTcut IlÔ occllrrere aert pellife:ro: "cr.
bifccdert ab I:O:'t ad acrem no illfcctllm 10Clltn fue "abitatto~
pUlotf!. ro,t.an. 3. j.uceti. 3."', 'l'trlufq; fandaloUltn 't cozaloUl;
nta eligerc.e,tS fi pur fuertt e~p(dtetls trâllre pn aerl înfcctfJ .
an.~.j.li6ntar. -).".l11lfœ nu~q, :amc allq.tS I>o:fi actualiter po
veltn. eodicol1lo:art.cr1~lill1a regllla. fft:Q1 vtrandJl9 eft aer
natur frl6tdli fed tepl.Ui.éIUt "abida c>lutda \1t t12e paro,tlf:
IUllltu btfcoopertus:'tlt multri côllrictus:qui n~ poffet bebttt:
lUi poft qu~nq; liotas a p:tndpto ,ppter etatl vtrtus :,foUe~
euelltart:ncq5 motcfurflantc \1(11tO ln parte oppofita ycnto!
cli altqllo CofoHiite tncdtcinali:cui9 bt(crlpt/o cOllmtis cft vt
et vntuerfaUter pllrtidpandll eft clint ntodtde pcr(ollla:-z no .
ifrd."!>,.5ucd?art viol.3.1. oiabuglolTatt. 3.j••• alltb:ea.\1.mur
cft c"mds colloquldullt fi pofflbtle dt faltem tn [octs arctts:
6arltaru.;. v.fapl>irt: iadf~ti:srallate:(l11era Idi an.~.l'. rofa~
't tullC eua obferucturfil,"~a non ln "Lrectmn collocctur facld .
ru rub. ? j.fpcctcrum triafandalo:f'i.;. j.\1 .fpcderfi aromatid
nUlle:d1 quo loquinlr.et fugtef!dll cft onmls multttudo 12fo :::
ro(a.ti nue mu(co 't rofotenouelleafi. ~.j.Cllm (~tupO OC (ucco
nilrl~ 'z: lO~4:ad q ue plurtmt cofl""nt ~ ripo:e mtrTaru~ 'fc.
pOrnOllltn:t rolils.U(f.aurt fiat cofectlo:'t ~encraUter ptO r~
Etna fiat ~otractua 11110:u mll~lfI1.e vdli"m nlll plO ncccffitlJ
sula obfeructur 'l'in oieb9 paro,tl(mt tit bicta e~bibitto "icd~
rc.et.ptol?lbcatura"efTusinrolllm ad multerea:'t lUa.nlllc .
clnarii ad frlgtdu ma6is becUna.nG q, tn btebut' q~iettl~!fi ~a
pllbhclla.E.t
ante c~ttllm a camera ploplia ln I~oc tipo:e calt::: .
n~lts aflltcrtOttiG.1Ram in bte quletiG Iltc:td~l~f~ct[! ~;~! be:
do fia ttrrolatio pcrcameratn:ctiâ ablutto factc.t -tb:acl>io:1i .
616 l'otell bcdinare:fiUt fit fe~lIplll'J flue t c
;y ' ?
't tnalmu cCi mt,ttllrll fada e): aqua acctoferofarulll 'tacdll1d
clblsinteUl~tndÛ dt.€ l!.11 lido ctta~ptoptere:: Q1 CCl:.plla \1t
bus equaltbu9.ét vltetur aer caUdllsvd e~ btfpofitloneannt:
fuppon.iffatta robllftû e~tl1tt R,ulttura:'t materta e~ fangulne
\'el ilcddcn rallter in ripozt calM o.E.t ln acre frtSido 't nebulo~
l]abllUTe rcddltutn:fi ttô nt facta ftobot"omta fiat oe ba fi~jca
p:.imü:'t poil. "16.\1d.~.btesbe (alllatdill vel v'na mfcr/olt Il~
fo 't srofTo accfdafur i!Jllis tn camera factua t~ (armèue aro»
nil1rt btac"if:'t Il allas futfTe·t (acta flante Groffltl, vltnl1rurn:
1111lttcts 'l't Lilllri rodfinarlnl vtrtllm 1: Ilmiltum.iltl (altem fllf
'; ad rubolclIl bedtnallttllS laudo tieri b, vena Ilniflrt bUlC~(i
fllmtgetur appoRta vna. parte b' mt~tura.:9t infra fllp:a. car:
vt btctu efl:/ta tii L)7 no (urnatur fi If! modtca quantttfl.s fangut
boncs. ~ .tl>lIrta ga.rtoti.floUl; bll!JlofTe bo:onid "crntcls an.
nts:'f tiat a~tura maGna polhrca Ilo:aa biet ad mll1.9 • €'l!.a.u
S. \?co:tkum cltrt boUar .an.~.if. a.mb~e.lIgniatoea aii.!Jra.tiif.
doctiarn faetis euaculltlontblls btuerllllis b, app:op:tatta
mufci.gra.if.cum mucilla!Jtne f~.dtrt:'t modko tcrbltint flac
vt (upponltur Ilngulta.;t.bteblls ln bleanrccedenti hTtmcdtate
pafta.l~olleïlCUtn e~lt oomu tcttcar ht o:e,frullrum ;edoarte:
ad btcmfd)tiafulnar.l,.biacatJ,oliconls fn maneql/e Il fo:~
flue be co:ttctbua dtrt:'t femper conucrrat factem tn corrartu;
tama t~O opmf .PP ter btfpolTtionc resioniG 't robufttclt~tcm
'~ta:cllttl q utblla coUoqutndum cft. ([ 'fugtenda dl om n19 re
cotpods addatttur.5.'. vdit.OIMenc n/cQolal:'t ClIS 511ccparo
plctlo 't lIlil~tme be: cibia malts vt be fructtbus. '/'1a~ omnts d~
llatbolu9.E.fttn tlOt4nd!i~1)I fi nô addatur brafenc nô dl: e;t~
bi J,umtdt 't acm 't potcntta flint noclul.•fft talllen abllin,n~
petilis fumtlauattufl altte clbCi:'t Il fllmal cft IIccefTartum. st
dUIIt Il cibta cttam groffis bifftclliter btgelltbillbus:'t ab I>la.li
surno plllccretln fozllta l)t1Jôt e;tplbcaf.5.j.tn.trtb9 ptlhtUs
app:optnq uant couupttont vt (untdbartll mllltllm J,umldiJ.
be pülUU9 india 1: fllmotem~ equarr.f.;. \1.0e: qllaUbct. fft dtii
coniullera caUdttare.ft lIcetfuperflllll repletio nocent ecliut'
obfcruiidacllutdll vthl b/cb9 no affUcttonia Iln{5ula. Ne (U~
bc dbls IlllldabtUbua:ta11lettnhllla abfltnenrta 'ttdunta I"fti
mat codca.r.t.maS!lu Oe cofcctfone \1t tnfra. 'lY.eoferue vtola~
mando noceut. 'Eldl?erendul1l cfl: c1bts frtsldts 1: Ilccla faltclTJ
rllm 't buglo Ifc.ali. 3.I.Cl1fcute tl?tml antl>os "tola rllm.a il. ::>.j.
cum arttficlo taUter p:cparati~:vtdiaceto l!Ig'refta vlno gril~
pafTularllHt tnundatarCi.5.if.pOltpo.;.j.fpedcru confccttollts
"atozU111.'ffflntltbu9.Et p:o potu vttetur vina potcntta lIlap~
tle ~cmi~.5.j.v.cCi fol(,s trtblJaaurt 't frtupo oc pomts copoll~
Ille bulcia 1: 6I'0rTll 't turbida 'l: acutll. lSlbantur vina. ,"odlcc
to Har cofectlo.frJJn ret)trntnc antdrca btetam ob(cruetllr"t
'Vlnoflta.rta lIli,tta pLus 1: minlls pm vllrtetarem aeriain caltdo
hl "tebu s quietia ntbltta fa rts hnp hlguatlua e): carnlb9 a utCi
'tfrîgtdo:'t PlU potentil:ltll \1ttll.€,jJrlm aIt Imdtctttaita ma~~
ItlOntallaru Ill?,!rl pfit:vd ctftn pullts galltnarulll qllidcctto
me \1entens anteomnta. nccerTartll efteuacuatto côlflunie oc~
ree funt ln ca fu 9' perrltcCi.Cnrttes ltvltulolCi ln cMu coumtut
bcnti trilnflre per 10ca (ufPecta:'t J,oc ptoptlU\l pcrfidtur C!I~
1% cuftratolU tuuenCi a.ppdctiltq!:)lIa qlloq; fotbilta plllrhllt
flobot"ol1llll tnoderata ",ne cOlmrnla:'t ti fit p"cllru~ln ahf9
runtluuamitl ttnodla btctarfi !tlrnlfi:pante coctue lt in b:o~
',ulIloltbus a fal1{Jlltne.'fillt ettam mnndlficatlo CUJl~ applO~
da", 't llla,ttt1lccfiaml~dnLato couenit~1: tftta pcl!,1Ie tnl>crcll~
p:la tts 't bt{Jerendo 1: CUIlCIII'! ndo btctoa I} IImOle9:" couenten ~
du dl::'t rcliqw(bint/unyf. Cltnul1l tit mcdtocrtter \lt"ofuttl ~
tcsptl/Illequafia.d omltes J,I/mo:es p"c.lntee (un.t:fi.fiât ve
med(' colotta IIIt,ttuetlll dl. aqlla 5UCC" art it bccoctionls radt
tllfra. ~ .agarlct alblfTtmt.;. v.tl/rbir/]. decri.3· v. 3H·I.\1.mi::
cls buglolTc:'t ft poncrenf (rllflit aurt in becoctionc crTet conue~
rabolanotUnt:!tcblllomm: dtrotlowlIl Indolum.afi·;.if. bla::
ttiens:({ ctia III addcretur radt~ bU6!otfe ht bccocttonc tn b:o::
sred{J oebtte pteparart.;.if. \1. tOlm en tille bene illbt 't rllb.~n.;.
dij fd/dtllbllllr operarto: \1tderc drll /lbt gr!lta be 10caUb? au~
V.IIll:trl~ccrodofi.~.i.,:llobal(llmi carl'obalfaml fqutl1i1Y1tt a(
ro't ~mot dl: ln ca(u t1ulltficollcttlie.frJ!a rellâtaUqllaa ~
fart.a n.::>.;.dn Iltl10mt macis lluclflfI u.gado.fplce.an.~.".11 Jll
ble dccte.;.J. (meraldt. ~.l1-ltBnialoe:G:offis bc ('oldc ((rllt (ctc
p1krarc \1nlltta:btclf ql fi fu man f qua tuOt folia herbent di.;t
crlldc.afia.if.nlo(a ITcorrtntclcctt. ~.jll.fiant Pillule cllrn fll'co
,.radld û d 9:'tbcf tnpotu cfi vtnolp curat.frcv tnullctto fada.
ncctoft \1dabf~ntpll.pet,te POtfUllt e~J,lberj.~,lIil. plO "I,e.
votfo di fttnguillealTllt manu bucto(llnllt.El(J bt):erCit CVtnt~
étflleta mundtffcattollt taU ad (oltdatloncrn fplrttllum 't ,,:~l=
(ctai f,ll1suts alln t cu," fl/cco fcrpltarfe t "ngal totlt no:fum
l?tbtUollcm putNfIJcttontG t.. l]oc .tempo;, fa\>tdccaIldtratlIJ
p~,Jltie:'U.rllbtffl bcuevoluertt,f60 tli ma Sie trJ~erco \;IhJ
fi (umilwr:
Imr"'". . .
pd,.,.m or.,,,,, ••.,.,.
�'.'
.(Con(ilitlnl.~,,,l.~c~ij ~~, tc~îîjf'
1tfum.lf oi Inane cocklr \'s:iitS pu!ucrc \lt tnfri! di mOdlco.,'
nt albJubrll.l6 mi~ti di modico aq ro(ate crit ~uenlis~cuL9 ne~
falpho dt. ~.l'trtuf~ endtuie:fcarlolel\lctuce:bolaSIS afi.J.
m.dm "co"""",.;.'.",f..u, fp.dMm "udcf•••"tof..
afia.tl.mar~arttilrfiillbarl1 terre agUlnte boUarment pllus
tnfuaa terril fiiJillatil't boltarmeno In,rlqua ro(a. 'UC(to po::
nea e~ccatts ana."j. GartofilolU.S.S. croa 't eam~1?02e.afi.:).
s.fmeraldi:facinti..lln.sra.qutnq} mtfee. fiat pululS: et aanre
aercfriSld.o eonuentt fi bis tn.l?ebdomada fumantur tres pib
Jutc be cotbua flletta e~ m2zrl]a:aloe:'t croco ponderis,5.s.Pt~
"tcnfq; ad.~.l.POllclldO parrcs.(f.alocs uUowntan.l?'. Et
fi plllcerct tn f.nll1a côtect!onla poffct addt be b2abusloffat~
't'5Iccl}aro rof.cum (l!ZUPO.bc acttQfitatc dtrt adfozmam cie.
ctuartl:'tpolfcccum 5uccl)llro biffoluto 'naquia appzopzbll
rta f(crLcofcctto tn;motfdUafolida.Etiam fumatur trttacl}œ
cômunls andromad ad qUllntitatcm.5.!. (emcl tn'I}ebdoma,
da urdando dbum. per fe~ l}olas poa.(C iaalet etiamcôpoll~
tto t2zlacl}alta Ilante tempo:e l]umtdo facta. et nuctblla:fieu~
bua:.z:rutl]J. aij.parttbua cqualtbua f"lILcndo modlcum l'tnt
di aqu3. buglolfe 't pzo ma.lotl foUdattonc fptrltulltn 't pto.,t~
bltlonca pntrcfacUondn bicto tlpoze vakbifJfl fiat pur. "tf::
frll;i>' .cmbUeommcarabe ateadol> sedoarle fc. dtrt mundt:
(5rlnollim mlrtl fpodif.an.;.j. ~.11tarsaritara al. fap"lrolllln
tadntolum flnara.jJdoJum a.mble crod dna.~omi dccti.afj.
5·1.boUar.loU. ~.j.cclmpl]ole.sra..tif. fiat pubua fllt artellt ct
c~l]tbca.tur vt fUpti.er e~ da "clllUqulbua eozUm frtsldts po
tdl'ficrt pomum a.dodoJandu; tempO:lbua caUdls addendo
fa~daloa dtrinos 't flous nenupbarts \'t fnfra. • ~. fe. ch
trlC,rcozdcatt. tlozum n.cnupl}a.rig rofarumfandalomm clt.
trin omm afi.,.s.ambze.O).if. eampl?Ole 6ra.tlf.U~entut tn pe~
da. p:tua t..fufa tlt aqua ro(a ta 't e~pJcffa plO O~Olam(nto.
et III ripoze frtgido porea fiert odozatnentum. vt It~fra..~ .\au
dant. !.,.s.aOzad9 calamite.,..iif.bCClt.a.I.'tru.garloft.cubeb",
rum IllJllt aloes ItudrmufCil. 6aUtclIlIIfca. ail.5.j. a.mblc.=).j.
mllfd.l3ra..".rofa.rum.~.S.mtfcc.fiat pomllm plO odolamell~
to.t;t l}cc(lIffldant.
.
crJJn eafuaerie peftlfert.
t:onfilium.~e"i.
fdPe pillull\rum'cofum numero trea. (untautur
1) bts lnl]ebdomada:medlando per trea bies cllm
modlco aque busloffc.erf. "" non (uff'icerlt fot
menturpiUule "ttnfra.'I>·.amb~e d((te.~j. f,"c~
raldt,::).if.Ugnla.om~ bc cozdc ccrut.tlrtci CTl;'dl.
alia.q.bcn.aLrll. rozrncnttUc. afi.s.,.I~l1?zr.,C crod. ali·s·,·,rt:::
lobal.carpOb.ll,fqlltnantt,afTart.afi.7.,.clna.mo.made ltI~cI(
ltluf.sartof.(ptcc.aii.:,M. rurbltl] dectt. ~.s.aS\lr. albl(.~.l':3 3.
S t fallfgen.7.tiii. mtrabol.lteblliolum tndow~ dtrlno.an.s.
ll.brasredtl bebtte pp.s.if.s.aloea fuccorrtnl dcctl.3.tif.'t COlt
ftcepIUulas:b.:quibua fumatur 17n.a. sroffa ~mtl!bue.":\I. bte~
bue eum fucco abfrn. {Cjtcm. ~.mltrtdlltl.3.VI. boUar.ter~
rcfijJ.fe.a.ceto. fpo,tlf : flomm (ambuafct.afi.,.. \l,.llmbf. Gra.
tij.campl}o.sra.tltl.mufd I3ra.j.eutn ma flatpomllm ,p odo:
rando.{C i!trca r~m en in aere. Ghtctur a.u qutllbet ncbu 10~
fU0tJ1'offu9 caU6iofua 't "entofus:'tquillbet~.apmc ~ler~dto~
naUs't otllta.lta.1Reqs e~eüdCi dh bomo ntfl poa.tf.l]or. bl~
ct •.eulicqutl5' be ,fla tentat tn ote pa~:frulll bC Sedoarta. "ct
De arta.ro."ct be slttana.:ult al~6ularls:fill( bc contee cttrt
,ditO 'tell maslafuaue:lnedoarlll ponal e~ellldot. a, lt
fi pa; fuma.fBd q,tttatl ~ue callance ne palla facta e~foliflJ
r!tQi: ficubueacds 't nudb9 eqllarr adhUlicl mala):atfe. $~
fiocCiqs fit partfctpiidfi cil cfi pauda l}oib9 ~ no ca al da lo~
~Uld(J. nia lit acre ltbero '1 nô Uocts artetta.furie lt ~bfcrucf
'\It fades no ide tn recta occurrat flldct tUt! cri il 10qln~.(1:al:
tida. ca lt ois multitudo 1'!fona; pdpllccotactus vealum. Et
to fUlJtlda (lint loca ad q plllrimt :;>thlflt:'t tQe mlffa~ 't I]mol.
Et tnterdtcd oino.t nu1l9 a«edatad m~lIerCB 1: ma~mepu;
bUCll9 1Re~ :,tallGcnde (unt manus nlfl cl ceroted9.et an te
(~tIi â. bomo ~ tn rC61'dTu fiat tgnla e~ U6Id~ tunfpert 't lauro
([ J,ft polTunt 't filrmitta rOltfinartnl 't I]tnol aromarlcts.~o
telllt futfumisa.rt camera appsnido ma (ottnllli:bc Q1l1bus
fnfra fuper C\lrbOnes.1~.cofttClim dtrt.dnamo.bozontct tl}u
rta ~crntd9.afi.,..s.bollar.terrc ([G.hlfufotullt tu aecto ~ tluas
I]l)t.afi. ~.iJ .amble llglllar •mufd.afi.lJI'I}. uq •tounentille sc;
doar.blptatnt an.,..t.cum terbmtlna clara fiat fOl Ina. ,p (0111111
Ua.ft"a:trcadbutn 't potli ptfmo obferuc' re6111a: 'l' parce fit
cornc4endfi IbtbldCl pdpue:fTt 12cltas i potu.ûlIldfi dt lt ab
1] Ciidt.s fOtmarr 't "lrtuarr.Et 10 bcdfnijdfidhd bteri:accB:'I
:;>lir Ild ilfi'ara ma Sie ~ dl~ta.et fpâUecrvlecntur ctbaria. a~
lœ
j!o.79;
tc:ratll vtr(us put~ef>1Ct!.on~I11:"t plerun.q; cue~lttn aUlblis ,c1flluetlrlbus a La hb?E.t I}ls 'tC. -u~
cr1~tO botlo ~cmouendo..
€,a.:onflltn.~c\'if. - ~
In ",ru
bfcrua .....
<lb
~
- omnibua Clba.riia fraSldle 'tl}lImfdta ,,{(eo«s fic: ';',..~~1fl1l'111,
gmad~ta 't etllltt,t mda ncoUds.ft fk cauendCi el}
a cam!bus potclnla Il ~feo dban)a be palta car~
nlb9P16ulb9 't neruofls.Et ale6Umtnlb9 :.'t a car
ttlbus bori CaUtOl~ ma~tme ub aqua fristda:'t ma~iefl6fo(
fll. fuertt 't fpUr...1ReCen (ubtto bozmtcndum poa dbuJ. ft dl
t10zmtendum captte bene l~uato't bene COOperto. (['1~ofteiJ.
lando fumt tres fvupont mfra.-e.- .0trmelUa fqutllttid fr:u
pt be nuabua radid~uEl't melUa ro.afi.!. s.aquarllrn bctoJ1tce
ll1atozll.'tfent.ali.!.J.mffce.~o~ca (eque'!Ubtc fumatur p.ul~
atnt tnfra ..~.aGart.5.t.turbltl].=).l.S.33·:M. omnta ([mul
lnfundantllr tn modtco 0~2meUIs fqlllUtttd 't tandem fiat tro
.afcus qui e~tccetuf'% tandem fiatpuluta.ft fumlltllrJ,ola me
dtcina mm fotuttuarum 't tardctur pzandili ~ tieri fol~t. $t~
'lulU bic f"mat.,.t.mttrtdatt.cr1~oaealaudo \lt angula bcb
domada baur puMa \lt tnfra.1>-. turbtt" dectl.5.j.lf. 33.~.S.
,u".,a.al.5'.t.s.mtfce't fiatpululabequo fumal.,..t. l't n!ctu",
cil cum Itlodtco l'tnt albi.ft poa buos bles bctur.,.i.pulucrlg
infrafertptt tlt manc eum l'Ino albo 't conttnuetllr tribus bic:
bua eontillllia\'t tnfra. ~ .(ponl,lle. 3. ~.fptce.;.ü.anja cfruUllO
ntipetrMilij apil.aii.;.iif.ltudfmu(. gllrlof.pollif.33. dnamo~
mt.ltqutrltte.an. 3. 5.pule!Jq.~atl}rcgle rfopt.afi.~.if.carpoba~
fa.plula 10nglml!:rl]c.afi.".J.ola. (upla(cripta. puluerisenf:
1I1lfccant~r 't l'(ut re~ruentur l't btctllm e!t.lboc tamé m'ISis
lil'!.,do fierl ln "reme 9' ln cltatc 't magla ln eotQe no madlm~
to 9' madlento.cr~alldo ctla fiera Inunctione; ad lodl tlllno
na enr:t cum oleo.bc 11110 1: calt~omdlino.:Jta con Un uaodo re
media tnterpolatull remouebltur ft beue l'oluerlt.
€~tO cancro parum "lcuato.
l.:onaU6.
1"'1",
111 ulto til e ~OltuIS:'t allie
1[111a,,,,.
''
Il
Ift••
""'U"''''
caru ctarlmmt cluis 3!anulaa.b. Sndree tmpc~
. rtalls:fll~poflto 'l' eMlls (uua ca cancer: l'cl «bl pt 0
_ ptnqulfTtmus: e;tquo dhpolltma bllrfi't fepl}iroa:
pZO ~oc 9' flant fn eo pulfatfoes uljquatfa tnllam~
matio cum mantfdla addttione dua:'t per "oc acddentta. bl~
lltngulitur a f cpl]iroa (um quo ma6ia COlcat g, cum alifa,apo
nCmlltibIl6.Etij:>ule duacolol a.d rubc~ beclfnet't nô ad (u(di
IJC~plllrnbnlln coIOlCm:nCt}J ln co Bppareant l'cne tn rircui~
r!,1 ad nlgrŒ btcUnatce.no .pptUCB cocludldli l cacrfl no el: f,
ipnt no cfTc cseru fileta e~ma.tCl'iane6mL1tfcll"cl mcriel! l'Iii
aduatôla l,oc bli fcqUlf.S:;, bcbilta cil: cacerlJcnW"cr ma~rta
cl}olertca. adlll1:a:'llallqs e~ moti:rlll fanjJufnell aduflll:'t allqg
e~ materla mt):tll et l]la.E tin tais bfcta accldltia. Il 0 fil Il t ne
cdfarta:f5 tOl in tIlta qpendEt t~ ma menCi\. (cté adul1:a C): na~
turall mcrlll:vetflesmlltc:qtS no eai cafllnfo qt talc apa pen.
det ci materla m,l'Ica c~ adulltollc fanguiafcii di aUquali mlX:
tloe cl}of.::qtS bcdarat rubcdodi boloze plllfattoe 't l'docitate
sddtttottl q acdita IIÔ fifri ah19 apl?cnt.Etl}iic:bltfcrlttâ tad~
fe tnnuebat bfi9~f.iif.quartl.c,,pptio becacro'di bI):lt.ft cil
cerquidii cft ~el]cmltl9 boloda:'t alu.adl parui botods qui~
tlla:'t aUua efi qui ududt ad l'lcerattonl:qm dh~ mcfla que!
ab aduatoncfansuinta 't adualollccbofc pure foHus:'!: attllf.l
ea accua qut non l'1amtur.vt fUPPle fllcrll9 il'materla aduaa.
c): mcl\a vcl flc6mate ~ bt~I:'t bene'colMeralt tI "ppar.:ulr J,ac
elfe metel1l bomint ~lIt.tn llU~ 10co.(1: It'ondudmdum Ig/tur:
l;p b~ aeddellttblla c"crt qucda funt ItcCtffnrtaj't t"((para bllta
'Zt apoltcltlatla burtctea cCi aUquali pulfattont'tc.qucdnS fiant
(eparabllm nô fcmper coneomttilntio. \'t colot fu(eus cCi ilPPa.
rentta. marri l'enarum tn circultu 'tc.fttllltl QI fiatfndptcndo
1?occll côttll{Jlll~qz aUqfi alili motbCi fcqultur.cr~(lffctetlas
fn c\lfu noftro btd:'l'l'bi l'il rtcs drcûlbnttl.H1 Ua li futffent ca ..
rerlsate btct("enule aUqualtter ad rubdl et 110 ad fu('fi bedt~
riantes ((tSm ,ppoHtonata mater~ appllrerltifJ cautnt5atio.
BUaaf acta ,pl?ibcr taUri ramolUspparcndii crtrlnfeculI:UCct
"tf[rmlter tcneastlltertlle hltclll1t.crlboc l{Jif fuppoaro quo
nfalll:\'t ole côfcntifit a uctozea mcdlel1te:ht cancro t>Uple,r·re
perttur reIJI1I11 l'cl tn\JelllllS euratiuri. anf/.f.quo fit tPfTua' tn
t({Jra radtrot{O:'tlpIl1l9 \'tracuratto ab(dndclJdo torCi ,"cm
bzu cQcer~tfi:'t ola due ramos tll totli elldlldo:cOfcqU~ter di
ferro "douro t\Jnltoeaufticando 'tcllllterl,.\lndo.~IIJld h"J~
nhJm cft l11a61(1 bliidtduul1l quo.f,lntcndltur ad rcmfJllolJClf1
ma.lfttc quaUtatte matcrle'dufdel11:et Pzoptbitionfm IlUpl
tt du~ct "l(er~.et lS l't planfi ca tnteHtgcrt ,bt pdmll \lta. (,
';ona.Jo.matIM)cj5radJ.
p
�tUrcct"lbcri pomt:per qua Intolfi nt pdndpalie mOlbi
.t.:....
!I.rn ,urarlo:111111tO dcetiot
tlltc
"'... ~ -...: bertpomtne~ccrtltudlnè~abeaJllut3t>neracura:multodt
_~
-..r-....~ -.
efTctg,(c!Sd.~cd.\'bIIlOn
..
~
~
l
••
• sibtUo: ell: fctSa via q, pllma. crt:'lIbltandtl~
Ve~
c~l?i~
cil: tGlf fi ln cafu
tao fit pllma.acccptandavia l'cl fc!Saq elltm bliidlttlla.cret
qnl ~o I,utusful fnie /}'f(etm.dafitc\tGlda~ udl?uc film ad~
dudl rattones't medtcamina ,pbabllla qucdam: p:opterquc
l}3.n, fni3m firmam tcnco.cr1~tO oeclaratlone adduco pOlO
tt~tn lblp.coem ln Illa. maurla." .partlcula apl?ot!fmotfi CUj
bi~t.~ulbufcfi~ abfq;dltt cam fiunt non curare meUns cil.
~urati enim drlus pereunt.1I\0n curati '"ero multum tem::
pus perncillnt. Super quo te.[tu tll~lt .t.5af.fllper mo \?erbO.
"IRon curare qtS Intendtt l'el non bebet tnctdi "el Vlt. /!urlld
enlm tdell illCUi dttlle percunt q, nô curarl:tdell q. non tndfi:
(cd fupcr leulter blandtri.cr S5ed III "ac IlOltra materia refi:::.
dct bttflcuLtas.f.ln caru noll:ro:all cancer tlle btcaf elTe beab~
rcondltle:\?t bl,;lt n~lpp.ctrca te~tlJm:q: benon ab(conditls ~
manifellia lion ,,(dctUr ptefcna te~.immo e~ oppofito appa~
rct e,t 'l'erbls JOlp./)' calterl manlftll:t bebmt cura ri ~m modŒ
btctum.cutllfmodt "jdetur cfTc ln cQ(zs noll:ro:qllia tlifpofitt()'
dl: inloco enrtnfcco 1: apparcntl. S5ed tam volo bcclllrarecv
me cancer bebct appa ri t>e a bfcondUla:'t tunc Ilabit fentltfa
JDtp.f'9'non fiatcura.perindfionem "dpef ,autcrta. ~ctJo
addllcam nO(llmentaapta euenlrefi fiat I}ecinctfio. )tertio
bcdarabo pof\.q. flbi.non co,"pettt l>ec cura qua ,la tnctden~
dum at tn!annotando rcsiml conuentene circa btcrllln 't drca
mcdldnalta.. cr €Irca IfSltur pllmllm cil n orand Il; ~m boctri~
nam (oelll boctodi i Illa. mattrla:et circa.lUii pa.ffulll fpeclaU:
r~r ~JIt (niam i;)rnl bc tlotcnda terda qUllrtUoco (upertus al
(eg. ~bi.1p(ctra'tat Illa matcrla CV bupUctter intdllg~re polTu~
mUIJ cancrCi aUqllali (fTt abfconditfi. ano mô qt Ilt in conCil~
ultatlbue cOlpotis Intcrlotibua:\Oc ln IIlfiee vd epe 't mcIllb1l6
non e,ttrtnfcda:fed intrlnfcda.Blio Ille) tSt cancer cfTc ab(con.
dtt9 qt 't fi fitapparcnaln cnerlotlbu!3:tn cf\: fIn due radlceG
(11. intcrloltbue mlbtls ,pfllndatue:'l 1110 Ino<10 olm cancrllln
lonBl tnts't faUetnllGllIi medletabrcodttf1 appcllant•.et Ill:"
mOlto t)ldit ole /)' câccr anttqutlG "\lnus tl~ Inctdi nec l'li e:t
oppofito modo Ollccr pa.ftltlG 't (~rinfcc.ue:" \1bt (ulllae ~cr~
tl bc cradfcatfonetottue maUtta te ma terte: 9' 1110 cMu altqfi
mtdtd ptefutnUllt ad incidcndfi 1 calltcri5andli.$ed qz raro
ctlâ lit pdnciptiite 't paruo e~cro (unt fccurt tic e,rtlrpando III
rotli radlcea ehl9:ldeo boat mcd/ci cttâ OUblO operilnt. ft
pzoptmil.b. Bul.bubitb cura in paruo 't ie/pltte câero di fc
ctiolte bt.rttcapi.allc!Jllto ct fOtrafT~(jttferunt canerl pa.rlli ("
(tlonc.l.canert parut fotta.tTecuranf di fectlone. ft bt~tt fOl:
tàlTe pO'":lle ltrel1t fnbllbio;rolllto er~o minus ht dero co~
firmaco no ell: attendcnda cura cG IItctfionc:(cd folli ellqabl~
da Illthfo ne ilugcaf't ne\?lcc:rctur..etnd 1)licfenfulIl bldt Ipe
in p:inctpto capltult t)t cura. JlUud qtS 0PS caucrt bc cura can
crt.I.QI IUud qtS op~ tntendcre ln cura cJltcrt dl:q ITl dl incipit
fOttafTtapofTtbllc ell \'t ,p"lbeaf:'t occidtt aUql/ibus qot/a vt
(a nef Indpitaldcll qn inclpit't cil paruua:'t addtt. Conrlllllt9
vero n.ô f.ln3f. etJ :lute 1Il cafu 1101lr0 nô fit paru" 1 Inclplée
mallttdlli ell::qm indptle btClf qlll cil: bllOtU \?cl tri li menrr",
(ltClpile:'t paruue ad q,titatltllbe "cl "tnol.taUg aCit dl tilS."'.
\?if.llnnotli" l'Iceratue.ftcv fit cria contlrmatl1a" l?abtat
radlcea Intertua pcnetratcs vel (alté ,,(~ ad mlb:a noblUIl ,,1:
pallttlculfHaltee~tlnfccli pcruentetce.1~lhltO bcdud pot t~
""crtfimut ,ppter tQIslongttlldhll.S5ctSo ql aliae fUtt Incl(i'6
"cautcrt~atu9:'tt~ Inframife:1Il repllllulnlllt:qtS nOlt (ullTer fi
ra.dldtlllJ fllltTer r(motIl9.lIle(U inl}oc {)tcllf:cp malttia r(6t:::
mlni.sfuerttcaufa rcddituG qnl fi radiccG ols f"IITent e~rpa
lc c!llltertum fcrref1 "cl allrdi rcmollet O1alttla complc~10lli6
(ue Inducldo noua ~pl(~loni "tvolutt 1:IlbucafYe:tillis (r~O
rcddlll! 110 flltt et maUtla. rcglminla 't be rc:Ucra JJl.)la qualltll
te ttTI:(cd ,pptcrcil CV radlcee Ipflul'l na crdt ln totri e~tlrpat'
ql erantpcnetrantcG "d "f$ tlttra raIt! panlllclIUI. Inllolute:
't/)' I}oct'lt \?cru \l.ddl1cif. ~crtfo I1gnlficiltio ,pptcr fnrum tnlJ.
tcrid q \?Irullra cil 'tfllbrtU~ éi ntag/ a iltUftllrt 1'tdef melllbde
'permande ,,'neruolle l'cl pâ:ntculofie q, carnlfotnubue:'t fic
e,t (o(equltt fi tnc non porUlt lierl vcra cu ratio p. Indfionl qfi
trat nt Inod9 tlpotla:Jtlultomlnll9 il ttelltlda fil nun c c"ratlo
,um lUa l'11l.cr$ed IQJI1 fct40 renat bcdararcnOetltnCTlta que
apta fUllrf(qui e~ Ipfluo Inetfiolle Ciltttcrl5Atfonc. ~tlmllm
QÎ1Htlnclltibue rill1tclbua ptofundia op 0 ttcbit cofcqllenf ra~
dtdtlla IlIctdcru pzofundarc "f(U ad ",lbta Itobtlla:'t fic fiet
,ulnu~ ma JIII~:"!lÔ nUl di. nJilSIJIJ vjoUria. nawre:p:cctpllc
1
cu
"cl.
qt "Iclnaretur ad mlbti! nobilla:'tad mib:il ma~",e (cnf\bf~
lla:'t (~(ofequenft lieret ma ,:Imus t>olot:'tC~inde milpma r(:
folutio fplrituu:'t calldt naturalie:'t fom: tanta /)' ad mOttem
beduc~rct.ell: ethi t>lIblU fasone ;pptcr t>olo:l attra"anf altT
l}ull1o:ea qut fIltt ca dugmltt apoftem\ltla.~oA'etlt fic" tâta
(Illlguinia ctTutio ,pptcr radlcttue tnddcr(:1)1 ad cnremam rc~
fcluttoni t'edllCi:rcf.ft Ifte olt3 caufe nocul1lcnto:u ln cura af
fl{Jnantura.t.5al'.in tcrrapentlcaad glauconem ln tlIlC.~O~
1}remo q!S cil: ettUpcdaltue ln tll:o cMu talts mclfto 1: cauter!:
Jatto Inducunt cople~onl caMa in II1lblO. "ndc fadliter pot
malttia materle c~auscri't magie malidari:'t c~ ~fitt bacrio:
rabltur motbue.ft ~lpter ~ii,dim t>t~tt.'S.capttulo allcS'a~
to cu bi~it.et fo:ralTccrit ln cauterio timol masnue:'t Id crie
tancer ,ppcptlndpalta lI1êbta 'tnobilla.f. nnuora vttn cafu
11.fo:'t addtt.eUam narrault qUlda ptl11l0WS 9'~edlcl1a qui~
dg Incmt milmillii cancerofall1 radldtue:1cancerataell aUa.
't l?oc potute cITe J'pter caufas blctasab.'S.qt ptr ,auterium
(uit add Ita maUtia 111 aurtc que: tandl·alteri ma mille fllit cOt::
cata.jJn fummacrso ;)dlldo:/}'idfio neqllaq, fic:nda dl:quo
nlam vel net Indllo plofunda 't radldtue "t ncrl bS in cafu tll:o
ad rcmolll:ndfi radlcee ptoftmdaa:1: tric ,pt'ter bolote1: cmo~
roflliJL1.11l cil bubli be fubltanea mo:tc:aut non liet Indao ~
funda:1 tUltC nOlt remouebllnf radlces due:q: benllo neret r~
cidiuatto 't bcte:rlo: pliote ,pptermaterlatn tnaste malisnart.
cr aell:at Igitury, "cc "Iain totli btmittatur:'t \?ta. bll1nditl::
ua operandllnlcll:.Bd pto"iblUoncm aUS'nlcnti '1 \?lcet'lltton:é
clue q!S erat vlttmum ptopofCtum noftrum. €,~lO qua tSlf
Intenttollt coplmda. ~UIllO oldtnandfi dl ttebltum rc6fml
in blcta. S5ctSo mcdldlllllill ponendo eaqulblle comple:~o ro~
ttus rcctlflcdur J>umoue plilllOS aUquoe cuacuando ct aU~
qU091l<i b~niGnum reduccndo '1 bep:auatlont materte occur~
"ndo:'lJ>oc pe:r ca que intertue f"mi beblt:terlto adpartteu,
larta. e~tcrtue appltcada (rit beucntcndll~. Ctrca ttil~ ptt~
mfi 111 clccttOlte. aerta fit acr ad frlgidfi magta 9' ad caUdit be~
cltnane:'t ad I}ttmtdu ma{Jia 1P ad fl"Ci.e~ confequentl tem:
po:ullatts Il:andti ell in Iode recenttbue:'t non (ub folc.ft fTé
caillera (ue I}abttationte ad feptltrtoncm blfcooperra 't Ilullo
11I0do a merldtc:t12e etlii ma SOi ell:ue rcctlffcctur aercu afper
fIone foU.frt{Jtdomm \?t foU. \?ida~faUcum~lactu.planta6fnle.
. \1tO.1 tlot(i.cfun foU.eiua;(oUOtulll nenupl}arfa:\?c[ dl afper;
flonc facta cCi aqua 'taceto. jJdlbtco /)' t12e "rcmlenon dlftj
dum ht camtra ntmta ealtda:neqJ a.pttd t(Jt1cm.ft e~ eodffun
damentono cflbo:mtendu (lIpcr phlmacallda:ne:~ flint po:
tande ad bo:(um velles multum ,allde "el ad pectu9. ande
"Ita.nde (unt pelles vcllium vulpia ripote "rcmis. et dl{Jm~
de funt peUee a6lltne albe magta g, nlgre.ft "cc be aere fuffl;
dant·cr /Ctrca motlltn 'tquietcm b:culter btcatur:1)1 eurclti(i
fllautt" filCtltln ad aliqualcm re(olutlonelll ,apotunt 't ,6fo:1
tl1 tioncm caUdl nilturalta q ut omlli maline cople~lonaU rra
Iltt:fiuc caUde fiue frigide:. \?t (c!Sa ptitlli t>e fignia cO!,lc.rtoIlJl~
colltlJ/tllr cOllentle cll:. ~ulea til ln cafu abfolutc couenlltto:
cil ruedla a medlocrlta te q, e~erdttum tlperantetttCi c.rccdle:
,n per q uldem co:pue I?umectctur 't Infrtgldef 1 fic l}ul11otcg
il refolllttont,pl?tbcnfur:q~ pudpue tntcndlmlla ln cafllllO~
ftro.crjJdenl blco bc (onlllo re(pectu \!lgiUe::qnl fomnu9 sil
fupcrliuttltem becltnllne IltIliJIs tuuat q:, vlglUa medlocrfta~
tl c.tceltéa. $ It tg If (Oltl nua ,plf~e:qu 1ft non l?abe:rl pofTtt "~
tllrarrfaltem 10llgo èQc fllper loeo qutefcatur:qm taUa qUle:"
ptO parttfontno cqufparaf.€IClrcil tnanldolle" repletionl
btclltterfe:ntto:/)' h fuperflutl replctto noctat:pllls tfi no"r~
anltlo (itperflua:qnl per ea eo:pue ad 'nfl4matlOllcm ",du"
tur 't c~lccationl. jJelunla Igltur vltllnda funt:nc~ fllllln cnda
dl: famee l'cl fIrte:perlllde lalldo none~lllcndu 'l'f~ ad 170111 m
l~olJ.(lld fUntendli ptandl!i "tfollt IIll/ld bomlnodi 'J1l:lIl"n~
ait III facere pteCÎpue tQe: ell:atls. ,nô cil tardandl1.)%ild~d: cd
comcMdUII, in. m~nc "ola tlpcllllla." media tlie IlUqu pzo
collatlone funtcndli:'t tandhardanda erlt cena III "ota reu::
tlOtt.€SIUllmen r~ula 'irca InanltiOlle"l \Ot flll{Jula ble"t
ter reddatur mollta faltelll (emet In·t>le:CV Il ble lieret drU COI)
IIcnlen tlul1.ft q ITl'eoltllo ad tu Qn1tfolll pcrttnct: blco 1)1 IIcet
(uperftuua eottlla e.t:lcciln.10 '1lntl~mlldo Jf1ultllm noceat:
terpolla tllS tfi pcr "oc 1)1 \?a pOlea mtllcoUcoa bcpelltU alas
locrida ctfldt hwltate n'Mura ln cllfllllfo cllinterdfi ~uen"iJ.
4t'Ctrca rcgiJ1ll c,bl 'tpotti b:culter tllaltur:()1 ofa. cibar,a In~
flamlll3blUilll1apmel1lcrtto quallt.ltli lIt.anifcllartun vI caU;
da 1: ficda nocent.ft 1} oc "ltanda. flint Olll (alfa 1: "cuta mot...
dlc.ltllla vt (lin t aromotlca:cepc:aUea:polrt:'t rutila. $~~:d:
cr
'IJ$
�caltda n 4nf(ulU:(~nlculue:fJn\\pf0:'J ~m9t flJntvitandll. :g
.mdtc '; \lceto ~aucndii dJ:veruntô altqli ptO (alfamcntls coti;
dMis e~ ami~dalls't "mQL:fi ("mml parei bcaçcro p4-fTula;
,to non muldi mCQllenlr~t;ma6i9 ln laudo plO taUbija (ap"ta.
IlonLbus il6rcllli vcl fuccCi arall!=ll:feu "tn6 ~llatolUm; fille
(!Jcdi accfo(e dartllcatli:qtJ ClnlJlIlllr(~Itq, ipfumac.ctû.~~
,ucnda tUa flmt q qedi~ terrcltrta ~ multa "t (IInt otll senera
lt~umlIlCi.lCame9 cria aialtli andquodi: vt bol1:cap:etoulIt1.
no tlluenum:ealtraro:1i anr~quoJfi:'t I]otli mi}~i",e faUtotuJ.
S carnib9 cti~ "ruolti lcpodi 't "mot mcllicolleodi. 'P~cUna;
dli cil trso ad ~a'que (~nt v~l Ji~a,a vcl ad frt6idfi 't "umt;
,dll ~ Uq ualtrer becUnantta.Et P10tnd~ valent cameG cap:ero
rum tuutnli;plllloditauenfi:pcrdteum;v'nalotii tuuellum.EC:
flnt I]cc oIa di~ata ~ no afTatucl fri~. €'65umcre etlam tll~
tcrdii b( oula alter.ttscCi a6l'dla. 'cl vtQ.ô pnaroJUm no tn:
cOI.entt.~t(ccs eda in a(u modtrate film ptt j'ter (~ttos fll~
ets c6uenllmt:'t (puLaUter III cafu a p~opzictatc ço~n;unt.
I:ancrttluutales:cttij ranc:l]~be ttti ad friSlda b~cJlllIilJ.tea:
.r lactuca:endtula:fcartolrJ.:pJantîl-So:malua: (pi[Jac"ta cum
,bUlllofTa 't bOta~lnt conutnllJnf:ettam ClfliJuJarttcr laudartlt1.
in cafu cucurblc~s:far ctl~ otdcj. ",fp~lteçum mtlllo't pllntco
in, b:odto ptnEJUt bene conucntfit. lPodlcus ettii cMeus rccls
modidfTlI1~t(alj9n9tn,0Il,ucnit:fed falfus't anftquua ma,ti,:
me t)ifconucntt.~rllctus ctiam fi parce fumantur ptetcr fiCll9
vuaslludlalJlle 't caltaneae no t>tfconucnlunt. $It pante fa,:
(tua e~ frulJJlto bene mund~:modtdffimt furfllrtt'J'fmodlct(~
n:m~ f~rlncnrilrns:"l1tus t>ld ,,~l blJOtUItl lJd plue:cutut3 cru~
ftil no Clt combulla,et fl l'anis fuent Q.otabtJiter COft9 ammo
uea.ntur partes ertrlnfecc (Um C1I1tcllo.~tnurn dus tJt IllbuJ
\tel mcdtl eo[0,19 pilucifcrum:Jnl~tumcttam (um ~ua t>cco~
,ctlonts JII"J,lJ,rl" rildlcum bugloff'c tl nô "ifpJtc~t!~ fk Clt cO'
tentlls 'l"ilntfi ad rcstml.fe~rerum nO' naturBUum. cr';Irca
mc:cjiciQ.aUa t>uo f.utam.~dmo ponam qllcdalt1.que ~On.DC~
niunt ad pwnfJoncm ne eo%puslabarur ad eaUdl1:1 fi~ c6Jl~
'Un.do cuam que euacuant tllum~umoli mdancQoJt'CJIS plC~
,milTts t>i!icrc:ntlbusmslQ.otlapp;oPlijJtis: pdncJe parttcula.
na remedlll dr~a JOcum ~poftcmatum ~pponam. 4r~JO pli
nlO tGifur laudo vtflngtllo amlO biS fiatleme flobotl]omlll bc
\tella balllie! r:c:~tri latme blacl](f:wacualJdo1lon multa i;Ptt
tIltcrn:ma!3la di coplo(altJ. tl!e maif 1 ml~Jc:m tipo:e autlint
\'crbl,{J.tQt maiJ rum.Mo drater.~. v,, "cl. VJ. tlPOtC .ero feptl~
blts qllll.tuolad plue l'el quln'15.Et fi medlacl1atctj2c f11.a6n'
caumans perdpercfln tot4 malJfJ3 Infillmat'o non _ncon.lle"
ntra etla rac: licri lJj2tlOni "Cne ad rcfrtsertli tJfJ.,: eultattonl
cUilcuando tJfJ t)e (ansuine ~mae.~. "ct tree a.d plue.fDtaudo
«ttam l't ble 'n anno fiato%dtnara pursatt~:"t 'n f}nt ap:llIs
"pt,,.dpto (eptlbtte.~lat Istf fctJm "t Infra.1>'. fylUpt be (ue
~o cndiulc:fy:upt.",o.fytupt I)e b~5adfaflnc accto Mi. ~.1.aqllil
rllm fumitcrre.3.if.botagtnie. ;.l·lnt(.conttnu~tllr. v. vd, VI· "J
t'bue. ~olt quoe fyzupoll (u""pros ln aurOla fIn. v(uln com~
tnu"cmlau:to~):l)tbittolJ(1tJ. !nedidnc vt JQ.fm.~. mtraboll}.
nolum cttrtt~oulm 61Ïmo(omm.s.{f.tlJdQlfi.S,j. contunditur
'1: infulldantur tn aqllia lUplll01um fumltcrrc ~ b01ilglnla aij.
~.i,s.:Jn qutbusaqulap;tmfJ fitfacta bccocrto leule pa1Tu~
rum.s.if.cptrl]lmt:fIC):um bOlasfnts 't b~lofTc afi.M." poltW
Jl,urlnr bLcU mtrabolantln tnfuCloe per.,:. vd.JI,. "olas fiat
tp(ol um bona c~pufTto:",ollarurc addatur r(ubar.dectt puf
uerisati.J.i.cafT'IC (macte: bracat"ollconl~ Cl~c byasredto
an. 3.1.cofuttonis l]amu.7.i,.fytllpt vlola.n.;. ,.mtfc.fiat po~
rio ft fifottecfl'ctlcule mdidna ptoptcripflltn cfTe farde (o~
lurionie addatur in (oludllo fm eltllt1adontln mcdid cogno;
(c~ttG tpllus naturam:(ollJdIlUm tp(J~rn tJt be jp(a cofcctto~
IJoe l)a""c~,,:vdbCbY~PflllJta (olnt. ad Wlttllt~"" que medtco
placuc:r tt:" te medtçln a fllmatur frnmod,? s" v(IIS rCCllndll~
quoa aUe lUedtdne: (umi (ole:nt tardando,.:lauaduum. pero \t,.
"OlIl9.'€t lauattllllm (Ju,:aqlla oldti eUJ modtco 5u""art af
bt.$ eqUentt bic (llmatllr conf«tio vt tn fra. 1>'. bl4buBlofTll~
rt.s.~ fragltUntowm ttJ.ttïlnttum tn eonfectlonebe g(m",te",
S.cunl (rwpo bcpomis tlmpUd fiat confurto:'t bc:aurcrnr e~
f'tnnaturtn aurOlll ft tlta purgarlo pattus con,,~ntct ln vere.
Jtl!e Ilutrin! laudo Re'" purgattoncm vttllfnJ:~ .(~zuptbe fu~
tQ.ot~rrc:rYtUpt vio.'t be btsa-ncifs.afi. ~·1·aqlJarllln lupulolltJ
l1otagtnts" bUJIolTe.afi. ~.J '"'t(~c conflnUctur (c,: "tdbu6 fiCllt
"ealto fttUpo boce:batur. pollca (um"tlJ r ITJ.cdlctna \'Unfra.
"(V .rwbarb.duti mtnudm 'ndft.5.i.'I:,~i,fpt" parum tnfUB
dan.tur ln.] .tif.(ert eapttni.IIo~.i .aqu( fumlterre. 't.~.~."In t al
~:'tftendlJi.llollCadndQ.9.'UJ.~Ue~pofUlll1ut' toto~
"
,
'.
10.80.
datlJr Bullà facta coUatura bra cat"ollconiel1nc bfasrtdlo.s
\t.t>~al?lunta (oluttut·5.'. fr:u. "lolad-'3.j~ml(cc fI!!t l'l'do ~e
'Jumatur (ecp~dum o:dtnem vti (up:a aUarllm Jt1edtctnarJlm
Et fcquenn. b~e: fumatlJr~cconfectlone vt (upra.ft 1l non pla
, cereun fOllna pottonts:ppf)"ulltc):J,tbcrj. ptllulcfeçundfi "une
,m04um.W~pUlularum Indarum l]aJY.7.iI.s. pilJularti quatJ
fccit mefu\: polt pilliltaa be a~llrtco .mmcdlau. J:,t btdt ffc,
,~lJ[ule que: eon~crunl c"olere 'J ~ C61'trudtnca (I}olere dtri.
~.,.cum ~Ita caldfofmentur ptnule.ftJ,u alTJ.barum pll1u~
Jarum vlllca "rfcriptlo in cafu IJpltlO multUm valet, $c4 tl
J>eblllttrfollJere:nt ,addoturlnbofi.4r~audo cttam vt intcr'
,dul1J,pzo cUllcuattone matcrtc.v. "d.vj.\'iciblls t.,anno film;
tur bC (r1UpP l't il}fra.~ .buslofTe (cartole acctot, om JJtfi tUm
radt~!,,!e (uie ilfi. ;.ttl.lttça~oa arabicl:el'tt"'rntfoUMoJum
(e'.le: an~~.t1.fl~ld crHdt:(cmmis accto(.cmaiods 'tmjn"de.ali.
3·,·coltlcum Cltrl 1 femtnts ~tllsmundad:mclilTercarIUtu~ rc
centts an, ~·if.rofarum rub,reccnnum. !.tij.alltfucd CIlrum.~.
,tl.lnfundanturpcr "iem,~ noacm tn. aqua caltda becoctjonts
,ranarum vlrldium 'l mundatarum : bdnde tiat bc~ocdo CUI1J
(11((0 !Jra nat"~um acctofozfi e~p%cfTodi cum pulple fute:'tpo
mo~um redolcnrlulltafi.J.IiI.(ucd fllltliterre tli(l'mnllrl IIb.s.
accU l'afTulatl IIb.s.fiat fytllpua drdtcr lib.hl.'t aromart5ctllr
cuma. s.mu(CI:", quo l'tatllr (umcndo plO "tee. ~.il.s.cum to
tidem (cri cap:lnt ,,~l aquebccoct,onis J(qutrttte:vd aque f"
mtt. vcl Jup!llo~ii 't "mpl,«rEt p~o eu~tu~rtGne laudarem (e~
pel}dmtJditkartoncm tPttu~:VJqulbufltbet ~Jclms.~v. (emt1
(u,neretur p~~to vt '~fra. ~ .ep ttl]imi',s.iMomm bozagtlJl~ 'J
"uB!o.lf, afj.5, J. InfuJldanrnr an fim"hn. 3. vj.fert capdnl pu
~."o~ae:pollciJfacta. ~ollarura .wdatur.~.i.s.fr:Jlpl "tola. et
totum fl"!l~l fumatur:EtfJ npn (oluc:rttinptaa collatJJra t>tf
foillatur.; .,.mane 'tIUUilbtt.fJ:'l!..lludo eDam ad alrerjrltion~
mcmbzozli l't,fumatur omnibus btebus oc confccdonlbus \ft
lnfra.1K .fpmcru by.lrodon abbatts.J.Q. fcmtn,e pOJtulàcc "
acctof~:fm~raldt a~.,~ Mt1,ilrsa*'Jrti fplendtdarullt.,.;.lI,na,
turc wo:tsolTts bc cotdcccrul aila.if.colal.rub,lIlJ1llalo. (>ln;
dalotul~ citri.an.J.j.cnm ,uccl]aro btfToluto tn aqute fUf11Jtef
ru bustof)"e:lJacconfectlo InmozfdJjn bcaurcrur:be qlla eo
f'ctton~fumiltur moz(dlusrous buarum.s.ante ctbum l'cr
bUlla "ozIl6:vd Ildm~n"s p~r mam ~zam. cr'Jam \tetJlcn~
110 adpal1kularta}tcct ;n q;atc ab(ollltc(umpto tntenrtone
babitilad marerl1J5 triple): tnfnr6llt 'ntm rt0 p;tntlpaJis vna.
(.qu, cft rcpercufflo 'prIus materte:quc l'crt:ifUrclIm confozta.
tio~c .paue 'J q:pulaonc o.d cotnl rium. SUa dt be rqua ttone
"tllgcfltone m:uenc.tCTUa bc cuacuarton Il' l '
'nrcn tlbllitcr f.teta. ft'lJn "'r.0rtro tfi no':"'o ~~nr::fJbll'r l'cJ
Jntltto ertt ponere medtcam na:que ad ~uatoncJ:s::.': nfil
ma,leaccetfatrtmlnendo dua mlllttla:'tcli ~e qppon~e:;:f=
q~cdli_q uibue mlbtum c~foztaf:1I 0 obmltrldo tn totfi.ta qu~
~ofOttlt aJlquarr" rc(oluat.J:t qt Nfolulttll queda funt taltli
perquaJttarl man,tf~,:vt ql caUda 't (ubttllattua: qUcd!JflJ
~unt t~lia l! .pptlcratl ",mlms pzlmle qualltarlbue:ql12 qUa~
Jttatee plh'lilS 09cffent pucldO materla a4 tnMmlutoni: be
(ccllt)d,s tm:quaru ~It a .ppttetaterrfolllcrc 'n ~e:fici mltlo.
Et lS e~cn~pllftcllre polTe," particularicer bc blucrtle fimpUct
Jlll6 ntedtçlldt3:qll~rli )lllquuna intcndonl masts pp-tlqlt ~
aUultera~lfàu.a rfi in "oc n6 elTet \lttltt~6 ,n operc ponatm.
Pltdlcinas all,q lI\Je ml~as:ij ln "oc ma~s toucnt6t, (['!.aJl~
do I~f JJ:o pUIllO \lt fJatmara vt Inrra.1t•• oJd rofa. facd fin
artl. ~".f"cd pliitjlGlnisltepuratJ:fucct (eml!uiue llfj. 3. S.tutte
puparate:.s·q.,,omnia fim111 pe:r bo:a conttQ.u'è fllb foie ~te~
ranf ln l'Ilfe pJfibeo.J:, fi no rcl'erianffiiit'arttftdof~: qm ln.
\tlrtute: pllibl acqrJfrlngularlsyirtus tn cafu nfo.m~ ", biete
:Suer.v,coUs l,fri~ldttaanaturarr Irl c6plc:~lone plfibl "ficf:
." ti1 "Irtutl NIToluttuB copar~do ipm cami bofo. e~ confe~
quc:ntJ I! "Ot'l' refr~s~r!lttn ta(u valeu per "OC'1' Tc(oMt,
fpceU}1Iter qnatet p e!lIJa'lIm 'tloco aJlc~ato 'J f.tdt ((lTare
,nate:J1as blfcurrltes vUJ.>ldl.'t ldto pis Uquoul (uf? loco po~
nl.tue~lt:bJ pzills ?tcrj ln.monarJo pUibeo "e ",:nI ~ft. crlld
bac Inrhtonl '5 (lIcellS (ollltrt':fllle (olue fllpcrpona tur:1Jqe lB
mottarto côttirlls tnfuftJ l'eda Iful oupIa fUI! loco ponllf:, "S
mlrsbtrr:qm Il ",pdetate refoltrlt apoftcmara caUda:lt q:.p~
pddiltc côfert caCTo:lt mantfclta QuaUtate Infrigtdat:1 rC,"'t
rit IntJ~l1Jarloni matcrlc.~tltc4eo ponllfbolu(Ll-r.\lcl r~rra
agit. ,alct.aala it fi tia."'"l3ue"tfi .,t ifra.'f.' .lapid~6 ",ota
rta (ubdUlTtme pllllJeriJ"tl.3.~·laud plurtbus vidbll6 ffcut tu
da:poltca fic Iota 't trlta côpdfccaf 'thlCOlpoutur di 01(0 TOft
1 (U"O codandrl redtfa vd pomdacc:'t comtf"'nlur "~
';onll.Jo,tpilnQ.l)~8fl1dt.
9 q
�,..... .
doln mo:tarfo pUibcO \!tfuptll -tmultC{\)lddtll. 4I'1~:o ~ac
lIdltaetlpcrata in q,titate pInot fattgu(ntln gtncrat tlpd'a~
tCi:biftipcrata. alltctn 't fupcrfluene fm sradus fupertlultatte
altomm I]llmotfi cft gl'iattua:nii fupcrtlucne nô' multum c!]"
lera senerat rubca:plils mdiic~olid pu aduntollé. ft q uar~
attenté ptr ",flllll empl\ \lttnfra.~.amls·t)ULmulldatarllm
.to caii.c.,pptio be lepza btdt:'l' mata coplc~o cpatts aut COJ
.f .it.cOntundallf fOltltcrin monarrodi Pllldio pllllllbcO: be1
pOtie totlllS tJedlule l'aide ad caltdttarl.'t ficdtarem cft cau~
indetnterato fupcrponendo fucefi fempcruluc cotlilldantur:
fa c/fletts mcl~cl]oliii peraduftloné fansllints. 't tbi .umcbat
undé addl3tllr pari acetl 't ttcru cotlm,danf 'tIn fOlma empta.
f.tIlSulnem plO malTa fansuincB. manlfcllus ,crso eft e): !]ls
flrt plurtce (lIpcrponanh tUliabie ftbtJU3 l'0Iucrlt.1~()ncm
que fit caufacoplcponalts ~"umo:aUaleplC tam antccedenlJ
.,Ic multipUcarcrcmedta:fed Ifla ln cafu 1I0flro ((nt dcctloz\1.
g, conlllltcta.«:oplc):ionaUs quidl c!Jufa cft mala complepO
"plectpua •.t.t ~ie bleuloltbue film contentua 'tC.
.
caUda ,,((cea. epa.de.'tcolpoue totlus. Ibllntolalts vcro ailleec
€1~10 quodam masnlfico 't tllullrt S.~alllano ,!d leptam bt~
dene dl: I]lImolmdacl,olteutl l'cr adulttonem scnUue tn cplJ
fpofllto.
4I'a:onf1Ullm.):d~
.
te 't vcnte ..f.t cotllncta cil: tdl!]umot fn mcmbtle btfpcrfua fil"
~(ua tiii lbermant talie cll.~ztntO Ipfdult 111 bt
qllalttateledenevt fup:i1dlctum cll.-=aufcautl pdm tttue bt~
.
fpolltlon~ lCP1"" J?dndploctus.IRftncro ptlmo
cunf rce non naruralce q"ccU~(upcrtlue œlefadunt 't e~cege
IlItuttu bluint au):tllf ab ca cuaat. acrfitamlin tO
tn tm 'P ~lImozi ' adurunt 'ttn melancl]ollii conucrtunt:'t fin
'"
.pptermolbtbtuturnltarlad!]uc tll membdec):~
gutaritermala copoRtio cibodi adtnutcl:l'ndc.b. '.S.it.p.c. bC
certozibue ma~l1lc aUqua rems((t malil qualltas:
rC6imtll.c clue q~ comcditur 't btbif l'erfus finè •.t.q>erimenta.;
que ni(dn torCi bdeatur 't radldt"' remoucaf:'t tntroduCiltur
totee nâqJ tndi ulif fam bt):Ufit 'Plac cum rcbus'acctofia b9
nouabonl1 blfpofitio pttme :;lla:q taltdl fictba,bttuata:fact,
le rcodillaret ln pllina bifpôn~. JJddrc~ nccclTartu d1: i~m 12 . due nO' eft:necpifcescllm lam:qm ttuie ad csrltudlnce l'crue:
nttur pcrtmltce:flcut tep:a.'1lt étnônung, I}crcdttarte't c~ ge:
lonsu (atte tpe "" rcglminc tain rcb9:q noble fneuitabtlltcr
Iteratlonc vt.if.pdmt.c.vhl.et ft parcntes(lInt tmmfidi vtefi
Occurrunt g, 't ln mcdtetnie.4I':Bd putfioncm Ideo Ilatul plO
fet" (Jiiatur tQe mlllrlto~.'Pel719 a.fitcall((s latlua btcef't bl~
cô'firmâdil Ipfllle bona l'olttudlne ln I]occafuconfulcrepohé
ftinere mm Infcrtutl betcrminabitllr be reglmtnc p(erllfltlUo.
do r~iml'p(eruattuu ab "ae ptaua lclione 't tn rebus no na~
cr aellat nllnc mllntfcllarcquc ((nt fisoa !}lttlle blrpolltiô'is
turaltb" 'tctia mcdlclnalib9./Confcquétcre~pcdlta. ca:pcditio~
ne tilt? matertc:'t l't aUeut altcri qlll ~c mOlbo labolct cedat· in gcnercp:o quo bcdarando poft notandfiQ' qucda (IInt 11~
gna p:onoll:tca ploptnqua qllcdam tJcmonltrattua blerc csrt
(oJraotfl.: ad frllctum.:poncr"onabo: rcglmlcuratillum fi (a 111
tudtnts:fs i p:indpto:quetiam Ipl1l1s bcmonllrarlua tn Ilat"
. btia ertt.1~due tii q, ad 1(oe pdnclpaletnrentli bWcnla buo
cgrltudlnte qllcdii l'enue Ilatum p:occdldO. €$Isna l':OIlO
(Jeta,plilho bcdl1r9bo qrfl.b.llollcr lberma Il ua fuit ln p:tn~
ftica fm '!lllcr.tn.Uij.fut colllgcr.c.Jnl,(untra uccdo vclSro(~
clpio lcp:c:fctSo qCio ia am\'ltue non dt in actllaU I]mot Oifpo
fities "odg.gn~cllhle Itrl~ue eum rubotc fadd tendente ad
anone:p:o q uibue op~'pfdreqd ((t lepla:'t que ((nt clua call~
fu(ctS.c0bfu(cado aUquaUs alboulin oClilozu:ltcet :Suie.ca.
f c.'t que ((nt ((!)na dufdi.eutbue Illtdlcctls qutlibct fadle cC;
.l'puo vtdCGtur l}cc ~na ponerelepzc tam Ilctu in ptlnetpio.
clllderc potcrH qtS tntmdfmue.«r~:o pdmo It\l.qS oedaran.
$cd po!!'unt eocozdari:qm (( diiftle R6Ilta altqlluUa be bl~
do lcpla tdeo bidf quid nois quall lc(1o .petrora: qt tn.ca~
cc!!diS copUccnf flint figna belllonf1:ratiua:'t fi" fe fol8 appll
dllrâtur matert",): ad IIlltone Rcut pctre.1h.dc ftU\l~ t~:: ct fi
!.cat(untll\Jna,pnolltca. €'5lsniJ l'cro cl? in pdnctpto (unt·
bofttatca lapldcatc.Bd aliter lcpta..t.le~o ~~IJ~~ltâ tntendo
q.bictafuntma):tmcRanl]cttt9 adl]ucaltquallter tctcat.ftfu
plurcs ab a~ctolibug benf btfftlSl~:':'(:c tl7 codcc ((c blcé~
dOl't c.tptllt ictpliitsradlJan et apparcst I]"motee mdi\cl]"
poncrc.~tlma dllbaUabbade 0
U~.f.tfolidtlldo 'tcli multfi Imastnantur(e cITe l'p,ofoe: qm
tie. ~ la flue cl "andlJ fm tpfu,n ~,!llOlbus COtpo:iG ml
bza. n~ciie 'tllcdtatcColrfipcne:'ttarur canccr qut tott C01~
blett :Sué50.~lüij.t!]ej(lr. Raro conttnstt ficrl leplam nlRc~
pOli tntlt fm But.liiI.caii.fcn.tif.tractatu.tif .c. viif. pcrfcctlUIJ
tlllastnatione..t.t tnUlttpUcanf (omnta tcrrlbtlia mclan,!}oU
fic bcf(Ttbttur.~cpta eft tnHrmttas mala ploucntcne ,,(par~
ca•.t.t di (enfcrtt in.(omno srallitatl ma6llam fUpla. COtPUIJ
fione cl]olere nj~rctn toto COlpoze:quare cOlrllmpit.ur cop1e1
(uum:flcut factunt qui pattunf incubllm •.€t appareant mOt~
~o cOl
fOl/lla ip(odl:'tIi6Ura cOlum:" tinaUter continuttil
p~cc pcr torum quafl ,o:plle" fn(eeffonee late rubec obfcu~
eUo1uit:-t (ci,t.dllntur mlblll't ca.dunt:" dl Ilcut cam coie to'
't modf quidam lIt blci.t 1laf fierl cepit•.€rl'ltna (ubriUG ap'
tt C01POtl.'€tqm vtfumliab 'Bui.j. pttn.c'!pltulo th! 17umo~
parcr cum rpoll:a(( lIlultli arcnofl\. ,ppter adllllioni matcrtc,
et fcpc apparcnt ,lrclIU ad rubdi bcdfnantcs•.t.t altqfi appa'
rlbus 'I]olera nlsrll (umitur equtuocc.1RhUqli fllmltur cI]o
Icra nigra l'10 mdancbolta oaturllU quarto I]unt01C btltln~
r~r vlrsulata ((cut fit tn fplclletlcll1 •.t.t cutte man ullm (ft ""~
eto ab al(fe tribuG ~umollb9. :BUqli l'cro fumlf ptO quoUbet
ctuo{a:lta. vtfll&2 tpfal1l nô' polTctfl\l.rCSuttCl aqllc il no Iluat,
I7l1molC tnnaturalt fl1eto &2 l'ta adullionts•.f.t I]ocmo fumlf
eti l'cro InaBle acccdttad ftatum lamcadfit piUt (uperdUo~
rum,et ftllpefcunt cartfta6ines nartllm ..t.t cum 170C tnfcofl:
pwp01lto cpora nlSrll ab :Bul.et e~ ""c manlfdte PS 'P c~
oibus I}Umoltbue adul1:tftcrt pot lcpta.•.t.t ,ppter !]sccau(am
bllee fillnt poftcr(olcs partee tfbta~ tll):ta talCi.et nod! mll1tl
bUlln):erfit auctolcslepta tn..q uatuol rple.1ftam ,,"a appclta.
pltcanf.ft tUntOt faetd.f.t I]ozrlblUtaG dllslntcndlf. €~"
ta. cft al0l'Icta \lt l'Mene a md~colia fan sutn ca:Slta l't pen~
nuntur ctfii a boctotlbus aliqlle cwertcntie.1~ztma cil: Cf (a~
dcne a ftcgmate adullo "d mena t\cgmatlca bleta cil: 't'a a tr
ait. flobot""mta. Rponantur trfa ~rana faUe (IIPlll (ansulnl
ro fcrplte ,pptcr (quimae 't c:~odatlont que in "oc l1tantfc~
talnen nô' mllltCi bc recltt cnra.etum fi Ilatint re(oillilntur flli}
flantur .t(f.pcndct \l. eQoliudull:a..'t bieta c:f1: lconlna a mana
trtagrana (an!)ute cil: tnfcct":fi IlO no.5ctSlIl dl: acdpcre.(an
(cultatc acddlttli.liif .appcllatllr dcpl]âtia vt pendie a mena
sutnl due 't ponatur in aq 11\1. dllrilTitn a1 (lIbttliffima.'I fi fil ~
"~tllrIlU '!dufta.ftRcutqUbctl]arCi matcrtcrul1l &2 fe (um"ta
pernatauerit cil: in(cctlltl.'t (( petat fundfi no. tcrrium cft fa~
pot elTc ca cerre lCplettta no tncolI,ntt e): t1lt~ plurtb9 fil' ml~
mtllarc 1: eft:cp fBnswlofrtcctur mantbue: 't fi Ilrldeatmalu.,
rfa fierl aUq, "na vt PS tntdltsétt.«r8ducrtcndft tfi 'l' non OiB
cil:: \Id colef pet" perla" (( (uperlue rcmancant qucdam (rulll..
ptaua lello in CO:POlC pumano pendés a I1ldanc~oUa i1dufta
rcrrca:q no polTtmr blfTolutmalllG cll::'tfl nô:no•.t.t "otell ql
biClfl,p:a.1~lOptcrqdfdCltdum cft/}l ~tc Qumouallt cftpu
fisntficataduftlonlmasoiifllaa tn 17umollb9. cr~I@1_a vc~
trcflldlls:aut no putrefactuB.ft fi putrefC\1t aut tntra.l'cnae:
ro qfi cOfirl1lara cft funtpztmo qfi aCCldltta (ere 0Ia. que pcclTe:
runt (ntenRolll funt:" dl!]oc""11t6 ((nRbIUtcr rnatolanf. ft
aut c):tra. ~tllttra:plcr6" fit quarta na continua. $lcPra.
fttintcrpouata.~lalittfiplltrcfcat:autcwdlttllr adpartem
captllicadllnt•.t.tmib:a plcl'a~ ,01rodUlllUr'l mlu:lmenafl
\'n9:\\lIr ad COtPll9 totli.ft npltmli:aut tn plofundft mlblUItl
,arrilll6inee.iadcG fn totum I~olrtbtue fit.ft "n"dttlle mur
rcttnetur:\ldadfllpcrIOllc):pdllf.f.t ftpllmli.'But matcria
tUIll fercne 't tabta mllltllm fnsrolTan tur '1 b,nisrâtllr. et be~
cil: srolTa:'t tücscncrGtburttlll'd rcp,>lr06:Sut fubttlts" COl
ntlJratur totlle COlOl valdc.etpuUll0 fit Dcbllls multum" tar
dus mm aUqllali fplffitudtnc 't tandem fit r\lrUG ln pollrcmo
rodette:'t tricgcncrat ",rpdhomcnum:Slltlllcdta!l fiditcii~
\ltte.«r'.Sdllcrtc ril:!)' IIcet ~na blcrll": ln plurlblle fcfe con
ccr. $t:1 fit ad fupcrloll pcllatur:tunc mOtpl)camfcrplslnc,
l'ctfcablllnduclt.tJi a url ad todi ptO(cqllltur:f~ lcpla scne; . fcquanturfm cp bletu cft.tame" non Inconllenit!)' altquod ~
SllOlCi POfltOlUnt ln aU6lllCnto ntanlfellcf tn pltnetplo l7ut 9=t
ratur.lb"'\l. fcraplonccolllGtf par"'n quinto bUIIlaril prim
nltqtS bc Rsntepncip(fmanlfcllct tn allSl1lltofl'Crblgfai ~n
"bilo Bul:JJdco notanter bl,rittn'tttfftntttonc .pucntte a (par
clploaUqfi tndpmtcfi alife 116"le "odt l'cl cOlin cndcappa rC1
"ont cpolere lU6fC i toto co:po:c. et qm pllndplli sfiatlonls
re ln cozl!t:'t aUqii IntSnciplo multfi rube(cCitocult:~I]o,cllqa ,
I7l1molli cil cparfm due btucr1ltiltl 'ilUdttatte varif scncr~~
,",0 rJ?ernOJbt
'ur J]I1mQ%C6tcftcSIII,ç.ocafiitt60nc I?IItnodi ClIl1l ~Ictt 91ca~ nU"fh~,m Rfc ct1:f,.tfla~"" ild pchJdmdll,,~
,
{cdbc"o
cUd parte ad Qanc tntmttollem valet vt refcrt l5ulidm~l9 b:l
,:Illi~ fe ":lbuUfc il quoda~amtco tldcdlSno:quocuratllt vn4
'
.
,-
œ
li."
'n.
�f,d bzftc fi di ahle ,ppoztionabilib9coplfaffigntMAÔ fequif
er60 i QOc l1lal~lfell:anf nodt.er61,) dl ht augméto mo:bl. f51:c.
'" PS intdh6ltt.cr~tccer afi, figna l>iIlmguen da inter tRa
motbt.funtètaUqua altll bedarâtta l>luerfa\1 fpls d 9 :l>c qut::
blls fupzadtctli ell:.1Râ alfa. p:opOtfIOnâtfan\3utllce:alla cQo
lcriee 1: Ile l>e Illila.4J:' 6iIJnll er60 eQorace fultt: cp coloz bcdl~
mu ad cltrlltfi obfeurfi:1: mo:dlcatlo ln facie 't palpcb:ie:'t cb
rOl'enlt adall611lcntu (fi fdffura mail IIÎi 1: pedUlll 'tafperkatc
eodi• .Et atifumlllu aedditta Iludta côia ln oI fpecldiul i Qae
multu httenfl:'t Jlta~mc l'dna tidlt mulcfi ad dtrlnltatcm oz:
pucclTat rcgtmé cQolerlcum.cr$tsna fan611tnec fllntp:illlo
~ fadee l>ccl!Jl\'U ad (olo:i rubcum obfcurllm.Et fetot cOtpO~
rta ma~ill1c fudotts dlnlllitum grauts ma~me c~ lcul ca mul
tum e/:lt (angu{e a naribus etue.Et regimen p:ccedcns in ble~
ta multagroll'a.Scne cireaoculoe ptenc fa~ulnc.1!..abla ct
SWgludlantruboze plena.Eta gtnglulenonnunq, e/:it (an~
guis.et apparie tn co:pozc lIlileulc multe rubee 't flI~la.cr $t~
S'na \'cro tiegmatice funt cp coloz bedlnat ad albfi ob(curum
'1 ma~mc labla.Et ab e,ttremta bcddutur~ qucdam rc(olutt,,~
nca \llbc l'dut (quammcc•.€t vtina apparet groffa cum fundo
grofTo f.llrem ln refpeftu • .,ecult plerCiqs lacl,tl!mantur 't pc:
des tUl,ntfalltt 'tC.trSigna md"n(Qoltccfuntcolo: ob(c"r9.
:Jn anuuaUbus pafTtonablls trtll:ltia:" vzin3111ultum fubrilla
noncolOlata. efi modiC1ll!poll:afi. 'pcbllttae \foda unQeUtIJ
'lIn l]ilCIl1a.~mc nodlmultlpllcanrllr.$angllta a. vena e/:t,ra~
"usell: multum (qllalidua ad terrdi bedtnannc. trjJftia fic
b edaraue q utliber parû e~ercjta tue tn medtdna. bUtgiter co
fidera.ns Ilcadltiaptcrita. 't pfentta I}utue.b. )~ermant facile
:>cluderc potcrit qua.lte fuerk'tqlla.lteactllaUrer Ilt 1](( bl(po
nuo.'futt crso ln pdndplo \ft btccblltur tn "la ad lepta: imo
tn due ptlndpto fansulnu.f.1: cl]orlCc pcr~dufl(oncm.111 une
"ero dl ln vta falutle:lmmo quo ad intrtnfcca mlbta ta fanus
factue Cll:qucbuo maldfcf1:c bedararl polTUnt fi'pthno rtmo~
lIeatllr biff'lcultaG q Ile Qlc odr! legithne polTet.1Aam fuppono
, leptam pendelltte:t adullionecl~olcrc rubee polT(curart:" rn
me ne lbJ.h.vtdeffonarc op. e~:cffe. blcltcnhn."lif. t"co:tcc
c.,pptlo circa literalll. $Ilnt q utdt clepQiitlC (peclca buc.a.lte
ra. que Rt e~ e"ora niSraqua fal1!J1llllle bic! mu~cfTc (cci" pur
Silmcnrti mlbzo:ti caf/lm nô induccne:pursaf "ero lion nftëv.
~ltera
e): Qumoze Rt nlsro q e:t c"olere jJliarllr rubu ad'u~
fltoluïn qua mlb:um cil cômell:to a qua quia nulla ~uaJcfctt
medidna.llàue (nia" Il bilfic/Us "Idcaf.famen. foluldo bZCld~
ter btcaf 'V IUC re~tus ~~ tn.tdUEJt ftanfe IQmolbo c:ontirmafo
'ttn theu 't nô inpticiplo qtSmantfcftep~ pcr ~oc !]l'.d.ln qua
mlblom m dl: cônaftlo.'t I~occll:acddtns Il:atua't non ptlncl::
pif Bel aliter bicarurl)' ab Qoelnozb" fere nllllQ' nUllrlltlo:
(cc;,etn a.lila fpeclcblllM Qoe qt ~tplurimu ad Illos mo~bos
JIl ptlndp 10 nô clt cura 't biligentta.'t cum funt cofirma ft no
fLInt (anabiles:qt Ita~ lepto. pen.dCllspcr adull:lone~ c"olere
tn bteut multllln tépoze refpe:ctlltlllarft ~cntt a,! Ilatum 1: ~fir~
l1l'ltur. :Jdctrco bldt a qua quia nulla. conualtfclt IIlcdldna.l.
ln plurlbue.cr ad ,ppofltCi Ita.~ rcddido ptimo bedaraf pd
lIlum:"tqtS fuent III pündpto lepte. ~lhno Infpccta. et9 fadd
bt(pOlh:.crat enl due colot fubcitrillue a.d rubeu aUqualtter
tledinans 't I1tIl~me oculiad rubeli bcdiltabant;apparwàt
etUi queda m01p"eattcll l'cr facllé collulll 't l'cr allas pllrte(\:
crat cda Ilodlll.ota.bilca in t{blla.frat quo~ cmtnitte qucdi
fuper fadc..Et "Ot fuit nota biUtef rauca. t'lrlna Et erat fllbtt~
USI11ultu cu rpoll:a.finulltfi arcnofuclrculo nlsro.$omnla.
due mat.H wribllta sranttae altql~iido tn f"mno. manus
quo~ crallt multuJll oleasincequcola Omul fumpta certe co
cludunt Ipfunt (uilTe tn pthldplo lcpze. $ed qlS fllcrlt tn fpc::
ckralt t>~qU.1 fupta biccbatur bedaratur per aeCldltla. talls
fpedel bi(currtdo:'tmllJ:hnc per rC!Jiml p:cccdclJe. i"tt entm
plunmrl c~crdtatuecqllttando a patria ad curiam romanas
pluribll~ "tdblla 1: rcdeulldo 't tQC maJ:lmt ,Ilus ~ ,,(ue vlnts
potenUlme dp"icbllS:'l fOItalTc cunuITer tn patrla mhl9 tl;
pcratusin rc vJ:oda.ft ficblcO be rcllquis bccUnllntlbIJpar~
tlm ad fllnguhlCu partlm adc"otcrtcurn.cr.€~ oppofito ~ero
bccbraturfecllndrl ytQ1mtmbllllntcrlo:.!" fUllt reductll ctiaS
cO((quenterqtS e/:tertota fint III rcdud:qml't telllltur bOIh~nIJ
:allt.tn capltulo J'pdO. tPa.ntfellaf ptlmO h,. mlbtts.f.c:nrtn
fcde noa'menrll.bctnde h1.intrlnrcda:~ ~oc q~ e~n(eca, be~
blltotil fun t.et e;t Qoc(cquitllr Q1 tll rdtue faMnf e~tertolll 't ci
lIus Intcrlot3. qt (ulte (odtota. pedaratur crgo cp fl~te!"ola li
flnt fana '1 pzhllo C;topcratlontb9q: 'par qtS c:fll]lIlot pndpld
,,0 seneNt nlfl (anSuinllalldlltJtll:9' l" c~ (ololC (add t>on.~
*0
fieato lt:Q1 gene_rat fpria fubtilc~:n" di dU(dlmlfcenf "apo~
rea nt(Dca:qt no rOl1l1l1at terrtbll1a fOltlnla:illlo fUllula1: pla~
clbiUa:tta 'l't Illiquando nbt appa reat volare ars currerc 11\ u~
tUIll 't "iderc reegratae qtS oll:idlt pfelltliHangulnis1:l}umo~
ru laudabillulll tu~a llIud .c~r. \1lttmo"erbo be (omnile.~ue
tg If vitltqlltcgrotârtn (omni/e cOllldlCabllnr.plerun~ nobls
tndtgell:lôte1: qualltatee I]umolrl.~rina lt bona ell't ln (Ilb~
flsitta co~pole 1: côtenlts ma~tme l!poll:llfis laudabilielcil CUJ
ctrculo bono:bcne appetit:bcne bljJerit:rccte Olfcurrit 't flc {lt
(currendo per omnes l>1(poflnol1.ce lI1ébl01llm pUnelpa lium
omnee "alide funt" bone:vo~facta cft fleut fana in C;ttcrlolt::
bus ltbontfi~tgell: colotfadd 'liOculozu~"ll?anu9 tactefunt
afpcrcfatie no amphue funt "nctuo(e. modl trbtarfi (unt re~
motl.roultceminltle factcl (unt remOte.Snl'e per I~oc thinl~
ter codlldl,pôt Q1 Îa:curatue cft e~lep:a.is pceditle mozbt aU~
qua aJQucllgna remâ(erlnt.Etpto I]ocfacltqz narura no po
tdl: fllnul côtrarije moueri ntOtlbue.t:6 'Gif lcpza flregrltudo
"t l>trtU cil: tn p:lnctpto qua eonfipif eople/:lo mibto:um cort
nuo:'tp~r beClarata fuperluetam l1lanifcll:e rectlfiea tur 111 cm::
bt01U cople~o:fcquitur1,.ft plO /pc tirl1landa (entérla nert
poflilnt IlIte/:pcrlltlc fl11 Q1 (criPlfi cil: (uperlus fm cp cGO fcd
oz: ccrtc apparcbunthwdabllia tantus fl6na 't lIulla fufpura.
1Flec obfir pzopol1to nollro cp tipo:e I]abeat tnfen Obllitatem
allquâ partt~ COtpOlu;"lf~:imo qt Illa tnfen flbtUtae Ilbt ln ce
ptccucntrc."l.annle antuedentlbue ad mi bl(pofitlonclll ln.
~no bigtto manue.iI.quaUe ftUpOl cucnlie ln Quiu(modi ca
tit:aut peruenlt mertto oplllattolllB. facte ma ~tm e hl otlglne
nc~uozfi:aut a mata qualitatc tndlfponcl1tc ln Ilrumltfi vt fpi
rltll:aut Indtfponcnte ozganri ~t flccltilte Indlfponentc mCIIl
blum 1: bur/th:~qt'io bicltur (ccfidll tertif.c.be ftupole 9' ,ppter
bllrldlnerui cotlnglt ln tactu pclite ln coparaUonud taerfi
lIlilllue "Cllt flllpOZ:.sllt ploptcr paucltatUplrltllllln "l'Irt"
tte bcbilttati l'tin mOttentlbua pet ~tâ rcfolutlonle euen/re
folet.1Rô fit pcr oplllatloné mll~tmc ln oZl!JIllc nerllO:um qt
Ulud Ilcctdls mllJ;tmc mllnifdlareturln e~tr(lIIla cp nbtno Ilt
q: pcdi Ilntllrû I]abd csrcg{c (cnfabtll. 1Rc~ fit malaquallta
te qt efTct totl cômunls quod nô (1l:.1Ac~ ftt a flccitatc '1 bur~
tiC ozgalll qlltae~qllo cil: palfao communtefaltem tactua pe~
. dis ab(olllteclTet bebillerefpecru tactus manue:'1' non cft co
parando fanli pcdt lIlanu! lcfe.11'1c~ ,pptcnlrtutts bebilita~
(c.q: nô in omlJtbus cfte~trel1lte qlS tli clTet. ?l,flat ergo cp pcn~
deae Il ca pzlmlnua aUqua ij Oc lefcrlt o:ganfi \'t ncrull ~cnl~
tellud lIlud b:acl}lum \'Cl "bill qtS nOll ad Il Ua mlbza l't verbt
6~1:Ila.b IlUqll" ca.u(a cffctallquo !ileS fpeSdtus !Ilora Il
l1uticaf nerulls fic bans fClJfiJm IlIt mcmb:o 9' non.
~a
P:o "oc ana~ll1lc fadt ql bOCtOlCS tlJOsnes po'nlit 9' ftllptf'
qn certe partes COlpOlta "tnaree 't partee pollerlozes pedu
Infra taltll "d CIl Il tlIam cp Ilon dl ln I}oc fn l'troq5 perle.
ptcr l}odal1l4 bona cô(cllttll credo qdllud aeddls non Pldct
Ilb t,oclOo:bo vt blrtli dt.ft I~ecflltftdant quo ad ptlndpalta
bue p:ima be qui bue (upla.ee c~ I]oclegttllllc Infert porcll: c:r
côuerfatio btc" biij Iberllllln 1non cil (mura. nocumento (ecus
,ouerfantlbus.€mûebeucnload tcrrtum pttndpale "tad re
glmt ptO I}ac bt(poationc:~ ptlmo pferuattuo (clSo curartuo.
~tbno le po!!ldo re!JImltn.,t.rcblls nOIl naturalibue QI (G~
mune cil 't ln pfcruando 1: eurando quodâmo (aluo cr tn cura,
tluo 0P5 "tt regtt1JlIle lIlagia l]umecratillo:1: ad caUdlo:a pof
(umue b,cUII arc. 11'1 otllndO'ln vt tradttlllll. vt. colliInt. vit.ca. oz:
alibi "luries 111 ter blll:iperiitlae compofltae frfgMa. 't tlcca dt
bermO:. jJ(tdrco ln Qac:1: ad pulfloni:'t ad cura bcbent t,omt
nwpdpne obcdtrc:polllTunÛiJlptcr "erba ij bl~lr .car. vi. be
reg.faltt.e.):ij.cum l>1~t ~anattua. \fero arellloequf obcdlfit
ct cuflodtre fanos .pmllttt:l]te 3.utl qui nô olxdlunualla ~cc:
are e~ll:it ac Il ncq uag, t:lTet. Et qt blnt 15ar.t{/.tceJ?nt 9' aer
quocun~aUomagt~nos tmmutat.~dmo dlsarur aerpa~
rum ad eaUdulll bcdinllns't ~ulnldlUn:msstlJ ramh minus
fm (ubtWI oz: (pcctd blfpotltlonem.J;:t 'lm scr cahdus 't I]umt
duS ad putrcdtnhfl facllia Idee b~ 17abtrl ob(cruantla ne fit
J}umtdfi "ullltdltatc mol.. vt ,ft Qumtdltae fla6nozlUn 'l duf~
'IlUlm fn paludtbue redufarum fn 'lulbne (cpc 1}1Imcctd Iler
e~ vapollbua ~rome feculentte dultatls 't belli arum mOltua~
rllm.lbo blrer crgo tn /)omo dt:uara" drca ,mcma ctUitatts
"blaer purto: dl:'t ln "omo que a. "ento pcrcutlatur ozlcnrll'
"" (01 hljJrçdlatur tll cri. ~ol eQhn btlT011111 putredfncm Berte '1 fubttllattp(1II1l HurtRcat. jJdco no", dUaudandlls aa.
fluffarulll qui ftUtfl1J cU1l1ll male modle allquando dllllt1e n"
~btlf tem pOlC bctllletur.'polmtllt Igltur ~Jl camera tn ter
';Ollfl.3Io•lVan!?bc ~radf.
0 jq
art'r:.a
al:
et;"
""l)
�t:onfiliul1t. ,;cît .'
(otarla conllrudI'JCl,hHH'lCr ltbcrc' cucntetur. Etapur allqii
'Ûrlldtri\3iduI1U tlcCUIIl beclinilret:vdcarm 't rtccû qtHn ~O(
cafu mapl1lc nocet pzoptcr adulltoncm que fit ln l?ulllo:tbull,
tûc altcref au cum allquibus aromattbue aut ad frigtdû oe~
dlmmtibugaut ad I?lIl11tdum fm (}1blfpofltio ():iglt.E~emplL
grawlCu intendtl1llls tnfrigtdare CUltJ. afperftonc l'cr call1e~
râ tgullatw difolifs "itts:'t rolls:'t J?ulllfmodt frllltdo:û que
toha. ft nô repcrtanf recéda liat bcCOCUO ln aqlll'u aceto rofa:
rurn:'tfandalowmdi modtco camp1]oze 't amlliCi:'t ainten~
d~ mus i'!(rl\Jld.are:tiat .afper6~fa ctto camere ~um aqua 't ." h
no odO!itero vatdcvd cfi ilqua \tJ.odicc bccoctlots cotrldi cltrt
garlofilowl1t 'te.l!:auendum crgo ab teinerattone,rempolc·ma.
GilL dtus 'tmagni frillotls:'t "oc be regtmtncacns ln quo ftu~
dlfi adl?lbeaf fInIJu1arc:qnl "t bicit aablmo~fes1]oe dl ra:
dt,t ht pdl1clpio rCllimtnla COZpOtlS 'taie le. trpe mOlli 'tqete
"tciltur pltmo Q1 e,tcrdtium temperatum cil conucnicl1a \'t fa:
cCumln malle proea Vtt cqucs ure daro fuautter \'fq; ad \lU
qualem laffaructlncm:yerbl gratia burando pcr I?olll; pedca:
'l pcr I?o~am cam bimldla. cques:tndpicndo a lcutod 't pzocc~
dcndo 't lIltcndédo tandeltJ. remittcndo vfq; ad qutctl:m: 1]0&:
tame Ilon liaf nia facto c,rercitio parttculart:vt an,cq, furjJat
~t mane /iat1wla fncaho per totum coz pua inclpicndo a. cru
rlbus ~poltea afccndendo a.d fpatula,a 't bzac1]ia" tI,olaccm
-tbcfetnd.ldo ctLam ad crura tandcm:ql1o facto fiat cuacuatio
rUQtluitatil (ôlulllnaturaltter:Q1 amltllrl'J per fc 110n fulfeccrît
tuucturcum fuppofitotiovd dillcricomuni,:bdnde fiat leuil3
puUnatt9 (apltLa:ta I1dé fiat (,:trattum bc quo fupza:poflca.
quldcat l'cr I?ozam Iltltc afful1ll'tlonc db!:'t i.dcm conuentls
crlt afiat antecenii.:Sduertcl1dCl tllmen 'V no Incipiatur nlli
pomy traJ1fterlt clbus ad epar:qti vtplllrimum fit in fepté I?o~
rts. jJn tJ2ç "cro q uietla l'Lllat lctus pleru q; (um fono co:da ra
bCCllntu.{!:'Ï)efomno ni{;ilia bieatllr bZtlliter (J1 lIcet (Otn~
nuscol1lijnlsatfepté 1]ozarli:lnl?oc tamlcafu (O'ccdt porell:
"fq; ad nouem:qz l'cr fomnfi ma~lmc (OtPOla. 1,ut1\~ctan!~~
q8 ptindpalitcr-tntcndltur ln l'topolito •.et ftt.~a~" ~ikt~a co
,~urnu~ l'cl partim blllrllua:vt bc mllncfa~~:,~frc (O'ccdl po~
ttniJentia non polTet be Ilocte futflctclltcr
fi
tell bOlllllrto biurna vniuel?olC "cl buarum:non tame~ ae
nUl poil pZlllldt6 Ildminui'I per ~ozas:'t non Ratlnlccto n uniS' .
(UIlW ma~me tQc d'taris .ppter fupcrcalefactlolll mlbzo:fi:.z:
no bounillf f"per lattiS be~nlln nia parli:lmmo obfertlel ln,
.,oc reiJlIla.b. :a.'l' in pzlndplo oozmlrlote ponar fe rupcr be
Jtro larere per Ilozam vcl drca:pof1'ea ponarfe fuper alJtllro~
~olmlat
per totam nocté \,(q; ad manc:'ttllnc ponat etlas
fe fllper be.rtro:qm tCic vparaf ad e,:itu fupcrfiuttatfi côïllm.
crPe Inanitione 't r(plett~ncblcaHlll1lma.rie: Q1 \'traq; e~cd
Jenter facta IlOcet. 3J Ila Idti.o q uldé Il tmta "e teiullia qt ln fia I1t
ana.n t 't plcpa rât ad adulllonl" ma):lmc ln Ifto nollro colert~
ico. t\cpletto lt nlmla noccqno quito pparat ad l'utrtfactio:
nem 't m\lcre(actioncm ~m feut(nria;1tl.tertlocafi.fen.~lif. ca.
be ds Ci noc~t llol1l~e"o:di bl):lt,e~ rebua magte Intmtdello
mac~odl: r~ptetto:'t ,pptertd nOll augetur COZPUIJ I,;ulo(um: .
qm cibllS d 9 nô OljJeritur quarc non crcfdt c):co. -=omcdatllr
crso bte tn bic nlli cITa fdtn follne qtS ptO Rde clTet obf(rllan~
dfi 'tC.ft parce femper comcdatur reltlllllCnttbue adJ?u( rcU~
quia (amis.pllrtlua t"nten in pzandlo cp ln cena:qnd n nocte
magts 't perfcctiue laboza.nt "Ircuue naturalea ij' hl bk:'t fiez
(cfe fOUi~cllntur vt 1'5 IlItucntl.€''Pe dbo 't potu bzeuiter bi1
catur,pmllo gC!leraliterQ1 dbue fit fariUa nigelllCll1ta ct bont
cJ)lml:q: Illa):Î1nll Intentlo ln Olllllt melâco1!CÎl IIHltCrta clll?u
mcctarlolaudablUslultrhnelul. ~It ergodua panls plimo
tic trtdco b~lte Illundo non anttqulIa vItra trea blca.nec nou 9
dufdetn bld:'tll1aJ:hnenon litcalldue fed at IIlcdlu~. !5ed ft
",nter erTet allquan,io COI.ftll'atuatlat aUquo modo (urfura.
tua:flttall1ifelllpel' cUlnlllodlco fermento.motl comedatur
\1ftuea.d 1~lle\lt nccfalfue Illmls:parulIl tamétaUa cOllllenlt.
1" cMu tn noftro \lbl pur materla fllcrtt callda. coucnlret co;
mlfare paru bcfarillao~dd d\ farina trltlcl.ft cric mdl 9 cUJ
1]ocfclllpcr c;v no cOllledawr panle nlft tnfurllo coctU'.1. Cnr~
'lea vero cozCi fInt I,;lllUn\lrli fatls plngulum 't pdpuc b:odla.
carG :qnlill blo,Hfs carli Inell ,ppllet\lll rcctift'Illldi lI1atltla Ill.
J,lIlllozCi mel·,cozu. 1F1J fllum antique \'Itrn bllOIa ellnos (5 III~
lICnts:'t bonlficaf oQ<ltlo ~arn adbtnHm modfi l\llbblmol!
(,sQOC 1110 .1~ ona nf ga UIlle magne 't varuetn bOlllo 11 111 pl\l.
llberl anis ln qua no fit llerclIsllcq; (,,:dtcl~s ilIIo IIlfidcl (Cpd
~OC!le cMil •.Et fit dbua quo tlcbcatlUltrlrl (oetua (~(,lrin il 0:
~~p~j~".p'l1ra. cll.la«c:Hij ~o~ admlf"~,J'lIr frllJlril,"lf~
ac
carfi udmlnlftrcE Illicoe Ilqua:'ttllud b:odiri l1ut~me I;+\lübft
tnlcp:ofo:\'t \'olult 'gul~oar.c.l'lop:lo ln ftnc:~ Ballmt (tiam,
carnes caponfi:fMtallodh't aliotfi "olatlltu nô tlcscntilllll tn
aqllis \'Id pk11udlbue.l?iclt plcCipuc aUqii rllrture~ laudiltllr:
l; ad ficdtaté occUnlt.{['Pcquadrupcdib9 laudiitur carneS'
. arietineiuuenee ma~ietRe ,,\:cmJa 't bc cdlnte,tQccftaelalt
"ltuUnls't pOldnl911111elltbus no ptnguib" parttbus:fed bC·
co~a 't be (pin,a botil.'Pe ftluellrlbus :;>Utntunt carnes capz~
IOlum:runlculolfi tfi iuuenfi 'l aUolum amiUû faeiUs b/S'ontE!.
1Ilterpt(((a~uenluntfInlJUrrp(frOaparut fquâmofiniltltn.
aquls darts currttlbua. Etfinon lau da III Plfc(s anulo(l "e
anguille ncc I?mot pifcca la~ufi.et.v comcttone l!llue in CO::
cet5e laudaf ve hnponaf paru ",ni albl:vd pond b( fc:ntcldo
pctrofllln,o:faluta:" f?m51 5upta tii oia nutrtltla conucnlfit
ouafozblhagalltna;. ipttndplo clbi. 'Pc1,erbls ltcôucntut
blctc:fplnacl?ia:fs pdPlK bozasoa buglolTalactuca lt in !?Oc,
cMu cOucnlt. "in cllate fcniclllu.J et di fa luta vs. t'alnum dUIJ
Ilt albCl fubtlleclaru no potc:na nimts:'t mtfccah:fi ilqlla beco~
cdonls succl?arl l'lus vel mlnus fm tpftus potcntla:"et Calte,
afit ~(\'ula ntgrls at IIlcdtl cololta. €' anu tamen aducrfen~
dfi giil1liter 'l' nullo mô t~c vel loeoJumae dbum qut Inelptse
putrefieri ctia modtca putrefa,ctlollc.\,ndcaliqlJl boctOlcs,p~
I)ibu~rllnt comedere (creuld qtS remanllt nocte: "na 'te. J!nt(r
radtces couenlunt f(nglliartrc:rcozte~ radtCll1ll lin Suc: boute:
qltl \'t blPt 1ll1bbim orfcsl?~ ln fe p~opdcratem {n ~tlattonc:
anIme" belc:t mdacolias" e;ttlrpat tpfam c;ttotO.4:oucllIunt
rapc:~ Ilapi:'t radt;t fcnlcuti:'t cndiutc.ill~tldum cR:i1 ceple:
po:rla:alleie:'t buiufmodi acutte:ma~ltlc (u1" la ete " IPcdc~
bus:q nI fo:te lIt1ntrtruln taUrer faetu, 'lu,? cofter ,runtllr Nit
'kttamant ell (aufacucntueln ,,\1C btfpofitlone. et generelt:::
ter oia li cuta caUdll ft coniullganf (fi ms q lIC faciliter mcrlto
Itlodt fllbllantic: putrefcantfunt cil taUs blfpol1'a.;';:'e granit'
ltGIII1t1nfi b:cl~ltcr cft blccndfi:apllincn du eft ab of 6fic eOluS
tu btgdla ma):tc clCcru Intcrdfi coucn/Ot. Jnter fruer? ,ero tn~
terduvallt aml6dale vue: paffe: uUque: rultea dl altqulb9
ticub 9.l!:allanuc:uitcnlcCi auc:llanla" nUdb9 't llefpUr. €,pc:
rdlqt~s aliqii" paru (5edl poHta Iii \'t obferu~tur o:do ln co
mclltoc \'t at,p resula 'l' dbtlubdd" factlltcrpatTtbiles funt
p:.cponldi ante paft/i:lIla~imc fi vcn ter fit :;Jfliparus:lta. tfj ~
no Immediate poil lubltcfi fcqual Illptleua "cl nOn lub:iC'.
qm \'rer~ fll1lul, cJ:tra. flomacfi pctpttaref. J!mtno obferucf tl~
ludcpblntJ5ar.i!.alimcntozfi.c.{)e plunlsln finnbt lie bldt .
a.d litera.ft tnte:rrfipemue aUq;hpj3" no mo.r pzandem? po~
Ipfl1.f.p:Unll.etllattm poil blnt9' ~occoeeftoi qtHaJ:ar.fc
ln f?oc coeozdat.btdt l\allaquarto almMotla.c.bc dba.tton'
vbt pollcp bi.tit 9' frllctlla bc qulbus loqtllf funt p:Ulla. "tlcilla
. vue 't "moi.fubdte.1~0Ilg, ant côcdcrlt frllct? f.pdlctos ali~
quo interpolleo fpattodbfi qulbS cOl1lcdm edat.l?oc efi itdl'
Gal be dbarife ln quib? ellllotabilis blllcrfitaa ill lubzldtl1fe
't 110 lubltritatc:qm ln mia iqb9 cft Illodtcabfta. vt tnter pan'
remolltn tn blodio 't nô remotltll Illud nô 01'5 obferuarl.1.!M~
dllf cHapto côpkmento Q1 tio1ntctblqut ln fc:bonl fUllt J2 arW
tieifi placibilee:qnl fupcr~oc bi~lt ~:haraul" parttCIIla.~.t"i·
ht p~htdpto.ft fl pombUe cft 'l' clbua Ilt laudabtUs 't bdccril
bllie pernatUra.m:vd per artiftctii:tlInc ellfdtclraG adilllpll~
dalot addlt maJ:lme "oc ln tnfirmls" conualcfccntlblls.trPC: ,
coltu blœf:'l' pterllllttcndus cft:t l1la):lme non fia t (IIP. r,ple~ )
tlonlin,c cum muller'( I,pzofamcc lit enllrllofa:vd ln blfpofl
tlone ad futura mmftrua. bc ptoplnqllo:ncc cllm muItere CUrlt
qlla colertt "tr lcptofll~.€, et q~ "Ithno drca ree non natura
Ica manlfelleapparetc;v paffioncaalltll1c mutant C01PU~la
6lta 't mGnlfella mutatlOllt. \'Idelllue (lttm I?omtnlqlt6 ~
robullCi qij InuMerlt (Ulll tlmoz omn e9amtUerc Opcrllt~OIJCB.
"irtutu fam na tllrsUUIll q, niaUUIIl 1.V vttaUum. 'ufrljJI atur
ClT. co: plia bddtur p ulfua :'tfadcB pa llet:vo): tretIl1t.,econtri}
tn letilla q,tultefi~ I?omo (licrit oeblUe bc fe 't o,tc:aa. \'trtu~
tlo:11 tri ~l1t vlnuna 'tlctlla fiat foatfkanf "trtutes 01lln'9 d.::
lIat voel fadcHl bllatatpul(um IIlQgnlfic.H:ot fotum CO:pIlS
"aUdfi fit.j1ddrco 0ps tnl?ocllIaJ:imo mOlbo 11l~lon,eoltco ,:te
fingularla or pdplla at foUcltlldo tnpelTlçmtbua trtllib 9 mno
ueudle:(uglédo ocea fToll~a thnolla ~ rrlfttcfe 'll~ullifillodt tn~
qulrendo ,aufas lodidttatla 't ~audif.Etq,fl pae quletat paf~
fionelH1nhnaies nlhft nt td Ici vr llu~dlCUS(Il:fcd lIlagle mOlli
Ua pJ,tlofopl?t:non vlterlus 1III?0c tnfTlllltn (c,d ad m~d.fltla;
lia Itlagls owenlilm. Etl?cc tic 1110 pztnclpah. «rad mtdtd~
palta "entendo'quia pater Cil quc(upcrh,a ln rebuG n(lIl "a~
. 'lJfiJlIhus
bitté
fUIlrcaQu4 ,of~ruut\l4 p~çllifioncfll
"ui',
nlit, ,"
, Y.
,
.
uU"
�ne reddiuet (unt etiâ' caque l'Oifuntur ln regimlne curatluo fta
tui conringem Idé bts repltcare bwenlre ad rCfJlOlcil vere cu~
rattuI/ln. aot bUO pzinciparr fadii.1~mno ponam verl/m re
guncn curdttuum acunlri pot 't non pa lia ttulll11.f5tSo \'''1Ial11.
ad que:ta acc!dètla ~ntLa ip(um mOlbfi. E. t plO p~tO bue ne nt.
~dmo pona ca que Interiua bebtnt admtntllrart.f,~CI ca que
c):terlus.et eodi qUelllterius poft bigell!lla:betnlte diatit., a.
~lCl CUtU3 ~ntelUlJentta fdendCi:cp medicmarum que Intenus
fumendc funt queda m rcfplaunr Qumo:em pcccantcm bigerl
do:quedflm euando:qucllam vtroq;l1lodo.et quonlnlUtalts
J,iioz trlptr peccat grofftU, optllatlonellt fadente ficclrate: ct
aduilione ln memb:ts ficettatem 'til.dufttonem tnducente. tô
crpedtens dl: 9' medlctne ~ulus l1umolts bigcftitlC fint fubtl;
Itattue ptopter groffttlem:" apcrtttue plopter opitlattonelll:'t
J,Ultl(ctatluc 't altquo modo tufrlgtd'lUue plopter ficdtaten.
"l1.l1uCttonl bUlnozu 't memb:olu.aerfiq: (o:ttter aptrlenda.
non (unte~"ibenda. nUi facta \1.ltquali nlUndtficattone quia.
BUaa magla opillarent "t vo1ult e~pldre.b. 'lilut.pda .quart'.c.
a>cctfimcra. e,t 0plUa.ttone cCi bi~lt.et 110 ptopercs ante efloné
Bd, mCidllica Ildos IItcat9'taQtlonem:id elltln foltoffe dl cau(a
Brrra (~cndi "umo:es (ublto ad quofdam meatlls't iuuifcllndfi
ÎIl dluld dt rcs in qua funt erro:ts p1urtmt" foualTeaddit tn
opl([attone.JJdeo p:ltno ficndll eft lculs ,'e"tria lellitlo:" tadE
c~~tbc:anf b4;dttua poftea efiatlua.f11~~ius tng, ad befcd~
pUones bClIcniaops pdo rcmomre altquils bttficultates que
lC61tlnlc fn feq uttlbus mouert p ofTent pzopter apparétcr quo(
dâ u~rus aduerfante~'t cotradtcltea. 1J.lÎi bublft cft nliquld i
lep:a copctatcdllcdo.f.tnfiquid acopetat bebe'lt fo:lia clTu
frequtur facta. 7JlmtfTts tgttur cotradictiontbua parttfi quta.
no cft piitis lugont btcnf btclIlter g.> lcpla auteft tn "ia \'t con
firmetur:vcl tam cft confirnlata 't fi~.et Il p:lmfi:blco cp die:
(opetit eductio ctta: allqii COpIOh1:\1t di noe:umit!i dU (ansut~
ne pcr ftolllla:" fIi allis per farmahii. vfi $erapto.c. ptcpdo
J nrentio ln curattonelcpzc I)ulltotta ,Inccntts cft cuacualto
,,/]oc p:tnctpio unteq, Indurettlr 't hl tmrtttem lapldeatran(~
cat obedit medicts que'lttra/]lInt di't elianteulIt 'trefolutlnt
(um lIledictnls que abll:ersunt.et l>allccandclIt fenrentta "o~
IUlt.b.'S.ltl pdnctpto.c.be cura bllm bi,;it.lf2lpottet vt In.dpia~
tur in ca cum euactlatlolliblls 1: mllndlncattone anteg, tn6rof
(etur csritudo. fuum tu vertncaucria quod iUic dl: .fanguls
plU"nlllS cotrupt9.tuncopottet "ttndptl16 't nomes (lobotr,o
wla vltirna.ét pte l,oc polTcnt ratio Iles '1 I1Ucaddud sucroz(
tatcs. ~ZH auum'm ~tcrittlllK non dt e4andli (slll mul~
tum" "c~mcntcr(ed interdum parum •.er ptO "oc dt (Cl'11pto
\'bt (uPu. parli poil: di Dt~t."fi cr!J0 pcrueldt rea ~ld grofTttu~
dlnem rerrdl:rl cop1eta non diatur oino neq; refoltattur.ft il~
lud oino IntdliGatllr.t.totaUter qt in cofirtnata. ad p:olon\Ja::
doncm yltcco""cntt cCi mcdldna. bebUt cCiare l'cr Intell:lna. ct
B1tqfi p(r(~terioza.ft p~o /]oc!'i):lt'Sul.vcr(u!l Ilnetn capltutt.
:JIn Ilobotl,omta .ero l:ozCi q coftrlllati (Ilnt no oPS \lt nt: o(Cu~
patto neq; in (oluttone \'ltris cOlfi dl medtcina. foztl:qnl (upcr
tluitaUB ln damouentllr 't non (eparllnf:tmo fit alleutatio ln
t)zcUnando materlaG eNa. ild itdtillil udmlniltref ~CfOli9 qtS
carmtnct'trcfolullt.€'5ed::; bcterl1ltnauonem ,'relTe (Ilia.b.
aaae quinto almanfolts. JJllffit em ln tp-e ~Ildpij Rua't pau::
latlnam fieri eductlonl:tca. W,Ci IlQmla liat euo III vena be,;trl
b:acl1ij't poft aUquoa bics rctteretur fl511lla finlftri:lta btco be
Cll\ll:u'ltlo~ per mcdiclnii:yfi redtar tbtdl be quodii tuuene pa::
tien cc 'ep:a cp in quinqJ mcnfiCi rp-c 't paucotfi bll:rus (pacto ct
plu((j1 quadragefies vent ré follltfTct:qllod ~erl non potullTet fi
mllim 'tftatl~cd",tifTct:.(r1~zoquo blcldli:cp (nia bill nafis
"t plllrimll cft ob(eruâda. ytfuplacp non plurima (ublto liat 't
Coplofa..cfio aue pcr flômia fiue perdiollem:qih .t plurtmum
fi (oUls fierd euo etla a pdndpto cMus .irrutls l'Iurilllum (u
btto p:ofternercl:c): quo cotpusell:cklcodmti et \'irtue!bebl~
lia:\'ndc meUua cft l'cr intcrtlalla cducere qlla e~qulfitilTttn(t
qlloniam nam mud non patcrel:Ucct Intltionc rumpta a mi
que co:rlSlbllls !lOlteft libt "Irlma. coml'eteret eua~uatt~. Et
Bl\.I'lInc Intdlcctf'i IntclUlJlf (nia.b.-gulcl.alm bl~lt·ilomco
tlobotl]omta vlthn\l..a.~rncllintentiolleflllllpta ad materia5
cut copcttt cAo eradlcattua:neqJ per />oc condlldc: qtJ vntca. \'t~
cc bebtatfieri ra.fls eU\lCUlltlo:(cd(1l1tclllln l'lurtbll0 \11ciblle.
f.t fi aUqut alif te~tus IIlIlClliantur(onare qUOlt Il p:ine/plo
fiat euacuario \llttllla. vel (,,:tle:tntdllgllntur \'el (ccfidli qtS bt~
ctl/lll cft:\!eL hHOparatione ad diontm que fibi b~':?ctur in pro
(cfTu:ybt multo fubtillot bcbet dio Illgnn,e pcr tlomlaquam
.. ~1l"P'O qIII \le ptllrilllii vcrfU0 Baru. milUtW mil~e cil tn m.i
..
bdll btfperfa no elf tduetblUs Q a~tfolll ma611a),t l'Coarli (tcut
a plllldpio:qm mlltcrla ver(ua Ilatu magls cft in mib:ta blfQ
f7:noncque edu"~ilt6 ~ a fJ2llonl mll6narfi ","arum fieuf a
pllclplo.ft ad "IiClfdlcctli .loquebaf.b.$eraplo.qnto fui btc~
1I1~nf cCi ~I~~. JJn tnlUo bU1l1s.esrit,!dtnts 0P5 \'t fiat clio fnn::
gUIs mufti il pnclplo 'lC. 3J ntdl lgaf copara tiue 1:c.ftquc nunc
nleta (unt bebltobferuart ~Q male intdUgétes te1:t'1 qteopio:
(e lnultu5 di~ndo ma~mfi fcqumf nocumitii : t5 bfi aduertc.
J\:)abeilnfétlcurataU fleut ln rellQs pafTtoib9md'rcis tres'Ciln.
"le recltilt roefue icura (oddfe i finebe mite .6ar.E.t qm »ba.
(fit.\'tllia rcfera fut cp ad te~. iacét. /Canô cil 'l' CUra I>Uill9 fode
non cft e~poUanda.ab \'na trlum regimlnum:'t fimtlitcr oillln
c{Jrlmdlnum mclancoltcarum.1~tlmCi cil: reg/ml /]Ciectatlulf
'timpingu\ltiutlmpterbocw fadat cadere tn opillatlones'er
boc ideo \lt lcnlficetftn ~abuttetllr cozpue "fiozis \lt 'rcdpiat
qU4litatctnNg~ftloni9 in totO.1: "oc reglml cft n (ceITa rtum III
p:tnclpio 't in medto ~ in finc:.fc8o vt nô calfat ln cozp91>1Il1tO::
ris yt rcfollliltur fubttle1: rCUlallcat grolTum:'t acctdat renduo
ctus la. plddtae. 5ccundum rcglml cil reglmE refoluttuum r"
(olutlol1(111 fadis CUIIl medloaitate 't p:op:ie ei9 qtS r,llbtltta~
rum cil vt fiat fd:1:
buo rcghnina. opo:tct vt fibi ln uicl(cltl
per (ucccdat:fccundCî "occllilll endcm b/{Jdllo (quabltmate~
ria 't qua.liter re(oluef.i;:erufi rcgltnltll efiatluum ln quo tri;
conllderandafubduntur.\anulll cft "tnon femet et mult.llll ct
fublt~m fadamll~eflollHcd pcrlnterualla l1abitem tlperh:m.
"tnatur~e(jatlufi:'tnoe6dtiu(j rC\Julct:fublta elflm 1: violenta
dionl "Il': Ilatura re6111a opera f;llalt hnpetu\J flâme que cito
Ilglt ln fubtilc!'t poft I1ggrcdlf grofTum .l0p9.II.modcrati Ci1~
Iode eftcqualttertn \'tra~ Qte rd eU.rablUs ufTl1bllts ogere.
$ctJm con fidcrablle cil: 9' diatlufi fit comlfuratllln non e~cc::
dens mcdlocrttarl 1:C.1:ertIO ell: vt né e~poUentur folutiua a.
rebua Icntftcatiuta 't /]umcctatiuis:~ocenim cil quod opera~
ttoncm bontficilt.$Upc\' qulb 9 0[b9bicrts ranqua fub radict~
bus 'tfundall1cntw fab:tcart poteftIl ctllS curatlulla totlla.
(J:'1ltdeulldo itilQS \'ndt tam facta (ft bisrcffio .1P'llmo (!lm
occurnt lepto(us fiat vcntrte (culs lenitio l'cr (upert9 (umen::
do \ft infra .. ~ .caaic pin6wa noutter mracte. 3.1. s. (rtUpi \'to
latl.~.i.cllm becoctlone \'tolaro otdd 3lutubarfi: pall'ularllln
bo:asinls 't bu!JlCllTc quatli futficU fia t potto poft quam mcdl~
dn'lm nô e~pcdit vttlauatluo.€5cquld bic in(peeta. clus bl
(pof1tione "abiruaU cum rdlquls flgnl9: cogntto t)I tn Ip(o fi::
pcccatum (I1ngu'tUs ~z",pt' fiCrif.0rdl ftoborl]omlll bc \lcnlJ.
baflltca bqtri bzac~iI arater. J." .conftantc "'n .Et III
fanSlIlne ftantc~r'entic toe qulbusfacra cft m(n~~~ t~ 0
"t tntdUgatur "ta fam ",ultuln pzocefTitmolbus "cl ~!r.t~"U"
(des c~ (uper{odbutl. ta.uod aIlé poil: bccl t>les:pot tftr' .:ci~:
tlobot/]ol1llal'e Inferiot!. "Cil a btac/]tl ln curuatura bzac"il ft Il
nlftri ad ~~racttoncm cuâ. ~.". "el ctrc4:(cIllQ f?a bendo mitt
i;V i talib9 flobot:QollliJs liat norabllis \'ellc apertlo:\'t materia.
grolTa 1: terrcllrts cuacuarl pomt. 3Jn tl?e vero mcdio fiatblSc:::
fiio matertc c~ frzupo leut vt ifril. ~.f~Ulpl acctoli fimpUcte:
(Ylupt vio.bc lflllloCklIi.~.I.cli aqs buslolTccndtule '1 fumiterrc.
fi'ltrY:l1puSq cotinuef 1!."I.bleS·1~oft 'l~ (umat mcdtdnilltl
"cc
"tlnfra.·~.camcnoutterc):t~cte.~.s.byacatl1olt(onisl'ama:::
fc~nl.J.s.clectuartl amc~b.s.!tf.(ltnl becoctionc pafTularum:
\1101aruan:epltJ,lmt:poltpodll 'tbuglofTe:quod ("tftelt fiat po~
tto: po~quant Iltt.,l.l>olla.~ollca. (umat lauattuus c~ aqua
ol.cum.~.s.~~ccl)ari rttbd.ftpoft I]otllm al'luattuo (umatur
p:iidlCi (lbi coucntls:"t (llpta (crtptCi cft.€,et qnl />(C (onfu
cdo byacat~oltcon cft III ~ClC cafu multuln eonucnlens:ct tp(a.
(cpc 't l'cr fc C"1Il alifa \'tldu fft. JJo bOllli dleillspol1crc b~(crb
ptloncm quctaUs (ft. ~.(cnc electc 't 1Il6datc:calTlcf.ramarln
do:una a.fi.s.\,I:reubarbariop!hllt 1: C~(cti poUpodil rcantin
mundati.anlfi. viola rum a Ii. ;. S.ltqUlrltie rafe 1: mlll1date:fe::
ml num comunifi IIlfidato:fi calldl.pcnidio: tl a/i.5.iI.terrcndiJ
tcrrantun pnluerl~entur./Cama VcrO 't tilmartndl bifToluan::
tur in aql}a i.ntertua bc(crlpta. ~.pollpoJ'll vlrt~isJ.ii. remis
{cnlcult .;.1. terdnturfinml 't.faeta" Ind, bulllrc laq futflClètl:
poftea colla:ct cllm aqUI1 tfta tiat (r:upus cum JlIcc~art.lIb.t.
poftca coque; \1(q;ad (plffitudtn cm cCi pledlcta caflla''t tal11ari
die btlToltltla:'tquando coa4 crltful~a(per6antur pttlutrcSel!
fiat dcctuartum III (olllla b0I1Il·([1~0Ilcll (equitl ble pOt ba~
ri confcctto vt fnfra pzo rectification cm cm b:o: Il 'l bUa tarion c
ill1lmc;l,\' .byabllslolTc.~. 1,5uccl]arl ro(atl.~. (f· (P(d,rum de~
ctuaril t>e 6cmlnls.~ ./. di l~fupo bCC01!lclbus (l'ri fia t confe;
crio.~lllJdé poft aUquos bics itcrato pot fiert fiobotl)omia.:"
"non btmagnltl veni9 faltcm bc parlltevt.t>c "cna nall/n k
'Of)a.,o.lPiUQ.bc~l'Ila.
. 0
ua
�pote l!iu(I:"d be 'Cenll fr5t1~: "Cl be "enla gulde5 ma.rhll e ri co~
tlllle;.ttllr fonie "oda rauccdo:'lIl1I1,tiea plcctoda fan6 Il1nt l:1:'t
confeqllcnfcr t'(I\01l0 big-crcturclllII fywpo ill quo ~OltiO~ fit
\'irtll9 fubrtl!atlU3 fangutnla srolTl:'t J,umolta mell1cohct:ct
\7irtlisanimilllt tltlatanl1t 'lll-Ilfcrendt bumolee ImcJancoltcoa
tllilcuâdi ~t tnfril.~ .bU610lT(:fcariole:~cetofe o,"nlum cu,"
radictbua (uie. ana. ~ ,IiI J1icados ilrablcl: eplt"lmi foUculo
rum (enc.an·3.lf.llrtct crll\11: femints a((ro.illla.3·~.cortlcCid
tr' vcl dtra"e;~11t "el limonia ~ femlllie ciua mundatÎ: mdllTe:
plllitrld.aii, ~.if.ro(ilrum rubearllm r(('cntium.~.tij.alltrelidc:n
tte rofarum "el fu,ci carulll. 3.11. tnfundatlfllr per blelll ct no~
ctelnln aquilcaltda:bdnde fiât bccoctlocum (IICCO granato~
flllll acetofoUlm e,tplelTolu cCi plllpisfuis (ucdpomo:fi 'redo~
IClltiu.an. 3.Uil.fucct fllmlterre btfpul1tl.hb. ~.acert palTularuJ
~ . tif.quod tit tnf"ndendo palTul\~s tn acetO t~ntc quantltatta
\'t coopc:rtrt poO'mt palTule per blcm:'t poftea buillat bua~u6
bullltloniblli3 't coIktur 'te~p:imaturllcetllm ,uCC"l1rt al.lIb.
it.mdlte plllTlIlarum:hb.ij.'tfiat e,tlnfufione palTularum mCi~
datarum:11t aqua cahda per bicm et noctcm!bdllde Rat bcco:
ctto (ufflciena:bdnde Cllm bOIlll c,tp:dTtonc: cOlletUr'tcollatn
ra 'terato p(\natllr.ad Ignem Iltllm:'tta n tllm buUtat quod "c:~
"tntad fplfTltudtiWtt mdl'.qtlll1d pJl1illatllln blof:'t tbrfym
pua.lib.iij.ctiilll1 pot.:rt ilNlI1.ut;arlcll1U. 7.t.I11Ufci fi placet't
crit f~hcl!aa mai"l •.Et \1tilturtfto (yrupo ante allr01ii cu aqul'J.
lactis capzini \lllt plllTulllnll1l a ut llt1rlr{, aut melilTe. ft ciua
1>009 cftcôia frHlpOlu.tr~ort que c~Qlbltli."if. "d.'\1I(f. '\1td~
bue t,tl}tbcri potdl medlana .ppo:tionaUe fUQtOli:vd fi ,olu:
mil a in fotma pillulara fiant PllMe "t Infra.~' .pllllllarllm III
da.ru/tt merueln p:lnctpto.c. tle (oda mdacoltca '7' 11(1. liant
(eptcm.vd plUularum Indaru tl)efue bl1tillerlono .,t. fcd dus
bofia Ilt altquanto mlnot:Sugll1entef rn"clmlno:etllr fll1 'lIS
\'tdcrtmue "entre," folut YO nOIl follll. cr Sa Iltit in "o,,ppo
fito pt1~~elilplde h15l1lt "fqs ad bofim fupcrlOll:lI1 . ~ol1ca
",o:a conueniltt betllrliluatluum frn mOle coc:m •.€t(cq'icnrt
bic betur cof~dto "r fllpla.1:andcm qUld~a:::::~:~:n'Œ~t
\llif.blcs a. fyrupta 't diatillis:(cd ~te~c: c~ne;lt virtue anlmam
ln plopoflro omn/ mllne. \tt tnfra.ln.qu
I>llatllndl oz: vapO%C9 mdllncoUC09 dl1r1flcll'!,d1 't Imptnguilndt
\'ttnfra. ~.plnc:ar"m mUlldatarum q Ile no fucrtt ran~de ln.
aQUa caUda p~l"s infufarum.Ub. s.amlgdl1larum.bul.·rtccn.
tium. ~.I. S. IntcrtOtllm co:tlcllm dna momi e((ctt. ~. S:jJareofUo
fllm:fandalo:um,itrl.lln.J.(f.Jtgnt ar.amb:e dwc an.J. s.car
nlumUmaciarfi p:ep/Jratc: becocrarum côtrltarCi.ltb.l.pofTcnt
ttfa pont carnee tales adulte tn puluma rcdacte fm modum
qut Itiltlm ptcctur511(cJ,art atUb.Uif.lI1dUe:pafTula rllm li.s.
Bqlle ro.Ub.i.fllcd pomolllm buldu ~ aromaticotu lib. ,.(11 cd
bOtl1glnts (ucd mdtfT,.afi.3.tif.)fulr elcctullr{um etbcne bcco~
qlll1tnr.ftbe I}oevtt potcll ,,"0 codearthl manc 't c:tlaanafi cc
nam per "o~i1.ft fi placet paru vin 1nlbl blbere bonli clt.([Et
qlloniam IImade ln "oceafll valent f ln dcctuarto fupcrt 9 fcrt
pto ad compofitIOnclIltnrrst:'tt,oc hUranemam tcrtlo be ait
rnltie.aancallttm tam c~tertue ilppltcateq, intertlle fumpre
altcrat:f côtlperilt tli(critae ealtdae:fua aût sptietate carra.
maniam't vencnoflt.tti I)lImo;l\3 adulll:lra "t bttent.b.BIII.
(ecundo cafi.c.ploptlo quod rana cllm coqllif fale 't oleo cft
bC50ar lcpu 'tc.ideo apponatur modus "fus carli. Bcdplanf
Umade matime in IOdsjlcclercpcrte vrncmozib9 ficcatfa:cc
t,ttelldaturltnfclllllcn album ln caillera dallfa 't (up(rp"U9n
tllr:'ltt"tlm e1=ibunt tefta~ ptop:lam 't Ibt cu ",Ircllo quia e,ti;
nene abfdndattandcm l'cr vcntrem abfdndnnf:'t frl"nf CllJ
furfurevd cfi aq Ila.; caUd\l. (Il lttlH mod t,o a ecu buabua vtcb
bile: bdnde ,>utllfillO.U carn te tcranrur 't piftentur addld CI.(.
palllatfm ,"Ill plllilntUr ,"odteum ilccd ", \llrtllti l1Ja~e Ind~
flll3m acqulrilnt:~ cum rdlqute (opolll1nf:"o cli ptimo funt
lote ponl1ntur hl furno no Ilhnte caltdo:'t Ira paulllttu, c)lccl
,ur "rpolTlIlt ln puwercm redlst "c.(Laanc "eroqueranrur
srbolcc vtrtJcG vel mllndl1rumaqul1rum:'t que 1?plata fl1lti~
do blfcurrlit.f,ultcnf crié: n'e;re 't partcs pollcrlolee accI"lart
rur:'t tta. p:cparcntllr ~t (up:lldlctultl crt be UmadJe.craald
ctlam tn !]oc ,anllctld\1..~ofTel)t erla, ad "oc .ppolTtri iRntte
quafllTmllescomponl bc(tt1prto/lco. /!oll(equcntcr poft. Y.
bics r,dlre potcftad allquod blgdlillu b,~bl1s (lIptil.Gdpôt
Hm f!ll/pUa bl~clltllllact cuaeuilUUUO "t ~nfra.1).>.fllcco:llln
bOU·6in{s etbuglolTe Cllm radldbue:'t foUia (lied lupulolllln
Bit. ~.j.S.floJllm bolaglnfa:et bHglolTe.l1n. ;.if .palTularum locf~
rttle Mi. ~.,.tptt"lmi. ~ .Iil.omnee (lIcd per fe blfpumentllr ct
rcliqUJ ç0'1.Ila..~ trJI(erO "putJo: '; ln bccocUonc ponan~m'~
ru
r,lbolanoultn cttrtnoWnt.~.I'.l;cblltO:Ci indoUll1t :ari.S. I.'t ftic
per nocfcm'tfrtcentur III caftrano:portca limul oÎa collenf Ct
cUI1l3uccl]aro addtlldo calTte e~tracte. 3.i.fiatfrwpuelone;9.
aaler eual1l aUqii \'tl 't contin uare plurlb9 "iClblls loco fr:u~
pll"t Infra.l,;..ferl C'lp:lnl.§. ,,(f.ln quo per nO(tellt tnfundan.
tur.~.upltl?lml puluerl5an 't ln craftino fOtll111 (umafur.~it
tii.p rcgula 'l' nUllc VIIO vtaturnuncalio:nenaturavnl ntmtll
alTucfcat l11edlcinc.ft ne conrhle;at obliulo fi l1natllrii vr lClll
eCiatiolllllcrt porTlt cductto fansulnls pcrel1lonordas l11ultfi
laudcntllr. 1Aii ta Us (ansutnte cflatto ma~mc re(pidt ma te~
riam aduftâ vr fetS.) quartl.c.p2imo.([ Et fi ofuua bccebleb?
flcrct paucacf'iatlo vt quatuol. 3.Laudarcm. 1~oft "as Vero
medianl1s hl cafll nortro:'t cofcetlones copeât balneCi:et ma1
1=1," e tQc I]r(UtIl:1.1~:o quo aduutcndu Q1.lnlplidplo nôduru
maculatis partlb'}u:terlollb 9rcopctltbalncû ln (caque buidil:
non in quo bicaf ciTe ahqua virrus calefactlua "cl ~bttcrliua:
(edtll11nodp"umcccatfua.ft pott balnw.competlt Inundlo
e;tolde ad ftlpticu bedlnâttb" plO côfottarlone memb:o:um:
(J (110 'l' ln ettrenthwt manibua "cl pcdtbus ficrt poreft allqua.
inucrao cfi oide allquo modo re(oluettbua:qt "t plurtl1lfi iam
tnlpfia c;ttr~l1lla ahq"dlldptflt macule apparm:.(r"~n ,pee(
. fil "eronto2bicOIICtlit bnll1cfi aUquo modofubttliattuû ct ab:
nerfIlIfi fllWl ctIâ iniicrlolle cfi aliquo oleo rcfolurillo 't abtler
fillo 't I1hqfi(,tlWltiIlO:(uudfi QI e~islc pufentlalts btfp"lTtlo.
Et in J,O( belle aduerrnf:ql aUqut teJ:. rtpertOtur qui lalldât
balnc:Ci folii aque bl1ldo:aliqui lubltficrtbalncu aque calcfaJ
ctlue.ft liOC biunfi fe((rll, p:opter bluerfas cOllft.1cratlonc\J
ad mOtbCi in p:inctplo 't 111l~,"lt".'fiat ergo 111 pdnc!pto CJ:~
puUls fupcrflultllttb?:'t leu tfa cra fricatlone balnefi aq bulctes
tep Ide in quo tl1trtt padle:" tbl mOler c~lplle per medlfi "oze
"cl circ":" randl plue 't plus fccllndli 'l' lit p:ocelTu CO:pU9 cft
magtelllTucfactfi:'t poftfa III baln(O "tI e~tra l'ngatllr oldpo;t
lnfra.~· .olel rofntt old ~Ôtn lin ta olel mlrtlllo:u an. 3. i.l11lfc~:
portca qukfcar pcr 1}0:11 't I}abeat tandeJn c~crcitl6 b~ quo (u
pta "el fi pIn cet pol1:c~erclrlCi factfi faccrebalneum nô bifpU'
at:'t poftba!ndi qlllc:ratoco:pote "abtar allqllid bccofcctl~
nlbue Pc: qlltbllo (up:a 't tandi pla ndendum. ([1notando Iii
9' tale ba~ndi ncc aUqllld allud cOllcntls (ft ln pd" dplo p:tn.
c!ptante:lmo Illfi facta 1l0rabiU COlpOlie an undificattonc. :Jd~
carco fi tn tmpofitlonctn bain co tcpido co:pua rlserct nô tw
bc:ret allre in balneo:q: fonalTe p,r \'ful1l dus JltTducercf co;"
pue adfo:tcEJ opmatioll(e.'t alfa nocumenta 'lê.Et cllm I}te f~
lia credo cllrablturcgcrtn p:indpto rno:bic~lftcns. ([Cum
~ero ad augmentfi perucnult:qnl vlrru9magle tlebilitata dt
't lIl/ltermmallta IngrofTara:'tp:o tfic b1t;Cl1:lo 't cuacuatto fit
bifftcilts:OP5 fua bÎgeftiua. 'tcCiatiua ncrl fo:ttola fue\llrtuU rli
p:oponlonara.Etqrii "irtue bcbiUa foltem rttofllm non fullt
net:oponetergo ln CJfu (~I}lbere IIIedtdnâ fottl 't tlcblll: fo:~
tem quldl ct parte "Irtl/Ue mcdtcllle "ttnlll bttf'lclll"umote,
bl{;(rm~ ~ cuacllarc polTtt:bcblll ralllCl1 cxporte qllantltatll1
parue:"t paul(lttm c"ilcuando Vlrtll9nô cadat.5ttere;0 pd
III 0 ln I}ac (pede plO rCfJul.l. quo adflobotolll Iii '1'1111" us cop'
ttt flo botomta mag" arri:vcn a rfi :Int 0 fcre Il Un 1jJ 'l pille polfUiJ
ru be qUlb9 blctU ellfup:a.():'I!lrcilllledldnae bonfi cftcfi "I~
e;el1:llIls fimui allqllod felltrer folul9ildltigcre \lt liat (yzupUG
""tinfra. ~.ço1tlcri radlcri ca pa rOtCi tamnrtfd afi. 3.ifeendlllle
cico:ec:acctofe:cuIII radlcabus agrllllOnlc Illaioz/e: 'f IIII"OII1J
II1cltlTe:radlcum rOllllcnrille afi. ~.if.poUpod(J quc:rdnt.3.1111.
fcminum IHlt.fenl.carlll.afi. 5.S.poulllacc: femtnla cOllondrl:
ltIellonla 'tlactllcc:eufcute afi. 3.,.Uqutritle mundate.~. j.~.co~
qua fTcntur 't Infundantur ln aquil callda bccOctlonle IImacitl
rllm mulldata ru 't con rll(a rum: bdnde fia t 111 co becoctlo 'l CCII
letur:'t cli aeert palT"tatl lib.s.5u,,"a ri aUlb.Cf.fia t (r:IIP"~:
'lmedlctas due condlatur c6. 3.J,lnlraboII11l01ft 'nd('l!ft '{(bll~
10tum 't clllbllcodiafi. ~.s.'t vtatllr Ill" fywpo. Et Il placct I~a~
b~rc: bcfertpttonlfyuapi ln apotJ,ecla repertl Rat \'t Infra. ~'.
(Y1Upt be eptt"'mo. ~.if.t~:lIpt be fUll1otcrre:fylllpl vlolatl co~
pOf{ti.Afi. 3.j.aqlhtrllllllllellfTe ct bllglolTc:1 clcoICe.an. 3.il.p:o
bU'lbua ~lCtblla. ft fi placet e.rl,tbcre cum \lqua lactia optl~
tnumcft.'SlIlIa ettalll foulol tiatlvt tllfril.'!,t'. fucct f"'ntterre
~ocrt etcolliltl.par.il.fllcct bOla(pnle IImlUtcrp:epnratl. par.
,.In collatura tnfllndantllr epttr,lmi follClll02ll111 ((n, ana pa:
rull1 pcrtrce btclJ ~trca /loC/ee •.ft ln ilia colllttur11 II1cdlcta6
(erpcntladcctl fm artem vtpollerille ponctllrctpteparatf r,~
motla c~rremttat1blls becOqllawr "fqJ {Jet bUTolutl"n'rt"
carnte:bdnde Cllm c;tplCffion c: C('lIe~lIr ct C~lIdtlJrn ilIa (r"'~
l"~tlluum,u(",,,ro ol.quod (lIffl"t.f,t qm fOltle cil t"tnll
,,,.tertIO
�bc tertio fn ttrtlu.~oirunt le interdfi al/que e,:~lbcrl mcdlcie:
fed ill modlca bofl vtbe ptlllllls t-e qutbus fUpUl.ft ad "ocva.
Ilt rcre milsne 1:1 ute. v.caii.quarfi befcrlprioncs 't,bofes tbt rc~
q uirils. aalet cni p~eClputtn "oc plOpOrttO btMcne nte~lal.
€"et quontam Cleb01US niser "rbt~r mefue.c,pIOPlto l "oc
alfu mtrabitem "ablr p10pltdatl:q~ tfi vr ibtdem bU'fidlts cft
"mllei mcdldna:ponam altquos modos "fus due. ([anUS
cil qii e!tScltur dlcbotlls nlser tu~ta radlcclt! aUculus arbolfs
fruerifere puta plu"i l'el ccrafc:per(o:cturarbo: ln radl" '1 ln
trCico imponatur Ibt dleboluS:'l fi Impollatur parei 6arlofilo
rfi. aut dnamomt ent mdi".et fOlaml bli obturcf: flc.ti.truct 9
tlltus arbotts crfft(olutiut 'taromsttct fine nocumento •'.Sut
$lUter lim ~crd-p.dLebolus liBetur cfi filo ,cl pcda cli pulllc~
rc ~artofUodi \'Pd,dnamomt" (ufpendatur ln va(e ,int beblte
quantitatte ma~bnc qfi cil mullli:fict.n.taie vinCi foluttuum"
aromatidi. ~um6tur ctta alil modi Il boetoltbue"t qtJ (uma f'
mcl paffularli be quo (uperlue bictri cil:" in co tepldo fubmer
{faneur frulla fiue partœ aUque dlcbolt:'t lbi manciitln Intu
"one drca ocro l'cl Dccl "olas:'t tunc faeta collatura drca ail
rOla. pteparctllr vnfi codear autbuo aut plue aut ~Inutl fm
q videblmu9 foluttonl fd.eere.1P>orTent ethi alif modt inucnir'
(cd ad pttfens ptopter bleutrari omttto:pe "ts mmcdidllis
raro vratur ptopter fufpitionl.(L" ft qifutti tn ~CCil(U ma~t
me laudantur cames vlperarli vel "trtures carfi bc qutb" etlii
fllp:a facta elllllltto:que ntfi per artl rcctUiecnf inde (ccf po(~
(ct notablle nocumltli:tddrco ple clcctlonC'tpleparahoe ipfa
rfi aducrtldl1 fm 9' coUtil pot De mitc Suic.qulnto caCi.'t ctia
ca.plopdo be lepta '1.b.~alta.bba.~.fue pzaettcc.c.bC~OCl(dS
tru pIura rcqutruntur:qucdi c,.: pa~"iperarum:qda CE ~te
artlficif.f,: parte qdl \'tperarû requlrtt p~lmo vt ant [mohb9
tlt lOds flcds:" no Qumtdta uquattda repcrte.e,: parte eUa
c:olotû tillsvd colo:11 urfi opSCP Ot flaua:'I no alba.: qUilles
(unt tlebtlte virtutie:ncc nlilra qt UIIl cil e,.:cellitta ntmtevlrtu
tis.e~ parte cria (c,:u9:requtrtf.n.'J' at temina mafculua vero
(lIj2abfidatia dl vlrtutls.'Ptfltnsuif a6r fcminall mafculo:qm
temlna plures t)S bitea.e~ l2tc mâ "abltudints fiue fisurc:qt
t)(bet I~aberccaput planfi:lat6 ventrlllrictCi foltdŒ 't eaudam
a.r'ti.e~ parte cria operatlonts carli vt '"((dit capite deuato
"vdoclter:'t cum ma{Jtto Ilrcpttu.e,: parte vero artifici; piura
requtrutur tn vipera tn plopoflto comedenda.Snli cil e~ J2U
fut capttte vt captaf tn fine "crts "cl f p:tnéipto c!latia. SUlld
dt 9' ln DCColliltl0ne tp11U9t>S RaIts flinulllbfdndi capunc:aD
da"fmlonslilldquaruozoI6,ro9 abycro~e~o. et ail.
Ue abfcll19 otu moucirur yluccl1 Jnulra aSJutio«" (ansu'n'e
,If"ftone bon! cR t>cinde Deberc pel' mcdill e~1I ~t tn 10n6Um
"mf[dllkari opttme a ri(ccrtbll9 futs'" ma;rlme afdle bdndc
c:tcoltarl:bclIldc co perfcac loto Dccoquatur tn aqlla "(qJ ad
tltlfolutionem carmum 'tomum.'t tandem tpfts 't bttTolutlO"e
c:arntû ,tI potell altcrando rami cCi rdlquta vr Clbte "cl mcdl~
(illaUbua fm cp btcctllr.1P>orTlint ali Qutu(11l0dtcllflles fic p~
parart vr ponantur tn turno nô ntlllts calido e~tracto palle tn
ta.ntum QI epccelltunpoffintpulucrt5art:ert6ctllt puillel'ttl
mt(ccanrur Will el((tuarifs"r cum Otllbo:a6ina.t o" 1>iabl'6lof
tato:'t r,utufrnodt.([l!..audo ramen Ilnttljl \'rarur altqllo Ifto;
rft tmmedlate pontolfi 9' pllus altercf \'lrtus bt,tarCi "Ipera~
rfi. 't remittat"r 't tidem tUis medtare ,ratllr.Scrbt ~ratlB nu
t"a.neur saUtne \'cl œpones tmmodo e,: frllmento vel Ozdco
.d alils srants Occoctts tn blOdto vtpera rth" btW t dlâ ~all"
ne be .Uo bzodi&. 't fk blmUtatur cCi rait paftu bOnce O~plllmi
tur:': t6 c comedatur be tllie capontbue l'el saUtnis:'t cotlnua~
ri potcll ,(~'bli tam'menG Ciron aUqllallter perturbef: l'cl di",ence qutdÙubecapparucrinnduneficctBtlie in .C01POle:
Il cli tam tndptt co:pua itûlart:qnl tunc tam fi611fi cil pcrfc(te
operarlonte:ql fOltarre e,:poliabttur:'t odnde (a 1111 blf. ~lIOd
Il no fandur di rcltqute bonie reshntntbua:'l mOZblt61l0 flltt
COltflmllltllS ad~u, lIccbtr (((uoda ,Icddl rtSilll~n rcpUcl1re.
€ -Sd "O((tiB laudatur comul1itcr e,tbtbttto vtnl tn quo mOl
lua dl vtpcra be clcctis Fm arrM:lala tn ~o(Cafu adtnlnlllra
flo trltl1CC antique pertnrcrualla.~ttter Qoca,utel11 rcgiml
C~edlie cft "tt bIllnco btucrflmodUb co /p a pnndpto: q~ If
membla e~tcrloza vr (uppo(utmua (unrlnfceta:Blttcr tamen 't
aUter'm Ip bt(pofltw e~!5lt:qz IlUqllltndC! ~pc;ttt maBte ~u~ ,
mcaarc:Ultquando mllsi9\lbllerFe:nonun/p ettam ad cu
rlm tra~m.1Jbo, erso fier! bIllllelic~~lbld6 fm ozdlni btctfi
f'upcrlus di. rcblle "ll1tra.1)t.camomtlle:mcUtlott:btISot!>cc
c:amdcollte plcctpuc nt6t'e:tapa.dJ Ilcuti:fumtterre:follotli "to
IarO:cpaucc;cndilÙC:mtlua.rli an.pilfrce. cqulllce. f~ ft '01'"
~o.8;~
mils ad attra"endli. ad cutfm or eqmrgidtf' addm: poltumu~ ,.
t\e vtperiG b((olatle fm artelll De qutbua blctli dl.'pdnde tlat
tnllnmo cUotco be 11110 alll!gdalarû bUl.'t allquado adml(cm.
do pulucres abllerauoa 't e~l"atluos vt nIICl(mllfcatc. 33.lla~
fifasrle:nisc11c:'t ~ulufmodl,f, altquando ad ilttenttolll ma.
Sis "umeerâdl 't moUtikandi valebtt Iltunctto btalt~c fingu
laritcr.'PillCrfiraellut "ol6 remediozti" varia appUeatto (act
liter Illnote(dt culllbetpertto ln medtcina.ft qnl poil balnd'i
ploptcr attraetiolll attquarli materlerli ad os Ilomad allqui
do nau(eam induccre bOltft ertt plO tunc allquod lcue "omttt~
uum e~"tbcre ad "omttum plouoeâdum:vd fi (Illfidt poatto
. penltctn6ulam,vd manua laudabtltus (nt.aer4 qz quiUbet
vomltus ad rantatUubllanttc ftomsct perdllcit 't ~d Ilppetl~
tus pzoftrattonllaUdabllt erlt vt cria volule 'gul.ante dbuln.
(umere aUquid Oc f~lUpo Oe abfrntl]to. ft ~« que biera ("nt
Dt ballldG Intdlisant"rmatlmetcmpou t>rcmtel'crfe vdau
IlImnt:qUlpolccllattaloco balneolum vtfua cft. :a.laudarc
motum 't faldi 't pu{Jttli cuni (ocihm tantllm fudol'S plOIl~Cll
.tonem.et confcqucntcr 'l'fla (ub radifs (~lIg c;tJllmttbulJ fiée
inll!lettoncs nuite fn bOt(o nunetn flnlllro:~ De,ttro cli bUtrlo
rc"ntt.,r laudat.1:Jul.vd CUIIl alilsrcmMils appzop!tatte bc
quibue Netli dl fll{>crlus:'t "oc buul~cr De illo pl/nCipali.
€'1Rllncrcftat vemre ad aUud pztnctpale vt ad COlfcctioncm
altquolUl1l acddentlum.ft quoniâ accldtntta que !plerum~
'Ildtcanrbe ,,,rartolte in "o(Cafu funt rubcdooculo:6' l'Cmo,
rio pfloulln (upcrdliozum:aUqualesnodt vcl emlnentte: mal
Ut'lll~anelltus:'t ftupo: aUquanlm parrlum lOt pollertolu tr~
blarum. jJdctrco bebet altq 1111 bleuta plO coplclllcnto adducc
re·4I:'1P>:o pttmo er60 \lt rubedine oculozum relltollclldafiat
pdmo ftup~a I}umcctatilla: 't aperltiua po:o:llm OCUIOllt11l
cU bccoctlone eamomtlle" (cnuSTect:'t be pallds ftccaUs: be~
tilde fistcollt~tum .,~tnfra. ,!>:,~aqucro.3.III.aqlle fenlcuU.
S. bZllsasallt1:sliml.arabtCl!lapidla cmat"'tl9 ali.J.~. té p1]0
rc.gn.(f.'I mtfcc.([~to fccundo laudo plimo fncentur, (11121
"Ua.cum panno afpcro tta"tfangllts atrra"atunpofT' ap~
rtalttur:bctllde fiat Inunctlo cum oleo "rlnfra.'I,;.>.old laurinf
~.s.olct (PtcC.3.j.M fiat tnuncrlo. Pdnde be nouo ftat fric:at{o
cllm (ucco c:cpc:" (puma maris ae~pcdittta "t tllndem plU ré
6enerantllr.et plO "oc "Ide qUe biclintur a bocto:tbul3 tn ca~
pitillo bcaloptda.(['Pc nodls ycro btclltur b:eulter~cp allqfi
(ulflC" fola moillficaflllll rcfolufto.Et "cc tntenfto potimme
K,crticuurcum c~lb't'O'lC Ctrota be lUudUaginlblls. ad pô't
CJj cmpll1llrft CIIm rad.cc: lIIiI "cl (crpcntsrlc:<I CUS bull1~rtnC
po•• bCcocdoncm co ntCl'llntr.r: <1 di olc:o Ilm' d 1
ranll.utlatemplaftrfi.€:Sd~occdil"alcta~~n~~um amiU
III~ in amo.ft Candi facta mollU\cattone ad r(rOIU~::~::;~
e)lccatlonem valet Ilcreue capzlnllm 'tc.'n >letto DifJ'olutur
Sltquando vero "cc no ("lfldunt nUi tn totli radidtu9 rem~;
ueantur cum call1ltd9:,,t di ca tcniUil encnera pluribua \'idt:
bus 't ar(entco:'1 "mô't:tn qUib9 Il me nô' cil fcrmo plolonsan
dus ,ppter rcmedtodifufplttonM5ed [~oc ~Abeatur NUgrlS
U,:pcrtlll3 cfrur6icus'qul appUcct in Ilrumlta a d I~oc n((Crrœ
rta.et tandi facta e(cllrallpponantur ctii ca. qUe plltrdacilit
"t;butQ~um anGulartcend relique ptnSUt41tlle6. Et corcqul
eer facta molllficattone apponantur tn'arnatiua 't cô(olldatt:::
ua acutl!,locsarillolo(Jta ro.UtarstrUi:'t Qutllfmo:1i. cr «:trca.
tfi quafda ~mtnentiae fingulares ctrca factem Ilpparitea lau,
do notablllt~r \'Pt apponarurfuccus cttranguU'" ell aptul no.
(carlegta:qm licet a boctoztblls lalldeturcgo tiitn QOc l'Id, tu
uamentCi.Cr1p>orell e"aHerl mara vdltntmènrumad bdcn~
ditS maculas (add" cmlnnttlas '1 colo:ellt bonUiCilndum l't'
in,fra. ~.a IIltjJdalarCi buldllm.s.til.amtSda Id rum atnararfi.
~.J.~.belle purgcntur fan ne dctru m" lupinolum 1 oldd aft.~.
iJ·6.fimt arabtct:bza6asaU amtUt.femlnI9I1ldont., ct CIlCllme~
rta omlttCi pllrSllto:1i ilfi.5.j.~.melliloti:rl(oe:{01l1:l1fi.,.i.con~
d!fl:crod:lIltrr"e an.s.~,.ontnta tcranfllr:1 cum albumtne ollf
,,!ficc:'J trod(d ad \'mbtii c,:iccentur:1 tQdl billipercf en aqua,
coL tcptda. "cl lacte /le~pedit.etflldcetplr~tm«ur ln fcro. JIn:
marie vero I1blliQf cli Bq lia bccoafonlsfurturis vdfilbar6\!d
di aqlll1 (ubUnll1ttonta flodl filbl1rll 't mullCi Yalct:" flc:conti"
nlletur.([Sd malini "andlt9 allsulllrtter valet foltle"odf;
rarto'l damoz ln IIli1nc.SalcWta IOc" fan li Mi mefllc:-locb
bccllultb9 (uc(9 callUfi '1 blOdt4 ei1r6.ft pzo "oc ft laUdat S
Il1c outa:e~l)tbeaf tli 'n ,"odlea quâtitatc't f~cta COlpclts ~i
dificatfolle!'1 "oc bko ,ppter aUqu09 te~"ulc Dtcto adUcr(a.n.
tes ct lac nO'coccdCir.cr:sd Ilupozhero partlfi ftiitfrtcatlOfleG
tDuCe,Ga raIes partes" pzcctpuc,di "nteta.ft a:nô, (utfttilJltr
3.'.
�~onfiliurii~~~
, dic fintfcartlkatfocs di flollto'"ct rdodo. mdills c.tialTllau~
dantursliéj lcutS frlcatloca:tadUubponaf aqua ,lte. \Id Ilr~
Acne:nltlmo fubponsf pl~(ol\l. tta "t lIt veQetntntcr lïqJa:
Ilut (olilta loleo cumquâtitatequa fac/cccii cOferrc. J!pf\l. ,cm
vt Dldt 1!lul.(en.vif.quarto can.tracratu.quarto aUra 1~lt nu'~
trlmendl \l.d mlb:lhmlnef'tpm in co nemouet frtgue c.1" fi
:cÎi fllerit bcb,lttlls l'/rWtlll aut opillatlo potodi icutt 'tc~'t "cC
{)c dto p.tlnclpsli. ~ad "ltlmfi bleultcr ventendo qn cMus
noncf1: rcdudbiILs b1c:ulter ptO reiJUla onllf:'1' nullo modo
vtatur mC:dtcamlne fout nc~ flobort,omla:fcd tmmo aUqfi
Wile: (Il:(t"ibcr~ ",ccJldnllSCQee fll~flultatee c.ducltes vt u~
nlido \lcl copthnidove( ~~errtdo:verbt gratla di calTia:man
,na:" altqfi ml{ccre tn cibtseo:!1 al/qua Bcutl! pungttlua vt raf
f.ilflOe po:ros:~ "mol. Et ,p taIt cafu laudllult :gul.tn dbts
.sUquuaUaacutt! "faUsmcnta:q tfia mcdi Dcrcstmln.c cibo
rd bttermtnarcHlltir vettts.et ""c '1t tunc be lUis ascbaf vt
clbj erât:Qot allt is: medidnc.,:ôfcrt lt aUqii i potu (ulIlere De
Irod.bc Cdparlb9,cli aqua ca(ct.1~i11cât!t qda eOlli (up~rfidl
mapme faqd di limatllta metallo:fi. m,onuUt tfi:fangulnc tc.~
Ib,dtnts't olc:o ilmijJdalar4amaru5:'I j]môl \lt lImatm'a ebo~
,fle:ty:tllca noua opiata "taUb9• ~lcclpue tli artldid4 tn I~u
tn(modl cOl121b 9 l COfOl ta tio mlblolIi pticlpalifi di ntedids't
cibls ad ~ocapptoptiatts:q omnla ad plia cnarrarentmle 10
,jJum clTet.cr f;t QOc cum bd laud, bicta (uft'idant plO comple
mCllto ~I.iue conl1h1 t>c Ifplll.
,
~~z::o ma~l\lftco 't potit! "tro tl/lo :9ndrca bc btrag:o oP ru~
ptllra rl!bl, ptiu~ tamen Nets rdlaurartone.
I:ona.c.
S(u, bul' """"l1Id VI" fUll ",ptu... crurj, fo d
"
Iii admtn? (u~loU0 \'erfua ",cd14 cum vlllncre.EIl:
Iglf ~trudo cote q:. tn naturOl coi.(Jn vnltste fo:
', , ','utto rli llftedlate redud potad cgrttudinl {côpôc
.
~ql mf.1I vd(ocletste ~tiu (oluta~vt fctSa pml.boc.
1.tij. cr ~acta t(itf ptimfi bl!bit.: rcftauriltlot ol1'lfi:qth~_tq"a.
~tate tilCJ9 c~pltidlf:fs.ctI9It blllcrfIôtb~,di tlomlil pouoc 'C te
nU,ltate btetè.coucnlltërpertraftta lam (cpd":'C 41~r~rimol!
flu,rue 'ttlmOle mie apad:di c~cafu Il p:idflO fer 0 o,nc ,no
, 'nofTctm:f5tnalmo'ca.tiuamcctrc6diiUb 'tlnr~ctlonc~
s'riifidli ad t>Cbldlt"'l (nUl,:" tlta 12ft'!conuCJltltl Pcbu.crtt b~
lot cau(ari ql "odffims. ci tt.-s.ct' mllc fic t,nnltlte natu".ruc~
c:urreremiblo Ido:n~~fitfutura alllide cauCa boloda, ' .a~
du dTc codudld~m Q1 ,bluidldo t&2a m01bt quo ad ~cdia ,lilm
'traauerlit pdndpl4 ,aU1JmétCi dtatfi.fr fTc ell'edtr/ Il l'lima
,fntlttôe:q in (oluftonlcotrùui medkido côïBllitur.f.retbierc
Id qtS tlult" c6arlnGcrcmll.tc,rI~ fi tp(afucrltcu,!cns:,~cfta,,"r
',".b.Sutc.quarta PJfml,~~~itl.C.bijc aUe Intlttoc!:' gfiales.(.
cO'(pltdare (dfurâ:" putrcfacrtoncm l'lo"tbcrc qUito',m asts
pofTIbtlt fuerlt. .€t "oc en qtSbtccbat Idem capirulo allqJa$
to (atte apudpdndplum.t:6~ Dc \thO trtCi.l.be plo~btdonc
ttUl:JJ9 matUlc tcc~u(aucrte:\trtnca(u noflrotrcd(ad' cô~~
tandum De Duobue rcmanct)tibue.(.1ld con(oUdandum plO~
.,tb/ttoneln putrdacrtonte.ft quonlam memb:a (pcmiattciJ.
(olllta ln ",uccta etate De mente .6ar.tertto tccbni. fctSlIl l'la III
pd,"e fntltlonte '1 vera rc1lauratlonc:nô confoUdantur.4r3/n
tentlo Iglturnoll:ra.crtt ad "nlonlpardum folutarfi (uperal"
Gatloc carttllsglllte scneradc:q fin vetercs pOUle (arcojde9
.tt otofbor appcllsf. tt ql vt blccbat .6sr.tcrtlo tee". Illo 4.
-=6sl~nst ,,(it '.!a~urh ptfnpale rcgen~ras cn "tJ19:medtum
a.litcoglut!nahote cft vtfcofum:" Impedtle coBlutinlJtjonem
plerfiQ5 cft "umld& Sceldltale qlS \7t mult4 ln mlb:is l'lOptcr
tlcbtlJtMl t)16~lIe t npuillue tp(0:4 multiplla)Wr.' J1ddrco
.6ar.lbtdl "na IntcntJonl tnnuebatpdndpllil in 0QC dTccon
(enlatloncm (ubnâti~{'cOplcrionl~ p,mtslcf~.€r q~ ofTa. (unt
r,atura Ilcea m bocfrtna 151lt. vtC1.b~ InGento (anlt\1t1e.ca.
quarto mlbto ncetozl (Quentt mcdtdnll aceto:.'.Dcbctur 1!Jltllt
ad c~l"andum "pmtd~ a!ddltalc BpdS' ln mlblo frlgtdo ~ De~
btUtato mUlttpJjcart ad cofcruandli ft côplcnonl olTte:d1 con
(erua.tiopcrOmlUaflatvnaptlndpaUorlldtJ: fnmedfdnLsin
(afu nonro offercndla" fltt>e mcdtdntellccte.Et quia taUe (Il
perUlJIltlo non fit nt fi pcrinul(cattoncm:qllefttpcr vifcofa co
GluttniJnthuUa,ildi~ in tI1cdidnlefIr cJ:tncdlctnisco"6llltt~
IJiUlubua:m'Jgletamcn Inpdnd,plO Sentrattonle pozri qulJS
~It PtOccl1'u:cum a ptlndplo fTt mat", tnmfcandi n((cmtas W
fJl P~ocdTu \te pts.Et ql \ltfup,a blccb!lfnaturll en 'p~lndpl'itc
egleque (plrltu 'lcalotuaq, tnftrumentta opcraf:qllolum cô
tin»a fttrcrolu'io utlqualt calldltiltcConfo~tal1tltr '1 "lso:Bn
',ur. J!d~,..co ad"cc ota feac P2ofptdls.b.'B..t1ntll q.IllrtL rra'
~"ruf,tSo btrltQ1 ildluuanf(uPP~l1d rcducnophum empla$
[II
:"1
nrtg(ottibus niptfds:fn quibus dt caUdftae quc\'â "c6glud
,ns tur.1UceUdé tntdUst potell ln. pulner!bus '1 ,,,ngullae '1#
"ntrtn(cc"e appltcâdt~ '1 "ta medtdntrti.crJ!n "oc ,sttu,r t\ln
,qua (uper radtcc" cardlne fllnddur p'ltndpalls tntentto no~
,nraincuradone:Ntfcrentcr famen:ql UcetequsUe msne\JC
tntcnt!" be cô(eruationc mcmbd:l~ glutlnâdotsml" e~tccan
do nrtatur Intétio:qt a pltndpio glut~t~itta poil: ptoQtbitto~,
ncm ft,,~ue materie Debent ftccts bQmlllart ad inUlfâmdum.
3/n,pzoccffia vero ad tndurationi olofbotte ~"âtta t'lomtnen
rur:tn medto "ero equalitcr c~l"antia di gtuttna nttb 9rmt(ûii
rur•.€ttdco aa ptlnctpto blag\l6Q1 Utn !Pitnt arabtculll bolu{
armenuebebtbât incopoflttone ~omln\lrt fupla balaull:rŒ
nucem ctp:ctn fl'lndarac"a:'I "ufufinod~.3/n ptocdTul1>uti if1:a.
aCCil tlIh~ gl"tinoll~ bOlllincl1;tur:(cmpcr,ranaé,aUqtJld:~ôfo,
tans apponldo:'I tnumta "c.'€t,quéadmodum ln puluertbl;l6
,c.rlpUftcata dl:ldem in vnguentte fomentation tbus catapla~
(mattbus cil: blcendum.at oroo "ab,s f i},p:tnctplo potmt fic
ri pululs ,t tnfra. ~. blt.gsganti gt1mtarabici l boUarm~nt:
fangutnte Dlaconi.e ad co61utinand4 anii.5.t.faric:olobt:gsJ
tie:IlJt,ttlleuam ana.,.t.al1 e.tt,,~um nUCllm dptetn mlrrl~e
tnumLn I?rcoaanli.,.s.adconfol~llndum 'IC~ "te.ltat plllllie.
crjllp)O,cefTuvero drca.~~v.fIc'!lm~st~ bomtnentur 'Istu~
tlno(a minus addcndo fup:adtctts bc roa~ balaull:l6'I /Tml"
bus:" lam fiat «luatto hllIU~ vt inira:~b:a1Jaganrt gfimla~
r.bi.d:bottar.filnilutnts D:acontIM.t.fartnc o:obt !Jallie bll~
liluftlarum rO(llmm.5.i.nucum cl!p:efTt mjr~lt~ 'lmllmlc.anli.
5.s.mlfcc" liat puhlls qui tncotpo:etur cum slbumlne out..€t
"ec. qua rum adeaquead.fccundam attlncnE mt'nlloncm c:A:~
terius appltœndll gcneraUt,c r.€3'am rclblE vltlmll Inten,t/o
que vt fupta blcwalur, plol1ibltto putref>1crlonle:qlleqd~ di
cllcraut'C~"tmlnuro csronat!lralt cnrancato ~flldo , pzo~
,~uo a celldo sUcno tll.,oè cafu nia p,:outdeatur vcriflmllitc'r
sducntrct putrcfactlo:quonlam pl~ptcr applo~lmationi me
d'camlnum ~ipUcolum" sluttnilnUUnt ~tcrtu9 '1 fOltem fu~
pcrligaturam" p10"lbtttoncm Ihows,mcmbn litPlopter "Ù
.trtll:.~dmo vt (cq uaf oplUatio pO:OlÛ:'I cofcquenter trMpl~
rattots lit ,J,lQlbttjo:'I qc caUdi natllralt~ pzc:paratio ad cJUn
crloni"tnft~mationiilcddltaU9ca.lode,claufIe acctderitaU~
bU9 ..aptnlblleintcrttue:vndc ",fcpcln Itie altquaile P:url~
tue côlunSif e~ tttlllatiôe yàpo:!i l,ntcrtt9 ruJulo#i:cJ !tSiltu;
ra cm p10~jbctur ali.q~ trafJtus fptritue '1 nllh'imeflti:ad '"~
bzum:'I Itf bt(ponlturlld putrcfatlonem. ~cr ~utcte~ cria",
rncmbzt multe,retfncntur ~umldltiltee fupcrltue:quc l'cr Q:cr
cltlfi rcfolufltur:quc (unt m/lur putrcta~,onle~ Jdco IIcet In~
tcr C4U(lle l'10,,~bltlon,ts rC6cncrl1t1onl~ pod c9nummf ml.ll~
ttt,udo (olutionlelfgam,ltotft:tf'i ptop,craJi.a t"uatnl~ vt 116
,sliquall trifptr\Jt(onl pOlOlli:~ ctta ad mllnlfdllo;l:tI pullule
,• .c.rUutdtt4s Itllbtt lnducetur:cpp~c"tndâtur:\lt dia medica
,milla rc:nouarl 't co(ottare polftnt:tubcnt Butolee On6'U1ls rai
,bua vd quatuot btcbue renouart ligatura. crfft ,dam J]abl
da cautc1a:vt non ff( ntmte nrtaa ligatura. ver(ue (uperiue:
vt nutrll1len tfi aptc admem~~um bcuc,Urc pomt.1~toPt~r id
ctli Q1 membdi non tnoucrur,lldrcfolucndfi matataG que rc~
,ttncntllr:nô tncc)uentt allqli embtocattonl fierl (up:a, ,"lbtU~
,d i aqua tep/da '1 oleo: vtcl~i',b. 'Suiccn.tauds ldt. ~Icct ctlilln
cm b:ocattoJlCs \llddtur impcdire co(oUdstlonl:ln ïfttue 6f'"
(unt aUq~ vrue6" nc('efT'artc:qm trta ma~l11( luuatit ln ilttrll~
," ldo nJltrlmlt4 ad mibdi '1 vtgolando œUdtta., naturslc.n
memb,t:cadue attramo nucrfmlrl ma~mc c~uenlt ln COlP01t
bue paud finll1lnts sb(olutc:aut paud fall6utntIJ ,,1(COfl ,,~
,cut ln cafu "mue magni/Jet l>fÎI•.€t ptOptCf .,oc Nccbat. S.lo:
co alle\Jato.rolnotiltur rcftBurBttO.t.at bltfldUe r,nallratl.
fra.ctllrc colcrtcotlt 'tcoualc(clttfi:nIO (up.nutrlmentfi ad mcm
b:11 tra~tur di cplrtlmatlbus aUql'lllftcrcaJc(acrilll'!c" con~
fOltatlut~.cr~aU4o 19atur ln tcrdl1 fierl fomllo.,loni '" a qt~a
tcptda bccocrlonfs camomutc Bbfrnt"if '1 modlco rtuCie cl!pf
fI:Ucct cfia p10ptcf aUam csufant aUqli hJudcture:mbtocatto:
qfi.r.Bencratue cft pOUlS cmincn tio: 't gromo: q, c~cdle t:fe4
tUncftctdi molltfiCiltlule "cum fftlnu,nrlbus:lI"tmtl}f boct"
totum non placcat:fmmo dlglblUue ytderctll' vt Pttus jJro(~
[1'8 cf connans cl1'et:1 aaJlquan,uhJm Cll1lrt,nttol fom qua,
q, ad moWctl'lequaUtatltUlderet•.0tS a,,'e ob(cruatlsmanl
fdt!l,ef putrefacrt tn certo ~,0:Q1 nCC crJdo.frpcdlt ,t IOCJls
ine blfcoopcr.ueml1ncat:'I non d4u("e:f"~ a(c~,lie" \ltmlcn
.ta conodcne CIlm inftfle" (anjJUlfusfe omOUel1tllr ,andl cil
etCccs nttb' cllrcf e): ,nunda "lSlouozalUs rotte cr ~IIM".o~,~
~q~ tli pcr co",ofloncm.'(" iW flcatr'~11 nttt "cue"',nd~m.C
'l':V~
,
.'
j.
"
•
�~ll:\"t
ru."t eG 'Ua lcât::m lu~ta:\" tf~ f~erdtio c~P.ttG notuHI1'.
t:.1 '?ec Ilnr qUilntUIlt ad ea êj per c,:rrtll.fecua (unt appzo~imii
d! , cr~cr ln trln(ecu9 "ero ad pzC''')lbittoncm p\ICref~cttoolg
"ltrald qti!>, !>h~ta blccf laudo "t femd allt bia il1. çebdolllada.
fumallf "na allt !>ue be pllluUa "r Infra:,,"' .fpcderu rere alll:
pllcia.~.(f.coltlcum mirabolanodidtrl.~.t.tlldo ii.s.S.rellbar
barl dectl.~.s.l11alttdaa.t.cum meUe ro(a.(ollltentar pllluie.
~n "tg omnlbua \1t colldcmtl p~ dt \1t vlrtua putrcfactloneln
rcmouea e):parte aloes oz fpéru fcdi. colfictaru ad cOIllPolltlO~
nCIIl rere. fit cda "lrt9(olutlua leula matcrlcl cofic, oz flegm1 ~
Ua e~parte cozfidl:oz rcubarbarl oz merle e,: ~te mlrabolano~
't ma):lmc tndo:Ul1l:e~ mlrabota n la it acci rtf frijJtditaa et con
fonatio:q in cafu noll:ro necelfarla dt.côfoltaf Et ftomac1,uG
'tmibzanutrldonls permal1'lcé.cr~audo ctlQfequcntl ma~
ne ad mundttlc:atloncm oz ablteraonCn1 materieru fi qremanfe
ru nt mote ln vija coibul'l vt fumatur f1!tllpus vtlnfra. ~ .f1!lII
pt,rofatl!>e l':lf~llonc. 3.(f.mdUa rofa.3.s.aquarum lupuUodi.
~.if .a!lf1!nt"lI.~ .I.ml(cc.Cfi "la et .pptc\'IlUaa "irturce ple(cr
lIatur a. gfiattone "'tofltatla:qllll Idl tma meul'l nonnung, mo:
le/brt folct:oz que multtpUctter pot~fl elfe c>Jufa cllratiolita no
Il:rc:'!: QCc be mcdldnaltbua.cre.uantum "cro ad bictilm p:i
1110 pzo rl~ula minuanf quectl1lql ad Inflamattonem '!: (lIbtb
lIattonè pupariir:quccunql eUa rubttca al'eritilla oz vlto(abi~
Ua (unt:qnJ pcr ~ec oia .p"tbctUf ponl 6eneratto.«rJJn rtst~
tlJjnellJitur aerla becUnet aer ad frtsldum:'!: acdi:eucnta ndo
di't Irrolando cllmera cum aqlla 't accto:uqua rofata.:que fi
no "abeatur fumaturbecoctlo rofarum 'tfandalodi.cra:lrca,
motli 'tqulttl btcaf:!}7 qllltcmbdi lefum conucntlter mouert
nonpotelt faltcm IlnGula bterdtqullm CO:p1l9 antepzllndtlllll
lculter frleetur:'t erltfrlclltto loco c,:crcitif re(olucntte(lI!?cr
flultatca \1apozofaa 't \1luincabtrur calol naturalis tottus.ft
laudarl clrca Iltnottoné ftllparu cu Ilt nouallglltura panno lb
Il co tcpido fiertleuem cuapolatlonllt1!bldefe:per I~anc mlln
rartlkanrur l'od:'t fic allqualia vapodi rcclufOtÛ trâfplratto
'tc.llozia membzt confoltatt,,:oz ac a putrefactionc donGatlo.
€'50fllnus. \11.Qolarllln "eL vil. Il cil: polftbtle Inter tllem't no
ctem ad rC(ttficattonl pOlteft multu conuenll:qui anaturali:
tcr ',abert non polTet laudarc~:\1t ~oza (omnt ln ((ro (IIInatur
$.t. fPluii be papauere elecd. cr I:lrca palftoltes a nlm 1vlta Il~
de funt cojJttatlonca 't l'affioneaomnea animales quiitli fiert
potell: l'teter gaudlum dcUtlam que mOdCfilte (Untptc plllrt~
mum tUilant ad hnptnIJartoncm '1: rcflaurarloncm. 4!:'e'rca
dbunl1: potllm COfUICn.clltdba.rta. ad sllltino(um bccllnant'a.
fn ca.lado "cl frlGido f1.0 rnultllm c):ccITllIa.$tt lGitllr panle cfi
tIlodlcofer.'!:fine falefartne fllbttua \1olattlte:tl npponaf tcr~
tta pllrs farine be fptltll crtt conucnlenttus.'!: lit tamen cOllue
ntenter coctua vniue aut buoZllm bierum ad plua.%..oco ferro
Il conuentfir colLllturafarrla:collatl/ra OM fpdte.;(OIUu crl~
'% panicum conuClllunt ma,:lme acllm da e~~tbeatur be lacte
'acto e~ !>uabua partlbuaamtgdtllllrli:oz \1na 12te (emlnls c!to;
nlotu:qtS notatcr addo:q:.amiSSdale foie (1 pmlone oz fubltatle
(ubtuttate't lici;iltate mln9 coucntnt.ft al'laccat aromQtl~a ~
rI n5 Inc5uenlt af ulIlanffpla \1t Infra.'!Jl.colalomm rUbJ-l.
mada anamoml.afi.~.t.cotlandrotum pzeparlltOtllm In"IUO
S'ranat.cum modtcil parte \lccri. 3. s.sariofilotu.,.t. mlfa. }It
ter car1lealaudllntur plcdput 12dlconee:cu, \1t13l1cr. placUlt
qUhltoCOUIStt Ilntcompl~lonls fr/gMe "Ilcee fubltantlc:tfi
fllcilttcr trallfmutllbllea.}dem !>e fallanls intcl!IS3tur ·1~e:::
ctua trta \1!tult cU pedlbns Ilntcrlo:tbua Illlqli couenll1t.f(ar::
nca ettâ edl pdpue cu Ilntnaturalh,HopleJ:!onla ftece'\: acdde
Nlteallql10 vlfco(c .pptcr .pplnqtatl adgeneratloni:fs l'am;
bill a ,pl'ter rarltati tpfar6.ICa rneG dia caltratolli vnl? an..{
rtmllfo fcruolccalllllatl6altqfi,onucnlut.~l(ccadl~ vt te;
merl" I1l1qulllea ludf plnguea tnterdum}oUenlunt./Dlla ctla
fOtbllta cocta 'u terla. In aqua uccto no tnconucnlllnt.~ace~
rcttlterd6 ferc"Hi c,: bOla{Stn.lblla 't aUqulbua bldlbua:poltu~
bClsl't I11lllulamtllabl?omat:aut btod!o camlurn dlcoune:
ntenlJ.} Ilter fructlla rnukulll laudaf ttla. fumerc .!>c plro bene
(octo cum II10dico 5uccl?arta cClllandrozum elt COlulenleno.
3J lkll(be coct.} nia tntdUsatur. ~eUqua oia "um Idltatc abfi~
dannt perflcil fiCU6 -nuc:vdcaUdltllte "t nucca 'talld~ne:
"cl fubrtalltluerrdtrtltate "tatftanec: 't ac "cl putrercablle9
feUnflillllllbtle9:\1d ventofabtlce rcdduntur. 1~otlla dus fit
yllJunl faUs pallctfermn aUqualltcr colozatulltad Itll'tlEllnt
"cl aUquatrad bulec bedlnaa:\1It):tli tri altquarr ;pptcr ,ofllc~
IlhilllUCi ~qllll coct" flml'Uct:vd rnodtco "tnt6f\lnatotfi •.ee
lJu fllffklit N: CWIlUtiltc ctbildOJŒ.Pc qUiJntttiltc vero ,tru,
1.
.fo.S4~
tauta maioz \,dminotctl?iberi bebellt1P t12efanltatla ln tlto
c~fu in g..en erat/on,m olofbotis:\'d InsrofTattonellt cataracte
'un mclac0.lla rcductda cil: apud nonnulloa nubitarlo pted:::
l'ua.1l1.ulda. t,nue rut srolflls cfTc bictandul1l in I]tacallbuo q,
fQe fanltatla.t!um (oleat tl?equo cil: fanus \1e"cl1lmtlfTime ct
labodo(e e):erc!tart:" cum rCSllla at inbcb/te !>lcrando 'l' rcfoll
luttont bebet ,ppotttonart reltauratto:mtn9èl!5itUr otVercndri
quod tcmpolefanttatla:modl" tamen mlnue fa!tem in quali:
"r;otferaf tnaterta (upcrtiuens ad reg-eneratlone pod:qui nlfi
ful'erfiuefent:bttftcllc multfl elfet olTa confoltdare•.et!>e Qis,p
Iluncfum contentUG.
4!JJn ca(u malJl1lfid "tribiii ~o,coqllerant olfac~1 btu fnfectf
a qUdlltate canla rabl~t ~ptcr tmpoattonel1lallUa tn os d9:,;
fi eum non momolderlt.
€'I.:onfdlutn.cj.
DiIJJr roagntficc.~eccpt fU12todb9 blcb9 literas \1e~
Ilras e~pmuaa" manitdtatiuae cafus vfl:vt tgo
cofllln \lfferam ad comettonl pfitla male btfponls
.
't ad pferUlltioni (otte f"turaro ncterlotu:nifi .put~
dcref.cran NlIséter e~mlnatocafu cocludo oil~
"dlrolu uocumcntoulm pttndpall radlcl fullfe:l't oz voa rcctc
fent/re \'idelllinl:lll:a l1lala qualltaté \'cnlofam berel/crii clrca.
(01 pliclpallter 'Uofcqlliter quaa totl cotcanrl.oz fpâlltcr CCre:';
bzo e~contactll fallue:" fan {Pl tnla canfa IllIuarabldl:ln (laius
oama.tlutn itnpo(utftts:'t fUn !>Icra manutnlJlIllaflletit im~
pulfa fotutio mibd manlfclta:nâ tâte malltle (unt "nidltat~
tUtuS.Cil!l hH:.abldt:gti \?t (tlâ fadit_~Ua colter "enena l'crut co:
De pua ttitlO c: I~ no (ubtto cOfdt cOlcef:f~ in t12e .put apparult
fn \1obj~ poll:qllarta~ !>Il:gn ln medio foml1oc~J.?g1(ciG (nHlt
cu 1lI.?EIO QOlrOtt:OZcn ma~to flld~te frlgido ozc.qll. Inlil~~9.co~
dis raI)' pttnd~altolla mlbtl cft COlllunts drca tot6:\1cl fupla
totu:Ilon cft mtrabtle:~ ctlâ ln toto at coicara tota qllalttas
l1lediâUbua fj?irltlb9 't (an{Pllne tarrtnflctls il cotde (upla to;:
tu c5icatlle:pdpue tri eft côlcatli nocumentfi cerebzo 'ptapter
cotinuitatl:quG ,"fpua "Iralta {pallS c~dla 't fptr/t9 anima.::
Us cerebü:"noluit '.5.lIi.pdma. tcrtij.c.beme[Qcolia oz ::>(cqlle::
ter mcdtâte cerebtO ma,:lmÎi collt6antlâ 'tcottnllltate "a be"te
cu Ilomaco:mcdlate quodii neruo ma6no a. cercbto "en lente
ad os ftomaci fittt comutata mata qualiraa ftomad)o:et tta.
cmbzu ~ Itolllac~ti (unt bcbtUtata in oQll-tlontb9:'t c~lnd( mlll
ttpltcât (uQflllltatca flcStttattcaa 12lndtgelttonl't tfi Gna! vito::
"tag in ftomac"":q cil: bccala !>ololle l'cftrt clrca ftomacJ,ii.
et CI' cadi radlec multtpUcaf (putfi" be(ccndit materla !>.'ce~
rcb~o catarraUead (Juttnr "pcetlle:mdc (cpc "t (crtbltur' Il:
al(Jo:atue.Et QUa ctlam p8rtemlb:a tott9 ·"t 1
(
bebllitata. In btGerendo .J'pu! nutrtntltŒc;s a~/C:C~'r dl:(unt
JIlultlpl!cant etJa, p~r IndtjJcl1:lonll]umfdttlltes ln ::!~u"'::d~
f(uas:\1n f]ola feJ.?atlol~caru~:"t drca aurolii:fcpe e~(IIWt:;
btcte mater!e pcr fudoze.et Ira fi euacuentur vos meUua l]abe~
ttailla blc.Erarctlnentur srauattttcmbla'toillnia Inembt~
"tdentllr laplta.ft be !>tcus matcrlebua "el fimJlIbuu ml/ltt,
l'ltcantur altquotlés ctrca ftomilcl,lIm't Inteftina ma,tlme pel'
bctiu~llm il ar.:bzo:'t e):tnde CUIn ptlluUI:1 cofblla manlftrte cdu
c:untllr"umldltatea:quc amllalltllr albugtnl OUOUlIl1 fte~
eadtlll radlcc fit:"t côlcctur ctiâ bolotallquot!ena ,,(r(~sco:
PlO l'ter \1entolltatea multlpltcataa C): ncbllita te drca CO: ct
partem fTnlll:ram. ~al11 COl fuit l11embmm p:imulIl lc(um \'t
btctum elt.ll:rcdo ctlam quO<! tlla l'~rtra !>etenrlo:", fcrlbltur
"e"elfJcnter~cdllcar ad bebtlltatclltoperotionum omnlli Il l'
blomm:llla~lInc cOl,dta cerebtloz flolllad l'l'opter trifttr/al~;
ma~lrne 'ttrillea c06'tatlollea:qllontallt bicebat :aui.11l capl~
tulo ocblUtatts ~/6eltlo~lIa ln flne.ft c,: ca ulla cozruprlols bt~
~dllonlaoz beblbtatls cilie efltrlltltla:flClltc~ caUai.' bonlrl1~
rIa bl13cltlonts ell:galldlu.crt\eftat l{Jitur "t I,tder/ballf que
dam:a ~utbu~ ca lJend6 cft ln blcta 't ln reslmie elbl'!: porua:"t
c,:dadllsanf qlllbus "tcndli at.1~oflea pOlla'nt ,lhqlllllcllia.
II1cdkamlna nd cMum "ale nUa. trPe rejJlrlllne isitur clrca.
"idatufit rc.gula:'t "Ucnturoia l]umow~ adllrent!a:'t I]umo
rem mehlcollculll sen(rantla. 1I1a", qualttaa tfla V("enofa
couf( cOlcata adduclt ad mdalJcoltcii "aturs. ft ,pInde 0PS
"tellitetur ner e,tcelfiue calldua ~ aCCliS adurena: IIcct ct Ber
frtllldllS racils ad tnfpllfatlonl ~ullloUlm at!>e caufla ad me
l,ncpllm bcducla.ftita aer rurbldue oz 61'0 Ifua elt mllltCi 1l0~
cena·crf,rerdtluln COlpOldi ctlam (lI!?(r(hlllm III "hutu "~
cct.fed (~erdtUi a n!tllalcvt "c"elllensiCogitn tlo 't COnttnu~
perfcrlltatlo be 1l6mdla cftmaJ:!ml nocUIIlcntt ln cafu ao'
de b,lccbat aaas l'llano contllJentis ~ I]ollltncs fllbUrfe ln;
scnq ~t(po.llImtJlr a4 mcllmeoltilnJ plOptcr.~crctU"m (Cll~
'.
�~OtlfiliUl11i,il+ et~,ill.
ttt aldm! 't ItI;dU'i n(mfum. ~ide dl~ 'bide. aMi (V l'na bc reb9
que gcneratma!;19 mdancoUâdlodollta!' 'tpmc:t!tatto pfell~
hum pttteritJ1ll 't futuro:Ci.fl :l:I.ulan,(paltter cofenflt qtS (U~
pertlultaS trillttte1: ttmozla 't "tj3tlh: fuv.fiue ad "oc bucunt.
cr 3Jnanitio lu fubtractto etbl 't porus fupetflua funt {)e ca u~
fls t)utU9:tdeo nlmlaab\1:lnltla nocct.5cd ln etbo or potu bicc
bat 6:ltrcrtto Oc Inrerto:tbuS!'l' queda funt 6fiantla mtlaco~
lIam:lIIrcr éj puctpue n.umeranf carneIJ o[ln aiallum COlpOZ!
ana(J" 01% qlladrllp edei: vt cam ca boum:c:eruodi:'t Ina~illl e car
nca faUte:llue Ilnr aiattu terrenozCi:'t ma,:tme aquaticoUls:"t
ptfd4orcarolepotiaplu9 etftcttmtrlam q, aUacaro.fe"octn
telU~tllr {)e Icpodb 9 nO' J'pfncla 6fiatlot:Ql di apPloptnquic
(Jcnerattont "Cdnlutur t1!amento.t!lluttS edam funt ma,:tml
nocmnetta oia oler~:Plcebat gucrrots nocene tn QOc pz cter
lactucam:'t buglofam:pdpue fl cOI1.dlantur cum auto ct fa le:
"In fa1atuda matlme bcrbirfi caUdarfi ma~tme 1l0cet.~eUue
eUa or eapareafur.tfn Rne gfiatlonla mdancoUc.Et b capareB
(olua nt 'teducat mdancoLia gen erata m per fU41l11'Zopztctatl:
tllmlpcr fdam fubllantta generant cam. l.:afcU9 cria vetus dt
be mllltu ttoccnrlb 9 -; caro po:d:p:ecipue flIucllrla 't (\llfalen~
tes ettl~ funt ln crtremo generatlôla ll1elilcoUd~ oia lcgumt~
na noceant 't oia amara. Etcndut1tdl outafozbtlibua etbzo~
dits putlo:um ln ellare" caponCi ln Qreme:'t carnes ctta Ilmt::
liter tOlUm bone funt:'t carnes cllp:eto:Ci:'t ctta oulri fer mcn~
mi!n ellate 't Q\!ente callrllti annaUe:'t ctüi carnee vitulollllft
conuentut:'1 cames perdidi flngularitcr:'t turturus:(ed ofll d~
barta. bebent dTe eUr,Ua:ct ciluendum c\1: ab ·afTa Ua. Ginum
conumtl~ bcbcteITe l11edl(i (n colo:e ItÔ n iS'ra:KC~ opacCi (ub~
tilemedle "tnofitatia:'t fiin ellatt mlfccarur CUIl1 aqua bcco~
ctlOllÜJ rildicum buglof, atle boul~inla:fed pmtpue buglofe
(rit conuenicnG.1R~un ip ra. bus[ofa 1: plop:te dua radt" "tl~
tur guerrots:ln om ni modo adminillratlonts dus ell ln boc
cafu ma~mt tuuamltt.Er bec bc bletll.€IC/rca medldaUa tau
do omnt menfe:quod fumatte be t'mUli9~eIlrt~ com;l~:~~~::
Hta,:tmc ft recttficentur fccunduttùt1odll~ vI
f~lIpo :;,;
COIt1I1!Ulltum.~.tif .).':iloaloe9 fc.acctof~t,~ ;';~r~fltate citrt:rtue
cirro ln "\!emc:'t tn. (Ilate cum frUlPO.
1 • 1
beUmontbll~fiantpiUulc ..etfum-.lntnr.5.t.~.p:o " ce.ve tAIl
taqll~titag que (LJfflcill.ntad foluendum ter vclquater.et fln.
(Jula t)ebltomada lando"t (emd "cl bis (UlTlatlir "num cltfte~
re t'Je 'nfrarerlptle. ~ .blettea:aulillm:nleliffe:bu~lo. tnlltrum
\ltofarul11.an. ID .f.poltpodif fenc:ca rramf an. 3. s.cptt~jmi :tt~
mt:cufcute.a na.:m. S.a.nlcos:fcminja a neti:'t fent.a n.s·Uf.blll~
Itallt omnta fÏltftdcntcr tn aqlla ocbftc quiitititttl'l:'1 bc (oUa tn
ra fumantur.;.t"j(f.cul addatur çafldl. ~.I. rercptsrc.5.s.0Id
oc Urio camomllle.an. 3.t.falta cômunfl3.5.ij.mlfce. €'!.l1l1df,)
~nr fiert COli fectlon e," "tlnfrd.~· .brabuglo{atl. 3·hl.côfectto~
nts be lJemmhl.3.t.pllrlfarcoticon. ~.s.5IJccbllrl "Iola tl . ~. ~.cCi
f~upo be btfl1n5iJe fiat eonfcctto CUItl fcr.fohls .lllrt:'t c~"lbea
tur flltgll[O manccocleanntll11 maj3num. rad potdt fierltn.
to:mll confecttonts foUde "t Infra:~ .fpcclerulIl bl!ambtc.5.t.
~.fragmmtoUIlIl coldlll-ltum.5.t.fpederum brarodô bCfcrtptlo
ne cÔI.=).It(t.cum 5\lcc~arO blfToluto ln. aqllia bug10fc;betolll~
c:cqllod futfictt tlatconfcctlo ln mo~fdU6.ft flatiquottene,1tn.
sulle t'~cm blebuo ma~",e tlpoze ~umldo c~tIlente fumere!.
~.t.llutrtdl1tt pcr(erfx:l:>lsantt "o:an! ptandif crtt conuenliB
l~~mcad tftamtntentlonmt.CIXaudo ctlalll Rerl (il ((lIluI.,.
(lIpza cot:\lt Infra.'!) .fol.blllJlofc:~ mdllfTe ror." l'tole.an.tcr~
tfllnt partem.m.t."trfuf~ be~ (ae crude Indfe.l1na.5.~.bolO
nid (emlllum dtrt.an.=).(f.cOlllloulfn (cl11lnlaacctofc et(Jl1ri.
rafi. =).I.ofTta be cotdc ccrul.5.~.fra\JlIlenrolUm fmcraldt:'t .adlt
t,,'.duto:um't puluuI5atozflafi.=)••• allrt Ihlllltta.~.ml(ce.p
lacculo ponelJdol1l flndonc {)e grana ~(perglltllr Ltpls fglllt?
cli "tno aromatlco: 1a(t bllstofc Il1I~rls:'t fu~fllrno clus ca1t~
fiat facculus om n' bUt't cozdt flJPcrpon attlr " rettncatllr..'fIat
ctlaln "nSIIClttlllft plO l'!lettone ftollJad "l Infrll.'1V .old (pICC.
3.t•o1d malllds:" ab(ent~if .\lEi. ~ S.d"IlÎnom':~lllngc Sario.
cardttmomt COJa 1I0tllIII rub,afi. ~.t.mllfct 't amble.oEi.gra.t{f~
cere parulll ftBt "nguentllm pJo rtOlfll1!O. (t~Qlldo tttam ,,!
fiat potnli a,l od~:\l ndli tcnlJo 'lU" Il cotinut ln manu:fed nO
1'011 ctbtl 11111110 tlIll~tcr (1 dbo quaw('l vdqlltn~ "o:ta:"ttn~
fr,,:~•• uuclflllllf.aco:t coztldi dtrt.~ti.~.t .mlliotane lifopl d i'P
mOI1l'j3arlof.all.5.~.gall~ depf]llglne. -,.il .fI~nl 010c9 ro(arllm
rubt.l rllllt la uc1a ni Il fi.,.q .Cere qtS (utf"tt fia t pom Il.p OdO:B~
do.E.t Qie flllll cor~ntuD pllra~uG ad maJozll~n c,tPcdlat:quo4
tlell!;') aUttr.lt.
ct ad bolllftc... ndum coloUIIl plO bno ~ ctro "ac~OtlOt
fn::;.
[
j]
fi:' tConfiUllm.Cl;.
agnllk,.cfputoriff,m,
,nl.9t (_rilf_di '"
.fi,
qu!flUont per \109 facte ,ptn'ffio! bc bontfictllld~
coloze vcllro.lldrut IlUquavobta fcrlbere .EtqT1l
rrtpltct "la e0101 reddttur bonua.1~ttmo 6cncra~
~blls fangutnem bonu. clarllm 1: fubrilcm. 0(80
HtUndUlcantlbus tpfum (an6uincm."Z:ertto tpfum fangulnes
(pargenttbua ad cuthu:'t Cham cutlm ab\1:erscl1tlbuo:'t Ipfam
aUquomodo ca.lefa.ctenttbua:\?r fa.nj3uls 't fptrttus Ibidl trM
,~crcntur.cr~zO pzlmo perftctcndo laudo "tendU. cfTc ouia re~
ccnrlbuabzodlo carn mm "ino(ubriltododfero bonis carntb'
pzcterlllittelldo omntagrotn nutrtmentl balltla nutrlntentll'
mdllncolld1:"tferc flintomnlalc{Jumina ptcrdccraq tn \?o~
bie no couenlCit .t'pter Infiamadonl.'t Ua {)tco bc alita gromlJ
ctbarifa:"r voa Ipfc1ntetlfgitls.€',Oe fctSo vero vt be ntulldifi~
cado fanguine laudo \lt flllgilla Qebdomada bis "td flnS'u["
"let ln mane "novel bu obus mtrllbolante.!1atfJ Ipll hl boc flll
glllart I}t{t conenÎenfla 'tIn rdlcts voa IUllllbut plurhnli qUOIJ
fi non bonos rcpertcrls mediolant mittarts "enetlaa l'd fad\J~
tle per aUqull1lcrcato:l "obis l'oua ri. 3Jn btcbus tn qutb9noll
acdptctts bcilll~:laudaf a. borto:lbusa cd12' ctrca.~.j.trlftr,
mio:ta:que fl 6u\1:IIt fo:tafTe effet I,o:rtbllts bindttatur.€pe
tertto "ero l't be moucnttbuil (angulnem ad cutlmlaudo ,thJ
pztnclpto cibt" marlme t1!c frl{;tdo ace/plantur bue ficus" Cil
leltitad 1(J11C't furnanf ante dbfi.:!.alldaf etlâ "filS fpederufIJ
cum fereula "cl ct dnamomo gariofoUs clpero cft modtco cro~
d.aalctcttam b:odtum ctccrolUm rub.'tb:odlum Cl1ultCi Im~
pcrfcctc: coctodi.9fusctlam acod conditl f;'ldt bon fi c010um.
crlClrca. "cro localta laud6 ", ln milne ilcdpllltis ln oze qUIln.
do no iledpltltlllUa. mcdtcilmtna. modlc,u boni .Int maluati":
\'elaltcri1l6 bord ,,'nt odo:tfert 't tencaue in O:e m Ollendo pcr
os mutrotime:pollca. rellouatu fIdiat per medtum bou tam
p:.cmifTa frlcatlone cllpltla:lta cr nullo mô (ubfequaf.ft fI jaU~
qli acdplaf in Ole part{ aque vtte fic per (Crtu," tps ssitandO
per oa:po~a. ci1ecrc fatla conlleold. crSb e,ttra vero ln boc:
.l>pOflr? cOl/cnlt abrutlo fadd facta di \)ccocrtôe VI fnfra. ~.
fabarCi.c~eoztlcatarfi luplnolu .afi. m.j.radtcts rreOG. 3.j. \1n~
8Ularli l'IMI frullatlJllt"cifar~ Ilumero.q.(cllIlnfi ratfani.3. if.
(clllt.!tt9mdontac~otttcatq. ,.bllllallhn fTulla \'111\,11- "fqJ
ad c.oful1l('tlonl tcrrle partla:poflea becoctlonlllddafd~a mo
mt.;. M parti buUlat:'t {)e illlllnfrtstda ta 't coUata fiat lotlo
1~otrellt tnfinlta pont remedia ad .ppolltu:fed non curo:quia
mlnuG p:otictunt iF ea qUe antmue (um un fur.
.
«r'1I'- :0 JIlOlp~ca.
«rO:onffiium.dif.
œI'(PoariO ~1II' .".....bllis rtUslotl .Ic,nd.émOl
pl,ea:" no a.lbara.a~qtS c~ multls culdentits alldO
rllm bcclarart poffer. 5e4 I}ec(utfldanrad caMelJ
tia:qlflllllblU cllfcnflUuum 'teli fcnfu:ncQ cutl fJ
ellllltqualtrer tlcplTa.'t di "ccacu prigtf cPt fllb/JO
(Ilnj3l1ie:'t Ile beclaraf:t:v 1l0CUlllelltn cil /rJ cute:'lno .pfundaf
fntrlnf~Jo.Et "ec cil bfta vt poncba.t" btcebat'Sut."lI.quar
d capttu[o ,J'plio.31ntcr ttuae JIlO:pJ}eas" Illbarasvtra~ lIlo:
pbca eilln cute:" Il cil plofunda l'arum "alde.ft albarae vt
ôl,rlt cil ln cut" carllC\l(~ ad oB.ft Ucctlllleto:ca coltlllw"l:
ter 't:Suic.loco allcgato pofuerfnt tantum buae fpecttG rno:~
pl}cc: qua mm vna. cil tllgra. ulrera ell alba btctaa I6luadl:et
plhna cll~~ Qumole melalJcoUco adullo l'endene:'t aUcra t't~
eta a [guadt fl'BlIlate l'idee "ct ",al/Ua. tn ?Vtllte tmlllutilttUiJ
mlb!1 coucrtlte nlltrllllltL1:1: fI couentla fuerlt ad nam tlcsnla
tlro.0tcut lt Il IItrhnldi oliquottlG ;,>uerttt IIllbzu al/quarr il ct
natnra Ipflua:\'t cil allctolll fnfu:qt tfi "t vtfu c6p:et}cndt pot
bcc fedltas Clltts b!cfa "to:pl}ca:ne~ t>tccttda. clt mozpbcil al
bal1111pJ/cI'er:ne~nt(Jra:cutus clTenonflmblgtrllr. 1Flamlt1
mOlp"ca alba cil "era albedo 't raro "d nllnœ pzurttus eonlf1~
~Itttr:neqs "docttef'l (enflblUterfllrrlpltmetnbZum tlc~ fur~
tllrea:"d (qU«mererolllunrur a mlbzo:clllfJ materta tl(6,"lltl~
ca nt modlcc Imp:cfTtollls:'ttna.rtlllc Ild "uccndurn I?ccacct~
dClltla:qll" talllerJ Il ccldclltta ln "ae Nfpo!lrlotle CÔtllllG'lI"f~
"te~ n:JmltIOl" Inffrmf" \llfu coplfl]ldt pot. 1110111 colot bec!t
natad terrdi ad dtrlnCi ttedtlJallrl:" Ille macule lluglllent~dO
(enflbtlltcr plocedllllt:or cOlllunlJU nf in Cil plUrtwa -tfllrfllre"
CIllltante refollluntur·\?t Ipfe IJllrrault. 31d(o credo mll~ln" c6
firtttatus Ilurto:ltatc.· :!:hara.u if iUtlftrh.l mcdld poncntia ms
fp~dcs mo:pI?CC:qllllruUl "na ell:qllc sfftmUaf rerrc:a1/a n'
~a..IlU~ alba.ftc,.: ~lo que Il fflm tld terre blclt Ip(c:"ut erlt ~"
,aplUrltuG
�~on(aîuJri. cîîij.
ca pmrft9:aut refollJltur e~ ea (qunme "tnttCê furfuribua trtti
C!:\1t in c~fll noR:to.:a ut ,rit plana et cq ualta fupcrfictd COlpO
rIs nortrl. jJta~ tttaUa bj(pol1Uo n~~ pzoprtecR: pmdens 0.
materta. mclancolica:vt nistamolpt,ea:neqs e~ tlcl,llltaUca al
ba:fed c,: /}UlllOlC ptindpll-lLter corICo: "cl fall6ulne colerlco.
4r.EtttaqualJtum a.deuramopo:tet /}abcre intentiollcm ad
eaufrlm acutam p:inctpaUur eUiJ,mando coleram rubcam •.Et
resilnine bccllnando c~ /}is:que (\encrant bOllllm (ansut
nCI\J:mll-PltJe cu III cibia t)cdtnanttbua ad frtstditMem ct I]u~
mjdLtatcrn:ablltnendo a calefacientibua ct e~mllJtibua! ·" t
(uu.t omit ta acutll- bauracQia:"t aUca:po~ri:cepe: 't ralfa/lua:
et omnta fa~(a.:~ omnia. calefacitotL'l f01tlter:"t fputes neute:
ct Qerbc ama.rc:eruca:rutQa:'t fImUta.tlltâdo ettâ omnia ace~
tofa. acctolltate aeuta:"t acetUl11 "tnt acutt:blmlttelldo ethllll
vilJa potentia•.Et tn modo p:epllmtlolJta ctbomm bimltten~
do amua:d: cli(\Cltdo clt~ata:et l'tendo dbts laplola: vd aU~
quaUtct ad rcmUTul1l t)ulce bcdfnanttbus-•.Et c"m Qac rcsula
generalt po~ertt tpfe blfcurrere partlollarlter ln regtmfne db'
ct porue.'Plmfttat etlam e~ercutum labouofum 't nimiu 1110 ~
. tum:et nilnlas \1lslllae:etaerem caUdum infh:unmari IIUI1l:et
O/11neS- anlmt p>lffLol}es Intiamlllatiuasllla~ll1le Iralll.€' $;
clrCiJ mechClalts ob(cruetur re(\ula:L}' an(\ula bic Qabcat len~
ttoncm ",clltrte:vdnarur.lUter:"dMtifidaUrer:"t di fllppoa
rodo "el ch;R:ertcommunt cum oleo "toltlto plO partc.&(on(e~
qll~llteromnt ~cb.tSa (umat ble.3."j.aquc card tn qua rt(t~
:rtt i mfllaonç per noctelll:epttl}imt puluerisati.s.,.et (llmatllr
CIIII1 (Llbltâtta. eptt~tml.Et poR:ea an(\ulta. ~v. "tebus ft/mat:
portonht infra.·~ .mtrabolafi.dtrino:Ci .s.ij.ido:Ci.S.,.poUpo
dif.s.j.S.eplt"tmt tlo:um bOla~t\1ta 't bUSlofe. an. ;.s. palTula$
rum.5.if.inflllldâtur o\llllia tnaqutalupulotum endiuie:'t fll~
mtttere.afi.quod futftctt 'tfa(tae~p:ef1'lonepoft.t(f.Qotaa ad~
.datur collature bracatoUconia. $.s. blpidta la5ult p:eparatt
6t1J.{f.rntfcc. ~ofteillalJdo a"tic t>eçUnauerit ad rllbeul1l: ct
alialJ apparct rnl~tto ""mOlilm cllm fanguiue:quod fiat lellta
fiôlnfa Oc baaUea educcndo. ~.qllatuo! fan(\uhds ftldldo Olt
fiefUIIl latum.mi IS ftôll1fa ln cura /11o:p"ce alglladl: et fratl
cc nequag, conuenlat:tn tn Qa cfpero multus conllenlet:fIcut
~tlam altqnconllenltirt CL.ra mo!pl}ce olsre.cr'!.audo ethlllt
aUquotjens fdJicct bta fnl? ebtSa. fum!.s. j. $.p;o \1tcç be trlfera
rninOlttEtl?oç flatvf~ nl'i apparcatcolpUsmundCi tntrtnfcc9:
quodcognofcctllfe}:tll(puttôc vtlnarCi:'tc~ alife operatlolb9
naturaUb9 icollll11lb9:'t e~ (omni/e laudabtllb9 .",il t>'cU Bul.
Etdicozpuedlmulldurn~,opro,olpodedlequaUe:tlln't>I~
mtue tnedldnas qne blbunf:quonlii 'pre (ottaffe afl'ercnt no~
cumtlltUlfJ ~ malua UlIS cft:CV tpfe (actut /tuere (anguillem.t.
.audficallt eum:'t mtnotat fpm:que ambo f~nt t)e nUa qutb?
f.ldl~etur tn cur'Hionc.l0poltet tglf rune R:ate cOlpo:e puro:
1ÎUntctJditlnllS drcamembla c,.:trtnfcca ,pu"ciido fllJOJé apc:
rjendo po:roG 't conuertcndo fallgutné ponulIl 't (pm p.d cne~
riola. :Jdeo frteatto mc:mb:otfi c:~tcrlo~u tn J?ttb9 maculatla
sltte buaa "o:aa ab alfumptloncctbt bola qlJa Ilutrlmenturn
rrllufItad m~l>tj1.:'t fitl1~ute c:R:in fcmlta rccondelldua eR: \I1ul;
tum conuentens.tarta altqlla liter labodofe di pho IIneo :ct
z,c6fanafoUe m,Uua c:rtt. JJntrllredla~.n:llpI7am bt~ ht I~.ely,
dOIllOlda 1)0:\1. t)lcta ad fudotC5 plouocâdu dl JIlu,tr~ couenlla.
Elpollq ualll flldatJ,rtt fulftçtet: "t lotret lcctllln ca rm.et fiat
fri.catto fUp1<l. partes l1laeulatas di oleo fptce:" oro t)e rutl]a.
et tll- p:oc,1fU ClIllt llla nOn fulft~lunt poteR: addt pa rCi pl[!is"
fillapte.ft pof):eall. placet potelt:fteri c:pttbil1la ~Il~ta attra~
I~cn Il! "Unira.1,;.>. (oldCllm ra~tcum capa ro.S.lf.ftl9 ra Ifan (
td dl dcuta ar mel.fcfa naR:uwf.an.s·s.condll1.=).s.olllnla cCi
s'lua. rud~e IIlC01P01tlltllr" modtco (Iacci cepe:" c~ eo fiat cpl:
tl}lrna circa. parres maeulataa.Et fi partea "dlec:ntur:tllne bt
mtttatur per t)1.oa"el treS blea"f~ bfi fanenf.1~0R:ea ftaUte
rata. frlCat/o. 0t ctiallt partes 1Il1l1t.!i rubdciit rardcf" tllcrn:~
poll:cll rellolJatto ftmtur.t!rcta ctm cu aceto 't modlco faUs ft
(upcrponatllr pollquii e~llIerit billncll cR: elftea~ remcdlû. Et
CUln "ta fpero eurabltllr fi bc9 "olue:rlt.Et b!a fum conten.tua.
(tt)e fllpbatl" (cabte,p "no ianul(c. €oflttfi.
dltl.
"fu ~utuo " ..Id: qutcll ..ota
nalUra
f'I
Ils alldact ficca ç~ falfo flcSlllate CIll11 bebllitate
vnilas'partls IIJenti "mus ma~tlIatn • jJntcntlo
:ntnclPIlUa que "ertlturin relJ!llllnc (c~rerllm no
nllturllliCi cil tllfrt1Jldatto aUqllilUs 't ""mcctatlo.
crJJ\ldrco pdltlo ttJ rfShufllellcrla dt{Jlltur aer aUquallfCr ad
frt{Jldllm't 17umfdurn t)c:clinâs. 1110 ~~ca clllJaf aersroO'us ct
l4rbul".tlJa c~ tnt~tlollc "Il pOUIIIl.srolfodi. '; turbulcllto~lIllJ;
'Il
ID,n
",mpro
S::o.S)~
- q IIi. at (adle putrcfdbiUG•.Et flccuttetllr a~r ftasnolU p1opin:::
qUI1G:"d 10tOlfi paludofo1Ci.fed at aer daruG't (ubtfUs:allqua
liter tfifrilYdue:"tbtctfi cR:•.Etqm tJ?eellaug tltaer contrarte
btfpônle t111b9filas naturaa feruâtlb?tdeo côuenfret acré p:o
pdCi recttficarc.(.aeré PI0Plfc: camere:q tfi fit artlfidalircr fa~
bdcata collituta tntcr bUO folaria.:cllt 9fendlra lit ab ouen te
\'cl f,ptltrtone:'t Il ~ue fuerint c.!fet ")lIcnicnttua. t'caUicetur
'situr aer tQeeR:atte di afp~~l1oe aque 11 ?lmerâ:d cum folll~
faUcCi "itlfr fartueam oz ~mol afperfarŒ cu \I10dico accti't aqua.
frl(\lda:"ddi fuff'umislo facto e~ coutcib/lf5 p0\l101fi redolelt
tiCi" fandaUs dtrlnts "tolts ct QlItufmodi.Et e:;t I?oc babtf re:
~ra.rt liteuitadusqlsaer car~ fIec9tnflânHltlu9:~ I?oc t)c acre.
crt:lrca dbfi 'tpotCip:tmo Dt dbo btcaf:"t eutt~ndus atqul~
Ilbçt ciblta acutequaJitatte:fntliimabllts ettâ:"d aduR:tbllie.
flue/}oefit merito manlfdtequatttatla: "tfllnt pout:cepe:at;
lea:fpeciea: "ta potetttla:fIlIc merito modl (ubR:anticl't lac.tle
r,ementcrit t)ulcia funt "ltiidap~opter Ipfotu fadlé cOllcrllo:::
né ad mltl1rii iSflcâ.a:tbl er(\o q c,,"cnIii t fillt medtocrtrer fac'
liter bl~dlibiles- 't boni nutrim~tI:q: ma~c intètto in quolibet
mateM adufta ell: "ulllcctatto.Stt ergo d 9 panie plio \)e trto;
tico bo mfidono tndurat9:neqsnlmte rccle:'t a cuco poncrcf
tertfa Q9l'cfariaoz.côllenlret.1Rô fitlt pants "R:9 n"falfue.
:Jnterearllea p~fpue "a lit carnea PUl101Û capzcto:u \'itlllotll~
'tcallrato:~ faUG tuuenu.iiilaiit lt perdtces tllrtllrfa:.vitentur
qualee 't ptptonea 't rdlqllcatJcecaUde.lS1odtu 17arii carllful1l
notablIiter ét \1; fille pcr fe fumal fille di panccocto fine CUtn.
pane.nfufo "cl quols aUter JJnter pUcea coucnlut fTn(\ultlritcr
pl(ccs Pflro~ parul "cl lt \1lC~ loctis q,tltatla fqua 1110/1 ln a QS
darta 'tt)IIIClbus repertl:marltlml 'tf~litt minus conucnhmt.
31ntcr "erb;1s laudanturfptnac"ta:botaSo:buglofa: laduat:
di modt.:o feryicull;"d falule:ét aJtque modtcc bletea ;:)\\cniût.
lUgul1ltoaola funt ,,(randa cda qCiocfiqs fiUnt l'cr artlficium
b!lftdUs btselltonla "talfilture clbarta bepafta groffa" billot.
Sinn "ero dua fitfubtilc:mcdtocria "irtutlS:ml~tullt tii Cli111.
aqua bccoetlots ~ucc"arl: 't I]oe drca reglmen \)e: clbo 't paru.
er €Irca motum 't qcti bltutter b!caf:çp t~atl'i e~crcitifi CÔU(~
nft:'tma~itne fartullll~ola.colLenilti:l't diato "entre Il fupm:
fluttlltibua cotbus.f.ln malle nnte plllndtti per "01il9 buaa "e)
J}olâ tnl:flrran ccnâ:tl~ I1ttfi labo1ioful1l 'tcalefaeltulIlll" plu
rtmnm tnflammattufi:feli \'fqs ad œldllcttoncm m\l.ntfeR:atll
e~lufillc termtnc:tur • et I~oc aucltat pedesl1ue equ es : ct l,,,·
be llIoru -a: qulcte.€2='c (om no -a: "'6Ilfu blcatur q uoci côucnit
lI10dcratlt t>ozmltlo:l1damplluoramcll t>ccl/nando quam ad
mlnue:.'!a '1' ~o:tnta, (sltUcpum 170119 bc nocte. tatS a 10'
l'ter all~ caufamz,otmlrc non pattllfiet tolcrllblfia dl t>1J:.n'f.
t).~.ttnjtlo:non tamen ad t)o:mtendum (e ponat:n lfi ad min us
trafactta buab9 !?Olls bccenao; t)c ptandto:ncc Inultu cilldlat
.cnp"tcul1tc~eriusappUcatia bfretia "cl alif~l}ôi!lte caUdltllte Cil pltts deucntnr vapo:es ad taCtl:qllt (lint ci nocumclltt.
$lt~al1tl t)ecenter caputeoopmCi:ne IIcrlefridttate ;ntmium
ledatllr 't ;:lûr vapo:ealnfcrilla ad mltlijrcftwallf:no bo:mlat
ttla ill.lwo IllmlsmolU" tenero:\'lldcllltb;aCllldiuntfed 111('
diocri.tr t!trea. fnanltlontltl 't rcplettonem fllrnlllllrte btcaf;
Q1 "tr~~ ma(\t.abcbito faera noclt:rcpletio quldi per QOc qtJ
b~geR:loné t)ebtUt:at:'t fuperflllltoree multiplieat 't "apotatlo
Ilead caput cduclt 't~ jJllllUftl~ "cro J?!}oc q, (il fequttllt' "u~
1Il0:~ e~~lIttfo dllftaltlatto:'t ~nr tpfo:fi aduR:lo. ~cr ,rep'e~
tlone aute(\eoerart 17ull101ea frlg!..dos fn ,pp2l1l fpl:q8 Jaudo
pillS eq4é equarr be abo fumi.dfj CV "Irtutt .PpoUlo\lc tl1 r•jd~
eirco Jaudo:l'tInilglaa medlocrttate bedlnef ad groffam tlte~
tllm QlIa~d relluto:l.crPc accjdclltib? a'it ilntn1l:\'t ,'no "cr;
bo bleil-tllr:ora taUa tnllnodcrate nocent ma~/rnc furo: "cl irll
didla:Îmo a toto
(untnodnll.jJaudtfi dt per I?ocl.]> vtrtll
teS c01robotat na tu ralea plurhnu cft eOl1lendtdCi.ft I~cc fInt
l'teta g,tu ad rclJlmUc~ mu no natllraUCi.Bddcndo qtS drca
coltCi p:acttceftc~tue.b.'S."ff.quartt tracta.tertlo cu5 bi~it ilt
c.Jpltulo befcabtupmrttu.fttra"t pô.c aci cafum nollm .qll
.ppo1ttonaUs tUt.ft btmlUiit coitfi oino:·coltua.cnfl11 mOllct
lIla.tertas- ad c~terlot\l." c~fitatl'apo:l cn,lidfi putrldîi "el1 ten~
tl ad partern fUl?ftdct elltta:quare purrctaclt Illic 'te. cr ~lrC\l.
ll1edldnalia blJc tnfllrgCittntltlôee p/lndpalta. t'lnn.f.nd r~J
antecedentl.liUla ad côlul1ct1lm I!trcanût nneedite plio COlle:,
nit eUO iÏdii minotatllla:bdndcadcqllauo IlIBtet le:'t blgtR:io
clufdl:'t pollrcml' tpflue Inife eradlcatlo. t!trca côl6etii plhno
(Ollcntt ablletno mater/c Ibtdlpter nnm collcctc·(f.tnébtt COll
fOltatio:'t flu~urematerte: p:oQtbltto. 1~10 e~pedlttone Iglf
f?ztmt ptio Jalldo e~"tbcrt potlolll l'tlnfra'1\' .filme l'tllgul~
sne
';ollfj.3Jo.roatl?b~ Otildl,
p
�turna mcdicaminulIl applkattont ad illilm rtrn(lutndam.
Muiter etradc.3.j. bl!l1clltl?oUconfe. 3.~.cllm bteecrlonc bu~
([1!..audo tn ilnteq, v~lIiamus ad fonta abllcr{5mtla .. rit ulldl~
slofe violarum otdel tlltllbarllpaffularfi:'t bOla~tnts ql> (1Ifl'~~
I}umectarc matcrtii:"equarc ~ople;tiollf c{9 rarcfaccr~
fieilntla
llq,
btem:po
anre
!?ozam
ett fiat potlo.~umatllr in manc pcr
't ,puocart ll1ilmlii Intcr clltl ad àtra.,et boc eonuc~
miblft
it
mOlctur
non t>~tmiat:(edqulefœrin lecro l'cr !}ola nandcm
di qllibufdâ cuapOtatluis" balnds.~tat i~ltur bal
tt
nientcrt
(e,.: !?oua ln obfeuro bealllbulando v(~ ad perfectione medtd
nClun:v, infra.',>, .fumit\!rn~ fca biofc lapacij aeuri camcdrcoG
Ile Qui9 1e uis.bcln(1e (umat plâdiuS leue:" IUa Olc no notab~rr
cenraurcc.ana.Ll).iij.bulUant inaqua t>cbitc qUilnrltstis:vt
qUlctl
bic
"na
c~erCltef.$cqntib9 *0 bieb90llob?lnrcrpoflta
fc,t vcl oeto Ilrularualiquot bullittolb?:" nculn matcrlil falfil
laudo ~t in mane (llmat. 3.v.(ert caplini cCi.S.I.cplt!}l. ~ t ft fu
coniun{5crcf multum be colera pot addi tn bccoctione bc bota.~
meretur be fucco fumiter.(cablo(e fm modCi:vt infra:erU: ~uc~
gtncrnaluls violls Il Cil ufarc 1I}moi:"/fupcrfulIlo Ncte tJcco~
ia
«fldent
tacta.
manc
"
nllg. ~.(Ilct fumiterre tn (cro (~pulfi
cttonls IncUnat.. fade:1 lInt!}eo cooperta vapolttur:ita ve fu~
S.5uccJ,a~
c~la~t.3.tif. fucct (cablo(e fit'r pzeparari. 3.' .fane.s.
porc eI't:'t "oc fiat buob9. t>ieb?vd tribus. jJllud tl COllU~
9
det:1l
rl.s.q.mifce:" fumat lt codnuatta t'luob9 bteb poil (erll Cl'lp~
in toto effet bifpolltio (cablofa faceretotl euapotatio:;
nlretll
materie
cIl,ppde
pda:q
nli.1 e;t: I}IS' coplet fulficlltcr tntenUo
t totfi COlpllS (udarc polTtt.]~occonuenicnrer Ret a
talcm:v
nl
lau~
ct?
mlnOlatio.l11.lliitli q.d bi{5onl ma.tcrle" eq uatlonl
ne calida IInplean f t'luc ollc:ettam Cl/m Nchaoccoctio
btetil
tic
do vt fiat f};llIp9 "ttnfra.~ .(rzupt "to.be fnfufloncvlola;.3.
r e): "'ra~ parte lecU:1: lint!]to magno co~
ponantu
J,erbls:1:
âf.frzupt bc fUllloterrn o~rmdUaflmpllda.afi. 3.~.allll aqllta
s bterleollte:tta vt fudet:bdnde Iiat
trodufl
patlletn
operlai
bua~
ptO
s.l1d(cc
3.j.
ail.
tndllliclupulclCi botajJlnla dca blo(e.
teptdo:tfi laudo:"t ocuU'U6eritur
neo
pannolt
cum
o
e;ruccatt
in~
til
bUI} \!lctb9. et mu f\?llIpCi Indptat;fumcre poil (up:adic
modlco cott oculteme me vapo:
llto
fuperpo
binda
cli
pliue
rerpollattG buobua "cl trlbua l'cl qUlbua ni!}tl (umat:" con~
.1~0Ili!}ecad abller{5end4" tpccandCi mli.
attingat
~cllloG
a.d
tempo~
fll}oc
Et
."tdbug.
IInqcf (upladictus (\?ZUp".v.vcL"j
te~lam "il let eptmima C"1ll "lina. ploplla:ad !?oc crli VS btCO~
fe ,pprer diquattonll}umotCi 't apertloni opillattonuviderlf
plllegCf.1tandctn ad bic intltioncm pot l1ert l'nguentlltn
crlo
fnBr.olTartvline:" ad rllbcCi bedlnare laudarcm:fieri lcu(m flo' ln fozma:,t infra.1~.ohbant argentl ,tut e,:ttnetl cum (aItua
bot"omla be baflllc.. btacp(j be;t:trt ellilcuando vf~ ad q,tita~
J,ominiaieiuni:cerealbc old taurtni.afi.s.il.faUs cômunls ad
tl.". "clad plue. vi. "nciarCi (an6ulnte:ncc aliquo pacto tran~
pondus omnlCiafTungte pOldne.3.j.s.(al teratur(ubrllitcr:d
(eend .. tuud ftômla magigcopio(am:qmtn "o"Mu " amtlt~
oUban"m eus afTllngla" ccraUquefiant:1: oia amuI bli tnifcca
bua pendltiblJa a materta adulla 't groffa. "l'ndur ata coplo
ertt ~n(iucntulll bon4 ln ca(u nollro. 31ft J,occtli villet"n
tur:oç
S.
ali.bfii.
c
ts·
pdpue
bta
ln
t
(a flobotl1ol!lia plurlmfi nocct.E
'"In allets mlnutiaime tritts:u li afTunsla pOldna
guentum
f\?zlIpis
s
Q1 partlre flomta Indt? cll«. creulb ua fn e;rl}iblri
ln fotma marli «rSd f1idt itldoni ,,~ vngultllS.
mi,rtle
bene
peucnlendfi dhd a.Uatnrlttonl:q e!lefio materle magia cra~
e:qtJ (cdt ~omtn9 fVc(ucin amldotarto bllltnctione:
a"~1I1ar
diclltt~c:.p:o qua pthno laudo pottonl "t Infra.~ .mtrabola~
~j.oe(criprtonC\'lris.Sdlplll rccurrl1f:qz "ttllaell:ne~ ,ppter
.
"odi atrtno:um.s.til.kcbulolli "Indozli.an.s. j .tnfundatllr ln
. b:cutrarilpfum !?te adduea.Etillcl?tudducte bcfcrlptloneg
p.qute lupulo:fl fumltcrre:endlulc: becoctlonta pa.fTula.rum ct
.alcrit:vbt COlpua ~otllS effet(cabto(lIm ql mli"t prm ap~ .
etti
II<frltte pcr.~.l7o~ag:bctndc fiat dus e~pulTio 't collatura:cut
ln fcable plcp01tlonalta ell!}utc. an4 tn bic commem(J ~ .
Il,!.''cf''· parla
(ollaturc addatur bozacatQoUconte. ~.~. confcctionte e,".ct
COtpus torCi fucrit fcabiofum:nô fiat tnCictio c~ vngui~
Il
ro:~
101:
enad
5.l}.(l!tUpt ,,'o.~.,.mlfc.1: fiat potlo.~ofTcmU9
tlsNcbua:(ed faltl fiat il1terpollattopcr btl. Er di
cottnua
ro
~
.mlri1bo
re.,.t.~
te conuenteluiua tn blcta. mCdtdna (ubtrS"e
aducrtatur:(]1 coucniltlua curetur: 'r ctrtua fl no
btllgltcr
.,o~
modlco
lanodi dtrl.", addcrc.,.,.rcubarbarl 'n tnfunol1e.~lmfllmat pll
vngatur:(cd (otnAucdii mlbta tm:"t partes rart
COZpus
tot
IplCc.et ft placet 'n 'olma p'Uular~~", non tn potlOC ~urca.
partes manlfdlarfi tCicturarli blllltffi.a tuncturls
ar:vt
Vltsann
Iulae:vt infra.~ .plllulilr1i be fàmotcrre.:;:).ll.ptllularti
Sngatur tg/tur blael?ia ln euruatura ,"bltf
lieroda.
apud.em
l'fi:" Uti mater" .ppdc refpldCit '" a.~61'cga.ttuarli.afi.~.,.clln,
manua:'t (lib lJenlb9:" ln cotfictlone'pc'"
rafete
ra
curl.atu
"In
arllin
medicin
IllarŒ
altqua
.fV.1UPO "to.fiant nfie.,if.ft fUmaf
erct in pltmta bteb9(cables mul;
aappar
a
p:optm
~
dlI:lnc
ad
lm fotma fupcrtua btctl tJe aUa mcdtcina:(alllo 'l' couentt
eUentre fold et'ta rattonabt~
I?ocfepe
i:qz
ttpl/cart ,11 tttfferldf
quaUbet /tlarli bo:mtre per f70:i:potl quas "cl aitera: earti (U~
lU undo.JIn ca(" ctli
perfecte
e~llite
nô
COlpole
a~me
ltter:m
{f.~.
maf côftetio:"t tnfra. W.brabu6Io(dti. 3. j. 5uccl?art'rof.
tt/gelllua amllltlad~
cbllttata
rnolj>ttl
nl
logttudl
",ollro fl per
mtfce.fr:sd I?anc lt folurionlvallt pillllle bC fumoterre qllas
fileta rnfidffi~
perfecta
ta
tua
Illtcr~
effet
mlbtt
colOt
mlbd
ua
ad
"f~
o.,.j.
fUlIlend
(ôpo(ult.tt.'.Suic.in.c.be (cable" p:urttu
lodi:vtlnfrll
fuper
i
Untmltf
fiat
marertc
nc
abtlerflo
1:
tlone
ta
3~tlq.~11J. fOtlltam blctam ln reUcIs medidnle.cr~acta alitent
iJ alu~
ematl}trl
ttnero:fi
rubee
vint
feda
~.Ilaftfagrte m~rl7e
e4oncerdtcatiua!l qutcta rirtute l'cr bUOS "dtres btcaconlle
locue linlaf bO~
(epe
aato
di
iter:1:
tur(ubtU
Ii.rerran
mtnlg.a
l
qllallmu
nle:ln
c~Qibltto altcuws(r:upt lôgt "cl bccoctio
lice coloz (uper locCi naturalta rettneatur. JI~19 fic onllllb? p,r~
fit"lrtuabtselliuau(Jatlua. f.tad pane tntentionem "alet
(cetla pollre,"o 1':0 coplenda "lttma tntentlone:"t conf01~~t
ptedpue bccoctlo b.c mtrabolants:qui po(utt.b.rocf.{n tltrU~
rtone mcmbd Iiat:v, tnfra.~.ntUdlaglnts btags{5antt "dtO
(ccCidŒ
:q
agartcllm
:ne~
turbtrl,
do
etlQne noua non appolten
III0tum,ali.~.q.olct dtontoz! 1: malllcto.llll. ~.s. (andalodi d~
.
aqutl.
ln
bCCOCUo
eliquos tntratUlii bccoctlonl:"pctpue flliat
rri.laptdtaematl}ltte.l'lfia.j.clll1llllodtco cere fiat "n(JUcl1t6~
~(d.~n I)odtca(upotficrt(vupusaiterfolptlulls OUli6ellh
tic quo flattnunctto.~offtln tn I}ocremcdla multlpUcarc fcd.
DUS:vt tntra.13t.(ucclfundterre cocrl1 colat! par.q.fucd bOla.~
a
laudcalrtlflmilld plefena belle fulf/dent.
tum
rnlrabot
ntur
tnmnda
stlde arr p:epa ratt. par.i .in colBtura
l.
cr;j:)~fcerclluepulluUaqlllburda rubcls fublto appar,"tlbU~
ntderi.pottendo ,pqllalibetltbla fuccl.3.~. mtrabo.epitl}lm
([Con flUum.cv.
cola
cua (lIblto cuanefccnttbu9.
nC1
e~plcmo
facta
pdnde
noctcs.
trce
bleG"
~.ij _l'cr trce
tlle (pectatlmmc tu
Cafll!}u
fn
teneo
firmtter
vt
a
.
1:,
IOjJ9:qut
..
(rlUpue
fiat
al."
o
tura. fr1Uplse! colatllra di succ!]ar
1 pwdentlfll.
l'tenter
(a
"ddrca
q.
nolCi.Ju
'
lIcnI9an
cotlnuef
~l'.d
b(ebus
per fe (Uijlt pot:"d di (ero capllno:et aUq uor
1Ilt:lta (]1 a me blgl1l1tn "1J,11 addt pof~
ultIl
IIlccon(
Il1t~~
côpleblf
poterit
l
cradka.r
tota
fere
,el
ma
tota
t,ta
cCi
it
flt:tllmen "t (a ttffil da requtflUont darlmmt
.
tto:qllc er4tmafcrtd eradlcaUo.cr ~acta. er~ dione ad mem
I0ctaIIllln1 vlnaldlgenftolle flltP~u,a.~ue.~ .
bolllint
.
~alluen.
fnfra.~·
"taf:ve
qua
bzotCi alunuton'5 pot fier, confectlo:be
qut'l ad potero in cafu confcreprta ub.iI
magte
ctecta
rofiJ.~
dam:fcd
,uccl}art ro. j.l1·brabugto. ~.s.(pedcrfl trlafandalozum
l11 pdnccpa ,6ar.;r· rerapent'~
mcdteolU
"t
clam.,et quontam
te noudle.ilfi.,.~." cumfrlupo befumotcrre fiatconfcetto.
drca cO@lJ:lc~em ct J'r.
bl~hnlla
fleut
'nll11
tr.Cura
rllJ
In(crlpe
cc
(oUde:v
le
cofccrlo
a
nllnfolm
~Off'111 etta facere cofcctto
tc pa 011 1'1 plhn"
qlltddlta
jJdeooe
equltur.
toncm,(
.i.
tJolllcat
nouellc.~
rofate
(ra. ~ .fplrfl brarodo abbatta.par.(f.(pirti
(crlptls ~um 111*
ttbua
acct.1cn
e~
ego
edo
ando:cr
pcrtract
tua
(plrfi mfere (ara"n'ce quartl parti:1: en 5uccQaro blffolu tod
1Ie.lP. :Sntolll' bt n01
1.bocro
darllflm
lfTimh
pnllal1t
dlcio
(olida:p
cofcctlo
fiat
(nlflcit
rc:qtJ
,,(undter
'1J.llqua buglofe
11/0:'1' egrttudo l,cc vel acddella p,opdue ad /capltulum fcre
toto ploccff"
ma tri cQuen!étlo:cR in ellate:" be fllo "tt pottn faera
rcducl polftt:quamad allu,i capltllloll11l1. ,na," Il !]erlflpllllJ.
UJllndlli
Jlrttudtnts eniB p:lndplo:Uat lIlagiG cofcrat
fOletautpUI'1l!dutffcgmollfdc!) nOI. Ile (ublta rcmoueretur:
cattone.4rlbio rilmen o{bua flcpcrfcctt~:ti ventldfl ad e~trtlJ
cum quellbet talla Iltcgrlrudo mlilterfaliG IIcet a matcrlafll~
(OOfolta
a:tlclnde
abllcrtlu
(cca 10caUa:1':lmo mddlflcBtltlil"
tilt ln (uperfide pendelte (,ttéfs .~t 'sltar ta lié rubo: 1: ln t1ii~
na~
rtuat'Vt pollij1 flcmcmb:um ad btfpOlllin fuperfide 'dut
111 Il tlo 110 al11pliue bU rat q, pcr qllatuo~ "olna g,q, etlam non
,uraleUl rcdltCtCi ,pblbcaf rcddtlla amille bl(pofltloia.Et dr~
am ne~ or nota
at modlei ('otpoUa partl occupae:(cd lIlagt1non
",em:.
tUt
ttlltl
blutllrn
t&;lle
tcr
ca boc maûmclilbo~idli:ql'pp
fUllt ln caflt ef
arbltro:
vt.
tiJlllCIJ..
lil
·anto.l'I
deuario
bUla
(,nttaUtel'
.
.
~JO mala eople~o fa~ C~ vcl~, lJ!~tllra,te:'I '9 {cUsct,etta "'"
'.
*0
.*
~
~
~tllis.
�~on(aiunj. ~'.
fcntiart nucfTarfa:'tf1 lIt Inultfi cotfngat.,ni ln fine capri an~
tc curiibi~t.Et difcreinuadltlodi amplfi 'te. jJbt \'tdtf coU~
stqtS aliqfi talcs tntlattoce:fiuc pullule masnmu locum oc",
pat:'t qfiocun~ 6t:no \'fc:p talte appar(tltla ab alia caufa pi~
dert polTet:§' a l'ilpolibue colcride cft aliquaU pcrmt~tio' va.:
po:fi fanjJutneolfi:cy mantf,llat rubcdo daracmn pluritu et:
anjJutlta 'tc.potdTimum cocurrltib9natural1 caplepoc (ua:"
"t(poadac viduitans" reUqs:ttc qb 9tn cMu coptor, fcriptftl.
cr~,admtnlllrattoncllJtturrclJiminte acrisblcultcr ct ftrb
ctim plimo circa aerem /)oc percurrendo. jJ n clecdonc \lttau...
aer accus caUdus't tnflammartuus:UU6atur ad (rtsUium et~
,>"mtdum aUqllilUtcr b((Unans.temp0le lSitur cllatta cft "il,
blda ptcdpua cautda: lIt qutctcturtn loco fri!Jldo:'t aula frt~
glda:ita "t cam,ra (ue I}abltattonts at a fcl'tcntrtone btfcOOQ
ta:"etœdcml'artdcncllram "abcns.ft 6contlnjJat c~erct~
tart liat ln !}ota tcmpcrattod:\lt tn manc 't tn (cro.cr Et c~ I}oc
tnfcratUr:'1 tl!C noctte:"e( ln tempoze non tntcnfi calotis non.
ftct nbnte cool'crta pannis drca bOt(um:nCQJ bozmtat (upc...
Icao molU: 'l'el caUdo:fcd at leaum c~ coto:" non lanilYcl plu~
maconftruaum.'JnrcgtmtncdbttaUsotdofeructur.Cauen~ ,
dunl a,b oibus dbls Inftamablltbus:"t acutls amarts falfie:ec
foltaterbulclbus.ftfk "Itandcfunt (pedca:ccpc:polrt (\!na~
ptlJ:illlca:rutJ,a:t "utufmodt.1htnta quoq; potcntibus -ub
Bcao:p:cclpue aconfectlontbua cauldfi cll;'Z Il bc mdlc. Car;
ncslt autfi motanarll Quarll l'ttade funt. :Jnter carncs"almt
carnes cdt pclpuc 't ,ltuU lactantts:pullolfi lt ItlucnŒ:perdt~
cl:'tturturli. €arneslt aBni coucntfit:œrncs cttam IImada~
rfi:~ crtcii fill6urr:qm vItra. quaUtatca manifcllasfunt apptl)
pdate tpar.rectltlcantes:ptfccs cUam petro6 parui aqllc t)U~.
"11.1& t'Selltra quoq; coc"tli6:'t aliqut bn cOdi:'l optbne mafta.~
cari~" in pleparaaont I}Olfi gcn.cral'r dt~ta. inasia plactnt
q,afTata. Jnter I}crbaa funt lactuca endiuia bota60 tara(acot
cndiula atuellrta:fptIJac/)ta:poztulaca cum oliqulbu~ bldib9
blmtttcndo matolanllllt:faltllam:'t rdlqua Ilromlltll.cr~tO
alita tercuUs coml'c«t ndlUum:panlcus:llmtla bcnccocta rar
trumenUabttda plhna cU~atura:far crlam ocfpcltanon tn;
conutnlt. $cd quandoearmtlnollcomedunturbe IC~lIInt~
ntbus:ptcdl'uc conlttnlunt litea ctl~ opatnc btCocte abtutte
pttmta bccocftontbus buabu9. Jdcl1l blco bc caultbus tnteUt;
gendum cfTc.!0ua ctii infufa ln aqua cum albuminccolltClla
fupera(pcrfo modtco 'tnt 6I'anato:um: "ctagrdtc: t'lon tnc:on~
ucnlunt.5t cnam fiat ,"I~ra ou01l5 cum carco 'uumlli non
(aUto "cl Inod'd (aUe no Inconucn'ct. $c.1 pu:dpuc cauen,.
dum " cafco vcrcrt "(,,UtO.:J Il frueribu\3 ,,'tentur Rnsulc ficus
'1 flfttd auc:tlane:'t aml!J,lale:nuc paffe:ptra:'Z cocta ua:flltll.l
COllucnJunr. ~oma ettam fatis f~)ltdc fublla ntie:fe.~ a quea ct
~u"dda nocellt.Btllum fit nt~rllm pontlcllm "cl ftlpncG mo:
dtcc l'inoaUtls:t accrbum:snt~tumc:tlam Cl/In aqua bccoctlO
ilia codandro~um vct l'tUnOlum" talna~ndotum.jJlla. ~bfer
uatio tn cibo'tpotn l1lultliploftctct.«r(I~ca ,"~Ilm" qUlctes
bleutt,rœucndun~llmotulabollo(o:pleClpuc(,tiatpollreplc:
rtoncm:coucuit t6 altl\uale tnrdttfi Il~te plandtulll 't CCn.aI~I:
carda.n.do tamen per "olaln. poil u:c:rcittum antcqul dbua ,(u
matur:'tfIl1tc~pllllla (upcrfiuttatlbue cotbus 1:non. aUter.
cr JI1 fomno vero r'Sula. obfcruef:"r qtS (omnua c,q ucrur vt6t
Uc q uantti ad tpa: ,d fl11t" bOllntattn bic nllturala. 'Z Il bo:m~
renô porT,tfaltlqulc(cat.cr?lcplctto't tnanlno mal3!S nar~
rafaaa(untmala.t.noe~cdltntc6cmoldtnlinllnittolsetr~
J>lt~Olltg.'JJdun.tfi di 1~lccll mllnn.c:noctuCi:qm 1~lc a~ 'nflam
11lattonfbudt.«r (trca acrldltta Ilk .catJend4 ab irs :pctpue a
foUtdtudinc 'tcurtoataU:Sa.udtllm ln I}oc cafu 'non multllln.
laudattlr:tt1llltia COlltltiel1t101 dl.Et "cc futfictant,qllllntulll
ad rc3imen. fc:~ rerurn no naturaltum.trt:irca IIlcdlCtnaUa \'c
fllendo.ob(cruata. ,,~ntrls lcnittonc: 6 nond} farta ftobott,o;
mla t~l;do tiat bt blllllta bc~trihltcd9.~oftca l'cr quatltot
'\1d qutnq, bics fiat tlobot"omtll bdalUllteUIl:q.uc: cil mter bi;
Situm mlntmum pcdis" Illlularelll.EttaUs tlobotJ,otnla mut
filIn CÔptobata cil "umottbus lnft~matls" adlllll,,:et ab egrt
tudhttbu0 ab da bepldltlbue.$Uii no btbUc purgarctur fin
mlllrua. mllgla landarl t{obot"ond~ flJpl}cnar6:"t \I,narum
po6tarli ln pcdc: tn Qtc tntrtn.fua "puLi cautlli.~ tfi cgrtludo
bic actua.rr c-= "I1POtc bepldct:,r (ul'pontmUS!lC mite l'omt~
nt Sut.pdatcrtiftn.c. bCCaIJonib9 "rlb9:~ t,f cab." rcgulll:qtJ
repldto \tapolofa ma~rnsc tUilaI cft floborbom'abaflltce flllt~
ftrc:tdeo in tMu IIlOtc~ quo tnOtbUG pertodfClJG cfTc vtde! '60
hlll1"rl:qtS an Inuallonll!on(mi:ctl m,,"tfdiatl! altquaac~
,sclltaa:quc col fer ontcccdjit ad tU"m:,rfterct lcuLe floborl}o;
j=o.86~
m~ bc bafiltca flnlftrt ratais cltllcuando modtca, fansutnte
q~llt!tati:':t"Uarum'3~\'dtnuln
ad plue• .1àulbllS fIc t.!lctte
flomile rcaae ~Uc: tntinoce:\'t1Il.f.ad CQllaticncnlatcric aqull
"jC[U6 \lapot toud:" 1JlJqt~1l CfiOllé.Z:UUl (ritad (onfOnatlo(
"an (ozdts 'Z fpfiahlt01:qm Illlld "f berertu~ accii\l:qtS in ca(u
(Orillsat ~ appl0puatls l'oll!cnto ad rcmlmoncm ardc:te CI
plurttu~ II} au~c (otln~iUs (pa lia Pl1l1cupponcnf rcmcdla.
cr~%o puaiglf inthtoc c,:pcdtcndlJ ad biscfltoni matcric cC
dionl coucntut in. cafu aliquarr fri!Jida "cl ficca:ma~ic adp:o
I)tbttto,n.I cbuUlttonl6 malcr~'t :Jfir euapo:atlÔtS.Jn I]oc tSll
,~u \lalet (t'UpUS:\'f tnfra:l" quo crlt lt altefStto cpatta ad
tnstdfi cfi cotoUllt!onc (l9 pzopzta.~ .frtUpi bc fl/cco endtute
Irzupt bc sra.afi•3+aquaMlm cndMc accto(c.ali. 3.j.S. mifcc.
cr8d!}ic·intlttoncm valet fingul'rfrzupua bcpo:tulaea "na
:œe~aalct ltfrtupus bc (ucco acetofc:ucc:tofitatccirra:'n 4~
bue_ptcr (quattoni matertc tU,uanf :Jfonido coz~ milna fi lia.
Ua:q "ldenf tn cafu mapclcdi.~ofTetn faccrc frtupos m~g~
ftralce:fed bOctus mOOlcU6 c,:"ta ad .pll~ttarl ellttandi paN
ttcularcafm vartaeaUqCio tnthionce ctfICerc pCo'tutt fr zupo1'l
"faeta alltequatioe matcrtclaudCl tn cMu pursatIOl1llcui.s.i
ertQ altcrildo '"uabtt:que ponttur a i:'rno in cabl tUa. E.t ;11
bdlcata multfi:"t tn~ra~ *.bUO granata maJa musa:et c):cou
tlccnf a (Olt',c e~Crtou:'t accepto toto an tr'nfeeo Cllm pu 'pta
codlfiattœttsfucct eJpffio:bclOde factllcolatura:ponaf
cusfubblopcrooai:l'ollaimandumaturaddldo.,.il. suc; '
c"art aL €~tO "~c tntcntlOne (ulftdt 6 (lunantur.,.~.l'~S,~
p:unJllnon.folllttul1Akolat:'t cum~uccQaro tiatbolue'ct fi
f~~:ttPOtdt btfTolut CU5 bccoctioncp:unotii tamarindotli
, ...,olarfi:adducnsaltQb9 sr:ante bcrbcro:um 'tozdd
cotncatl. cr ad bic ltlntlt'onl pot licrt mcdlctna· 'f Infra ;:ntlrabolanodi cttrtnolfi·:5-ûl.mirabolanolfi indô:fi ) j c&fi •
dal.lf ~infundantur ln aqecndtutc Ucc:tofcbccoai~;; at
Marli pUlIJo:liramartndOJG:qtS futtlClt!'t faeta cJ:P:dJiocpSd:
dtf mllnncdcctc.~.iJ.orap:unil.l(olutt.s.j.s.frzupt "lot) ; Iht '
{cC!'t Rat potto.Bd tntenrtoucm ctta clion te aUqualte" ait~ra.
tlontet.. cafu "illct ,fus {tmpi bc:fumoterrc (lim eqUla lupu"
101Ul11 plantagtnie 't acctofe.ft I]cdutficiant.quantfi ad
teria dH\!lupta" foluttuta:q in a(u(cmpcrbcbcnt efTdcuill. '
€jJa rdblt attlderc ad aUqUllUcofoztlltlonl mibzotfi fpfia.
Uri:nc rcdl'tit tml'lCmoni ncq; nocumltU Q: \'apoùb 9• bictie
c!cusdeadcœ't(ptlaItaqut.pbabtr'rma6ia lcduntantcq,ftat
s pcrttLo tlUue ruboue in fadn ali'e I2ttb9 q pol} tam ma ' ..
fdlaf bicta sppa rcntta .pprer moe "a
na;>
!.'ilmagtecodudt.%..audOI6jfficrlcclffC::I~~~rca (pfia~
pal'ui.1V.tJra buglofa tl. 3-lif. O\!llbolll(Jtnatt
cafu
~".'~5u""art vto.!.s.fpcctern ro(arfi 1l0Uc1C.5.i.s.ma ro.aft.
rum albaru5-'.' J,mtnta acctofe oms", cOldc ccnd (;::;,~a$
smcnlol~ln ladnt)]t Silp"trt:'t fnlCraldt:" jJranate.llfi.=).;.cr: .
ctlJl'llna.lf.foUoJIlmSllrt ursentt.afi.nfio.itt.culn (e1Upo lie
scctolltatccttrttlatconfcc:tlo. ettlltilfcpc \lratur:qt (pero c):
.,ac magnum (c4 luullmlt4.~~t it fier! cofeello in mOJ(tlUe'
~l tnfra:~ ,alcbü diam illtcrattont tparis.~ .(pedtrltm
('J fCOt~ {)c fpodt,? di ~!minc eceto(c.SJ}.fplrum brarodo il bbâ
""C'
ma;
,uccl}:,.tn
tro;
tb,;.=).t1.f~lrlicQfccnotsbcscmm'e·=)'J·(Um.3.,j.,ucca,sriBI
blfToluthn. S'lui. endtutcucao(c:quod {uffactt:'t bcauraur'
1.:0 nllenit dtamtn ca(u fttrtfacculum cotdl:l't in (ra ~ fious";
botagintsl'toJanlm" rOfaMlm.llfi.tcrJti pancm.m. fllndalo
rllmdtrt.'Srub.co~IlU01Ul1lnlb."trtufq;been ail., s (a
~e,"il)ls acclofe.an.=)~J .oms ~e cozge ccrut aÎne ,,~rt~.~~
,.fra6mc:nrolJJm~nmutfiln co(ccttoc bc gemmis.5.j.campr;,o
re.~a.i1.nt6 elueodolftat abi abominabIUt1·~ cum follla tr"
buejl1urt l'tfTolut.liat ~acculus ln 6ndone bc g;.ana:" fuffumil'
gel (upcrfumo lapJdlS jglJt~1j>cra enqua rof.lUttefc "bus.
~Iofc CIlJ11 moctlco ,lnt Alba odo;tfcrt.':onucnl' dlsm ln cafq
cpftbhnaruparcum cpttl}tmattbus c6munlt~r v"Jcnttb9 in
lIltc:ratto~ cptU.dfrtgtdû COlt,r fild",~:ad que n6m~ c~'cndo
.l'ptcr .p1lJ;itarleUitida.€Ji ,mmo rc/lat (Onftn~1't loca fa
dd 1l1tndllm:ncrcdpj4nt nOCJlmcnlUIB a "apolibus deUil;
lia:no rli 6at nUl plucJeuttbJJa cfienjbUe ttiobotQClmia .,t bf
a6 cft.'ffilt isttur \!nsuaUllm:\'t tnfl'lJ. ~. mudlla6lnt~ mo,
nloJul1J 'J b~id.ilfi.,.{f.old ro(.t dtonlolllm.afi.~. S.(lIndl1l~
rUlJ1.,.cltrinOllQh J rub.mar~rttar6 dcctarum laptdl8 (mat' t
't9.liIli.~~.cum modico ceretJat '"~lIclltum leue Id Uniend~
Rtcs l'ictas,~ofTem ln ""emuJttpltCllre rftncdta fl!O c6 alum
mO,adrcdll410nf futftctjt:J ponell ild plc(c:ruationeln.St!t'
'Ila tUllcni6Il1arirctur:cr~0 effet Jfla~ pa ra cure.
€~ro OcmacratO parato Id ""Ui 4lm ~cl>tUtatc bl~f
,
';onf1.Jo,lPlltf1.~el5IjJdj,
P il
�~onfiliuffj.C"l. ct~ c~îl;
~tntUltaintentio:tn cMu ilto ad (olut(ua pttpara'rl bebt.re.. ..
reriam aUqllalitcr mdancoUca drca fplcnelll e~dh~ntenl n0l'
·s;.: • madcs totil' cu bcbiUratc blgdbllc ftOlllllC!?t coi
r 4dfcalem:fcd parumper adufla:", ;)fitera"irtute ref01uatur:
~ . •<ll"':: ara pndparretfplenedi ,pa.tc natura11ter calt
vdpcrcam:s1cs t)cbitoa. J:ttn l]oc\'a1et frwpus:"t tnfra.~~
9
.
0 mu1rlplicQ rlb9 bictts mebda natllrallb mut . bUlJlof~ bo:alJinLs capillt vcn.ltn!JUe ccrutneelldiule fcariole.
.
. ta "e"tofltale:qllefir caufactiaad tardildâ:'taU an. ro.,.radicum fpn ra gt bUlfd.aii.~.UiJ.fand.rllb."ior. an.,...
.-quo mo COlrtllllpcndii tlil)eftionl.3ii Itare I?abt~
if.poma bOlncftlca numero.iI.pom>! odoufera nume.ltif.cro~
tudine ml1Cr.lnaturalttcr cft curâdCh \'t pfcruef a cMu ln et!}t . d.,..s.fillt frtUpua CUIll succl?aro.J:t abeCUr ClIlll fcro caplfno:
ci cotitctacclltdtrllte epts-.€ 3/deo ill relJllntnc pthnfi J' rCSII~
\'elaqllabuocttonta radlellm bUl)lofeertt conuententlo:.~'
B. cft obferltandfi quâtli a .i t'Ictil: \'t "tttnPoia (uperRue CIl!C~
ctialllloco infufionis buglofn bozllglnls fumerenlr be (uet"
taciltta't e):iccâtia:illlo ln dtnlidum cft ad tlperalllltfl in aat:
bOlajJtuis:'t buglofccrlt melillS. 51 etiant wnpote cflatisad~
uia:'t p:trCipcr ad l?ulUldil:no ni l)roffulll 't optlartufi:'t ,ptlld e
dercturfe. papauerts al.fCllliniG lactuccad p:ouocandfi (oln.
n!lm crtt fcUdo:.J:t ilto frmpo potell: "tt multo 't conttnuato
ftare apud tgncm mllIto tepolc eIl: ad nocumclltu: ma~ime ln.
l1\!emc't in d'tate (lib foIe. ([l'Potua ctiâ Illbodofus cfl noc'~
t(lI1pole.Et ft "olucria aUud amut bigcrendo cuacuare fiat fr~
UIlS:'t qutca InlllJIS conucnlens.aliq lIale tamé c):trc!ritlln mo~
rupua "t Infra.·~ .tlotllln bOlaSitli9:bugtoff:meltffc~(lImftcr
cI,ratlllnfactulll in aeretempcrato:"ctparumpcrfrlgidodbo
rc "lolarull1 afi·5.l f.rlquirtnc cotUcum dtrl pafflllarllln enu~
p:iua tn ftoma.,,,o blg~fto \llUlficat callditatelll "atllmlcm: (s ' dcatarllm fcmtn{sbomblcls.alq.s. fcolopcndrtc (carl()k d~
polteum non fut11l!ltur clbllG rcpentlttc:illllUo tardctur per I}o
(OlCC eudiule c"pU. "cfi.an. ro.i.malolane.U). s.anlff.s.j. s.Ilt
r.ani abaffumptl.' dbo.4[ J:r lta fImilttcr \llgUare fupcrRue dt
cados arabid fcne eplt!}lmt.afi. 3.s.poma numcro.~.bulUant
multulU nocena:'t fomous fup:a mcdlocrcm nouem I?otaru
ln llqUa. 't colentur 'tcoLaturc addatur fllcd buglo. pomo:ultt
~1lIdum.afi.3."j.'t frmptsctur cllm ~lIccl?aro albo't ar~matt:
cfltllcafu mukus tuuane:fcd llOllacccprctur fomnlle nuttraf
aeta. ad mhllla'l?o:aclIlI1 bimtdhl poft cibllm.ft ft nOIl pllfTtt
5ctUr cllm croco 'tfandaUa rub.'t dtrlllts. 5t cHam IlIfnndart
tUo (patto bOImlrc faltem qlllcfCilt quoltlam quies (npplet "i
,tur.,..(f.epit1}imt ln fcro ca.ptlilo pcrnoctem "f~ ild. 3. "j.fcri:
~a fomni.er p~o ta nto tn c!tatda ud ofomn Unt tliurnus poil:
'tfacta colla tllm fl1matur tepidllm tn ca (u \1a Iwlt. Je on uen jt
ctial1llld I?anctlltenttonem ainterdum (umantur Il.~. "1. "f~
ptiidlum per t>uas 1}olas:aut ad minus per l?otam:(cd fiat i"
loeo obfcuro capite bcbitedtUato:'t e):trcmi9 ~tCltcr coopcr~
Bd.3.i.be bFap:uni91Ricolat nô foluttuo.aalcbit ir anSunUs.€ ~ugtendacftomnia rel'letlo cibi quiitumUbct conucnté
cofcetlo bracat"o!tcoute:a [,cadi q,titate fumaf:vtctlplt gFa
rie bc (e.tnanltto ramen fupertlull:p:edplle tdllllillln Ilpnlln
admtnue (cmdtn menfe.([%..audo :>fiud "ae tntenttone fi~
.cil plurlmllll1lld nocendum.'t Ita cottus cft libt ma):lm, "crefl, ri confcettonea apptopdatas:"r t~fra.1).-.flodi mdUffc bo:agt
dttIJ.cr',Ptdcctione autcm cibomm.Ctbu6 d conuentcns bt~
nta buslofe "ioLlilJntBloe~.Gfi.,.,. bOt0!llct.S.S. marl)arttll~
beUffe bonc qUlllitatta pauaquantitatLs boni nutrhncntt:'t
tadntOtUnl (mcrG1di.Gl\.~.,.croct:t5ra."l.omnta (ubtlllter'put
~
~
t t dh td
l'
fi
d
UCMSCnrUr:OZcu m 5ua!?arobtffolutctneqlllllbugIOftfumlttr
rc:qlloLtfu._lftdt fiatconf,ctlo ln rno:(cüts• .r~d h"ncl' nt"n~
.edli9 trenlmutat On Ga I(um IUIl bec mlln{'" CCun um
iUtu5'tfmporltta.51Jeo callcndud1:ab omntaccO't tcrr~llri
t d l
'Q. Q
1("
... ,
nutrbutnto:'t tta ab omnt gCtlerc lcgumln um:OZ ab omnlbuIJ
tloncm ct~a ail ,er mtnurŒ:\1t tnfra. ~ .brabo:a.glnari bra~
carntbllll groffo:um antmalium:'t mapmcfaUt1~:: cafeo:ct
buSlo(att.afi.~+5ucc~art "iolatt. 3.if.5ucc"ari rofati. 3.s.fra
maJ:tme allttquo.~ucnd~ cttl ab oibu9 ilcutlS Infll1marc p~
61l~lto:um:"t (upta ltnt Illoee.afi ..,.,.cum tolits.tUf. aurt. fiat
titibua'l cJlcdrib'1:'I Ideo pOlrl aUca. cwc: oz '? IItu(mod~~cut~
nt anUN:bc qua (umlpotell vuum codear.,f~ ad bue tn ml1~
Ji
'
1 cr 51115ib.OZ ilcctuln t>e "1110 pottn... ma.....
ne.fr·jam "ttfmoficnda (unt t)uo localta.:"nllm ctrca fplcnes
!J:~:~f:~~~&tnllctlii potltialll cOmunt "fu acutaslJar
adlpfllm con(ouandfit'l ptO partclnddcndùm fubrUtandum
nadn..u bmoL funt ad noeldum.Etita. pants burU9 \'d,s~aS'
'1 refoluen~~ ,"at~rtâ cirea Ipm eotcntam ltat:"unfm. ~ .olet
""ue:'I matlme I)e milto "d furfuraccu9 nocct.1~ants 'Sltur
amlg.bul. 3.,.01d be ceparrtbua. ~.s.o):tmellta fImpllds.~.~ ln
cOlluentette fit pantll slbue be (rumenro mundo bene p:cpa.~
quo biffolullnf bdehl.J.{;.crod.=). M cere parum fiat "nsuÎtfi
nto "ntu9 "el buo:fi blerfi Bd plue.et bc reliqllie nutrtmclltf
1':0 \1ndionc (plenta.fD!.lludo (dSo quontam tn co ,"ultiplf;
bpe oua (o:bilta adb:cntur trJacet(\:funt multllm conuellle"
caf \1cntofltas rnulta:q (cpc flués ad genttalta (utt ca.ufa ercs
tia..lCarncll etlam puUotfi:t pcrdtdi:'l fl!fiano:u:ct caponullt
cttonta't pollutlots noetllmc:q~ acddlsdl ma):ime in ca(u no
ana:fiat crlJo Inllncdo drca radtcca rclliculotum ,,(upta ad
pctpue "remctt pullatii ln, eftate etiii plurfmu toucntunt:'t h~
p:.ancito:'tqllaa oltempo:edt):il.te flint melioua affatfa. $t
c:onfo:tationlvafouun (cl1llnaltCi.'t refolunonc; "cntoaraUt'J
ctta placlt ptfcce blmtmaplfClbua magnt cOtpotlatn cftlltt ,p
fiat:"t tllfrll.·';' .old ,"ltcold abfInt!?(f 'tmtrtIllOllllll. an. 3.1.
pJtua coumi!it ptfcca petrolHtcet c:tlii fardene nOIl f\loUte (a~
omllia laue"f quaruot lotloibua ln \,Ino nil)ro:cqual'r poflcl),
tts conncntallt't tcmert 't!mtol:colods arl)entt:(~ cll~cntur hl
addantur pulucrca:", tnfril. ~. nlldfmuf.llucis clpzefTt tI,u~
broLilfll CUm 1Il0dico r(op0't dnamomo. pe ttrcllUa coucntut
ris:aii.~. ~.fc.asllt caftta.;.sallarum. 7.(I.cû Illodico ccre tùlt
, pantetll b:odifg cltrn{um blaarum:conucnlt btodctum:'t far
"nguelltllm fatla molle.Et "cc ptO cafu fnffldant.
ma):lmccoUarum cfi amlgdall6't ,.uccl1aro:fimtttrer panicum
€11MO rdtauratlone bcma.erati. fpectati iuuenlslblerollrm'
piflli coctfl cllm bzodtô ptnsul:'I oua "ndUrer fn "iuarolo.J:t
tic .6:tmllldta Janl/cnfis.
ft illLquado placet "ttaUqbus !?(rbta côuenlllnt blll)lofll fInSIl
f['';onfi1tllm.c~{f.
lariter:oz tll cfta.re cndtuta" ctco:ecl cum lactudll" modleo fCllt
(ult Vtl pmoatIT:'t bc ~te polTunrfiertallqllomodo fal(\lmcn~
"~o.... «,,,,' .,,,,ocr'«'nfo f11 fUlI,n, fi ,"III
f:l cllna accto paffulato.€pefructlbus \lfttin cltatcnô IncolL
to tempo:e Inductt. Lulus etlam complc,l'to cft a.d
uc)dt (IInlere quatuot "d Q.utn~ plunll t)\llllafccna bcne111 Iltll
frlgldum 'taCtum l)eclltullls:qlli crtam ploptcrt":
ra.l'Jlltectbli pcrquartum !?Otc.Jh1UntdUgo bemelol1lblls be
bl(jtatcm ftolllact bl6cftlllc nonnunq, bolotCll ,,(nll
nt lIlaturta (umcndo buoe l'cl trcs boloa:f~ deatue cft:quod
tofoe tncurrtr clrca ftOI1lIlCUI1l:'r rellqua naruralla
mdolJ.tbue côtinchbtccto fcmtlle.jdem InrdlllJfltur bc perll~
melllbta: fcpe erlam tncurrlrhtopillarlollcsque (unrpotlfft~
dds bene mlltllrta.6umc:rc edam buaaficua cum fittt bli nlll~
ma caufa fuebeml1cr4tlonls 't altqlla I1do ln fpcdalCl11 op!lla
rure non, dt ptUiltll m:fed in J,\!cme m\l6ie "aient ptnce ple~
rlontln a calculo in rcn tbug '1 "ita mcdife interfpfo~ '1 "dicii.
pa,ratc:'t paff"le fine armtUle:1l0IL'nimts bulcca:quc flll1ll po(~
cr1~:0 pzcutfIonctttant a btctlaIl cddentlbue maUe '1 rt'"o~
(unt:" III pundplolttelll1lH poft.~ot1le autcm flbtc6ucntl!1
roat! buo ficntpIlllctpallrer.pIlmllln.f.crtt confillcnsctmi t)e
cft \1tllllm fubttle:be "UIl rfi rllbell nOIl bw(cfi:imo parumpcr
bltamco:rccttoncm tn Net3:clltlla bebtta appUcarlo crit po.~
Bd blllcc ~tClillane.([ etttt pafftontbll0lliallbuavlrerur ohiO tUTllna caufa ad e~c(utlon(11l pllnctpllUo 'ntelltl. $cCUndlllrt
trtftitta.:'t Iltlllta. foUtdtuJo:'t bifft.1cntt~ "cl tlmo:: tmmo cf}:
crtt fn appllcatione quotudam Iculum medlclnaltllm bleta BC
adbmndll1116audio lctttte:'t bone fpd quantun\ fiert poteft.
cldentla mal)is rcfptctenttum.cr1~tO p:hna.,sirur (~pedf(n1
€Pc medtdn3Ubuallutl pdlllo laudo:\'t finl)ula bit ~abcaf
da litlfla rCl)lIlagencralla:'l' 'n olllnlbueod blctarn pertlne,.
bencfidli "ltrts:'t a110 bnbeafnatllrllltrer .pcllrtl cli. drftcrt
ttbus l)edinandlllll cftad tcuitcrcaldo.dcna "I)IIl11cctant'l.
facto:"t InfrJ.1).•• maluarllm foUodllllt" rncrcllrlalte bU6lo:
cra:frca Ig!f scrl cllitef qutltbctaccUe 't "'lItorue bccllllando
(e:'tfc.lInl.llfi.tn.j,bccoqualltllr fil aqull bcb~te qUllnrtratta't
lld acrcm caUdfi allqunUtcr:frlgldu6 Igltllr lI1a,rlll1c "ttanduiJ
cfl:non attti ser Obi conucnllac~cffftue calldlr0tle:qulo tait.,
tOlltllr:b.: qua (1Ill1lltllr lib.,. s.'Illddl1cur came noulter c1=tr\l~
cte.~ "i,plllllcns~l1('c1}(lrt. 3-j.old Ilmtgda,blli. 3.(f.olct earno~
ad refolutton'", fa cie or e,1'lccortonem. 'jJdclrco tell1pote ,Ila""
"Jlllet~.j. fJ.tte.~.q.IlU(u.(I;~oflea laudo:quo»lam nô ,Il m~ , . qucrcRdllfunt loea r"cntla:non mllltllmçtlom deuota:nca'd
.
flccltotclU
~ . 'I
fioml1d.
'~
.r,rollItUum.C\l;.
-~I!l (111'1 ~Ui9 fpcctnrifTimt adolefcltfG dl: pdndparr
tJ
ml
a.
�acdtatl bcdinft:no flnt tn muttfi c~c.:lUtcr I}umilfa.et a1':0
pterferu"wndt,ltltl aerlocomm I?abmlblliulTl at 'ntenllue
caUdttd tiS! rectlffeetllr ad frljJidû bedllctMo:'t ad l}umtd6 CUIIl
aJpcraondottodi percameratn.f.~trla laetuearum maIlla ru
(dlteu 11014 nenutarta vnBllle cilballine 't "utllfmodt:foltawÎi
"iohtrum ct fiozes carull1:11 rccttea 17llbcri porTtlttt!mapll1e
((lnuelliunt ad "umectalldu~ ~ 1ctt.11U ff!lttrro:ati.o di aqua
(ontia multe qU3ntitaUtl cym modlco "tnt albL vd acctt erlt
COIUlcntéa. mo tli aer bcducaf al1 ma.ttmd fristdltatcm:"r bl~
ctU dUup:a.St it tQe l?\!emta clTet vcbemltlsfrigolta acr:r~
ctlffc~tur aer camere tIJ nc fa.cto in ca cum llgnie ad "mntdllln
bedtmunlbn9 "tfalicuIIJ,popult 't I?utllfmodi:vd cu aromatt~
~ttoncfacta cuntmodlco amble Il!J1l0 oloea ftotacc calal11t~
ta't b%lt\J\ljJa nto alllui in l'alla redactta:fuper plUllts pofftla
'ta l'tfemper oculua 1: tntellttofitad .vl?tbendum e.tlccattonl.
Et I?CCbeaere.crexcrctttri autcmdua fitfuaue 't pladdum ad
refoludonlnoradia.,nol{Jiturat lon~umntmla ne~ tnten~
fum:intotalefiat:'Vncquaij1 adlafTitudlnem pcrducat:tillt tri
ftomacl)o (empcr tnanltio:", c~pulaa(upcrftultatlbu9 côibu6
"l di taIn db? cil tn (cmlta :"t trllnfeatad mlb:a:'t I?te dll?o:a
':Ollluntter ab affllmpto ctbo poll.vi."d.vit."o:aa.~iat igitur
'It mllne ante phlndlum (mtultcr 1: molttter:'" Netutn cl1:: ~cI
t Il fero atl.t~ cctlam:lra m:'l' nô tmtncdla te poil ipfum câb 9 (II~
matur:fe<! pertpe qulctctur.er boctntdUlJllf ln tJlc:tn quo nô
bcbet fiert baIn di: be quo infrafiet mentto:qiiq,; bic batlld (Ill'
pleant frtCllttonea cterdtiCi pl0~relTtuu:q frlcattonee fiant tn
lecto:pdue tn e~pulae fupcrftllttattbu9:fuauea tfi 't nô refolu~
ttue.~tant (Sltur cG. pano IlUquaUter caUdo Indl'tldo Il CO~9
beot(utll (rtœndo ~nrrurfuln 1d fpatulaa:1 b:acl?ta bcuentcn
dO:1: l'cr' bOtfum l'tctua" ventrelll tandem ad co,:aa ct crura.
frtca.ttoncm tcn"lna.ndo.lta. tami fult:~ memblll calerc al~
qUIlUter vldeanf 't rub,rc. et I?efrtcatton(s in cafu mll~tmc
conuentunt non eJ:ifl:entc in toto replctlone.ni l'cr clla attra~
.cdua 1l1lb!odi ri60tlf:'t nutrtmfrum ad mibta cOucrttf:1 ac
ntib:a rcftauranf.er I?tc nô dl omlttldli ettrddli capttis:qtS
aUqualt frlciltiô~ 't pectinattôe pcrf[df:qlfl inde cerwlu .ma~~
me tn l'trtute l'Igolatur etpuUia fupertlultatlbua:1: vapoltbus
Blif Sc(lUdttatlctusnaturlllem obtudenttb9 .l5enerarr crsotn '
cafU 'lutes mutto (ouenlen ttOt dl q, e.t~rdttu:ls altq uale " mo
derata:"t btct4 dt:non medlocrltcr ,ptldat.et acut blctum dt
bte~ercltl" 't qutetctdi InttllilJ.1tur tn e/fccru be (omno "vi:
Stll~:ql;i fonsnus tncafu Ill" multl1c6uenI16~q: ""mutar:
\'tB'lUl vero e~tccat ~tt l·iJtf (omn' nocturn'.vhJ. ,:c:l.t:r.~:a!
adln/n 9 ;" aetlii q:téao: efTet:non cfTcttttalli.5t tn lm lps,no
polTl:tboUn Ire (altl tnlccto m,,1lI qutctcf:qm 'lutea:vt ferlbtE
10 rtlCdio fontno côputaf.pIUMUle Cf ta amodo bUlantcr fiat
~ dbo pcr tmae vct Iree I?o:aa ma~tnte tcmpolc dlatts multu
(onU,nlet. lboctalnen tntdlt~tur nia l'cr naturam fomnu9
btllrnllS abi nociuus vldetllr.lalloetiam cafu ma~lmelalldo
vtquid'cat ln l«to 1110tlt bllabua vtt tribua "ode ma~met12c
(IlUlfl<ltla tn tnertdte.~empcrtamen polt fOtnllU\I1 allquatte
Ru leuis fr/cllttO (altel1l pteparatlu, ad refolutionel1l vapo~
rum:llon at tanlCn tata 1 talia:ncc tta fottls:que (cqutturfom
tlllm~lurnum:llcut<lllenodurnum. crCtrcapamoneG ant~
males bteulter blcarur:CV6illldere detari lIIultllm conllcntt
tmtnO adl?lbelllltllrd beUtle 1: Ill1lenitatca font et C\llltus:et ,p
17trlbuG:quantllm pofflbtle dl:tocunJdur.:J~1l enlnt vt btnt
13ui.vif.qullrti tractatll quarto ("undo Cilpitulo con(oltant
\'Irtutctn Illlturalcm l'aldc:quare bona. ftr elUa admtntftratLo
tll nutrtelldo~ erpdlcndofuptrltuttatC0:1td qutdal1 cft p:I1t~
dptllm c.1ufarum pt1t6l1cdlnls.~u6Icndll uIJo tra:trtRtrta:tI~
,n:)l'cllrlolltaG:vf~ bUrt\ (1l1tem met1lbla Ont ad bcbltam car
utiic~ttonem rcftltuta.:'t Ln "oc "a,bcndil dl anjJlllaris obfer~
113ntl:t ra n,q, (n eo:'1' clt radl~ ~ pundptuln rdcuatiOis ab I?a C
tnacle.j(oltua ctlam in cafu ma~me(ufpectua'ttLtno:ofua dl:
't Ilb co fUGlel1dllm tanquâab intmtco vulnerante: clt tal1Jen
con(lIetudo due pJulattncrcl1l ttrenda.:'t Inco feructur mod9:
"be quibus ,erbotnfollnatll9 dlcopiofc:,uandcs tpfo fOltto
rl:'t vllltdtodfil(tO ad actllm tllllm anenocllmcnto fo%tis Otet
17aUdlls.cr Clrca r~lIlldbt 't potua bteutter btcat~r plO r~~
sul\lCUIIt blio aul.pthu\l. quartt verfusfinem.~ttabua cilla
1} UlnccrQ.afl1dlte pmarattont0:'t vdocta bcfanflonte:in quo
no lit VI(COl1tl19. 6ed drca. UlIIl1crtt ctbattonle dl J?aJ>cnda co
a ,itrano:quonll1malittrbtaandulll cft tcmpo~e J~r(mfs vcl
"erit' ,1IItfin/:Ultter tempo:e ,ltatta.milm tl1e I?r'lfJlsaut6~
nt l'cl \'ul!:' Cum p:opter ca loti tJ bebtUra tem non ftat III Ulta re
fOlur/o;'t4'Ptcr n~ib~tfi burittlllp dl Ilccctrartus ctblls:n"J5
m~Itc q lIâtitatla ne~ freq lien s.'-'cbent l{Situr adtnlnl~
"Ulllflllodt tQe nlltrUtla. ql!e in pauca q,titatc p.otruntcolpu.a.
nutrlre:'t q1 tarde bllJer~t no hldi~ct f cpifflma rc(cctiont : tm 0
{ntfldt ct ctbua bta tn bIC natllra tt.et 0 fO,lte grauartf cttli ~
uenlldot crrc~ dbado taU0:'.'t.!.ln biette tlpo:lb 9ur ln buob9
bleb9.!l~urallb9 b\!etaref:17oCltdU\Jaf nta tJ1c "remis ,rptcr
nlmll1 frlg!d~tllti cal01 clus Ira c.tdn~lIerctur 'V nô poffct nill
modlca Clbt 'l'titatl ptO l'tCC beblte COl11urare:Uunc Râte vir
tutie malitna ptoilratloneuta (requenterdbarctur: tltficmt
cluscnUdiinatural' amui di I?ulllldo radlcalt:ffcut pts ln lu~
cerna. parata cJttncttonl ptopter ""mtdl oleaatnd paucttaté
"co(umpdonIUdnit tllumtnatl.ell er60 tCic tali ftare .vftrll~
ttoncfrcqulter dbandCi.fcd IttodtcCi ptO vice bâdo.nô cr~do tu
1pfum p~optcr aeria intlpcriladfrlstdu t~c l?remts 't pc/pue
in "\Jc restone ad:tâtab~blUçati caUdt naturalie beucll.re. VI
nt ct lta. frequena" feplffint-l nc"ffarta abario. fed fllffr.ccrcc
eulU bla ln bie clbart:\'t btctlllU (ft plua be q,urate dbt PlO vi
~ offerendo.npotcyero e!latta p:opter '.!!ag!IÎi refolurlont
~ caftdo1tccefTarlacfttrcqucntior dbatio cv altla t12ibu9: "n~
de I?oc tlpo:et01te erttcôucntla:'t Hchludo vt ter ln bic na tu'
ra li cibetur Od.'l' inter pltma 't fccfida comcfttonfln intet'ue:
ntatfpadCi.vi.l?o:arCi tnterfccllnda 'ttertia tnteruenlat (pa.~
dli. l'i(f.bOtarli p:opter l'trtutl tlpole mttidld effe magla rcfo
l~ta•.ettntcr\1lthlla~Om(ftionè pltmt blet 1: p:tma fequentls
blet Interueniat fpilou.t. \1d •.tJ.l}Olarfi:'t ttll.lif.commeftlo Ot
anatoz.if.'t.(f.vd eq~laUacu.pli,"a. vtt allquanto ma tOI. etin
I?oc I?ab,eaf bona colldcratio.cr Sect fpedaUter magls be(ck
dldo funtcUitiidaolUnta ctbana flegmade feu mdicoUcgfia.
tl~a 't venar6 oplltattua:cutufinodl fUllt ~orra 't "tfco(a fali~
U. 't b(Seftlonlm.obdtentla. \1erbt grattalc6urnlnuI11 IJcncnl
scnera ~mtUtcr ptfdu fi*totfl 't no fallto:.fi:ctfpâUtcr beftlB~
ltu martnOlU't \lniuerfalttcr carclltlu fqulllllie 't (pinisS car
nibue clla faU~s antmalifi filueftrlli 't pOlco!fi 't OOu"; an ri::
quolllmcti.a no falltts 1 autu tn aquis be6mttfi: 't l'ntucrfaU•
1er callendfi dt a clbarifactta tic paftaa5Iml1:1ma~htle a tur
tia qutbua duca 'Januéfes muleu. "litllr.alradt cdi (IInt fru
ctllsfn!JIdttandi.aettUlnt(lcd:vt(unt'l'rta poma cocrana
nefpiUa:'t amtlta. :Jlloleribus (da (riBidts "bul1ltdts fit par'
dtaa vt lactucc:'tpoltulacc:fptnacl?laru 't Qutllfmodi nta tcm
l'Ole lUaSltI cftlls:quo:ri potdl flert ml~tto di rel/quts I]crblS
ilrolUatide mll6is:vt dl felltculo maio:ilna mdlffa et I?utuf~
modt.7podus Iltirplcl'ilradonts Cllmtu coiiucnlclthOl elleU
ltiltUrB cp' alTilrura;vd frt.mrB;'t alTatura conucntenrto: - ti t,
~uril:vctpal1:milturB.5at(c vcro 'ftiltJis conllcntlt fi cp r.
17tno q, accto:quonla acctul? 1I1ccôplcttont "alde n~d::ftt ft
et a pur bebeat vfllsduel?abcriallquddo proprer ilPP(t~tti
e~dtllndii atacct4paffulatll. Spcdea vero ad fapOtiltioncs
ma6la co"uellientes funt cinamomum et. ~s. ct l'ntuerfaUter
~\lmta~enerMpu:teru caltditate 't "umlditate partldpiitta.·
rod etla ln ca(u cftma~lmeconueni,na.et poUffimc becoctfi
"clartficatfi:f,ddt~llturmdalbli srandtno(um burum boni
fapotta.€'jJntcr carnes conucntuntamcl3 luuenllm : capo~
num;gall1narf:'tsallotli:1 oua fOtbilta funt dbarta ma~lme
(onucntentia. C~rnea edam p(rdtcum:fl1fial1odi:~ aldu 111 0
tllnarli omnes couent4t:!?c tnt~t camee (untfildlts biBeftio ~
nts bOlu 'lmultt nutrtt1liti.~\1' et Itl cafu laudlltur:fcd I?abm
da tlttnl1ffumpttoncct9bI1t6ét~:'Vno e.tl}tbeaf Itomaco nUl
bwe't pnfccte mCido 't modtca'l'tttateiciptédo.ab. 3.I(t.'t IJra::
da,tint ploccdldo vf~ ad qut~~ Ilpponido tn co atlq uld ~uc:
c"art l'd parull' tncUla:plol?lblt:ctltm "tC calefactionan dus
tn ftotnacl?o.ettlpotccilatls cOllUenlt lac allnlnum "cr Ci1~
plinlJ:tlpo:e vcro I?rc:mta OIJIIlIl~:l'cl vacetnutn: 'tfllpcrdu9
blbltlonel1l nondl bo:mlendu:nec mOllendCi tna,rllllC: mont
labod~(o.eriU6iturclbusqlll conuenlentcr bab/tur ln mallc
"Itli flO pcrmlfccndo dbCi.cr.eil rame I]ablda cOIlIldcr.1tlo: 0'
fi ln Itolllacl?o dus aatofctllr:"ct \'CII to (etur 9' c.r eructatlone
,cl Inflatione vltria Cosno(etf co cafu t!/m/traf.t.:MclJs etla m
~utt(J qutUbtt (aUtus 't antiquus no ,,/tlllstn rccen9:pln~uts'
Bd blllccdlntt1l t>cdtula:non tn milita quatltate:ltla~tme aCII~
~uccl?aro (lItntturinttrdli couenlill ~11:"lSut~di lt COlllleJJtt ct
:;>fiti. 'JIl condhuentfa mSGla Ia.udo butJ~ytu g, oldi quon ia ln
l?ut1lectat'tclltcfaett.'Jnter olcra V:1leltt fidll:(m bItta (cntcu~
JIIs:petroaUllm:bctonlca:bo:alJo bOl11efilca 't fIlucnrts:meUf~
fa:falllia 't amlUaque ad calldlra~em 't I?umiditatcm bedlnltl
poltpodtulUetlam cllln antfodt IIltcrdlim ct conlJcl1lls.altJ
blOdto laudablUunl camitun bullllltad "entrem lclJlcndllm
€3Jnter (ruaue couen lente a (un t ficus h~ m~dlcjJ <lllÎÏ dtllt'~
,
l=0otJ. JOtWarl?b~ SI'iH:I.
l' jif "
�t:onfîllunl.cvil.
~t1l!~·.iale fitlid't p(l1ee:1: rectificen tur ln Infun dido eo; 6rana
pollabfdfi(\n~ j>lhutco:tins:tlllaxie pineas h'; ilquilcallcta
D~coctionil3 ~ucd,ari. EtpolfiV flint ill vmbla. (~ccnta ctlaln
benll" infundllltf lit Ilqll3 teplda;lIccQarl tandelll~c~l"cllf:
di 5Ucd?\lr::l fupera(pcrfo p:(l vfu rcferuenf.1Ilo" (ou~sat tll
errot ln ncu\.)116 q! nunq1 port dbfl fumende fUllt:be allia non
ellnu(Jnacllra. mon vltllperoquoq; callancag fi parce COIllC
d.ltltllr "bi pthnti m dl;t.ttllra. oprlme fllllt buo'tc poft,a fub;
cincrlbll6 caltdt6 etla tlltqll(\lit~r c~icca.te't tandem cCi ~uel]a~
ro fnpcr;l rp~rfo colttclle:-t port cibllm 't non alltc (u11lantur.
€JJ ntcrfcrcula. budawr bzodtu glUinnrum dm per fc fOlll~
l\ludJtur far ozdd:cum l.lcte illlllgctalarllnt lllllcium.Et fi no
babcatur Ip(um far:coquflcur otdculU III b:odtll plngul bOlla
becoctlone:poO:ea mala~etllr:tandem. (Ilceua dua cllm lactc
amigdUlarunt pcr Ilntnlniam educatllr:'t e).:eo cri b:odto plll~
sui fiant puIte9 ht cafu IUllalm~. 6tc etiameodcl11l1lodo rl~
film pleparctur vI:! be (pdta far erlt c"nuenlella.ft be (upcri9
l]abtrt6 olCl'ibus 't rdtquta polTunt fier! conuenicntla fcrcul\1.
(1). cafu nollro.tr3Jnur olta con.lltldunt oleumaml~(ia.blll~
Cium:'t be oUuis bene m\ltur!a aliquando p:o condhncntta:
"hlum clus non. fit album lleqJ nqllo(lIm (cd rubellm:fubtllc
tamen 1:odotiferul1l a.J aUqualelll traQena bulcedllKlIl. rot~
fU .. tur tamen aUqllaUter cum aq ua bccoctlonte 5UC(Qart té~
pOle cO:atla:"d aqua. mdlta tempOle I]\!emls. $ed non. fiat
ipl1u9lltilgill perml~lo fleut commulliter ficrt con(ueult.
€1ild I,andlltcntlonem retInt: \'t aUqllld bebalnco tn caf"
lNa~i11lc p:ofidtnteotjo tradatur. €:ù1udo i(Jfturtieri bal~
neum f(ni,;ulta.". bi.ebllS 't ln PlOCtfTlI fi placuerit IlllguUa trI.:
bu~ oiebua •.E.t fi tandem et co grilndefeqllatllr tUllammtllm
fingula tlie !i;Jf. 01t t\1lltCll Otdo cr noll p"natur in baln.eo nl~
a e;rpul([s (uper~lIitatlb" colb9.~t ft n5 Qfirur nattlral'r di (U
finI fllcto:\lt Infra cdllcatur.'1,t'.blodij ~Illl/lle pfnBllla ltb.iif.
'1.:10 t>ecoq~untur mallla.rllm mlltrUltl '9folaru 't c.am~mt~
le Iln;a).j,'t tacttl cOIL.l tIIrcl ad.iatllr olel aIllIGd."~l"U,". t'(~e
"tolllrum.afi. 3.i/.butl~\!H 10tt. 3.j.5ucc"aJ~2i;:~ir~~
lpf;
Et li vi(um fuertt addderc paru~!a.lf';:-anc.:etl1 placerct(lIp
non foluente addere paruln C\1...... \te
fi 1
ollcodum (olum ftat:quo facto pona·tur ln. balltco uall ter te
~Ido.tta ()' ne~ riGeat neqs (illefiat.1bC'la a utem conucll tens
cl1ltt~nC!'l il ante tntrottu5 fiant frlcotioe~ allqualcB \tt (lIp:a
crtt conuentens.18alneulll alitent fiat (ecllndll (Olma m \?t tat~
tra.'1,t' .quhtqJ caplta Ilrtetllnt multcfata. 't o,bit, ,,tcoulcata.:
't !;a.1Unaa bUllS:'t I}cc fa.c blllUrc tll var, mlllJTlO:tn qllo fIt mur
tltudo aque ~ occoqua.ntur v(~ adbtlToluttonem couam:poll
ea.tiatcoUllturuinfundatnraquatnloco balnd.'t fiad(1all~
tur bb.if.bllt~\!d recentia cri.t COIUleltt(n~. 6cd fit balnetlnt
in camera cIaIl(a. "t acr frlB/due occurrere non polTat:1: ln "oc
loco mOttturfccllndum complacentil1m (((undum plue 't ant~
nus.minua tamen in p:tmla 'tplua lit ptocclTll tcrmtnt:td.l1ll
maiot e):itus a balneo cil cum pulpe bisttolUm allqualtter ht
dpillnt contral}t:bclnde ponatur ln loco lllollt:uUquaUtcr
(u...lIlter fIccctur:'t lit 10cu9 mcdloeriter cal,factua:lta. '9r nOIl
tnfrtglctcntur:ntCcatefiat n.orabtlltc:r.~oO:,a fiat tnllnctio fu
pcr membza clue cum olco vt Infra.~ .old Ilmlgdalarll5 bul.
!.ti,.blltrtt rcdtta quatcr lott. 3.iJ.fptnllll~ nudule vituU trQ~
(cuntle pcr fplna. 3.if. ofa Il11lulliq utliat:1:C,I: co tcptde tiat in fi
ctto.Ee portëp e):lccata t~ aUq uaUtcr fuerint mcmb:a tiat lculs
in.lictto cum oleo rofa.addaudcndfi Inllnalonee pdlctaa.et ft
pollca (ummtllr ma/:le ~e (Ilatte b' lacte blcto "e[ bc btodto
plllll nô cil hlc5ncnlée:'t pcr bllaal}Olae tn lecto tardetllr.ft
fi fo:te placcrct fumer~ ptO tOlma deallarif confectioncm rc~
thluratiu311l (umendo coclcar.j.vd.ij.ffar "tlnfr:J.~. "uarus
pafTularum ptn!;;lIhlln anundatarulll ab armtlll~.3. hl. (wJl~
nia bombada mUlldatt 1: ct(onlcatl. 3".~.BrOnO%UIll plnt pte~
plll'lltOtlllll '9t otd lllll ell: ~lIpta. 3.q.llmigdalarfi bul. munda.~
rBrum.3.i.s.filltcouul1. 3·!·plllparum Blllltnea lit perdlcla:S!ut
fa.fIa.ll t.hb, j.ctnllntoml. ;.(1·Il!"blC. ~".fra(JmentotUm Intran.
rlunt cOllfcctionl bC Gémla.5.lj. CU55uccl]aro blfTollltO ln aqlla
"tolarl1 fillt bulUtto:'t reducaf ht fOllnam dertuarif alm folife
J\l .li-url.et fi placcret tll fOlma 1Il01(cUodi ficn pote Il. et I]cc
(uffidilllcquantunt ad regllltCn hl bteta.tr€lrcil medlctna.Ua
pauca flint btcelldll:qnl follltloncela bodo{c flObot"omtc "cl
"ltofatlonea in cafilllo cOllutnlCit:folCi o~dinada (1Illtqucdas
qUt Opllllttonea J1crt,pf>lbtât:1: Illltrllll cntfi Ild mcmb:B. atfc~
rant J'ptta. tntltloc ad m{idlftea tlolll tlck'Smlltfi ln 110 gfiilto;Z.
€!.o.Udo fiertcop5nl pllllliarli.t Infra.~. pl."611lu5fiClJIlItl
,.ultlero. vj.tcrbmttnc. ;.j.femTe cnrtllml.!.S. cli '''''l,aN fta~
'n
:it'i
palla:'t bc t,ac Qllt~ poM p(rtertlli~ole(Um3fq,tira s alleU';
narli.8altt etilt fi fumai 111 irabolanusvnua l'cl kebllius COII~
dilua vd buo ln IllllnCpcrtn:s t,OlLlG ante Clbum.îrrifera etl~
I11I1(catll a.1t,oc Illuat confoltando 't t,umolortti'ltem llomM
cl]i eticcant10.tr gd I,.me Intcnrtone5 valet rera..63 r~ fimplc):
bc (e): reblla.non audeo (upcr fomola. $ed Il pur ift.l nOI1 (uf,
ftccrent porell nerl bccllccio vt Intra.~. pobpOdif. 3.S. anlfI. 3.
(I.beeoq IHll1tllr 1: ilt bCCOCClOI1C infund.mtur cartnmi.~.i. 5. tur
bttl~. ;:}.U(/.5insia.s.pcr oitm naturalcm:pollca fiat c~plcfTlO
't coUatllra:1: tcpida e~:'lbeatllr cum 5UcC~i1ro.tr1~lO rcctili
utionc oi~elltue fto",ad~ll'alct Il nSllrr cmpfmlSar.cmédans
"icia ftôt cu mllitia ali/Il eoibu9.'ad ap~rlendas opmattone~
ft conlUngacur factif.; mundlftciltionlbuB e): (lIp!a.dletis va.let·
pleclpue c~I}lbcrc·5.i. bracalamentl cum modteo "tnl. fomen~
tationes eUalll 't (acdlnUéea coro rcfolutiuc nd 'vlto(itntcs fi
giiarcufqtS nôcrcdo fillntquc cotterneri folent.Et ~olfi qutlt~
b~t cil (atla boctua.trl!..audo rii qnl altqfi incurrir t1l11l0~ l'pIe
n,a vt ,tnû~af cCi vn~ucnto \?t tnfra ln reglolle ciua:!>'.old be
cllparlbuo:oldtlneUnt 't amlgd.blll.aj1.3.s .old rumc.~.if. ace
fi albl.5.l(j.croci parum,'tccre parum fiat"n~ucntlll1l.4r1'iac
cttam vlI!;;uentCi ftomadad bI~eftllla vl~o:andgm.·6t.ol~t fpi'
ce:abf~ntllif:lllall:lcw.aîi,3. s. ClllamOl1lt:!Jala~c:!Jariofilo:ll;:'
CO%aUOlUlIl rub.afia.j.cum modico cm: fiat '9"BuCIltum. Ee
1]16 (um contentlla.
.
'.
tr1~:0 reucredllTimo tn'c~lifto prt.b. jJllcobo lSolomco epo
papienfl 't comite tll!JntfTlmo 't buo fuo pledpuecolédtl!lIno oP
macrefilctlone tnduren da.
tr €onI1UlIm.c,,/if.
roPIOtato p:l9 t)inoall~lIo:ponalft plio alfquas
Ob('nt".~ Md, (piil'":~1/b.r.
.
tta~.v relJ ula caucndfi ab olb9 que plnguc(ccre fll~
ctnt ~tab yfumgderati r~shntnts pCcdëtl~.€(JUtil
t1!r a bdltlls 't coplacctlttls COlP01(t~.Efl vrcndultt
rebus quodalUodo eotnftattb9'Iatfliscnttbua.(t' $cd (pecta~
lhas be(cldcn~o pdmo ytldli ell (Jcre nô temperato (cd nota~
btlltcr calefacac'!tc 't re(ollllte:"d 1I0tabUtter Infrtgtdâtc:tta"e
cb,ctata 't pertertta faltcm meblOlli C~nf((Olli vlreure 'lttra~
Ctlu~ nlltrlmentfi ad mlbla nô trabiltur:'t nc con(equltcr ma
creftat.jJn boc!fi aduertidli.:cr frcqucntarc mutattonCln modo
ad c~ltdum mo ~d frtstdli tn .J'po(ito noftro multomagle (on.
fCft'}' perfIllwtla:vct 111 acre multum rc(oluttuo "cl frlgldo.
cr~lotlJdc blco 9> modcrata. qlltea "ct moderatum e~crdtUi
lion luuat:(ed tiat lab"dofumc~crcittllm ma,:imc tempo~c \(a~
mta 1: tclunij.pollcy lt per tpe qutetcfantcq, Clbue (umA f:ct Il
ante ctbllm OOlllltatur facllitablftntcntlo:'t IlOC laudo (Cille( 1
l}eMomada fierl beberu '!.o f.!'equltcr.ft 151mmoderata tlc"
tll (\l(unro valent tp(amtn"o la lido ,pptcr Ilotabllio:a 1l0ClI~
I11lta:que adca fcqut polTent. trfte,l: codelll frmdillllento fIt
alfa rC51111l:balnc4 \leri.a re(oluttllu IIln~hllC 't fllndarc factell"
fi !,?Ol\l ~~mI9 offcrarurconuCldt.18alnclIlll l'iCi, llumùtottui1
no flCCOllenlt.Et n altqfitntldafnd balncfiaéj no litllqll0 ft,n
plc,::(ed bccoctlo'!.ls rerfi (ubtllifftifi 'trcfolultlfi:bc qllibua In~
. fra btCtf.Et poil Ipm tardef clb!IS Il Cllt fllpll1d/ctu cil bc ~nr~
dUo.ft tll~d bic IIb~ntcr c0l11mc1ll0:ulll:ql (upplere potdl "t
cea e;tcrcttll quo no (tmp..a.blia mc9.b.cpe '9tl poreft Et ra~
le c~l]tbltum l'cl balndi re(oluttllu confm l11ulrtpUdtc~ in (a.~
fu 1l0Ilro.1~liI110 qllmmo:lfililguineu tn ltl~bll1 (oucrtendli
fubttUat:'t (l coagulatlOltc III rncmb:a clonsa t. $ccûdo qlll(l.
tp(o (upcrc\llc(acto fanGUille lucratlle dt quaUtatcm aClltolll:
vndcfaaua cil blfconucnlcne l1ttractluc 'tnlltr/ttue lIlelllblO~
rUnt:~ confcqucnrcr Ipf.l mcmbr(l e~t(nlla"rlir:'t 1](( oe ilere
Ill0tll 'tqulete.trPe ctbo 't pOtll primo pOltcntur ollque rC5u
le gcncralc9:behtde fpâlca.1~liml (cmpcr fit parcltaS ln cj~
bo 1: potu:" continuo fllrgatur 1\. IIlcu(a rcUqu{ta fOlllla ad~lJ'
c;tll1cl1ttblls:'t (Cille{ ln l]aMJl, (altem tcllmill'e tardl1ndo com~
mcftlonl \,(q; Ott (ero valet. $c~a rC(Jula coad/lIl1Œe P"rnllltt
CtQlbc(llltur dbt ht pdncipto p:andil bd/dentee aPpetltll"'
"Hunt orq. pIIlSlIIa. ~ '9nctllo(o:'t poil no tllrdewr obus (1er ti
pua tmo cotlllllctllr:'t lIlud mil,rlme 11abetlocum fllfI Illltllril
npprt.tt pln(JlIla. "('l' flnt mwlocrlter pln!3IlI\l:fcde~cdlcntcr
\lt fruftum paille CIIIll llotabtIL qU9ntl t \Jte bluyrt: \'cllllfll~
fUnt ln oleo olllia rlll1l l1latllrarllll1:"cl be parte cl1pollla l'el
'NIUlJcptll~lIlotlllll. Etlicetplnee 'taml~dolelinld 1:!;1ulu(e
mocH ft (cntllllltilllctOtcalld~oc facerc '9ldeilntur:qllil1 t,HIll
Ipfllrlll1~ vfus cft plurhumn hllptngllllthllls ~ nppeelrul mllldi
conuculcna Inp~oponto no placet.et flCtlt benl cil bc pareltfl
fe hJ clbo:ltll gencrallter tntcllilJoltllr ~c potu.$tttn co pard
rllo bc
D,'. . . . . . ""
g
�taG be pOtll "tili IntcUigido:-:quntis bcb,at dTe portls {"fcri"
blccf.l; pliJlccps noftcr. n.tiij.cal1,fm. v4.vlmic '.!' potare \'t
1Irl pCltét1 in not(l.biliij>titatc Inldllnto c~telluat:'pptcrea '.!' re
fobtit 't ven.aB \'a l'oubue replet.1 nOIl fubfic locue rc:ceptlont
nutriltt:tt:n. \1CllIe:t fic macrefa.dt: tfi qt taUs \'Int \1fus "tom
'Ilca mcdlcotum tllllftreo in I?lerif~ 10clt1 tdlantur:ad graula
et ItOt.tbllioza folet pel'dllcere nt'Cluncnta:l?fic potri no laudo
ilC td affequamurqt> vulgo biet folet.ll:ecidltln f-ellii eupiells
vltart 'dribditn.l!àtllaln cafu noftro p:lndpalie oceano im~
pingllattonia dlcqullitaa in caUditatc:ftlt:1édû dt ln ds que:
(5pront ad contrarlu t:llIsperduccre facHit !\'t flricUnatlo CUS
clbls "et IItcdicinte nllt ad frigus altt ad caiowil fatls (ntcn~
'fum.tr1.Vasiatamllalldo qUe Inclinât ad notabtll caL'ltatl
g, a,i fdjJidltaté Ilotabllè:qnl tlmo: d): ill app:o~lmatlonc rc~
rllm muttum tntcnfcfrigtdarum:quta taltefrigldttae cfh!te:
multfi (ntmica "t in quit l:lul.qrta.fen,pmo capro f~o.ft ttlli
ql ca-Uda l'ariut nd fubtlltattonl1: euapo:attollcm:1: c~ndc ab
elosattoc nutrimltianarura nutrtti:frtgtdaJVo coftarc faciut
l?unddCi.atdcf crjJo \'t l'cr (cmasiecaUda c,:tcnuarc fadant
qUilm frtgUll.3Jpfotllm crgo "fila mas{a placet flc"t flltgllia.
'2dJt>a. f(lnd \'d ble filmiltllr aliqlla mcdlcinalcnttiuavcl CO",
p:c!Tiua lellts:q uon.lam pcr ea.nlCollcrtttllr ctblle a l'la VClla~
rllm:uttiacqutrltllr naturccofucfUdo "te):omnt motu t)c~
bllt "umotUm CUllcuct "crfue tntcftln.a: qllod ad \1m.ns acd~
dit. jJft\1.tamen re{5ula ob(erua nda dl: 'l'bt \'cntcr non. nhnls
t.uaretllr quia. cO cafll Iton elTet ptactlcanda rcgula: qua les
~,beant cITe lIlediclne:tt quaUs cldo infra t)icrtllr . tr90mlt?
crias fi noneuln labo:e f,iat conllcltit ~on ~:dtnatus.fcd fln~
o:dtnequia ClIlll o:dlne tUila t ad hnptngulldu.crjJ!!-l?a~ ctllt
rC{;1I1a ad,1:tf Q1 ols medtdne,puocattuc \'ztnc l,te cOllc",unt.
iFtO dhtcndum cibis multum ttdicùtis:\'d c~ (e \1cl artitldo:
nô tmldbns:non infiptdie.no arolllattda: 1 Gcneraltter non.
(uallibuo gllftul:nc~tttuttlllnlUltrltiula:ne~ IlITari:fs di~a~
tia pOtiU9:quhl alTata. Cdm..; paribua pille alferunt nutrtml;
ft ij> dt,rata:'t nu'tnntétum l11a319 cft coftno'1: di,tQtum magttl
anoUc 1: tenerllln aptluo otlTolutiont . '-~l11ne\3 ribi 'l'd mcdt~
clnc e~"tbldt fllllt'9e! fitbttliattlll:vd e~lccattul:"cl nceto fi:vd
a nlllrl:quia cu "le qllalitatlbue in !?la c5iunsitllr pallcttatl
Itutrbn.itt:'le~mcdcdnte (llm cibla altcratie c5uertitur nu::
trtmenttl11l tl natura nutrttt:'t !?cc oc gcneraUblle.trlidfpâ~
lia. vcro mag(e t)cucntédo.1~:hll0 drca ponl.mo \'tatUr p~
Il e frumett ",d farrta:ql ralto nlnde n IItrtt:fcd fit p~nte factmr
et oldco clecto '1 fllrtllrtbuGl11l1ndo Il pulucrc:flt cOllcotcntc:r
~ctue:no tri fit vnlue btet Icd b~lolUldmtnue 'l'!l trt6. ~",nts
ethi oc mtlUo ~Ic lalldatl/r 11t~1C._.a~ fi p.ur no placcrct n(fI:
et frlll1léto:" ozddi '9cl fpelta. q ctln coucntt "abert no polTent
tillt pa.llia mUtiua a pulucrlblla nota-bllitcr furfllrotUG 1 no~
tllbllirer faUtlle" (out ter coct']: nc~ pa.rrcs e~tcrto!ce \'tt)fils
ften fo(et cultello Illllllloueill1tllr:q! in vi~o!c tllaru pa.rtiU lit
nlll1ue nutritlll9 " n5 cOl1tcda.f rccls:fcd triu ,'d qllatuol blc~
ru,n.et c~fu panie tkrectilkatt grade fequif 11l1la.mentl1 ln
c«fu n.oftro tllllg, e~conttnllo dbo 1 vnifOt1111.1~laCd tamen. •
l11aGta pani 9' oh1et•.€t acut be pan c bcm cft: ira oc pllli1b" tn~
t<.!li{;ltur:t1~paftllte:lagants frllmlttni.a: rautoli9 art~ddtl
1 "lItllfmodt:fI tn tctnporctalta. fiert cotinsatflntc,;ftlrhl oz.
vel frumétt mtlfiClut (c~m cp bcnl dl. trPc carn~blla verO bt
celldullld1: '9t artll oiblla pardtae:fed l'tccipuc 110 cft "'tendli
cal'nlbU9perdtc(i:faaano~:pallonli:gaUinarli: vd caponCi
lu ulft:\?cl medlocrtfi alltfl motana.ru qllaruclln~:faillo 0/
ftOt~ do;.:qutbua f!!Cllre vt! pot p2op~r bo~cp parli n.utr(u~tt
't colubo~(i c~crdt~1Col(i no eft '9te,~dn m\l~~ tuucn..'b". SlIla
Ltlltbua oqUflttctB coucnllttlle vtt pot.«;r altadc cria flint car~
nca caftrilto~ III a~lIte "" tUB a lUI t: 1: \'ltlll01ri tIIucnulll:'t-,a r~
nc~ 01cozri (IInt "itâdc. Gttl1dri cft ca!"tbus bollinia no Ille
dtoc~tter tltI1Gul\')? fcd ad
tlcdlnaltbue:ilricti~i! tUII~~
nIOIlG:cap:etIB Ilotllbtllter blf!atlbll~.~ natluitatc:no tncuno
fe tmptngmltta.a:a.mlbuB ctla filutftrtbll9 qlladrupedli non
ploP tn 'luodi gnattont:'l capdoloZ(i:ccr!!o~" (epo,:q: P1C~
dpuc cOl1umlfir cu nutrfmcntfi c~I?Jbcat colcrldi. trarrullJ
qt onatloni rCllerl,ilfTllIll.b.mei.tMpl pze"ondl:ate bcbc:tUr\7t
pleru~ vt OOlnt1 fods carl1.tblla "taf bdlcatta:vt caponfi:Pcr
dtclllt1:\'itlilolCi IlItlCIlfl:vttliter Il fferlde: fllllt qlleda addltto~
n ce:qulbuG obfcrll\ltta "fil 9 taliri. carnifi. mtnllG crH 1l0dllust
tltcndu cft partibus l'lulli pollrcmte \'d ponc~j.!'dblla:pl(rer
InifTta pa.rtlbus pccto:alll>"" Illarû:bfmtffia ctlllepate tdlfCl~
Ua 1ccrcbzo eOlUndi. ln quadrllpcdlbue,ero cttii ccrcbll1rn.
f.uiJmlU' œrl1ce Slado"c 0,1 lilj3ictl;mcdJllc omri ~ partee Cir
ImlCrr'
"C
f
nec participâtes mcdia ptnguedlne pzetermlttanf. $ed cO:t,
IIlc(tantur carttlagln.cs \ltdne offtbUS:1 cames mU(Clllcfc ot~
ctedpdfo "cla camc 'l'l!ljJarittr.Suundotlnlloto \'toéecar
nes flue ,U~e a llC alTc firtt fCttlrer "ccoctc '9f(~ fcre ad pertillm
Nffo.l!ltlonl.~crtt~ '.!' anr 1I0ta btltter fa lite 1 arclllati5atc di
-fpe(lcbua rubtillatlut~ 't e,;tccn Uuts: llcq IItbua vttn fra fa,üi
pumiibefcrlptlonem:plus tanlElt 't mtnus fccllndllm tc,"po~
rum I.'lfpolittclli ln caIi4/.tarc: 't (rlgldltate.~ua rto laudo (II;
per camlb9 falfamiradi a<eto fpccieb 9 'tasrella lfIodico ;uc~
cl}aro facta. 3Jddrca qirnce q ua(1rllpedu fltueftrlu ill pa tella
fri~c:" fapo:tblle acc:ioae fapott~atC\?t mode cft tn I}ac par~
te multfllllt"t placint:q: cfi.eo cp I?OIl0:U1CC otferUlltur ad ml
(am oiilmet mo(t/cc: cfiii IUltrlunt.trpc fupcr(luitattbue au~
blctodl anillhtUfi 't fl.lllum cOlllcftlbiltbus:.I't (acte: bUtl?l?:o:
'C\l(CO:Ollt9 'tC.fullIa.ru btcatur:cp 0P5tn a'lgulis ta.UU bona
parc:itatcm" téperantiâ I}abe.rc:qt talta. oia c,:cdlitcr nUtritit
·$ed q nl per(cpe cfuel?o:u (Il \'fllm "cntt:p:o e!cctlO'c fit pd:
ma re{Jula "tfallibhntuililturolla fo:biUa- galltnaru.fcd ilia'
(;Is cOllenillnt lit cJpotldone cli' I?crbie fubttllatluls caltfactl;
Ilte:quae ftartln cllulllcrabo:in vhh1rolo:rauiolie 't ~lIjllfmo
dj:" CUIIl; carco no tuuenUt:q: taUe plllrimum nlltrlt:fed antt~
quo 't fal~~ conUCltlcnter vtdi ra.blolle ~rterlb"e. cr'RôIlLln~
quant eUa. conuentt \'tt olltetn pstdla fripa: 'tfcll1pcr bon{j
crtt a(pergcr~ talla al~quibue acetofle:\', aecto ,el Il grtfta:vd
fucco llrallClf:vd UlIlOnum:\?c:l (11l11ltatllm vltia:"d acetofe bI
etc lapattllm aClltulll:\?d aUo acctofo. crî3.1acte ctlam 't bu~
tl}~roeft abl,!inendum:1: locoblltl?eri "tcndllm clfo oUua-rl:m
" fl fOlct OICll fllctulIl e): oUlda immaturie mcli liS dlèt.Et qlle
admodllm ocm dl: t)c CUlS gallinarllm InttlUgatur oc 'outs
q lIantllllcli~ auillm:prrdlcul1l:'t anatfi:be clli9 eltii pifdllln
qt cmnla taIta. plurlmii nutrtllnt.t::allcaf ctla a fanaulnc ant
tnilllCi:1I1ta~01C PC!d:q: I]abetcollucnlcntta cil fanjJutnc I}u
mano:'t Ideo btllllttCdI funt bcroldt.crpc l'Ifcwus quo~ otca.
tur:'.!' ab(olllte magi.s conllenUit q, carnes q: 1I111111e 1111triiit.
Jntcr p t(cca ln CIlu«1(i a (almonc:an.gulllts:tcndlJe:pcrflde:
ttmerts:" a pefcarijsln. qll,bus ma.~mc dl: copta lampledlltfi.
't p:Cdpllc Il cQcrle:uca codltato: bl~c:rtt cp câcri multu reftau
roUlli nô funrqulbusvtttn.ur:tn credo wctiat(U tnter pUccs
multu nutrlunt:mon. côrne~olo pt(cca rnato:ea:'l: Ipfomm
copta nOn l?abcmus:fcd v~ dUIll cft luciJeltrlsila" alifa nô
multfi bdtcatte:lIlultli (qua, ofle:1 arttfidalitcr alftntllr 1: fa
poztfcnturfi pIs dl accto;cepc:~flmtUb9.CI:'~tO ....,,·lIla nô co'
mcdantllr can: ncqscoopcrtanwr:fc4 ~ • ...,
.
.stda~ comedanf.lJn "oc cfil caf" Sfil1lfr~r cct(~: per fc ~nfrb
sla coucntfit ptfccefalkt 0/ no fallti:tl11o in caf" P~~'~I1~~~
ucnllit.trlberbe ".n o in cMu \1(lIltc~ funtmafo!l1na:mcllta.
calamc:ntu:pctroftllli:apium 1I10ntan Ci 't aquatfdi creffonG.;
mcntaftrl:poUu:oltganu:rfopus: pUlcgtu: baaUcon: cilie rli
paru~s at ,fue.rllt~a:cimrnfi:agnlla caftue:lllarrublfi:'t ab::
fl!n t"lli. ~rlgtdc vcro flint lactuce:po1tlllacc: (olia CUCllllu:rts
1 cucurbtte:"iola.pmtago: \?trsa pafto:is:acetofa :a tripUcea"
Ilts fillltlia.et e,; "tapofTtmtftcrl varia cOlUcftlbllta. 't faifallll
tIl tipodb? camlh qlladra.6cfillla 1111. Il:irca gran a 1n I)oc
~a.lcr l'la dbt Ol.lI1tllif'i:pantdl:flmllla:lmtce:q: tallll (ûtoia
e~iccattlla.a:a uen du a frumlto:farrc:rt,;o:fafcolts 't dccri bus
ptedp~c:qt "ltra 1?0c <r ~Olt1tcrnutrh&lltettii vt bi~tt 1ihara::
Id us no Illucllthltquie Clbus}ta. P:olllcuis ad Ubldtnl f(cllt
cicero JIn via vcro lI1edlciltc c~ucntt codalldrCi p1epilratfi:gra
na berbcbc~ fllna.d,:a!c1? lcb l gl rtbea 1 fir,a. jJntcrfructua ca
~di.acopta. vl~a;. lIta';lealbnrfi. 'toptie m"tllraru: atiCllbul.l
pdpue rccltib :a plnds:allcllante:liftlcts:amlgdat':B Iluctb~
r,c~ntib9:cafta!ld9:oacl~Us.palTlIlte.ft c~ I}cc cl/daf: qJ (o(c~
"tocs c:~ tftla copofltc no laudanf ln. Plopoflto. Bl/a fcre oilJ.
611 11. (mctuu pile tollcrnri:pUdplI( tfi\'alel1t pcrfic" fl 0 nllnls
fIIlltllrn:6fanll ta ofa p:edpue agrcfta. nt 1I~i1:r:lm il rtdt: ncfpil
la:plra:fotblJ:mo:a:1 COctal1.a:oUue Immllwrc:'t rnirabola~
Ilt:1 caparea:1 fil1lilta:potlffilllli ft nO belle matura fuerlllt.ft
fi c~ l,le fiat bdfc~tc: cofccttol1ce c,r succl7a.ro: vcl aceto{cntur
'" tn(alatutla \lcl fi pto falfamlto condlllnf 110 bebit V&tIlPe~
rart ad m,nfam.b.fp, Imo pzopollto noftro côllcnlllnt. cr a:a;
uendum \l.l'llpfamapo,tibuO': pLlftfnac/e 1 plcclpuc bCCoetfs
tnbzodio camlfi:faltl fltipfotull1 mcderatlla "flle:q: nltqua
do loco lIIedlcinep:o qllato \?zlnampzouociit n51l1collenilit.
ft fil11lliter (oucnlunt radi,t fcntcull:apf(: ccpc:rafn lll: pOlrt.
allca:!tallaaCllta que ptoprcr aClitam qUIlUtatcm 1Il11!t11lT;
donSlltllr il nature nutrhncn tl. ,nCIl ta mlla udo \1t Ift01U Il~
vlIJO nUIIllOa"'iltue:n Cad oUa pcrducmll t DOCUII!cnta.
«r
f? U(I
�!Con(i.ltU"l.'~iîi •
trifm l1lil1o:t{'.,.ji1.l1Jf(cc:~ (u11U1tur p~o tribus vlc/bus,ft Il
.r'Oc "'no blcaJ:" ~1>(oJtJtt 'auuf il vinie tJoule "crmllifs
'JL)O ICibua:f~d cPilIJl l'CU~ltum "in i9 ait rtq Ille pa ru a.gr~fljb9
placet poil blbmdo parll~ l'ini t'l'idl. jJlbm ramen medt,;.
'$ fubalibua aqueta:dlgtJo c~ de ocblUotil fi Ill.orlo fmt apra
nam mehlla (Il (umt:r~ tn ImlJl\: Bomac!, teiuflO:" be Ula ,na rn
~nr.qua.ri:fJ'lJta Dillma ptontditla·.pulfulU cil De l'{nlll be 19.
tut( vti pordl bis in ebdomadjl. cr:ad ~aC(tlam intentlonl
~raddla:/}ÎlHtiaIllPar~c l't~ndfi efl:"Jlol1- p~cablturll parei
~alcnt mirabolani eOl~dtti;1 ille funt medlcl»e ("dftue. :aU,
nUfùamllr." QU (ulflelilnt Oc r'l5imjn~ in clbo 't,P0tu. fri:'c
Ilutem etlam.:onuenillntlncafu noflro que non famt follltjue'
fpmf1.o 1: vtlJih~ (umlll.1fle ~t btetie côp:~/}endl pot qUilua'bc~
"l'fua ~rum potefl cf!'e in pulueribue" tn deauarlo" 1'1- cpn;
dfe pbrcruQUa.tlt em parCi tlotlllkndû:na quantfi (Ol1t~
fccttone.1~%imo potell lieri pulutal'f infra. ~. (emlnlB apiS:
no I}ol tl/ra ju 1I~tl/r fa C1lufl com pt ,"cnd C1'e•.Et e~ Qoe p'!..r ct 'l'
ameoa;fel1llnta .fenieulu't rutlic:dmlni afi.par.I,laec. P\lr.LJ.
t'tlllt rèmouidc omneG ca ufe (olllnium plolo"santee: II~ poJ):
ballracQ par.lli/.mlf"" fiat puluia fubtllis:l)C quo:potdllln
~enam elllU btllerlle btuerf0 Illpdo Dillertcndo : vt fabu~iltto~
sula Die flllller! a.7.if.vfql ad.5.I.ma,tie ln "feme.:ad Idem
"iblle eogifi)tlontbus non tamen multum (uautbue aUquan~
l'alet pulllia Dnt :aqt.capttllio ptOplio factue l't Infra.~. (c~
do aeutta fOIl.~ 't l}utuflllOdl. ande tarda »dfi ab tntrolt" ktU
minis allleoo:'t fcmllllsrut"e:" ctmtni an.par. equalea fan1
per tree "dquatuot /}otae B ceIJil l't cibu~ fumptus tnfena.
(uccilieCl "baurllc1}.Ilfi.quarralll partem ~".par.l.culue bO
jam rrallueritild funduIU flomact:'t fic non fil aptus mllltoS"
Ils Ilrvfq3lld,5.t.ln tllc.4[:JIn dectuario l'ero eonferunt confe
P.lpo:e9:neq3 LOI~o tempo te furfum ad e~put cOl1Jun,eare:
ctlOnca vt tnfra.cr1~zjmoeonfert mirabtlitcr confcctio Df/J~
qut Ilnt cau fa longi (omnl.~uando etlam uratur l(ctu," fia~
lae/}a:quiaplo qllanto l'~inam plouOeatu p:.optietatc c~~
Jeute frtelltlo pedlbus ad biucrtcnduln vapo:cs ad oppollrii:
tenuat Vlrtl/te lace vt (cdidp f:ali.capitlilo ptOptlo "alibl.:ad
Vdponantur e~rcma tn aqlla callda. ([' 51t etlam jngcnlu
~oc valet ItJltrM·iltl/m 1 rfttaea.:byatriton plperion fubtllIafl.
'Vt PÇlfl ((nam (umatJlr a.ltqtS vapo;c9 rcp:tmcnB \'t frllflrum
tes" refc:lucntes.:JIn mOlf~lis l'ero valent byaCiminum t'I ya~
~octallt: l'cl tJccodosnata Ilne fpedcbus appdlara bYllclront
nlful1l:cofeetto De mufeoamara. Dfaclnamom um" ra lia .et
J'Il f,eulldll"lt1edICOl':v,1 (Illnilntllr. "j. vd.vjif. CO! t~dra p;e~
fi medteue vol Ile rit p/llucrlbue fllplafertptte't 511ccliaro bl(~
parata tôumtcnter fut arrl:alltcr non plaecrlt. ([',t;(t quoql
(oluto ln aquts rutf}c malolante't Iiuluftnodi. facere eonfe~
Dozmlcndrl (upcr .kcro 1101) 1II0llt l'd tenero (cd Duro lllajJts,
CrlOnCll1 ÎlulIo:fdlltl majJls j1pp:0PtjabuJlrur caM noflro.
,éfl curandllm c~rcttarl p:ofl.l'I.I}CI:3S fomnt."lllccto fllrjJe~
3Jllarum rameR vrus plccipueijomaeo l'acuo 't famc(ccn~
rc.lllon, ln lcao q, uleun. €e~ Dterte fupcnue etlam patere
re.1~ofl qUils etlam per t~mpue tardcrllr el bus "f~ t)l/m In~
potdlquaUtcr ijtl1abcndulll clrCa. inanJtionem't replcdonl
aplat bebtIUartappctttus:" "cc bC mcdidnle fumendle pcr
Intcrlus.crlllolo tamell "le obllul(a quod (upcrlue plomtf~
rcllicet \1t eural}da IlU"anltlo:" modleum fUl1lclldo ab(ollltc
fum efl:vt befcribere fpedes in "oc C4(U yaJcntt:a. ;tatcrjJO \Ir
,tJ, "bo:'trurnendQ dbarla\l1odle1-:nlltrlmeJtft:b~ qulb') fllpta~
Infril. ~ .clpert:fcmin te agnlcatli an.S.I. macis: jJa rioftlolUm
fcriprum:ct pauqel'ICIbul' maJ:lme t~mpp:e Q'(cmis. andc
il fi.,.iI.n ucl(mu(catc:plpCrla:jJalan~c.ali. 3. s. tr"cI.,. S.mUec
credo conuen,cne pr~ Dno mco}'t a plincipto octob;ls ,,(qf
fiat pululs:'t flplaccr addere~lIcc"arum pOIJaturad 'lbltu,'
ad plirrClpJum~p;tlis:vclll1cdtum fa,ltcf11 mareiJ ob(crl/erur
cr.et quia ~J: pteQilbltls colUSi polTunt quccUnqllmpedjltU;
t)tctcll1lonacQolUJ (an.a l bcncdletl:fctllcct vt tan tl/Ill (CIllU ilt.
tr~etum alllllenU ild membla't mo:am:ill clfdimcmtJJjs funt
ttlC eomedatur.cr5ub ,~oe condudo:<}1 falti biS in Ilnno fiat
frt!Jiduad llccum bccUnantla.. 5ccundum \'ero perRelunt
(-,ptofa fatte rlobot/}omta vt in pdndpio \"c:rte'tblP~lndPdl~
. • r..
....:...." 'd
:, ~ Wylcc:.ftiUeamc:n,ccul1 u.
q uccunqs fouttcr calcfaclunt't fubttliant. ~Oflcflde ISif fun t
~!I,",.t:crtra'/~IIUo'''H'V ."j"".Pfdrl t)cblt>la {t~jatltaqf
aUquc medlctneque eUcrtua appUciltcad Iioe luuamentum
pvbleun~
)f(ru~mlae opo:tunae a mcdlc o .... ,.. rc:periri'confiUo elTre~
plebcnt Ilumcrado caUda't trislda.crjJnter olea calid fi t
conrtnsac l>OmlOlUloncm I~
.
.,
6ill1led~c.t:q;. t>te tlComnibusrcBulils al'poneret'.! 10njJuIn ni
'Valcntta Olellm Dc lilto:oleum ne rutr,a Olc.be pipcrtbu:. '10fi
mis fcrmo pzorral>crcr,ur. €,pe COIt.1I QIC nlli il comemoto ne
l'1I!pc:~~ fple)l:De epflo:be caflo:eo De fco:plo." flmllta :e f
cum t)e t(ta mq.tu:la fOltilfTcloquercr a plCupttslcSls (ilncttfl)
.fj t enam lIert eptr/}Imara. De l'Ino alb.DUoctionle rcr~m :a
flllle "cdillare con.tlnscr~t: ncqs lit (upcr boe rCGu'a n(cclTa~
rlllnbcqulb/lsfupla.'(lIstamcn !}olum nlllin tcmpolC
no Da.nds.e:i='e p.J1JjonJbue edam anllnslib9fllplMl1 tle tn~
c.rl)ibcrerJJr cITer ln ~ufa certo Cafll Imptnsuandl. cratcndfi
tdlutllm (fl:q: aJtqllando trtftllrl \'cl Ira(d conutn.t:no lit ta
dl erjJo non ll~roJutcJfltB omnl tempolc:fcd tempo:c hlm fa
men ficc,redlcns ~t pcccarc contirHJ4t:~QCC l)c omnlb9ad bie~
mis c~fltntls rd III tempozc pcrparum anrC"dentc ad !}o::
tilm pcrrlnentlbus.(['j;)c mcdicanlS jJen craU ter " plO reButa
ramf~mle.([':JIntcr fnSI~a "al~nt oicumro.olellin bellllr~
blcatur:" omnca medlanc ptouoca tlue vtlnc" f"elftuc "fil~
Us plcclpuC't cltonI01um:" ftrnjUa. ~Icrtcttam polTunt ept~
do:.em pzouocantes 't re(oluttue 't c~lcci1tlue tn boc cafu eon~
t"lmata u:fucdapoltll~cc:,,'rsc paftozle:cllude equtne:la~
u,nlunt:lnter quas aUquelnrerlus opotrunc o(ferutur:uU:::
ctllçe:fcmpcrullle.lllfqlllllmi. albt.'t mlfccre cumcte bc "rufil:
que cncrlll\J.cr3Jntcr medldnaa feccfftuas taudo pzlmo vt fin
.:al11p/}Ola:lIljrrte;fuma~l};be puluere Japidts' eoute:" Ill11l~
~1I1a. cbdomadll fumiltur mcdiâ na vClnfra. ~ .C.lmc c~traetc
lIUII1, jJflollim tamClt l'(lla nOn muHum placet: fcd plO co'"~
IIlIe armlllla.5. \,I.grallo:um bcrberolum nUlllero qu~tJJoz:ta.
l*tjoti ~oetrlna pollta Ilntt.Et I}isad Nefene(um contctuG.
pdlcntllromnta fimul-:'tcum 5uccl?arO ftat bO~lIe:~ fumatllr •
{tl!..aue peo fClIlper.
.
nnre ecnam pll-rJ1m.crSd liane eHGm IntirtOllem vslct f!l,"e~
re (oufCel toti CII1 "t II1fra.1,?> .trlfere mlno;le.5 if.cum 5I1ecl,a~
cr.E~pUdllnt perl,Itllla ad blllcr(ae cgrltudlncS" conflUa cdc~
ro Il(~pedttfi\ltc"'h(cctto.adaliter <tfdidtabitur operarlo:
berrll11tacfamoftmllll pl?llofopl,i. 't metltct.b'-WIlSlftrt :Jo.
\'t InfriJ.. ~ .rpulerum Q2erc.f.cunJ aloc; ,urblCQ et"tt aii.}.t.
Waul}d c~ 1errllrqe De ~radl mcdlollllJ mrte:
"c.lt
nt
�:Cractatjjs,,1î"Jïis~
!',
cr;Zractatus 1Rabbi .ztr.;:,Ofli:quem tlll0~ magnifi
co 90ldano babilon(e tranfmifit.
,
1',;!?!~!71'.' ~,J
.
Cftg? ad lnanus
mmimt fcrultoda morl1 ifra"dltlcl cOldu
plictpteac Qonoratl rcgls~,
,
ucnlt CUl be9 glouofua I)ollo:ee aUSI.!llta~
,
re oil:Çnef:q~ ml"l tranfrntllr Q quèda fllu~
,
nfiCll1f~ \'tfiblfcrtbcre bcbl:rérqJhnlta~
_
le:()' perfccur", ab(qJ bubtratioe allq pof~
fit be curie C{Jrtrudinu li noulter Ipll mec bomino reuerèdo fu
peruellcrlit fiLldlter con.ndere:a. quo bl:US t)lgllecur tpfas 't ois
aliae csrttudhtee dongare:'tfaniratcl1'4'crfccram cllln (odcm
tRibus l'tte fue perma ntre. mlQt qutdi Ilgnlffcat btcrua I~un~
ttus:()' bfie meus rcucrUua conquerif bc ourlUe feu acCitatc
(ue naturc:tntatl'i 9' no pot alfcllare nUt di f"mmo tludlo 't la~
bo:e:()' hlltouata cft ctta ddimdiicoUa 't male costtartones:
'1 ~ ilppctit cfTc (oUta.rtus 't tim ct mozl:'t q~ ocbiU~atlla cft 110:
macus ctuatillitcr:()' ctbus co:rCipif lu co abf~ completa lIlse
f110nc.cr ,auare fupel' "'e qUilwoi ordlnaut traetatua.1:;ra~
ct<ltue p:lmus cil lIcrcgh\1tne fiSlllta.tie oim I?oitun (ub b:cut~
loquto cOpllatus.~riSctiltua (ccCidus dl: be regimlnc cBrOtlll1.
, ctum q il nô pofTunt medidi Itmcnlrc:"cl fi rcpcrlunt:cll \'t im~
pcrf"lU aubfqJ fda. ~racta.tus terrius dt be rC~lJlline ont
mc!:'t De (!I(s Ilcddentlb9 proutmt}].J'e~ fufi ~ullttunt Ilsntfi~
cautt.1trJctatu9 qu\t.rtua cil caplMu 6Ralccou~nlel1s 't ,~tle:
fants" cgrte oibu9 tQlbna't omntbus 10ds.Et no itnplopercf
ml'" ab aUquibue:llallquld btca in t?o, tracta.be I?ta:quc ln
aüls ,""nozaut tra,ratlbus:coQ1 qllLllbet fractalUa Ilt fccCidli
commodt e~lJmttam 't rcqutfltionl qumnti s:aut fm t"tmtlO
ncrn cfftcilris.~t fuper I]cc adco e~,e1(o 'tglorlo(o Impio,o au~
,.liullt 't tlluanlell.
€pereg unmc fanttatteolnnhim "omln~rn fub co~pmdto
compilafllf1.
~raet~tua.;.
~
g
bcntPcCPtii.
1l"ltltfO nfa i ~octractatul rel1llotari \lias leuee"
faCilee ikt ntlotle rccomcndatioll C5:'t e~erccre ea:
que bicturua (u5 erlt maglle vtiltratflJ 't perfecdo~
~
Ilfetnco(crululolle(an'tati.e" "'ctract lllUedt f,
[nlam mIJ6fJodl mc:dI~~UIn.crP'ctt Ibtpocra9:
co(eruat'o (antra.ti9 c:):llli.rtn, dOllarlonea mulra
replerio:
il'. fuperll uo labo:e.a'd"r~o qlio J"'EPO. pofillt confertla,
(aldr.a.tla in "la tmabua "ija.(.,,' qUIUbet fe ~bllll1eiSt Il
(upcrll ua. 't ulm,\) rcplettonc:'t a taU e~cfTu (}.:erdttJ 't labotfi:
ut polftt dbu cotrlipere:'t blsdttonllmpedlrc:qm qfi IlUQuts
~tf1 comedlr Ilt~ blblt: l't (and fupcrf\ue:e): nw:lfltate fCl1 t ur '2 .
tnde e,tllti:>.ft fclru cll:cy q~lib(t mib1Û-qfi c~,tédlhltN-;be~t~
cfi:(oluif lU (lia côttmttt~lllJc o~bIlit~'- mtu~--d~ l1tt~l:
t.r nullomodo pôtblgclltonl pcrfectll effl,cere:'t ac~dlt bO!Ot ln
eO:1: ocbtlttas ,"ot9 ciua:'t ma~lIledl potat aqua, "tulra pott
rcplttloné. Sil Imporcell q utn acddat cl "na e~ tilla rebus "5
, cotrfipatur {)Igdlto taltttr:cp htde pot a\tuentre lJ1.o:a.iàtS
cozruptio fuertt minOt ptcdlctil:efftctetur cgtr:fS libcrabttur
'Clint bono regtmtnt't coltllenlentl.etadl)lIc patell bl6e~to ma.
la drc1tut~z llttanturn ()' fultentablrur parlen~ ab(qJ co.cp l'cr
a.ta. i ~ttlldtncm '(cd cum laborc. $pcdeG aurl male bt
"!~:onl~ tllucrllficant~r ~1It oiuerfltlltclll (p(dcru dbotfi:'t c~
iie tOllti:ut iltunU f'~lnp:epa.ra.don,m mébrozll1n ad rcru
p t ~ du!U clJrttudmea:ccrulTlme cogllo(ccndo!l)' Il Olgclllofl1~
,p,e~ il cotrUpta an Ilomaco:hnporccft q~ bon.a fiat ln epa~
~t~ I~':ctcria mCl1lbzill.cr ft bldr Illlllhrersio. lfàul (llptt fe
c. \1e
dlntbus 'Ollf(ruarc:lludeat roto polfc:ne malam fll~
d~~;.tt~lljolle~:I" fl'nô moucat (c tnotulabo:lo(o:"d (ll~ltuo
poil
ft I?ac bC cil ufa. medtct CU" co:dtcer 't Bcnera.Utcr
tlh:e:::'it~~:;;" ut "ult ln (.t1tttl~C permanere lludCllt (u.rG(rcalt~
téf,lclet;tel1l'"cu lit aUquo Q ppcritta be mcnfa:abllmendo fe
Oll1lltno a.lcnÎlonc.:'t fuperftua replCClone ftoma.cl. JJt~ adQuc:
olblt.:a (1ll>lentea ntcdtd btcultt:qllodc~a1Tl\l1lpnOlte malids:
bi hrmodlcll ql\alltli~tc mtnuEl (cqultur 1l0cllJ11clttum:quam
c~ rcplcrlol1C boni" pcrfectl in fuperfllla. quatttatc atqs magna
co Q' qnaUq uta redptHt dbo 1l0lt bOllo autmalo tn_ modtea
qU'3ntitatc IIlll0maco 't'cpatc btgerltur I)tgcllione copletll:~t
~\)ccll l'd p:Opti:r bdect"ttonllpOUG.\ld qtcillo, 'utrtll9 l';
~~lcl" o"lUllJ.af ~up.t\lld ltJodUli tllcilnCu.:çr id qtJ C~CQ penlC~
~
:0·:1
K
,g
tt
.~
Jo.S9~
ntt ad rulbla reètpttur tœumf tur ab Ipns bi fùt nlltrimcnrfi
opttm~:-t Il quld ct ip(o fuperlluo remanet:eft \laide modldi:
"nde il \ltreuu e~pulfluaipfOtum faciliter e~pdlltur:quarc C):
~c:uo pcrue,!,t nocumitlf:-t fIqutd accidic:clltâ l(uc~ tmptr
ceptibUe:cp no cllratllr.l1àuLt.afir farurarurfuperfluc:qM9 c~
optimo palt~ 't p~rf~cto 't ,!obililfunie carnrbu9 ct pcrfccrl!ft;
mc pzcparatts no pot bona faccre blgdlioné,ncc laudabllcm.
Et I?âc cautdâ mcdfct l?abucrUtqn Pt""ibir:neqllts CUpttltS
(anttaté fua co(cruarc redpta ttcrcula multa in l'na mlfa:qm
c,: "no tcrculo no pot tm fatumrt:()' inde "allt ad tlocumcntU
bcquo Ilt curadfl peruentrc.€"$ctidÛ cp ~In Q' bhlcrfIficaue
cibarta. bhterllmode "Ilrtarur blgdlio fOl naturà\1ntllfmiufq;
clbt.Erso qulcuqs cuplt fua fauttari cOfcr,uare Iluacac c(\rn~
dcrdn ripcrattallOtis blcl:'t talirer cOlllcrlat:(}' 1l0maClhJ tn~
dc no ruiplatc~élloné:llcqçrauaml:'t corncdat "baria co ue
ntcnttiS fuc nature:intâtû g7 no beucnlat ad eructulÙÎonl pll~
rrtda:aut cotruprâ:neqJ ad Ilrtm:'t(}' (cnttat poil ctbum fanl~
tiltcm 'tleutratcm:'t()' cibaria (ua talla e~illâr: cp pcrmancat
, moUte 't fohtbllis nature. ft iltud regimc roto'pofTe pcrfcllcrtt
~(aIltaUqfi tncûbttnecclTltascomedidtln !x':le caltdlam
l~
nual bcquiititare:oo Q1 virrus btsdllua tlHali tQcct I~Ola. t'lc~
biUa c':llllt ptopter (parfionl natural!e ca lotie ad ctrerloza.
4rEt qii tnfrt(Jt,tlltur aer addatur 't Itltllrlpltcctur quit ntlras:
q: vlrtlls olgdltua tGc rlpoue fottl!icaf 't VISO:.lf pl<'pter co
adunationl ca loue tnnari:'t collrlctione ponotli. ~t bico \l0~
btabfic a,eueridc:Q' li qulsfc'regcret fempcreo modo quo re
sltur ammal (uper (\110(1 cquitatur:cUadcret a mulUa '1 olucr
aecgrltudtrllbus:qnl no rcpcrif "omo qui no pzoplnct futg
equtelln.nonii (emper:'t omntb 9 1?0ds clbâdl in rlllt,ppoltio~
n.c:fm ()' cogitare 't fdrc porcll:()' polTlt blsererc 't ferrccompe
center abf'l' blfflcultaU 't labozc:qz bene fclr q tltUbet Q1 Il tllOt
din.aU dbarctur "ct (uperfluC:\1d fBttg'aretur \1lrra bebitfi: ct
in.o%dtnatts I?oda:()' tnnrmarctur Ilnc bublo:Q' nOn tMltir in
fctpfls.ft Ile qutUbct fit atuntus tll fUie ntoUbue e~erccnJt~:
qntmotus dl ra.dl~ ma.~ltle hlCon(eruadonc filnlratle: ct ln
plurlbusc6t'ttudintbuG' e,:pcUcndle. cret tam bt~lt nobll16
lbrpocrae:!]1 qui vlIlt (uam (anttaté con(cruare "tiltur e~crd
t!o:(ed tait modo 'J' non perctplat boloz,tn (ut~ mcmbtie:I1Cc
srauam cn (upcrflufi.$clendfi 9' non repcrlturrea ln mû de:
que poffit mot ut "e~erdtio tlperato tqulpll ran:co Q1 e~ mo~
tu c.«ltatul" 't aUlJ'erur caloz naturaUs tn omulbus mcmblla:
'" noll dl: corp"e aln'luue I}omirUe:'"quo non multlphcltur
fupc:rtlu'filfC6aUquc: "jJc:nc:rc:ntur:qqilu,,, comcdat fo:mpcra
te: 'tctbarta. opttml l:nfum fadCflnbu" contrar'um:que c6
2:
(umuntur ab c,:crcttio,.'1 motu ozdtnato.E.t c:~pdbtur cria n~ ~1'.r;J..4...&.
Ç.~ ....
'n
cumC:l1tuntper",otum'tlaboremquoJtl.Cdd'te~malorcGtrn,
ne facto in maioti parte "Ol1llnul1l,et fdrum ell:Q1 mOtus n6
(\ll1t CQua'cs:qr alif (IIntgr\lllca:alij foucs alif bebllee. mo~
tus autcm grailla cil IUe:tn quo ilnl?eUtlls fortiter pcrmllt\l:::
tur:cull1 ,an~ctate.Et Ille qnl fottlot tIlo e~llllt Ilomtnatur la:::
b01l0(U9 ilt')S fouts. i:)eblliG "uo non llldudt ptrnultatlo,
ncmtnc otpotc. ft optimum cil tn con((ruatlone (anlrathJ
ilgercmoru9leuesct non labottofoe.et Mltell COllUenlcl19
vtt c:,tcrdrto nUl mcta ct completa bllJdtlon e:et pon e~lIls:
RoltCln fupcrliuttarfi pdmc ct feronde btsdhonla (Clilcet 11er
corta 't \1z1lle. mc~ en 1111 neri bcbct 1Il0tUtllll tom calotc "d (rt
sore:motu9 conllentcnt~s (Imt tn m,ane poft cPtum a (omno
't completa blsdtto ltu tacta c,:pulfioc btctarulII (llper'htlra~
rurn..crPt~lt l5atin restmtne fllnltatie:quod fIcur (J(I'CItIl l'
cOlUlcnlcn,e eft ante dbum:fIc,nociuum cft Yllldc poil clbum"
(pcdaltterpoft fuperftulll1l fa tltratcm.Sclendum cp motus 10
calle fllpcrtlHue 't coltlls 't balneuut poft ClbulII filllf ara ma.~
gnl nocul1lentl:'tfpedalttcrllll~ qui "abc nt \1ChilSIl,ricrlle "cl
flcalsnaturahtcr. JJlItenlm fUttt qui redptllnt't rcctpcre po(~
(Ullt c~ tIlUbue multa nocul1\cnta.t al1len fine noclIlIllro pO:::
tcllqutllbct fc mouereilmbuhlndo lm qua\ltulll fua tlOlll9 c,t~
tendltur ln longttlldmcad "OCQ1 ciblle od(enderc poffittad~
Uus ad fUlldIl5Ilomact:,'bi bl{Jd}'," notllltrcr cdcb:arur. crEt
(Ol1lnus clleucb us que 'mulru," tuuant ntl:Çdltoncm:'1 ma~t~
me III ds q lit alflleti. funt bozmtre tn l'Ic.er bc mdlo:lbue 't vtt
ltodbua rcbus ln rcgi.mlnC'tcon feruatlonc(anltatiecil 110 ad
dendo Clbo CibultI bonCC fît NgdlIlS:'t non comcderc Il III pott
naturalcm appctltull,:nc('J blbere bcbctntll litlerit l1atl\raU~
ter.quontam altqfi quaplurca Qomtnel'l pafllllltUr Orlm ct fol1
mel1l ",cndClfsm:que fomes (pcda ".ter trlt ct allq!Jo rnalo lm
mOle or mOtdlcllrlone mordicante oZlnc/llm /lomnd't tnde ~('
IUrilbt~lJr (ilmœ:cui n"'''Uenue dl flltlffaciclldum.
..
~ <i?"~l" 4J4...,
~ ' r--~h4
�..
cret refile ~ blbert aq~ poil cfbûm dh~ t'tbue que mulfllm
""lruutblstfttoncm ntfi tllerttafTuctue. jJn men(a ",ro qUQ~
do comcdtt dnfra dbllm nô btbat ntfi aquam fImpltccm fine
sllqua mi):!'tone.crEt bc modte cttam 'loldtntbus conferua.1
ûonlafanitatie dt c.rpeUtrc (upcrl\uttarcs omnt t>Olil 't tlpo-.
rcql~t6. potcft:'ubf~ retentlone ip(arfi. cotre vd bOlmtre (cu
aUqtStter tnctperndaUqulsraulmotfl fac:crc:nta pttua bt
CtilS fuperl\uttiltca (ond cwellere totQ pofTc. fr poftij1 f,ecrit
aut côplc:uerlt aUqui c.t btctta qutn~ actio.otb9 11scrc Iludcat
mud tdcm.(.bJctas (lIpcrtlultarcs concf ~pcUcrc. crft bC Ot~
dtntbUs fImUttcr 'lcoucn/entlb9rcbus in conferuaUone (a.nt~
ratteclt:rtqutltbcrfctatnatura "nlufcutu(C\} (pcdcrfi dbolfi:
ct ut comcdanf:'lbe I)ls (up~r "te quamplurea medld btucrfos
sr"vartoscdjdcrfitUbzoercow bOccfte~rebus ma,tlme ne~
uffara1a tn arte mcdtclnc.1Ros vcro adducemUs (uper bOt vti
Ica re6ulas fm dbos:qutbus \!ft cQflleuimus.crer e,:lJlts cil:
qm Cibus laudabUts ad q uc~ op~ tendere q ut querir (anttatts
=,tfnuanonl cft pante befrumlto artc paratus;~ carncs cdozfi
tuucnfi p~olll:<; carn", saUinarum.fafJanodi:turturo:t ~d'
fum:,; "ttclla ouo:u~.ft volo inquht pants trummtt arrtft~
'illUter paratus at:~ fIt e): frummto cutus bCcodto complail
fit at~ perfcctl1.f.poftij1 ab co c~cata. fucrlt tpfiua ~umtdt~
tas fuperliua:ne~ inuctcratum at quolI(Cj5lnaptat putrelle;
rt;'t lit pante ~"l flJod/co furfure. 'Buferantur cum crtueUo
Y4cucullo:'tapparcatjnlpfo ace:toatas", criam (al:",multt,
pUccJ dus tractatio tn f>ota cotcctlon le:,: Ilt coc:tu~ ln fumo:
JaUs ~lJtm plluls pparatus'm arttftctum ctus apud mcdtcos
cftctbue masis laudabtlte.ft opo:tct te rcirc ~'otu~ id qtS be
frUlncnto fit pzeter "lic pan cm nO cft bonus abua altquo mo~
do,fcMunr mata dbarta.9lJdtcct acut l'anis astmus: '1 pa~
Ba. coctll f Ilqlla:'t l'ermicclla fùUlUter:", furfura cocta "aqua:
que fartnilta bldf ln \l''(iart: 'l arida qtS tft as(mum afTIltum
di olco:<;p.lnlsCllmoleo mtJtua:allcolco comunt: aile: ccr~
rts ol~ts I]utllfmodl dbarta. omnta funt maIa vntuerfieboml
,ublo'. 5imtUrcu pants ntmts albus 't pa Il ie fiUtue miJlO IIlO
do.l5ran6 vero coctum no dt laudabtlle dbue qu~"ta ~"O:
num qi\ Dlserieur bc:nc:rtqutrit c:nlm. potc:Ptl ftomacUm~! bl.
6tratur..ft tulKnutr1t bono nutrimento ,;coptofo. cr of.KIlC~
ra\'~roc:arntl :que:J,1udktcfunta nobts tnpuccdcntltra4
,"rU JtO omn! runce:tufdcm naturc:nccomnta. equaltr,r tau
dUl1lellapUdomneG me.ftcos.qm ermdiodbu6 dblrtl" dt,
tllud cuiua plol?iblrto dl Diuu1satilin lCS', faraccnolum.f; 'tt;
num:nam tlIud dtqtS nutrtt multo 't (UbRU nutrtmmto:", ciro
btl)crtrur:udtuu.u Dtsdltones:'" cnral'iC (upertluitatca a po
rta:", "dnas (duelt:'t fudolcnl:'" pteter !?oc !>aba allas pturcs
laudea:", oIucrfa. iuullmlt~ a medlcia tam pl'fItll. $cd trad4~
. re tle '0 cuiue admtnillratto non clllidta tnutile dt:'C ob boc
(ubrra):imua "ane: ntemozationl fpcC/crum tpfius:"'dus fum~
ptionts modfl fl11 femltam fanitatum. cre~ cibalifs \lUO que
mala funt "niuerlls Qomtntb9 (unt.f.allc4:'t e:cpe:polrt 't œu
lea:mdon!Jtllnc:oia I?tcpcffima (unt btG qui (uam (ankatem
wptunt eOllfcruare.j(ltndi \lcro't mcUoncs "trldes mlnod"
(unt mllllttc.1J)clloncsauté dtrint fI fumanf per (c in pdn'"
pio blet cuac,,"to ftomaco. 't no fit tn Ip(o malua ~um~f. ab.
atto loco .pct<Kna:", cu boc non at in Ipfo malitta. côple:~totlJ
tfie:be:nc bl!Jcrenhlr "'cOZ pOli nlltrtmcntfi tnfundunt:\ldnam
multlpllcant ncruos purificantat~ mundtftcant ab I?umozt~
bus:quc III ete funt:tllc non crunt maU nutrimcnti. elS autc,'
fadmua mcmo~ationébe tilts eft:qt ~oics (ô(~uerunt come
dcr, be UUs tnultum.cri;le fructlbus quoC\} butufmodt (cten~
dllmcft:qtSomn:qtS i:dudturet arboztbusmalumdl adnu~,
rrtmcntli t,omtnta tn SClléralt:fcd dt blftantia inter cos tli ma.
Urta.$lInecnim quidalll fruetuevl1ldc l11ali:"rfunt karabe:,
do:bc:1: ncrpllle:.altl vero (unt parum mali 't pzo):imt bont~
tati:~t funt ficue -: "uc.crEt ~i~ttl5at'l' ficus "vue (unt qua fi'
pzlncipes omntum fMlctllfi '" ndnœte maljtte:(ed fapsuts s'~
nUiltus ~fructibua non cft bonus.1Ftcc quilJ in "oc bcdpta~
tur cum bt~mue:cpomne 'l' cdudtur bcsrbozibus dt mali nu.
tnnKnti noe tnrdlc~ffe mdla frucru6 " .lpa ,"(Coeta '" pOho~
nca 'l co{cctionca:que fiupu,: tpB" ln ~ sen cre côtincrt.1Jn~
ucnimuse:ptme:a "rtlta p,opzqeli6Uo~tbue~ '"ilm fpfozum
oper.ltio dt t,n co:cp mcdtdne fiant. u'oc aUtelll, forum notl/m
e:(lllpud iUum:qtJi in artc mcdktnc cl!pcntua. Etel! quidcm
IJpud Dar.fermo qua" pzotultt per modum cOzrcctionis bom.
mbll~:" tllrauirpcr beum:q\(ontam (ermo tIle clTet perfecre"e
rttatls:tn quo co:riB1t ~omlnce non comcderc mactue ~fJje
entT:quonta cum inddcreUn feblCm omnt anno:lufflt et pa:!
tcr .Uua l't non comcderc frucrus altquo modo t c cm 9 ft
.a febzc mo anno"~oft tIlud (ubtra):itfcomntblls ~cbet c
a~ "fu frllcruum:quUur4utt non fcnflffctcln" n: tune ,,~~u::
4abtJta.$cdmcuo~"mt4tngmcr(qlladrul'edum(untcar
bltm Ulum quo fecir tllllm (eMonem nta fcbtcm epl)tmeram
nœ pOKOtUm vtJwtlatJltt pafccntium in campo:~ ('ill!nno:1i
t:,t n.os qufdcm btnmue:qm ver"m cl! qlS bi~'r..'lAilln ~nmtdÎ
mcdlc ctlltte plnlJUium., partce mtUo:es c~ t,ttl funt que ild~
tae frUCfIIum el!materla fcbde.cr1Acc pzo tantoquls COntra
~rcntot)jbue.etquodcun"efltn vClltrcllli)lumcfl. enflaer
nos ob{Jdat dTe plures f>omines comcdcn tee (Mldue non Ino
(cautcmplrnJllcdtn~tl maldunt:rcplcnt eniln 'tblgdlioncm
Idlart a febze:nam con(ucrudtnee'Jnuhifioncsl1l1as f>l1bctlr
cOlMlmpflt:'lIlppctttllm pzol?tbent:l\csmascucrant.ft amt
rauon,te:quomodo aallqule t-e restonc ln bic \ltcrctur pane
JiUrcaplt4 amlnattum l'turcs fupcrtlultarca scnerit g, cct~
artiticlO(C parato:'l camtblls oulnte neccffllrto tnfirmar'tur.
ra mlbla.'Slte yero cm'emtratcs.(.pedea ptluatt funt il fill2~
~tS fI aUqute noftrum conttnue \ltcrctur gran'e ri,t t ptfdb'
Ilukat/bua: nc~ malt nutrtmcntt (IInt fad(lf~ btgcftlon la.
"t Indl fadunt ncceffarto C{Jrotarct $cd buiufmodt tracrati'
'S sufnc"uo "rnesmalas babc"t (upmlutfatcs:", nll?ll bo~
'otcortonta n9llcft~scaufaG poncrc:fedtius tntlUon'e dl
nt c~/t ln da.fdl vero lactmtee boni nutrlmentt (unt fild~
bemolJrtra~:q fl'J,lctl/nnwerfalttcr malt (unt:" cp "omo eut~
U(~ blgcfltonle.ûrnc6 "ero autu, Smcraltter lelliolC9 fUnt
te:tcos:ne~mtfctateos cum~bo altquomodo.Et"tarur e~
œrntbus bctltarum:etfllCiü" bi6dltonla! 5cd mcUoles çar~
da qulcun~ molhftcattlli (unt'l bllmcetatlut funt:a'Ut \lua
nea luter aueefuntœmte qllae p:cf(tlpflmue. ~ac \lerolll
pWl1Iuftcuallntcabum:lMccfulfliltClbum bonecq !tomaeo
Ala ~oza:in qua. mul6ctur b"m n·on Ilcc(cat ln 1l0Illac"o:ncQJ
cdllœntur.crfrq:'pllspcftcibum \ltaturquIC'l/nql I S!J1'ega
.n fUllIos rcfplt/Btur:neqlgcneret vcntofltatcm tn. rcttiblls dt
dUI fllnt:\I~ coctan~:~ pira: 'lnon fI.mat bc de nia ,"odleu",:
boni nutrtmentt.epoUet autl mtfceri cum lpfo mod/cfi md~
.r confo~tctJt;'l çlaudllf1t:que funt tn I!omaco. Et qucmadm"
It9 'lmodlcum (aUe:" ca que numcl'llutt .6 al'. ve IJ.On cOiltlUlcf
dllm tnt~r frllctlle lalldabUes f"n, RClla 't \luc:ac petOtll ("nt
.n flom~c~o,$cd ,"eli~ tntcr scncra la.c~e:, matJls fubtile
pcrfit,:'l mdl'n~.1I1cCllc«dat ad allqthftotum 6enerum sU,
cft laC tap:tnum '" vacdnum cthl," cft boni ~bf.lf)mnta ,,~ro
quo rno40:quontam c~ bte se"er\Jntur "umolea: qui adm'~
quebe Jacte fiunt. "cl cum CO Ildndfccntur maldunt. ftcPl.lI
h fan6U/ncm cbulUent.Et "ccmt pottlTtma (aUra putridOJIl
modo qllicquid br lacrc-=<.'quif:'l quicquld cum 'pfo coqujtllr
bumo,"m" f,b~b/m.,,",ctUB\lero fleut Ylie paffu flll'ct n~
pcf1'lmllllt dt. ~irllcnntlJerfa se:nerll œfd pemm' (untatqs
(unt ,""U:lmmo vtUee (IInt poft come!ttonem: 't ma~lme ~(~ ,
Sl'QfTa.«:SfcuG vero.,ntua bl'.lllbua" bulas 'l non muJtft pin.
fc 'l fl(tic:l;quonlam tuuanrcpar ma~me: , tn ranit~re cpatilJ
611/ebonusdt.f~ "nwerfll s~ncrabutl!tt "ntu~aUtcr lion
n091'tuhnul':ficut b/~lt .6al'.€'6.mtlttcr bonum cft pond,
(unt mlliadbarta "ntueras ".omlntbIl9. rodquo~ eflbCo'Idl
bumahqlll-dbulccdlnisfumerep,dtantcntm flom"c~\I'r~
nuttimcntum (entbua:mllm Yero tuuenlbuf:'C maJ:imc cutue
tem rttlnendt 'lblgcrendt. lboc: eftqtS\ltfum dlnobfs poncre
tOnwlC~lO cft Qlldlt:qm dto .trrttur tn colnam ru. €'~t~
in boc capltulo qtS quidefll (ccundllm noftrsrn jntcntton~
futfldens cil.
(cea vero "rplurtmum maU (unt nutrtmenti:t manme l'Ilbtn
tiQumldamcomplc)jonClJl: "(cntJJue:,, mult() maSis pt(CC6
4rbcres/minecjJrofllntium quando nonpof1'lInt mcdicum
m4lJTÜ co:pods ~ fllJtti~ cMcenteS ln InaUl'I aquls'l qui fun r , _nllellire: "cl fI repulunt cfl tmp~rfeau9 'Jab(ql fncnttilt.
mUltlÎm plnsu~9 mal! runtpz.opter multl1m I)UnUdltatl.~' '
CI"1:racrat"s,iJ.
(CC9Auo~non mali funtqlloz,unco,pOll1pafUll funt'lqu~
'Sntnotum ItftllPud (pccutatCfee ~ (denrfa m(df1
' l rnea funUlbe, bure Iltq, fr41t9bu~e:~ quozum fapOl bU~
qnc ncccfTllrla clll?<.'rnrnUn eOQuodcft (JI(ctpr'1
dl'! fIthlinilnnisoqlllse~ti:aut tn alth' IIqtJte Currcntlb9.
U1l9Itgriru~lnl&m %opter dbonam mulftpll(Jlt'OS
6tt",mquO~ plfdum:que bicuntur"p17atonœ n6 (untmll~
hl.mCCbcOntttn!.scrc merllco altquo tlpOlt l'cl
fllodo:'C ~oc cfl:qr .lfql~ tontina trla rC6fm ln'.
,tnutr'rnentt:fIfumanwr'" tUtead mod,cum.G:'etlJot4"~
1b:lmum.
D
�1
10·90;
mtUter curart ~m:medidftfe r'".tfuie.f.rebus qlla.e conflle~ ..
tanttas
ucrunt(atuilcctpmfrequentcr flcutfunt frtupua n.oct. ·-t(r~ ,
non'relnouea.rur ab1eo. 5ctSm dl rejJunen egrolUm:'t dtacce
fupusacetoflle:'tfrtupus vto.'tro~.ct CCUrtl?ia ftmllee fleut
prtoconl1lil 'topcrart:vt fanttas recupercmr.1!:erraum vero
rofe facte eUIll me1lc:vd 5ucc"aro:-t Viole Ilmtlitcr I]oe mod 0
rCjJtmen:qtS Ilppdlat .t5ar. vtutficatlonem:'t dl r(6tmlllltus
faete:'t mtrabotant confccrt:, amtUa jJtem acccptto tlecoctlo~
q ut nô el1: filnue fllnttatdc!JIttma:neccger:aeut rcgiml ncu~
num eOtnpofita.rum q:mcdICtIlts bcbiltbue 't fecurle:cl1: vero
trozum't fenum. 1Dantfdlum dl crgo:quonlam tndtset "O~
UquirtUa:œpiUus ~enc.'t Un BUll bouts:,; (cmen endiuic:"cot
mo relJill1ltle m,dicl omnt 1l1.0do:omni~ ttpo%e. GerUtamel1.
tet dtrl:,; maœna:'I radlccs afparsgt:'I couleea radida en::
du~ necclTltaa "abldt nl,,-1tcum tempote egrttuditli.e dUOb
diutc:fcntcuU:'tapif (emen dtrult:'t fcmcn pOltulacc:ct (cmen.
tioz:crabfenttatpfiuemedtcl tunc magi.e pcrlculofa e~ll1:tt.
mc1lonum:1: radl):maluautfci 't dus feml:'t"'e ftmilta. «rjJti
Jdeo~ pueantllultt non ciTe n«dTartum mcdteum nUl tn tl:
frmpus eomeofltu6 q.:tructtbue:'t fanlnlbuo:'! flotlblle : qui
pozCC{P'ltudtnteconuenlt.t:onttngtt entm pll/rics egrotarc
bua fant ~ttcofucucrunt. flmtuterpotus tamarlndotUm. ani
-.Uquem eundoper Yiall1.tn ctuteatc:tnqua nOllel1: medtcus:
uerfe Qe mcdtctne le:ue:a bebtle(Q5 quando adminlftrate fuerlnt
1'\'c1 eft Ibt mcdlcuemol1 tamen btgnue porTe confidcrc bdpfo:
fuo loco 'trempozc tuuant 't fanant e(Jrttudinem bebUem' ct
ptopterea futt bccollUo ferui Ilsntficare quid opo:tet ficrt in
aUquando fanant egrltudlncm foztcm lonso tempote.lau·od
taU cafu.(J:'Ptco erso quantum .t5ar. tanl bdtbtrautt ~ vnt~
ucra antiquo tempo:e quando occurre:bat eisaliqtS bubtum
fl cozuln admtniftratto loco fuo non fiat:non Inte:rlmunt:ncc
tntpfa C6rltudine noncurabant tpfam aUquomodo:fe:d mo:~
(Jenerant tntenfum malum. 5tmiliter Inuentmue maiozan
bum tpfum rdtnquebal1tnaturc:qm naturaeft (ulftdClIS ad
parccm mcdlcozum confidcre I]oc modo medldnis ad queren
fanatiOllemegrttudtnts. tiltS vtro tam pzo10ngautt ln m1l1~ - dum (~curlfiltcm.fuacllatio vcro cum terls't aga rtco.'t tur~
tta 10cla llbzoUlln fllomm fcrmone:m tn commendanda l1atll~
btt 't I}IS flmiUb?:'t Omilitcr calTiafil1:ula modus mcd'ocre el1:ra btcena ipfalll erTe faptentenl 't tngcniofilm.u1 facielldu51d
-t non bc (Jenere btlfldlhlln euaclIatton umm" funt OCm edtct;
qtS oponct fierl. ,ne:~ indt!Jet alieno (ublldto tn curadoe: cgrt~
nta bcbtllbu9.€affiafiftula "ero lIcet I}abcat tn (c nao&cfttam
tlldinia.eps tfi medldl tunare 't fuftltare tpfum non aUo mOt
't Interdul1l tndueit pondue.t.tenafnton:dltamm (ccura me#
ct'Pi.tit aut 2.tar.i q uoda notozu CIlpr"zu:~ qfi esruudo fue:~
dtdna.(J:':Gsaricu9 't af{t(uurum ct parte fua la.tatfonlr:t~
rtt foutoz vtrtute ejJrt no fpertsfa1utlab ca: nec tn ca. 'vtili\l
men clue aeuttate 't flc~ttatta ve"ementta nocet magno nocu
cil mcdidnallUquo modo.j(ulfl afit vtrtua egrt fo:tto: fuerit
mento:quando reqlllrlmua blllnut,aUonem totlue cozpo:le:
cSrltudtne:RO e!et mcdico altquo mo:f5 tpfam fanat (ola na~
\'daltcuilla mc!"b:omm.fttta eft nocumcntum rerarfi Urt~
Cura.l1àii ~cro c6rttudo ct ~Irtua funt eqllales:tunc tndtsebit
fcrarfi tnfercndum mal3nuln "alde multoticna.fr "oc cil qtJ
mcdtco pzo virtutie COfoltfltionc.1boc tfi di mcdtcus tuerit fuf
noa pzo~lbemu" fllmptlonl trttaœrû 't mitrtctatozfi ntll ~"c
fi~t bc corenfu medlci perltilTlmi:,; bocin (ant~. 3Jn egrla sfic
fldll3 f"tnG q~o CofOltttipfam:'t colldcrct fllL! ipfam.Ss ma~
t)ICO ~ tantpofucrul1t ~ tn reglmlnc (anotfl el1: (ulnere trti.~
(0' pare mcdleozu errant creditee confou:a.re natllri ct ipfam
(amquollb.!r.~.bie"ocbt.tCruntntedld: (cd nô cfHd ber6ne
~ebtlitât:et dua motli ipedtllat. ft tdeo bidt 'Sri. tnltblo bc
(en(u de:nfato:~ mato: para I]oim motif e): medidna .ppter. mcdtctne ro abfolutil:tmmo ols:qul reqllirunt I]oc I]moi'ba.'
bltnccdTariocodittoneaf(eutidqtS pofuerfitoe eodttlon~trs:
'(Jnotâtti medtcodi tpll" nature. ro edtd dt tntclllgCit I! na~
r'acc:q uolibet bie.~pcrmodum cofcrllationl' fanttatte:boc
rura vtreutl restttua co:potis afulta:cul" erTenda '1 Ipll? vtr~
DO op~ (umereca.Uda. I,abcntl Cople~tonl:ncc i tlpotlb 9 tntl~
tll60pcr~ttont6 bctermtn.araeft ln ltbzo fdarfi:'tfdentifs alu
fccalldttatls.Sed Ipfa vtt bClKt Ule ln eutusllontaco cil ma
rtqllotu.ft ,ppter I]as CIlu(aeafTumutllbl rCIJea plureamedt
lua I]umo::vd "umo1 quicCi~.et acuterii e~ I]odi. bictie dh
coa:'t c): iUta disCit qut ma.!Jia el1: tIltdlljJla:'t majJta vetus tn.
'pfa fda'l' porc dl cl ab crrore c):dudt clHpfotulll opinlones
~ \7omltusfemc1 vet btslll ntenfebonuedl:" modus tn resb
rutne fanitada-.«rbocetta Qabet ~dlttonee.f.cv nô at Ule beJ:
tucrint partttr eosrcsate.(L:L.PantfdlCi cft ISif e~ "ta q bict'"
f'unt:qm 0PJ elJrli cli n.1turill!mancrc:qii mcdtcua no cil: (uf~
bills pectode:ncc talls cutua eaput rcplctur be factU:"c[ acd~
ftdls.5Jmod9ct9~manldeditp(anlUuracfta'rnoreciptat
ptll' eum frcquentcr almabada.:'t QI non fiat vomttlls ln tlpo~
mcdicttm nUl mil:qlJa (ant :;Jfueuc:rlirrcctpc:re.ec nO rc:dptl1t
re nlmte tnstdo..er ImqulUbct ranonl:qua 'pfl (oluunt funt
Oecibo quirirarcm tota qua (olee (umcrc:'tclltn flUcritbibat.
ceru candlttonce flmt q:lplar qtl porulmUIJ en· m
~mus admlntrtruc bcbllt mcd'dna:qullm m~~lIl::~s btrt,
I:tcCi.famcfdtcome:diltupozequofolcbat:,; tunccomedat le
~,cutue ccldtttontbug cIl"d Ipfa:qli nOll repentur pc:rft~Jue:
uiou db41ntcr ciboa:qutbua vfus cft. (J:'ft fdc,!du dllt cUJ
dtcus:~~ polTtt bllp(am.ml}nfi immittere cum qllodl~
1]5 f"um bluulg!tli l1ledlcllm ~11.rjmce plurca Il 0 tlccllnct ad
co:q ut polTtt repcrlrt:'t fotum "oc pofirum cil 'n loco ncceffita
sfTumpdoni mcdtdnarli fo:dum ntll cum conaUo medtct pc:
tts'1!lam I?oc tdem nocct:'t ctlam in Il1:a modlca q uantttatct
rttl vatdc:culuS fdentta. ,J'bata. 't\'criRcata cl1: ruper q uo e.tta~
ma~lme q6 medtcum conrln!JIt f.-Ucre ~ adl11tninrare l'teter
fur e;tpertentia.:fe:d plCter tpfum dtlJilt tipote rue egrttudtnis
ptoptlllm.et .t5ar.qu~mbcdarautt nobta~qm Ipfe 'ubetpo
~cbilcsmcdidnasno fottes. C!'fsoqutdl bedarabo mcdtct:
tum aqlle bonccfanetelua flthn:-t inducatflldo"nttn COlpO::
naa fottea:que (unt."flobotQomta di multt (angutnlg ettra~
rc csrt:'t molUfttd natul'am dua:'t alnoueilt feblCm 't fanabl$
cttone.Shnllitercuacuatiocfi vtoliter laœtiuia attracttula:
"r el1: colloqut.ttda:(Cklmonea. StndUter cuacuatto &2 voml~ tJ11' perfectc.ft l1lultOtiCll9 foluunt potus aque tcmpote nort
~tblto:qtS quidem ertt ci perditlonis cgrl:aut acqlliridi abi
tum di foltt Intdidna:vt dlebolo:nllcc:vomtca.SttnUiter di
lonSl1m tntlrmttlnl:~c <l"a Dung, fllnablf. cr et là qUldi b~
diflertbus acuttu:tn quibus intrant coUoqulnttda feraptnu:
tenmnaueruntola eodltionee:qutbua foluif potus aque ~d
(ilflo~,1i 't amiUa•.€ttâ tollerare flttm 't ccfTare il poru aqlle ct
p:obtbc~ur.aauod fl qlltd I]oc dl be poru aque:11l ulto maslB
dbo totallter :Jta cp ejJer nt"" fumat. $tmtlt modo acdpere
erlt.inahfa:que pHter ,,« (IInt.et qncotrartantur fisna 'tbU
confcctiones iuual1lltotŒ multOUlln:acut trtiacas 't metrtda.
bttatl/raplld IlOs:vtl'um bebcatfolut potllS aque l'el pzol?l~
tOG t~ododcont't I]ta amuta:t~ee omnta fllut medtcine btlft~'
belltur:btmlttlltfpfam ft (ser blbat't ItÔ (ultet. a9.lIod Il fue:
eUea 1I1Ô vtereali.qua tpfarum nlll cllm conflUo pcrtti. mtdt~
rte I1pud nall bubtum vrrllm nlltrtre t>ebeamua C6rum "cl CIl:::
cUn (dentia urtc.lbtccm aftanttn Cafll {)ebtto (anat'cgrum
ue:antllS 'pfilm.:totaUrcr nutrtrcmus ipfUln tUIU (lIbtilt dbo.
be tmo:vd pcr ca lIberabif a mozte.etS ape"allerlt tn,p~
Plt~~fb" {)elleto tnt,rfidenr:~t plurlmllm dto: ~cl fadlt a,~ $ecundum boe tslf op~ dTc talc re!JImcn vbllJoltlnuenttllr
penltus mediclIs.f.'l' cocurrat (empcr di rcsl",tnc fl1niltillo:
qutrcrc CGrltlldtnl:qlle ln vlrlmo budt Bd moztcm:'t Idco opS
,,(umat mtn liS (0 quodconfucutt fumere't conferllct Quottdic
Ciluerc4bcia.€1l)edldne,cro beblleafunt.f.e):tractlo (Iln~
vtrtlltl:l11 ln dbt fUl1lptione.~alts autem clbus crtt fubtiUs.f.
sutllll.lcUnl (ca.rtficationc ln trbtla:aut tn fuperiot' parte co~~
tue PUUolu:'tilla carnili:'t ~tteUa OUOZllIR parus coetoUll1I tn.
potis•.€tta~ilre ~entrel1tcum mannu pt unis 't frzllpo Ylola~
aqua:'t Ilmllitcl' vbulln eut becet barl:allt CUm dbo sroffiod
to:'tf~uporo.cumaqlla. frighia InfrtlJtdatta. $tmiUtcno::
I]e ant carnes pullodi:'t nô celTer (CIR l'cr eo (eruarcvlrtutl na~
mUlla cum aqua. Ot.'t (teamabln:vcl cum radtccraut cllln ra.~
turalcm Cilln ctbo.€, Simlltttr confottet\'irtlltcm antmalcm
dtctbus mclonum 't amtlta.Stmilttcrdlflcrlaleula fum Ilcut
cum bonis odottferls CUIR caUdlo.f.mu(co ct Il IIlbta:'1 fcbles
(lun aqua o:dd:aut buoctfoue furfuri.e cum aqllil mc1.~cl di
dtgno alocs in egrttudlntbuG frlgtdis. ad friGide fieut rofe:
o1eo tantum:-t I]te amtllbuG. (L1.:ld fubtlUandulllyero etbum.
nenufura mitta ~ l'Iole ln cgrltudlntbus caUdls. 51tnllttel'
cil acc"ptto (rUlpomm 'lut I]aben.tllr tn v(u factotUmbe SU"
quo~ contonct ~trtutem vttalemet naturaltlll cum inftnl1
,"aro:"el be IIldle apllm:\1claqua o:deacca: "cl farre eJ: Ot::
mentis mullcC't CIlntW:ct rcdtando (el'mones qIIttp(Uln ICI
4co:aut mica. pa.nle plurles lota:aut fumere modtcum t>e pa~
cuteam 't dlle anttmltn. b'lel~t:fodcNtc 6iJUdcit:9mnfll b"
fJ~ '''lfJ (crcuU0 '~tr~ncW.f. '11" (un' filno;UJ» tcr,"la.S5t~
~timum rCjJimel1. 't magfnobite dl"rc6imUant:\1t
m':Jf
no
�/
.rractatus.iil.
()PHlfd:t lluoUbet ,!Sro:Cln mdt(lIe Iton t!lad bifponcndu5
Ubta aCttl UbZil ntedta:'t inful1da.n tur fn fpfo ouoblle blcbll~·
nccdf<lrt:l: que quiJi iu!l,rune alltlqutcuillbtt mcdlCo.'."!ilJ
tlehldc filcbulhreeas buabus blllUtionlbus "d.I(f.'t coIentur (
't e~ I~oc aceto fiatfccamabin talts cntm compolllto cum bona
quando pofTtbilc dl: re\J~re c~rulll cum tlteUa:non resat Ipm
btligelttta filcta dl "tilis. 1Ram accm Incidit ticgmata 't rdl~
cum medic!no •..auodfinon oubttat clfe nuelfarlllnl r~l1l'
cu III tIlCdtCLIlkl:tunc rcgat Ipfum cfi. rebus folutlUia.tunc inct.;
nit I?!UItOWIlt putrcfactto.nt ref1llelttlacul ItOIt cil Ilmllis: et
piat a ocbtllO~1 't leuioll.f,t fi I}oc fu(fidt benequtdl. q~ fi no
cllfubtllis fubftalltlc nlnns ~llatnra.1U Inflâlllans 't ideo vti~
faff,cld.t:cunc c~ rncdtcma. fOHi in fOlttO:t..Et quantoeuqJ po~
Us ell fecaniabin in oIIln t.b9 fcbubull. Beruntft acetulIt Ilocet
Ilmltn cpa.tl.radltcllim tp(lIIn 't CI+) fall.jJulni bC\llbat•.Et 1511 r.
rerit elfe rcstml cum medtdlhl fimplid:non re6\l.t cum medicl
na copellta·.ratS flllon poterlt tranlirc resat tpfllm CUJ ca:cu
qutli~ Î)ctermillault:qln ?fcruatlo fanitatia ~oia cof1fllt in (iJ
tus côpolitio mtnot eft. 1Acc dl{;a.t medtctnas mult' compolI~
ntlate epatis:(cd acctu d 9tlebUitat "trtute:plllfule "cro amb
ri on i\5 nUl CIIm ma {;Il.a n ecelfl ta te •.Et cfi fint "utufmodt p:oot
,dune cpl:tl11plnguat Cl11 Ipm ~ Ilutrliit 'ttinjJunt fanSullle,
cte In!~ibitiolles ~ cautelt in biferetlon e laudati medta quan~
't 1] umO%ea bccoq UUII r.BerCitii calefacil/nt.~ l'runt fallSllineJ
qii multfi (Ullllf t'lc Ipas. Sed qii copontf frwpus bcaccto et
to lIl~gi:l opoltetca.llcre l'bt.medlclls no eft:ops tllncma~ima
adl}lO:rc OtIiscntla:'t Iton aitdcrarc admtntftra!lont medtd~
patTul!s:quéadmodum meltobllla vir COPOfuit:pcruelllet ad
narii fOztifi.nec fumere ntulras medldna.s:'t ftt cotenrus oe ri!;
nos tuuamelltu accU 't Uberatt erlmueab due noel/mento qtJ
simlnc \),bl~to:t inter r'l;imin a • .Et" oc eft qtS vUum ell nobis
tnf,rt epaw't beuen.tctnUS ad "tliltate palfula.runJ:'t ab ipra:
~e reailjcattone fm 1}0ccapltuLum.
rfi caUditdteltbtrabi!nur:ta.lts Ing, (empua cnraneusppa.ra
4!:"/.)e re(;iluinc mu "ni 't bc iuiS acddentibus ptolltmj~i per
rt OP~.(["1~zClllfutn fulrit a fcruo copon(r~ oli~ mco tluos (r1
fl,um Illlllcium IIgnlfi,auir.
4!:":[:ra.cta.I(f.
- rup09 ~ vnul11 c!ccwarlulu "tlles apud accidltla memo~ata
i?· 1i1.11l côco:daucrll nt antiqu( medtci:q1 pzlndp IUJ re~
q uo:u "llO f~tupo:Ci "ta·f (cml! 't ollmi tQe.1Râ et9 operatioc6
-:
• glmlnls "ois cil Ipfum "abere natura~ IcnclIl. ~Ji
(untfubrtltare fanguini't eius turbulelltiâ ~ fUlllos tndancc
: tritme~ceatur.ma:ttme cui afcendcrl1tt e,t eo fllmt
lico~ auftrre: oilatere ilnimas ~ lctificart 't lenire peaus:'t md• ~adccr,bullu:rectlfi,ctlpfa~an.t,q1ÎlltfumllllaUad
las cogita fion cs oderc:'t cetera p:edlcta acdditta.l!lIi9 mo~
COI ~ c.rebtllm afcmdant't cozrupant 't perturbet fptritlls:ct
dusdt:l't acetpfanf frondea rofarnm virtdiumbu610fc Ubr
iltducant pe.1Hmile cogirattonc9 't ftllpcfilcrloltem ~ plsrtttam
oimidtll.llicados.3.il.fctc crude feminls fumi.colttds dtrian.
3./.fundantur omlli\l hl (,,t Itbza.e aque eaUde.otu llocte:bdn.
ab c:tcicendo mottls:'t PZOI?lbcilllt fuperjJultMes NjJcftton lIJ
omncs non e~petlt c~tra.ptopter I}oc igitUf adQibenda cllfo
de blllllallt~ c,rpllmanh collel1h etfundanff"" Ipm."i.Ubf
f'(:tIpi l11e~U\mtê i.falfl:pollllf fupza lend'i 'gnern Don ce tiat
ItCltudo completa Icnlutts naturc.([".Et "i:tlt ".8uell.soar. f,-;
ci modu s f~Wpl 't arolllari~cf di quarra partuurd bont mu~
tndlonbu9 rcbua quibllS ~omo poffttlenir.: "cntrem dllnfu
fct.~alis em (y:upus l'I(ue dt ~ ((ruo non t>fe f1mlli ln leflfla
flo rcuba-rbartcum tilmartntS. 0edtllud ad qtS oedinatferul
in fe:tltudincco:dia !robo:ilt~o,!e cOlpons:~ clltiperat9:nô
optnto:c.v mcUus cfl iu,tta id qtS numml-tulll eftd oc ~plc~o:
eifl ,al,fllClt:nc~ tnt1arnat:'t 10 oJ tR' fumt pot; 't et9 (umptio
Ile tua:clfe contentum odemonla eUIll ~lllla facta ptllgut ct
dt il bllab9 l'ncifs v(qJ ad trea cfi aqua frt(!lda in ,cllate:in ~rc
croco oztentalt 1: suceQaro 't (11"0 IImOltum:'t bletla ,octis~in.
Ille l'ero ca.ltda. Std alterf'(lJIpue qdlbe tntltjone ferut
0
tpfd. ab(qJ dus aq ue p:olcctlonc: ulfuefcat ctlam tnl?o:il co:
nerl~ 'fm:ell f1!wp 9lelüttu9 natllse:'t po~ crlt lenttlcarc
meillon/sin pztndnio fumercolcra p:epard.til CUlIl...."~omil,
..
r
b
l an te comc.. lon.em.
bllll b atTela ~onlb9 "d trlb 9 fm ppariltjoni:~ cofo~tablt vir:
6arO.I.cuc!>a f.lct'le.c o:deo:'t on.oo co tc;tctbarifs Etfllm.
tuel
e~pul~ua:que !Illlllloma,-~o 't itellinta:'t cdudt t1egmil
Z,dlJde fumatoomtnus mells:quod enl!~~lplrum'''dp' Onmm
....
(utrat coctlJ.JlUIU \'nUI •• ~
•
't~mdacolta 't colera
f~a uiter:no olfcnde~s va(a nutrttionis.
t
9
P
....one CuIU
Pnue
i te
e (uis
€"~lera que oominus II1C ,
l:t fllmptio cigefta tribus. 3·"(~ad.tlil.cfiaqlla.(aUda tnqua
autil come
granatmn
'
.
1 .
'-'ebec (umcre in plindpio (untblctc:"d fphlac"ta: ". bo:agt
coquafnnl(um:bolue mutet eUlscolo~. jlftctii·non acdplaf
ncs:quodcllnCll tp(Oll.111l htuenltur ptcPflratulTl CUIU bOI~o o:~
femper:fed qtS Ilcccffltatle tps ad educcndA fupertlult\ltes bc~
dw:"t c:romagaro Oc o:deo •.Et CUIIl tndljJuer/r lcn/ncatione cU
tentae.et cCi eo ,,(us fuem boa meus femdin cbdomada:c~
JUediqnil:tunc redpiilt oc r~lI~ilrbaro bono.~./. '1: 1:0 conru(o
fottablt vi(cera:'t Il n(mt ab eo b/fpoflttoncs Illaa:quc indu~·
Bccip/ilt.3.iI.DetamarintS.lUundato a illide/su COUic/bus
cnnt Ilccltarl:-tlelltficabltnaturam 'treducct 'pfam ad ct9,ô·
(UlS" /nCldanturq,tulllcun~ fubtlUter potcrit ~illfllll.dantur
fuctlldtné.u.:ulus copoliUo raIts cil. ~.polipodlf ralh mun,
tn ltb.i.'tlmedta aqne calide feruc.lJ.t/s foutter per·nocre l'nalll:
datl fifltco:u c:tcOltjclltolu'tcotufoUlm ai'q.ij.buglp(c (cne. 3.
in IUlllC "cro colctur fupcr tribus yndlsbc f'(tupo ro.lllfrlgl~
j.ltq"irltlc 11J111l(1atc ~ côruf.: 'tl/sut maluaUlfcl CO/JtUn an.;.
da.tiuo:'tfumat wm pollea:'t non comedatl'fqJ ln. fille fe~re ·
t.fcntcldo~um "trtd/fi.1)).I. rofaru "trtdlU,ltiJ .11Ul/lero tnfti/v
I]ote old. ~uod Il natura e~ccata (ucrlt multulU: non eft
dan~ oia tnUbf.lhl.aq (lllldc ~te'tnoct;::i malle "crOPIIII,iit
IlCGandumacdpm: oecalfla fiftula:clltus modus acceptton1s
~ coUellf poil e~ptelflOJlUIIQ l'llCifa tribus \)(Ca mafi~ IIllllJdM
talts erit. ~ .JtlJ.gue bouis.S.ttij.ltqulrWe l1lundate '1: contufe
ta. "c[ fucara CUlll.3.\?ofd aI1ll6dafarll~:'J ponarur (eozfJlm.
captlt! "enerl~granOtum berbcris.afi.~.iil.(elUl\~ts ma,luant
Pehtdc aeetpe mlrabolanodi coulcls ItcbuloUlIll indoz/ll1J.:1
(d.J. ~.rofarum rcdtlum f1 inucllirl poterint ttruollCs. "if.llu
embltcoulm Il fi.~.1 iif .contundiln f III IrlJbolan 1: 't jllflllld~"f IIJ
mcro fcniculowm "Iridium. "il. infun4a'ltur omnta 'Il hb.l,
ltbza.t.'t olllltdhl aqu.e ca 114, rcruttla p&r ote 't lIomm : man'
CUIU bbntdla.'aque calid~ bic 't noc~c:'tbulUant 't frlccntur ma
vero crp#me Illos c,tpmO~t bOlla 'J adlusai pma oqua:i qu'
nlbus. bunde coLcntur fuper.,:.t.J.cafTte tillulc:'t.S./tif. olct ct
cft c~mafi.q ue pofira ell 'cotfum:'t cOluwa bla buabus aqu/tl
,uccl,ari.!.il.'t flllllatillud 't ocflnatil comeilionc, "fq; ad Cl9
cffulldanf fUR.lI(f.Ubzas f~Ulpt \110.'t ponaf tOtfl fupcr lentO.
,0mplelUclltum Operat/onis. pdndc etbctur cum pullo e\l.ra
IGnc -;fufpcrtdaf tn ca ln petta l'dllltt lin 1. (ubtIUe't rarHplce
tO ht squa.lauod fi non fucrlttipus rofklrum "Irtdlu:ponaf
't maftiete an.~.il·rcubarbart contllfl.~.jil.'tquortdle e~pztnIlJ~
loco ea.ru f'(Ulpus rofa.ttlG infrlglda.ttuue.3.1il. (['.Et ego qui~
tur pctta tUa. cu 111 fpatula:\'t "Irtlltcs llIarli (pectcrCi hn";lltta
dé (eto q1 altqlll~ fo:llta admtrabttur be apPolltJone srM10:(i
tur fit f I?ZUpu:'t dl alTumpfcrtt fFlUpUS fplffitlld ifl~IlJ 'J 'Jlod/J.
berbcrto in 1]1l101 medtclna cum f1ltt rcllrictt~a:quare iI~tclU
al/ozu fFIL/pO:U oepol)af ab i\3nc:~ rcponaf tn "arc IlIlll1doa~t
die di dl5 tngelliort folum.Sclto cp grana J>crbcrla .n~ufu(~
co "taf tep oze ncccffitatie:ficlll Oip•.EkctuarlulT1 vero qrS fic
modl med/cilla bCllt J:>p;lctatcjTt amonere lJJol~ftial1l e.r caf
f1gl1lficault f;:ruus cil trtferal11agna: qua," antecopo(lllt fc~:
fla fi ftula 't con fottarc vJfccnla no tnducaturpond9:'t boc rc~
llue in "film llIo;:qUlb 9 cft opo:tlma:q qlltcielll boniflcat bl~
ccpinuis a f".lodb 9 arrla.ft illm<1dl pofuer(itll1cdtd f'(UlpfE
gcllioncs 't cMoztat oia mlb;a \lCr'tfpeciarr co: 'J /lomac~Ii" .
(""Iliabln ll1.ratlufE t"rolls qui opst,fe pellcs bfim IItcfi:quo
tardare (aeif callos 'J bilfolult flc(JlJla:" J:>I]lbct fumaS Mcldc~ ,
"tilhd lmlcn(fli nnturii tl1 c hJtenfe caltctltatls:clIt9 l11Od91]tc
rt ad cercblllllt 1" co;robozat fenflle 't a ufert eo:u,n ftupo:c," ,:
cft. ncelpl.\ltur lIb.J.acetl villt \lcutt \?111.:t e 1: ponanf in tpfo.c.
tuuat cottri ~ otlatat anima.l!lIt9 copof1tlo "1:vt acciptatur
rofe l'trL1cB 1: cJ,:pol~\ltur (ott per oli \'Itll.ln/lullne "cro c~p:t~
Infrab.~ebulo:fi htdotu~ 't bdllrl.a fi. ,.t.rof,uu ru.ltngu~ 1'1I1I1J
tnanf rofe lLle:'t locc c~rllm appon\lllf oUe qUBtirate pzlllla~
feft.marlttl femlnia afparllgt:fclllhtlec"arotarfi f~mlnt9'nu,
rfi:~ nOlt odln~t fic facere InI}ouado rofas.f.bie quolibet.IHf.
CCambilr{i(p~rn bccllallif1maftlds ,,,,delS belf~tJ.afi. ~.s. aJ '
t>!eb9 oe accepto o.ccto 1Il0 fiat Inti, (~tlIpIlS clIlufltbet Itb.~uc
bebe carcfa ma,"' gariofilo~ il "ct!!Ja lil!Je plp~rts Jongl. ~;. tlO
,:I?il rl.~.f(r.\lc(tI pledlcrt..ft ecce quldl i}ué~oorcoltlpon/t f1!%U . rontct IIgnt \lloe9 bont an. "lif.p3rte l'lit? ;.pIII01Ci mndl1tO~ '
pulltf~cantabht f\lctllln oe p(}lfuUe:'tell bOIlUI1l \?alde't vtlle
3· tii.tcrilntur med/dnc f1cee or crlbdlcnh tfrani fcmtna" pj~
fiert. /1) tCpolce!ld.tta •.Et 1110dus clus dt CV \lce/ptatur tiC palfll
ni Vt fint belle tellulo orfrtcenf IlItrab.cllll1.".hb.old allltgda.·
I/GIJ.t~rismltndatfe Il nudde 'tpollllwr q:/pfTain quallb't
rel olet ftllicolÛ rem..f.poR: rcm.P,ilJc1c mtrccan (ofa cu trtb'
lib. "
D
;Jrt
"il
�/
~
~
ractatus. 1111.
---
.
Il''
S=O ~ 9I+
atb.mdtig :>ifpuma.tf" rtl'oltatur in \tMe't bolla ti9ertt a.liif.
s.l'(~~dql1h.~ tcpdaeto di a.quacaltda:h~quaeoedi Iltani
Itlollitiea aic" tpft9ffJnozatl1 rcrU "trttatis. crPo(ti "erO et
acqllirete~lUotcs pl,llofopl]le 1: lccria boctr1nas IlCqrût aiab9
(uln:f«Un acre tepmlto fumat c~ca mtnina.â (o:bltioncm:l\ee
futa
foalmdinl:'ttalea (unt "cre fOltca:tta 'l' no 11I11tll nf tepo
(um41t ,~ca tlpO~lb9 intlfc cilltdttatts: ntc ahls tipotib9~t\l.1
ru aic:ne~ patlunfnlflmottitnJ 1:cptucuq; aUqn!smagla fu~
tar ca. frcqllcnter:fed fllmlda dtfemd in fcl'tlmana: I~I fl!wpt
fctplt be bortrlna:minuspatlef e~ t'llnbobua accj(1éttb" cqllQ.::
'1 dectuaria quo", p:ouldtt feruus ncbet cITc fcmpcr (n tl,cfau
~
Itte~,,~ ct bic bon i "cl mali: bon cc fi perl/tnerit 1ld Illiq\)rna~
ro re!JI9.et notum dl apud blim mdi rCjJem:<'p pafTionca Ilnt Stdi bonn e~bonjamundl:q q uldt
5~ocllllf a pl,Uofop!?is bo~
me IIlutant cotpota mutatlonlbue maIJllfs 'tmanlfdtta omnt
na(antaflic:1ltÔ lUasntfkafUlud apud tpfum:'tnil,n rcputat
bus.etteflatio~uiuaeft~altqua~otatu"idebisllltqui ~o~
bona taUa:'tcii peruenerltadeu I1llgnu ttilmllum:'t an611f1ta
a,ltuirobu11ccopollUonts" ~oHt I,abcnthoct 't cCi l'iIJowfa.
rna~na e~tl?e aduerlltatia:quas qUldipl]r!ici falltafricasild
tamc:'tdi fupcrucncrit et ll11quod:be quo tltnct: tune "idebts
ucraratcs "ocât no llupcfdt!I1C~ timct:fcd cae tolcrat bono
apfum mutatii eotou 't "tgo~ctadct pcrdtto" IrJeurnata 11atu
modo.Serlim t,ut9DlfpÔnla motllsin aiarn ipfi'}"ois peruc~
ra't "oce!ra.uca:qut dlam a"oLuent elcuare "ocan fnam toto
nlre
poterlt:qli perttn(Jcrlt "critas 't pcrfccte COl)110Utrlt n9tu~
poffe:no potcnU bcbîlttabltureius \'frtua:ct foilltan arrtptt
raatpa"' "nluera.1nâ" Il mllfusbollÛ L)1c11tntcrmudnna bo~
eum trerno~ c~ bcbllitate nlmla. ct UliS putfue mtno:abltnr et
na ~tlnuo aliter permanetoib9 bicbue (Ill fpoti) "tte:cffct boe
ciua ocuU p:ofulldantur palpcbtesrauantur a motu ct infrl~
"tlq;
mtnus 'tmodtcCi l'alde:atqs cCi fit Illllblle:'t co:rupUbtlé
sfdllwr co:po:fe fupcrflaea duf", cibillppctltus cadtt.l:~t ca
~mfnia tlncaducnlcnrc:m quo mo:ll acutcttera antmalt
a.
qufdl omnll'i ~aru pafflonfi dhcuooltto calotfa natl/ralls rt
crSfndli. mo t mal9malCi malctfi ftt'unoztc drcîifpecta:n qua
fa.,,!JUintaadco~disintcrioza.€'Conrrart6 r,odi quoqs pte~
ilnpote: dleuadere:entmtnuomalCi 1111110 1ll0WS abf~ bllbto
dt~to~ eITcpotcrit:di altqulscrltbcblUs co:pole ~ paUlel"", co
"p:optcr:t,oc crit modtca mutatlo facta ab bocm.lto:qz ln hJ
Iode (uteL 'E l'oct ~abucrtt planam 'tperceperttaUquod quo.t
(erto!! gradll dl: cp malu5 (ulua plÎuario adllcntus cil tlllpore:.
lettlicat Ipfum Sl"andi lctineallone fUnm ridcblslpfum robu
il)crlto niQ5p~ilorop.,l appdmucrunt bona ~lJtllS fcclIli ct
Ilum cozpole 'Ldcuata. "oce 'E fplendlda fade 't4Ceclen"uur c19
buius mala bona 't mala (a.nta nlca.1~lllra ttcn im (UOlIl5 b~
motua 't pulfua c1us masnlncabttur 'L fpaue C01poZt9 fupcrfi~
nomm imaBinatur ~omo bOlla cffc:que quidl in v.crttt\t~ 1lI!1::
.de" calcffet 'Lapparebit Ca:ültillLo 'Ilctftta in tpfo:q.,e nô pow
II fllnt.5lmtUrcr 't pIura mala malozum (uowm e;tt'l1Iotc1ri~
rrit occultart.et caufa q utdl 1110%11 a ffcauCi dt motue natura
mala:qucquidcm bona funt.1~turtca (nI c06rcga.blt qUIs bh
Itsarnt s't fan(JuiniI'J ad malllfc11as partes cOtpo%le. 5tc~
uftülS multas '1 peruentâ ad ttlgnttatcs 'l impmum mafSn 11111
acddtntiil pcrecritodi ~ ttmidodi qui. "leU fUltt:'t limllttcr "t~
qIS ertt fui COtPOtiB perdlriants ca:llcclus aie octellartOJklllt CI)
ctolflqut obttnucrlit manltefta (unt.ella\io~ pofTtbtte cil ,,'
<.p turpcsacqrltmo:ca:" blerfi abb:elliotlone:m 'tp:olon~"f;!iJ.
.ccfi ntQiI po/Tc \'iden c~ bcfutu "Irtulis vutue du(q; f~rcga~
tleo e;rcdfo:di quo conltlltGlt cITe bOldi optimum ct (clllpitcr~
tion" Slctot!a autl qua ft aIJ6ctur (plcndot factd Il ugmenta
nUIn.ft multotfis bcpaupe:raf bluea ab dus biuitiis et bcpo~
lfone'mantfdta:tta'1' ,fdcturc! lumen acris ausmentatA: ct
nif re~a rcg!lo:q~ qUldan crit ci r,cnficatlonle fulcotpozteet
masnfl iatli ab co quod erat.lbocautlpatet manrfe11c" non.
perfidendifut aiam rectlamo~Ibus" nobiltbus '% fuo:Ci NcruJ
~ctploUntate t>«la.rattonls.l:ttdco fubel'( beblt mcdfcf:
p101oGatiois t dUS ac~efTug:'t Ildl?crcrc: ad tlCllm:q~ dl etemlE
\'t
babcatur foUdtudo tn mottbus anlmallbua 't Ipfounnl'Ulta~
bonum.(tplcttatitfcruus:qm fiue p:,olOgef "Ita {{ucl)ctrfi::
rionequottdtc '1 ptouideatur in tpfozl'i ccntfica·tlonc tlpo:e fa
«tur
ae dl: oplnlo medi(O~Œ t POilofopbozu 't aUquo:.Ci fllb an.
nttatfa 't ctJritudtnfe ncc altud rcdperc bcbct et ~oe Pzoccderc
tiqs leglb 9 \'tuitlli faracc1\O~fi \ll'r:\lt plnrtmn qtS \?ulIJuS cp~
aUqao:" 0poUct mcdlcfi I1lc I}abcre ln dus c~timatlone fcJlCV
fllmilt vebonulll (ft malum ln "erttatf.:'t qth~lmat Illalllln
"mnis cgcr ~abciltllniJni aut cau(am:'t omnts falluslaram
cft bon fi m"crttatc.1Ro dt "utus fntcntioia tractat9e11l?~rfi.
"cl ampli:" idco intldit medfcue i I7ts:quc auferftt antmalcs
rerum \,erttatcGbeterminarct ipfarum modot' bicerc:q1 tallt
paOlonts:qu, fadCit fpfam alJlJrcBarf.1Ra dl boe(anltlls COj
(uper boccopUati (11Ill Ubu muid ln oi tQc 't ln oi gcn te fapfcn.
teruatur t: tddl maBis pdm6 'tplcdpl dUn esrodl (anar/on
e:
rt:4ut Iludettn fctcncqs.6ed Œsntnc:auir (cru 9 pcr "âc asnjff~
'1 ma~nu cA CjJrtrudo full fllerit anlinalilJ:fkurp
:'t Œ~
"ttolll bebcrc e~erc:trari drca vlUm .. nfmt:"r
QcflupdilCdo rnctcncoUca:tIJ qU'bUS foUdtudoleureŒs
rcc/..,
anfmaUum
plllt pamonle:ftudls ln tUts Ubds mozallbulJ'tmod/rom
''Siam b"Cfr/:
motu(i mato: "cl fOllio: l)ebct clTe.«r5Imlhter culcuqs fUI?~
nje"
opthnta
ludlciJe
atqJ
rllrlonlb
ulJ:qllaa Intclllgltc.s
ucnertt IOSOl costrallo '1 folUdtudo br ~a:q uibus mos no ero
mlnaucrftt:boncc(ottificetur ara ~ fntdligllt '1 COBllo(cac bCtc.;
"cru
I)odaccre:"clblcas Il'(am ea:tcnaonl:n~ in buiuflllOdt nô pzet
effcl'erCi:'ttalfumcffefillfum:'Iminuai paffio htaiafua:'t ac
lumtt pentue mcdlcus rccttficare motue animar4 tpfarŒ fn il
clus pafflo 't 'ntdllgenti" pdllata Ilr il malo'l rcceda t follid~
~jpafflOnlb9 rcmouldie.1.Pcdlcua "ro fng,td mcdlcus: cut9
tudo clUS1 (odetatls ptolongatio:'t bllatetllr aia clue Ipfa e~'
1'IUio n.o;e11fctre tnlJ(nUl talts pafftooe e~ludcre. ticrfidi r,cc
flente:in q uallia Ilatura.cr;et bic erlt locus boncconadmldo
"mnfapemotefditafpuulafluapl1ilofopbiaetboctrinfslc~
1
nta &2 quâ crut bltntnute malecogftatlones fufpfrla 't trfflitle
61i:PJ]tlofop~i em. quladlnodfi ediderunt ltbtos be gencribus
'tl(pofe cfholli;totafr cumpo(lIertt bac cofldcratlone "cr(u"
(ctietarO.:fic (ucrtitplurce Ubl0e in rectificati.onc motUm " ln
ocu1li dus Intdlcct9:q~ ~l qu~di'll re cogttlluerir "omo:'t bO::
~Qctrints anfme ad qucrldfi mozes nobtlœ:e~ qutb9no reful~
lu(rtt Clint ip(a. c06itatloe 't CI aduenfct rrlflitiu fufpirlCi ftn:::
td nia operatto bona:'t pwbtbit ab dfeetu 't bodr modft aufe
porrtbtlc c11lQle effe nia "nil bC buob9:l'd f~ cogftare ln :reptcj:
d4i ab anima quoddi~ "IIUi tn tpfa Innencrtt: bonce bdcd
ritll qlllildmodfi c06!tarctbc co:qtS pzeteriffpcalnte 'omlffio'
.tUe I)llbtcus fnduda t>,tcctC'i. cr; $unutr ct qUldl boarlne lcgfi
nie"el 1Il0ttts alteul 9~oia:.vPter q III bolet Ùrtllaf. \'~l cOBlt;
~turiCi acapte c~ pzop"etarl pzop"atls '1 natura '1 fdltla bo
fe
bc rcb9fllturt~ adumt ru eUllIlOle eôttltl3ltc ct in re:ln qua
no:11 rC6imtnfi etla tuuitad rcctl/icatfonl "'rtutd aie: vr dus
(O~ttat e;tIRfmat tnddere fn e IIqtS ba nCi, $ ed notfi. ~ di jJl td
bone btfpon.ce pementiit:e~ qutb9no nta bonc operattonc9fe
lcerualt cogitatloe 'l'cogftare tn co qtS pterilt nullomô ,ptifuli
Cl utirur'oz ptOpttr l10 e no tnulI:nies antme pal1fones ma lJlla m
cft (mo trillarf 'lbolere bcl]ta:q ptertcrunt ,Il bc "JllJtlon/bua
tnduclt'cs mutattonl ndI fn "iUp:fb9 "ulli no l)abltlbuefdé
inRplltUi:llcqscm. blft'ert aUqut trlftdrt ttltcut9 pe:cunte perdi
tti in modb 9pl1ilofop~tde;n.cc tn legd ~etrllJ.ttl:Rttlt paruu
fioc:'E ~ulc fl~rant-, trillari cfTc "~ielll:'t no cffe Itnsdft: ftl
lis InultedbUS '1 'nflpttttb9 ,ul!JI.~ls ta.cs pze IItmfa.totdts
ta oz fJ[csCOSIratloes rerfiflllpotiUI1l.tCOIJftarlo *"/n "Is flch
que
m.oUltf~ oP11upc(cfi.r" rimlt:'!: "td~bis cos 'ln pmlcnft ad eoe
jlJdUt4t Qatonl a[c:c pati tepidfi in rc eotln{flte tn futuro fil\'
Illtq3 b~IJ.6.:aut aJlquld ."al,faducratatle 'Re In(urgere~fpt~
rdlnqlJe bS di ~ilccoaderattoc,,~ Qcqd "0 ri met n.ducnirc Il.
tnOte" cJarn.ic" plOJ" JperRltt6tma,tlilae '1 pcetue COUlm:"
bf dl bc natura rcrU pol\um '1: portell ctTl!:'Ipot4: dl no d. E.t
.cOttnBttali'lMupcrilbD4ar.ed9~9rc8intmQlfp~R"ltfmo
aeut ipfet>olctoz cotrf11af ne (ôztc côtlt1Sot qtS tlrnet:ac bcbct
rillnf fublto'l'd t~ momlto rlpotfs ca: ~oe <.p acddJI ,d6 trllli~
fUilm IlnlllJam bltatare conlIdldo jlt blio:'ICIIIll ~oc pOllibil,
da '1 and"ia 6imUtmooo 'lIS Iducnft 'Mtje tlUb 9alfquod
crtt cotrarlli dus qtS tlmult:lflam <.p tlllluit adllcntre abl!,. ct9
C91O(ld4 e~c6~odUactb9 tipozli milflJificaf co:1i lttftta I! "oc
.c6tJ'll.rHi polTiblltfi funt arnbo.J[)oe dl QI vtrum cil a f(fIIO efT~
«,d11lmates tUl "WlTtmt c~ modJc:a l)pCtrtna antme (IIC PCrt1e~
neccfTartum tn ~oc capirulo ",c.
.
ntlTdOlltl'adln"Bn' bont, 6lo1firur '1 bihUaIJtl.r:fn omnib9
€(apftuUI6meralccoucnlCns oz ,tile (-'ntn tGria Om"ibJJI)
111s:quc pcrlIencr6, ~ l)llatltlolJlbue ~ mul#pUcanc tpfoUl.n
rcmpodbus'tomntbue 10c1S•
i;raa~tus.Utl.
~(um" pUttfll:bolJCC aljqut J]œ! mod,.nf e~ "Wemlri c~lIlta.
-c\ atm fi QI ops coaderll" c:11 rectiltcMiQ Ilerfs:l'dnde PPIl$
ttonc:co., fplie cOtli blffolufltur ,ppter 'paus bcclllU'l tfo"cm
~ratio aqU1lrd. ~tia. "ero ptcl!lltfo ambozll.1Ram 1]0lU",
114 CJUrt4'" C01J'OUe (aabtaollCUC,btpt ~i'ec ci 9 ~l9 ~ ~dn~tp'"m ~ mato: pare,ma
rerte:quQ mcdlet n ppcllant fplrlÎ
-=oo(l,:l10.:LP fH~ ;tlC I5tlldj,
Il
'°11
. ..
~
�ttta:qui (unt "klpo:eê (ubtU«, {IJ COlPO!t "umano repertt: ct
caens al1imalib9 dhb ac\,e():trtn{e(o attracto. BapoJesc/i
(allsutnU):lftent(S IIi cpatc:'t \'tnis t): tO ploccdenltbus bldi
turfpus naturalts.aapOlCl:WerO (anglainla t~iftentes ln eo:~ '
dt 'Urter&ls ~jc(jtur(p4a "itales.aapouutlqui (~ftlt in "i
trtculo ctrtbtl:" qnt tran(mluttur t):tO per cor1cauttates ncr~
1I01U Dldrur fplis animalts.~cd Ipfodi pztnclptu 't malot l?a
materie dl ab acre t~tra:"d ab e,.:tra attracto:'t cus fuerit Iler
putridus "ct frigidlla(eu abOlUlnabtlta murantur Quius fpfis
oml~es:'t(equctur cadi coditlo ecotrarlo ciua:quod ops·lJn~ .
quit .ôar.tntdligo (ublUtihtris atcrilct! ab."omtnt cli fptra~ ,
tlone cfTc in fine tiperamenti 'tpuritatia ab omnt rt: qut tp(uS
c:otnqulnat 't t'cturpa. 3J nq utt autOJ:'t quantumdi~ (plritus .
(ubttltoJ trlt:'t dus hnmutationc mntabttur condido anlma~
lia nitalis ma ~ts 1.V nllturalis..ergo eum tu crtt muta tua atr
parua mutatione mutabttur codltto antmalta tnntariot: que .
perclpt potdl•.et tdeo hlucnhn' aliqllos perdplltes tldeato~
ncmoperattonu anlmaUIi apud aeris cotrupttonl. f.acdde~
re ct permt~onltntdltctua:'t btCUltatem IntellllJenrie:'t befe~
(fum memot!e:nô tl'lllll perclpitntts mntatlonl operatilmls
~ltaUs 't naturIlUs.cra:oparatioaerla dultatli aerl cipolum .
1: planttlerli eft flcut côparatio aque grofTe:'t aque clare 't bul
da. mas tn eo '1' ciultaa 1} aber e~cdfa edifict.l:'t '11las a.rctia: ct
mato: para dus : quod refoluitur ln tpfa efl'e): fupcrttllitadb 9
~ibltatodi 't mo1tuolli (UOJu:'t ca.daucrtbus fUirll bdliarunl .
1:,'1' c): eOJU CIbla '11d ctbar(fa plltrdit:ffctpltlls acr tit putridus
~ turbtdus:'t rcddtitur l'ap01CS codi modo co({miles ln lJradll
n(callquls \'cftru perciplt quod in IpfaconttngiM5cJdi liOn
~abenmuG "m tiilJetda tiOH.tt' rdllUdt Qulé:c): quo nutrUt fu:
anus III dultnttbus't cofuculmus permanere in Ipffe:faltl tU~
gatur e,t cllIltatibua du iras bj(coopcrta ln drcultu:'t ma,time
B parte aq uUonts 't otieutls:ct clultatca fftuare (upcr ():CdflB
mOlltibus pallcarfi arbo:1i 't aquarul11.lIà.uod fi non poren"
~abcrt \'ta ingcntatlonte necdTarie hl p arte\"WcUCd cirer ,,~c
(.aduttattbue trMferrl:Qabitcttfiln c~rcmiriltlbUsd~ t~ iJ
~tddieet III parte (cptltrtouaU 't o:lcnt.s1t i:~'~~~ aqu~'!
cula oomue c):Ccl(a tll codi tdlftd!EI;'t IlI1lP .
"ento pcrcllrliimr (eprlmolla1t:'t folll1sredtatur i~ eam. 601
cutm buroluttPlltrcdtnesaerts: 't(lIbtlltattpfum 't purtficat.
t:.t RtfoUtdtua p:oloSare latrtnas:ln qua (ecedlt a locotubtlt
(ut:'tbifponere Ip(aln quâtrtefi ~ rcmort9.ft di ~oCCoto po(~
fe tnlJcntare ln acrte rcctttkanollc 't (pccare tpfum di aromil
tlblwt tiuttltpJs conuentcntlbus fm aerts mutattonem.Jf~o,
(ftradt~ln pltndplo reg/minIs (anl cotpoua aut anime ore.
€lLtcet cal/cres 't cuftodtres le \'ltllllO tno pofTe: tmpofTIbtfe
uml cftab(~ altquolu paucodi k!cddcnttulll InttOuationein
COlpOle frequltcr:quoddl'Cl' aU'1ft mnura dlleuls:ullqfi p.!~
r5 Ileca:" paUttur l]omo lU IItatlonlbl c41a OllJeftlone pcr"nri
t>tl aut antc (entlet parom Mlods hl capite: "cl tn alla pute
cmpotis:leulter di etplllra. "la ItmiUa,/Caue Isltllr (~Inlie "t
noafTumaa ad curandfi tfta taUa:nccfefttnes (umere medlct~
na,\t:di qulbue inundlt l,ufufmodt acddentla rcmoucrc.lJaln·
tuflit bn~ mc.dtcllnt ItÔ btbcre "le medlcarc:qllpfa natura (uf~
fletls cfttn taltbu6:ncc tlldtlJd tuullmtne alleutua medtel: (cd
pcrmaneaa tn UUG clirCS1mtnc (ano 't bono:nam fl "" parua
Qccldltta COJpOllS medlcautrlslnttr bUO permancbtt.(. 'l'el Q1
IUil operatlo erttcrronca:'trt1nOUCIl9 natur~a (ua. operaU~e
naturaU:'11d recta 't reduclB natura ad (ua operarlonl na tllm
ICItt:'t bocebta natura tu~ ptgrttti:'treddts Ip(am no fadmtl:
(p tmn op olta fa cere nlll eulll tuuamlne ab qtra ",ntente',.et
poflUl'llt c,tcmplulIl btbdlia:que non "ultamblliarentfl ClIm
{rcno:lp(a. enlm Ilablt qllou('l' tlldaemoucrtlp(am "o.fr$i~
mtU modo 11?0mo di tpra natura (uratur abf" con(lIctudhte:
tmpofTlbtle cft 110 tnnouartmutl1ttone allquatn curatio caret
BlIq'" burabit tlIud tribus bltbu6 "d." .ab(~ bOloJe et Debllt~
tilte ln tpfa 'l'tnute. "'uod Il..«perio ln cOoldllnatlone eoadu:
nart'tcoftrtn~rla fp(am no folllttllr cil medldnts:cum nllt"'
ra. redtuerft ad cl us cofllttlldtn~:'ttrit "'ura ~utlls mOtus tla~
turaUec):lt1otlb 9 nawralibua t,rpuUlue "trturl.:que c):elrata.
cil a.d e):pdlldli quod b(bujtt~pcllere:'t nllturas lmlftc.lblut
ca. tpfam coftrln):trlt ledel 't pedet:altae PJobtbcblt (ui opera
ttonl cOlltntltl:1 occllltn.blf fti qllod ttlré paratfi crat 't tnd,,~
Cet laSllOtes.ft polTlbl1e dt 'l'r lit call(a tutus ltnltatts bcbtl~
"h''I'trturloretlnue:'t ft ttaturercUnqllercf e~tlrcfpe" (e:d
ri ne opera.tloncs n attira 1(6. ecd fl cMolta hlrruo "te ab a~
quo Qllo quiitfictiq, fucrtt plsra:recipletYrt~ Ilhld ln (odcta~
r~1J "cOfUctudll1'm:bOJlc,qUiJl1r.n<1i~ l't~1J ("~rlt fn4tsœ"
.
I(M
•
•
e,.:citatione ab e):tra. ~4ttt {ta." manffdl,!~ magie CO""(.1
UtellS eft rclinquere ~(C talla tplt nature.et (lc oponct ficrt in.
qllolibet accidente:ln q 110 non cil pert.rulum !lC. fr eccc tII~t
Sblmarar alpl?arabilll' fcientte medldne 't nillJtgattonia: et
(Ulflle Urre non cil tint!:qul conft",uantur tarli operationc(J
necdTarto. mam aUqulldo Illedtcus 'optratur qutcquid becte
operart perfectc:nec ca.dit errOl:ncce~ parte (Ul:nec e,t parte
. in firmta n0 (tquetur Inde (ana tlo:que quldl·cft finta: nec na~
turll co~rcrpondeblt:agetls eultn quoJ cft tn nobtsnon eft ta~ .
tUtnedldnil:(cd Itlcdiclna 't natllra.1Raturaqutdl no rfideblt
altqfi ,ppur plures œufa~:quaru altq ht boc traaatu meino
mtcfunt. 6itntltter 't 4~ri coliJ. rcae operabtf qutcquw bebet
operari:nO.fi pto(pcrablf tUlId (eml.6tfrquoCIJ "tpre nauta
curat naul mdlou cura qua poterit:'t edtticat tpfam mcUod
e~lficio:qtJ pofTtbUe cil: qtJ perstt ln. marecoumllrt tRe:[ quo
cofucuu::'tru boctoto naUlS pcribit.Lherotottus I)litus dt
bcpldUia butua finla C~ operatione buodi:qttodi"nu operart
nttitur qtJ tntldit per (e (llpertott 't btgntott modo quo pôt: al
tcrd\'ero ",ticit tn dus Opcratlone.cr e.1i tnteUe):tris bn totli
tnlld:qtJ ~tina capltulu pccdla (des '1' aUqfiesrttudo pOterie
efTc 'CUis 't fouiticllbttur natura (upla Ip(am 't incipit rcmouc
rclp(llm 1: ftudet fa cere omne qd bebct:et tallit meJleus tn cu~
ration, (ua"'t Intcrrrtpttur e~lndt nature operarto:'t QOc mâJl
me coUnstt omnib9 locts omniburqJ tlpoublls.lJnqult aa~
fls in qlloda capltlJlolfi fU01US.l1.àfi esrltudo crlt mat1tfdbol
~Irtute IlO IUllat lIl,dieina aUquo ntodo.~fi vero "irtua ma~
ntteftiol (ucrtttp(a egrttudtnc non tgeblt medico 'l'UO mOd~.
~lIado ';'0 nâ 't egrttudoeqllalca fiât:t6c tndi~cret ,"edlco ad
(uftenladft '11trtlltl 't iuuadamtpram l'offc (upcrare mOlbum.
C JJnqutt autoz.E.t btc:to "utue vin tll art,f~?- perlta tnnote~
(dt:qlfl e.oslrta modtd1 rdlnquldt matol cft 9' tp(um reqlltré
di:di t.ct. (",rit opcratto tn oib?e~ttudtnlbue:'t ~oc qutdem
qli cnr mcdicuslaudabllla (dis:'1' bebeat natura (uftirarl: nô
aIlt qllod per~uttat 't Dlucrtat ci ab eitla eo(uetudtnc punclpa.
U.trIP ulcottes faUfit m((flel fadlteaCSrie eOlum medtdtlas
incidenter:'tno modeture~tndecser:(ed wader. 'IRa eso lIéi'
quen,i~ eut batatuttl\l~tiua potlo fouts nOn indte-entt: du~
perl"n" et llu):Ue (a.nsuinle e): parte tnfenod:'t di conttn.ua (~
fct aUquibUB nlcbus aduenltetunafmo folte nlmta:qut ratla~
tuB cft port~. aldt" altŒ paUlel replcttonl:q ue biClf CIlcoeJ,i
mta:culus cop(l) tSllo:abaf:'t tlobotomatu0 bcduct9dl 1 e
rtculCi l1Ioltis:~ due \'trtusl'etcdt:1 ptOlO{illta et cgrttudl~1
rimo (anatua dt.1f.lo aOt nC6lisldue (ft tftc:\'t (olffran pUtet
allquts:q ni errot I1Icdlco:1i cft parucleflonts Dtcls:'1' di pw
cafTet "oc masnu p'aatli nô e~nde contlnscbar mOlÎ: l11ulto
mtllua:qri peccaucrlt medlcusln quarttatt clbl:"et qllantiratc
(ubt. iUsla~attlli:no tft fleut rcmo ree tn Qta caufls ploc(den
ttbus.Cu cnlm "tdes ad otuUi altquos bctrticatoa manabug
'l'cl pedibus;aut ocults c~tractls:\'eld9llducnlrc mIJsnag
ncrattones ln bello ln concauftatecolpozie:ncc plO ta nto ,"0
rtfitur:(cd ~tufit v(~quo bWG '11oltlCrtt:'t "ldeblsaUqllem ·pif
ab aUqua (ubtut acu l'cl (ptna:'t beuen Ilte punaura ad Br
terlit\'d al! nerufi fpa(mabltur 't mOJtef. Iboc modo ploccd't
nC{Jottu ln erraJt medtd:vct Cl' pcccet pcccatCi nta6t1Ii:De q 110
cgcrcuada:"d quod pceeet lIt modlca. r,:'t modetur cger."O'
totCi op~ te 'ntdUserc:'t OIllneS qlll I}abit tntclUgltiii. fr1f10~
tfi dl '1' comtfl'to dbl (oUtt't POtu9llque fm cofuerudtnl:1: bill
ntart tnaquafrlgida:qut cô(ueulttllud:'ttn6f'Cdt bal"eu~f7cIl'
omnta putie aUqut no [duccre masnti pcrtcl1lCi Ipfls cgrlg c
facta fucrtnt tndeblrz.1I10 tri (ft Itll.63r.clft necla ra ulrler IJU1
fcb:tdtiitlli potallerfit aquii frt~ldi:q (oUta. fuerat do:" factjJ
(unt cIus ~umoJes crudt:'t e):dt\lt9cft tgnle d? tcbd" " m01t"
cft tnde.$untaltl quolfi potusaq frlglduft IIJCdtClitl O 'nle1
nlficida COl! ftatura:'t COl! i!Jl1l fcblltie~dngllc"dO:" r1lnM'
(unt tndc:qutb9(l pJo~blta tutlTa aqua. '11t1~ flllffcnt IIIOUUt.
$Iccft '1'altquls febtlcltiitl! fl reurlGcl{ ru I1qua.frijJld.a (Bnll
tur 'Iltbcraf. nUquoe vero Itttcrfidts. 6tmllltcr quoqJ IntrO~
tuobalncf anlldlftcl1t allqua COlpOlil fcbddti~,,'t~C:~ co,;~t
ra fanatetn. aUqUlbuS\'cro addi' putrefacdofl
( ! se
fraudullta. 't 1Il01tf.6'rnlUan6 ~Clbl c~",bttl~ crtt allqli: cau(~
htoutg.t~ldln.ener~ omnUi lIlarli rcr4:oJtodtttonesqulbu(,
cCi~ !}ara operation! quô rOlullllf"d prol>lbearur ti trodlrè
'l'cl Dedarate (unt rontb9.!êed ,",cIl16 ère "oc totu e): "bdo (Il ..
dltdl nlde l}abUI pcrfcctft IntcJlcctli:\'er6tfi opcriltHUlld I~'
rlpole Infimttatts tn btutfiottC olfficlle cft Rdo (l1plcnd. $ '1
\'cro t!Jl101Bt rad teeo "utus arrtss't qut "pero tur alfUI1I~ t ,
niQll
btfftcUemccln eOJfl C#di~optnton,.,.t"tCltd 'i~
"II'
au
\'Id"
flCr'pcr If
�1!ra ctatus. iîîl+
m rel'(rlrt.tlJrttudtn~:q ue tndt6cllt pUUiflonc.crjnqt Sbt3
all,ln quodii fuo capt.medleina dhrs"lltata:ill qua vul(Jus
popult (Jlollatllr:fed ~Ius nobtutas rtll1lts "tctcfbltfldUs pert
to mcdtco. crJJ nqult autoH>t QOc q 1I0d l' oflltt Sb:afle tn il~
10'cap.oaf.ciillmplclIlt llbdi fIlG.1~oflllt(nlm qn ~eccptous
aITumli t Illl.:u.ll~iic artl:1 apud eoe 1ll0dlca replltaf: di $plld
)~Ipp. \?tJeatur Nlftcilta at~ plolh::a. ,~c plltee qllt lludcl3 ln
I}oc trtlctll.!]oC tITe p:opdlHn arte mcdtdne. Sidebtsentm cfi
btnc rcfpc):crts ol1Jncs allas fCllrlas naturales 't mar"cmatl
cas:aur t"eolo\Jtcae Ilc eae II1I1~ntas.f.quatficliq; aUqute erlt
magis pcrf.:ccue il1 aliqua (dltla 1'19ct "f ~uftdUe ~ tnfurslit
apud tpfllln ~IJbta:'tçr d}'r':lllotfi, cll.pptnquu:'t ci9allclJlltto
ncs 't fllntaflas mlllttplicat:ud tpflus rfifum crttcder fUl!':o
q no Intelllgit.cret rcuertls ad plopolltfi bico:qnl q7 bt):t cITe
faclll tntdUjJlttâ artfs mcdtdue apud bcnc tntclligltce 't btfft
cUl apud coa eITc opintonl intpfa co(j:dcralltt .6ar.çr "oc mo
no bipt:çr tracta tus cQII,ntlull:\lt "nsd fene,: cCi oleo:'t fiae:
et frlcatto lellls:1: ertt." cc 0 pcratto facta~oucntltcr rerri btfft~
,ctUtl.•crJJ nqult autol ::tflderidfIc4nobtsJ,abittbus intdlcctfi
cri frtcatLo 't l'ncrio ant apud lSaf.c,: rebue bUf/dUs operatio~
nia nobis.f.ptrueni~tiblls in parttculari operattoni:~ flt'r po
tua aque "dd9 ..ptcctlo:flcllt pdl,rlm9:qfio erlt~cc res i fiobo
fOlf1.la uCionë:C1111l colloqutnttda 't fucco cuculltcrlsaan'ni"
alltbobus genertb9eUebo:t:dn drftenls dit\lftouo feraplno
~ oppopanaco:'t in cauterlo:" tnciflone~'t apertlonc: çr qfi oia. .
bmôt apu~p:oboe mcdlcos l'treNfflcilta reputâtur.CLJJnqt
:Sucn30.tn fuo ltb:o JtOtomfiîj1 admttullraul mcdfcinil la,:ati
ua allcut altter:q utrl plurib9btcbus ante illud mefi co: labolil
rd:'t flndUur 1'011 tllud.crmclJoctu 110mtnis in ipfo cOltU ItO ,
tCi ell:qntItÔ dhltquts:qul "taftpfo c,:: parte rcstmtols fant
tatlsrncc c): côfcmatlonls fpll:fed ad bdcctllttoncmtm: "t ob
boct1=crcltlpfum Qomincs totis fuis "trlb90mnir~e:~ oi '.!l0.
€5cdJ1.lllntfellli dlapud fapientl:çr cotrus nocet J?olb9pttt
paucoa:quolfi copt'o tndudt no offendcrc eaî3tnodtcli ipllus.
acrCitfi boits blucrllncantur tn IcflontE! quatltatc. 1~â aUqllt
funt qtilb 9 uocctmuttu:altqb?)\1o parfi:(ed dlle Ilocumétri ln
luucntb9 qui funt Qumidi modlcu dl.l0ffcndtt llfit {en~ "co .
ulllefcltea ab c(Jrltlldlnc:'t ols"abltcanaturâ fluâ.eldlmus
cm qfi~ c~ coualcfcirtb9:qui c):ercllit coitli:'IUo blemottuus
.ell:'t'~ IUtg flllt:clI! iUcidit Ilncopta 't reddtuauttin fcbtem:ce:
mo:tuusell poil pau cos btce.Untuerfaltter tSil ,0ttllS mout
fcrue cil egris,,,,ôualefcentib9a fkde cOplc):IOnc.mec qlllfiV
bebttc~er(CrccoltliatltecfbtbI6c:wonl:nc~cfifamc: ncccum
fiel:ncc ln cb:lc:tatc::nc:c poil coltu Ire: a.d balncCi: ncc poil labo
rem' nec ilU,te (ansulu1a mtnllttone:ncc poil ma l'cr l'na btem.
et~tco çr qutdiqs C1ipttfanttatts cotinuatloncl11llon affllmat
cottum ln métduamec reco:dcrur ipalls quatficunqs porerlt: ;
crJJlluamlta "tnt milIta funtfi fllmtf:flcut bcbct:t6ccrlt ('au. .
fil côfcruatto/~ls fanttatte:'t mllltarfl.Jnfirmttalfi rcmotionla.
8crutfi la Ilotfi cll:q 11t t~Ô olal1oics fctfit modum \ttcdi Ipfo:
nc~ attMfit nUl eb:lctllti.~bttetils "cro nocet omntbus I}G~
miotbus.frrautt cr60 qui cITe putault \?till cbtictatl fClll cl iB
mcfc,Eb:tctas naqs dl pl.:nttlldo tott9,COtpo:te:~ .J'l'de ln cc~
rebto:fcd IltOdtca(ptttilsq tUllatb~futnt poftij7 db9 edllctf c~
Ilom\lcJ,o:Sdolefcltcs "cro no "tiitur co:qm l.:dit cos valdc:
.cotrliptt cm eo:fi ccrcb:a ~ antmae.crEt bl;ttt 6a~.w no~ bc~
bet 6ulla.re be cO hlllcnia nUl pofl;~ebdomadae.ht.tn.)::rIJ.lln
"o~.ft quatCidiqs aucfTcrlt tn ctate:tm ~rtt flbl "Inum "tUe.
65 cnib us afit crlt"hlfi ntll(Jts nccclTarifi '1 ('d'crts I}omtn lblle.
cr18alnefi qllo~oponct cfTc ltl retcntiandiUlttatts:" fana~
IIOnCe\)ttt1ldtnfi;rocdtd lubltbalndi tipo:c cgrttlldtnte fm.
btllcrOtatl c6riwdtnf'i 't dat6.ft bt):Crunt.çr afTtduatlo "filS
balnd omlll bic plltrcfaclt ~lImotee.ft I}occll ",':,Ii blctfi. na
q III traQtt lonsa mOta fuda t ntmte: ldc2 tntr,et 't Il 0 tardet. fcd
balncctllr 't cjJr':lUatllr:'t os coIluat:ctla aflttat omnt bie: ~ J11)l.
~hnc fcnts''t m~laJ?ablus coplc~lolli. 1Ftcc qule InlJredtiJtu~ , '
balncli anÎcql db' tducal a.llô.~~d?tngrcfrus flt pollêV fl~~ ,
macQua fuerit vacu9 dbo:antc9' rect plilt famc:~ l,oc cil "tllc
oibua »oiblls. $S poil&, l1ccpttfam..l:lJon elll>ollf'i t~trarc ht
tpm ntft ct q lIertt ~ff~ ntilcUltlls.cr t:t'fflo.dUG "fue ct (Il:'!t di
tntrallclttfuddptltlto:'tter6atfudo,1C11l fufi~1i. plZtLa pani lt~
lit mfidlltl:'tquâtri(II"~ tlu):crLt (lId6: tcrlJat tpfu~:boncc, pâ'
uue ftt I1llldefactus:'t dic IIJridificeVlltl:bdndc friaf 't abltUl
tur cCi il q Il Il ca Uda:q n Ol~ mordcat ro:pue.1~0Ilca mlnllatllr
bc calldttate nquc Pllutatlm:lta qtS vltlmo abluaf cli aquil tc~
ptda.,,aut vcro Intfdtteffctltadlcntlls "raf aqlla callda:lTcut
!ilquc pOtlls:'t tntrcuqlli caUdll1lt qu~ po/Tit tol~nlr~.l:iJ~IIF
10'·92..
t'er" non op5 1auarf ncc cUln Ilqll\1. teptda:ncccu aqua frt(Jida
tantCi:fcd b~ tauarl di aqua caltd~ "aIde ooncc(e\ltiat Incc/l~
dlf'i tn cuth:apttts.'Sq ua cm frI6ida:'t ft cofotut cerebzum rc~
mancbfirdll~ fU.Qlblltates III co Ib:c:'t tn frlstdabûllUud:et Et
ole ncruos:qt tn ccrcb:o "ablt ottli:'t e~tndc nent ola motus
tard!:'t pofTtbttc cll:çr qnqJ inducnf paralcfla "et tCluura: aile:
fpaflllul):'ttUudop~caueree~l}oc "lthno nlmts:Eqllactlâ te
pida tndudt cmbto fri(Jldttatl. 't fumos:'t molllti:'t otbUttat
.olsfenflls" motue cOtrobo:at.polllltrc "ero polh,tltu bal~
nct "aIde cil l'tile. jn~utt lSar.no video ln bisellionerd ("lll~
bilts fomlto "tiUue pott e~ttli a balneo:fcd fomllU!3ln balntO
pcffim9dl.~oITct tmgnare flneophn e): bello tntcrrpln fOtn~
nli 't calo:1 balnd refultantl.1Ftii calot.f.balnd attrill~tt œl~
ri ad c,:urtola cOlpodl3.$omn9 "cro caloum attra!}tt ad ln'
terlota.etop~"t caucata potu aquc t'ngtdc:cu~ c):lcrlt a bal~
nco.:n enl narrautt .6af.Q7 q ulda potaucrût aq ua frl sida/n
pail cnd'i:c;tquo rcncs eOUlm tnfrlgtdart flld:'t ln egrttudinl
I}rdropiflmlnddcrunt:p:optcr I}oc ellmdills c,tpectare 't to~ '
lcrare ftthn:boncc al(Jcat cotpus:'t reccdatcaltdttil~ memb:o
n/m acqutrita.a balnco:'t tunc bLbatllraqua.éillSfl tuc no p~
tcrittolerarc flUm tcmp~ct aqllam c/lm f~upo co:tids drri:
autf~U1pobe:rnalllcc:autfrJupo rO.f,Uficbtbat flmlllter fI!;
rupu be:fqlJlnâto ab otdcofaq:o cum nu~~s ~rallato%llm: ct
511ccQa.flpe:\'lUo ,fi mufct dtsno aloc.~ Il eJ:pcctarct bonec
rcceder,e.t El-Cotpo:ecalotbahlcL:" tuncfumeret l?~c~f. f~lUpCî
be fqulnllnto:"cl alt(Wl ptcc1icto~fifrtUpotullt "cre mdtlls cf
fet omnl1}ondnt vtt~ 'tc.crro",ltotils Incurrllnt I]oies rtU~
mata e,: eodi Ignolantta:ln co qtSd~ gmcratllr quotldlc: "d
crlt catllrrllS flUen:0 ad nafum:"d "l'da rauccdo ~ tuflie' qf.j
filllUn cana pulmoni~et Idee bonfi ell:", cauel1t fc a reu~hl~
te in I}EtmC" ellate.ft ln c,tltu clue a balnco tnducat fc tn rbal~
nCl) alt~cq:. e):Cilt:'tconferllct caput fuurn.a fottt frllJo:è fcmper
q5 cil ca reumatls. $tmtUtcr c:ulJod'atfc a.caloze inten(o:q:
bUToluit'tflldt flucrefupcrfiultatcs cOllsclataa ln "rcb:o:ct
1)" crllnt rcumBta Il. caufa caUda magfs:qlla a frl(Ji"a:fiuflt
aUqn ad conc\1.ulratl pulmonia:'t occu.pant ipfunj.t.rcplc'n t .
'l'fum fllbito.f.c~ muita ~umtd.ttatC: ~cfccndfl1tt:" peblUtau:::
te redplentem:'t ertt "trlue e:~pult1uabcbtlts oon pOttllS tIlud
cJ::pcUcrc l'cr tuflim:'t (uffocatur tnd.c t,omo ~d (equttur I]o~
(oa:qtS cil abb1C1datio au"dlms:"t non pomt taccre:quâdo~
ftutt adfl:oma~lIm:1IJcncrat fiu:di ~ntclllnOtû:qllc cfte!Jrttu.
do btfftdUa curationta:qfiq; /lute ad altqnii partcm tunctura::
rCi:'I qli'l' ad (ubllanttae rnllnodiJntrtn(cc:odi:" Inlpfolu con
cau/rates:'I fadt apollcma ln Illo rnflJ:O'l (cqllitur pleurcf"ie"
,pcr/plcllmonill" apollema cpat'a:al/t spa llomac~I:"el Q(jo~
membtOlum:quare bonum cil Caucre Il rCllmllte. 4L1~lc(erua.
tto a r~ma tceffe p otcrltln ptcferna ndo ca put a milIta calefa.
dtooe;l'el a multa tnfrlstdatlone:vt tam bl~.tmuî3:~noll vtl lœ
.('te~autaltquolt6umtnum:qucomlltafunt Infiattua:et qlS no
bo%mtat poil ~bllm:'t llta,ttl1le {n nocte:'t lion Ineb:tetllr:qnJ.
alteratf(Jl.fum dto:'t bcbeat confo:rare ccrebtu cu rcbul'lodod
{cris fm ,0I1lple~tonem 't datl.Et e): .pp:tcta tlblle tn cOllfot~
tattonccllpttts cil trituratl06ariofilOUllll tu pllluercl1l fllbti~
lcm:etpofltto ctuetnl1lcdto ln loco (,ilpttts:\?bi Ptutduntur ca~
pmt rota Qreme:'t tllunctto capttis rom oleo be bull facto ('lIln
(pcctcbue ln "remc 't co Ilfoltablttpfum valde.JI Il cllatc con::
foltct caput cum aqua rofa..'1 afp er6il! fuper tpfulll pa ru 111 bc
ma" pulucrhata multum bene.CJ:'1110 c"nllcnte aUrot fUlIlere
ctbli fn quoClI1l~ loco 'el tempole f/lcrlt:qut tnclplt putrefier!:
"qulJule modlca putrefactlone Ilon comcda t q~ purrdactum
ell:"eUltcratum ,Il ln ('oloJc. 1Ftccaltquid ctreblls putrefa~
ctle:fl~t b~dta filJltotum "flcut ~llud q~ ~t cOlllpofita t.t :I}IIJ
fifia,na !]mot (IInt matertafebdfi.'tqua fl \?tnclla.1I1obILa)(10
merlico:u .rl}tbuerûtcomcdcre (ercullll1l:qtS pcrmanfl't nocte
"na.:'t carnes rdlae per btl "cl l'cr nocrl quandoqs beclinant
ild putrcfacllone111quâJlts no apparcatl11anlfelle Ilathn. et
"ttal blllce comcdcrc toto polTe:quon'il tmlcc Il utrtt:llcut bt~
:rIt .6ar.$trrPib~tl!qllâ butcem claram "frljJldâ:fcdqfi blllec
do (upcrabundapcrtt tn {pfo dboc"m co m.tfccilt parum tic
aceto "el beru~ctofa:llllt Illlqlljd:quod tn Clue fapou II1Ql1~
fcllam falfcdll1em:'tcoaduniStloni ~~:flcllt ferculfi c\lm fu,co
B6rcllè "cl a('cto:"d oUuârcull1- C):OIll Il go ro oc oldco:\?d fil::
mat c~dtollifs:"dlJranll'lodo:tferls:llla cnts (creula ct fl flnt
mulWIn bdcetabtlta 1pBlld nllrrhncntl:l}abmt tQl1Im.f.ma.~
sna "tllttatl.'Iptlmaquldl "tiUtas tO%Ci cll:qt lion fUl1tabo~
mtnllbtlta. nUa qllidem funt:q Mponfit fic(Jma a rtomacl,o ct
~Ildllcnt a.ppctttum:llatt cil bccoalo c):oma lJarl,6unt ulJlf
~na.jo.roll.tl?bcsrad.
q il
�(
~lIta6I\Utrdl!lu"t"utr(f~(t{Ollf 'tlt1lmdifiotnt:"t fcreula: in
. qlltbus d1:ae;:tli c6 aqua ltmollfi.Bt alta flint: qucconfo:tilnt
aomnel?l1 'touficiu.due:({eut cfl qequid coquttur dl (umac!):
't !)r.lnltl granato:tl:'t cUlIldtonlje:'t aqua asrclu: ".,Ia ctb:l
rCie reSI1.t (e I~omoqulllltfidi~ erlt polTtbile.«r«::ofuetulio dl:
magna rad!~ in con(cruaftonc (anitaris 't in curartone egritu
.dlllU.1Ao opo:tet I~ominé trâ flrc i>c côfuerudintbua fanl!atis
(emd:llut ftmul:ncdn c1bo:tu:' ln potumcc tn coltu:nee 1 ba1~
ncl tngrdTtone:neetn mow:fcd rcqutraa ln 1?la omntb9 côfue~
tudtnc•.Et ft tua eonfuerudo fu~rlt e,ttra fl1uatluâ ouilnattoni
fi 0 trall ffcratur e~ co ad Id:q tS o:do requlrit nili gradatlm lon~
go tlpo%':i>onec perpédat III utarionè.lla tmpoffiblle c.!l t}on1t
nllllutarefubtto :Jfuerudlnl qulne\3rotct•.Eger aCitno lIlutet
.cifuctlldtnl:fi no pcrdplaf ab co tep Ole Ipfar~cgrttudlnu ali
quid murattonts côfu(tI.dlnta 't ad bOllu.«rJla nottt ca:/]' ant
malifi qucdâfuntcarnea:quarfi cop1cpo eotrarlaf valde nu
trimlto Qomtnts:fiCllt carnea luptne 't "ulpine:'t carfi qucrlaS
funt \ltllea:vt carnceouine.eUYc dt ro ipro:fi in "dltmlto QO
minte.1~ilt nii~:'t peUes p:o l'cll:imeto Qois ~ouententes ~lInt
pellea oUlne:nodue "ero flint pdles"ulptne:tta pofntwiltucr
fa. fc"ola mcdlco:u.:quod quidé "cr Ci eO'•.Et idee ~F (erno:/]'"c~
fttméta blltus:que biefitur ara.bicc ba pta. funt mala nlmts:fs
\fclllmlta atfcbeiJ taudaucrfi t medic!. ~ 1t'r \lt~erfi t:/]' "dllme;
ta i>c pcUlbual:;attodi gcnerât macll.$It'r odotatua 't flarus
codi:'t .t'pter" oc bl;teriit i>j(bre ab d9:'t ab oJou Itatus codi:
fieut bttcrfit tifc bOldi odo:ere fLatu colfibaru 'tC;t(rcltU'i eam
trequétcr ln I?a bitaculls:qt batur ptopter l,oc fiducia no b,~e
nlrt hl esrlwdtnce ncrllodi:\ltin paraUfim:toUlIram O:ls: ct
(pafmu:'t trcmozë:'t al> omnlb? r,iapteferllatcouerfatio (olfb
baru:-t:actlo earii~lta. tn quo,i eaueat ab earfl ftercomncc tpm
~tmlttattn bomo coarcgart:qt putrefilctt 'teo:rfiptt acrem: 't
ptOptcre.l cOl1lcl1:lo pullo.tri eolubaru fllnat c~rttudtllcs ncrllo
rCi:lPdlotescarnea ,,'ellarionla fllllcttrta f~ntcarnea cap:io~
lotu.l!.epua"cro "abetluuamétCi fanttatta e,:.pertmento.f.Q1
C:Olltcl1:to c:cr,bd eiua coferttuuamétu rremo:I:'t e6fltudtl1ttb~
Ulctllrarfi.ft pelles fimtllrcr 1cpo:fi allefadlit('~bC;l~(t~:;
ne 't co fcrut c6l'ttudlnlb? iucturarfl: 't ntlnil,t:ll~JdjfiCIl tt;nc vtfas'
n1 R.. hl: matrnii ptOptl~ta.tC\1l·
•
"cro" UCIKr 'f;> liroltcrtftcatli crt:Q1 cOl1ldlio carntCi (ui:'t tn~
~~I~:~:~~r.r~~~u~cr "apotl carnifi occocrtonts ctu~ ~um co
ufitur cofoltitnt ,,1(UIlt:'; apertlit opptlatloncs ncrUl cocaul:"
:fptce\,c oculos tpa~a trequiter vtilc ell:mfidlficat cnlm vlfuS
"BUtqt ciue f.umofitati:''t''oc: pa ta f,tpcr/mlto.~oc: dltotnw
"tfum dUer.uii ponere:"e f?iequc opoUultQfunt bno nfo ?le!
.gt:cuiuG bCUG -'.t~d(ue llobtlitaté'tGlo:/â: ,on(cruft't reSllum
c.raltct. ,'.
.
€!)c éaufle ac:e{denUn apparcntiCi boo et L'Oagnlfico rolda~
~
m!
no:'t betlpo:tb? apparluonls codi.
Z:ractatlls.v.
eruCIlCfut ad (cruu parur. IItere ~ttnites:/]' bebci
bedarnrc oi,(acddi!la I1Ill per caplt,III\1.:'t ollldere
ip(odia"tdltlficaufaa:'ttp.a innouatlonls eQzu:
,.; w
't ponere ornnla:que àttldlt merlteus tnlleftl6llre: 't
•
(cribtre:qCiocaptimoopolteatcurarcit~ omnl te~
l'Ote Fm qui'ilib~t Ipfo;. intltlonl:-t:narrarc eofillltlttcr:.quod
rncdlcl 't lufTcrutfaccrcfnl,le coditiOnablUtcr: 't i>Hlinctc po~
-,"uerrit.et eognoutt feruus',,(fî~dt(r :A' me lItere bc fcrtptllra.
t)lii nft fucrllt Il bfqJ bublo.Et luro per i>eCi lV melloles nft t~jçs
t)cfidut Il (OfSntrlo'lenccefTartll fn oldftHlttone marri rerum:'t
mll):hne ql cas nô tntclllgut:vtfdat tas ozdtntm.et.ppterca.
ptolltdeat feruus dus rc(poruln ad regl fleut rc(pôfum mcdld
ad I11cdtcfimo rcfpo(lIl11 'hl tllfi:qllt no cft i>e arte: poft1,V btlluI
6'ltu dt apud rcgis IIItdteoa tracta tue i>llt nft ln cognltiouc Il
10zdocctditlCi:'t cnu fa rl'i eOll'i:ucce "ablli not/Uii 1ll0:1i pte~
dictod'i accldwttll:que Intldlt aufcrre:ct fignlftcalJtt bris f,r~
1I0:quod lufferlt qutltbet ",cdlrualn I]o,:'t lIlandau/tnbi quod
(crtl>iHll d COll (lita clltufllbctcO:um:quod ptOpOIlO faecre.
€ selllt vcro mcdtcodi bt;ttt:cy fi Ilucrer fallgUls e;n ella rit Ott
fieCla lIue fi eut Il lio tl?' thl,tU~ cv recccterlt lIla.acdditta:l}ocye
rli ell::jll qllo 110 cft i>ublfi:qm fJ.116 ut alllc:qut ploccdlt no cil:
nUi fc~ fan6utniG:'t tius (upcrfl:.ltnrcs : quas natura cJpdltt
pzopter I1Hlllttfi cills pcraUqua "tarficrtns.fC&1ulvero blpe
~pcrtioné o~lfldotCi~cllllrllm tieri "cr f(fTtonem ln aquls:quc
,~oc fa clu t crro: cIl.,n,c fCrlll' i3 coccdlt "oe allqllo modo ptO~
prer mllltq.~ colllfa9.qulli3 oIUdtt.1~lltna dl::qt illcmc4tdnc:
ClU~\lfa((rlt ~d aqllc:ln qulblls(eJcrdcaltde fllntctnectlra~
1to ca Icfilcerlt coplc):lonl 't inflamnrarcn t I)lIrnNcs . ~cc(idil
.C1JfJfl) dl:q(..a.flJr~ 'ln a perit I]ae VClla~ ,o111 periU 1110: aperie
cas jjJtt qu·)<f oPS:fd di aper!ntUs caG ClUlt ntCdLdnfe \'Itra 1V
opo:teat apcriCitur 't Hlllltlplteatllrflu~lIsfaI16uini a:qllt bttft
dits erlt céillrlcttollio!q uod IlOllltcddlt qfi per fe (luit: quâuil;
fluat lIlulrotice:'t 110 "nlcllt collrtn6i.~crtia cO': qnl Ifte "cne
.qii apcrlfitllr per fe e,tt't c,:. da quod (,tIre op;.uatura cnllll e.t:~
pdUt tUud ad c~trclllitates:'t vtt·tua cxpulfluae,tcifllto. cft ad
c.t:pellettdll:redqll apcrillntur pcr Ilas tiult:tllnül' non i>,bc~
rettluere.~ed bleo \1nllltrfallter:Y' tloenon oponet \l.ccedert
ad r,ocarrtfictCi ntfi 10ca fintapatll't auglllentctur co:Ci t'olo,
valdc.tunccn Lm OPOttet cas a pltrire cU l11edidna bOltee e,telle
(,1: da q [lod t,"mtfTllm dl: tllllcbe fangutnc:qut 10di apoftema
uft 't Cflt ilcttO IlOllra runc quafi e,t Imttattone niltl/rc:fiellt tn~
co nu cnten s dl allte tps apertrcapata 't educcre quod ln co cil:
fic non couenit:/]' faciat i>ominus nollerllUquoll1odo. dàllOd
fi fponte contlnl,;at flu cre: ftmt multotles faccre cofllcult: nô
tntendllt tl1lld illiquo modo ntft rea grauaNt mulrunt: 't vItra
mlfuram reftriltgcfct.cr1~oll: I~o, vero fcripllt bns:i}:I aUqut
Illedtcodi cofulucrunt f"mere modtcfi vlni cfi aqua blls10fTe:
per altquaa "otas poil: ctbfi:'%etJMlllncre be I}oc cadl parum
ctrœ Qotam bOlnlttionts ad pzofuu.dfi ciua fonlllum:'t agolti
cautt mt." (upta r,oc:qm aliqut funt qui eôtra,1tcunt 1?IItccô
fiUo bltentes:nô cfTc "titi modCi:qflllo tp(um fotte cillefaclt
cerebtUm:'% cop le~lonl:"generat ,,(ntorttates 't tnflatlonee.
€' 5 cd "e côflUo ferutcll::Q1 p1lma tntltio cftvertot:'tCtlam ft
fumat \leeo modtcusJ.quali. 3.j.ozimtalis:"d dra tuud poil:
dbum fn I}ota blgelltonla IUUllbit ctsell:loncm dbt: 't Ildd ir ta,
e,tpulllotllt fuperftultatfl pcr \1:lnam:'t allfcrt \1. flllljJu,tne va.~
pOles fumofoa 6cncra.lltca bcc omnta accident/Il e,t~llclttliJ
Ilunc:'% ma.timc ft tcmperetllrcCilin6lla bOllls:t'd fi lIlfund.1l
tur hl Ipfo be ltngull boula quantitil9 ,,"a.rli '~ta6Illarli In·3.
;.dfct IncUlls:et blllllaret I1ntmi maste.euando vero mcdt~
ct ptotulcrunt lUificatlullltl fImpUclI:er "oluerunt tntelllsere
ptr tlludfelUpum bc ltn(Jua. bouta: fcd quando ponttur lin~
Bua bouts tll "tn.o additur ad büatattoncm il ntme: '% retifka~
tton.CIn clU9:'t po tue l'tni r,Ulllcctat COtpUS bon,a !,umecrarlo;
ne. 3Jallll5ar.pt,dt "oc ln re!pmtne fanttatts.«rdàut"ero opt
n~tlls:cft Ipfum calcfaccre crrat:ql "tnum eftmoll alltem me~
dl~tna:'t dl bonus cibua l'dlde '% bonl:dbi ne~ calefadllnt: ne
ttJ.tnfrtgtdallt:lncdidna vero tpfa. cft: qlle valde calcfacit ct
hJfrlglda.t.5ede;t vino 6cncratur bonua fll1l6Uls f((undu",
natllrUanguinta naturlllta:qui cft calldus 't bllmtdus. %J11l~
p~tum vero.abf~ bubto yentofirates generat: ~ cft pombllc
generllre trcmotelll. cr1llarralltt Sllcn~oar: qui finl,;ularts
tultln generat/one fua:'tmlll3nus inter nobiLea ~mls:/]' vlnlls
lillJp~atllm Generat fllnd:1l blbatur Ilatim CIlIIt hmp"atur:
(cd qUl1ndo ltmpl]atllr:ct Il:at per ynam I}otam: a lit pllla:ct
ttdnde biberltll/lld:ertt tUIK bonllm l'aIde poll1,V \ltnorttas (11
peril t aqlloritatetn:et Ipfain altcrat:'t rccrttfcilt eOlllpleponi.
«r3lllud vero ~ feruua \luIt be Ungll9 bouie ,Il: cozt(~ radtchJ
clua:non autelll vult toltllm:ficllt f4ctunt "tri be actto etc{rtl
,pto:ticcntm "ldlmlllH'uluerfos fenfa nobllca faclcnte" in ter
ris !}I!(pantc:'t tri toto occldente. Shnlltter vrtmur cozrtcibllîJ
radlcls lingue bouie:no.t alltem clllS foliftl. 3Jgttur I)crbarn
opottet QlSbcrepcnes ipfuln t>omlnllill noll:rllm rCl,;elll:<t non
blftetab tpfa:qt "abet p:opltctatCtn ln bl/atatlonc anime: c:,
bdet mdcncoharn:ct c;r.tlrpat tpflllJl c.uotO:'tCOt'lII~ cll19 (er$
uus cft c~pcrtu~:et "cri fi œtlllll apud fp(lIl11:trtqIlO no cfl!)ll
btum:"tnllmfubtlle qllâdo IImpl}Jturcfi becl,"1l parte aqu'
rofa.fadt ellim an Imam amplam:ctnon Inebdat:lIC'U otfcn~
dit ccrdnum:'% confoztatO'omacQllm:'t auget ln omnibus fau
dablllbus:quc pZOpltc funt Ipft \'ino.'€tob "oc \luit fcrullO cp
spponllrurlu.3.j.olientnlt b",h10.~.i1{j. be aqlla. rof. ct. if.y·
aque Unaue bouls:<t bltnlfTta pcrquatuot !}ozas vcl Cluafi bl
bat Ipfuln poll:ea.$cd fUlIlere Ip(Ulllllll1lli ter drca.170:â bO%~
mtttonte bonum eft:ctoptmo recta cll.nltm fMlt pfofundarc
rornnll," 't aufcrre eogltattonca:ct bontficllt i>IGdlIOllCIll '1: f"
pcrflnttatca c,;pclUt.fC«:oneouiauerullt 111 cdlci:'1' qnado CO!
plc,tlo dbcuta:etad caUdtratcln bcdlnBt:tIIlJcbOIlIlIll cll\ld
eo /]' tnfrtgldat" I]lIll1tctat:t,oc lllltelll verlllll cll:fcd COl1l1nU$
ne.t:)poltctalltclll çv biflitf6Urtlltllr per cap.tIIl(1. et ponatur
l1lo,fus.«r3Jpfollllll "ero.qul cOllfullltt blbcrc sqllana 1Il1dlul'
CUm aqua. {and(llotllnt et tllfnfioll~rn tO IIurtndolulIl plllno~
rum ~ tui.ubaruIU btClt f(rulls crr01CIII elfe l11 aglllllll:qula "OC
rcglllle" abfolutum cil ClllU ~obct 1pfll III flesnra. \llctolialll fil
pla comp1c.rtoncftll·IlIUC3Icrn:nolJ cft COIIUClltens allqllo ",01
do:ma~tme pWIHl1 he'"bc:qula l,cc i>~bllttcl llt llomacl,utIl d
110ccnt:'%lrnpcd!uut bt6tlltQl1ce:'t qfi (lom a cI711~ bcbllltlltUl'
.
,,1]Ullleclatu,,"
�~ractatutl.\t+
no
.. ,'
.fo.9;;
'J. ~umecta.f ~dlruunf tres bfgdJionc6:~
Vil kblt Il Oc rC6i~ .
m~n "tll ci qui a.,fidat cl]olcra ntsra:(~J non pofutt be fl6n~ .
. manllllJ.labllradt a comdlfonc (rue{umn Immtdo~unt né ptr$
(CPIt fcbJ(n~ vf" in finem blcrulll fllo.lum : 't pto~on6l111tt f(r~
fjcaUoe d}olcrc IJlsrt,1R09 nro q~ pfumpllinus c~ p:~dtats
monUuum fupcr I?oc l'cr 1Il0dum cozrupdonta !]ulllo:um:(i~
({gnis cft (Jfiatto fumo: ..m mdaflcl]oUcozu gfiato:U) e,: cI?"lc
eut feript~mell tn ClUS tra(tatlJ.1~toptcr qtS nccdfe dbp' fe1
ra. rubu SCtJ.cratil cUdulltQncflcsmada abundilUs p,rt,1l'
IlOqullt bna l'Ioilçromnce fructus l~ulllldoMoto dus polfe.
po:a. fI:' e.ui modo cofulult Inf..llonl rl!ubarbart di aqua cn~
cr eut l'cro cOnfuMt rettnquerc oia camcs venattanÎà: ~t
diuie p~r ntcm quando (u,rit intcntlolue 1~lfjcarc"cnrr~m
CIlrn~&!que\'~ant1Jr adtr~:'t mdll\1sranae t>idt1xnc. nam
~nuenicne dt:, iam qllt<km.,J.llrrauit (crtaus lfJodfi lcniticiJ~
~mnta ~cvt~ in tlInd:bcquo conquérltllt "lia (J. Ipfia acc~
rl\>nie l1ature cum tp(o reubarbar.o tn capitttlo tertto fllOtUII~
dmribut.cr~tantlitcr quoro qui confllllllt etfwtlllm olMi
rra,!~tun;qUI trilctatU9. (untln foUo l>omtnl noftrt.cre.u~ \!C
btCC9Ut:nl,ntcr "t~lt.cr $imiltUr qUI .,toblbult IpfuJn Il(j::~
ro e~fulutt IntroiCUIn ballJd quoltbc, t>le renio:" '" e,:crcmo
dcr~ad l'Cflon~e caUdae;bifToluunt COlm ln !]oic \,ilPOlC9:f'J
quolt\)ct btc:,!]' "iJjJarur oleO ,Iol.totuln ~ COlJcl1lcns: ud
afccndcJltce ad {lIpcrficjcm .cO:pOlis t\~ll1 .(!iStdi ct Qumtdt
I>oç loquaur (cruus (upcr Qoc caplMo otft'ncte'J ptopdue.,
(unt.CCSapoUl:mecntm tllitHl(ccnd~ntlbua:qut r,foluijJltur
€ eut.cr" confuluit pctiae cum fllndaUs cpatl.ft Ilmi! itcr
C~ faniUtne srofTo "tllrbtdo:t1te.rcsiollce addunt hl srofflm
qui confuluit col1Jcdcre cltrulum:'J laauca.:'t po:tul\lçam: ct
dincm" \'It~oncm (ansuhna:'J c'ua \'apoUtl multlpllcant: qjj
(pil).a~:" attripUcce:~oc totumeft cn'01.nampoj:rcml!dtfi
\tcro ptrficterur (anttas bAl ln i1diutod~ bCl poterie mouer':ct
trc adCJ.!ICcun" due odldcria. bcue adhnplcucrtt ram tn I)oç..
(ofett f1aWtlbue fcblCEJ jnflamatiulls \'lmtee "alde.ft qli~,
CldUlJt;n Qtsqul c9pIJ.DOllcm. f1abcnt valdccaltd4:'t 'n tlpo:
(eculo !]'ln futuro.crmon vidcturfcruot 9' bns CUilellet Cots:
rc ~atte.cr l:tmatol errodn tllo cllqultUmt porum lactls:
pue ctus:cum lapide Id~uU:vd cum lapidc araneno. mon aln"
qm (~Ildcrauir "umectattoncm:'t~mlfIt cOutrfionts (acdlta
Japide la~uli plopterclu5 veJ,cmentiam./Cllin la pide vero ar
r,nJetuai(! qufcul1q, ~lImOtIIllUClJl~ tn ftomacl]o:'tnô coo:~
tttcno:ql nonc06l10fciwr:'t la IntuUtln tpf" bubtetatem nobt
lie IfJCdtç~:um" Illultialll:tra '.l' no dl ifl(:'lUi nunalpaf I}oc
derllllit materiam caufeC6rltlldinla: que dl tlcgma aduftulll.
€' frqlli fiSllautt fumeTe fccaniabtn ocçttol1i1s poft dJ;Jn per Jloi~fodlmodo vtdctur fCfUO cfTc cOllenlcns CIlUere tlbi bno
"nam f1o:alll:conucntens" vtilcremcdUi bcdU:bollt~cat cm
jlb ildmtntftrarlollclllcdicinam la~tluarum (o:rium. Et fi~
~tjJcftionca:fcd adiuncuo (uafrlllpi fucct bcrbQlc p.oft tllt ~
tontcntue ~c: rcubarbaro "cl aq ua cMeI:'t cima Ill~tt~'t I]is fi~
bus cft III (l6macQo'lena Ilftomad]lls cITet VIlClJue acibo 116
Il1lltbue:l]"oiaC9u~iclt~ia funr:IR"vtdcturfcruo fa cere ln"
I]abcrct 10eum inlll:1l csrttudtnc.frJUe 'lut ftsnau,r vtt fV~
fulJoncm pcrf'Ici:nceaqui mdonll3:in (10 qtS nocct ftolllacl?o~
po lcntli~iltiuo filtl ptl?oJomet:aut aJtculuult~rlue:f1rr qui ~
no entm elttd:bcqllO coqucrtrllr bns noller '.ttpli9 e!Jf'itudi~
611 IUJtt f rtupum (.J.lt~ arabico I]umati:ideft aCctofc "cl (a.l(tt1c:
JUbue tntla mmatto:nc<15 rtdG.1Rcc cda m VMctUf (cruo:q lIod
t: pomozul1t:'uqucl~ns~c bouie:'Jsra~o:alln mv.:t~t:'J (etn~
·waf multum be nc!,ufarc:ql Insrolfat (ansuincm: 'J bcbdltllt
IllS troSClMotli !?oeen coucntie:(cd Bdmnscrcdil]oc pflld'i:
noma~um:"ccno funt bona nta paticntibusfcb:ee acutae:
nolJ. l"d~.rurcoucl1lcns ilt I]oe loco:no cnlm video ln lpfo bOl
fl~ut nar~a~tt(eruuEJ.1ncc "id~ (cruo admlntftratjo t1ccpctlo
nUln rC6iIJ.l ln "oc bifcrolfJa.1 ,,3plcnonc.€, -au' l'çro asna~
IUscpttt,lml:quta mOI(~~t 't e~"at.t.atStnfulldaf cpttl]hnft;
"polJatur tn,aqua ~tJle.•~.f.bca.qua CQfd:'tllCclpilil' blncl ter
utt (umerc lJqIÜ o:dd cum papauere:'I femlne cou cITe 11JirJ~
b!lein rcctillcilndo fomnu: 't quaac4 J,abeat aqua oJdci l'tr~
Jcmpo~~ • .enn rem.et.et bte fn !?rcmc,clfct bon fi:" trJtcr qu~~
,url "um'etattonla:,; buui ,omnum côfoltfJbJt Ipfum (cmell
rlbctJl'e~m fltfp/lnum.J\1.blC11lm:'tfrtj3crur cpltJ,tmum CUI!J~o:i:'t ntirabUtua I}occfl cl 9 qui btpt futllcr, pzuIJ.a poft aqui
olco ~isdala",m:q6 US!Jurin pctm panni Unt M>ti11e 't;a an
o:dd:(Go quldcm nOlt puto fm utos medjcoe:9' fit i).Uq~ m~
pU:bcfndejnfundttipf»m p.cr no,ctcm inaqua cafd. <r Et a::
b19~U~ cOlpod~ magie p~op:l~m (il 1l0ml)cl]us. JI Ile vero qut
Fautt bomjnus nofler:1j1 quido flobot~OI1\tlfurc.nbat (an::
'1°1) ~llrlJ' fi ~,biljterurftomac"ue vcl non bcblltaturt't fi ae::
.SUis IVpfTuequafi (plen.er b'~erat medict (uper ift(Jm tlobo::
ctpt~ttlJ tl'(o tm~imelJtulJ~ ",1 no eum potrtbilc at ets cotdi
tl}omiam:1}' apparct fm rClllpusplellltudo:c~qlJa (cquifne~
'crillobtlttatl (lolnacbh't multttudlnl l'tIUeatum (uœrll:qua.
.cdrariocduccrc't.ufcrrebcflilnguinefmid:ft:dqttodol'Ottc~
p:Opterops adr,tbert curam.ctr.ca IprulIJ ~onrhJ.UO:'JCdco fe,:k
~nadU'ilrc rupcrdt r.,blUta" (an6Ulncm 'l rcaittcarc cOln~
(uper tpfUIIJ nobtUoJ m.ca.COUlI1J trilaatlllll. acl1itamclJ "oc:
.,le~ton,mcpan8m6ClUrct,bon urn fan8U{n,m.JbocqutdCItJ
o~ult#ln apudlJlo0 c6fol~tllomacf1J.1m :"9 oi{Jcfltonl bolJi'
tlacnnllJ.autt(crlllJs ln plCc.cdcndtra"~tu: q6 "oc: ftlJt di (r~
~ u~lC€iJt due .,umuttcoltl:'t clue"if~ofttatc," incldtt qu~
rupis pJrolcttS.~tfautvcro fJsnautt porum f\!l"pt lcrilical~
6eneranfe~tlcSllJateqtJ 110 ncfintt Generarjin tp(o quondtc
.ut:'Jcl(~lIa"Uln:ln qUQ an~lilptdcs pzcdofl:\1tsra"llra (ma~
9
fllbrUiac qlS jJr"lfllm cft in Ipfo:1 cft tJlud r~imcn: cut m~
raidt:urscntultl uurutn:totum I?oc ~OlJu," ~1l:1 vrdc \'all
~ona. p:cc~lf,upud cos:!]' cJhqull 01dd cum "l1ltne COJJlfts . dc:qllia tftc funt mcdtpne~otdiaJeelUuattue rua ptOpl~tat(:
plopdus IllCtplcndo pofljllud cUln ptlmo ntllJ.IIJ.];tedarsult · fCIU((tfolm~ fpe,:ltiça;qUcAU'dcm. ~6 t9tIJ co~um e1fcnt#tl~id
~rso ferullS q~ redar(JlJendli dUn J?oc (!l(U:" OJIJcaJ bne 1 no
cll(ub~all"a ,non tImpJc~qUltlltag~
..
,n"I!Jeat6C~ra1tt'r ~Icto.cr $~lI/l~rc aût 't poma IJ çltonta t - €,~u, \'Croftsnautt bomlno be "fu adl1dnUJratjonls Ji11611~
(umcr~~r'JJa sr$n~o~fj. poil ctbli. cOfllll4um cil oibue J?Ojp9
bOUle 't nculltaris:1 ctJm'tpto QOc non ful.t c~drpat\ll'lldb: bt
tl1,rCj3f."tncfallJtatie:lJcdlJ 1] oc cfhddiJio l]thlls 17"" 'Sait..
(crafJe.~»fa ~uius c~ frequcns 'f1IS.lJn~m mediqJl.c ~oucr;'
dtnt.cr~tS vcroa6nat!fultbc (.mptl9nepttllrtlmt td~ co;
,untJJr'lmutrtI!JCUtl'lI1:qnc9ntinllo fiunt:qt nllnlr\l. r~c"Uj::
riidrol~ bJtlJ ((n'ltllra it)61'0fTlJ.IJdi .,.poue '1 p;of}tbt:ndl
stt cas ad(ç" Mt(Jit:(>loptcr,,~ "Olt potell Qa~rc mlllllfdli
eoufclder~.q~ qut4hcrfi cft.1AtI]Jl"anhJus 0PJ!]' (umaf ~
.opcrŒtlQI1~:AlliaquafJ IJutumentultJ cfflcirur: vcl ploptie
mcdtdnte:acut fI""t srana (nfufur" ~6t:vd coqua! di ,ncdj
JJ.Utr~rnltul9"~ tSar.qu'dem bl~t:qtS !]uht(anodt bcbtJct! me1
dl~(l. $cd fUIJJ.C",ot~,.drfi (oJuJ1l~j)1l ctbUlIJ.:J fi IJO Inducat
dictlJ.ClJ rcoph'j.ntur "'~ "nam ((pUmanam contInuo Rd/rur
,OIlJ~tlJlIl:!Jljl1t plJftttll)sabf" bubJo1CoJrCiptt ctbri. $UI1lC~
~anun opcratfo mwtanaJJs: 't non appilrcbit ln dS:DClOdc
re GI,tU,meu pouu,"'m SuccQsro jl.ltquibue fl!tbus ptercri;.
1f1 lU1tftflus ("e~tue. Et p~opccr ,~oc bOlUlln (ft rrajJfem b~
cqm(ibO b01)1i cll::'Icttj Ilnurccrel PlIIJ tpfo ~bo IJIH,der~'hl
mC~J1a ln mcd'dnalJl.:'Jr~licta pllrna m~dtd"\J. Rtllct' llU~
, . rC6it'J cOIt!oiuecoi.crf,t fl6nallitbne non.cr(qmlJJcdt~
qUOG:tJJJ~c potmercdiread tpfam.creui aUfe, allnilllit bc
Ja~JilUCrU1Jt d \1tt tJJ.Cfl1Jcs,t.erifi nolUe:J plrts:1 cttenifa:cfi
ptmtl1 l1J1"n e ~ottue plcter Con(ucfUdlncm:llc (adcndllm cft:
abo l'Ilis 't mtlol,lbue 'tsral1atfs. Et4Jn~c ~ )ton ~osn~Ul~
quonti)m mt,tlma rc(ultat "tiUtas in t'Ile l'imifJ}oJle.
fcruus tIJf(nti9n~l1l1iuG fJ~~rtolJ.te~\'trullJ. (uerlt .ppter ne,
€lS,allJCllmqt,alldoC}5 non d~ rcnutndtun ~Uqllj) mOdo:"'
tcffttMl apl'cttws'tcpfuetudu,ts (uJ1lcndt.ft be frudtbue:!)'. 111 ttmpolC coftus:Pon tnltcml'o:e quj.cti0;IQllod (umpfit fm
q1ddl c911(,* fUII,"cre belpfje Ilnte eomcftlol1c5:1}' lcn~fi~t"Jl.
~onfuctudtnan !Jonus~p~rfCCfUG. ~~o"atio vero "uills cft;
rl&ratn'po(l comcfltonl l'Cro 1}' côJlrin6it 1 coa.dUJJ1lt~R.cut mt
qlliilfullJ.t m~an~l?oJtci nS)n moJcfhlnt CerCbUlJ11:nCC all~r~~
Plm:~nla:,pornl1:"o,cll conuentcne.e.lStItatJlldtt btcc~
pas modum:(~t molcflant COf tanfum.
l'C;!]' ,rull tftotuln frl,'~lIm confcrat ""te blfçrafie:crro, dt.
€'elte \'ao q~ (~nttt b!le'$'CbtJjtatls poil (i1.p"Wtl id ~CJ:(r~
...ifructue omncs burnkit (un~m3U J(a,tls '; ~:qllldo &te;
,ctttum:rlJu(a "ulul'Cft !)lm,lTJo 't Intcrl'oUaftMIl1l5 fi IJlildil~
ctptulltUr pu vtldbl:'1rnaUIIJC mdones 't ITlcflncs:que btdl,
tf," rcdtrcrad tpfmn:paphlfhn pcrclpi~t tn ftl1~ dits fottttudi
tur baco~ in _I(panlil;~ fùJJJ JlJSU plO mllltt,.ldtne illtcril~
nan 'tJ.ctftialll:quc (olcllrrc(ulrarepoft quOdltb~t c~rctttUltJ
tlonte iP(Olum ad qulaln.~ m410tum Qumolum cPftcntjlJm
pcblre r"r»m,,;~ fJc cil tinis I]o:um traetatuum.
'n CO:POte. $Inulttcr 't p craca pdUma:fant cnlJ mattriil mil
~as beO 't "lr6lni marte.
Jœrllmtcbdum 'JfraudulcnrilrUm~U)Ilr.b'1-it:'l' il ,.,,, IJ IllfjJ.
';08«'Jo.roatl?\)~~ra4.
.'
.
1
�iS e(ecretis ti~ittlre
fL'JndpitHb~r plimè bminctiotlia fecretolUm
naturefeLl quinte elTcntie facii OJctollS mastflïi
TRaf11lundl1!.ulij Oe infula maiozicani:q Ul , Oo~
ctnnam eius e~trectio!1is ·z applic~tiollis ad COl
pOla bumllU l ad OpWl tcrriblha' rotiua,anis me
dicineplocuranda:uwlIll metllUozum tranrmu
totionem referat: qUI dt flUago omnium liblOlii
.
,
'f»per b:s tra,tantlum.
"t,
)
,
li
mo~
"Uer.lt:q~cm tin;o t~ltit)Ot~ ~iderc: l1.tf(~tabu.etaft' cteO"e
pC
n3cQlh3 . Jaln bill cll:quo ~~o a.udiultema~lta fclentta
1
ta~~Se~~t
trif
~(0nldu13'tn
r( ---'l.tarmlll
A':1;ÏIS~p
Oll mo\i"l1 b((olatione
~ rcpl~tue:quontamtantot(mp01Clabola,~
1
~
-
W' Icrat:\'t(ua~ r~rrQrfio:bun blfpcrger~.
mrfcj(nti.a:ctlndemoduum dfectumco~
:(cutus (lIcrllt:1 etlllm vldcna Q1 ab "ta Il
ln
qUlbUG f?onozara oebeb;1[ D(ridebatur 1 Dcduccb.lnt Ipfum
e.!be
ao.cccl
Q1
vtdebJt
eriam
tquia
lllum.t;
rtdlcululll ~ /lbj
Ohl cura 't felltclttife 't pol1uladonibll!" l11u~III~C ctlra ucrat:ta~
litcrQ1 finie p:optcr quettl cr311t e.tI}lblt.!nlllllmdequcbatur:
et idco (n'an:O"us befertum lIlel1ua cl11 vocc altll.aeda,tnare
p:o~
Ç~p{t.'pcbco ntfcrre labotte 'tangul1,a~ 't tnbulatlonee
ptcrartcln 1 (caclltlam!quat1l Iprc c~!?abut~ co quia replltaba.::
Nr ranij1 llultus'tfant.llliclIl3:et flc l,lm,ntilbamr: ct "lulalU
(ra~
lI1a~llo Il,au[(ab.lt allutta dus. EgrcO"u9 t~tur quidam
tcrolatol(f (.utcta'lS,ncdicti: tlealllbllll1nr~ pcr tlc(errum 'ct
"lana:cum lluJirct "OCCIll rimuir:ct IlrbitrablltUrferatn eO"c:
~tfll(relnceptt; I},dtq; crtctuect tntumsrefpeJ;lt et bldlctr:
Q1 vo~ "ollullh;crat:1-arultrabatur tpfullt cITe "nulIt e): fra~
rr.iblle (,ds.~ul cumb.:fccndcret: videlJ\3 Q1 "abitue 1lal!mli~
di nOIl cra, raU" lieut fuus; YldCltfq3 abt barbam PlOltplt:
obl1\lpljit:eo LV nUIlg, "tdcr4t tatent Iiomitwn in P"~~ l •
~~~:~tlt~~~
lJ'bitit (j.1.:lmicc quld fadsl,ic:et aIr Pl~Il:!
U
fuper hOC
'mt!?i
u:~
"
all!SU
ct
dtt
1\cfpon
cct:bleola mt"l.
q
'f
Illt Inllet.>lationClnca:quoniiJsutnnc.."
ra no
l~m,cntl1
~
tta~
<lbo~
rC:lnedtulB cJbsbtrepoteiJ. "ontrlll
bclinllm bonujn Ddotationc mca IllOll.ilr.73cfpodlC ci roo~
nacQua pelis et Domtnua noller 3Jc.fue j(1}llflu~:tn. quo dl
p.:rf.:ct.1 eonfotarlo te non bcferct:fcd Clrcundabtt te Gal/dlo
I:t l~titla:nunon rcbue ble:(uper qUlbue lamentarte fpfc qut
bedlt çte tnltlum : babft cie finellt (ccundum W tUllm (0: BU~
, (dt. 1lerpol1dlt Sarmun.due. 'l8encnoui ~tlI1UIIJ potclta:
t,m 11lbcre ruper omncl!l crcatura.m : yt pcr ip(um omnis
,:reatur.l be tribulatlonc ad ~audtum reuertatllr.i;aml quia
creature altquando runt tndifpolitc "t "abltllclttur tle taU
6rMla:non yultdllltleus talcm sr!lttam fl1ccrc:l7oc qutdcm
ct
Mil e~ parte bd:fcd c~ parre creawrcciuf.. tur. acrpon dtt
;roonllcbue.l0mnta (unt51eo poAïbiIia:ynde g,ulstu tlehJ.;
dlfpofltll0:porcl1 fe Ilb tlla. tribulatione Uberare. ,73cfpondlt
et ~lll!mUndlle .lu~1l bifpoflttonelll miterte asit fOlma.
aJrcm.porillla bd dua iuntttaa:mu'fCuntur: vnde t>tcoc;p ln
pordtatc tta cil cO"attialdufllficllrc:ficut eO"cnttatc poO"e. '1f.16
'Sltur poteR bClla aUqUidcqUltl poO"tt c:um tuflttill:aUaa clTct
Ddlnlct. } "nitae elTmtiaUe potdtat la ct iullitfe:e~ quo quldl
mulu ~otriblJta Itteonuenlcnrta (cquI poO"cnt:"nde tltco: fJ=
cut beua crcauft "omhullt (u b ratione bonitatfa: "r nlrfone
bonlt>lde ~p(rilretur bonum:tta c«lluit fprllm rub rattone li
ben arblenl:(lIb rattonC(lJiUB "oll1ft: Q1 opcrarctUr IIbere: te
oGtl'lt bene ~ hbcre.1illtas cntlll li libere non opcrllremn (f~
(ct bdlru~rus tll I,omtne actue hbcrlf arbitnl: ct operand~
bonllm nOll "abmt tncritum: quia e~ befcetu IIbert arblt:ri/
cfTct tn pzlu3tlone: et ac btuscO"ucontra ful1ttiam: quO<! dt
tm polTlblIc. Jdl~ bleOIQ7l1u 'ndtf'pOllto: ,dqu\1u.ealta"reG~
tur;l beUB nOIl potta yoluntatcm due adtmplere, 111ud n~"
l1ol1p~lTthOne.tpartcbd p:tndpalttcr InfllrBlt:{cd c~ Pilr;
te incptitudlnle creature: que Indtfpoflta dl: ct fn(ulffdcns
odtalcm acrum:\'cl6n1t1am a"lpcre.i1ldcns Ita~ monil~
d}Ue ttarmll/Jdtlsncloqui:tntdlcnr 'pfum "abltuatum ~
mi§n:l (dentta cut bltlt. Bmfcc. 'n '!'"blB lute cosnoui te
I)lUltl,atum Inll!J1t1l faelltfa:roGO te "t re(eree m1111 qlJt6' ce;
et quod cil nOmUl tuum:'tnomcnpatrletuc. 1larrnfldlle O~
Nin rccllfab;Ù:fd tllntum fultper verbe mona,, ,, commo::
tIlO:c.v rcrerautt Obi nOllun (lIulII:nClm'll~ fuepatrie. rollb
~ fS'IIIIr ~ill"Ho ~If"ws dl roonlle1We ,~~ JlIJ~I/OOllrn
)
rhnm ct arte:~ e!i~m flhlm amm l1lultll1n p:oficere: InaplIlC
ll\ilnl1t1cllum ,o'lutrfioncill:er e~tam ad notlftam g,plurtmo
r~11l recretOUlllt na.rnrc:qu,,,ta medidnalt:llcp"ilofop"ia ae
tlll6i portunt. 73 015" tll\Jlrur a:f?:illt alno:e:"t nobifcullllna~
6nllml1llferico:dtam filetas: "te): tua arte:liue fdenUa "a~
b:amuefructullt: et "t faqas n.oble fecretiO"lIntlln competJ~
dlum bt i.nfirmiutum rClllcdifs:quoni:lttt nouerie nos "te bi~
u,ramo,de fo:e gral1atoa btuc,rfif~ generlbue tnftrmltatllm
tOtq um. 3J ufuper fi place', (Ibt "t pcr te reucletur fIare alc"t>
mtelir"erl1:annon:"t f?ottti.nesnon cadllnt be "ono:e (uo
ad paupcrtatem ~ vlflmam bc(perationcm .~am fin'te artls
tue bu cil: "t fdUcet emrpentl1r fcete ~ crrotce:ae etlam falf(~
tares.B tt Ita~ allrlllUndllS. aistntifcptCM anBt (unt: q IIt~
bus nou ceITo 1<lbotarC:11cetllrae maltertd bluufimode cOIn
ponérc:fed tam mo\tieoll «:"tll1t famuloa cemperto: 9' tam
naufeatalttma meafuper tQt\) labo:e Iinntltttate.l:Ittll)~
ttacblls.t1tdeo alf.:ctumantme tue!quonlam "la "truaar s
per mundum bluulget'1r:e,t omnee famult CI,:lftj tltl1rWln~
tur:qll{ pol1~a bifcurrcnt's per rdiomara lin~uarum Rdcllt
i:~:jltt permllltdllllt bluul~ent. 0ed fi ttII}OC: quO<! il te po~
l1uto:opcrc: cOnt picilcria:n, bubites.Q7 (c(entia tua con(<<)ue~
tut' tincln p:,opter qu'm cil. 1na lit ctil1ud o:arNlum crlt fOl!
fan Inltium tIIiue quod optaa.aldcnalgltur l1armu ndua6c
Ila ID onacr,l:Ncta tpaue IIIt~gluatl!e fuit: ~ pol1ca tnrd"~
!ens bonum eO"cquod roonac "ue pollull1l1Cl'at opere com~
plere:l1ft d. aalde quleultanlma mea fupcr l,hl q aue ml"tlo~
cutus eG.2!.1bzulIt q lltm Dtda tibf componam:tun cutUtl DO::
ctrlnal" non follllR ",:pOla "umanB mtraculo'e (anoblit"r:
(edcrum tpra. tnnalla Imperfc:cra'n pnrllln aurum 't I1rgcn:
tllmconuc:rrcntur. eutcult t/me l'l)onaè"use~coq(J ];tar1
mundue InttrccmOnce luas ~pcrc adlmplcre "olebat'. Et bc~
(ccnderun, ln monaRertll", Ibt~ motam tradr pcr aUqull ri
pOta:<r bluerfa Ublo:um ,,~lllmlnll compofult:que "cre j(,,:~
ftfcl/Rodle commcndault:aecullibet "olumlna Pfopltum dtu
lumlmpon~ndo. Et qu~niam liber Ille tn ntctaUO%lll1l tt'anf~
~utatlonc. 'thlme~lCtnrlU I1rre rem fccretlo:em pa"d(~llt.
co tpfum Itbmm fcercto:um nature (cu quinte ,O"entte co;
Gnominaulr:quta be quinqJ cfUntifa rerum ad plenu!n in co
tracta tur.euf n ota. Ile Intttularl/r : quam !lcdpit YI1a a bal'
~~ra:'%'p(a mouetur ab ~nfounatlone: qUe admlniRrarur cl
blUertlnlode:quia "na fnfo:mattone fndt~a bicta "frrua
ln Il1I:tlllfotum senerattone: ct (omm tran(m utattone et i"
dr.tlr. aUe quidcm fnfolltlatlo 'acclpflur pcr Gubermnto~
ncmcalo:te.
'œ
Eueglouo(ecumwt (ublfm{abon,tatfaodnlinftc
potcRiltta vjrtlltc htdpit liber (ccretolUm nattlre:
feu qUlIlte clTelltle: qui bectrilHlm bilt clua ema'
.
~ ctlonie't applieB tlonle ad CClfpoza "liman a ad op'
ra tcrriblUlltorfua arlla Inedlciite p:ocuranda:ct
,
p"ica. Rlltcnda:quQ. oecultat\1:~t l'cre thtd'lclne oc~
pl>Uo(o
y ta
clllt.:Jtur:ct etiam meta 1I0lum rra n(",lItt'l tlo obflruitIJr ct rd,~
rata qucUbetcol~lm refc~tllr:qlltqllidem cil rmB0'O omnlüS
Ub:oUJllt fupcr"astrilctanthllnf qualn Oello Glollofua e~t1
buftlloble:"t cO:pUG nollrutna cOlrupt/Mttarc quantttm (0
retpofTtbllc pel' 113turGm ,,(~ ad t(Mn!nll"1 lIoblll eOIlRftu~
rum a beo : cr vtcUam Ipfa' mctaUa tmperfccta ln pcrfccrum
~urum et lnGcntum tran(mutcntur.,ft quontam bdldcrfunl
mcum dhurtif lc"ufu e arrte beum eont""plantee per bO~
na op.cra pottue bellln fntclU6ant:rccolcnM ament: paup.e~
rtbll",:.tdllle:otp"anie mille "abentiblla nne pzedo l11iljJno
"cl ntfnod rllccurrcndo:'l "ulufmodf opera factcndo~ \lt non
fItnuG flmfte\l tlU:qul bomint tillentlull abt'condldfr;" ad ft,
nem lib( commiO"umnon e~"lbult:vt au n'at.;rJvj.capftulo,
';ollftdene cnlm hl Illo: qui fnqlltr ad l1'orfet1.ero tn Ole
~uo:ette boccam qutd loquarte:l]oc (ecrcrlfTil11ul11 fccrctoWI"
Ilrct,lJn"wm Ilrd}anum "oble vtrlecllangeUclo t>urtrnlla b~
cJarandum blulna. vjrwtc tnfpfrante;ct IpaU9 'n/lnlta boni~
'~te luullntc:modloul1 be tpfu) ptfnclpifo cr rC6I1U~ : Ile tic ip~
cln.t:1I11J (111'Ilb( 011111/1
nue narure bffcurfu flldcna mct1tton
~uetllf6(l1tt\J plel1.c tractaulmuain placentf "Iflone: (01111"
~Irnplindpllltrernoncuramuenlfl be dlleplllclta" c06nl~
tlOhfBllppltelltlOllfG comlllodO:CIIIUO ratfonep:c(enttaltln(
Ç,ro'~lllm tndvfmlt,oadlpfllm fumme merllcndllnu ~illSCl'~
durn:r~ol'ndum ~ GlUllud"!".
St liber
,
�cr nt Ubcrifle'blufditut fn'qU3tIlOll1tea:fn trea"~ bUlin ctto~
nes l'el Itbloe.cr3J1l puma vcro parte ponlmu9 tntclttioltC5 ct
c013nruont dlJ\wte~tracttonè dus a quibufcuo,; rtbus dtmita.
ha. €,jn (aSa. parte ponullus modll pttltic~dl 't appUcandi.
câ Bd cozpota t,utllana.crjn tcrtia "ero parte Olmus mo~ii
pzatk-adld~ Ip(a tn mctllllozfi co:poztbll.C.iJl eodi tr,mfitlllt\l.
Clont ln aurum 't arsclttum.crjJttln ptllllil blllincrtonc bUO
(actl1lJ19. ~1111lo remiltnUe pofTtblUt\1tt quinte (ffenaie in se~
'Iere.cr Secundo
fllctmus '1tS p:lus blcrii cil. ~:una abC.
(l0:dllullrnaq3 rtbt Iilt.)SctSatbi.(1Aon rcpllte6 Ill'Il mCl1d\l~
CUlm ~tuUlTnc.).E' '1: facra fcrtptura. cll\'llllm be mlbtle tJ:eo
10gtCla:ldeo 'npdmla buabu6 btalllCrlontbus tpfilm poue,
, "'me:, tn bdlil\,rtoe tcrttll l'crbil pbUofopi}lca. il l1I1JU{5emue.
· ti)ldlmur naqJ tibt fUt:cp ncecfTe clt tibt (Circ 't ittrdll{5erc pto:
" ;rilHa p~il(lfopt,otum pztndpta:o. quibus peUra ratIO acctpit
· tadlC"lIra~(m IlIlmcdt.J.te:'tCJ: qUlbus tmmC(llare:ilrtllla fila oP
· l'dll condin Inltrlllllcnta:'t lam fic ftt:quod per t,utus Ubd oP~
: cctTUIll aUqua liter con lillet oeclaratum.1Eamen in "oc capro
, ' in (uml1la "na. bzcui cnllc1earc pzopontmua 't blcltllllt'(}I p:itt
"" dpaltter tria (unt pztndpla.:c(i quozum cogllltlone arrtfta I(IH
'utJ art/e operatllri}ocquod \'ulttam ln medlclna quamlnaL
cI,lmlca mctallicl '1 lapldifica ad componcndum !;Ioc qt> vutt:
fi Lle ~c q~ nafllrll clon{5'!lIlI'.cr~zimii naltl~ pZlnclpiu~ ,a
lIIiltcrta:'1uii IlrUllâ 1:111110 operisop~ cO{ino(ccre: per qtl qut~
dCIll mcdldna. l'cl lapis acciplt fubll>lntie cITe quia fi malCrla
cfl taUa flèut'poflulat natura:crtt fozme acceptabllis:quc l'cr
'l1ip:clTlon.te Dcf(ctum c!Ollsarl minime potdt:quando '1llip~
pej\'trtlls I~t Op'lïltur:-qtS cft Incdlllm pZlncipaleintcr blctam
Itlilfertam OZ 'alteras cff,nttils:fIcut tlbl per pzoccfTlIm ~UIUtllt
btl tltcemus:~ectllldfi vero ptinciptft cil ~mple~ vallfe refpe
ctu p:imt:ellm fit pdttti lIledlum:pcr qtS q uldem pztmfi Imllle~
dliltc pc'rfcct!onarl.~ertlum vcro p!tnClptu. clt cffentie qn~
te:a qlllblltlvtrrutU (eptem bcpcn.dent:opcrllttu,:info:mati~
ueln qldl\'l5clTcntiJsln infcrtotibU9 marerl1\liblls:que fUllt
'nt,1tatc.1~ztmum nii~ ptlndptum (eu ma.terla pztmt pzlnct~
l'il funt:ar~(J\tllm \1tUUtnCIIIll omnibus mctaUie fuie tlltcra~
bf1lbue~tn "lUll ablatlone qua ltl i:)lfltnctloc tcrlia reudabtmlls.
3ftem pundpium fll\:vd llliu8 materic funt limpl]c fubrtlcs:
'" "lItbus refoluuntllt Ihn,,{1tatce p:ttnt'pdnclpif ln fllbftlln~
ttllllc.1tocrt 't fubtili matertil:in qua vere mtnerales "ttrure
'1IlIeCcunt. eutppe Inoltcrla. tcrrll pzlndpif cft nlmium clT(fl~
ftalia ctlaenttbll9 l'ircutlbuo Ildlal'ulI1, Ifpmm" non fl~arll,
or CJ.rtltn. tlfpcauo:'I: Ille pcrquort.t,anlllJ 'ntlui'ta,,',!fundlln~
'ur ln IIbJtC"a Ilpp,,'puara atm l1rte f(c:undt ptl'?ctp1t:q Ile lin
IIJcdlatc quicfcit ln ",rtutcmlneraIUatn,ln I]crbls" animali;
bUll q "Un mcralltlJ.I:all(at Islturfm pundplti:" ca ~lIcn Ils
rccepttblle terttl:'i omntum fUllrllllll'lrtutllt'lefccndenrttun ~
ctlo:qtlC (IInt omnis rcl{Jcncrate pcrfcedo ctfolmllfIclU Uq~l:
de\7idcrllr per t""crcnUa. plln.dpia.t1âtS vero Gcnerat ~atcrta
litcr:a ptlmo:"ndccJ;tt "irtue mineralla:quc cfl cffcntla.qlltn.
n delll cntaUa:quc cil: materla fimple~'t I,enere perfccrl~n!,
tur tn acctplcndo (o:ml1m per ~fTcnti\l.m '1ulnta m ~cldlC~:(}Icp
ln Ip(Il inftul1t" Impzimat. 3ISltur l}ec "tr,us medlll ,graUlda
Il vtrrute Il,uta arttfidallter pcr matcrtalem rcfiuenttllm pet~
tccrlonalcm cum Ms vlrtutlbuspthnt pltndpll rnaterias 1'0,=
ltit ln cITe perfe(to per vlrtutem medlam mtneralcm:que cil co
nwntll t'cslllpUlb"':'t mcdidl1ie:ctl11etaUla:flcutplenetracta.~
utlnue ln noflro t,flamento modo scneralUn partc pzima hl
ta trulo qtS inctplt.,nune nU mt oblcctare poterie "(·cr13cfc~
rh~ue n"atntl' ttbl ontl ml:QI CUIII mlneraUa vlrtlh3 fit comltlll~
Idelapt.1tblle:mctallls:'t plantta.~ltlnts CtTf 'bltfer.en Ita qu«
Bedptt \tna.abaltcrl:lpf.-s mouetur (lb tntozmatlone:qucad~
mtlltflrlltllr el btllerfIlIlodc:qlltll ,nll tnfozmattone Indlgct,bt
ctll \tjrtu" ln n.crallo%Unt crelltionc:allt,ln gencr.lttone cteo::
"'m rran(ltllltBtlondnJdrJ:tr:quc quldclfI. trllnfmutatlo:1 ln:
· (ozll,aclo acdpltllr l'cr IJUbCtnllttoneltl calolia e~trlnfcd:qut
mOUtt Imlncrall "trtuti Illfo:marlunm:'1uerldo motO fm ~o:
~nlto1m Intmtlonl operanlnl!turaHe:fI(ut bcd.1rautll1Uil hl
rdlcl :'llnfcrtue beda ra bitllr tn.hl. bifllncttonc.
€'1f!'ztrtfcafumue odntéttone \'tbauLter tractcmue(upcr
Ibtnelltulll 't-codiâtlUIl1:qHoqutfId fulmue l'cr b(lmlnf1 c'
gC"l 130bcrtum tUlIftré.3Itcltl rdiqui ",ro Intendo fOZlniltto~
nls:qua blet>1- 'Irtue "mlneraltll Ittdl~eud hmnttoncllt tra~l(~
mutandt ItlClaUozuln matertl1m ln lapldesp:edo(oe fitalm
mll!JIaleftto alote tnMn(cco:'t amt motll tardiott:qut fOlJ1la~
fur r.m .per calozCln obrcflcm QI pcr cocm CO" hmac " btller::
fc.;Rèllt "edllra tllm ht noftro tat'Idarto c~UIt.
*0
"s
a
j!O·94,~
{[31eé rdlqua \!ero fozmatLo:qua. blctll \'irtu9 indlS~t ad copo
fIuont meaidne:llfcuni lnillOU caloze:'tcum rcptdn~ moru
{[jtem fil(ndisno:are, nOlll]abtl3 \!lrtllft:quc cêtllr:quar~
Catllr per OterOlilln trtum phndplOZll COLUllcUOntm:'teolum
l)(rllllltlOnem.cutua ver,? cosnmo I)ab'lur per ctftc'f1 pzinçi::
palem:qui venlt,aquantuatc:'t aqualltate oUltnctc: 't etlam
il morucdl 't fle_Uarum:'t r,rti scnerobUium 't co;rll~tib,liLl~
motarum:1 ~ Cil Infozmataru.mon vero t>lcllI1l1sg>, lttop~ar::
fl~~ operarl cum~surt91cch rmaSlnlbus pcrcosnttlolie111
("ozti motuO:fIeufg>plurcs pi}lIofop!71 afTcrût.Scd (ufitetut
bl "abere cO\Jnldonl per InflucIIClam coloda cdeflie tnfozl11il~
, tt pcrftsurilmcdl 'tlteUarCi:quo:fi rlltiot.tnfundütur Vlrtut~6
ln mat.:r'a apte appzop:tilt":1111am reclplt per nitrurait ilrtt;
Ile Induflriamcllln rclolutlolte:que fttamm ~atllre O.mllltcr.
Que,vero mutat bllral1l matertam ad pUItClplUm ,nature fut
ad Iinel11:'1lloo fit apta a4 scncrattont.m ad reaplcndum l'I~
tuteE! ln,aqllta Infufas fozrtum mtnera Ulam l'lrtlltUIt1: Ilcutt
Ipfamctacdptt;'t redpir vlrtutem tnfOunkitiuam cmbilonis.
etln I,flopaffi, pi}llofopl~lfu(f6tllluft adillodi repl?êflonl:q
,0!J11~)\Jerdt q lio cdeflls .'rlue ftc n Imla COIO omn l c1cm Cil ta.;
fe lia turc fua.magna noblhtatc oll1nl tl?e bet,rnllnattonlucét
plt:qlio m rebut' m(a:ns ln tluitur tantn pcrartl fIcut i? "Sturi
'J "oc quippellt roncvlrtutll l1aturaltn: q (IInt fIbi fUbiCC1UIt1,
't pzopufi rctlnllculn!ll r~u mo:cp ,fI!' p,lopZletares Inat~riç:ct
CIIIS (pcdelll plopue recaplcr cqutna \'Inutelll:')' poil tillia..co~
(lIt per natura.m;quc plO miracllio reputanrur.
'
CnJt~ n~tctqulllbcf .trtlfla:qllod nalura opcl'l1rif non po~
tell Illn ad mlnlmarulIl (ucce!Ttonemmcc criam potcll reape~
re aUqulls vtrtutes nln fu~mone (ue opcrationte:ncccwlm
pofTunt fImul:ncc conadlartollca pommt fuffcrrca Iicuaus tl:
pozillis flattonclll p~llctuarit Ill,,erra \!Irrute:que co.nfdhln
nOIl btuerflftc(fur:eullm balO 9' pofTet.l!;cmpIJS qùldt collcl~
latlOtlls ellitll mlnllUû ratlontctreulolfi reuolutionlil:cp ante
tranAt bt ven a. vtrrute Inillteram.l:llrqulppe non,line cosnt::
tlont (uo:(i motllum:ln qllillltllte 't quâmate:imll1o per srtes
(uccllrrlmus ad acdplcnduI11 't venandli ~irr.utes 103 tllctlts cc
lefl(a:eul1~ fint cocs ott~nibuG rcbus Illfcnozibus:i Illas qlloqJ
lncludunus:hl aqllie 61illlldt9 c,:virtlltlbllo minerahbussd
t)t(nc'tlnl:l1' ln rlpo:e modtco poffu'l\lus e~1}tbtre multils "lr~
IIIt~o 't"infi{icre ln "ocg> dr~ir:'l'rmcdicillill}umana: ,ct lapis
pzcdofu~ venlt Ild tern,lnum:'lleurn Olcta vtnue commull te:
que hl antcllfutr arq, ttcucnit becdo per curfum mature In'ma.
~~c~;~:!~~j.~~r;:~~e;::."tf.,~:~,}:::-J:::!:rc':"I!tPUC~'jÔC luit'
C1llh:cum 16I1C'fbimtnurtoneipfa. per "irrutcr!: ~(n 0 Ilrrt
l'Iatllrali attractluo l'Irtualtter redpler rcllqUas"por1r~:'nau
rtbtlee.qutbus Implctur caufa tnUaCltB:'I insr.:dlllnfllr ;~~
ttuentlnlll pcnctraliual'! '(ubUlem ln Blila p'otentt1s tn fpii:t~
lllaU mllterla fllbtlltata lit fImpUcttate per Il1scntllm"nature'
'; art/Il rcflauratille.crjJtcm mrclltsc:Qllfla aurllctlo \'Irturli
fim pltClIi !Jt "mul \'trrllttbus ma tertilltbus:ql c,t CO opera mur
In.1odG,lnaterlalibue nullo rofTunt~c llrtrabcrc nlll cocO%di
Ica lI~attrlil S:'t fimtles tn mlltcrlalt naturil. Gcd tnrnl tn~t(i
o{>cra::t fImprr in tt,fcen(u cG tmp:cfftonM l'Irturle influiua
nt t>lctlemllterife:\'cfcfUdido ti ftet}l non fit tntilntd tt>lllt(a'~
~~oc per ",a6Ol1" eotentU~bttlitatheahul1l mtlum (cU i pia.
ncrarum..lJèer qua \"crollcaplant (JCI1cralcm \!tnllth coltail
tn natura tnfeno~, ,,(qucqus~ tnftuCnt1 ln. betcnninat\l ms.~
r!."Ia..l:unc~ero acdplOt Certath bctcn}Jln,llttonctn l'cr cou(a,
c:ofIderation~'itquc acdp~tur l'cr materlalla:quc rctlncntlb
lie fteur fpl~ltus snhnc.l;ftlmc fequcndo Vlrrlltean (ut (Jcnu
rie fm merun materte:ln qua ln filluntur. cr ft pzoptir 170c:
lSallU(qle l11terltclt:'lfulgur numos lIqudacttfIncbutfc IcfIo
ne:tet,UI1lIlUrCln I,ocnon dl:UlRqlllnrc cffcnrlccô6rt611fC (r I.'C
((PfUn. \'n~lilm mUe tn OmpUd matcrta clcnullto,uttl:(cdm
QI anatcrtll ,nlll~dcm'Iltowm b(lmtnatur fupcr IIltcr(iIMn tp
,o~~nrltur ptr \'trtutce tam !bLctaÏ& OpcrllflJIiJe c"m cffentikJ
q u~n hG clcm,n todi ln ccrta '1 PlOpdll "dcrmlpa tlj)fl,e porella.
ns. yt patet ln bafill(co~ t"ulsuraqulbue vlrtlle ,(hle/o:ls dc~
metltl rimpUdfflmt Ïlt mlltnb f}llIplid:ln qutbll~ blctc' (cn~
\1lrt~tca tnfu"dlllltur:ett~co Interftclunt fubkoctlaln'medt:
tlne)compoRte ln fubtut ct pzopoUlonatli ,"arcria bICllo>:-,
JI~U~ ln Itlfl\lntt l'cl qlll1fIm ll tant COZpOl.q l}uml1na: "cl 111 ~
talltcll :ct l}ocratlope fllpzadlcra Pl0DOtur: fed fllper bamt
.fc,,,,aturilm multi b"Uof(lp~otlln~ (opfidcraucrunt 'th (j
Jil'~9 0pc~art CUlfl IIla r!"te (ub(tltatlollc: c~ peh tlt\1U,,:ce
rcrmttollc: ct Iri(plfTiltioc bletc dTenttc quinte Inl9 ln mater"
i:otlll.3'0.l1)l1ttl?t>c~rlldl.
Cl Uil
�,nP41J{:\lt q:itr(a-ftft elr,:ir:que \l~ra ftil,tthr,oc 1C.cr ~rfic.r,.
Ifl(f mirrtpltâ confJdcra~toncrn tnpdnapto (ceundt I]abcm'.
€~Jimo ln mcdtdn~ I]umllllil.fr S,~o in mctlllloHltt) rrâ(
mutanon~~ €~.'rrlo lit ~ptdtbus pt.c dollst«rJn pdm~ ,~~J.
no con(Ueramus!Jill lJ.qllas acr~\ls:tn t>uobus \'ero Yl!ltt)ls
acrèas irerteas.(I:'~ntl:kramustam~ (reci~cO ptod~:" Ptl
'pei éo~um ltb1os.•(.lapt4!Jrtum 1 tdtam~tIIJll 'C codtPlJu~:~!
{nrra: ,jaebttllr tntcrtJlJ. ~i/ltncttone:qui "ntus fltllt 1Jl1.,,.rc:q
'in terra "'~ttuntlJr:'t aft~tus quc ad, acrem ponuntur, ~lIe
verO in tcrra"'tttun,ur:~b(nt "trtureft~lltiuatn "coaglllatt~
uam.E.taq"c acree ~~bclJt pOldlaretn indurari ct coafJulllrt:
Ua ln d~~jrlicuUn lapides P1cclofoa:lim cr ptOpolUol')llf ma~
,rer,a Wlllddl!nnda4laptdtiltam bjcroe:"quo ad tuduran~
,dul;I].:fitandfi: "d co aplâdum:lndtsmt fOltt "trtutc mtncraIt
IIne a.liqua Ignitione multipUcilta l'cr c((tflcs \'trtutcs:q "a.~
bclJt "Jrtutcm conftricrtuam:1 Jmftantur ptopuetl1t~m matc~
rte ct I.od;tdeo p~)tJ.untur ott""umanrur tnloco .terr~f}rt:qUla
nulljlJs aJtenus demitt locus tta.:côpcttt:pcr etperi(tJttam ,cm
fticmus:qtS radiJ COlpOlum alclltum non ttiJ. "ntfolmtterc~
6I''6anrur Ileutfit tn rerra.Canta cft t6trur "'l'tue radio:um
(otpOzum.aldltum:qullnfluunt tn tcrram:quod p~ntm tpa.
tantum rerum tcrr1btlti dl p:oducrtull:quod narrart non po~
,dl;plOptu boc qtSdt .rcccpttuum: conftdcttull: ftrmattullm;
sencralc omnt4 tIlowm mifoUtlltertu ftguris:{ tozmte blum
~fll~ijb.us pam tnfolmatluO adturodo:quod (01 ds bar "tr~
t&Jte (ucdrculatl'm_é" flÛ motus:quod eftplindpalctnfo:ma.
~uum lt;nmrdtate rollus naturc tnfcrfotLs:que tn pa rtes tres
,biu,fdtturpdt:ldp,~tcs.f.antmalem:"'6crabllem:ct mtncralcJ
nCJIt t1UJ,lra,lJlmu(J tn plûrtbus ltb:te:" pottmmein libto oc'
,tllUJJJionç alcJ,tJ1Jt~rtlnl fcodidllo.cr.ft ptOptcr "oc cum.
terri!-fir loqas:ln quo radil oroncs neUarum Intbmnt "trtutee
ptoP1ta~;"tn qu~ Cogll0 tur:pcr quoe tnfluunt tll tpfa .J'pzias
yj,rtuJ~~ ôpcratillas: ~ \fÎ"tficattuae:(Jcu~fuarum fpcrarl CctU
,inuu "rutnaeulu"" p:tndpale fuarum "trtutem in cunll ~d~
l\l.eul:1:'on,tnftlUs (uts pat1ibue:1Iat1J pilrs Ula:qu.cmouua Cfl
~d lOtum:rPlCJ1itlir pel' pertcs CQfJ,iunctiUlle ",m cddtt \'trtu
,
l
,
c:;
...... _
1
tGl1l otctmue:quod quo~
.uctd.,sf~rttJJ9. ~tq_ ... p.U9 Cf ""'u.rt"t otctmlls:ip(c
modo Bquc noCJrc 'n rernJlt1. ponU1JCUr:.l"" Of, , " ',
,
1I'ilbimt fute pJoplife Ylrturtbue Yl-rcs ttm:quae "'l'et ~cccpit
.cdo éum fUllytrnatc pzoptta ptue ~e ouobus ard)i p~ot~Ctto
nt~U9:acu,tfc~ trI1~itur pcr adalJ1;antcm~f "te r~t.tnc/JP':
:.etau. pJQP*J4s ,d~IJldhlrJlltt9:q~od qU,"to bc(ccndtt J1J.
Jcrrèftrt dcmeoto ~~o "cfdt pc, tcrr~m l'cr (ptrttum tn~,.~
(cmdt:'tper(ptrUump,çr condcn(l1tto",," "'~ J'nucnitur ptt:
mum' Jnrctjnen4o,CüffJ. (ptITadonc:cuni "occcrturr.a· fJi qlJod
nullum ttmflrc cplpue CJ:tJ.lcnlJ in (Ull foUdatÎonc PWpllç np
dlaptum il!! rcdptcudul1~ lOlrtlltj:\1}:QCÇmam rctjncrc:licut rc
lèrr ooUcc 'luod ,inl1~cdto cITtlJtiaU:quOd c1l fpirtt9:qut dl:fub,
jcaum animc " li c01p,QJC pzhno acqpcreUalltcr quod I>tITol:
uarur.4r~flcatr~~rur fplrttue (#Qs\J. ""ltrc dQs:quont,
Ira poflutar ratio naturc:"ploprer!,oc till11culPernos pel' ar~
ttfidum fiJl1iJc 'nllture mlltcrta pZOp%111 ~t: altifllmo (ptrttu:tn
qui bue "jrturibue "abcnr rctinaeuly!" c01POlts in fl'tr'tu per
rdolUJi(lnc!t:l tra"un'"r" app,"""liua,-tllr eu~ noftro fptri'
td:qUt tntue cft ln ytdo:crtn~~o tn terra cum(1I0 plop:lq
i}.ppttttu ciun (OMen(actonc=", ~m taU (ptritu con6damus
arscntum l'luum \!~tmpt.ob.uul1~ ,r6clltUm tI1m booll,m:
llcur l?C minera IJncaUcndcndo i6nts œlOlcm:qlÛbtdtur cq~
mUIJ t13 :tralt ocdllnlHimue tnUbzo:qu,g>tdtur etpcrtl11c.nto~
rllm .'lut lIbcr cft PJin(tPilUe:f cJauts omnlllm UbtOumquo6
"'~ ad Jflum compo(uiltJlf6'" ~a.c arrc.crJnteWse tstt:ur"~
h uli:qutd poteR tp(e filcm eum (~11 conftrlcttone tn alits
tcril s:cum anc ijplC nobtltftcar I1rgcnpam \lt1rum:quod cil cOlff
mUTlté1ml'ftefubllanrtc ptrtran(S!'cITuln dllBp~r mcd'u",
rUfQIJC mcdif nartll'illts..ft aam J,oc(uff.dt ttbtmodus 6cuer'"
Ua:aquarum tO\JJ ",'Sqaa,tltllm if'mtncraltum ad mcdldmllfJ
bumllnam" I.ptd~m p"t\~fopI)o11"":1Iaptdce PlutO(OS:'"
~ dl rcsula 6cncrIlU9.cr'Ptcto bctnrcnttonc" confldcrlltto
Jl(qtPtJtf dTen.tfe rcfum!hUn( bttcnduIIJ dl Oe dUs ettrllctto~
nc..et p~mo a qulnt.acfTelJria ",,,i tndptamus:altn tpra fit,tr
tu.:pcrquiomnisl1utueltbd adlmplct opua~ •
dt.tt1
~IIO omnt9labota lIcrunr jlJ4u'r~utc~ rem CI'ClJt\Jm appun a4
ftnan:qlÛ p,indpaU,cr pomt 1] umanu," COlpu" il ~,,»pttbt
"tlJ~ '4 PlJU'dllcttonc (crllllrc" btmfn'lttonclRutl1 11QC: êt\ qtS
,,"J:
.,oc
pmncenaturaUtcraff(aantnun9'mou.cr5cdldanoY'ml1~
~utu~ tra,umurar~ont6 m«aUOlUIIJ.1laptdu", Re (uu,,~
,,'ni
dum rd \'trttarcm réudatum:eum 'nqufnta dTcntja
cons , ."
,( llbt rotlJtn:lIla tn -t aIt 1~a.ulus \>cf1omtne bicms tn cpillol.
ad.c~o:l?nl~loa. 111"tn -tqutd(umuetn JaJ,Jcrnacultenoftrts '
,nl.fi tUl)um tnt(criarul11.f.c~ infirmiratibus:co quod \'0lumu6
.e~poliarl:Jdr'ÇÙrn j[l}zIIl:O.J1~CC 1~aulu~. Quomam pa1l4
Pl}llofopl}t pel'UctlCrUtlt ad IJotttiam rd talts ""ufdcm:ct ra.
#0 I}uiue cQ::qIJ,ta ,"cdid 1 pl/llofop"i noll:ri tcmpoZÎe n tl1fl fa.
,ctUt nlll P"IIIU~ befJdujo:-; ad fin e5.1}0IlOtts:quaret>e9 n(Qua.
.ij1
170C Ilbt conferre:cum Obt (Jnt contraliJ l'cr auartttaltJ
et J!J.rsttaJé. ~ed Inqutt noncr p"UofopUS ~l \lCrtdicue1bau:
Jue il4 ~cbzcos capttulo quarto il). fine.ConjJttutum cIll1om'
ncm (el1JcJ moll:(~qllttur quod f~ntanteum dl Au~r~re rem ad
cOlpods J,olJ1lnie p~pcruarionem:ml1~e qatll 6cJlefis C\l.~
pitulo (ccundo tnqul~ t>ell~. ''Ift~ fOJte!ldam mtttllt.manum
fuam ct comedat I)e Hpt "ite fructan~,
ln ctemllm;j:Jnb
fit Istrur t>cus Ipra,lIn Oc paradtfo fCttr Ju~t. Et coJJQCjJU.'
bcusc"c"'~tn tJamtncumgllldhJlJJ 1l~~yCrfatllcm Il!J~n~'JI
cull:odtam It6nt "ttc •.f.fTct l''fur fa JJ.tlJftkum !Mftrmarc:quod
"tUS baret ct r~m \tt pcrpctù~n",r ettra pllradtfum:c~4uo oP
mbitum Obi ettltlt. boc aur~lJllili mi e~ (acro tqlU Inctt'abilj' '
rcr ttncamlle:quod t>eue "nieutq5 ,~rmfnu, \llfe pz41a~:quod
nlillo tngcn.iQ "umanopcrtranllrtPoJcfl."c~ qll~eunq5 ~tu,
(ubadio. job bi((ntc.lS~eues t)tcs ~miniMunt 'J num~rJlS
10Uim Ilpud te dl. ~ofutlli ftl'lninoa clus:qut p:e1crirl nil p~j
'mlnt:crso qucrcre fubfldiQm ad "lte rermtJlum ploJonsap,
dumfanrarltcum dl" tnllnt;fr t'cflaftstnar l'cm quercr~:quc .
c:irrl1tcnntnutfl "tte \Jonrc pomt corpue noftrfi a purrda.crto~
ne (uuarc:" Infirmum curare:'t ~epcrdiru," rcflaurarc: &>once
"cnillt \!ltimata molS tntcrm'no p,cIlJO ab alrtffnno aeatOj
rc :p~. tlario namll' narural1e noble ocmonllrill: quod c,,%~
pus I1omin'e potcftpcr rem minus co:rupttbllcm Il fOlrllp~
bturilrccon(crullrillur ab Infirmlrare (llnan:qlJi pantm '"il
stiJ COJrupttl>dcm cum cotrupttbthtas:'t ettam ()cfqrue:" per
tccrto contra rtcntur:ni "no UmtU Illidtto libi limtli:fllclt ma,
fis Ilmnc.1Ilull~ tstturrcs:qucad non. cfTc t,ilbcat tndtnartOj
nem:~llferullnpotcll pcrconllmtlcm rem.cr $cd qucrendil
namq cft rcs.que: ad fe ~ilbeat tndlnadoncm:"nde quanto '
maSle rce '\JdtnartçmCl1J IntJ«ad ·dTc:ranto mtnus "abctin
fe Oc conrrartctatc" cOlruprtolJC;fcd nulla tallS mcdtdna mua
rt9 reueflua dl:ilJ qUlJ, Ilr '!lill!) p«fcetto lPpcttrue ad cITC"qtS
quantum mlraculo(e dfcctut1J facta~ mlrabJlcm in ~uma~t\f
cozpodbue:quod rtPJl~turquaa. ad Jhlra.:ulum. $cd nllU.
mcdidna Oc mundo'~çpotcr,tllift n.olJrutll.mcnftruum TC~
S'ctabilc ccl(flea~otarur qul,.ta elTcntta:natn çarnes Il COlm
ptionc cOllfcruat; cleincllra~t""" c9nfo:rat.luu~nrus pttlttllil
pcr tl'(am rdlauratur:(ptntulIJ "t»tfiatt;crqdum t>1~crtt:rll
I l}m tlldumt: ltJ.dur.!tum rarlfiçar:"'i1cru,Il " l1tpln~h~t: pjlJ~
6u~ Qc;bllit(lt:lntlammarul1l tnfrtstdllt: jnfrl~lda,"1Jl ,,,fla,,J.~
milt:~~mldllm t>dluat:llccum bumcc~t qu\,quORlOflo:\'jllJ
'ClJ.de~ rC0 cOhtrar14s potcft opcrilUoncs:(olijs acms\'ofJl'
,,*
.,"'Ilt
*'
rdl>tucr~turfccundumnaturalllrcppfcntts!l1çu,caloJ(,",
"s:q~t ~ontranas opcrettoncs "aber:quia Jurllm ,~fI((ilr:cr
n,
terril liqucfadt.7:1aus tamen (olie lOn US cfl: in fcme'l' qUllIJ
1ul1l tn fccon.rrartlltur. :Jtcm tiU mt btctuIII fl* (lJpla:w (P..'I
mU9 Jfte an fubt~U materta dcuatue:appctl'lIIn l7a~ ad b~'
(OmpJf~on",,: \lCJad tlIlltn:qula pcrp"lIo(op~ospltm\l fil"
Ic.rtIJ..~lTc r"~ afTcritur.'1Aamq5 lIeur fOll1la." ntuerf\ilje J1llb~'
appcrttum ad omnl foulJam:llc:qutnta eITent'lllld qll~çu" Cl'
complcttonw,:c): qQo eUidenf pllter Q1 q Uln ra ta rerUlIl ,fJm~
.ttatUluB blctturcfTej:omple~pllle ~llIdlu"gltur:((cut fi caU~
dIs MIU\J6Untllr caUdadit III codcrn Gradu" foutod plOprcr
ful1tiJcm ,"a1ert~m:in qua fua fo:ma:'tilctus dcuari (un' cum
J(utbuslra oper.,tur:q,utbllflll(qJB '; fulgur:bc qutbus fUpl",
ot.ttl1lus.IbI1"~ vero oatum aU qui t>imQt ,,0 cfTt Cillld~:neqJ.
~uantdalJl:nec IriS.dal1J:ncc Occam:cJ: ~oqula Oc fut natll~
(um omntbü"cqnco:dllntiam ,,~bct:qlll ~ro in 170' crra"e::
runt:.'onrraquoil noefo:mllmlls
rilt'onc,.~mncquod
dt:l1urdt tnteJlectuale:Bllt (cn(ulllc:(cdqutnta elTcnna "atu~
ra cll:crSO '(Ct,..,on cft tnrdlcctualc:cum Ln rebue Y'6crilbUtb" ,
Iton lIt ilJt4lcetuillc:ncc in IntncroUbu9.dl t6i"II' (cnfU\lIc:(cl$
"
fUale .cro om"~ cft COl1lpO(JIUtn C,fqUjltuOHlellJuJtte:" quiil' ,
F<',"pofJrun.. er;qUlltuol clcmentjs:op"Jret quod tnqllolflJct
danento eJcmmra.(Jnt !Jetulllltll9 cnhU dunelltarll non ~·r,,(!F
(OI~P9lJfa:nlfJ et \Jcpd,n tlb 9"cnu:ntozfi:'t fic Indluldqa c'r4~
ICCldcnria" nOn fublüttll But cruor compolirll:c,t aUa (lIJ>fli~
,.plct~uJ cJ,mcpro%umquod cft tmpoffibUc.,cr t," :({: ' , •
"a"'
1P
�10.95.
1
·effet polTlbile: q, llàllG a.Ucufll~ acddentfg {llfeparablUs elTet .
fine fublecto ,rptio III alaquo IndluldllO:l1cllt cllltdttas IjJni\;:
que in tndllllduis irnp"lTIblle dl c,tlllm: fine pz"p!lo fub;
tceto fllo:'t QOc dllmpolftblle.EI1: ljJltur qutn.ta drenfla. com~
poatae~quatuolClementis:'t ln Ipfa flliltactualtter oie.
de~
méta di omniblls futs actlbll s. S ~ om nia. ln tpf'l fUll t lli;(Jre
gilta ln tâ filbtilt lI1aterla.:'t ln. fo:ma ta fubtIU:'t ta flmplicita~
tl.pptnqllarefpertiuo modo:flcut In'oculobilfili(d: Vt per c~~
ptrlen.tta patet hl curatlone mo:bolU:'li In.l1letallodl tra.nlinu
tiltione:'l in plctlor"tli lapldli côfectloll.e.«I;1RÔ aut tilt IIllln~
tc!lijJa.e foUi bc"na fpecdicd. nos QOc bt,tIfTe:fed hl jJeJlera.lI tic
qUibufdicp q ulnqJ clfcntils:lu.rta fuum modu 't opera.tionem.
)bilnc vero naturllm pl~llofopl~1 fillllli voca.uerllnt cdllm:quo
nlam licutcdum In.tllltttn nobls allquando calotcm:allqllii~
do 1~llntlditMé ..c.fic q utnu cOclulallt cOtpozlbl'l}umauls ad
artll1:c pladtfi.etqUldii natu.râll1:âad vuncôtr<lcta l!i~erllnt
Itul1:rufl:q:mll1:rut pzopzictate retinet: "t ln IIb:o tertio blee:
mUIJ. Sdmus nâqJ il1:i natura modernts cITe occulta: 't Ip(os
penltlls be dus verltate nlQIl perpid~re.(I:')buic"ero cdo ap~
pllmmus I1:clla.s fuaa:q ue fllllt plat.::lapldea:'t mctalll: \Ir co:
munib?omnibuâin nobis vltihfalurt.'~üt I1U Qanc natunlllt
pzlllCCpS IllcdlC"tu Iblppocras fClrc mcdicts p:emlfit bleis lit
p:onoltlcts .flt ctià quo,idâ cdtlte:quod tpfum mcdkii pteul~
dm~ Op~:CUlus fi tanta fit pwdétia.:flt ~dllltrabtllus nlmlfi
qJ
(tupen.1u: Ilonne illiue clt vt neri rcrCi pcricuhlinolllnfno plO
I~!beat:allt faluti côpetéti iJ.(iminlculo tolerabilt9faclatfq
llafÏ
tlicat:cp Ile. cr j(crte ffllml veru blpt léippocras: qt futIlrum
pcrlculii. cutta.ri potel1: a co:po:ibus:e~ eo q: omni inco:rllprt
bIUtlltl:e~ qua inrmttas ptollcnlrc potell: c~pcUlt 1: I}umolee
'nequatos equat.'Sut pol1:g, Infirmltate p:ofpe~ertt:copetéd
adndnlculo admlnlllrata tolcrabtltlls factt:q: tllnrmum libc
rat beuMr~:etcrea.iIU mt admlrabiUs cil: faptcntta magt
(trt I]ic naturii cogno(dris:qt cum I}ac natura. talta opera ln
.!J,dtdna condlt cp vtdcatur mtr.i.cula facerc. €' lSalcllus Cifl
\1crttati Qutne narrarc nollllt:q: tpfc blPt acrts blf~ofTtlol1é
nos côttnlrts:'I't vMctur ln glo.p:onolttcc.lble ct la modern is
ro:udatil clt QCc na.tura. p,r jO.billtlafccnu 1I1llb:o Oc fimplid
bua medictnis tn p:tIlClptO blccn ti.lAulla. ,11: cau(a qucrclJda
nül a. ctlo:(cd a. q 110 cdo affignare nolult. Sed folum tibt fUt
,boc el1: pcr noa rcuclatlhvt bcÛ illtdUgas:ames 't recolas: et
.19 mclIlO! fini~ tui:pmnla ~d ~l'nO:~ 't lau4t ~d appllcâdo.
«rlflu cil pl-ra (cdida. pHlnC tlUlIncd onfe:(cu pdml Ub:t:qlJc
. /)occttra~erc qulnrii cfTi:nrla a. plllrte:'E pztmo a. "tno : "ndo: .
IncipIt cano pdlnue:qul 'nteUcctum rC6ula.c Ut l}llC opcril~
":a',
rtone:.
~ ~ '
; .J ~~
(01lreputesnos
m(ll.dactlibl~tT,lnQoc:quod be quintll
dTentla p:cmlfTmus.l!allare tilt f'la~: 'Y
(1
'
Ilullus moderno:fi fetutt nec ad dus pcr~
,
lucntt nollttam:ncc vtdlmlls ln blebusl10
~~~-~~]jllrt~! ()1 qUia intelUsmt bc l}ocqutc1;V.fd
Ucetbt fe'reto 1: mlljJll1:erlO due. «I;jjJt~
turtn nomtnebntnoftrl jcfu /CQ:lftl.1lcdpe ,hlllln rubcunl
"ct albll:'t fit be mdiod quod poterit reJ!lrt:vd falti acdplaG
\'inu:quo.l nô fltacctofufIl quoute fIlO: IteqJ pa.rŒ:n~cunl""t\
'tDil1:!ll~ aq u~ ardelltl:flcut côfuetu elt per (anones b~accl}i(l
.
lcs erle:'f pol1:ea.rcctlficatnit quater ad malol~ rccttficatlonl.
6 ut D!CO tlbt cp tcr fuffiett rwific~rt 't belle dauderc: l"tfpCi~
côbllrls nô c~a'ct::q: l Qac .<Vplurce errauert'it vf~ ad fcpUcG
arbitrates rcctU{carl.el1: alit nbt tUt JIll "sni ifillllbllc: pol1:q,
\1tdcrla:(v 5ucc"arli!nadefd.Clfi ln tUa pofitfiild tliimii..cobura.
tur flrr aqllil. ~01l\V aut lic l,abllcrio a<\uB p:eparat!l: tIIl~a.~
bes matcrtâ: bc qua qllinta etTcntla tl'ill,ttur ad act4:q cl1: vna
p:tnd paUs: bt qua tntldhllue Illllb:o boc.:acdpc Isltur ilia:
'" POlit ln va(cqllodclrculationtsappdlatllrl1el 111 pdUcall
o~
qtJ blCltur va e l}crmetls:quotU fo:ma tnfert9 app~ rebit" dnll
de fOHlITIIltC fOlaml di ollbano:vd \11llftfce moUt l'cl l'tua. Clll~
ce tllu:ta Cfl ollo:u.albumlne:'l pOllllS ln fimo ca.ttdllTl\110 ~ fut
naturalllut hl vlnadll:qulbllG 11l1l1l1sœlo: per acddcnsllttri
bUlf:qtJ fillf>lcere potCtl:([ (qnaUtite mll~1I0 pofucrls bc qua
II\)et lItarli rcrlt ad an!,Jlllii t>om?:que qUllttt\lS ar.1+.~. oncr4
lSerulilrl a.,Jr,oc etreop~ vt calo: nô bdidatvaffa:qtfl ~alot be~
ffarct:co lrfipcrcf il Q.uedrcllhltio "'lIS qrhn9 nô /lefÇt;!lno CG-
lo:lcotln Il' ci. a.d ntfntltrat9fucrit ptr côdnuaa ctrclllattonetJ.
1Rra.~.etTel~tla. fcparaf ln colo:e cdi:'1t> vidcreporcs Q biamc
·tralè'llneâ:q partt fu}?loté.f.qnta elTcntta bluldlt ab iferto:i.f.
nf"lb 9:q flint icolotc turbtd<.'.EI1: aut nail1:a. qlld.fi icotruptt
blUlJ 't tmmutabIUs:c,t co '1: ad tatâ glotiRcaUoni bcuentct.
([1!talll 't lta Qab~t rcfpcctu tortils COZpOlts mîlJt: tUo modo
t}' per artmctfi mlltart poteft nlltura.
([/Canon (ccfi.1us:ln q 110 contilletllr fdcntla: quaUt~r"ol1:ra
qlUnta. ctTenda ab arttl1:a cOjJno(ci potclt.
cr'faeta pmllllttoa btca ln \lMe circulatlon~ inferlua bc(crf~
pta:aut ln vafe l~crll1ctlS côtinuatlo ctrculartollis aperteG fo~
.raml:quod cu bictoclllllfo:cobftrllpfll:'t li odo: fup:a tnlra~
buts c~a.t:itap nulla l11udlfragrâtia ct coparart "alùlt:in ti
fUt}' vas polituad anjJulli \>011111S miraculo inlliflbllt tml]lt
omncs illtrâtcs aut vafe pofito fllpta turrlm tral~lt ois auee~
quib~s omnlb 9 odo! \lares arrlserit: ua t}' drca fdpfllm l1:ilre
fadllt:dicQabtblS IUt noflril qUl\1ta elTcntiii:quellllter bldtl1r
mercurills vCjJctabilis ad tufi Ubltf1:vt appliccs l\lmaglfterto
.me:rallodi trâfmutattol1te.l!auod fi nô tnucncrla Illliu~lIm st
frllct:ionla recludc "aa "t p:tus't pone tn l~,co pti9affi!)l1lltO.'t
fiet tbt bonce côfcqllilda tlgnu p:cdlctfi.lbcc vero qUinraetT;tt
tla.1ie 610tlficllta IIÔ Qab(bit tllu odo:~ ntfi CO:p9 fit Nt101urfi
'" ca" tUl1 ardozé III Otctuo ficut aqll!! ardls: Qcc qutdho mf
Il ~~ilo(opl~t~ c(auts tothls,a.rtta p~lIofopl}ie:Uâ ceUi W
nfa.
qUlllta drmtta:quc dua IldlUtodo v(nit a.d tanti fublimltatl
nobllt fO:l1lol. flint hnplcta:'t fubtllilflmâ IIhltcrtam I~a bent:vt
l'cr (c (olli:'t cu flellts terrems:quas fUpla. tlt~m?: faciat ope:
ratD: QUIUS opcrts mira cula fnpta. tcrram.
.
([ I.:anoll tcrtlua qua liter noltr\l q u'nta clTenda: (cu "e6cttl~
blUsmercurLusQllb(rI potclt fine magnlsc~penfls 1':0 ~il;J
q ut a.ltltTllnam pa.uperta.tem obfcruiln t.
.r~oncrcauie 1l1tilTimua nô foUi Inaqua ardtntf:fl!d htomlll
plata:la.pldc:'t m~tallo qlltn~ clTcntiiiqullnda tturl1btli at~
l11irablle:at~ etla in antmahb?:ferplttb 9 'tc. 'Bperl igltur tilt
tntcllcctCi:'t tntclUsea vcrttatl:q: res gCIlI:rabllis 't cozruptibi
lia {btlll1 bellruttur pollquâ vi conupttoniG rd 0; cleme\ltolu
côtr.lri(tatet~lat.,nam QaC fTsnuma. vine acclpcre poterte:
pol1:qUJII1 conllertttur tllaCttulIl: qt ab tpfo aqua ardcns bt~ .
fiillari n'qultm " l'cr cOll(equms qulnnl elTcntla.: Cllm qut~
ta et'rcl~tta:clltn aqlla ardmtt ct fptntu combufllbllt tral}ttur:
que qUlllta clTmda bllm cl1: ln vlno vinum ln fua vtrtnte en~
filt:ftnautcm cOltuertitur il1 \lccrl/m: et fic bc allfs flmtllbuG
tRll3:tra l)as crg\)qu tnNm
dl
pcr œnolu:1J blacc~alce:"tclTentia.
("pla b~I::~ua ar d: flmul
quauta rurbato'E (cruldo:pzcccrquam ab IlC"~~:cUnt~"lno:
non cltaqlla.ardcna:nec percon(cqllcns:qllinta !':kn~t accto
("nuna cautda cft tibi fil! raUa.\lina. pzo modlco p:crlo: ~~'::'~
uenttlntur I}abere:etfaccre"t(upta:qu/a qUlnta clTcnna' u'
qllafi tnc~:ruptlbtlis cil ploptcr malam "mt complc~ton~n~
~o:rlllnpltur:m~dns nall~ p:tmus 't omnium p:lnelpaUa
q "'~l tlbl fupcrms Bomlna IIlm 1113. 5wlltd l/s cl1: vcrus:cp ca'
pla a ampullam CUI11 collo 101l60:cte~ btcta aquaardtlltl lm;
pl.: buas partell etgtra collllm ampllllc dlludendo pzi9Il' film
CUIll cera.:vd blcto claufo:to:ac bdndc fepdlas cam toram t
loco fuperlu& bcputato:'t flettbt bonec con(equarts flgnli p.n.
dictulll:quam tral~es pcrfolando coUtlm ampulle. a:alleas
mtllillactracttot~e dus Il ~fc:qllonial1l ftatlm ml(cettlr uin.
ta etTcntla cum ftclblls:(l fo:te f"aUltcr nOIl eleuata cl1: a ~
ctrculatlonls pcrarttl1:all1 beput~tum.
oco
«I;lbcc \'afa fUll t Illa qlle tlbl fllpcrtus nomlnaufmu~ 1 cr quu
bue nt IItagll1:er{ulJJ;qunltra roftrum Impkrt bcbent oqua. Ilr
dcntt:'t va(a tfl(}l}abcntfozmamcllbttillem tn lo~o 'tIn amplo
IlICn(lIram vnlua pa lml:'t flnt Intesre;1\ ctil 't folt.fa.
€a:a nOIl quartus ql/I boccblt tc c~rra I~(re Qulnta m dTen tia,
ab om Il tblls pla ntts (ructlbu~ ct radlclblle 't camibul3 ollis ~
(anguille.
([ EI1: :lUud è): fecrctfa nature:yt tu tilt (cia.e traJ,crc QU[nrlll1l
dfcntia!" ab onmlbus pl>lnllsfnICtlbllS radiclblls earnlbll9
Bntmallllm "Oltta:uufum:'tfilnlJUllle 'tc.lCapi>ls i~ltur qua'
CUqJ rerUIll volll~rls!"ttrilS belle (OU/ter ln 1Il0ltMIO:'t pon~
ad putrcfactcndlll11 ln va(c ~rquadraslnta bles:poflea.cnra.
bas:'t blfldla aquam perclcrJlbtd~lIIn ter l'cl qllater:llc aqua
ra.rdentUcdflt:ct ln quolibet fup:adlctouJln liS fow 111 pone
drclIJla l1 dllm:bonecfi{Jllllm cOIl(cqua ria odode pltl/a lalll tJtCtl:illIt /lU trilpaa a quadiqJ Iftamm rerllm quatuol tl(ment~
~ a~rem 1: ignem pOIli~ in l'ana tam bletta:ct facdr(1I1art''too~
IJC'.'OHfc'luarWfl1PlUll~ p~edlctUm :6randUTtllllJm cnlID cil
cft
i!
J
�Î.9c(ccrctisnatute
~puafactllJtt fn l1u16ÎllcriomcdldnL10mnet'l Ille quinte dTcn
ttdullt quoulslflo:ûmodo:um~~tracte:in mllle~plo enlm
p lua opera tur q, cadi nudlclnc l'Ill te caru c.ttra cUonc: ta liter
QI ptO mtraculo rcputatur apud\lntlierfulIlo:bl. 1I'Ul}t\qllippc
in omnibus qllin~ etTentlle a~Îlllus.f.ln caruln ~.nracttonc:
III fi ~ l'cr nOUU[Jl amficlum fupcrliua bcbcmus remouere.
cra:an~')Jl quintus:qut boccblt e~traDereqllaruo~ eleméra. ab
ommbus rebue.f. pla'ltls:llnllna1ibue;~ lIlaallia.
cr trUI1l p~etcrmltta1l1us ptll modlco tib! rcudare fceretum
f.qllallt~r poterie demita ab omnlbue rcbus.f.metallta: plâ~
IIs:"allimaltbuae~tral~ert:d re,->ulascneralls dl~ tIlil: que
," plantis teréda. fuerittcrâtur::" poft contrition cm ponârur
'n \lafe \llmo jlt tUno equino ad putrcfilClCndCi per menfcm cU
blmidlo:quo trâfacto pone fil!? \laa caput fuli:" Nllllla aquas
l'cr balneCi maris:quod tibl tnferlua reudablmus l'cr tisuras
"na:quouf~ l'cr ba1ncl bUtillartonc pills nolucrlt billiliare:
tric tepotla cpraDe cu~rblcâ a bahlCo:'t rciteruqllâ: qua bl~
ftiUarti fuper feces:'tslra bene eli flslllo:" dalldu l'one ad pu
trtfaclldfi pertlccé bies:p'ortea e,ttralic:'t l'one bcfupn :capllt
alcmbicJ,i:'J: billilla pnlSlt1 cinerCi:quou(qJ noluerit pl9 per
tUâ blfttUatlonl btfttllarc.i:fic tilt ml fdas:"l' tu "abes e.ttra.~
aa t'110 clcmita ad parti:nuc: Igltur vt biuldas ma: que (unt
Ber:'t aqua facice Oc.:t:u filt mi aquii lIIam qlla perfufidfi bt~
flillationl btllilla Il 1arc/pc" ponc in c:ucurblta. blrulla tionie:
il repone caput allbld 'tbillUlaln ba Ineo:'t ilIud quod blftllla.
ueris no cft mil aqu\l:qllolltam pcnUiigradllm calotie nl~1l
aUud cPt. '~â 19ota balnd blcttllr ÎSIl js ptlml sradue:'t Isnls
clncru bicifilJnia fundl sradus:'tignie ardEa b/cil tsnis tcr~
rit GTadua.~i1t l'aIde \1tlliecft Irta (ctEtlasradufi 'snls ad !Ila.
cognofccnda potlmmc tn m(tallo p:opter calotte côfuflonE:
'ltundUt acr IlH}nctin fUl1\10 l'afia:q: nô l'aluit per caloll (e~
dicU gradua e~rc:'t rCic: repon~ nd partE:'t reltcra aqua.: quam
ab acre c~trapllt fupcr fccee:'t fac ficut p:iua -r pone adptltrc~
facildfi ln timopcr tifl tpe:l1cllt De am f((lftia polte ad blttil
landfi tlliSlte rcrrilsradlle:-rbarlbilsnC:bOl1eC totllS Dlnt~e"
tur:'t poll"ocreitcra ad billilliidu III bailleo:'t epbtt aqull i c~
'Slde maneblt tl1fllndo \lafie:qtl1o "alet per 'U~ calo:l c,ta a~
re 'tftrua ad partl.Jbcc que tlbl "i~i1U"e De omntb? vcsctabü
Jib? tnt d1i seqllc ln fucco abfidât,t;t flcquoqJ fades tn mctal
Ife ptlue cU nfo mittruoilla refoluere taclce fub ftmo per l'na;
~cbdomlldii 't cp mil'trtlfi fît acutfj cu vcsctabtUblls: ilUqulb?
mo:!i q tiC Inferlue tn,q ucllionarlo blc,m9.1~01lg, l"ro Rit me
talla funint bifToluta'pone ad bl/llllBdfi in ÎlJI1' pdll1t srad?
'1 epbit mlrtruCi:" man,~lt cal,t: mctallftn (undo.1~01l ~oc\1e
ro rdt,ra. fup,r (ecea metilnt ",nollo rnlftruo ad pondera rn e
,tallt:" p~me ad l'utrefacicndfi l'cr mifem cum blm Idto : ~ port
hoc bill ilIa fiellr fccilli bc vcge~ablUbu9: fed qualibct"lcc a~
das 1101111 menllrllfl (II l'cr ("es.~llt mulre fucrunt oplnlonts
pl]IIofopbodi in ,~rdctlolledemEtotCi Il mlneraUblle:fcd~l(
J'onen: no curamue:qt blucrlllllode tracubtrnus,in.ljJ.libto.
cr ~dl mlllt! p"ilo(op~o:fi truq lI\lfolti col facra e~ vltrlolo
't fale nitro (lia c:oipo:a !lletallo:u bltTolucbit:'t ptr cuapota~
tfonitrèQebâuqllii lllâ:-r cal,tco:po:t1 rcmanebat Infra vas
"ponea cCiaqu\l buld CÔI flIhbluebiit:'t l'cr eua pOladonCln
traQcbiitaquii Illii.et poil lUi calcem cum II1cnrtruo blfTolue
bat ad opera (ua:qlle ItÔ ~m q.. côpcrebat (CqllWIJtuf fini opta
tl'i.~atlo bllills ~rt:qt bUTolut!o:qttc fit di foui aqua nô cil ta
Ue:fTC:llt natura polllllat:-r ql efia IIlt:qui rall~ f"crfitI6"0la~
.,errit l'cgetClbil!iJ.nfm mmrtrllfi acucntla:'l et:tâ Ignotllllerunt
tlqua~ mercunl l'1I1Si:quâ ln côpelldlo mlfTam reSI 1l0berto
reudil.ulm lla:quodcol11polltulIl crt fllpcr teftamcnto ct codt~
Clllo I1l pa rte tlla:qlle tra ctat bc eo",pofltlo~e marprtra r"m
fic c:ondltarfi 'lC. $td 1\11 tlbl reuda bll1ltls ln QOC: capltulo; caJ
ctllll'ionee:lnqua nllllft maaUo;arnltrlt bdpcde:-r mlrtrufJ.
anfrn lllodicu rpa Ip(UI11 rcfoluct.et ll1aslrtertri ~lIiu9 (ccrett
131e dbV tu fij~CIlplaa i!uru \lclarscnrfitn tenuee lamlnaa,re
dllCtu:'t acclpe pt!rflcilla di riirfidl be argento l'llIo\'ulgi;1: po
ncad ISII ~1lI 1elt tum:et cu III flllllallcrtt mltte lamI1130:" moue
dihsno:'t port I~o, lulttdn sasola III qua fit frtsfda:'tn taUs
fuerlt p:lnO:iV frnnjJ:ttllr ad 1Il0dfi metallt c.ll1lpanarllm: nUl
nuertGtur Ill.! fT" alib lcJ~I:'t blmitte clI~po:arl pl liS be,arsen
to \'Iuo'" Iteru mlrt.l tur ht aq lia:" polley bllra fuerit: fieut b~
ctfi dl:poncpllllii ln salaladc l't bl,tlmlJO di quarta parte (III
(alla (ÔmIlIlIO 'tc~lIterefOltiterbone,pilrta:~ (al rot(i l'idcaf
{Ill t1I!3r!i.ncclpe Jl3lWf fi Ulrtl/d (al:" portcln (ubUmatotio:1l
volucrlG fcru.lrc MSllU "Iuibl' flno:pontlll Ci hl qUlldagllSO
p;qu, 1~l\i ("{Hntitt:,, ba flbtisni bOIl": ,Idcble: ~ tot9mcr~
~Ilrille c~laucrit:\1d (ubUmauerlt. ,~onq, l'ero l}oc copient!
'rte mltte mud faim altcrasa50Ia:'tfupcrpone tic aqua fnul
tlfTltna:vm cp tlbl vlflllll fuerJt:" mifcc Cllm quodâ Uslto:et fal
fllndctllr" vcrtctur m aqllam nisram:qtlam quldccrc bimit~
te:1: poft Ilia c~raQe 't mirte pamm cucnido: boncc tota. tIIer~
(a.fllcrtt:'t cal~ rema ncbit infertue. 3Jtcrli fupcrmltte be aqlla.
ferucnttfTIma:'t fac fic ut ptllls:" ltemm mlrte Ob! bc fuptadt~
aa ilqua:bonec: c~at il calce ciarltThnl'l :ficut InilTa fuit:'t tune
pone calccm ad btficcandllltl ad f01(m,'t "abcbla Ipfllnt peri
(((tilTlme redactllm lit pllluerem fubtlltffimum ad "fum arrl~
ftc:culu!i vis.3Jtcm tilt cCterlllllctlllla Qabtttt "Iucrfum mod(i
talcinatioltUJ:be "enefe fit caldnatlo flcllt fit es vrtih $atur~
nus cC 3Juppltcr calcltJantur cum falccômpni ptepararo agi~
lado ln albot" cum IIglto 't mittcndo (al modic:um: 't port QO'
Bbluatur:flc:ut bletum crt cum aquil fcruenttffimil:" l'orteil po
nc ad bcficcattdum" facs:unurt. '
'
cr!:anon (epttmue tn quo contlnetur (cltnttaad ettra"," di
qulnram efTentlam rerulllOmnlull1 ad appltcandum illae '0:
pottbua ~umants fin 'l' oppo:tunulll fucrlt.
cr~cua ccli ta.[cm contulit rirtlltem SClleraUtcr quinte efTen~
tte:\l' ertra"as ilia m ab omltl Usno frlletu fiOle radl" folifs
lapIde et metallo:carne f~mine et (pecte:quc beue conditollllltllre c:reault:cuius qulppc (cerctl masillerillm talc cft: portij1
fHI \7intqutltram efTentiam "abuerisa fedbllsfeparrl.tam: di.
ploplfa noucrls pofTe c):tra~t omnle rd qulntam elTcntlam
'nfra tres ~o:a.s:\lt culraurtantus labo::at~ tcdttlm tlb! fi"
t)tleae.«rÛpia.s t(fltur tn bd !tomtne qual1cfi~ rem: Il qua
voluerts qulntamcfTenttam feparare:'1 mine Ulam in nortras
quhltam dTenttam vlnl:'1 pone ad (omm (olem in vcre:vcl p~
ne tltamcum "afcadjjJncm lcuem:eC infra tr,a Qo:aa ~ab':l
bl0qulnramdTcntlamrdml~tam c:um qutnta. cfTentia.:quc
conucrrctur jntalem naturam:ficutrca qüe Rbi mittetur~ tg(::
rllr fi fit cal,ldiJ.:fl frls1da:fl ~umtdll:f! flcca:flla.tiletua:fi ficca: '
"cl culue l'la alter/ua c:ondtdonts ct Odolta futrlt: talfs natu~
ft Rt:quia. l't (upta ttbi rcudablmus appaitum ~abct ad
.complc,tloncm:vdad illam ralem.3JSltur qulntam cfTcntlam
1\11 Dabcblsflcutrcs quam ttbi Introm!(crls taltsodotis fapo
rla:complcponI9:Vjrtutls:operatlonte 'tC.ct ideo ftU mapmc
calltcla. cft.,cc ln operarlone mcdlclne: wr ctlm "na ct cadem
medldna. (daa "juerfaa operattoncs fa ccre:ad qua fo:fira ItO
l'eruen ie op,rato: l>ure muieta 'tc.ft fic RU cum cdo nollro IllteUta (uie:quaa (upta fJOmjnilutmua:t1et p,r natIJrilm quo"
,reputabitur ad mira.~uJum,
"i'
€'!:anonoctaulIs:qul bocct:que fUltt rcacaUde ht ptfmo61"l
dll fimplttlter:\1t ta Ils nature rcddatur qulntil cJTenttil noBr~
~dappllcandum ad ~umana C:Otl'0:a.,
crJbactenus RU "Ullm planta.rum (ecretum ttbt pandunuiJ '
(.lncarul1l côplc.ttolte:-r p:t~ be ca.Udls /1mpUcltertn pd'mo grildu:"nde filt mcdichle ~ljdc IlmpUdter [ptlmO sl1J
du flint {fte.(,
,
;Sb(rntQwm
~Iozcanaflurc{,
$cmcn cOliandrf
8misdale bulCt~
lBola~o
:Sucllanc ftca
~Hteil
l:apPllres
'
:Strjplc~
~oUa sarloRlotuln
.Eupatodllm
I.:ardalflomum
I:andlfll
~idum
5t1cado~arabf.
$tolaJUqutdil
I:rl\1ulua 111arinlls
~al,
aaJi~ l'conie
I;olumbt nout
lladl,t: arlrtoloBte rottln.
$cl1len alree
~artanca.
$el1lelt trlfolil
Spica. cdtfca.
$'J'JdilnlcQIl
f.:amomllla.
-=rltlcu,,,
mUets
~il"jclI"'
$emen callflB
$McocolllJ
mOta matura.
~a.
3JUlubc
tlJu(CUII J
~Ialo flccc
attrum
I:llfCUte
I.:llro camdrtna
5Plca nardt
s!mUna
~olia laurt
.f5a 11111 arum
Smomum
Snf'l'Ilm nOtlilM,"J
CroclI •
�,
..'
.
..
j(rOCll~ .
"
~alTaI10lUn\
,
' crcano.~~qllo :;tln~f(daèo;:q (untr~e"ûtdcfJ 0: Jbutd.f.j ..
«t'PC dlls qufppt lilf operarc fm, c~i61tt~!~ talls com~ dtnsttoni qtuo: sradun:'t~mo~( "unudts tn ptimo
pleU"1l1S \'trtuttl3 rcddctur db! qutnta. dTcnUa nfa. 13radu.~ltlli adiutotlo acet 9 magnlmdmta bonita~
,cr; 61 p!Opter inllrmltati ptoucniltl "aUtus in tanto ' te ~ftdam9 côllderattoni 't boctrina rcrfï pumhiaru i
~no. t~
",ra.tu fr/Sidtratts:c.p medidna-ai ptiosradU cal!.das t'tlmo 13l'ildu:que funt tflc;que fequfirur amplldtcr.
t;al..i.ij. " operilrt no pot:appltcct ab! medtdnae tn fctSo gra~ ' ilos t'abc ,
~qutrttta
, ~tn{tUlUut~
du caUdae:que fune Qcc:que feq uunf:v't bOlet C\1.no. 'Jlos luptn'
Smlgda(e bulces 66mi arabld
~ollllln
Canctlta.
$cmlpaltlnaa ~tlmula verts e.::Oturnices
~zalTtum
'
lSuLbt
' lUin-u.paltinace -=ana 5u"part ~t(CC9 recmtce
I:mtaurca mlrJoI
urut
.'
Carapucia
I:amarifcue
€CIlnotcrdufdedmU9:tnquocotlneturfdcntia rcrŒ
$01.
:5mlsdalumara
~u"ddarl'i III fed'ido SJ'Ildu ampltctter: vt qf1 Infue~
;acubarbarum
%:l.lUali
rillmte flcdtade:1p tib! fuff/dcntea non fuerine res
x..tgnum aloc
mc( nouun'
~"mide in pumo Bradu:appUcce tlIl1e:q in (ctSo gra '
$cmcn anc"
dU l1umtdefucrint:~t tale re.tdatur cdum nollrft.
Suc,amare
Ctri nlBrt
18:u("
'
.
1'~culi
~pif '
' '
' ,crtosrUri en fiU vt db' reudcmua:1& (unt ~fijd~ reg fn ]bal. i.if.:
Sfparagt
~etro(clll
(ctSo 6radu flmpfr:vt tall rcddae noltri qnta efTen ~
.:ozulnqJ radiaB
. ~emen peontc 1
tiii:cI'i ncccfTarlfi fuertt;'t (untUlcqucfcquulltur. '
~ilobal(alnu~
$I:menm.alue
€rtfomiUa
.€ndfuia
aadl.tma.ratrt.
l:>aucua
';olte.t dtrt . ' '
$emcn lac:tUcc , ~crflCI1:l1fpara6ll.actt"a aj5reltt
$5emen \':tfcc
i~ua citrt
slclon
'
x..l1ctUca.
€tco:ea
'
1 cnuirecum
'lRu,: mufcata
"fLoa nen upparla mailla
Sloea CPl1tlcUIJ
Semen palltnacc
iafcoU
€'.€.t ",e 'situr fili appUca qnte efTentle nortre atm mc
$cmclt rapllant
X-a"c
dtdne Qamide in ptil,tlo gradn no fnerlnt fufftdetes
iilltd
titrina
·,
. aderadtca.ndumficdtatcmpeccantem.
5mbta
'"
.
lSddium
ilotes crodoUlul
aua. matura
,
(t' .:âno qllartUfdedmua:qut bocct:qllcfunt ree Qumf '
€' Spl:t'tw tr(Ço ocutostuo,a lUi!-t v!.deaa qutbuG r~~ ' de {lucrttogradu:vt cil nceclTe filent "abeae ea.rum
CI: "ta indi(Çdlla ad masta calcfadld6 c~eo:quo, mo ,- (o~jtioné ad tUaa appltcandllnt cdo nollro: vt "a
no (uffiClécesfllCflnt tibtmedtdne.pltmo flue fIt ptt : bCl1scdfi nollrum ~umtdum in tertio Bl'adu.
ano sradu:no,rartsmedtdnts:ntfl pti9 fdas {quo 'cr'fiU mtœ vtdcrt9:'l' acdtaatata cfbi I! medidna6 lblit.i.tif.
- sradu funtmcdidne flmpUdter c"flllttutC:ql aUter ~Djdas i sradu fctSo emngui no pot appUca. mcdtd~
nddce ql$~dcOponta:vdqutd bas tnftrmie.
' ,Me Q(ifdali! i t,rUo sradu cdo nfo:q fdt ~ecq fcqufif.
•
Scmen 13\1.1.
~Lotes vtole vtrtdt~.
9
€" ,cano brctm :qui l)ocet:quere.s(untcalt4c lI\ tertio ~om~ ,tridta.
$Ilturlonee
sr 'du ad a.fft~endli cas in nollril qnra efTentta ad !]a iUoaparon: eruca . Slquttua.
bmdfi quintâ efTenda caUdaln in tertio (p'Ildu. . ~adl,:paRtnace ,
Scmen allo:d
~l. LUt. cr ilU in q LlO ufu Infirmitae nimte frtSldttatfa vI"ct ilotea vtolc cdeRte
Scmen. Unt
llldlge9 11 abcte mcdianaa ln terUo sradu calIdas mt "$Iolee papauerts
irualls papauerig a1b1.
~ra.13 di celo noltro:" nollra qutntlHfTcntia. ctufJl cO~
"e funt rc~ pumtdc fn. tcrrto Sl'ildu flmpUdccr Qae
pletlontl1 rcddarlJrl'l (unr bec.
affâtJctn cdo nollro:n vtiUcrit'u"dlitile.
$lfdcOB
SpQfolia.
_f,l:srcœ
.
2::17 1mue
bulll
SScraptnum
cr«:llnp qutntufdcdml':ttut bocct:Cjuc (unt reG f>fifd~ IJ4U.UtTè
«:Ipcrulol
~oUpodtullJ. I0ppoponacum
tnqllarto{Jtildu:na.ffi§a9111lls,cclonFoad Il ft.
lICamedrcos ,
';amaU~ca r:cos
,
,adlima"colpO!tb9t)caapIOPtcrntmtaacdra~r.
.
lCameptt1}eOIJ
l5alansa
' pi~tamulJ . . ct' ~Iltjo nature cil ftU:vtreuc1l ttbi,:que flmt mcdidne
3)foplla
1~tpcr lOB6li lbcnnodacttlus
1}1Imtdc in quarto sradu:\'tl1 ff,«aa Illas ln cclonfo
$Iln(ucue
$tr.Jtue
$crpelltarlil
vt '",fiual in nobls "umlditatl quâp(urtmâ:cum ne
$ambuculiJ
SIl1COIiJ
Scdoarta '
cefTcfutrtt:uca "lImtdein quarto sradu flll1pUrttll
:affan/nt
a0~tm'
'Polonid
ttefuntllte:quc (eqlluntur.
5tn5tber
:s.lIrcola
X-acararta
Cercbdi coUibl
ll>entaltrum
,nl"dla
t:lllamentum
Siler moranri .6ariofilt
SrjJcntfi "Iuum 6tfnci
J5amclioB
'lbullcBlum
.anamolllum 1illfafetUa
mercurtalla Cerebtfl gfimid
~hjia num
t:oltuln ' . :s.rmontaeum €'lbe Igttllrmcdidnereddcnt edei noflrt\ I)umldum lB
ltutQQ.~onaeflta. iolta. olibllrli ' Da Ibanum
quarto sradu:quas appUci (ecUtldfi eP3,"tlllm ~",
$qutnantlnn
'fiIu~ Indita.
Al)umta
.rce plltllda.4I:Plcto \'C1'O be mcdtdnte "umldfa q(6
~oarum
x.upult
' 61lowtm '
plcnolli"abh"umtda.(.aerea:nflcrdht\tt btcam9
(:cntilurca ma.
$atlfra!fa l5~dan:llp'tllqdl ,be "abltlb? p%opdc~atl ~ue:c~eo qt poil Beré fpera
.i.
€,i:lhrtlo vo(ucrls a.ppllcarc rea caltdae in tertto gra . aquc per pdma cau.am ntuata dl: pto«dédo (edidŒ
du p:optcr nlmlafrt~tdttatl fupcrilbundalltl applt o,dtnlttoniquatùot sraduA:acut.fn aliJa ,,~.
"" celo no!lro:ualtliJ v'rt..ua cffidtur.
.
.
'
,' crt:llnorcp:ufdcdlnus:fnquocotipeturfdcndarcrfi ~.f":•
..",- ff 1 ""(ano,vndccinlus:qui boccbft:que ree runtcaUdcln frlftdilrllm:~ pllmo bc trt.;rtdis tll ptlmo tYrlldu.
·
J
.l. l. ~
..
rb
An.
'"
'"
quarto 6radu: vt alllgila
Illas Id'eqnte d1iclJtle: ~ctlnl ._,-oc
.....
"f Ilfil qulnta efTcnt:ta.1'edt6iltur
frl6ida 1fi.
oppottullfi fucrttnuelabo tlbt:q ftrl medlcine qll1pfr pltlllo jSr~1I reuclabhnas tI!)t medldnaet>tcti """~
'quarto gradu caUdltitla:-tfunt l1ee q fcquUnf'''~5' r tCa coplcPOItl:qucfnnt lx que fcquuntUr.
1\utl?a.feludlrta 1RttrUIl1,
1bipcrnlsnutl 1; .6tllna.faUcis ,
lberbili1cctofil 1~:ulta.
'
'lfbtrctrum
lIbcrrolcum
turrfiaduftum ' lù1martndt
illbt\'ircntcll iloaro(nlrfdt"
lllta~\l.rdus
~clncnanap'lJ elean~fUnl . ', I0zdcfinlltnd6
~irabfit1'l"t1u·Il.1ir.
.
~ulpl1Uf
e&lp"olblum Cardqutfd
crlbaa medlcina9 appUc:abfa cdo.nfo:vt rtddaHrlgi
S5alllflnOntil&Œ. ~CamOIJea
1RapcUue "
dûjJ\.PUmos-\'adu:"t(ctaIJ1P(~s ,,10 nfo dpplfcare
iloG erta
';"Uoqulntida. S41la. tilllwm .(fi. ncc~fTe fucrtuUnllu,t(upuqos frt6fdltatl pttm t
«rotero bc mcdtdnts. :'l~qb? cOttllCtllr (opl(~to (gllt9 sradue.4t'illt 'attbt pcrntmlficalotl no fufflfercnt id.fn.if.
flll t)j(polldonlJIIIIHUOl6radu!i:consrqicil \!t blcll I1lcdtdnefrfj5ldcfll p;(ltlosrlldullppltca cdonfo res
mua be meJtdf)t~ é:ontlllcndbua (Qple~ol\f ,erl9: frtgtdas t",fecUo gradu:pollea fad\l9 appllcationl
cmn polttsnte fpcriin:(~"iJ. '''di a~uctur.
'm!J' 'ibf vLa,l1irur;" mcdtçlncflme t1l~'tt4c1'cct.
1
y
J
�1IHt!?a(([o roalagrllnMa:feidula nlfUllt
-=o:te~ t!,lIrls V,tPIIS
Srno{310rra ro"J<}lmmaJunJ.
~a'aultfe
e:o:tc~Olllt
~ap!5 lil3111t
~ l1h Il (.llt~s
.(5:i f010(9 ni}
~fl:il maligra.
3;!lobalfamU5 ~lJpts amlenu,
~Ios ro.ae.
'Rdpule mMur~
cr"Bno,l:\1if;qllt ~o~~t:q lunt r~afrigt,detn tertto gra. aber! ro.fJcce
du: "f qn \10 flllfJCI(f~9 (ucrlnt medla'lc frlgtddn p~t €rr"ae qlltpl'~ r'~ IlttîlJe mecj.o nolJro admasts beac
m" 1: fetSo graqn:tl' appllce9 Hlas:§ fu.ntitcrtio !J1'iJ, cl1ndum.
du:pt (das remedtf. adplbcre caUdltati bominQti. CI:'t:allO \,Igdimufp:hnlls:qut tJocet:que(unt resftC"
IJ 1r lif f):'lbl1etc1l 9 nU reuclablm9 tibl:i1 funt mcdldnefrigtde in Jtrtio gradu:l" fctIJstllas appli,arc ,do noltro:
, r ~. t . ' Jttrtio gradu:\'t qii itlrmttil9 fuerit tate ac~ta.tts:(V l't lia.t tutus eôplcponls:'t Ife appltecG tpfum "H0J~
jUt nô futf/ctât mdi.cine.~'t ,ii.r"urraGad ilta:q fût
pOUbus r,umalÙs:cum Ubt \ltdebitur.
rertilsrad 9:~ltc rem edtu a4~lbcas.'t ({it li (~ufif.f. 4L"~tU çum nbt \'tJebltur:(V Infirmltas tiita:elt 'multf~
SIi!Jil Pililods 1P"lom(5
~Il1ÙJI/l
plleiJt4 tn,,,umtdttate:(V tlbt nô futficlant mcdtclne
1~arttarla
fl,,~ ln pltmo'tfeçunlto sradu appücable tltas: qu~
Jfi)mncs(alldalt ~truUt
rpoquifltdos
';ucumcl'CG
aua nti,1ana
funt fJ~" 'n~crtto gradu:quefcquuntur.
'
1~oJtullca
~olpe
6poàtum
roaltt~
BccrCi comune
lSohJ9 armmU6
~cmenqus
· 1~lata!Jofemid91~omiJ.
C~arabe
~uccuamalue
Junipcrlls
(C meJlctl1aa tltaa app~"11 000 nro:'t t,abcbia ipralm ~ltbanum
1~tra. ftlucltrta
1Tuaull lunlpçri
frt~dCi i tertio gradu:'t"tcre tUo ~f1 (ucrit op ou un Ci. IDrzrl)iJ
.6a.
~ruaus fautne
$cozia ferri
l5alle
f['Cat)on.p'iif.qutbocet:quc funt res frisid~ tn quar -':tnapllnrn
to:ntarislWs ttUltJ.fu~ritlle"lTc.
Bfplllturn ' ~erruso (crrl
~Losfa.ml1ud
f!:'~m mi certli ft(tibi:(V multo:u fuitopo: lP n"Uues 6anSuis bla. ~ulmo \'ulpls
~lo9 ebuU ebu19
uat jll q muto gradu (rlgldjt.ttts cp/tituta ~ n$l.turQ:;; lb"'a alflge III cùo Iloltro "tiee fJc.::1l ln tmto srad,u.
quosdU f.ldlti? rpnl.CI:'liJl dcmttCi:l',:l q uccCi~ alta
ref) appetlt cITe i'l ma.lod ~fq:tion~:ql,a (ua. natura ca. CI:'Canon vt(JcltmulTedidua:qut bocrt:q flint res atee
pue POt:C\J19 rône dcmitfi qtilibctln ~lemlta tje appe~ ln quarto gradu: "tiltas \lppUcca celo nolJro; ~t lJe~ $ic.i.Uq,
fit qU3.rJu puctCi ftmplici:"t f"fi ~trllrili repzimat:vc( ",cum in quarto gradu
f alrl ~ adcqu(tur ~ reliftçria : vt clT~ fllii nô p:luef ab Brfmldi album ~pltdlum
6lades ,,'rides'
'"diuMute, 51t{Jituraqua per n\lturl no Inueldtur tn Brfcntcfi rubdi 1019 mlrabolant ~lIluia atfodtlo:li
e:o:te~ IlUcis
Slumen ro~
lndtutJuls ilJ qua.rtosradu;ficut i pzi.mo:(edido:" ter~ BJarnc'"
tio:ilqua!JO ~pp*rt:t m:llo~l P(rfcctloncm ftmpltdta. S~ar",on
I:Cl3lJu1Um
~Uumcn plume
,ri9:<'IIIam in indMdJlle t,abere pôt:'; fic ftmtlltudo fue es
nU""
1'oUa barulct1
fil1JpU~lt...tt9In matozl GUltll mlllttpUciltoHét et ~ U\l.~ ~109 erill
!5a.1 p:eparatfi COtt(~ t'but. _
lurli 0:fiJ.>ilf4 (uu i5trarlii dT~tUIi amllbUc:quod dU~ cr:.l"~mu" bulf.qulbue mcdicinla 't carn ampltct C01
polTl~II"CI;'Ji):(tCJ'ClJ. mullue IlJotbtls caU.t'l ln quar pr,,"C S;m Dl(p6nl qua"!'oJ sraduli ftmpl.'r:"t artiltap
to 6radlt dTacurabt~~quod dl incOIJmil" ~ ~rra ftni! iflllS;1t 171c ~0.!lllt aliasluc1llgarc fetat fm côpronl: ("'~
0doZ
medidne.4r}tl elTet Ipf" aqua bcftruaa ~~h'\I.:" tdco
l:podnolltatl 'J-'eultatl ad facllda biucr1Os'
rcgula:qmô mfmlttltcltra (e (JmilUUdln~ (u~ l?-mo~ c cet" In~o~~ nnMR6ccosruli dht blcam9 tn snaU
dri (ue ufcc.tl61n lilar6 l'il-rUft:,:d R1nth,tlldlllibus bcqllalitatJb Ilpp:op;latts:"tarttfta '06no(cat: que
bicrarK parda opcr.anlrlin In4tuldule. ~atlo t,,!luacll funt al1J~lkc9 quaU!atcs 't .ppde:'t que IJPPloplta":~
, ' .,J'
"
qUISl,
}latIJra bonlrule 'nirtutte 'tc.no coren que quaUtatee (uIJt!J1'adlte ln rcbus na,ul'\llt~"EI: \'t
tU'ct:dl ~~IS natural/ter appct4~ multipUcarl in mato: C06\lo(catur mtus ,"cdlctne copofire finie e~multfsln
-ri pcrfcctil'llc cntibUs rc.lUblls g, cITe pOtfcdidCi fua na PlucrlTe mcdtdnls compofltls.fn,(clatur quld ~Çlm()
:tJlI-a:quOJCi c9trarUI Sifcret aqlla:tlno clTet rcperla ln ~arc bcbct:vul1UfclTC infinnte.
•
(eè6d~ srad .. in rcb9 n.aturaUb 9:qUOd tn impoffiblle.
O:anon..r;d{f,t!J quo con tinetur (nefata boerrfns t
• . Ar"fill m{multa aUI}. Incôucntltla (cqut polTent euotCi crSalde nU qat IIJcdttamur:\'t rcuelcm" qualttates rcs
,~n.l,#i1, opfn.I\)/lc:fcdtlla blmitdm9 cau(a b:(lllta.rts:\'fkf~ rcs rum.ppuaa 'J !pPUetatce.f.tn quo(Jradu e,tlltere pof:
frigide ln ql:Jllrto 61'\ldu funt iflcquef~lJuntur.
flint fm natura:ytbcltruâtur multo;1l OP'nlonee:qu'
eVi","
:]Ju(qutamue
IZtplta.
bilas qaall~lltcsttt vna.uadlrc bt~erfittn codl,'llradu
~cmçn dus
$cmmdulS c,:tftae:flcur ln plpcre:qtJ blJ;Crlit carm 'J ftcdi Inqullr,
roandragoza.
f:ampr,o:a
6cmpcrutua
ebenu~
gradlJ!'tcaftoldhv bt/:crfi'calldCi ,,(Jccum ln ~lIIart4l
$(m~n pspaucrls Squa clJls
$aldmadra. !J1'adll.Cotra quoe Rit tallfundam9 ronem. ~UiJt'Jl".
,
'fI'udl1ago plthl lSllrbalTlIs marre pzictpale~:q mt qqan.ot dcmlta fpcmt.' ,ppda~
CI:'lbequtpperce appJtca "lonollro:'t~bcbj9 tpfum t,fit:\'bl na euWfilbet1llaiol dlij1ln aUolll (pcrts:llulltJ
frlgldUOmum.
JltS fiU qlSUbu demclUu nt,in altcriue (pera,'.t'Jlfi pu
cr);)t~mus bc mcdtdnle fri~die lJm oldinl qUttuOl (pcraa ofm:1 oia l'cr fpcrhnlua. Iboc arit fllt narUril
61'adull.l:tq: polt oim c1cmltodi (pcras fperature oJble (4bztelltvt e,t mt,rtioc codi Ofliller IndtuMIta. rpe1
~lJra:dhJttmo:t~~rcb"açde"tllUo"tcldi dl. rarft;~abus!lcmmta.t'tuarre.tIftQt:t't(IIPla.pbau,~
"!us:q cfTc no "alcrlt flml.rtit ""mm nô cITent:qm tilt
~i(.i. j. .crJrutpft ~n6~lufnoJlue:qui bot~ que (un t re9 fJ,",t.ulo vnt,,~r(,,(jsozbts t>cticcret de,"~e:bCfieerct",
"ccc ln pzltno ~IJ,
mt:ttio (paJie:iJtq.UndlutduaUo:qm ~(fIQl'e 6fjaU 1'e1
€ lf'zdtnC p:mufl'o ftll ttbt r~J1lCkcarfi rcudemue't ,lit parrtculare ln (ul'l'llue eo,ruptlon~. Penlq5 qlJU~
~"lglJO ,lccdTario «lo:'JpJlmo ~ aCd9 j l'dmo 601- bct d~mltli:e~eo qtS jun. fui narura in pzof"a. (peril
du fJmpltdtcr:1f)1nrtlle.(.
fuaco,ero lIlal()uft:\'t œUdlras:q matoult fpera (Uil
$pllma ,,,arls
SI'fIUIl
,;aro tap~illa.
IgtIleCV tkcitae nçcallq aUarfi copronfi:'t liebe slif~.
~ulce
caro bou'n'" ~rturcel1n'lq €:Jtt tlU qtillbcr biCtOll1 demltolû I}s ,ppz/fi f"bleer!
-fabc fic"
«aro ccnalnll f:oUlbtanttqu' tn ,ndiwdule (peder6:ln qua fUll calldltll9 maloult(j1
BmidulJl
. Caro camelloll «..ro ofm "I,'lf~ qualltatct allOdi dc:mltot6:licut ttU in plpere:ln quo
nu",
Csnolepozlll 4t,abUJUtlIl4" I nll9fe "lgetpl0p:letilslsnle il ln Q'O(o:'Iltt I1I0e:III
~8fft"' tl\J0 /lit bas n,.e4idnlecclpnoftro,,"abebttY qUO magasc1l ,,«coplcJ'Ione acria Q' ln mlrBbo{al1le:1
ipfllnt ftccu"! III P1tm o 6r/ldu:" V""9 tUO:CUltlClbt a, ""'ble rcbuslimillbue Ult0:m de (I1Qo IIJ~ r611 cm •
.opotrun!fm ,,,,,",uc.
If'mnan etfectfi confcqui Opottetnl1tUtQIIl flic (iJu(c:fi
~'" t.if. .rCG"'; "t6c ftmue :qui tt bO~It:~ (untr,. ft(te'" (e tsi",r Isnte:q,,' cil cau(a pmlltft ret1l t9Jef~crtblUIi '"Il
didogrildU:l'td( hbtf"trjr "cafTuppUccu tllasno .oum (IûPlop~t~Jtm f}$J~ (n fp(l'\l fui 1: (1I1f PJOPll,
nro ((Jo: \'t i"IIUIl' ,,, nobl. fkdtêtl f (ecOlio l'l1du. raelbt m~l~ repentllr ij1 p,oplltra s 11 UO:llnt 1flçut 'Il
€itJl quld., tnftrrnlttstam t,umtdil tllait: 'JI ttbl no rebus ~alefl1'tiblli""o br co,"pl~,:lonc /6" ta:opoltct 'l'
ftttr1ctb reeinpzlmo 6ftdu ftca:addce utaecclo no ,",,'OF nrc.UdUu~ l;)umidl,a9:\1repp l1 rcat c6co'd~
pro quC(unt IrJ pumo INdu fl«e.(.
. . rlSJ 'n Pttrcrm,taqtflmel tllcrcau(Sm 'J (uu"Utfl:ctum
" "f
7.'dbcJ'u",
'X..lti3rglftii
cr
7l:
oct""
cr
'0
.
•
�1libcllus.
""tappareat blf'ferltl! fntèr;rf caUdt colnpl(~ion{a 't ri ~umt
dd.ln: vll ace" 1c.a.uta fi marcs I)abtrct hl ft tmas côplc):IO~
Iles eQllalèa: l1eut an pl pcrccaUdltas 't I1cdtar: Il dT,nt ln codi
.sradu:df(c piper cquaUtcrl1ccCi:ficut èalldu:'t Ile dl polTabilc
I?aoer\! "àa buaa eopl():iola.es cqulles côtra. frtGldlta!CIn:'tfic
polTtMe effet 'l' trt~"iita.e'tl)ulnldltas clllt equales cotra caU
dltilti 't flcdratem:qtJ dl tmpoffibllc:q: fic non htuenlref ali~
'1"0.1 fpeclalctnJlutdufi~tnquo qtaalltaa "nllls clemendcffct
pzedornlnane.n ()enorritnattonl caperct abtllo: fictif ptper:
qtS \)enonùnationl aectplub tgne:qz cabdum.'91oes qtS beno
mtnatlohhedpttab alcre:qzl)unudfl.lUàdrasoza ab aqlla:
q1 (ri~jdâ. lVlra.bolanue atcm:quta fI~cue.lIl1ocafit dUIn'
poff,bilc:qz ((Querel Irrcsularttae in tndlutduta natllraUb9:
ct:co qtS non "aberet maglatnlltncruln ad qualitate11l vn~ g,
ad aUâ.cr.f): quo titi notare potee: Q1 (ieutquodllbct dClnèit~
tA ()0lnin3tlone5 ptOpziâ fm. fllamnatu.mm 1),: ln iua ,pp:la
fpera:bl qua alterri non "abct Ua malJnaln ()0Inln3ttonl:fi~
eut "abenc pzoplla tndlllldlla (ubllaMlIa:ln qulbue ma·slll
quahras "n19 dcmennpzcdomtnaruralecrle. E):tmplCi:natu
ra Isnls cil cllUdue .ppltC:aCcua a ,",zlctate.1f-lii caUdltae ma
toz cil in isne éj> aCdtaa:quoOlii pl0pdetae malol dl in qualt
bet ri! i;Y appzopzlatll. Steentnl!llt dt ln Indilltduia:queopo1;
tet "abernnii p10pzlii qualitatem, a.lta appzopuatii:e): co 'l'
effectua fuc caufe cozrdpoderc bebet. €,lboc pzobatur RU mt
pcr rC!Julols buodedm:qz aIsnls :qtSt cil cllura alicutuil mlcfa
cdbtlia:d1 caMus 't I1ccus:lgnta ln mo calefaetlbtlt non pot
rrâfmittcre e,rtra (e fimtlitudha.l (uam:ntfidi (uo œlolC "fic::
drae.::'1 pu modlt n\lture calo1ie: 't l1cat\ltie:~ ttcrCialtarum
comple):ioldi. $tctstnar fn tndlufduo per Igni cau(antl opoz~
tctmatozicffcc~Udltatcm q,..kdtatl:'t a, (Jcdtas bcptcfTIO:.
Et flcur ()tpmu13 be tgnc:tta. tnrelU6' be alifs quaUtatlblls de
rncnrowm:ficut Ignis ln fua fpera ",pIla cllfolmft:'t alta clc~
mettra (unt matcrtaqul1lefaeta fit (ua ,ppda quaUtas in tn~
dlutdute naturaltbus c~cn a cil fonna cUen(a:'t bltfura (II~
olnnes aliae clcmentozllm.:'t qualuatcs:qlle funUsnl. cr E~
quo tilhnultCi bcnccedudlturipfam qualitatUgnle in (ublc1
cro iSOis malozcm effeq, alterâ qualltatli:'t fic talte quabtae
ln flnii.lt fubiccto cil re,t:qualitaa vcro que magls concoldat
mtlltcm bldmus. "lrima "cro quaUtas:qlle l'zlme cotrarlaf:
cil fdauil.frf,tempUi IN tibi ()abtmué:vt fadltuG polfae illtel
liserc mouldo tctpfum ad obtectandfi.1Allm piper dtaUd!
p:opdc:accum a pzopztCC&tc:caUdlrari \'tro ma"''' oponce
cITe ln mo z.v flcclrarcm:nu r,umtdtrarl:n cc frl,adtratl. €.ett
erGo ln ptpere calidtCllo1'C)::nunc "ero qz f'icdelle ml1gie «lm
tG"e concozdat q, altcrllauarl1:cll acdtas ln IIJ" e:\1cl pl pere
refJtna.Et qz polll1edtatll,Ulnldttas di eaUdtrace concozdllt
"lImldttas ln ptpcrccll annee.ft q z (rljJidltas caUdltatt ~trà:::
rtacur cil aqua feu frt5ldttas tn piper, (da ua. '1 Idco l'It"no
"cel tas dl (ubfkro tBItCO. ilU fm condlttoni maio:ltlltÎe 't
tnlnozicaUalltuatt (unt sradne tn reb9 naturaUbue:ficut filt
plpcr I,a.betqulcun~ 6raJlIInca.Udttatte:llla,caltdlt.aa ell;tn
tuo malo:. l't (Ul'lll l'tobaulII~ue. cr60 ait, mtnoles IUa l'l0~
pda:'I fic (c'tutrur billincdo equaUtatte tndtuiduolum:quas
àUqul alTerunt effdmpoffablltm. tr""lInc~tU qz rcs lna ma~
SLe c..m rC6c c"neozdat q, mllealt(c (da.ua rcgtttil opouet cffe
IIlll tOz.l ln resta. bOlno q, mlles:nccfdaua.•.ftldco ql re~i rest
fcquif: 't nOllldl tara l1eur rc)::tllil mtnt.'ull "vno sradu tn~
fcrio:lYrc~:'t cosnomfnaturtertla• .ftftc I1cdtllsfplpcre dl
'n icrtio gradll.fc ql poil rcglna~ miles mat01 clt ln ()omo w
ste'lUa mlnCltttae blcltllr slillegradue IttfcrfO:. :Unfcrf9quhtl
"1
na
blctturf""ndU9:'1(Jctnplpcrccll"umldttaoln("undosr~
du.€Jtcm qz pollmtUtem fdalla mlno: dl ln bomo regtel]'
nuUus aUlIs:Ula millodtas alt~r6t'adus tnfcrtOl tllo oldtllr:
qui nomlnllnlupztmlls•.ftO'cfiltcondudftur:Q1 ptpcr cil ca
Udllm ln quartci gradu:ficdi in urttoaQumtdfi tn fcclldo:fTt6i
dllm in p:hno.et fieut blnmus fUt ~c plperc:q~ I)abd comple
~onf IBIleilm:ac:potcll blccre bc alifs rcbllEl '1 quaUtatlbU9 te
fpldendo anatotltatcln totlcozdanttc. tr_~etcrCll ~Ilt (das
~ 116 Omnla rce nllturalie "aber qUlltUOlsradbo ln fc {rcsrC!
(cde):11lI81)3b~ttlc~datC.etadm~lJlntdUlJcnd4tozma~
mue priera. qllatuOl in quodi~ sradu Cutuntbct quilUtatfo:
Q,ue nuldl pu net" funt tat1q, nudlft:pcr q~ "!oucf Intd~utu0
nd tia.tdllscndti rce quaptU 1?abcnt()e ma topofldollt "ct bc
oll~.cr'fIU "aldc dt conIP(à boctrfna. b' gra.dJblls:a.dco cr no
dl fdcnti.atn mlldo:qlle tam parfl fdaf:fcd 17ldn fumma btC~
ut btcultcr traetablmus.Efp:(mo btdmus:cr rte quc cara
III qUill10 srlldu ois aUos sradbe l7abcttntC6fOe:tac be.,~
at
~O , 97.
mldte frlsldls '%c.6ed rcs que fit ln tertio 91'11.111 cariùell in (~
c6do flcCil:'t in pZh~lO ~lImtda!'l ln buobus pUlleua frlslda.
11 cs que.ellln tertIO sradu t,umida. dl fn!Jlda ua. r~cCido:call~
da in p1imo:ficca lit buob? prietls pum! sradus:'t fic ()c aills•
Jéem resqueln fctSograducil callJa:dhn ptlmo flcea: ttin
trtbuspCictlllilltcrtus sradus "umlda:di I>uobua l'6cttl.' frt~
slda.1Jrlrcsq clltnl':ltnosradu calida:ell tntrlbue puel",
Qlecrluasradlls I~umtda:'t l'no pllncro "n!uetfaUter (tIBlda.
ft (Jcut rO(lIImus c~lpla Decaltdls:lta potee be I)lImidis bf~
ccrc:'tCtla ()c alifs.€'Jti fin multe 't tI/uerfe oplnio.fucrtit ln
I)adntcnttone (upcr caUdatn pdmo:'tcal.tn rctSo:'tcal.tn ter '
tto:q: fillml ln yno In.ituiduo (ft caladltas ln tenlo srsdu: ct
altera ln eodl:fed blfferfttfl1l aetloni , pafftonl:qfi ln"no jn~
dtulduo ellfozmareSlna:re(JIna "Cf0 (ub rege panf ft): "ero
in quodi'l.'fdtutduo cIlfozma rcgtna "eromllcs'tfdaua (unt·
mllterla.1Re cil crso cqualta aetlo "n19 quaUtatis enflltls in
Nuct1ls Indtulduts rone (upzadtcta.Et ()c I)ocjnteUise fm 'lP:
plleationi rimpllcl 'tansularil'nlllrcuiu(qnnon alltlfm mut .
tarum aliarA mcdtdnarA COSfe!Jl1 ra rA ad "nCi lillt.ft be1?oc:
oabimua tibi:e):(mplfi.€$quilla \?ero vel tQutla ij dt CIlUda
in'temogradu:ugnus callus calMus ln tertio: fi qllodUbct
codi appUccf ad 1J0llrCi c01pue maloll caUdiratemtntlult ln.
noble asnus callua iP cr,uda.lbtto ~ulue cIl:qt œUdltae ln
Sl,iltClcilfto dl rc~!ln t"ucia .ero reSlna.ft q1 rc): matozlll po
tclhltls cil i;Y re6tna:t{Jif ~c.1Jtl q: caUdltas ln tl)ucla (ft terri:
ficata:'tllatfm l'affao~i:ln a5TlOCllIlCl fm aetlol11:a qz lJlalo~
rts naturc cil resasieg> patlene.tlllE 'te. 31tl q: ln tl)ucia calt~
dttaa I)aber buoepficnas frlBiditOtle flbt ~trarlâtes:ln 116no
callo "cro folumodo I)~ bUO pucta "nt9 6l"1ldue; côtraria. Jltè
'11caUdttaa cpllia ln tqudllj()c/'lccat l'ldm.ato modo:ql ,"fe~
parablUea natur" tllt9 't (lcdtate founl1ta..1Jn 111JIlO callo "c;
ro calcfadt plufiF bcficca t:q1 Ibt œlldttas rc).: dh a n ullo fOt~
mata:cll:((.d acdrallin tIlo tlllgnUicata:'t poil pcr narura ca
loztscalctacit't pollca bcflccar:qlln quawq} rt naturalt pd'
in fctpfa op~ dfc \lctu ,ppuCi 1: coeffcncla IlIUms q.. a pp1op1ia
tlla:'t etiam caUditatell fubndlfdn aUquo Indiulduo (ollllata
aUqll.l nl1tura ptlUIl (untln co:poze nfo sgldo flll naturam
fozme q, fozmllUt).:illitpcrfui:ficutœlidttaG ignt6:q~lg"tfu
cat tcrr«.tcrra "ero e):illens ila.I6t1C pzlUS ca kfadr:fctSo be~
. ficaJt:l)oCl'erofit:qz naruratgnlS!cul fubmtttif aedtas:mo~
uet fkdtatl'm naturaln (Ile tsniticatlonla Ignlficabllttatis 't
l6fltllcsrc.C["eccccrso ftla Cf tJllfaltta cil anter cilltdfi tn tertio
sradu:"t caUdum ln rento:"t fic bc "umido '1 frlgido '1 aceO'n 0
alltcll Ile HU ln copofldone mldtam mcdJdnarli ad "nli tinl.
q: qualitaequallcstlluuat:6I"Ildus 6l"Bd 4:pllnCflltl pl/net •
f~cmplCi :qllcdâ medlcina ~ponlf eJ: aloe:plpcrc lon,o.ro~~
aeda:mafltee:sariofi .fuceo fenleuh : 't fca 1110"«\. 1nun~ "cro
gradua mua talcs mwlernd.Sloce cft I)"mlda tn (ctSo (trad".
frtsldfiln pzlmo:caltdfi ln ()uob 9 pllnetts Snldlls:'t ficClUtt lri.
"no pncto vlli 9 grad9•~Ipcr 10ltsfi.tcllcalldft Îtertlo:fl'cdi ln
f,tSo Sl'l1da:bunUd& tn pzhno!frtgtdllin ()!lobue l'Cictie"nlus
sradus. a o(c vero acec funt ficcc ln (c60:calidc ln pumo :frtst
dctn bnobue pficrie:l)umtdc ln \)1l0 puncto:.roalll~ (Il flccul:l
ln tcrtlo:calidue ln (ctSo:triSfdus ln pzlnJo:~umiduG hUmob9
plicrie.6artofiU l'ero (une calldt hl tcrrtogradu:acct ln (ctSo:
"umtdl in l':tmo:frlgtdttn ()uob 9 pnetie gradue. $uccus fc~
nlcult dt c~lIdus tn pZlmo:l1ccu6 tn trtb 9 pfietfa: bumldus tn
buobue:fn6fdas ln V/JO l'lidO.:JtUcalno"ea cflcnra tn qUi1r~
to ~radu:n((a in tcrtlo:~filda in fc60 frfglda' plimo. €'mtlc
cr!Jo ",tdeam9 quot6l'adll9 'tquot puncra I)abClllIJue onna
quall tate:" qllot ()e sUa:'I fic tungaln9gradus 't pliera ,,(que~
qu,o C~0{bU9 Illls f>abeamue ynli sradfi fimpUccm:cuius na~
turc bcbeatnllslllcdtd11l.cr~llus "ero vldcamll0 ()eœlidls
q!lillitatibue.'t ois gradue tltutdamu\J pcr puneta :poil t66a~
mue punctB bc qllawo: ln quntllOt dada", sradlls. mam ln
"loc (unt bllO puncta caltditatte: hl plpere 10llSO bUodedm
puncta:h~matltcncro I)abem' octo plleta:l" S\l.rlofiUs buo~
dtcitn l'lida:tn tenfmlo "cro I)abemue qpatuo: pfiCta:Jn fc~
monea fe~cdm ptfcta.$fc If" {n uta medidna fllnt.l"til'Pfi~
cra œUda.cr:Jtl tnaloc I)sbcmUS quatuor pUllcta (rjstdltll~
rte:fn plpcrclollSo ()uo pun.ctll:ha. rofJsalta. buo: 'n mallicc
quatuot pUneta:ln lJariofUte buO pJl"cra:fn (uuo tent. 'Bum .
punetum:tn (catnonCIl qUIlUiOz plicta:"ndc ~abrlftllS tn bac
mcdtdlta.):,~, punc~ frltJidfratta.1Jtcm tll aloe r?abCh19oeto
pUlleta I?lImfdttatl0:lnptpere QUitllOl puncratfn rolls "t1!1m
pllnctllm:fn sarto/UtsqlllltuO: punctll.:Jtcm tn l fcnfeulo r,at
.,cmue buo pllncta:11J malliccbuo puncra:in (camon,a oCfO
",..Il. jJo;roatt!?tlc sradt.
r
�pUl1cta.Et tTe "abtntUs(n "aclfttdfdna ~i~ntinouem pfieta.
t?unlidirautI.5Jtclll tltatoc 1?.lbcl1t11s l'nUnt punctum fledto.~
tls:ln pl pere lOllgo I?abcm"oeto prieta:ln g3rlonlts alla oeto:
ln m;tlllce "lIodccim pficca:in rons q U>J.tuoz puncta:htftnie"
10 tria pll1tcta:ln (camonca buodcCÎm puncta.:'l (ie !?abcm? ln
J, lcmedtdrtl1.~ l'itl.punera fieeltatls. multe "crO tun~.lllms
o ImtapUllcta:'l p:lmo plicta eaUdiratis:que (lInt.l"'lf. 'lfrl~
slJttatls.,:i~puncta.lttm be l?umlditatc.,:):I):. puncta.•ltl t>e
Ilcclute "abcmll~.~l',(r.pllncta:llunc t>emus \7nu pllnctum
,ontrartum altert eontrarlo:'l pollca puncta. tmarum qua lk
tatum:q ueneccfTe "abcnt effcconeotdantes: que fupcrerunt
Ulis oablmus medldn.am.1l1une fiU,J:I):.pllnctla frigldltatls
t>emuaattert.):I):.pfieta. Olltdltatta:'l fic oequinqlli1gintaocto
punctte œUdltatts rdlllnt.):~i):.pun.cta..cr3Jtl Oc ~umtdtra~
te Qabcmus.~):.puncta nunc Utts.~.tl):. punctls otmus alla
p;n):.ficcltatis:'t Oe quadragtn.taodo pun.etls tra~endo.':tl~
rcmancnM:t~puncta.1Rfie {gltur t>e caUditate I?abcmus trl~
ginmnouent punda caUdltatle:" beccm 't nouem pUnera fic~
titatls.nune ergo a trlginta.nouem traf?endo becent 't noucm
J,umtdftatis que alits punetle bamlla:ma~ent \71"lntl l'acta.!
€'.€):fIlis 16!tur fadamua gradua.f.e.t jJlls.~liI.punctle: nil
"nt gradul oando q uatuo: puncta fUl1t tree 6l'adus 't bUO l'fi
(t4:'l fic medldna cil ln quarto gra.ctu caltdll:non in fummltil
te quarttgrad9 fed in medlo qUilrtl{Jradue:\7eltn bllOb' pun
(ris quarti jJra.due•.€,: quo tilt patet!]' multe funt copollte me
dtclne: qunlttmarum quarti: terttl:fecundi: pztmt 6I'adus
nonf?abcnt:quta amtttunt\7num punctum \7d bllO puneta ln
comporItionep:opter generationel1l 't conuptloncm ad "Ith
maWm flnem e~ omnlbu\Jrcfolutum in medldna compoftta.
(iE,:quopatctillaqudup:a t>l~lf"ISQ1 e~ l'naqualitate oc~
pltffil multiplicatal rom altera agenu refultat qllcdam qua~.
litas "ltilnata. tn medlctna:que ell fo:ma:e,: eo qmal'Ilil qua:::
Utas aliam tuuatflmllem Ilbl.f,: quo IlIt cil ttbl reudatum:'l'
"naquali.ta~:queSim fimpllcftatem lndlilldut:"oull mcdta~
ne l'lmpUd9'cll patlens fccundumcompolltlonem dt a6~ne.
'" econtrarlO'multnm dl tibl filt llla b0'f'n::.ili~il::e!~n;~
dtcInis lnqulbu(amqsartls medtc~nt:~dum \7lttmatum 6rI1
tundum medldno.e quafc:unCtJ" a (
dum rcfllltatuln el! ptnrlbue gradtbus:'tecrtlficctllr quantul
poull calcfac:ue:qlll1ntutn potcll bdl"~re:quantum ~te,!
~mcctllr~tum potell tnfrtstdarc. cr ~uod "ero tilt (art no
potell ptopter con(uaonem 6J'I1duationiIJ medidnamm am
pltduln alfolum auctolum qualttiltcm applopdl1tl1lft equa~
lem plopde fadebant qualltatf plopUe:qtS ell tmpofTIblle: ct
contra cllrfum nature. 'Iflal1l reGem maio:es opouet cfTc ln r(
SilO (00 omntbu9l11ifs:qt fiaUter efTct:noneffa re.t!'tcITet bc:::
ftructa flmplidtae rcrum 't bfiatio 't p:opdcrae ,ppdu actto
Il paffto.cr ~Ui \7a1de ptoll,:a eIl f?ecboerrlna:(ed (umu9 be ln:::
rtnttoneplus t>e f?ae materla in p:cfentt non tl'ilctsrc:quonii
in plurtbuelocie plettc tractautmue bc ~ t>octrinll:ad que
"rcmlttlmus:\?t cil liber pdnciplOtum medlcint: qut bldtur
sus mcdiclnc : bbtr qut blcltur OC ponderofitl1te ct leuita:::
te clcmentolUnl. ~tcm liber be rcglontbue (I1nit.uls. ~tem lb
berquit>ldtur boartnll be 6radlbue:ln qulbue illll fdentlil
cil fatts blffu(ll:qula PCf mil que "te olJ{mus fatta poterte OC
J,ae boctrtlla eompuQCndere.cr ~U(ftto ~ater cur "le non.
porutltts omnCG mcdtclnas: qlle eonuentllnt 't earum 6J'IlduG
"tc~depoffmtmedidnccompofite Rert fccundum tradltam
~octrlnilS.«r$olutio.~tIt ml. \7t eultetur p:oUdtas: q uonti
(umlla oc intention.: ""ne lib:utll compcndio(um faccrc:non
aUtel!l p:oU~llm.cr auomodo cr60 pattr cosnofca gradus
9ltarum mcdldnl\rfi !?te no e~pllcatarllm~cr $ollltto. ~lt \?r
rccurrile ad antedtctalill P"Uofopl?odi:" fm ""ptlam qllalb
tatl medldnta hnpofltain 6radu:fiebc l1li1s app:optlllrt9tu
dlœbls:\'tfuptil dbi bt~mus.(.fl pQUofop~us bkit cfTe ClJl~
d1lm't flccatn taU sradu.f.quarto Il qllalttatcque pllus otno
millatur.tndptee bldo mcdtdnelUa .pptlctatcm:qt ftU l'QUo
(opl,t U14n, Inuencrunt 'ppdUll effeln opel'l1ttonc-: '1 pollca ~
altleqwalitsdbue tud~cabls pa boctrinil ttbt trad/ta fupcri 9
fm matotitatl \1 cl mhloutatl conco:Mtie ad l'loftlam qua:::
Ittate:qm fUt qualltile pzopdc qualttatl allcllt?re ma61s co~
coldans cil ab Ip(a magie bll/g,btlls:;; td,!, Circa fctprl1rn po~
nlr.\lt adluua fdprllllt cotrill1cttonl (utcotrariJ•.€~cmplfi in
plpcrc. Caltditas tll ptOpltll qUI1Utlle:" cil ln quarto grad":
opS ctll QI piper fit com polTtli et a146 qUIllitstlb 9 1lcut c,&: Ile.
dtatC, 'muncql calidltll9 cil re~: confllr61t drcafc IUa qusU~
,.e:llue rnaste fcdi cocowlJt:q cil ftcdtlJe.l'fta. Cl:uaUtaB ftU
nOn (llcqu'lUe ealldita.tl.d'i fitrtghta:(cdellin(erill~ ,Ùmll .
sr>ldCi.Et q: fUt poil ficdtn.ti "nmlditas magie coco:dat euln
Cl lU!!tare:hico I?unlldlta" ill; p!pere no ell equall~ ficeltaU :''1
qI no ellcquaUa:ln minozl flCCltIltCP. billiitlit altertuegrali?
31rt qzfrisldita.e cil cIJntraria. ealldttatlpontacll Inpiperc
tnfraQul1uditaré.E):quo RU Illuttû cuiditer patet ~ ~ rte que
caMa cil in quarto gradu cil flcca in tertto:"umtda ln (ecCido
frlg!(fail1 pultlo.lbcefit lib! reSt/la gfialis adludlca.ndJJtn oc
allfa quahtB~blls.polleltdo in medlo Rgllra.i:.fm qu« potelJ
tudlCare be cople.t/one 'l !Jradlb9 medidnarU fimpUdfi 't com
pofitarû.crllàô"l~atcrcurqda Illcdidnc quartt gradon fune
mOttifere:'tqlleda 1J0n.cr$01Iltlo.~Ilt.~mqlledam funtea
lIde bumide:ficce:frlgldc III "himo pficto quartt sradus:qué:
dam tntcrtl,,:qlledam ln fccCido."el ln pthno:"nde filt factaB
ralem regulam generali.crl]è)mnlemedldnaquc cil tnqullr
to puncr" quarti gradue caltda:!?lImida:frislda:flcca malfis
(era cll.'€,templli bt ealtdlst"t napdllls:cardus:l'ifd:fpuilla
fola:'l oleandrllm cfi ocddunf (trut.;;'e I)umldts "tl1rgcnruJvtuum •.~tel1t OC frisldle "t dcuta" ccrebzum capltt.;;,e flcctIJ
vero "t ar(cnteum albfi:"d rul;)eum:asarnecf?:ee t:7llum:l'trt:
. de ee:gipf!ls 'tC.andc fUI q,rul1l b((1Inall t a qua rto pficto:ta,
tominueluntmo:tiferntfqullla:qucrilm mlfcctur di mu~
titudlllc al/arum nOIt tll mottalis fieur. fola:'t folatrum qllod
non clltam 1I0ciltum flcutarfcnlcum:'t iUfqulamus qut lion
cil tam Itoduue ficlltdcute:'ttllercuria'ls:\1d Iltarla:Qllc non
(unt ta nodue ficur argcntli:1l1c be alits rebu0 fImlltb 9 Ul/s.
€'e.o.1~f.e"lIare maglellltcrfid(\t res c.tlrtenres tn \lIUmo
punero quarttgradus caUdc:"unddue.q, ree 'I"e c):irtCit h~
"ttimo pt'lctoaUotli graduCi.crS;or.~tll. e.: plus ln cie rctt~
Itetur oe flmpUdtate dfentte cotnponltte:qucflmpUdtas dl:
ln fubtillmil tcrta nattlfeta plus q, ln alilsgradib9:luna "oc
fufftdttlbtcl!cmplu:qtHupcrtus btrhnue bebafillco't (nlSIl'
r~•.etvt fildltllsintelllgaelhcdlctnarum gril.dlle:f?tc l'ero tlb'
oa~fisuras(ilCi~m~G:perquile poterie mouere Intdlcctum
tancp medium blrectlllUln ad Intdllgendutn boc:q6 be grad'
bue fuperille fCdmus.crjfn ptimis enilll quatuoz tigurle c06
tlncturfdwtla quatuo: mcdlc!narum flmplidum ln \lltlm~
puncto guarti gradus edllcnttum:'l in alits quatuot tllarum
rerum:que (unt ln quarto gradu,f.tn trlbue pfictts:'! tn 91ilB
quatuo: ~ctllls:que funt ln tcrtlo:'t bealtle qU4tuOt bc tIIie'
qUe funtln fceundo:~ a~ OC alite quatuol Oc tilts: que funt tti
pUIIlO.«[Ptcto besradlbua rnedlclnGrum: eonsruum cft "t
btcsm IIG De ~arullt \1lrtutlbue" ptopdetll tibuG: ft cum Illas
appUcucrlmusa~alllln noftrum reddantur dufdcm ,t"":::
Us ln millecuplo 'l'Il per fe a~eren t. cr$eq uitur œnoll.~.
qut te t>oetbtt pdus:quc funt ree attracttue.~tIt tn pze(entl ca
noncfllmuG bc tntentlone:"t rClldcmlle tlbi quc (unt retl ar::: '
tractl Ile: \7 t a co:po:e nollro aUra f?' poffia: qliecunqJ rCGnod~
u4:flcutferrum: Itgnull1:apollcma "'c. 't flint que fequuntur.
magnee
$eraplnli
:.afTafetlda roatolilna. ·
:.ar
$lIlpl)ur
€ataputla :Gptuln
~ulmones :armoniacli
i:a p fia
~ulcglllnt
7iJrtllo.logll ~ctroleum
Ï'terOln9 ru. 8dcps clIl",.
lLollulll
$copla rClJI. Carl?tmla.
€'SppUcacrgo mcdldnaelftaG ,do nollro "aUra"ct tlbi
omncm rcm fupza modum. '
€'tjlnô.p:rj.qut boc" que funtres purgantcs bllmoutl pt'
an tee ln cOlpo:e Ilollra in genera 11: 't pttmo bc purga Il tibus
fanaulnel1l.lfltucdam la.rsnt "ntrclll 'tplollocant quandoqJ
\7omltum:qula abomlnabtlcs reddllntur naturc.qucdl1m 111
larul1l a ttraQlIl1 t I? umo:ce rtbi fi mlles:\7t (un t l'cuba rbarum: ,
fcamonea:pflUum tUllante "Irtlltc rnetn~~OlUtn c,:pdlucod
tntdlhta:'tc):intcfllntead cnra:'t earum quedam pllnJ~t di
'trcofltatc:\lt c4mercllrtaUa:pfiUum qlltdl1l1lcum ft/pflelta,
te:nfuntmlrabolanl:qlledamrom acrc~Ullc: \7t (tmcnlltrt~
pUde:qlledalll cu, t>ukcdlne:\lt fca mo 1lt.a:CIlffitl Rflula:q lIe~
dam "cro cum alllaritudtne:vflllocs:ulfe pur(J.1 \JI bune ~u
tno:cm:aut mum:l}c 'cro fune que purgant fil\J~ulnl ill qu~
cunqs parte co:po:ts.
~maflllilta alplil
_zU"~
,,,cc"arum ,
m .. nll~
$erUl11
Capa",
malua.
Succus mcrcurtalis
ilue ln aurOlQ. coUcete.
ct'JtemmclaneOUQlIlpur{Jllllt tftaque (cquUlltur:'I coferae
qUibufcCi~ quartanls cpUcndct9" Ilpol'lcticts fC. '
lLaptela5uU r;f?tmus
elsmlrabo. ebuu.
Ul'lurmen' eplt"ftnulJ
s:;tlcadoa Carnepit17C(lf
€«:OkNm \'uopuraantlfb. qucfcquuntur.(. .
,
';.lplnt
�GpIUt"tn~.
CG.martndf
~lUna.
1lcubarbarf1
l!..tnlJUll c~ruina S:;;ucc9JIlCtUcc ~cabtofe.
tf21uatuo~ (cm Ina frlgMa.
'
,
cr1'Û6nalJ. "ero pUnJi3nt IIla que fcql1untur.f.
$ill1lbucua
J~crl1lodactilulJ
~au(na
&acardt .
~tretruln
l:lIcl>ouJa ni~er
I:onco:dtuln
,t;ufotbtum
l:.Uebotus alblls
l:oUoqij(ntldil
~tpcr 10riiJUI1l
l:.nula. ellmplJ.na
~1l~lfragla. :
~olipodlun~ .
~cnnc
,
QUlJ.tIlO~ radtcca bfurettcc:radl~ cumcrfs aGrcftls: (umufter~
re.cr Ibc vero rea mimculofe tradtte a. be,o:" cum bctermtnata
\ltrtute ad c-=pdlendli mo:talea at~ Itoauos "umotel; bc co~~
pOte noftro.Cum.tsttur \'olucris "arum quinta.m clTmtta J,a.
bere:lJ.tfiGcl1laa in celo noftro:'t ruri.c fpfam I}abebte.
CJ;"t:a.non •.t,CVtJ.qut boccblt,te que fuRt rca:que con.flrtn6fit l"
trem 1: fa"Gutrlcm : \'t affigas tuas ln ,,10 noltro et 11c I}abea
'p(Ull1 conflrfcttllum;
€'ea 4utem q Ile cortftrigunt flint flcca 't frtgtda:ql rattoe ftt~
pHdtatts conflrinsllnt meatlle.Qucdi vero que appzopda'rc:vt rutl}a vtrillf~:,fllnt Ifla 'lUt feqlluntur.
,co,:a.llua
~cntafilolJ
aff",n
~iratmmatura
CrtllaUlls
'JP>o:tulaca
mmllrn :Sccatta
l801nslJrrnc. ~anjJllt9 co, , élans , mita cum ace.
~omadp:e/Tt $asuta "acc~ .6lm~ papa.~targirfum
~rrol ftgilla. ~terc? aant. " ..ba.
$podtum
~II"? (altc~ 1:1rjJtlla.
' lSerberu1t1, 1'rlJ.pnllrn
~hntaiJo
:Bnttrnoltium l:rnatttes ~ubebc '
';~rabc ,
j(oztCJ:U1~cts
$um!lcl1 6arfofalt
l'ragantt/m ~t1i.tepo."lli rovtuS' aoUf
.I5um.arab. Srramtfi "Ilult' 'Sccada. jlac~ntl?UG
IChUs atarna, ICtnfafa.e,cpi. .6alla,
~errugo
roUlnta. , ltneo (angl1t.e,c ~1I(almdltci.$llnl5Ui5 tira.
"ena reflrtnjJtt lUala. puntœ (o(olidllmiœ
.l8alal1fl:ie
'l'oqutflldos Cauka "tcot. ,cttonta $o:ba
Girs-a.paflo. ~aca11ne
mozac(Ul ZUlralll
SIum en , ICa(wa
1iJ.mt~dala $hnra:t"utla
cr l:.,,:olll,nlblla "ta:"d qlJlbus "ta affi{Jc in cdo nofl:ro 'ECod
Illiraculofefalt6utncm "cl ycntrcmtu,ttMulIl1unodu reflrtn1
61111t:CUltl nbt filent ncccfTc.
. .
«r Can.an.~~I'tif.qut boca que (nnt reefnduraduc:\!t fefae ~
laa appUcare cdo lJollro:vt reddatur dbt Induranuum. ru:::
pla. 'mo.iUlU "t appllccecorpo,t nortn.'l ad 'ndurandum di
ttbifucrttllcafTar'um.~rjstda nlmlefunt qlle indurant:
e.t cO quia matcrtllm congela nt ct menlblll Indura nt ~ que~
dam e~ de funt acca et flint Ula:qllc f«tuullturmy:r~a:pfl
Jhtrn:poztulaca:aqtla lt.ntta:folatrurtv.lufqutal,Uua:affIS~
ujJo ~a0 m~didtJas tn cdo,noflro dcttndurattllum fup:a
modurn.
'
.
€j(a.llon.t~lJ:.tn quo conttnucturfacntfa codi:que (IInt rCI1
rnolUncattuc ""
. ,
«rptcamuarcernoUtftcllullae:"t afffSllscas hl cdonofl:r"
.t rcddamua Ipfllm molltticattuum:vt co:pus nollru mol
Uncare fctaecum fucrlt nccefTe:'t funt ute que (cquuntur.~ ,
';amomUla.
Sbfj!ntl]tunl
$1epeanfcrfnus ,
eupato:llln,
.6albanllrn
ndepa!zctnus ,
jl)dltlotllm
10ppoporulcurn :lPcdullacerlJfna.
~tota~ltqllida ~adl~altcc
malua
:Srmon.tllcum 10lcum l'ctus
$ajJtmm
lS.idllJII1.
Sdepa ellpdnus attellt.a.dep6put.
ft' afflGe erl30 tilt qllâlrbet tI'tarti rcrfi noftre qutnrcclTcntfc:'t
fient tlbt molltficlltfua "ltra modllm.
•
€,/!anon.~n:.tllquo conttneturfdentiaUlarum rcrum: que
maturant 'par.5cnfaltlue t~tur ad naturam remm: que
maturat 't fanlml edllculJt:quarfi quedi funt v{(cofe da~
dcntea pOtos:"t ,Irtua naturalle tntua confoztet1lr:'tmat~
ria cpatle DIl3tr1tt:" funt Ille que fcquuntur.f.
.
aadl;ttlltu
$tlcados
5uepafTe ,
~enUl3rCC""1
"Iceus palTe
$cmen Uni
~alldanurn
$to:a~ liquida lSu~um
Sllcfuln
~ermentum ,
€'n.tfl{Je qllilS vtelftarllm medfdnamm fnedo noftro: 't litt
libl milfuratillulll "Ura modulIl : vt sppltctS' rlhld COtpou
nollro:cutn ncalTe (u(rlt.
.
€,f:l1noll.mi.qut te boccblt:que (Ilntrcsco~roftue \lt Illas ce
10 nollro aPPU€l1rc fctaa:ct que (unt res "lceratille te boat
cOlrofiull etl,lccrattua Dt/fcrunt Interfe: quonfam cOIron:
....funttUaqijC~mcluco'rodllllc"clleWl:vkcratlUil'cro
Enditda.
..
. 10:98.
llîbelltitl
1
flln.t: que cntem rumpunt:(cd cameln non come.dunt: \Iii co:::
rolllla fUllt tlla:que fcquuntltr~f.
l:.a ,ftllrn
atride cs
Gltrfolum ~
:Sr(cn.tcCi \ltrUn~ CJperofa
Sntfmonium
fr'$ed YlCcrattucfuntlftc:q IIC (c:qlluntun mOltl~C\lttuc.
~l7uda
~tpcrnt!lrurn
'1ll1muta
SlumC:1J
l:alplUIl
I;antarfde6
$apo
~qutnantum
~acffcus
~9fcpfe
I:tnab:iul11. .
%..aclatcrc.c
~iretrUln
aadtufodllotUm 6aUa
l:.ufOlbturn
nrjJcntum viuUln.
$rrbUmtltlls
~alauata:(pumamarl\Y
"
crRfftge crlJO filf omneslftas rea tu~ta,mOdum (uum quInte .
elTcntlc noflrc::" tl1ft.a ttbj!tet vt Ilppllua tlla.s COlpo:i noftro
CUl11.llCcclTarfllm fuerit.
cr Ca no.~~.nl.qut te bOccblt:que(unt reG cos!utfnatfue nl/I~
nc:rlllll mundlltcattue" COlijJluttnBttuc CiJ.mla (une tfte mcdi~
cine qtll:: fc:qullntur.
.6ipfulIl
I:ozte~tl~urts
)8alaûftfa
'foua. clpleffi
myzrr,1l
Ctlta oui.
lOarcocolla
lSdclium
$tnficura. •
)SoUua
~oUllm
$anguta' b:acorlfll
Sloca ,
1iJ.mtdum
2:C!Qla. ~Il
$crpcntaria.
Sfpaltmtf.
tels ;)folldc IItarsi.
fi' RffiS':: trlJo filas mcdidnas ln MO nollro 'lrcttnebtt,co:Ci
ytrtutem't p:op:lctdecna.
cr t!a nO.~.t.ttil.qut tc bOccbLr:qtle fUnt rcs apcrftfue vt fcUJs t~
la~ noltro cdo appltcare:cum "cceffefuerit.
'
cre./} a.utCln fciendum:cv quctfam tunt tfla:que "tI,cmmtcr
Bperftlua. funt:quc pzcdpue valent ad fo;tcm opata tlont fplc
nls vt(colopcndria:qucdam vero bebtUa.,tn operattone:,t v,
heU apcritiull ("nt tfta:qudcqulUJtur.(•
€aparts
(u(cuu
,toaratrnm
:Sfoditlt
s.c01US
testmum
l:oftllJt\
l!..cutlltcum
~upfnus
6cnslana.
18a«claurt
.6cuttana.
slnstber
$tfcad06
~t):ltqtJtdil
'J&lIfcuG_tt(ana
!ermeutlltll
SlTaru",
1:1{;1lrlcul1
artna otdd
Srirtolo6ia ro. ~zatTiurn
Iloes el'aucum
1~oUum
"'peru"
$uncn attripUdiJ
~eonta
~umll6tcrrc
SSemcnmclonufII
';eltdonliJ
$cmen vlrlce
8ncttJln
r(opus
Smotanum
'1dpO:d
:SbfVttl7iUm
l!.actcmtne.
$tafifasrfa
~ilCca.
8inumbaftardum %..iqutrttia
~o:nlm
• elobus
EarnartfeU6
t!lIbcbe
l:apato:iUln
$tercus Cilnta
$qutlla
'1tfltct
$cmm pOt",
~puma.marfg
';ucllmcresfI[IIC. aapl?anues
rreos
SpptUltl
PlptamutJ
t!ilffia Muta.
lSulbus
lDd t~OUUIJJ
:liUlocs .
:Gni(iJm
Jpertcoll
~abe
pau eus
~iloalloc~
$ptcanardt
~eh'OaUum
~tlocam\1.
t!llmedrcoa
1iJ.Sct1te
';inamomum
';arnepttl7eoG
(alamcnfUln '
~oUcarfa
$cartola
.
$ambllcus
crStft l3ecrjJofiUquaevlslllamm ttJ«ffdnarumlncdo no~
aro:'t ftcutbt apctitttlum fupla 1Il0dum ad quicun~ opptlla
ttoncln co:poda noftrf.
trt:an(\Mrt6d'lmu(quartuatln quo contlncrur (dc:ntta mnII-,
diftcatillarunl mcdidnarra,:\'t ln "uln eribus mundtticent: 'J
venfre fadantfptrttum" (cnfumad manmurn:" (unt ffta q~
(cqlluntur.f.
SrtllolOSùllonsa. 1:110(6
lD!1t"a
4!crufa
:t.ttllrjJlrtum
$emen tamarif"
%ilfpaltum
~tltnl1ll yflum
~lllmburn.
.
~lobuB
~l?lIll
~tUlc:podnm
rrcos '
IDd.
.
crCanon trtScftrnurqutntu":fn quo contfnctur (dentfa ru
rum:quc attenuant:,r (ctae UlI1a notlro «10 I1ppUcarc: ClIm,
trurtt opUs.
cr$ unt enlm ffta que vere attct1uit 't bilToluunt t'alou fuo:
((parant entlll partcS' rd:tn qua a6Qntt\lo PloPlto caloze:"
(unlillel,
~iJfl. Jo,lPaftl].tJc 6J'Ildt.
dl
�i0é feëfensnàture
!tbtotl1num
:SIllCOS
S-sartcu6
lSa.l(alOu6
-=amomilla
18ulbu0
i€ufcure
nnnoniacum
~ltumcn
I.:apparis
.came.treoe'
,:tllilmomum
eupatOllum
!tl'fltolo~
Zllfafctida ·
~Ulct1l11
SlfodüU9
$angut smufld le
«:ipcrus
Wentaftrum
!5cmcn "tttcc
ISls mlrabolant
:aurunl
:ambla
$ambllcus
l.:artotCUln
~j~ nsualts
~tlobatfamu\J
~etrotcum
~amepit~e"\!J
~alam(ntum.
~rafTinlia
fltana. curt
6mtlalla.
rreM
~tlobal(amqs
~ollum.
~CO\1ta.
1~oUarla
~pfls.
$ut!}a
I::crbcnttna
$erap'n um
ISppopon.acllm
~tngllcd0lcon{s $ttcado s
«rt:anon trtsdtmuffeJ,:tlls:{n quo'conttnetur fdentla. rcrultl
que inddunt:"t iUasnoltro cdo apphcarc polUs: \Il rcddatur
tlbt tncifluum:cum opus fucrir.
«r·lDcdlocrttcr inddunt 1: bfutdfie oia. aettora tn c6t:fcd funt
aUemcdtdnc:q fpcdfice ajJunu funt lite que (cquuntur.
:Scctllm
.f.upatotium
I:lperua
$qutlla.
ICam~nol)
~etrolcum
.
altrum
t!:llmtpitQcos
crSlfls.:.erso litas med'dnas in cdo nfo:~.ft'et "Itimate fnd
"umll ad indden.dli "lIIno%ca groffos bc cotpote Iloltro.
cr«:anon trll,;efimufTcpthllus:in quo continctur fdentia reri
tliafo:cuCil nlm~ vt fdlla illaa cdo noftro appltca re:v' fiat ln
(ummo bla(outia:m
€i"l!afotcttca, funt ptOplte cIlUda:" pcr po:os ~UItlOtes fn
fummoc~Cllu\)'IIUCliApOlllllt:'t-(unttfta. que fcquuntur."s.
l!,1.a.ucta.
actlls olc!lm
~tr(trum
:Sdrrant~s
ll4<tl~ I1tfodll.
$atnitr um
1lutpabomcrtlca Bffa(ctlda
malota n.l
1;tapQallUG
ilcuG
':l:lgarfcus
.
~t):
lln.Jh:cuellnu.
::Srilto~a
~emel\ ndce
Ssreftla
6alban uln
«ralflSc irtas medldnlls in cclo 1\0l1ro 't dcttlbl t)l!af,,:cttdi:
_ •.n
_
\7t QPpUcce Ulati co:pou Iloftro.
lluc:
€'l:ano l\ triieltmufocrau'7:qui bocct:q (unt re9 rcper"w
ad ptollt:
\Ot tUaeappllcare (eflle cdo nfo:vt nat repcrcuffiuli
bendtl malcG 1)umOtC9:" rcpercutfendCi Il I11lbde!lumtdls.
cr~epcrcuffiua funt tlla:quc ~UtnOt's Il patiltt IIlclOb:o ni
parte rccipjat.t.p~O"iblt nc·currant:'% (unt tfla. que (equunf.
&)lculO rofllccum
lSolus IlrmenUS
1latum
mlllJ
~lIfquta
s
.t.5lande
ll
~~tmolc
~a.pa"er
~olatrum
)SarbatTu9'
~lanta60
mtttute
~empcruluil
z:tcada
lana.
BuamU
la
~arttar
Jlpoqulftfdos
fàuln'Uperufa
';:ICIlta
«r:l:lffl6e ergo fUt qualttati Iltard medld !tarti quinte cffcntte
noltrc: dct ttbl repercuffiufi. "lrra "irturcs mcd'dna rum.
«r«:llnon trtgcfimufnonue:fn quo (onttn""r fdcntta rcrum:
qucobdotllllrcfadunt:"t'tartsUltsappUcando cdo nfo~di
ncccffefacrtttlldunt obdotmlre:que funt nlmle friSfdltatts.
q: (rig'dltate eôltrtnsunt lIerUOI): 't~umldtrate: fua muletnt
fptrltua uertbzum:" funt ute que: fcqlluntur.f.
~cmllurquiaml Utlcula.aquarfca. ~aldlllllndrlJ.
lSl(eoctacum
~,mlpapa.ntllrt ~Ottlllac:a.
Squafrtgtda.
!5cmlpl1pa.albt eppfum
~ifdsqlStturbcdo ~mlulU
:a)llndril60~1l
€J0as Qutpp' rcsl1 Iftgc ln celo noftro: 'tIlldent obdotlnfr.
,uirabtlltcr q uodUbû animal comedie "d blbcns tllud.
€'ûlJo n quadra6dlmus:ln quo contlnaur (dcntla mOtdtft~
d-nttum:tn ,lfectu moJdiftca tlua (unt tua:que "able acumll
dunt tfta (ctUat.
Srrmlculnalbum
~oznlm
~OltIlOUuC
~ntl1rides
Srfentcuht rub. 11.~arllcc" nf
~adlrcuCllmc.
~u~dlcb,l1lbt 6ue.eUcbo.
:a61'eftte
Zllum'I~
6ppcro fa
:l:ltramentUln . lie "ltam
'flos cris
.rSlfit e tl60 Ubs mcdldnae tn cdo nfo~ Ret tlbt IJU)JdifWJ.
IluUIU ~t appU(es cotpotl nf'o cunt fucrtrncccll'arfum.
sr,
e:CanonqulJdralJ'efimufpJlmue:quL~occt:qll~(untrcsco,,#
t.U:llJtc s 'OtpUS noRrum.
ct'~fo~tires mcdtdnc funt Iftc:qlll1e "tepon hn"" rcddd
,on(<ntaullum c(lum nottrum ad confozrandA urcbtum:,o~
ilJlcRtna;" alla ml.bza. 'OlpOUo noRd dl opus fuent.
Squur dm\l
,oJjlJlqe
eJk.sJ~.. ·
5l1mad~
ioUum
15i1lansa
~oma cttri
180tii1{J0
5cartola:
{(auUa
11)II(c"9'
18alfamuB
antcomtum
Zlrllcntum
t:ampl,otil18erbcrts
«:tpcrua .
Calam9 aromatt.
macis
~iI.ocama
,Cdoarta.
Il:arui
5podlum
,nU~mufalta
lS~tmum
{(ubebc
5ponfa. (oUs
:l:lqua ro(a
J.5arionll
~erlc
{(rocus
«:lIfcutc
«:tnamomum
mepta
5andal t
.
mllfcu .
«:ardamomum $tOtll~UqUtdil
.
$plca nardt
«'Sffl6 c crgo qulntam effentiam noflra, "la mcdidnls:
't I)abebunt Ylm cOnfOtmrtllllm ad olllne membulm.
«rICanon quadrageflmuffceundus:qut bocct:que (untrcs,~
nmo rcpu{;nantcs:l't atftgas Illas in celo nollro: l't J,abeat
rcpugnandt l'cncuo plufquam masna t~laca:" funt Ifta.,i$·
ddlcct.
i'fctamus I1lbus SlIeum
aitrtollt m
.
$copa reSia
«:01011 ccrut
I5clluana.
«r Btfille ergo fUi iltas medtcinas quinte effcntie poltre:'t "I~
beblt "tm rcpu~1l\ltJ.di vcncno mtlldles pluG q, tydllca.
«ri;)I,timus be "irtutiblia mcdldnaru, 1: quomodo potelt.,a
bm CIlrum qulnta. effcntta ad l}abldllm carum virtutl plufg1
"pa fe ponercntur.«:onllrullm dt "t blœmu,", quomodo J,3~
beri potelt qu'ntaeffentta tle ndner.Ubutl pomP bc "clJuabi
Itblls tractauhnns.
frbnon .piif.qu i te~octblt boctrfnam ptcdtcram.
«r S kilt btplllulJ fuptll:q uomodo cura"ere potes qutnta ni
cffcnttam a. "C'lJetilbUlbu~" la pidtb9:flcpotes e~ra!lcre a I11t
ncrilllbua flll otdinetn !Jcntralctn.$cd ql Intellect"" plus be
re fpcctffca tntdlilJ'ere potclt:ft be Ipfa fpcc/alle fiat fdentta éP
ft fultllen(raU~:lgttur bc mctallo:umqulnta clTentia fl'ccllicc
trll~abflllua.anddil{ tu in "Irtute dOl?m acdpcaquam mer
cllrii quefactalltper modum:quem ln noftro tdlamento bl~
nme in Ub:o:qui mcrcuriolum lntitllIatur hl capltulo q~ hut
plt.tu nU bc tunario UquOte 'tc.ft tn lIla aqua flU bUToluee ~ .
~.lunc purtffimc polt blftllls ttoneln flltraram rcparatur "q~~
a fcdblls:lnqull "adte IImofltas aqllc.lbc, aqua fI!t tlt re(olu,
ttuaomlltumaltozumco:pomm1 fUI argcntt ~Iui:cllius "tr~
l'lite tilt mar6llrlte refo:mantllrln natura pzillina. In l11o:quo
bj.tlmus tn nollro teltamtnto:" ln compcndlo (uper tcllami:
tUIn" codlcillum tniITum regi aobcrto.!5ccunda "cro aqua
fit rIc fdltcd CV capias pIUIll bt media m "nClam " bepudlcta
aqllaquodfuffldt:poltéP "lderia plllmbum blffolutum fcpa~
rll aQuam l'cr btlltllattoncm fUrratanl:'t fcecs enra mitre: QJ
nl"l1 valcret:port ~c vero btlltlla aqullm l'cr balncum:1 fcr~
"Meecu d tanpue OPPOltUftUIIl.l:Crtla. "ero aqua fle fit: ca'
plu be CUrtO "nctam l'nant:'t tllum blffoluc ln t\lnta quantl~
ratcaque: pdmc quanta. ~oltlerla:" tlbl ."fum fucrlta blmlrte
tlllJm qutcfccrc:fnampuUa (ua ln friSldotoco poft,,"am bicS
naturalan:port !}oe ,cro fepara Ilquam "trldem per R/trllln~
suant:" ptlma,a qutdttll (eces e~tramftte:tlclllde blllllla aqui
per \llemblcl>lIl11" billillatil ferua fceca fccundos.~l1rta "c
ro aquafTc fit acelpe. ~.l.flaGltt puttlTtmi be comuall)a:qtS elt
p"rlue Omni a110 :" tllud biffolucin altquaqlfl1ndtl1tc pdmc
aquc't bfltlUa:pofl ~oc aquam tlIom Clltlllitnofltatt fua ct f,~
Cte:que rcman(cr'nt cnra tnlttc:polt "oc btrtllla aqllsm per
alcmbleQunu ferua (ecca (ccundaGt 'Squl1 \7cro qutllra adit:
ncdpe.3.l.ferrl purlffil1Jl" blffoluc Ip(ulI1 ln tanra quanttta~'
te:QI Itbi (ulfichUtle aqua ptltna:poft I)oc birtiUa per ft/trum:
'1 miUe fecct".ttrI1:~ Miilla squaln l'cr alcmbtd,uU1:ct (crua
fe«9(""ndaa.!5en~ "cro aquQ. fic ft~:a«lp(.3.1.ouri purl(,
flml't biffolue: tpfum per modwn quem ttbt bi~mu9ln noftro
tdlallllto fclUcd CllmlUllarta pl/ra rom tanto pondcr~ aquc
quinte cdenru:" fac "(ut (cdltl bc alite. Jlrcm RU ru olnnta lita
IlJcttUa btffolucrc potestftootdlnc:factl1.oqllaplhna hl ilia '
blffolllC mctallulIl:quod modo fecllndarto rlbi blffolucrc prc~
dpltnue:bdndcfacoc tfto flcut pzlua ttbl bl,dlnlla: ~ ln oqua
(Ccundl1 blffoluaa Inetilllurn tertium:'t ItHlqua fccllnda tertil
Inttallt tllffoluas IIlctallum quartum:'t ln aqua quarti meta{~
li blfTolulle qUlnhun mcrollum:'hruqua qulntl meflllU blffol
has !netslltlln fcrtum.l'C qua "Is lItarum aquarum scdpc
'm QI tlbi "tfum fucrit ad bUTolumdum mctallum. 'flll!ler11I~
JnO"tatce mcr,ilUOUIl1J 1).",nfQr quinte elTcnft, fcu mertu~o' .
fi"
�.
:~
1ttbellus. ·:
YO ..99.
tlte inhùralitl:qllcltl p!){lo(opJ?i c6ltdcr411ttli t in opere alc"l~
mils lu. t"collca. "UI9 Ubtf:ot bla:fllt!) ,pU~s tu. nollro lilpida~
,meQo 't lapldlfieo:'t Ill.. opm medldna ft. 6cd lUi ill o!,cre al~
rio p. totü:ldeo lU. "ae parce ~e tpff rCl1l1tum'/:qt Ibllars, ,:6tt
d,!Jllteo:111, quinte cOemie (offdcranturfubll""S:q~ m (ub~
nef I?cc{)octnna.«rJ/ri ln copoffttondapldlé pl?lloiopl?ozii
tlUollllliltcrla:.ppter 1)1 fit per"{)llltfiOllcnt dcm~lltolii: vt hl.
rubdfiefadC9 ru tiU:capteSllquil~ tn,turatluam aurl qlled1:
tertio llbl0 I?ullle volumlnia blcem9 • jln la1'tJiblis "cro quin
aerc,tttrra ml~e "pOlt "oc caplas llqua ac:rentatam:q dt
te c:1T.:ntkllô flint tta in tata fubtllt mater/a ~ Itlillgifl:eriu 1':o~
Isnie'tmtfcc: fm~eGulanqsenc:ralc~:que (cc,ttcndtt ail omnes
ptnqijJ.3JulIledlClna Yc:roqudlbctpars refpcctultl I}al>c:t.
lapldesfm Itlasts "mtnue ~t1 fcquenu Cano ne.
€PlCtIJ bequtnta effcnrla mlneraUum:qualucr potdt 12 fub:
~ .cilB.p".ln quo contlnef pjl~a {)octrtn-l.1t1i1 oil111B1'tdii
tlle magtltcrlum I?abc:ri a manibu9 noftrls:nulIC ,ongruuln.
copofft!o concoldaUR tndurauone:fi,rattone 't \'mbza fohs ce
elt vtt>1CilmU& De: billtfioM Illarum tnSct1CrilU.
'snlecot bccocttone::fcd ln quantltate i{;nls 'UlUarulli mû.
crÛltOIl.~i1i1.qlli DOecttllam bocrrinam.
·
cr tauellto.~ata qû,? \ln9lapis vntusnatllre tantlls porcll
cr ~ tnclinattoni'maslftcril !]ullls ftU IIll fadas fic:qfi "d'o fufferte tSni:llclIt illteruts:dt dare .tdeamue:q> quidam lapt
dee Jlt.il~e funt ~ndll~ttij1 ill.if:'t alll "ilbcnt colo:em "fic:ahl
mctalla tlla fnuint rtfol~ta:tu qUlppc btutdeeaqllalll q,Ubet
ad patrem.:" blutdas qllaltbct aquamtn4'artee DI~as:nlJ.ilS
iUllm.(I;"SolutLo.~lhfupcrlllsbt~hn9 ttbi Q1 fozma 1)6itll11.
partern vniufcutufqs pa rrts poncs cU plop~iis fecibue tn illi~
btfpofiuoni materfe:ettâ filUaptdcs ~ilbit btue:rfasltlateriaB
btcQo "Ureo:'!: btrttllabl9 in hmo bcferti.: qui dlaerfactu9 c.1:
{)tucrflmodcaptasad acclptcndfi ilctfiJo:me:tdco matcrhl -,
Duobus co:polibu9 in (umo: q uem. ttbt l'dus bdl6l1ilUImus
libctacrCHUtus rcdplt:fl11. ()' ;JUentt (ue;naturdictlt mater?;
c:um tline fuaul" rc:fplcndetclIln modtca vlrture minerait: ct
,cere \Id blltrd:que fundlf per foli'tlllateriB ilrgillc:q indura'"
,,,m masna Ulllofftittc applo1'llata ad vtrrutc:s cdtcas rc:d~
tllr.JJtifiU motusolbis:qllt mouef i11scnerattonc lapidli· e~
piendas:" in qua~u.qJ marû aquarum mtues in 91llpulla .t
torii tn vna g;tltatc tlpode:'!: di actus clus btllerffrnode aOm"
rre.l CllllHOllo lon60 't CUIll eoUo rotfido:" poil: I}ocdaude d 9
tuah asle Ut la1'tdibusta ac:9' Ip(e motus l'nu~ dt III fc IPO:
odlidult1. Cl.1I11 cera eoltluni:'tpoft cum milll:lcu quâUbcr ilia:.
(cd btucrtrtilS caufa.tllrc~ lI1atcrils rcru5 DluetfTmode Bea il
rUllumpullarum l'one ln fcreno loco tatiter:9'Ill!c lapis: 11. cc' tlum actlls mtue.cr an de fiU ilt c1mftt 110llune facins ac,ltll
allqll~ alla ns g,UIt"! u.ociua pofftttâsercrattone\1irrl.~tlt tu
\1iscompollerequecunqJ laptdcm:ncceffartum dt lIbt C~ 110
captes t,ce~ matertalce:a qutblls.ltJnl1 refolulllt:que funtfe~
(ccre l'trtluet"! pOtenttc~'!:colotcl':quos mlocrales aqllc!ae~1'e
~ndefcccs l'cr euapolilta fubllmationi ln pilrtlbusaquilrfi:
run.te~lnflueotils eclelllbua:'t betcrminattone fozme: ln ua
qll~S mUJftt adfereIJUlIlloellm:" utas mlttc~ ln ampulla ,t:: mutilnf pcr ,ppltetilti mil,teric fptrttlls fut aquatfct:ln u~ rc
treil CUIll coUo lon6o:quc continuat bllOS p4111l0S:'tII!.tc:rmlt~·
tmctur. ~Ulil fi~1 "ntus "trtutLscll: aqllil auri.:illttrtlls q lIil
te partc1l1 fuemet aquc:qlle rd'eruatur {)e Ula limofa ~il bI~ta:
arsenti.jJti "I1IUS virtuels dt aqua acrea:alterius aqllil tcr~
'; claude ampullas cunt dllu(odoccrt:ulute 't maftlets ftcut
rca •.€t,,~c per Ncta bcttr~lnatlol1i matcrterfi mctallozu rc~
altcrifedll:i:'t CepeU tUas ln bono ln terra. bene 6rolTa. in p%O~
follltO:ri 111 fptrttua aquatICoa:htqulbua rctlncnf btett luril:l
tundo "Itiu~ piJ.lmi cum bllltldto" ponas tllae:q,uts crii alti
ttccdd1:ce:""ctdcm lIbl blctmus becolol/bus {)jucr/is fm na
rem tn !Jlro COUI ampullarum:qlle ap1'arC4t c,:tra ad tlUus cO
turam vU\ufcuiufqs mctalU.treUlbl bl~imus tu. nollro tella. ·
feruatlollcm:"ffnt ~Ic peunum ilnu.um IntegrCi. Sic t6itur
tn,!llto",codtdllo:nalde bene fi benettos Intdlc~llt: q: I}oc
tlhfadesln illcl}lmla tranfmuratozlll.f. aerem CUIIt terra to:
no dt IlIfif:Jlpl]ur,,~rgentu \'Iuum:'U,tr,tsilcClpllnt fubtllcm
ltanu /lmul fepelies tn terra tn vnil amplllla:'t tgnent pone
cmncl11 colount", bctermtnatlolttltl.1adae j~jtllr'fiU 1111 ln
bd n~mtlle moles tuase,:argcnto fm fOllllam:quam affecta
tn al~craltJ. ill11pllUâ ln loeo fcreno aeut tle alifsfcclllt.1lU vis
fme !Ibm trlpUct fcientiamal.eaffartum dt rlbt quaUtcr to~
ucrts:(p lapte quiu.ts o%tatur~'!: drc~qui\~ babls moks ar!!'n
CijllJ.lociltum !3cncrilt fdrc b( fua p:opda natura. itli:vnlus
lBS cum cOl11l1nl cera:vt fonna mdU!' maneat ln rra. :" bfi Rit
mJ.tlare l'unt aque que mtttunf in terra:ultcrtua que pOllun'
'ntdle.rcrla:()' molls cere a"ep'ri tmolem 'lfo:mamjnolla (Ir
adacrl:qm lih Ill.c:quc mlUlInl in terra.: ",",cnt rim" "irnit~
gcntl:biuideceramabar,,"to:t)um aso "oc (omplcucris (~
tndurattua cun.icullUtui at~ If~attuil •.t;,t tue que funt in lIere
\,olueliecomponerc: quûunqllJ ptdcIn. trru vero per pz~
"ill>mt"trtutl'l: ,ppdctat! tnduraltdt cun'clIhlttdt"fi~attd.:
(enel1cdp4csmum \11l1!! factum hllllod"o: ue
b f,
paAlucrfi Inte.lItg, fiti.;tntto qulpp' anno:tu Q3bcbia omne
bdlgnabhnue:1: fit btut(um la buae parte:: ':a~1 t ln ertll~
.1Iud:qtS a mlido DeffcJerotur ad QOc opll9:vd ad tlh.d:tlequo
fundlls:altcra. "cro eoopenozillm:,,(]> fit fl1cn~ til:~~~!,a fie
potes ad pladtfi tam.i.n magtllerlo al<:~tmtco q, ln lapldlfico
operto:illlldn6f'edtarur lull:c eU11l COlPO%( Infer/od pc:~~ c:
q ln medtdllaU.8nde fUt mi ponemu9 ttbt rej5l1lii gCl1eralent cllIlIl mlut"! tll~tt:bdnde tilt ca1'le9 e,1: uqua Cl/lurI/le tlJeta~ll.
~ ytrfi<lJ opus.f.la1'ldtticum ulcbhnlcum. Qfi tgteur fUI mt
que .trtu!cm Qabct~lldurattualll nlgo:atfualll per (cl(ll:c,,~
""lucrta eoponerdap idi tra nfmutatOdt1 "tru qJ vel q IIMiqs
tn flilen tia:m fimpllCcm:vd mina m CUIlt illtera: l'Upparct
sUlIm:refpke laptdcllt plCCÎofllln:cUlus cil: colods 't ~Irtllfie.
in tloctrtnil c.monte p:eccdelJ.tte:'t Ilcdpe Inolcm cere:'!: con.
:Jtl tefplcc \'rrCilllpte tranfll1.utanal)ilbet cffe 1l1bus\'d rube9: {,Ililn I11lttetBUtcr:(}1 niltrt fupcrtcrrcftre5aqual1lpcr fpactli
"fic conditlonilbts aquas tuas tmmlfcido quafdlltn di ilIaa\'nlusauc marte" mtua credo tn bculll:"d etia pcr qllartam.
.\1lna6ill:c:rio pledofouJlIt:fldmaril6duaqui compo~itur bc
partl bo:ccoopcr!ulo fUplil 1'Oato.iill I]ocfir!\'tblcra moliaU4l1ainduratiua argentt '!:beaqua crea. cupd.3/t(5 billmant:
tantfi ilb Il1tusqlllltfiabe~tralltlpleaf \'apolUqlle "cl aqua.~
qld c~pontf e,:aqua induratilta. arsltt:" c,t aqull t~durattua
runt terrdtrtum ra~ficato. In acre talttcr:cv cOntlngilt deeto~
vel ctti aqlla lJ,eliCilta argltt. jJtl pallil.t:qulcopont~ e,t acrl~
rI!. ,ppdctatee:tn qUlb' qUlcfdt "Irtue mlnemlls l11ulttpltœ::
Jilta. arsltl:" euqua terreftri arg,ntt:" e,taquat~rrdtrt ilurt
ta'c,dcl'tlb~s \lLrtuttl>9 tUsclldo hu.lIledliltc molenj ((re: rfi no
mt,ttls ,quahter.:Jtl c01'o"tio bcrllll:qui fit c.t cqllalt pondere
tllClm9Ubl9' tota (4)ca.ulri1s Impleal bleto \lapO:e 1110lta cere
aque: acrltatc araitt:'laquc aeritilte rtasni ,"I,trts eqllaUtcr:
.cOllerfe in il9ui;(cd rp hnplcbt~ l'apo:e aque ~I aqllarli till/Ut
-t t.1. aqull terrcftrt arsltt.jltllllandtna quccomponlf e,t aqua
blh:il quo ~oca ultolsmolts cere ilcdplctvirtlltl ad Iltdurandii
$l~tit.'J,t1). tcrrt:'!:c,:aqua tcrrdlrl:fcu tnduraduil ctufdelU.f.fer
squa li1erca:quc: pollea Intromlttllf tn laptdepdofo!" q' la pb
rl. JJtelll ea.rbllllculut"!:qutcopontturc:&: ilqUa. 1n.durarll1a 1i11l~
dificattua a, (ptr!t" llIumtnet bcccrcilSd fincm:w poflea. IIl~
ri'" e}:itqua ac:rcu.tatadufdem.,3/tcm :(;01'\1.5IUm qut compo:
(ptrrt in aquam:q conucrtlftn laptdc5111iITum 'ntuotn valc.
cr~dt IIIltftud e,has mill mlle:qtS noble ppBraulntus ht rt,:
u;tllr e,: aq Il il acretttatil ferri:" e.t aqua tnduratiuil aurt.:Jtl
dtrropla qlle componlrur ffeut fmarasdU9:nla q' Cllln aqua.
(pcetll na ttJraUs:tll quo l? arttfictii fubrUe narurl) fRutt mlU"
I\crCllrGta eupd Iltlfcctur:'t cft pars aque acr~ntatcfcrrt:'t di
ralcs \'lrrutt9 rptrldb 9 mcdlaub 9:J tïcralls 10c9 "rotl) 't bttcrs:
Illduratillll;(lmtltter tantum bC Induratlua ferrt. JJtCltt Sa~
~t nat9 ,pprtCi 10,catl!. SiS1\ttvlrtlltlb?:.4 in co rcttnenf.taitl fil'
p"ytllo:qut cOtltpOnlfllcutbtamanf:nta9' CliltUqlla. acr(ft!l
bletti dh bcdarll.tfitltlib:ls nfis:~(lltJ2e locatif 10(9 SllJlllr:
uraJllne IlJlfccturbc aquaaerentata ftll6l 1l, jJti jloernr"Ue:
'11?0",~ fitnlflcdkts .pp:tct3tlb9:q Inlll/fitjn tllo:qulb 9 \'tr~
qut COpOllltur "ellt alalniidlna:ntllw Ilddltur l'e aqua. acrita.
lut!b9 mlllcrallb9 "irtlltcs adcun9f: "Cllt marLi l'afa belt1o"~
uaurl:'t Ilqual1trcntBta (crri.crJJtl-pcrleq fm !]a.nc \'liclYJlratadocllUl oibiedtnaturllllh :4 t amatol \lCrttatl~. JJn~
ponuntltr e,t aquil acrentatilllUle~U1=aql\a.aerc"tilta ftasnt
edU{;e crso filtp:lmae cae:~ {)lIciit 'nda be porltta in nctii di
lIlI,:ra cum aqlla "mnrat\} lune ad qulnta parti aque Illne: ' ,ppliiJ tPeollcil.~tU ml atu ncqllag, "a~cfl pfilttca ml~1"ll cfi
"euqua Indurattuil fta6 nt:" multt laptde0 Ghl: qut COl11po~
t,,~oztCll:nI"1l quafJ"~ totli:qm necdTe cft cv p%Op:la intent!o
pnll9f~taf dit"codc.aq, 1':llttea ne'dTecft/)' in(oUtld. f!'f~
nunf feu I}ic bOctt'tn9:qllOS 10nsU dTrtcnarrarel)tc in ptentt
IlblO:If rOrlllpldct'l poffunr e,:pont ctlUIs aqute: qllotfunt tB
nlta tgif quartalZtc I]ot~\'d falue re~tna.!\ld credo mitt~ tlu'
rerA 8iCIU'\J:' cO'l)fit \ltrtU'ee:quot nilt1lrale~ vt fP~crt9
Jmole bc BqijG \1.erltlca:q fit e,t l'apollb? "I)t"f'"i"f~ md'sU#
,;onfJ. ~o.rol}'tQ.lJ, srfd~
r 111 .
'1
,*t -
�~c recrëtis ti~l turc
fm [al'ildl:qulcOpo"crdntcll(~rf9'ad fOlmQ 11l0tte:qm titi
foun\1.m:quà lapta "51~f"1 mote lnc acdptt.'l~oll ~oc coape
rI VIlEf di fuo coopcrclIlo:'t no lutes luncturaa di allqua. re:ct
pone 'l'na ali 'l'mbzii l'cr l}ozaG 'luaruot ta{iccr cp (01 non al';
ploplnqllct:'tad finé qllGrtc ~OlC vtdcbta aqua (osdati:qua
tu mifl!lt intul:' in mole tulllldl11odu~llne tranfparentta ad
lTloJfi pal1:ediappl1rcat(eri!lIltatc.crW'lopt~rca bli 'iderle:
cp aqua lat>idiinfpllTallit:tfic repolit> ilqua (ollridll acclpla
fOlntll1U il mole e(rctiipudict~:pollca vero aperl lilt ,,_a9, tu~
't~tra. molé cere ad tnterlua 't (uperlus:tlllltcr cp fubftatla aq
6datctagat (ubllantiâ aque indurâtts 'l c06dantta Immedla~
tc:poO: ~oc cLaude "IlEf mllitu. l)Cne~'tpone cli (uo cooperculo:
"dl1udduncturâ di 1'111111 facta beflirlna fiUgtnla:'l poncad
(olè per trea btCtJ:'t tûcpcr vlrtuté bdbl cattonta:: qua acceplt
lapis poil (lia fotmattoné induraf virtutc .l'plÏa eOl1llrtc.ttua
mtncrllUa UU9:'tQoe I! calozé (oUa moucntl\!trtuti natllra[ctn.
info2mattu~:q Itat tn. et'œtotri ijlttatib9di (uls Inllrumltis.
cr~zttcrCll di "idertelaptdl turi 111duratum:'t multuJ bene
cO(JdatU:bluide Ipm a Olole cere rone (ue collricttonta:tnnctl
polla tu pote~ cognofare terminfi (ne induratiols:no obfla~
ttb 9 colodb? acddEtaUb?:qui. apparcblit ln tllo 1: vfquequaqs
tr.irgrcdtaf~ blgonétcrtla:q flltfit cCi ignccoi: qllltlbt infe~
rtna btcemus.E.ttral~elllfi be aqlla.:'tiI1fi l'one ad ~'t (erua.
ipmtn "arc "i.trt~ modfi:qué dbt Infert? tldIgnablm? faa?
~tU tcrrcn. fo:mario t{q~ tpa l"ngi9cCi ccrta bcterll1lnatlone
({eUt aUe:ln qua "'cro qefdit ol'3 tanêj, tn ffnc12(cctlole.cr1Jfla.
fozma tio fit itrfpede arcl}anolfl:q cil furn? p!7l1o(opf)alta be~
putafJ a.!! '~o,:vt videre potcrls12 figura ifert9 tlefcrlpta:Scd
pdlJlf i e~f, 1I0ie I.lpirlé tllfi i.1I1ratCi:licut cil In. va(e (llO:'tpO~
nclpm tn oUa:q cil (llI!gasolli:'t(lIperponcaUâolli : 'lba libt
t;nib\! fcrrarural? noué bteenaturalee cotinuog. ~llt:~lc dt
1·:>(9 bcputat9Q antRctCi fIeut vlIlt naturll.1lnltla ergo blcb 9
pdictleabltrJ"e:'t "idebis "oc:.qtStlbl ara bcpotiha. i actfi.!'c~
du;tcritcu (lIislnllfio nllturaUb 9 :tficiglhurctllo fnt :>doni
't vtrtua fue l1atllrc.4!'~o.~at~r.f1lapt9 p"tlO(Op!10ll! 01~
dit i boctrlna founattote tlti9..~ill.l,c, rC(JlIl>1 n~ (".!,6fiad l'do.
(oelapldca:(~ it ad laptdiPl?t10(Opa,od1 (~ldl ..:qlll te,.: "na
&!te (uedarc aq:c),: qua ar-' céiponl~q~!ollltt di (uts .l'puJe f~
Itfte:ficutc,.:altcr\l.fiit altere tluellq:Q qa fotmaf tota. Ill\l ~l~
cbtmtc:qt .na Qq~ fadtlaptdh()latllé.Sltera. yero fi~t tpln.
chult.Et [I,ae litt natura ol!af:facta I! alcl}tll1la ~fo:manf:
(5 (unt alter!' naturc.Jbcc bfla. ftU callfd 12 crnto:u btutfIone:
'1 tlifiU arsvtrsqJ 1l natura
bifcrepat çvtli,lld pzlndptli (ul.
no
.cr ~ 'quttur fo:ma. firmtotutn (urttomm.
l!.lb.it.
~~~i~~iil3Jctobe
,"a~llerlo plimt IIbd:
III quo bcdlm9 tl7eotlCll m qutn~
r
tedfentin bcclarllutm9 Ittodfi
e;ttract!onla ct' il quacCiq; rede
Ittltllra.3Jnquolt trIlctiluimus
Bfiallter bc mal3illcrto lapldta"l
ptcdO(Olli 't alc~tmt,otfi.«:on~
grllU"l dt \1t btcalttU9 quaUter
, oltl Illequtl1te clTenttc appUcl::
tuUd CO:pta9 bumanfi an Ifte
I!!!!!~~~~~~_ libcrfldntlttalarur. peuetu elJ
(umll1unctucndua:qut eatinls
'! pcrfcctto omntri 'lut te metuunt:' a quo omne qt5 cIloptlmCi
ptoccdiMr31nclplt fass liber I,ulua \loll1mlnle:4 appclliltur
tJe remedifa vlrimatta6fillllb9 a,dcomodu cOll?ls nfl :;tdit9• ~t
Il ln 170cP(cl1tt lIblo tractare intMlm' beappUcatloeqnte cf::
fentle ad C01QtJ 1~lIInallaad flnl:\1t~ Illficurenfolell1otbl (cu
ra biles fm ludlelu IOodcrnoz!i tIIcdlcodi. ~5 qul\1111t.Jlfllnde
'l1da~llre nature pndpla:q betmmuo I}Ic:cfifJ1l ofa plcl1arh:
neqlltiir 1!Ipm ouill6erc. 31 lla (jpp"c Inter ont/a fct4r:dt codi
nattlraa or copl(ctlone~'t "irtlltea:> (fcUdtatl.Jultnrc:~ ca 41'::
pe:q hl preml ltbto bdT611am9tili (dlle rcmcdla .l'curare CO:121
hlltllllnO (ubltClI't 'ltaall rmrJculo(e:n \11r1 cuâjJdtd reducan'
I~ lbllee nio ilducrfue {pcrfuttonis labotee.lfâut l1j p(cna I~
btrbhlhllf ln partea bUlile.(.ln .l'l]tmlff 'l tractatti apj'UCIltlo
nle.1~2{11 paral7u cIlfUf.i"oe1(.~a5a.ma6iftcri4 tcura tn
,ômodoz.f1. 31tHasa p.o bluldlf 1" totpartea:qllot(lItOJrc.j1t~
flU (ublutllm "utu911bll cil quafruq} Inftmlltatc9quadicfi~
srIlU(9tttabe(perotecllre(anarenml'lHln9 tennln9fit cofli
tutuS Il bco.1/rc5 ftnlaqn(}f(Lpftlltl rcuclamlla clarebc (c ltl4~
atfcf}ulJcll.«I:~lltlnl?oeptc(c""tlUb:o(p"Ukar,cnt1oartnlJ.
curattont9 onll1Ui mo:bozu Il capité \I(q} ad pedco 't copofuf1
mU9 UblU. :;ttra nollra Intcntlonl:c,teo ql pltuslpm bl~tn9 fic
n :;tpcndloflll11.lfâuaploprcr fil! 'l'na rCGlllâ:eliali flruabhn 9 :
"ndcpofftntoêuca.pitc\1fq> ad pcdeacurart cCi nfaquintiJ.
dfmtta.1~01l~a vero befc,"<fcntlls a.d aliquii fpcctficam cam
collattonls:l'tfm boctrinli qua belplla bcdhnue:(clat qUbeC
tnuclllIJatol ",ritatta b.: 1111lap:Mlcarc pm (uul1IodulI1:l'nde
(equltur.cre:anoll plimua qlio Impedilllét:l (Otnnil eultcnh
Iuuentua pllllina rcllallrctur:-: oiù,moWI a·capite l'(q> ad pc
dca InGfialt ,"rcntur:maj5t1lerlli in cura tllcOll1odolÛ a cap~
te l'(q> adpedes fIcfiU condtee.(.q, tu rcfplclile Intinn{taté~ell
tus ell sms:'t culusfpedd:'I re(pldas:cuitle ell qUlllitlltia et
i;iitttatI9:1: vtrli cil n.imls tnolclla.l'ct Ilo:tllllcrccurrcad nollrfi
UbllibefImpltclbuEfmedidnls:'t medlollft9 quas inuenerts
appzopltataa beloz/bua apponctn n()llra qulnta effentla: ct
appUca l'd tn potu:l'd ab cnra:'I dto:1: in ",octidi tlpua eru
pcrfcaecuratllS a qUllcllnq; intlrmltatc. cr2utlllo. ~ater.
quo cosnofcagradtilnfirmlratlsquaUtatte:di nuUu9 p!?l1~
fOpl}OlUtn talcln boarinllm po(ucrit ln Ilblla futa. cr ~olu~
tlo.ifll mt recurrlla ad p:lndpla medldne.oz ad IlbzllOl be re~
stolllb9(a nttlltta:ud figura be ;;:Îla:'l ad Ub:u \!zlnarl11: pul
(UIIL:qUOS (ul? am rnedidne COpO(lIl1llUS.cr ~o. 'W'ater:qfio
cognO(Câbcâs rnedldnaa:fi Ubzu tic firnplldb? I}fe no potero.
cr~oro.~ili:tu recurraead Ub:os pQilo(opQo:Ci:ql lVl/ls nô
12fectc trocraucrtnt:tu l? eozli boctrina mdiue opcrilberte ql I!
tdp(um .l'bando medldna Illa:lllltlltâ fllnucl1crla:ipcdtlHè~ .
ta fi, euttanf" luuent9 pzillina Oc rcllaurahfq; ad termln.llm
noblsllbeo collitutfi:'t cil "tacdptas qulnta aque ardltta co
dtttonllta pcrlllodCi pdml IIbd:lnfra qui tnflll1dc qll Intil 111 cf
(cnttâaurl 't ~larCi:auclpfum aurli ,,~lae:'t"acmfrabtllpota
fione potaJcnc~manc'tf,ro ad qualnltatcm (cmllllldG pic
nC!1:lnfra.paudffimoeblesad talltam (ncolumltatcm beue~
ntct:" manl.felle '1 (en fIbllttcr (cmiet (e ad ptlftln,.m flluétutl
oCllenlffc:tamen eautda elltn l,ac tempOle Yino tiperate vtt
$1 VlrO addlderfequtntarn effentiil vulgo:fIccrlt magtftcrtlÎ
f?:tlue tn operationc: "taf enlm I}ia blcbua bonis COI1l(llIb~ '
hbue:'I \ltno q~ blbebcrlhlddat qulntij effcntlarn suri 't per'"
larli:flcuttc bocult pdmua Uber blfcrctnmulra (olerte. Jbe~
cIlrcgula:quam fcruabts ln barimcnto (cncautta 't hllIentu~
ftEf rccupcra.ttone.€,e.o.'»bater:"Id,J mtf(t bnpoffibllc:q, (c::
""tus retro6f'a.def ad tuultutl;qnl fi "o( effet verCi:nu119 lin
dputn t~nozfi bellentlTct ln mottl:ctlâ nl/lIlla ait' l'tla "ac
fltcdldna:qz fic bellS cff" ~ rclp(u~:vt p~ .6ene. \1j.CL"Solutio.
~tli:nO btdmue tibl bc rctro6radationc:(ed be tlIil:quc l'Itra
naturam beuenlt:ficut \lldemua quottdic:t)' plures 1}0mtncG
funt qllinqua.!;flnta. anno:Ii:" rattone comple;tlonta:l'd al~
(ui9 COt~uptto,e apparet fm rd vcritlltl.(;t. vd.(.t\'. I1nnozff:'$
flc be ah,e:qut nondll r~nt.~.t.t.annoa:1: I1pparét frn rd vertta
tl.l.annozfl: "I/Ie taU Intldlrn9 per boctrhtii put9 callonle (u'
(IIrrm::vt no fcnc(eat magls q, p. natum pollet ((/lc(me: ct Cl'
reuertaf ad p:tlltnfifm ((I\(UIl1 't vires re cupera:1:C\lnoe mil
tet ln nlbunn ,,(qs ad blem mClltle (lleconllitute l'cr bCUIII.
4rC\l.l1on (elSe 'lut bOccttnllgiO:ertu~!ln (u(citatione mo:ruo~
rum:qtS cIlvnfi De (ccrals ma~mia tn ,>oe lIb:o.cr31n !?oc cll1
nolle IOOltUOO appdlllll1l1SI1Ô U1os:qui Ol1lplldter (unt ,"0:1
tul:(cd ilLoa bc qulb 9 ~Lttmate bc(perof:lta cp Il n"dlclSC a \11~
te \lcrtb 9 (unt bcreU,tt III rolltfi:cp it (cnflb" lion 'l'tuntllr:/(ulc
1I10ztl10 tn rail bc(per~tloe (ubucnhuIIS:\lt(atia dro re(urjJat:
'tloqllah \'Iuat.nlfl fit lUe "1 ti III 110 tennln' a bco collltutlla:
'1 mllstllertli "ulus fcerct! tft: vt rrlbllaa libi qota ellèntl~ ~ fc
(oli:'tllatlm in moLit"l tpG rcfûrS(t vttaue bit hl 110 trlll1(s/U~
tlia {(Luat cozett radifi "tte nllmra IIs:'t befllllctâ naturii Ipa lit
\ll\fcblG rcparare:'t Il vlofill:cy I~oc fiat III I!te.,tl' l7olc: vtl ija
tn.,t,t.prlctio "ololo6{f:ita \lt Il clrCI1I1Il~ttb9 cmiaf tIIuflo \1c1
nUrllcul!i eutdla:l7ab(1l9 cclldon/d:eul? tloo'tfrllctll9 cil ln co
IOle Ilurt IntmU9 or quatuOt clhtll cnra.12IlU1Glftcrlfll'lIlIIt 1I~
bd;'Iacdpe be cUitO ij5nfs:qtJ cil tallq, lIqllOl orc/:'la tflSc nfe
qutntccffctlticiq,titate \11119 sranl trUlCl:'l (lat/rn rc(ur{Jct 1",
nlodtro (pactd:fl (1Itf'ldlafllcrit parila ad Ipf3111 tra(61utlelJ$
dihtlclndccôfoztaericli Bdmlnlllrlltlollellfc qulllte ciutie Il
fc:oz (das/)' I!fute cura btf:nUl boa beuS tllbeae lIIû oino mozl.
CI."Etbicottbf:Q1 "occll (ubtlUffimll opuct nrodern90:IIccdt
nUl \'nu9:qul tatil (datbona. jJpfl quld! afferllt naturli oino
bcllicti poire rccupcr\1rl cCi Il1cdlC{1110 colbU6abrq; nfa ci"t..
.fTcntia" affcrfir hIlPOfTlbikIllIlSnti.t!Ci enim \ltdellt "omlnl
mO:1 blennt nulla res ln Jllltura cil nlll (olus bCIIStqut ob ·lfto
pcrlc~l'o
tllfirmum l'0mt Ubcra rc:qllollUtl ~0lltrar1l1m
efTcrlllllll1,
Ulu",
'
�'afTcrlmua.t:u à.utem filtopnart~/n boarinaOl tibitradittt/n
tll c.tnolle Ulo:1: f.. dta mlraeula fuper urra m.
(["g;ilnontertlus:lnquoconti.neturfcientill lit cura leplofodi
"trwtrtatUura~1 f4nltatem pltftlnam.cr~tlonlâ tullua be9
ln pen a. p«cati III n09 Illfu~jt multos {)radue Infirlllitatie:et
tllrer altos plasa lepze betellolbiUot tIl:I1C i6tl0mlllloOot "aa;
no selleri 1: ell bUficllta t IlUquâdo Importe cura. clue: \?t Ilpza
quo! permittltur ~ bro Ileut Icpla 61c~1 't cOllllalltint:que lepl,c
\7!to Insento Quml1no curl1ri.polTulltlltllblutna \?lrtute.'IRoe
",ro mantme 1)lc bc caUbue lcpzle loqulmur: net: cttii bc Illa.:q
~enitQgcneratlonM5cd nosloqmur Oc plaSlllepzc:q a.duc~
nit Qoib'] e~ 1)ulnQzfi (Olrnpttôe "el "cnenodi infictltill nli qz
17ulc taU rcmedtfi ~ perfectll fanltati intldtm9 ,peurare:1l cha
per multli rps vd modlcu p,,!Ttt.~ .t6i.tur ~c arc"anfi.f.no~
Rra q ulntâ clTemiil aurl 1: Qlarfi:udllllnUlra. pattltl per oeto
blee tlado Ilbi mane "nam plcnii nuccnt:1: Ilc plcnecurabltur.
1Rl1m~« eélcllis mcdldna. cft:q tota lcp:l culufute l>umOtla
",,,antls tnfra modldi rpe cu rat. lbocqUlppt dt ar(~anulll
ma):hnurn 'n'tlle masillerium ln I>aclnlirmttatc.(rjltcm tilt
aUus modu'! cil tn CUra I)ulus rnotbt:v, ace/pla.s Ilquii factGln
tt frlil~La:q fllnt (ructue madil multŒ bnr(dolcnt(9:~ atfi~c tt~
la noltreqlllnt~ clTentlC:"llil cCi 4nta tlTcntlilllllrt't QIa,:qll3s
plimlls Itb:r te bocultt):trll~cre ad plcnfi ln canont blffolutlo
u's m~rallod'i:1: appUca. tlU:1: ndcbtB mtrabUia "dclfcctfi ltu~
pld1lTtrnl1.'~llm," addtdcrisctsqulnta cffendHadct "tlqs
tinttue.aqllaqppe I]arum Olffimuhltltplofos:1l blbatur:~ U~
ulalltur maclIlc:potilTlmt Il IpfallJ mffcucrl.9 aque ardentl.
I0pcrarc Igtf fil! ~m boetrlni ttbt tradlta ln I>oc canonè:~ no~
, uerls te omnem lcplllm CUln futa fpectcbus ptrf«tt curare.
€Canon quartue tn quo contineturfdcn,tlaad curandCi pa~
raie/lm fn qllocun.q; COlPOlC ~umlln.o.«r'l~a.rllldla cil mOl~
bus OltfletUmue ad curandri III tllntu:9' ludtcatur,apud l'mdf,
tcs mo~erno;fi plO m01botmporiscurationta.'t ma6tllcrl1l~
"Ulus cur~ttolllG dt:", atft{;as nollrc qulntt clTmtte l]erbi:4
~: rua:1: fillula:~ {;rana Illlll plea bIl. cl tn potu-pernoul bics:
~ vn~ccnertue:1: noucrts M.to dbalndicaUdft 1: t,u.cl1m .,IB
bcrbta per(ectccllrabthn cobr vldebtflpnt rnotbli Ilfi1j1 "ntf~
(e:~ amblllabtt tncolumla:~mlbzficmédabiftâq, arem Illins
mOtbt nliijll,nbuilT.:t;crjJtlaUlls modue cil vtlappUccs qUln~ ,
te elT~nttc nollrc rce q t,lImolca "Ifcofos purpt:o: ba partit{
l'cr modfi fup:adtcdi:'I: (ctae 9' pcrfcac Clu'abtf.€'/C4/i. cfnt9:
ct 1}O3 bO": I)i'l ancdtdnii (cu ranroiti eotrB eo(umpfoe ln toto
cOZQC " nuntn madlcntoe l1ellt (unt I}oantncs rare cô'plcx:lôfa:
'l.puer':" côrlltnpd:ur"td.fl1:autlomntli tUo2U~n cura "era
cà nf.l qutnta eflrntta.:tii cm tibl ot~tm9:'1' naturl! tlcbttl con~
(OttiJt:1: Otp'dlta reltaurat:rcllauriltii cOferll\1.t:1:C\1.ml niHt ln
cOl12Cntmta meclléto:'t h:;lffipro .peur\1.t.EIl autln ~oc fOlrt 9
mlliSlllcrifi \'t cl=trat,asab "crba cdldontaquatuol elclfltnta.
R ma~llertû plnlllb:t:'t accipc demcntûamB.qtScllln coloze
ole! opttml:1:mtfcc cuqnta,cfTentia nr!:'titra modicu rpe cri!
iVtuti9 mlrllcu\ofe rtllaura,tlo 't fpfc 1]0 littj'tn13uIB ("pta qua.
crcdi pôt. mô cil pterIltarcs in natura:q tm iblarcmcdifs pof
at v,lIm.crjJtl Il aedpills carnl ca.~rodi.t.puluerl aU,œdrit
fllI.'t mtfccasllfc qntcdnriddem fadct,~tnotilfiU tnl:'1' "cc
cllyltia cura:q elt ln q uOcU(\J sne 1: fpUeb:tCi itnl:9' ft pllMs
UlOlUS bctur ln c(u polt Ilsna blgôts cOjJn Ita,:;Qfecte tUrat l'Il
ltitla qllllcun~ febtc.ét I>oc arcl]anfikl malts "Iniqs etlllodl.
€(Ilnon. vj,qui oocct nos cUl'am pcrfcctalll bemonlaeotul1l:
mdancolteol6 ~ o[l1ll1lolbotli cadllco1llm.crBera c):pcrtltta.
bo"t Iloa:o/ ole mela.neoUd occupanf illl>ozrlbtubue,co~tta~
tjôlblll.lo1llii I>umol Ille I1llllidofus Ottllm "abct Il fplc.!le et f~
mi t1ltllilpcr POZTOS afeldl1t)((\J adccrcblli "fllntallii.molll,t:
'tlm aginllUllii cCi côturbatloe Intcllcctus bOtmtldo,l>omblba
fàtafmata.'fabtfeat:"ISilddOl]ozrtbIUIl cogltat:IlUqii aut tlle ,
burnol clllihtliG mllltrtofllG'tgcnemt cptlenflà:vr apople.tia~.
ICli tllUb'] enl infimdtatib9 bemoneafrcqulter mlf"nf Intan~
tw:'l' Infirntltaa mt~ c4bemonc tOlquet pettltZ:'BUqli aut'
fUit Ilultl:'t (uli toqllunf:nldenf Illultotlls c~ r,01b 9 quall ~t::
(plltarc 't no nill(cOi bl(putQt:'t cua ulw "c",lit in t-e(Qlltioc:
'1 fdpfo9 occtdlit.«ra:ura "cro tIlolii faits cll:yr \ltllnf noRra
qutntil efTentta:\'d 9' dl Ipfa Immittllnf tlle mcdldnc.f.flllltllf
tcrre:centaurca matof cplrl,lnllls:tJ,lmU0:tapLG la~uU:debo~
rUG nlier.Et bbnittc flare hl nril qUll~ta efTenda Qtresl,o:ae:
~ ba ct tn potu bis tn bic 't (cmclln nocte:1: vllse ab tnril tOtu~
cozpus't rcl:Jionl (plcnts. ~llcl4pPt tncdidna ccrebtll mfi~flfb
Colt nt elacollii pur6at:1: lctfi rcddit patlltl:'t ecr(ccte (an li 1 be:
cl btcs:rt ifU mcdtdn« cortnuilllcrie. ct' Qo..~atcr qlio pot
fi(rf:<!' bemones pcr Incdt~{naG polTmt n cOtPOzlb9 eijct di no
~a.bcat cotJ2ll:tn qUlb9 pofllllt reciJ2c ImputTtollc\3 l1lcdlcina ~.
dl oispotltla circa obtcctfi Operat. CJ: 50Iutlo;~I!I.multc r~
nce pofTenr alTlsnarlln (oluttoe ~ut9 qonts tâ t~ rcfhbus facre
fcTipture gl ~ rOI1~ neccflarta bemollCIl fugarlt! vlrtuté medt::
clna~ti fcnfuahu:ldco adduco!1JttonUacrdmprllre ad foro:
nlqonis.~lIt,fcrlptllra facralltb:o Jtt,oblc bemoftrat tlcmo
ncsfujJ<lrtQ "trtutircrfi (c:nfuaUIHn 1110 "oncllo 't fco:~oc tit
c,fi. tiJmllllnioe" faertfklo 1:e. ,~â ln co.n.c. ""th Q1 pofult i::~o
btas 12ft '''01113 fUQ carbones ~ bcrnô (ustt a totn bomo jJtent
,'ode.e.porult !:~obia,G ~té co:dls fuper,carbonl!s:'t fu';'us il~
Uue- CffU~ilutt omne Otmonto:(i genu~. Eccc patct filt folurlo
qonls pcr facra fcrlptIJrâ:~c_aût ~~ per crecfm. Sea ft vIs tilt
t'!tdUSl!re quo foro fo!uaf Qront nalt.ac~p~all Illa P:ll1ctpta:
ca:clfectus:lufUtla.Gn facto tltam rotft:ot ca rClIloca: remollc
tur tlUScffcctllB. }tUullttla. cllld:cul9 rone rCltdif ~Il'culqs
qtS (ufi clt•.€.t pltma. ma.tia filt tall rônUundam 9 • ~ernoeSild
cO%Qillfigunf ~fiana.,Jlpt,r mlllâ otfponé I?ûods COZMlprt:aut
l!1fcctt rnefacoltct:q m~I\l! fisurna.nt{)rns't l)ozrllll1co fotmar
ln fa...ntalla::t Intcllcctll cot~rbat:oeI11Ôts afa llat'l (02mas I?fit
an cofuetudlne acctpcre:'t coitcr "abltnre tnlods obfcurls 1: fo
Utarifs:cf Ou per qUlntcelTcntte "Irtute 'taltartl reru Il co: po"
raUs I]Ulno: cl=pdUfal'cll ca bcmonfi,quarcad tale co:pus tle.
uen~lit.rlic fRis bemo~csIlOl~lcfj Qtlozccuancfdit.«r:8.!la ve
ro ro tlllte M51cllt p~s bd pot'!: potUlt clcmitolu qua UtateiJ
Ilarefaccrcfn :acl]frotn ppll blltlldl(if Ilne ,ppuls fUbllât(f!J
cocffendalibue ad Vtndtctl!.fllc otulne lurtttle:llcportpfos be~
mOIUS fl!.cercpett fllb aeUoc rem fenfuaUu:vt l'eritas fue po~
t~i1t1e:q cCi 'pfa tU.!.lltta coucrttf l]ütfublliitiiI:tn quo pofTit
\'tl fuo actu fOl quatlrati cUlpe,allas cfi(cquiJlttas "crltatlB
elT(tbcRructa'.pptcr bcfcc:tli liber! arbltril:rone cull' be 9nô I}il
beret pottllatè veldl fm bffponl bt!;nltatu in creaturts:qtS cil
tmpo~.fll i!51f vcrfi:9' Ot91>~ IIbcrCl arbltrlfi ..,t l'raf fm oifpo
Otton! (uarli ntGtlitatli ln p:lndpils matls:1: recfdet pen a 111,1:
ta quatitatl culpe:'t merttu-tglo2lâ fin (1I1i lnodfi.1flô cllcr!;o
bubltactfi qn be9 lld"tndtcra fliC bhline lullitle fll\:lmtttat bemo
ncsaetioib9 rcrfifenfuaIUi.«rjJtUIl foroqonte pl&batc patet
per actioes nteromatlc.S:;alomonto:cri qua bCIIIOIlCS c06Unf
adfadi.dri oQa bona:aut mala "irtute vcrbo%û:lapidfi:1: plan
ta,:~ tr~O qnafr bcllloncs Ilcttot rqt fenfuatin fubmltrutur.
€1Jrl ftl(dare porintdUglpcraalonè !gnls allcrnl:quotOt~
qucnfa/Umcl>ilnatc:>tlpamctbCnto
d
Iti U '
(ucpcnc:qu4uls(uB(ubllilriBnoa !lCSB mil p cartonent
ta:ln '" (ua penolltlllSis tnUlttplrce~%:::4~o~d(midtl eôpofl
ne tultltlc. €1f1à fil/if ;5lnfln'~â rubrtiitlli p~cc~~~~~~~~ ~~:~
cat:oPJ pc"as t(flf quocfi_~ mo porflt magie pend po tt; (cd li
ter Y1"onl oimns Illllhl pot da bart matol q, 9' fubmlttantllt'
satot virtutlsrc; fcnfllilltCi.Et .pptcr ~c fiU enolt tibl rcuclnrio quarr mtdlcie fenfualcsacttoCG !]fit ad bcmoncs (IISad~
b~ quocfi~ C01QCo"tcre crgo filttlhl mtdicina fnpzadlcta:'t CU::
rablsqllofdi~ oemonlacos:apoplcttcoa 'tmdacoltcos:'tpoc ' 0:..
-:: .
tUlimc Il bletls mtdtduls Ilddlderte I>crbii:q tSl rpericon:q ars aç, _tL-:...~. ,... ..h.,,tS~ fllge. belllonû fcn p~rfolatil tS::lf'lâ (umlgatio (emlnts dlllJ f: ~Y""
.
fU~ilt omnl bcmonclll a p:opllctll rtCotpozi~:vcl a bOmo.
ç :; T"~:2 J;;_l
crCanon fcpttlnue:qutooccttccurnm contrallloo:quttfm~
~ l- "
!
rem "abent 'tinconllantlam:1: Contra bcblUtatcm poil tuRr' ~ ~
mifiltcm:'t ad rcparattonelll alldaciu f02tltlldtnlB ptufiV pc;
natllrampoffct ~ber:.cr11lt non btcimut'tlbt ln "anum:']'
ncdntdlcctlls "liman potcllc:lpcrc:neQ3lingwa narrarcmt~
raculcfas "Irtutee:quas bws pO(Ult i quita elTcntlavlnl:-r.ottt
nlfi rerum deltlentatilrum:'tinttcr omncll qulntas efTcnti3slld
f?oc mll6lftcrlu~ pledrc "allcqulnte cf1'mltc ~crbllrum peonlc.
"an6dtcc:croct:perlllrum 't Ilurf. Sll'ero omntfi marllJ quin
tas cfTcntiae mlf~cs CU5 qulntil. (/Tentlll \'lnl:'I t/cdcrle tn potu
(ubito.'t qUlllllnlrllculo(c."omo qui biaIs to:qllctur iftrmlta.
tlb~ tlmolcm al1llt~M beblUtlltcm:1:foztttlldtnem rccuperat
e~terlO1(m '1 tntcrtO:e:lntant/1 QI molti contlntt:ncc thnctqcg,
(cd fupla modfi tlficlhllda~'t(oztlS l'lribIlG. 111\1111 intalltllnt
{lbi vtreG allgmcnranf:qtS cil htcrtdlbilc:nla per e~lmcntll;
Bppartatetftctus. «rellilutl ftU callteta adJ,lbcnda ntale
(wetli YcnÛ1tln manlbue tt!zanozfi:nUl cum fucrlt n(CcfTc.et
pzcUc!c.Otrapaganos:tuadl]lbella dG 1:"Ornlnlbusanno;u
tn quatltatc vnl9 r"nlnutls ptcne 't fadent mtra bflia ln pu/
'IRa bletm U6 ttbt:cy fublto ausmltat \llrea 't audaciâ:nclltfu~
G"rcomburltlntlmS cOlpo:IBabf(\J ldTonceutl6
'
crCano octau9 ln quo côUnef ~da ad cllra ndu; 1110, qui funt ,
mfcai l',"eno ln pOtll "cl quoulsaUornodo ;nne fnttett.
';onll.,o.tl)lJttl?bCGlïldl.
r ttq
�,- ,
~. ltbellus.
f):1ibla ~«: v~nc"t tilt ttOP5 eêiJ~w(~rc ad tpram curQda:qu~rc
multislUodls nfie cOlpoub" c,,~tn13lt:tJcllt c,.:mol(u fCOlpW~
Olim: t~:IEI:"tpcre:: lllctanl;cants rabldt:l7e( aUcrlus rd Y,cl1c~ ,
""fe:ct nU eQunG!t cr potu 1 tilctu Illarum:ql>us dto ~dl]lbd1.
~a cil cura. ne pcrclJnt.Sumc Iglmr nU qutnca clTcntfa "Int:vr
,:iuintlls clTlmtlag: aurl: crod:peontc: iln6cUcc:nltIlc:rap"a~
Ill:" per fdpfam ba ln potu paticntl:~ cJt0 curâbttnr. cr3lreln
fjli v, f01tlu9 fltantidotCi. mltte qu!ntas ctTcndas rc;.(.blçta~
rubd:feop~ rcglc:que p:e oibus rel>9ij rcpugnant vencno ,
r~nct pliciparli boll:gcntl\\nc:collJuvntcoUl:u.1l porell "abcrt. '
"cl Ipfas reS ponaa III n'ollra quintll elTelltla.et blmitte ~arc
pu tresl]otas:'l poft ba paticntt or pto cunltua ent:1 ~ l po~
potu be,ur:ct \!ngatur ab cnra locum InfcaO:'l etlam totlt co~
pUS.1 vtdcbls mlracuU cft'cetum tncura "ntnOlum. cr «:ano
t.r.qul~c bocet CUral1tCOlltrll bumOleslntcctOs cOlpozls nH:
~ contrll calefactlones.plurlgtncs 'l pe:dtculos .cr~omirum
GeIJcral tonls pcdiCUJ016;PlUri6lnG:1 CIllcfactfonem:lu "Ilma
JlO COlpole dt "umozutn COlruptto:'t "umous tnfccrto 0; putre
(actlo;r,om,o elfl qutilllla Infirntltate~ "abct Inqulctatur 'teSt
slnws:1non (elTlltfe fœlpcr~:etinllulta rc pladtum fumlt.,
3JdCOct; tUt nulla lU dl in mund!,:que pOtlU9 Intirm ltaté flic
,CUt(t~ 1~11l que: COJpuscon(cnlat 1} putrefactlonc qUaClJn~:
1 m.010:CS cOlruptos cô(umlr:1 id co di \lOllr~lq"tll e!Tclitla:
ft o~crl9 c~lnpptu..'t vn~(rts cOlp9abc~ra:tll paucos bics
crltperfectccuratus:'lpottlTtmefill Il ad "ngendum mlfccS/ll,
,largentulll l7luum.'l ad potandu11J. mifcc fbpl)i(agrlam. J:re
~ritfiU lJotsdul\1.:J,V qîiq} pcdtcJllotum cura clJ tmpolTibjUs:~t.
qii rôncpuelltl aUcui per(onc In/llsLfralts OIozbus:l7t "abeiJ
nctuû rc~o be Iberode qui ptrcnmt IJl1lJd'~"t Il 0 bcdtt "ono
ré bCO.ct c"nfumptua a '\1ermlbua c"l'irauit.€J!tcm qutdam
romllnua jJmpcr>!tot Il nuUorcn,cdloltl-cdicoUll\1. potuitU,
J>.:rarl ill'cdICull9.:~con(llmptus abej~ e~plr41lIt:no IlUt"" be
raU cllrlJ:red,bt tlla:qtlc fct>m naturamcucntt loqubnur.
€eutlljo.1~lltcrtq!lo co{StJorcû:q dt infirmj~1l91lI1turaU~:~
q Ile 'd t q tiC mlftlf a t'lin 0 iudtdo. ft' ~o(utt~,U.~~tdi
!ocp~~~
~ucognofccrt.:di quldie:fTenttâ fJInadan t ni alJ C
tlbuo'" nullfl fmttctrcmcdl,,~tllnCpcrtcac,pnolllfi1rt pOtc~
Ipm,{d Il}Oltf pcrllcnirc fJnc falll1ctl1:qnJ t'ill tmpotull.1l mo~
buG cumtf a n\1.wrll.CUIIJ. admtntftratlonc q!#nte e:rrc!Jttc;"t
"Ol} ((nttat perfeaam mdloJaUontm.(rCanon b~dm"s:qut
bocct t~ rcmçdlufIJ. "aberc ,otril (perant~m:\!t ttJRrm1l9 redll::
tcltl.lr ad pcrfcctam (alutCII1.€':Bpud"ntuer(um ozbcm Ille me;
~tcua rcputa' çfTc mIl.rtllJ.1I9 tnter alloa:qut in pallcos btcs (cf.;
Ucrlt curare: quartana:qlfl tnftrmttila:dt lJl~nc .pU~rads,:ct
dl Oc Uilfllra. terrc:lJlJ1l9 cil medlcus:qul CUm "ono;e: CJCilt, /:le
pra.1J(lus.$i Igttur banc itJftrmltlltcOJ cura re l70h1CnS tnfra
rrca \'Cl qUilru01 bica b~ patteru'ln poru noftratn qlllntflnt cf
(enrta:" l'116e fupcr rt (ple:UtO:1 erlt perfe:cte curarue.jte:m fi
vi'cl"t fOttlus opcrctur:addttur IIU que: ,"daJJcoJlam pursat.
q:ac pO(UIIlUIS (Pptll ln ,ura bcmoofacolUln:ctildmhllflra pa
ucntl:1tOlhUS ope:rabltur:fl addtdcrts nu (autna01:quc cil ar
Jm:que .,a(dtur drca rtuos:q~ pzoplwm re:fpcaum "abctild
banc tcbzcm:llJtllntÛ Q1 fi be fu(Co tUtus tnftutaue:rts bUlle \'el
rrcaguttl1.e fu(dbleo CIlUdi:cr mlttantur ln Ole infl'mll:'d ,"
')ure toltt~feb.tWu~.crO:.non "n4~lfJlle:qui ooeet ,ur~ pcr~
fcct.11\1 contr\1. tcrtlstlam.
4rf;crttll na fcb;la qllcdil.cl'\1:qucdi no "era:tn cognitloCilIl
tl "uri fC~lta:quarc boctrtnil qua porutmlla hl P.-1tctls Ubtls
~oflnG:fed ln curll tllllrurn:iVuls Ilt btlfcrensl1pu(J modemoe
fft'cctue:nos Ille (Ii. "na. mcdtchlll g6lllt remcdtli adl>lb~rcrtl:
,tbnua cotrll \'Cri tcrtfan~:q tR bccol1J pura.1bllnc ildtnbebbY
~lIi.(.()1acdptas reub3rbarum Ild quatltatl poderla bUOZU,
bcnarlodi:1 ad"tbe IJ.re qutntcdTcntle: 'UOJ "nO poderc vncue
btnaril fcamonllcc pure:" blmltte Rarc Qtres "0:I1S:1 ba pa~
,Iltt ad q,l1tati vnt' nuds l'lme Rc6thJQI1Honl trtum bic, ct
crlr pcrfcctc curatus quthl>ct~a ttl4febzl:'l ql ln tertillna n~
mlfccrur flc:sma:ild"'bc I]ulcrn~clncturb~:(cne.ct po
Itpodluna:'t blJpaHentt:1 curab(hlr Pcrfcae flne: crro;c:flmol~
bile fucritIl lJlltura mUTua:""ccfl ()1 non fltmlf1'usmllnu~tut
'1a ptoptcr ilUQtS bdlctu5.crt:a non ~uod~nlJl~:qut te boecC
CUrilm in quondlllnte fcbJlbus.€ 'fcbz~s q uottdlanil6e:JJeraf
c~ t'OlrupttoncflCSlOatfe" e~ ab,md~nthJ. dIJ8:'J tdw e/lvcrlJ.
~!Ie:d~~ct BUa non vrra:qulppecaufllture,t ftcsmBtenatllraU:
'illon ",nucro CIlpfatur e:~ft(B1lJlltc no nBturll":CUll1 qua. fI~
"1111 fozrftpttUultqulealius bUlOoz:quccfi ~ IlJttur attcbtflJ
.fJllperttctc~raf cum nollraqutntllcfTe:nrla per(efolll:fl bC$
ffFl1el~~p~rcr(plld4 oln4trlft.$t ,no sadld'nerfS qClc
,ni
"'1'Il
fl~llJ,ltica pur63t qUIli' (upicl. in drtoIiè,tnutnfeeterltm{rao(
Us eft'ectus.(L'jté Il adlltdcris Jmt~ qulnf~drcntte ~r (~I>c:rbi
quc olqtur il1crcurlaJjs:erit- mediI:tnil fo~rlus operans. f~pe~
rlllle,ntum CIU dl:'l' fi t>e n,cco fumas nUue~11"'bUallc:rl~ tr~,!,J
SlIttasln narem oeJ:tram:l7daurem paUcnti\J:tollltttpfi quo: '
tldlant: I]oc Ident taqct Il ,,,nt mcdldu Iflll'eSmil pur(Jil or'bU.,
addldcrla Ilhlm nollre quinte dfcntie.
cr Calnon ternu(dedmlls:lnqllo contlndur (amtia. ad ~Ii$
dum oJnneG, cont'nuas fcb:es.
4r~i11 tcblts .(ontlnua multlel~~ e{}:qucda ftt be (a ngulne:~t
llla. Otuldlturlnpartes ouaa:qda.m cnhn fit e~ IllUltltudlne.a'
quedâe~cotruptfôeilUus. 4rJJt~ qued4m 'fit be colera.:'lIÎta:
bluidltur ln altils buas partcs:qJ qucdam ell:qu~ fttétr'll re$
stonem coufls:alta. fit in ccrcblo. €'31telh Ifla qUe cil ln ccre$
blO billldttur ln buaa()ilrtce:qllia qucdam Il partcantc:alla
Il parte rctro.cr3ltl fit e~ /lcsmate:1 Illa btlddlf ln partes tres
(.In,mlnoli media 1inaloll.1~lima. vero febzls fangll ln i\Jm a
bldtur Ilnocl]us.'Blia bldl Ilnoc"a. cr}tHeb;IŒ COlere vna'
btdrur c\lufon:alla t'lldtur frcnells:ulhl qlita I?tc rctro ti; U~
targlll.crjtc5alietcblcs /leBltutts c\1.Utrtunf.jn fcbllbus un
(anSUlnts opoztet liobotl]omlii pccdcrc'l pollca l7t appUccs Il
1IIJ0llri quintâ dTcntfa Ciicr01U Iluulalili 1 cap"olclVd l7t 111 Ir
ccas Illaild nollrâ qulnta dTcntiii.'t ocs itinno ,re~alcr fcbtilJ
"tnltiimatto.crjtlftbzl colerlcuppUca nFam qnta elTcntlBJ
cil rcb 9:q rc(rlgerantta ln potu q, ad c~ta Unlido:'l etlil caIJ::.'
cros ftuulalca cu da IlmuladdcG't dipl>oza.cr3ltlfcbzt tlc6ma
tlcc appliCilnfam Qnta clTcntl~dl rcb 9:q pur(;QtflclJIfla:quaB'
dl\3ca "Un tabaUs pdmlltblt.~cd tn fcb1cq lita l!te retro ca::='
pttt9 copctlt tlUntdo nrcttotccfTmrle mlnedi rebus clllld'~~ct
'l'in potu '"nf rcfrlsc1'I1ttua.trjJrrm flolbu9 tfll~ antcdictlé
mt("bls qulnt~ dTcntti fansutn ts "Gant e~a ai J? boctrlna
canotUS pztmt ltbzt:q tnclptt.1110n PtCmtlrti:"c.etfcctus mt~
raculofos fade~ tn cura Iftarum febdum:" Ifla tib! fuffldan;
cr Cafi.qul1rtufdcdmua:ln quo côttncf fda eÔtra fclma pcR~ '
Ilttalcs:"tfcLaB cur~tll>lrfi:di nullulJ mcdlco~um (dar I]ls rc~
mcdm I1dl]lberc:cum l' cllUlttbus fcbztbUs nuUus modcrnoziJ '
plcter mum fdutt Ild"ibcrc rcmcdlus, ~Ilm~ co quia tsnoz~E
naturam.EIl tsttur tilt di c"fi adlutozlo pattltt adlitbc nnu"
qUlnta c!Tcntfii l'cr fc (ol~ ad quit/tatem mtus (cmlnuda pIc" .
ne 't perfe:tte: curabttur.$1 8utcm litt "olucrté fOltlozcm face;
re medldnipondn nollrilqulntlJ e!Tenna qulnri c!Tcntta 6'"
tlane tllen litt nlbel:pnoRlad:boUàrme:nt:càllo:d:(cope w .
stC:1 rut"e (~ludlrts:1 tic fila medtdna mlrablll tla. patlitl!l1ut ,
~ppone (IlMmer rca ln nFa qulnta (!Tcntta:" in trcs "o:aaap~ '
plica pattitl:" cCi sullaue:rft bc: ffta mcdldna mlrabllt radt' tI~ '
tcsfçldct adcoz:qul acrcm tnfe:etCie:rl'dlcr:l7ndeRlt "'dmUCJ
ttbitn \'CrftlltC:çV l'OR" suRaucrlt (ccuruecrlt:w non perlcU~
tabttur e~ilIafcbu:fllnfra vnam' btcm fuecurrca Infirmo.
'
4rCllnon.~,tn quo contfncturfda ln verll cura (pa (mi.
'
4r$pa(mus dl multlplc~qutdam cllcr rcplcttonc:a 119(r Inœ .
m~lone:aUus qui fuper,ucnlt ln vulncrlbus quaUfcCi~ Ilt:mo: '
tal~adt.Jbig ersofuccurrEdfielldi potu'lIlUnttloenFe tinte e.('
(cntIC:lllldJI4crls nfc tfntcclTcntle tes "ulhidllS:qUQG fumCiJ
~ctabulta pztmt Ubd. crjtem fumma cura cil ln "aclnftnnt '
tatc Il ptouoCQ.ue:rts fcblcm:q ua fic pzouocabls.f.qtS aITUlhe6
I1crbii:quedt lillmlJJlllll:1 ",;(cccum nfa qulntll e!Tcntfa:et "I~
mlullslla rcpcr trcs J,Olae: ct Ynse: 1 trlca (outrera ree:rlas cr
(l'In am bo:I1:1 cooperl multl\lu bfi CU5 pannts:1 cl/enlct d rtll~
rim tcbzls:poRiV \'Cnent~t febzlsfpa(mus CUNeur:tunc Labol
ra Ild curandum cam cd carnlb9 canœOZU5 flllulalfulnlhl~fjiJ
nollrc quinte dTcntl~:bido tal POtU:1 "nSido (Olplltlab wrs.
$( 'l'e:ro pccdlo fl'afmus(uerlt cr 'lJanlttôccomcdaf Inffnn9,
fl \'Cro cr" Imla rcplcttonc ba flbl t>tc,B. s:;t Illh fuertt (I/pcrue•
.,Ilo "ulnert cotOlt3- "ulnus cŒ 'erro Isoiro pdue:poltcl1 qlm
pUtrcfadltlbus:polka di cami nafd fadlnbus olbue IRis m'
nia cllln noRI'Il qulntu!TentIB.
...
.rClloon (c.uufdcdmlls:ln quo côtlncffdll qu"rrJad"dnhcf&
tl bebent mcdtdllclarllttuc:'tqliopoffitcurBn (lt:3tleil: podlJ~
tJra:10mne: senUa sunc. :Sb odlJloe olb,,,,,,nlllcrfa p~II",(O~
PboJlIOl IlIlllutudo Indllgare: nOn be:flnttmodn m Ildmlnlflra~
donts mcdldnarum 14~Uull;.~tlmO "rnOIJ. Intcrtlpat.~C1
CUndo ,t"O tadii'~)(,tutltl eafuf11. ~crno"t fIflCptrfculo s6fr
ln partibus rClhorls:ub nu~ psrtJb91,umoJca eo;rQPtos ll d:
dl'CIlnt. Ccrnptra IgtturtlltrnlCllctaSmedldnlls cllm n(lllra
qu'nta dTcnlla" no potee tn cura tua crr~re. «:Jam tl~ fe~
plus bt~tmus:()1l1nte:qua,lJdmtnlll"s plop~mtonlltem ~I'
~01011 .d 1111:11• tllmttrasftarc lnae mC4Udoae: qu~ MJ'c~m
,
t'If ,
~~nc
1
�..
~bent
ad tIIâptfus ptr trcs ,>0:'119 in tUa.:ponea admfnillra
(C"tifn aliï~ mlblie Il fitptraJnio aben(c:u ("nduntur ca~
pa tien tl.(C' ~ucll,o.rt~atcr 9Uilre pl,Ciptlllll~>lrtuas cU quin
ro:t'mc:ncrUI:'t os:fuccurratur /situr plius cum Isnc urbitt~
ta crr,mttll admhullrari:cU OIS l'irtus rdcutuf~ ln centuplo
ne~old:'tdi. l'Ino qumtc e/Tentie rni,tto uctineaturfanSUfs:-r:
bemde (Huent os taUter fubmotum:qtS incontintntt pOmte~
masts a u:!mcntctur ab ipfa qutntadfenttaq, finc IUa:'t Ill~oc
pater dt t'erum:nulla medldil tr/buatur aUcul ane mOlrle pe~
tral]t:c~tra~atur:bdndc ponal' flbt fiuppacum 'albumlnlbua·
rleulo.cr $Olutio''5i1t pdphnus dbt adminUlrare medtdnas
ouodi ml.ttLa cn modtco n~e quinte dTentlc:bdndc ln (etSa cu~
la~tiua.e CUIU noftra qulnra. crTentta ad tintin \lr meUus1 fCl:'
ra \lMeaffa ef1: altqtS oe:'t fl incontlnentt porlurlt e~ptllt:e.tpcl
ti9 mater/il pecans a cOlpo:.e e,rrral;lllrur:1 ad nnem:\'Utbl li
larur:l1nô ponaturfibt Iluppa balncata tn aqua:cui admifai!
1111-0 Impédanf tanru:.rpcnfe.4r'ti filltn "oc qtS otds ratiôc
rur "nfi Illodtdl qutntc errentie:1 ponea cCi "ltcUo outtâ blcto
in tromltta f':boncc os pomt c.ttrll~t:pollca ""ln ua 'uref ficut
vtnurts centupla tc:cy appUcari nô l'o/Tunt ane co: polis pert
culo.bidll1us tilt 1}1 nOn dl dbi n((efTnt admlnIII rca ln tanta
bealifs oictfi cn. .rSlIqfi RU ~tt" co:"e j,tus aUqllis cu;" (a~
quintatc:{kur adlntntfl:rantur ante appltcatlonem nfc qUin. , stttil:l'd cultcUo:"d rom monrU:"d enfc annozum:~liter qtJ
te clT,ntt,.t:.~pUi:fl Oc allqua m,dicina la,rati ua. mintllrltur
\'adiepzofunde nlmis:'t os cil flrlcdf.~t alltem talts ictus flltt
'Il quâtttatc l'ntlls l\:a~mc:mh1inratur bC qulnta. cfT'ntla la.~
in ccreb:o:non pôt curan:nlfl alm m'raculo binCl.St \lero no
,:atlua pondus l'nfus acrc:\'d a miniftratur pondue \'nt9 • j.
tctlger/t cameu," cu~ ccrcb:o ClIrctur talts tctUs:fIcut Oc ah}6
baur oc qutntil cfTentiapondlls "ni liS tml6mc:ct fic be alifs
ol,rilnue.~1 autifuerttin pedolC:l'dlnter (patlllas:1: tansat
pondertblls al/arii lIlcdicinarfilaJattuarCif&m fU1l1U modu5:
mlb:,a fplrlmalla:ponlda cn folfi quita cfTentla:quc fangu'nl
-z ftc pôt nfaqulnta. clTcnUa adlntnUlrart ftne bâllo", pericllio.
r dtrm 6lt:poftca cur(f CUIll (falla Inuoluta in qulnta clTcntta.
«JIn. Cllrilautem "ntllssuerefulllmc bonitatta beus creault confoltdaftua:1ln qulntacfTentta:quccarncm nafd faeit.el'
Ilofl:ram qutntam clTcnttam: 't qutnt~ c/T,nelit fanSlllnls 1)fii1~
clTI i,tus fllcrlt in allis co:pods partlbus:llatlm fuccurraf di.
Ili:qmltbet enim pcrfC:1: ambc flmul cllrantornnct.n fcbzem:1l
tcrb(lltlna callda rnl.tta cft oleo:'tdi qu!ntll e/Tcnrta:ecrde po'
ocderls ln potlt:1:.l'llurls toculn patientem. $t alltcm "js "f
n.lntur abi pdletc nuppatc:~ (liretur fkut in aUfa Nctum cil"
fO:tiu9 opcref:\lddc Illls qu!ntts (/Tentits quinta efTclltia cbu:
.r1'ilt nota "nâ rC6ulli sen cralclll. dU vuln9 noulter tactli t~
U:vdipfwn cbuUi mt.rra di blctie qulntls c/Tentils:'t tn tresl>o
quacftqs l'3rt>: COZpO:ls:patcrq, III capite 't ln \'ulw:'t in mem
,z...
Na applicil in potu 1: vnsc ab Curil:" Infra 1l10dtcum tempua
b:t~ fptrltll~libus:cn cUtsne côburcndu5.€jJtcm omnis l'cr" _ 9>'~..!.: c:;;o,&.icurabttur pcrfcctc:nallll>crbatlla a tota...ppttent"u,ar ollll -:2' cumo (acra ln quadlqs partt CO:p02ÎS plcttr1j1 in capite ct ln. c:::::::::.:.IS.. o4Ji:lL ~
fJlltti:1lcocrllcu 'l'ino fupponah!.rloco paUenti accalida:'t tn
\'ultu:fî futr p:ofunda:p1Ctcrïp in_"aro:cll cum fUo fllcoda.
~-~
\..,
Ittodicu rClttpus "cl blea curat tpm panentcm.crLattOll Oe~
~Jltl omne os (rad.!i di pcrcumoc a. pcrracft cpra t)lJ('(ndlf. '
C~lIlufTcpttnm9:qut bocct te qualiter potes tc "abere Inomnt:
~t "cro p"cumo no fun a pctra:no cncndlcndum:lmmo cil:
bu6Curie druste (eolndulll g> (uerft pofTlbllnulncrll l'cr tta~
libt po1ten~fi clltl>aplafma:'t l'cr 09 flbl rrtbua.t tn potu quln
IUrilm rcparare.cr ~llIfUI1lU9 ~dnanlttOnC "tC in (IImml'l \lna
tam etr,ntlam:et Infra m~dtcCi tEpus crlt pcrfeetc fan us.
bleui bare tibt oocrrinâ senerall ln crurts cirustc:l]occft qua~
cr3Jt~m ae.t percu 'Iton c l'Ifcera fracta 'trupta. fucnttt:po"d
intcrme canon us cQnc:qut Insrcdiarur per "tm:'t tranfeat \11..
liter pofTunt curart cum nortrll qu,nt a. e/Tcntla..{t11 ca.put mu!
tot/.lt5 pcrcutlf cu In. ferro:" opoztet "tt Illlcdlcin(s. ';Iruslcus
tra. vulnus c): \lrraqs parte l'cr bUOSblgitoll:bdttde 'fuarur di
(}IIcrltfubrllitcr cU ferro fno" cfiOigtto:aeJlaUqtS osfubmotft
flIc (cri co "Clint \leu (lIbdlitflma:bdnde mlttaf Intus:ct l'cr
(npcrficihi(ecn rupd:pcrvndc futum en ponatur bc: qUlntil
"rpolT" confellhll tral]i:tral>lrur rtarhn:'t Il a liqtS mattet R.tfi
culn camc:taml en fractû:pottatllr nbl l'cr olca oui :\'Itcllunl
clTentla confolidariua:t)clUum pars cJ,:lcrto: fual côarr:'t lpo::
cam oleo rofacco:l>on« caro putrcnat'1 oa deuetllr:tunc cure
Itaf bequlntatfTcntlacô(oHdattua:'t curel Ilcutbcalqa blctllS
turdi qllhtta c/Tenttacoll(olldiltiua:"cumtlla.:quecamelll ta~
cJ1:. (!jJtiftli fl ronepcrculTlôts manfcrlt fisnfi masnCî:acut
tft crcfccrc.$ttausaualis <p cutis:non fransatur:tamcnos
lUultoriée contingtr in fil de 't in elitspartibus (":,pNta:Cum
fractum f",rlt a. parte tlltllS:qtS porelt cOl,lnofci pcr bolote, ca
bocpotcris d li"nlllK rcmoucrc nô' oil1o:fcd 1}1 no" .tdca tur
pitis ingcntUTllnum:'t "œufeil apertawr Gd J1Iodum curl9:cucl
'rG mGl,lnll:'t apparear modkfi. ~.nidfiids. 3.IIII.collar6'maf
lo:.!i ~anatolu oulc/Il. 3.q.\Jliml;bzagGnt,. ~.i/.croCl; .
Icrur OS It.ldm fi pordt ,ucUl:fI no ponatur tllud putrefllctlufi
Oonu caro rerillms tUud eudlilturp'r purrefact,ol1cm: ct os
rl.;.lf.carpo~alfamt.3.iI.tcrbcnt'neUb.tJ.olci oltll.r~;;1·dpc-;
c~a.t.!:5t t'cro oe capltis(uerlt fi~uJl1:ponarllrt>cqulllr~ e/Tcn
ql/lffiml. ~.lhl.plJlucri5a pUlucri,anda 't Cr,b,a:'t ln paft:ntl~
tL! coufolidiltlua:que Îlt(ra 'lultt q,>; nies perfecte confolldabtt .
terbwtlna.", carpobalfamo:'tpollc ad bllllllanduID ad Jamc;:t
O~. $1
bura matcr fuerlt fctlTls:ltlltrl1 tur fupza Oc !,icra. ,
vttrt ,flmui cum oleo ad Ignem lentum:'t (OUisc jllud:~
qUlnta cfTcutia:qllccft tnStlldlTtme confoUdatl~nls:'t pot nit
btfldlallerlt ln rcccp,todo:'t pcnca cCloperl Cllm:1: pont rccc~
cO!Jllofd(ctffio burc matria l'cr pullulas hl IG.b~6:~cdnatim:
protium lttnmo:l'clln lima vlnatta pfrquatuo: bics:" pofleil
qt Il bctur abi pa.lea ad(dndclldri cCi bcntlbus:tto pot pze ma.:
e.ttra
"t~rc tUo flcut fit rum bit Ifa m0 ln fisnls ia lit bleUs"
s"o bolo:e.(C''jtéq: "aber facilpUibeà. JJtclIl Il pt,a marcrfdf
nllm potell RU plobatfamo "endi ad omnem plobatloncm. "
crJJtelti tiU Inl apollclllatibus 9utbufcullqs vrcrcqulnta cfTcn'
(a fucrtt fd .quoul~ modo allo talitcr:cy (cquatur lit tpfa coti:
nulcUls (ol:,tiO:qtS pot coSu.ofd pcrJlilufci fequentl boloz"n
tiil purrefedh~a fcdatiua bolous '1 mûdlfiCllrllla:'t ilia que .ca;
tllGcntiffnu!i:"comafca'ioIlClIl1apadu't tonitruoz"m: qllod
ncm lIa(d fam ctcutelll,. (C"tem Mula:canccr:plasa rurllB
(dripotpcrlud~ctû paticlltte:'tpl:r plfibduti:'toculo:um tur
tur cllln qllinta c/Tentla cOlfoflua pzlua:pollcil cum mundlfl:
b3nonl 'lc.fiiU ,urado cii tadilnct q ~Inta e/Tentta, con{oU~ , calttua:pollea CUIll Illa:que nMct fa dt C\lrnCIll:" Ifla fit rcgula.
dJ.dua:quc l'le ocuUe l)emol1llrabltnbl confoUdatlonc5:\)c/n , sencratte lit curis druSlc. et Illa liU tlbi fllfficlllnt œufa bo:
de aira. ",,'nua '''In qulnta tlTcluta.:quc fade camcll1crc(ccrc.
n;tade.
. CJ:ltaua bco nlrslnt IDane.
"Cf0
'''''HI
"e't
au
�f{:lonfilil1 quedavGlde\'tt1ia ~pectQt~ff~mi ar~u;
clElb:rta qucllnt:\'r Infra. vfddfcct.
~'!>,. Ecrc. f.gal. 3' s.b,ncdlctc.f.~.lit.meWB rofa.colatt.3.;. oJçt:
camomille. ;.til.faUg COI\; rriti.~.j.mtf." t)ifToluantu .. II):hb.j,
ter, tndpiunt.
pttonan ~tbt ftomacl}o Idlmo.~31tcnl polTtt I1co ga.rS!lftfIJ1'"
finuliterftomacl1o c~ftente letlmo:'t fiat cum aqua maiOlan,
aau calldatral,endo't fllscndo ipfa.m pec IUJres:pttus rameR '
Olt repleto:el: aUquo 1t'1 IIOlt:vtpllra e,a: vino:vtlaquafalule: '
"d maiot.lnC:t)CÎnde poftiucUnct caputyt fimlll cUllltllol~ :
quo~eoefc~nd\l.nt(uperfiuita.te9 Il narlbus.
. ,
«r10.lIarta Inretlo.f.côfoltiulo côplcf cum.tnultcttonibus c-=
oleo ~ecoftO:bt fptca:camomUlino:'1uo P9tclhtilaPthlclpl~ ,
'tftat t)Ictil tnllnctio ad nue~am oz: ad IOÇllln torum in '1u~ I2C~ .
pit t>O!otan oz: ftupOtcm fiue "ripee appcllatfQtmicationem •. "
«r31ttm côuenU (Umere fi1)6Ulls t)uobus l'cl tribus t>tel?~s.~.j.
acott coditt:aut be mltridato:.,d ttlacoto:fcd bccfuma,nf poil: ,
dionesptcdictas.ftl)lspaucis ad ptefensfum ,ontenrus me
remtttens Illdido m"Ucotum t)omfTimOUlIll eum frequenter
"ttitan tium qllar",!.
x..aus ;;'eo. " .
«rPe ftUl:U catarralt di.,lccrtbus-llartfi:'t 1acl?ttmlG ,oculo~
plO fpectilbUi 'Iro blio',6afpare aftenll.
' . ',
€'';onftUut11.• q.
'Z medidl\f. t)o(t~lis '2 ~~onQr(be t)o~mm masn~~~
Cl )f)laf6 :i.t!fi9rill~aplelia nondum Imp:dfa fdlC1~
.
. '
([IDcftUp01Cp:O ~omin~ ~O.~Qttbeo pa~ttnmo.'
:
,
.
([iConhhum.J.
:
.
1nca(u egritu~:
.llnlerue ml~i narrare plia oldlna.
bo rcglmltn fq:reb 9 nônsturallb?
qua bzeuite 't fuedncte potero culn
mlQI ad pua no fit ~ie eômodttalJ.
$ctSo o:diabo mcdtdnalia qllcda
medidnalla in cafu fudnfirmltstis
(ofcrclltla..cr10.uantCi ad pzlmll in
~~~~~~~~ctpi(IJdO ab acrccUsafacr becUuts
ad caUd 't fi""m nlll co:puaefTi:t "aldereplctllm ttall' nplla.·
(llacuatio ptccclTlfTct:vnde ttlttusagclldo bonum erttc,v ~t~f
nJjqua elll1cuationemtnotattua..pl;lttn rCGlmtne per 111cdlC1d.
lIa oldlnabltur.t3ltandus cft a fil aerfrigtdua:'tl1umidus:plu
utofus:'t 'l'~tofue.cra:lbl p:imoqllâtCi ad dtetiont panla:fit
tcrm en tatus ct pzepil ralu 6 Cllln ma lotana fa lllbu ut.!?erbll li
rU,llh Il ct pll1ccblt:tilhl ne fiat fi ne oiella rcbus.~ûrncs fint
flcut aulnm montanarii pzcdpuc 't fin tafTate \'cl fri,rc.31tem
pofTutlt conC«fi fteut ca files pul!ozllm 't columba~:ab(eifllJ
plill6 captte 'J collo:" btmi ttat carnee srofTae omnes ct "Ifco
fo.e:ol11nta laeticlnla fleut cilfcüm:lac:ct flmlllll. ;;,1111 Irtat om
nia fcrell!a be pafta:'t finlllitcr lCSlIlI1tnll o{a.:{llluo qtS blOdto
deer'im rub. l'ri yolTet.iiUtetotcra oiafrlS'lda 't I}umida:ficut
laetllcQ:endlulâ:poHulaœ:oicurbitii: nadOhC0-: cucunu:r'''''
'l fimlllil.a itet ois fruetul1 frlstdoa oz: "umidos: ficur pcr?t'êo:
ptunIl: 't fimtUa. $cd plO oltrlblls vtatur ",ur matolan.l. •
po:f.slulil:1I1 cntl1:01lgIl1l0:'l (Imlllbue.
cr.~tO potu quaut13 auccoue .vl],bœllt "inti nttl ln b(dlllll~
rloncltlo:bt" pccdctlrtbUS d!onlbll13:"erfitamcn attenta con~
(ucnadmc que ob(crua,nda el1 \'rarur ~Ino "ermlUo fiue nlsro
non multuJ1l pot~nti 't fit Ihnpl7atulll eum Ilqua mdllG.
€ root,ue" qulca e,tercltlulIl fiat plille c~pulfl9 fupcrRuft.Jtf~
bus l'lime 't ((cunde tl/scfbon/e rq (c({blls U:/I1Il:'lltt (ilctfi
snre clbJjIll:nonautcm poll.ft fl o"urrmt9'poll pzandlum
"dcmmn necefTarae efTd fcc,rcrdtarc tale e~crcltlll5 tiat cqlle
ft(r'ulolJ pcdcftcr.cr60l11nun \'tgtlla bozl1lttiofua. tiat tern
pozccolluellkntl 'tfiblCon(ucto "ala bcnocte 1l01lllUtcm t)e
iltc:tlIfI i>enoctcctaltqlla. caofa fibloccurrlre t)ozmlrc no po '
tllilTct:quo cafu,fiat bc ote't blftanter a crbofaltclII pcr I}ozam
't (unlhter fiarrempolC 1Iocrls:'t flcfeptcm Qo:arulll l'el clrea.
tn tempo" nOals. 3Tn tempoze vero blet Ilt per I7Otl1m vddr
Cl. cr31natlltio etreplcUo.fit pcrcustnClbo .1:potu 'tfcmpcr
(ursat a ",chfa CUm rdlquita ocfJderif nue appetltue ln co r~
11I:ll1enabus.cr:aCCldcntll antrlle (Jaudcat't (peret'l rcUnquat
tlmo:cm ct trlflttla m.ft I}ecfuccincte fufftdint qUllnnllll ad
rejJllnctl plcdtctllm.
«rlfilu,mtuIIJ 1110 ad rtGtmipcr mcdfdnalfl1 qlllltuOI intltlo~
nea (1111 t!]a b,ndc: qun rft pzlma (ft 016c!lto.fc6a. cuacua rl0. ter
Jla. blucrao.quarta con rima cio. cr1~dma Intltio.f.biScllto
co plccur di (r~lIpo Vt Infra. 'l'tddlccr. ~~ .0,timeU16.f. 3. s.md
lia rof.collatt·3·,·aquarulU (allile malozane "bctonlceafi. ~.;.
1I1I(ee 't ptedlero f~Ulpo "tatur "f~ ad qlllllq5 vcl (cl: blce.poll
QII01Ull1- afTul1Iptlonl poftea. "tarur medtcilla folutlua. be q'la.
ln (ctS.s.lntetloc flathn blclJa !let 'l1IC1uto:fl ta men perdptct fc
IIIl1ltu;-.l rtp!dum pzulpllc CV IIItCrllcntlTet multllm tcmpodB
fpACI{j CV 11011 fulfTet pUr(;iltus polTer interim ante blcta t)tgc~
filonl fitlldam aeCipere allqtS lellt cllacuatluum:fIellt "ralla.
(Upll.5."'.Ecre.f•.6at'.in fozmo boh:illltillom btlTohlendoeus
aqua (alllie \'d loco blae Ecre ft plue placcrct capere pllIulaB
ca PI.l t.-:}. il. pilllliarum millltdnarllm "f'l'ad.,.j.ct (adcndo
rreG l'cLquiltllOt ptllulas ptOUf ci vid,bltur.
trSccunda tntclldo quccfteQatlo IIla.qpldem complctur'p
nllnOlattollcmatcrle (sclido vt ftatlm NCtlll11 cft, plO cfiattoc
,,(1'0 crlldlcatilla laudo ptJIulaa In(ra(crlptas "lddtcct.
~f1" ·Plllul.trlllll fttidarutll.5.,.agarld troctf'lltl.~.,.mlf. 't cus
,nclte rofato eollalo fiai palla.
cr~(rfla 'ntenUo que cft btllcrfio.Ula qlltdc,m complctur pet
Ilqu(l1ldlig'tffatdrfttrcpcrQo~a.m \'namfalrema"t~~fTI~m
g
'IR caJu e(irttudtnfi fuarfi '1ua6 pattffT,nobls "Idcf
cfT, btdda.~~11110 otdlnâdo:-cbt.di rf6iml ln.l'j.r,
Ibus non natu1'1lUbus.$ecundo ~C6tmiper medid~ .
nalta.cr';irca p:tmllm tndptcndo pllmo ab aercvt
tandue cft aer ntmlum caltdus aut edam fuperltue
fristdll6. ~UCilt ab aerc \'mtofo:pluuto(o:tumpfo:~a. ve~
to boteaU etauftrall ctiam.l n'm'il mota fub radits fohs ct lu~
ne" alPutfcneiltur coopcrtli mB6tll carm allt minu9 fasm tl.
podi en.nt otucrtitatl.andc tl!' eftluo blretrli.llt mJlsle lçll(.
ecôtra Hat tlpoze I}~Clni6.;;'e nocte cria tœtatur magie ealldfi. .
g, oc ole oz: tcncatur caput miidfi frlcando çaput fln\Julia bl cb?
a.ntepzandtfi unteccna:'t finuUterlpfum p«ttnando:e~pul
fis tamUuperlbattatlb9 l'dmn ferude t)16cfttonla "Md5 te~
bus 't \'tina. 'J poft e,:crdttli parttfHnfctlodi.~t fi occurrat c4~
tare l'~optet ncedfltiltl teneatur ca put bene coopertll cump'
leo lelliou 't6l'autozt fm tlpozfi annt bluerfiratl~c qut~90t::
ctli dl (lIpza.~t clt1Jllf ur qlll tit bcdlnas ad caUdii" ticcft.vli
tQC:f?remaU a«cndaf t6llte illcamcra.qutfit tacr~s e,t 1I6Jitll'
bonle p~edpllc roufmartnt:laurt:lunlpcrt: robotle 't fimtlifi.
4rCtbl bcbene cfTc (actifs bisonhJ 't boni nUCrlmltl 'J. pllllcarfi.
(uJ!ftuttatfi snaflllt. vii dlsanf carnes pIlUo,:salU"arfi illll~ ,
nft:flrr caponfi:pcrdtc6:tullcntl faflall014: cames cria lcpozli
tuucnri 't ca.pllOlodi tllllcnli 't elllllculotri:carnce eth! alll(llall
dablltfi flcut a laude'J fllnUifi 1: ptcclpllC turturfi: carm~ ctli, '
"ltuU 'tcaftratt tuuenle 'lut "edl côptetl qlle fint pparilte . dl~
~ndo in ptadlo 't ln Celli afTlindo.rClnoto tfi COUlCe c,:teflo:4
ab ets" fintbene mllfttcate.cr-=occduntur eda ollafozbilla,
cr",ereula fin t fleur paniltdla cli bwdto ptcdlCtarfl carnlum
BUC di butttO rccentl.fll'r l'anis trttus becoccus ln multo b~~
dlo.'t Inter aUa laudaHar.pllltc!J etiâfarinc furmit! pparate: '
di blltrto rccentt 't ehuc~ro. 31ti b:odlfi acerfi r!lb. altCI1~
omnld. phJSUtavt(cofa. 't\'1~ctuofa echi Omma Clbarla. oc pallil
'J pI(cce nia tinr petrofl qlllb 9 tfi ranfTtmc "tilf.t';cltcllf om tUI) .
pozaclll o.deapur fleut ccpc aldi:polTl:caulcs:" orla • .lit fupcr
oia "Itml oflll1lctldntavr cafeus 'tC.31ft Qnmta lellllmlua.a#"
telllole cria camee aialUi grofTo~fi ct q t)tlftClUs fUllt blSOllttl
flcut fllt carnes boutnc:l'ilCdne:cerllllle" fircs. Jti l'ltclll car
nea autu be6ltiCi Inalts 't paludtb 9 17fiUfi rollra." coUa IÔ0'a:fJ
(lisanf cames Builllaudabtltiiftcllt carnes auillm (Uplklfcr~
ptarri.€1~anle fit côuellllterppa.1'1lr9 faet9 e~fanna.furt1h;
tt boni 't lIl!ldi clmenilter fermitat? IlC cUa occoctus III fumo.
4r1rua~ qUI coccdftturfunt flcutpafTule '1 aUdancfi'" pIed
s>ue tO:cfllCfc 'l mafttœte.1: fuma nf In.iI.mlra poft aliOS Clbo*,
'n quo t}!Cella plit (umipc dtonils aut bc pirls p!rldeln m~~
dlca tli g,rttiltc ad ptol)lbld fi afdfuOl l'a pot/l.no tfi ct/a II1CO ~
UcnUit pcrflcaln alta. fua btfp6ne qUllm patiwr.jJtcm etill1l
cofIdcran.io tpa dttul1 multfi c~Udum allqli polTcrl'U cmlle:
mdolllbua:in modlca ~Ilmcn qUBnrtratc.€PC olerlbue qut~
bUG pôt vtf:llnt Ilcut Wtea cIi modlCO tfopl 't betonice buS'.'t
(enl.l'erri licet ptopzlctarl "abcat ad oCIII00 tfi qt MatBt '" ca
tuscerebd't f,lbtlftat';t)lfponlt ,p(a,n ad flurum lIIllrerle cll~
tarrllUa.tdco 110 lIIultlll1ludamua Ip(lII/t, fil11pllciter blclm' .
be petroflltooz: bcaplo.ln cltare orltpoteJ} ~lilJo:oSllle cCi sl~
q"lbu011J'fllcte.€~apo~,e fiâr ,n b:O~19 AJrnln plcd!C:f~;
�f!onffiium. îj;·
'\'lno sranGtOlu buldfi ~lnlrcldo.(cdi p~rn dllllmOml: 5fn3t
berta:madt1:'t ~arlofilo:um 't cCi 511ccl}aro optlmo. Cf1ièotus
due fit l'In Il medij colo:ls:autalbll mcditpotentlt ct mt,:tum
di aq ua 5UCC"kl ri:aut in I,reme ellm aqua mtltia ln I}oc tfi at~
tt.iaf cofucrudl' cui aliqllâtlllu cil alfcntltndli.4L"ll)ot9'tqce.
ois morus fOHIs 't oie fouts agitatio c,,!telltur 't fiat eJcrcttlti
,Ieue !]a.blto plius btncfido ",tris."5eWIlUls fu~fiultatlb9 ptt
Int't fdie blStlliois.pollea qefcat circa ',OlB anteg, fumatpzâ~
dllh: fIrr cena côuenlr lreJcrdttfi partlcularc pdpuc pcctolls
"captda PlU modû tâ bictu.eJeratlfi afit peetozls flntloclltlo
\ nes 't \'Os ahqual'ra ltt!rcd bl/fcratctrdterQozâportg, Blfum~
pfItdbllnt.tr~onus 't \'igilta.fomnus moderattls 't 110 blur~
11I.S't00 Immedtate poil ctbfifactusfcd bl/fcratper I}oza ad~
min Us eôuenlt.et fpadii bOlmttlonis fit fepti I}olarli "ct dr
ca 't rIt di capite lCllato 't nt eouenllter eoopcrtus pctpuc fctSm
arrcma.crJ nanttto "repletio."Iter olm rcpletlonh paruln
(omedat ma~hndn cma. \?tteUt colt9 (Ut2ftu\! "qualifdiqs rIt
poil dbn illlcdlat' fa ct us 't c.bo c~llente tn-llomac"o.trB"I~
dlda ai bfit cffe qulaa 't cfl In"eridn gaudlo 't letltle Inodcra~
".et r,ecfu/fidat be re~tmtne tn.",.rebus non naturallblle.
ClrCil mdâcoliâ 1111qs errlt "abMe Intltlôee quaru plia cil bl~
seftto lnauric.fctia. cuo.tertla blth:rrIo.quarta .r"ibitio flut'
lI1aterte catarraha ad oculos't ad nMum fIfradaUallparteG
COlt2is pdpue-ad rtomae"û.qnto refolutto rd1dui materte ca
tarraUs" cercbdcofo:talto.4L".auatfi ad l'lima Inlltlonem.f.
al! btscfli.onlmatertc colidcrata bl(poatlôe materie catarra~
lie qh a pudnto fIt frlgida ",,6t.(cCfi tii mlttionC5 col'clo
tll ca(n tIlo la uda Ill'),p blj3cfliuo fr:upli QUc.~~ .fv.:u.acctoff.·
f.(rlU. "Iol.mdUs ro.cobtt.an. 3.s.aquaru endluic:bctonfcc ct
(entcult afi.3.j.mtf.'t be tIllsf)!tIlpts capt.at "f~ adqutn~ "d.
\'Ï .bice côtlnuou actu ca Udos bo:miendo 1: qutcfcido fattin,·
port co:fi affiampttoni ante efladonl ftcnda petpuc tl?c "cris i
quo tlpole COUCllliriOl dl purgatto i;P III alifs rlpo:tbusllÔ yz~
gente magna n«effitate quo cafu ctm in alft cl t12'bus ficnda e(~
fct.tr~ctJa."ttitioq ellefio.8d"âc4dlitltionl12fidMa con
ucnitadmtntrtratto plllidaru coc"hlruJ \lut plllularfi affar~
ret 't di agMieo tro.fed-flat 1lc.,1.V.ptllularfi be IlfTarera piUu
Iarl1 cocbtarfi an.5. s.agarid Iro.~. j. mlf. 't cum melle rofa.cola
toJo:menf pillule quttt~ quas fumat tn f~ro poil eelUlm leui
poil tres ~:a9 "cl drcil.l:t fimttr idldTtt blcendu be (YlUpls
pledlctla pollca tn milne a.nte pzandtli côp1cta opcradoc me
didncfumatur lanattuliqtJ Il'Ullqua. Ot.dd ccfi modfco Ilnis
fo:.1i cot,crot6..\'(1 rUlUiltur b:odi4 puut mllera dl mOdtco5u~
a,art \?Iduo c:oac.pollclJ. poil "Ota. \'cl drca (umat pzildium ct
ftt leuc refpeetts aUodl blerCi.btc \tero fequltt fllmaf co("tio hl
(rJ.(,rtpra.~~.rnctrldatt.J,i.5ucc"arl rof.s·lif."t (umat amlU
"01iJ. bc qua tl(ctfi dl be alTllmptloc e.Hlularl1 't fr 1u polurn.l:t
qt ln ctJrtwdlnlblls trtla qUlls piluf pclpucttl mOlbo catarra~
Il fotte \t.1IHUO nec bucfutflccrlt:ldeo bonuJ ellq"".~"d.J". '
blebllll "cl drcil Urdiue 'tfrU\ulrlua '"t c~iscntlaliat cu 0 cum
pilru~ Infra tnfrafcrlptia qtS. ~ .plllularll malttctnarfi.• b.Côd
ltato:ts ln additlontbua m~f.c.bc iI.dtlJdltolle llot·S·'·s. pUtu
Iarfi b~ alTarcrct.5.j.a6llrlcitrod.~.if.reu.clccll fubtlllter pul~
uerisatl.J.s.puLuerte peonie 1: fcmlnta fenfcull.afi.~.S.,"l(ce et
cum meUe rofllto co13to fiatmasdalcé aue palla be qUIl fuma
tur.~.if.filciendopillulaa.lif." fUntllntur modo tllplafcripto
1tcrn trltcrdum 10<0 ea.nam fumatur "".us mlrabolallue kcbu
fue ,ondltutl:~d (llmatur eriam poil cmaln fIcut be ptedlctlG '.
mroiclnts(UPlafc:rtptts •.ri:ertla Intido cfl bluerao ad qnaJ
q ntdl tntitloni perftctcltdaltl fiant (rlcatlones pdpue partluJ
tnterlolu 't e~tr"Rotfi polTant eda fien cap11tpurgla. CUm "tno
albo tcp Mo tral]ido pcr na.res e~llente flom aelJo "aC110 il ct;
~o umtffiafupcr1lultattbu0 fepc blctle:fcd Impleatosc~ aU4
Uquo:c c6ucnlctl "r V III 0 aut aquacalida ~m q7 d magie pla~
atertt.}ltuci enhn caputpurgiumfupladtetfi:no folum I}abct
tlluare tn ,"0:b0 catarraU:fcdit ln. "lceribus narJmn. et "bl
perctplet noclIIIlCntnm aalttatls ,d mOldlcotlon!s e~ blcto
"'11.0 ln naribul3 btmlttaf ralccaputpurgiu.alttcr cm "tatur Il
lo:~ 1lrr bCintodO no abl}otrerct:tlat caputpurgadllmc~\11ttla.
s.fInodi'%..lluda.l1luslt lottotlem capltte cd Itpulo fadefottt:
'!cllm lUo penut(cido III ftne bccocdole Illtqd bc flotib1l0 camo
m'lUe put\l..m.j."d cirCll'ttattelotio ftlltad tntnf f,",dhl !,cb
domada 't~mlme fllpcrf\ultattbue (epc bledS:" b5 CJlcccf ca~
pUI:'t btfferat I\d fu,"Mu ctb!ifaltcm pcr,!,oli:~ no (e e~ponaCl
Ilcrt frllSldo ,p tUa blc:(cd tnoti tra.t,ae 'IlCilI1lCra.cr euarta.
tntiuo cl cll.pl}tblrto fluJue materle catarroUs.a.d "ac quidi
uaclti(ml cof'l1 (uinerc grana. oll.bllnt tria '9cl drœ qli
ire
"S
",lt
bOltnlrum. Jtl fInguraritcnalctfpicanarll( l'déta irra "ltcfJ.
4L"l1àutnu ,ntitlo que cil re(oltltlo rdidullItlten: catamllis
1:Ctrl:bll Of eOfOlt1ltlO.'ad I?âc quidé intcortone côtert fa CCUltllJ
c~ flndon(qui fcmi itnplcarurcJrcbus IIlfrafcrtptI~ "idcUect.
~~.tlolum camomille. m.,.r(\farutn rllb.1.1).s.rot!e mart::
nt Ilicados arrlblcl matotant an.quartant.ll). "nm6 fandara
cc nudfmufcate maCle:lln.s.j.ll1I(cc t pulllert3elltur oia. 't bla9.
puMs pOllatllr III blcto facilla qui fIta,t quantltati péllllc ma
nus m figura quadrata 't ponaffuper caput i Loeo findpirts
"bicotllugirfcômtfTllra cOlonalta rItnulcfi fagttllu.:ad l?an,
qUidl tntltioni tuuat fUlllere c5(<<tionllnfrafcriprii "ldeU"r.
~1.V.'fpcderfi a romatrd rof. b.côt fpcdcru," bia mu(ci blJ\cis:
fpc"crfi tria (andalo:flana.,.s.pelltculartirlo,"Q.c"o:1i galltna.rfl pparatarl1.5.j.mtf.'t dl JU"l?arp oprhnoquantfi (u/fldé
blfTolutoln aquls abfrnr"if 't berontcc afi.quatl/ln fu/ftdt /lat
. confectlo ln ",01felU6 quolliqlibct rIt pôdcrIEl.5.i/. l'el ctrca'l (Il
maf rIngulle biebue ln qutbu.e no (lIutllIlf pUlulc.nccnl'r mifa
bolant" ln 1?00a amtliterfup:adlcta,alet {fer" port cena kilt.
€'1Rlic beuenlm' magie ad aUqua. partietlJarla lI1edtcalllina
flll biucrfItarlegrltudanfi I!tlculi1rtt1 qllae panf:'t ptio in vice
rtb"6nartIUauda,"u~'P e.tillitib9cruftte ln uMo rIcutfcpcco '
rlll~U p:io \?t molUficcn' di butr:o rcccnfi ptiue l'llJrteeloro i
a.qua rlll1llterre:aut fiat\?nsuit4 di olco col 'tadl"c 6111line t2tt
busequallbuo'tculllmodteoccre!\at"nsuitfimolc:qtlltpôd
ad Imra Ilares efi Ucinto tado cJ cOlto.t.bobtcc ln fer" qnl\1ll"
dit bOlrnttA 'C be bic pot IInpont fIne licinlo.~tl con (crt "a::
po~atto faaa.euqua caMa. ad naree.ft fI pcrdpiaf notabllllJ
caliditastn nartb91lmuld1 "ngllito fllptafcripto be quo facta
cil mitto perllll(ecaf fccli aliqd be oleo vlolaro:qm tllu.j feda~
bit aCUltarh bololl 1: adiuuabltild molUfkar/onl crllrtarllm
f poil remotionlefcare rIue crull( "l1jJaflocue c~ "ngulto ~c
ccru(a aut c~ vnjJblto facto c~ IltarSlrio oleo" parei a ecU 'cum
modlco ccrc.~3Jtl intetldcndfi dl ad ,pt}tbttlonl flll~" ,"atene
ad naree ad quâ quldl tntentlon~ poil rcmodoncm crullarus
'UllminUlrationl bleto:l remcdtolfi nc Itcnam lIlatena. ad na.
res fluaI côfertapponcrcad narcs't Orrad fro ntan "r"a mcdt
cami factum c~ boloarmeno clItn mocfleo accto 1: oleo rofato.
Jti acdptatur lana no ablllta comburta "'ad fatmi pulucri6
icdacta" blligcntcr tcraf 1: penntfccaf di albumine out in mo
ttiipnplallrt "cnidaf full petla pant Un 1(ubtaU 1: appllctf frô
~ nQtb'.""c.n.cofcrt nedn in pdicta. bifponc.(.narili:fslt COll
~,:rt csruudlnf qu' paril .Iddlcct la~:EJltIS oculolllm.'
41' _... ftrO .p~btCionem ftu.t9 marme ad nsrce '1 rethodoné
cruIlartl fntltto dt ad camfo 6ftonl c c~(ortdartonl ad
cfdltntldonll, aUqua rcmedla (up.lafertpta pctpu!" qu::;; .
be mufa lit a~ 'ppofItfi.tlltS tli \lbl pdpuc a b U~ \'lcert'b'!~m
naret al/qua wtrulitla poffet fieri mcrltcaml irtud ./del/cet Il
~.~ .fangulhle b:aconls fco:lc fen121fi.~.,.tutte.J.,.,"ifcc9;ur
ola. fImul di fllceo plata6infs 't Ute bccoquanf boncc aUqllali
ter tn(pIITcnf:bdndc>ldda f ccre qllantum f"/fielt" Rat "ngui
rQm ,"oUe quod qu{dtm intponatllr ad Intra nilrca.~3Jri
Illlarircrlaudamusmedtcamentnfrafcriptul1t \'tddlcct.
.
~1.V .lItarglnl:pUibt .ru: ccrafe ana.partes cqua.lCG lallcntur
plurtb9 vlcab' fil aqua frigida aut hl aqua. plataglllis. pollea.
teNnf bdnde di ","0 "oleo I1tfrtlno cotcrido ln mOltl1rlo q~
1: plltellfi fIt e~ pl6bo:nnccoterido "lnU:I1l1n, olwm bance Ilf.
(pUTctur:bClflde addaf modldl arc "t ftat\?ngucl1tul1l molle qtS '
nmlliter ptopincf Pin modfi fup:adlctum. ad edam fiat fic
~.1.V. ccr..fe. 3· s.Utarslrij:plumbl\t1l1 ablutl afi.J.~. contera~1
tur ItJ mottarlo bleto di a~eto" olco mlrUno quatl1 (u/f.ett: ct
bt 1110 IIniantur naree ad Inrra.et aptlthJ nares sbluercntllf
CUOI "Ino ante amlnlllrl1t1oncm pdlctotft mcdlcamlnum con~
ncnlcntlus erret.~*àllod rI (ucrlnt di bolote nONb/1I curltllr
cil cmplallro faeto CJ ccrufa:plfibo:yfto:lItargfrfo:'I mm oleo'
rofato.et a"olUerlt tll (olllta "nSIKnti addatur aUquld cere
~Jtem coufcrt '" cdi,smcll tltud "Iddlat.
•
tr1hold afamlnl:medultc crurlCi yaccc:old am tgdallni blll~ '
c~:are albe:6Ummt albotl afi.J.j.luapgllnti: gUl1tmf arabt..
cl ali.5. S.et ds ftarslutencum modlco aquerofa.'t CUnt ntOdÛ
co tere fiat "n~lIcntum cllm ceterte rebus a ytatur di lidnto ·
I)c panno fupcr",olbo.~E.t a"lara ~crlnr flcca aqulbue nil1H.bc'mattria (anlofa aut vlrulcnra. cl1tanct:laudl1tur Ynsui
fllllt IfludqtS blcltur erre c~pcrttJ'" "ldcllCct.
€1-V.ccrc albc partcs.t1.medlllle crurie "il ccc pllrtcm ,,"4 old
clltnOllullhti: n(amlnl:nardlnt be amlgdalls bllldbua ana 1
partem "haln fiat ""gultll 't mlfccaf cum ds nauctraglttle tn~
6dGanttalbt't mudlasl,"", dronlolultt:pfllij:'t (cmie IInl ana~
an
t
�~on(ilitlJl1. ii; '.
~~rtf" "nL9 (cmm dddldo l'l1tft erod 't 'ttatur 1'10 '"nsuento
modun1(cplu6 bl~Ii.~rer lita (uffldiicAuâule multa. alta
r~111cd~ pofftntt1llmtnlrt tl.: quibus cffet plolanun nar,!"i1re:
'01
red Ift~ ql$e (~nr narrllta fun.t feellrlo;a" qb9 btbec l'tJ 100 \'no
mMp IlI~o c~pcrietJ.do tUUI! Il quo magie iuuamlmm rc~plct.
cr'~~o lIlC"l\!odt1 ~,ro adl?iblto rc~mine 111 fc~ rcb9 no nlln.
raÜb 9 dactte purSJctomb 9 t't qUlb') fupla N,rû fUlr:beutntl~
ao ad 10eiJUa l? li lacl)zl!ltle afti Dcbcanultra. medlcamf(uplll
nllrratu.f.bC lana eobullll,;e,eO(crt puMe tactue c,;tt>urt cC
_nfund~f tn aqua fClJkuli 't rof.. rfi 't tllftll1ctur ad Intra oculii
ilCrufrJstdum.€'1Jb:o alla bifponequii pattI 'tc.eOfmablu~
,10 !Janu f~tac~ \'Ino "t(Uptll plctfi clt.'S fo:tlus 1110 (ft abl"'10 f4Cta eJ':\':lna aflnoûi bequa. (up~ h fa ct\} cft menuo aut
jnrundanf tentn tmponanfad inrra na ree. 1ilut a~âplstur
"Inum coctri quo rnt(e~.lnf pulqcris (picc.clptrl:'t Slltioll~
JOlUm" InfllndantlJr tcnte" tmponantur ad tnrrll nares.
~e Qte non fuffidcntlbllS ab lluctO:ibus medlcine:conccdif
vt fitcautmfi ln cllp'tcq~ qutdl tn "Itart beber quitum pore
.dl:(cd p;tÙs titen! rcmedla oia (upladicra:lfb'l eofq'cntt/JulJ
Q'o.o credif tncad bta6ca uurlfi t'ltlltniaf:cotl?e tfiPllus :;Iuc~
mentu plJrgato 'J fia, t~ frlgldo.r.tQc Q\!Cmall:no autem tl1C
cfttIl O~'t fia.t ln Joco(ur:a fcrapto.f. "bt coo.tungif cOltltffura(eo
fonaue ftmut di (a (JtftaU 'J[cnearur locus apertua tl?' c~cn~
fo bon"fanitilri(lrrtftltutua.~audamus ctlam balneunt
r"crmarfi eJ2C bcbtto.(,tl!' nrt~ ad dui~tl BquarCi tnmote tcr
rllto acdpttdo birtilla'lon19que aue6urta {uper (Bput ~rpa
~fi ~terli.'l'.\'C'ftra:'t tllud (na l'dus tentctur ante adlhtnt~
. flrattolll œuttn'l pzclUcri.Et ttil tftlud pne '","ua ~o~t(lJtt
ad latJ<4m fummi 'ttternt bel Smen.
CPe bcbtUratc flot" ccrcbu cJ: matcrla corlca St0ffa Qurnod
mdacoltco ildmlna plO t' cuer~!o bfio :alldr~~ ~c )Straso ~
,teptÇ):c 1 ",Uit, J*ro(olrl1ltt>:J no.
cr ConfilIUItl.It1.
.
'1llœrubifponlimt"t nBrratarl Q reu~rldlibli",
p:caprotllocllnucrnt fic .pced~.pzto pona, ~
fi
ml bcbitfi ln Nct\l.f~o ponii IlUqull- ltledldnnUa
~
"mllgieiudtdomeo (ccorlotll 't4b9~dpfil.l "tcn~
.sUin crit.crQuantll;ld pdm6 Indpl~o ab acrl\:J
tlccttonc mll)t vldetur IP \ler'n quo babltaft "5 fua DfiatfO:bJ
dTe wnpcrllfue ln qualltatlbut' aerillie sdctUdti allqusltrcr
~çcllna",9:" in pamute ad aeciriltem.non tilm'n Inttnfam:ct
"Itctllr.acr rtWlllo(us: ("morue; grofJ'ue:fcttdue:BtQ vcnto:
(ue.cr"bl bcbcnr cfJ'cfacUle bI6dtlonte:'J boni ilC filUdilbllli:J
~modJ scnerartpt:1 idco tnelptldo a pane ta nq, ctbo magt\:J
~uallbtbcfcITe (aause): bonatarina.furmltl:"tn quoponaf
parum (alte BC modlctl ,tJ1.5tberte:'JQut fTt conuentcnter (crml
UtIIS nô ofoo a furfure mundatus:no'alTus (ed beccnrcr bC(O;
ltUe:'t at mtua b'daut buozum bt(fUm:" nulli1tmlls comeda
tur ctUdU0.~1Jho fereults ruta lint aeut panatcl1a:bzodctrf:
f.lr:pants tnfurus tn blodio carnlli laudablUum be qUI\)9 pau~
'opot} bl«tur.~SI "ult otcra ('[ue Qerbils (ultlantur acut flll'
ula:mBlolllna:teniculus:boz3So:bllglora:rofmarlnue 'J alflt~
ha.qutbue taml parfl 'tI1tur ",cfclltl tJ,?C.f.caUdo,ppter Ula~
etcdlwtl œUdttatl ~cprts:bu61ofa:'l:002~c:q vidne runt
m
g
tlPeralncn~o.bcrbae'(J'otrt6Ida0.acolua.frtstda.flcutfunt
"IJCUrbitll:CD,umcrea:ladQca:po:tu1aca:cndlula:ctcozca:.ue~
,o(a 'J"utUrmoLit \lltmtur:ntfl Qnpcrdptct (cc,tCclTtuc calcrc
ma~lmctQ,dttUMmil~mecdicoadcratllduBcOpro"C cpa~
Jtf rnuldi iJd ,:aUdttatlbccUnantteq:1n btctteclabueporcrlt
qiiqs bc decapcrcfed rilro.~cgulfllna IIÔ lBUdo lOlO \'kup~~
ro:nUIO' potcft vtt b:odio dccrum rubemli. ~t:amcf llt.lldll~
btlce:(lJtlt fleut pulodl."l pubrum:capond:8Il1Itnaru~ luue~
num:vttuu:caftrap tuu,"'s:autlparuarlt lit frilJutUnod1 et
fillltUd'l qlU ce (IInt .,ablt~tc9 tn plAnS aut nqnollbllB ct no
fn ~luJlbus daudO fTn6Ul'rtunurctJ.~aucntur ols camcs
",ucftrcs plCdpUC lcpodi.cilmtbu9 pcrdtdi e,telptts ,pptër ca ~
rl1cofdJalttaria flnt blaecamcs pattue bccoctc cU~ndo qd
.lTilndo .wtcr ca.rI flloJtoli btscfttonl.S5t di afTarae 1'oluertt
r.:n.ouc~tur coucHa r4 (lIp,,;Ol. ~tfcce acos YOlucrtt ant
purofh Pl aquls currldbue oc bonts bcsmtcs Itcutruntvce~
'ctt:bOttC;'J luterdum ludJ:".t) ftngldcsI Plo,,:,c I)UOctt f\Jpcr
~r.ltt(Ula auttn vcr".~60l.1arcc,ntfIHOtlUCl1funu ptopdut
ICtU~:Ulfl'l flnt ",coaa tnMcribUSBut ln aqua.~tmtrtat
JlC:U(cum m~~lmc rccmtl:aUquo ,afco burono" multumtli
{lbto 't ptcclpue e~ laac pccIJdle confectO !nterdum "tt potc:
,U blill1Mo modtte ('[tqllllntitatta 'Jcspi pot antcctbos aUoS'
c,tdr~ ilppcttt4 aut pofllSd ,p~'bc/i.afccn(um ,spmlltn.
,,:l
~'Dtlnlttilt art"odeas ('[Ut turtas:raffLo(oG 1: omnfa fercnl. bc
p"fta..~alt(~~>lrnCSbOulllas"oëealtaec:am(S llialdi srolTo
rUc~cptte fupcrr) nOllllltatls.~gbruneat lu~ta poffe ab ace
to.et qii.,ri hlren,ierct fun pcrml(ccatur be 5uccl7aro: arâtulJ
't Il rr IImonlbue rllro l'Clltur. ~alcentllr (rllCfue frlgidl1: ~~
dl1:ta-ahrer putr;:(etbllcs",t ccrcfa:peraca:mclonee:'t fittUleg
tructus l'cl fl11tl Q'" r12c cllillo Ipfo multlillffcaiite fum anf 1"
modtca quaririlre" ante alios elbos flltri pa mcdlii I}o:am "cl
drca.~aerlitructue If ,,,,,dt l'nt ant fleut citonlll:plra pon~
rta:fca l'olt dbri" h. modlCa quatltilte ad pzoQlbldû arci{us
"apotft doco quotCi côucnltcotlandrfl cOfectfi. ~$unt 't altl
fructu9 If l, ad pdlCtIÏ Inrltloninô :;:IUenlattneozfi admlnlftra
uo ad altos finee bono9 l'tiUa enlllt:'t ~ funt licut aml6dalc
l)Ulces~6fI1na plni:paffule bene mature:1:auclanc bll maftlca~
tM qui fructus ncdfi polTunt capi pol t dbri in fc~a mlfa:f, ft
1l1ife tQtbus.alite \'crofru,nbue pdpue "umidie acutccrafllJ
cn(omillte:pcrffcls:pzunle 'tc.fiat "tfupla l'tctri cft. C\~OtUS
clue at l'tnfi medit colods poftcp\'t D("mlnatio fUll aiTerk al~
bU abt bUconucnit" bfimodo no (uertt multfi potcne ct ,fumO
(um fumatur parfi ln quidtate.Et Il fit fumofum pcrltlt(cca~
cum Modico Bq Cocte culue q,titas nt fm "Int potC" ria.Et r,a~
bcaturcofk1cratto ad co(uetlldlnlqllcobfcruanda dt.cr*lu4
tum ad motli 'J quicrl.e~erdtlli ciuefltmodtrarû 't bebitO té-pOle facdi.f.c.-:pullia PZ tue filpctftultartb9pdmn (etSe bisollJ
vCJ (~jblle 't \'una.necflllediafe poft e~erdrtu5 fe e~onat ad
taptendl dbri 't porli.fed bitfenlrfaltlpcr Dlmldlam "olé "cl
drca.curdttti cttii partlcularc \'t manuft eUa iuuatct Cl "0 cu
rat q:crcltart loeo (tcrcml fiant fricatlonce vt lnacr,lolum 't li
biaru m't poft trleauf't pcctlnctur capufotr Illllo vero ad (om
"um ct \'t6iltam ntaia (omnue modcrat~e:vtpura (eptcm 1)0
rarum "cl drca.oz no at Immediate polt ((bum !ed bltferat-per
"ull0"o~6.Yddrcll.!Ot"cnoctcfdctueautln mancmaSIfq,
al{fe "ode tlLd:nta alils "ode bebltte 't btche no pOtldlTi:r bO'
mirc.auttilm effcreonfuctudo bozmlendl be bIC poft ptandtfJ
quare fune conructudo~~fer"ilnda tffctllcut bcpotu "Inl bt~
ctum cft.Et atue bOlmltlote conllcnime cITe tlebet fuper laWB
bc~rff pdue:poll (e \'clUiSr (pp" anlllrllm.bcindc reucrtatur
ad bcumm 'J Ilet cllm capite dellalo.CnClrca Ina nltlon cm et
rcplcrlonf.rcpleho rallldbt q, porue ofo (ugllda cft fupcrftQIJ
cUa Inantt'o" tametl vttenturlfJ mtnue mal6 dl co:pus cl lm
modcl'iuefnanttd ijiimmodcrlltcrepkdi.fcdql tlflatto fua tll~
dtcr dapflequatlloll}o:le "il drea ppll alTumpttonl plactif
cosltur ad filmld6 dbfi bato CP'n plâdlO fstte bCbtrilclbt (pO
tue rumprerltcptltatl alltcrcp ct "tdef cp 'ncurrar la~ltudmc",
ml16fJa.lddrco taudo l't taUe r(ructur oJdo ln (omefttoe ct po~
fu \''5 Cl' cofidcrata na tl1lsdttut,pprcr qu~ ml1SItlJ. titrpfiunc
rdolutto 'I:;IfirlatlfUI10 'J b~btUtattp cff (Ua ~Ita 10nsue Al rc~
(pectu noctfacr t,ola·~I.,d dreataplat pl~dlllltl Ml deut9
(ollto:rur6Cfldo pUClpue a menfarcllquCls appctitua ad~uc 1
co rcmanenttbus l'Oft modu ~OlQ •.d/!. l'cl drœ (u,"atur alldd
dbt 't potue:nputa œpicndo vnulll \'el t!uo" boloe l'anis cu,
SlIlUgdl1 Il a qllatuot confcctlnd Clrrl1.\t ct cap/Ill buoe \'d rre"
bolo" "tppe.t~o:1l p%eterea.~.dtl.cllptllt cen Il 111 {l,am ct blCulo~
rem rc(pectu fOUtl.ff quottenfcun~ corlns,m aue p:iidio:ll$
Ilc cena Ilut collattonc aue rcfcetlone fileta lauilrt manue ,pur
mode cft non lauenf m.lnuec(i aqull(rlsldll:(ed cu, l'UJo aue
aqua \'trruarrcaUda:l'tputa faluwaut malolane.
.r1.icddelltta. anime. j;'1I1t1trac trUlJtialll:tlmozc:(oUtdtudt~
n(1n multà rem 1: COgltdtlocs pzofundas pzwplle rcru, trlfllJ
btllll:rcdsaudellt'tlefcrurtnodcrawet olllntno bene fperet oc
dus falute.et Ifta (uff/dant quantu," ad pzima Intcprionem.
que cft drco rcgtmen ln blcta.
~rn~dl't~ ptfaftltlOts(iaUq eftc/rea bletti regt
t:e:~ t''''
., mlbcucnlldo adfctJa5Qc!lfltl.r orell
mcdlda lt a,~eccm trl b9,~plcn ~ In~
tcnttontbue qllarn pdml1cft blBdllo materte p"'4rllJ.(etSa dt
cflatto Ipa9marmc.tcrtlacfl rcfolurtorcfldul mlicct I1lt~rart\)
mlbzodUcfozfi.f.ftOt ct,cerdnl petpuc actozti confOltatlo.
, (t')fbztmll Ml it~ti0.(.Dlgo l1ftct f>5 cU fl"upo yt IIIfra l'tdtl,..
,~.f~upt scaofT.f.Jfrzupt tic, pOlnb:l . f .0I~1U1.l ro(att.colatl.
ana.J.Mqusrum endlule. ~.ll.m.'ot anc. ,.,.lTIlree.ctbc Iflo
frzupo ae ozdinllto ('[ue amtlt œpll1t quatuoz !lut qlJln ~ bj(~
"us cOntfllllie ct tn aurOfll ct fTtiJftll clllldue:tt b01mtot poft
dusl1ffumpUoncm l'abOliS'" \'"sm "cleltea \'fI (a ltcmqllj~
(cet abOlmtrcnon potcrlt.ct tllffera r ~dfumcndlJm cI"n(uu,
pcr~olse frtt "d drClll\d m,,,ue.
crUplcCll.alTumprtone (rtupon,m ~d'ctol um ()",enftndum
crltad
�~()fl(ilîtltij.îiîj+
erftad Ifttdfdnc folutfue e):,,'b{tto1tcm~'t q!lt crit fecllndalntl
tlo tntentlois fetSe jJeneralts btct.:.r.drca ntedtdnalia.et qu.: fe
cundalntentlo.f.efio quâula cr. l1ullds \le "arifs lIledidnts ael
'lIlpleri. poflir \lClIlultiset Diucrlls modla cas oldimlndo.f.bl
to!ma. pOtlÔls:.~uttn bolo:aut ln ptltuUa 'tC.tR ln. cafu bOlIlina.
riols fue que et III cofueta dl ptltulas capere conuenlenttua erlt
etlâ ln caru bifponu ptefentlu quaa patlf "tin fOtllla plIlulan
caplanwr:fiet IjJltur aue oldtnabif medtdna folutilla plO eUil
cllatloe '}lJmotû: peccâthllll in founa plllulari I}oc lIlodo.l'J.
~ .~ .plUlIlllru lIlalltdaru:ptllularfi agjJrejJatluarCi ail.5.~. reu
barbart decti 'X mCidI fubtiUter pllll1ertsatl.? ,.mtfcc't cuS aru
po be pOlllls.f.fiant l'illule quln'lM flllllanturper "otas trea
"cl ctrca poil Ctnâ leul refpcctu foUtl 't CUIll Debita cullodla.
Peind, poil opcratiol1illledlctne ca.ptatlauatluu qtSfitc~ aq
otde! 't in qua poritum (uerit alüid De lanlas eMecda ,,'pt/ta
codar medium.poft alTumptlonesllluariul Dtfferatad caplé
du ptandiî1 l'cr "otamvoam "cl drca.'XIlt ptandiu lcue refpe
ctu confiletl,ln bic "ero (equeBtl caplatln aurOla eofcctiones
tnfrafcrlptam quod.
~ '~ .1ltetrtdati.s.j .Sllcc"a.rl rO.5.(f.lnifCt.atifsit blcb 9 potertt
De tn(ra(crlpta pafta piUlllar(icapcre De.;t.llllt.,:". blcb9femd
no feruâdo til plcdfum termlnfi blerum 't ij1tftas anta.ij. j:)c
fcrlptlo plllularumeftilla vtdeUcet.
~l)t .ptllularu ltlafttanarfi.5. j.s.plllularCi alTarcrct.s.;. (otti~
di mtrllbo,tndotCi.5.s.ajJarid trodf.rcu.dccd 't mUlldl.llii. ~.:
{f.I1t1f.'td'tmdlerof.collato fiat l'alla Dequa "taHm moduln
pdtcrfi tn pdnclpalt fua egritudme beqllll etia ma(J11J cafuS fd.
dt 1: ItOlt ll11ccâ.fl1Lalldllnf ptlllllearabtceq befcripte flint Il
ntcolao ln Ilntidot\1rto fllo 't be qutbus ait'}' oibue tQtb 9 capi
piit:fcd qt (ottes funt etia callde ,vptcrcll cas o:dlnare facere
potertt lit tQe ~l!clIlaU llutaUo tp'e~e~cpto tp-c d1:atls:'t quan
do opo:tuerlt eas caperc poterlt loco fuplafcrtptarli plllllta~
acclpere tle ete ctrca.~.(f.lld plus ptO flngula "tce't nntus qua
be ptlllltlS fuptafcrlptis Mctllm fuit.
crl:ertialntltto q cil refollltio rclldld IIllaterie.'t'alterlltto ma
le cople):lots lIlébtolft De qulbus (acta. (ft mitio:at~ eOtû con
fOltll.tt~ coplef ta per lIledtctnas intcrtus fumldas q, e~terlus
a~pltcadas. ~j:)c t,te q per tnteri9 fUlnunf:couettttSlnslbér
cOlUtCi:'t flngrr acoms :>dit9:captldo bc altero mOlfi ad q uâtt
taté "nI 9 .5, "f~ ad Duaa angulo materle Q "olas buaa "ddr~
ca ail dbri 't "oc tQe cftillo fulftdl1tacdpcre bis aut ter In,"eb
dOntlldllloco lt pudlctozfi poSt qliqJ œpt.5.j,mctrtdatt. JJtt"'
confectto culue l~cc dl: befcrtpti.o "tddieet.
~'(.V.fpeclcr(i. billmufct Dulcls: fplru aromatid rof1.D.6a.btic;.
Us fpecterCi dectullrif pUrlfarcoticon:fplrfi trlaflllldalodi. ait.
,.s.pcllicularu ftomac"olU jJallinIl rfi pparll taru.;.'.;lIccbllrt
ftld quatu fllfftclt rollTollltlln aqlllG bctonlceubf\!nt"if afi.q,tli
(nff/dt fiat confcctlo ln 111(\~fdUs poderte.~.if.,p a"(JIIlo IItOl~
fello:'t caplaf "nue fin~1I1a vice ItlaUrOtll.'t be pudlcla confe
(tloe poterit"tt frcqultl 9 q, be kllifs medldnis fupla noiarls,
~1ilb e,,:tra *0 coucnlt lodo capitia (emet i ~ebd(\tnlldll di tI~i
ldo no tltultu fottl 't ln quo polita flint ad bullildli camomille,
ro. j.'t tantudilllelUlotf:poll:ea facta c;t:uca tlo nc ca pltia culn
"l(\.lltlII calido fiat ItUlllctlo pl cciplle parti pollerlod' captrla
(IUn oleo be 11110 Ilctll calldo:'t que fiat flnjJlIlla btebll9 ln ma::
nt Ilolllacl}o tduIlO.
cret!}ec alt pila fllffidat.1~lurll
bb:IIT(~ f!.fI~la commodltaG
(mlTet 't allilulIS mella mdl9 qefcent vtta coflleul~:copt(lq;. U~
b:otu ml!}t ad pila Dcficlcntirl adelTct:quO\3 cfi ln Clutta.te bhllt
fcrl'" no Illldeo ,pptcrtlpotu btfcrhnlnaad acdplendli mltte
rc. \1crulll fpero bd faucltte au~llIo resllltell tflud bOtninatloni
flle ptoflcerc btbeatad landem fUfIlml 't eternt bdqlit bcncdi::
Ctus in fecula quare 'tc.~au9 beo fCl1lper.
([".De laptde rcuCi 't "cllce plO reuerendo bRO majJtflro lSar;
tl,olollleo o:dtnls l7.trendtarlllll plolllndaU bl~II tmlllo.
«rL!onflltum.Uif.
lf:l cafu egrltudlnls pfatt Dllt maglll:rt lSart"oro~
141
,,,d bllO film focturus pdmfl erltclrcil:reglmen (c,l:
"eru no nilttrraUtl obferulllll1f1,fetSm erlt circa Ine
(\
'Udnall\1. opo1tuna.cre. uall tft ad p:imu.!"ctpll~
do plio ab llere.'Z:l.cr flt tQIlt9 ta tn nctlllte c:v ln paf
fIllts nut ad fri~ldltati allqualltulli DedlnAs:'t cultctacrl calt
dl1l1tota ad foli 't Illl Iglll:'t amblliarc (ub fole:er eqllitare "cl
'brc Ilc ql/od r.ldlua folia vdlgnla poil: teriJll renlbuG Ildlle~
nlat autait c"le 't pcctint.vlW edom catefllcere blctaLoca (US
p.Hlnta mllltllln cal.\l.ut vllctlontbua vcle1llplallrlg. vltet etla
pouarc IlJlIltlJ, tlldulUtIltil drCil tJt'fil 'O~il "maplUç peJU
[DI
10.IO;~
bus ~uL~tIl. !itet ét rtrlltu~â: pÎitlotli drca blcta loca 1: pouarc
(omglalata ~ lIla;tlme qn \?("cmiter I1:rttlgttur.l'itarc erii bJ
acrl ~ l'ri.(5ldtta tl COtp ous: ma ~II1tC e~tremltatum.
€ïCibtcôuenlet~terinciplldo plio apane d'iHl multli ,,(ualfa
inter ateroa ciboa:talls b~ eOè: medloeris farane:nô omm no
a (urfurcDepuratus:'t conuenteter becoctus:'t bene fcrmmta.~
tU9:'t acotttctblls mudul!,~t(arnes fnnt ficut pullolllm:capo
num.jJalllnarû:coUiba ru "olare Illctpientiû: turdo:u: alall~
daru:l!lUdlnu "olarc indptcntlu:caudc trelllulc:'t patrerli na
"fuscarnili carCi franjJitlapldl "t~ucr.collf6et.qulnto tefta
tur.31te pcrdldi fa.!laIl otn 't flmiliu. 'pc iliaUbus quadrupcdi
bus funt carneol}edotu (actallttii:ojJnolu callratozfi iuuend. 't caro c:rlttj. JlteI1l captioU:lepods:'t rimlUu con uenlunt "ird
Il ouoms fotbillca. ~1~lfccs Il" t petro({ rue" tes.a trade flint
carne5 ~r(llTe 'X bifflctlis bl(Jeftionls flcut caro bouina:"acd~
na:r,trclna.:capdna:potctna 't talToultn 't arifi carnlum srofr.
farfi. 31tl ois CIl ro a Il III bCi)clltifi in Ilqule't "fidCi roftra IlC coi
lalonga. Jltl "Itart DS c0l11el110 ol1lulCi IntcriolU aiallu : ncut
. funt cerebla. lht6UIl:intel1hta:fplm 'tc.e~ceptls epattbU5 pur
.lomm 'X pdpue plnjJulfi jJalUnar Ci 't tell:iculls'lJllllolli ln Plin'
ciplo coire Indplendu.~aitandii cft lac:'t quecunq; be Illet;
aut efi lacte fillnt "cl plcparanf.~aitallda flint oua eocta ct
bUI'l1::1: pdOla. fllntca que frt~ fUllt;nitalldum cil: albulllen
eOlfi.~aitandt.(t funt pifas ~rolTt ,,{fcolTt no (quamofl lacu
na(ea 't c~ malia aquts fumpti.~attande funt Il nguiUe.lrun
'f ~attCrt jJiibar~"ttarl bc~it:'t fimiltter tdhtdtncs aqua.ticeet
cocl}llla.~altada funt Ola acrumina "t allca:ccpc 't fimtUa.
11' alta~i Debit fu"gi 't tubera. ~altllri Debent oia fcreula be
palla.flClltllrtodcalajJa~a'tarllllia. ~attâdd.fllnt oia. giia.
lejJlltnhlfi ({Eut fabe't ril1llUa.btMtii mdccrU rub.;)ucn.it. ft
be grailla coucnltltlll: oldct.l.plllte~.~iructus cl c6cedtintur
flint flcutami!JdalcDulcca 't a!"are:filllct:plnce pleparatc: ct
paITulecnudate:'t ca.ppercs codtteln accto 110 aCllto multum:
'f olluc tn aqu\l. ~ulcota te. 31tl tn rdncipto mife a Uq ua ccrafe
but,mot\l cela:pmna. bene matura:"ue Illbe bii tnIlture:fi'c9 ru
(CIltea'X lt acee \2fica lI1atura.ft tQe dliuo col1derata ;)ple~o
ne fila ca lt,1 a côccdunf cucumerc9 rcucurbtte:mclonea:'t fIt·ca
frllctlle,cr e.,. olertbus concedllnf liait blltia:fplllac"ta:bola.
jJo:l(l.ctuca:cicote\l:fcntculue~ tenerlta elupulotum:'t fpllrgo'::
rllm eocedunf dIa fleut bauda 't pall:inac"ia bOlIlellka.:1: ra~
pe:'tcib~pdjctt fl"rdt~,no aut alTt nccfrip.
4L1~ot ct .tltvlnfi ",bŒ clarCi t)cbtlc ~"d):t{i cCi aqua boa da
flmma fontlUm putcolli "cr dtternnrli. Q'ltIlrt t) . fi
turbidu tna~jllle mllttli flue "inli n"lIri 't "'IlCi ,,1;:~Jeg;,~ITII~
jJredlnls:'t ","limultu cattdfi Ile!cncae.~cfiiit.lIrnpQatlo r~;'
III fiat plu a aut mtn? fm c~l!3erta ;)plt~lols:tp-ja:'t ;)(uetlldit/
«[l'Potus 1C. roulta qule01J.ocer ct:ae ctia multua mOtlis ;
e~ercitiu l.tbottofum:1:.pptle qii in toI; moru fatlgiftllr reue!.
ald,arltn:pecte,,:1: membla circundantla. Glta.rc crias bcbtt
c,:crdtlii qtSlaboza.re fadt, bozfulIl fllp.'t allas pa rtcl.'l blctllB
"pzeclpue poll:comcftlOl1l.Sltct ctla rtarelongll mOtafu cr
pedibu~. "I~ct IIllllttwdlnl cqulta tl oie q,tii potcft.ft ft: ocft,r~
rat eq IIltd tlO e} cauf.. ne~emtatls Ot fa cta fupcr cqu li fuautter
tllCcl1cntl:'t no fia t poil: ctbu:fed rtomad}\I cdl1éte iduno· ct
c~p.u~ae l'dus fll12ft~ltl}tlbue plie 't (ctSe bj~dllonte. Etaf ~p
ercltlo tQ't.to t12 eetla conucn!entl fncto,f. "aCldtatt9.~rlcauo:
"eagtremolllln temperatc cr~am COli lJel1 tlJnt.
cr~olt"nua'tc.$ommlla no lit ,pU~1I13 nec btllrnue Iluctlâ
luplne factus 'tplCC!p ue hl clllcltris bc plulllta:(jJule quldatn
tlHlctu alrartOI1~e cocd!ertnt:fltergofomnuemoderot9 'X co~
lIenlCIl~ tQefacr .f.blll:ater a dbo 12",olas blltls l'el drca 't fm
atull1 cOllenlcntl.f.f!lt1 latlta be~trum Il ut filllftrlJJIJ.
€JJlhlnltlo 'tc. altad'!. cft ~eptctlonhnla 't IIaufcati.ull fatle~
taa (ed fllr(Jllt a mlfa cu. rehqul1s befidcrif ad/?lIc tn aia rem>l
nltlbus:'t clbu.a bll lltafl:Jcef "t magls eou~"llter bljJerMur.
€Scddltla ale. vltet tra:furoti:ac trtflttla:fcd (etef't bll fpe ..
rce 'f fummc condat bc etua futura falllte.Jbec fuffktant quan;
tum ad ptlmfi re~lmen.f.tn fe~rwue Ilon nalUrallbus.
/~U5tU- ad fctSm l'Idd~ ad medictl1l1l1a beu,n lido ê(
~.,.
d'~(JrtHl\?tde~felac':pncua,1~%0 !}actll~
tetioe ac ,pceda ptrO comelllolnbo alt Ullll
medlctnaeq I?fit.pblberdn pldis jJelllt! Iltr1JmCJlt1l1n bct~dc: 't
{ctSo loco bcfcrlbel1 f qllcdj medtdl1 e,q.l pldl comilluere I}(jt
aclpfllm ;)mtnutCi out no ~mhllltl1 (dll~re t,llt.POf}rclllo ct
tertio loco IntcndldCi cft ad acddétl a qda 'qlte btcta csrttu
dtnt fcpe contulljJuntur.
cu
€"~uatfilJdpm6J.admedictnaaq ,lJ~tb(reQfitaU~ttlltUl\l#
'Ollfl.JolmaIN~ril4.
,
�~onfilium~iiil ;
ptdfG:lnter tet,raa rtpcrio buaa laudatas ab auctodb9't Il 'lut
bufdâ p:.acdCls e~pertaa.p:hnll ell I?cc.~. pulpe calTic nout
Jere):traete.s.~ •.,tlfolllllmr di aqlla Diftillatlôle fcolopmdrie
, -; fiat potio:quii acctplat fcrnd inmife aut plurlee fi fllerlt e:c~
pcdlen9.~~ ctSa cllaq ua mdlis fm. b. 'lU cf.In antidotarlo be
qua caplaf oicbus quatuol cotlnuls 't ptO fingula. viec.3.1lif.i
~uro:a tii Dl\Jcfttoe dbl cdcblata.'t"âc q Ilidl fctSam mcd idn a
(ecurl9 accll2C potcritin tl2C "I:emle ql t12e eftatla m~ dl' caU;
ditatl colTdcrata côple):iollL~ calida epatla pdictt egrot! tlmo:
eflnc côucrtc'ref in coleraq: fn rallb9 in qb9 caUditae 'patiE' re
perif intcn(aplurlmCi jJfianf colera amaralllqb9 qdl aq pdcâ
Bd cole ra; couerttf fm fniam J.5al.ij.rcsimlnte aCll.comen.);;.
€ laullntfi iVo;ad fm "C; ad mrotcinas q lapidl cômlnllere
.,fit. "arii medt dnarCi qdii Dfir cITe rtlllpUcca 't q da m compofl~
Je.pdmo a fimplldb 9 tnciplelldo'qda flin t q tnuât/a cople):ioc
(ua:qda VerO a l'top:i.ctatc:q ,tii vtroq; mo. pe cominuentib 9
B'coplc~toc:qdâ bfir elfe bcblles:'t queda tOltee.EtclI; Debiles
pa.ru mtnuât lapldl vcflccfm fniam fcre omniu allctowm me
didne:fed fottcS'funtn"cfTarte:tfi ,ppter lapldis Durltll.tuln
l?12 cil' masnttudinl.tfi QQ lod blftant/a adqul Qllcnlre beblt.
3Jdctrco ttllmo cometnotabo mcdtdnaa fOltcs:bebilca omit:
tido.et befotttblls maaq "idenf efTemalodsefficadeetma.~
61a ab auctotibus ln cafu comtdatc.beqbl' (unt fcolopcndrta
ilccocta cu \lino 't bibata. jJte aqull dccrls ntjJrl: cnlalllcntum
pulegiulll:fetnerafant:'t aqua l'adieU dus. 31tUangute "I:rci
collecrue't ppamt9 fin modu Infrafcrlptu vC5.I:-Ugatur "rrc9
quatlloz. annolCi "ct cfrca q Iltruble 't nutrfaf l'cr nu:nfem "er
bla coutnfltlb9 ITcut fll"t fen IcuI9:a.plf'i: pfoITIiCi:wdiuia: cfco~
reu lTt'la. poftca DecoleE be 111 lfeaU6llili 'tbabcatur olla ItOUIl
laptdell 't lauetur:belnde Decollef Q~ulla fuper ilIâ ollam't bt~
mittaf l'thuus fan.e):lrc ttaq, no colU{Iaf nuét "lthnl' (ed (0
Iii IIlcdlua:'tblmlttaf Ile t>Ol1ec coa{Iulef:Deinde tnctdaf ln t2ua
(ruila De qbua poftmodfi fiât trodfdtt ponanf fupcrpanll1l5
mûdu 't fpar{Iantllrlld follfllb Dluo pafto:a.U.Uub recto \'r toc
tendatur a puluere 't btmltral Diu Donee vel?c,nw0 e~ccatl"
fiat't in loco ad qul rOl:i nuLlo mo pcrtin6at 't co.nferlla trod~
(coa iUos:'l cunl volucris C09 in potu trlbucre tnbue di a ~cfO
"In 1codeannum \'t biclt 1.!lu'.~lIlda 1l~ m~d crnl Pl.~Ctt(t "t
puto .vptcr biucrfiratl (l~niffcatlôt~ ~U1l'pOlierfG vnt codea:
ria t>fit c;v fumaf trodfcua "119 't Ita côlter fit q Il t poderla "1l19,
,."cl "ni9 di ~tmidta.'t Def in "ola4ctLa bolo:ls 't vld,bie rein
mlrabilcm bleU :8l1l.nâ talellledicatntllIaulia bd opud 'Eul.
appdlaf,ppter tilillll nobUltati 't ciua c):Cdlentcm "Irtutl't eft
",filale ap~ etlâ pl\lcticoe Jl1odernoa.~jJtl gllml:tnicfi:aplfit
motanû:aboz.tallu:'tgllllti cercfotfi eU vmo albo fllbtllt ():I? t~
bltfi.31tcm 'j:gumi p:unotfi Illlldlrtulll. 31 tUera pll1Ci ,jJtl fuC!~
cuafoliotu rafant e~I?lbl1-9llolllacl?o tduno l'cr aUqllos DitO
frilll{Ilt la pfdht Db:lt ,ntco.a utoztta.rc 'Slldndl di ptopttcra~
re'ttlle~pcrt6.j(Ocedlfltaquaballld naturallsin potu apud
llaae.lo.alma,'t apud aut,f; talla aqua D5 efTe (ulfurea aUI!
q parttdpee {ale aillonlaco:.s lumlllo(a aut {qua Dfiaf Illpti~
cltaa no cft bona "t volult lt 13alTa "t (upta.'1lligeLla. ctlas ad
mtnlllrata aUqblls blcbus di aqlla melhs franslt vtrfiq} 1api
dl.31tl apud .6lrardfi befolo bldturvalerducqlslll1lonum.
€'pe.,la)(,o il cofnfit cCi ,pp:letate (unt nClit pullile fco:plo~
nCi 't oldi due:folatrCi I]OltlllaIlCi.'jtllapla fpojJlc.lt lapla Ill~
dal:Cll9 apud quofdaquQula :gut.nicat no baberc vlrtlltc ad
lapldl l'cITCc, 'jJrl ctnlslepOtls bccolatt:lCibdd 'terrcftrca c):ie
cati. jJtlbldt $cm.ln fuo be ITmpllclbl'.c.budamÎite Q' Il (II~
mal (Jral1ulCi l'nu c):fragll1etla adamatta 'tllgcf lat c~tr(mita::
te ftilli arlJltd flcllt ligaf tllallulo 't ponaf l'cr "trjJllS ct blslto
l11edloimpolltoperanfi'teapto lapide ac cop:dTo "er(ue vlr
6a Diu frtccf laple cfi fBlI,?dBlTlilnte 1}' lapla vclTcc rCipetur ln
trullil l'" DldtlfTcQ' non colungltllr aUcul:lapfdt quht nô (l'lm
{Jatcli't Illa lTIodo e~lblt. 'jtl rt fumatllr be lapide vdl" "OÛl
out pout fro Ilsft la pldl "cflce.4r'.Pe "la 1110 q conferrit l'troq;1110 flint "Itru albr. 1 dBr6 pllillerl;atll.dnie co:ticCi ollo;.fcll
ra bd.fcmlgcncftre qtS 110 (016 franglt 't cdudt:f~ if ,p"lbct gc~
ntratlone lapldls. jJtla ilia l?ua "oca ta CBulia. trelllllla:fi adu
t'atllr'tc~ea fiatdnleq e,r.I?lbcaicfi aq~a.lIldltatSt IIItrablllrcr
cofcrre.1J)lIltealic medldne potTent conul1Iera.rl t(llll co(crCll
tea Il qua Utate ma.nlfcftll QI a ,pp:leta te occulta bc <l!>UE' elfer
ptOllllÏ fcrlbm:(5 qunedldt q t>cbit co~tlnuere l\lpldl mrtas
reqllirunt codltlôcs ab auctolibu a poftraa puctplle \lb :SuIe.
que oés coditLoca rartlfame rcp~rlll"f tn ~te.fdco Iludlltrllllt
medlcineauctOtCabcfcrlbcremedldnoecopolTtae be qutbua
f~llJ allql,ll~ 1ld4tlœ qp;c "r~ria ,,/denf d e;t"llltlo:c~ '; mil,
sia laudate be qulbua (IInt pt/mo c5futlo be (co:pfôtbua q fic
fit vC?~~. fcotptollû cobllllo:Û·5.iij.s. {Ictiane. 3.iiit.S.3 3.~~ .
,.plperla albt't ntgrt.afi.5.i/.S·6rallo:fl ùlk(ktnst \Id radlcum
;. v. 5.callo:d.SJf/.t(rantur 't cl'tbdclttur 't cofida ntur di md~
le 't rcferllltllr fe): mlfibua t>dnde admulIllrêtur. 'pofis dl M~
u!c.l.i.pôdua trlU sranotfi ol-dei cu; aqua radicfi apil.~Cllio:
tnmedici.na dl fifumafDe capillo vencrtspolldllS.;.1if.con~
trito 'tclllnaqlla rafanl e):I?tbtto. jJUI11 valet dcctllartul1l lit
clner/bue De quo Dtctt :gutcl. quod Ipfe e,.:pcrtue cil cutua br:
fertpto.talta cil.
~·~.dneris vttri:dneria (cOtpionum:dneris radtcum am~
ltulllnabatt:dnerls l~po:te:la.pidls fpolIsie:(ansulnio I,~:ct
cliœti't eOlltrltt:clnerla eotttcum oui Dequo pll1lgell egrelTllG
Illpidis luda I!d:gllmt nude:acott partcs equalc9 pctrofclint
balld:plIl l:6i /:gumiarabtct:femhds altec:ptperie:oiultl ana.
partcm vila elllll blmtdtaconfictantllr cil mdlc.7,:)ofis fit vfqsad auf.ij.lllltparulll fuplacû aqua trlblllo:u becoeto:fi cfi ct:
ceriblls nisria.jJtclll conferut lTeut metridatllm et fa65anca~
~tCI1l cOllcnlllnt pmule aarte nOllo alman.c.pzopIIO Decllra.
la pldls renllm 't "cf\Ccbe qlltbus Dldt q, di da freslt la pi.deln
m~nCi ln fpado mtno%C.):I.Dierum bando Depdtcrle pllluUs,
;.j.cum apo;lmate Defemlntbua.(.befcrfpto abco In.c.bcclI~
ra colice.jJtem medicamem Illud "idd5 (eolopcndric.;.j.'l ma.
"alcbe.uottlcate.s.S.'t per ma"aleb ():ponlt fl!.jJa.qllod cil me
dula. fructlls ceraa atlldtrls clllufdam.tnfillltaa ftremedid~
tille 't fim pncea ct compofita a powUTellll?ic Nfcrlbercfed la Il
do "ta medldnta nee fimpltctbusn eccompofitlt' cITe vtendus
'lltempole veQelllenter calldo.ft etlam. vt volunt cOnlmunt::
ter aucto:ea mellua efTctpumtttcrc liltiquod ba~~ellm molUfu
cathrum allumpra molUficl'1ntia Gratla e~cmph facta e~ folifl!J
c:auUutn:fc.lilltcc:rndtloto:allcto:Cilmomtlla:fcnllgreco capil~
10 "cnerle:fptca:'t follit; agni c~ftl:fcl1lt.llni 1: ro(arum rub.f2~
IIIt,:t3 rllm cum olcta.(.camollldle:ct adiplbus galine 't anatll,J
e~ptedtcrisfo:mandoW1pl\lIlJuJlt ct apponcndo (llper par::
te~flllninla. I:-t quia balnellm "nfucrfale "odlemo tClllpO~
t'e lion multum cil ln "fu et btlTolutlulim "Irtutls non apud Ille
.tomclldatur.fed pottue fiat balncum pklrtlcula rc."oc cil q, ill
buoetlone pledtctarlllll rcrfi tnfunda ntur pcde hnl ~d (pOll~
Biefozllter ~);ptelTe.aut vdlcefellltplcne e); p:edicta bccoctlo:
Ile 't llla. rep'dafuper pledtctlllllloCll;.f.pecrtn ta apponantur.
~ecurills it l'/detur elTe mcdlclnaa ad,"In Iftrandaa aur pel' fJ
"n{tam auteUam ab c~tra.nam cfi l11edldnUilles fille flmplt
~ea ITne copolitc caUddlnt 'tC):CefffuecilUdftatla "nn pluri~
bila coa,1eratll coplc):lone cpatlsllaturall callda thnol cft bc
a.dditione Infiall1atlonlsepatls drlper vencu fcb. IIHt):lme in
tlpole ellluo.ct/deo fccurtus cil adminlftrare medldllae fil'
111odos plcdlttos aut l'cr Ilrillgâ allt ab e):tra.l'nde e,); Na qllc
admtnillratur l'cr Ilrlngâ fumme lalldatllr oldi bc fcotptoll'
bua Inlectu;:'t balfllltlu IlllltUter 111lectU:lapldi in eo fnlllgit.
11rt pdroltû dlfllllunu rCllledtfi cCi hl eo fuerlt lapis UnClG et
.colatllra IIII/dtur perfirhl{Jii ln vdlcam ma ptlus ClublO(IWl
CUIll tltCocrlone mollie 't in!cctione facta CIll11 oleo De al11lj3d Il
Ue Duldbus.lapldi.n.etlii confir1l1atli frdlJlt vt btot j(trcal'l~
ftane:verCi "t voluit .611bertll~ pctrohfi t>lcrfi ln vcfica InieCia
41l colerlcio 't c.neullaUs 11~ coucntt:fed ln fleSl11atlcls ct pW
~lIlblla. jJtt ITnjJulartter Illudaf a 1ntcolo (allSllis \lllipla lI1ie~
.ctua cnltdue hl vdica .Et ht hnpoflUOlle firt lise I?abcatur DI~
JIgentla. bou a "t a rtlfc;t no" IllIpOllat ca di Dolo:e vc"emlel.
€t:>e 1?la "erO qlle ab c;ttrMullt applo,);hllâda 't côllwlentllJ
'n cMu"alet tll fi cdo facta e~ Dicto olw.c.De fco:plonlbu9.jJtl
flnjJularltcrlaudofn ,nlcolofoujJula "ulpla Inunctus fll12 pe
.cttne-t parteE\ drdiftûtee.llâ rccltotqlio allas fuit in 'II/odOS
pllero't DirTollltu9 fuit lapis vclTcc 'r cllIlfit ":1110 rtI turblda III
'l'Uberl'ltlla fldt.et ptedlcta medlcilmlna que tn(ldu"t~~ out
ij ab e~tro appllcanf multomAjJls fccurlola funt:q, ilia q.l? Og
(IImllnf IH2 cils fll12t? ollegatas.l:-t"bl mo Illcdlctlle Dillerllmo
«te app:o,.:lmllnde 't tiiflmpUcca QI copolTt~ 11011 (OnferrtlltJtll
1)1 Il Il lia efTct "la cllratlollie pel' pdlctos med.dnaa: iluetOlcG
'llcdldIlC,p vltlmo rellledio ponfit cura per 1I1(/IlClne ct ~iirllJ
Illdfs c):tractlolllper oQdttonemalluall.I)l~rpUl, s tri tltil ndo
CUra cum tncdlclnlafllplMcrlptla'ttllud dl qtSeonfullllt 13o f •
'lllt,tltullTonlllll In.c.b~ curlllaptdte ",((cc. voila qllod fi ttlC~
.dlcatuo fuerlt piltlla curl'llll quil ponlt J~ mcdtctna u m ll lt~a 12
(paclullll11lfie'tcgernoll Illllenlat ollcuiatioucnt neclll l'lIna.
c{Jredllltllr areM tfictll flSllfiQllapi~ cft bllrlla non ol1cdlcJl(J
fracttont.vft tunc DlcltC)! cllretur di fcrro.\1crCirfi q: talll3C'V.1l1
tlo "Plld f1JIIU09 ou,rozca IIII:JlctncpOnltllr mllltfi tllllO zofB
ptopter
�·
(Con(iliutfj~ \1.
,. ..
10 . I04'~
~ltr!u biinclii.n~ cm bfit pcrmittj (w:s ttÎccan ne tarum N,ft
tICS no,~atano In e.tP1elTlonccrJ)"u ct alndo o-OlOlt fInt {aflfa,.
pitatecôflttur9 q,IIIs "tJeal robllfl;l~ (.ttfacôltanris\1lrtutls-t · $lt~r3CrloI6 fU12~ullatCi ad,anfi:\'ndc intéuôt 17\1blrll ad pac ~l
nonul Il dbu6 fileta Mt tdU\,l:o~atlo clU(crlt pLurca di l'crieU::
trIS llmidollé 'Pllcn.r ert?lbw: fIclJt_ tue carmû aut blms ct in'
ta ri fucrllt.tddrco caut/ull IlgMo p~ttus ml"t "FcITe ~.dIltclJ,
p:ln.mefccome,1cr~ oamafccna r(.cena "el PIJ ITula-a mûd~,aG
dŒ ~ cCi I1lift'lntcdlclnts dng-~nifa erre ,plJtdldli "CS rctlttol nt::
ab.!1 rlUlu (upcrblbat Oc iurteapr':motonts \1el Oe aquil r>~
ncac bOtOlt fll1dcrtnt~ tt,1Ucditta(lIntca q ad tall o~at.lon~
tttOla caullli prl,rû bCC5'ltolfi "elcapiat bccaffla filMa muda.
mcdtdi cot,crcm"fitmagiaq,reltqua.'Jl'ollq1 bletftlilcçlden
3· s."f~ad."", •.ft qn ;>tfphcmt cama Joco dus ,aplar.~.I."t:
ttbuG fuc(urrt pot 1'1 pa~cb.t tn tntltioe Ihtc II( btdd~.(.drca
~.~.manlte ell(Ctt.~a.ttcttJr coltus (U12I\U,IIS 't \'tdt moderato
p"puctQC cOlluenlèrt fBctol.completa b1lldbone pûm~!1 in,
acciittîllaptdtB "efIc~colur ~currltta:tdco (onftdo blctant
opcra ttonl drug-tcaLl cfTc otnltrclldaf!1.,creuantfi ad tcrtfuS
.cfpiente (asa,'t om.nino "tWJJr~oft clbum tIllll1çdta te.
"C1 ad COZfccttOnl quotfida Ilcdit/Œq r~ptcll blcrllC6tttlldlnç
cr Bcadcnttaanunc. Qlterur ",np: frequcns 1multMoItcitu
collln<Jl1l1f:pdmCi Bcdis cft boloz~cut (uc(lJrrld4 cft 't modgelt
do:'t Irol (cd modtratc saudeat.
"tilt t>tCecttonccaln~mtUe mtUllott<1lr"u:fer~lI«redct/3nctt
>~
ad medlcinaJh,.u.:ometnofl1ndCi p2io cll 'pb
'nfuodant: tiltrfi "el fpo!J4\ q poftea(olt1ter e,rpfTil 'Jtcplda (II
~
crus 1blppo.(c~a l1ti.affo.affol.tllO.'Emo:::
.pcr p~'ttonlp'-'naf:poftel1 inftgaf locus di oleo be anetlJ ''t bc:
rordaa (anathlpriquas li no "na fuerit rt
(cOlptontbu6.Sd t,a~uttj tntçtlon.l ço(ert admillratio "ômt~
Itcta periculu cft nert I)rdroptflm:aut ptiflm:allt manla:'t ma~
tl1st»ummcHenttp'fJerl Wf1'jtqfi btucrtlt'tJl1i01at mas aptas
pme Ijo,,,} ",rltatlvt bh:tt6aL.icémi. pdlcrt~p"o, (lantea.
fluere lJ.d "dld.Jt~cOlJcutr, pfJt4rftert!l faaa(J: b(coctlone
(ollra (uertr purgart •.ft 'B.ul.in.,t\lif.terttf frac.j .c.fif .\folult ta
tcnugrecî furfurtsmaluc'J diolcotamomIlUno:'t no fltcLrnt~
U t'etblonUanelltntB (ollH tiuerccITccâ'm allarfi rnuftarii cgrt
fe milite quarttllt{s ne nfmlolfillt "arfit~l1rtatio.trectJlJla(
tu,1fnu5 fleur l7erpcris "'Iltmon ei:câ'cn:t?criflpillt:plcurrJt e:
ddis.(.rctltio flnebifficllltaa "lie .l'l'ter lapldl optLlanti col
perlplcumonle fcabld't aUarfi côflmtlifi tGrttudinu l'errltfi \'bt
U ",lTc~"oc.(m accfu3 cotrtstt cCi cop:cfTloepcctints fupalus
(~ruarcf rcg-tml fllpladlctfi (at/Il por..: clTet no a,ducn tre Il llquii
"cl "tre(upfneflaptdofuIlIJdwituran"'ed9 ct bii cocutianf
bia:>lrf1cg-rttlldlnCi q,tucu'V l'na cmo:ordateillo cITet aQto:ct
"tlapisfndc rCll1oucafH~Udt.o~uP. \'cflce.~1?lcmodus
I)gc qt talc rC61llll pferUllt il g!lattondangulllla m,Oci qut cft
. polltusclt ab 'SlJf.tn.Jt:t.rerllltrac.,.c.be lapide \'cflce.SlIlIs
ca eIltOtrol!darfi.~r:ad bandrtntittoni P2oQibirioni~ fnngut
, tnodu\lcft pcrtntromlmonlblgftt in anfi't rcmotlonllapidlg
nis mcrICicoucnlrdio 1?umoln ItlcUCO%Ü pcrmi,tto~ di dangùt
il collo "dIet. tafiQ5'ctla11tlllpfdts b(pofitio fit pcr fTriGh aU,
ne qlle quldi cCio fit t'ig-cll/o~ omlfla ad Cl uHl1tCllttonclU bta~
ctti (unt mo~t bepoflttôts qU09 ci bteultiltls oll1itto Quarc'tc.
' fhonh~ bcturtlcllt Ilru.infra(criptus "l<ieli(~t.
4r'De flu~emoll'o\!darfi fupcl\uo,JI ma611tfico olio ~asaro
~~ .flrupt beendillia.flrupt \110.flru.acctofl.f.'ln. 3.S. aqllà~
Oc (carampt.e.
cndiute fllmiter,:c ~ lupulotu~ an. 3.t.ml(cc'tbe Ulis firu.cap U',t
,
' crConflUutn,\'.
qutn", btcbllacotlnuls"dctrca Inallroza.~fl~oftea bill, n'Oc
?lO (aru "ut· ma(S1tllld "tri ptfmo ponldfi (rit te:
l'mtlTa ptO clione ftcnda b(tur folutiuu~ in(ra (crlptllm ."idcl5.
~~ .co7tlcummtrabo.dtrl.'ttndozfi aii.~.il.s.ktbllloUlm. ; ·1.
.
gilnltn (c~rcbun6 naturaUb9 ,p"tbi~ sfiatlones
fan6U1ntsntd4coUd fluere (oUrt:bdndc_poncf Cll~
palÏllhlrum.;.il.fptc( paru cowndi'i!u!, 't tnfulldllnf ifJ ~ Qe cn~
ra pcr mcdtctnaUlJ..crQuatfi lad IPtlma Intlttoni
dinlUumttcrrc 'tlllpu\lottlm an.quatu fuffldtIlcnt'in m(ufJo
q "ër(af clrca btct« I"ctpiedo pdo ab Iltrc.l1cr:fIué ncper QOtl1.s.r:t.tlcindc tiat fOlds crpttfTtotn qua ad, a,,! ca(~
puatu9 tn calldttatn flcdtatc:'lofo \lttetur aer CiUdlls:1: "II~
fi (dccte.ll.;"d 10co due fl no placet alfTta. 3,t. ~,mi\ne (Il~~ti
'";tduG:'t ytntue llullrlnu9't "abttatlo ~n rc!Jlone atlftrlna~'t
~ fiat potlo.~~oll ~ial1m m(dicinam non e~ opus "rt lau(\~
"Itetur OUl Cilldaato aPPUCilta.ano 't ln drcultu du~ 't bt "tur
tiuo ncc arr in oic immcdia te (cq liCOU IlUquo cofOttll tlUO liale
na (dTio Capu rem bUnlm.I~Clbt cUjJcndt runrqui tlnr vdo~
cflfirupu.e ro(atus ~cI aUqtJ aUu(j 'OllrlEl l'trturta.Et talé r ur~
de OiGdtionte aoafi."rcamcs putlowm:l5aUlnarfi: pcrdiru:
g.-.tfonl Ll.udo tilda dT.: (alti b,.. Jln a "no l'idcUccr ln "cre ct
f.lllanod1:'t IlUarum aukul3rum bOnarli n6 babenf/Ii rortra
Blltlino.5clloco ""iuemcdldne potTctfumlaUa \'td ellccr.
"coUalon6\1. nedn a~G babltatlli.~ticonu,ntCitC\lme9 "e~
~ ·!l'.cottlru mlrabOlano:um dtrt.5.if.indo:Û·5.i[., .krbulorff
di lactantts 1: flfnltllltlactlln Us autll6l10di a nnuallfi œlJrll
S. t.pa fTularum·s.if.cotllllda nfUn infunda ntuf i ali{\ Cil d 1111;
JO~& tuucnfi:cuniCUlotfi:cap:iolotllmiullcn"5.~J1tlcou(ni(jt
(umiterre't lupulozfi aii.quantfi fllffi~it th-nt in tn(lIlTollCpcr
.itelU ouodi rcccnritf.~';o~uenifit (tlam plrccs petrofl1: (quIS
"ozae.tt.~dndefo:tio fiat eW2cfTt(l cul aL1diltur bV,d(llt"olico
mofl:'tptcdtctt oladbt flnt bccocrt dl~ndo no aut~ 11l1'llndo
nla,~. s.rcubar.dlccri 't mfidi (ubtllitcr pulucrlsa ti.s.S,fiat.po::
nccfrirando.attcturca(cua pdpueantlqulIs 't (1lIltUEI.Orrllce
tlo.crJJtellt conlJenlt blucrflo fieda 1] (lobNr,omlâ bafiltcc ()C~
tum 't fl;Co ,,(ltct l'ttlmponaf parei succr,art "tmalitlam (uas
~trel]aurlldo trcs \ldqulltuol.3.(anguiu I)odi.ltltt l'cre Î li
(0:rig-ar.~~anl6dtlJaturqui fit mOdus recls "nluGbtd "cl
cUoul plltctam.(.di mcdtctn" follltilla.~31fiad banclntcntlo::
WOtU btem non tn ealfdu9. ~\bcrbe ant (ieut buslofa:ootll'
ni blucrlloto cOlluentt "icora (dcta.ln fpatulie1: cum cJrlffca
so:endiuta:laauca:cucurbtta~fit11Ula.~iructutl (unt fiCll9rc
rloc ilufcrldo trcs.Hanguis "cl Clrcapcrptt9 tn fiat bot~o~
(Cntes bene m(!turc:1: bulces ntfl clTet flll~lIa plul'im9:quo (t\~
mtll pdlct:t.1: bl!ferldo fter bfcta Robot1?omlâ 't \'itoft) tioncl1~
(u c"nuentrcntfructu~fttptlctl\1tcltonhUc.'Pcfruàtbuo C(ln
(patilS tlIlOtU yd trifi blcr6',illtert~ tl1 film Mo pdlctos flrupoB
u'"ttlnt!Jl'llnata t",la.:'t alnl6dalc bylccs:" pa.ITule:'t "itélUr
"t poltca (\Utte (lobot"onuil " \1ito(attôt poITu cl'I~ibcrl pdt~
olsfrucrua putrc(dbtlcS't fllnlUterola tUa (n qutbus dUrigt
cta medldlla !'."lllt~ua.crellanrn_"cro ad roralt ftuXIJS côllrt~
dltasmaniftfta:"c.olult ?labftnor(es 1: (unt flcutmdonca:
ctlonlbe"laq ob tntrafttmunfcoucnifttflcuftrltf'cu e,t am:
cu,"",crca:1: mdong-ene,~_otus fit vLnfi Illb4 c14rli odoU(c
(mon la 'J mtrabol"ni cttrlnl (oJttl pclpuc C(lpj~do bllOl.1.l' "t~
rll Inaturu51: ntcdl~ter ltltlp"adl.~Ctbi "ttandl:(ullt fleut
cc ln allr~ta 't bis in "tbdomada.eoll~n Ir t ecofcnto \le (cozla.
carncGQnltque6rol1'utboulnearutllc:ertamcapdlte:lepotl
fierl ~Ilfisf\llllldo bisttt t?(bdomll,1a "~.5 j.,p vtccrullqull
ne Jttnt ames (alft. Jt~mpanisa5tmus:rt5u5:1qJumllla:pt::
,alibeata \ld pLitilgtnt~ t'olla dua clta.5.f. ,,(~ ad,~.liJ4Iau~
fde rofTt .'(co(1 vungutllC1:pt(ccsflnc Îqmtsct plllUdcllree.
do 1't tnctplaf a IIIlnOll bO(I.~~thbtcÔillogcr,fnCCltll~ (cdi
Jtt!: "Itentur cllptta animaUllm. Jthtttntllrflcut flnapis
cOu(Jllrlr plltule ~t bddio bdndo blllle ,~C ~ It (~cll'- que fllllt
bcrbucuteultaacllta ytcepc:potri:alclltn:1: fltntUa flmtltter
(01l:10;a'tcWcrta.funt "tin potu fllmafaal~!lnl (icct 'tp!llllc~
",\llnare.31ti caucat Il (pcdebua lI1il~tmc Il plperc't alife (pcctc
rlsatt.?fl.aur .,.t.biIToluaf cCi aqlhl pl0 IItil Bill t~ 1: tic ca c~"t::
bits "trtuti aeuti t,abutbu0.JtUpecfllLtrcr abf}lncat Il bllaf.
beatur bts ,el ter in btbdoll13da rllrlll~ ffi 1" telllpo:!: dhuo.
taUCa.t\l v/1l0 grofTo acctli mult! buld,di Il mufto.crn,o:
~'Bb ettra \lcre l\ludat'ntcoLaIl~ ()~ IlIÜC 50~r't 13abintol'fe9
tll(\, 'tc.€'tercttUi atmoderadhfactfi antcpbf1:~ ap,rO(JPul~
c:plallacrfi ant (actll II1l1ltot.ltHl'lII aqutl blll~ tcp,,1a cil (CCII
nll (up.t\uttattbu6 l':tme 't (etSe bt6~nts.(.f~etl>JJ~" wllla't oino
ritaa ab emotor_1Ibl1<\,coumU lt \1n!J ll fI1tCi \lt Infra "lc!cUm•
• ttctUf Cl:trcltili (otte 't c!ttattologuinrUlllJ ltt . cr501lln.9 1'C.
~~ .cotalotfi rllb.olT"! t'ilcttl0 16 ,,"~ta dp1tITI COIII bu(k la pt
~otfus efl:l1dbcridli (omno q, \'lfiUJ" '" multipllœtio earUI"
dis cmatttiepparatt aI\,~.t.afatie ,"urie terrt!(jgllljltc (anda~
(u{Jtldactl: (om,,' di nO' at {mccUare poil cjbflfactuo f5 btlltter
lodi albozfi cOJtlcfi grallato~ ~dlfi:((lIItnto P02tlllIlCC·1plii.
SI Clbo ~ I}OlaS buae ft~QrÇil 'tilt ~larunt (cptem "d drca.
9fi,~. ~,(Jlca m,nte ct baflUçoJ1,a "n.ij·tIllU rufflc;t fia t lIIiJfUra
crJII!nlttotc.1lepletto vlmla,tatn ~Ib' q7 PDtulf,.,glcnda dt
t)clna~cfi m~dj,o ccre Rat "J1 fJUét li t\~qllofiatlnCi~Jlo'n irtre~
Il I1aIl(catiua. (actctaacfcd pot1' couentt ilWhlltta I1liquil lUO:
muatc Intdtlnj re~rt.(ed flcut (llptadl(tu dt tfl~ fcf}r1dto(ci
f1cratu:,p,ur~ lenlt~o rifrt~ ol.~t, qii ~rarr nO' pofT~ ~f,
fm ~Ii( JIloJfi dl t1ml~u vcrl~1a 't Ideo PQtt9 Jiludo "r,pIOC$1
.
pna.jJo.roat~,t>c I5tjldt, .
, ,';1
.l'pttr milita \t,dit/a li aducnfrt polTcltt attlto ma,til: Q7l)lc ri:
ucrld9I11a!JÎft~r't h~firIlt9(1l ia in (~ncctut( 1: ferequl111 i bccre~
u.a.- nl-
m
'ri
..
�datltr l'Ill rcgimf(lIp2adtctUtn.Et "te ruff~dalJt •. :!.aus l'co.
.
crPec:t itu malrLcts 'fdllabdCl:nfu: .
€' /l:ollfil~UItl. vi.
~oca(uc:grttudlntElmi"t narrate plio o:dinabo ,
res;imé ilt.vj.reb9 no naturaUb 9 q (lIfltifte ycsaer
~ . dbus 't pot9 :ml)t? 't quies:follln lia ~ \'i5iUa:tnant:
~ tlo 'trcplclio:'taccfiuil al1tmt.ij.oldinabo ,"cdict~
_ IlrlS Couenlente9 Of modum ptoccdentti drea ~as.
crQuat li ad rcstmlp:fo il1dptldo abaere:Ber b~ eJtgt ca[i~
dus 'f ficclIsnitart b; a er frtl3idus fTue tit I?fildus fTue flc(us.
~tl aer\llto(us pluUlofua:arolTlIs:lumtno(llsfumollls cl film'
roultfi nodu? cll:'t bii l'anis coo)!taf ma,r.ie circa.12tes tnferto~
res q bfi cullodia Il f ne occurrat ds aliqtHrigldCi aetu aut I?u(
dli virtuale nccltoccllrrat aUqtS O,ioliferli l?tlb? UUs (ro pott~ .
(cttdu:(edodoliferû occurrat nariblls .f[t:lbi bfit IlITc fIed fa~
ci[fs btgonls 'l boni c"hnl:\lli carnee pullo, ~itulolli eallrilto
ru luuenCi:dcpe:ii tllucnu:alltli 12ullru; bcglttfi tl1 ptaU{l aut
arbozlbue 12dtcii f>lflanodi turdolCi:turtllrft:'t fîmilili (unt ln
ca(u eoutll/ltes Of pdtcti etbi fTnt pQatl sITando pothls g, dtri
do. ~Jtl coctdl l'fit l'Itdt ouodi q fInt hl Ilne trenllllltte bCCO~
fI:
(tl.~~i(((s *0 (,mUita dl 'l pdpue MunrgrolTi n(((ofI
CUtfUnttcncl]e 't fIL'~e:Qui )\'0 't petrofleoccdl polTent et p&?ad
di modlcoplQie \Id ~13ibcrtg aut sanofilolli dnamo mu "ero
oino \ltteh Ol'r crocus.~{ercula 4blls\'ti pot (unt fleut pana
tdabtOlietfi:far:'trt~fi:'t fffrarolllatisando etbarll1 di (upla~9
dicti.s(plbus 116 tfi multli cotinuaJo bietas fple n((pati a et
calidil. ntmts calefa ceret. ~tJl)lcra *0 flue: t,crhe il conccdt pitt'
ru nt fTcutblctca ad rubcdhtébecllnanrcs OfCllllle{l qfi~bCi'llô"
fint bene bccocrt abfintbtrhmaiOla.na mita r(opus (alula fa~
dldo f.:reula (ua ailt ctla ft \lcUetfacerefrt,tdlae (cd flne c4(eo
BU.t di cafeo tacto e,r.laae ouino 't pa, (aUto. l'ttentflr ole ~b'
t>ttfict.lis bljJcl'hüia. "itenf ola cibt (a 1ft amari. 't .,netuoflc:;ro( ,
fi 't v/(cofI ae frtgtdi 't "u.'ltla.ctllca (nlHuta. poztuJ.a('"'1 Rl\a.
~JJtllae ca(eus'toialactldnla. pifccesrofTl t)( qllibua.fup:ll.
;}tl (ereula be palla fkut laS4na:l1rtodea '1t,utu(modl ••
~ltl ~i.t'!nf fun~ (pUr '1 aUa co1l\ {J1\a.~Jtllc~uml'.1a ola.
~1thua. c~cpta. pafTanrr Qflca 't f1t"ce frl/Cllle tr/gldl't bu.ft
ft qfiqs ."Ua fruct9 cCic Ilnt fIcut audal1c:nllccg ami~lf.tllIlccs
pira potlca 't coaa.aut eltonta Ilrr beeocM ln modlcll- tfi q7tlta
te. (['1~otUs fit vhdirubeum limp"lltCi cllllraqllapluutaU
Illlt Il-qllll (erratil "cl btCO,ttôc femlnu cotfiidrozli pUl?atotii.
0: placet ta ctbio/ potue (inta(t!I (altd.crrootIlG OfC.$ttt
qUlera't non e«rdte l nill PIIll'arteefupertolCs puta b:acQla.
attet beambulatlontm 't qutctatlonl in(uau lnc"t in CUtrl.;
taitet lt tulTUtl Of ftern IItatlonl quantCi po1Tlbtlc cil.'t flllll liter
yodferatiollCln't clamotl:frlcmtur (u\?to:a qt.f.bzac"'a fileil
do ct/am cotUln tricatlone~.(c50ntll11e 'tc.!ildr,ereat (omno
potius g, vl!JiUc, v1tef tli fomnus .l'lt~IlS IlC ctia blurnus 't (a~
ails tlllm ediate poil etbCi.6ltllS bo:mltfol0 Ilt fU12 bO~(US (Iut
la.tIl9.cr31nanttio Ofc,iu{Jtat rcplct10nl oélll ti dbl 1P potlle't
9
na.u(ea ta faddŒtl:fcd furpta. mtnfll rdlquif e appetlt ihi~
bilffclll~
"Fe
btcblU;
remanltibu9't .l'cllret fInSlllla
I}llcln
\'ltrialla.lurarraut artlfictarr.(.ell drllc.llltlllo farlsltNO 'lC.
crS.ecfitia.llic.altcftl'afurot:(tdad',crrotgalldlomodcrato
"bec fuffldant quantum ad rcgilllcn pzcdictllltl.
,drca.mcdtdnalia trca (unt /]a~
tn ft ~tu- ad faJam.f
bide Intittocs,pltma dl ad cam (!Jfltudis
~ u+JraJa a(t cgrltlldinl tp(all1:terda. poil rcdu~
(tltfo
cttontm l1lelllbd due con(crIIlltio'f cotinnatfo,4r1~ liano
e~
bilfOIlC
qua
:b.C
blselltoe
pmtlTa
matcrte
coplef c/1 caone
pcdJt ad pf'is IIlcf\tionlf.lCire di fam matere adhll plcta fit e~
multts 'tbiuer(is flrll.alTumptis.5cd beuclllldo ad ,tlonclll
QfickndUa.udo ptUulŒI3 tllfrafcrtpt. l"~.~1>' .pllluJarli mall/~
, dnarli. =).(J.a.{Jarlct trod.reubar.clcctl.'l mllndt ana.i.m lf« 't
cil (lIccoro(art1 quantfi (utftcft (Oultc:nf ptllule 'lutn(\5 '1 fumlI~
tut~n \turo/a di. bcblta cu!lod ia·ft'31 tl.·~ .SUC.l'u. 3. s•.p la lia.
thlO qtJ fIt t,Uqllao:.dd.'t (umilE copleta oQatiOnc plllularŒ.
~Jtl.. ~ .lIlctrtdatl.5.i.5uu!Jart ro.illltiqut.5.(J .ml(ee ptO bit
(equelltl.~Jtempto ptedlcta Illuntfoltc pl'ic Intcrd! tien dr~
fltrl31i11l1]UllC modu "C;.~'!.t' .mllluarCi blttllm lloUlm (amo~
,"ille furturia aii. ro .t.buoquan.f fn (utfldlrt quatltate a'lue
,:,t.bulUttoibua yd drca:t-clnduolef 'l oc ca. cllPiatur JI.t. l'et
ciral 'tIn ea biIToluanf (Il f.tillule rerc.(.6a1,afi.ls.mdUs ro(.
cola.~. s.l.old co/s.~.iif.(aUe c5ra tritt.s.l.f fiat drl1:cre,
crJJnterdli polTet.ft dione di ptUnlie hlfraf(rlpt(s fUlllendo
eu ln fer~ qua40 'tlll' t>o;mltum poil çell4 ""Clll ,œp'",M
œ
~
et
buaa1aut tres,qllatittttia coit! qU( l'UMe (Ut !Jcc "tddlcet~ 'G;~
plllula tllm 'b', aITa ~cret,;.t . plllula ru mafticlnarii.;.I. 5.a g-a ri1
ct tro.reubar.et"ti 't mllildi fubtlUrcrpulticri;arl ali.;.5.mtfce
.
"t cum (ucco ror.vd Oe cndiuta liat palla be qua fiant polleil
ple
be
dt.'t
tum
fupladic
pzout
llr
captant
't
tree
l'cl
llc
ptllulctt
dlctls/pilluUs'capiat bis aut (altem (andin t,ebdomada. fr
ret(e calefIcrt fm
rt ploptcrl'(um plcdletaru pillularit pcrclpcr.~~.aql
larli eli.~
"t.ddtcc
tale
a
epttt,lm
d!!m
i~ttnter
e~arf<lr
d~.III~.3· vJ.ro(arfi. ; .if.fan~at~lli omnium (l'tee nardla{j.~.t.'
capy,oug-rl1.l'11.ilccttalbl.;.Lj.mlfcc pzo epltl>imate epatia et
uppltcetur vt (atis cl notullt cITe puto.
€' 5ctSd.tntltlo q l'erral drca mozbum tprum ~fidttlr fIc.re(ù
pinetur 't cap ia.tllr be lana carl1ltnata 'l ad!Jen~at matrlct 'l cCi
ca rcducllcatllr matrl~ bdnde'captatur aha l"-na 'l intundaf f
"Ino in quo bultta tuetlnt be ra fIs rubds coltidbns granato
rIi't balalllliarfi l?tes equilles 't ponai Ncra lana fUQ os matrt
ds 'l tpla reducal clifadlttate ad tntertola:odndccaplaf alla.
Ian~J.'l ~nfundatur ln aqua 't accto'l ponaf (IIi? Icdi e~ia.ft fl
fuperbsata fucrit cum ligll tu ra lelll mdius erit:'t laccat tune
(u121arua (uCi aut fupina iaaat ~ adunando crura dus:bdn~
de OdO!et odo:cs bon os l't s;arionlomnl mu(cI Of fimiliri:'f mo~
retur in lcero v(q; ad {licatres,et vtmdiu s reducarurbolllini
crtt \lt appli(cntllr vétofe Ilne (cartncationdu&? 'ràdkl fumilJ
Ô11.
't (uQ bOt(ulll. 't-caueatncaliqtS fctidii occurrat naribuevd
rit l?mutef lana dlls:'t ponaf cadi que fit
et ~ terUa biesfue
tnfula in vlno ln quo {lecocte fint mirtue:ro((!'1co:tlcce !Jra~
na.rolll't admlniftrdur tepida actu:'t bcinddiat ClI1bZOCiltlO i
bicra. becoctione (uper t(mur, pecten.
€ /làuo f>lcto beucniendum dt ad tcrtla IntentfOItCln qtic dl: .
poil rcduc!loncm ipflU6tnibll co(eruat~o '1 cofirl11ario q qdem
tn.tclttiO coplctur admlnlllrando ltlttmtta (Ill! l2t(S p:cdi"talJ
(umlnie '1 ~cettnia(~(aUlc02det.l.e~'pultecius'll}(rba il nard
tur fil!? lapIdes e~tlllres'rn qua qtaeiJ lubttcare pcdes aut fTne
pIIltea fll-cte,e,r,léubus Of rebus_lllptlcfepdlctis.f,rofts 'le. pe~
bhlc fil\tfdTlo.In aqlltt bc(ocrlOis f'lulllsci mirtilozu:'tro(arfi:
aut l'olTet tim empfm l'tin fl'a. l'(3. ~ .mallicls oltbani:oppo
pon~d9:6albanl:fl!rapinl: terblttn e:llola da Uq ulde: piela fic
ce.an.partl l'na.l?oe uTI ~l1tpl'1ll Oue cerotu nOIll}mtrUt cil be~
(ccnderc.crPe I?lelt li eofcrfit l'aldc:(lIl1r f-ufl'lIml\Jatio 'facta.
~n lltiblls illferiotib? di !tercole taurinM:3lfl' ("ff"ml~~tio fa.
'ta di a fpa Ito Il" Srr iii lit (oifietlm .f.di tllcto Ilcrcou. cr~tl cô
fcrf l'aide fi (uma.ntur toIla Vtt/cc recllia contrlta ct polita h~
mOdUlllel1lprl fUl!matricl mllltfi conferfit.JJtt~t1lbannllo ae
"ltri cmpl\lllratfl mira bUtter ol!llf. J/tlqda ,n auetol fa morllS
btd~ fe c,tpertum (IIUTe 'l'Ii (umatllr oou !Ja lUne qtS tlillllcterit
in nldo ItilQ1 (lt putridu Il InterÎl' Hocuti ah conqllalTcf 't efi
pan te li Il ete 1Cil tblls iii ppUccf III a trlci Q1 ciro red IJ(l f 11>1(0 ~ lt
'pfc e~Qtlls (ft in ail u<,!II\1.ta.ft 0ps l't bii panta coo~tatur:lI~
od0111leplltrldu 91\d 110 res 12uell1at qrl1 fetoHlul:' "I~ cil tole~
rabiUa.et J,ecfutficiât di bctlaude cui laudes fInt Itlfllltte:'tC.
€Pe bolo:e lIlatricia velltofo Il main. copk,tloe frl.~ l>1l, p:o~
lien lente Oc p:ctocOtlolle: matrlcis 't dl: egrcgif bOc.bo.:magI1
rtrD!..a51i1 ri baldt p[a,ellrt"' edftul1l beilIlIlO .ro. C('C(~ci~.bjc
"It Imo (eblllrl ril.
(L'tron fIlium. vif.
j1(PofItto lllag-nlRce {lfie:!.l/crct/eqll~tfi pOtrlt d/~
cere t,tlltcrla magntRee biie Wl\sdalcne taurell'
gCllitridG (Ile ad mefcrtptle fcrl1lonelllatcrnooJ'~
,
l'tinie infputi s cil mala caple,rlo materlalls frl@
da'tl>u,mflcfa ad quifcqutfbOlo% I1lsterialta "l~
to(ue c~ ~te c(ltcas nocumltli fto:ccrcbzo:'t eo:.di q (l/IIt trlll !,ll
f
b:.a masollle, mlltncicolllgilta dnde.puwltcfdit 1I10dll9lP O
9
1'llpozlb,
Ct
(atlonla matricis di "ertlgine Of fcorornla oculotli
",as",
.fla
quare
(u12i01a
I1Ilb~a
net
matrice
lellt1sa.
InaU9co
,ficablla (~pemoJ(llatn maUo et vet,cltlClltlbue a"idwt lbll9
tltatrieallbusca rdlac(El:'t(ertbtl hbc:ntcr IntcUcJ:lfTCIl1'cafuln
lit tcrmlnlg eo(criptCi Q(tlOS fjllQtlffhn0911ledtcoe alldtes qll'
pauCil
Ph:nlus Of in 'pl':efs termlntg fIn6t11a befc"pflfTellt
coniectllra con(cqllt potui e~ IIr(ris ed Ille: tri1Il(IlII1Tt~ "efclo
qllo pacto pursetllr ltIeùllruue ternl'ozlbulJ t)c:bltis 'tll "oc nit
bonum tntdllgcre 1c.cr1"'10 cura igit"r opus cil l'tt o:cttnil
re rtstmlfc:ncrfi Il ~ nI\turallfi tn Cl uib' non '!le c~rl(to (cd re~
mltto iudldo fi.odi ptclliitllTimo:1i nJedtcOlfi p(cntiCf Cl1 to~uJ
reglml bcb~t l'ertl (ld ca L't fiedi:(c:d 'l'edo lap(lIIn ad ',u""df!:
c[emlllotf Ideo hl oi re lion lIaturaU fiat bccltnatto ad clllldŒ
(cct lIla(tls ad fTcCllln'lp,lpuc:ifl bicta ~~o'rdllJqlloiudido ct
~:dll1lutolJl fllomm mc,Ucolllm.
tlJ
"cc
;,
�-" ,
.
10;" IO }~1
turc e~trcmit;ltIlln!'i appohÎitur odo!es fetidi:'t fn v"illa fllp~
'/~ucitu- ad rt\JflTlclÎleJicillalélaudog matiria bi~
.pOllanf odous bont.'t p:ouocef Il:ernutatto f lll cali. boctomJ
~
1JcrafcuHftoflrnpo.iIJ"~.tIm.be artf?èlllb
tIa:firup. be ca!:lméto o,rimdLis.f.a ii. 3. s. . iltulltiulIlllledldn'e't cOfidcretur vtrfi map~tfocatto fit men~ .
O:rualta aut fpcr1l1atlca:q: l'bi cét fpcrmatlca opo:.tcret ab/1:f~
aqllarfl betontcc matl'ic~ri, tIue artQcllllfie.an. 3.I.S.mi.'t fta t
'Ilcrc:adbts lIluleu 'tve~odternutrt~ttbhS"U pot.u l'inf:'t pte::
tIrll.dar9't aromatt"f di dnamOlUlI l'cl di fpib 9 Nâb:e't dl:
pinare feml a(lnl caft! 'tpuluerUus pcollie 't fcts «(cleos.et
"ons "na (-aptat. v,. bicb9 ::'ttnlli~ caltd? in auro:a l'el prlbus
"((flint q P!Ollllll'Coccurtfit 't fic nt :!.:aus beo altilThno 't(.
btc~'} tI Pl; 't fUl?domdat.0fiphs tIrll.pur~~f cii il1:a potiane
€Pe bolote: mctlll'<irCi di tlll1lo:e't'burltte malùifi btbtUtate
,q ua fillnat.i n matntlnis (cmato bebtto rC!3tmicco~ ~farma~
rmuni't blllditatcco:ulldcm. .
' ftl:onfiUum.\liit.
canf.potto talts dl.~'I)t .reub.ifutI fm artt.~.(f .fiat e,rplTto di
qua. bilToluanf catollconts.§.s. rcre.(.lJal.s.tl). btafcntcontsD~: mCilfUIiU(UaIl0bllisntUneria t!lIp~e;t: crit ',abeda.
"
tntentlo vnadrca reSlmm bcbttuin !n.~. rebIl9110 "
lllJartct tro.cum vi no infutIonta ,in;iberis an. 7.Uit.fiat potit'
" naturaU~usaliadrcc tIIcdldnalia.crtrtrcapztma
C[lllqua cillamenti aut matrfcaric.f.t llllbQo1rerer pottone, ·
intentiont tndptcnd6 p: hno ab acre el/sa tur acr té
captat Ulas ptllUlas modo fuplllfcripto loro pottonis.
peratuatli qualltlltlbll9 aettuis a Uquarr ad caUduln becliuts
~"~.plllula.lt ag-rcBartua~ mefuc,7.ij.pitfllrfi fetidarum.,.~.
lo:.mcnf pfl~c: Qn~cfi tIm.be calamito bic fequétf captat i ma.
ma~hn, tl?e "l!cmd.U 't etia at ad acdi beclinllnà "ridc"tJ2epdt~
ClitiniS"07.lltf.m~tridati antfqui vclcr:.tacc opHme 'tldtmc:t ·
(to accendatur Ig-UIS tn camera. (ua 1: q ui'Ilt f,l ctl/a e,t Iignia
poil: alTlimpttonl admtnual70laa (t~. pc l>oll tn pdtetodi far
bonis laudabilibus fleut tun(pert:ro:jfma'rint~lauri "el qller
Ill~eot!i me remtuo tudtdo (uo:.û medteo%U,. 'facta pur;atto~
ClIS 'tno Inultflapp:.o,r!mct (t ig-nt.caput cfttS tc!teof (Ooper~
Ile ::,1l:1erlt pfentcs medtd amundtfieilfa. Illlîh-ut!5:tWbllS co
tCi 't ntcdtocrtter ca.flll 'ZlllajJls 't minus fl1l tlpOlfi c~t6ltta 1ta.
ftltutls a natllra.'t tlic fiat A.obot~olllta c~vcnt!5 btac"t~ allt
'l' no cI1:uet neq3fr!6cilt 't "abldo pcipue refpectCi ad cofuttlldt
(ap~lla~"f/1l .9' da vtdebtf c~pc:dlre,no.n.poffuJ be t,ocl?t'e::;
"lq II1Uttri côfcruidael1::readllŒ tn co:p'ü; tcneaffatis cartn
cte ludtcare ql no l'lcne ltdlc,rl cafulTl pfate ma~tficc: bfiepd
"t,a po:.c:s nô rettnc:anf:lmmo tranfplrlt 't refoluanf 't ad 'in~
puell~qlttate't11tttatc:mlll:rllo;, nt~tlad merdatum cll:eta
(criota bftiertllnf.vttcf aer film ofus:"ltofus: plUlliOflls: 't 'rta
e~pl!dlt tbnt lottones tlblarli ,puocattue ~ frteationes. ~:.o
tlO (lib radas (01Ilrib 9autlunc't ,pp:!e t2fcllcllrii i\Jredilrtb?
tempote interuallt omnt ebdol1lada feme[ captat be fero '" tn~
crCtbt dus llntfacilts bil30nis boni mtuimeti. vfi Inèipildo
tl'Oitu l"tt.~.t.tfbrum pillularum l'olt leUtln cenarn.
a patte CUIl1 fit in coi !fll r~fpectU altotfidbOtUll1:lIt/patttttb~
~ '6.- .alota dcctl.~. v. mafbcis.'.if. ag-artd tro. rcllb. optlmt
centerfermltatuMQllsahquidfurfurja~cccnterbecOct?vnt9
nii.,.t.~.fotl1lef ma~,iilleoll (/lm firupo tlualamcl~to vd ClIIft
btet l'et bUOlU.1Il bterum. ~~crc"lil antficut panatela patiis
trltus fiue b:odctutn \lUotter b/dtur far:brodllllll dccrult. ru
. (ucco artcmt((e 't loco (upta(crtptarulll pllllllarul1l vtd codé
beolli.~iattenf c:aules'toia vapotantta flolt erllca:petrofi:::
modo ad placitum l'iUnlla confcctts eNloe:mtrrQa:1 croco q
Itum:feniculus:lacruca 't nria,~€onueniultt"ltdli ouo:ri fo:
. (unt p:,ollocattue méf1ruotfi (i eôf!dmnf fhnplicta côponen~
biliu~.~et ptO camtb? l'tatur flclltpullis BalUnto:l'lcultnts:
tttt.JJIl bteb9qutbus !'t~1l fup:a.(crtprowm aITllmtt ca;plat ln.
(altratt:fran~lImtnts perdldb 9:'t fil'lbus. et fint pparatc c:lt~
nunc alternando .~,ij.utOtU~ t'lUOla dlcctuartomm't iehmtt
~ando pott9WafTaildo.Et qfi pui' veUet\1.lTatlls l'fnt p~epB.ra~
poil: illflamptiont admln 9110zta qUlltuOl. pdllln dlcctuarlli~.
~.fpedera btarnbtl! (pederuln !)Ialnllfd touldl.'! fpcderlt bl(J.~
tl!Cllm pinGuedtne \lttult incl1:att 'tcall:ratl in "remc.
dmint !Jal.afi,S.t..3u""art btlTolutt ClInt aquil eallltnenti aut
~1~ifaa \1ltcni e~ceptia petrofls aeut qucc:otter bteunf "ee~
betorllcc. ~.ltif.tbt cllcauarium.fctSm dlcctua riuln.
ICte botte 't (ir,6' .~~rurtu~ ~nt fieut "toni4 a lit pJrul1l CO"Il'
~'!» .fpcc~trCi l>iamar6llrttoll.fpeaeru elcctuaril oe blds (\l!a
1: comedanf poil dbum 't ln modlea quatttitatc.
.
rl:(pe~ern pllrt(arcotlcon afi.~.t.5ucc~art NfTolutt cum oquti
cr'~otut'l:dus litllcutvinŒmedif colotts'l: Ump1)atum cum
be,oll"C:' ~.Ihl.fiat decfuartfi. 't tntcrdllrn loco plcdkta~ côfc
modtco aque Indll.s CO\1.llclttenter becorte.f.culqa pare mdlig
alonullJ potell: (urnere.~.t.s.tr,fere malJne fIn.e opto.2:eneat
fit oct:t ua ad parti aque't rcpe bc(pumando.
.
fep'c III Ole pa.n"" r.ldtae ~cdoarle ad q """UfIltcm luptnt f,,~
4rZ1?orug 'tc.c,rcrcttIŒ ct" fIr rno<1erlltll '1 factlf flomaco fc:tu~
per (erelllls vtatur ~oe pulucre.
" ,
no Int~ tfi pu" vltrle bijffdo:'t flt perloea fuama bdut.tbtlia.
~ 1>' .clna.mond cllcctq. s.sa f. mads : cardamomi : mtlcgete
et fllto potc!t pcdc:lhr:cqlldter fillt:4ut loco due liant (rtai,
~fi.~.t.crod. 3.ii.fia.t pultlis fllbtilta.!0rnltl cbdolllada. blsflaç
doncs lcues g,tfi porc cil: fte ITlalerl, ad l!fauras rrar,anf ne;'
dl!llcre .,oc modo.
.
.
.
\1.ccedatad ptantttfi aut cc:natn Inllllcdlattl poil blcttrtll e.rerci~
~ ~·.fautne:allamlct:ptllcG(I:olIGant aii:ro.t. (fllltnia tlfni~
rtu:I1CC illud'fla t t"!llledfarc poft eibt 't potus afflllllpttollC1l1.
pert:fcminlil dllllnt:fcmints lint:~ fenusrcct an.~.tO. bulltant
.€' 001llllUS 'l:c.0011I1s tIt modcrat9 fcptl r,o:arû "el clrca ct
in. fuffldent! qllan.tltatc a'llle "f~ ad quarte partts cOllflll1l~
bc IJO(fe fact 9 't n(; tmmedla te poil: dbii:fcli btltlnter a dbo ppttonétunc.'I)t. fllptafcrlpte t'!ccOCttO.Il!9 lib.t.in qua. ouror~ 1 buaa "otl1a l'cl drca.et fit fitlls d 9pzhno fllp'laws t'!e,ttrum:
tldnde fe rtuo!uatfll12 flntltrfi.a.tS ft iltccptio ficret fUl? vttreJ
ualltur ota hl(rafcttpta.1T~ .pulpe car. ~. i. ftre.f.~ilr. ~c!lcdt~
no effet "oc tn.llttle:imo tuuaret a.d bigonl rtomc.d.fs "itet oi~
uc.f.ali.,.ttl.dlectuarit be badl3 tlurt.5 .tJ.old bc Illt o. ?if .olet
no bOllllitloné rcfllpina.flt'rttitcf (omn 9"iumua qUI\ntu pore
be ruta. 3.i.(aUs cot9.,.iJ."itdos OuolUlllllumcro.il:lIltfc, plO
cil: nta côfuctudo 10nlJl.l adelTet:aut be 1I0ctt 116 bOltnilTct.
d)?ll:ert vno.~!1.àlaando bolotln(~ftat apponatur ventofa fI~
Ilefcartfiatton e (upcr (umçn ,çl (çlllur Hnj3a.ntur •f(11l01a~
€'JJnantriO 'te.vttel r(pltliO fupcrnu(J. tâ dbi 11 potuà't (tir::
6ilt(c:mpcr a p:andlo 't ana. rdtqui,g bef{der(j adQllc in aia.
Ita cum tllo vnIJucnto.
r(l1l>incnttbua.'t flt c(na lcuto:. p:.and/o.
~ '~.old bc Ullo di (l'cctb9 • s.t.s .old bc (pICil. S.t.I3 Il \ie mu(c\lttvcl rndtue elefangtnc: .. b. mefue.}". (ptcicrCl btamu(d bub
€,Scct.1ltta. aie flntctda "fi ::,ucttÎt galldtŒ tpl'ltllm:'t "ftetll"
tra:fllrol:'t tril1:trla:ttm,o: 1: veQcmla Ohlint foUdtud'o. et Qce
da:fpccierCi bta.mb:c ana.l.mtfa di Qac"ncttonc cal. "nSl1l1f
be re«lminc lit. vj;reblla'no n.a tura libus filfftcta nt.
(enlOtaUa't fuppollaf fn \'lIlua ,,(~ ad eOlU1,uatrida.fiat na~
(cale allc l'cfarlCi matrlds cli matrlcarla mlno:1 fille crefpula
~trt'm
·· 'hpe!lnedldn~ta ::,plcf ntb' in~ltlotb9.
't mcrc:urtall cotlll'is botu:cfuccuiJ "cntac ad' fU12ftdcm IIGa tlll
pua:erttblgolt'laterieaiitie.fll ctio taJ
'"~terte Mitla g., ~ICicte.h1. eHt Ipll9 ref"
trl peda rara ltnHubtllt bdn.ddpfkl pcctavnsa.tur di tc:rbcn~
lutl.~ ht certla bett~lIltnati9 méb:.ia 'tl~fo~ '!I_lb:.~~ ~â mandi
tina nlthno Infundilt Ln olto hltodi albodi di (pc:aeb9 eaUdo
du ql redplcntlfi COfOltattO.cr~10 c.tpedltloe l'ne atltiais rt
'" quo t>tIToluanHrta S'falla mu(et nllt a,1Ilb: e 't (upponaf III
dplL1f aru, \'t infra
~.o~ll11cU/s.f.3.t.arll. be fllmoter::
"u1ua. talc pef<lrtU valet.ad Ides trtfcra. masna (upl'oata "el
rc.flru.\lfo.arq.s.aqua.rIlS bctOI~tcc:fumtterrM (aluie afi.3.1
(pceles btamb:c:aut btamufd:llut bl\\lIlartlarfron a (upPOtt~
mlf. 't t'!dll:o arllpo ca ptat fc~ bleb 9::,tinut 13 i aurOJa adtn In9 ;
tur l'~r fe l'el mt~ttlll cofottado tnama 'tmfidlflcat~do'~Qc
sctu car" bOltniédo flllti! I! "olii Il porc crlt l'el fnItl l1:et qete.
\'eQclIllttc: bolo:ta't vltOfltatls fonlltatlo fiat di fpon~ïa ca~
4f1~ofhero atTlImptloni!!)tc:to~ flrllpo~ lOt fllp:aertr lutetto
(Ma, c.oplcctCltte torii lodi ()o(o:.ta tllfufa "tilla, Dccoctloc 't bli
I>ablda. ad cllacuattonlqllccll: tnUUo (étSa afialls.t:ld qua ct~
cql:dTIJ.1T '~ .rlldid'ialtcc. n:>.t.fcmt.lint:femUefl u6rcd: fc~
dltntenttonll1a.bendii fUl1lanf ptlllllctnfrofcrlptc "c~.
rnl.iuntpc.llfi.l1) . s.pulCiJlftC4lamltt:lIl.cntallrt:odl~nt (auid
~'I)t .purllru. De Qc:n"Odacttfl9 e,t intltioe roefué.9.if.ag-arfd
ne:a n.ID. t.rptce: (qulRanU an.s.Cf.calami IlrOIllIl. ,.IIl·l'cm in fi
tro.,. ~.rellb.dccti "mfldl 1'lIbttltter pullierts aIt.~. f. ml." CIl III
chllin(:allleça:t'laqd:afj.3.~.cOtù'lIndan.tur ~ ~ulltant tn (ufftd
tIru. "Io.q,tli(uffidtfo:.lltcnf plUule qntn~ 't fI/mil nE ln nocte
((Clltl g,tttklte aque ptO fOlllltattone tien da. 't po~ QPpofltam
per I~Ot\là buae "cl circa ante btl 't bO:llllldo per Q01~ (altt5
(p06t1lIÙ V(tfIllO di. rc:mollctur tiat ,netto cqm oldg (llptafcri
. poil ea; tllTutnptlolll.pollca. fllmal lauat/nu. .:JPlet~
ptl~ fC.Ift"St fmtiturmotlSG p:do'lSttom6'ffllltrtcte tient UGil
*'
l
1
1'1>
.Il""u
....
"c;.
0frtlÔ'
�({l'. um.Jt.
~'
{j
~onll
,
m~{,tdlJc qS qtt~nqu~ o~d.'tcum modfco 511ed,a.vd flnt;111
fi maSitJti. placu~rit!l:t p,ojlmodum fu",cndo lplandlli poil
ptcdlctilau.lttul alTutnptlonll2 .,o~a "cl drca 'tq~ pJlldHi Or
,flltta liue rcfpecm attozn "itrlltn,f~ Il plua placeut tn fOlma
potab,ili foluduri cr ifounapllluLart CI}PJllt mc<;1,rin~. ,,~.j(rs~
~ '~. rct.Jbar .~c,tt ~n,undl.5.t.fplc~par6. ,tnddanf Inl".utl~
'''It~fl~ndan~ 111 ~qllia abrrnt,l)iJ (alute't ,:tCO,tCt afj. qll~l)tum.
fllffldt bmJ.ltt;anrllr irlinfufJont l? I]ou 6 ()Uae ~chtdt ,tu!u.,.:
drlnt~r aSilrt,Ct cJectl1 mllndt.5oiI.5jn3Iber,l sa.tl. b,tmt~tur
~ml1la. jn tnfu~o",c per I]OJaSDero. t>dnde fiat fouts c~pte(:
~o cul a,ddant.ur ~iacat,l)oU'9n,ta. ~!~ .cpnf~',rto~ia al1,luJ~',S.t.
!lrupt "loJatL~.~.~~olfo,
€ 'l~oll:a "ero qefci)t ~r al,tquoa blea a" omnt (olqtlui a cee
pftl.mdaltl PFr.fv .t>ica.e.t qt tndlea fuperflult~tea
as';
6I'çlJ>1nf ,ppt~r IJ~lb;oZU5 t>cblJ,tt3-té b.onum erlt "t nltcrnatls
Pt~b9 "1puta. bP'I!1."d.~.$>teb9 (C!)}.cl 't citi9 't tardi?,1ll OpOt~
tunitatè minole1 b'Nc.tÎe fuperfllltJilttb? cllm mcdictnia In~
frilfcriprts \'F put\) fJ \1oluet1t Intozl1Ja. pillula.rt fia.tfic.
~~ .pilllllai1i m~lltehJarfi.s.(t.ilS'arld trO.5.i. reubar. ellutt
s,p.~.s.mlree1:cUm mdlc ro,coLat.o f:iat palla. bequl,l (umatur
~.s~ vda.ij.fInguta "jec facten40 pllltllas buaa "dtres.'% fu:
man~ in (cro pollcalÎi lcui qfi Itur oo:mttum. et jnterdu~ 10:
co btct~rll5 pi.llularum:capiaf oc dl((tuarlo tnfrafcripro qtS.
~'6r .fum,i.tcrre:\7totamm:t1.odi bU!Jtofe:bo:astnia:" lupulo;
tl>t"'t:epttQtmt:polip odil aii.5 •.if .foUculotutn rcn~.~tif .plllTu:
larum fIlU~riJ,lte.3 .i~(e~elUnuttJ.cro.~v.liquirltle mundc.~.
,.buUumto.Jillnhb.if.aque faff.dltlbus buUtttonibltl1. betn~
de Ii:ltcpJa.tura addendo caf.eUecte 't noutter !=nraetc.3.i. 5ue
c"art "utua e0ftlJs.3.thl,omnia ftmul bulUant DO nec l'clltant
ad bebitam fpiffitijdtnl m fOlma,n dlectuaril J refcruetur.et
l)C ~ flllnatur. 3.t. fingul4. vice octo "d.~.biebu~.1 (eplue cC
rardUlG tn ma iod ~in mlno:.! ~ofl fm necclTmuem.
€' iauantli ad t~ intentloné q cil rdoLutio maurtc 't mcm
b:o:1i COfOltatiO:q: al(qull fllnt mibtaq indlsltpdictle hui::
rtolltb?uUqua. ci dil]oc i.iiSlt 11l0Utfic:atléc.~lO c,pcdlttoe
(""neU I]oc dl: Oc manu ln qua. apparc.t t)llftti~e 't tumot ma~
ntfetlqa fiat fomentauo e~ oecoaiollc yC: lntra "Mellcct.
~PJ...ftolli camomUlc 't fCBtI!JI'ccl ali.m.t. ~lCu'.!' alru m'~
nuttm 'nctr.rCi. ~.t.(alutc.l1,.S.bccoqu..nfp:"!J0, pdtcte radb
';CS l'fC\J.id molW\~tion~C\1.rfi:pottta(lIpza4icu flo:ea or,"
Oct9.'luilnfleui Oecoctlôe" refcrIlcf "tn ca Irtfundatur
pute't (uPFrponaf.l1 nta!Jut ,.bt dt tumo: 't bllrltlce:,d cllJ.~
b:..ocd bicrns Jo~ "b{çta buoctj.one poftca (aetil Icui (m,a.;
#0;: ç4 p~no 'JJld~ appliccfQ,~tca.ml tnfliJfcriptfi vtdcllcct.
~'~ .YlJillltt t>e bddio 't qtS aetu tephiCi 10cMuperponilf.Et Il
p:edlcta remedia 1~9 e§tulcrlnt Ilar 1)"ocrlo "t IIlfra. ~ .cafc(
~ntiqut DuoerUn «qua tn qu~ .,~coquaJ t)e "Ure pOld (aUtt
~onec tn(ptfJ'àUr tn mod!). Cl1Jplllltrt '1 (ijperponaf loro pzedt:
~.erta ad Qallc,ntenrjolll con(erunt lr \1t1.6ucntu'n bult~
c",pla~"m bla.qutJolJ.:t>e ItJcUlloto 'l mulr\) al~ 'tllmplictil1
'Ol11poflt~ t>e qutbusloll6um cfTcr narrarc.
€l!auatummodoadcaqu,(unt.dtntc.ntI0Ilempdml.f.4d
rcfo,ilttonl 'tcôfoltationll11lb~otCitPztl~o narrllbu'J,f iJUqua
c~ c6uenilrtbus admtntftr~lsl2 tnrertue poil modli per cp;fe~
rtu6.<pe~ li pert~tert,la fLlIt~ldll funt:(pnt acut rr:iaca;
Inct~ c.1pildQ.5+ ,,(~ ad.~.t. M poil cenli ICUem q~ ltur
bOtmlm iJUtoe ~(ll1JlIrCO ~uld CIlplë.to.~.{I •.p Iln6Ula vlcc.~
qfi c:apltl'114 pl!JJittaUJiud 'Ultnnattlol btebu9 I}oc dt t>~ tr~~
bus ~fc~l1e ttJ. tr~s t>lea "cl drca. '
"
,
cr' Sb eûra .,cro Hint ba1~ Plll'tt~111arla (~ q.qU$ bec:octio_
nta tlo:ri eamom.iJlc;mcWlott:rofarfJ rubc4nmi:(alute r.Jdt~
altedllqllabtcOction.e nl4dcMt pcctu Gerll caUde (uperpo:
nanf tuncuarls t>Olotofi~: 'd fQl2 btcta ,"lbta tlat embzoca~
tto e~ btcta t?ecocnone.f.t poil c~uœt1onc5fl1,r~ eUIfJ pallnO
GlUdo tnl'1l6~nf blcta. mlblS e~ olco œmomdllno: nardlno:
'1 colli.n0: 'S-d41dQ accttQI.p,!~cfi pd"tt\) olcta. ~fttatn. eon~
fut 'nam~o (>l'tll Gd nucl)j fUm 01d9 ptcdJcria aetu caUdis.
~Jtl.;onlfcnlt faplltpur6iU(ilcrJlm e~'aqua lIu,to~alle llCtlJ
CI1l!4a fugendo pcr "ilreS in ItJ.Ilne:cJ:putfIo pdU6 (QPc.rflultll~
rlbu9 pd""c 't (ct$cb!scfljonto"rtp~en4ooae.t ~no non ,"ul~
tli potltl:pO!lell olfferaJ (alti pc, ~oJi Gd (um~"dCi P1idll'ln t
~JJrcm coucnlt odollln~~tum factllm" !J'StIlq. PJtlf\l Il nocres
in aette (fu(at bcltt.tfe l~ultcr tomfiJetll'f/pl,Jll erlsaf4 't polb
mo411m Usat3 tn flndollc bc lJI'ana.';tfJ non bl(pUcmt odo,
muret IJ~ ni (ccum be bleto mllfco sra nB .q.t ptepa rdur ln
mqdlJrIJ pornt 'tteneBtur ln ml1IJUGd odo;ilndum (cpclloma~
PlO tamUJ e~cllte 'duno.
111*
fa"', . .
,
tr Et ql conque1l:.J. d1:-b t bcbllitate 't caUditate r:cn,um, .rpttt'~
ca tn caru t\l" fta,t h.lll~ctto \ld piqa m~nb.•a CUm vngu,lftl.? t tJ~
fra(crjpJj.s l'Iddicet.
.
~W. 'IlltSl1elluoat. ~S'ucnrt (andalinl:"ngucnrl committffc
.anJ~. t~I(CC ~ netu fr'61# rFnjblJa ~PpJiCCIJtllr. f;,t I]ec (utf~
.cialltadl~ud(m b~11~.
. .
.crP~ plJllults qbu~dhdJlltistumo~Uibte ~ POlo,te (ub Pla,
l' a pedia oP i.11uftrt tmo 1:1ueraldo l'jtram.ontano. Confi.i~
'Sfua illullris bnt 'Sucra14ttilJIs.e(t: "Idclictt pu~
,
ftlliarumquas tanl palTus cil per mifes mulrou
nfic dia PlJtlf:1S ~t bfiarto (ua rctlJllt 1intaliqual.t~
ter bhntnute;~ 1oc9ln quo tna61s Djjatto (u'a a tflt1
.
gtf cil (ub,planta pcdta bc~rt matcrra pcccÎia tu:
,dtdo J.lFo dt anaterta ad ulla S~l1tta. peradullionè colere '% flln~
~utllte CUtn blilU~O fua fit fm cpar comJ?lc~ionie callde icaU~
,do:Ci renllIU ~ cOldtaca ltdt \1t c:t aGnla conctpere potlltmua ~
pUClpue e,t I}abttudinc totlua co:POtta tenditta ad côplc~to~
nelt,J (an6Uinca '%f.!n6U'necolerico:~n.unce~cauas acddita:::
Jlbus l'el}ementcr adufto ln quo cMu nobla filperdt ,t p:tm"
rcslnJ.Cn bwiulln adl]ibeilmua in. l'j.rcbJ.la njm nattiraUbus:
"
.
Pdlt.dcad ntroicinalta condc(ccnda",~.
€'Ctrcapltmfi tndpiido.pztmo ab acrc.bldmuapcrcm cITe
IJ!Iltlita lU qualttattb9 Ildtuta.q, tn pal1ïuls adfrtSidu,S't 1}1l.
altqllarrbedlnantl:'l qn naturarr l;>fL no polfjt lo~ua Inquo
1}itat bliatio fua. alterel c6. (r!sidts 't ~umt. "t p",ta di folil~ "j~
rtf1:(~Udi:rofara:\"iolarli 't I1ftUtn l,.friSidâtiti 'll}ume(t~ttfi.
€' tClrca dboe 't potua dtS'anf qllt (Ilntfrigtdl 't l7'!,tnldt flle{:::
Ua t>t6c:1UolJ,te!t nutrtrnlttlaudabi~a in carll (uo coutnilmtts
"ndc lttc,ptMo a carnib') dJ{;anf ~rnc.e ,,~t:puUo:um ~ P9'
~Iua pullarum pa.ruarum.:vawU laal1'.! fta: '% agni a n nllalt~,
~~u~turnad ca.rllc~ aludlrcs "taf onatlo (ua catuibuG cu,
nlclllodJ 1: , ..,,:toloms tuucntl. ~ft be ilutbua "tllf carntbu9'
J!dtcd 1111 (OfOtUIÎOllé co:dta 'J arr fa fianozu Juuenum ~ Ilulfi
pill'Ua~ mtnuta,rum lJabitâtlu5 ln rubt~ 'Joino btrnitta't car1
tUSlepolum:'J ftt'rcllrnel.? boutnaa ,erutn~e '; autfi lJl.lJ.qujs
beslttllltJ ~ rol'tra accoUa IÔlJll I]fitlfi lt calJcat ab oibus çamt
,bu9 fOlClnia 't O!ctc carnes Oc qulb" "tt ""luertt Iln t ppa ratt
port dlddo ~ no afTando. ~1~lfcce couenlent~e "nt petr fi
blsltea ln aqllteDulclb9 currltlbus~qut flllt aSile9(Quanf'oa
1 t>~ IlltMn nt Il pnd noe "cd etc: botte:flrtsldea:Jutii 't Il tes t:
4 mb ? cITet 10Jltmbtccre:\'ttctilutept(((a srofToa 't l'tfcOf09.t
~ut flIItt a" 6Uill( 't ten,r,c. jI te Ct pl(ccl1 paruoa q U08 Il os
p:cdas appella",ue.~tinaatte "ero couCfltunt ln cafu (1I0:'C
rcftudtllcl.l ab(dfJa capmbua 't pcdtbus'tPparate fm QI fic~
folm't llnf Ilr,' potiull dt,rati '1 Dçcoçtlln oleo in qllo fllperna~
tcnt ptfces tn quo potlutl l'tdcllnl db:atl tn olco q, a lTiut..€t Il
\1eUct'lle lIn t srauoaa gullUI:tlCllfcum (u"o ilratl.tq aut çum
ilsrc1l:a.:aut 'Ilinogri1tHltOlUl11~lltU",onu,l1,
,
~tCoucniunt lt c,l"çrtflullj,ll,a.~~ot cr~il \'tt(!I,I~ rccittb9't
pzcpara.tlo'tCllm agrclla:aut aUls rebue (lIpzadl't'9. ~tCa~
(CUI.' "tt,;j pdpUc4alrtua, ~t01cra ii :,)C(dl polT'Int ln ca(1I (uo
:;>ucnUtjll (Ullt /JCllt laduœ:Clh1IJtla:ctcQzca:buglofa bOJAQO;
funlU!lcrrc:lllpull!(parjJt:clll~ agrc~a out (pccp ara tlCl)~ JJré
I]crba cl tSt ""tOfil poltlllacl'):cucurbltl1:pblllhtil çtUUtuoz bU'
JltlOntbuu.ptccro. pdaaqua t>ccoqllaf It~ bzodlo Cilrntu)n (1'
ptadtcroulIll (pin~cl}la blltcs céucntunt. ~Ptl1llttllt pût I1lIJ
_olanlÎ menta III1:nta Ilru pC1ronlrfi:aplllm 't ois I]crbas (IIU~
daa ~ "'C4a I!fut funt l!foplJS (aJllla:r utll:ernca:,; I1m11c9.
~~ructUs 4coccdlmtnr:funt aeut granata t>,llcla1 ni ,I}~ :po
ma arantla. bulde." na U5(l:lntcr!Jû ll,"o.,çp.a",lgdO~tf&mt '0
uentUJteasltcrlltecutn.lulllo~lb'1, J1ti'f palTulc: rill~ tntcrl ozt1
bua.frfi tQedttuordlet t>e tnclOllltlllB bti marurls:bep:ll/ll\J
~amIlfCCl~le;ll11t dlâ t>~ nmitrcnla 'flntcrdum tic ptl'flCl~(lIIn
modeNflone 1ft ~ ante ctbCi cOl1lcd~t. pe /}ttl qui!>? IIIt.:rdllltl
pot \1ft 'tCUnI moderamtnc poil ctbu~ fI,nt flcur pOllla Plliclil
pllradifI ~ 11fI1l.jJti 'lettonta. aue flntplr>l nue pOUlG.~t5f11 't
plra pontlcd. 't 04 fint bccoctll tn p:unla '; ln 1Il0iW'.t CJURfjtl)
rcflltnpta.ab alile "cro frllctlb oJ COUCllC p:CClplIC a RCII\)ua.
cr1~anla d'cdo flt bc bona f.1 rllla fruJII~I1'1 clcctl ~ tll bOlhl
,lItfTccoUcctua 'tbellcp:cpllflHUG ,~Oll lIll/lWIll D~OC,lIa
IlfTuo ~nblJclilntur crulle.
€'~otu9dlle at,lnum ",edil coloth! IlO l1lt1 ultum potellG
't qUtl.ndo 1101J reptrtrctur t clTct
e poren~ "lJIf~ctair CIl'
"qua IlmpJtct ~CCOCt.1.
€'1.Uot 9 '%C.5rdf e,tcrdtlo pilrrtCi (uperfOtUm acut cftllldo ta
bularllm 'U.~hldttiJt autl curdttuan partUi tnfcrtozu. tiiit frt~
~aflQllee bJllCt}toZU't fpilrl/WU, tr~lli~9 t>co~fù~ l'rlbltO pn"
,
vcnrris
[1
la";
Il''
"""1
�vltris biifido 1: nrr fiat (rtcarlo capWsleuftercu11l pino leu~
ter caUdo 't benu~ccato 1: ftoma co e~ftente tel un o.
cr 50l1lnllS fit fepté 1}0!arCi "el cirCll 1: De nocte Nftâter Il d~
bo l'cr I?o:as Duaa "cl drca cum capite dcuaro 't fitus dus fit
fuper p.ntem De}.:trâ:Deinde (uper fini.ftram aut llldplmdo
fuper \'entrem 't Omntno Dlmtttatllrfonlllu~ refupine factul1,
et "bt De nocte 1l0ll potuilTet bo:mtre:aut "bi cofuetudo fulf~
fet bo:mire be bi.e bo:mbJt per I,olam fcd bi/bnler a dbo vt
fupla Oietum dl:.
€"jnanttio 't repletio.ois repletto fuperlilI.a ' nocet't arr tna~
ntrio tta 1]' fame~ 't tdunium tn cMu ofuttiollta (uc multu no~
cent.et "ttadus cft cotfus quantum polflbile eft.
€" Sccldentia aie.aiten f Ira:furo::trUlttta.rhno:: 't ois l'cl}e~
mens an'mt folidtudo quantii polftblle cft. (ed saudeat 't be~
he fperet bdalute fua.ft I}ec fulficiallt quantum ad rCjJlmen
fil fe).: rebuG non naturaltbus.
/au~tt1 taero ad medldnlllta buplid "ia dl: ,pcedé
~
." .,; dei l'tdds cfi nU:dlcis;jtcrt? (umMls. 5ctSo
di e}.:tert9 appUcâdls. fTPcitert 9 flllllidts
laudam9 1lrupei ifrafcriptri "idds.·~ .Ilru:l'to. 3.t.aru.oe cndt
uta.firu. be papa.a~. 3. s.aq ua~ endiutc:lupulo:u : buSlofe:'t
fumiterrcan.3. t.mlf.,p "na oofi 't "taf Ilri. firupo prtbus t>i~
bus:bddc caplat medtdna folutluâ l't tnfra. ~•• eaf.deàe 't
noutter e~raete.lt.pulpc tamarindo~.s.tîf.palfenf:Q criblŒ
't diSI,lccl,aro fiat bolua •.€tcafu quo nô placeret ifo:ma boU:
fS ~ott9 vals hl fouua potabtli bilfolua! pdtcra. vtdelS calfta 't
tamartndi i aqua l)ccoctlôta palfula~:Mrttie:(ebdli:p%UllO~
rfi:"io1a~.ttotCi botagis:'t bllslofe:poUpodil:fene:(umltcm:
" ttoJ lupulotii facildo bebttâ col~turâ 't fiat potto.et tnterç
du pot \ltl decwario "t ifra .~~.violaru. oldd:palflllar(i:U~
qutrtttc:plUnodi:fcbeftl:tanu1.rindo~:polipodt1:fumitcrrc:(e:
ue:flotu ~Uslolfe:'t bo:agis flo~ lupulodi ~ caplUi "e.endiuie
quatuo: remtnfi c~ium frtgldoJ lllafo:1i aii.5.iJ.~ecoqtlanf in.
futf/détl I]'tltate Qq fontl4 clare altdido flOles t"blli:'t eplt'"
ml:ln finebccoctiols ln qua OteOàloe olffoluanf calfte: dlecte't
"outter e~tractc. 3.tl(J.,ucc"arl fint.3.tif. pulpe tamarindotu
3·t.pulpefebcfti,3·s.firuptbc pomis.q.t.s.lTrupi be (umoter
re·3·S. oia be:coquanhre:ducanfadfotllla dlectuariJ:be quo
cllcctuarlo aedpiat codcar l'nu bte "cl tcrinebdomada &! "o~
ra l'na "el bUîle antc dbu 11~ ble:b9 qfi no rcdptt aUa folllttuil
(uptafcripta anguUe btcbus laudamUDg. "Nf cO(caloruln
'noû'cUis l'tifra.1'5.~'V'~.fpb""m tr1aflJndalolll.~.I.s. (plrum
biaradô.b.côl pdUcubrllln fto1U5 sal1ina~ppal'atarfi ao.3'.
"f(minu CÔtU frlsüto:u maio:ii feî~ pottulace't laetuce an.=),
if.mlfcc 't c(i',ucd?aro fin (l,tf'i fulfidt ollfoluto ill aquia en~
dlute 't fumiterre.afLq.f.fiat (ofectlO in motfdlia.5.if.,p fins"
10 caplMo mott'dlfi vnii J2 I?o:as.ii. vd.,.ante abum.
€:ab e}.:tra nobls..,f ptio (e epar epttl?llllâdfi fUll]' bt~ml1g
Illasfo :aueraldo:attfi pOllet oc(erlptio "t ifra. ~ 'I.Y .aqllarii
endlule. 3. v, .rof. 3.if,fandalo~ omnlu.,.I. fpodt.=).i. CâpI}01C.
Sfil. v.fplce ntlrdl.~.s.(lml albi.s.lfj.mtfce,p eplrl}imate epa.
UG ante ctbCi admlniftref 1: I)o:a ctbattonls remoUcatur:'t qfi
appltcabltur fit tcpidllm cum petla lilt! bllpUcata.
€ faualltu "ero ad ttbla "f :nobis \lt N,thn? masfo '.Sucral~
do l}' tiat caUsa parua e,t codo canis 't Ilt tIlrr cOllftrueta. 'l'
ad ltbttft pol1tt coftrlngt 't bila tIlri't tUa tmen foc Olc:'t be no~
cte remoueaf•.€t tnterillll]' pparablf oicta caliga fiat befcéfi~
llliad tibth co}.:â cu aq rofa ru 1: qrtll parte Ilccri 't.5.ff. fanda.
IOlu pullleri;ato:u Infulldldo pcttaa in btcco liquo:c,
€ 5ub "ola pedla "Itra lllalocaUa tibt cMuera adllttntftra~
rllaudalll? \le bletiifult (up~aferlpto masfo.'.Sucraldo l}' té~
pOleaperitlonts folatrtcaptallf (olia dus'tpol1allf fub ,,"la
pcdta vbt eft Idlo:'t iUa folla cU tndpifit c~"arf renouenf itc~
rim oonce apparuertt tpa bleto:mfolio~ eaplanf (oUa plâra~
stnlsq îmedtate ponanffup-Ioeo 1((0 bclnMfupla fOI#a l'Iii
tastnls ponanf foUa call1tfi Ci et rclltoucât qn (~ccabunf. .€t
I?is ad l'fis fum9 cotlti ad la udi oipotitls net ;:>fCderara lIlan~
ma tJ!la ansuftta cli piura. fi t&!is (ommoditas nobis atfullfct
circa reslmen ~ medictnalia a nobte annota ta. futffcm 'te.
°
€".€~plfdlit i2llttUa côflUa totiusfere medlcide pza.àlcas per~
Itrtselltta côfummatilftmt a rtlu 't medict"e ooctolle. bo. j oil.
Watt!)d be sradt roedlolanen Ils.9na cum Ilngulartffimts
tractattbus e~cdlcnrimmt me:dtct aabbt morll ad l8abrlo~
nie $oldanu Infcrtptla.'lRecnô nccelfMio 0pu(clllo ad quo~
ttdtanfi "(ll~ (ubtUtmmi nature idagatoda bnt :arnaldt be"l1
la noua:Bddito mirabilt 't ftllpldo UbcUo (((rctolUm nature
(cu qutntt elTtlltic:nul1tbUoco~antca iPlClfo:f, nfic p:tmu ln
edito:(acri bodo1is mal3ft 1,ta}?mfidl hlliJ be tnfula'Il) Il
todca;:qul no foUi oim fm fimpUdu I§radus 't ptOptfctarem.
t1cmontlrat:l'erCi it tott? artts alc~tl1lte arc!)ilna accuratiffi:::
me tractat. ~tem conÔlta medtdnctnonarc~ fpcctabilte bfit
blafil :.sltlJrif paptlfis• .aue: oia nouiffimc a l'Iro bene bOao
,,,cl
CilfltgatiJ. fuerc:-; ln pzdtinum cido"m t>çduct3.
cr~1I6dllnt cura 1: (umptibllsl?oneftt plobtQ5 "tri jil
cobi stuntt calcosrapltt gltllO gratiç.
1.1).p.p:~,.oie.tiJ. apllUs.
ab, b e f 6 " i k , m n 0 p q r g. c0mnclJ
flmf fcmione$:p:ctcr.s.qui cil blJernto.
�J
1
1
�"
1
.' ,
j
\
·
.
��
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Livres anciens XVIe siècle
Relation
A related resource
https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/vignettes/BUCA_De_exemplis_illustrium_50435_0001.jpg
Text
A resource consisting primarily of words for reading. Examples include books, letters, dissertations, poems, newspapers, articles, archives of mailing lists. Note that facsimiles or images of texts are still of the genre Text.
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Augustini Niphi medices philosophi Suessani In libros Aristotelis de generatione & corruptione interpretationes & commentaria. Abipso auctore nouissime recognitæ. Eiusdem Augustini Niphi in commentariis & interpretationibus eorundem librorum Aristotelis de generatione & corruptione Paralipomena : hoc est recognitiones, ac retractationes, necnon & plurimorum quae obscure in commentariis dicebantur, dilucidationes. Eiusdem quæstio de infinitate primi motoris Addito nuper uocum & rerum notatu dignarum locupletissimo indice
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Nifo, Agostino (1473-1538?)
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Scoto, Girolamo (1505?-1572)
(Venise)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1550
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
[6]-113-[1 bl.] f.
In-folio
application/pdf
Description
An account of the resource
Sig. *6, A-N8, O10
Colophon daté du 17 novembre 1504. Texte sur 2 colonnes. Marque au titre et au colophon, lettrines.
Dans un recueil factice contenant 2 autres ouvrages : Joannis Alexandrei philosophi In tres libros De anima Aristotelis breves annotationes, ex dissertationibus Ammonii Hermei, cum quibusdam propriis meditationibus. Nuper e graeco in linguam latinam conversæ, Venise, 1550 et Consummatissimi artium et medicine doctoris do. Jo. Matth. de Gradi Mediolanen[sis] Co[n]silia secundu[m] via[m] Avicen. ordinata. Additis antiquissimi medici Rabbi Moysi de regimine vitae quinque tractatibus ad Sultanu[m] inscriptis. Ite[m] sacri doc. Raymu[n]di Lulii de insula Maioricaru[m] de secretis naturae libris duobus : una cu[m] praecipuis co[n]siliis quibusda[m] Blasii Astarii tempestate nostra medici experitissimi : cum tabula, Lyon, 1535. Reliure cuir, dos à 8 nerfs. Notes manuscrites dans les marges, Notices bibliographiques collées sur la page de garde en regard de la page de titre. Estampille rouge "Réserve Médecine-Clermont-Fd". Ex-libris imprimé de la bibliothèque de l'école de médecine de Clermont-Ferrand "donné par M. Lavort" collé au contreplat.
Type
The nature or genre of the resource
text
Language
A language of the resource
lat
Rights
Information about rights held in and over the resource
Domaine public
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque Université Clermont Auvergne
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
BUCA_Augustini_Niphi_medices_philosophi_Suessani
Relation
A related resource
vignette : https://bibliotheque-virtuelle.bu.uca.fr/files/thumbnails/41/78312/BUCA_Augustini_Niphi_medices_philosophi_Suessani.jpg